Szyte na miarę by Beata Gwizdała

Wstęp

Jak rozpisać uczniów?

Zakodowana plansza od opisu wyglądu do charakterystyki i opisu sytuacji

Historia w obrazku

Schemat opowiadania

Schemat rozprawki

Pisanie równoległe

Wypracowanie w kawałkach

Karta emocji i cech

Jak przekonać uczniów do mówienia?

Reportaż z kamerą w tle

Debata

Przemówienie

Powtórka nie taka straszna

Literackie Śniadanie Mistrzów plus wersja dla nocnych Marków – Egzaminocka

Koło fortuny

Spotkanie na messengerze

Kości motywów

Notuj, jak lubisz

Zeszyty

Lekturownik

Karty pracy

Wszystko pod ręką

Mural

f. Lapbook

Środki stylistyczne z muzyką w tle

Edukacja w ruchu

Biegane dyktando

Podchody

Powtórkowa przechadzka

Spotkanie z lekturą

Lektura w pudełku

Makieta

Latawce

Teatralnie o mitach i baśniach

Lektura na wieszaku

44 2

f. Wycieczka

Spotkanie w teatrze

Nowe technologie i lektura

Ucztowanie z lekturą

8. Gramatyka a. Części mowy z Montessori 9. Ewaluacja a.

Listy

54 54 55 55

Wstęp Jesteśmy nauczycielkami, polonistkami, które mają tendencję do uciekania przed szablonem. Dwa zodiakalne Bliźnięta...urodzone dzień do dniu - to nie mogło skończyć się inaczej. Zamarzyłyśmy o skruszeniu betonu i pruskiej szkoły. Dodatkowo ciągle się uczymy, poszukujemy i przełamujemy wszystko, co spotkamy na swej drodze - łącznie z własnymi słabościami( tak oto dałam się Beacie zabrać na kajaki pomimo panicznego strachu przed wodą).Uczymy się każdego dnia razem z uczniami, nie nauczamy. Rzucone zostałyśmy na głęboką wodę kolejnej reformy i po tygodniu nauki z klasą siódmą stwierdziłyśmy, że korzystanie na co dzień z podręczników pozbawione jest jakiegokolwiek sensu. Troszkę tak, jak przysłowiowy “tonący chwyta się brzytwy”, tak my chwyciłyśmy się marzeń. Marzeń o tym, aby nasi uczniowie(a i my przy okazji)nie umarli z nudy i aby zapamiętali treści, które stały się dla nich obowiązkowe. Chciałyśmy, aby nauka była przyjemnym wyzwaniem i codzienną przygodą. Zafascynowane profesorem Keatingiem oduczałyśmy bycia“ jak każdy” i z rozkoszą oglądałyśmy przemiany naszych uczniów. U niektórych były to drobne kroczki, u innych kroki milowe. Każdy jeden cieszył i wzruszał. Wszystko zaczęło się od tego, że po “nastu” latach znalazłyśmy się na Messengerze ( podejrzewamy, że jakiś palec boski czuwał nad tym odnalezieniem). I tak zaczęło się wspólne poszukiwanie inspiracji, wzajemne budowanie siebie, wymiana spostrzeżeń i doświadczeń. Z tego rodziły się szalone projekty, które często wymagały wyważenia. Czasami nie było czasu na rozmyślania, trzeba było ryzykować i pójść na całość. Niekończącą się opowieścią dla nas i ogromnym wsparciem jest grupa powołana do życia przez Agnieszkę Leszczyńską “Poloniści z pasją”. Tam umacniała się nasza wiara, że to, co robimy jest dobre i ma sens. Niezwykle ważną personą dla naszej dydaktyki jest dr Marek Kaczmarzyk. Stąd nasze zrozumienie dla różnorodnych osobowości i talentów naszych uczniów. Na oko-niby są tacy sami, a jednak każdy z nich jest niepowtarzalny jak płatek śniegu. Wiemy, że nasi uczniowie wolą język polski niż religię, że wołają “Beta, ratuj!” Mimo zmęczenia podejmowali się trudnych projektów i realizowali je z pasją. Jak to przełoży się na ich wyniki? A CZYM SĄ WYNIKI? Dla nas najważniejszy był indywidualny rozwój dziecka, w którym czasami jedno wypowiedziane głośno zdanie było lotem w kosmos w jego polonistycznym rozwoju. U nas nie ma zadań domowych, za to czasami pojawiają się ciekawe wyzwania. Nie ma jedynek, bo “pani tak męczy, aż wymęczy”-cytat roześmianego ucznia. I właśnie to wszystko składa się dla nas w edukacyjny sens naszej pracy, którą tutaj spisałyśmy i postanowiłyśmy się podzielić. Nie zamieściłyśmy wszystkiego, co zrealizowałyśmy w ciągu dwóch lat. Część zajęć pozbawiona jest zdjęć, bo nie sądziłyśmy, że postanowimy pokazywać komuś naszą pracę. Na zakończenie tego nieco długiego wstępu - dzielimy się, drodzy nauczyciele-częstujcie się i bawcie, zarażajcie swoich uczniów pasją i dbajcie o to, aby nie dopadła ich niechęć. Nasze wpisy mają formę “Przepisu na…” Doskonale wiemy, że ten sam przepis da tysiące różnych patchworków. I o to nam chodzi. BĄDŹMY KREATYWNI! 4

Jak rozpisać uczniów?

Zakodowana plansza od opisu wyglądu do charakterystyki i opisu sytuacji

Cel: uczeń wzbogaca słownictwo, przygotowuje się do utrwalenia kompozycji opisu postaci, którą można rozbudować w charakterystykę. Charakterystyka składa się z elementów, które potem wykorzysta w tworzeniu sylwetki postaci w opowiadaniu, je też można napisać posługując się kodami. Wersja a. Przygotuj: wypełnioną planszę, kody, karty, podziel uczniów na czteroosobowe zespoły. Wersja b. Przygotuj: niewypełnioną planszę, karty do kodów, podziel uczniów na czteroosobowe zespoły. Działanie dla wersji a: rozdaj wypełnioną planszę i kody. Uczniowie rozszyfrowują ukryte w kodach dane i przenoszą je z planszy na kartę pracy. Na podstawie zebranych informacji tworzą opis lub charakterystykę postaci. Działanie dla wersji b: rozdaj pustą planszę, objaśnij, że w kratki należy wpisać słownictwo, które wiąże się z lewą kolumną, wyjaśnij na czym polega kodowanie karty: np. A2, B4,C3, D7. Na kolejnej lekcji uczniowie rozkodowują karty kodów, redagują z zebranego słownictwa opis lub charakterystykę postaci. Efekty: uczniowie z zaciekawieniem przeglądają kody, bo lubią wyzwania i z natury są ciekawi. Sami wyznaczają sobie role w grupie, zwykle z radością wszyscy pochylają się nad zadaniami. Po zebraniu słownictwa tworzą opis lub charakterystykę wymieniając się pomysłami. Mogą też nadać nazwę swojej postaci. Podsumowaniem lekcji jest wzajemna prezentacja wyników pracy i uwagi: co było najciekawsze, co sprawiło trudność, czego się dziś nauczyłeś. Jeśli nie ma czasu na rozbudowaną informację zwrotną, można poprosić o kciuk: uniesiony do góry – było ciekawie, dużo się nauczyłem i wszystko było łatwe; kciuk w położeniu poziomym – coś sprawiło trudność; kciuk w położeniu ku dołowi – nie było i dobrze, mało się nauczyłem, muszę nad tym jeszcze popracować.

Historia w obrazku

Cel: uczeń intuicyjnie rozumie schemat kompozycyjny opowiadania, rozwija wyobraźnię. Przygotuj: slajd z projektora lub wydruk na karcie pracy, podziel uczniów w pary. Działanie: wyświetl slajd, poproś, aby uczniowie uważnie mu się przyglądnęli i w parach wymienili się spostrzeżeniami. Następnie daj chwilę na samodzielne przemyślenia. Uczniowie niczego nie notują. Następnie wyznacz każdemu z nich po 2 minuty, które możesz wyświetlić na czasomierzu na tablicy. Uczniowie w tym czasie, najpierw pierwszy z pary potem drugi, opowiadają historię na podstawie obrazków ze slajdu/karty pracy. Kolejnym etapem jest opracowanie kryteriów sukcesu dobrego opowiadania. Uczniowie spisują elementy kompozycji opowiadania znad obrazków. Łączą się w czteroosobowe grupy i dopracowują NACOBEZU. Upewnij się, czy kryteria są poprawne. Po tej czynności dzielą się uwagami oraz dokonują samooceny swoich poprzednich opowieści. Uczniowie muszą odpocząć, prosisz o spacer po klasie, na hasło „chwyć rękę sąsiada” uczniowie łapią się za ręce. Tniesz sznur rąk na czteroosobowe grupy. Siadają i tym razem piszą opowiadanie do opracowanych kryteriów sukcesu. Efekty: uczniowie lubią wymyślać najdziwniejsze historie, na lekcji jest wesoło i twórczo, bezpośrednio doświadczają kompozycji opowiadania i dostrzegają, co powinno się w nim znaleźć, by było ciekawe. Uczniowie dokonują samooceny umiejętności i wiedzy emotikoną pod notatką z lekcji.

