Beata Wąsowska
PRZE KRA CZA N I E
SKUP KULTURY TYCHY styczeń/luty 2011
wybrane strony katalogu styczeń 2022
Wystawa PRZEKRACZANIE nawiązuje do projektu NIE BEZ KOZYRY, który realizowałam w 2007-2008 roku. Opiera się na przeświadczeniu, że wolność, także wolność artystyczna powinna iść w parze z wrażliwością. Wolnośc pozbawiona empatii staje się przemocą. Artysta wypowiada własną odrębność i niezależność, jednak dla publiczności taka artystyczna manifestacja może być wielkim wyzwaniem.
HONOROWY PATRONAT PREZYDENTA MIASTA TYCHY ANDRZEJA DZIUBY BEATA WĄSOWSKA AUTORKA KONCEPCJI PROJEKTU AKCJA SZTUKI > NOWE KURATORKA WYSTAW PROJEKTU grudzień 2010 - luty 2011
„Przełamywanie”i „przekraczanie” granic stało się konwencją sztuki najnowszej i kultury w ogóle, bo ten trend obserwujemy na każdym polu ludzkiej aktywności. Jednak tylko na polu sztuki dochodzi do sprzeciwu publiczności. Tu mają miejsce protesty. Kiedy artyści ośmielają się dotknąć tabu lub kiedy w imię artystycznych celów i artystycznej wolności, próbują przekroczyć zorientowane estetycznie, bezpieczne ramy oswojonej sztuki, bywają biczowani przez publiczność lub cenzurowani. A przecież przełamywanie konwencji jest obowiązkiem twórcy i najważniejszym zadaniem sztuki. Jak więc mają eksplorować nowe terytoria, by nie uznano ich za intruzów lub najeźdźców? Myślę, że jest sposób. Jest nim empatia. Aby dotrzeć do widza z artystycznym przesłaniem, aby pokazać jak naszym zdaniem funkcjonuje świat, musimy zrozumieć osobę, która jest adresatem naszych prac. Zanim opublikujemy dzieło warto odwołać się do własnej wrażliwości, tak by nikogo nie zranić w sposób niezamierzony. Artysta ma prawo mówić penym głosem, ale mówiąc powinien mieć świadomość efektu, jaki wywoła jego wypowiedź, musi wziąć odpowiedzialność za skutki własnego artystycznego przekazu.
PRZE KRA CZA NIE Beata Wąsowska SKUP KULTURY
Beata Wąsowska
8
wybrane strony katalogu aktualizacja - styczeń 2022
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
MOI OSKARŻYCIELE ZACHOWALI SIĘ TAK, JAKBY TO ICH NIE DOTYCZYŁO. ŁATWIEJ IM BYŁO ZROBIĆ ZE MNIE DEGENERATKĘ, NIŻ ZROZUMIEĆ SENS MOJEJ PRACY. DLA WIELU NADARZYŁA SIĘ OKAZJA, BY ZADEKLAROWAĆ SWĄ SZLACHETNOŚĆ. USTAWIĆ SiĘ NA DRUGIM BIEGUNIE JAKO TEN W PORZĄDKU. WYBRAĆ LEKKOŚĆ BYTU. TYMCZASEM W T E J S Y T U A C J I NAPRAWDĘ NIE MA ŚWIĘTYCH, NIEWAŻNE CO KTO DEKLARUJE.
“Chodzą sobie idealni”. Z Katarzyna Kozyrą rozmawia Artur Żmijewski Warszawa, 6 października 1996 r. Artur Żmijewski Drżące Ciała. Rozmowy z artystami. Seria “Krytyki Politycznej”, t.2, Bytom-Kraków, 2006
PRZEKRACZANIE [NIE BEZ KOZYRY] Beata Wąsowska
PRZEKRACZANIE [NIE BEZ KOZYRY] Beata Wąsowska Digrafie oraz pokaz sztuki video z kolekcji Zachęty SKUP KULTURY, ul. Wyszyńskiego 32, Tychy 30 grudnia 2010 do 31 stycznia 2011
Jest nas wielu Posługując się algorytmem możemy wyczarować nowy wspaniały ład. Technologia cyfrowa pozwala realizować dowolne koncepcje. W zalewie informacji doświadczenie jest bezużyteczne. Musimy korzystać z zewnętrznych baz danych. Dostępne dane mogą wprowadzać w błąd. Programy mogą być niebezpieczne. Polegamy na nich bezkrytycznie. Tolerujemy wykroczenia. Wszyscy podobnie. Kwestionujemy zasadność zasad. Jest nas wielu
BEATA WĄSOWSKA PRZEKRACZANIE | 68
testowanie p r z y n w y m i e k o r z y
granic o s i r n e ś c i
69
STRUKTURY ZALEŻNE
C I A Ł O I U M Y S Ł
BEATA WĄSOWSKA
1.A. R. Damasio, „Błąd Kartezjusza”, Poznań 1999, s.277.
