kerncijfers
(1)
2002
2003
2004
Totale opbrengsten voor niet-terugkerende items
5.338
5.454
5.540
Niet-terugkerende opbrengsten
1.085
0
0
Totale opbrengsten
6.422
5.454
5.540
EBITDA (2) voor niet-terugkerende items
2.020
2.250
2.394
EBITDA (2)
2.341
1.353
2.353
Bedrijfswinst (EBIT)
1.482
566
1.611
-25
-27
-27
-12 1.445
-4 534
-1 1.583
-203
-208
-508
-99 1.142
-154 172
-152 922
2002
2003
2004
1.371
296
1.899
-566
-502
-556
Netto kasstroom gegenereerd uit andere investeringsactiviteiten
1.276
17
78
Vrije kasstroom (3)
2.081
-189
1.421
-1.560 521
-575 -764
-1.658 -237
Totaal balans
7.298
6.009
5.368
Vaste activa
4.601
4.381
3.963
Beleggingen, kas en kasequivalenten
1.611
604
406
Eigen vermogen
2.978
2.548
2.223
Boekjaar afgesloten op 31 december
Resultatenrekening (in miljoen EUR)
Netto financiële opbrengsten/(kosten) Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Belastingen Minderheidsbelangen Nettowinst (aandeel van de Groep)
Per 31 december
Kasstroom en Investeringen (in miljoen EUR) Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen
Netto kasstroom besteed in financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) van kas en kasequivalenten
Het engagement van de leader. De instelling van de challenger.
Balans (in miljoen EUR)
Minderheidsbelangen
293
446
407
1.545 1.109
840 157
760 110
2002
2003
2004
Gewone winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Verwaterde winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen
400.000.000
399.932.159
358.612.854
Dividend per aandeel, bruto (in EUR) Bijzonder dividend per aandeel, bruto (in EUR)
0,70 1,43
0,99 0,00
1,38 0,55
2002
2003
2004
5.088
5.219
5.252
519
784
1.024
4.076
4.201
4.198
5,9
6,4
6,9
19.003
17.541
16.933
Schulden voor pensioenen en andere vergoedingen na uitdiensttreding Netto financiële positie
Boekjaar afgesloten op 31 december
jaarverslag 2004
Gegevens per aandeel
Per 31 december
Operationele gegevens Totaal van de toegangskanalen (in duizenden) (4) Totaal van de ADSL-toegangskanalen (retail en wholesale) (in duizenden) Actieve mobiele klanten (in duizenden) (5) Door International Carrier Services vervoerde minuten (in miljarden)
Belgacom
Personeel
jaarverslag • 2004
(1) Voorbereid onder de IFRS-normen. (2) Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization. (3) Kasstroom voor financieringsactiviteiten.
(4) PSTN + ISDN BA + ISDN PRA + retail ADSL. (5) Klant die in de voorbije drie maanden een oproep of een sms heeft gekregen of verstuurd.
kerncijfers
(1)
2002
2003
2004
Totale opbrengsten voor niet-terugkerende items
5.338
5.454
5.540
Niet-terugkerende opbrengsten
1.085
0
0
Totale opbrengsten
6.422
5.454
5.540
EBITDA (2) voor niet-terugkerende items
2.020
2.250
2.394
EBITDA (2)
2.341
1.353
2.353
Bedrijfswinst (EBIT)
1.482
566
1.611
-25
-27
-27
-12 1.445
-4 534
-1 1.583
-203
-208
-508
-99 1.142
-154 172
-152 922
2002
2003
2004
1.371
296
1.899
-566
-502
-556
Netto kasstroom gegenereerd uit andere investeringsactiviteiten
1.276
17
78
Vrije kasstroom (3)
2.081
-189
1.421
-1.560 521
-575 -764
-1.658 -237
Totaal balans
7.298
6.009
5.368
Vaste activa
4.601
4.381
3.963
Beleggingen, kas en kasequivalenten
1.611
604
406
Eigen vermogen
2.978
2.548
2.223
Boekjaar afgesloten op 31 december
Resultatenrekening (in miljoen EUR)
Netto financiële opbrengsten/(kosten) Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Belastingen Minderheidsbelangen Nettowinst (aandeel van de Groep)
Per 31 december
Kasstroom en Investeringen (in miljoen EUR) Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen
Netto kasstroom besteed in financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) van kas en kasequivalenten
Het engagement van de leader. De instelling van de challenger.
Balans (in miljoen EUR)
Minderheidsbelangen
293
446
407
1.545 1.109
840 157
760 110
2002
2003
2004
Gewone winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Verwaterde winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen
400.000.000
399.932.159
358.612.854
Dividend per aandeel, bruto (in EUR) Bijzonder dividend per aandeel, bruto (in EUR)
0,70 1,43
0,99 0,00
1,38 0,55
2002
2003
2004
5.088
5.219
5.252
519
784
1.024
4.076
4.201
4.198
5,9
6,4
6,9
19.003
17.541
16.933
Schulden voor pensioenen en andere vergoedingen na uitdiensttreding Netto financiële positie
Boekjaar afgesloten op 31 december
jaarverslag 2004
Gegevens per aandeel
Per 31 december
Operationele gegevens Totaal van de toegangskanalen (in duizenden) (4) Totaal van de ADSL-toegangskanalen (retail en wholesale) (in duizenden) Actieve mobiele klanten (in duizenden) (5) Door International Carrier Services vervoerde minuten (in miljarden)
Belgacom
Personeel
jaarverslag • 2004
(1) Voorbereid onder de IFRS-normen. (2) Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization. (3) Kasstroom voor financieringsactiviteiten.
(4) PSTN + ISDN BA + ISDN PRA + retail ADSL. (5) Klant die in de voorbije drie maanden een oproep of een sms heeft gekregen of verstuurd.
Ondanks de steeds toenemende concurrentie in de vaste lijn en de mobilofonie slaagde de Belgacom Groep erin in 2004 meer inkomsten en EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization) te genereren. Ook de nettowinst (aandeel van de Groep) steeg aanzienlijk in vergelijking met het vorige boekjaar.
financiële resultaten van de Groep Opbrengsten 2004 per segment* (vóór eliminaties) Opbrengsten* (in miljoen EUR)
EBITDA* (in miljoen EUR)
5.338
02
5.454
03
5.540 5.300
52% FLS
5.400
2.394
04
5.500
5.600
1.800
1.900
2.000
2.100
2.200
2.300
37% MCS
2.400
EBITDA 2004 per segment* Nettowinst (in miljoen EUR) 1.142
922 200
400
600
800
2,57
04 1.000
142.000
1.200
klanten teruggewonnen door FLS
53% FLS
EBITDA* De EBITDA* van de Groep steeg met 6,4%. Dit is voornamelijk te danken aan het segment vastelijndiensten, dat een strikt beleid van kostenbeheersing heeft toegepast op de bedrijfskosten. De EBITDA*-marge steeg tot 43,2%.
Nettowinst De nettowinst (aandeel van de Groep) bedroeg 922 miljoen EUR.
0,43
03
04 0
2,86
02
172
03
0% ICS
Winst per aandeel (in EUR)
02
De opbrengsten van de Groep zijn met bijna 1,6% toegenomen ten opzichte van vorig jaar, voornamelijk dankzij de stijging in de segmenten van de Mobiele Communicatiediensten en de Internationale Carrierdiensten.
2.250
03
04 5.200
11% ICS
2.020
02
Opbrengsten*
0,0
0,5
1,0
1,5
meer dan
2,0
2,5
47% MCS 3,0
1.000.000
retail en wholesale ADSL-aansluitingen
Winst per aandeel De basiswinst per aandeel nam in 2004 ook aanzienlijk toe tot 2,57 EUR.
4,2 miljoen actieve MCS-klanten
* Vóór niet-terugkerende elementen.
Ondanks de steeds toenemende concurrentie in de vaste lijn en de mobilofonie slaagde de Belgacom Groep erin in 2004 meer inkomsten en EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization) te genereren. Ook de nettowinst (aandeel van de Groep) steeg aanzienlijk in vergelijking met het vorige boekjaar.
financiële resultaten van de Groep Opbrengsten 2004 per segment* (vóór eliminaties) Opbrengsten* (in miljoen EUR)
EBITDA* (in miljoen EUR)
5.338
02
5.454
03
5.540 5.300
52% FLS
5.400
2.394
04
5.500
5.600
1.800
1.900
2.000
2.100
2.200
2.300
37% MCS
2.400
EBITDA 2004 per segment* Nettowinst (in miljoen EUR) 1.142
922 200
400
600
800
2,57
04 1.000
142.000
1.200
klanten teruggewonnen door FLS
53% FLS
EBITDA* De EBITDA* van de Groep steeg met 6,4%. Dit is voornamelijk te danken aan het segment vastelijndiensten, dat een strikt beleid van kostenbeheersing heeft toegepast op de bedrijfskosten. De EBITDA*-marge steeg tot 43,2%.
Nettowinst De nettowinst (aandeel van de Groep) bedroeg 922 miljoen EUR.
0,43
03
04 0
2,86
02
172
03
0% ICS
Winst per aandeel (in EUR)
02
De opbrengsten van de Groep zijn met bijna 1,6% toegenomen ten opzichte van vorig jaar, voornamelijk dankzij de stijging in de segmenten van de Mobiele Communicatiediensten en de Internationale Carrierdiensten.
2.250
03
04 5.200
11% ICS
2.020
02
Opbrengsten*
0,0
0,5
1,0
1,5
meer dan
2,0
2,5
47% MCS 3,0
1.000.000
retail en wholesale ADSL-aansluitingen
Winst per aandeel De basiswinst per aandeel nam in 2004 ook aanzienlijk toe tot 2,57 EUR.
4,2 miljoen actieve MCS-klanten
* Vóór niet-terugkerende elementen.
02 • De Belgacom Groep 04 • Blikvangers 2004 06 • Mededeling van de Voorzitter 08 • Mededeling van de Gedelegeerd Bestuurder 10 • Corporate Governance en Management 20 • Informatie voor de aandeelhouders
>
24 • Evolutie van de activiteiten 26 • Vastelijndiensten 30 • Mobiele Communicatiediensten 34 • Internationale Carrierdiensten
36 • De strategie van de Groep 40 • Teams met pit! 44 • Streven naar maatschappelijk welzijn 48 • Financieel verslag
Onze leiderspositie verdedigen en Best-in-class worden
1
Het engagement van de leader. De instelling van de challenger.
2
Kracht en soepelheid verzoenen, daar draait het om. Twee houdingen die op het eerste gezicht paradoxaal lijken. Wij willen nochtans op deze twee paarden wedden. De kracht van de leider die in staat is in toekomstgerichte technologieën te investeren. De soepelheid van de challenger om structuren te vereenvoudigen en aan te passen, telkens de markt erom vraagt. Dit is onze manier om te tonen dat wij bereid zijn naar onze klanten te luisteren, aan hun behoeften te voldoen en op hun wensen te anticiperen.
de Belgacom Groep Bedrijfsprofiel Belgacom is het voornaamste telecommunicatiebedrijf in België en marktleider op verschillende gebieden, onder meer de vaste telefoonlijnen (retail en wholesale), de Mobiele Communicatiediensten en de breedbanddata- en -internetdiensten. Over het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 bedroegen de totale opbrengsten van de Groep 5.540 miljoen EUR en de bedrijfswinst vóór afschrijvingen en waardeverminderingen (exclusief de niet-terugkerende elementen) 2.394 miljoen EUR.
Visie Wij geloven in een wereld waar onbeperkte communicatiemogelijkheden onverhoopte en tot de verbeelding sprekende diensten binnen ieders bereik kunnen brengen.
Missie Door een universum van oneindige communicatiemogelijkheden te openen, inspireren wij particulieren en organisaties en maken we het voor hen mogelijk hun dromen en doelstellingen in hun voortdurend veranderende wereld waar te maken.
Waarden Eenvoudig – Stimulerend – Betrouwbaar – Fris
Onze activiteiten Vastlijndiensten (Fixed Line Services - FLS) Belgacom biedt een brede waaier van spraak-, data- en internetdiensten via de vaste lijn aan residentiële en professionele klanten. Eind 2004 verzorgde Belgacom ongeveer 5,3 miljoen vaste lijnen voor residentiële en professionele klanten, met inbegrip van ongeveer 975.000 ISDN-toegangslijnen en 828.000
ADSL-toegangslijnen voor de retailmarkt. Als voornaamste ISP in België leverde Belgacom eind 2004 internettoegang aan meer dan een miljoen smalband- en breedbandabonnees. Daarnaast verstrekte ze ook wholesalediensten aan andere operatoren en dienstenleveranciers in België. Belgacom heeft met haar verkooppunten, haar netwerk van doorverkopers, haar account managers, haar call centers en haar website het grootste commerciële bereik van alle telecomoperatoren in België.
Mobiele Communicatiediensten (Mobile Communication Services - MCS) Belgacom Mobile is via de merken Proximus en Pay&Go de voornaamste leverancier van mobielecommunicatiediensten in België, met ongeveer 4,2 miljoen actieve klanten (1) en een geschat marktaandeel van ongeveer 50%. Belgacom heeft een belang van 75% in Belgacom Mobile, terwijl 25% in handen is van Vodafone, een van de grootste mobiele operatoren ter wereld. Belgacom Mobile heeft een uitgebreid aanbod van mobielecommunicatiediensten voor residentiële en professionele klanten in België, met inbegrip van traditionele spraak, data (sms en mms), internationale roaming en wholesaledatadiensten voor andere bedrijven.
Internationale Carrierdiensten (International Carrier Services - ICS) Naast haar activiteiten in België levert Belgacom diensten met betrekking tot spraak- en dataconnectiviteit en -capaciteit aan telecomoperatoren en dienstenleveranciers in de hele wereld. Op 23 februari ondertekende BICS een overeenkomst om haar zaken onder te brengen in een joint venture met Swisscom Fixnet. Belgacom heeft 72% van de aandelen van deze joint venture.
(1) Actieve klanten zijn klanten die de voorbije drie maanden ten minste één oproep hebben verstuurd of ontvangen of één sms hebben verstuurd of ontvangen.
3
2004 was niet enkel het jaar van de beursnotering; het stond ook in het teken van een verwoede concurrentie. Er viel elke dag mee af te rekenen, op alle activiteitenniveaus van de Groep. Maar er werd meer gedaan dan alleen weerstand geboden: de tegenaanval werd met succes ingezet! Het terugwinnen van 142.000 klanten (vaste lijnen), de bevestiging van leiderschap in termen van marktaandelen en rendabiliteit in de mobiele sector en de actieve deelneming aan de Europese consolidatie van de carrieractiviteiten zijn slechts enkele blikvangers van 2004.
blikvangers 2004 Januari
Mei
• Fixed Line Services (FLS) lanceert een grote interne campagne om klanten terug te winnen.
• Lancering van de externe-mobiliteitsprojecten “e-ID” en “Call Center 112”.
Februari
• FLS breidt het ADSL-aanbod uit en introduceert ADSL Light.
• 1.000.000 actieve surfers zijn aangesloten op het netwerk van Belgacom. Ruim twee op drie van hen hebben gekozen voor ADSL.
Maart • International Carrier Services (ICS) opent officieel zijn kantoor in Dubai. • Succesvolle beursgang van Belgacom op de eerste markt van Euronext Brussel, met een aanbiedingsprijs van 24,50 EUR per aandeel.
• Mobile Communication Services (MCS) brengt de eerste 3G-diensten in België op de corporate markt. • Belgacom maakt een topprioriteit van de ontwikkeling van interactieve digitale televisie.
Juni • MCS lanceert op de residentiële markt Vodafone live!, het meest geïntegreerde multimedia-aanbod. • Skynet verwerft 100% van het kapitaal van Eduline.
• Benoeming van nieuwe leden van de Raad van Bestuur.
April • Benoeming van een nieuw onafhankelijk lid van de Raad van Bestuur en goedkeuring van de nieuwe samenstelling van de Comités van de Raad van Bestuur. • FLS lanceert de “Discovery Line”.
03/04
Maart: beursnotering
Juni: lancering van Vodafone live!
4
06/04
Blikvangers begin 2005 • Het ICS-segment (International Carrier Services) wordt een filiaal onder de naam BICS (Belgacom International Carrier Services). • Belgacom verkoopt haar deelname in Alert Services Holding aan Securitas. • Belgacom verkoopt haar deelname in BDS (Belgacom Directory Services) aan Promedia. • Overeenkomst om de ICS-business onder te brengen in een joint venture met Swisscom Fixnet. • Beslissing om een aandeleninkoop door te voeren voor een maximumbedrag van 300 miljoen EUR. • Herschikking van het MCS managementcomité.
Juli
November
• Belgacom ICS wordt door andere operatoren verkozen tot de meest concurrerende carrier.
• Lancering van de Belgacom TV-test, een nieuwe dienst op Belgacom-breedband.
Augustus
• MCS commercialiseert de UMTS/GPRS/Wireless LAN-Connect-kaart.
• Belgacom beslist 70% van de eigen aandelen te annuleren.
Oktober
• Er zijn meer dan een miljoen ADSL-aansluitingen in België. • Skynet lanceert het gamingportaal Arena51.
• Theo Dilissen wordt benoemd tot Voorzitter van de Raad van Bestuur van Belgacom.
• Belgacom krijgt de Datanews Award voor “Supplier of Telecommunications Services of the Year”.
• De regering verkoopt Belgacom-aandelen en brengt daarmee haar eigen participatie terug op 50% + 1 aandeel.
December
• FLS lanceert Belgacom VDSL en de automatische inlichtingendienst 1-2-3-4.
• Interne presentatie van Belgacoms belangrijkste strategische assen voor de toekomst (Today we build tomorrow).
• MCS stelt de BlackBerry-oplossing voor aan de businessklanten.
Meer dan 142.000 klanten teruggewonnen in 2004!
07/04
Juli: ICS de meest competitieve carrier
5
De weg die Belgacom de laatste tien jaar heeft afgelegd, is buitengewoon. Bij de aanvang van mijn taak als Voorzitter van de Raad van Bestuur, in oktober 2004, viel het mij reeds op hoe groot de afstand is tussen de gevestigde operator van destijds en het dynamische, hypermoderne bedrijf dat Belgacom geworden is.
mededeling van de Voorzitter Belgacom is vandaag de onbetwistbare leider op het gebied van elektronische communicatie. Zowel gisteren, vandaag als morgen had en heeft Belgacom een fundamentele rol te vervullen in haar sector. De liberalisering van de telecommunicatie bevindt zich in een vergevorderd stadium. Het is dan ook logisch dat Belgacom door het verlies van haar monopoliepositie marktaandelen heeft verloren. Belgacom gedraagt zich vandaag als gelijk welk ander commercieel bedrijf dat dag na dag strijd levert om haar leadership te behouden en klanten bij te winnen.
Vertrouwen in de toekomst Aangezien Belgacom er financieel goed voor staat en geen schuldenlast te torsen heeft, beschikt ze over het vermogen om projecten uit te werken en kan ze de toekomst met vertrouwen en vol ambities tegemoettreden. • Er wordt momenteel aanzienlijk geïnvesteerd in de constructie van netwerken met zeer grote bandbreedte. Zo levert Belgacom baanbrekend werk voor de informatiemaatschappij van de toekomst, e-Belgium. • Belgacom blijft leader in de telecommunicatiesector en profileert zich als challenger in de tv-wereld. Belgacom zet die stap niet zomaar om voor het plezier variatie te brengen in haar activiteiten: Belgacom voegt er haar expertise, haar netwerken aan toe en ontwikkelt dankzij de interactiviteit een nieuwe kijk op televisie. • Bovendien is Belgacom klaar om de stap over de grens te zetten en aan expansie te werken. Dat kan gaan van het zoeken naar een partner voor haar activiteiten op de internationale wholesalemarkt tot het benutten van de opportuniteiten die zich voordoen. Belgacom is in elk geval voorbereid op de nieuwe uitdagingen, op voorwaarde dat die een reële toegevoegde waarde bieden voor de aandeelhouder.
6
De toekomst ligt open voor Belgacom. Die toekomst ziet er bovendien fascinerend uit: ze zal doorspekt blijven met veranderingen en evoluties. We zullen het oude monopolie steeds verder achter ons laten om steeds meer een dienstenonderneming te worden die niet alleen breedbandtoegang, maar ook applicatieprogramma’s en content op de markt brengt.
Beursgang Het jaar 2004 bracht Belgacom nog een andere belangrijke ommekeer: sinds 22 maart 2004 staat Belgacom genoteerd op Euronext Brussels. Eerst en vooral wens ik iedereen die heeft meegewerkt aan die beursgang, de grootste ooit gezien op de Belgische markt, te bedanken en te feliciteren. De operatie werd met meesterhand geleid en de investeerders die vertrouwen hebben gesteld in het management van het bedrijf werden zeker niet teleurgesteld in hun verwachtingen. Deze beursnotering heeft voor Belgacom nieuwe verplichtingen inzake transparantie en deugdelijk bestuur tot gevolg gehad en ze is die met glans nagekomen. Heel concreet heeft de beursintroductie veranderingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur teweeggebracht: conform de principes van deugdelijk bestuur werden acht nieuwe bestuurders opgenomen in de Raad. De comités die werden opgericht om een goed beheer te waarborgen, zoals het Auditcomité, het Benoemings- en Vergoedingscomité en ook het Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité hebben uitstekend werk geleverd. Verschillende bestuurders van Belgacom hebben trouwens actief deelgenomen aan de werkzaamheden van de Commissie Lippens, die in december 2004 een nieuwe code voor deugdelijk bestuur heeft ingevoerd. Ik dank alle bestuurders van harte voor de uitstekende prestaties in 2004. Dankzij hun inzet en
>
“De toekomst ligt open voor Belgacom. Die toekomst ziet er bovendien fascinerend uit: ze zal doorspekt blijven met veranderingen en evoluties.�
hun professionele aanpak hebben ze Belgacom de middelen gegeven om aan haar toekomst te werken. Ook bij de sociale partners heb ik een mentaliteit van open en constructieve dialoog kunnen vaststellen, een onmisbaar element voor wie begaan is met de evolutie van dit bedrijf en haar activiteiten. Tot slot wens ik ook Didier Bellens, het DirectiecomitĂŠ en ieder van de 17.000 personeelsleden van Belgacom te bedanken voor de kwaliteitsvolle prestaties die ze geleverd hebben in dit scharnierjaar in het bestaan van de onderneming. We zullen allen samen de handen ineenslaan om van Belgacom een toekomstgericht bedrijf te maken dat oog heeft voor het welzijn van haar werknemers, voldoet aan de eisen van de klant, het vertrouwen van haar aandeelhouders verdient, deel heeft aan de ontwikkeling van een Belgische maatschappij die steeds harmonieuzer wordt en evolueert naar een kenniseconomie.
Theo Dilissen Voorzitter
7
Vandaag vecht Belgacom om waarde te creëren voor het bedrijf en haar aandeelhouders. Belgacom zoekt die waarde te realiseren via innovatie. Nieuwe gebruiksmogelijkheden, nieuwe diensten, nieuwe tarieven hebben Belgacom geholpen in 2004 haar doelstellingen te halen.
mededeling van de Gedelegeerd Bestuurder Het ontbreekt niet aan uitdagingen halverwege dit eerste decennium van een nieuwe eeuw: technologieën evolueren razendsnel, het landschap wordt constant hertekend door de steeds actievere concurrentie, het regelgevende kader is complex, enz. Ondanks die uiterst moeilijke omgeving mag Belgacom tevreden zijn over het jaar 2004, ook al was de concurrentie steeds meedogenlozer, zowel in de mobiele als de vaste telefonie… Voor Belgacom liet de liberalisering zich logischerwijze eerst voelen op het vlak van het verlies van marktaandeel. In 2004 hebben we wat dat betreft een verdere fase ingezet, met klantenbinding en -terugwinning op het programma. Vandaag vecht Belgacom om waarde te creëren voor het bedrijf en haar aandeelhouders. Belgacom zoekt die waarde te realiseren via innovatie. Nieuwe gebruiksmogelijkheden, nieuwe diensten, nieuwe tarieven hebben Belgacom geholpen in 2004 haar doelstellingen te halen.
Vaste telefonie Wat de vaste telefonie betreft, heeft Belgacom beslist in de aanval te gaan met een energiek winback-programma voor klanten die naar de concurrentie zijn overgestapt en een communicatiecampagne gericht op de perceptie van de prijzen van Belgacom. Vanaf het begin van het jaar, in januari reeds, hebben we het winbackprogramma gelanceerd, waardoor Belgacom 142.000 klanten die naar de concurrentie waren overgestapt, heeft kunnen terugwinnen. Dit dagdagelijkse gevecht heeft geleid tot een sterke operationele dynamiek: nieuwe producten, een nieuw aanbod… We hebben de Discovery Line gelanceerd en hebben zo heel wat klanten kunnen houden en terugwinnen; we hebben ons ADSL-aanbod aangepast om zoveel mogelijk gebruikers een hogesnelheidstoegang te bieden tot internet. Tegelijk hebben we een grootscheepse communicatiecampagne gevoerd om te bewijzen dat de tarieven die Belgacom hanteert, voordelig zijn.
8
Mobiele telefonie Op het vlak van mobiele communicatie zijn we leader van de Belgische markt en dat willen we graag zo houden. Ondertussen is in 2004 voor de eerste keer sinds de lancering van deze technologie door Proximus, 10 jaar terug, gebleken dat de markt een hoog verzadigingsniveau heeft bereikt. De concurrentie is hard en is oorzaak van de stagnerende groei… Ook in dit domein richten wij ons op nieuwe gebruiksmogelijkheden (mobiele betaling, geolokalisatiediensten, videofonie…) en nieuwe toepassingen om het pad te effenen voor de groei van morgen. Proximus heeft nogmaals bewezen waartoe het in staat is als het om innovatie gaat. Het is de eerste operator die een UMTS-netwerk heeft uitgebouwd en de klanten heeft vergast op een volwaardig multimediaportaal, waarmee de stap naar de diensten van de toekomst is gezet: Vodafone live! Bovendien hebben allerhande nieuwe tariefplannen en doelgerichte retentieacties ervoor gezorgd dat Proximus zijn beloftes kon waarmaken.
International Carrier Services Ook de internationale activiteit (Carrier & Wholesale) heeft een positief jaar gekend ondanks de concurrentie die ook daar in alle hevigheid woedt. De resultaten die Belgacom International Carrier Services (BICS) heeft geboekt, zijn een bewijs dat de beslissing om zich op het mobiele segment te focaliseren de goeie was. Eind 2004 werd deze activiteit volledig gefilialiseerd om BICS de vrijheid te geven de consolidatiemogelijkheden die zich aandienen ten volle te benutten. Het is de bedoeling een kritieke omvang te bereiken die voldoende is om de rendabiliteit te versterken in die mondiale markt van oproepterminatie waar volumes almaar groeien, maar prijzen continu onder druk staan.
>
“Het is zover, we hebben het voor mekaar gekregen, dit is fantastisch werk, ik ben trots op Belgacom.” IPO Belgacom, 22 maart 2004
Infrastructuur Meer algemeen hebben we bij Belgacom resoluut gekozen voor het geloof in de groei. Het is natuurlijk zo dat de spraakcommunicatie relatief stabiel zal blijven; datatransmissie zal de belangrijkste groeifactor worden in de komende jaren. Een van de grootste uitdagingen voor Belgacom bestaat erin een datatransmissieinfrastructuur met zeer hoge capaciteit uit te bouwen om die behoefte te kunnen invullen. Om die reden hebben we beslist het “Broadway”-project te lanceren en massaal te investeren om de capaciteit van onze netten te verhogen, meer bepaald via VDSL voor het vaste domein en UMTS voor het mobiele verkeer. Die enorme inspanning zal de aanzet vormen tot de ontwikkeling van applicaties en diensten in diverse domeinen: e-Health, elektronische facturactie, telewerk, huisnetwerken, opslag van gegevens, on-linespelletjes en, natuurlijk, televisie op de computer en interactieve digitale televisie, een uitdaging die Belgacom in 2004 onder de naam van “Belgacom TV” is aangegaan. En dan heb ik het nog niet over e-Government of e-Belgium, maatschappelijke projecten waarin we een actieve rol zoeken te spelen.
van het personeel en de directie. Het is die open en permanente dialoog die bijdraagt tot een positieve arbeidsomgeving.
Beursgang Natuurlijk was 2004 ook het jaar van de beursgang, die een groot succes is geworden voor het hele bedrijf. Het is een bedrijfsproject dat effectief alle krachten verenigt om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Naar mijn mening zijn we erin geslaagd belangrijke investeerders aan te trekken en te behouden die duidelijk vertrouwen hebben in de toekomst van Belgacom. Dit zou allemaal niet mogelijk geweest zijn zonder een team van uitstekende professionals die voor een perfecte begeleiding hebben gezorgd bij de omvorming van Belgacom tot een beursgenoteerd bedrijf en die de veranderingen en specifieke uitdagingen van onze sector met succes hebben aangepakt. Het is mijn intentie om, samen met het voltallige personeel van Belgacom en met de steun van de Raad van Bestuur, Belgacom om te bouwen van een telecombedrijf tot een dienstenonderneming in de ware zin van het woord.
Het is in die dynamische omgeving dat de Belgacom Groep erin geslaagd is haar doelstellingen te verwezenlijken. De inkomsten zijn met 1,6% gestegen tot 5.540 miljoen euro. Die resultaten konden er slechts komen dankzij de steun van alle werknemers van Belgacom. De erkenning en de ontwikkeling van het personeel vormen de sleutels van de strategie die door de directie van Belgacom werd uitgewerkt in nauwe samenwerking met de sociale partners. In 2004 heeft Belgacom gewerkt aan een duidelijk en transparant overleg tussen de vertegenwoordigers
Didier Bellens President & CEO
9
>
10
Goede “corporate governance� zorgt voor meer transparantie
Corporate governance (deugdelijk bestuur) is erop gericht een stel regels en gedragingen vast te leggen volgens welke ondernemingen behoorlijk worden bestuurd en gecontroleerd, met als resultaat een verhoogde transparantie. Belgacom bereidt zich daarom voor om zich te schikken naar de aanbevelingen van de marktautoriteiten en meer bepaald de best practises van de Belgische “Code Lippens”, gepubliceerd op 9 december 2004. Tegelijkertijd heeft ze haar interne complianceprogramma verder versterkt.
corporate governance en management
De Code Lippens Op het niveau van de Europese Commissie werden diverse initiatieven genomen om het bestuur van ondernemingen te verbeteren en de rechten van aandeelhouders te versterken. In België hebben de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen, Euronext Brussel en het Verbond van Belgische Ondernemingen, teneinde in overeenstemming te zijn met de internationale praktijken en de EU-aanbevelingen, in januari 2004 een comité opgericht om één gemeenschappelijke code voor beursgenoteerde ondernemingen op te stellen. Het doel van de code is principes van goed bestuur en transparantie vast te leggen die ondernemingen moeten helpen hun imago bij de investeerders en het brede publiek te ontwikkelen en te verbeteren. Deze best-practisescode i.v.m. corporate governance is gebaseerd op het “pas toe of leg uit”-systeem (“comply or explain”).
Het bestuursmodel van Belgacom De statuten van Belgacom zijn sterk beïnvloed door de specifieke juridische vorm van de onderneming. Als naamloze vennootschap van publiek recht is Belgacom in de eerste plaats onderworpen aan de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven (“de wet van 1991”). De wet van 1991 werd niet gewijzigd naar aanleiding van de beursintroductie. Belgacom is onderworpen aan het Wetboek van Vennootschappen in de mate dat de wet van 1991 er niet uitdrukkelijk van afwijkt.
De belangrijkste kenmerken van het governance-model van Belgacom zijn: • een Raad van Bestuur die het algemeen beleid en de algemene strategie van Belgacom vastlegt en toezicht houdt op het operationeel beheer; • de oprichting door de Raad van Bestuur in zijn midden van een Audit- en Toezichtscomité, een Benoemings- en Vergoedingscomité en een Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité; • een Gedelegeerd Bestuurder die de hoogste verantwoordelijkheid draagt voor het operationeel beheer (met inbegrip van, maar niet beperkt tot, het dagelijkse bestuur); en • een Directiecomité dat, naast een aantal specifieke verantwoordelijkheden die eraan werden toegekend door de wet van 1991, de Gedelegeerd Bestuurder bijstaat in de uitoefening van zijn taken.
Raad van Bestuur Zoals voorzien in de wet van 1991, is de Raad van Bestuur samengesteld uit: • bestuurders benoemd door de Belgische Staat naar rato van het aandelenbezit; het globaal aantal leden van de Raad wordt bepaald door de algemene vergadering van aandeelhouders; en • bestuurders bij afzonderlijke stemming benoemd door de andere aandeelhouders, voor de overige zetels.
11
De huidige Raad van Bestuur Leeftijd Functie
Naam Theo DILISSEN(1)
51
Didier BELLENS(1)
49
Johny CORNILLIE(1)
53
Voorzitter van de Raad van Bestuur Gedelegeerd Bestuurder Bestuurder
Didier DE BUYST(1)
38
Martine DUREZ(1)
Bestuurder Mandaat sinds loopt af in 2004
2009
2003
2009
1994
2006
Bestuurder
1996
2006
54
Bestuurder
1994
2006
Michel MOLL(1)
56
Bestuurder
1994
2006
Robert TOLLET(1)
58
Bestuurder
2003
2009
Norbert VAN BROEKHOVEN(1)
58
Bestuurder
1994
2006
Paul VAN DE PERRE(1)
51
Bestuurder
1994
2006
Carla CICO(2)
43
Bestuurder
2004
2006
Pierre-Alain DE SMEDT(2)
60
Bestuurder
2004
2010
Carine DOUTRELEPONT(2)
44
Bestuurder
2004
2006
Philip HAMPTON(2)
51
Bestuurder
2004
2010
George JACOBS(2)
64
Bestuurder
2004
2006
Maurice LIPPENS(2)
61
Bestuurder
2004
2006
Oren G. SHAFFER(2)
62
Bestuurder
2004
2005
Philippe VAN DE VYVERE
51
Bestuurder
2004
2006
Lutgart VAN DEN BERGHE(2)
53
Bestuurder
2004
2010
(2)
1
2
4
9
7
5
3
6
10 12
8
13
15 14
11
16
(1) Benoemd door de Belgische Staat. (2) Benoemd door de algemene vergadering en onafhankelijk.
Theo Dilissen (10). Theo Dilissen werd in oktober 2004 benoemd tot Voorzitter van de Raad van Bestuur van Belgacom. Voorheen was hij CEO, Gedelegeerd Bestuurder en vice-voorzitter van Real Software en vanaf 1989 tot 2000 was hij COO en lid van de Raad van Bestuur van ISS (een Deens beursgenoteerd bedrijf). Hij studeerde sociologie en behaalde een master-diploma in Business Administration.
Didier Bellens (9). Didier Bellens werd in maart 2003 benoemd tot President en Chief Executive Officer en bestuurder van Belgacom. Voorheen vervulde hij de functie van CEO van RTL Group in Luxemburg en daarvoor was hij CEO van de Groep BrusselLambert. Hij is in het bezit van een diploma Economics en Business Administration, behaald aan de Université Libre de Bruxelles (ULB).
Johny Cornillie (4). Johny Cornillie werd in december 1994 benoemd tot bestuurder in de Raad van Bestuur van Belgacom. Hij is de vroegere kabinetschef van de minister-president van de Vlaamse regering. Tot 1997 was hij CEO van de Van Gansewinkel Groep en tot 2002 voorzitter van Seghers Better Technology Group. Momenteel is hij bestuurder en adviseur van verscheidene internationale ondernemingen. Hij studeerde af als ingenieur in de toegepaste economie aan de universiteit van Leuven. Didier De Buyst (13). Didier De Buyst werd in maart 1996 benoemd tot bestuurder. Hij begon zijn loopbaan in de sector van de kernenergie. Hij was van 1993 tot 2003 CEO van de Inter-Eco Group, een engineering- en consultancyfirma. Tussen 2002 en 2003 was hij ook lid van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle en voorzitter van het Auditcomité. Nu is hij bemiddelaar/ arbitrator in (inter)nationale industriële geschillen van technologische aard en is hij part-time professor aan het department Architectuur aan de Universiteit Hogescholen Limburg. De heer De Buyst is burgerlijk ingenieur (met een masterdiploma engineering) en behaalde ook een doctoraatstitel in engineering (PhD in Engineering behaald in 1993) aan de universiteit van Gent. De heer De Buyst is eveneens alumnus van de Vlerick Leuven Gent Management School. Martine Durez (16). Martine Durez werd in december 1994 tot bestuurder bij Belgacom benoemd. Mevrouw Durez is Chief Financial and Accounting Officer bij de Post. Voorheen was zij professor Financial Management and Analysis aan de universiteit van Mons-Hainaut. Zij heeft ook gewerkt als lid van de Hoge Raad van de Bedrijfsauditoren, voor de Commissie voor Boekhoudkundige
12
Normen en als speciaal gezant op het Kabinet voor Communicatie en Overheidsbedrijven. Ze bekleedt de functie van regent bij de Nationale Bank van België. Mevrouw Durez studeerde af als handelsingenieur en behaalde het diploma Toegepaste Economie aan de Université Libre de Bruxelles.
Michel Moll (8). Michel Moll werd in december 1994 tot bestuurder benoemd. Sinds 1996 vervult hij de functies van voorzitter van de Raad van Bestuur en General Manager van BRUFICOM (Brussels Finance Communication), een investeringsmaatschappij met minderheidsparticipaties in kleine en beginnende bedrijven in het domein van telecommunicatie, multimedia en computers. Vóór 1996 was de heer Moll manager en bestuurder van de NIM (Nationale Investeringsmaatschappij). Momenteel is hij bestuurder van SONACA (Société Nationale De Construction Aérospatiale) en BMI (Belgische Maatschappij voor Internationale Investering). De heer Moll behaalde het diploma van handelsingenieur aan de Business School van de universiteit van Leuven.
Robert Tollet (14). Robert Tollet werd in oktober 2003 benoemd tot bestuurder. De heer Tollet is voorzitter van de Raad van Bestuur van de Federale Participatiemaatschappij, een openbare holdingmaatschappij, en zetelt in de Raad van Bestuur van het Beroepskrediet en Credibe. Hij is ook voorzitter van de Centrale Raad van het Bedrijfsleven. De heer Tollet is in het bezit van een diploma Economie en een diploma Economic Analysis and Policy behaald aan de Université Libre de Bruxelles (ULB). Norbert Van Broekhoven (5). Norbert Van Broekhoven werd in december 1994 benoemd tot bestuurder. Hij is burgerlijk ingenieur van opleiding en was CEO van Van Broekhoven’s Algemene Ondernemingen NV. Momenteel is hij CEO van Actima NV en bestuurder en adviseur bij verscheidene Belgische ondernemingen. De heer Van Broekhoven behaalde zijn diploma van burgerlijk ingenieur aan de universiteit van Leuven.
Paul Van de Perre (2). Paul Van de Perre werd in december 1994 benoemd tot bestuurder. Hij is mede-oprichter van GIMV (investeringsmaatschappij) en was vroeger bestuurder bij Sidmar (Arcelor). Hij is momenteel bestuurder van Meta Pharma (nutraceuticals) en Greenbridge (incubator). De heer Van de Perre is CEO van 5 Financial Solutions, een divisie van Praxis in Management, een corporate finance maatschappij. De heer Van de Perre is in het bezit van een MBA en een masterdiploma economie en is een door het IAB erkend accountant.
17
Carla Cico (17). Carla Cico werd in maart 2004 benoemd tot bestuurder. Mevrouw Cico is CEO van Brasil Telecom sinds 2001. Zij is reeds 19 jaar actief in de telecomsector, in de domeinen strategie, apparatuur en operaties. Mevrouw Cico is lid van de Regional Advisory Board van de Londen Business School. Zij behaalde een MBA aan de London Business School. In augustus 2004 prijkte mevrouw Cico op de 75e plaats van de 100 machtigste vrouwen van Forbes Magazine en in oktober plaatste Fortune Magazine haar op de 25e plaats van de 50 machtigste vrouwen ter wereld. Pierre-Alain De Smedt (12). Pierre-Alain De Smedt werd in maart 2004 tot bestuurder benoemd. In 1999 werd hij Executive Vice President van Renault. Hij was voorzitter van Autolatina, het joint venturefiliaal van VAG en Ford in Latijns-Amerika. Hij was voorzitter van Volkswagen Brazilië en Argentinië alvorens hij tot voorzitter van Seat werd benoemd. De heer De Smedt is lid van de Raad van Bestuur van Deceuninck Plastics Group en ook van de Nationale Portefeuillemaatschappij. Hij behaalde de diploma’s engineering en economie aan de Université Libre de Bruxelles.