Schemat opowiadania

Cel: uczeń utrwala formę opowiadania i łączy fabuły. Przygotuj: kubki z naklejkami: czas, miejsce, bohater, lektura, schemat opowiadania na kartach, podziel uczniów w czteroosobowe grupy. Działanie: do każdego opisanego kubka włóż tyle karteczek, ile jest grup, np. w kubeczku „czas” mogą być: w święta Bożego Narodzenia, dawno temu, za 100 lat, niedawno, trudno powiedzieć, kiedy… Dzielisz uczniów na czteroosobowe zespoły, każda grupa losuje z każdego kubeczka jedną karteczkę. Tę wylosowaną z kubka „lektury”, uczniowie odkładają na bok. Objaśniasz zadanie. Na karteczkach są słowa klucze, które będą szkieletem do twórczego opowiadania, do którego należy wprowadzić bohatera wylosowanej lektury. Bohater musi zachować cechy oryginalnej postaci. Spotkanie z innym bohaterem musi go nauczyć czegoś nowego. Ustawiasz czasomierz, uczniowie w grupie pracują ok. 35 minut. Muszą napisać przynajmniej 15 zdań. Każdy pisze we własnym zeszycie.

Efekty: uczniowie pracują w grupie, czują się więc bezpiecznie. Wykorzystują zbiorowy potencjał, który pozwala rozwijać się również uczniowi, który samodzielnie miałby trudności z podjęcie zadania. Podsumowaniem lekcji jest odczytanie opowiadań przez grupy i głosowanie na najbardziej interesujące.

d. Schemat rozprawki Cel: oswojenie uczniów z wypowiedzią argumentacyjną, bezpieczne przeprowadzenie przez kolejne elementy formy argumentacyjnej, ukazanie rozprawki jako „obraz całości” i skutek logicznego myślenia. Przygotuj: rozprawkę kostkę na kartach pracy, kilka ogólnych problemów, np.: kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada, czy dobrze jest mieć rodzeństwo. Działanie: Rozpocznij lekcję od pytania: Czy warto umieć bronić swojego zdania? Uczniowie swobodnie je przeanalizują, a odpowiedzi uzasadnią. Następnie uświadom uczniom, że ich wypowiedzi można zapisać w formie rozprawki. Pokaż kostkę rozprawkę, przedyskutujcie jej elementy, niech uczniowie objaśnią je tak, jak rozumieją. Jeśli trzeba, uzupełnij ich spostrzeżenia. Następnie podziel uczniów na grupy, rozdaj schematy, zaproponuj zagadnienie do dyskusji, a uczniowie uzupełniają krótko i precyzyjnie schemat. Pracują ok. 15 minut. Podsumowaniem lekcji jest ich wypowiedź na podstawie zebranych informacji na schemacie.

Efekty: uczniowie bawią się schematem, rywalizują na siłę argumentów. Przygotowują się do określenia wymagań w formie argumentacyjnej. Dla uczniów, którzy mają problem z wiarą we własne możliwości stworzyłam swoiste „musisz mieć”. To schemat, który można plastycznie modelować, w zależności od stopnia opanowania umiejętności redagowania rozprawki. Wzór pasuje też do przemówienia, listu otwartego i artykułu.

Pisanie równoległe

Cel: uczeń doskonali warsztat pisarski, porównuje swoją pracę z praca nauczyciela Przygotuj: czasomierz, temat wypracowania. Działanie: Przygotuj uczniów do samodzielnej pracy, zapisz temat, opracujcie kryteria sukcesu, zbierzcie konieczne treści. Wyświetl na tablicy czasomierz, uczniowie będą mogli kontrolować czas pracy. Wszyscy redagują wypowiedź, nauczyciel również, jednocześnie nauczyciel czuwa nad potrzebami uczniów. Jeśli któryś z nich ma wątpliwości sygnalizuje, że potrzebuje pomocy. Wówczas nauczyciel przysiada przy uczniu i wspólnie rozwiązują problem. Zwykle pisanie dłuższej formy wypowiedzi trwa więcej niż jedna jednostka lekcyjna. Na kolejnej lekcji nauczyciel wyświetla uczniom swoja pracę, wspólnie sprawdza się, czy spełniono kryteria sukcesu. Potem uczniowie wymieniają się swoimi pracami, czytają i rozmawiają o NACOBEZU, proponują poprawki, chwalą się wzajemnie za osiągnięcia. Efekty: uczniowie nie podlegają ocenie szkolnej, mają możliwość wielokrotnego przeglądu swojej pracy, mają też wzorzec, do którego mogą się odwołać i który mogą naśladować. Konstruktywna informacja zwrotna dodaje im pewności siebie, chętnie wyrażają opinię, mimowolnie nabywają kompetencji w zakresie pisania. Wspólnie z nauczycielem tworzą bazę wzorów wypracowań (https://drive.google.com/open?id=1-8hKc2PtwB7cY_bY1FB6YwNeHQXfPte).

Wypracowanie w kawałkach

Cel: uczeń utrwala kompozycję wypowiedzi, łączy logicznie treści, bawi się wypracowaniem. Przygotuj: wzorcowe wypracowanie, kolorowe zakreślacze, w innej wersji nożyczki. Działanie: rozdaj uczniom kartę z wzorcowym wypracowaniem, uczniowie na kolorowo zaznaczają kolejne elementy kompozycyjne. Wyjaśniają sposoby łączenia kolejnych akapitów, zależności między akapitami, częściami kompozycyjnymi. W innej wersji rozdaj uczniom wzorcowe wypracowania, uczniowie tną je na części, kierując się akapitami, mieszają pocięte paski i odtwarzają wypracowanie przyklejają fragmenty do zeszytu. Efekty: uczniowie w atmosferze zagadki bawią się wypracowaniem, jednocześnie uczą się logicznego myślenia o formach retorycznych. Powstaje też swobodna kolorowa notatka.

Karta emocji i cech

Cel: uczeń wzbogaca słownictwo. Przygotuj: wydrukuj karty emocji, zbierz z uczniami słownictwo, wygospodaruj miejsce na ścianie sali w takim miejscu, by uczniowie swobodnie zawsze mogli tam zerkać lub podchodzić. Działanie: zapoznaj uczniów z kartami emocji, zróbcie bank słów, które nazywają emocje i stany, przeprowadź swobodną rozmowę o cechach, skonstruujcie wspólnie na dużej karcie tabelę, którą wspólnie wypełnicie. Następnie wyznaczcie miejsce w Sali. Tam powiesicie karty, do których zawsze będzie można zaglądać.

Efekty: uczniowie tworzą niezbędnik, który daje bezpieczeństwo wyrażania siebie oraz opisywania cech i emocji bohaterów literackich, a także postaci wymyślonych na potrzeby lekcji.

Jak przekonać uczniów do mówienia?

Reportaż z kamerą w tle

Cel: uczeń poznaje reportaż i śmiało mówi do kamery.

Przygotuj: informacje o bohaterze literackim, kamerę i ciekawy zakątek, np. szkoły. Działania: uczniowie w trakcie omawiania „Syzyfowych prac” otrzymali zadanie zebrania szczegółowych informacji o Andrzeju Radku. W tym celu losowali polecenia. Następnie wyszukali treści i zapisali w kilku zdaniach w zeszycie. Potem obejrzeli fragment „Sprawy dla reportera”, na tej podstawie ustalali, co muszą zrobić, by z zebranych faktów o Radku stworzyć reportaż. Ustalili, że są sąsiadami chłopca z Pajęczyna Dolnego. Przyjechała do nich reporterka z prymitywną kamerą i nakręcą reportaż o wielkim inżynierze Radku, który buduje port w Gdyni. Po kilku próbach nakręcili film. Efekty: uczniowie lubią nowe technologie, nie spodziewali się takiego ciekawego wyzwania, chętnie pracowali nad swoją wypowiedzią do kamery. Po nagraniu kilkakrotnie oglądali film, dokonywali samooceny, wskazywali, co muszą poprawić, co im się podobało. Film zamieścili na niepublicznym kanale YT oraz dysk Google (https://drive.google.com/drive/search?q=type:video). Korzystali z niego podczas powtórek do egzaminu ósmoklasisty.

