No 2 Spring 2011
Men Style Stories
DANDY eMagazine
MEN STYLE STORIES
The Gentleman's & Dandy's Bohemian Style Journal Est. Winter 2010 Issue No 1 Winter 2010
On the cover: Photo by G. Mavropoulos Styling by Editor DANDY eMagazine: Owner: PROJECT ZERO Contact: info@dandy.gr - editor@dandy.gr Phone: +30 6977 277 772 Editor: ...............................................Dimitris Bekiaris Art Director: .........................George Paraskevopoulos . Dimitris Bekiaris Proofreading:.....................................ProjectZeroTeam Contributing Writers:...............................Mr. Hamilton Holland & Sherry PR Dpt. Ergenis N. Klappas Dr. E. P. Karafillidis Dr. P. Papageorgiou Citroën Hellas PR Dpt. J. Papadopoulos T. G. Georgopoulos A. Gioulekas Interview:..............................................M. Chrisikakos Website Development:...................www.qualityweb.gr SPECIAL THANKS : TO THE FRIENDS THAT HELPED TO MAKE THE DREAM COME TRUE
Si A
ilver Arrow DANDY | eMagazine
page 85
DANDY eMagazine
AUTO
SilverArrow Ένα φωτεινό αστέρι, ανάμεσα στα άλλα. Κείμενο Θοδωρής Παρασκευόπουλος Illustrations by Djordje Jovanovic http://djordjejovanovic.com/blog/
B
envenutti a Bordo… μου είπε η εξαιρετική κοπέλα κατά τη διάρκεια επιβίβασής μου, στο πανέμορφο μπλε Bell helicopter. Mille Grazie! Απαντώ και στρογγυλοκάθομαι δίπλα στον πιλότο. Αρχίζουμε και πετάμε πάνω από την πίστα Ένζο και Ντίνο Φεράρι, στην Ίμολα της Ιταλίας. Εντελώς εκστασιασμένος, χαζεύοντας από ψηλά την πανέμορφη περιφέρεια της Emilia Romagna, συνειδητοποιώ για ακόμη μια φορά το πόσο θέλω να μεταλλαχτώ και να βγάλω φτερά… Και αποφασίζω πως το βασικό menu της διατροφής μου, θα περιλαμβάνει από εδώ και πέρα μόνο junk food. (φυσικά και αστειεύομαι). Κατά τη διάρκεια της επιστροφής μου, πλησιάζοντας την πίστα διακρίνω ότι τα φορμουλίτος είχαν ήδη ξεκινήσει το ζέσταμα των ελαστικών τους. Τ’ αστραφτερά αγωνιστικά της Mercedes - McLaren του Kimi και του David ξεχώριζαν, ανάμεσα στ’ άλλα. Έλαμπαν !
Τη Δευτέρα της πρώτης Φεβρουαρίου ξεκίνησαν, στην πίστα Ricardo Tormo της δροσερής και ηλιόλουστης Βαλένθια οι πρώτες χειμερινές δοκιμές εξέλιξης, των μονοθέσιων F1. Λίγες μέρες πριν, στο Μουσείο της MercedesBenz στη Στουτγάρδη, είχαν γίνει τα αποκαλυπτήρια της Mercedes W02. Τα εντυπωσιακά ασημένια βέλη της GP Team, που διεκδικούν τον τίτλο της νέας αγωνιστικής περιόδου, που ξεκινά στο Μπαχρέιν στις 14 Μαρτίου. Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο… Το νέο μονοθέσιο, δεν έχει ακραίες σχεδιαστικές επιλογές, όπως πέρσι. Διατηρεί τη δυναμική του όψη, με επιθετικές γραμμές. Οι διαφορές επικεντρώνονται στο ρύγχος, το οποίο είναι υπερυψωμένο καθώς και στους μικρότερους πλευρικούς αεραγωγούς και τέλος στο κάλυμμα του κινητήρα.
Χρωματικά, παντρεύεται το ασημί που κυριαρχεί με το petrol χρώμα του κύριου χορηγού της ομάδας. Σε μερικά σημεία όπως το ρύγχος και τα πλαϊνά, δείχνουν σα να έχουν ξεβάψει και φαίνονται τα ανθρακονήματα, τιμώντας το πνεύμα της εποχής του 1934. Ομολογουμένως μια εξαιρετική δουλειά! Όμως γιατί ασημί; Γιατί απλά είναι εντυπωσιακό; Το ασημί αποτελεί το βασικό αγωνιστικό χρώμα των γερμανικών εταιρειών, που λαμβάνουν μέρος στους αγώνες του παγκοσμίου πρωταθλήματος από το 1934 και μετά. Τις προηγούμενες χρονιές αγωνιζόντουσαν «ντυμένα» κυρίως στα λευκά, όπου αποτελούσε το γερμανικό εθνικό χρώμα. Θυμίζω ότι τα Ιταλικά μονοθέσια ήταν και είναι κόκκινου χρώματος, τα Αγγλικά πράσινου, τα Γαλλικά μπλε, τα Βελγικά με κίτρινο κτλ.
Το Mercedes SSK του 1931, έμεινε στην ιστορία γνωστό ως White Elephant. Το οδηγούσε ο Rudolf Caracciola, ίσως ο καλύτερος Γερμανός οδηγός όλων των εποχών, συμπεριλαμβανομένου και του Michael Schumacher που αποτελεί και έναν από τους δύο φετινούς πιλότους της M GP Team. Το 1932, υπό την οδηγία της κρατικής τράπεζας της Σαξονίας, η οποία αντιλήφθηκε ότι οι επενδύσεις της στη σαξονική βιομηχανία αυτοκινήτων κινδύνευαν, η Audiwerke, η Horchwerke και η Zschopauer Motorenwerke/DKW συγχωνεύτηκαν για να σχηματίσουν την Auto Union AG. Η γερμανική εταιρεία Auto Union AG για να ενδυναμώσει τη δημόσια εικόνα της, η νέα εταιρεία αποφάσισε να εισέλθει το 1934 στο μηχανοκίνητο αθλητισμό ανώτερου επιπέδου, στους αγώνες Grand Prix. Παρουσίασε τη δουλειά των Ferdinand Porsche και των συνεργατών του, με το Αuto
Union Type A. Αποτελούσε πλέον το σοβαρότερο ανταγωνιστή της Daimler Benz, σε μια περίοδο όπου στηρίχθηκαν οικονομικά με την πολιτική απόφαση του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, για ευνόητους λόγους… Στο Grand Prix του Nürburgring την άνοιξη του 1934, η Διεθνής Ένωση Λεσχών Αυτοκινήτου AIACR (Association Internationale des Automobile Clubs Reconnus) μετέπειτα FIA, όρισε το βάρος του αγωνιστικού αυτοκινήτου πέραν των ελαστικών, του καυσίμου και των λαδιών έως τα 750 χιλιογραμμάρια, από 900 που ίσχυε τα προηγούμενα χρόνια. Σε αυτό το όριο, οι κατασκευαστές ήταν ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουν όποιον κινητήρα επιθυμούσαν, με ή χωρίς τη χρήση υπερσυμπιεστή. Ήταν ένας από τους ελάχιστους περιορισμούς στο σχεδιασμό των αγωνιστικών αυτοκινή-
των της εποχής. Το λευκό γερμανικό Daimler Benz Mercedes W25 των 354 ίππων, ζυγίστηκε στον τεχνικό έλεγχο και βρέθηκε 751 χιλιογραμμάρια. Η γερμανική ομάδα, καθώς δεν υπήρχε τρόπος για την εξάλειψη ή την περαιτέρω ελάφρυνση κανενός μηχανικού εξαρτήματος, αποφάσισε με εντολή του αγωνιστικού της διευθυντή Alfred Neubauer, να αποξέσουν εντελώς το λευκό χρώμα από το αμάξωμα, εκθέτοντας το ασημένιο στιλβωμένο μέταλλο. Με τον τρόπο αυτό κατάφερε η γερμανική ομάδα να αφαιρέσει 1200 γραμμάρια και να περάσει τον τεχνικό έλεγχο. Την επόμενη, ημέρα αγώνων, ο γερμανός πιλότος Manfred von Brauchitsch, οδήγησε το εντυπωσιακά λαμπερό με ασημί χρώμα Mercedes W25. Ο τύπος της εποχής άρχισε
να μιλά για τα Silberpfeile (Silver Arrows), τα οποία κέρδισαν πολλούς και σημαντικούς αγώνες των Grand Prix, δημιουργώντας έναν απόλυτο μύθο. Οι δύο μεγαλύτερες γερμανικές εταιρείες, εγκατέλειψαν το λευκό και καθιέρωσαν ως αγωνιστικό χρώμα το ασημί. Ακόμη και για τα συμβατικά αυτοκίνητα, οι περισσότερες γερμανικές εταιρείες αυτοκινήτων καθιέρωσαν στους χρωματικούς καταλόγους τους το Silver Arrow Grey. Τo χρώμα αυτό το καθιέρωσε και η Porsche. Η μοναδική γερμανική εταιρεία που κρατά ακόμη το παραδοσιακό λευκό ως αγωνιστικό της χρώμα, είναι η BMW. Τα Silver Arrows, αποτελούν αδιαμφισβήτητα ένα μύθο. Η Mercedes Benz αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αυτοκινητοβιομηχανίες του κόσμου με ιστορική και αγωνιστική ποιότητα. Μη ξεχνάμε ότι η Βρετανική McLaren
Monaco GP August 8th 1937
που πήρε διαζύγιο με την Mercedes, «φορά» έναν από τους κινητήρες της. Άλλωστε όπως προδίδει και το λογότυπο της γερμανικής εταιρείας, αποτελεί ένα φωτεινό αστέρι, ανάμεσα στα άλλα. Κύρος, ποιότητα και φυσικά μηχανολογική δύναμη και πιστότητα… Αυτό όμως που πραγματικά θα ήθελα να δω, είναι δύο πράγματα. Το πρώτο αφορά το αγωνιστικό κομμάτι της. Θα ήθελα η Μ GP Team, να «ξεκολλήσει» από τον αυστηρά γερμανικό χαρακτήρα και να επιλέξει να φέρει (για το επόμενο πρωτάθλημα) στις τάξεις της, άλλης εθνότητας πιλότους. Θεωρώ ότι για να μπορέσει να σταθεί στο ψηλότερο βάθρο, κατασκευαστών και πιλότων, αποτελεί μονόδρομο.
