Rozumieć przestrzeń S

pacer przez architekturę opowiada o tym, co łączy psychologię środowiskową i codzienne doświadczanie życia w architekturze. Zawieszony między nauką a intuicją esej opiera się na prostych obserwacjach otaczającej nas przestrzeni zbudowanej przez człowieka. Jest zachętą do jej zrozumienia w oparciu o badania psychologiczne i twórczość architektoniczną. Towarzyszące tekstowi szkice pokazują, jakie praktyczne wartości przestrzenne wynikają z założeń teoretycznych.

„Intuicyjność przestrzeni uważam za jedną z kluczowych wartości w architekturze. Poruszanie się po budynku wykracza poza sferę przyjemności; jest koniecznością, dlatego pociąga za sobą konieczność zapewnienia zrozumiałego, czytelnego układu funkcjonalnego” – pisze autor w jednym z rozdziałów publikacji wydanej przez Fundację Bęc Zmiana, której oficjalna premiera odbędzie się podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie (stoisko Bęc Zmiany i NIAIU, 25–28.05.2023).

Łukasz Wojciechowski jest architektem, adiunktem na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, współautorem projektów m.in. Muzeum Współczesnego Wrocław i Wrocławskiego Centrum Kongresowego oraz autorem książki Architektura racjonalnej Europy (wyd. emg) i współautorem monografii Jan Szpakowicz – przestrzeń elementarna (wyd. Muzeum Architektury we Wrocławiu), a także autorem komiksów Ville nouvelle, Soleil mécanique i Dum dum (wyd. çà et là).

Nie pytajcie nas, jak długo tu zostaniemy

Obecna siedziba Teatru Komuna Warszawa to dawna socmodernistyczna szkoła podstawowa – po niewielkich, niskokosztowych adaptacjach stała się jedną z ważniejszych scen stolicy oraz warszawskim centrum rezydencji artystycznych. To również modelowy przykład nowatorskiego myślenia o rozwoju miasta: regenerującego zastaną architekturę, nadającego jej nowe funkcje, otwierającego się na nowe potrzeby społeczności.

Położona w centrum stolicy działka, na której znajdują się zabytkowe budynki dawnej szkoły, jest atrakcyjnym terenem dla potencjalnych inwestycji – Komuna Warszawa od 2019 roku pokazuje, że można tu wytwarzać kapitał społeczny i inwestować w rozwój miejskiej wyobraźni. Na razie przyszłość tego terenu stoi pod znakiem zapytania.

Podsumowaniem trzyletniej obecności TKW w tym miejscu jest wystawa, na którą składają się dwie prezentacje: Improwizacja, błąd i chaos. Poszukiwanie alternatyw dla konwencjonalnych metod powstawania przestrzeni publicznych. Projekt urbanistyczny otoczenia siedziby Teatru Komuna Warszawa – praca dyplomowa Aleksandra Gadomskiego, absolwenta Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, oraz Lotnisko – szczególny fragment Ściany Zachodniej, czyli przeddyplomowe prace studenckie, które powstały w latach 2022–2023 na tym wydziale, inspirowane otoczeniem Teatru Komuna Warszawa i warsztatami organizowanymi przez Fundację Bęc Zmiana.

Ku feministycznej architekturze

Yasmeen Lari jest pierwszą pakistańską architektą. Od lat 60. zrealizowała projekty domów, osiedli mieszkaniowych czy budynków takich jak Finance and Trade Center albo siedziba Pakistan State Oil House. Już ten dorobek mógł zapewnić jej pozycję modernistycznej starchitektki i umożliwić jej pracę na całym świecie. Jednak Yasmeen Lari zdecydowała się zaspokajać nie potrzeby swojego ego, ale potrzeby swojej społeczności. Lepsze zrozumienie wpływu działań człowieka na katastrofę klimatyczną, ale też niestety jej konkretne skutki, które szczególnie mocno uderzyły w Pakistan, umocniły projektantkę w takim rozumieniu roli architektury. Od dwudziestu lat skupia się ona wyłącznie na działalności humanitarnej, rozumianej jako realizowanie mądrych, powszechnych, ekologicznych projektów, trwale rozwiązujących problemy lokalnej społeczności. Lari jest dla mnie uosobieniem feministycznej architektury. Pierwsza w historii monograficzna wystawa

Yaseen Lari, zorganizowana przez Centrum Architektury w Wiedniu, wskazuje radykalną, ale niezbędną przemianę, jaką powinna przejść współczesna architektura, a przede wszystkim samo środowisko projektantów.

Peryferia umieszczone w centrum

uratorką 18. Biennale Architektury w Wenecji jest Lesley Lokko, architekta, badaczka i pisarka, ghańsko-szkockiego pochodzenia. To oznacza, że w tym roku przymiotnik „międzynarodowy” będzie zawierał w sobie nie tylko globalną Północ, ale i Południe. Połowa osób uczestniczących w głównej wystawie mieszka w Afryce lub stamtąd pochodzi. Zeszłoroczne biennale sztuki (wystawiające prawie wyłącznie artystki) pokazało, że bez udziału białych mężczyzn świat się nie wali, co więcej, ma możliwość odkrycia przed nami swojej różnorodności. Możemy oczekiwać, że biennale zajmie się w końcu na poważnie tematem zachodniego imperializmu i kolonializmu (na przykład wystawa V&A dotyczyć będzie „tropikalnego modernizmu”, czyli projektów realizowanych w odzyskujących niepodległość państwach zachodniej Afryki).

Wiele pawilonów prezentować będzie wystawy wykraczające poza skalę architektury, obejmujące problem krajobrazu czy terytorium (duńska wystawa o podnoszeniu się poziomu mórz, pustynne dziedzictwo w pawilonie Uzbekistanu czy temat ziemi prezentowany przez Brazylijczyków).