Debata

Cel: uczeń na podstawie tekstu przygotowuje się do debaty, którą poznaje przez doświadczenie. Przygotuj: tekst literacki, program debaty, kamerę.

Działania: uczniowie samodzielnie czytali niełatwy dla nich tekst – satyrę „Do króla”, wzajemnie pytali się „o co tu chodzi” i objaśniali wątpliwości. Następnie sprawdzili, czym jest satyra i odpowiedzieli na pytanie, dlaczego utwór Ignacego Krasickiego właśnie nią jest. Potem przedstawiłam uczniom zasady debaty panelowej i zaprosiłam do działania. Uczniowie przygotowywali się do niej w domu. Wytypowano 4 osoby(zasady debaty przemodelowałam dla ilości uczniów), kandydatów do tronu polskiego, pozostali uczniowie byli szlachtą, która podczas sejmiku przysłuchiwała się wypowiedziom kolegów. Wyznaczono też woźnego, który pilnował czasu, ja prowadziłam spotkanie zgodnie ze scenariuszem debaty. Jeden z uczniów pełnił funkcję operatora kamery. Lekcja zakończyła się głosowaniem na kandydata, który okazał się najbardziej przekonujący. Efekty: wśród uczniów – kandydatów – na ochotnika zgłosiło się dwoje uczniów z problemami w nauce, mimo to zadanie wykonali doskonale, debata okazała się rzeczowa, bardzo dojrzała i profesjonalna. Dodała pewności siebie wszystkim uczniom, stanowiła też wspaniałą zabawę. Film przeniesiono na niepubliczny kanał YT (https://www.youtube.com/watch?v=yFcDV2kZil4&fbclid=IwAR0JYWVG5rJ8ins4pJyGcNbOYnfq5FZdvErX1elNqPC70 _7nNTg8IZIzdGY), służył uczniom 3 klasy gimnazjum do powtórek przed egzaminem. Ponadto treści skorelowałam z historią, uczniowie byli zaskoczeni, że na lekcji historii zajęcia poprowadzili sami.

Przemówienie

Cel: uczeń nie obawia się przemawiać, zna zasady i kompozycję przemówienia, dba o stronę językową i oratorską. Przygotuj: temat pod treści programowe związane z lekturą lub ważnym wydarzeniem, opracuj zasady przemówienia NACOBEZU. Działania: po opracowaniu tekstu literackiego („Śmierć pułkownika” Adama Mickiewicza) uczniowie zapoznali się z przemówieniem. Na początek przeglądali wystąpienia, które można znaleźć na YT. W grupach opracowywali kryteria sukcesu. Otrzymali też schemat laudacji, na podstawie której uzupełnili własne NACOBEZU. Samodzielnie przygotowywali teksty, które na następnej lekcji prezentowali. Zadbano o właściwe otoczenie i wyjątkowy nastrój. Każde wystąpienie było nagradzane oklaskami, a na koniec w swobodnych rozmowach uczniowie poddali się ocenie i samoocenie. Uwagi zanotowali w zeszytach. Wkrótce zdobyte umiejętności prezentowali po raz kolejny. Efekty: Uczniowie mieli tym razem możność zaprezentowania się indywidualnie, okazało się, że zadanie nie było proste i wiązało się z ogromnym stresem. Po zakończeniu działania okazało się, że są z siebie dumni, nabrali chęci na doskonalenie warsztatu oratorskiego. Warto przemówienie wprowadzać od jak najmłodszych klas. Umiejętność mówienia, operowania głosem, gestem, mimiką oraz argumentacją jest jedną z kluczowych umiejętności ucznia. Dodam jeszcze tylko moje wspaniałe doświadczenie z uczniem z klasy piątej, który się jąka. Okazało się podczas przemawiania mówił płynnie. Skonsultowałam z Beatą jego przypadek i zaproponowałam chłopcu sposób terapii “kiedy mówię, to śpiewam”. Jesteśmy na dobrej drodze!

https://www.facebook.com/sptuczno/videos/350008938969835/

Powtórka nie taka straszna

Literackie Śniadanie Mistrzów plus wersja dla nocnych Marków – Egzaminocka

Cel: Powtórzenie wszystkich lektur z podstawy programowej dla VII i VIII klasy. Przygotuj: zaproszenie, kryteria sukcesu, listę lektur do losowania, uzgodnij z uczniami poczęstunek. Działanie: uczniowie na gazetce znaleźli zaproszenie na Literackie Śniadanie Mistrzów. Sami domagali się wyjaśnień. Objaśniłam więc, że zapraszam ich na hurtową powtórkę lektur, która odbędzie się przy herbacie, kawie i przysmakach. Chętnie zgodzili się na losowanie lektury, podzielili się zadaniami związanymi z nakryciem stołu, wyjaśniliśmy również wymagania z kryteriów sukcesu. Dotyczyły prezentacji merytorycznej, oratorskiej i kreatywnej, gdyż uczniowie mogli się wcielić w bohatera lektury. Każdy uczeń otrzymał kartę oceny wypowiedzi. Egzaminocka przebiegała zupełnie podobnie do Śniadania,tyle spotkaliśmy się o godzinie 19. Pracowaliśmy intensywnie 3 godziny, a później nocowaliśmy w szkole. Przy okazji pobawiliśmy się z chustą animacyjną i udowodniliśmy sobie, jak wielką mamy moc. Efekt: Na Literackim Śniadaniu Mistrzów uczniowie popisali się ogromną wiedzą, całe wydarzenie nagrali za pomocą kamery, potem film osadzili na niepublicznym YT i udostępniali sobie do powtórek przed egzaminem. Ponadto obiektywnie się ocenili. Podczas Egzaminocki uczniowie poczuli się jak...dzieci,bo w końcu takimi ciągle są ósmoklasiści. Zaprezentowali się doskonale jako postaci literackie, a później doskonale się bawili wzmacniając swoje więzi. Nazwa Egzaminocka to bardziej uniwersalna wersja Maturnocki, którą organizuje Agata Karolczyk-Kozyra.

Koło fortuny

Cel: szybka powtórka na początku lekcji, na zakończenie lekcji lub na całą lekcję do wszystkich treści. Przygotuj: w wyszukiwarce internetowej znaleźć można wiele generatorów kół fortuny, my zdecydowałyśmy się na szybkie, darmowe narzędzie https://wheeldecide.com/ , za pomocą którego nawet podczas lekcji daje się szybko zapisać treści do powtórzenia. Każdy uczeń losuje pytanie i na nie odpowiada, jeśli nie zna odpowiedzi, inny uczeń jest dla niego kołem ratunkowym. Ważne, by wszyscy zapamiętywali odpowiedzi. Jeśli po raz kolejny wylosuje się to samo pytanie, nie pomijałyśmy go, po prostu uczeń miał szczęście. Niekiedy link do koła fortuny ukrywałyśmy w kodach QR, które uczniowie sczytywali na własne telefony i bawili się w parach lub małych grupach. Efekty: uczniowie, niezależnie od wieku, z przyjemnością bawili się kołem fortuny. Nie zdawali sobie sprawy z faktu, że właśnie odbywają, w innych warunkach stresującą, powtórkę. Kilkakrotne losowanie tego samego pytania nie irytuje, a jest klasycznym sposobem na uczenie się.

Spotkanie na messengerze

Cel: podtrzymanie motywacji do utrwalania treści, dobra zabawa, budowanie pozytywnych relacji pomiędzy uczniami i nauczycielem oraz pomiędzy nimi nawzajem. Przygotuj: aplikację z komunikatorem Działanie: założyłyśmy klasową grupę na messengerze. Umawiałyśmy się na wirtualne spotkania w godzinach wieczornych. Wówczas bawiłyśmy się w wyzwania związane z odgadywaniem tytułu, autora, gatunku i rodzaju literackiego do zescreenowanego cytatu lektury. Budowałyśmy metafory i skojarzenia, na ich podstawie uczniowie odgadywali bohatera. Dzieci chętnie przejmowały inicjatywę i same popisywały się kreatywnością i umiejętnością kojarzenia. Ponadto wykorzystałyśmy też komunikator do przeczytania lektury, czytałyśmy z objaśnieniami na żywo lub przesyłałyśmy wcześniej nagrane fragmenty - również z komentarzem.