PRZEKRACZANIE |
(…) na długo przed narodzinami ludzkości istoty były istotami. W którymś momencie ewolucji zaczęła funkcjonować elementarna świadomość. Wraz z nią pojawił się prosty umysł. Kiedy stał się on mechanizmem bardziej złożonym, pojawiła się możliwość myślenia - a jeszcze później – użycia języka w komunikacji i dla usprawnienia procesu myślenia. Dla nas zatem na początku był byt, potem zaś pojawiła się myśl. To samo dotyczy naszego rozwoju jednostkowego, w którym pojawiamy się jako byt, a dopiero później zaczynamy myśleć. Jesteśmy i myślimy, a myślimy tylko w tym stopniu, w jakim jesteśmy, gdyż myślenie opiera się na funkcjonowaniu struktur bytu.[1]
BEATA WĄSOWSKA PRZEKRACZANIE |
kontrower p r z y n o s w y m i e r k o r z y ś
sj z n c
e ą e i
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Bawi nas...
........................możliwości jest wiele... ........świat ma do dyspozycji miliardy.......... ........................miliardy ciał... ........jest w czym wybierać....................
Jemy i odchudzamy się
8
nie patrz
Robimy dobrą minę
patrz w górę
PATRZ
Wypoczywamy gdzie należy
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Czy ja mam cenzurować wrażliwą studentkę, która chce o tym mówić. Miałbym zastępować jej własne sumienie? Ja się do tego nie nadaję. Pierwszy i podstawowy warunek - to jest wolność artysty.
A d a m M y j a k
BEATA WĄSOWSKA PRZEKRACZANIE |
„dziś jedni ludzie zaczęli zarabiać potężne pieniądze na niszczeniu innych ludzi. W tej chwili jedni są ofiarami, a drudzy sprawcami, oprawcami niemalże. Biznes wykorzystuje każdą najmniejszą nutkę prowadzącą do obsesji. Na to jest nastawiony przemysł erotyczny, hazardowy, farmaceutyczny, monopole. Uzależniają nas tysiące leków, substancji, gadżetów. Nie uzależni się ten, kto albo nie używa danej substancji, co jest prawie niemożliwe, albo ten kto w odpowiednim momencie zauważy pierwsze szkody i mimo pokus i nęcenia na wszelkie sposoby, powie stop. A to jest trudne, bo każdy z tych przemysłów ma swoją bandę naukowców psychologów, którzy opracowują różne metody manipulowania ludźmi, żeby dali się wkręcić”
I nie wódź się na pokuszenie, Joanna Podgórska rozmawia z Lubą Szawdyn, Tygodnik „Polityka”, „Pomocnik psychologiczny”, Nr 29, 21 lipca 2007
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Posługując się algorytmem możemy wyczarować nowy wspaniały ład.
Upiory
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Artyści w odruchu niezgody na rzeczywistość kompresują w swoich pracach całe zło tego świata by następnie w galerii sztuki zderzyć z nim widza, by obarczyć go za nie odpowiedzialnością. Jak to możliwe, że człowiek tak łatwo staje się „bezwolnym ciałem”? Jak to możliwe, że artysta bez trudności pozyskuje ludzkie szczątki lub podpisuje umowę z żywym człowiekiem i od tej chwili dysponuje jego ciałem. Biznesmena kosztuje to nieco więcej, ale i on jakoś sobie radzi. Ma kapitał. Gunter von Hagens podpisuje umowę i wykonuje plastynaty. Artysta podpisuje umowę i odnawia oświęcimski tatuaż. Artystka podpisuje umowę i animuje ciała starych ludzi. Wszystko odbywa się legalnie. Za zgodą wolnego człowieka. Prawnicy nie widzą problemu. Etycy nie widzą problemu. Publiczność widzi problem.
Nowa medialna rzeczywistość wzmocniła napięcia
Artyści mają problem. Czy wolny człowiek ma prawo sprzedać własne ciało? Czy człowiek, który sprzedaje własne ciało jest wolny? Dawno, dawno temu odpowiedź na podobne pytania można było znaleźć we własnym sercu, dziś serce zostało oddelegowane na inną placówkę. Na miejscu pozostał jedynie jego przedstawiciel, jeden z wielu mięśni, pompa. Pompa nic tu nie poradzi.