Το δεύτερο αφορά την κόρη του Emil Gielinek. Του Αυστροουγγρικού Γενικού Προξένου, στη Νίκαια της Γαλλίας. Ο εν λόγω κύριος, νίκησε με μία Daimler Phoenix το 1899 στο Γύρο της Νίκαιας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο “Μonsieur Mercedes”. Το 1900 παρήγγειλε 36 μοντέλα της Daimler, με την προϋπόθεση να φέρουν το όνομα της κόρης του, Mercedes. Τελικά το νέο όνομα άρεσε τόσο πολύ, ώστε υιοθετήθηκε και κατοχυρώθηκε το 1902 από την Daimler. Αναρωτιέμαι λοιπόν, αν η κοπέλα ήταν τύπου «γλυκιά μου Νάρα» όπως και τα προϊόντα της εταιρείας…
Ηave a nice ride!
DANDY | eMagazine
GiuzepeBertone «Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην ελευθερία της σκέψης.
Δεν υπάρχουν περιορισμοί στην τεχνολογική δημιουργικότητα, εκτός από εκείνους που υπαγορεύει το design έτσι ώστε να μετατραπεί η ιδέα σε μια νέα λύση»
DANDY | eMagazine
page 85
DANDY eMagazine
AUTO
Ο
ι παραπάνω λέξεις δε συμπυκνώνουν απλά τη φιλοσοφία ενός εκ των σημαντικότερων σχεδιαστικών οίκων, αλλά σε μεγάλο βαθμό και την ουσία του ίδιου του design. Το σύνολο δηλαδή της σχεδιαστικής λειτουργίας που δε στέκεται απλά στο αμιγώς αισθητικό κομμάτι, αλλά αποτελεί μια ολοκληρωμένη διαδικασία που ως στόχο –πρωτίστως- έχει την αναζήτηση λύσεων σε προβλήματα. Σε αντίθεση με ότι θεωρούμε δεδομένο στις μέρες μας, ότι το αμάξωμα και τα μηχανικά μέρη ενός αυτοκινήτου προέρχονται από τον ίδιο κατασκευαστή, στις αρχές του 20ου αιώνα, κάθε άλλο παρά ασυνήθιστο, ήταν ένα εργοστάσιο να είναι υπεύθυνο για την κατασκευή του πλαισίου και των μηχανικών μερών, ενώ ένα άλλο εργοστάσιο –ή καλύτερα μια βιοτεχνία- να αναλάμβανε το «ντύσιμο» της κατασκευής. Ο Giovanni Bertone γεννήθηκε το 1884 -μόλις 1 χρόνο πριν ο Karl Benz ολοκληρώσει την κατασκευή του πρώτου βενζινοκίνητου αυτοκινήτου- στο Mondovi του Πιεμόντε στη βορειοδυτική Ιταλία. Έχοντας εργαστεί από το 1907 στην Diatto, έναν κατασκευαστή αυτοκινήτων που επέζησε έως το 1932, ο Bertone ξεκίνησε την Carrozzeria Bertone το 1912. Η φιλική σχέση του Bertone με το Vincenzo Lancia, του έδωσε την ευκαιρία να μπει για τα καλά στο χώρο του αυτοκινήτου, με τον οίκο να υπογράφει για πολλές δεκαετίες μερικά από τα σημαντικότερα μοντέλα της ιστορικής φίρμας.
LANCIA STRATOS ZERO
Ο πραγματικός μύθος της Carrozzeria Bertone, ξεκινά όταν τα ηνία αναλαμβάνει ο γιoς του Giovanni, Giuseppe
που έμεινε στην ιστορία με το υποκοριστικό του, Nuccio.
ρια της εταιρείας γράφουν ιστορία με μοντέλα όπως η
Γεννημένος το 1914, o Nuccio ασχολήθηκε αρχικά με
Alfa Romeo BAT-5 του 53’’, η Alfa Romeo Giulietta Sprint
τους αγώνες, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ’50 ανα-
του 54’’, το Fiat 850 Spider και βεβαίως τα μοντέλα της
λαμβάνει να οδηγήσει την οικογενειακή επιχείρηση σε
Lamborghini με τη Miura του 67’’ να φέρνει ανατριχίλα
μια νέα εποχή. Παρ’ ότι ο ίδιος δεν ήταν σχεδιαστής, είχε
ακόμα και στους ορκισμένους οπαδούς της γειτονικής
μια μοναδική ικανότητα να αντιλαμβάνεται, τόσο σε τε-
Ferrari.
χνικό όσο και αισθητικό επίπεδο, τι έκανε πετυχημένο LAMBORGHINI MIURA ένα σχέδιο, αλλά κυρίως να επιλέγει τους σχεδιαστές που
Τόσο τα πρωτότυπα, αλλά και τα μοντέλα παραγωγής,
θα του έφερναν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Μυθικά ονό-
που έφεραν το χαρακτηριστικό σήμα της εταιρείας, ξεχώ-
ματα όπως οι Marcello Gandini, Giorgetto Giugiaro και
ριζαν όχι μόνο για την αισθητική τους, αλλά και τις πρω-
Leonardo Fioravanti, επιστρατεύθηκαν από το Nuccio δη-
τοποριακές εφαρμογές, είτε αυτές αφορούσαν την αερο-
μιουργώντας πραγματικά αριστουργήματα.
δυναμική, είτε την εργονομία, είτε τη χρήση νέων υλικών και τεχνικών παραγωγής. Ο Nuccio, εκμεταλλευόμενος
Το 1952 ο όμιλος ξεκινά την παραγωγή οχημάτων για
τις μεγάλες ηγετικές του ικανότητες, όπως και το γεγονός
λογαριασμό κατασκευαστών, με τη MG αρχικά και στη
ότι ο κλάδος του αυτοκινήτου γνώριζε συνεχή άνθιση, δη-
συνέχεια να ακολουθούν η Alfa Romeo, η Fiat, η Opel κ.α.