Efekty: uczniowie chętnie spędzali wieczorny czas z nami, na pracy z literaturą i powtórkami w ogóle, wykazywali się pomysłowością, sami inicjowali spotkania na tzw. czacie. Część uczniów była bardzo aktywna, część jedynie odczytywała wiadomości, najistotniejszym efektem jest to, że każdy próbował na swój sposób spędzać czas z klasą i nauką. Po raz kolejny udało nam się sprawić, że dzieci uczyły się w domu “niechcący”, tym bardziej, że nie zadajemy zadań domowych. Klasa gimnazjalna postanowiła wspomóc w powtórkach kolegów i koleżanki z 8 klasy i przygotowali lekturowe memy, które również przesyłałam za pomocą komunikatora. W wyjątkowych sytuacjach spotykaliśmy się też w dziwnych porach, np. nocą, aby wspólnie przyglądać się niebu lub wspierać się przed egzaminem.

Kości motywów

Cel: uczeń nazywa motywy i łączy je w kręgi tematyczne. Przygotuj: różnego rodzaju kartony, papier, klej, pisaki, taśmę klejącą, spis lektur. Działania: uczniowie okleili taśmą kartony tak, by podczas rzucania nimi nie rozpadły się, następnie na boczne ścianki nakleili kartki, a na nich zapisali tytuł i autora lektury. Następnie przygotowali w zeszytach tabelę (na górze wiersz w dwóch kolumnach, na dole jeden wiersz w jednej kolumnie).Potem podzieliłam uczniów na pięcioosobowe grupy. Każda grupa otrzymała po dwie “kostki” do gry w motywy. Każdy uczeń z grupy wykonał po jednym rzucie kostkami, zaś cała grupa zapisała w tabeli wylosowane lektury. Najważniejsze zadanie polegało na tym, by znaleźć wspólny motyw dla obu lektur i uzasadnić decyzję wybranymi treściami. Na koniec grupy zaprezentowały najdziwniejszy, ich zdaniem, zestaw lektur, motyw i jego uzasadnienie. Efekty: uczniowie ćwiczyli giętkość myślenia i kojarzenia treści w nietypowych sytuacjach. Zadanie podsumowali stwierdzeniem, że teraz czują się pewniej i zdecydowanie łatwiej będzie im pracować z poleceniami w zadaniach otwartych.

Notuj, jak lubisz

Zeszyty

Cel: nauka wykonywania notatki w zeszycie dla ucznia, poszukiwanie własnych,ulubionych sposobów notowania. Potrzebujesz: uczniowie - swoje zeszyty, Ty - swobody w działaniu i pozbycia się przeświadczenia, że każdy zeszyt w klasie musi być taki sam ;) Działanie: Ponieważ doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, że każdy z nas, a więc i każdy uczeń jest inny i ma swój własny sposób postrzegania, to stwierdziłyśmy, że nie ma możliwości tworzenia jednakowych notatek. Dlatego najpierw przetestowałyśmy dowolność notowania w klasie 7, zaś w kolejnym roku rzuciłyśmy na szerokie wody czwartoklasistów i pozostałe nasze klasy. Każdy ma prawo wykonywać swoją własną notatkę w ulubiony przez siebie sposób. Nauczyłyśmy dzieciaki myśleć obrazami i używać kolorów - bo tak lubią nasze mózgi. Efekty: Każdy zeszyt w klasie jest...inny. Na początku uczniowie wahali się czy naprawdę można narysować schemat, czy może zrobić tabelkę albo zdecydować się na mapę myśli. Obecnie każdy ma swój własny sposób na notowanie. Z rozmów z dziećmi wynika, że są zadowolone z takiego sposobu prowadzenia zeszytów, bo “wiem, o co mi chodziło”. Dzieci wnioskują, aby przekazać nauczycielom innych przedmiotów, żeby mogli w taki sposób notować podczas innych lekcji. Sensacją dla młodszych dzieci była możliwość używania w zeszycie “czerwonego długopisu.

b. Lekturownik Cel: usystematyzowanie treści lektur obowiązkowych i najważniejszych wiadomości; nauka estetyki i sporządzania notatek. Przygotuj: zeszyt A4 lub teczka z foliowymi koszulkami, materiały powtórkowe do każdej lektury obowiązkowej – u nas głównie karty pracy Sylwii Oszczyk. Pomysł “Lekturownika” nasunął się nam po przepracowaniu roku z klasą siódmą i klasą czwartą. Stwierdziłyśmy wtedy, że nie ma najmniejszych szans na to, żeby nasi uczniowie 28

szczegółowo pamiętali treść lektur przez długi czas. I tak zaczęłyśmy wprowadzać „Lekturowniki” od klasy czwartej. Działanie: Po każdej omówionej lekturze obowiązkowej przygotowujemy jej podsumowanie. Najczęściej wykorzystujemy do tego karty Sylwii Oszczyk. Dzieci prowadzą „Lekturowniki” w oddzielnych zeszytach formatu A4 lub w teczkach z tzw.koszulkami – jak kto sobie życzy i jak komu wygodniej. Zapisujemy tytuł lektury, nazwisko autora, rodzaj i gatunek literacki. W klasie IV póki co bez wielkiego wyjaśniania, ale podział tekstów literackich na trzy worki „liryka”, „epika” i „dramat” oraz częste wspominanie o narysowanych w zeszycie workach powoduje, że bez problemu segregują lirykę i epikę. Efekt: Uczniowie chętnie dbają o swoje notatki, kolorują je, upiększają. Klasa IV i V na koniec roku szkolnego chce zorganizować wystawę swoich dzieł. Z całą pewnością łatwiej będzie odświeżyć treść lektur podczas powtórek przed egzaminem, bo z doświadczenia wiemy, że nieliczne dzieci przechowują zeszyty przedmiotowe.

Karty pracy

Cel: uczeń sam decyduje o formie notatki. Potrzebujesz: materiały do lekcji Działanie: stawiałyśmy, jak już zostało powiedziane, na samodzielność uczniów w decydowaniu o tym, jak będą wyglądać ich notatki. Nie zwracałam szczególnej uwagi na działania uczniów w tym zakresie, liczył się efekt.

Efekt: w ósmej klasie część uczniów dysponowała wspaniałymi kartami pracy, posegregowanymi i poukładanymi tematycznie. Dzięki braku mojej ingerencji, dzieci intuicyjnie posortowały je tak, że wszystko zawsze miały pod ręką, nie były wpisem w zeszycie i żywym materiałem, do którego szybko można było sięgnąć.

Wszystko pod ręką

Cel: przemycanie treści z podstawy programowej bez mówienia o tym, że właśnie się uczymy. Potrzebujesz: przygotuj sobie tablice z informacjami, które są Tobie potrzebne i pomogą Twoim uczniom. Działanie: zaczęło się od tego, że na ścianach w sali wywiesiłyśmy schemat rozprawki i charakterystyki. Plan nasz był taki, żeby uczniowie “opatrzyli się” z tym materiałem. I tu spotkała nas niespodzianka - zauważyłyśmy, że podczas pisania tych form wypowiedzi, dzieci podchodziły do ścian i korzystały z naszych notatek. Dlatego poszłyśmy o krok dalej - na ścianie pojawiły się nazwy emocji i cech człowieka. Efekt: Dzieci automatycznie zerkają na potrzebne im materiały. Zamierzeniem była pomoc klasom 7 i 8, okazało się, że nasze maluchy żywo zainteresowane materiałami chętnie do nich zerkają i poszukują potrzebnego słownictwa.