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
technologia cyfrowa pozwala realizować dowolne koncepcje
.
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
W zalewie informacji d o ś w i a d c z e n i e jest bezużyteczne. Musimy korzystać z zewnętrznych baz danych. Dostępne dane mogą wprowadzać w błąd.
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Programy mogą być niebezpieczne. Polegamy na nich bezkrytycznie.
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Tolerujemy wykroczenia.
BEATA WĄSOWSKA PRZEKRACZANIE |
Wszyscy podobnie. Kwestionujemy zasadność zasad. Wszyscy podobnie. Kwestionujemy zasadność zasad.
PRZEKRACZANIE |
BEATA WĄSOWSKA
Z ostatniej chwili: Giełda – rynek pierwotny. Dostawca inteligentnych systemów wspomagających, spółka C&U, złożyła w poniedziałek prospekt emisyjny do Komisji Nadzoru Finansowego. Spółka specjalizuje się w tworzeniu i wdrażaniu oprogramowania wspomagającego zarządzanie populacją. Dostarcza aplikacje przeznaczone dla średnich i dużych populacji o profilu produkcyjnym, handlowym i usługowym. Aktualna oferta spółki: aplikacje z 12 miliardów rąk, 12 miliardów nóg, 6 miliardów głów, 6 miliardów ciał. POSŁUGUJĄC SIĘ ALGORYTMEM MOŻEMY WYCZAROWAĆ NOWY WSPANIAŁY ŁAD TECHNOLOGIA CYFROWA POZWALA REALIZOWAĆ DOWOLNE KONCEPCJE W ZALEWIE INFORMACJI DOŚWIADCZENIE JEST BEZUŻYTECZNE M U S I M Y K O R Z Y S TA Ć Z Z E W N Ę T R Z N Y C H B A Z D A N Y C H D O S T Ę P N E D A N E M O G Ą W P R O W A D Z A Ć W B Ł Ą D P R O G R A M Y M O G Ą B Y Ć N I E B E Z P I E C Z N E P O L E G A M Y N A N I C H B E Z K R Y T Y C Z N I E T O L E R U J E M Y W Y K R O C Z E N I A W S Z Y S C Y P O D O B N I E K W E S T I O N U J E M Y Z A S A D N O Ś Ć Z A S A D J E S T N A S W I E L U
G
8
Ł
U
P
C
Ó
W
BEATA WĄSOWSKA PRZEKRACZANIE |
„Sztuka, film, fotografia, massmedia … krok po kroczku wkradają się w nasze prywatne życie. Setki kamer filmują każdy nasz ruch w miejscach publicznych, miliony mikrofonów nagrywają każdy dźwięk, miliony aparatów fotograficznych utrwalają obraz chwili… Świadomie bądź nieświadomie, obiektywnie i nieobiektywnie, rzeczowo i tendencyjnie, w poszukiwaniu piękna i defektu, doskonałości i wady, ideału i ułomności, procesu i wydarzenia. Gdzie jest granica naszej prywatności? Gdzie jest “ostatni milimetr”, po przekroczeniu którego specjalnie lub przypadkowo stawia się nas zupełnie “nagich” i “bezbronnych” przed całym światem? Fotografia, film, nagranie, słowo – mogą w chwili obecnej zrobić krzywdę znacznie większą niż broń, stajemy się coraz częściej zupełnie bezbronni. Współczesna technika przekazu informacji i nowoczesne urządzenia rejestrujące rzeczywistość wkraczają w naszą intymność. Coraz częściej media i artyści, chcąc przekazać nam swój zamysł wkraczają w obszary cudzej prywatności, przekraczając w zabłoconych butach sterylne wrota, które każdy z nas pozostawia otwarte wyłącznie dla siebie samego lub swoich najbliższych(…).” Jarosław Skupień, 2008
8
8
KOEGZYSTENCJA KOEGZYSTENCJA Coraz więcej się pisze i mówi o sztuce. Zwykle są to jednak publikacje powierzchowne, sprowokowane spektakularnym gestem lub przeciwnie - reakcją publiczności na obrazoburcze dzieło. Czasem mówi się o rekordzie cenowym pobitym na aukcji sztuki albo żegna znanego artystę. Obserwując współczesność dostrzegamy skutki globalizacji, wzrastającą szybkość życia, wirtualizację kultury. Zmianom ulegają relacje społeczne i osobiste, zanikają granice, nie tylko terytorialne, także etyczne i moralne. Codzienne zdarzenia, wszystkie jednakowo ważne, wszystkie z równą intensywnością formują nasze doświadczenie, próbują na nas wpływać, wywierają presję, kształtują świadomość. Każda dziedzina