Carine Doutrelepont (6). Carine Doutrelepont werd in maart 2004 tot bestuurder benoemd. Mevrouw Doutrelepont is partner bij het Belgische advocatenkantoor Uyttendaele, Gérard & Doutrelepont en is gespecialiseerd in informatietechnologie, intellectuele eigendom, mediarecht en concurrentieaangelegenheden. Zij is lid van de Belgische Raad voor de Mededinging. Ze behaalde het diploma van doctor in de rechten aan de Université Libre de Bruxelles, waar ze momenteel doceert als professor Mediarecht, Intellectueel Eigendomsrecht, Elektronische-Handelsrecht en Europees Audiovisueel recht. Ze is tevens directrice van het Centre de Droit de l’Information et de Communication van de ULB. Philip Hampton (3). Philip Hampton werd in maart 2004 benoemd tot bestuurder. De eerste tien jaar van zijn loopbaan werkte hij voor Lazard Brothers in Londen, New York en Parijs. Daarna bekleedde hij de functie van Finance Director voor British Steel plc, British Gas plc en British Telecommunications Group plc en voor Lloyds TSB Group plc. Momenteel is hij voorzitter van Sainsbury plc. De heer Hampton is een erkend accountant en is in het bezit van een MBA behaald aan de INSEAD, Fontainebleau. Georges Jacobs (15). Baron Georges Jacobs werd in maart 2004 tot bestuurder benoemd. De heer Jacobs is voorzitter van de Raad van Bestuur van UCB. Hij begon zijn loopbaan als economist bij het Internationaal Monetair Fonds (VS). Later werkte hij voor
de UCB Groep waar hij in 1987 werd benoemd tot bestuurder. Daarnaast is Baron Jacobs lid en voorzitter van de Raad van Bestuur van Delhaize, en lid van de Raad van Bestuur van Bekaert en SN Brussels Airlines. Hij behaalde diploma’s rechten en economie, alsook een Master of Arts in Economics aan de University of California, Berkeley.
Maurice Lippens (niet op de foto). Graaf Maurice Lippens werd in maart 2004 tot bestuurder benoemd. De heer Lippens is medeoprichter van Fortis, opgericht in 1990, en de eerste Europese grensoverschrijdende bank- en verzekeringsgroep. Bij Fortis was hij uitvoerend voorzitter tot 2000 en sindsdien is hij niet-uitvoerend voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij is lid van de Raad van Bestuur van verschillende ondernemingen, zoals Suez-Tractebel, de Groep Brussel Lambert en Total. Hij behaalde een diploma rechten aan de Université Libre de Bruxelles (ULB) en een MBA aan de Harvard Business School.
Oren G. Shaffer (7). Oren G. Shaffer werd in april 2004 tot bestuurder benoemd. Hij is Vice-Chairman en Chief Financial Officer van Qwest Communications International Inc. Voorheen was de heer Shaffer President en Chief Operating Officer van Sorrento Networks en van 1994 tot 2000 was hij Chief Financial Officer van Ameritech. Hij behaalde het diploma van Bachelor of Science in business administration aan de University of California in Berkeley en Master of Science in management aan het Massachusetts Institute of Technology. Philippe Van de Vyvere (niet op de foto). Philippe Van de Vyvere werd in maart 2004 benoemd tot bestuurder. Hij is de oprichter, CEO en Chairman van Sea-Invest, de grootste transporteur van bulkgoederen en fruit in Europa. Momenteel is hij niet-uitvoerend lid van de Raad van Bestuur van ING België. De heer Van de Vyvere is in het bezit van een diploma economie.
Lutgart Van den Berghe (11). Prof. Dr. Lutgart Van den Berghe werd in maart 2004 benoemd tot bestuurder. Zij behaalde een doctoraat in de economie aan de Universiteit Gent. Als uitvoerend bestuurder staat ze aan het hoofd van het Competence Centre Entrepreneurship, Governance en Strategy van de Vlerick Leuven Gent Management School, alsook van het Belgisch Instituut voor Bestuurders. Ze is professor aan de Universiteit Gent, waar ze corporate governance doceert, en bekleedt de functie van niet-uitvoerend bestuurder in een aantal beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde ondernemingen zoals Electrabel, CSM (Nederland), SHV Holding (Nederland) en Solvay BV (Nederland). Roger De Borger (1). Regeringscommissaris.
13
Werking van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur vergadert telkens wanneer het belang van de onderneming dit vereist of wanneer tenminste twee bestuurders erom vragen. In principe vergadert de Raad van Bestuur zes keer per jaar. De agenda van elke vergadering bevat punten ter informatie en punten ter beslissing. De beslissingen van de Raad van Bestuur worden in principe genomen bij gewone meerderheid van de aanwezige of vertegenwoordigde bestuurders. Voor een aantal bijzondere kwesties is een gekwalificeerde meerderheid vereist. De Raad van Bestuur van Belgacom heeft een charter van de Raad van Bestuur aangenomen dat, samen met de charters van de comité’s van de Raad van Bestuur, uiteenzet volgens welke principes de Raad van Bestuur en zijn comités werken. Het Charter van de Raad van Bestuur bepaalt onder meer dat belangrijke beslissingen ruime steun vereisen, te verstaan als een kwalitatief concept dat duidt op een daadwerkelijke besluitvorming binnen de Raad van Bestuur na een constructieve dialoog tussen de bestuurders. Permanente of ad hoc comité’s van de Raad van Bestuur waarin een wezenlijk aantal niet-uitvoerende, onafhankelijke bestuurders in de zin van artikel 524, § 4 van de Belgische vennootschappenwet zetelen, dienen deze belangrijke beslissingen voor te bereiden.
Comités van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur keurde tijdens zijn vergadering van 19 februari 2004 formele charters voor zijn comités goed. Wijzigingen aan sleutelprincipes betreffende de samenstelling en kernopdrachten van deze comités, zoals bepaald in hun respectievelijke charters, vereisen ruime steun binnen de Raad van Bestuur.
Het Audit- en Toezichtscomité Het Audit- en Toezichtscomité (Audit and Compliance Committee – ACC) dient uit vijf niet-uitvoerende bestuurders te bestaan, waarvan de meerderheid onafhankelijk is. Overeenkomstig zijn charter wordt het voorgezeten door een onafhankelijke bestuurder. Het Audit- en Toezichtscomité heeft als taak de Raad van Bestuur bij te staan en te adviseren met betrekking tot: • de kwaliteit en integriteit van de statutaire en geconsolideerde jaarrekening en de financiële rekeningen van de onderneming; • de relatie met de commissarissen van de onderneming; • de interne-auditfunctie van de onderneming; • de conformiteit van de onderneming met de juridische en regelgevingsvereisten; en • de naleving binnen de onderneming van gedragscodes en andere beleidsreglementen, onder meer m.b.t. het verhandelen van financiële instrumenten van de onderneming, gelijkekansenbeleid en ongewenst seksueel gedrag. Het Audit- en Toezichtscomité vergadert tenminste éénmaal per kwartaal.
14
De heren Philip Hampton (voorzitter), de heren Pierre-Alain De Smedt, Michel Moll, Oren G. Shaffer en Paul Van de Perre zijn de leden van het Audit- en Toezichtscomité. De Gedelegeerd Bestuurder is op de vergaderingen uitgenodigd om het standpunt van het management over de auditverslagen te geven.
Benoemings- en Vergoedingscomité Het Benoemings- en Vergoedingscomité (Nomination en Remuneration Committee - NRC) bestaat uit vier bestuurders. Overeenkomstig zijn charter wordt dit comité voorgezeten door de Voorzitter van de Raad van Bestuur, die ambtshalve lid is. Een lid wordt gekozen onder de bestuurders benoemd door de Belgische Staat. Twee leden moeten worden benoemd onder de onafhankelijke bestuurders. Het Benoemings- en Vergoedingscomité heeft als taak de Raad van Bestuur bij te staan en te adviseren inzake: • het ter benoeming voordragen van kandidaten aan de Raad van Bestuur en aan de comités van de Raad van Bestuur; • de benoeming van de Gedelegeerd Bestuurder en de benoeming door de Gedelegeerd Bestuurder van de leden van het Management Committee; • de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur en de comités van de Raad (juridische en andere taken); • de bezoldiging van de Gedelegeerd Bestuurder en van de leden van het Management Committee; op jaarbasis evalueren van de bezoldigingsfilosofie en -strategie voor alle werknemers en in het bijzonder de bezoldigingspakketten van het topmanagement; en • het toezicht op de beslissingen van de Gedelegeerd Bestuurder m.b.t. benoeming, ontslag en bezoldiging van het management, om de Raad van Bestuur toe te laten, wanneer hij ervoor opteert, zijn taken van algemeen toezicht uit te oefenen. In zijn vergadering van oktober 2004 besliste de Raad van Bestuur het takenpakket van het Benoemings- en Vergoedingscomité uit te breiden en verzocht hij het Comité om de Raad van Bestuur bij te staan bij en te adviseren omtrent aangelegenheden van corporate governance. Het Benoemings- en Vergoedingscomité vergadert ten minste twee keer per jaar. De heer Theo Dilissen (Voorzitter), mevrouw Martine Durez, de heer Georges Jacobs en mevrouw Lutgart Van den Berghe zijn de leden van het Benoemings- en Vergoedingscomité.
Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité Het Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité (Strategic and Business Development Committee - SBDC) bestaat uit vijf bestuurders. Overeenkomstig zijn charter zijn de Gedelegeerd Bestuurder en de voorzitter van de Raad van Bestuur ambtshalve lid, en wordt het Comité voorgezeten door de voorzitter van de Raad van Bestuur. Één bijkomend lid wordt gekozen onder de bestuurders benoemd door de Belgische Staat. Twee leden moeten worden benoemd onder de onafhankelijke bestuurders.
Het Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité heeft als taak de Raad van Bestuur bij te staan en te adviseren in aangelegenheden van algemeen beleid en strategie van de onderneming, evenals aangaande belangrijke zaken die de strategische ontwikkeling betreffen.
2.500 EUR voor elk van de leden van een adviserend comité van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder. Voor de Voorzitter werden deze zitpenningen telkens verdubbeld.
Het Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité vergadert tenminste tweemaal per jaar.
Vanaf het jaar 2005 zal de individuele vergoeding worden gepubliceerd in overeenstemming met de aanbevelingen van de Code Lippens.
De heer Theo Dilissen (Voorzitter), de heer Didier Bellens, mevrouw Carla Cico en de heren Maurice Lippens en Robert Tollet zijn de leden van het Strategisch en Bedrijfsontwikkelingscomité. Het Comité nodigt soms andere leden van de Raad van Bestuur uit om deze vergaderingen bij te wonen.
Veranderingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur Naast de veranderingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur naar aanleiding van de beursgang van de onderneming in maart 2004 vonden de volgende veranderingen op het niveau van de Raad van Bestuur plaats. Conform zijn verbintenis nam de heer Lloyd Kelley in april 2004 ontslag, daar ADSB Telecommunications BV na de beursgang minder dan 7,5% van de aandelen met stemrecht in bezit had. De Raad van Bestuur heeft de vacature opgevuld door de heer Oren Shaffer via coöptatie als onafhankelijk bestuurder te benoemen, op aanbeveling van het Benoemings- en Vergoedingscomité. De algemene vergadering op 13 april 2005 zal worden verzocht om deze benoeming te bekrachtigen.
Voor het jaar 2004 werd er een totaal bedrag van 1.011.000 EUR uitgekeerd.
Activiteitenverslag en aanwezigheid op de vergaderingen van de Raad en de comités Raad
SBC
Theo DILISSEN
2/2
Didier BELLENS
5/6
Johny CORNILLIE
6/6
Didier DE BUYST
6/6
Martine DUREZ
6/6
Michel MOLL
6/6
Robert TOLLET
6/6
Norbert VAN BROEKHOVEN
6/6
Paul VAN DE PERRE
6/6
Carla CICO
4/5
Pierre-Alain DE SMEDT
3/5
Carine DOUTRELEPONT
5/5
Philip HAMPTON
5/5
Georges JACOBS
5/5
Maurice LIPPENS
3/5
In oktober 2004 nam de heer Jan Coene om persoonlijke redenen ontslag als lid en voorzitter van de Raad van Bestuur.
Oren G. SHAFFER
5/5
Philippe VAN DE VYVERE
4/5
Lutgart VAN DEN BERGHE
4/5
Jan COENE
4/4
Bezoldiging van de bestuurders
James W. CALLAWAY
1/1
Krachtens een beslissing van de Algemene Vergadering van 12 april 1995 hadden de leden van de Raad van Bestuur die benoemd werden door de Belgische Staat, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder, recht op zitpenningen ten bedrage van 619,73 EUR per vergadering met een plafond van 9.915,74 EUR per jaar. Zij hebben tevens recht op tantièmes voor een bedrag gelijkwaardig aan datgene van de zitpenningen.
Sock Koong CHUA
1/1
Henning DYREMOSE
1/1
Lloyd KELLEY
2/2
Jonathan P. KLUG
1/1
Ho Kee LIM
0/1
Hans MUNK NIELSEN
1/1
J. Kenneth RALEY
1/1
Hang Boon SIN
1/1
Op 19 februari 2004 heeft de Algemene Vergadering deze bestuurdersbezoldigingen en -vergoedingen als volgt gewijzigd: er werd voorzien in een jaarlijkse vaste vergoeding van 50.000 EUR voor de Voorzitter van de Raad van Bestuur en van 25.000 EUR voor de andere leden van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder. Alle leden van de Raad van Bestuur met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder hebben recht op een zitpenning van 5.000 EUR per bijgewoonde vergadering van de Raad van Bestuur. Tot slot werden er zitpenningen voorzien van
NRC
(totaal 6) (totaal 4) (totaal 10) (totaal 3)
De heer Oren Shaffer wordt beschouwd als onafhankelijk aangezien hij aan alle onafhankelijkheidsvoorwaarden van de Belgische Code m.b.t. corporate governance beantwoordt.
De Belgische Staat benoemde Theo Dilissen tot lid en voorzitter van de Raad van Bestuur.
ACC
Naam
2/2
1/1 2/2
10/10 3/3 3/3 4/4 3/3 2/3 3/3 4/4 2/3 2/3 4/4 1/1
8/8
2/2
5/6 1/1
De beursgang resulteerde in een belangrijke wijziging in de samenstelling van de Raad van Bestuur. Vertegenwoordigers van ADSB Telecommunications BV namen ontslag naar aanleiding van de beursgang en werden bijgevolg slechts uitgenodigd voor één (twee voor de heer Lloyd Kelley) vergadering(en) in 2004.
15
Transacties tussen de onderneming en haar bestuurders en de uitvoerende managers Binnen de onderneming is een algemene policy i.v.m. belangenconflicten van kracht. Hij verbiedt het aanhouden van financiële belangen die een impact zouden kunnen hebben op de eigen inschatting of op de professionele taken en daarbij de Belgacom Groep schade zouden kunnen toebrengen. Overeenkomstig artikel 523 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen heeft Gedelegeerd Bestuurder Didier Bellens op de vergaderingen van de Raad van Bestuur van 19 februari 2004 en 13 december 2004 verklaard dat hij een belangenconflict had in verband met het agendapunt “Stimuleringsplannen voor het personeel” op deze vergaderingen van de Raad van Bestuur. Hij is immers voorgesteld als begunstigde van de Langlopende Stimuleringsplannen 2004 en 2005 van Belgacom voor het Hoger Management en van de Kortlopende Stimuleringsplannen 2004 en 2005. De heer Bellens werd ook de mogelijkheid geboden aandelen met korting aan te kopen in het kader van het BelgacomAandelenaankoopplan met korting – Discounted Share Purchase Plan, DSPP). Hij heeft de commissaris van Belgacom van dit belangenconflict op de hoogte gesteld en hij heeft beslist niet aan de beraadslaging of aan de stemming i.v.m. deze agendapunten deel te nemen. De andere leden van het Belgacom Management Committee (BMC) zijn ook voorgesteld als begunstigden in het kader van de Langlopende Stimuleringsplannen 2004 en 2005 van Belgacom voor het Hoger Management. Bovendien hebben de leden van het BMC in het kader van het DSPP 2004 de mogelijkheid gekregen om aandelen met korting aan te kopen, net zoals alle andere werknemers van de Groep.
Toepassing van de maatregelen die door de onderneming werden genomen met het oog op de naleving van de bestaande wetgeving i.v.m. voorkennis en marktmanipulatie (misbruik van de markt) Om de bestaande wetgeving m.b.t. voorkennis en marktmanipulatie na te leven, heeft Belgacom voorafgaand aan de beursgang een dealing code aangenomen. Bedoeling van deze code is de werknemers, leidinggevenden en bestuurders beter bewust te maken van mogelijk ongeoorloofd gedrag en van de sancties die eraan zijn verbonden. Deze dealing code was het voorwerp van een grootschalige informatiecampagne en is beschikbaar voor alle werknemers. Er wordt een lijst met sleutelpersonen bijgehouden, en alle bestuurders en sleutelmedewerkers werden verzocht een verklaring te ondertekenen dat ze de dealing code hebben gelezen en begrepen en dat ze de code zullen naleven. Er zijn “gesloten periodes” (waaronder verboden periodes) vastgelegd, en elke transactie dient vóór de uitvoering ervan te worden meegedeeld aan en goedgekeurd door de verantwoordelijke van Compliance Services (zie de sectie “toezicht” p. 18).
1
16
Management Gedelegeerd Bestuurder De Gedelegeerd Bestuurder is belast met het dagelijkse bestuur en rapporteert aan de Raad van Bestuur. Bovendien kan de Raad van Bestuur, overeenkomstig de wet van 1991 en de statuten van de onderneming, beslissend met een meerderheid van twee derde van de aanwezige of vertegenwoordigde leden, zijn bevoegdheden geheel of gedeeltelijk delegeren aan de Gedelegeerd Bestuurder, met uitzondering van: • de goedkeuring van het beheerscontract met de Belgische Staat, evenals van elke wijziging ervan; • het opstellen van het ondernemingsplan en het algemeen beleid van de onderneming; • het toezicht op de Gedelegeerd Bestuurder; en • de andere bevoegdheden die door de wet uitdrukkelijk aan de Raad van Bestuur zijn toegewezen, waaronder bijvoorbeeld het opstellen van de jaarrekening voor voorlegging aan de algemene vergadering van aandeelhouders en het voorbereiden van fusievoorstellen. De Raad van Bestuur heeft ruime bevoegdheden gedelegeerd aan de Gedelegeerd Bestuurder. De samenstelling en, met uitzondering van bepaalde specifieke bevoegdheden toevertrouwd aan het Directiecomité door de wet van 1991, de bevoegdheden van het Directiecomité worden door de Gedelegeerd Bestuurder bepaald. De Gedelegeerd Bestuurder wordt bij een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit door de Belgische Staat benoemd voor een hernieuwbare termijn van zes jaar. De Gedelegeerd Bestuurder en de voorzitter van de Raad van Bestuur moeten van een andere taalrol zijn. De Gedelegeerd Bestuurder kan slechts worden afgezet bij een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit. De Gedelegeerd Bestuurder is overeenkomstig de wet van 1991 en de statuten van de vennootschap lid van de Raad van Bestuur. De huidige Gedelegeerd Bestuurder is de heer Didier Bellens.
Directiecomité Het Directiecomité (Management Committee) heeft, naast het uitvoeren van de specifieke bevoegdheden haar toevertrouwd door de Wet van 1991, als taak de Gedelegeerd Bestuurder bij te staan bij de uitoefening van zijn bevoegdheden. Het Directiecomité streeft ernaar om te beslissen bij consensus, maar in geval van onenigheid geeft de mening van de Gedelegeerd Bestuurder de doorslag. Gewoonlijk vergadert het Directiecomité wekelijks. Overeenkomstig de wet van 1991 en de statuten zetelt de Gedelegeerd Bestuurder als lid van het Directiecomité, en zit hij dit voor. Het Directiecomité moet evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden tellen, de Gedelegeerd Bestuurder uitgezonderd in geval van oneven aantal. De leden die noch Nederlandstalig noch Franstalig zijn, worden niet in aanmerking genomen om deze taalpariteit te berekenen. De huidige leden van het Directiecomité zijn de volgende:
2
3
Belgacom Management Committee Didier Bellens. Didier Bellens (49) werd in maart 2003 benoemd tot President en Chief Executive Officer en bestuurder van Belgacom. Voorheen vervulde hij de functie van CEO van RTL Group in Luxemburg en daarvoor was hij CEO van de Groep BrusselLambert. Hij is in het bezit van een diploma Economics en Business Administration, behaald aan de Université Libre de Bruxelles (ULB).
Scott Alcott (1). Scott Alcott (38) is sinds juli 2004 Chief Operating Officer van het segment Vastelijndiensten van Belgacom. Eerder werkte hij als Belgacoms Chief Strategy Officer, Chief Information and Technology Officer en General Manager van Marketing and Product Management en was hij bestuurder bij Skynet en bij het risicokapitaalfonds Belgacom MultiMedia Ventures. In 1995 ging hij aan de slag bij Ameritech (nu SBC) als Director of Marketing & Product Management - Long Distance Division, en later als Director of New Product Development/Packaging. De heer Alcott behaalde een BS in Economics aan de Wharton School aan de University of Pennsylvania.
Bridget P. Cosgrave (2). Bridget Cosgrave (43) is sinds 2001 President van International Carrier Services van Belgacom, en in 2004 werd ze lid van de Raad van Bestuur van Belgacom Mobile. Van 1993 tot 1996 werkte mevr. Cosgrave als Project Director bij British Telecom plc. In 1996 werd ze aangesteld tot en maakte ze het volledige mandaat vol als Deputy Director General van het European Telecommunications Standards Institute (ETSI). Mevr. Cosgrave behaalde een BA (onderscheiding) aan de Queen’s University in Kingston, Canada, en een MBA aan de London Business School.
Astrid De Lathauwer (3). Astrid De Lathauwer (41) is sinds 2002 aan de slag als Chief Human Resources Officer van Belgacom. Mevr. De Lathauwer werkt bij Belgacom sinds 2000 en bekleedde er eerder de functie van Top Group Resources & Talent Director en HR Director. Vóór haar activiteiten bij Belgacom was zij actief in marketing en human resources bij Monsanto. Mevr. De Lathauwer
4
behaalde een diploma Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Gent en een diploma Internationale Politiek en Diplomatieke Wetenschappen aan de universiteit van Leuven.
William Mosseray (4). William Mosseray (40) werd in juli 2004 benoemd tot Chief Strategy Officer, nadat hij sinds 2002 de functie van Chief Restructuring and Change Officer van Belgacom vervulde. De heer Mosseray kwam in 1993 bij Belgacom, waar hij achtereenvolgens de functies van Executive Advisor to the CEO, General Manager van de Special Business Division, Head of Corporate Strategy & Development en Chief Human Resources Officer vervulde. Hij behaalde een diploma rechten aan de KU Leuven en een diploma fiscaal recht aan het ICHEC. De heer Mosseray is ook in het bezit van een MBA, behaald aan de Vlerick Leuven Gent Management School. Ray Stewart (5). Ray Stewart (55) is sinds 1997 Chief Financial Officer van Belgacom. Voorheen werkte hij voor SBC, maar vanaf 1 april 2004 is hij bij Belgacom tewerkgesteld. Vanaf 1994 tot 1997 was de heer Stewart CFO van Matav, een Hongaarse telecomoperator waarin Ameritech een participatie had. De heer Stewart behaalde een undergraduate-diploma in Accounting en een MBA in Finance aan de Indiana University en is een erkend accountant. Philippe Vander Putten (6). Philippe Vander Putten (45) vervult sinds 1998 de functie van CEO van Belgacom Mobile, waar hij sinds dat jaar tevens uitvoerend bestuurder is. De heer Vander Putten begon zijn professionele loopbaan bij Procter & Gamble, waar hij werkzaam was in de FMCG-sector bij L’Oréal. In 1986 ging de heer Vander Putten aan de slag bij de Kraft Jacobs Suchard Group (nu Kraft Foods) en nadien oefende hij diverse functies in Marketing & Sales uit alvorens in 1991 te worden benoemd tot Managing Director van Kraft General Foods voor de Benelux. De heer Vander Putten behaalde een bachelor- en een masterdiploma in administration and management aan de universiteit van Leuven.
5
6
17
Vergoeding van de leden van het Management Committee Voor het jaar dat afsluit op 31 december 2004 werd een totaal bedrag van 4.897.000 EUR betaald door de Groep aan het geheel van de leden van de Belgacom Management Committee (“BMC”), de Gedelegeerd bestuurder inbegrepen. De leden van de BMC zijn Mevrouw B. Cosgrave, Mevrouw A. De Lathauwer en de heren D. Bellens, R. Stewart, Ph. Vander Putten, W. Mosseray en S. Alcott. Dit totale bedrag omvat de geldelijke voordelen, zowel direct of onmiddellijk (basiswedde, variabel loon) als indirect (verzekeringen, de winstdelingsregeling voor de lange termijn), rechtstreeks verbonden aan de functie of toegekend aan de leden van het BMC. Naast de geldelijke voordelen nam het BMC deel aan het Discounted Share Purchase Plan (510.410 aandelen aangekocht aan de introductieprijs van 24,5 EUR met een korting van 16,66%) en het Employee Stock Option Plan (355.581 stock opties verworven aan een uitoefenprijs van 24,5 EUR). Vanaf het jaar 2005 zullen de details van de vergoeding van de leden van het directiecomité gepubliceerd worden overeenkomstig de aanbevelingen van de Code Lippens.
College van Commissarissen Het College van Commissarissen is samengesteld uit de volgende personen: • ERNST & YOUNG Bedrijfsrevisoren BCVBA, vertegenwoordigd door de heer Ludo Swolfs, tevens voorzitter van het college van commisarissen; • de heer Romain LESAGE, lid van het Rekenhof, commissaris; • de heer Pierre RION, lid van het Rekenhof, commissaris; • CALLENS, GUEVAR, VAN IMPE & Co BCVBA, vertegenwoordigd door de heer Herman VAN IMPE, commissaris. Ernst & Young staat in voor de controle van de geconsolideerde jaarrekeningen van Belgacom en haar dochtervennootschappen. De andere leden van het college van comissarissen zijn, samen met Ernst & Young, belast met de controle van de niet-geconsolideerde jaarrekeningen van de moedervennootschap. Het mandaat van de heer Lesage loopt af op 30 juni 2008; de mandaten van de heer Rion, Ernst & Young, Callens, Guévar, Van Impe & Co. lopen af op de algemene vergadering van aandeelhouders in 2010.
Bijkomende vergoedingen aan de commissarissen
18
auditors binnen Belgacom NV van publiek recht of een Belgische onderneming verbonden aan Belgacom NV van publiek recht in de zin van artikel 11 of een buitenlandse verbonden onderneming: • aan Ernst & Young Bedrijfsrevisoren: 1.026.330 EUR voor controleopdrachten in het kader van de beursgang, 350.218 EUR voor andere controleopdrachten en 6.250 EUR voor andere opdrachten binnen Belgacom NV van publiek recht en 39.000 EUR voor andere controleopdrachten in verbonden ondernemingen in België; • aan andere leden van het netwerk van Ernst & Young: 20.758 EUR voor andere opdrachten in verbonden ondernemingen in het buitenland; • aan Callens, Guevar, Van Impe & Co.: 5.750 EUR voor andere controleopdrachten binnen Belgacom NV van publiek recht.
Regeringscommissaris De Staat heeft de heer Roger De Borger aangesteld als regeringscommissaris om, in overeenstemming met de wet van 1991, administratief toezicht uit te oefenen op het management van Belgacom.
Toezicht (compliance) Naar een grotere transparantie Belgacom heeft compliance altijd als een belangrijk onderdeel van deugdelijk bestuur (“corporate governance”) beschouwd. Al in 1998 voerde Belgacom een gedragscode in, en thans zijn meer dan 40 policy’s geïmplementeerd in uiteenlopende domeinen zoals mededingingsrecht, het gebruik van e-mail en bedrijfscontinuïteitsbeheer. Belgacom is zich bewust van het feit dat ze evolueert in een steeds complexere regelgevingsomgeving en gezien de terechte hoge verwachtingen van haar klanten, aandeelhouders en andere stakeholders heeft ze beslist deze verschillende bestaande initiatieven in één centraal Compliance Office te integreren op 1 oktober 2004. Bovendien hebben intussen diverse overheidsinitiatieven, zoals de Sarbanes Oxley Act in de Verenigde Staten en het Europese actieplan in verband met het bevorderen van deugdelijk bestuur de argumentatie voor een coherente compliancebenadering nog versterkt. In België was dit ook het geval met de publicatie van de “Belgische Corporate Governance Code” (Code Lippens).
Belgacom Compliance Office
Overeenkomstig de bepalingen van artikel 134 § 2 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen rapporteert Belgacom de bijkomende vergoedingen die ze tijdens het boekjaar 2004 heeft uitbetaald aan twee auditors, leden van het college van commissarissen: Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA en Callens, Guevar, Van Impe & Co. BCVBA.
Sinds de beursgang van 22 maart 2004 wordt compliance gedefinieerd op het niveau van de Raad van Bestuur van Belgacom, in het Audit- en Toezichtscomité (Audit & Compliance Committee - ACC). In het charter van het ACC werd het ACC de verantwoordelijkheid toebedeeld om op regelmatige basis de naleving door Belgacom van de wettelijke/regelgevingsvereisten en de gedragscodes en policy’s van de Belgacom Groep te controleren.
Hierna volgt een overzicht van het voorwerp en de bezoldiging in het kader van uitzonderlijke opdrachten uitgevoerd door de
De gedragscode van Belgacom NV en een reeks van 40 policy’s verschaffen de werknemers richtlijnen om te verduidelijken wat
van hen in bepaalde situaties wordt verwacht. Deze richtlijnen bestrijken alle businessdomeinen, zoals klanten- en zakenrelaties, bedrijfscultuur, activa en ondernemen met burgerzin. Bij Belgacom Mobile is een soortgelijke structuur geïmplementeerd. Het Compliance Office begon op 1 oktober 2004 met operationele activiteiten, daarbij steunend op het bestaande Code and Policies team. Het ACC heeft een topkaderlid als hoofd van Compliance Services aangesteld, dat rechtstreeks aan de voorzitter van het ACC en aan de Gedelegeerd Bestuurder rapporteert. Er werd een Group Compliance Council opgericht. Hij komt driemaandelijks samen onder het voorzitterschap van het hoofd van Compliance Services en is samengesteld uit belangrijke medewerkers van de Interne Audit, Risk Management, Human Resources, Corporate Communications, Internal Services, Belgacom Mobile en BICS.
Regels, hulpmiddelen en consistentie Iedere werknemer is er persoonlijk voor verantwoordelijk dat de onderneming en haar werknemers zich naar de interne en externe regels en regelgevingen schikken. Het Compliance Office van Belgacom heeft een drievoudige verantwoordelijkheid: de regels verduidelijken, hulpmiddelen verschaffen en consistentie waarborgen. • In de vastgestelde nalevingsgebieden ziet het Compliance Office erop toe dat de regels, zoals opgesteld door de verantwoordelijken van de gebieden en goedgekeurd door het management, duidelijk zijn gedefinieerd, accuraat worden meegedeeld en gemakkelijk toegankelijk zijn. • Het Compliance Office ziet erop toe dat de noodzakelijke implementatie, opleiding en rapporteringsinstrumenten voor compliance voorhanden zijn, zodat het management over de vereiste middelen beschikt om ervoor te zorgen dat de regels goed worden nageleefd. • Het Compliance Office ziet erop toe dat de regels binnen de hele Belgacom Groep consistent zijn.
Gedragscode
Corporate Governance
Naleving van de regelgeving
Boekhoudpraktijken
Risicobeheer
Mededingingsrecht
Chinese Walls
Persoonlijke levenssfeer
Milieu
Dealing Code
De 10 nalevingsgebieden zijn vastgesteld op basis van de specifieke activiteiten en operationele omgeving van Belgacom, zoals bevestigd d.m.v. interne vragenlijsten, Enterprise Risk Management en benchmarking. Voor elk van deze verschillende gebieden zal een specifiek nalevingsplan worden ontwikkeld, waarbij de verschillende bestaande initiatieven in de plannen worden geconsolideerd en nieuwe initiatieven het licht zullen zien. Met de oprichting van het Compliance Office zet Belgacom een belangrijke stap in het opnemen van haar uitdaging om een leidinggevende rol te blijven spelen in een omgeving die gekenmerkt wordt door complexe wetgevingen en veeleisende markten.
De belangrijkste instrumenten van het Compliance Office in 2004 waren de Code & Policies-website op het intranet, regelmatige policy-gerelateerde e-mailinformatie, de beschikbaarheid van een “Helpdesk policies”-mailbox en het forum van de Group Compliance Council.
Complianceprogramma van Belgacom In een poging om de bestaande initiatieven te stroomlijnen en de werknemers nog beter bewust te maken van het belang van een goede naleving, heeft het Compliance Office 10 nalevingsgebieden vastgesteld die samen het voorwerp van het Belgacom Compliance Program vormen:
19
Welkom aan onze nieuwe aandeelhouders! 22 maart 2004. Een historische datum voor Belgacom. Die dag deed het Belgacom-aandeel zijn intrede op de beurs van Brussel. Naast de komst van nieuwe partners in ons kapitaal heeft deze notering ingrijpende veranderingen in onze bedrijfscultuur gebracht, alsook in de wijze waarop de onderneming wordt gepercipieerd in de telecomwereld en op de financiële markten. Belgacom beschikt nu over een bijkomend instrument om haar Best-in-class-strategie te implementeren en nieuwe uitdagingen op te nemen.
informatie voor de aandeelhouders Een succesvolle IPO! In maart 2004 verkochten de belangrijkste privé-aandeelhouders in het consortium ADSB Telecommunications hun belang in Belgacom. Ondanks de zwakke en volatiele financiële markten als gevolg van de bomaanslagen in Madrid en de spanningen in het Midden-Oosten in het eerste kwartaal van het jaar, stortten zowel particuliere als institutionele beleggers zich op de Belgacomaandelen. De beursgang van Belgacom (inclusief de overtoewijzing) had een waarde van 3,6 miljard EUR, wat ze tot de grootste beursgang in Europa sinds 2001 en de grootste ter wereld in 2004 maakte. De institutionele tranche van het aanbod werd meer dan drie keer overingeschreven, en de nieuwe aandeelhoudersstructuur biedt een gezonde mengeling van grote Europese instellingen, waarvan het merendeel gevestigd is in het VK, Frankrijk en België. De vraag vanuit particuliere hoek was indrukwekkend en vertegenwoordigde 1,2 miljard EUR (ca. 2,5 keer het aantal toegewezen aandelen). Uiteindelijk werden 22,6 miljoen aandelen aan particuliere beleggers in België aan de man gebracht.
Stevige start Op 22 maart werden de aandelen voor het eerst genoteerd tegen 24,50 EUR, iets onder het gemiddelde van de indicatieve prijsvork (23 tot 26,50 EUR). De slotkoers op de eerste handelsdag lag 4,8% hoger dan de introductieprijs. De rest van het jaar heeft de koers van het Belgacom-aandeel een heel mooie weg afgelegd: het sloot op 31 december af op 31,80 EUR (+ 29,80%). Het aandeel heeft voortdurend beter gepresteerd dan zijn sectorgenoten (DJ Stoxx Telecom-index, + 11,31%) en dan de Belgische index BEL20 (+ 24,32%). De laagste koers bedroeg 24,30 EUR, net onder de prijs van de beursintroductie, en op 29 december kende hij een piek met 32,64 EUR. Met 361,77 miljoen uitstaande aandelen vertegenwoordigde de marktkapitalisatie eind december 2004 11,5 miljard EUR. In totaal is het Belgacom-aandeel in 53 indexen opgenomen, waaronder de BEL20 (de 20 grootste kapitalisaties in België) en de belangrijkste Europese/telecomindexen. Vanaf de beursgang tot eind 2004 werden in totaal 191 miljoen aandelen op de beurs van Euronext Brussel verhandeld.
20
Het gemiddelde handelsvolume vanaf 1 april tot het eind van het jaar bedroeg ca. 778.500 aandelen per dag.
Belgacom-aandeel Belgacom-aandeel op de beurs Beurs:
Eerste markt van Euronext Brussel
Ticker:
BELG
ISIN:
BE0003810273
Nationale SVM-code:
3810.27
Bloomberg code:
BELG BB
Reuters code:
BCOM
Wijzigingen in het aandelenkapitaal en het aantal aandelen Aandelensplitsing Op 19 februari 2004 hebben de aandeelhouders, verzameld in een buitengewone algemene vergadering, de tien-voor-één aandelensplitsing goedgekeurd. Naar aanleiding hiervan werden tien gewone nieuwe aandelen uitgegeven voor elk gewoon aandeel dat op die datum bestond. Als gevolg van de aandelensplitsing bedroeg het totaal aantal gewone aandelen 400.000.000, waarvan Belgacom er 12.380.950 in bezit had (na de eerste aandeleninkoop op 30 december 2003).
Aandeleninkoop en vernietiging In maart 2004 kocht Belgacom, gelijktijdig met de beursgang, 38.761.905 aandelen van zijn vertrekkende aandeelhouder ADSB Telecommunications BV over voor 949.666.673 EUR. De Belgische wetgeving verbiedt een vennootschap om meer dan 10% van haar aandelen aan te houden. Voorafgaand aan deze aankoop heeft Belgacom aldus de 12.380.950 gewone aandelen vernietigd die eind december 2003 werden aangekocht. Overeenkomstig de Belgische wetgeving werden de stemrechten en het dividendrecht verbonden aan deze eigen aandelen door de Raad van Bestuur geschorst.
>
Vastbesloten waarde te creĂŤren voor haar aandeelhouders
21
Stimuleringsplannen voor het personeel In maart 2004 verkocht Belgacom 1.842.026 ingekochte eigen aandelen voor een bedrag van 45 miljoen EUR aan meer dan 5.600 van haar werknemers in het kader van een aandelenaankoopplan met korting. De werknemers konden aandelen kopen met een korting van 16,6% en de aandelen dienen voor een periode van 2 of 2,5 jaar te worden aangehouden. Op 19 maart 2004 lanceerde Belgacom een langlopend stimuleringsplan via de toekenning van aandelenopties aan een deel van haar management, dat in totaal 1.128.500 opties heeft aanvaard. Een derde van deze opties wordt vast verworven na een jaar, twee derde na twee jaar en alle opties na drie jaar. De opties zijn uiterlijk op 22 maart 2011 uitoefenbaar tegen de prijs die in het kader van de IPO aan de particulieren werd aangeboden (24,50 EUR), behalve de opties van de Gedelegeerd Bestuurder die uitgeoefenend kunnen worden tot 2012.
Tweede vernietiging van ingekochte eigen aandelen Op 26 augustus 2004 besliste de Raad van Bestuur 70% van de 36.919.879 bestaande ingekochte eigen aandelen, d.w.z. 25.843.915 aandelen, te vernietigen. De resterende ingekochte eigen aandelen (11.075.964) worden door de onderneming aangehouden ter afdekking van bestaande en toekomstige stimuleringsplannen voor het personeel. Eind oktober besliste de Belgische overheid haar aandeel van 55,3% terug te brengen tot het historisch niveau van 50% plus één aandeel en verkocht ze 19.112.441 aandelen in het kader van een versnelde “bookbuilding”-procedure (1 dag) voor een bedrag van ca. 540 miljoen EUR.
Maatschappelijk kapitaal Eind december 2004 bedroeg het maatschappelijk kapitaal één miljard EUR (volledig volgestort), vertegenwoordigd door 361.775.135 aandelen, zonder nominale waarde en alle met dezelfde rechten, in zoverre dat deze rechten niet zijn geschorst. Het maatschappelijk kapitaal is de voorbije drie jaar ongewijzigd gebleven.
