Commerciële Bijlage
Over pracht Culturele verlokkingen over de IJssel
De grandeur van Roombeek Cultuurpark
Zwolle tilt je graag op
De stille kracht van Diepenheim
Kunstagenda boordevol najaarstips
Enschedese
Museum De Fundatie en
Groene oase herbergt
Van Willem Wilminkfestival
‘vuurwerkwijk’ uit
Waanders in de Broeren
Kunstvereniging, kastelen
en Glasrijk Tubbergen tot
as herrezen
reiken hoog
en talloze galerieën
Dickens Festijn
culturele verlokkingen over de ijssel september transformeert het poëtische werk van de Duitse kunstenaar Mary Aly deze ruimte tot een eigentijdse reuzengalerij, vol portretten van figuren met een bovennatuurlijke uitstraling. De brede trappen naar de vijver voor 21 Rozendaal zijn gevuld met, vooral jonge, mensen die geanimeerd zitten te praten. Dit zijn de innovators, de beeldmakers van de toekomst. Nu vormen ze nog de aanstormende kunstscene waar Enschede zo trots op is. Maar hun harten, hoofden en handen maken het Roombeek van morgen.
> De Museumlaan, met bomen, velden en eigentijdse stadsvilla’s, vormt de stille toegang tot het cultuurpark
Roombeek Cultuurpark in Enschede is het voorbeeld van een wijk van de 21e eeuw. Grote musea als Rijksmuseum Twenthe en Museum TwentseWelle staan er zij aan zij met experimentele tentoonstellingsruimtes als Tetem Kunstruimte en Concordia 21 Rozendaal. Ondernemers in media, design, cultuur en architectuur zetten de toon. Werkplaatsen en galerieën zijn gevestigd in nieuwe gebouwen en in historische panden die knap zijn gecombineerd met hedendaagse architectuur. Deze wijk was er niet meer. Na die donkere dag in het jaar 2000, toen een vuurwerkfabriek in Roombeek ontplofte, zag de wijk eruit zoals op oorlogsbeelden in het NOS Journaal, desperaat en kapot. Architect en stedenbouwkundige Pi de Bruijn ontwikkelde een nieuw plan met respect voor de historie van het gebied en met grote inbreng van bewoners en belanghebbenden. Twente was ooit synoniem voor de textielindustrie. In Roombeek herinneren een schoorsteen en watertoren, maar ook het gebouw van museum TwentseWelle, aan oude textielfabrieken. Textielfamilie Van Heek stond met haar indrukwekkende kunstverzameling aan de wieg van het Rijksmuseum Twenthe, dat pronkt aan de noordelijke poort van het cultuurpark. Het vroegere beekje, naamgever van de wijk en ooit vervuild door diezelfde fabrieken, is terug bovengronds en stroomt, geschoond en getooid met stapstenen, langs galerieën en koffieterrassen.
krochten
Een plexiglas langspeelplaat draait onverstoorbaar rondjes in het witte expositielokaal van Tetem Kunstruimte. Plat op de plastic plaat is een stethoscoop bevestigd, de luisteruiteinden hangen klaar voor de bereidwillige bezoeker: geluid klinkt als van een metrotrein die zich krakend de krochten van de aarde in boort, steeds dieper en donkerder. De Enschedese kunstenaar Aike Lütkemöller maakte deze installatie voor het Duits-Nederlandse uitwisselingsproject Isomerism of examples. De experimentele tentoonstellingsruimte is gevestigd in één van de twee karakteristieke gebouwen van de voormalige Twentse Textiel Maatschappij Tetem. In haar medialab toont
Diverse groene longen strekken zich uit tot diep in het hart van de wijk. Het ruim opgezette park De Lasonderbleek koestert het herdenkingsmonument, waarin de namen staan gebeiteld van de 22 slachtoffers van de vuurwerkramp. Ernaast liggen fundamenten van de vroegere vuurwerkfabriek. De nieuwe koopwoningen rondom zijn goeddeels in particulier opdrachtgeverschap gebouwd. Kopers lieten hun eigen huis ontwerpen door een architect naar keuze. In de buurt Bamshoeve staat herenboerderij naast zwarte dichte doos, barokke woning met markiezen naast strak stadskasteel. Dat is uniek voor Nederland, waarin al decennialang projectontwikkelaars de dienst uitmaken, en het is een lust voor het oog van de wandelaar. fotograaf Laurens Kuipers
fotograaf Laurens Kuipers
Cultuurparadijs op verschroeide grond
Herenboerderij
Tetem Kunstruimte de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van mediakunst, met toonaangevende (inter)nationale kunstenaars en curatoren, zoals tot 14 september Cycles, een audiovisuele installatie van de Rotterdamse mediakunstenaar Joris Strijbos.
> In haar medialab toont Tetem Kunstruimte de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van mediakunst Ook zijn er de lab-events: aan mediakunst gerelateerde lezingen, presentaties, dialogen en performances. In haar vrije ruimte streeft Tetem Kunstruimte naar twaalf tentoonstellingen per jaar van de naastgelegen AKI/ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Artist Residencies Enschede (ARE), het internationale festival GOGBOT en eigen producties als Multi Solo.