ludzkiej aktywności eksploduje innowacyjnością, z owocami której musimy się na co dzień mierzyć. Równoczesność i równoważność tych zjawisk jest cechą naszych czasów. Dowodzi ludzkiej kreatywności, świadczy o wyzwoleniu spod dogmatów przeszłości, ale przytłacza i obezwładnia. Dawniej inaczej niż dziś, zwykle tylko jedno zjawisko było zjawiskiem pierwszego planu, pozostałe wypierano za pomocą dogmatu lub tabu. Tę hieratyczność widać w sztuce. We wszystkich dziełach główna postać jest wyraźnie oddzielona od tła, często jest większych rozmiarów. Sztuka w rozumieniu klasycznym ustanawia dzieła, które mają być „oglądane”, mają zaistnieć w świadomości widza wielowarstwowo: jako obiekty sztuki, przedmioty estetyczne oraz jako zawarte w dziele treści możliwe do odczytania bez pomocy osób trzecich. Sztuka w znaczeniu najnowszym jest „relacyjna”. Odrzuca paradygmat estetyczny, kontemplację i piękno. Jej celem jest „krytyczność”, a artysta konfrontuje odbiorców z własnym punktem widzenia, nie po to by zachwycić, by podzielić się zachwytem, lecz by uwrażliwić nas na zjawiska obecne, ale niedostrzegane przez ogół. Sztuka współczesna nie jest powiązana wspólną tendencją, jest polem pełnym odmiennych propozycji. Obserwujemy rozwój nowych dziedzin, multiplikację równoprawnych obiektów sztuki, rozrost i rozprzestrzenianie się teorii artystycznych i dzieł je realizujących. Nowe dzieła realizowane są zarówno w sposób tradycyjny, jak zgodnie z nowymi paradygmatami sztuki. Mimo rewolucji modernistycznej, mimo postmodernizmu przez ogół odbiorców sztuka wciąż jest utożsamiana z pięknem. Choć należy do estetyki, dziś odcina się od niej jako celu. Współcześnie wszystko może być tworzywem sztuki, a kiedy artysta bawi się nieodróżnialnością sztuki od rzeczywistości, kiedy odbiorcę osacza nadmiar artefaktów, kiedy „wszystko jest sztuką” a artysta to produkt masowy, łatwo zostać oszukanym. Nieumiejętność odczytywania kodów sztuki najnowszej sprawia, że widz czuje się niepewnie i rezygnuje ze sztuki, której nie potrafi zweryfikować, lub traktuje ją jak wszystko inne: jak towar. Interesuje się ofertą supermarketów lub tym co markowe. Z jego pola widzenia znika sztuka postrzegana jako zaproszenie do rozmowy i do kontemplacji. Artysta, kiedyś „jedyny w swoim rodzaju”, oryginalny, niepowtarzalny, dziś został zdegradowany do pozycji „jeden z wielu”, a jego oryginalne dzieła przemawiają tylko wtedy, kiedy wywołują spektakularny sprzeciw publiczności lub kiedy w ich imieniu wypowiada się instytucja. „Nic nie wskazuje na to, aby sztuki miało zacząć ubywać. Przeciwnie: złoża wydają się niewyczerpane. W Polsce funkcjonuje siedem Akademii Sztuk Pięknych: gdańska, katowicka, krakowska, łódzka, poznańska, warszawska i wrocławska. Co roku przyjmują średnio 20 osób na każdy z wydziałów, co daje – pomijając wydziały takie jak konserwacja czy wzornictwo przemysłowe – liczbę około 650 absolwentów rocznie w skali całego kraju. Plus uczelnie wyższe, które nie są akademiami, ale mają wydziały artystyczne. Do tego ci, którzy studia skończyli już dawno temu, ale dopiero teraz nadszedł ich czas. No i samouki, odszczepieńcy, i wszyscy ci, którzy nie pasują do żadnej kategorii. To znaczy pasują: do kategorii zmiany, wielkiego artystycznego boomu.” [1] Coraz więcej osób zdobywa wyższe wykształcenie artystyczne (w minionym ustroju zawód artysty był koncesjonowany), ale nadal niewielu ludzi rozumie artystę, interesuje się sztuką i czerpie z niej wiedzę o naturze rzeczywistości. Może powodem jest zbyt duży lub zbyt trudny wybór. Nie sądzę, by w tym miejscu udało mi się znaleźć wyjaśnienie tego stanu rzeczy. Uważam, że aby przywrócić odbiorcy zdolność oceny, musimy