Toegestaan kapitaal Naar Belgisch vennootschapsrecht kan Belgacom haar maatschappelijk kapitaal verhogen of verlagen bij beslissing van de algemene vergadering, genomen met een meerderheid van 75% van de uitgebrachte stemmen, op een vergadering waar ten minste 50% van het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap aanwezig of vertegenwoordigd is. Op 19 februari 2004 machtigde de algemene vergadering de Raad van Bestuur om het maatschappelijk kapitaal in één of meerdere malen te verhogen met een bedrag van maximum 200 miljoen EUR (artikel 5 van de statuten van Belgacom). De machtiging omvat de bevoegdheid om converteerbare obligaties en warrants uit te geven. De inbreng kan eender welke vorm aannemen, met inbegrip van inbrengen in geld of in natura, de omzetting van reserves of uitgifte-
premies. De bevoegdheid werd aan de Raad van Bestuur verleend voor een hernieuwbare termijn van vijf jaar. Wanneer de Raad van Bestuur gebruik maakt van zijn bevoegdheid om bijkomend kapitaal uit te geven, mag hij, bij meerderheid van twee derden van de uitgebrachte stemmen, het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders beperken of opheffen. Dit kan ook worden gedaan ten gunste van één of meer bepaalde personen, al dan niet personeelsleden van de onderneming of van één van haar dochterondernemingen. Bij de uitgifte van warrants mag deze beperking of opheffing evenwel niet in hoofdzaak worden gedaan ten gunste van een of meerdere bepaalde personen, andere dan personeelsleden van de onderneming of van één van haar dochterondernemingen. De statuten machtigen de Raad van Bestuur eveneens uitdrukkelijk om in het geval van een openbaar overnamebod op de effecten van de onderneming het kapitaal te verhogen onder eender welke vorm, alsook om in dat kader het voorkeurrecht van de bestaande aandeelhouders te beperken of op te heffen. Zonder zulke uitdrukkelijke statutaire machtiging zouden de bevoegdheden verleend aan de Raad van Bestuur om het kapitaal te verhogen bij wet worden geschorst vanaf het tijdstip dat de Onderneming door de Commissie voor het Bank-, Financie-, en Assurantiewezen (CBFA) in kennis wordt gesteld van een openbaar overnamebod op de effecten van de onderneming. Deze uitdrukkelijke machtiging werd verleend aan de Raad van Bestuur voor een hernieuwbare termijn van drie jaar, en trad in werking vanaf de afsluiting van de beursgang. In geval van een openbaar overnamebod worden de bevoegdheden inzake het toegestaan kapitaal bij wet beperkt: het aantal uitgegeven aandelen mag niet meer bedragen dan een tiende van de vóór de kapitaalverhoging uitgegeven aandelen en de uitgifteprijs mag niet minder bedragen dan de prijs van het overnamebod. Bovendien is elke uitgifte van aandelen, converteerbare obligaties of warrants, krachtens de Wet van 1991, onderworpen aan de voorafgaande machtiging door de Belgische Staat (bij een in Ministerraad overlegd koninklijk besluit). Dergelijke uitgiften kunnen niet worden geplaatst bij personen andere dan publieke overheden indien hierdoor het rechtstreeks belang van de overheid in het kapitaal op het ogenblik van de uitgifte, niet langer meer dan 50% van het kapitaal van de vennootschap zou bedragen.
De aandeelhoudersstructuur van Belgacom Beursgang Tot begin 2004 waren de belangrijkste aandeelhouders van Belgacom de Belgische Staat met 50% plus één aandeel en het consortium ADSB Telecommunications BV met 50% min één aandeel. ADSB werd gevormd door drie internationale telecomoperatoren, SBC (35%), TDC (33%) en Singapore Telecom (27%), alsook drie Belgische financiële partners (samen 5%): Dexia, KBC en Sofina. Op 22 maart 2004 werd de aandeelhoudersstructuur van Belgacom grondig gewijzigd: alle privé-aandeelhouders, behalve Sofina, verkochten hun belang in het kader van een beursgang.
Volume 5.000 (in duizenden) 4.500
34 Prijs (in EUR) 32
4.000 3.500
30
3.000 2.500
28
2.000 26
1.500 1.000
24
500 0
22
19/03
22
30/05
11/06
22/07
01/09
12/10
22/11
Belgacom
BEL 20 Stoxx Telco Volume Belgacom
31/12 Bron: Bloomberg.
Transparantieregels en kennisgeving van deelnemingen Overeenkomstig de Belgische Transparantiewet dienen deelnemingen van ten minste 5% (of een veelvoud van 5%) van het totale aandelenkapitaal zowel aan de CBFA als aan de onderneming zelf te worden gemeld. Overeenkomstig de statuten van Belgacom dient de kennisgeving van deelneming te gebeuren zodra de drempel van 3% is bereikt. Datum van kennisgeving
Naam van de aandeelhouder
22 maart 2004
Belgische Staat
22 maart 2004
Aantal aandelen in bezit
Percentage van deelneming in de kennisgeving
200.000.010 (1)
51,6%
Belgacom NV
38.761.905 (1)
10%
22 maart 2004
AXA NV
13.218.524
14 september 2004
Belgische Staat
14 september 2004
Belgacom NV
2 november 2004
Belgische Staat
(1)
3,41%
200.000.010 (1)
55,11%
11.075.964 (1)
3,06%
180.887.569 (2)
50,00% +1
(1) -1.842.026: verkoop van eigen aandelen aan het personeel. -25.843.915: vernietiging van 70% van de ingekochte eigen aandelen. (2) -19.112.441: verkoop volgens het koninklijk besluit van 28 oktober 2004.
Aantal aandelen en potentiële stemrechten (noemer) Aantal uitstaande aandelen (effectieve stemrechten verbonden aan effecten die het kapitaal samenstellen)
361.775.135
Dividendenbeleid
Al dan niet potentiële toekomstige stemrechten, die voortvloeien uit rechten en verplichtingen bij de omzetting in of de inschrijving op uit te geven aandelen - Opties (verbonden aan de ingekochte eigen aandelen)
1.128.500
Totaal aandelen en potentiële stemrechten
361.775.135
Aandeelhoudersstructuur Op 31 december 2004 ziet de aandeelhoudersstructuur van Belgacom NV er als volgt uit:
Belgische Staat Belgacom (ingekochte eigen aandelen) Personeel van Belgacom
Aandelen
% aandelen
% stemrechten
180.887.569
50,0% + 1
51,6%
11.075.964
3,1%
1.842.026
0,5%
0,5%
Free float
167.969.576
46,4%
47,9%
Totaal
361.775.135
100%
100%
Belgacom is momenteel van plan een jaarlijks dividend vast te stellen en uit te keren gelijk aan 50 tot 60% van haar jaarlijkse nettowinst. Dit bedrag kan worden aangepast in het licht van eenmalige winsten of verliezen, en het bedrag van de vastgestelde dividenden kan van jaar tot jaar verschillen. Wanneer de Raad van Bestuur het bedrag van het jaarlijkse dividend vaststelt met het oog op de voorlegging ervan aan de aandeelhouders, zal hij rekening houden met de dividendpraktijk van andere Europese telecomoperatoren. Het bedrag van het jaarlijkse dividend en de beslissing om elk jaar al dan niet dividenden uit te keren, kunnen beïnvloed worden door een aantal factoren, waaronder de vooruitzichten van de activiteiten van de Groep, de nood aan liquide middelen, de financiële positie, de omstandigheden op de markt en het algemeen economisch klimaat, en andere factoren, zoals belastings- en andere reglementaire overwegingen.
Financiële kalender
Remuneratie van de aandeelhouders Op 24 februari 2005 besliste de Raad van Bestuur van Belgacom om op de Algemene Vergadering van 13 april 2005 de volgende winstuitkering voor te stellen: • In overeenstemming met het dividendenbeleid en onder voorbehoud van goedkeuring van de winsttoewijzing door de jaarlijkse Algemene Vergadering, zal een normaal dividend van 500 miljoen EUR of 1,38 EUR per aandeel (bruto) worden voorgesteld.
Dividend per aandeel, bruto* (in EUR)
13 april 2005
Algemene jaarvergadering
18 april 2005*
Betaling van het dividend
26 augustus 2005
Aankondiging van de halfjaarrresultaten van 2005
24 februari 2006
Aankondiging van de jaarresultaten van 2005
12 april 2006
Algemene vergadering
* Afhankelijk van de beslissing van de algemene vergadering.
Aandeelhoudersstructuur - eind december 2004
50,0% + 1 Belgische Staat
0,70
02
• Daarnaast zal de Raad van Bestuur een bijzonder dividend voorstellen van 200 miljoen EUR, hetgeen betekent dat 0,55 EUR per aandeel (bruto) zal worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Hierbij bekrachtigt de Raad van Bestuur dat het hier over een buitengewone beslissing gaat en dat dit geen herhaling in de toekomst impliceert. • Bovendien besliste de Raad van Bestuur van Belgacom over te gaan tot een inkoop van eigen aandelen (share buyback) voor een maximum bedrag van 300 miljoen EUR en die aandelen aan te houden voor eventueel later gebruik. De prijs voor die aandelen mag niet hoger zijn dan 5% van de hoogste en niet lager dan 10% van de laagste slotkoers van de dertig dagen voorafgaand aan deze transactie. Zolang deze aandelen in handen blijven van Belgacom blijft het dividendrecht verbonden aan deze aandelen geschorst. Aandelen aan toonder zullen worden uitbetaald in de kantoren van de volgende betaalagenten: Fortis Bank, ING België, KBC Bank en Petercam. Voor aandelen die op een effectenrekening worden aangehouden, zal de bank of de effectenmakelaar de uitbetaling van de dividenden automatisch afhandelen. Voor aandelen op naam zal Belgacom de aandeelhouders in haar register recht streeks uitbetalen. Aandeelhouders die hun aandelen wensen om te zetten in aandelen aan toonder of op naam dienen contact op te nemen met hun financiële instelling, die contact zal opnemen met Petercam, Brussel.
1,43
46,4% Free Float
0,99
03
3,1% Belgacom
1,38
04
0,55 0
0,25
0,50
0,5% Belgacom-personeel 0,75
1,00
* Buitengewoon dividend van 1,43 EUR per aandeel uitbetaald in 2002 en 0,55 EUR per aandeel in 2004.
1,25
1,50
23
> 24
Beloven nog beter naar haar klanten te luisteren
In 2004 werden de verschillende activiteiten van de Groep geconfronteerd met nog agressievere concurrentie. Wij hebben haar desondanks het hoofd geboden. Onze teams hebben de krachten gebundeld om onze marktaandelen te beschermen of te verbeteren, door te trachten nog beter in te spelen op de behoeften van de klanten. Daarbij speelde het geen rol of het ging om residentiële of professionele klanten of om andere spelers in de telecomwereld. Overigens werd de nadruk ook gelegd op operationele uitmuntendheid, dankzij de vereenvoudiging of automatisering van de procedures.
evolutie van de activiteiten 2004 werd gekenmerkt door zeer hevige aanvallen van onze concurrenten. De vaste en mobiele operatoren hebben de vastelijndiensten uitgekozen als mikpunt voor hun talrijke promoties, die erop gericht waren de vaste lijn op te zeggen, en hun zeer agressieve campagnes m.b.t. tariefperceptie. Fixed Line Services heeft de uitdagingen met succes aangenomen en heeft acties ondernomen met als doel: • zoveel mogelijk klanten te binden, verloren klanten terug te winnen en nieuwe klanten te werven; • nieuwe producten en diensten die nieuwe inkomstenstromen genereren, te ontwikkelen en te commercialiseren. Er werden communicatiecampagnes gelanceerd om de perceptie van de prijzen van FLS op de markt te verbeteren en te reageren op de reclame van de concurrentie. De belangrijkste bedoeling hiervan was onze tariefplannen beter bekend te maken.
Wat Mobile Communication Services betreft, werd de strijd om het behoud of het winnen van klanten ook verhevigd. Dankzij de lancering van gesegmenteerde aanbiedingen en nieuwe producten en diensten heeft MCS het jaar afgesloten met een geraamd marktaandeel actieve klanten van 50%. Zij bevestigt tevens haar leiderschap in termen van rendabiliteit, met een gemiddelde opbrengst per gebruiker die iets hoger lag en een kostenstructuur die goed onder controle werd gehouden. Voor International Carrier Services was 2004 vooral een jaar van voorbereiding op de consolidatie van de sector, met de oprichting van een autonome vennootschap (BICS) en de zoektocht naar een partner. In deze zeer concurrentiële activiteitensector is schaalvergroting immers een vereiste om winstgevend te blijven. ICS is erin geslaagd zijn verkeersvolume op te voeren en zijn operationele netwerkkosten per minuut gevoelig te verminderen. Zijn inspanningen werden bekroond met de titel van “meest concurrentiële carrier”.
25
Met 5,3 miljoen vaste aansluitingen, waarvan 828.000 ADSL-toegangslijnen voor de retailmarkt, biedt FLS een brede waaier van vastelijndiensten voor residentiële en professionele klanten op het gebied van spraak, data en internet. Als voornaamste ISP in België levert Belgacom een internettoegang aan meer dan 1 miljoen smalband- en breedbandabonnees. Ze levert ook wholesalediensten aan andere operatoren en dienstenleveranciers in België.
vastelijndiensten
(Fixed Line Services - FLS)
Voortdurend evoluerende markt
Marktaandelen inzake breedbandinternet
Zowel de globale Belgische bevolking als het aantal huisgezinnen is licht aangegroeid. De marktaandelen van “alleen mobiel”, other licensed operators (OLO’s) en kabeltelefoniebedrijven nemen toe.
Boekjaar afgesloten op
2002
2003
2004
Bevolking (in duizendtallen)
10.310
10.351
10.396
4.325
4.361
4.402
Geen telefoon/alleen mobiel
24%
25%
26%
Vaste telefonie
76%
75%
74%
72%
70%
67%
4%
5%
7%
Huisgezinnen (in duizendtallen) Marktaandeel van gezinnen (in %)
Belgacom Kabel en OLO’s
2002 2003 2004
Retail ADSL binnen FLS
50%
53%
52%**
Andere ADSL (Bitstreamtoegang + wholesale)
10%
09%
13%**
Kabel
40%
38%
35%**
FLS in Vlaanderen*
43%
45%
45%**
Telenet Vlaanderen
57%
55%
55%**
Bron: ISPA en BIPT for Cable. * Geen gegevens over andere ADSL en andere kabelaanbieders dan Telenet voor Vlaanderen. ** Cijfers t.e.m. juni 2004.
In deze moeilijke telecomomgeving blijft de business unit FLS marktleider in zijn diverse activiteitendomeinen.
Bron: NIS, BGC data, Telecom Universe.
Almaar toenemende concurrentie
Deze toename is vooral het gevolg van de concurrentie. In 2004 werd de vastelijnmarkt gekenmerkt door verhoogde concurrentie, waardoor ons marktaandeel onder druk kwam te staan.
Spraakmarkt
Totale spraakmarkt binnen het vastelijnsegment Boekjaar afgesloten op (in EUR miljoen) 2002 Inkomsten uit toegang voor FLS Inkomsten uit verkeer voor FLS
963
2003
2004
957
931
990
908
802
Totaal inkomsten uit spraak voor FLS
1.953
1.865
1.733
Marktaandeel retail spraak voor FLS (waarde)
83,0%
80,6%
76,1%
Marktaandeel retail verkeer (volume)*
82,7%
74,5%
67,9%
Bron: cijfers van de onderneming, marktaandeel gebaseerd op ramingen van Gartner. * Op het eigen netwerk.
Ondanks felle concurrentie van kabelmaatschappijen op de breedbandinternetmarkt, voornamelijk in Vlaanderen, en het groeiende succes van geregulariseerde aanbiedingen (bitstreamtoegang), slaagde FLS erin in 2004 het verlies van marktaandeel te beperken tot 1% in België en kon het zijn marktaandeel in Vlaanderen op hetzelfde peil houden.
26
Boekjaar afgesloten op
2004 werd ingezet met een heel agressieve aanval van onze concurrenten. Zowel vaste als mobiele operatoren bestookten FLS met talrijke promoties, “cut-the-wire”-campagnes en agressieve campagnes op het vlak van prijsperceptie. Tegen het eind van het jaar begonnen de concurrenten hun strategieën een nieuwe inhoud te geven. • Naast hun bestaande productenportefeuille pasten de vastelijnoperatoren hun klantenbenadering aan door gebundelde aanbiedingen op de markt te brengen, waarbij spraak (vast en/of mobiel) wordt gecombineerd met internetdiensten. Een aantal van hen hebben ook Mobile Virtual Network Operator (MVNO)-activiteiten aangekondigd en/of geïmplementeerd, om mobiele spraakdiensten aan hun vaste portefeuilleaanbiedingen toe te voegen. • Ook werden nieuwe tariefplannen zoals flat fee-aanbiedingen (bv. onbeperkte vast-naar-vastcommunicatie tijdens daluren voor een forfaitair maandelijks bedrag) gelanceerd.
De internetmarkt De internetmarkt in België zette in 2004 haar groei voort (+ 7% vs. december 2003). Het belang van smalband-internettoegang neemt verder af (32% minder gebruikers) ten voordele van breedbandinternettoegang (+27%). Breedband is veruit de populairste internettoegangstechno-
FLS blikvangers • De concurrentie werd heviger en begon haar strategieën te herzien. • FLS pakte de marktdynamiek met succes aan (nieuwe producten en diensten op maat, een aangepast prijsbeleid, specifieke promoties, enz.). • 142.000 klanten teruggewonnen, waardoor het lijnenverlies kleiner werd en het verlies van marktaandeel in termen van verkeer werd uitgevlakt. • Het verbeterde xDSL-aanbod opent mogelijkheden om de breedbandpenetratie op te drijven. De lancering van de commerciële iDTV-test door 1.000 “friendly users”.
logie; 79% van alle internetverbindingen in België zijn breedband. België kent een van de hoogste percentages op het vlak van breedbandpenetratie bij gezinnen in Europa (ca. 37% eind 2004). De groei van breedband werd in 2004 gestimuleerd door de lancering van “Light”-aanbiedingen door zowel de concurrentie als FLS. De “Light”-dienst biedt klanten een instap-breedbandpakket tegen een verminderde prijs. De retailmarkt voor breedband bij FLS is stabiel gebleven, en wholesale groeit dankzij de nieuwe geregulariseerde BROBA-aanbiedingen (bitstreamtoegang). Telenet kent de meeste kabelaansluitingen en blijft marktleider op het vlak van breedband in Vlaanderen. In Wallonië is de kabelmarkt nog steeds sterk versplinterd. Residentiële spelers zoals Telenet breiden hun werkingsgebied uit met digitale abonneelijnen (DSL)-aanbiedingen in gebieden zonder kabeldekking. Telenet Solutions (ex-Codenet) krikt zijn aandeel op de breedbandmarkt op door “DSL Office”-aanbiedingen voor het businesssegment te lanceren.
FLS Marketing in actie FLS speelde met succes in op de bijzondere marktdynamiek door een coherente marketingstrategie te hanteren rond de vier P’s (Promotion, Product, Place, Pricing) met als doel: • zoveel mogelijk klanten te behouden, verloren klanten terug te winnen en nieuwe klanten te werven; en • nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en aan te bieden om nieuwe inkomstenstromen te creëren. “Winback” is hier een treffend voorbeeld van: begin 2004 lanceerde FLS belangrijke winback-initiatieven en -campagnes die gebaseerd waren op onze concurrerende tariefplannen. Speciaal opgerichte winback-teams verkregen positieve resultaten door de klanten te contacteren en aantrekkelijke oplossingen aan te bieden die beantwoorden aan het belprofiel van de klant. Bovendien werd een winbackcampagne gelanceerd met positieve resultaten. Dankzij deze campagnes waren eind 2004 meer dan 142.000 klanten bij Belgacom teruggekeerd.
Datamarkt Op de businessdatamarkt versterkten systeemintegratoren, ICT-spelers en andere concurrenten hun positie door middel van consolidaties en door zich toe te spitsen op nieuwe klantensegmenten en/of de kernactiviteiten. Ook in 2004 werd de retaildatamarkt gekenmerkt door verhoogde concurrentie op het vlak van xDSL via gereguleerde aanbiedingen (BROBA en BRUO). DSL-oplossingen, maar ook het succes van nieuwe technologieën, zorgden voor een veranderde situatie op de markt, waar migratie [scenario’s] van huurlijnen naar IP-diensten en Ethernetoplossingen werd gepromoot. Bovenop de zuivere connectiviteitsdiensten (interconnectie van Belgacom van Local Area Networks), werd dit segment ook gekenmerkt door groei in de managed services (toegenomen vraag van de markt naar veiligheid en voice over IP), verhoogde behoeften inzake capaciteit, migratie tegen hogere snelheden en een evolutie in de richting van ICT- convergentie en gebundelde diensten.
Om de klantenretentie te verhogen, werden specifieke acties ondernomen ten aanzien van onze belangrijkste spraakverkeerklanten. Deze inspanningen zullen in 2005 worden voortgezet. FLS begon ook met het implementeren van meervoudige segmentatietypes om beter tegemoet te komen aan de wensen van de specifieke klantengroepen: geografische segmentatie, verhoogde focus op de grote gebruikers, enz.
Promotie Er werden nieuwe communicatiecampagnes gelanceerd om de perceptie van de tarieven van FLS op de markt te verbeteren en om op de reclame van de concurrentie te reageren door middel van een bewustmaking van onze tariefplannen. Daarnaast werden voortdurend in het oog springende spraak- en breedbandpromoties gevoerd (gratis installaties, gratis oproepen, gratis modems, enz.). Ten slotte werden met succes innovatieve
Breedbandmarktkanalen (in %) – België
Breedbandmarktkanalen (in %) – Vlaanderen
50% 10%
02 03 04
40%
02
53%
9%
38%
03
52%
13%
35%
04
Belgacom Retail ADSL Andere ADSL Kabel 0
20
43%
57% 55%
45% 44%
56%
Belgacom Retail ADSL Kabel (Telenet) 40
Bron: ISPA, interne bedrijfsgegevens.
60
80
100
0
20
40
60
80
Bron: interne bedrijfsgegevens, pers Telenet. Niet inbegrepen: andere ADSL- en andere kabelproviders dan Telenet.
100
27
types klantencontact (huis-aan-huis, samenwerking met onrechtstreekse distributiekanalen, enz.) gecreëerd.
Product Deze communicatiecampagnes werden versterkt door de agressieve lancering van nieuwe producten en diensten.
Residentiële markt In mei 2004 werd de “Discovery Line” geïntroduceerd, een heel innovatief kortingprogramma voor de conventionele vastelijntelefonie met een lager abonnementsgeld (6,50 EUR per maand) en hogere tarieven voor uitgaande oproepen (bijkomende kost van 0,15 EUR per minuut bovenop de gebruikelijke telefoontarieven van Belgacom). Aan het eind van het jaar hadden meer dan 70.000 klanten een Discovery Line aangeschaft. Om de breedbandmarkt verder te stimuleren, bracht FLS in juni 2004 ook “Belgacom ADSL Light” op de markt. FLS bewees andermaal zijn voortrekkersrol door als eerste operator in Europa een commercieel VDSL-aanbod te lanceren. De markt heeft dit aanbod met open armen onthaald als het snelste internetaanbod dat beschikbaar is. Geen van beide programma’s heeft de bestaande standaard ADSL-aanbiedingen gekannibaliseerd. Skynet vernieuwde zijn portaal in juni, wat door onze klanten als zeer positief werd ervaren. Dankzij tests op het vlak van klantenervaringen en een nieuw technisch platform konden de klanten op een gepersonaliseerde manier worden bediend. Om marktleider te worden in de spelletjessector lanceerde Skynet Arena51, een nieuw spelletjesdesign, in combinatie met nieuwe community tools, het downloaden van spelletjes, on-linespelletjeskalenders, enz. Skynet heeft daarnaast zijn internetdiensten verbeterd: beveiligingsoplossingen, zijn Music Club-aanbieding en exclusieve toegang tot specifieke inhoud.
Businessmarkt Om te beantwoorden aan de behoeften van de KMO’s lanceerde FLS specifieke producten zoals Plug & Work, een telewerkoplossing via het internet; ADSL Pro Compact, een instapoplossing voor professionele internettoegang; en Belgacom Communication Tools, een geoutsourcete versie van de Microsoft Exchange-oplossing. FLS lanceerde een nieuw internationaal concept voor zijn professionele retailklanten. Dit concept is gebaseerd op het wereldwijd uitbreiden van zijn sterke nationale “managed services”portefeuille (BiLAN). De connectiviteit wordt via verschillende partners aangekocht om een optimale combinatie van dekking en kosten te verkrijgen. Naast deze connectiviteit verkoopt Belgacom haar diensten ook onder eigen merknaam. In 2004 werd dit concept gelanceerd via beheerde DSL-oplossingen in Nederland, Frankrijk en Luxemburg. Door middel van recente satelliettechnologieën kon FLS ook zijn satelliet- en landgebonden oplossingen verder integreren om de globale dekking te optimaliseren.
28
Om zich te wapenen tegen de dreiging van integrators op de professionele markt en om nieuwe opbrengstenstromen te creëren door hogerop in de waardeketen te gaan, concentreerde FLS zich op zijn afdeling Network and System Integration. Met het oog hierop werden nieuwe diensten (managed BiLAN-diensten - “Belgacom managed software firewall”) gelanceerd en een krachtig data center aangekocht, waardoor onze productportefeuille verder kon worden gediversifieerd. FLS commercialiseerde ook een brede waaier van netwerkbeveiligingsoplossingen voor de professionele markt.
Plaats Via een geoptimaliseerde strategie van de verkoopkanalen heeft FLS zich speciaal op de benadering van de klanten toegelegd.
Residentieel Op de residentiële markt hebben nieuwe Belgacom-partnerprogramma’s en de integratie van nieuwe indirecte verkoopkanalen voor verbeterde klantencontacten gezorgd.
Business Onze multi-channelstrategie werd voortgezet met een sterke focus op het directe verkoopkanaal (Boost-programma) op de businessmarkt. Onze aanwezigheid werd versterkt door het aantal bezoeken bij en contactnemingen met de klant op te voeren, getrouwheidsprogramma’s op maat te lanceren en de bekendheid van onze portefeuille van complete oplossingen te verhogen.
Kerncijfers • Call center: 6.000.000 contacten/jaar • Belgacom-verkooppunten: 4,2 miljoen residentiële en businessklanten bediend in 96 winkels in 12 regio’s, goed voor meer dan 3 miljoen klantenbezoeken/jaar • ESD/Sales: de belangrijkste 50.000 klanten zijn goed voor 60.000 klantenbezoeken/jaar • Onrechtstreekse verkoop: 1.200 verkooppunten van partners, 4.000 sales representatives
Tarieven Aangezien onze klanten de basis spraakdiensten als een verhandelbaar product beschouwen, werden vernieuwende tariefconcepten in gebruik genomen en gepromoot, zowel voor residentiële als businessklanten. Maxi Call National Anytime (onbeperkt telefoneren voor 20 cent per oproep), No Limit National Hometime (onbeperkt telefoneren in de daluren en tijdens het weekend voor 12 EUR per maand), No Limit National Anytime (onbeperkt bellen voor 29,95 EUR per maand) zijn hier enkele voorbeelden van.
Nationale wholesalemarkt Belgacom is de belangrijkste nationale leverancier van wholesalediensten in België. Onze productenportefeuille omvat spraak- en dataconnectiviteit plus capaciteit en infrastructuurdiensten. Van de 90 actieve wholesaleklanten zijn er 22 geïnterconnecteerd met Belgacom.
De nationale wholesaleactiviteiten zijn in 2004 met ca. 10% gegroeid. De consolidatie op deze markt is volop aan de gang en zal zich de volgende jaren doorzetten. Het geschatte marktaandeel van Belgacom bleef in 2004 onveranderd op 70%. De onderneming focust met name op het aanbieden van concurrerende diensten van topkwaliteit, het implementeren van een snel reagerende wholesaleorganisatie en het intensief gebruikmaken van e-hulpmiddelen.
Technologie en innovatie Broadway In 2004 investeerde FLS ca. 83 miljoen EUR in het Broadwayproject om de geplande uitrol van het VDSL-platform mogelijk te maken en om vezel tot in de straat te brengen (tot op het niveau van de kabelverdeler). Eind 2004 waren 1.343 verwijderde VDSLeenheden actief, wat overeenkomt met een bedekking van 6,77% of 264.000 lijnen. De doelstelling van Broadway is tegen eind 2006 een VDSL-dekking van 46% te verzekeren, daar waar ADSL momenteel 98,5% van het land bestrijkt.
Procedures Het optimaliseren van de processen heeft geleid tot een verbeterde dienstverlening aan de klant, wat op zijn beurt zorgde voor betere resultaten op het vlak van de universele dienstverlening (USO), verbeterde dispatching- en routeringprocessen, verhoogde pro-actieve herstellingsactiviteiten en verbeterde ADSLinstallatieprocedures (DIY – Do it Yourself-procedure). De uitrol voor een nieuw klanteninformatiesysteem aan het eind van het jaar zal FLS ook in staat stellen zijn bestaande beheer van de klantenrelaties te optimaliseren.
Nieuwe wet betreffende de elektronische communicatie Het ontwerp van de Belgische wet tot implementatie van het nieuwe Europese regelgevende kader werd in juli 2004 door de Belgische regering aangenomen en in de herfst aan het parlement voorgelegd. Deze wet zal de komende jaren de politieke koers voor de elektronische communicatie in België vastleggen. Zij zal ook een juridisch kader creëren voor de verplichtingen opgelegd aan de spelers met aanmerkelijke marktmacht, of aan spelers met verplichtingen inzake universele dienstverlening en/of bescherming van de eindgebruiker.
Referentieaanbiedingen van Belgacom Omdat Belgacom een operator met aanmerkelijke marktmacht is, zijn haar interconnectietarieven geregeld en vastgelegd in een referentieaanbod (BRIO). Met betrekking tot BRIO 2004 heeft het BIPT beslist om van Belgacom te vereisen dat zij haar inter-
79 116 196
04 40
80
Bron : ISPA; bedrijfsgegevens van de onderneming.
De Belgacom-tarieven voor de ontbundeling van het aansluitnet zijn ook geregeld. De drie belangrijkste veranderingen t.o.v. BRUO 2003 in de beslissing van het BIPT m.b.t. BRUO 2004 zijn: de gemiddelde installatietarieven blijven onveranderd; het maandelijkse abonnementsgeld voor het naaktekoperaansluitnet zal licht afnemen, en het maandelijkse abonnementsgeld voor het gedeeldeparenaansluitnet zal met ca. 27% afnemen. De belangrijkste beslissingen van het BIPT inzake BROBA 2004 omvatten een gemiddelde daling met 5% van het maandabonnement voor afzonderlijke lijnen en een daling met 20% in de vergoedingen voor het gebruik van het Belgacom ATM-netwerk in vergelijking met 2003.
Vooruitzichten FLS zal verder felle concurrentie ondervinden van nieuwe producten en diensten zoals VoIP, Triple Play-aanbiedingen, enz. De uitdaging zal er ook in bestaan de breedbandmarkt tegen hetzelfde tempo als in 2004 te laten groeien.
120
Om inzicht te verwerven in het volledige convergentiepotentieel van telecom en media begon FLS in november 2004 met het testen van interactieve digitale televisie (iDTV)-diensten met het oog op een mogelijke lancering in 2005. Andere focusgebieden voor de business unit Fixed Line Services liggen in het digitale huis, de convergentie van mobiele en vaste diensten en de implementatie van VoIP. Deze diensten zullen het mogelijk maken om maximaal voordeel uit ons VDSL-platform te halen.
Businessmarkt De nieuwe diensten en pakketten worden ontwikkeld en geëvalueerd voor hun marktpotentieel, en FLS zal zich verder toespitsen op zijn afdeling Network and System Integration.
FLS is vastbesloten zijn huidige leiderschapspositie op de markt staande te houden en uit te groeien tot Best-in-class. De focus zal bijgevolg liggen op de evoluerende behoeften van de klanten en op de technologische en productontwikkelingen.
Belgacom aan de top!
“Carrier” breedbandlijnen (in duizenden)
0
Toegang
In 2005 zal FLS ook zijn inspanningen voortzetten om klanten terug te winnen op zowel de residentiële als de businessmarkten.
Verkeer
03
De interconnectietarieven van operatoren die niet over aanmerkelijke marktmacht beschikken, zijn niet aan dezelfde verplichtingen onderworpen als die van Belgacom. Op basis van dit principe liet de regelgever Versatel toe zijn oproepterminatietarieven met ca. 500% op te trekken. Het BIPT nam in 2002 een gelijkaardige beslissing in verband met de interconnectietarieven van Telenet. Belgacom is tegen beide beslissingen in beroep gegaan.
Residentiële markt
Regelgevingslandschap
02
connectietarieven verlaagt (verlaging met ca. 10% t.o.v. de BRIO 2003-tarieven voor terminatie IAA – Intra Access Area).
160
200
In november 2004 ontving Belgacom de Data News Excellence Award als “Telecom Service Provider of the Year”. Jacques Heynen, Executive Vice-president Sales & Customer Service nam de prijs voor Belgacom in ontvangst
29
Belgacom Mobile is met de merken Proximus en Pay&Go de belangrijkste leverancier van mobielecommunicatiediensten in België, met ongeveer 4,2 miljoen actieve klanten (een marktaandeel van ongeveer 50%). Belgacom Mobile heeft een uitgebreid aanbod van mobielecommunicatiediensten voor residentiële en professionele klanten in België, met inbegrip van traditionele spraak, data (sms en mms), internationale roaming en wholesaledatadiensten voor andere bedrijven.
mobiele communicatiediensten
(Mobile Communications Services - MCS) Evolutie van de markt en de concurrentie Sinds de integratie van Belgacom Mobile in 1994 heeft de Mobile Communications Services-tak van de Groep (MCS) altijd een leiderspositie bekleed op de Belgische markt. MCS heeft voortdurend aan vernieuwing gewerkt, met de ontwikkeling van een netwerk van superieure kwaliteit en het aanbod van geavanceerde producten en diensten via uitgebreide distributiekanalen, zowel voor businessklanten als particulieren. In december 2004 was de geschatte actieve gsm-penetratie in België 81% (vs. 75,7% in 2003) en waren er ongeveer 8,4 miljoen gsm-gebruikers. MCS ondervond verhevigde concurrentie van de twee andere mobiele operatoren op de markt: de ene concentreerde zich vooral op het business-segment met een agressieve prijszetting, terwijl de andere zijn pijlen voornamelijk richtte op de residentiële markt met reclamecampagnes en voortdurende promoties, met inbegrip van gratis belminuten en referentieprogramma’s. Bovendien deden verscheidene Mobile Virtual Network Operators (MVNO) hun intrede op de markt. Totnogtoe hebben de MVNO’s nog niet gekozen voor een massale marktbenadering. Zij gaan eerder voor de nichepositionering. Eind 2004 waren er meer dan 20 MVNO’s actief op de Belgische markt. MCS zal de ontwikkelingen in de behoeften van de Belgische mobiele telefoonmarkt nauwlettend blijven volgen en is ervan
overtuigd dat zijn leiderspositie kan worden behouden dankzij de marktaanpak, die is gebaseerd op zijn concurrentiële troeven. Eind 2004 had MCS nog steeds het grootste marktaandeel in termen van actieve klanten, met een geschatte 50% in 2004 (vs. 53,7% in 2003). Een actieve klant wordt gedefinieerd als een klant die de laatste drie maanden een oproep of sms heeft verstuurd of ontvangen. MCS verbeterde het percentage actieve klanten: 97,1% in 2004 tegenover 96,6% in 2003, wat ruim boven het Europese en Belgische gemiddelde ligt. Dit bevestigt de kwaliteit van de klantenportefeuille van de operator. Eind 2004 bedroeg het aantal actieve MCS-klanten in absolute cijfers 4.197.826, tegenover 4.201.503 op het einde van 2003. Het aantal geregistreerde SIM-kaarten op het Proximus-netwerk bedroeg 4.320.861 (1.739.095 postpaid en 2.581.766 prepaid) tegenover 4.348.736 kaarten eind 2003. Eind december 2004 bedroeg de ARPU voor het actieve klantenbestand 41,00 EUR tegenover 40,30 EUR op het einde van 2003. Dit vertegenwoordigt een gemiddelde van 19,60 EUR voor een prepaid-klant (in vergelijking met 19,20 EUR op het einde van 2003) en 71,60 EUR voor een postpaid-klant (in vergelijking met 69,10 EUR op het einde van 2003). MCS is ook de marktleider met betrekking tot klantentrouw. Met een TRIM-index (meting van klantentevredenheid in termen van trouw) van 74 scoort MCS duidelijk beter dan zijn concurrenten.
Percentage actieve mobiele klanten
Evolutie van de ARPU, gemiddelde opbrengst per gebruiker (in EUR)
95,8
02 03
96,6
03
04
97,1
04
0
30
20
40
60
80
39,50
02
100
40,30 41,00 0
10
20
30
40
50
MCS blikvangers • Het marktaandeel in termen van actieve klanten kon worden vastgehouden op ongeveer 50%. • Commerciële lancering van UMTS voor professionele klanten. • Vodafone live!, het meest geïntegreerde mobiele multimediaaanbod, geïntroduceerd in juni. • Lancering van de BlackBerry-oplossing voor businessklanten in oktober. • De invoering van vele nieuwe tariefplannen voor residentiële en professionele klanten. • In 2005 draagt Philippe Vander Putten zijn functie van CEO over aan Michel Georgis (ex-COO) en wordt Voorzitter van de Raad van Bestuur van MCS.
MCS heeft zijn merkleiderschap geconsolideerd. In 2004 bereikte de merkbekendheid van Proximus 85%, terwijl de concurrenten 76% en 59% haalden.
Een netwerk van topkwaliteit Het gsm/GPRS-netwerk van Proximus bereikt meer dan 99% van de bevolking en beschikte eind 2004 over 3.320 antennesites. De geavanceerde technologieën die werden geïnstalleerd zorgen in combinatie met zorgvuldig onderhoud voor eersteklas kwaliteit en betrouwbaarheid. Wat de prijs-kwaliteitverhouding betreft, hoort MCS bij de top 5 van de operatoren in de Vodafone-groep. Wat de beperking van dienstonderbrekingen betreft, heeft MCS zelfs een plaats in de top 3. MCS was in 2004 de eerste mobiele operator in België die 3Gdiensten lanceerde. Op het einde van 2004 was het bovendien nog steeds de enige operator die dergelijke diensten aanbood. De businessklanten van MCS kunnen de Vodafone Mobile Connect Card, een datacard voor laptops, gebruiken via het UMTS-netwerk in 12 Belgische steden. Het UMTS-netwerk van Proximus bereikte op het einde van 2004 28% van de bevolking. In 2004 werd meer dan 50 miljoen EUR geïnvesteerd in het UMTS-netwerk. In juni 1999 was MCS de eerste operator om gsm-bereik te hebben in de Brusselse metro. Door de ononderbroken gedrevenheid om zijn diensten te verbeteren, was MCS in december 2004 ook de enige Belgische mobiele operator die zijn klanten de mogelijkheid gaf hun gsm te gebruiken in de premetro’s van Antwerpen en Charleroi. MCS is ook Belgisch marktleider in termen van wereldwijd bereik. De postpaid-klanten kunnen hun mobiele telefoon via het gsm-netwerk in 171 landen gebruiken, dankzij voice-roamingovereenkomsten met 308 operatoren. De prepaid-klanten kunnen hetzelfde met 67 operatoren in 46 landen. MCS heeft ook GPRSroaming-overeenkomsten met 94 operatoren in 50 landen en UMTS-roaming-overeenkomsten in 12 landen.