Mural

Cel: pożegnanie z lekturą, podsumowanie wiadomości, dzielenie się emocjami, kreatywność. Potrzebujesz: uczniowskich notatek, kart pracy, książki, źródła, w których uczniowie swobodnie mogą poszukiwać tego, co ich interesuje, materiałów plastycznych, duża tablica, np. korkowa. Działanie: warto zaplanować lekcję na dwie jednostki, uczniowie znają cel lekcji, mają stworzyć mural, który odda cześć bohaterom “Kamieni na szaniec”. Od tego momentu właściwie nie ingerowałyśmy w pracę uczniów. Rysowali, tworzyli plakaty, napisy, portretowali postaci Rudego, Alka i Zośki, z radością smarowali farbami i pędzlem żółwia, kotwice i hasła Małego Sabotażu. Efekt: Widać było radość i zaangażowanie w pracę. Na kwietniowym egzaminie okazało się, że świetnie zapamiętali potrzebne im treści, które w głównej mierze znalazły się właśnie na muralu.

f. Lapbook Cel: uczeń zbiera najważniejsze informacje z określonej dziedziny, potrafi je pogrupować, wykazuje się kreatywnością Przygotuj: duże tekturowe arkusze, tekturowe teczki, materiały plastyczne, korki, pinezki, fiszki. Działania: kiedy zaplanowałyśmy treści związane z gramatyką, wprowadziłyśmy lapbooka. Uczniowie na początku przygotowali bazę, czyli piękną stronę tytułową, przy czym wybór sposobu zamykania, kartowania lapbooka pozostawiłyśmy wyobraźni uczniów. Następnie ustaliliśmy, czego będziemy się uczyć, uczniowie uznali, że to świetne tematyczne “kieszonki”. Przygotowywali więc różne schowki, koperty, koła fortuny, które przytwierdzili w środku lapbooka. Po kolejnych lekcjach przygotowywali fiszki z najważniejszymi dla nich informacjami i umieszczali w przygotowanych miejscach tematycznych. Każdy robił własną notatkę tak, aby szybko przywoływała skojarzenia z zagadnieniem. Efekt: lekcje gramatyki okazały się ciekawe i kolorowe, uczniowie zadawali wiele pytań, sprawdzali, czy ich notka się sprawdza, czy przypomina o ważnych dla nich zagadnieniach. Kolejne lapbooki wykonywaliśmy do lektur.Między innymi “Felix,Net i Nika” i “Pan Tadeusz”. Ustalaliśmy NaCoBeZu,które ułatwiało uczniom wykonanie zadania.

Środki stylistyczne z muzyką w tle

Cel: wprowadzanie, utrwalanie rozpoznawanie środków artystycznych, odczytywanie obrazów przedstawionych w piosenkach, interpretacja tekstu. Potrzebujesz: dobrać sobie muzykę do aktualnych potrzeb tematycznych lub pozwolić wybrać utwory, których lubią słuchać uczniowie. Czasami potrzeba wyrozumiałości i zezwolenia na odtworzenie utworu, który nam dorosłym niekoniecznie przypadł do gustu. Działanie: Zauważyłyśmy, że niezwykle trudno uczniom odczytywać utwory poetyckie. Skąd pomysł na muzykę? Podczas jednej z lekcji skorzystałam z któregoś pomysłu Anki Konarzewskiej,który został opisany na jej blogu “Być nauczycielem”. Ania zwykle swoje lekcje ubarwią muzycznie. Ponieważ zostało mi troszkę czasu,postanowiłam zabawić się z dzieciakami w poszukiwania w tekście piosenki środków artystycznych. Ku mojemu zdziwieniu - poszło jak z płatka! Z kolejną piosenką poszło równie dobrze. Tym sposobem słuchalismy dobrej muzyki polskiej i obcej oraz analizowaliśmy teksty na wszelkie możliwe sposoby. Wniosek jest jeden - muzyka łagodzi nawet przyswajanie środków poetyckich. Efekt: Ciekawe wnioski po analizie tekstu - często okazywało się, że ulubiona piosenka jest “taka nijaka”, a jej treść właściwie bezsensowna. Dzięki temu możemy przemycić nieco dobrej muzyki i wpłynąć na gusta muzyczne naszych wychowanków.

Edukacja w ruchu

Biegane dyktando

Cel: utrwalanie ortografii, a przy tym dużo ruchu i rozwijanie pamięci, koncentracji, zapamiętywania. Przygotuj: tekst dyktanda dla każdego ucznia, zeszyty lub kartki do zapisywania tekstu. Jeśli wybierzecie się na dwór, to dobrze zaopatrzyć się w kamyki do podtrzymania tekstu, żeby nie odfrunął lub w taśmę klejącą, żeby móc przykleić. Działanie: Wykorzystując piękne okoliczności przyrody i naturalną potrzebę ruchu uczniów, warto pokusić się o dyktando biegane. Świetne wtedy, gdy na dworze jest już ciepło i każdy chętnie spędza czas na świeżym powietrzu lub gdy niespodziewanie zostaniemy obdarowani zastępstwem. Można wykorzystać również salę sportową, a nawet szkolny korytarz czy nawet salę lekcyjną. Tworzymy bazę, czyli miejsce, w którym rozkładamy się – stąd biegamy i w tym miejscu zapisujemy teksty. Nie wolno przenosić zeszytów, ale można podbiegać do tekstu dowolną ilość razy. Teksty rozkładamy w odległości 15-20 kroków od bazy. Ważne, żeby dokładnie przepisać cały tekst. Nie stawiamy ocen. Oceniamy się koleżeńsko lub wybieramy najlepiej przepisane teksty, które nagradzamy jakimiś gadżecikami – smycz, notesik, karteczki samoprzylepne. Efekt: Miło spędzony czas bez świadomości tego, że właśnie się czegoś uczę.

Podchody

Cel: sprawdzenie i utrwalenie treści lektury, edukacja w ruchu, współpraca w grupie. Przygotuj: kreda, taśma – wszystko, co uczniowie uznają za potrzebne do wykonywania zadań. - dzień przed poprosiłam, aby każde dziecko wymyśliło zadania związane z treścią lektury i zadania sprawnościowe oraz przyniosło ze sobą to, co uzna za potrzebne; - do opieki nad drugą grupą potrzeba osoby dorosłej; - warto mieć przy sobie telefony, aby nagrywać wykonanie zadania – dowód realizacji dla drużyny przeciwnej. Działanie: Pomysł podchodów zaświtał nam już dawno, ale do realizacji zadania zachęciła mnie Dorota Kujawa-Weinke, która wybrała się ze swoimi uczniami „w miasto”. Wiele lektur stwarza możliwość do zorganizowania podchodów, jednak szczególnie nadaje się do tego powieść „Chłopcy z Placu Broni”. Wyruszyłam z klasą 5 do parku, który znajduje się tuż przy

szkole. Bazę zorganizowałam na terenie restauracji sąsiadującej ze szkołą. Uczniowie sami podzielili się na drużyny Boki i Feriego Acza. Poprosiłam o pomoc koleżankę uczącą informatyki i podchody zajęły nam dwie godziny lekcyjne i długą przerwę obiadową. Wyruszyłam z drużyna chłopców z placu Broni. Zaraz po wyjściu musieli zmontować swoją flagę. Umówiłyśmy się z koleżanką na 8 zadań. Dzieciaki miały kieszenie pełne akcesoriów typu taśmy, pinezki, długopisy, kreda. Resztę zbierały po drodze. Drużyna Czerwonoskórych wyruszyła 20 minut po nas. Byli naprawdę szybcy. Znajdowali zadania i szybko je rozwiązywali. Na szczęście zadania sprawnościowe zajęły nieco więcej czasu, co spowolniło pościg. Z koleżanką nagrywałyśmy wykonywanie zadań. Po spotkaniu w bazie Czerwonoskórzy wyruszyli swoją trasą i rozkładali zadania dla nas. Okazało się, że nie jest łatwo „gonić”. Spotkaliśmy się w szkole, w naszej Sali, gdzie nastąpiło rozliczenie wykonanych zadań. Wszyscy zjedliśmy chałwę na znak pojednania. Efekt: Dwie lekcje pełne kreatywności, ani chwili na nudę. Czerwone policzki od świeżego powietrza i pytania „proszę pani, kiedy znowu będą podchody”. Uwaga! Miejcie na uwadze, że nie każde dziecko wie na czym polega ta zabawa!

Powtórkowa przechadzka

Cel: przypomnienie lektur na początku roku szkolnego. Przygotuj: karty pracy, karty lektur, przestrzeń, podziel uczniów na pary. Działania: aby zapewnić uczniom pewność siebie w przetwarzaniu treści lektur, postaw bohaterów itd. postanowiłam przygotować przypomnienie materiału literackiego. Podzieliłam uczniów w pary, rozdałam puste karty pracy. Na nich dzieci znalazły tabelę, do której trzeba było wpisać nr karty lektury, tytuł autora, gatunek i rodzaj literacki. Następnie wyszliśmy na szkolne boisko, tam na trawie rozłożyłam karty lektur. Wyznaczyłam czas: 35 minut. Uczniowie parami podchodzili do dowolnej karty, uważnie czytali streszczenie lektury (tak je zredagowałam, że nie było imion i nazw miejscowych) i uzupełniali własne tabele. Pary walczyły o tytuł mistrza. Wygrała ta para, która poprawnie zanotowała najwięcej informacji. Po upływie wyznaczonego czasu wróciliśmy do klasy. Tam wyświetliłam poprawnie wypełnioną tabelę, uczniowie nawzajem sprawdzili wykonanie zadania i przyznali tytuł mistrza. Efekty: uczniowie poczuli się bezpiecznie, znów w formie zabawy i rywalizacji otrzymali wyzwanie. Okazało się, że dzięki temu przypomnieniu, zdecydowanie szybciej zaadaptowali się do pracy. Podobne zadanie wykonałam w klasie gimnazjum.