Reuzengalerij
Op de verdiepingen boven Tetem Kunstruimte wordt gewoond; het is een plek voor kunstminnaars. Stijlvolle balkons van zwart staal met glas geven uitzicht op de Stroinksbleek, een wijds, driehoekig plein met op kop de karakteristieke Menko watertoren. Het plein is belegd met natuursteen en er is een verdiepte vijver in aangebracht. Aan dit plein ligt ook expositieruimte Concordia 21 Rozendaal. Vanaf
Visionair
De Museumlaan, met bomen, velden en eigentijdse stadsvilla’s, vormt de stille toegang tot het cultuurpark. De laan wordt gekroond met een van de mooiste en meest iconische gebouwen van de wijk: het Balengebouw. Welke functie het gebouw krijgt, is nog niet duidelijk. Een plan om er een Jan Cremermuseum in te vestigen, lijkt gesneefd. Het is een voormalige opslagruimte voor katoenbalen. Het gebouw werd gespaard tijdens de vuurwerkramp; alleen een gat in de toren herinnert aan de inslag van een enorm stuk puin. Architecten Rem Koolhaas en Bjarne Mastenbroek gaven Het Balengebouw een nieuw gezicht. Het gebouw is letterlijk doormidden gezaagd en een verdieping opgetild. De roodbruine bakstenen worden nu doorkliefd door een heldere, glazen laag. Het gat van de inslag is in het nieuwe ontwerp gehandhaafd. Het Balengebouw vertelt in zijn eentje het complete verhaal van Roombeek: de trots van de textiel vermengd met de pijn van de ramp en de visionaire blik op de toekomst, met kunst en cultuur als drijvende krachten.
www.uitinenschede.nl www.rondleidingenroombeek.nl
fotograaf Erwin Zijlstra
culturele verlokkingen over de ijssel
> Robuuste cultuur en aaibare historie
Als de middeleeuwen ergens fier stand houden is het wel in Deventer. Naast de aaibare historie in de binnenstad trekt nu ook de robuuste cultuur van het Havenkwartier. De Galaxy ligt op het dak als een kruising tussen een ruimteschip en een onderzeeboot. Gestrand bovenop een oude machinefabriek, nu kunstenaarsatelier. Het is een van de drie Lucy’s, eenkamer-logementen waarmee de coöperatie Lucy in the Sky een bijzondere ervaring van deze omgeving biedt.
Zoals de historische binnenstad regelmatig het glanzende decor vormt voor grote publiekstrekkers als de Boekenmarkt en Deventer op Stelten, leent deze stoere entourage zich voor het meer alternatieve werk, van dancefeest tot Rariteitenkabinet Festival. Op het terras van de hippe kantine DokH2O kun je vanuit je stoel een praatje aanknopen met een schipper. Of je drinkt een espresso in de koffiebar van de garage waar Italiaanse auto’s op de brug staan. Er zijn ateliers, kleine theaterpodia en in het najaar volgen het Kunstenlab (projecten in beeldende kunst) en de digitale werkplaats Fablab.
Op het balkon van de Galaxy kijk je als een kapitein uit over stad én IJssellandschap. Aan de havenkant om de hoek wisselt het uitzicht per dag, want de Zwarte Zee en de Oostenwind maken morgen weer plaats voor andere schepen. Bedrijvigheid alom, want er wordt nog volop gesleuteld aan deze buurt, waar kunst en cultuur een prominente plek hebben veroverd.
Havenkwartier Deventer drijft op een aanpak die kunstenaar Albert Dedden omschrijft als: “Dwars en doe het zelf”. Je zou het kunnen zien als de hedendaagse variant van de ondernemingszin die de oude Hanzestad eerder grote rijkdom bracht. Vanuit het Havenkwartier wandel je langs de IJssel zo naar het centrum, waar langs het middeleeuwse stratenpatroon de weelde wacht.
> Tuindorp ’t Lansink
Misschien wel het mooiste tuindorp van Nederland: de wijk ’t Lansink die fabrikant Coen Stork in Hengelo naar Engels voorbeeld liet bouwen voor ‘arbeiders en beambten’. Er zijn wandelroutes, die ook voeren langs techniekmuseum HEIM en een nostalgische ‘bad- en zweminrichting’.
www.bureauhengelo.nl
> Museum Buurtspoorweg
Haast is er niet bij, je hebt altijd aansluiting en ook als de trein stampvol zit is de rit een feest. Bij lokaal spoorwegmuseum HaaksbergenBoekelo ervaar je de oude romantiek van het reizen. Op 19 oktober is er een grote najaarsstoomdag en er zijn ook winterritten.
www.elucy.nl | www.vvvdeventer.nl
www.museumbuurtspoorweg.nl
> Ode aan de vindingrijkheid Museum TwentseWelle in Enschede is een ode aan de vindingrijkheid van de mens. Herman Finkers en Astrid Joosten leiden je rond. De wolharige neushoorn heeft gezelschap gekregen van een dame uit Woerden. Op haar gemak zit ze bij het beeldscherm dat haar meer leert over deze uitgestorven kolos. Met haar man is ze voor het eerst in Enschede. “We waren benieuwd wat er van de vuurwerkwijk is geworden.” Ze zijn onder de indruk van Roombeek Cultuurpark, waarvan museum TwentseWelle het hart vormt. Met naar keuze de stem van de Twentse cabaretier Herman Finkers of presentatrice Astrid Joosten loodst de audiotour je door Het Grote Verhaal, de vaste expositie. Deze interactieve tentoonstelling laat zien waartoe het menselijk vernuft al sinds de oertijd in staat is. Aan de hand van voorbeelden uit Twente, maar ook van ver daarbuiten. Voorbij de grootste museumvitrine van Europa - een reusachtige uitstalkast met fossielen, opgezette dieren, gereedschap, kledingstukken en andere attributen die Het Grote Verhaal illustreren - klinkt een hels kabaal. Een oude weef-
machine bijt zich vast in een jacquardpatroon en houdt zo de textielindustrie levend. Daarnaast etaleert het museum ook de hightech bedrijvigheid waarmee Twente zich tegenwoordig profileert. Inspirerende verhalen over vindingrijkheid ook in Thuis, een digitale huiskamer waarin Twentenaren met wortels in de hele wereld je deelgenoot maken van hun levensverhaal. Zappend door hun interieurs ervaar je hoe ze in hun omgeving zijn geworteld en hun achtergrond daarin een plek hebben gegeven.
