Rkz brandwondencentrum jubileum 2015

JUBILEUM Lees het

verhaal van Mariana

40 jaar Brandwondencentrum Beverwijk

2

I voorwoord

40 jaar Brandwondencentrum Beverwijk Dat er in veertig jaar veel kan veranderen, bewijst het jubilerende Brandwondencentrum in Beverwijk. Vroeger stond de vraag centraal of een patiënt zou overleven. Tegenwoordig overleeft nagenoeg iedereen en draait het om de kwaliteit van leven na de behandeling van brandwonden.

Het is in belangrijke mate de verdienste van chirurg Rudy Hermans dat het Brandwondencentrum Beverwijk in 1974 werd geopend. Nederland liep op het gebied van gespecialiseerde brandwondenzorg achter op landen als de VS en GrootBrittannië. Hermans koos voor het Amerikaanse model dat erop was gericht dat meer patiënten zeer uitgebreide brandwonden zouden overleven. Aangezien er bij de bouw van het Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ) geen rekening was gehouden met een brandwondencentrum, werd een deel van de afdeling Chirurgie verbouwd tot een geïsoleerd centrum met vier Intensive Care-bedden en acht bedden voor patiënten met kleine brandwonden. Paul van Zuijlen, brandwondenspecialist en plastisch chirurg in het RKZ Brandwondencentrum: “Patiënten met ernstige uitgebreide brandwonden hadden weinig kans op overleven. De zorg was erop gericht om deze mensen zo min mogelijk pijn te laten hebben.”

Chirurg Rudy Hermans

Ontwikkelingen Infectie was de belangrijkste doodsoorzaak. Hygiëneregels waren er nauwelijks.

Dankzij onderzoek kwamen eind jaren 80 betere antibiotica, werd de brandwondenafdeling een gesloten afdeling en kwamen er strenge hygiëneregels. Ook kwam er een beter Intensive Care beleid. Er was meer aandacht voor goede wond- en littekenbehandeling. Donorhuid verbeterde de behandeling van brandwonden enorm.

“Onze focus ligt op de

ontwikkeling van nieuwe behandeltechnieken die

de kwaliteit van leven van de patiënt nog meer verbeteren”

Internationale erkenning Nieuwe behandelingstechnieken zorgden er in de jaren 90 voor dat het brandwondencentrum in Beverwijk internationale erkenning kreeg en tot op heden wordt gezien als een belangrijk kenniscentrum. Emeritus Professor Robert Kreis ontwikkelde een manier om met kleine stukken huid grote delen van de wond te bedekken. “Tien jaar geleden werd hier op het centrum de POSAS-littekenschaal ontwikkeld, een methode om littekens eenduidig te beoordelen. Inmiddels wordt deze schaal wereldwijd gebruikt. Een mooie erkenning voor onze inspanningen,” aldus Van Zuijlen.

De toekomst Jaarlijks worden er in het Brandwondencentrum Beverwijk zo’n 250 patiënten opgenomen. Specialisten zien de laatste jaren vooral een toename van niet-brandwondpatienten. Zo worden door de opgebouwde expertise van huidbehandeling en infectiebestrijding steeds meer patiënten doorgestuurd met ernstige huidletsel als gevolg van ongelukken en patiënten met bijvoorbeeld ernstige infecties.

Om meer onderzoek mogelijk te maken stelde het RKZ de leerstoel ‘Huidregeneratie en wondgenezing’ in. Esther Middelkoop, sinds 1996 als onderzoeker verbonden aan het brandwondencentrum, geeft leiding aan dit onderzoek. Daarmee wordt het in de toekomst mogelijk om uit een miniem stukje eigen huid in het laboratorium nieuwe huid te laten groeien en daarmee brandwonden te genezen.

3

Euro Skin Bank feliciteert het Brandwondencentrum Beverwijk!

Bij de behandeling van brandwonden speelt donorhuid een belangrijke rol. Het is een biologisch verband voor de eerste dagen, heeft een pijnstillende werking en voorkomt littekenvorming.

Donorhuid wordt geleverd door de Euro Tissue Bank en is al lang niet meer het enige huidproduct wat deze weefselbank levert: “Wij kunnen huid in meerdere variaties aanbieden, naar de wens van de eindgebruiker, de arts,” aldus Piet Jan Kruit, directeur Euro Tissue Bank.

Het kantoor, het laboratorium en de bank met huidproducten bevinden zich op zo’n kilometer afstand van het Brandwondencentrum. Niet toevallig, want de samenwerking tussen beiden stamt al van voor de opening van het Brandwondencentrum. Kruit: “In 1971 richtte professor Rudy Hermans de Nederlandse Brandwonden Stichting op.