Spotkanie z lekturą

Lektura w pudełku

Cel: aktywne czytanie lektury, bieżące analizowanie odczytanych fragmentów Potrzebujesz: możesz poprosić uczniów, aby każdy wykonywał swoje pudełko; możecie tworzyć tej jedno wspólne - uczniowie dokładają poszczególne elementy Działanie: Zadanie polega na tym, żeby podczas czytania lektury wypełniać pudełko przedmiotami związanymi z lekturą. Można zastosować do większości książek. Uczniowie mają świetne pomysły i skojarzenia. Doskonale tłumaczą dlaczego spakowane przez nich przedmioty znalazły swoje miejsce w kartoniku. Wspólne pudełko robiliśmy do “Balladyny” - jeden karton znalazł się w sali na półce i uczniowie sami dokładali to, co uznali za słuszne. Efekt: Obie formy są ciekawe. Wspólne pudełko bardziej motywuje do czytania lektury, bo głupio zostać z tyłu i nie wiedzieć dlaczego jakiś przedmiot znalazł w nim swoje miejsce. Natomiast pudełka robione w domu, to prawdziwe dzieła i ciekawe opowiadania na temat ich zawartości.

Makieta

Cel: uczniowie sensorycznie poznają fikcyjny świat Soplicowa. Potrzebujesz: listy z najważniejszymi miejscami Soplicowa i okolic z dokładną rozpiską ksiąg i numerów wersów, mapa Soplicowa. Działania: po przeczytaniu “Pana Tadeusza” uznałam, że jedną z najważniejszych spraw, które ułatwią uczniom zrozumienie treści, jest dobra orientacja w miejscach akcji i wśród bohaterów lektury. Dlatego przygotowałam spis miejsc z odwołaniem do wersów i ksiąg. następnie uczniowie podzielili się na zespoły i losowali zadania. Po tygodniu przynieśli makietę Soplicowa. Wyświetliłam mapę, można ją znaleźć w wyszukiwarce, przygotowałam też wykałaczki, do których przykleiłam określenia bohaterów. Ustaliliśmy, jak wyglądała przestrzeń topograficzna akcji epopei, uczniowie ustawili swoje makiety na korytarzu szkolnym tak, by każdy mógł podziwiać ich dzieło. Zespoły dokładnie opowiedziały o miejscu, które stworzyły. Potem makieta posłużyła do redagowania opowiadania “Spacer po Soplicowie”. Efekty: uczniowie doskonale zapamiętali miejsca akcji, kojarzyli z nimi bohaterów, dyskutowali o atmosferze i nastrojach, które mogły w nich występować, w zależności od tego, który z bohaterów komentował określone miejsce, np. Jacek Soplica miał gorzkie wspomnienia zamku. Uczniowie napisali bardzo dobre merytorycznie twórcze opowiadania.

Latawce

Cel: utrwalenie zasad pisania listu, a przy okazji rozwijanie sprawności manualnej - wykonywanie latawca Potrzebujesz: materiał do wykonania latawca Działanie: Przypominamy w jaki sposób piszemy list, utrwalamy podstawowe informacje, konieczne elementy i prawidłowy zapis. Uczniowie wcielali się w rolę Stasia albo Nel i pisali list do swoich ojców z wybranego miejsca, w którym się znaleźli. Należało opisać dokładnie jedną z przygód i wskazać ojcom miejsce aktualnego pobytu. Następnie własnoręcznie wykonywali latawiec - okazało się to być trudną sztuką,niektóre dzieci nigdy nie robiły latawca. Efekt: Powstały piękne listy, niektóre bardzo emocjonalne. I dodatkowa umiejętność - wykonywanie latawca.

Teatralnie o mitach i baśniach

Cel: przekształcenie tekstu lektury na potrzeby teatralne; umiejętność pracy w grupie; Potrzebujesz: tekst, który chcesz przedstawić w formie spektaklu, nieco więcej cierpliwości niż zwykle, na początku pracy mile widziane zatyczki do uszu ;) Działanie: Cykl lekcji związanych z przygotowaniem przedstawienia przeprowadziłam w klasie 5. Na warsztat trafił mit o Demeter i Korze. Skorzystaliśmy z fragmentu, który znalazł się w podręczniku GWO. Najpierw omówiliśmy budowę tekstu - to było pierwsze spotkanie uczniów z dramatem. Nazwaliśmy poszczególne części, pokolorowaliśmy skserowany i wklejony do zeszytów tekst na główny i didaskalia. Po czym złączyliśmy stoły i ustaliliśmy, jakimi cechami powinien charakteryzować się reżyser i jakie osoby byłyby jeszcze potrzebne do realizacji przedstawienia. Szybko przydzielili sobie role techniczne. Następnie zostawiłam uczniów sam na sam z tekstem i poleceniem, aby przygotowali przedstawienie. I to był najgłośniejszy moment pracy, ale dzielnie udawałam, że nie słyszę wybuchających kłótni i awantur. Mniej więcej po 30 minutach zaczęło się uciszać i nagle usłyszałam, że zaczynają czytać przydzielone sobie role! Przygotowali wszystko samodzielnie. W sumie praca nad spektaklem trwała tydzień. Przydzielili mi funkcję kamerzysty.

Efekt: Nagrany filmik trafił na yt i szkolną stronę, a dzieciaki chętnie oglądały swoje dzieło. Dumą napawa fakt, że przygotowały wszystko samodzielnie i obyło się bez ofiar. Oto ich dzieło: https://www.facebook.com/sptuczno/videos/507967883038941/

Lektura na wieszaku

Cel: rozwijanie umiejętności czytania ze zrozumieniem; twórcze wykorzystanie przeczytanych fragmentów lektury Potrzebujesz: materiały plastyczne i inne przedmioty w zależności od omawianych treści Działanie: Uczniowie odczytują fragmenty, np. dotyczące wyglądu bohaterów i na wieszakach - stojakach do ubrań montują postaci zgodnie z opisem. Wymaga dokładnego czytania i analizowania treści. Wykonałyśmy Marcina Borowicza i Jędrzeja Radka. Już bez wieszaka zbudowaliśmy zamek Cześnika i Rejenta.

Efekt: Uczniowie lepiej zapamiętują odczytaną treść. Człowiek myśli obrazami i podczas powtórki kojarzyli wykonywane działania i odtwarzali sobie wygląd bohaterów, ich cechy charakterystyczne, przypominali to, co było istotne.

f. Wycieczka Cel: autentyczne przeżycie lektury poprzez pobyt w miejscach z nią związanych; nauka organizacji, współpraca między uczniami, Potrzebujesz: właściwie to chęci, aby wyjazd zaplanować i zorganizować Działanie: Aktualnie mamy wiele możliwości na uatrakcyjnienie naszych lekcji i stwarzanie możliwości obcowania z tym, o czym opowiadamy. We wrześniu wspólnie z uczniami klasy ósmej zorganizowałam wyjazd na wycieczkę do Warszawy „Śladami Rudego, Alka i Zośki – bohaterów „Kamieni na szaniec”. Plan zrodził się już w klasie siódmej. Uczniowie od początku września czytali lekturę. Wyruszyliśmy na końcu września wtedy, gdy wszyscy byli już gotowi i dokładnie znali treść powieści. Pałeczkę przekazałam uczniom – to oni zorganizowali cały wyjazd. Zamówili busa, który zawiózł nas do Warszawy, zarezerwowali przewodnika z biura podróży i zaplanowali cały wyjazd czasowo i finansowo. Podczas przemierzania warszawskich szlaków ulubionych bohaterów młodzieży, rozwiązywali karty pracy, które otrzymali z biura podróży. Efekt: Zdecydowana lekkość podczas omawiania lektury, mnóstwo wzruszeń i ciekawych przemyśleń. Pojawił się pomysł wyjazdu do Muzeum „Pana Tadeusza” we Wrocławiu, ale po prostu zabrakło nam czasu.