μιούργησε μια πραγματική αυτοκρατορία που απολάμ-
Ουσιαστικά ο όμιλος αποτελούταν από δύο βασικά τμή-
βανε τεράστια αναγνώριση από συνεργάτες και ανταγω-
ματα. Την Carrozzeria Bertone, με πεδίο την παραγωγή
νιστές. Η μακρά συνεργασία του με κατασκευαστές όπως
και το Stile Bertone που εμπλεκόταν με τη σχεδιαστική
η Alfa Romeo, η Fiat, η Citroën και βεβαίως η Lamborghini
διαδικασία. Υπό την ηγεσία του Nuccio, τα σχεδιαστή-
είχαν σαν αποτέλεσμα ιδιαίτερα πετυχημένα μοντέλα.
Από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, που ανέλαβε τα ηνία της επιχείρησης μέχρι και το θάνατο του το 1997, ο Nuccio, είδε τον κόσμο του αυτοκινήτου να αλλάζει πολλές φορές σε όλα τα επίπεδα. Ήταν προφανές ότι τέτοιου είδους εταιρείες θα αντιμετώπιζαν προβλήματα με δεδομένο ότι όλο και λιγότεροι κατασκευαστές ήταν πρόθυμοι να έχουν εξωτερικές μονάδες παραγωγής τόσο λόγο κόστους, αλλά και διασφάλισης της όλο και πιο σημαντικής ποιότητας. Η Carrozzeria Bertone είχε σχεδιαστεί για να παράγει 70.000 οχήματα το χρόνο και χρειαζόταν τουλάχιστον 30.000 μονάδες για να φτάσει στο νεκρό σημείο. Το τελευταίο μοντέλο ευρείας παραγωγής που πέρασε από
τις γραμμές της εταιρείας, ήταν η Alfa Romeo GT, που όμως δεν ήταν αρκετή για να δώσει το φιλί της ζωής. Με μεγάλες ζημίες και έχοντας περάσει από χίλια κύματα, το 2007 η εταιρεία μπήκε σε κατάσταση ελεγχόμενης χρεοκοπίας. Τελικά το 2009 η Fiat αγόρασε τις κατασκευαστικές εγκαταστάσεις της Carrozzeria Bertone και πλέον η Bertone ασχολείται αμιγώς με την έρευνα και εξέλιξη δημιουργώντας πρωτότυπα. Σε ειδικές περιπτώσεις, ακόμα κατασκευάζονται χειροποίητα μοναδικά κομμάτια, για πελάτες που αναζητούν κάτι πραγματικά ιδιαίτερο και αυτό για να θυμίζει μια ιστορία που μπορεί να ξεθώριασε, αλλά παραμένει χαραγμένη σε εκατοντάδες δημιουργίες που σημάδεψαν το χώρο του αυτοκινήτου.
BAT (1953-1955 – πρωτότυπο για την Alfa Romeo) Τα τρία πρωτότυπα BAT, (τα τρία γράμματα αποτελούσαν το ακρωνύμιο του Berlinetta Aerodinamica Tecnica), όπως αποκαλύπτει και το πλήρες όνομά τους, αποτελούσαν μελέτη στην αεροδυναμική. Σε μια εποχή που η αεροδυναμική στο χώρο του αυτοκινήτου βρισκόταν στα σπάργανα, ο Bertone δημιούργησε ένα αμάξωμα που βρισκόταν πολλά χρόνια μπροστά από την εποχή του.
Giulietta SS (1957-1959 – παραγωγής για την Alfa Romeo) Το 1957 επηρεασμένος, από αεροδυναμική άποψη, από τη σειρά BAT ο Bertone παρουσιάζει το πρωτότυπο Alfa Romeo Sprint Speciale. Χρησιμοποιώντας τα μηχανικά μέρη της , δημιούργησε ένα μοντέλο απαράμιλλης αισθητικής που όταν πήρε το δρόμο της παραγωγής, δύο χρόνια αργότερα, ξεπερνούσε τα 200χλμ./ώρα εφοδιασμένο με έναν κινητήρα μόλις 1.3 λίτρων.
Stratos 0 (1970 – πρωτότυπο για την Lancia) Το σημαντικότερο στοιχείο νεωτερισμού που έφερνε το Stratos 0 ήταν οι αναλογίες του . Με μήκος 3,58 μέτρα και ύψος μόλις 84 εκατοστά, το εξαιρετικά χαμηλό προφίλ του πρωτοτύπου απαιτούσε ρηξικέλευθες μηχανολογικές λύσεις, ιδιαίτερα στην εμπρόσθια ανάρτηση και το σύστημα διεύθυνσης. Η είσοδος στην καμπίνα των επιβατών, πραγματοποιούταν από το εμπρός παρμπρίζ. Η Stratos 0 οδήγησε, ένα χρόνο αργότερα, στη δημιουργία της θρυλικής Stratos HF.
Miura (1966 – παραγωγής για την Lamborghini) Στο σαλόνι της Γενεύης το 1966, η Miura άνοιξε την πόρτα σε έναν καινούργιο κόσμο στο χώρο των supercars. Σχεδιασμένη από τον Gandini, είχε τοποθετημένο εγκάρσια(!) στο κέντρο του αυτοκινήτου, ένα V12 κινητήρα απόδοσης 350 ίππων, που χάρη και στη προσεγμένη αεροδυναμική της επέτρεπε να αγγίζει τα 290χλμ./ώρα. Οι υπέροχες καμπύλες και το μυώδες πίσω μέρος, στοιχειώνουν ακόμα και σήμερα τα όνειρα των σχεδιαστών.
Countach (1972 – παραγωγής Lamborghini) Ο μύθος, λέει ότι η ονομασία Countach, (επιφώνημα που χρησιμοποιούσαν οι άνδρες του Πιεμόντε συνήθως όταν έβλεπαν μια όμορφη γυναίκα), προήλθε από τον ίδιο το Nuccio όταν είδε στο στούντιο για πρώτη φορά το “Project 112”. Με διάφορες μηχανολογικές και μικρές αισθητικές αλλαγές, το μοντέλο έμεινε στην παραγωγή μέχρι το 1987. Με την Countach, o Gandini για ακόμα μια φορά είχε κάνει το θαύμα του και ο χώρος των supercars είχε αποκτήσει ακόμα ένα μύθο.