Vernieuwing in producten en diensten Businessklanten In mei 2004 was MCS de eerste mobiele operator in België met een commercieel 3G-aanbod voor laptopgebruikers. MCS biedt zijn klanten de Vodafone Mobile Connect UMTS/GPRS-datacard, de eerste snelle datacard voor laptops in Europa. MCS breidde zijn aanbod van datacards in november 2004 uit met de Vodafone Mobile Connect UMTS/GPRS/WLAN-datacard, zodat gebruikers konden kiezen tussen drie technologieën voor de toegang tot hun businesstoepassingen: UMTS, GPRS of Wireless LAN. Meer dan
1.300 datacards waren in gebruik door professionele klanten op het einde van 2004. MCS breidde het aantal Wireless LAN-hotspots gestaag uit tot 44 eind december 2004, met inbegrip van de luchthaven van Zaventem. MCS wil zakenlui een allesomvattende mobiliteitsoplossing aanreiken. Daarom integreerde MCS de hotspots in zijn aanbod van snelle datadiensten om zijn klanten de best mogelijk connectie te kunnen bieden (gsm, GPRS, UMTS of Wireless LAN). Om het grote bedrijven gemakkelijker te maken door de automatische integratie van hun telefoonrekeningen in het boekhoudsysteem, heeft MCS e-Bill gelanceerd, een gewaarborgde oplossing voor elektronische facturen in samenwerking met Certipost. Met Business Package Easy introduceerde MCS een nieuw tarief voor KMO’s en zelfstandigen die boven alles bereikbaar willen zijn. Gebruikers betalen een prijs per minuut, ongeacht het tijdstip of het gebruikte netwerk. MCS lanceerde bovendien sms Communicator, een professionele oplossing om vanaf een pc of laptop een sms te sturen naar een aantal correspondenten tegelijk. In oktober 2004 lanceerde MCS de BlackBerry-oplossing voor corporate klanten. Dankzij deze push-architectuur worden e-mails en afspraken automatisch afgeleverd op de BlackBerry-telefoon, zonder te moeten inbellen.
Residentiële klanten Sinds maart 2004 kunnen klanten van Dexia Bank al hun bankverrichtingen doen met hun gsm, via Dexia Direct Mobile, een eenvoudige en veilige toepassing. Vodafone live!, het meest geïntegreerde mobiele multimediaaanbod, werd aan residentiële klanten voorgesteld in juni 2004. Dit toonaangevende multimedia-aanbod voor consumenten zet de deuren open naar een wereld van kleurrijke mobiele communicatie, met nieuws, informatie, e-mail, chat, lokatiegebonden diensten, games, beltonen,… op de mobiele toestellen van klanten. Vodafone live! heeft een exclusief aanbod van mms-compatibele toestellen met kleurenscherm en ingebouwde camera. MCS voerde in 2004 twee nieuwe tariefplannen in voor de postpaid-klanten: Exprimo, met de mogelijkheid om 10 sms’ en te sturen of 10 minuten te bellen voor 1 EUR en FreeStyle, dat klanten de kans geeft in één formule de voordelen van een betalend abonnement te combineren met die van een voorafbetaalde kaart. MCS was de eerste mobiele operator die in België de Real Tones invoerde, een nieuwe generatie van beltonen.
31
Voor de prepaid-klanten lanceerde MCS een nieuwe herlaadwaarde van 5 EUR en een nieuwe eenvoudige prepaid-formule: Pay&Go Evening Talk. Pay&Go-klanten kunnen hun kaart ook herladen via 1-2-ring (rechtstreeks via de gsm), ongeacht bij welke bank ze klant zijn. In 2004 lanceerde MCS Pay&Go Club, een getrouwheidsprogramma waarmee alle Pay&Go-klanten kunnen profiteren van gratis belkrediet.
Het eerste resultaat van deze overeenkomst was de lancering voor professionele klanten van de Vodafone Mobile Connect UMTS/ GPRS-datacard in mei 2004. Proximus breidde zijn gamma van datacards in november 2004 uit met de Vodafone Mobile Connect UMTS/GPRS/WLAN-datacard.
ProximusCollection: een uniek gamma mobiele telefoons
In oktober 2004 lanceerde MCS “BlackBerry from Vodafone” voor businessklanten. Aangezien dit nieuwe product een belangrijke stap is in de richting van een groter comfort voor klanten die vaak onderweg zijn, wil MCS het BlackBerry-aanbod in 2005 uitbreiden tot de KMO-markt.
In 2004 verkocht MCS bijna 900.000 mobiele telefoons onder het “ProximusCollection”-label. Deze telefoons zijn getest, goedgekeurd en vooraf geconfigureerd volgens de instellingen van MCS (Proximus Multimedia Services, GPRS, mms). De collectie omvat gsm’s voor de residentiële klanten (Vodafone live! gsm’s) en de professionele klanten (Vodafone Mobile Connect Card, BlackBerry, PDA). De gemiddelde verkoopprijs van gsm’s daalde in 2004 met 25%. De prijs blijft in België echter hoger dan in de meeste EU-landen, omdat subsidiëring van toestellen niet is toegestaan.
Uitgebreide verkoopkanalen De MCS-verkoopkanalen doen een beroep op directe en indirecte distributie en op de klantendienst, die advies geeft en aan upselling en cross-selling doet. Op 31 december 2004 had MCS een indirect distributienetwerk van 1.512 verkooppunten, verspreid over telecomketens (208, met inbegrip van de 96 Belgacom-verkooppunten), telecomagenten (392 verkooppunten), kleinhandelaars en agenten (respectievelijk 290 en 622 verkooppunten). De Pay&Go-herlaadkaarten worden verkocht in meer dan 8.000 verkooppunten.
Partnership met Vodafone Vodafone, dat 25% van Belgacom Mobile in handen heeft, is wereldwijd leider in mobiele telefonie. Om deze troef nog meer uit te spelen, werd eind 2003 een samenwerkingsovereenkomst ondertekend met de bedoeling de bestaande samenwerking van MCS met Vodafone te verstevigen en te formaliseren in de volgende domeinen: ontwikkeling van producten en diensten, branding (in luchthavens), procurement (synergieën), accountmanagement en IT/technisch management.
In juni 2004 lanceerde MCS Vodafone live!, een uitgebreid aanbod van multimediadiensten, voor zijn residentiële klanten.
MCS biedt de klanten van Vodafone en zijn partnernetwerken een transparante toegang tot zijn internationale diensten. MCSklanten genieten op hun beurt de voordelen van de roamingdiensten en het wereldwijde bereik van Vodafone. Naast de ontwikkeling en de lancering van nieuwe producten en diensten werd de samenwerking ook versterkt door de uitwerking van operationele synergieën op het gebied van aankoop (met inbegrip van IT) en het uitwisselen van best practices.
Prijszetting en regelgeving Door zijn status als operator met een sterke positie op de markten van de mobiele communicatie en de interconnectie heeft het BIPT, de regulator voor de telecommunicatie, in december 2001 beslist dat de interconnectietarieven van MCS geleidelijk zouden moeten dalen. MCS heeft zijn interconnectietarieven sindsdien vijf keer verlaagd. MCS verlaagde zijn interconnectietarieven in november 2004 met 7% (in plaats van de daling met 12% die aanvankelijk gepland was in juli). De interconnectietarieven van MCS liggen bijgevolg onder het Europese gemiddelde. België is een van de landen met de hoogste graad van asymmetrie in mobiele terminatietarieven tussen de diverse operatoren (een verschil van meer dan 50%). Door de vertragingen in de omzetting van het nieuwe Europese regelgevend kader voor telecommunicatie mag het jaar 2004 als een overgangsjaar worden beschouwd. Vermeldenswaard zijn de herziening door de regulator van de beslissing van 2001, die de evolutie bepaalde van de mobiele-terminatietarieven van MCS, en de mededeling ter verduidelijking van de status en het gebruik van gsm-gateways op mobiele netwerken.
Onze prioriteit is steeds nieuwe mobiele oplossingen aan te bieden
32
+ 42 %
Inkomsten uit “Advanced data”
2004, een jaar vol uitdagingen De concurrentie was heviger dan verwacht in 2004. Het aantal actieve klanten van MCS daalde lichtjes, terwijl de actieve penetratie in België met meer dan 5% steeg. Het aantal klanten dat MCS verliet, werd niet volledig gecompenseerd door het aantal nieuwe klanten. Bijgevolg stegen de inkomsten van MCS maar met iets minder dan 3%. Niettemin behoudt MCS zijn leiderspositie op de markt, zoals die gemeten wordt door de belangrijkste operationele en financiële indicatoren: een actief marktaandeel van 50%, een ARPU die hoger ligt dan 41 EUR, datagerelateerde inkomsten die bijna 16% vertegenwoordigen van de inkomsten uit diensten. Talrijke initiatieven werden gelanceerd in 2004: nieuwe tariefplannen (Exprimo, FreeStyle, Business Package Easy, Pay&Go Evening Talk), nieuwe producten (herlaadwaarde van 5 EUR, Vodafone Mobile Connect card, BlackBerry, Real Tones) en diensten (roamingovereenkomsten, Pay&Go Club, enz.) als krachtdadige reactie op de agressieve concurrentie. MCS handhaafde een EBITDA-marge van meer dan 50%.
Vooruitzichten Alle genoemde initiatieven zullen een invloed hebben op de resultaten van 2005. Daarbij zullen veel andere initiatieven worden gelanceerd. MCS is van plan het gevecht om het marktaandeel in het business-segment voort te zetten met een doorgedreven retentie en winback. Op de residentiële markt zal MCS verscheidene campagnes opzetten om zijn klanten met hoge waarde te behouden (bv. gratis oproepen vrijdag- en zaterdagnacht in februari 2005). MCS zal de lessen uit 2004 onthouden en in 2005 de op de klanten gerichte strategie versterken. Dit jaar zullen alle campagnes nog meer gedreven zijn door en gericht zijn op de behoeften van de klant. De eerste drie strategische assen staan rechtstreeks in verband met de klanten: Klanten behouden: MCS is zich ervan bewust dat het succes van 2005 boven alles bepaald zal worden door de tevredenheid van de 4,2 miljoen residentiële klanten en business-klanten die de producten en diensten van Proximus dagelijks gebruiken en ontdekken. Talrijke campagnes die werden gelanceerd in 2004 zullen worden uitgebreid en versterkt in 2005. De belangrijkste daarvan
behelst dat elke klant de tariefformule wordt aangeboden die het best geschikt is voor zijn profiel. Voor MCS is elke klant uniek. Het is dan ook de bedoeling het aanbod van gedifferentieerde producten en diensten uit te breiden. MCS zal de nadruk leggen op de dienstverlening aan de klant, die zoveel mogelijk moet worden gedifferentieerd ten opzichte van de concurrentie, zowel in termen van netwerk, als distributie, klantendienst of getrouwheidsprogramma’s. Klanten stimuleren: om te kunnen groeien, moet MCS ervoor zorgen dat de klanten meer gebruik maken van zijn netwerk. Een voortdurende prioriteit ligt in het aanbieden van nieuwe manieren om “mobiel te gaan”. MCS vindt het daarom belangrijk om zijn rol als marktleider te versterken op het gebied van vernieuwing, bv. via de uitbreiding van het UMTS-netwerk of de lancering van de videotelefonie. De klanten stimuleren betekent echter ook ervoor zorgen dat het gebruik, zelfs minimaal, van spraak- en sms-diensten toeneemt. Nieuwe klanten aantrekken: de agressiviteit van de concurrentie zorgt voor een verhoging van de churn rates tussen operatoren. MCS maakt er een punt van waardevolle prospecten consequent een aantrekkelijk aanbod voor te stellen, door te benadrukken op welke punten Proximus anders is dan de concurrentie. En door exclusieve producten en diensten aan te bieden, zoals het meest uitgebreide multimedia-aanbod in België via het Vodafone live!portaal. Kosten beheersen: aangezien MCS zich in een marktomgeving met een beperkte inkomstengroei bevindt, zal het zijn kosten strikt blijven beheersen om de rentabiliteit te kunnen handhaven. MCS focust daarbij op tal van initiatieven die zorgen voor efficiëntie en rendement van projecten, procedures en de organisatie als geheel, ondanks de verhoogde interconnectiekosten. De doelstellingen van de teams binnen MCS passen volledig binnen deze vier strategische assen. Daarbovenop komt nog de wil om, niet alleen in 2005 maar ook in de komende jaren, te investeren in onze klanten om ervoor te zorgen dat wij als operator hun voorkeur genieten. Het thema voor dit jaar wordt dan ook: “Win the Customer Today and Tomorrow”.
In oktober 2004 lanceerde MCS de “BlackBerry van Vodafone” voor professionele gebruikers
4,2 miljoen tevreden klanten zullen de maatstaf zijn voor ons succes
33
Naast haar activiteiten in België levert Belgacom diensten met betrekking tot spraak- en dataconnectiviteit en -capaciteit aan telecomoperatoren en dienstenleveranciers in de hele wereld. Op 22 februari 2005 ondertekende BICS een overeenkomst om haar activiteiten onder te brengen in een joint venture met Swisscom Fixnet. Belgacom heeft 72% van de aandelen van deze joint venture in handen.
internationale carrierdiensten (International Carrier Services - ICS) Belgacom in de wereld Belgacom International Carrier Services (ICS) levert wereldwijd spraak-, data- en capaciteitsdiensten aan vaste en mobiele telecomoperatoren en service providers. 2004 was een jaar vol uitdagingen, want de wholesalemarkt bleef te kampen hebben met prijs- en margeverlagingen. Desondanks deed ICS het goed en slaagde het erin marktaandeel terug te winnen, de kosten te drukken en bepaalde inkomstenverliezen uit het eerste semester te compenseren. Daarbij voerde ICS de nodige veranderingen door om proactief te kunnen deelnemen aan de strategische consolidatie op de markt.
Dynamiek van de markt Volgens schattingen (1) is de waarde van de internationale interoperatorenmarkt waarop ICS zich richt in 2004 1,2% gestegen tot 13,2 miljard EUR. Internationale spraak vertegenwoordigt nog steeds meer dan 90% van deze markt. De volumes in de internationale wholesale-spraakmarkt (transit) zouden van 2003 tot 2004 13% toegenomen zijn. De markt van de carrierdiensten voor mobiele operatoren is in 2004 gegroeid. In het hele spectrum van de internationale carrierproducten is deze groei aanwezig: spraak, messaging- en roamingdiensten, data en capaciteit. Voor het mobiele spraakverkeer wordt een groei van 20% voorspeld (2) en ICS verwacht dat de inkomsten uit het mobiele dataverkeer de komende vijf jaar 25% zullen stijgen. Door de liberalisering en het tempo van de economische groei worden belangrijke kansen gecreëerd buiten Europa, vooral in de mobiele sector. De grootste groei wordt verwacht in India, China, het Midden-Oosten en Afrika, waar de landen hun markten geleidelijk zullen openstellen. De vaste spraakverkeermarkt blijft algemeen dalen, omdat de vervanging door mobiele telefonie en VoIP verdergezet wordt. Door de ontwikkeling van de VoIP-retail-interface kunnen ISP’s & ASP’s het spraakverkeer rechtstreeks bij de eindgebruikers halen. Dit heeft geleid tot een nieuw klantensegment voor de carriers. Het VoIP-verkeer wordt voor 2004 geschat op 30 miljard minuten, meer dan 13% van het internationale verkeer wereldwijd.
34
(1) Gebaseerd op ramingen van Telegeography 2005, Ovum en het bedrijf zelf. (2) Volgens berekeningen van Telegeography 2005.
In het internationale carriersegment spelen ook deviezenkwesties: door de evolutie van de Amerikaanse dollar is prijszetting in euro minder concurrerend geworden voor klanten die in deze munt kopen.
Concurrentielandschap In de eerste helft van 2004 had ICS zware concurrentie in de internationale spraakmarkt door de agressieve prijszetting van concurrenten. In de tweede helft van 2004 kon ICS voor een groot deel zijn marktaandeel terugwinnen en de verliezen uit het eerste semester goedmaken. Het transit-spraakverkeer van Belgacom ICS steeg van 3,5 miljard minuten in 2003 tot 4,2 miljard in 2004, een volumestijging met 18%.
De evolutie van producten en diensten De inkomsten uit sms-transit en mms-transit, nieuwe mobiele producten die werden gelanceerd in 2004, waren bemoedigend. De contracten die in het laatste kwartaal werden ondertekend en ophanden zijnde contracten met belangrijke mobiele groepen zijn toekomstige bronnen van incrementele inkomsten. Na 11 maanden activiteit heeft het verkoopkantoor in Dubai zeer bevredigende resultaten opgeleverd, zowel in termen van verkeer getermineerd in de regio als nieuwe contracten. Verdere ontwikkelingen parallel met de liberalisering staan op het programma, met inbegrip van een point-of-presence netwerk en de versterking van het lokale verkooppersoneel.
Naar een verhoogde efficiëntie Ondanks een scherpe stijging van het verkeer en de implementatie van nieuwe diensten slaagde ICS erin om zijn netwerk, personeel en andere bedrijfskosten met 12% te verminderen (uitgezonderd boekhoudkundige waardeverminderingen). ICS bleef in de toekomst investeren met de upgrade van een switchingplatform voor volledige IP-conformiteit en capaciteitsverhoging, de implementatie van Best-in-class tools voor het besturings- en ondersteuningssysteem (OSS) en een nieuw handelsplatform.
ICS blikvangers • Voorbereiding van de spin-off en de incorporatie als BICS (Belgacom International Carrier Services). • Nieuwe mobiele producten: sms Transit en mms Transit. • Bevredigende resultaten van het verkoopkantoor in Dubai, dat begin 2004 werd geopend. • Belgacom ICS werd door andere operatoren verkozen tot de meest concurrerende carrier. • Het totale volume steeg met 8,6% ten opzichte van 2003 (voornamelijk te danken aan transit). • Voortgezette inspanningen om de bedrijfskosten te drukken, waardoor de netwerkkosten per minuut dalen.
Strategie De verwachting is dat de consolidatie in de internationale carrierdienstenmarkt zich zal doorzetten. Belgacom is goed geplaatst om gebruik te maken van consolidatiekansen, die stabiele verkeersvolumes kunnen verhogen, het gebruik van de middelen kunnen optimaliseren door schaalvoordelen en operationele rentabiliteit kunnen genereren. In 2004 bekeek ICS diverse consolidatiekansen. Om de deelname aan deze consolidatie te vergemakkelijken, heeft Belgacom haar ICS-activiteiten ondergebracht in een volledige dochteronderneming van Belgacom NV. Het nieuwe bedrijf, Belgacom International Carrier Services (BICS), startte op 1 januari 2005.
Joint venture In de context van haar consolidatiestrategie in dit segment, heeft Belgacom op 22 februari 2005 een joint venture overeenkomst gesloten met Swisscom Fixnet, met het doel een business combinatie te bewerkstelligen tussen Belgacom ICS en Swisscom Fixnet’s internationale carrier divisie voor de Swisscom group. De business combinatie is, onder voorbehoud van het bekomen van de vereiste reglementaire goedkeuringen en de integratie van de twee facturatiesystemen, gepland in het vierde kwartaal van 2005. De joint venture zal voor 72% door Belgacom NV en voor 28% door Swisscom Fixnet gecontroleerd worden, en zal Swisscom en Belgacoms bevoorrechte leverancier zijn voor internationale connectiviteitsdiensten. Belangrijke synergieën in termen van kosten worden verwacht van deze transactie.
Risico’s en kansen Aangezien vele concurrenten hun marktaandeel willen behouden, wordt op korte termijn een uitholling van de eenheidsmarges
+ 18 %
Verhoging van het volume van transitspraakverkeer
verwacht. Op middellange termijn zou de geleidelijke consolidatie van de markt moeten leiden tot een stabilisering van de eenheidsmarges. Men voorziet dat het sourcinggedrag van de klanten zal evolueren onder invloed van “mid-cap” middelgrote vaste of mobiele operatoren die hun strategie voor internationale verkeerssourcing herzien en geleidelijk overschakelen op een beperkt aantal “strategische leveranciers” die hen een brede waaier van producten en diensten bieden, met inbegrip van end-to-end oplossingen.
Vooruitzichten In 2005 zal BICS zich concentreren op de volgende vier doelstellingen: • Focus op de meest rendabele klanten en bestemmingen: ICS zal zijn positie in de regio’s met een hogere marge verder versterken door meer business te winnen van en naar recent geliberaliseerde regio’s in Afrika, het Midden-Oosten en Azië, waar de verkoopkantoren van Singapore en Dubai een belangrijke rol spelen. • Operationele uitmuntendheid: de lancering van efficiëntieprojecten (updates van OSS en switchingfaciliteiten) en de vlotte integratie van eventuele strategische partnerships. • De mobiele business opdrijven en verder kijken naar kansen in de mobiele waardeketen. De onlangs gelanceerde messaging suite (sms en mms) aanvullen en de positie van het bedrijf op het vlak van roamingproducten (signalering en GPRS-roaming) versterken om ervoor te zorgen dat kan worden ingespeeld op de behoeften van de klanten. • Verdere consolidatiekansen onderzoeken om een marktaandeel van 15% te bereiken en door te stoten tot de top 3 van de internationale wholesale-carriers.
9 maart 2004: inwijding door Prins Filip van ons “ICS Sales Office” in Dubaï. Bridget Cosgrave, President & CEO van BICS NV en Nabil Baccouche, kantoorverantwoordelijke. De inwijding gebeurde in het kader van de economische missie georganiseerd door de Belgische Dienst voor de Buitenlandse Handel in de Verenigde Arabische Emiraten en in Oman
35
>
36
Focus op de kernactiviteiten om de rendabele leiderspositie te behouden
De telecomwereld van vandaag staat bol van de uitdagingen: de technologie evolueert voortdurend, de concurrentie laat zich voelen en regelgevende instanties hertekenen het telecomlandschap. Om koploper te blijven heeft onze Groep een duidelijke en gerichte strategie uitgewerkt die steunt op drie belangrijke pijlers: de leiderspositie op de Belgische markt handhaven, operationele efďŹ ciĂŤntie bereiken en investeren in rendabele groei.
de strategie van de Groep Best-in-class De strategie van Belgacom blijft erin bestaan te focussen op de kernactiviteiten van de onderneming, waarvoor ze over concurrentievoordelen beschikt, om haar positie als preferente leverancier van telecomdiensten in BelgiĂŤ te behouden en tegelijk winst te blijven maken. Ons doel is om Best-in-class te worden. Belgacom maakt er een punt van de lat hoog te leggen. Om in de onderneming de focus te richten op topprestaties en om inspanningen voor een drastische verbetering van de bedrijfsprestaties te stimuleren, wordt het Best-in-class-concept ook intern vooropgesteld. Een van de voorwaarden hiervoor is het geleidelijk laten indringen van een nieuwe mentaliteit in de onderneming via de ontwikkeling van een nieuwe bedrijfscultuur. Verschillende nieuwe vaardigheden, zoals klantgerichtheid, behendigheid en resultaatgerichtheid, worden als onmisbaar beschouwd om de ambities van Belgacom te kunnen waarmaken. De onderneming zal de ontwikkeling van deze vaardigheden dan ook aanmoedigen opdat de werknemers van onze Groep een belangrijke troef zullen zijn met betrekking tot de huidige marktdynamiek.
37
Drie pijlers voor toekomstige stabiliteit De leiderspositie op de markt handhaven Zorgen voor echte klantenintimiteit De transformatie van een technologiegericht bedrijf naar een klantgericht bedrijf is volop aan de gang. Top op heden werd reeds de nadruk gelegd op segmentering, customer relationship management en andere technieken om een betere dienstverlening aan de klanten te garanderen. Dit blijft meer dan ooit de basis van de groepsstrategie, samen met de uitgesproken bereidheid om diensten van superieure kwaliteit te leveren en de wil om koploper te worden in het proactief aanbieden van de beste totaaloplossingen aan klanten. Wij zullen ons er meer en meer op toeleggen om onze klanten door middel van onze diensten die resultaten te bezorgen die zijzelf voor ogen hebben.
Ons marktaandeel verdedigen Als een markt wordt opengesteld voor de concurrentie kan de gevestigde operator alleen maar marktaandeel verliezen. Voor Belgacom is de tijd gekomen om te vechten voor elke waardevolle klant. Het behoud van een significant deel van de marktwaarde is van essentieel belang om de rentabiliteit van de onderneming te kunnen handhaven. Voor Fixed Line Services: vernieuwende producten en diensten en een sterke focus op gesegmenteerde winback, zonder terecht te komen in een spiraal van waardevernietiging. Voor Mobile Communication Services: nieuwe types tariefplannen, prepaid-naar-postpaid-conversieprogramma’s en actief klantenbehoud om de markt- en waardeaandelen op het huidige niveau te houden.
Het breedbandgevecht winnen Onwikkelen van de toepassingen van de toekomst Stimuleren van de bestaande mobiele datadiensten
Echte klantenintimiteit bereiken Marktaandeel verdedigen Consolideren van de internationale wholesale-markt
es
Best practices invoeren Processen stroomlijnen Middelen beheren
n ie u 38
st e u we b edrijfscultuur ter onder
ellingen
Leiderspositie op de markt
doel st
drijf sc u ltu ur t
nieuwe be
> Operationele efficiëntie
>
Best-in-class worden
tra te g isch e
e nd
Het doel is om voldoende schaalgrootte te bereiken om de rentabiliteit in de wereldwijde oproepterminatiemarkt — waar de volumes voortdurend stijgen, maar de prijzen onder druk staan door de hevige concurrentie, de regelgeving en de overcapaciteit — te verbeteren. In deze context heeft Belgacom in 2004 actief mogelijkheden tot schaalvergroting van haar activiteiten in deze business onderzocht. Ze zal dit blijven doen in 2005. Een eerste stap in de implementatie van deze strategie was de spin-off van de internationale carrieractiviteiten en de creatie van Belgacom International Carrier Services (BICS), een volle dochteronderneming van Belgacom.
strategische doelst ellin an de v g gen in n Rendabele u e t s groei r
er
o
Actief deelnemen aan de consolidatie van de internationale wholesalemarkt
n va g n ni
d
Operationele efficiëntie bereiken In een moeilijke marktomgeving, die wordt gekenmerkt door substitutie in het voordeel van mobiele oplossingen en agressieve concurrentie, doet de onderneming voortdurend inspanningen om efficiënter te werken en de kosten waar mogelijk te drukken, en dit zonder te raken aan de klantentevredenheid. Er werd een enorme vooruitgang geboekt in de vastelijnactiviteiten, daar waar het mobiele segment reeds eerder een opmerkelijk niveau van efficiëntie had bereikt.
De processen stroomlijnen om de efficiëntie te verhogen Er wordt steeds meer gebruikgemaakt van automatisering, e-tools en selfcare om de administratieve werklast te verminderen. Tegelijk worden grote inspanningen geleverd om de netwerkprocessen te verbeteren. Bovendien zal FLS ook de specifieke business policy’s en -processen aanpakken die te log zijn en waarvoor te veel stappen en te veel handelingen vereist zijn. Het doel hier is de klantentevredenheid te verhogen en onnodige volumes in de kernactiviteiten terug te dringen.
de eerste UMTS-toepassingen voor residentiële klanten worden gelanceerd en zullen ook hun ervaringen met mobiele data in het algemeen verbeteren. De Groep blijft verder externe investeringsdossiers onderzoeken om de wegen voor toekomstige groei te bepalen. Hierbij gaat de aandacht voornamelijk naar rendabele opportuniteiten voor die segmenten, zoals Network and System Integration (NSI), waarvoor de Groep gelooft dat externe groei noodzakelijk is. De Groep zal ook actief deelnemen aan verdere consolidatie van de internationale carrieractiviteiten. Ook andere mogelijkheden worden overwogen, op voorwaarde dat ze een toegevoegde waarde creëren voor de aandeelhouders.
Innovatie
Er worden op verschillende niveaus externe referenties gebruikt om de vooruitgang te monitoren en ervoor te zorgen dat vernieuwende, succesvolle ideeën ook worden toegepast binnen de Groep.
Algemeen gesproken wordt onze bedrijfsomgeving steeds complexer. Om nieuwe uitdagingen te kunnen aangaan, zal Belgacom innovatie hoog in het vaandel dragen. Er zullen bijkomende diensten worden gelanceerd die mogelijk worden gemaakt door nieuwe technologieën (zoals UMTS of VDSL) en toepassingen die de “digitale levensstijl” elke dag een stukje dichterbij brengen. Zo werkt FLS aan de verdere uitbreiding van de activiteiten van NSI, neemt het deel aan de ontwikkeling van e-Belgium en bereidt het de commerciële lancering van iDTV in 2005 voor. MCS ontwikkelt zowel voor residentiële als professionele klanten mobiele-internetdiensten, mobielebetalingsdiensten, machineto-machinediensten en locatiegebaseerde diensten. Deze nieuwe waaier van innoverende diensten zal het leven van onze klanten veel gemakkelijker maken.
Investeren in rendabele groei
Bedrijfsvooruitzichten
De middelen beheren naargelang de behoeften Na de implementatie van het “Horizon”-efficiëntieprogramma in de onderneming worden alle kosten voortdurend gecontroleerd om ze zoveel mogelijk te reduceren. Externe mobiliteitsprojecten, gecombineerd met het natuurlijk verloop, maken het daarnaast mogelijk om het personeelsbestand in lijn te brengen met de bedrijfsvereisten.
Best practices vergelijken en invoeren in elke business
Breedband is zeer belangrijk voor de ontwikkeling van het bedrijf. Er wordt zeer sterk de nadruk gelegd op de versterking van de leiderspositie van de Groep inzake breedband door het aantal DSL-abonnees te blijven uitbreiden (zowel in retail als in wholesale) en door nieuwe DSL-varianten en -diensten, zoals VDSL, te lanceren omdat die de deur openzetten voor een nieuwe generatie van toepassingen, zoals bijvoorbeeld tv-uitzendingen en video-ondemand. Ook andere projecten worden op het getouw gezet om nieuwe diensten, zoals e-health-toepassingen en videofonie voor doven en bejaarden, te ontwikkelen. Voor het mobiele segment is mobiele data meer dan ooit de sleutel tot het behoud en de verdere stijging van de ARPU. Verscheidene initiatieven focussen rechtstreeks op de stimulering van het sms- en mms-gebruik terwijl Vodafone Live! nieuwe ervaringen met mobiele data voor onze klanten mogelijk maakt. In mei 2004 konden de business klanten als eerste gebruikmaken van de verhoogde bandbreedte die UMTS met zich meebrengt. In 2005 zullen
FLS is vast van plan zijn marktpositie met hand en tand te verdedigen. Klantenretentie en -winback zullen in de vastelijnactiviteiten vooropstaan. De doelstelling voor 2005 bestaat erin waardevolle klanten zoveel mogelijk te behouden. In deze context zal de verhoogde druk op de tarieven, vooral onder de vorm van bundels en gemeenschappelijke aanbiedingen, de “top-line”-opbrengsten met ca. 3% negatief beïnvloeden. Niettemin wil FLS haar EBITDAmarge op hetzelfde peil handhaven. Voor MCS zal de belangrijkste prioriteit erin bestaan haar huidige marktleiderschap te verdedigen. Om dit te bereiken zal de focus worden gelegd op het behouden van de huidige hoogwaardige klantenportefeuille. Promotie en de verdere penetratie van de bestaande producten & diensten (zoals Vodafone Live! Vodafone Mobile Connect Card...), alsook de lancering van nieuwe gesegmenteerde tariefaanbiedingen en 3G-diensten, moeten MCS in staat stellen een groei in de opbrengsten uit diensten van 0% tot 3% te realiseren. Deze initiatieven zullen een impact hebben op de vooropgestelde EBITDA-marge.
Externe mobiliteitsprojecten maken het mogelijk om het personeelsbestand in lijn te brengen met de bedrijfsvereisten
De commerciële lancering van iDTV is gepland in 2005
39
De belangrijkste taak van Human Resources bestaat erin de behoeften van de onderneming en de ambities van degenen die er de menselijke motor van zijn, op elkaar af te stemmen. In de rusteloze telecomwereld die wordt beheerst door concurrentie, veranderingen, deregulering en technologische vernieuwing, is de mobilisatie van menselijke vaardigheden een van de belangrijkste groeimotoren.
teams met pit! De identificatie en ontwikkeling ervan worden bij Belgacom verwerkt in een strategie op het hoogste niveau, in permanente samenspraak met de vakbondspartners.
de behoeften van onze klanten. Voorbereid op de competenties van de toekomst, maar ook op nieuwe houdingen en een radicale cultuurwijziging.
De drie sterke punten van deze strategie zijn: • onze medewerkers middelen aanreiken voor hun professionele en persoonlijke ontplooiing; • het loon als managementtool; • de interne communicatie.
Leren is een belangrijke factor in het overleven en de groei van een organisatie. Daarom probeert Belgacom Corporate University (BCU) een proactieve businesspartner te zijn die de Belgacommedewerkers de sleutels aanreikt om strategisch belangrijke vaardigheden en competenties te verwerven. De term “universiteit” wijst op het feit dat we alle Belgacom-medewerkers de allerbeste kwaliteit inzake opleiding willen bieden.
De IPO als referentiepunt Uit de evolutie van de voorbije tien jaar blijkt dat onze teams niet alleen in staat waren om de uitdagingen van de vele, door de telecomevolutie opgedrongen veranderingen succesvol aan te gaan, maar er ook goed op konden anticiperen. De laatste van deze uitdagingen was ook niet van de minste: de beursgang van Belgacom op 22 maart 2004.
BCU is opgebouwd uit negen scholen die negen belangrijke functionele groepen van ons bedrijf vertegenwoordigen. De aanpak en werking van de “Schools” zijn gebaseerd op het beheer van de competenties. Het doel bestaat erin de performantie, de bedrijfscultuur, de persoonlijke groei en de loopbaanontwikkeling van alle medewerkers te stimuleren.
Maar we moeten ons ook neerleggen bij de feiten: hoewel het succes van deze moeilijke operatie de maturiteit van ons personeel aangaf, wees ze ook op nieuwe uitdagingen. Deze beursgang is een echt referentiepunt: 2004 is het “scharnierjaar” dat bewijst dat we over het vermogen beschikken om ons volledig te transformeren. Maar die transformatie is nog lang niet voltooid en is eigenlijk de enige zekerheid die Belgacom heeft.
Onze verschillende opleidingsprogramma’s ontwikkelen het nodige potentieel dat Belgacom de mogelijkheid zal bieden de toekomstige uitdagingen aan te gaan.
Het is duidelijk dat een van de grootste uitdagingen van het departement Human Resources erin bestaat ervoor te zorgen dat al onze medewerkers een Best-in-class-competentieniveau behouden.
De totale kosten voor opleidingen stegen van 36 miljoen EUR in 2003 tot meer dan 38 miljoen EUR in 2004. Ook e-learning is in opmars en maakt meer dan 15% van de totale opleidingsuren uit.
De opwaardering van het menselijk kapitaal Al onze medewerkers moeten dus worden voorbereid op de komende veranderingen in de telecomwereld, op de markt en in
40
In 2004 heeft 86% van de medewerkers ten minste één opleidingscyclus gevolgd. Het gemiddeld aantal uren per werknemer steeg van 30 uur in 2003 naar 36 uur in 2004.
In 2005 zal Belgacom verder investeren in de opleiding van haar personeel. We willen bijzondere aandacht besteden aan het “leader”-profiel van ons management, maar ook de inspanningen benadrukken inzake opleidingen voor de meer administratieve en technische functies.
>
Bekwame mannen en vrouwen in een evoluerende organisatie
41
Het is essentieel om in een aangename omgeving te kunnen werken. Dit jaar werden nieuwe maatregelen getroffen om onze werkruimten nog te verbeteren. Zo zijn tal van werkposten en vele vergaderhoeken ingericht of opnieuw ingericht. Dankzij het “Dynamic Office” kunnen onze medewerkers die meestal op verplaatsing werken een tijdelijke kantoorinfrastructuur gebruiken als ze op het bedrijf langskomen.
De bedreigde functies begeleiden In samenwerking met haar sociale partners lanceerde Belgacom een grootscheeps programma voor herscholing en externe mobiliteit om de medewerkers zonder functie of met een bedreigde functie te begeleiden bij hun verdere beroepsloopbaan. De projecten “e-ID” en “call center 112” vormen de eerste fase van dit initiatief. Het project “e-ID” werd opgezet om de gemeenten te helpen bij de voorbereiding en de verspreiding van de elektronische identiteitskaarten bij 8,2 miljoen Belgen. Het project “call center 112” heeft tot doel de huidige noodnummers, zoals 100 en 101, te centraliseren onder hetzelfde nummer: 112. Bijna duizend medewerkers hebben zich kandidaat gesteld. Zo konden al 350 personen hun carrière heroriënteren buiten de onderneming. Voor 254 personen die mogelijk op 1 april 2005 bij Belgacom vertrekken, is de selectieprocedure nu nog aan de gang. In 2005 worden nieuwe gelijkaardige initiatieven gelanceerd.
Er zijn nog andere initiatieven die het leven en het dagelijkse werk van onze medewerkers vergemakkelijken: koffieautomaten, verdeelautomaten van allerlei dranken en broodjes. In de torens te Brussel zijn er ook geldautomaten, een bankkantoor, een reisbureau en een krantenwinkel. En last but not least zijn er negentien bedrijfsrestaurants die gemiddeld meer dan 5.000 maaltijden per dag uitdelen. In het streven naar het welzijn van ons personeel neemt gezondheidszorg een belangrijke plaats in. Belgacom is zich ook bewust van de druk die wordt uitgeoefend op het personeel in een concurrerende en altijd veranderende omgeving. Daarom is preventie en opsporing van de psychosociale risico’s van het werk prioritair.
In deze context wil Belgacom er ook permanent op toezien dat de inzetbaarheid van haar medewerkers toeneemt door ze de mogelijkheid te bieden ondernemingsgeest, flexibiliteit en capaciteiten te verwerven om te kunnen blijven voldoen aan de eisen van de arbeidsmarkt die voortdurend evolueert.
Wat het roken betreft, heeft Belgacom al haar ruimten “rookvrij” verklaard, op enkele schaarse voorbehouden zones na. Naast dit strenge reglement lanceerde Belgacom een “Stop Smoking Plan” met niet alleen begeleiding, hulp en tips.
Welzijn en gezondheid van het personeel Belgacom hecht enorm veel belang aan het arbeidskader en het welzijn van haar medewerkers. Dit uit zich in een bedrijfscultuur die voorrang geeft aan levenskwaliteit. Eén norm dient als leidraad voor alle initiatieven op dit vlak: het evenwicht tussen de persoonlijke levenssfeer en de beroepssfeer. In deze context gaat de aandacht in het bijzonder naar alles wat het gezinsleven van onze medewerkers kan vergemakkelijken en bevorderen: flexibiliteit, allerlei faciliteiten, verzekeringen, beurzen en studieleningen, kindervakanties, organisatie van vrijetijdsactiviteiten, enz. Daarnaast werd een speciaal “Social Unit”-team opgericht dat medewerkers met persoonlijke, financiële, familiale of professionele problemen begeleidt en helpt.
Interne tevredenheid In december 2004 werd op Groepsniveau een interne tevredenheidsenquête gevoerd. Meer dan 55% van het personeel vulde de vragenlijst geldig in. De algemene tevredenheid ligt op hetzelfde niveau als bij de enquête van 2003: 85% van het personeel van Belgacom NV verklaart algemeen tevreden te zijn. Bij Proximus bedraagt het tevredenheidspercentage 92%.
Het loon als managementtool Het loonbeleid steunt op twee principes: benchmarking, dat Belgacom toelaat zich aan te passen aan de economische marktvoorwaarden, en performantie, die wordt geëvalueerd op basis van identieke systemen en normen, op basis van ieders doelstellingen.
Belgacom spant zich hard in om elke medewerker de mogelijkheid te bieden zijn beroeps- en privé-leven op een harmonieuze manier te combineren. Een van de doelstellingen hier is het optimaliseren van de dagelijkse verplaatsingen tussen thuis en de werkplaats. Daarom biedt Belgacom haar medewerkers de mogelijkheid te werken in een van de tien satellietbureaus die speciaal hiertoe zijn uitgerust.