Spotkanie w teatrze

Cel: pokazanie adaptacji teatralnej przeczytanej i omówionej lektury „Balladyna”. Potrzebujesz: znów trochę chęci, żeby zamówić bilety i zorganizować wyjazd. Działanie: Akurat stało się tak, że Teatr Polski w Bydgoszczy wystawiał spektakl „Balladyna. Wojna wewnętrzna” wtedy, gdy my omawiałyśmy dramat Słowackiego z naszymi uczniami. Postanowiłyśmy wyruszyć do teatru. Sam fakt wyjazdu z naszą młodzieżą był dla nich dużym przeżyciem, bo wiadomo, na co dzień mało które z nich bywa w teatrze. Wystrojeni, wieczorową porą wyruszyliśmy. Spektakl był dla nich ogromnym zaskoczeniem. Mieli w sobie wiele mieszanych uczuć, ale okazało się, że wszystko dokładnie rozszyfrowali i zrozumieli artystyczny przekaz. Po spektaklu oczywiście pisaliśmy recenzję. Efekt: Świetna integracja przeczytanej treści dramatu z doskonałą grą aktorską.

Nowe technologie i lektura

Słuchowisko Cel: parafrazowanie tekstu literackiego z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Potrzebujesz: scenariusza tekstu lub tekstu, który uczniowie samodzielnie przekształcą w scenariusz słuchowiska. Działanie: W klasie młodszej - czwartej, sama przygotowałam tekst. Uczniowie dzielili się na role i trenowali interpretacje głosowe. Nagranie na telefon, zaś w montażu pomogli koledzy ze starszych klas. W klasie 6 natomiast uczniowie w grupach wybierali sobie fragment z powieści “Hobbit, czyli tam i z powrotem”. Samodzielnie pisali scenariusz i dzielili się rolami. Po treningu czytania, nagrywali się telefonem ucznia, który był tzw.” technicznym”. Następnie samodzielnie montowali swoje słuchowiska. Efekt: Okazało się, że nagranie słuchowiska jest trudne ze względu na brak obrazu, ale z drugiej strony stwarza możliwości wykorzystania własnego głosu, przedmiotów codziennego użytku i nowinek technologicznych, które są uczniom bardzo bliskie. Polecamy zdecydowanie na każdym etapie - mali świetnie dają radę. Słuchowisko w wykonaniu klasy IVA https://www.facebook.com/sptuczno/videos/394884161047509/ Słuchowisko w wykonaniu klasy VI

https://www.youtube.com/watch?feature=youtu.be&v=K9BVtBW1EVQ&fbclid=IwAR1cwYVZzaQ6i0GBAYsqFWwaU4r6 ZXYr7JOffow0rnfumw7Q2ZkDxgM6WSg&app=desktop

- video Cel: kształcenie umiejętności wypowiadania się, oswajanie się z kamerą; budowanie wiary w siebie i swoje możliwości. Potrzebujesz: interesujących treści, które uczniowie prezentują lub nad którymi dyskutują. Działanie: działanie ma charakter odwróconej lekcji, uczniowie sami decydują, co chcieliby nagrać, samodzielnie też pracują nad nagraniem. Efekt: https://www.facebook.com/sptuczno/videos/1020393918153447/ np.https://www.youtube.com/watch?v=0DRrwU9YevQ&feature=share&fbclid=IwAR0ynRMpm728BPBkOUtdoqgwYq64aI9YtH1JJLxJeDoWZd61eTTEZI2rbAw

- mapa Cel: przedstawienie trasy pokonanej przez bohatera literackiego na mapie; kształcenie umiejętności czytania ze zrozumieniem i posługiwania się mapą. Przygotuj: mapa - w zależności od potrzeby i możliwości. Działanie: Mapę świetnie wykorzystałyśmy do pracy z dwiema lekturami sienkiewiczowskimi “W pustyni i w puszczy” oraz “Latarnikiem”. Podczas czytania zaznaczaliśmy miejsca, pomiędzy którymi przemieszczali się nasi bohaterowie. Następnie nanosiliśmy je na mapy. Przemierzając trasę Stasia i Nel zaznaczaliśmy na mapie fizycznej chorągiewkami z nazwami miejscowości. Dodatkowo wyznaczyliśmy sobie trasę na mapie google - okazało się, że nie do końca dokładnie mogliśmy się przemieszczać zgodnie z książką, gdyż google nie chciało nas puścić ze względu na panujące niebezpieczeństwo. Ale zobaczyliśmy ile kilometrów pokonali nasi bohaterowie. Ze Skawińskim zabawiliśmy się również z google, który przeliczał nam kilometry i zaznaczał strzałkami przemieszczanie pomiędzy kontynentami. Dodatkowo zamknęłyśmy mapę w kodzie QR, co stanowiło dodatkową atrakcję dla naszych uczniów.

- kody QR, Jeśli już wspomniałyśmy o kodach QR, to warto powiedzieć o nich kilka słów więcej. Wykorzystywałyśmy je na naszych lekcjach w klasie 7 i 8 nieco częściej. Cel: przybliżenie uczniom treści programowych w sposób atrakcyjny, “na czasie”, nadążając za ich potrzebami. Potrzebujesz: telefon z aplikacją odczytującą kody QR, przygotowane kody. Działanie: kody QR można wykorzystać do wprowadzenia treści związanych z bohaterem. Uczniowie lubią nowe technologie, dlatego karty otrzymał każdy z nich. Zadaniem ucznia było dopasować do siebie kod, który był przecięty na pół tak, aby informacje z prawej strony fiszki pasowały do informacji z lewej strony fiszki. Potem uczeń sczytywał kod. Jeśli zrobił zadanie dobrze na ekranie telefonu pojawiał się mem. Na koniec fiszki wklejono do zeszytu, uczniowie zasiedli w kręgu, starali się, nie zaglądając w notatki, opowiedzieć o bohaterach lektury, wzajemnie uzupełniali informacje. Podsumowanie lekcji stanowiła refleksja na temat atmosfery i efektów pracy. Efekty: uczniowie z dużym zaangażowaniem pracowali na lekcji, w klasie było gwarno i mimo indywidualnej pracy - zespołowo. Dzieci były ciekawe, co miałyśmy im do powiedzenia w memach. Widać było wyraźnie, że motywce wyświetlane na telefonie bawiły ich i zachęcały do pracy. Z punktu widzenia opanowania treści programowych praca takim narzędziem miała ogromny sens, ponieważ uczniowie zapamiętali bohaterów lektury.

- mapa interaktywna Cel: wprowadzenie uczniów w świat przedstawiony “Latarnika”, redagowanie CV. Potrzebujesz: programu z przeglądarki STORYMAPJS. Działanie: przygotowałam plan podróży Skawińskiego w interaktywnej mapie, rozdałam różne wzory CV, które znalazłam w Internecie, następnie poprosiłam uczniów o zeskanowanie linku do mapy za pomocą kodu QR na swoje telefony. Uczniowie w parach, mniejszych lub większych grupach pracowali z mapą, potem redagowali CV. Na zakończenie lekcji wymienili się notatkami, oceniali merytoryczność i estetykę. Efekt: uczniowie lubią zabawy z narzędziami TIK, byli zaangażowani w lekcję, z zainteresowaniem dyskutowali nad redakcją CV. https://uploads.knightlab.com/storymapjs/009a3fd03730bc1089c5bdc70c99d798/latarnik-jozef-skawinski/index.html?fbclid=IwAR1yCw2RQVAcr58p8bgHcqHA0H_yZxo0G3G8x9l5CqZQjoMOp8FXlgPNSA

- fakebook Cel: utrwalenie informacji dotyczących bohatera literackiego. Potrzebujesz: dostępu do Internetu i strony www.classtools.net, komputerów lub innych urządzeń. Działanie: Można wykorzystać do każdej omawianej lektury. Uczeń wybiera bohatera i tworzy jego profil na zasadzie działania na facebooku. Wpisuje wydarzenia z życia, dodaje komentarze. Ważne, żeby jego praca była zgodna z treścią książki. Efekt: Świetna sposób na naukę przez zabawę. Posługiwanie się tym, co bliskie naszym uczniom powoduje, że nie odczuwają oni wysiłku. Tworzą świetne charakterystyki zupełnie nie zdając sobie z tego sprawy. Dobry materiał do powtórek. Przy okazji pokazanie, że sprzęty typu laptopy i telefony oraz zasoby Internetu można wykorzystać do nauki.