DANDY | eMagazine
DANDY eMagazine
MUSIC
Piero
Umiliani
Jazz & Musica Leggera dall’Italia
Έ
νας από τους σημαντικότερους συνθέτες της Ευρωπαϊκής Μουσικής. Γεννήθηκε στη Φλωρεντία στις 17 του Ιουλίου 1926. Tα πρώτα μουσικά του βήματα τα ξεκίνησε σε ηλικία πέντε ετών, «παίζοντας» στο πιάνο του παππού του υπό την καθοδήγηση της μητέρας του, που ήταν καθηγήτρια μουσικής. Σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών, εργάζεται ως ρεπόρτερ στην εφημερίδα Nuovo Giornale Fireze, που του ανάθεσε τη μουσική στήλη της. Αποκτά το προσωνύμιο “negro”, λόγω του ότι επικεντρώνεται στην αμερικάνικη jazz μουσική σκηνή, παρά την έκδηλη αντίδραση του αρχισυντάκτη του. H καριέρα του διακόπηκε με την έναρξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Στα δύσκολα χρόνια του πολέμου, συνεχίζει την πρακτική του στο πιάνο και παρακολουθεί συντονισμένος στο Radio London, τις μουσικές αναφορές σε μια εξαίρετη προσωπικότητα της jazz, πιανίστα, συνθέτη και big band leader Duke Ellington. Με την άφιξη των συμμάχων το 1944, γράφεται στη νομική σχολή, του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, όπου και αποφοιτά το ’48. Παράλληλα με τις σπουδές του εργάζεται σ’ ένα μικρό club με αμερικανούς κυρίως πελάτες, ως μουσικός. Γεγονός που του έδωσε το
έναυσμα, να συνεχίσει με τόλμη το πεπρωμένο του. Το 1948 γράφεται στο Ωδείο Luigi Cherubini, ολοκληρώνοντας τις σπουδές του το 1952. Μόλις ένα χρόνο πριν, πηγαινοέρχεται στο Μιλάνο και κάνει δύο επιτυχημένους δίσκους 78 στροφών, παρουσιάζοντας για πρώτη φορά τον ιταλικό bebop ρυθμό. Με τον τρόπο αυτό, ξεκινάει μια νέα σελίδα της Ιταλικής jazz μουσικής σκηνής. Το 1954 με τρεις φίλους του μουσικούς, δημιουργεί το συγκρότημα «Masseglias» και επισκέπτεται τη Νορβηγία για έξι μήνες. Οι τοπικές εφημερίδες καθώς και το τοπικό ραδιόφωνο του Όσλο, δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τη δουλειά των τεσσάρων “italiansk”. Μετά τη Νορβηγική του εμπειρία, επιστρέφει στην Ιταλία και συγκεκριμένα στη Ρώμη (Μέκκα του ιταλικού κινηματογράφου). Με την ενθάρρυνση του Claudio Gambarelli που είναι ένας από τους νεωτεριστές παραγωγούς της ιταλικής jazz, οι αδελφοί Paolo και Emilio Taviani ως παραγωγοί ταινιών του εμπιστεύονται το soundtrack του ντοκιμαντέρ “Painters in the City”. Το 1958 ο σκηνοθέτης Mario Monicelli, του αναθέτει το soundtrack της νέας του ταινίας “Big Deal on Madonna Street”, με πρωταγωνιστές τους Vittorio Gassman, Marcello Mastroianni, Nino Manfredi και Renato Salvatori. Μια παραγωγή που είναι υποψήφια για Oscar ξενόγλωσσης ταινίας. Αυτή η ταινία για τον Umiliani, αποτελεί το εισιτήριο για το θαυμαστό κόσμο των soundtrack. Το διακρίνει μία απίστευτη προσαρμοστικότητα στο ύφος των ταινιών, που χαρίζει με την ενορχήστρωσή του, την ελαφρότητα και το κλασικό μεσογειακό ύφος της Ιταλικής κινηματογραφίας. Του ανατίθενται κυρίως κωμωδίες, θρίλερ και κάποια soft porno films, μιας και στη μουσική βιομηχανία την εποχή εκείνη αναδεικνύονται οι κορυφαίοι Ennio Morricone και Riz Ortolani. Καλύπτει έναν τεράστιο όγκο κινηματογραφικών παραγωγών, μην αποκλείοντας φυσικά και την αυτόνομη δισκογραφική του παρουσία, με κάποια αριστουργήματα καθώς και την ενορχήστρωση θεατρικών έργων. Το 1964 συνεργάζεται με τη RCA και αποφασίζει να ιδρύσει την «Οmicron edition and label», κατοχυρώνοντας έτσι την πνευματική ιδιοκτησία του. Το 1968 δημιουργεί τον
επαγγελματικό του χώρο στη Ρώμη, εξοπλίζοντάς το με τα πιο προηγμένα μηχανήματα ελέγχου και επεξεργασίας ήχου. Εκεί στεγάζει την Omicron. Με τον καιρό, το studio του Umiliani, δε χρησιμοποιείται μόνο για την παραγωγή soundtracks και μουσικής, αλλά και ως σημείο αναφοράς για την καλή ποιότητα ήχου και μουσικής. Το studio, που καλύπτει μια έκταση ογδόντα δύο τετραγωνικών μέτρων, είχε μια ιδιαίτερη ακουστική, κατάλληλη για multi-track καταγραφές. Είναι εξοπλισμένο με τα καλύτερα επαγγελματικά μέσα ήχου στον κόσμο. Το πάθος του Umiliani για τα ταξίδια και τη μουσική, γέμισε το studio με όργανα απ’ όλο τον κόσμο, όπου οι ήχοι τους εμπλουτίζουν πολλά από τα album του. Η νεωτερικότητα των ήχων του, γίνεται αντικείμενο θετικότατων σχολίων παγκοσμίως μέχρι και σήμερα.
Ενδεικτικά, θα αναφέρω τις καλύτερες δουλειές του, ως συνθέτης και παραγωγός, ανά έτος. Φυσικά η επιλογή των δίσκων αυτών (soundtracks και 7” ή LP), έγινε με υποκειμενικά κριτήρια, βασισμένα στη μουσική και μόνο, εκτός κάποιων εξαιρέσεων που θα εξηγήσω.
• • • • • • • • • •
1961 «Uno Contro Tutti» με τον παραγωγό και ηθοποιό Charlie Chaplin. 1963 «Controsesso» με τους Nino Manfredi, Ugo Tognazzi. 1964 «Intrigo a Los Angeles» (θρίλερ) 1965 «The Reckless» 1966 «La Vacanza» 1967 « il Tempo Degli Avvoltoi» Spagetti Western, σε σκηνοθεσία NandoCicero. 1968 «The Blonde Connection»
Την ίδια χρονιά γράφει το «Mah na Μah na» για ένα σουηδικό soft porno film με τίτλο «Heaven and Hell», το οποίο αποτέλεσε αργότερα, το μουσικό θέμα των Muppet Show, Sesame Street και φυσικά του Benny Hill Show. 1969 «Gangster’s Law». Ένα πολύ καλό film με πρωταγωνιστή τον Klaus Κinski Επίσης ηχογραφεί ένα από τα καλύτερα LP, με τίτλο
«Psichedelica», που το θεωρώ κορυφαίο! Από το 1970 ξεκινά κατά την άποψή μου, η πιο δημιουργική περίοδος του Umiliani. Πιο γεμάτο ήχο, απεγκλωβισμένος τελείως από την καταγωγή του και κυρίως εξελίσσοντας με ποιότητα, τη μουσική έκρηξη των ‘60s. Γράφει τη μουσική για ένα ιταλικό documovie. Το «Le Isole Dell Amore», χρησιμοποιώντας εκπληκτικό fuzz ήχο. Τον επόμενο χρόνο γράφει και εκδίδει το καταπληκτικό LP album «Underground» με το υπέροχο κομμάτι «Fall Out». Επίσης ενορχηστρώνει για τη ταινία Western «W Django». Μια δουλειά που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τον Ennio Morricone, όσο κι αν ακούγεται ως ιεροσυλία! Το ‘72, παρουσιάζει ένα soundtrack και τέσσερα LP παρακαλώ!
Η ταινία έχει τίτλο «Moon Skin» με την υπέροχη μιγάδα Zeudi Araya. Η κοπέλα αυτή αποτελεί την εξαίρεση που ανέφερα παραπάνω, γιατί σίγουρα τη θεωρώ πηγή έμπνευσης. Κάτι που το αποδεικνύει και με τα τέσσερα, διαφορετικών ήχων LP που ακολουθούν. Το «L’uomo Nello Spazio», το «Olympiade», το «Percussioni ed Effeti Speciali» και φυσικά το «To-Day’s Sound» με το καταπληκτικό track «Lady Magnolia». Το ‘73, συνεχίζει με την κινηματογραφική δουλειά «Baba Yaga». Μια ταινία μυστηρίου που ακούγεται το καταπληκτικό «Kiss me, Kill me». Πως θα μπορούσε να λείψει και το «La Ragazza Fuoristrada» με την Zeudi Araya και πάλι. Την οποία θα ξανασυναντήσουμε και το ’74, με το film «The Body»… και τι body! Κάθε χρόνο μέχρι και το 1982, το συναντάμε σε αρκετές κινηματογραφικές παραγωγές, καθώς και σε κάποια εξαιρετικά LP. Όπως το «Εrotico 2000»… Βεβαίως πρέπει να σημειώσουμε την πλαδαρότητα και την κακογουστιά της δεκαετίας του ’80, για να μπορέσουμε να καταλάβουμε και τη μεγάλη απουσία του μέχρι το 1996, όπου με το κομμάτι «Smog», συμμετάσχει στο film «Art City». To 1998 αναλαμβάνει το soundtrack της ταινίας «Playing By Heart» με πρωταγωνιστές τους Sean Connery και Angelina Jolie. Το ξανασυναντάμε το ’99 και το 2004 με τη συμμετοχή του στη ταινία «Ocean’s Twelve» με το κομμάτι «Tr. Crepuscolo Sul Mare», όπου απετέλεσε και η αφορμή για να ενδιαφερθεί ο κόσμος για τα έργα του. Σαν επίλογο θα σας πω, ότι το θεωρώ έναν από τους πιο επιτυχημένους συνθέτες-μουσικούς της Ευρωπαϊκής μουσικής. Το σίγουρο είναι ότι δούλεψε αρκετά και με μεγάλο επαγγελματισμό. Σας προτείνω ανεπιφύλακτα να ακούσετε το «Psichedelica», το «Le Isole Dell Amore» και το «ToDay’s Sound»! Επίσης να ρίξετε μια ματιά στην ερωτικότατη Zeudi Araya!!!