Harley
In TwentseWelle krijg je zin in de toekomst, wil het adagium van directeur Kees van der Meiden. Kunstenaar Rommert Boonstra maakte een wonderlijke kijkdoos van de familiegeschiedenis die Jaap Scholten beschrijft in zijn boek Horizon City. Een Harley Davidson uit 1916 herinnert aan Scholten’s oudoom Chuck Stork, die deze motoren naar Europa haalde. “Gaaf, die wil ik!”, roept een meisje in brommerleeftijd. Van 26 september tot en met 4 januari European Art Quilt VIII met quiltkunst uit heel Europa.
www.twentsewelle.nl
> Zoutmuseum
De vondst van zout in de bodem bij Delden vormde het begin van de zoutindustrie in Twente. Het Zoutmuseum in Delden plaatst dat verhaal en de rol van zout in een groter perspectief. Met ook een royale collectie zoutvaatjes en een winkel.
www.zoutmuseum.nl
> Gogbot Festival 2014
Programma op het snijvlak van kunst, muziek, wetenschap en technologie, boordevol audiovisueel spektakel. Met mediakunst, robotics, het bemande ruimteschip Seeker, workshops, lezingen en feesten rondom het thema SPACESHIP EARTH. Van 11 tot en met 14 september op tien locaties in Enschede.
www.gogbot.nl
culturele verlokkingen over de ijssel
Tot kunst verheven
> Zwolle is eigentijds in een ongekende historische entourage
fotograaf Pedro Sluiter
Vanaf De Fundatie kom je er, zelfs als je de Korte Ademhalingssteeg neemt, via een fijne wandeling, die bovendien een goede indruk geeft van de stad die Zwolle is: eigentijds in een ongekende historische entourage. Je leunt hier werkelijk tegen de geschiedenis: wie in de Diezerstraat de blik even omhoog richt ziet dat ook grote ketens achter de schitterendste gevels huizen.
Kunst en cultuur zijn het nieuwe handelsmerk van de oude Hanzestad Zwolle. In het puntgaaf bewaarde centrum tillen museum De Fundatie en boekenkerk Waanders In de Broeren de bezoeker graag op. Hiervoor is het woord blikvanger uitgevonden. Alsof een ufo op het dak is verankerd, zo rust de enorme bol op het neo-classicistische Paleis aan de Blijmarkt, waarin museum De Fundatie is gevestigd. De nieuwe opbouw is bekleed met 55.000 blauwgetinte tegels en heeft een glazen opening als het facetoog van een insect. Eenmaal binnen is de verleiding groot om meteen in de glazen lift te stappen. Maar de sensatie is nog groter wanneer je de trappen omhoog neemt en eerst op je gemak de exposities op de tussenliggende verdiepingen verkent. De topstukken uit de eigen collectie bijvoorbeeld, met de verzamelingen van onder meer oud-Boijmansdirecteur Dirk Hannema en kunstenaar Paul Citroen als rijke bron. Hier kunnen Van Gogh en Mondriaan elkaar aanraken. Hangt Turner – de enige in Nederland – tegenover Picabia, met Appel tussen hen in. Illustratief is ook de rij bijzondere werken op papier die een van de gangen tot eregalerij maakt: Van Gogh, Rodin, Picasso, Modigliani, Van Dongen, Marc, Lipschitz, Chagall. “Wat een mooi overzicht”, verzucht een oudere heer verrukt.
Van Gogh
De Van Gogh die in 2010 in de collectie werd ontdekt, De molen Le Blute Fin, reisde al naar Denver en Frankfurt maar is vanaf 13 september het gloeiende middelpunt van een eigen tentoonstelling: over Parijs als motor van het Nederlandse modernisme, getiteld Van Gogh tot Cremer. Met ook aandacht voor beeldhouwkunst, waardoor weer een mooi lijntje ontstaat naar de levensgrote hedendaagse sculpturen van Lotta Blokker. In de solo-expositie The Hour of the Wolf (vanaf 30 augustus) verbeeldt zij de gevoelens van slapelozen, ‘expressief als Rodin, kwetsbaar als Kollwitz’, belooft het museum. De ellipsvormige opbouw zou zelfs zónder kunst de moeite van de klim waard zijn. Je belandt er tenslotte via een spannende trap langs wat ooit de buitengevel was. Eenmaal boven word je vanzelf naar de glazen opening gezogen die een riant uitzicht biedt op de oude stad. “Daar zijn mijn grootouders getrouwd en is mijn
Eenmaal in de Broerenkerk hoef je niet meer eerbiedig nader te treden, zoals een bijbeltekst op het machtige Scheuer-orgel nog maant, maar mag je naar hartelust dwalen in de ‘werelden’ die tot aan het booggewelf zijn opgetrokken. Boeken zover het oog reikt, maar ook hier eist de historie vanzelfsprekend een plek op. “Soms wordt er op het orgel gespeeld”, meldt een verkoopster, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. In de brasserie kun je door je aanwinsten bladeren met zicht op de 18e-eeuwse grafzerk van Caristiena Wennink en Hendrik Knol, of het gloednieuwe kerkraam van kunstenaar Kjell Nupen. En er is meer kunst: op de bovenste verdieping toont museum De Fundatie nu werk van Jan Voerman, ‘de IJsselschilder’, in een presentatie die effectief verleidt tot een bezoek aan de tentoonstelling die nog tot en met 21 september is te zien in kasteel Het Nijenhuis in Heino. Met Voermans fameuze wolkengezichten blijft de hemel in de Broerenkerk nog even dichtbij.