Deze stichting had drie doelen: preventie, wetenschappelijk onderzoek en het opzetten en onderhouden van een huidbank.”

In de jaren negentig veranderde de huidbank in Euro Skin Bank.

“Wij hebben altijd onderzoek gedaan naar de juiste bewaarmethode van donorhuid.

Daarmee waren wij voorloper en leverden wij huidproducten van hoge kwaliteit. De vraag naar donorhuid vanuit Europa nam

dan ook sterk toe. Inmiddels is de Euro Cornea bank toegevoegd en samen vormen wij nu de Euro Tissue Bank. Wij zijn losgekoppeld van de Nederlandse Brandwonden Stichting.

Een voordeel hiervan is dat wij ons eigen wetenschappelijk onderzoek uit kunnen zetten.”

“De basis van ons aanbod aan huidsubstituten komt uit de kliniek. De vraag van clinici is in de loop der jaren wat verschoven. Zo hebben wij acellulaire donorhuid ontwikkeld, Glyaderm. Deze matrix moet zich de komende jaren nog bewijzen.” Ook de bewaarmethode van donorhuid wordt afgestemd. “In de eerste jaren werd donorhuid cryo gepreserveerd. Donorhuid werd in vloeibare stikstof bewaard.

Zeestraat 29 - 1941 AJ Beverwijk | Postbus 1015 - 1940 EA Beverwijk | 0251 27 88 88 | Fax 0251 22 44 08 | 06 53 205 260 | www.eurotissuebank.nl |

Later preserveerden wij donorhuid in Glycerol. Glycerol werkt antibacterieel, antiviraal en de donorhuid was met deze methode makkelijk op te slaan en te transporteren. Ons doel is nog steeds om donorhuid beschikbaar te maken voor patiënten. Er zijn plannen om opnieuw cryo gepreserveerde donorhuid te gaan produceren, omdat die vraag vanuit verschillende brandwondencentra gesteld wordt. De Euro Skin Bank blijft zich ontwikkelen, benadrukt Kruit. “Wij zijn blij en trots op de decennialange samenwerking met het Brandwondencentrum Beverwijk, wij feliciteren hen van harte met het veertigjarig bestaan.”

I houd ik hier een litteken aan over?

Inhoud Voorwoord

3

Houd ik hier een litteken aan over?

5

Het verhaal van Mariana

8

“Littekens verdwijnen helaas nooit”

Kitty Stoker, nazorgverpleeg-

“Houd ik hier een litteken aan over?” Het is dé vraag die patiënten stellen

kundige voor kinderen met brandwonden

10

aan brandwondenspecialist Jos Vloemans van het Brandwondencentrum in Beverwijk. Een vraag die hij niet direct met ja of nee kan beantwoorden.

Het Brandwondencentrum toen en nu

13

Onderzoek

14

Colofon Dit jubileumnummer is een uitgave van het Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ) in Beverwijk

Postbus 1074, 1940 EB Beverwijk T 0251 - 26 55 55 F 0251 - 22 25 70 www.rkz.nl www.kinderwebsite.rkz.nl

Eindredactie

Of een patiënt littekens overhoudt aan

Derdegraads brandwonden kunnen

Anna van Os,

zijn brandwond, hangt behalve van de

niet vanuit de diepe huidlagen

afdeling Communicatie RKZ

uitgebreidheid en diepte van de wond,

herstellen, maar alleen vanuit de

ook af van het verhaal van het ongeluk,

wondranden of door een huid-

Aan dit nummer werkten verder mee

zegt Vloemans. “Bij bijvoorbeeld water

transplantatie. Diepe tweedegraads

is het belangrijk om te weten hoe heet

brandwonden herstellen pas na vele

Mariana Zinga, Carine van Schie,

het was en hoeveel er over de huid is

weken, oppervlakkige genezen sneller

Jos Vloemans, Kitty Stoker,

en geven nauwelijks littekens. Maar

Paul van Zuijlen, Roelf Breederveld,

bij diepe brandwonden wordt litteken-

Esther Middelkoop

weefsel afgezet om de huid te herstellen en de sterkte weer terug te

Fotografie

“Littekens willen zichzelf

“Het is als een gelijmd kopje,” zegt

Koos Breukel (omslagfoto), Matthanja Bieze Photography,

kleiner maken en kunnen

Vloemans. “Je blijft de scheur aan de buitenkant zien. Maar de menselijke

Nico te Laak

gaan trekken” Ontwerp/Uitgever

huid is wat ingewikkelder dan een kopje. De éen heeft meer aanleg voor littekenvorming dan de ander.