Gemiddeld aantal uren opleiding per werknemer
Opleidingspercentage
24 2
01
02
25 2
03
27
04
Bij de beursgang op 22 maart 2004 bood Belgacom haar personeel de kans in te schrijven op aandelen van de vennootschap tegen
Totale opleidingkosten (in miljoen EUR)
01
74%
01
02
74%
02
3
03
31 2
04
90% 85%
42
5
10
15
20
25
18,79
17,53
17,15
14,38
03
16,88
15,04
04
opleiding in het kader van de functie IDA (persoonlijke ontwikkeling) 0
20,53
19,91
bedrijfskosten kosten deelnemers 30
35
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0
5
10
15
20
25
30
35
40
een lagere prijs dan de eerste beursnotering van 24,50 EUR. In totaal schreven 5.629 bedienden en kaderleden in op 1.842.026 aandelen. Als men deze cijfers vergelijkt met gelijkaardige operaties in andere bedrijven is dit echt een succes. De personeelskosten vormen een van de grootste lasten van de Groep. Het personeel (voltijdse equivalenten) van de Belgacom Groep daalde van 17.541 eenheden in 2003 tot 16.933 in 2004. De loonmassa daalde van 1.046 miljoen EUR in 2003 tot 993 mil-
Onze sociale partners Belgacom is altijd voorstander geweest van een duidelijk en transparant overleg met haar sociale partners. Het voeren van een open dialoog is niet altijd eenvoudig, maar het leidt wel tot een positief sociaal klimaat. Naast het naleven en het invoeren van de verplichtingen van de Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) 2002-2005, werkt ons bedrijf in samenwerking met de vakbonden een flexibele arbeidsorganisatie uit voor de technische medewerkers die naar onze klanten gaan.
joen EUR in 2004, een daling met 5,34%. Voor de Belgacom Groep daalde de gemiddelde loonmassa per
Awards die onze inspanningen sterken
tewerkgestelde persoon van 59.632 EUR in 2003 naar 58.643 EUR
De eigen activiteiten op een objectieve manier evalueren is een lastige taak. Daarom vinden we het zeer belangrijk onze realisaties systematisch te vergelijken met die van de markt en in het bijzonder met die van onze concurrenten. De deelname aan awards die door professionals uit de Human Resources-sector worden georganiseerd, is een andere manier om de confrontatie met de realiteit aan te gaan.
in 2004.
Evolutie van de loonmassa van de Belgacom Groep in miljoen EUR
2002
2003
2004
Totaal
1.101
1.046
993
19.003
17.541
16.933
Personeel (voltijdse equivalenten)
Interne communicatie Intranet is de ruggengraat van de interne communicatie van de Groep. Naast de gebruikelijke informatie zoals de bedrijfsstructuur of de geldende reglementen, kunnen onze medewerkers via ons intranet hun werk organiseren met behulp van een hele reeks praktische toepassingen. Zo kunnen ze on line parkeerplaatsen en vergaderzalen reserveren, vertalingen aanvragen, onkosten-
Zo behaalde onze Belgacom Corporate University (BCU) de HRM Development Award (georganiseerd door HRM Net) voor haar HR Embassy-project, dat binnen het departement een reeks e-learningmodules ontwikkelde voor de professionalisering van de HR-activiteiten. En Proximus was 16e in de “Top 30 van de Beste Werkgevers 2004”, georganiseerd door het HRM Centre van Vlerick Leuven Gent Management, “Great Place to Work Institute Europe” en “Vacature”. In deze context kreeg Proximus ook de Special Award voor de gelijkheid tussen vrouwen en mannen in het bedrijf.
nota’s invoeren, kantoormateriaal bestellen, informatie opzoeken over hun loon, hun objectieven, hun evaluatie of openstaande betrekkingen, enz. Het grote voordeel van het systeem is dat het ongelofelijk flexibel en snel is. Ook het bedrijf haalt er voordeel uit want de intranetsite zorgt voor een enorme tijdswinst, wat geld bespaart. Ongeveer 70% van de administratieve contacten tussen Belgacom en haar personeel gebeurt elektronisch! In 2004 werd het PHP-testproject (Personal Home Page) gelanceerd. Dat zal in de loop van 2005 tot heel het bedrijf worden uitgebreid. Dankzij dit systeem kan elk personeelslid de toegang tot de verschillende netwerktools organiseren op basis van zijn prioriteiten en de prioriteiten van zijn departement.
Opleiding is een van de belangrijkste factoren voor de groei van Belgacom. Dat is dan ook de reden waarom de Belgacom Corporate University (BCU) ernaar streeft een pro-actieve partner te zijn binnen ons bedrijf
43
De titel van dit hoofdstuk klinkt misschien ambitieus in een jaarverslag. Belgacom is er nochtans van overtuigd dat elk bedrijf, in zijn sociale verantwoordelijkheid, de plicht heeft zich af te vragen wat zijn bijdrage is tot het maatschappelijk welzijn. Bijdrage die wordt geleverd door zich te bekommeren om anderen en nodig is opdat een bedrijf zich op een duurzame manier kan ontwikkelen.
streven naar maatschappelijk welzijn
Vandaag de dag vraagt de publieke opinie dat de bedrijven verantwoording afleggen over hun sociale prestaties en milieuprestaties en dat ze hun streven naar kortetermijndoelstellingen (rentabiliteit, economische prestaties) verenigen met overwegingen op langere termijn. Een duurzaam bedrijf zal zich inspannen om goede financiële resultaten in evenwicht te brengen met het welzijn van zijn personeel, maatschappelijk engagement, sociaal gedrag overeenkomstig de ethische regels en milieubehoud.
Solidariteit, mecenaat en sponsoring Voor Belgacom zijn deze vier punten prioritair: • sociale, humanitaire en caritatieve acties; • evenementen van culturele en artistieke aard; • ondersteuning van wetenschappelijke en pedagogische initiatieven; • sponsoring van sportevenementen. “De Helpende Hand” vierde op 2 december 2004 zijn tweede verjaardag en blijft de speerpunt van onze sociale, humanitaire en caritatieve acties. Naar aanleiding van deze verjaardag werd de balans opgemaakt: 320 verenigingen kregen een helpende hand toegestoken, gaande van gerecycleerde pc’s tot een bedrag van maximaal 5.000 EUR. Bijna de helft van de dossiers werd ingediend door medewerkers. Dat was wel degelijk het doel dat Belgacom nastreefde met de lancering van het project: solidariteit en maatschappelijk engagement bij haar personeel aanmoedigen en stimuleren.
44
Ook Child Focus, het Europees centrum voor vermiste en seksueel uitgebuite kinderen, en Special Olympics Belgium, een organisatie die gehandicapte personen helpt aan topsport te doen, kregen bijzondere aandacht van ons bedrijf. Daarnaast vermelden we nog het United Fund For Belgium, een Belgische vereniging die bij bedrijven fondsen verzamelt en deze toekent aan liefdadigheidsinstellingen die hun activiteiten in België uitoefenen. In december 2002 startte Proximus met de Proximus Foundation. In 2004 steunde deze stichting 36 projecten en smeedde ze banden met nog veel meer personen en organisaties. Het bedrag van de tussenkomsten in 2004 bedroeg 500.000 EUR. Ook in 2005 blijft Belgacom zich engageren door steun te bieden aan andere organisaties zoals AiG (Action Innocence Group), die ouders en kinderen informeert over de mogelijke gevaren van internet. Belgacom heeft ook eigen acties en lanceerde bijvoorbeeld het proefproject videofonie voor slechthorenden, dit in samenwerking met de federaties van Vlaamse en Franstalige dovenorganisaties. Op cultureel en artistiek vlak gaat onze aandacht naar de Koningin Elisabethwedstrijd, de Koninklijke Muntschouwburg, het Théâtre Royal de Namur en het KlaraFestival. Wij steunen ook de Muziekkapel Koningin Elisabeth door drie Belgische studenten een beurs te geven voor piano, viool en zang.
>
Klaar zijn om verantwoording af te leggen
45
Inzake wetenschappelijke en pedagogische initiatieven steunen we: • het onderzoekscentrum Corporate Social Responsibility en de gigantische virtuele bibliotheek Knowledge Space van de Solvay Business School. Belgacom verleent ook haar financiële steun aan een nieuw gebouw dat normaal in 2006 klaar moet zijn en ruimte zal bieden voor samenkomsten en communicatie. Het gebouw te Brussel zal uitgerust zijn met de allernieuwste technologische ontwikkelingen en zal een unieke ontmoetingsplaats zijn voor de academische wereld, de verenigingen en de bedrijven; • het Network for Training Entrepreneurship, dat minder begunstigde jongeren voorbereidt om een actieve rol te spelen, door hen te laten kennismaken met de kracht die uitgaat van ondernemen; • de Belgacom-onderzoeksbeurs bij de Erasmusstichting, die een jonge arts de kans biedt zich volledig aan een biomedisch onderzoeksproject te wijden; • de Koningin Paolastichting, die in het kader van de reïntegratie van jongeren onder meer een Koningin Paolaprijs uitreikt aan de meest verdienstelijke onderwijzers; • de International Polar Foundation, die te Brussel gevestigd is en de bevolking informeert over het poolonderzoek en het belang ervan om de klimaatveranderingen beter te begrijpen; • Belgacom zet ook haar Management Trainee-project voort waardoor jonge universitairen een stage van 16 maanden kunnen lopen in de Groep; • daarnaast hebben we ook een dienst om studenten te begeleiden bij het schrijven van thesissen en opdrachten die verband houden met telecommunicatie. Op sportief vlak concentreerden we in 2004 onze inspanningen op de steun aan Belgische sporters in hun strijd om medailles. Het spreekt voor zich dat de gouden medaille van Justine Henin op de Olympische Spelen in Athene het hoogtepunt van het vorige seizoen was. Voor bedrijven die in sportsponsoring investeren, blijft de steun aan topatleten een belangrijk punt, maar men mag ook sporten “louter voor het plezier” zeker niet uit het oog verliezen. Sporten met het gezin of met vrienden. Een manier om dichter bij de supporters te staan en samen met hen te “bewegen”. Deze strategische verandering brengt ons bij de kampioenschappen Belgacom Beach Soccer. Wij plannen ook een reeks initiatieven die jongeren warm moeten maken voor atletiek. Er zijn evenwel drie uitzonderingen op deze nieuwe oriëntatie in onze sportsponsoring: we blijven onze steun bieden aan de Rode Duivels, de Memorial Van Damme en het Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité. In 2005 zullen we de presenting partner van de Memorial zijn. We hebben besloten om in 2005 de amateurfilm in België te steunen, meer bepaald op digitaal vlak. Zo willen we creatieve initiatieven in de digitale wereld begeleiden.
Diversiteit als principe Belgacom heeft de officiële teksten, waaronder de wet van 25 februari 2003, niet afgewacht om elke vorm van discriminatie in het bedrijf tegen te gaan. De gelijke behandeling van alle personeelsleden is een fundamenteel principe. Dat staat trouwens heel duidelijk bepaald in onze Gedragscode. Zo maakt Belgacom op het vlak van statuten, bevorderingen, evaluaties en algemeen personeelsbeleid geen enkel onderscheid tussen het geslacht, de religie, de afkomst, de leefwijze of andere bijzonderheden van een personeelslid. We hebben ook een procedure uitgewerkt en verspreid om elke vorm van geweld, pesterijen en seksuele intimiteiten op het werk te voorkomen (of te verhelpen). Belgacom maakt deel uit van de verscheidene werkgroepen die zich met deze problematiek bezighouden in het kader van de ETNO (European Telecommunications Network Operators). In het bedrijf werd de werkgroep “Diversity Committee” opgericht, die onder meer bestaat uit drie leden van het Executive Committee. Deze werkgroep heeft zich drie doelstellingen gesteld op basis van een intern onderzoek dat in oktober 2004 werd voorgesteld. We hebben reeds een aantal acties ondernomen – die niet bij wet verplicht zijn – om het aanbod inzake evenwicht tussen werk en privé-leven verder te diversifiëren, bijvoorbeeld bijkomend moederschapsverlof, Sick Child Care voor zieke kinderen, voorrang bij de verlofplanning voor ouders van schoolgaande kinderen, enz.
Veiligheid: een prioriteit De Belgacom Groep hecht veel belang aan de veiligheid van goederen en personen in al haar gebouwen, op al haar sites en bouwplaatsen, enz. Het is de bedoeling de prestaties nog te verbeteren en te komen tot nul ongevallen.
Frequentiegraad ongevallen
2000
2001
2002
2003
2004
19,88
20,1
18,52
16,35
16,34
Deze index stemt overeen met het aantal ongevallen per jaar, vermenigvuldigd met een miljoen en gedeeld door het aantal gepresteerde uren per jaar. In absolute cijfers zakte het aantal ongevallen per jaar van 644 in 2000 naar 369 in 2004. Een daling met 42%. Belgacom start gemiddeld tienduizend bouwplaatsen per jaar op. Hiervan wordt er 10% systematisch gecontroleerd door speciale teams die niet alleen nagaan of de geldende veiligheidsnormen worden nageleefd, maar ook een pedagogische rol vervullen. Samen met de leden van de Lokale Paritaire Comités voor Preventie en Bescherming op het werk (LPCP) leggen andere teams jaarlijks meer dan 450 bedrijfsbezoeken af. In de Comités komen gemiddeld drie keer per maand de afgevaardigden (van de werkgever en de werknemers) en de bedrijfsarts samen.
Geslacht en leeftijd binnen Belgacom en bij de actieve bevolking in België (in %) TOTAAL 20-29 J 30-39 J
– 6,9 %
40-49 J 50-64 J
Belgacom: mannen Belgacom: vrouwen 0
46
10
20
België: mannen België: vrouwen 30
40
50
60
70
Hoe jonger de werknemers, hoe dichter Belgacom aanleunt bij de Belgische actieve bevolking.
80
90
Afname brandstofverbruik in 2004 in vergelijking met 2003
Wat de veiligheid van goederen betreft, worden de zowat 600 Belgacom-gebouwen beveiligd door meer dan 2.600 badgelezers. Het bedrijf Securitas kreeg van ons de taak toevertrouwd deze gebouwen te bewaken. Op een tiental sites staat Securitas ook in voor het onthaal, waar het zorgt voor een permanent contactpunt. In het kader van de mobiele bewaking worden maandelijks meer dan 7.000 bezoeken aan gebouwen afgelegd en wordt per maand op ongeveer 80 alarmen gereageerd. Gelukkig gaat het meestal om een vals alarm…
Belgacom weet dat de al dan niet oordeelkundige keuze van haar leveranciers totaal onverwachte gevolgen kan hebben. Tegenwoordig is het niet uitgesloten dat een bedrijf voor de rechter wordt gesleept voor onvrijwillige slagen of verwondingen of het niet verlenen van bijstand aan een persoon in nood, wanneer een van zijn leveranciers op heterdaad wordt betrapt op kinderarbeid of dwangarbeid.
In 2004 werden verscheidene interne sensibiliseringscampagnes gevoerd over de veiligheid op de weg van en naar het werk. 680 werknemers volgden de door Belgacom georganiseerde en aangeboden cursus “safe-driving”.
Milieu: een werk van lange adem De erfenis van morgen bestaat uit wat de mens vandaag maakt en bouwt… Aangezien de wereldbevolking zal blijven toenemen, zouden de toekomstige generaties wel eens grote schulden en onomkeerbare materiële schaarste kunnen erven. Hoewel de impact op het milieu van een bedrijf als het onze minder direct is dan die van een industriebedrijf, is deze toch niet verwaarloosbaar, vooral op het vlak van energieverbruik, papierverbruik en mobiliteit. In 1996 tekende Belgacom het “Environmental Charter of European Telecommunication Network Operator” (ETNO), dat dringende actiepunten oplegt met betrekking tot milieubescherming. Afgevaardigden van ons bedrijf volgen sinds de ondertekening van dit charter allerlei werkgroepen gespecialiseerd in de verschillende milieudomeinen. Teneinde bij te dragen tot de vermindering van de CO2-uitstoot, lanceerde Belgacom een campagne voor energiebesparing, waardoor het verbruik in 2004 met 6,9% daalde in vergelijking met 2003.
Jaar
Verbruik allerlei brandstoffen/jaar
%
2002
13.435.965
–
2003
12.570.413
-6.4%
2004
11.705.595
-6.9%
Bij de aankoop van onze bedrijfsvoertuigen worden ook de waarden van de uitstoot vergeleken. Zo sloten we eind 2004 een leasingovereenkomst voor 1.200 Opel Combo’s, die bijzonder performant zijn op dit vlak. In het algemeen nemen we milieuclausules op in alle overeenkomsten die Belgacom ondertekent. In 2004 werd meer dan 250.000 EUR geïnvesteerd in onderzoek naar bodemverontreiniging. Er werden in 2004 vier nieuwe saneringssites geopend. Het is de bedoeling om tegen eind 2005
een volledige inventaris op te stellen van de problematiek van de bodemverontreiniging op elke site van het bedrijf in België.
Enkele cijfers die voor zich spreken In 2004 produceerden we in totaal 20.549 ton afval, vergeleken met 22.304 in 2003 en 26.820 in 2002. Dit is goed voor een daling met 24% over drie jaar. In 2003 werd 71% van het afval gerecycleerd, vergeleken met 68% in 2004. Terwijl we in 2003 nog 65.600 kg gevaarlijk afval produceerden, was dat in 2004 nog maar 31.122 kg. Enkele voorbeelden van gerecycleerde producten: • 365.250 metalen afvalproducten; • 345.520 kg koperkabel; • 237.000 elektronische componenten; • 80.286 telefoontoestellen; • 7.919 informatica-elementen (allerlei); • 5.786 inktpatronen. In 2004 werden binnen Belgacom 83 miljoen pagina’s geprint. Ook voor de facturering wordt een grote hoeveelheid papier gebruikt. Er werden interne en externe campagnes gevoerd om dit aantal drastisch te verminderen. Sinds mei 2004 stellen we onze klanten een elektronische factuur voor. Zo hopen we mettertijd de enorme papierberg die wordt gecreëerd door het versturen van facturen naar onze miljoenen klanten, te doen slinken. Eind 2004 waren al 12.776 klanten gewonnen voor deze elektronische factuur. Dat is een begin, maar er moet nog een lange weg worden afgelegd!
Eind 2004 heeft Belgacom een leasing contract afgesloten voor 1.200 Opel Combo-voertuigen met lage CO2-uitstoot
47
kerncijfers
(1)
2002
2003
2004
5.338 1.085 6.422 2.020 2.341 1.482 -25 -12 1.445 -203 -99 1.142
5.454 0 5.454 2.250 1.353 566 -27 -4 534 -208 -154 172
5.540 0 5.540 2.394 2.353 1.611 -27 -1 1.583 -508 -152 922
Per 31 december
2002
2003
2004
Kasstroom en Investeringen (in miljoen EUR) Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen Netto kasstroom gegenereerd uit andere investeringsactiviteiten Vrije kasstroom (3) Netto kasstroom besteed in financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) van kas en kasequivalenten
1.371 -566 1.276 2.081 -1.560 521
296 -502 17 -189 -575 -764
1.899 -556 78 1.421 -1.658 -237
7.298 4.601 1.611 2.978 293 1.545 1.109
6.009 4.381 604 2.548 446 840 157
5.368 3.963 406 2.223 407 760 110
2002
2003
2004
2,86 2,86 0,70 1,43 400.000.000
0,43 0,43 0,99 0 399.932.159
2,57 2,57 1,38 0,55 358.612.854
19.003 19.875 268.567 101.641
17.541 17.880 305.054 125.852
16.933 17.108 323.847 139.945
37,8 % 36,5 % 23,1 % 17,8 % 40,7 % 24,6 % 27,4 %
41,3 % 24,8 % 10,4 % 3,2 % 6,2 % 10,2 % 11,2 %
43,2 % 42,5 % 29,1 % 16,6 % 38,7 % 31,1 % 38,4 %
-37,2 %
-6,2 %
-4,9 %
-0,5 -0,5
-0,1 -0,1
0,0 0,0
10,6 % 8,8 %
9,2 % 9,2 %
10,0 % 10,0 %
Boekjaar afgesloten op 31 december Resultatenrekening (in miljoen EUR) Totale opbrengsten voor niet-terugkerende elementen Niet-terugkerende opbrengsten Totale opbrengsten EBITDA (2) voor niet-terugkerende elementen EBITDA (2) Bedrijfswinst (EBIT) Netto financiële opbrengsten/(kosten) Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Belastingen Minderheidsbelangen Nettowinst (aandeel van de Groep)
Balans (in miljoen EUR) Totaal balans Vaste activa Beleggingen, kas en kasequivalenten Eigen vermogen Minderheidsbelangen Schulden voor pensioenen en andere vergoedingen na uitdiensttreding Netto financiële positie
Boekjaar afgesloten op 31 december Gegevens per aandeel Gewone winst per aandeel (in EUR) Verwaterde winst per aandeel (in EUR) Dividend per aandeel, bruto (in EUR) Bijzonder dividend per aandeel, bruto (in EUR) Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen Gegevens over het personeel Personeelsbestand (aantal voltijdse equivalenten) Gemiddeld personeelsbestand over de periode Totale opbrengsten voor niet-terugkerende elementen per werknemer (in EUR) EBITDA (2) voor niet-terugkerende elementen per werknemer (in EUR) Ratios Rendabiliteit EBITDA (2) marge voor niet-terugkerende elementen EBITDA (2) marge Exploitatie marge (EBIT) Netto marge (aandeel van de Groep) Rendement van eigen vermogen (ROE) (4) Rendement van activa (ROA) (5) Rendement van gebruikte kapitalen (ROCE) (6) Schuldgraad Netto financiële schuld op eigen vermogen Dekking Netto financiële schuld op EBITDA voor niet-terugkerende elementen Netto financiële schuld op EBITDA Auto-financiering Investeringen op totale opbrengsten voor niet-terugkerende elementen Investeringen op totale opbrengsten (1) Voorbereid volgens de IFRS normen. (2) Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization. (3) Kasstroom voor financieringsactiviteiten.
48
(4) Netto winst/gemiddeld eigen vermogen. (5) EBIT/gemiddeld (totaal activa - korte termijn beleggingen, kas en kasequivalenten). (6) EBIT/gemiddeld (totaal activa - kortetermijnschulden).
bespreking en analyse van de bedrijfsresultaten door het management
50 • Commentaar bij de geconsolideerde cijfers 54 • Bespreking en analyse door het management van de bedrijfsresultaten per businesssegment 59 • Liquiditeit en kapitaalmiddelen
49
commentaar bij de geconsolideerde cijfers Geconsolideerde resultatenrekening Boekjaar afgesloten op 31 december (in miljoen EUR)
2002
2003
2004
Netto opbrengsten Andere bedrijfsopbrengsten Niet-terugkerende opbrengsten Totale opbrengsten
5.252 86 1.085 6.422
5.377 78 0 5.454
5.415 125 0 5.540
-1.353 -1.101 -863 -764 -4.081
-1.376 -1.046 -782 -897 -4.101
-1.461 -993 -693 -41 -3.187
Bedrijfswinst voor afschrijvingen
2.341
1.353
2.353
Afschrijvingen Bedrijfswinst
-859 1.482
-787 566
-742 1.611
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten Niet-terugkerende kosten Totaal bedrijfskosten voor afschrijvingen
Netto financiële opbrengsten/(kosten) Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen
-25
-27
-27
-12 1.445
-4 534
-1 1.583
Belastingen Minderheidsbelangen Netto winst
-203 -99 1.142
-208 -154 172
-508 -152 922
De totale opbrengsten van de Groep namen met 1,6 % toe tot 5.540 miljoen EUR, aangestuurd door de opbrengstengroei in de segmenten Mobiele Communicatiediensten en Internationale Carrierdiensten. De opbrengsten van de Groep werden beïnvloed door de druk van de concurrentie in het segment Vastelijndiensten. De totale opbrengsten omvatten de winst uit de verkoop van gebouwen en uitrustingen en een compensatiebedrag in het kader van de IPOtransactie (35 miljoen EUR in totaal). De bedrijfswinst van de Groep vóór afschrijvingen (EBITDA) nam met 73,9 % toe tot 2.353 miljoen EUR, hoofdzakelijk onder invloed van niet-terugkerende kosten die in 2003 werden geboekt in het kader
van de overdracht van bepaalde pensioenverplichtingen naar de Belgische Staat (897 miljoen EUR). In combinatie met de bovengenoemde opbrengstgroei werd de positieve evolutie van dit resultaat aangestuurd door een daling met 1,8 % (58 miljoen EUR) in de bedrijfskosten (uitgezonderd niet-terugkerende elementen). De EBITDA van de Groep werd negatief beïnvloed door de opneming in 2004 van een waardevermindering in het segment Internationale Carrierdiensten (20 miljoen EUR) en door niet-terugkerende kosten in het kader van de herstructureringskosten voor de externemobiliteitsplannen (41 miljoen EUR) die in 2004 werden geboekt.
Totale opbrengsten per businesssegment Boekjaar afgesloten op 31 december
2002
50
2003
2004
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
Variatie 2004 versus 2003 (%)
Vastelijndiensten Mobiele Communicatiediensten Internationale Carrierdiensten Eliminaties tussen de segmenten Totaal
3.188 2.075 625 -550 5.338
60 39 12 -10 100
3.108 2.181 626 -461 5.454
57 40 11 -8 100
3.092 2.239 645 -435 5.540
56 40 12 -8 100
-0,5 2,6 3,0 -5,6 1,6
Niet-terugkerende opbrengsten Totaal
1.085 6.422
0 5.454
0 5.540
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 stegen de totale opbrengsten met 1,6 %. Op jaarbasis gingen de opbrengsten uit de Vastelijndiensten met 0,5 % achteruit. De groei in breedband en in National Wholesale compenseerden vrijwel de achteruitgang in de traditionele spraakbusiness. Twee eenmalige elementen (de winst uit de verkoop van gebouwen en uitrustingen en een compensatiebedrag i.v.m. de IPOtransactie, voor in totaal 35 miljoen EUR) droegen ook positief bij tot de opbrengsten van het segment. De opbrengsten uit de Mobiele Communicatiediensten gingen met 2,6 % omhoog, dankzij de groei van de inkomsten uit diensten (+3,3 %). Dit werd echter gedeeltelijk gecompenseerd door bepaalde
•
•
•
uitzonderlijke kredieten en kortingen toegekend naar aanleiding van de 10de verjaardag van Belgacom Mobile, die een impact hadden op de eerste jaarhelft van het jaar 2004. De opbrengsten uit de Internationale Carrierdiensten stegen met 3,0 %, dankzij de groei van het verkeer met mobiele bestemming (+24 %).
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2003 daalden de totale opbrengsten met 968 miljoen EUR tot 5.454 miljoen EUR. Deze daling kwam er vooral door de opneming van niet-terugkerende opbrengsten in 2002 (1.085 miljoen EUR), hoofdzakelijk met betrekking tot winsten gerealiseerd naar aanleiding van de verkoop van Ben Nederland en Belgacom France.
Bedrijfskosten vóór afschrijvingen Boekjaar afgesloten op 31 december (in miljoen EUR)
2002
2003
2004
Variatie 2004 versus 2003
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten Totaal
1.353 1.101 863 3.318
1.376 1.046 782 3.204
1.461 993 693 3.146
6,1 % -5,0 % -11,4 % -1,8 %
Niet-terugkerende kosten Totaal
764 4.081
897 4.101
41 3.187
Uitgezonderd niet-terugkerende kosten daalden de totale bedrijfskosten vóór afschrijvingen met 1,8 % of 58 miljoen EUR.
Personeelskosten en pensioenen
Kosten van verkochte materialen en diensten
(in miljoen EUR)
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 stegen de kosten van verkochte materialen en diensten met 6,1 %. Deze verhoging is vooral te wijten aan de hogere interconnectiekosten binnen Mobiele Communicatiediensten en aan de impact van de kosten op de groei van het verkeer met mobiele bestemming in het segment Internationale Carrierdiensten. De kosten van verkochte materialen en diensten binnen de Vastelijndiensten daalden met 0,6 %. De kostenverhoging in National Wholesale werd immers meer dan gecompenseerd door de kostendaling in de retailbusiness.
Boekjaar afgesloten op 31 december
2002
2003
2004
Wedden en lonen 822 Socialezekerheidsbijdragen 142 Pensioenkosten 110 Vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen) 9 Andere personeelskosten 18 Totaal 1.101
782 142 100
746 163 17
7 15 1.046
39 27 993
17.541
16.933
Personeelsbestand (aantal voltijdse equivalenten) (1)
19.003
(1) Aantal voltijdse equivalenten, berekend op basis van het consolidatiepercentage van de filialen die minder dan 100 % eigendom zijn.
51
De totale wedden en lonen daalden in 2004 met 35 miljoen EUR of 4,5 %. De daling is het gevolg van de globale vermindering van het personeelsbestand op het niveau van de Belgacom Groep (min 608 voltijdse equivalenten of -3,5 %, waarvan sommige het gevolg waren van de implementatie van het BeST- programma en de externemobiliteitsprojecten), die gedeeltelijk werd gecompenseerd door jaarlijkse verhogingen van de loonniveaus (m.i.v. de 2 %-indexstijgingen bij Mobiele Communicatiediensten in juli 2004 en bij Vastelijndiensten en Internationale Carrierdiensten in november 2004). De stijging in de socialezekerheidskosten in 2004 kwam voor 30 miljoen EUR op rekening van bijkomende socialezekerheidsbijdragen betaald aan de Belgische Staat voor statutaire werknemers (een gevolg van de overdracht van het Pensioenfonds eind 2003), gedeeltelijk gecompenseerd door de kleinere socialezekerheidsuitgaven als gevolg van de vermindering van het personeelsbestand. Wegens de volledig gefinancierde overdracht van het Pensioenfonds voor statutaire werknemers in 2003 en wegens de nieuwe classificatie van de interestlasten in het kader van de BeST- en PTS-verplichtingen als “vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen)” in 2004, daalden de pensioenlasten van 100 miljoen EUR in 2003 tot 17 miljoen EUR in 2004. De 17 miljoen EUR hebben betrekking op pensioenuitkeringen voor statutaire en niet-statutaire werknemers bovenop de wettelijke pensioenuitkeringen. De vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen) voor 2004 stegen tegenover 2003 met 33 miljoen EUR. De stijging was vooral het gevolg van de interestlasten in het kader van de BeST- en PTS-verplichtingen (26 miljoen EUR), die eerder onder de pensioenkosten waren ondergebracht. De stijging met 12 miljoen EUR in de andere personeelskosten kwam vooral op rekening van het aandelenaankoopplan met korting (DSPP)
en het aandelenoptieplan voor de werknemers (ESOP), respectievelijk 8 miljoen EUR en 2 miljoen EUR.
Andere bedrijfskosten De andere bedrijfskosten daalden met 11,4 % (89 miljoen EUR), voornamelijk door de impact van kostenverminderingsinitiatieven. Ook hier werd deze evolutie beïnvloed door de terugneming in 2003 van een waardevermindering op de gebruiksrechten van Global Crossing die in 2002 werd geboekt (9 miljoen EUR, binnen Internationale Carrierdiensten ), door de boeking in de eerste jaarhelft van een waardevermindering op de netto activa (20 miljoen EUR, binnen Internationale Carrierdiensten) en door gunstige eenmalige elementen die binnen Vastelijndiensten in de eerste jaarhelft van 2004 werden geboekt (30 miljoen EUR).
Niet-terugkerende kosten In 2004 nam de Groep een last voor herstructureringsprogramma’s in rekening (niet-terugkerende kosten) gelijk aan 41 miljoen EUR. Dit werd geboekt om de verplichting te dekken in het kader van de werknemers die zijn ingegaan op de externemobiliteitsaanbiedingen m.b.t. de elektronische identiteitskaart (e-ID) en de projecten in het kader van het centrale noodnummer van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. In 2003 boekte de Groep niet-terugkerende kosten van 897 miljoen EUR in het kader van de overdracht naar de Belgische Staat van de opgebouwde en toekomstige wettelijke pensioenverplichtingen van de huidige en de gewezen statutaire personeelsleden van de Onderneming en hun overlevende echtgenoten. In 2002 boekte de Groep niet-terugkerende kosten voor een totaal bedrag van 764 miljoen EUR, vooral wegens de kosten voor implementatie van het herstructureringsprogramma BeST.
Bedrijfswinst vóór afschrijvingen (EBITDA) Boekjaar afgesloten op 31 december
2002
2003
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
Variatie 2004 versus 2003 (%)
Vastelijndiensten Mobiele Communicatiediensten Internationale Carrierdiensten Totaal
1.008 1.006 6 2.020
50 50 0 100
1.109 1.113 28 2.250
49 49 1 100
1.257 1.135 2 2.394
53 47 0 100
13,3 1,9 -91,4 6,4
Niet-terugkerende opbrengsten Niet-terugkerende kosten Totaal
1.085 -764 2.341
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 steeg de EBITDA voor de totale Groep op jaarbasis met 1.000 miljoen EUR. Uitgezonderd de impact van niet-terugkerende elementen steeg de bedrijfswinst vóór afschrijvingen met 144 miljoen EUR of 6,4 %. Het resultaat van het segment Vastelijndiensten nam op jaarbasis toe met 13,3 %, dankzij lagere bedrijfskosten en gunstige eenmalige elementen die in de eerste jaarhelft van 2004 werden geboekt.
52
2004
0 -897 1.353
0 -41 2.353
Het resultaat van het segment Mobiele Communicatiediensten steeg met 1,9 %, dankzij een groei in de opbrengsten. Het resultaat van het segment Internationale Carrierdiensten daalde op jaarbasis met 25 miljoen EUR, vooral onder invloed van eenmalige elementen in het kader van waardeverminderingen. Zonder de impact van eenmalige elementen in de beide jaren nam het resultaat van het segment met 3 miljoen EUR (14,7 %) toe.
Afschrijvingen De neerwaartse trend van afschrijvingen is met name te verklaren door een dalend niveau van investeringen binnen Vastelijndiensten tot het jaar 2003. Een neerwaartse herziening in juni 2003 van de nuttige levensduur van de onderzeese kabels binnen Internationale Carrierdiensten leidde tot aanzienlijke afschrijvingen voor het jaar 2003 voor kabels die aan het eind van hun nieuwe geraamde nuttige levensduur waren gekomen. Binnen Mobiele Communicatiediensten zijn de afschrijvingen met de jaren toegenomen, vooral als gevolg van de operationele lancering in 2004 van zowel het nieuwe facturatiesysteem als de UMTS-diensten.
Bedrijfswinst (EBIT) Voor het jaar afgesloten op 31 december 2004 steeg de bedrijfswinst met 1.045 miljoen EUR. Deze verhoging is vooral te danken aan de impact van niet-terugkerende kosten van 897 miljoen EUR die in 2003 werden geboekt, in vergelijking met een niet-terugkerende kost van 41 miljoen EUR die in 2004 werd geboekt ter afdekking van externemobiliteitsprojecten. Uitgezonderd de niet-terugkerende kosten in de beide jaren nam de bedrijfswinst toe met 189 miljoen EUR (12,9 %) in 2004.
verkregen uit zijn satellietinvesteringen en heeft de Groep veel lagere waardeverminderingen geboekt in 2004 op andere participaties die niet geheel worden gecompenseerd door hogere kosten voor de herwaardering van financiële instrumenten aan de marktwaarde.
Verliezen van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Voor de jaren 2003 en 2004 werd de vermogensmutatiemethode enkel toegepast op Alert Services Holding.
Belastingen De reële aanslagvoet voor het jaar 2004 bedraagt 32,1 %. Dit betekent een reëel percentage dat lager is dan de toepasselijke aanslagvoet in België (33,99 % vanaf 1 januari 2003), te verklaren door het feit dat de niet-belastbare opbrengsten van bepaalde dochtermaatschappijen de niet-aftrekbare kosten van de Groep overschrijden.
Minderheidsbelangen
Netto financiële kosten
Het belangrijkste minderheidsbelang binnen de Groep is de participatie van Vodafone van 25 % in Belgacom Mobile. In 2002 had deze lijn ook betrekking op de entiteit die speciaal werd opgericht in het kader van de overdracht van de aandelen van Ben Nederland.
Het niveau van de netto financiële kosten is vrijwel stabiel gebleven in 2002, 2003 en 2004.
Nettowinst
De financiële kosten voor het jaar 2004 weerspiegelden een verhoging in de netto interestlasten voor het jaar, als gevolg van de belangrijke kasverbruikende gebeurtenissen van december 2003 en begin 2004. Anderzijds heeft de Groep in 2004 hogere dividenden
De nettowinst steeg van 172 miljoen EUR in 2003 tot 922 miljoen EUR in 2004 dankzij de positieve evolutie van de bedrijfswinst. In 2003 werd deze echter beïnvloed door een niet-terugkerende kost van 897 miljoen EUR.
Organigram op 01/03/2005
Belgacom NV Vastlijndiensten Belgacom Skynet WIN CERTIPOST Connectimmo DAD Expercom Belgacom finance Finbel Re Belgacom services Belgacom Opal
100% 100% 50% 100% 85% 100% 100% 100% 100% 100%
Mobiele Communicatiediensten
Internationale Carrierdiensten
100%
72%*
Belgacom Invest
BICS
75%
100%
Belgacom Mobile
Points of presence in 15 landen * Afhankelijk van de aanvaarding van de transactie met Swisscom.
53
bespreking en analyse door het management van de bedrijfsresultaten per businesssegment Vastelijndiensten Boekjaar afgesloten op 31 december (in miljoen EUR)
2003
2004
Totaal segment opbrengsten
3.108
3.092
-597 -884 -518
-593 -828 -414
-1.999
-1.835
1.109
1.257
Niet-terugkerende kosten Bedrijfswinst voor afschrijvingen
-897 212
-41 1.216
Afschrijvingen Bedrijfswinst
-565 -353
-500 717
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten Totaal bedrijfskosten voor afschrijvingen Totaal segment resultaat
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 daalden de opbrengsten op jaarbasis met 16 miljoen EUR of 0,5 %. Boekjaar afgesloten op 31 december 2004 Variatie Variatie
(in miljoen EUR)
2003
Retail Spraaktoegang Spraakverkeer Totaal spraak Internet Data Andere retail (1) Totale retailinkomsten
957 908 1.865 375 221 262 2.723
931 802 1.733 418 227 248 2.626
-2,7 % -11,7 % -7,1 % 11,5 % 2,6 % -5,4 % -3,6 %
-26 -106 -132 43 6 -14 -97
325
358
10,2 %
33
59
108
81,2 %
48
3.108
3.092
-0,5 %
-16
Andere Totale opbrengsten
Operationele cijfers Boekjaar afgesloten op 31 december
(1) Andere retail omvat inkomsten uit internationale data, internationale huurlijnen en satellietoplossingen, WIN SA, Digital Age Design NV (“DAD”), Expercom, Certipost en andere retailinkomsten van de Onderneming. De opbrengsten van Skynet en Eduline werden in de tweede helft van 2004 verplaatst van “andere” naar “andere retailinkomsten”. De gegevens van voorgaande jaren werden bijgevolg herwerkt.
De retailinkomsten van Vastelijndiensten daalden op jaarbasis met 3,6 % of 97 miljoen EUR, als gevolg van een daling in de inkomsten van spraaktoegang en spraakverkeer. Deze evolutie is voornamelijk toe te schrijven aan verhoogde concurrentie en aan substitutie. De internetinkomsten (dial-up en breedbandtoegang en connectiviteit) stegen met 11,5 % of 43 miljoen EUR, dankzij de voortdurende groei in het xDSL-abonnementenbestand (+24,4 %). De inkomsten uit datatoegang en connectiviteit namen toe met 2,6 %, naar aanleiding van de groei in uitbestede netwerkbeheers- en netwerkintegratiediensten (+117,9 %). De andere retailinkomsten daalden met 5,4 %, vooral als gevolg van dalende inkomsten in internationale producten (huurlijnen, satellieten) en de verkoop van mobiele toestellen.
54
De Nationale Wholesale-inkomsten namen in 2004 toe met 10,2 % tot 358 miljoen EUR. Dit kwam vooral op rekening van carrier-breedbandlijnen, waaronder carrier DSL-lijnen en bitstream-gereguleerde toegangen (+67,8 %) en van een stijging in het aantal interconnectieminuten (+18,1 %). De andere inkomsten omvatten ook eenmalige elementen zoals de winst uit de verkoop van gebouwen en een compensatiebedrag in het kader van de IPO-transactie (voor een totaal bedrag van 35 miljoen EUR). Deze eenmalige elementen werden geboekt in de eerste helft van het jaar 2004.