vader gedoopt”, zegt een jonge vrouw tegen haar metgezellin, wijzend op de Grote of St. Michaëlskerk. De Fundatie is, sinds directeur Ralph Keuning de boel kwam opschudden, veel meer bij de stad gaan horen. Helemaal na de spectaculaire uitbreiding, die zorgt voor nieuwe bezoekrecords. “Ik vind het op een zeepbel lijken”, zegt een dame die aan Hannema’s Museumbar achter een cappuccino zit.
> Eenmaal boven word je vanzelf naar de glazen opening gezogen die een riant uitzicht biedt op de oude stad
Wereld aan boeken
Gelukkig is De Wolk, of Het Oog, zoals het ontwerp van architect Hubert-Jan Henket doorgaans wordt genoemd, gebouwd op een langer leven. Zoals ook de binnenstad van Zwolle zich na eeuwen nog van haar beste kant laat zien, al dan niet dankzij nieuwe bestemmingen voor de ontelbare monumenten, die de Hanzestad vooral dankt aan haar bloeiperiode als centrum van handel, religie en onderwijs. Zo begon ook de 15e-eeuwse Broerenkerk, sinds 1982 aan de eredienst onttrokken, vorig jaar aan een nieuw leven. Waanders In de Broeren biedt niet alleen een wereld aan boeken, maar ook een steeds wisselend aanbod design, cadeau’s, papeterie en luxe pennen. Er zijn exposities, er is een podium voor concerten en presentaties en verpozen kun je in de brasserie of op het terras in de schaduw van de kerk. In juli, een jaar na de opening, werd de 600.000ste bezoeker verwelkomd.
www.museumdefundatie.nl www.waandersindebroeren.nl
culturele verlokkingen over de ijssel
> Hinkelend naar het paradijs De Vlaamse meesters die het Rijksmuseum Twenthe dit seizoen in huis heeft, wisten in hun tijd al hoe je het publiek moet bespelen. Nog steeds is hun werk onweerstaanbaar, getuige de bezoekrecords en de enthousiaste reacties. Maar ook het paradijs lonkt in Enschede. Hinkelend zijn ze het hiernamaals binnengegaan. Zo luidde nou eenmaal de opdracht, nadat grootmoeder en kleindochter ‘Schipper mag ik over varen’ hadden gezongen. Ronja (11) glundert. Haar oma: “Ik geloof dat niemand het heeft gezien”. De tentoonstelling Paden naar het Paradijs daagt de bezoeker uit zich een voorstelling te maken van het paradijs. Schrijver en gastcurator Atte Jongstra vulde de vaste collectie aan met hedendaags werk en zette alles opnieuw neer in een opstelling die alle museumwetten tart. In de zaal van het Hygiënebureau (‘Hoe schoon is het paradijs?’) maakt een echtpaar zich vrolijk over de rij wastafels met portretten in plaats van spiegels erboven.
binnenTuin
het museumcafé. Dat Ronja ook de meer dan vijftig schilderijen van Rubens, Jordaens en andere Vlaamse meesters met plezier heeft bekeken “komt vooral door dit ding”, zegt ze, wijzend op de audiotour. “Dan hoef je niet eerst al die bordjes te lezen.”
Kunstbeleving
Niet dat die teksten zich zo lastig laten doorgronden. Ook daarin klinkt de radicaal andere manier van kunstbeleving door die directeur Arnoud Odding voorstaat. “Als Antwerpen in de 17e eeuw Hollywood aan de Schelde was, dan waren de altaarstukken de blockbusters.” Het ontgaat de Amerikaanse bezoeker die even verderop het ‘malse vrouwenvlees’ (aldus de audiotour) op een topstuk van Jordaens bewondert. Hij breekt zijn tong over de naam van de schilder, die hij hardop probeert uit te spreken. Het klinkt alsof hij het over een basketballer heeft. De aandacht voor zes eeuwen Vlaamse kunst bereikt tussen 7 en 28 september een hoogtepunt, wanneer de exposities over de Vlaamse barok én die over Vroeg-Nederlandse kunst (‘Jan van Eyck, Rogier van der Weyden en de ontdekking van de wereld’) elkaar even overlappen. Laatstgenoemde expositie loopt tot en met 4 januari 2015.