Πάω μια βόλτα… Γεια χαρά!
DANDY | eMagazine
page 85 DANDY eMagazine
Eudemony Εξ’ ορισμού, οι στόχοι τίθενται για να επιτυγχάνονται. Είναι θεμιτή η ύπαρξη πολλών επιμέρους στόχων, αφού η ανθρώπινη οντότητα βρίσκεται σε διαρκή κινητοποίηση ακολουθώντας τη δύναμη του νου, που είναι προέκταση της ψυχής. Φθάνουμε τον ένα στόχο, μεταπηδούμε στον άλλο. Αυτή η ανεξάντλητη ενέργεια της ανθρώπινης κινητικότητας σημαίνει εξέλιξη, σημαίνει πρόοδο. Απαραίτητη προϋπόθεση, για την εξελικτική μας διαδρομή, είτε ατομική, είτε συλλογική, είναι η αρετή. H αρετή, ως έννοια, περιλαμβάνει αρκετές από τις διαθέσιμες δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης. Για τον ιστορικό Ηρόδοτο, η αρετή συνδέεται με την ηρωική δράση. Για τον Αριστοτέλη είναι γνώση και ηθική. Θεώρησε ότι κάθε ηθική αρετή είναι ένα ενδιάμεσο σημείο, μεταξύ της υπερβολής και της ανεπάρκειας. Η αρετή έχει στόχο τη μεσότητα. Για παράδειγμα, η μετριοφροσύνη ή η ταπεινότητα είναι η μεσότητα μεταξύ της αλαζονείας, (η οποία συναντά την κατάσταση της υπερβολής) και της μικροπρέπειας (που αγγίζει το όριο της ανεπάρκειας). Το μέσο μεταξύ της παρόρμησης και της αδράνειας, είναι η σύνεση. Μεταξύ της έκστασης και της απάθειας είναι η νηφαλιότητα. Όταν κάποιος δεν μπορεί να κρατηθεί στο σημείο του μέσου, τότε το συμβουλεύει να κλίνει προς την πλευρά του λιγότερο αρνητικού. Πάντοτε, η μία ακραία εκλογή θα είναι λιγότερη κακή από την αντίθετή της. Αν δηλαδή, η αρετή είναι ανδρεία και τα δύο άκρα είναι η δειλία και το θράσος, καλύτερα θα είναι να επιλέξει κανείς τη δειλία παρά το θράσος, αν επί του παρόντος η ανδρεία, είναι αδύνατη. Ο τελικός στόχος είναι η ευδαιμονία. Η ευχάριστη ψυχική κατάσταση που προκύπτει από το εγχείρημα της επιλογής μας. Το εγχείρημα αυτό έρχεται σε μία κρίσιμη στιγμή, όπου οι πολιτικοί και όχι η πολιτική, η κατεστημένη διανόηση και η υποκουλτούρα των media, προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιβάλλει στον κόσμο όλες τις θεωρίες της για το μέλλον των Ελλήνων, δημιουργώντας το ικανό εκείνο περιβάλλον για την εκ νέου υποταγή τους, σε έναν αόρατο εχθρό.
ACADEMY
«Σας ερωτώ, εσάς τους Εκλαμπρότατους και μεγαλόγνωσους πολιτικούς της Ελλάδος, όπως λέει και ο Μακρυγιάννης… Διαλέξατε να είστε εσείς αυτοί, που θα εξελίξουν και θα οδηγήσουν σε φωτεινό δρόμο, το μέλλον του τόπου που ζούμε και αναπνέουμε. Οι περισσότεροι από εσάς, ήσασταν της γενιάς του Πολυτεχνείου. Που με την αφέλεια κάποιων προασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων συγκεκριμένων ομάδων, εγείρουν θέματα κατάργησης του Πανεπιστημιακού ασύλου. Μια άλλη μερίδα, δημιουργεί εσκεμμένα προβλήματα στη καθημερινότητά μας, καπηλευόμενοι τις κοινωνικές εκείνες αξίες, που δικαιολογούν την ύπαρξή των κομμάτων τους. Επί χρόνια συντάσσετε στρατούς τεμπέληδων και λαϊκών, που υπό δραστηριοποιούνται την ημέρα στις δημόσιες υπηρεσίες σας και το βράδυ μπροστά στις τηλεοράσεις τους, χαζεύοντας τις ερωτικές ιστορίες των τουρκομπακλαβάδων και τα πρότυπα ενός “φθηνότατου” life style. Ή στην καλύτερη, γεμίζουν στις πίστες των «ελληνικών» doghouses με ανατολίτικους ρυθμούς και συνήθειες. Δημιουργήσατε ένα τερατόμορφο γραφειοκρατικό σύστημα, για να δικαιολογήσετε τις υπεράριθμες προσλήψεις όλων αυτών που κουνούσαν τα σημαιάκια σας, αποκλείοντας έτσι τις επενδύσεις ξένων κεφαλαίων. Ένα σύστημα που δυσκολεύει στο έπακρον, ακόμη και την πιο φειδωλή ελληνική επιχειρηματική δραστηριότητα. Πλήρης ανυπαρξία ενεργειακής πολιτικής. Πάντα να σκοντάφτουμε σε επιτροπές και συμβούλια, σε οικολόγους και άλλους ευαισθητοποιημένους πολίτες. Μια ανεξήγητη καθυστέρηση για την εκμετάλλευση των ενεργειακών μας πόρων, που με την ατολμία σας, χαρίζουμε απλόχερα το δικαίωμα μιας διεθνούς αμφισβήτησης. Η έλλειψη αποφασιστικότητας για τον καθορισμό των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών ή της υφαλοκρηπίδας, με το φόβο του μεγάλου αδελφού. Βεβαίως και η υπόθεση δεν είναι τόσο απλή, αν λάβουμε δεόντως υπόψη το είδος των πιέσεων που μπορούν να ασκήσουν τα ισχυρά κράτη, σε όσους τολμούν να τα κρίνουν και δη να επικρίνουν. Είναι μια πραγματικότητα που τοποθετεί τα στοιχεία σε άλλες βάσεις. Δυσκολεύει
στο έπακρον τις οποιεσδήποτε ενέργειες από τους πολιτικούς άνδρες, της εκάστοτε κυβέρνησης. Όμως η αδιάλειπτη διεκδίκηση κάποιων δίκαιων σταθερών, απουσιάζει. Και αν όχι, τότε σίγουρα απουσιάζει η στρατηγική και η διπλωματία. Ο τρόπος. Η αρετή χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στην ηθική και στη διανοητική. Για την πρώτη, δεν υπάρχει πια αμφιβολία ότι δεν… Ας μας αποδείξετε λοιπόν ότι υπάρχει η δεύτερη. Βεβαίως για την «ευδαιμονία» της χώρας, προϋπόθεση είναι η μείξη και των δύο κατηγοριών, με δευτερεύουσα την ηθική. Αποδείξτε μας επιτέλους, ότι υπάρχει τουλάχιστον η διανοητική, με την απαραίτητη τόλμη. Ως τώρα, η εξωτερική σας πολιτική, συμπυκνώνεται στο Yes Sir, Thank you και ja wohl mein fuhrer. Δε θέλω να γίνω ισοπεδωτικός. Η απουσία μιας ορθολογικά διαμορφωμένης εξωτερικής πολιτικής επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι υπεύθυνοι για τη χάραξή της, οι επαγγελματίες πολιτικοί, όχι απλώς δε διαθέτουν επαρκώς το μίγμα της γνώσης, του οράματος και της τόλμης ώστε να θέσουν μακροπρόθεσμους στόχους, αλλά λαμβάνουν κατά κανόνα τις αποφάσεις τους, έχοντας μέρος της προσοχής τους προσηλωμένο σταθερά στις σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης και στο πώς αυτές θα επηρεάσουν τη δημοτικότητά τους στο εσωτερικό της χώρας. Βεβαίως και οι ταχύτατες παγκόσμιες εξελίξεις, δεν επιτρέπουν τη δημιουργική χάραξη μιας συγκεκριμένης εξωτερικής πολιτικής. Αυτό φυσικά, ενδυναμώνεται και με την απουσία, μιας γενικά αποδεκτής εσωτερικής πολιτικής. Έτσι, η γεωγραφική κλίμακα του προβλήματος και η ταχύτητα της αλλαγής των σταθερών, δεν επιτρέπουν στους υπευθύνους για τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής να δρουν κατά τρόπο προληπτικό και δημιουργικό, παρά μόνο να αντιδρούν στις εξελίξεις, καθώς η μία κρίση ξεσπά μετά την άλλη. Το παμφάγο τέρας του εγωκεντρισμού και του βολέματος των πολιτικών σας οργανισμών, που συντηρεί το παρωχημένο διοικητικό σύστημα, δε δίνει τη δυνατότητα να