Opbrengsten van het segment
National Wholesale
In de loop van het jaar werden nieuwe producten en diensten gelanceerd om de groei van breedband te ondersteunen en de achteruitgang op het vlak van spraaktoegang (PSTN/ISDN-kanalen) en spraakverkeer een halt toe te roepen. Deze producten en diensten omvatten ADSL Light (goedkopere ADSL-lijnen), VDSL (de snelste internetoplossing en de eerste commerciële ingebruikneming van het project Broadway), “Discovery”-lijnen (verminderd PSTN-abonnementsgeld) en nieuwe verkeersaanbiedingen zoals “Belgacom No Limit” (verkeersbundel) of “Maxi Call” (vast tarief per minuut). De lancering van een winbackprogramma in januari 2004 heeft de Vastelijndiensten in staat gesteld meer dan 142.000 klanten naar Belgacom terug te halen.
Aantal toegangskanalen (in duizenden) Residentieel PSTN ISDN ADSL Totaal Business PSTN ISDN ADSL Totaal Verkeer (in miljoenen minuten) Residentieel Nationaal Vast naar mobiel Internationaal Totaal Business Nationaal Vast naar mobiel Internationaal Totaal Gemiddelde maandelijkse inkomst uit spraak per spraaktoegangskanaal
2003
2004
Variatie
3.285 379 589 4.253
3.181 377 723 4.282
-3,2 % -0,5 % 22,9 % 0,7 %
280 605 81 966
267 598 105 970
-4,7 % -1,2 % 29,4 % 0,4 %
6.490 965 459 7.914
5.239 851 385 6.476
-19,3 % -11,8 % -16,0 % -18,2 %
2.612 504 450 3.567
2.268 513 430 3.211
-13,2 % 1,8 % -4,4 % -10,0 %
34,2
32,7
-4,4 %
In 2004 is het aantal toegangskanalen op jaarbasis met 0,7 % op de residentiële markt en met 0,4 % op de businessmarkt gestegen,
dankzij de groei van ADSL. In 2004 werden winback- en marketingacties (lancering van de “Discovery Line”, waarbij eind 2004 een PSTN-toegangslijn tegen verminderd tarief aan meer dan 70.000 klanten werd aangeboden) gestart, om de daling op het vlak van spraaktoegang te vertragen. Als gevolg van deze acties verloor de Vastelijndiensten ruim 28.000 minder PSTN/ISDN-toegangskanalen in de tweede helft van 2004 (gemiddeld 8.135 toegangskanalen verloren per maand), in vergelijking met de eerste helft van 2004 (gemiddeld 12.906 toegangskanalen verloren per maand).
werknemers die zijn ingegaan op het externemobiliteitsaanbod in het kader van de elektronische identiteitskaart (e-ID) en het project m.b.t. het centrale noodnummer van het Ministerie van Binnenlandse zaken.
De volumes voor het retailspraakverkeer daalden met 15,6 % op jaarbasis. Deze trend is hoofdzakelijk het gevolg van de verhoogde concurrentie en het substitutieeffect van mobiele communicatie, e-mail en sms. Om deze trend gedeeltelijk te keren, heeft de Vastelijndiensten gedifferentieerde prijsoffertes ontwikkeld, aangepast aan het profiel van de klant, waaronder de lancering van nieuwe verkeersbundels en -tarieven (Belgacom No Limit, Maxi Call) en het organiseren van winbackacties.
Bedrijfswinst vóór afschrijvingen (EBITDA)
In 2003 boekte het segment Vastelijndiensten niet-terugkerende kosten van 897 miljoen EUR in het kader van de overdracht naar de Belgische Staat van bepaalde pensioenverplichtingen t.a.v. de statutaire medewerkers.
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 steeg de bedrijfswinst vóór afschrijvingen van de Vastelijndiensten met 1.004 miljoen EUR tot 1.216 miljoen EUR. Uitgezonderd de impact van niet-terugkerende kosten geboekt in 2003 (897 miljoen EUR) en 2004 (41 miljoen EUR) steeg het resultaat van het segment met 148 miljoen EUR of 13,3 %, dankzij een beleid van strikte kostenbeheersing. De EBITDA-marge vóór niet-terugkerende kosten steeg in 2004 met vijf procent tot 40,7 %, tegen 35,7 % in 2003.
Bedrijfskosten vóór afschrijvingen Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 daalden de bedrijfskosten vóór afschrijvingen met 8,2 % tot 1.835 miljoen EUR. Deze daling is vooral te verklaren door de lagere personeelskosten (vermindering van het personeelsbestand) en pensioenen (overdracht van bepaalde pensioenverplichtingen naar de Belgische Staat) en door de lagere andere bedrijfskosten (maatregelen op het vlak van kostenbeheersing, met inbegrip van het heronderhandelen van onderhoudscontracten en lagere consultancy-uitgaven). Eenmalige elementen geboekt in de eerste helft van 2004 hadden ook een gunstige invloed (terugneming van provisies voor geschillen ter waarde van 30 miljoen EUR). In 2003 stegen de reclamekosten als gevolg van de kosten die werden gemaakt in het kader van het “rebranding”-initiatief.
Niet-terugkerende kosten In 2004 nam het segment Vastelijndiensten een last voor herstructureringsprogramma’s op via niet-terugkerende kosten, die 41 miljoen EUR bedragen. Dit werd geboekt om de verplichtingen te dekken m.b.t. de
Afschrijvingen De afschrijvingen zijn de voorbije jaren gedaald, vooral als gevolg van een lager niveau van investeringen tot in het jaar 2003. Deze daling werd niet gecompenseerd door de impact van de vermindering van de levensduur van sommige activacategorieën die in 2003 en 2004 werd doorgevoerd.
Bedrijfswinst (EBIT) Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 steeg de bedrijfswinst met 1.070 miljoen EUR tot 717 miljoen EUR. Uitgezonderd de impact van niet-terugkerende kosten die werden geboekt in 2003 (897 miljoen EUR, in het kader van de overdracht van bepaalde pensioenverplichtingen naar de Belgische Staat) en in 2004 (41 miljoen EUR, ter afdekking van herstructureringskosten voor bepaalde externemobiliteitsprojecten) is de bedrijfswinst met 214 miljoen EUR (39,3 %) toegenomen. Dit werd bereikt dankzij lagere bedrijfskosten en lagere afschrijvingen.
Totaal van de toegangskanalen (in duizenden)
Totaal van de ADSL-toegangskanalen (retail en wholesale) (in duizenden)
5.088
02 03
5.219
03
04
5.252
04
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
519
02
6.000
784 1.024 0
250
500
750
1.000
1.250
55
Mobiele Communicatiediensten Boekjaar afgesloten op 31 december (in miljoen EUR)
2003
2004
Totaal segment opbrengsten
2.181
2.239
-654 -143 -271
-683 -146 -275
-1.068
-1.104
Totaal segment resultaat
1.113
1.135
Bedrijfswinst voor afschrijvingen
1.113
1.135
-196 917
-227 907
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten Totaal bedrijfskosten voor afschrijvingen
Afschrijvingen Bedrijfswinst
campagne naar aanleiding van de viering van de 10de verjaardag van Belgacom Mobile, hetgeen in de eerste helft van het jaar zijn impact liet voelen. De inkomsten uit datadiensten zijn op jaarbasis met 14,1 % gestegen. In 2004 vertegenwoordigen de datadiensten 15,8 % van de totale inkomsten uit diensten, in vergelijking met 14,3 % in 2003.
Bedrijfskosten vóór afschrijvingen De bedrijfskosten vóór afschrijvingen stegen met 3,4 % (36 miljoen EUR), ingevolge hogere interconnectiekosten (verhoogd verkeer naar andere mobiele operatoren) en vergoedingen voor “advanced data” diensten, verhoogde personeelskosten (voor een deel gekoppeld aan het stimuleringsprogramma voor het personeel en de 2 %-indexstijgingen), hogere aanbestedingskosten in het kader van de vervanging en ingebruikneming van nieuwe platformen (bv. Vodafone live!) en de impact van de partnerschapsvergoeding van Vodafone, die gedeeltelijk wordt gecompenseerd door lagere mediakosten.
Opbrengsten van het segment Boekjaar afgesloten op 31 december 2003 2004 Variatie Variatie
(in miljoen EUR)
Inkomsten uit diensten Spraakdiensten (1) Datadiensten (1) Totale inkomsten uit diensten Krediet en kortingen Verkoop van handsets Andere
1.825 305
1.851 348
1,4 % 14,1 %
26 43
2.130 -63 92 23
2.199 -74 90 24
3,3 % -17,8 % -1,7 % 4,1 %
70 -11 -2 1
Totale opbrengsten
2.181
2.239
2,6 %
58
Bedrijfswinst vóór afschrijvingen (EBITDA) De bedrijfswinst vóór afschrijvingen steeg met 1,9 % (22 miljoen EUR). Deze toename is het gevolg van hogere opbrengsten, die gedeeltelijk werden gecompenseerd door hogere kosten. De EBITDA-marge daalde licht t.o.v. 2003, maar blijft boven de 50 %.
Afschrijvingen De verhoging van de afschrijvingen binnen Mobiele Communicatiediensten is hoofdzakelijk toe te schrijven aan de operationele lancering in 2004 van zowel het nieuwe facturatiesysteem als de UMTS-diensten.
(1) Inclusief roaming-in.
Voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2004 stegen de totale opbrengsten op jaarbasis met 2,6 % (58 miljoen EUR), dankzij de hogere inkomsten uit diensten (+3,3 %) en gedeeltelijk gecompenseerd door hogere kredieten en kortingen die aan klanten werden toegekend (gratis sms-berichten en gratis belminuten) tijdens de
Actieve mobiele klanten (in duizenden) 4.076
02 03
4.201
04
4.198 0
56
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
Bedrijfsopbrengsten (EBIT) De bedrijfsopbrengsten van de Mobiele Communicatiediensten daalden op jaarbasis met 1,1 % (10 miljoen EUR), onder invloed van hogere afschrijvingen.
Operationele cijfers Boekjaar afgesloten op 31 december 2004 Variatie
2003 Aantal actieve klanten (1) (in duizenden) Pre-paid Post-paid Actieve klanten als percentage van het totaal aantal klanten (2) Geannualiseerde churn rate (3) (gemengd - variatie en p.p.) ARPU (4) Pre-paid (in EUR) Post-paid (in EUR) Gemengd (in EUR) Gemengd spraak (in EUR) Gemengd data (in EUR) Marktaandeel van actieve klanten (5) Pre-paid Post-paid Totaal UoU (6) MoU Sms
4.201 2.442 1.759
4.198 2.478 1.720
-0,1 % 1,5 % -2,2 %
96,6 %
97,1 %
0,5 p.p.
17,7 %
18,3 %
-0,6 p.p.
19,2 69,1 40,3 34,3 6,0
19,6 71,6 41,0 34,3 6,7
2,1 % 3,6 % 1,8 % 0,1 % 11,7 %
49,1 % 61,5 % 53,7 % 212,6 165,9 46,7
46,2 % 56,7 % 50,0 % 214,6 166,3 48,3
-2,9 p.p. -4,8 p.p. -3,7 p.p. 0,9 % 0,3 % 3,3 %
(1) Actieve klanten zijn klanten die de voorbije drie maanden ten minste één oproep hebben verstuurd of ontvangen of één sms’je hebben verstuurd of ontvangen. (2) Percentage gebaseerd op het totale aantal SIM-kaarten van Belgacom Mobile in omloop. (3) De geannualiseerde churn verwijst naar het totale aantal SIM-kaarten die van het netwerk van Belgacom Mobile zijn ontkoppeld, plus het totale aantal “port-outs” als gevolg van de mobielenummeroverdraagbaarheid, gedurende een jaar, gedeeld door het gemiddeld aantal klanten gedurende dat jaar. (4) De ARPU werd berekend op basis van de maandelijkse gemiddelden voor de vermelde periode. De maandelijkse gemengde ARPU omvat de totale opbrengsten uit diensten, exclusief opbrengsten uit inkomende roaming en activering, gedeeld door het totaal aantal postpaid- en prepaidklanten van Belgacom Mobile voor die periode. (5) Raming van Belgacom Mobile. (6) UoU : gebruiksminuten spraak + sms (waarbij 1 sms overeenstemt met 1 minuut) per actieve klant.
57
Internationale Carrierdiensten Boekjaar afgesloten op 31 december
2003
2004
626
645
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten
-540 -19 -39
-564 -21 -57
Totaal bedrijfskosten voor afschrijvingen
-598
-643
Totaal segment resultaat
28
2
Bedrijfswinst voor afschrijvingen
28
2
-26 1
-15 -13
(in miljoen EUR)
Totaal segment opbrengsten
Afschrijvingen Bedrijfswinst
Opbrengsten van het segment Het segment Internationale Carrierdiensten kende in 2004 een opbrengstengroei van 3,0 % op jaarbasis. De groei van de inkomsten uit mobiele spraak was in de tweede jaarhelft van 2004 sterker dan de daling van de inkomsten in de eerste jaarhelft. De inkomsten uit data verdubbelden bijna : hiervoor waren vooral de mobieledatadiensten verantwoordelijk. De strategie van Internationale Carrierdiensten om de groei van mobiele operatoren te benutten, bleek doorheen 2004 een goede zet. Het segment tekende een groei van 24,4 % op in de mobiele bestemmingsminuten, die grotendeels de daling in vaste bestemmingsminuten compenseerde. De groei van de inkomsten uit spraak en data werd gedeeltelijk gecompenseerd door een voortdurende achteruitgang in de traditionele infrastructuur en in de verhuur van capaciteit aan andere historische operatoren.
2003
(in miljoen EUR)
Spraak Data Capaciteit, infrastructuur en andere (1) Totale inkomsten
Boekjaar afgesloten op 31 december 2004 Variatie Variatie
603 2
626 4
3,8 % 92,0 %
23 2
21 626
15 645
-27,8 % 3,0 %
-6 19
(1) Andere omvatten voornamelijk opbrengsten uit telegrafie en telex.
Door ICS vervoerde minuten (in miljarden) 3,96
02
1,90
3,78
03
2,61
3,70
04
3,25
vast mobiel 0
58
2
4
6
8
(in miljarden minuten)
Totaal Totaal vast Totaal mobiel
Boekjaar afgesloten op 31 december 2004 Variatie
2003
6,40 3,78 2,61
6,95 3,70 3,25
8,6 % -2,3 % 24,4 %
Bedrijfskosten vóór afschrijvingen De bedrijfskosten vóór afschrijvingen stegen op jaarbasis met 7,4 % (44 miljoen EUR). De evolutie van de bedrijfskosten ondervond vooral de impact van de terugneming in 2003 van een waardevermindering in de gebruiksrechten van Global Crossing die in 2002 werd geboekt (9 miljoen EUR), en van de boeking in 2004 van een waardevermindering op de netto activa (20 miljoen EUR). De toename van de bedrijfskosten werd ook beïnvloed door hogere kosten verbonden aan de opbrengsten, als gevolg van de groei van de mobiele bestemmingsvolumes. Deze evolutie werd gedeeltelijk gecompenseerd door besparingen op het vlak van de internationale netwerkkosten en door een betere beheersing van de klantenschulden.
Bedrijfswinst vóór afschrijvingen (EBITDA) De bedrijfswinst van Internationale Carrierdiensten vóór afschrijvingen daalde op jaarbasis met 25 miljoen EUR, hoofdzakelijk onder invloed van eenmalige elementen (in het kader van waardeverminderingen). Uitgezonderd de impact van deze eenmalige elementen in de beide jaren steeg de EBITDA van het segment met 3 miljoen EUR. De EBITDA-marge daalde van 4,4 % in 2003 tot 0,4 %, onder invloed van boekingen in het kader van waardeverminderingen.
Afschrijvingen De neerwaartse aanpassing van de nuttige levensduur van onderzeese kabels die in juni 2003 werd doorgevoerd, leidde voor het jaar 2003 tot een aanzienlijke verhoging van de afschrijvingskosten voor activa die aan het eind van hun nieuwe geschatte nuttige levensduur waren gekomen.
Bedrijfswinst (EBIT) De bedrijfswinst daalde met 14 miljoen EUR, onder invloed van eenmalige elementen (waardeverminderingen) en hogere kosten verbonden aan de opbrengsten (als gevolg van toegenomen volumes). Deze gevolgen worden gedeeltelijk gecompenseerd door besparingen in het internationale netwerk, kosten verbonden aan klantenschulden en lagere afschrijvingen. Uitgezonderd de impact van de terugneming van waardevermindering die in 2003 werd geboekt (9 miljoen EUR) en de waardevermindering geboekt in 2004 (20 miljoen EUR), nam de bedrijfswinst van Internationale Carrierdiensten toe met 14 miljoen EUR.
liquiditeit en kapitaalmiddelen Cashflow Per 31 december (in miljoen EUR)
Kasstroom en investeringen Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen Netto kasstroom gegenereerd uit andere investeringsactiviteiten Kasstroom voor financieringsactiviteiten of “Vrije kasstroom” Netto kasstroom besteed in financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) van kas en kasequivalenten
2002
2003
2004
1.371 -566
296 -502
1.899 -556
1.276
17
78
2.081
-189
1.421
-1.560
-575
-1.658
521
-764
-237
De belangrijkste liquiditeitsbron voor de Groep is cash gegenereerd uit operationele activiteiten. Ondanks de bijkomende financiering van 1.381 miljoen EUR m.b.t. het pensioenfonds voor statutaire personeelsleden vóór de overdracht ervan naar de Belgische Staat eind december 2003, genereerden de operationele activiteiten van de Groep voor het jaar 2003 een positieve kasstroom van 296 miljoen EUR, in vergelijking met een positieve kasstroom van 1.899 miljoen EUR voor het jaar 2004. Uitgezonderd kaskosten voor niet-terugkerende elementen steeg de kasstroom uit de operationele activiteiten tussen 2003 en 2004 met meer dan 200 miljoen EUR. Dit is hoofdzakelijk het gevolg van een beter resultaat uit de operationele activiteiten, lagere
betalingen voor pensioenen in 2004 die niet gecompenseerd werden door hogere socialezekerheidsbijdragen ingevolge de overdracht van de pensioenverplichtingen naar de Belgische Staat eind december 2003 en de licht lagere kasmiddelen die werden gebruikt om het bedrijfskapitaal te financieren. De kasstroom uit investeringsactiviteiten (478 miljoen EUR) voor 2004 was te vergelijken met die van 2003 (485 miljoen EUR), als gevolg van hogere investeringen voor 2004, die gecompenseerd werden door meer kasmiddelen uit de verkoop van gebouwen en uitrustingen. De financieringsactiviteiten genereerden een netto uitgaande kasstroom van 1.658 miljoen EUR in vergelijking met 575 miljoen EUR voor het jaar 2003, als gevolg van de uitbetaling van een dividend aan Vodafone ter waarde van 192 miljoen EUR in 2004 (in 2003 werden aan Vodafone geen dividenden uitbetaald); hogere netto uitstromen in het kader van de aandeleninkoop in 2004 (883 miljoen EUR) dan in 2003 (325 miljoen EUR); grotere terugbetalingen van langetermijnschulden in 2004 (142 miljoen EUR) dan in 2003 (61 miljoen EUR); en van aankoop van geldbeleggingen in 2004 (43 miljoen EUR) in plaats van verkopen van geldbeleggingen in 2003 (246 miljoen EUR). Het hoge niveau aan kasmiddelen dat in 2004 werd gebruikt in investerings- en financieringsactiviteiten werd grotendeels gefinancierd door de cashflows afkomstig van operationele activiteiten (1.899 miljoen EUR) en in mindere mate door een vermindering van de kas en kasequivalenten van de Groep (237 miljoen EUR).
Investeringen Boekjaar afgesloten op 31 december
2002
2003
2004
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
(in miljoen EUR)
(%)
367 165 34 566
65 29 6 100
336 149 17 502
67 30 3 100
338 205 13 556
61 37 2 100
Vastelijndiensten Mobiele Communicatiediensten Internationale Carrierdiensten Totaal
De investeringen van de Vastelijndiensten groeiden in 2004 met 1 % aan tot 338 miljoen EUR. De investeringen in het kader van het Broadway-initiatief stegen met 51 miljoen EUR tot 83 miljoen EUR, en werden vooral gecompenseerd door lagere investeringen in het bestaande netwerk, alsook in de bedrijfsondersteunende functies. De investeringen van de Mobiele Communicatiediensten namen op jaarbasis toe met 38 % tot 205 miljoen EUR, vooral als gevolg van
netwerkontplooiingen (ontplooiing van UMTS) en investeringen in speciale projecten (bv. Vodafone live! en system reengineering). De investeringen in het kader van de ontplooiing van UMTS vertegenwoordigden 51 miljoen EUR in 2004. De investeringen binnen de Internationale Carrierdiensten daalden op jaarbasis met 4 miljoen EUR tot 13 miljoen EUR, als gevolg van lagere investeringen in het internationale netwerk.
59
Kapitaalmiddelen De Groep financiert zijn ontwikkeling voornamelijk met kasstromen uit operationele activiteiten. De Groep heeft een Euro Medium Term Note-programma ter waarde van 1 miljard USD lopen, waarvan 30,7 miljoen EUR op 31 december 2003 uitstaand was; een Commercial Paper- programma voor de korte termijn ter waarde van 1 miljard EUR, en een gesyndiceerde kredietfaciliteit ter waarde van 750 miljoen EUR, waarvan op 31 december 2004 geen bedragen uitstonden. Belgacom heeft daarnaast ook bilaterale kredietfaciliteiten lopen met een groep banken, waarvan de totale verbintenissen op 31 december 2004 674 miljoen EUR beliepen. De toegang tot de internationale kapitaalmarkten en de bijhorende financieringskosten hangen gedeeltelijk af van de kredietnotering van Belgacom. Belgacom houdt geregeld samenspraak met de belangrijkste ratingkantoren, die de noteringen van Belgacom periodiek herzien. Standard & Poor’s en Moody’s Investors Services hebben de langetermijnschuld van Belgacom respectievelijk de AA- en Aa3notering gegeven.
Waarde van het programma Euro MTNprogramma 1,0 miljard USD CP-programma op korte termijn 1,0 miljard EUR Kredietfaciliteit bij consortium 750 miljoen EUR (2) Bilaterale kredietfaciliteiten 674 miljoen EUR (3)
Uitstaande hoofdsom op 31 december 2004
% uitstaand
30,7 miljoen EUR (1)
4%
Geen
Geen
Geen
Geen
Geen
Geen
(1) Omvat een obligatielening ter waarde van 30,7 miljoen EUR, die vervalt in 2005. (2) Omvat 375 miljoen EUR aan kredietfaciliteiten op korte termijn en 375 miljoen EUR aan kredietfaciliteiten op lange termijn. (3) Omvat 223 miljoen EUR aan kredietfaciliteiten op korte termijn en 451 miljoen EUR aan kredietfaciliteiten op lange termijn.
Op 25 februari 2004 ging Belgacom met een aantal banken een consortiumlening ter waarde van 750 miljoen EUR aan. De lening is evenredig opgesplitst tussen een tranche met een looptijd van 364 dagen en een tranche met een looptijd van vijf jaar. Alle uitstaande interestdragende schuldverplichtingen van de Groep bevatten negatieve pandvoorzieningen die een pand op activa beperken om toekomstige leningen te dekken zonder de bestaande verleners een gelijkaardige dekkingsstatus toe te staan.
60
financieel verslag 2004 62 • Geconsolideerde jaarrekening 62 • Geconsolideerde resultatenrekening 63 • Geconsolideerde balans
88 • Financieel risicobeheer : objectieven en beleid 90 • Netto opbrengsten 90 • Andere bedrijfsopbrengsten
64 • Geconsolideerd kasstroomoverzicht
90 • Niet-terugkerende opbrengsten
65 • Mutatieoverzicht van het geconsolideerd eigen vermogen
90 • Kosten van verkochte materialen en diensten
66 • Bijlagen aan de geconsolideerde jaarrekening
90 • Personeelskosten en pensioenen
66 • Informatie betreffende de onderneming
91 • Andere bedrijfskosten
66 • Voornaamste boekhoudprincipes
91 • Niet-terugkerende kosten
71 • Immateriële vaste activa
91 • Afschrijvingen
73 • Materiële vaste activa
91 • Financiële kosten (netto)
74 • Deelnemingen in dochterondernemingen en joint ventures
92 • Winst per aandeel
75 • Ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode
92 • Informatie over verbonden partijen
76 • Andere deelnemingen 76 • Winstbelasting 78 • Activa en schulden voor pensioenen, andere vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen
92 • Betaalde en voorgestelde dividenden 94 • Rechten, verbintenissen en voorwaardelijke verplichtingen 95 • Cross-border lease overeenkomsten 96 • Netto financiële positie van de Groep 96 • Reële waarde van financiële instrumenten
82 • Andere vaste activa
97 • Aandelengebaseerde betalingen
82 • Handelsvorderingen
97 • Segmentinformatie
82 • Andere vlottende activa
101 • Gebeurtenissen na balansdatum
82 • Beleggingen
101 • Recent gepubliceerde IFRS normen
83 • Kas en kasequivalenten 83 • Eigen vermogen 83 • Rentedragende schulden 85 • Voorzieningen 86 • Andere langetermijnschulden 86 • Andere kortetermijnschulden
102 • Verslag van de onafhankelijke bedrijfsrevisor
103 • Uittreksel uit de enkelvoudige jaarrekening van Belgacom NV van publiek recht - Belgian GAAP 109 • Algemene informatie
86 • Derivaten
61
geconsolideerde resultatenrekening (boekjaar afgesloten op 31 december)
Bijlage
2002
2003
2004
Netto opbrengsten Andere bedrijfsopbrengsten Niet-terugkerende opbrengsten Totale opbrengsten
22 23 24
5.252 86 1.085 6.422
5.377 78 0 5.454
5.415 125 0 5.540
Kosten van verkochte materialen en diensten Personeelskosten en pensioenen Andere bedrijfskosten Niet-terugkerende kosten Totaal bedrijfskosten voor afschrijvingen
25 26 27 28
-1.353 -1.101 -863 -764 -4.081
-1.376 -1.046 -782 -897 -4.101
-1.461 -993 -693 -41 -3.187
2.341
1.353
2.353
-859
-787
-742
1.482
566
1.611
30
69 -94 -25
64 -91 -27
37 -64 -27
6
-12
-4
-1
1.445
534
1.583
-203 -99
-208 -154
-508 -152
1.142
172
922
2,86 2,86 400.000.000 400.000.000
0,43 0,43 399.932.160 399.932.160
2,57 2,57 358.612.854 358.698.931
(in miljoen EUR, behalve de cijfers met betrekking tot de aandelen)
Bedrijfswinst voor afschrijvingen Afschrijvingen
29
Bedrijfswinst Financiële opbrengsten Financiële kosten Netto financiële kosten Verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Belastingen Minderheidsbelangen
8 5
Netto winst Gewone winst per aandeel (in EUR) Verwaterde winst per aandeel (in EUR) Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen voor verwaterde winst per aandeel
62
31 31
geconsolideerde balans (op 31 december)
(in miljoen EUR)
Bijlage
2002
2003
2004
3 4 6 7 8 9 10
4.601 525 3.139 31 270 482 7 149
4.381 534 2.854 27 209 647 6 104
3.963 501 2.658 26 211 476 6 86
11 8 12 13 14
2.696 60 947 1 77 286 1.326
1.628 49 873 35 67 42 562
1.405 53 844 50 52 81 325
7.298
6.009
5.368
15
2.978 1.000 0 100 29 0 1.849
2.548 1.000 -325 100 32 0 1.742
2.223 1.000 -271 100 59 2 1.332
5
293
446
407
16
2.362 547
1.469 371
1.294 303
9 17 8 18
1.545 209 43 18
840 210 46 3
760 191 38 2
1.665 78 850 150 588
1.545 154 809 198 384
1.445 58 782 224 381
7.298
6.009
5.368
ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Ondernemingen gewaardeerd volgens vermogensmutatiemethode Andere deelnemingen Uitgestelde belastingvorderingen Pensioenactiva Andere vaste activa Vlottende activa Voorraden Handelsvorderingen Terug te vorderen belastingen Andere vlottende activa Beleggingen Kas en kasequivalenten Totale activa
PASSIVA Eigen vermogen Geplaatst kapitaal Eigen aandelen Wettelijke reserves Herwaardering naar de reële waarde Vergoedingen in aandelen Overgedragen winsten Minderheidsbelangen Langetermijnschulden Rentedragende schulden Schulden voor pensioenen, andere vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen Voorzieningen Uitgestelde belastingschulden Andere langetermijnschulden Kortetermijnschulden Rentedragende schulden Handelsschulden Belastingschulden Andere kortetermijnschulden Totale schulden en eigen vermogen
16 8 19
63
geconsolideerd kasstroomoverzicht (boekjaar afgesloten op 31 december)
Bijlage
(in miljoen EUR)
Kasstroom uit operationele activiteiten Nettowinst Aanpassingen voor : • Minderheidsbelangen • Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa • Stijging/(daling) van waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa • Stijging van voorzieningen • Uitgestelde belastinglasten/(opbrengsten) • Stijging van waardeverminderingen op deelnemingen • Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode • Herwaardering naar de reële waarde van financiële instrumenten • Winst op de verkoop van geconsolideerde bedrijven • Winst uit de verkoop van materiële vaste activa • Andere niet-kasbewegingen Kasstroom uit operationele activiteiten Daling/(toename) van voorraden Daling van handelsvorderingen Daling/(toename) van de terug te vorderen belastingen Daling/(toename) van andere vlottende activa Daling van handelsschulden Toename van belastingschulden Toename/(daling) van andere kortetermijnschulden Toename/(daling) van nettoschuld voor pensioenen, andere vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen Daling van andere langetermijnschulden en voorzieningen (Toename)/daling van het bedrijfskapitaal, netto van aanschaffingen en verkopen van filialen Nettokasstroom uit operationele activiteiten
3, 4 3, 4 8
6 5
9
(1)
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Geldmiddelen betaald voor aanschaffing van immateriële en materiële vaste activa Geldmiddelen betaald voor aanschaffing van andere deelnemingen Geldmiddelen betaald voor aanschaffing van dochterondernemingen, na aftrek van verworven geldmiddelen Dividenden ontvangen van niet-geconsolideerde ondernemingen Geldmiddelen uit de verkoop van geconsolideerde ondernemingen, na aftrek van afgestane geldmiddelen Geldmiddelen uit de verkoop van immateriële en materiële vaste activa Geldmiddelen ontvangen van andere vaste activa Nettokasstroom gegenereerd uit/(besteed in) investeringsactiviteiten
3, 4
30 5
Kasstroom voor financieringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Dividenden uitgekeerd aan aandeelhouders Dividenden uitgekeerd aan minderheidsbelangen Netto aankoop van eigen aandelen Verkoop/(aankoop) van geldbeleggingen Daling van minderheidsbelangen Aflossing van langetermijnschulden Uitgifte/(aflossing) van kortetermijnschulden Nettokasstroom besteed in financieringsactiviteiten
32 5
Nettotoename/(afname) van kas en kasequivalenten Kas en kasequivalenten op 1 januari Kas en kasequivalenten op 31 december (1) Nettokasstroom uit operationele activiteiten bevat de volgende kasbewegingen : Betaalde interesten Ontvangen interesten Betaalde belastingen
64
14
2002
2003
2004
1.142
172
922
99 859 24 106 -113 11
154 787 -5 37 -163 53
152 742 20 9 162 22
12 14 -1.085 -9 0 1.062
4 1 0 -5 -5 1.030
1 7 0 -37 -13 1.988
21 46 5 -16 -35 38 16
11 76 -35 10 -42 48 -62
-4 29 -15 0 -28 26 11
292 -58
-705 -34
-79 -30
310
-733
-88
1.371
296
1.899
-566 -9
-502 0
-556 0
-12 0
-1 0
0 15
1.111 25 161 710
0 8 10 -485
0 60 4 -478
2.081
-189
1.421
-663 0 0 -281 -11 -597 -8 -1.560
-440 0 -325 246 0 -61 4 -575
-395 -192 -883 -43 0 -142 -3 -1.658
521
-764
-237
805 1.326
1.326 562
562 325
-66 43 -274
-35 57 -326
-34 17 -239
mutatieoverzicht van het geconsolideerd eigen vermogen (in miljoen EUR)
Saldo op 31 december 2001 Resultaat van herwaardering van financiële instrumenten op “voor verkoop beschikbare financiële activa” - beweging van het jaar Wijzigingen aan het eigen vermogen niet opgenomen in de resultatenrekening Nettowinst Dividenden aan aandeelhouders (m.b.t. 2001) Bijzondere dividenden aan aandeelhouders (m.b.t. 2002) Saldo op 31 december 2002 Resultaat van herwaardering van financiële instrumenten op “voor verkoop beschikbare financiële activa” - beweging van het jaar Wijzigingen aan het eigen vermogen niet opgenomen in de resultatenrekening Nettowinst Dividenden aan aandeelhouders (m.b.t. 2002) Aankoop van eigen aandelen Saldo op 31 december 2003 Resultaat van herwaardering van financiële instrumenten op de “voor verkoop beschikbare financiële activa” - beweging van het jaar Wijzigingen aan het eigen vermogen niet opgenomen in de resultatenrekening Nettowinst Dividenden aan aandeelhouders (m.b.t. 2003) Eigen aandelen • Prijsaanpassing van eigen aandelen ingekocht in 2003 • Vernietiging van eigen aandelen ingekocht in 2003 • Inkoop van eigen aandelen • Verkoop van eigen aandelen onder een aandelenaankoopplan met korting • Vernietiging van eigen aandelen ingekocht in 2004 Opties op aandelen • Toegekende en aanvaarde opties op aandelen • Uitgestelde vergoedingen in aandelen • In resultaatneming van uitgestelde vergoedingen in aandelen Saldo op 31 december 2004
Geplaatst kapitaal
Herwaardering naar VergoeEigen Wettelijke de reële dingen in aandelen reserves waarde aandelen
Overgedragen winsten
Totaal eigen vermogen
1.000
0
100
0
0
1.530
2.630
0
0
0
29
0
0
29
0
0
0
29
0
0
29
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
1.142 -253 -570
1.142 -253 -570
1.000
0
100
29
0
1.849
2.978
0
0
0
3
0
0
3
0
0
0
3
0
0
3
0 0 0
0 0 -325
0 0 0
0 0 0
0 0 0
172 -280 0
172 -280 -325
1.000
-325
100
32
0
1.742
2.548
0
0
0
28
0
0
28
0
0
0
28
0
0
28
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
922 -395
922 -395
0 0 0
22 303 -950
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 -303 0
22 0 -950
0 0
45 633
0 0
0 0
0 0
0 -633
45 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
5 -5 2
0 0 0
5 -5 2
1.000
-271
100
59
2
1.332
2.223
65
bijlagen aan de geconsolideerde jaarrekening Bijlage 1. Informatie betreffende de onderneming
zijn aan indekking van de reële waarde (“fair-value hedge”) worden aangepast om de wijziging in reële waarde ten gevolge van de afgedekte risico’s te boeken.
De geconsolideerde jaarrekening van Belgacom NV (hierna “de Groep” genoemd) op 31 december 2004, 2003 en 2002 werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur op 24 februari 2005.
Consolidatiebasis
Belgacom NV is een Naamloze Vennootschap van Publiek Recht die in België is geïncorporeerd. De omvorming van Belgacom van een Autonoom Overheidsbedrijf naar een Naamloze Vennootschap van Publiek Recht werd doorgevoerd bij koninklijk besluit van 16 december 1994. De zetel van Belgacom NV is gevestigd in de Koning Albert II-laan 27 te 1030 Brussel, België. De belangrijkste activiteiten van de Groep zijn : vastelijndiensten, mobilofoniediensten en internationale carrierdiensten. Verdere informatie in verband met de bedrijfssegmenten is te vinden onder bijlage 39. Het aantal medewerkers van de Groep (in voltijdse equivalenten) bedroeg 16.933 op 31 december 2004, tegenover 17.541 op 31 december 2003 en 19.003 op 31 december 2002.
Bijlage 2. Voornaamste boekhoudprincipes Voorstellingsbasis Tot 31 december 2002 voerde de Groep haar officiële boekhouding en stelde zij haar geconsolideerde jaarrekening op overeenkomstig de in België toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften (“Belgische GAAP” of Belgische boekhoudregels). De Groep bekwam op 27 november 2003, in toepassing van artikel 125 van het Wetboek van Vennootschappen, een formele toestemming van de Belgische minister van Economie om de jaarrekening op te stellen in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (“IFRS”). De bijgaande geconsolideerde jaarrekening per 31 december 2004 werd opgesteld in overeenstemming met de toepasselijke IFRS normen. Bovendien heeft de Groep IFRS 2 (“IFRS 2, Aandelengebaseerde betalingen”) in 2004 vervroegd toegepast. De Groep opteerde niet voor een vervroegde toepassing in 2004 van andere IASB normen of interpretaties. De bijgaande geconsolideerde jaarrekeningen per 31 december 2002 en 2003 werden opgesteld in overeenstemming met de op 31 december 2003 toepasselijke IFRS normen, met overgangsdatum op 1 januari 2001. Als eerste toepasser van IFRS in 2003, heeft de Groep gekozen om IFRS 1 (“IFRS 1, eerste toepassing van IFRS”) na te leven, samen met de vrijstelling inzake bedrijfscombinaties. Daarom heeft de Groep de International Accounting Standard 22 (“IAS 22, Bedrijfscombinaties”) niet toegepast op bedrijfscombinaties die plaatsvonden vóór de overgangsdatum van 1 januari 2001. De Groep opteerde niet voor een vervroegde toepassing in 2002 en 2003 van andere IASB normen of interpretaties. De bijgaande geconsolideerde jaarrekening op 31 december 2002 verschilt van de vroeger uitgegeven geconsolideerde jaarrekening onder de Belgische boekhoudregels. De geconsolideerde jaarrekening wordt voorgesteld op basis van de historische kostprijsmethode, behalve voor de waardering op reële waarde van de derivaten en van de voor verkoop beschikbare financiële activa. De boekwaarden van de activa en passiva die onderhevig
66
De geconsolideerde jaarrekening omvat de financiële gegevens van Belgacom NV en haar dochterondernemingen en joint ventures alsook het aandeel van de Groep in de resultaten van de geassocieerde ondernemingen. In de bijlagen 5 en 6 is de lijst opgenomen van de dochterondernemingen, joint ventures, en geassocieerde deelnemingen van de Groep. Dochterondernemingen zijn entiteiten die door de Groep worden gecontroleerd. Er bestaat controle wanneer Belgacom de macht heeft om het financiële en operationele beleid van een onderneming te sturen teneinde voordelen uit haar activiteiten te verwerven. De deelnemingen in dochterondernemingen zijn geconsolideerd vanaf de dag waarop de controle wordt overgedragen aan de Groep en houden op geconsolideerd te zijn vanaf de dag waarop de controle door de Groep wordt overgedragen. Intragroepsbalansen en -verrichtingen en aldus niet-gerealiseerde winsten of verliezen tussen ondernemingen van de Groep worden geëlimineerd. Indien nodig worden de grondslagen voor financiële verslaggeving van de filialen aangepast om ervoor te zorgen dat de geconsolideerde financiële gegevens uitgewerkt worden volgens uniforme boekhoudregels. Ondernemingen die gezamenlijk worden gecontroleerd (gedefinieerd als die entiteiten waarin de Groep de gezamenlijke controle heeft via een contractuele overeenkomst met één of meer entiteiten van de joint ventures) zijn opgenomen op basis van de proportionele consolidatiemethode waarbij het aandeel van de Groep in activa, passiva, opbrengsten, kosten en kasstroom van de joint ventures lijn per lijn worden samengevoegd met gelijkaardige posten in de geconsolideerde financiële gegevens. Het proportionele aandeel van de Groep in de intragroepsbalansen en -verrichtingen en aldus de resulterende niet-gerealiseerde winsten of verliezen tussen ondernemingen van de Groep en de gezamenlijk gecontroleerde entiteiten worden geëlimineerd in consolidatie. Geassocieerde ondernemingen waarop de Groep een aanzienlijke invloed heeft, meer bepaald ondernemingen waarin Belgacom de macht heeft om deel te nemen (geen controle) aan de financiële en operationele beleidsbeslissingen van de deelneming, worden opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode. Volgens die methode worden de investeringen in geassocieerde deelnemingen oorspronkelijk geboekt tegen kostprijs en wordt de boekwaarde vervolgens aangepast om het aandeel van de Groep in de winst of het verlies van de geassocieerde deelneming op te nemen, en dit vanaf de aanschaffingsdatum. Deze investeringen en het vermogensaandeel van de resultaten voor de periode zijn respectievelijk weergegeven in de balans en de resultatenrekening als ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode en als aandeel in de resultaten van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode. Dochterondernemingen worden van de consolidatie uitgesloten indien de controle tijdelijk blijkt omdat de onderneming werd gekocht en gehouden enkel en alleen met de bedoeling ze in de nabije toekomst af te stoten of indien ze werkt onder strikte langetermijn beperkingen waardoor ze verhinderd is fondsen over te dragen aan de Groep.