BC Uitgevers BV Sneek T 0515 - 429 429

geven.

gekomen. Ook is het belangrijk om te

Bovendien is geen litteken hetzelfde.

weten of er onmiddellijk is gekoeld,

De ernst hangt onder meer af van de

Bladmanager

zodat de brandwond zich niet heeft

plaats op het lichaam. Beweeglijke

Dennis de Kam, M 06 16 61 84 20

kunnen verdiepen.”

huiddelen over gewrichten staan bloot 5

6

aan spanningen. De huid maakt extra bindweefsel aan om die spanning op te vangen.”

Kenmerken Kort na de genezing van de brandwond is er nog weinig van het litteken te zien. Na een aantal weken kan het dikker en stugger worden en kan het gaan jeuken.

“Littekens willen zichzelf kleiner maken en kunnen gaan trekken. Dat is hinderlijk in bijvoorbeeld de knieholte.

Als daar een litteken krimpt, kan je je knie niet meer volledig strekken. Na ongeveer een half jaar zal het strakke gevoel geleidelijk verminderen.”

De behandeling

waarna de huid zorgvuldig wordt

Verwerking

Bij diepe brandwonden krijgt de

opgerekt en gehecht.

Tijd is de belangrijkste factor die

patiënt vaak een huidtransplantatie.

zorgt voor een verbetering van een

Een goed en op tijd uitgevoerde

litteken. Een wond die binnen twee

transplantatie zorgt meestal voor een

weken geneest, laat meestal geen

beter litteken dan een wond die te lang met een verband of zalf is behandeld.

littekens achter. “Maar dit betekent

“Op dit moment wordt er

Is er eenmaal een litteken, dan zijn de behandelmogelijkheden beperkt. Je

als voor het ongeval. De kleur kan

een laserbehandeling

kunt de ontwikkeling van het litteken remmen door er druk op uit te oefenen,

blijvend veranderen, zowel voor mensen met veel als met weinig

ontwikkeld die littekens

bijvoorbeeld met een steunkous of siliconen pleisters. Toch is dat niet

niet dat de huid er weer net zo uitziet

pigment. Littekens verdwijnen helaas nooit. Patiënten moeten

moet verbeteren”

altijd voldoende.

ermee leren leven en dat is niet eenvoudig.

Een litteken dat de functie van een

Wij begeleiden hen bij de verwerking

gewricht beperkt, wordt vaak operatief

“Daarmee krijg je hopelijk een beter

van hun verbrandingsongeval, net

behandeld door gezonde huid te

litteken. Op dit moment wordt er

als Stichting Kind en Brandwond

verplaatsen naar het verlittekende

een laserbehandeling ontwikkeld die

en de Vereniging van mensen met

gebied. Of door het weg te snijden

littekens moet verbeteren.”

Brandwonden.”

7

Mariana

“Er is nog zoveel moois aan de horizon”

6

I het verhaal van Mariana

“Er is absoluut een leven

na brandwonden”

Als vierjarige liep Mariana (28) ernstige brandwonden op. De vraag was of ze het zou overleven. “Iedere dag ben ik dankbaar dat ik het heb gered.

Iedere dag ben ik blij met wat ik doe en kan. Er is absoluut een leven na brandwonden.”

Zelf herinnert ze zich niets van het

eerste-, tweede- en derdegraads

jaar in jaar uit ziet, bouw je een band

incident. De verhalen komen van haar

verbrandingen. “Mijn benen en een

op. Het zijn mijn helden geworden.”

ouders en zus. “Ik speelde met een

gedeelte van mijn gezicht waren

vriendinnetje dat naar binnen ging en

tweedegraads verbrand en mijn buik

Mariana vervolgt haar verhaal met een

terugkwam met een aansteker en een

en armen derdegraads. Dit leverde

glimlach. “Het was best heftig, maar ik

papiertje. Ze stak het papier aan en

behoorlijk grote littekens op. Ik heb

heb mij nooit gehandicapt of anders

gooide het mijn kant op. Binnen enkele

gemiddeld één operatie per jaar en

gevoeld. Natuurlijk ben ik onzeker in

seconden vatte mijn jurk met roesjes

heb er al ruim dertig achter de rug. Zo

het zwembad en denk ik altijd iets

vlam. Mijn zus probeerde mijn jurk uit

werd bijvoorbeeld voor het verbrande

langer na bij wat ik aantrek. Maar het

te trekken, maar dat mislukte. Ik zette

gedeelte van mijn hoofd een gedeelte

is een onderdeel van wie ik ben.

het op een hollen waardoor het alleen

van mijn hoofdhuid opgerekt waarna

Ik kan nog zoveel. Ondanks dat ik aan

maar erger werd. Mijn vader doofde

dit over mijn verbrande huid werd

mijn rechterhand twee vingers mis en

de vlammen en ik werd met een

getrokken. Op die manier kon er weer

mijn arm niet boven mijn hoofd krijg,

ambulance naar Beverwijk gebracht.”

haar groeien.”

heb ik alles gedaan wat ik graag wilde.