Ronja Evers en haar oma zijn hier voor het eerst. Ze zijn intussen al vier uur zoet, inclusief een www.rijksmuseumtwenthe.nl pauze in de met kunst bezaaide binnentuin bij
> Hanzestadswandelingen
In de middeleeuwen waren de Hanzesteden aan de IJssel centra van macht en handel. Ervaar wat die bloeiperiode aan sporen heeft nagelaten tijdens een Hanzestadswandeling in Hasselt, Kampen, Zwolle, Deventer, Hattem, Zutphen of Doesburg.
www.hanzesteden.info
> Jugendstilvilla Rams woerthe Overal in het Amsterdamse straatbeeld kom je hem tegen: de Steenwijkse banketbakkerszoon Hildo Krop. De kunstenaar maakte furore in de hoofdstad en werd in 1956 uitgeroepen tot Stadsbeeldhouwer. In de schitterende jugendstilvilla Rams Woerthe in Steenwijk wordt zijn werk in ere gehouden.
www.hildokrop.nl
> Kampen koestert Ikonenmuseum en Kogge In het huis van de gewone orthodoxe Rus is steevast een ‘mooi hoekje’ ingericht met iconen van de beschermheiligen van het gezin. Niet alleen in de kerk nemen iconen een centrale plaats in, maar ook thuis en onderweg. Bidden tot een icoon is niet ‘bidden voor een plaatje’, nee: de gelovige staat oog in oog met de heilige, die in de icoon fysiek aanwezig is. In het hart van Hanzestad Kampen heeft het Ikonenmuseum een adembenemende internationale collectie bijeengebracht van iconen die zijn vervaardigd gedurende de afgelopen drie eeuwen. Het museum toont stukken uit Griekse en Russische stromingen, maar ook uit de Ethiopische, die puur, eenvoudig en sprekend zijn. Iconen staan bol van door de kerk voorgeschreven symboliek. Het zijn tweedimensionale vertolkingen van oeroude verhalen uit het Oude Testament en het Nieuwe Testament, op fantastische wijze verbeeld, en altijd met een verwijzing naar het Goddelijke.
Scheepswerf
Na een rondgang in het museum kan de bezoeker dwalen door de charmante binnenstad van Kampen met zijn typische gevels uit de Hanzetijd; langs het stadsriviertje de Burgel of langs de kade van de majestueuze IJssel. Daar is een nagebouwde, nog zeilende Kogge afgemeerd bij een authentieke scheepswerf. De Kogge was een 13e-eeuws zeilvrachtschip, dat tijdens het Hanzeverbond welvaart bracht door zijn grote laadvermogen, zijn hoge snelheid en zijn betrouwbaarheid op zee. Op de werf bevinden zich ook een 14e-eeuws vissershuisje, een taveerne met een maritieme expositieruimte en een werkplaats waar momenteel een honderd jaar oud vissersschip wordt gerestaureerd. In 2017 kunnen de Koggewerf en het Ikonenmuseum pronken met hun schatten. Dat jaar worden de Internationale Hanzedagen gehouden in Kampen. Ruim honderd Hanzesteden uit heel Europa zijn dan in de IJsselstad bijeen.
> Museum in landschap
Meer dan zestig sculptuurprojecten over ruim honderdveertig kilometer aan weerszijden van de Duits-Nederlandse grens. Een museum in het landschap. Kunstwegen heet deze vrij toegankelijke route in het Vechtdal. Met regelmatig begeleide mini-expedities, zoals op 28 september in Lage.
www.kunstwegen.org
> IJssellinie
In Salland bij Olst kun je nog de dreiging van de Koude Oorlog voelen, langs de waterlinie die van Nijmegen tot aan Kampen een verdedigingswerk vormde tegen het gevaar uit het Oosten. Bunkers, noodhospitaal en commandocentrum zijn op bepaalde dagen of op afspraak te bezichtigen. Ook in combinatie met een gemarkeerde wandelroute.
www.ijssellinie.nl www.ikonenmuseumkampen.nl www.kamper-kogge.nl
culturele verlokkingen over de ijssel
> Kunstvereniging Diepenheim vroeg vier kunstenaars een ‘Tuin van de 21e eeuw’ te ontwerpen ook over deze landgoederen heen: zij vroeg vier kunstenaars een ‘Tuin van de 21e eeuw’ te ontwerpen. Zo ontstond de bijentuin aan de Regge, van Doris Denekamp en Jimini Hignett, vlak bij Huis te Diepenheim. Er bloeien wilde bloemen en er staan zeven bijenkasten, waarvan er twee bewoond zijn. De andere vijf zijn van steen, als een soort grafzerken voor de verdwijnende bij.
Stedeke vol topkunst Dit wordt een lofzang op Diepenheim, ook wel ’t Stedeke genoemd. Een stadje in Twente, klein, groen en rijk aan al het goede van het leven. Hoe is het mogelijk dat op een zo kleine oppervlakte zo veel kwaliteitskunst te zien is? Waar bevindt zich de bron waaruit al deze culturele ondernemers drinken? Het lijkt of elke bewoner van Diepenheim doordrongen is van het adagium: schoonheid streelt de ziel. Iedere gevel, elke tuin, elk raam verraadt een zorgzame, aandachtige hand. Tussen deze fraaie, historische woningen is het gladde, grijs gestuukte gebouw van Kunstvereniging Diepenheim een lokkende blikvanger. De Kunstvereniging is al ruim dertig jaar een platform en een laboratorium voor hedendaagse beeldende kunst, waarmee kunstenaars uit binnen- en buitenland zich graag verbinden. De Kunstvereniging is de initiatiefnemer van het kunstproject Tuinen van de 21e eeuw en stichtte het eerste centrum voor hedendaagse tekenkunst in Nederland: het Drawing Centre Diepenheim, met naast exposities ook tekeninstallaties op locatie.