i. Sąd nad bohaterem Cel: pobudzenie kreatywności uczniów - projektowanie działań, wcielanie się w role, mówienie i pisanie w określonej sytuacji komunikacyjnej; utrwalenie informacji na temat bohatera i treści lektury. Potrzebujesz: odpowiednio ustawić ławki, aby klasę szkolną zamienić na salę sądową, młotek gumowy - chętnie przynoszą uczniowie, opcjonalnie szaty - ja wypożyczyłam od pocztu sztandarowego. Działanie: Sąd nad bohaterem jest ciekawym sposobem na podsumowanie wiedzy o życiu bohatera, szczególnie kontrowersyjnego, którego zachowanie wzbudza wiele emocji. Wykorzystałyśmy sąd do oceny Jacka Soplicy, Ebenezera Scrooge’a, Balladyny, a w klasie 5 - Syzyfa. Na początek rozmawiamy o tym, jak wygląda rozprawa sądowa i jakie osoby są nam potrzebne do jej przeprowadzenia. Okazało się, że programy telewizyjne przyszły z pomocą i z łatwością uczniowie określają cechy oskarżyciela, obrońcy i wysokiego sądu. Podzieliliśmy role - raźniej było pracować w parach, więc każda funkcja została zdublowana. Z pozostałej części klasy wyznaczyliśmy dziennikarzy i widownię. Ustaliliśmy, jakie teksty muszą zostać przygotowane: -

tekst oskarżyciela z wykorzystaniem argumentów, tekst dla obrońcy również z argumentami, tekst wyroku sądowego i akt oskarżenia, instrukcja do napisania notatki prasowej (dziennikarze), plan sprawozdania z lekcji (widownia).

Podczas kolejnej lekcji sala zmienia się w sądową i prowadzimy rozprawę. Wyznaczeni uczniowie korzystają ze swoich notatek. Podczas przygotowań do sądu nad Soplicą i Syzyfem nasi uczniowie zdecydowali o powołaniu świadków. Był to bardzo dobry pomysł, bo angażował do mówienia jeszcze więcej osób. Sąd nad bohaterem kształci umiejętność słuchania i szybkiego wnioskowania. Średni czas rozprawy do 45-60 minut. Podsumowanie odbywa się na kolejnej lekcji. Rozprawa budzi wiele emocji i ogromne zaangażowanie. Efekt: Uczniowie świetnie wczuwają się w swoje role. Kontrolują zgodność wypowiedzi z tekstem. Chętnie wypowiadają się, nawet osoby nieśmiałe zabierają głos.

j. Ucztowanie z lekturą Cel: utrwalenie fragmentów “Pana Tadeusza” dotyczących przedstawionych zwyczajów i obyczajów szlacheckich; powtórzenie i utrwalenie wiadomości z mitologii Przygotuj: rozdziel role uczniów w taki sposób, aby przygotować ucztę Działania: Ucztę przygotowałam w klasie 5 po zakończeniu omawiania mitów i w klasie 8 jako podsumowanie “Pana Tadeusza”. Klasa 5 : na początku pracy z mitami powiedziałam uczniom, żeby wybrali sobie jedną postać mitologiczną, która najbardziej im się podoba. Wywiesiłam na tablicy listę i uczniowie systematycznie dopisywali swoje postaci. Obyło się jakoś bez awantur, szybko i sprawnie się rozdzielili. Każdy uczeń miał za zadanie przygotować prezentację swojego bohatera, jego strój i atrybuty. Po omówieniu ostatniego mitu przygotowaliśmy “Ucztę na Olimpie”. Tego dnia, uczniowie przebrani za bogów i mitologiczne postaci, opowiadali o swoich bohaterach, a także brali udział w starciu bogów - przygotowanych konkurencjach podsumowujących pracę z mitami. Na podsumowanie zabawa z kołem fortuny. Klasa 8: Podczas czytania i omawiania “Pana Tadeusza” zaznaczaliśmy fragmenty, które miały nam pomóc w przygotowaniu uczty. Szczegółowo zajęliśmy się jedzeniem, które znajdowało się na soplicowskich stołach. I takie posiłki przygotowaliśmy. Pomogła nam nawet uczniowska babcia, która ugotowała bigos. Podczas uczty opowiadaliśmy o bohaterach, oglądaliśmy przygotowane prezentacje i tańczyliśmy poloneza. Efekt: Świetny sposób na podsumowanie i pracę w grupach. Uczniowie rewelacyjnie przygotowani, chętnie przyjmowali propozycje działań. Obie uczty zajęły dwie godziny lekcyjne.

8. Gramatyka a. Części mowy z Montessori Cel: nauka, utrwalenie, rozpoznawanie i nazywanie części mowy. Przygotuj: tablicę ze schematem części mowy według Montessori, wycięte symbole części mowy – figury geometryczne, wydrukowane zdania do oznaczania części mowy dla grup, zeszyty i kredki. Działanie: Takie lekcje gramatyki spowodowała u mnie Agnieszka Leszczyńska, ratując mnie przed załamaniem nerwowym. Zupełnie nie szło rozpoznawanie części mowy. Grupa uczniów nie mogła sobie poradzić nawet z tymi podstawowymi. Agnieszka zaintrygowała mnie częściami mowy po montessoriańsku. Dużo czasu zajęło mi przygotowanie materiałów, ale jest on na lata, więc było warto. Zajęcia rozpoczęłam z klasą czwartą. Przygotowana przeze mnie plansza z figurami od września była wyeksponowana na ścianie i wzbudzała nieustanne zainteresowanie. Gdy poznali już rzeczownik, czasownik i przymiotnik zabrałam ich na zajęcia do sali sensorycznej. Zanim zdążyłam cokolwiek opowiedzieć, okazało się, że dzieciaki wiedziały jakie symbole oznaczają, które części mowy. W sali podzielili się na małe grupki. Każda otrzymała zestaw zdań. Zadanie polegało na dopasowaniu figury do każdego wyrazu. I tutaj pełne zaskoczenie – dzieci rozpoznawały przyimki, zaimki, a nawet był „ten partykuł”. Metodą dedukcji doszli do imiesłowów. Dobrze ułożone zdanie przepisywali do zeszytów i kolorami rysowali figury. Efekt: W klasie 5 nie ma najmniejszych problemów z rozpoznawaniem części mowy.

b. Przypadki na klamerkach Cel: utrwalenie nazw i pytań przypadków. Potrzebujesz: klamerki (spinacze do bielizny) obklejone pytaniami przypadków, opcjonalnie karta pracy z nazwami przypadków i miejscem na deklinację. Działanie: To kolejna gramatyczna inspiracja zaczerpnięta od Agnieszki Leszczyńskiej. Znów wymaga przygotowania, ale po raz kolejny – materiał posłuży latami. Gdy uczyliśmy się pytań i nazw przypadków napisałam je oddzielnie na kartkach A4. Uczniowie łączyli się w pary. Praca z klamerkami rozpoczęła się nieco później. Polega ona na dopasowywaniu pytań do nazw przypadków. Można do tego działania wykorzystać karty zaprojektowane przez Agnieszkę, a jeśli akurat nie mamy ich pod ręką- w zeszycie zapisujemy nazwy przypadków, przypinamy klamerkę i odmieniamy.

Efekt: Uczniowie chętnie pracują na klamerkach, nie odczuwają znużenia podczas deklinowania.

9. Ewaluacja a. Listy Cel: ewaluacja pracy nauczyciela. Potrzebujesz: listów od uczniów raz w semestrze. Efekt: uczniowie pisali do nas listy. Zachowywali wszystkie zasady NACOBEZU listu. Niekiedy pojawiały się pytania, czy listy mogą być anonimowe. Treścią były przede wszystkim ich spostrzeżenia na temat atmosfery pracy na lekcjach, poczucia bezpieczeństwa, tego, czy mieli możliwość wzbogacać swoją wiedzę. Pojawiały się głosy zachwytu, ale i uwag na temat np. tempa pracy, zasad na lekcji, metod, nierzadko też treści lektur. Dla nas listy stanowią skarbnicę wiedzy i pomagają dla każdej klasy tworzyć osobny “metodnik”, dzięki któremu jesteśmy w stanie trafić do każdego ucznia tak, jak lubi. Nie spotkałyśmy lepszego sposobu oceny naszej pracy, gdyż w tym wypadku oceniającymi byli ci, którzy co dzień z nami wspinali się na kolejne szczeble kompetencji polonistycznych, społecznych, wychowawczych i tych, których tu nazwać nie potrafimy. Piszą i rysują nawet uczniowie z niepełnosprawnością umiarkowaną