δραστηριοποιηθούν άνθρωποι ικανοί με γνώση και ιδέες. Τα έχετε κάνει τόσο σαλάτα, που η «θα καταρρεύσω» σίγουρα θα σας έδινε το πρώτο βραβείο, ώστε να συνεχίσετε την καριέρα σας σε κάποιο πρωϊνάδικο. Ο κόσμος έξω… ο παραγωγικός κόσμος δεν έχει ανάγκη τις εξεταστικές επιτροπές που ορίζετε για τη διαλεύκανση των σκανδάλων σας. Ούτε φυσικά ζητά την κεφαλή σας επί πινάκι. Είναι γνωστές σε όλους μας, οι προσπάθειες που κάνατε για να ψηφίσετε το «περί ευθύνης υπουργών». Ζητά απλά την άμεση δραστηριοποίησή σας, για να εντάξουμε σε φυσιολογικούς ρυθμούς τη ζωή μας. Για να φύγει η μιζέρια, από τα πρόσωπα του κόσμου. Αν φυσικά τα πράγματα είναι προδιαγεγραμμένα από κάποιους αλλόκοτους τύπους, που μας ψεκάζουν τα Chemtrails και όποια άλλα σκουπίδια τους, επιζητώντας την οικονομική, κοινωνική και εθνική εξόντωσή μας, τότε αυτό αποτελεί ακόμη ένα λόγο για πιο τολμηρή εξωτερική πολιτική. Οι συμμαχίες θεμελιώνονται στα κοινά συμφέροντα και τον αλληλοσεβασμό, και όχι στις σχέσεις εξάρτησης. Να διαφωτιστούμε με τις αρετές του ελληνικού μεσαιωνικού κλεφτοαρματωλισμού, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το casus belli των γειτόνων μας. Είναι αναγκαίο να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις. Όλα τα αγαθά εκτός από την ευδαιμονία είναι σχετικοί αυτοσκοποί, αφού αποτελούν μόνο μέσα για την απόκτησή της. Η ευδαιμονία είναι για τον άνθρωπο το Ύψιστο αγαθό, γιατί χωρίς αυτήν, η ζωή του θα ήταν μάταιη. Δεν είναι κατάσταση αλλά ενέργεια. Δεν αποτελεί μια παθητική στάση, αλλά δυναμική. Είναι σύνολο πράξεων και όχι μόνο γνώσεων. Είναι ο ενεργητικός τρόπος αντίληψης, της πραγματικότητας. Κλείνοντας, θα παραθέσω ένα απόσπασμα από τον επίλογο από τα απομνημονεύματα του στρατηγού Μακρυγιάννη, σε μεταγραφή από το πρωτότυπο του Γιάννη Βλαχογιάννη, επεξεργασμένη από τον καθηγητή Γιάννη Καζάζη. «Μπαίνοντας εις αυτό το έργον και ακολουθώντας να γράφω δυστυχήματα αναντίον της πατρίδος και θρησκείας, οπού της προξενήθηκαν από την ανοησίαν μας και ’διοτέλειά μας και από θρησκευτικούς και από πολιτικούς
και από ’μάς τους στρατιωτικούς, αγαναχτώντας και εγώ απ’ ούλα αυτά, ότι ζημιώσαμε την πατρίδα μας πολύ και χάθηκαν και χάνονται τόσοι αθώοι άνθρωποι, σημειώνω τα λάθη ολωνών και φτάνω ων σήμερον, οπού δεν θυσιάζομε ποτές αρετή και πατριωτισμόν και είμαστε σε τούτην την άθλια κατάστασιν και κιντυνεύομεν να χαθούμεν. Σας ερωτώ, εσάς τους Εκλαμπρότατους και μεγαλόγνωσους πολιτικούς της Ελλάδος αρχή και τέλος• αν ήρθετε από καλωσύνη σας να μας φωτίσετε, να μας λευτερώσετε, διατί η πατρίδα να είναι εις την κατάστασιν οπού είναι ως την σήμερον, και να γένη αυτείνη η δυστυχία γενικώς εις τους τίμιους ανθρώπους; Και να θέλουν οι Άγγλοι, οι Γάλλοι, οι Ρούσσοι, οι Αουστριακοί ή άλλο κράτος να μας κυβερνήσουν με το μέσον το δικόν σας; Δείξατε τι πατριωτισμόν και τι εθνικά φρονήματα είχετε κ’ εσείς και οι συντρόφοι σας, οι ρήτορές σας οι φιλελεύτεροι, οι φόρτζα Σεπτεβριανοί και Συνταματικοί, οπού άφριζαν εις το βήμα κ’ ενθουσιάζαν γενικώς τους Έλληνες – με λόγια παχιά και μ’ ασκιά μ’ αγέρα. Τώρα αυτείνοι οι ρήτορες, οι φιλελεύτεροι, είναι όλοι σήμερον βουλευταί μ’ έλεος της Αυλής και των υπουργών. Τι κάνουν σήμερα αυτείνοι; Όσοι έχουν τη τύχη μας σήμερον εις τα χέρια τους, όσοι μας κυβερνούν, μεγάλοι και μικροί, και υπουργοί και βουλευταί, το ’χουν σε δόξα, το ’χουν σε τιμή, το ’χουν σε ικανότη το να τους ειπής ότι έκλεψαν, ότι πρόδωσαν, ότι ήφεραν τόσα κακά εις την πατρίδα. Είναι άξιοι άνθρωποι και τιμώνται και βραβεύονται. Όσοι είναι τίμιοι κατατρέχονται ως ανάξιοι της κοινωνίας και της πολιτείας. Αυτά δεν τα λέγω εγώ μοναχός, τα λέγει όλο το κοινό και οι ’φημερίδες. Κι’ όσα σημειώνω τα σημειώνω γιατί δεν υποφέρνω να βλέπω το άδικον να πνίγη το δίκιον.»
Να περνάτε καλά! MrHamilton
DANDY | eMagazine
ΟΙ ΑΠΑΡΧEΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦIΑΣ, Ο ΘΑΛHΣ ΚΑΙ ΕΜΕIΣ.
Α
λήθεια, έχει νόημα να φιλοσοφεί κανείς σήμερα; Υποθέτω ότι, όπως στην περίπτωση που θα με ρωτήσουν την προσωπική μου γνώμη για τον Δημήτρη, θα αποκριθώ «ποιό Δημήτρη εννοείτε, π.χ. τον Μπεκιάρη ή το Βασιλάκη;», έτσι και στο βασικό μας ερώτημα μια δίκαιη απάντηση, είτε θετική, είτε αρνητική, οφείλει να λαμβάνει υπόψιν της το τι είναι η Φιλοσοφία. Συνήθως, λοιπόν, όταν δεν είμαστε βέβαιοι για τη σημασία μιας λέξης, καταφεύγουμε κυρίως σε λεξικά, όπου συγκεντρώνονται ορισμοί και επεξηγήσεις διαφόρων εννοιών. Αρκεί όμως ένας λεκτικός όρισμος για να καταλάβω κάτι; Ας σκεφτούμε έναν ανθρώπο που για κάποιο λόγο δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ του ούτε μια κινηματογραφική ταινία. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος να του δώσουμε να καταλάβει τί είναι μια ταινία: να του εξηγήσουμε με κάποιο αφηρημένο τρόπο τα βασικά χαρακτηριστικά της, ή να το βάλουμε να δει ένα ωραίο φιλμ; (Αν και βαρύ διάλεγα «Αντρέι Ρουμπλιώφ» του Ταρκόφσκι. Είπαμε είμαστε και δανδήδες!) Επειδή προσωπικά θα προτιμούσα τη δεύτερη μέθοδο, επιχειρώντας να κάνω μια εισαγωγή στη φιλοσοφία, θα αποφύγω να την ορίσω θεωρητικά πρώτα, αλλά θα επιλέξω να ψηλαφήσουμε το πώς οι άνθρωποι φιλοσόφησαν ανά το χρόνο. (Παρεμπιπτόντως, υπάρχουν και ταινίες ντοκιμαντέρ με θέμα φιλοσόφους, ως εναλλακτική στην προηγούμενή μου ερώτηση!) Επομένως, είναι ώρα να στραφούμε στην ιστορία της φιλοσοφίας, και επειδή με κουράζουν οι ταινίες που αρχίζουν “in medias res” (δηλ. στη μέση της πλοκής τους), θα αρχίσω από την αρχή, δηλ. από τον πρώτο φιλόσοφο.