Warm Bodies
Bij binnenkomst in het hoofdgebouw grijnst een groteske gele clownskop de bezoeker tegemoet. Olga Balema, die eerder succesvol exposeerde in Parijs, is een samenwerking aangegaan met Jonathan Baldock in de tentoonstelling Warm Bodies. Kunstvereniging Diepenheim kiest voor kunst die de bezoeker uitdaagt te reflecteren, te bespiegelen. Hard versus zacht. Mens versus natuur. Stalen constructies van Balema omwikkeld met schuimachtige, gelakte weefsels van Baldock: geïnspireerd op het landschap. De rubberachtig aandoende, gedrapeerde lappen nodigen uit tot voelen, leunen, eraf glijden, erin staan, erop terugveren. Zoeken naar de oplossing van het raadsel. Wat willen ze zeggen?
Atelier
Samen met de galerieën die verspreid zijn over het hele stadje biedt de Kunstvereniging een grote verscheidenheid aan kunst, met kwaliteit en vernieuwing als rode draad. Diverse galerieën worden door de eigenaren gecombineerd met een atelier, bijvoorbeeld voor glaskunst, keramiek en edelsmeden. Ook is er een kunstsmederij
Gevangenis
Vanaf de Kunstvereniging volgt een korte wandeling door de pittoreske straatjes langs brocantewinkeltje Het Hollandsche Huys, langs kunstproject Eet je uitzicht, via herberg De Pol naar het Drawing Centre Diepenheim. Het voormalige schoolgebouw werd omgetoverd tot centrum voor tekenkunst, waar tekenaars pur sang en kunstenaars die het tekenen onderzoeken, een plek vinden. Only the wind’s home is een tekeningeninstallatie van de
Op diverse plaatsen rondom huize Westerflier, kasteel Het Nijenhuis, Het Warmelo en op de oude begraafplaats aan de Odammerweg heeft Birthe Leemeijer vijftigduizend botanische tulpen geplant, die de komende jaren zullen verwilderen tot een immense bloemenzee. Jeroen Kooijmans bouwde vlakbij Huize Westerflier een reuzenboomhut in een tweehonderd jaar oude eik, en aan de rand van het dorp vormt een symbolisch hek, The Garden Fence van E.C.Thompson, de grens tussen Diepenheim en de omringende natuur. ‘Want’, zegt Thompson: ‘Diepenheim ís al één grote tuin, een hek eromheen moet voldoende zijn.’ Vanaf 20 september presenteert Kunstvereniging Diepenheim de groepstentoonstelling Onschuld. Twaalf kunstenaars en twee speciale gastexposanten, Elke Baggen en Marielle Videler, stellen een tentoonstelling samen over de vraag naar de onschuld van de mens, en hoe de ongerepte natuur zich verhoudt tot menselijke gedragingen. Locaties: hoofdgebouw, Drawing Centre en omliggende panden.
> Diverse galerieën worden door de eigenaren gecombineerd met een atelier, bijvoorbeeld voor glaskunst, keramiek en edelsmeden Belgische kunstenaar Hannelore van Dijck, nu woonachtig in Berlijn. De aandacht wordt getrokken door een drieluik van een bakstenen muur. De zorgvuldigheid en precisie waarmee elke steen getekend is, en de razend knappe, perspectivische benauwdheid van de muren die hoog oprijzen en kilometers diep weglopen, geven weer hoe iemands waarnemingsvermogen verhevigt wanneer hij jarenlang niets anders ziet dan dit.
Tuinen van de 21e eeuw
Dit inspirerende Stedeke vol kunst ligt op een dienblaadje van groen. Om Diepenheim heen plooien zich vier landgoederen met kastelen, en vlakbij liggen er nog twee. Ze zijn via de Zes Kastelen Fietsroute met elkaar verbonden. Van de band die Diepenheim van oudsher heeft met het Nederlandse vorstenhuis, verhaalt het Oranjemuseum even buiten het stadje. Kunstvereniging Diepenheim spon haar web
> Lumineus Kunstmoment
Elk jaar in de herfstvakantie, in 2014 van 9 tot en met 19 oktober, verwelkomt Diepenheim meer dan honderd professionele, nationale en internationale kunstenaars, van wie werk in galerieën en tentoonstellingsruimtes, maar ook in woonhuizen en op andere bijzondere plaatsen wordt tentoongesteld. Het thema dit jaar is Lumineus. Er worden ook elf dagen lang concerten, theateren dansvoorstellingen gehouden. Via diverse fiets- en wandelroutes kan het publiek alle exposities bekijken.
www.kunstvereniging.nl www.kunstmomentdiepenheim.nl
culturele verlokkingen over de ijssel
> Huis vol beschermengeltjes In bijna elke stijlkamer kijken ze je aan, cherubijntjes wier billen uit marmer lijken gehouwen maar die in werkelijkheid zijn geschilderd. De engeltjes bewaken het Huis Singraven in Denekamp zoals Willem Frederik Jan Laan het als laatste particuliere bewoner achterliet. De gedrevenheid waarmee Laan de interieurs samenstelde is overal voelbaar. Zo dwaal je door de bibliotheek, waar Huizinga en Churchill schouder aan schouder staan, en langs de herenkamer met Sallandse voorladers aan de muur – de geweerkolven ingelegd met zilver en ivoor. Via de met gouddamast uit Lyon beklede slaapkamer van Laan’s zuster Agatha gaat het naar de consequent in Lodewijk XV-stijl aangeklede vrouwenkamer.