Na mijn middelbare schoolperiode ben

De eerste herinneringen die ze heeft,

ik naar de modeacademie gegaan.

zijn de piepende geluidjes van de

Mijn omgeving hield de adem in en vond het nog spannender dan ik.

beademingsapparatuur. “Ik lag alleen in de kamer en zag mijn ouders achter

Ze prijst de artsen

een HBO-studie en heb ik mijn eigen

het glas staan. Ze mochten niet bij mij komen vanwege infectiegevaar. Mijn

van het brandwondencentrum. “Het zijn mijn

Als ambassadrice van de Nederlandse

in het ziekenhuis moest liggen, zijn ze vanuit het oosten van het land naar

fashion label Designs by Mariana ontwikkeld.”

ongeluk had een enorme impact op hun leven. Doordat ik een half jaar

Momenteel zit ik in het laatste jaar van

helden geworden”

Brandwonden Stichting ondersteunt

Beverwijk verhuisd. Een eindeloze tijd

ze lotgenoten. “Ik wil ze graag een hart

van operaties, herstel en revalidatie

onder de riem te steken. Ik wil ze

volgde.”

helpen niet bij de pakken neer te zitten, Ze prijst de artsen van het brand-

maar te kijken naar datgene wat je nog

Mariana’s huid was voor meer dan

wondencentrum die haar door de jaren

wél kunt en wilt doen. Er is nog zoveel

60 procent verbrand, verdeeld over

heen hebben behandeld. “Als je elkaar

moois aan de horizon.”

9

I Kitty Stoker, nazorgverpleegkundige voor kinderen met brandwonden

“De contacten met kinderen zijn bijzonder en intens” Als nazorgverpleegkundige voor kinderen met brandwonden werkt Kitty Stoker (54) ruim dertig jaar op de kinderafdeling van het Rode Kruis Ziekenhuis te Beverwijk. “Veel kinderen met brandwonden worden vaak langdurig behandeld en komen regelmatig terug op het littekenspreekuur.

Hierdoor zijn de contacten bijzonder en intens.”

Het RKZ heeft sinds 1990 een kinder-

door het spelen met vuur,” zegt

leuke ervaring. Daarom proberen we

brandwondencentrum. Zes plekken

Stoker.

om het kind en de ouder hierin zo goed mogelijk te begeleiden. Bij ieder kind

op de kinderafdeling zijn speciaal

10

ingericht voor kinderen met brand-

“Als verpleegkundige begin ik de dag

meten wij zowel voor, als tijdens de

wonden. “De meeste kinderen met

met een voorbereiding voor de

verbandwissel de pijn en passen

een brandwondenongeval zijn tussen

verbandwissel. Dit gebeurt in een

eventueel de pijnmedicatie hierop aan.

de 0 en 4 jaar oud, veroorzaakt door

speciaal daarvoor ingerichte ruimte,

Door zoveel mogelijk vervelende

hete vloeistoffen zoals koffie of thee.

de verbandwisselkamer. Het dagelijks

handelingen bij het kind te bundelen

Bij tieners zie je vaak brandwonden

verschonen van het verband is geen

en dit tijdens of direct na de verband-

zolang dat nodig is, zorgt voor veel rust.”

“Ik leer de kinderen goed kennen. Na al die jaren is

Ze geeft aan dat ze er ook is voor de nazorg. “Veel kinderen blijven lang-

het nog altijd bijzonder dankbaar werk”

durig onder controle en soms volgt nog plastische chirurgie. “Ik zie de kinderen en hun ouders vrijwel altijd

wissel te doen, blijft de kamer waar het

hun kind. Dit wordt dan ook als buiten-

terug op het littekenspreekuur.

kind slaapt, eet en speelt een veilige

gewoon prettig ervaren.” Als kinderen

Daarnaast ga ik regelmatig met een

omgeving.”