DANDY eMagazine
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου τυχαίο ότι η φιλοσοφία γεννιέται στην Ελλάδα τον 6ο αι. π.Χ. με το Θαλή το Μιλήσιο. Η Μίλητος της Μ.Ασίας, είχε εξελιχθεί σε σημαντικό εμπορικό κέντρο, έχοντας σχέση όχι μόνο με τη μητροπολιτική Ελλάδα, αλλά και με ανατολικούς λαούς, όπως και με την Αίγυπτο. Σε ένα τέτοιο σταυροδρόμι πολιτισμών, ιδεών και ηθών, ο Θαλής ανέπτυξε μια εξαιρετικά ευρεία γκάμα ενδιαφερόντων: δε θεωρείται μόνον ο πατέρας της φιλοσοφίας, αλλά και της γεωμετρίας, της αστρονομίας και γενικότερα της επιστήμης. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται ότι προέβλεψε την ηλιακή έκλειψη, που έλαβε χώρα το 585 π.Χ.. Τα καθαρά θεωρητικά του ενδιαφέροντα, όμως, πλαισιώνει η ενεργητική παρουσία του στα κοινά, όπως φανερώνει η μαρτυρία του Ηροδότου ότι ο Θαλής είχε προτρέψει τις πόλεις της Ιωνίας να
αποτελέσουν μία ‘συνομοσπονδία’, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την αναδυόμενη Περσική επιθετικότητα. Για αυτή λοιπόν την πολύπλευρη τόσο θεωρητική, όσο και πρακτική του δράση, είχε συμπεριληφθεί στους περίφημους Επτά Σοφούς της αρχαιότητας. Τί είναι όμως αυτό που κάνει το Θαλή να θεωρείται και ο πρώτος φιλόσοφος; Στο σημείο αυτό οφείλουμε να υπομνήσουμε ότι, δυστυχώς όπως και για τους υπόλοιπους Προσωκρατικούς φιλοσόφους (δηλ. τους στοχαστές που έδρασαν κυρίως πριν το Σωκράτη), έτσι και για το Θαλή, η προσέγγισή μας στήριζεται σε αναφορές που συναντάμε στα έργα μεταγενέστερων φιλοσόφων, μιας και δεν έχουν σωθεί αυτούσια αποσπάσματα από τα συγγράμματά του αν έγραψε κάποιο. Σε ένα τέτοιο ομιχλώδες τοπίο, λοιπόν, ο Αριστοτέλης αποδίδει τρεις βασικές θέσεις στο
Θαλή: στο πρώτο βιβλίο του αριστοτελικού έργου Μετά τα Φυσικά αναφέρεται ότι κατά το Θαλή, το κάθε τι στο σύμπαν έχει προέλθει από το νερό. Στο δε πρώτο βιβλίο ενός άλλου σημαντικού αριστοτελικού έργου, Περί ψυχής, επισημαίνεται ότι για το Μιλήσιο φιλόσοφο, αφενός ο μαγνήτης έχει ψυχή επειδή κινεί το σίδηρο, αφετέρου τα «πάντα πλήρη θεῶν εἶναι». Τί φιλοσοφικά συμπεράσματα μπορούμε εξαγάγουμε από αυτές τις τρεις μαρτυρίες; Κατ’ αρχάς, σχετικά με την πρώτη κοσμολογική άποψη, ότι συστατική αρχή του σύμπαντος αποτελεί το νερό, δε νομίζω ότι ο Θαλής έπεσε και πάρα πολύ έξω. Όλοι αναγνωρίζουμε και σήμερα τη σημασία του νερού για τη διατήρηση της ζωής. Βεβαίως, ο Μιλήσιος στοχαστής φαίνεται να προχώρησε περισσότερο από ό,τι εμείς σήμερα θα θέλαμε. Μεγαλύτερη σημασία έχει όμως να αναλογιστούμε τη μέθοδό του: αρχικά ο Θαλής παρατήρησε τη σημασία του υγρού στοιχείου γύρω
τος. Προσπάθησα να δείξω κάποιες πτυχές της λογικής του επιχειρηματολογίας αναφορικά με την κοσμολογική αρχή. Το ίδιο θα μπορούσαμε να κάνουμε και με τον ‘έμψυχο μαγνήτη’: αν τα έμψυχα όντα είναι τα έμβια, δηλ. τα ζωντανά πλάσματα, η δε εμπειρία μας λέει πως ό,τι ζει κινείται, τότε ο μαγνήτης, ο οποίος μπορεί να κινήσει, δηλ. να ζωοποιήσει άλλα σιδερένια αντικείμενα, θα πρέπει κατ’εξοχήν να είναι ζωντανός, άρα να είναι έμψυχος. Αν μάλιστα δεχθούμε ότι η θεμελιώδης σημασία της ψυχής την καθιστά κατά κάποιο τρόπο ‘θεία’, τότε καταλαβαίνουμε ότι εφόσον μέχρι και οι μαγνήτες εχουν ψυχή, δεν απέχουμε πολύ από το να απoδώσουμε θεϊκές ιδιότητες σε κάθε τι μέσα στο σύμπαν… Ωστόσο, είμαι σχεδόν βέβαιος ότι ο αναγνώστης μου θα έχει αρχίσει ήδη να δυσπιστεί σχετικά με το πόσο πειστικά είναι τα παραπάνω επιχειρήματα, ιδίως αν αποπειραθούμε να συνδέσουμε και τις τρεις θέσεις του Θαλή. Ταυ-
του, τόσο στο εμπόριο και την επικοινωνία των λαών, όσο και στη βιολογική του διάσταση ως απαραίτητου στοιχείου της επιβίωσης είτε στη μορφή του νερού, είτε και στη μορφή του αίματος που κυλά στις φλέβες μας. Εφόσον λοιπόν δεν μπορούσε διαπιστώσει άλλη πρότερη αιτία από την οποία να ‘πηγάζει΄ το νερό, αντίθετα θεωρούσε ότι ακόμα και ολόκληρη η γη επιπλέει στο νερό, το νερό θα όφειλε να είναι η πρώτη αιτία/αρχή της ύπαρξης του σύμπαντος. Βέβαια μπορεί να μην είναι και τόσο προφανές για κάποιον γιατί μια πέτρα έχει προέλθει από το νερό, αλλά ακριβώς η τομή του Θαλή έγκειται στο ότι ανάγει την πολλαπλότητα της εμπειρίας μας σε μία μόνο αιτία, η οποία έτσι μπορεί να αποτελέσει επαρκή εξήγητική αρχή. Με αυτόν τον τρόπο, ο Θαλής θέτει τις βάσεις όχι μόνον της φιλοσοφικής, αλλά και της επιστημονικής έρευνας γενικότερα. Σημαίνει, λοιπόν, αυτό ότι ο απομυθοποιητικός ορθολογισμός του Θαλή, έρχεται να ισοπεδώσει απορριπτικά ολόκληρη την παράδοση της ησιόδειας Θεογονίας και των ομηρικών επών; Μάλλον όχι, αν κανείς λάβει υπόψη του την τρίτη θέση του, ότι δηλ. ο κόσμος διαποτίζεται από την παρουσία του θεϊκού στοιχείου. Αυτό που κυρίως διαφοροποιεί το Θαλή από την πρότερη μυθολογική θεολογία και κοσμολογία, είναι η χρήση του επιχειρήμα-