Gebruik van schattingen Om de jaarrekeningen op te maken in overeenstemming met de IFRS dient het management een aantal ramingen en assumpties te maken die een weerslag hebben op de bedragen vermeld in de jaarrekeningen en bijlagen. De schattingen gemaakt op elke rapporteringsdatum weerspiegelen de bestaande voorwaarden op die data (bijvoorbeeld marktprijzen, rentevoeten en buitenlandse wisselkoersen). Hoewel deze schattingen met maximale kennis van de lopende zaken en van de acties die de Groep zou kunnen ondernemen, worden uitgevoerd door het management, kunnen de werkelijke resultaten afwijken van die schattingen.
De Groep kapitaliseert bepaalde uitgaven gemaakt met betrekking tot de ontwikkeling of de aankoop van software voor intern gebruik indien aan de criteria bepaald in IAS 38 voldaan wordt. De gekapitaliseerde kosten voor software zijn opgenomen in intern gegenereerde en andere immateriële vaste activa en worden afgeschreven over drie tot vijf jaar. De gebruiksduur van de immateriële vaste activa GSM en UMTS werd vastgelegd volgens de bepalingen in de licentie. De gebruiksduur van de goodwill wordt bepaald op basis van de beste schatting van de duur van de periode waarin men verwacht dat toekomstige economische voordelen naar de Groep zullen vloeien. De gebruiksduur werd als volgt bepaald :
Omrekening van vreemde valuta Transacties in vreemde valuta De rapporteringvaluta voor de Groep is de euro. Transacties in vreemde valuta worden bij een initiële opname omgerekend volgens de wisselkoers die geldt op de transactiedatum. Monetaire activa en passiva vermeld in vreemde munt worden in euro omgerekend op de balansdatum waarbij de slotkoers van die dag wordt toegepast. Netto wisselkoersverschillen bij de omrekening van monetaire activa en passiva worden in het resultaat opgenomen onder “andere bedrijfskosten” in de periode waarin ze zich voordoen.
Buitenlandse activiteiten De activa en passiva van buitenlandse dochterondernemingen en joint ventures die met andere valuta werken dan de euro (meer bepaald de financiële gegevens van de Points of Presence (“POP’s”) in het VK, Zweden, Zwitserland, het gebied van de Stille Zuidzee en de VSA) worden omgerekend volgens de monetaire/niet-monetaire methode aangezien deze entiteiten geclassificeerd worden als buitenlandse activiteiten die integraal deel uitmaken van de activiteiten van de rapporterende onderneming. Monetaire activa en passiva worden omgerekend tegen de slotkoers, niet-monetaire activa en passiva worden omgerekend tegen de historische koers, terwijl de opbrengsten en kosten worden omgerekend tegen de gemiddelde koers. De resulterende wisselkoersverschillen worden in het resultaat opgenomen onder “andere bedrijfskosten ” in de periode waarin ze zich voordoen.
Gebruiksduur (jaren)
Goodwill GSM/UMTS-licenties Andere immateriële vaste activa en intern gegenereerde activa met inbegrip van software
5 tot 15 15 tot 20 3 tot 20
De afschrijving van de immateriële vaste activa, inclusief goodwill, wordt geboekt onder “afschrijvingen” in de resultatenrekening.
Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met de gecumuleerde afschrijvingen en de gecumuleerde waardeverminderingen. De kosten voor de uitbreidingen of substantiële verbeteringen van de materiële vaste activa worden gekapitaliseerd. De onderhouds- en herstellingskosten voor de materiële vaste activa worden opgenomen in de bedrijfskosten indien ze de levensduur van het actief niet verlengen of wanneer het toekomstig economische nut niet beduidend verhoogd wordt. De afschrijving van een actief start zodra het klaar is voor zijn bestemd gebruik. De afschrijvingen worden lineair berekend op de geraamde gebruiksduur van het actief. De gebruiksduur werd als volgt bepaald : Gebruiksduur (jaren)
Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa bestaan hoofdzakelijk uit de meerprijs betaald bij verwerving van een deelneming tegenover de reële waarde van het aandeel in de Groep in de verworven netto activa bij bedrijfscombinaties (goodwill), de Global System for Mobile Communications (“GSM”)-licentie, de Universal Mobile Telecommunications System (“UMTS”)-licentie en andere immateriële activa die hoofdzakelijk bestaan uit intern of extern ontwikkelde software. Immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met gecumuleerde afschrijvingen en eventuele gecumuleerde waardeverminderingen. De restwaarde van de immateriële vaste activa wordt verondersteld nul te zijn. De immateriële vaste activa worden lineair afgeschreven over hun geraamde levensduur. Er wordt met de afschrijving begonnen zodra het immateriële vaste actief klaar is voor zijn bestemd gebruik.
Terreinen en gebouwen
• Terreinen • Gebouwen en constructies
onbepaald 5 tot 33
Technische en netwerkuitrustingen
• Centrales • Kabels en systemen voor operationele ondersteuning • Transmissie • Uitrustingen geïnstalleerd in de gebouwen van de klant • Uitrustingen voor dataverkeer • Mobiele antennes
3 tot 10 4 tot 20 4 tot 10 2 tot 5 3 tot 5 6
Meubelen en wagens
• Meubelen en kantooruitrusting • Voertuigen
3 tot 10
Andere materiële vaste activa
3 tot 33
5
67
Opbrengsten uit eigen gekapitaliseerde kosten specifiek voor de uitbouw van het netwerk worden in de resultatenrekening opgenomen, netto van de overeenstemmende bedrijfskosten. Inrichtingen van gehuurde gebouwen worden afgeschreven over de geraamde nuttige gebruiksduur of over de resterende huurtermijn, indien deze korter is. Vaste activa die niet meer worden gebruikt en gehouden worden voor verkoop, worden geboekt tegen hun boekwaarde op de datum vanaf wanneer ze niet meer actief worden gebruikt. Op het einde van het boekjaar wordt er een waardeverminderingstest uitgevoerd op deze activa. De financieringskosten worden ten laste genomen wanneer ze zich voordoen.
Bijzondere waardeverminderingen van activa De Groep onderzoekt regelmatig of de activa geen tekenen van waardevermindering vertonen. Indien dergelijke tekenen aanwezig zijn, wordt een verlies door waardevermindering opgenomen wanneer de boekwaarde de geraamde realiseerbare waarde overschrijdt. De geraamde realiseerbare waarde is hetzij de netto verkoopprijs van de activa, hetzij de gebruikswaarde van de activa voor de Groep, indien deze hoger is. Waardeverminderingen worden opgenomen in de bedrijfskosten.
Uitgestelde belastingen Uitgestelde belastingen worden geboekt voor de tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van alle activa en passiva in de geconsolideerde balans en hun respectievelijke belastbare basis. Uitgestelde belasting is niet mogelijk voor verschillen betreffende goodwill waarvan de afschrijving fiscaal niet aftrekbaar is. Uitgestelde belastingvorderingen verbonden aan verrekenbare tijdelijke verschillen en niet-gebruikte overgedragen belastingverliezen worden opgenomen in zoverre het waarschijnlijk is dat er voldoende belastbare winst gerealiseerd zal worden waarmee het verrekenbare tijdelijke verschil of de niet-gebruikte belastingverliezen kunnen worden gecompenseerd. Uitgestelde belastingvorderingen en -schulden worden berekend tegen de aanslagvoeten die naar verwachting zullen worden toegepast in de periode waarin het actief zal worden gerealiseerd of het passief zal worden afgewikkeld op basis van de aanslagvoeten (en belastingwetten) die bij wet (substantieel) werden vastgelegd op balansdatum. Voorzieningen voor belastingen voortkomende uit niet-uitgekeerde ingehouden winsten van bepaalde dochterondernemingen worden enkel aangelegd indien er werd beslist dat dergelijke ingehouden winsten zullen worden uitgekeerd, meer bepaald indien het filiaal de intentie heeft een dividend uit te keren.
Pensioenen, andere vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen De Groep heeft twee pensioenplannen waarin bijdragen worden gestort via afzonderlijk beheerde fondsen. Een derde plan werd beëindigd in 2003 (zie bijlage 9). De Groep heeft ook een overeenkomst
68
gesloten om bijkomende vergoedingen na uitdiensttreding aan te bieden aan bepaalde personeelsleden. De kostprijs voor de verstrekking van de voordelen in het kader van de plannen wordt voor elk plan afzonderlijk bepaald waarbij gebruik wordt gemaakt van de actuariële Projected Unit Credit-waarderingsmethode. De actuariële winsten en verliezen worden opgenomen als opbrengsten of kosten indien de gecumuleerde niet-opgenomen winsten of verliezen voor een individueel plan op het einde van het voorgaande boekjaar 10 % overschrijden van de contante waarde van de vastgelegde voordeelverplichting of van de reële waarde van de planactiva in het begin van het jaar, indien die hoger is. Deze winsten en verliezen worden opgenomen over de gemiddelde resterende dienstjaren van de werknemers die participeren in het individuele plan. De Groep heeft een wettelijke verplichting om kinderbijslagen te betalen aan personen ten laste van bepaalde gepensioneerden en voert sommige herstructurering-programma’s uit die beëindigingsvoordelen en andere vormen van bijkomende vergoedingen inhouden. De actuariële winsten en verliezen op deze schulden worden onmiddellijk in de resultatenrekening opgenomen.
Korte- en langetermijnvoordelen voor personeelsleden De kostprijs van alle korte- en langetermijnvoordelen voor personeelsleden, zoals lonen en salarissen, betaald verlof, bonussen, medische interventies en andere worden opgenomen gedurende de periode waarin het personeelslid de desbetreffende dienst verleent. De Groep neemt deze kosten enkel op indien hij er wettelijk of feitelijk toe verplicht is een dergelijke betaling uit te voeren en indien er een betrouwbare raming van het passief kan worden gemaakt.
Financiële instrumenten Reële waarde van de financiële instrumenten De volgende methodes en principes worden toegepast om de reële waarde van de financiële instrumenten te ramen : voor investeringen in genoteerde bedrijven en wederzijdse fondsen is de reële waarde gelijk aan hun beurskoers; voor investeringen in niet-genoteerde ondernemingen wordt de reële waarde geraamd door middel van verschillende waarderingstechnieken zoals toekomstige verdisconteerde kasstroommodellen en “multiples”- methodes of door recente verkooptransacties op de aandelen van deze niet-genoteerde ondernemingen; voor investeringen in niet-genoteerde ondernemingen waarvoor geen betrouwbare reële waarde kan worden bepaald, wordt de reële waarde gebaseerd op de historische aanschaffingskosten, gecorrigeerd met de eventuele waardeverminderingen; voor andere financiële activa op lange termijn (andere dan derivaten) wordt de afgeschreven kost geacht de geraamde reële waarde te benaderen; voor langetermijnschulden die onderhevig zijn aan variabele rentevoeten wordt de afgeschreven kost geacht de reële waarde te benaderen; voor langetermijnschulden die onderhevig zijn aan een vaste rentevoet wordt de reële waarde bepaald op basis van de contante waarde van de toekomstige verdisconteerde kasstromen;
• •
• • • •
• voor handelsvorderingen, handelsschulden, andere kortlopende
• •
activa en passiva worden de boekwaarden in de balans bij benadering opgenomen tegen een reële waarde rekening houdend met hun korte looptijd; voor kas en kasequivalenten vormen de boekwaarden opgenomen in de balans een benadering van hun reële waarde rekening houdend met hun korte looptijd; voor derivaten werden de reële waarden geraamd door gebruik te maken van verschillende waarderingstechnieken, in het bijzonder de verdiscontering van de toekomstige kasstromen.
Criteria voor de initiële opname en het niet meer opnemen van financiële activa en passiva De financiële instrumenten worden oorspronkelijk opgenomen wanneer de Groep de contractuele bepalingen van de instrumenten onderschrijft. Gewone aankopen en verkopen van financiële activa worden geboekt op de afwikkelingsdatum. Financiële activa (of een gedeelte ervan) worden niet meer opgenomen wanneer de Groep de rechten op de vergoedingen bepaald in het contract te gelde maakt, wanneer de rechten vervallen of wanneer de Groep er afstand van doet of nog indien de Groep de controle verliest over de contractuele rechten die betrekking hebben op het financiële actief. Financiële passiva (of een gedeelte ervan) worden niet meer opgenomen indien de verplichting bepaald in het contract ingetrokken of geannuleerd wordt of vervalt.
Criteria voor de saldering van financiële activa en passiva Indien er een wettelijk afdwingbaar compensatierecht bestaat voor opgenomen financiële activa en passiva en de intentie aanwezig is om het passief af te wikkelen en het actief tegelijk te gelde te maken of op nettobasis af te wikkelen, worden alle financiële gevolgen gecompenseerd.
Andere deelnemingen Andere deelnemingen worden initieel opgenomen tegen kostprijs, meer bepaald tegen de reële waarde van de verstrekte vergoeding met inbegrip van de aanschaffingskosten verbonden aan de investering. Deze deelnemingen worden in de balans geclassificeerd onder de voor verkoop beschikbare financiële activa. Na de initiële opname worden de andere deelnemingen geboekt tegen de reële waarde en worden de wijzigingen in de reële waarde rechtstreeks in het eigen vermogen opgenomen tot het financieel actief verkocht, geïncasseerd of van de hand gedaan wordt, of tot het actief een waardevermindering zal ondergaan waarna de voorheen in het eigen vermogen toegerekende gecumuleerde winsten of verliezen worden opgenomen in de financiële opbrengsten of kosten. Verliezen door waardevermindering worden geboekt als financiële kosten.
Andere vaste activa De andere vaste activa omvatten derivaten (zie verder), rentegevende vorderingen op lange termijn, zoals leningen aan joint ventures, personeel en kasgaranties, en beleggingen op lange termijn, zoals notes en gekochte obligaties. Langetermijnvorderingen worden geboekt als leningen en vorderingen uitgegeven door het bedrijf en worden gewaardeerd tegen afgeschreven kostprijs. Langetermijninvesteringen worden geclassificeerd als tot het eind van de looptijd
aangehouden en worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Een verlies door waardevermindering wordt geboekt indien de boekwaarde hoger is dan het geraamde terugvorderbare bedrag en wordt geclassificeerd onder de financiële kosten.
Handelsvorderingen en andere vlottende activa Handelsvorderingen en andere vlottende activa worden in de balans opgenomen tegen nominale waarde (gewoonlijk het oorspronkelijke factuurbedrag) met aftrek van de waardeverminderingen voor dubieuze debiteuren. Dergelijke waardeverminderingen worden geboekt in het bedrijfsresultaat indien het waarschijnlijk is dat het bedrijf niet in staat zal zijn alle verschuldigde bedragen te innen. De waardeverminderingen worden berekend op individuele basis en op portofoliobasis voor groepen debiteuren waarvoor geen individuele waardevermindering werd geïdentificeerd.
Beleggingen De investeringen omvatten aandelen, vastrentende effecten en deposito’s met een looptijd van meer dan drie maanden maar minder dan één jaar. Aandelen worden initieel opgenomen tegen kostprijs, meer bepaald de reële waarde van de verstrekte vergoeding met inbegrip van de aanschaffingskosten verbonden aan de investering. Na de initiële opname worden aandelen behandeld als beschikbaar voor verkoop, met een herwaardering tot de reële waarde die rechtstreeks in het eigen vermogen wordt geboekt, tot dat de investering wordt verkocht, geïncasseerd of van de hand gedaan, waarbij de gecumuleerde winsten of verliezen die voorheen in het eigen vermogen werden geboekt, worden opgenomen in de financiële opbrengsten of kosten. Vastrentende effecten worden initieel opgenomen tegen kostprijs, meer bepaald de reële waarde van de verstrekte vergoeding met inbegrip van de aanschaffingskosten verbonden aan de investering. Na de initiële opname worden de vastrentende effecten die geclassificeerd zijn als beschikbaar voor verkoop gewaardeerd aan reële waarde, waarbij de winsten en verliezen uit herwaardering in het eigen vermogen worden opgenomen tot de investering is verkocht, geïncasseerd of van de hand gedaan, waarna de gecumuleerde winsten of verliezen die voorheen in het eigen vermogen werden geboekt worden opgenomen in de financiële opbrengsten of kosten. De vastrentende effecten die bestemd zijn om de hele looptijd te worden gehouden, worden gewaardeerd tegen de afgewaardeerde kostprijs, gebruik makend van de methode van de effectieve rentevoet. Deposito’s worden verondersteld aangehouden te worden tot het einde van de looptijd en worden gewaardeerd tegen de afgewaardeerde kostprijs.
Kas en kasequivalenten Kas en kasequivalenten omvatten liquide middelen, lopende bankrekeningen en investeringen met een initiële looptijd van minder dan drie maanden. Kas en kasequivalenten worden geboekt tegen nominale waarde indien er activa aangehouden worden bij financiële instellingen, en tegen de afgewaardeerde kostprijs voor alle andere gevallen. Een verlies door waardevermindering wordt geboekt in de financiële kosten indien het terugvorderbaar bedrag op de einddatum lager is dan de boekwaarde.
69
Rentedragende schulden Alle kredieten en leningen worden initieel opgenomen tegen kostprijs, meer bepaald de reële waarde van de ontvangen vergoeding na aftrek van de uitgiftekosten verbonden aan de leningen. Na de initiële opname worden de niet-afgedekte schulden gewaardeerd tegen afgeschreven kostprijs met afschrijving van verdisconteringen of premies in de resultatenrekening. Schulden die worden afgedekt met renteswaps (interest rate swaps - IRS) en rente- en valutaswaps (interest rate and currency swaps - IRCS) (afdekkingen tegen reële waarde) worden geherwaardeerd ten belope van het afgedekte risico. De winsten of verliezen na herwaardering aan reële waarde die voortvloeien uit het afgedekte risico worden opgenomen in de financiële opbrengsten of kosten.
Derivaten De Groep maakt gebruik van derivaten zoals IRS, IRCS, rentetermijncontracten en valutaopties om haar risico’s verbonden aan schommelingen van de rentevoet en vreemde valuta te beperken op onderliggende activa, passiva en geanticipeerde transacties. De derivaten worden tegen reële waarde geboekt in de posten andere activa (lange en korte termijn), rentedragende schulden (lange en korte termijn) en andere schulden (lange en korte termijn). De Groep gebruikt IRS en IRCS om zijn risico van schommelingen van de rentevoet en vreemde valuta op langetermijnschulden in te perken. De te vorderen en te betalen rentecoupons volgens de bepalingen van de swaps worden erkend tijdens de periode waarop de coupons betrekking hebben. In de onderstaande tabel vindt u een samenvatting van het verband tussen de afgedekte elementen en de afdekkingsinstrumenten : Afdekkingsinstrument Rente- en valutaswaps Renteswaps
Afgedekte post Schulden in vreemde valuta Schulden tegen vaste rentevoet
Soort afdekkingsrelatie Reële waarde
Afgedekt(e) risico(s) Valuta- en rentevoet- risico’s
Reële waarde
Risico m.b.t. de rentevoeten
De meeste van deze swaps zijn afdekkingen tegen reële waarde zodat de herwaardering ervan overeenstemt met de herwaardering van de afgedekte elementen in de resultatenrekening. Belgacom heeft geen derivaten (en geeft er ook geen uit) voor handelsdoeleinden, maar sommige van haar derivatencontracten beantwoorden niet aan de criteria bepaald in IAS 39 om als afdekkingen te worden beschouwd en worden daarom behandeld als derivaten aangehouden voor verhandeling, met wijzigingen in de reële waarde geboekt in de resultatenrekening. Belgacom maakt gebruik van valutaopties en termijnwisselcontracten om haar risico’s op vreemde valuta uit operationele contracten te beperken. Indien de afstemming van deze instrumenten op het onderliggende risico echter niet effectief genoeg is of indien de effectiviteit niet makkelijk kan worden aangetoond, worden deze instrumenten niet geboekt als afdekkingen, maar wel tegen de reële waarde, waarbij de wijzigingen in die reële waarde worden opgenomen in de resultatenrekening.
70
Sommige schulden geplaatst door Belgacom omvatten in het contract besloten derivaten. Dergelijke derivaten worden afgescheiden van hun basiscontracten en geboekt tegen de marktwaarde waarbij wijzigingen in de reële waarde in de resultatenrekening opgenomen worden. Deze schulden worden afgedekt door derivaten die het effect van de in het contract besloten derivaten neutraliseren.
Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen kostprijs volgens de gewogen-gemiddelde-kostprijsmethode of tegen netto realiseerbare waarde indien deze lager is.
Leaseovereenkomsten Leaseovereenkomsten waarbij de verhuurder (“lessor”) alle risico’s en voordelen uit het bezit van het actief substantieel behoudt, worden geclassificeerd als operationele leases. De betalingen van operationele leases worden lineair over de leasingtermijn als kosten opgenomen in de resultatenrekening.
Voorzieningen De voorzieningen worden opgenomen indien de Groep een bestaande wettelijke of feitelijke verplichting heeft die voortvloeit uit gebeurtenissen uit het verleden waarvoor waarschijnlijk een uitstroom van middelen die economische voordelen inhouden, vereist zal zijn om de verplichting af te wikkelen en het bedrag van de verplichting op betrouwbare wijze kan worden geschat. Een gebeurtenis uit het verleden wordt geacht aanleiding te geven tot een bestaande verplichting indien, rekening houdend met de beschikbare bewijsstukken, het meer dan waarschijnlijk lijkt dat er een bestaande verplichting bestaat op de balansdatum. Bepaalde activa en inrichtingen die zich op de eigendom van derden situeren, dienen uiteindelijk ontmanteld te worden en de eigendom dient in de oorspronkelijke staat hersteld te worden. De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en de herstelling worden opgenomen als materiële vaste activa en afgeschreven over de volledige levensduur van het actief. De totale geraamde kosten vereist voor de ontmanteling en de herstelling, gedisconteerd tot de contante waarde ervan, worden geboekt als voorzieningen.
Aandelengebaseerde betalingen De reële waarde van de aandelenopties toegekend onder het aandelenoptieplan van de Groep, wordt bepaald op de toekenningsdatum, rekening houdend met de karakteristieken en voorwaarden waartegen de opties toegekend worden, en gebruik makend van een waarderingstechniek die overeenkomt met algemeen aanvaarde waarderingsmethodes voor de prijsbepaling van financiële instrumenten, en die rekening houdt met alle factoren en assumpties die normale deelnemers met kennis van zaken bij hun prijszetting in overweging zouden nemen. De reële waarde van de aandelenopties wordt als personeelskosten geboekt over de periode totdat de genieter de optie onvoorwaardelijk verwerft.
Opbrengsten en bedrijfskosten De opbrengsten worden opgenomen voorzover de economische voordelen naar alle waarschijnlijkheid naar de Groep zullen stromen en de opbrengsten getrouw kunnen worden gewaardeerd. De specifieke opbrengstenstromen en de eraan verbonden criteria voor de opname zijn de volgende : opbrengsten van het vastelijn-, mobiele- en carrierverkeer worden door de Groep opgenomen op basis van het gebruik; de opbrengsten uit de aansluitings- en installatiekosten worden in de opbrengsten opgenomen op het ogenblik van de aansluiting of installatie; de opbrengsten uit de verkoop van communicatie-uitrusting worden opgenomen na de levering aan de klant; de opbrengsten uit de maandelijkse huur- of toegangskosten die betrekking hebben op vastelijn- en mobiele opbrengsten worden maandelijks vooraf gefactureerd en de maand erop opgenomen wanneer de diensten zijn verstrekt; de abonnementsgelden worden pro rata opgenomen als opbrengsten in de abonnementsperiode;
• • • • •
• de opbrengsten zoals opbrengsten uit voorafbetaalde vaste- of mobilofoniekaarten worden uitgesteld en opgenomen op basis van het gebruik van de kaarten. De geconsolideerde resultatenrekening van de Groep wordt voorgesteld per aard van de kosten. Bedrijfskosten worden voorgesteld netto van het geleverde werk dat door de onderneming werd geactiveerd. De kosten van het materiaal en de lasten op de opbrengsten omvatten de kosten voor de aankoop van het materiaal en de diensten die rechtstreeks verbonden zijn aan de opbrengsten. De kosten voor de commissielonen aan de dealers, de reclamekosten en andere marketingkosten worden opgenomen zodra ze zich voordoen. Niet-terugkerende bedrijfsopbrengsten en bedrijfskosten omvatten winsten en verliezen op de verkoop van geconsolideerde ondernemingen die elk afzonderlijk meer dan 5 miljoen EUR per verkoop in een bepaald jaar vertegenwoordigen, herstructureringskosten en de overdracht (in 2003) van de pensioenverplichtingen ten aanzien van de statutaire personeelsleden aan de Belgische Staat.
Bijlage 3. Immateriële vaste activa
Goodwill
GSMen UMTSlicenties
Intern geproduceerde vaste activa
Andere immateriële vaste activa
Totaal
71 9 -23 0
450 0 -176 0
60 44 0 2
192 58 -23 -7
773 111 -222 -4
Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
0 -9
0 -16
0 -47
-3 -57
-3 -129
Boekwaarde op 31 december 2002, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Aanschaffingen van dochterondernemingen Overboekingen Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
47 2 0 0 -3 -9
258 0 0 0 0 -15
59 63 0 11 0 -18
161 43 3 -6 0 -63
525 108 3 5 -3 -104
Boekwaarde op 31 december 2003, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Overboekingen Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
38 0 0 0 -8
243 0 0 0 -20
115 53 -51 0 -21
138 56 60 -5 -98
534 109 10 -5 -147
Boekwaarde op 31 december 2004, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen
30
223
96
151
501
(in miljoen EUR)
Boekwaarde op 1 januari 2002, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Verkopen van dochterondernemingen Overboekingen
71
Goodwill
GSMen UMTSlicenties
Intern geproduceerde vaste activa
Andere immateriële vaste activa
Totaal
Op 1 januari 2002 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
145 -74 71
563 -113 450
190 -130 60
355 -163 192
1.253 -481 773
Op 31 december 2002 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
112 -65 47
377 -118 258
236 -177 59
345 -185 161
1.070 -545 525
Op 31 december 2003 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen
114 -76
377 -133
275 -160
384 -247
1.150 -617
38
243
115
138
534
109 -78 30
377 -154 223
240 -144 96
538 -387 151
1.264 -763 501
(in miljoen EUR)
Nettoboekwaarde Op 31 december 2004 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
De licentievergoedingen hebben betrekking op het Global System for Mobile Communications (“GSM”) en het Universal Mobile Telecommunications System (“UMTS”) : In 1994 heeft de Groep een GSM-licentie in België verworven ten bedrage van 226 miljoen EUR. De afschrijvingen werden gestart in 1995 voor de gebruiksduur van de licentie (15 jaar). In maart 2001 heeft de Groep een UMTS-licentie in België verworven ten bedrage van 150 miljoen EUR. De afschrijving van deze licentie startte in juni 2004 over de gebruiksduur van de licentie, die gepland is te eindigen in 2020.
• •
72
De daling van de GSM- en UMTS-licenties in 2002 is te wijten aan de verkoop van de Ben Nederland Groep. Andere immateriële activa omvatten hoofdzakelijk aangekochte software en gebruiksrechten voor kabels. Alle aanschaffingen in de drie voorgestelde jaren werden in België uitgevoerd.
Bijlage 4. Materiële vaste activa Terreinen en gebouwen
Technische en netwerk uitrusting
Meubilair en rollend materieel
Andere materiële vaste activa
Activa in aanbouw
Totaal
Boekwaarde op 1 januari 2002, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Verkopen Verkopen van dochterondernemingen Overboekingen Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
763 30 -6 -2 -61 0 -46
2.559 321 0 -117 108 -21 -625
58 20 0 -3 1 0 -29
154 13 -9 -44 43 0 -30
125 81 0 -55 -87 0 0
3.658 465 -16 -221 4 -21 -731
Boekwaarde op 31 december 2002, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Aanschaffingen van dochterondernemingen Verkopen Overboekingen Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
678 13 0 -1 0 0 -51
2.225 217 0 0 122 8 -586
46 16 0 0 0 0 -21
126 29 0 -1 9 0 -25
64 121 0 0 -135 0 0
3.139 397 1 -2 -5 8 -683
Boekwaarde op 31 december 2003, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Aanschaffingen Verkopen Overboekingen Waardeverminderingen Afschrijvingen van het jaar
640 16 -19 0 0 -40
1.988 241 -1 95 -15 -511
41 12 0 0 0 -19
137 13 -4 7 0 -26
50 164 0 -111 0 0
2.854 447 -24 -10 -15 -595
Boekwaarde op 31 december 2004, met aftrek van gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen
596
1.797
35
128
102
2.658
Terreinen en gebouwen
Technische en netwerk uitrusting
Meubilair en rollend materieel
Andere materiële vaste activa
Activa in aanbouw
Totaal
(in miljoen EUR)
(in miljoen EUR)
Op 1 januari 2002 Aanschaffingswaarde
1.524
9.355
206
248
125
11.458
Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
-761 763
-6.797 2.559
-148 58
-94 154
0 125
-7.800 3.658
Op 31 december 2002 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
825 -147 678
8.809 -6.584 2.225
177 -131 46
226 -100 126
64 0 64
10.101 -6.962 3.139
Op 31 december 2003 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
825 -185 640
8.726 -6.739 1.988
179 -139 41
256 -120 137
50 0 50
10.036 -7.182 2.854
Op 31 december 2004 Aanschaffingswaarde Gecumuleerde afschrijvingen en waardeverminderingen Nettoboekwaarde
775 -179 596
8.722 -6.925 1.797
152 -117 35
259 -132 128
102 0 102
10.011 -7.353 2.658
73
Als gevolg van de ongunstige evolutie van de resultaten van het International Carrier Services segment werd in de eerste jaarhelft van 2004 een waardevermindering geboekt op de immateriële vaste activa en de technische en netwerkuitrusting van het segment ten bedrage van respectievelijk 5 miljoen EUR (zie bijlage 3) en 15 miljoen EUR.
Tijdens de periode van 1996 tot 2001 heeft de Groep verschillende cross-border-leaseovereenkomsten gesloten voor technische en netwerkuitrustingen (zie bijlage 35). Deze overeenkomsten zijn nog steeds operationeel.
Alle aanschaffingen in de drie voorgestelde jaren werden in België uitgevoerd.
Bijlage 5. Deelnemingen in dochterondernemingen en joint ventures Bijlage 5.1. Deelnemingen in dochterondernemingen De geconsolideerde jaarrekening omvat de jaarrekeningen van Belgacom NV en haar dochterondernemingen opgenomen in de volgende tabel. Aandeel van de Groep Naam
Land
2002
2003
2004
Belgacom Mobile NV Belgacom Directory Services NV Belgacom Finance SA Belgacom Services NV Finbel Re SA Connectimmo NV Expercom NV Citius Belgium NV Digital Age Design NV Belgacom Skynet NV ThePush NV WIN NV Streamcase NV Belgacom Invest SARL Infosources SA en filialen (1) Belgacom International Carrier Services NV Belgacom Deutschland G.m.b.H. Belgacom UK Ltd Belgacom Nederland B.V. Belgacom Incorporated Belgacom Asia PTE Ltd Belgacom Portugal SA Belgacom Italia Srl Belgacom Spain SL Belgacom Switzerland AG Belgacom Austria G.m.b.H. Belgacom Sweden AB Belgacom Japan KK Belgacom China Ltd Belgacom Presence SA
België België Luxemburg België Luxemburg België België België België België België België België Luxemburg
75 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 85 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 %
75 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 85 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 %
75 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 85 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 %
(2)
België Duitsland Verenigd Koninkrijk Nederland Verenigde Staten van Amerika Singapore Portugal Italië Spanje Zwitserland Oostenrijk Zweden Japan China Frankrijk
(1) Hierna “Groep Infosources” genoemd. (2) België, Frankrijk, Duitsland en Zwitserland.
Op 30 september 2002 werd het grootste gedeelte van het vastgoed van de Groep ingebracht bij Connectimmo NV, een 100 % dochteronderneming van de Groep die vastgoeddiensten verstrekt aan ondernemingen van de Groep. De afsplitsing heeft niet geleid tot een kasstroom.
74
De minderheidsbelangen omvatten voornamelijk het aandeel van de minderheidsaandeelhouder Vodafone BV in het eigen vermogen, de nettowinst en de dividenduitkeringen van Belgacom Mobile NV.
Bijlage 5.2. Deelnemingen in joint ventures
Hierna volgt een samenvatting van de activa en passiva die in 2002 van de hand werden gedaan :
De Groep heeft volgende deelnemingen in joint ventures. Aandeel van de Groep Naam
Land
Eduline NV Certipost NV Aditel NV Aditel BV
België België België Nederland
2002
2003
2004
50 % -
50 % 50 % 50 % 50 %
50 % 50 %
Totaal
(in miljoen EUR)
Verkochte vaste activa Verkochte vlottende activa, exclusief kas en kasequivalenten Verkochte kas en kasequivalenten Verkochte langetermijnschulden Verkochte kortetermijnschulden
436 90 62 -4 -276
Verkochte nettoactiva
Het aandeel van de Groep in de activa, passiva, opbrengsten en kosten van deze joint venturebelangen is niet van wezenlijk belang voor de geconsolideerde jaarrekeningen.
Bijlage 5.3. Aanschaffingen van dochterondernemingen en joint ventures
309
Verkoopprijs
1.393
Winst op verkoop
1.085
De netto-instroom van kasmiddelen uit de verkopen ziet er uit als volgt : Totaal
Er hebben zich geen noemenswaardige aanschaffingen van dochterondernemingen of joint ventures voorgedaan in de drie voorgestelde jaren.
(in miljoen EUR)
Ontvangen geldmiddelen Afgestane kas en kasequivalenten in het filiaal
1.173 -62
Bijlage 5.4. Verkopen van dochterondernemingen of joint ventures en afname van deelnemingspercentages
Netto kasinstroom
1.111
De volgende verkopen van dochterondernemingen of afnamen van deelnemingspercentages deden zich voor in 2002 : De Groep heeft zijn belang in Ben Nederland Groep van de hand gedaan op 25 september 2002 (zie bijlage 24). De deelneming van de Groep in Alert Services Holding en haar filialen verwaterde van 95 % tot 28 % ten gevolge van een kapitaalverhoging door Securitas Direct International (“SDI”) in Alert Services Holding in februari 2002. De verwatering heeft geleid tot een winst van 9 miljoen EUR die is opgenomen in de resultatenrekening onder de niet-terugkerende opbrengsten (zie bijlage 24). Omdat de Groep niet langer controle heeft over deze ondernemingen, maar wel een aanzienlijke invloed blijft uitoefenen, werden deze ondernemingen volgens de vermogensmutatiemethode in de consolidatie opgenomen vanaf februari 2002. In het kader van deze transactie heeft de Groep in 2001 put-opties verworven voor de resterende deelneming van 28 % in Alert Services Holding en dochterondernemingen, met SDI als tegenpartij. De reële waarde van de optie staat geregistreerd in de andere vaste activa ten bedrage van 13 miljoen EUR op 31 december 2004 (zie bijlage 10). Op 22 maart 2002 heeft Belgacom haar participatie van 100 % in Belgacom France geruild voor een deelneming van 10,8 % in “neuf telecom SA” (vroeger genaamd “LD Com”), een niet-beursgenoteerde Franse telecomleverancier. Deze transactie heeft geleid tot een nietterugkerende winst van 104 miljoen EUR (zie bijlage 24). De deelneming in “neuf telecom SA” werd initieel opgenomen tegen kostprijs in maart 2002.
• •
•
Ben Nederland Groep droeg 14 miljoen EUR verlies bij in de Groep voor de periode van 1 januari 2002 tot 31 maart 2002. Belgacom France droeg 6 miljoen EUR verlies bij in de Groep van 1 januari 2002 tot 22 maart 2002. In 2003 en 2004 werden geen belangrijke dochterondernemingen of joint ventures verkocht en waren er geen belangrijke verminderingen van deelnemingspercentages.
Bijlage 6. Ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Hierna volgt een overzicht van de investeringen in ondernemingen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast : (in miljoen EUR - op 31 december)
Tritone Telecom BV Alert Services Holding en dochterondernemingen (1) Totaal
2002
2003
2004
0
0
0
31 31
27 27
26 26
(1) De bedrijven van de Alert Services Holding en dochterondernemingen zijn gevestigd in België, Nederland en Frankrijk.
Hierna volgt een overzicht van het verlies uit de ondernemingen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Tritone Telecom BV Alert Services Holding en dochterondernemingen Andere Totaal
2002
2003
2004
-3
-
-
-2 -6 -12
-4 -4
-1 -1
75
Bijlage 7. Andere deelnemingen (in miljoen EUR - op 31 december)
neuf telecom SA Andere niet-genoteerde aandelen Niet-genoteerde aandelen Genoteerde aandelen Totaal
Bijlage 8. Winstbelasting
2002
2003
2004
187 81 269 1 270
140 68 208 1 209
120 91 211 211
Op 22 maart 2002 heeft de Groep zijn participatie van 100 % in Belgacom France geruild voor een deelneming van 10,8 % in “neuf telecom SA”, een niet-genoteerde Franse onderneming die telecomdiensten verstrekt (zie bijlage 5.4). Andere niet-genoteerde en genoteerde aandelen betreffen hoofdzakelijk deelnemingen in ondernemingen die actief zijn in de satellietsector. In 2003 boekte de Groep een waardevermindering op de deelneming in “neuf telecom SA” voor een bedrag van 47 miljoen EUR. In 2004 werd de realiseerbare waarde verder verminderd rekening houdend met de evolutie van de EBITDA en sales-multiples, de geactualiseerde business metrics (inclusief een cash-flowanalyse uitgaande van een discontovoet van 11 %) en andere publiek beschikbare informatie. Op basis van deze elementen werd de in 2003 vastgestelde waardevork tussen 120 miljoen EUR en 160 miljoen EUR in 2004 verder ingeperkt tot een vork tussen 110 en 130 miljoen EUR. Als gevolg hiervan werd een bijkomende waardevermindering van 20 miljoen EUR geboekt in 2004. Waardeverminderingen op andere niet-genoteerde aandelen dan “neuf telecom SA” bedroegen 10 miljoen EUR in 2002 en 8 miljoen EUR in 2003. Al deze waardeverminderingen werden geboekt onder de financiële kosten (zie bijlage 30). De herwaardering naar de reële waarde van sommige andere deelnemingen resulteerde in een verhoging van hun boekwaarde ten belope van 28 miljoen EUR in 2002, 2 miljoen EUR in 2003 en 25 miljoen EUR in 2004. Deze herwaarderingen werden rechtstreeks in het eigen vermogen geboekt.