langer in het kinderbrandwonden-

kind mee naar school op de eerste

Volgens Kitty Stoker gaan de meeste

centrum moeten blijven, kunnen

schooldag na de nare ziekenhuis-

ouders mee tijdens de verbandwissel.

familieleden verblijven in het Kiwanis-

opname. Wij vertellen dan samen aan

De pedagogisch medewerker begeleidt

huis, een verblijfhuis op vijf minuten

de klas wat er is gebeurd en ik geef

het kind en de ouder en zorgt voor de

afstand van het ziekenhuis.

uitleg over de littekens. Door dit

nodige afleiding. “Ouders groeien er

“Patiënten komen vanuit het hele

contact leer ik de kinderen vaak goed

op deze manier naar toe om lang-

land hierheen. Dat de familie dan in

kennen en is het na al die jaren nog

zamerhand te helpen in de zorg voor

een eigen appartement kan verblijven

altijd bijzonder dankbaar werk.”

11

12

I het Brandwondencentrum toen en nu

Het Brandwondencentrum toen en nu

13

I onderzoek

De kracht van

onderzoek Onderzoek naar brandwondenzorg heeft de afgelopen jaren een grote vlucht genomen. “De kwaliteit van leven na brandwonden is enorm verbeterd.”

“Op dit moment zijn de ogen gericht op plasma”

De termen Nederlandse Brandwonden

Financiering

onderzoek naar een alternatief voor de

Stichting en Brandwondencentrum

Van alle uitgaven die de stichting

behandeling van brandwonden-

worden vaak met elkaar verwisseld.

jaarlijks doet, gaat ongeveer een derde

infecties. Infecties worden tegen-

Ze zijn dan ook onlosmakelijk met

naar brandwondenonderzoek. “De

woordig bestreden met antibacteriële

elkaar verbonden. In 1971 werd de

jaarlijkse landelijke collecteweek is een

crèmes, maar die kunnen de wond-

Nederlandse Brandwonden Stichting

belangrijke inkomstenbron. Ik begeleid

heling remmen. Ook kan er resistentie

(NBS) opgericht door enkele artsen

het proces waarin wordt bepaald

optreden. “Op dit moment zijn de ogen

uit het Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ) in

welke onderzoeken wij steunen en

gericht op plasma. Plasma is een

Beverwijk. “De stichting zette zich met

monitor dit. Een wetenschappelijke

instabiele, maar zeer spectaculaire

succes in voor wetenschappelijk

adviesraad beoordeelt de aanvragen

fase van gas. De superkleine deeltjes

onderzoek naar brandwondenzorg

voor subsidies zorgvuldig.”

waaruit het gas bestaat, trekken elkaar aan als magneten. In de

en kwaliteit van leven na brandwonden,” zegt onderzoekcoördinator

Onderzoekers

plasma-fase worden die deeltjes uit

Carine van Schie van de Nederlandse

Met enthousiasme geeft Van Schie

elkaar getrokken. Daarbij ontstaan

Brandwonden Stichting.

een rondleiding door het eigen

een soort bliksem en UV-straling,

laboratorium van de Nederlandse

warmte, elektronen, elektriciteit, licht

Belang

Brandwonden Stichting. “De mensen

en radicalen. Die radicalen doden

Ruim veertig jaar later richt de stichting

die hier momenteel onderzoek doen,

bacteriën.”

zich ook op het voorkomen van brand-

zijn in dienst van de Vereniging

wonden en helpt het leed bij slacht-

Samenwerkende Brandwondencentra

Doorbraak

offers te beperken. Daarnaast heeft

(VSBN). Elf jaar geleden is deze

Het plasma moet de huid ontsmetten.

de Nederlandse Brandwonden

vereniging ontstaan vanuit de stichting.

Op gekweekte huid is dit inmiddels

Stichting een belangrijke functie in

Nu zijn wij verantwoordelijk voor de

bewezen. “Deze techniek kunnen

het bevorderen van de samenwerking

basisfinanciering van de vereniging

brandwondencentra naar verwachting

tussen de drie Nederlandse brand-

en is het mede hierdoor mogelijk

over een paar jaar gaan gebruiken.

wondencentra. “Internationaal heeft

structureel brandwondenonderzoek

Ik ben er trots op vroeg betrokken

het brandwondencentrum een

te doen.”

te zijn bij een behandelingsmethode

vooraanstaande positie. Onderzoek is

14

die uiteindelijk betekenis zal hebben

daarvoor buitengewoon belangrijk,”

Nieuw onderzoek

voor patiënten. Dat maakt mijn werk

zegt Van Schie.

Momenteel subsidieert de stichting

zinvol.”