τόχρονα όμως, αυτό αποτελεί και επιτυχία του ίδιου του Θαλή, καθώς πρώτος αυτός στην ιστορία του ανθρωπίνου πολιτισμού χρησιμοποιεί συστηματικά τα επιχειρήματα. Αν τα πρώτα σκιρτήματα της λογικής επιχειρηματολογίας γίνονται το όπλο με το οποίο ο Θαλής θεμελιώνει τις θέσεις του, είναι αυτό το ίδιο φιλοσοφικό όπλο με το οποίο εμείς θα ασκήσουμε κριτική στις ενδεχόμενες αδυναμίες των συλλογισμών του, και θα αντιπροτείνουμε διαφορετικές λύσεις. Και πρέπει να επισημάνω, ότι αυτή η διαλεκτική διαδικασία άρχισε ήδη από την επόμενη γενιά φιλοσόφων που έδρασαν στον ίδιο χώρο με το Θαλή, τη Μίλητο, και συνεχίζει δια μέσου όλης της ιστορίας της φιλοσοφίας ακατάπαυστα μέχρι σήμερα. Ίσως τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ο Θαλής, μολονότι ‘Σοφός’, έγινε πατέρας της φιλο-σοφίας, δηλ. της αγάπης προς τη γνώση και την οικειοποίησή της: με τη μέθοδό του ο Θαλής άνοιξε τον δρόμο για να δούμε πόσο μακρύ, δυσχερές, αλλά και γοητευτικό παραμένει το θαλάσσιο ταξίδι για τη φιλοσοφική Ιθάκη… Αυτή την αφοσίωση του Θαλή στη φιλοσοφική δραστηριότητα (αν και τον όρο «φιλόσοφος» φέρεται να εισήγαγε ο Πυθαγόρας) επισημαίνει ένας άλλος εραστής της, ο Πλάτων, όταν σε μια χαριτωμένη παρέκβαση του διαλόγου Θεαίτητος, αναφέρει πως κάποια φορά που ο Θα-
λής ήταν απορροφημένος στις αστρονομικές του παρατηρήσεις, έπεσε σε ένα πηγάδι! Από την άλλη πλευρά, όμως, ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του, δεν θα παραλείψει να τονίσει και πόσο γειωμένος (όχι βέβαια μέσα σε πηγάδι!) μπορούσε να είναι ο Θαλής: τον κορόιδευσαν ότι είναι φτωχός επειδή από τη φιλοσοφία, είπαν, δεν μπορεί κανείς να αποκομίσει πρακτικό όφελος. Λόγω των αστρονομικών του παρατηρήσεων, όμως, ο Θαλής προέβλεψε ότι η επόμενη σοδειά της ελιάς θα είναι πολύ πλούσια, γι’ αυτό και νοίκιασε όλα τα ελαιοτριβεία της Μιλήτου και της Χίου. Όταν η πρόβλεψή του επαληθεύθηκε, όλοι στράφηκαν σε αυτόν για την παραγωγή λαδιού, και έτσι το χρηματικό κέρδος ήταν υψηλό. Με αυτόν τον τρόπο έδειξε στους επικριτές του ότι αν θέλει ο φιλόσοφος μπορεί να ασχοληθεί με τέτοιου είδους ζητήματα, δεν είναι όμως αυτός ο σκοπός του. Ωστόσο, όπως προκύπτει από την προαναφερθείσα μαρτυρία του Ηροδότου, η φιλοσοφική του ενασχόληση ποτέ δεν τον εμπόδισε να είναι ενεργός και δραστήριος πολίτης, λ.χ. με το να προτείνει τρόπους απόκρουσης της περσικής απειλής. Χωρίς λοιπόν να προτείνω ότι ο Θαλής μας δίδει άμεσα μια συνταγή για την έξοδο από την οικονομική κρίση, ούτε ότι οι φιλόσοφοι θα έπρεπε να πάρουν τουλάχιστον τη θέση των οικονομολόγων, το παράδειγμά του σοφού πατέρα της φιλο-σοφίας, ωστόσο, παραπέμπει στην ενότητα θεωρίας και πράξης. Αν σήμερα η κοινωνία μας διέρχεται κρίση, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πρώτα αν αυτή είναι βασικά κρίση οικονομική-αξιακή. Η λύση, τότε, πιθανόν μπορεί να προέλθει από την απάντηση στην εναρκτήρια απορία αυτού του άρθρου. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός, πάντως, ήδη από τα φιλοσοφικά του σπάργανα, έχει κάνει την ιστορική του πρότασή προβάλλοντας την άρρηκτη σχέση στοχασμού και πρακτικής δραστηριοποίησης μέσα από το φιλοσοφικώς ζην. Θα ακολουθήσουμε τα κελεύσματά του, ώστε από απλοί παθητικοί θεατές της ταινίας να γίνουμε ενεργούντες ηθο-ποιοί (όχι όμως και υποκριτές);… Δημήτρης Α. Βασιλάκης, διδακτορικός φοιτητής αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο King’s College London
Y.Γ. Επειδή υπάρχει το ρητό: «ἕτερος ἐξ ἑτέρου σοφὸς» (όχι ότι είμαι σοφός, αλλά και για φιλόσοφος το παλεύω), οφείλω βιβλιογραφικά να υπομνήσω τα εξής: τα αποσπάσματα και οι μαρτυρίες για τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους, πρώτος εκ των οποίων είναι ο Θαλής, εκδόθηκαν στις αρχές του 20ού αι. από τους φιλολόγους Η.A. Diels και W. Kranz. Η θεμελιώδης αυτή εργασία μεταφράστηκε πρόσφατα και στα Νέα Ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδήμα (3 τόμοι). Το βασικό βοήθημα στην προσέγγιση των Προσωκρατικών, η εργασία των G.S. Kirk – J.E. Raven – M. Schofield [1983] έχει επίσης μεταφραστεί στα ελληνικά από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Η πιο συνοπτική εργασία του J. Barnes, The Presocratic Philosophers [1982] παραμένει αμετάφραστη από ό,τι γνωρίζω. Από τους Έλληνες συγγραφείς, όλοι σχεδόν οι πανεπιστημιακοί καθηγητές αρχαίας φιλοσοφίας, έχουν αφιερώσει σελίδες για τους Προσωκρατικούς είτε σε αυτόνομες μελέτες, είτε στο πλαίσιο ευρύτερων ιστορικών προσεγγίσεων στη φιλοσοφία (βλ. Ε. Μουτσόπουλος, Κ. Δεσποτόπουλος, Θ. Πελεγρίνης, Ε. Ρούσσος, Μ. Δημητρακόπουλος, Κ. Βουδούρης, N. Πολίτης, Κ. Νιάρχος, Β. Κάλφας, Γ. Καλογεράκος, Α. Μάνος κ.ά.). Aπό τη διαδικτυακή πλούσια πηγή βλ. τα λήμματα στη Stanford Encyclopedia of Philosophy [SEP], Internet Encyclopedia of Philosophy [IEP] και Routledge Encyclopedia of Philosophy, αν και η πρόσβαση στην τελευταία απαιτεί συνδρομή.
Τέλος, εντελώς ελεύθερη είναι η πρόσβαση στο καταπληκτικό podcast για την «History of Philosophy… without any gaps!» του supervisor μου στο King’s College London, Professor of Ancient & Medieval Philosophy, Peter Adamson [http:/ /www.kcl.ac.uk/ schools/ humanities/ depts/ philosophy/ people/ academic/ adamsonp/ hoppodcast. html]. O Adamson από τον Οκτώβριο του 2010 σε εβδομαδιαία βάση παρουσιάζει με εξαιρετική πυκνότητα, απλότητα, συντομία και πολύ χιούμορ ένα απολαυστικό επεισόδιο ιστορίας της φιλοσοφίας, και, όπως υποθέτετε πολύ σωστά, το πρώτο του επεισόδιο είναι αφιερωμένο στο Θαλή. Αξίζει να το ακούσετε!