uzbroić go w narzędzia - wiedzę o sztuce i bezpośredni do niej dostęp, oraz kontekst – najwyższej jakości dzieła zrealizowane w sposób zrozumiały dla widza lub osadzone w zrozumiałym kontekście. To cel, jaki postawiła sobie Akcja Sztuki > Nowe. Ważne jest, aby tradycja nie zamknęła nas na nowoczesność, ale i to, by nowy relacyjny paradygmat sztuki nie zawłaszczył jej pola. Akcja Sztuki > Kobiety pokazała, że można mówić o współczesności poprzez rozumiane klasycznie malarstwo. Akcja Sztuki > Nowe zaproponowała spotkania z artystami, którzy wybrali nowe strategie twórcze, odmienne dziedziny i techniki. Akcję Sztuki trafnie opisuje pojęcie KOEGZYSTENCJA rozumiane szeroko, jako łącznik wszelkich dzieł i postaw. U podstaw scenariusza projektu jako całości oraz każdej z wystaw osobno leżała idea współistnienia, przenikania się i łączenia właściwości różnych mediów i wyborów artystycznych, ale także wychodzenia poza utarte schematy i oswojone metody. Dopełnieniem wystaw i wydarzeń Akcji Sztuki > Nowe jest niniejszy katalog. Pokazuje niewielką część tego, co działo się na tyskim polu sztuki przez dwa miesiące na przełomie roku 2010 i 2011. [1] Too many artists - http://www.krytykant.pl/index.php?id=145
8
Beata Wąsowska
5
BEATA WĄSOWSKA Studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, na Wydziale Grafiki w Katowicach, w pracowniach malarstwa: profesora Jerzego Dudy-Gracza oraz profesora Macieja Bieniasza; projektowanie graficzne książki w pracowni profesora Adama Romaniuka. Dyplom 1985. 1986 Stypendium Ministra Kultury i Sztuki. 2016 Studia podyplomowe „Historia sztuki, perspektywa społeczna i polityczna” w Colegium Civitas w Warszawie. Uprawia malarstwo sztalugowe. Animuje projekty artystyczne. Zrealizowała ponad 70 wystaw indywidualnych malarstwa i 80 prezentacji w wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. Była gościem krajowych i międzynarodowych plenerów malarskich. Jest darczyńcą wielu fundacji i aukcji malarstwa min.: Aukcja Polskiej Sztuki w Nowym Yorku, „Godula Hope”, „Bliźniemu swemu…”. Juror w konkursach plastycznych. Jest autorką projektu multimedialnego NIE BEZ KOZYRY [2007, 2008]. Zainicjowała i zrealizowała projekt artystyczny Akcja Sztuki [AKCJA SZTUKI > KOBIETY oraz AKCJA SZTUKI > NOWE]. Jest autorką tekstów o sztuce. Inicjowała i uczestniczyła w debatach na temat sztuki. Publikowała swoje teksty m. in. w miesięczniku "Śląsk", w "Migotania i przejaśnienia", w katalogach wystaw, w folio ASP w Katowicach, w albumie wystawy „Sztuka kobiet – kobiety w sztuce. Artystki na Śląsku 1880–2000” wydanym przez Muzeum Śląskie w Katowicach. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków. Jej prace znajdują się w zbiorach instytucji, muzeów oraz osób prywatnych w kraju i zagranicą. Strona internetowa: www.beatawasowska.pl
8
PROJEKT ZOSTAŁ OBJĘTY HONOROWYM PATRONATEM PREZYDENTA MIASTA TYCHY ANDRZEJA DZIUBY
AKCJA SZTUKI > NOWE 01.12.2010 – 31.01.2011 www.akcjasztuki.pl Projekt finansowany przez:
MIEJSKIE CENTRUM KULTURY W TYCHACH Dyrektor Wojciech Wieczorek 43-100 Tychy, ul. Bohaterów Warszawy 26 Telefon: 32 327 02 90 Faks: 32 327 02 91 e-mail: mck@kultura.tychy.pl, www.kultura.tychy.pl
URZĄD MIASTA TYCHY 43-100 Tychy, Al. Niepodległości 49 Tel.: 32 776 33 33, fax: 32 776 33 44, e-mail: poczta@umtychy.pl, www.umtychy.pl
Partnerzy: Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum Miejskie, Teatr Mały, I LO im. L Kruczkowskiego, galeria sztuki Miriam, galeria Semar, klub Skup Kultury, TSM Oskard SDK Tęcza oraz SDK Orion
Koncepcja, scenariusz oraz koordynacja projektu BEATA WĄSOWSKA
8
89
Wydawca: Miejskie Centrum Kultury 43-100 Tychy ul. Bohaterów Warszawy 26 ISBN 978-83-927973-0-2
8