heen, maar er hangt ook een juweel van een zeegezicht van Jan van de Cappelle, een Cornelis Troost, een Salomon van Ruysdael, een Meindert Hobbema. Zijn schilderij Watermolen bij Singraven – ook te zien in Het Louvre - is hier weliswaar een kopie, maar daar staat tegenover dat de echte watermolen op een steenworp afstand van het huis ligt. Je kunt hem in bedrijf bekijken, al dan niet vanaf het lommerrijke terras pal aan het riviertje De Dinkel. De exotische souvenirs die Laan van verre reizen meebracht, zijn ondergebracht in Natura Docet Wonderryck Twente. Dit recent vernieuwde belevingsmuseum aan de rand van het dorp koestert behalve innovatieve attracties om je dichter bij de natuur te brengen ook een historisch rariteitenkabinet. Wonderryck Twente is met haar netwerk van ‘vlinderroutes’ een perfect uitgangspunt om de omgeving te verkennen.
Watermolen
www.singraven.nl
Onder de schilderijen zijn natuurlijk portretten van bewoners van Singraven door de eeuwen
www.wonderryck.nl
> Kunststadje Ootmarsum
Bijna 25 galerieën telt Ootmarsum. Dit Twentse kunststadje met zijn sfeervolle centrum geniet een reputatie onder liefhebbers in het hele land. Bekend is ook het museum Ton Schulten.
www.ootmarsum-dinkelland.nl
> Landgoed Twickel
Tien kunstenaars lieten zich inspireren door historische tuinontwerpen en kaarten van het landgoed Twickel bij Delden. Nog tot en met 28 september te zien in de oranjerie – tevens theeschenkerij. Te combineren met bezichtiging van de tuinen of wandeling over het landgoed.
www.twickel.nl
> Vormgevers van licht en schaduw Twee stille beelden voor een zonnige, verweerde kasteelmuur. Lei-fruit kronkelt erlangs. In Overijssel liggen twee indrukwekkende beeldentuinen vlak bij elkaar: de beeldentuin van Kasteel Het Nijenhuis bij Heino en de beeldentuin van Landgoed De Anningahof in Zwolle. “Beeldhouwen is niets anders dan het rangschikken van schaduwen”, aldus beeldhouwer Kenneth Armitage. Zijn Moon Figure staat bij Het Nijenhuis. Dit kasteel dateert uit 1383 en het is een van de best bewaarde havezaten in Overijssel. In de siertuin, op de gazons en onder de bomen zijn ruim tachtig werken tentoongesteld. Overal staan bankjes en stoelen voor de genietende bezoeker. De eigen collectie werd aangevuld met een bruikleen uit de internationaal vermaarde collectie van museum Beelden aan Zee in Scheveningen. Het Nijenhuis maakt deel uit van Museum de Fundatie Zwolle.
20e en 21e eeuw
De Anningahof is iets groter dan Het Nijenhuis en presenteert zo’n honderdvijftig kunstwerken. Er staan monumentale beelden tussen bos en
vijvers, van grote kunstenaars zoals Armando en Henk Visch. Samen bieden Nijenhuis en Anningahof een dwarsdoorsnede van kunstenaars uit de 20e en 21e eeuw. Het Nijenhuis toont bovendien in het kasteel en het bouwhuis de bijzondere vaste collectie schilderijen, tekeningen en toegepaste kunst uit vele perioden en culturen. Ook zijn er boeiende wisseltentoonstellingen.
Struintuin
Zoals Het Nijenhuis in 1958 begon als particulier museum van oud-Boijmansdirecteur Dirk Hannema, is De Anningahof de hedendaagse pendant hiervan. Hib Anninga streek in 2004 met zijn verzameling beelden neer aan de rand van Zwolle en bouwde een naam op in binnen- en buitenland. Kunstcritici roemen de Anningahof als ‘speelse struintuin, uitgegroeid tot een gerenommeerd kunstpark’. Opvallend zijn de hybride Angel Warriors van Hans van Bentem. Bijzonder vanwege haar schoonheid is de glazen brug van Lucy Wood, middenin de vijver, zonder de oevers te raken. De titel: You would if you could, but you can’t so you won’t.
www.anningahof.nl www.museumdefundatie.nl
> Culture Club De Haere
Na het vertrek van de laatste adellijke bewoners is landgoed De Haere bij Olst nu het domein van Culture Club De Haere. Muziek, exposities, workshops en meer in een stijlvolle maar ongedwongen entourage. Koffie drinken onder de kroonluchters of op het bordes kan ook.
www.cultureclubdehaere.nl
> Beeldenpark Groeneveld Met een galerie van 800 m2 en een beeldenpark van 1,5 hectare biedt landgoed Huize Groeneveld in Almelo een grote verscheidenheid aan beeldende kunst. Bronzen beelden, schilderijen, keramiek en glas in steeds wisselende presentaties. Er is ook een terras.
www.galerie-groeneveld.nl
CULTURELE VERLOKKINGEN OVER DE IJSSEL AGENDATIPS DIT NAJAAR 3-7 september Zwolle Stadsfestival
Een festival vol muziek, dans en theater, dat zich afspeelt op en rond de stadsgrachten van Zwolle. Er is een Hanzecruise. Met als één van de hoogtepunten het Thorbeckegracht Concert op 6 september met Guido’s Orchestra.
13 september Gramsbergen Kunstmanifestatie Stedekunst
De Kunstmanifestatie Stedekunst in Gramsbergen is een sfeervolle kunstmarkt in het Vechtdal. Er zijn kunstenaars aan het werk en de markt wordt omlijst door muziek in de kerk.
14, 15 september Zwolle Chefs (R)Evolution
Chefs (R)Evolution is een culinair spektakel rondom Librije’s Hotel en Theater de Spiegel, met internationale kookdemonstraties en wijnproeverijen. De BOERenmarkt XL biedt een keur aan streekproducten en een fijne selectie gerechten van Alliance Gastronomique-chefs.
19, 20, 21 september Enschede Willem Wilminkfestival
Vijfjaarlijks festival dat dit keer een ode is aan de vruchtbare samenwerking tussen Willem Wilmink en Harry Bannink. Met als resultaat zo’n vijfhonderd liedjes waarvoor Wilmink de tekst dichtte en Bannink de muziek schreef.
11-28 september Reestdal Kunstroute Grensloos Kunst Verkennen Op vijfentwintig locaties kunt u per fiets of auto van verrassende kunst genieten. Landelijk bekende kunstenaars, regionale en lokale kunstenaars tonen hun kunsten in de prachtige omgeving van het Reestdal.
t/m 21 september Heino/Wijhe Jan Voerman: Landschappen, wolkengezichten en bloemstillevens
In Kasteel het Nijenhuis zijn ruim zestig schetsen en tekeningen en nog eens honderd schilderijen van Jan Voerman sr. te zien. De weidse landschappen, wolkengezichten en bloemstillevens geven Voermans oeuvre een gezicht.
26, 27, 28 september Almelo Media Art Flow Festival: Atelier- en Theaterroute
Kunstenaars en theatermakers transformeren Almelo een weekend lang tot culturele hotspot. Spectaculaire mediaprojecties, bijzondere kunst (o.a. opening Herman Krikhaar expositie) en kleinschalig theater op verrassende locaties in de hele stad.
September-december Hasselt Stadswandeling Kuier’n met de wasteile
Een theatrale wandeling door het historische centrum van Hanzestad Hasselt, onder leiding van wasvrouw Alijd. De verhalenvertelster voert haar toehoorders tijdens haar wasronde mee in de kleurrijke geschiedenis van Hasselt in de middeleeuwse Hanzetijd.
1 - 5 oktober Tubbergen Glasrijk
De 18e editie heeft als thema: Glas en Poëzie. Op verschillende locaties, verspreid over Tubbergen, tonen kunstenaars uit binnen- en buitenland beeldende kunstobjecten, installaties, design en glas-inlood. Top-expositie, samengesteld door curator Piet Augustijn.
5 oktober, 9 november, 7 december Delden Delden Klassiek
Drietal jubileumconcerten in de Grote of Oude Blasiuskerk met toppers uit de Nederlandse klassieke muziek: pianduo Lucas en Arthur
Jussen (5 oktober) , Hexagon Ensemble (9 november), houtblazers ensemble Calefax Rietkwintet (7 december).
7 november - 7 december Deventer Expositie: Geert-Jan Hobijn, ‘Om’
Blijft u slapen?
Geert-Jan Hobijn is de winnaar van de Witteveen+Bos-prijs voor Kunst+Techniek 2014. Hij heeft een prachtige expositie in de Bergkerk.
13, 14 december Ootmarsum Kerst en Kunst in Ootmarsum
In het historische centrum van dit bijzondere Twentse stadje met zijn vele galerieën een weekend lang kunnen bezoekers volop genieten van kerst, kunst & cultuur. Bekende kunstenaars, bijzonder straattheater, lifestyle kraampjes en een romantisch decor zorgen voor het ultieme kerstgevoel.
6 december - 25 januari Zwolle IJsbeeldenfestival
Het IJsbeeldenfestival in december en januari is het koudste evenement van Zwolle. Van vele kilo’s ijs en sneeuw maken internationale kunstenaars schilderachtige en metershoge beelden.
20, 21 december Deventer Dickens festijn Ieder jaar in december verandert het centrum van Hanzestad Deventer in de magische wereld van Charles Dickens. Negenhonderd historische personages zorgen voor een onderdompeling in de 19e eeuw.
20, 21 december Kampen Kerst in Oud Kampen
De sfeervolle Hanzestad Kampen verandert in een openluchttheater tijdens de 15e editie van Kerst in Oud Kampen. Een tweedaags festival met acts en optredens uit Charles Dickens’ kerstverhalen.
Door de grote verscheidenheid aan bijzondere culturele activiteiten, evenementen en exposities kunnen we ons voorstellen dat u aan één dag niet genoeg heeft. Op oostbest.nl/arrangementen vindt u ook verblijfsarrangementen en suggesties voor logies. Er zijn prachtige plekjes voor een aangenaam weekendje weg, dus blijft u gerust een nachtje (of twee) slapen. Een complete cultuuragenda vindt u op www.oostbest.nl/cultuur.
colofon Dit is een uitgave van MarketingOost & Twents Bureau voor Toerisme Ontwerp www.beeldprikkels.nl Tekst Kitty Peetoom & Ingrid Bosman Fotografie Ingeborg Lukkien Uitgave mogelijk gemaakt door:
MEER WETEN? KIJK OP OOSTBEST.NL/CULTUUR
samenwerken aan toerisme