Bruto uitgestelde belastingvorderingen/(schulden) betreffen het volgende : (in miljoen EUR - op 31 december)
Uitgestelde belastingschulden Versnelde afschrijvingen voor fiscale doeleinden Herwaardering van financiële instrumenten naar de reële waarde Uitgestelde belastingen op de verkopen van materiële vaste activa Andere Bruto uitgestelde belastingschulden Herwaardering van financiële instrumenten naar de reële waarde Vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen Overdraagbare fiscale verliezen Kapitaalverlies op investeringen in dochterondernemingen Andere Bruto uitgestelde belastingvorderingen
2002
2003
2004
-90
-39
-30
0
-1
-1
-73 -12 -175
0 -24 -64
-6 -25 -63
7
7
9
220 301
14 553
23 380
64 21 613
69 23 665
69 20 501
De netto uitgestelde belastingvorderingen/(schulden), gegroepeerd per wettelijke entiteit, zijn als volgt : (in miljoen EUR - op 31 december)
Netto uitgestelde belastingschulden Netto uitgestelde belastingvorderingen
2002
2003
2004
-43 482
-46 647
-38 476
De Groep heeft overdraagbare fiscale verliezen in België die onbeperkt beschikbaar zijn om toekomstige fiscale winsten van ondernemingen waarin deze verliezen zich hebben voorgedaan, te compenseren. Op 31 december 2004 heeft Belgacom NV gecumuleerde fiscale verliezen ten belope van 1.227 miljoen EUR. Dit is onder meer een gevolg van de niet-terugkerende kosten verbonden aan het herstructureringsprogramma BeST gelanceerd in 2002 en de overdracht van de pensioenverplichtingen voor statutaire werknemers in 2003. Op basis van het huidige ondernemingsplan van Belgacom NV zullen toekomstige fiscale winsten beschikbaar zijn om de overdraagbare fiscale verliezen verder aan te wenden. Ten gevolge van de verkoop van de Franse ISP-activiteiten in 2001 zal de moedermaatschappij Belgacom NV de mogelijkheid hebben de minderwaarden op de investering in Infosources af te trekken van haar toekomstige winst. Een uitgestelde belastingvordering van 69 miljoen EUR werd bijgevolg geboekt omdat deze uitgestelde belastingvordering naar alle waarschijnlijkheid binnen afzienbare tijd zal worden gerealiseerd. Uitgestelde belastingvorderingen werden niet erkend voor de verliezen van dochterondernemingen die reeds verschillende jaren verlieslatend zijn. Op 31 december 2004 is een bedrag van 43 miljoen EUR aan gecumuleerde overdraagbare fiscale verliezen en investeringsaftrek beschikbaar voor dergelijke Belgische ondernemingen.
76
Het aandeel van Belgacom in de niet-uitgekeerde beschikbare reserves van dochterondernemingen beloopt 1.610 miljoen EUR op 31 december 2004 en is belastbaar tegen een effectief belastingpercentage van 1,7 % bij uitkering aan de moedermaatschappij. Op 31 december 2004 werd een uitgestelde belastingschuld geboekt op 691 miljoen EUR van deze niet-uitgekeerde beschikbare reserves, waarvan het de bedoeling is om ze in de nabije toekomst uit te keren. De uitgestelde belastingopbrengsten/(kosten) in de resultatenrekening hebben betrekking op het volgende : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
M.b.t. de uitgestelde belastingschulden Versnelde afschrijvingen voor fiscale doeleinden Uitgestelde belastingen op de verkopen van materiële vaste activa Andere
2002
2003
2004
7
51
8
-38 -2
73 -12
-6 -1
1
2
-206 251
10 -173
5 1
0 -3
M.b.t. de uitgestelde belastingvorderingen Herwaardering van financiële instrumenten naar de reële waarde 5 Vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen -152 Overdraagbare fiscale verliezen 301 Kapitaalverlies op investeringen in dochterondernemingen -5 Andere -2 Uitgestelde belastingopbrengsten/(lasten) van het jaar
113
163
-162
De geconsolideerde resultatenrekening omvat de volgende belastinglast : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Courante winstbelastingen Courante winstbelastingen van het jaar Aanpassingen van courante winstbelastingen m.b.t. vorige jaren Uitgestelde belastingen Opbrengst/(last) ten gevolge van wijzigingen in tijdelijke verschillen Last ten gevolge van een daling van de aanslagvoet Totale uitgestelde belastingopbrengsten/(lasten) Winstbelastingen geboekt in de geconsolideerde resultatenrekening
2002
2003
2004
-316
-369
-346
0
-3
1
195
163
-162
-82
0
0
113
163
-162
-203
-208
-508
De afstemming van de belastinglast op de winst voor belastingen en minderheidsbelangen tegen de wettelijke aanslagvoet met de belastingen op de winst tegen de reële aanslagvoet van de Groep voor de jaren eindigend op 31 december ziet eruit als volgt : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Tegen de Belgische wettelijke aanslagvoet van 40,17 % Tegen de Belgische wettelijke aanslagvoet van 33,99 % Impact van de daling van de aanslagvoet op het eindsaldo van de uitgestelde belastingen Belastingeffect van de verkopen van dochterondernemingen Belastingeffect van de kapitaalverliezen uit investeringen in dochterondernemingen Niet-belastbare winst uit dochterondernemingen Fiscaal niet-aftrekbare uitgaven Andere Belastinglast Reële aanslagvoet
2002
2003
2004
1.445
534
1.583
580
0
0
0
182
538
82
0
0
-437
0
0
-6
-19
0
-56 42 -1
-45 75 17
-51 26 -6
203
208
508
14,08
38,98
32,09
In 2002 heeft het belastingeffect van de verkopen van dochterondernemingen hoofdzakelijk betrekking op de winst uit de verkoop van de aandelen van Ben Nederland Groep en de verkoop van de aandelen van Belgacom France. De niet-belastbare winst uit dochterondernemingen betreft hoofdzakelijk de opbrengsten van Belgacom Services, dat onderworpen is aan een belastingstelsel dat niet is gebaseerd op de belastbare winst. De fiscaal niet-aftrekbare uitgaven omvatten voornamelijk nieterkende overgedragen fiscale verliezen, de afschrijvingen van goodwill en diverse kosten die niet aftrekbaar zijn voor fiscale doeleinden. Andere aanpassingen van het jaar 2003 omvatten voornamelijk de uitgestelde belastingschulden erkend op de niet-uitgekeerde beschikbare reserves van dochterondernemingen.
De huidige aanslagvoet van de winstbelasting op de in België gevestigde ondernemingen werd in 2002 verlaagd van 40,17 % tot 33,99 %, met ingang vanaf 1 januari 2003. Aangezien de vermindering van de aanslagvoet beslist was voor 31 december 2002, werd de bijhorende belastinglast van 82 miljoen EUR geboekt in 2002.
77
Bijlage 9. Pensioenactiva en schulden voor pensioenen, andere vergoedingen na uitdiensttreding en beëindigingsvoordelen De Groep heeft zes plannen waarvan hieronder een overzicht en de bijzonderheden per plan worden weergegeven : (in miljoen EUR - op 31 december)
Plan voor pensioenen van statutaire personeelsleden van Belgacom NV (pensioenfonds I - tot 2002) en BeST en PTS beëindigingsvoordelen Beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen voor tijdelijke vertrekken in verband met het aanbod van externe mobiliteit Aanvullend pensioenplan van Belgacom NV en sommige dochterondernemingen (pensioenfonds II) Andere vergoedingen na uitdiensttreding Schulden voor kinderbijslag Nettoschuld opgenomen in de balans Aanvullend pensioenplan van Belgacom Mobile NV (pensioenfonds III) Nettoactiva opgenomen in de balans
De berekening van de nettoschulden is gebaseerd op de assumpties die werden vastgelegd op de balansdatum. De assumpties voor de verschillende plannen werden bepaald op basis van macro-economische gegevens en de specifieke voorwaarden inzake duur en begunstigde populatie van elk plan, met als doel de meest relevante inschatting van de verwachte kasuitstromen te maken.
A. Pensioenen en beëindigingsvoordelen voor statutaire personeelsleden van Belgacom NV Tot 22 december 2003 worden de pensioenen van de statutaire personeelsleden (dit is het personeel met ambtenarenstatuut) van Belgacom NV niet gedekt door de Belgische sociale zekerheid, maar door een premievrij pensioenplan dat door de Groep zelf wordt ingericht. Dit plan verstrekt een uitkering op basis van het aantal dienstjaren en het gemiddelde inkomen van de werknemer gedurende een bepaalde periode. De brutoschuld van het statutaire pensioenplan omvat verder de schuld voor de beëindigingsvoordelen in uitvoering van de herstructureringsprogramma’s People, Teams and Skills (“PTS”) en Belgacom e-Strategic Transformation (“BeST”). Ten gevolge van een overeenkomst ondertekend op 2 oktober 2003 tussen de onderneming en haar toenmalige aandeelhouders (de Belgische Staat en ADSB Telecommunications B.V.) (hierna “de protocolovereenkomst”), vaardigde de Belgische Staat de wet van 11 december 2003 en bijbehorende koninklijke besluiten uit teneinde de overdracht van de wettelijke pensioenverplichtingen voor statutaire werknemers van Belgacom naar de Belgische Staat te regelen vóór 31 december 2003. In dit opzicht betaalde Belgacom op 22 december 2003 een extra bijdrage van 1.381 miljoen EUR aan het pensioenfonds, met als bedoeling de pensioenverplichting tot de maximale verplichting van 5.000 miljoen EUR te financieren zoals uiteengezet in de protocolovereenkomst. Deze betaling bevrijdde Belgacom van haar bestaande pensioenverplichtingen en bijgevolg werd in december 2003 de stopzetting van het pensioenplan geboekt. De bijbehorende stopzettingskost van 897 miljoen EUR is erkend als een niet-terugkerende kost in de resultatenrekening.
78
2002
2003
2004
1.368
665
546
0 2 156 18 1.545
0 3 153 18 840
34 8 155 17 760
7 7
6 6
5 5
Artikelen 9 en 10 van de wet van 11 december 2003 melden verder dat Belgacom vanaf 1 januari 2004 hogere werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid met betrekking tot pensioenen zal betalen. De schuld voor beëindigingsvoordelen in het kader van de herstructureringsprogramma’s BeST en PTS die historisch opgenomen was in de schuld voor het pensioenplan, is niet aan de Belgische Staat overgedragen. Na de overdracht van de pensioenverplichtingen zijn de populatie en de karakteristieken van de overblijvende schuld substantieel verschillend van deze die gangbaar waren vóór de overdracht van het pensioenplan. Bijgevolg werden de actuariële assumpties voor de nog uitstaande schuld op 31 december 2003 aangepast en de bijbehorende kosten zijn opgenomen onder de stopzettingskosten van 897 miljoen EUR. Elke herberekening van de uitstaande schuld wordt rechtstreeks opgenomen in het resultaat. Het herstructureringsprogramma PTS werd doorgevoerd in de jaren 1997 en 1998 en bestond uit een vrijwillig brugpensioen aangeboden aan 6.290 personeelsleden. Het vrijwillig brugpensioen werd aanvaard door 98 % van de personeelsleden aan wie het aangeboden werd. De modaliteiten van dit plan bepalen dat de Groep de brugpensioenen zal betalen tot het jaar 2007. In het eerste trimester van 2002 heeft Belgacom NV het herstructureringsprogramma BeST doorgevoerd. In het kader van dit programma kregen alle statutaire medewerkers van 50 jaar of ouder, en die ten minste 20 dienstjaren bij Belgacom werkten, de mogelijkheid vrijwillig voortijdig te vertrekken tegen een gewaarborgde maandelijkse betaling van een percentage van hun basisloon. Het programma geeft de personeelsleden recht op een volledig pensioen en op bijkomende dienstjaren tot aan de pensioenleeftijd. Het BeST-programma heeft geleid tot een stijging van de pensioenschuld in 2002 via niet-terugkerende kosten (zie bijlage 28) van 754 miljoen EUR, die als volgt kunnen worden gedetailleerd : de bijzondere beëindigingsvoordelen van 712 miljoen EUR vertegenwoordigen de kostprijs van de vertrekpremies, de gewaarborgde loonbetalingen en de stijging van de pensioenverplichtingen om de bijkomende dienstjaren te dekken, en de inperkingsverliezen van 42 miljoen EUR resulteren uit de verlaging van de effectieve pensioenleeftijd van 62 jaar tot 60 jaar.
• •
Volgens de bepalingen van het plan staat de Groep in voor de betaling van het gewaarborgde loon tot het jaar 2012. Het aantal werknemers die het aanbod hebben aanvaard, bedroeg 4.157. De BeST- en PTS-programma’s hebben ook kosten tot gevolg gehad voor de opleiding en reconversie van andere werknemers. Deze kosten worden geboekt als periodieke kosten wanneer ze zich voordoen. De financieringstoestand van het plan voor pensioenen en BeST en PTS beëindigingsvoordelen is als volgt : (in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
Bruto pensioenschuld Activa van het plan tegen reële waarde Schuld die de activa van het plan overschrijdt
5.228 -3.320
671 -6
546 0
1.908
665
546
-540 1.368
0 665
0 546
Niet-erkende actuariële verliezen Nettoschuld opgenomen in de balans
Wijziging in de bruto schuld : (in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
In het begin van het jaar Servicekost Interestkost Erkende actuariële verliezen Servicekost van vroegere dienstjaren Speciale beëindigingsvoordelen Stopzettingskosten Uitkeringen aan begunstigden Werknemersbijdrage Actuariële winst Op het einde van het jaar
4.426 45 320 0 0 739 0 -301 5 -6 5.228
5.228 23 329 405 2 0 -5.000 -346 29 0 671
671 0 22 4 0 0 0 -151 0 0 546
De schuld voor pensioenen en BeST en PTS beëindigingsvoordelen werd bepaald op basis van de volgende assumpties : (in % - op 31 december)
De volgende kostencomponenten zijn opgenomen in de resultatenrekening : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Servicekost - werkgever Interestkost Verwacht rendement op de activa van het plan Erkende actuariële verliezen Servicekost van vroegere dienstjaren Kosten opgenomen in de resultatenrekening voor inperkingen, stopzettingskosten en speciale beëindigingsvoordelen Speciale beëindigingsvoordelen Inperkings- en stopzettingskosten Kosten opgenomen in de resultatenrekening
2002
2003
2004
45 320
23 329
0 22
-264 0 0
-266 12 2
0 4 0
100
100
26
699 40
0 897
0 0
839
997
26
De beweging van de nettoschuld werd als volgt opgenomen in de balans : (in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
In het begin van het jaar Kosten van het boekjaar Reële werkgeversbijdrage Op het einde van het jaar
1.095 839 -566 1.368
1.368 997 -1.700 665
665 26 -145 546
(in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
In het begin van het jaar Reële winst/(verlies) op de activa van het plan Reële werkgeversbijdrage Werknemersbijdrage Stopzettingskosten Uitkeringen aan begunstigden Op het einde van het jaar
3.305 -255 566 5 0 -301 3.320
3.320 302 1.700 29 -5.000 -346 6
6 0 145 0 0 -151 0
Wijziging in de activa van het plan :
Discontovoet Verwacht rendement van de activa van het plan Toekomstige prijsinflatie Reële toekomstige barema-stijging Pensioenverhoging
2002
2003
2004
6,50
3,70
3,70
8,00 2,30 1,25 0,48
1,40 0,48
1,40 0,48
Vanaf 31 december 2003 wordt geen assumptie meer bepaald voor het verwachte rendement op de activa van het plan omdat er geen activa opgebouwd worden voor de beëindigingsvoordelen van de BeST- en PTS-herstructureringsprogramma’s.
B. Beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen voor tijdelijk vertrek in het kader van het externe aanbod van mobiliteit De Groep implementeerde in 2004 een extern mobiliteitsaanbod, waarbij statutaire personeelsleden vrijwillig een permanente of tijdelijke externe plaatsing kunnen aanvragen, naar de projecten inzake e-ID kaarten en noodnummers call center van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Op 31 december 2004 waren 507 personen, die een aanvraag voor de externe plaatsing hadden ingediend, aan beide projecten toegewezen. Bijgevolg heeft de Groep in 2004 beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen voor tijdelijk vertrek geboekt, voor een bedrag van 41 miljoen EUR, geboekt. Deze herstructureringskosten zijn in de resultatenrekening opgenomen als niet-terugkerende kosten (bijlage 28). Elke herwaardering van de schuld wordt onmiddellijk in de resultatenrekening geboekt. Er werden geen activa opgebouwd voor deze voordelen.
79
De financieringstoestand van het plan is als volgt :
2002
2003
2004
0 0 0
0 0 0
34 0 34
(in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
In het begin van het jaar Kosten van het boekjaar Uitkeringen aan begunstigden Op het einde van het jaar
0 0 0 0
0 0 0 0
0 41 -7 34
(in miljoen EUR - op 31 december)
Bruto schuld Activa van het plan tegen reële waarde Nettoschuld opgenomen in de balans
Wijziging in de bruto schuld :
De beweging van de nettoschuld werd als volgt opgenomen in de balans : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Kosten van het boekjaar Reële werkgeversbijdrage Op het einde van het jaar
2002
2003
2004
2 6 -6 2
2 6 -6 3
3 11 -6 8
2002
2003
2004
19 -3 6 -1 21
21 2 6 0 29
29 3 6 -1 36
2002
2003
2004
22 7 1 0 -1 -4 26
26 6 2 0 0 -2 32
32 12 2 1 -1 2 47
Wijziging in de activa van het plan :
De schuld voor beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen werd bepaald op basis van de volgende assumpties : (in % - op 31 december)
2002
2003
2004
-
-
2,69 1,33
(in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Reële winst/(verlies) op de activa van het plan Reële werkgeversbijdrage Uitkeringen aan begunstigden en kosten Op het einde van het jaar
Wijziging in de bruto schuld : Discontovoet Prijsinflatie
C. Aanvullend pensioenplan van Belgacom NV en sommige dochterondernemingen De Groep heeft in 1997 een aanvullend pensioenplan voor het management uitgewerkt, dat pensioenvoordelen verstrekt voor diensten geleverd vanaf 1 januari 1997. Het desbetreffende afzonderlijk beheerde pensioenfonds werd opgericht in 1998.
Bruto schuld Activa van het plan tegen reële waarde Schuld die de activa van het plan overschrijdt Niet-erkende actuariële verliezen Nettoschuld opgenomen in de balans
2002
2003
2004
26 -21
32 -29
47 -36
5
3
11
-3 2
-1 3
-3 8
De volgende kostencomponenten zijn opgenomen in de resultatenrekening : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Servicekost - werkgever Interestkost Verwacht rendement op de activa van het plan Servicekost van vroegere dienstjaren Kosten opgenomen in de resultatenrekening
In het begin van het jaar Servicekost Intrestkost Plan aanpassingen Uitkeringen aan begunstigden en kosten Actuarieel verlies/(winst) Op het einde van het jaar
De pensioenschuld werd bepaald op basis van de volgende assumpties :
De financieringstoestand van het pensioenplan is als volgt : (in miljoen EUR - op 31 december)
(in miljoen EUR - op 31 december)
(in % - op 31 december)
Discontovoet Verwacht rendement van de activa van het plan Toekomstige prijsinflatie Reële toekomstige loonsverhoging Reële toekomstige barema-stijging
2004
7 1
6 2
12 2
6,50
6,10
6,10
8,00 2,30 2,50 1,95
8,00 2,30 2,50 1,95
8,00 2,30 2,50 1,95
-2 0
-2 0
-3 1
Bruto schuld
11
Activa van het plan tegen reële waarde Schuld hoger dan de activa van het plan
De financieringstoestand van het pensioenplan is als volgt : (in miljoen EUR - op 31 december)
Niet-erkende actuariële verliezen Nettoactief opgenomen in de balans
80
2004
Belgacom Mobile, een dochteronderneming van Belgacom, biedt een aanvullend pensioenplan aan zijn werknemers aan. Het desbetreffende afzonderlijk beheerde fonds werd opgericht in 2001.
2003
6
2003
D. Aanvullend pensioenplan van Belgacom Mobile
2002
6
2002
2002
2003
2004
-21
-29
-35
18 -2
24 -4
31 -4
9 7
10 6
9 5
De volgende kostencomponenten zijn opgenomen in de resultatenrekening : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Servicekost - werkgever Interestkost Verwacht rendement op de activa van het plan Kosten opgenomen in de resultatenrekening
2002
2003
2004
4 1
4 1
5 2
-2
-2
-2
3
5
5
De beweging van het nettoactief werd als volgt opgenomen in de balans : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Kosten van het boekjaar Reële werkgeversbijdrage Op het einde van het jaar
In het begin van het jaar Reële winst/(verlies) op de activa van het plan Reële werkgeversbijdrage Op het einde van het boekjaar
(in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
6 -3 4 7
7 -5 4 6
6 -5 5 5
2002
2003
2004
19
18
24
-5 4 18
2 4 24
2 5 31
2002
2003
2004
15 4 1 0 1 21
21 4 1 0 2 29
29 5 2 0 -1 35
Wijziging in de bruto schuld : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Servicekost Interestkost Uitkeringen aan begunstigden en kosten Actuarieel verlies/(winst) Op het einde van het jaar
De pensioenschuld werd bepaald op basis van de volgende assumpties : (in % - op 31 december)
Discontovoet Verwacht rendement van de activa van het plan Toekomstige prijsinflatie Reële toekomstige loonsverhoging
Historisch kent de Groep haar gepensioneerden naast de pensioenen andere voordelen toe onder de vorm van kortingen op treintickets, een hospitalisatieverzekering, de terugbetaling van medische kosten en een socio-culturele premie. Alle vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen) worden rechtstreeks door de Groep uitbetaald aan de gepensioneerden en om die reden worden er geen activa opgebouwd voor dergelijke voordelen. In 2003 werd de terugbetaling van medische kosten afgeschaft en werden de voordelen van de hospitalisatieverzekering uitgebreid. De financieringstoestand van het plan is als volgt :
Wijziging in de activa van het plan : (in miljoen EUR - op 31 december)
E. Andere vergoedingen na uitdiensttreding
2002
2003
2004
6,50
6,10
6,10
8,00 2,30 3,00
8,00 2,30 3,00
8,00 2,30 3,00
Bruto schuld Activa van het plan tegen reële waarde Schuld die de activa van het plan overschrijdt Niet-erkende actuariële verliezen Niet-erkende servicekost van vroegere dienstjaren Nettoschuld opgenomen in de balans
2002
2003
2004
157 0
160 0
161 0
157 0
160 -4
161 -3
0 156
-3 153
-3 155
De volgende kostencomponenten zijn opgenomen in de resultatenrekening : (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Servicekost - werkgever Interestkost Erkende actuariële winsten Servicekost van vroegere dienstjaren Kosten opgenomen in de resultatenrekening voor inperkingen, stopzettingskosten en speciale beëindigingsvoordelen Speciale beëindigingsvoordelen Inperkings- en stopzettingskosten/(baten) Kosten opgenomen in de resultatenrekening
2002
2003
2004
1 9 -1 0
1 10 0 10
2 9 0 0
9
21
11
8 2
0 -14
0 0
19
7
11
De beweging van de nettoschuld werd als volgt opgenomen in de balans : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Kosten van het boekjaar Reële werkgeversbijdrage Op het einde van het jaar
2002
2003
2004
142 19 -5 156
156 7 -10 153
153 11 -9 155
2002
2003
2004
0 -5 5 0
0 -10 10 0
0 -9 9 0
Wijzigingen in de activa van het plan : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Actuele werkgeversbijdrage Distributie aan begunstigden Op het einde van het jaar
81
Bijlage 10. Andere vaste activa
Wijziging in de bruto schuld : (in miljoen EUR - op 31 december)
In het begin van het jaar Servicekost Interestkost Erkende actuariële winsten Servicekost van vroegere dienstjaren Speciale beëindigingsvoordelen, inperkingen en stopzettingskosten/(baten) Uitkeringen aan begunstigden Actuariële (winsten)/verliezen Op het einde van het jaar
2002
2003
2004
134 1 9 -1 0
157 1 10 0 14
160 2 9 0 0
10 -5 8 157
-14 -10 3 160
0 -9 -1 161
(in miljoen EUR - op 31 december)
Bijlage
2002
2003
2004
20 20
109 16
76 0
59 1
5.4
12 0 12 149
13 0 14 104
13 6 7 86
Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Put optie verbonden aan Alert Services Holding Langetermijnbeleggingen Andere financiële activa Totaal
Bijlage 11. Handelsvorderingen De schuld voor andere vergoedingen na uitdiensttreding werd bepaald op basis van de volgende assumpties : (in % - op 31 december)
Discontovoet Toekomstige kostenevolutie Toekomstige prijsinflatie
2002
2003
2004
6,50 2,67 2,30
6,10 2,60 2,30
6,10 3,10 2,30
De schuld voor de andere vergoedingen na uitdiensttreding werd bepaald op basis van de officiële Belgische sterftetafels, gecorrigeerd voor het sterfteverloop van de statutaire gepensioneerden.
F. Schuld voor kinderbijslagen De Groep heeft een wettelijke verplichting om kinderbijslagen uit te betalen aan een beperkt aantal statutaire gepensioneerden en BeSTen PTS-begunstigden. Deze bedragen worden rechtstreeks door de Groep uitbetaald aangezien er geen activa worden opgebouwd voor dergelijke voordelen. Herwaarderingen van de schuld worden onmiddellijk opgenomen in de resultatenrekening. De financieringstoestand van het plan is als volgt : (in miljoen EUR - op 31 december)
Bruto schuld Activa van het plan tegen reële waarde Nettoschuld opgenomen in de balans
Discontovoet (in %) Prijsinflatie (in %) Geraamde maximale leeftijd van de rechthebbende kinderen (jaren)
82
2002
2003
2004
Bruto vorderingen Waardeverminderingen voor dubieuze vorderingen Totaal
1.101
1.032
984
-153 947
-159 873
-140 844
2002
2003
2004
16
12
21
11 0
1 14
0 0
32 19 77
24 16 67
25 6 52
2002
2003
2004
Bijlage 12. Andere vlottende activa (in miljoen EUR - op 31 december)
Bijlage
Terug te vorderen B.T.W. Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Over te dragen kosten en verkregen opbrengsten Andere vorderingen Totaal
20 20
Bijlage 13. Beleggingen
2002
2003
2004
18 0 18
18 0 18
17 0 17
De schuld voor kinderbijslagen werd bepaald op basis van de volgende assumpties : (op 31 december)
(in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
5,00 1,80
5,00 1,80
5,00 1,80
22
22
22
(in miljoen EUR - op 31 december)
Vastrentende effecten
250
0
0
Aandelen Totaal
36 286
42 42
81 81
In 2002 heeft de Groep zijn geldmiddelen hoofdzakelijk geïnvesteerd in vastrentende effecten van JP Morgan Benelux Funding Inc. Deze effecten werden verkocht in januari 2003. Deze vastrentende effecten werden geclassificeerd als beschikbaar voor verkoop. De aandelen omvatten beveks en fondsen die hoofdzakelijk werden geïnvesteerd in geldmarktinstrumenten, euro-obligaties en eigen vermogensinstrumenten. De aandelen worden geclassificeerd als beschikbaar voor verkoop en worden gewaardeerd tegen de reële waarde, d.w.z. de beurskoers.
Bijlage 14. Kas en kasequivalenten (in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
Vastrentende effecten Kortetermijndeposito’s Kas en banktegoeden Totaal
896 386 43 1.326
0 214 348 562
245 61 18 325
De Groep investeert het grootste gedeelte van zijn liquiditeitenoverschot in handelspapier of schatkistcertificaten. Deze worden tot het einde van de looptijd aangehouden en worden tegen afgeschreven kostprijs geboekt. De kortetermijndeposito’s worden belegd voor periodes die variëren van één tot drie maanden afhankelijk van de onmiddellijke cashbehoeften van de Groep en brengen interest op volgens de respectieve rentevoeten van de kortetermijndeposito’s. De banktegoeden brengen interest op tegen variabele rentevoeten op basis van de dagelijkse bankdepositorente.
Bijlage 15. Eigen vermogen Op 16 december 1994 werd het wettelijke statuut van Belgacom NV omgevormd van een “autonoom overheidsbedrijf” tot een “naamloze vennootschap van publiek recht”. In het kader van die omvorming werd een geplaatst kapitaal van 992 miljoen EUR gecreëerd door incorporatie van de ingehouden winsten en via de uitgifte van 40 miljoen volgestorte aandelen op naam zonder nominale waarde. Als onderdeel van de omschakeling naar de euro als wettelijk betaalmiddel in België, werd het geplaatste kapitaal in 2001 via de inbreng van reserves verhoogd met 8 miljoen EUR tot 1.000 miljoen EUR. Op 19 februari 2004 werden, tijdens een buitengewone algemene vergadering, de bestaande aandelen gesplitst in elk tien nieuwe aandelen. De uitkering van overgedragen winsten van Belgacom NV, de moedermaatschappij, wordt beperkt door een wettelijke reserve, die tijdens de vorige jaren werd opgebouwd in overeenstemming met de Belgische vennootschappenwet, tot 10 % van het geplaatste kapitaal van Belgacom. Belgacom NV heeft de statutaire verplichting om 5 % van de winst vóór belastingen van de moedermaatschappij te verdelen onder haar werknemers. In de bijgaande geconsolideerde jaarrekeningen wordt deze winstverdeling geboekt als personeelskosten.
Op 30 december 2003 kocht Belgacom NV 12.380.950 eigen aandelen in (na de bovengenoemde aandelensplitsing) van haar toenmalige aandeelhouder, ADSB Telecommunications BV, voor een bedrag van 325 miljoen EUR of 26,25 EUR per aandeel. Conform de overeenkomst gesloten op 2 oktober 2003 tussen Belgacom en haar toenmalige aandeelhouders, werd de prijs waartegen deze aandelen zouden worden aangekocht, aangepast aan de oorspronkelijke aanbiedprijs van het aandeel in geval van een beursgang. Deze prijsaanpassing heeft ertoe geleid dat in maart 2004 22 miljoen EUR aan Belgacom werd terugbetaald door ADSB Telecommunications. De in december 2003 ingekochte eigen aandelen (303 miljoen EUR) werden vernietigd op 20 maart 2004. Volgens de overeenkomst afgesloten op 2 oktober 2003, werd op 20 maart 2004 een tweede aankoop van eigen aandelen, van de toenmalige aandeelhouder ADSB Telecommunications uitgevoerd, voor een totaal van 38.761.905 aandelen en voor een bedrag van 950 miljoen EUR. In maart 2004 verkocht Belgacom ingekochte eigen aandelen voor een bedrag van 45 miljoen EUR aan haar werknemers in het kader van een aandelenaankoopplan met korting (zie bijlage 38). Op 19 maart 2004 lanceerde Belgacom een aandelenoptieplan waarbij in totaal 1.128.500 opties werden toegekend aan het top management van de Groep (zie bijlage 38). Op 14 september 2004 werden 25.843.915 eigen aandelen die in maart 2004 werden ingekocht (633 miljoen EUR), vernietigd in uitvoering van een beslissing genomen door de Raad van Bestuur op 26 augustus 2004.
Bijlage 16. Rentedragende schulden Bijlage 16.1. Rentedragende schulden op lange termijn (in miljoen EUR - op 31 december)
Niet-achtergestelde obligatieleningen Kredietinstellingen Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Totaal
Bijlage
20 20
2002
2003
2004
396 125
345 0
273 0
0 25 547
2 24 371
0 30 303
83
De rentedragende langetermijnschulden worden als volgt samengevat per vervaldatum (status van de leningen op 31 december 2004) : Vervaldatum (*)
Op 31 december
2002
2003
2004
2006
2007
2008-26
31
31
-
-
-
-
242 20
242 -
217 -
-
-
217 -
62 59
-
-
-
-
-
Totaal
414
273
217
0
0
217
Herwaardering naar de reële waarde - afgedekte leningen Herwaardering naar de reële waarde - andere derivaten Totaal
108 25 547
72 26 371
56 30 303
-
-
-
Rentevoet (b)
(in miljoen EUR)
Niet-achtergestelde obligatieleningen Leningen met vlottende interestvoet EUR Leningen tegen vaste interestvoet JPY EUR
• •
4,63 % tot 4,74 % (a)
Kredietinstellingen Leningen tegen vaste interestvoet ITL GBP
•
(*) Staat van langetermijn rentedragende schulden per vervaldatum op 31 december 2004. (a) Werd via een rente-en valutaswap omgezet in een lening in EUR met vlottende interestvoet. (b) Rentevoet voor het jaar 2004 (gemiddelde rentevoet) voor leningen met een vlottende interestvoet.
Alle langetermijnschulden zijn zonder waarborgen.
Bankkredietfaciliteiten op 31 december 2004
De status van de langetermijnschulden op 31 december 2004 ziet er als volgt uit : 4,63 % tot 4,74 % niet-achtergestelde obligatieleningen in JPY
Behalve de rentedragende schulden op lange termijn zoals weergegeven in bijlage 16.1 en 16.2, kan de Groep een beroep doen op langetermijnkredietfaciliteiten van 623 miljoen EUR en kortetermijnkredietfaciliteiten van 826 miljoen EUR. Deze faciliteiten worden verstrekt door een gediversifieerde groep van banken. Op 31 december 2004 was er geen uitstaand saldo onder de lange- en kortetermijnfaciliteiten.
Het gaat om obligaties die door Belgacom NV werden uitgegeven, waarvan de rente jaarlijks wordt betaald en waarvan het kapitaal volledig terugbetaalbaar is op de vervaldatum.
Bijlage 16.2. Rentedragende schulden op korte termijn (in miljoen EUR - op 31 december)
Niet-achtergestelde obligatieleningen korte termijn deel Kredietinstellingen korte termijn deel Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Andere financiële schulden op korte termijn Totaal Herwaardering naar reële waarde - afgedekte leningen Totaal
84
Bijlage
20 20
2002
2003
2004
0
20
56
60
121
0
0 0
2 0
3 1
7 68
12 155
1 62
10 78
-1 154
-3 58
De Groep heeft ook een Euro Medium Term Note (“EMTN”)programma uitgewerkt van 1 miljard USD en een Commercial Paper (“CP”)-programma van 1 miljard EUR. Op 31 december 2004 was er een uitstaand bedrag van 31 miljoen EUR onder het EMTN-programma met een gemiddelde resterende looptijd van een jaar. Er was geen uitstaand saldo onder het CP-programma op 31 december 2004.
Bijlage 17. Voorzieningen Arbeidsongevallen
Geschillen
Ziektedagen
Andere risico’s
Totaal
Op 1 januari 2002 Toevoegingen Aanwendingen Terugnemingen Op 31 december 2002
50 1 0 0 51
51 27 -6 -6 66
38 13 -13 0 38
56 37 -35 -5 53
195 77 -53 -10 209
Toevoegingen Aanwendingen Terugnemingen Op 31 december 2003
1 -3 0 49
11 -1 -5 71
12 -12 0 38
19 -20 -2 51
44 -35 -7 210
Toevoegingen Aanwendingen Terugnemingen Op 31 december 2004
3 -3 -1 49
33 -9 -35 59
11 -11 0 39
6 -6 -8 43
53 -28 -44 191
(in miljoen EUR)
De voorziening voor arbeidsongevallen betreft de vergoedingen die Belgacom NV desgevallend moet betalen aan personeelsleden die gewond geraakt zijn (met inbegrip van beroepsziekten) tijdens de uitoefening van hun functie en op de weg van en naar het werk. Tot 31 december 2002 werd de vergoeding, volgens de wet van 1967 (openbare sector) op de arbeidsongevallen, gedekt en rechtstreeks uitbetaald door Belgacom. Deze voorziening (gedeelte annuïteiten) is gebaseerd op actuariële gegevens met inbegrip van de sterftetafels, vergoedingspercentages, rentevoeten en andere factoren bepaald door de wet van 1967 en berekend met de hulp van een professionele verzekeraar. Rekening houdend met de sterftetafel wordt ervan uitgegaan dat het grootste gedeelte van deze kosten zal worden uitbetaald tot 31 december 2053. Sinds 1 januari 2003 zijn de contractuele personeelsleden onderworpen aan de wet van 1971 (privé-sector) en blijven de statutaire personeelsleden onder de toepassing van de wet van 1967 (openbare sector). Zowel voor de contractuele als de statutaire personeelsleden is Belgacom sinds 1 januari 2003 gedekt door verzekeringspolissen voor arbeidsongevallen en zal zij dus geen rechtstreekse betalingen meer uitvoeren aan de personeelsleden.
De voorziening voor geschillen geeft de beste raming van het management weer voor waarschijnlijke verliezen ten gevolge van hangende geschillen waarvoor Belgacom door een derde partij wordt vervolgd of waarvoor zij betrokken is in een juridisch of een belastinggeschil. De verwachte timing van de bijbehorende uitstroom van kasmiddelen hangt af van de vooruitgang en de duur van de onderliggende gerechtelijke procedures. De voorziening voor ziektedagen vormt de beste raming van het management van de waarschijnlijke kosten ingevolge de toekenning door Belgacom aan haar statutaire personeelsleden van een recht op cumulatie van ziektedagen. De voorziening werd bepaald op basis van statistische gegevens. De voorziening voor andere risico’s omvat hoofdzakelijk de opgelopen risico’s van de herverzekeringsmaatschappij, de geraamde kosten voor de ontmanteling en herstelling van de mobiele antennesites en gebouwen, de voorziening voor milieurisico’s en de overige risico’s. Er wordt verwacht dat de meeste van deze kosten zullen worden betaald tijdens de periode 2005-2018. De voorziening voor de herstellingskosten wordt geraamd tegen actuele prijzen en verdisconteerd tegen een discontovoet van 5,52 %.
85
Bijlage 18. Andere langetermijnschulden (in miljoen EUR - op 31 december)
Andere derivaten Andere schulden Totaal
Bijlage 20. Derivaten
Bijlage
2002
2003
2004
20
14 4 18
0 3 3
0 2 2
Bijlage 19. Andere kortetermijnschulden (in miljoen EUR - op 31 december)
Te betalen B.T.W. Schulden aan werknemers Provisie voor vakantiegeld Provisie voor sociale zekerheidsbijdrage Ingehouden bedrijfsvoorheffing Bijzonder dividend afgekondigd op 9 december 2002 Over te dragen opbrengsten Andere derivaten Toe te rekenen kosten Andere schulden Totaal
Bijlage
20
2002
2003
2004
4 113 55
6 80 60
7 87 60
40 17
33 17
33 20
160 143 0 41 16 588
0 128 16 33 12 384
0 144 0 24 6 381
Het bijzonder dividend afgekondigd op 9 december 2002 werd uitbetaald in februari 2003.
(in miljoen EUR - op 31 december)
Vaste activa Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Vlottende activa Derivaten aangehouden voor afdekking Andere derivaten Totaal Langetermijnschulden Derivaten aangehouden voor afdekking rentedragende schulden Andere derivaten rentedragende schulden Andere derivaten niet-rentedragende schulden Kortetermijnschulden Derivaten aangehouden voor afdekking rentedragende schulden Andere derivaten rentedragende schulden Andere derivaten niet-rentedragende schulden Totaal
Bijlage
2002
2003
2004
10 10
109 16
76 0
59 1
12 12
11 0 136
1 14 91
0 0 59
16
0
2
0
16
25
24
30
18
14
0
0
16
0
2
3
16
0
0
1
19
0 40
16 43
0 35
De Groep maakt gebruik van derivaten zoals renteswaps (IRS), renteen valutaswaps (IRCS) en termijnwisselcontracten. Belgacom bezit derivaten vooral voor dekkingsdoeleinden. De afdekkingen gebeuren tegen reĂŤle waarde (fair value hedge) waarbij de herwaardering naar de reĂŤle waarde van de afgedekte posten en de afdekkingderivaten wordt opgenomen in de resultatenrekening. Belgacom houdt geen derivaten aan of geeft ze niet uit voor trading doeleinden, maar indien de relatie tussen het afdekkingsinstrument en de afgedekte post niet beantwoordt aan de criteria voor hedge accounting bepaald in IAS 39 worden de derivaten geboekt als aangehouden voor trading doeleinden, met een herwaardering naar de reĂŤle waarde geboekt in de resultatenrekening.
86
De onderstaande tabel geeft een overzicht van de positieve en negatieve reële waarden van de derivaten in de balans, opgenomen als respectievelijk vaste/vlottende activa of passiva, samen met de notionele bedragen per vervaltermijn. Reële waarde
Notioneel bedrag 3-12 1-5 meer dan maand jaar 5 jaar
Positief
Negatief
Binnen 2 maand
2 117 120
0
0
60 60
20 85 105
217 217
20 362 382
2 14 16
-25 0 -14 -40
17 17
62 3 65
86 20 20 126
144 144
292 20 20 20 352
136
-40
17
125
231
361
734
Positief
Negatief
Binnen 2 maand
Notioneel bedrag 3-12 1-5 meer dan maand jaar 5 jaar
Totaal
Renteswaps Rente- en valutaswaps Derivaten aangehouden als afdekking reële waarde
1 76 77
-4 -4
0
20 59 79
25 25
217 217
20 301 321
Renteswaps Termijnwisselcontracten Aandelenopties aangekocht verkocht Derivaten die niet kwalificeren voor afdekking
1 13 14
-24 -2 -13 -40
50 50
62 20 20 102
86 86
144 144
292 50 20 20 382
Totaal
91
-43
50
181
111
361
703
Positief
Negatief
Binnen 2 maand
Notioneel bedrag 3-12 1-5 meer dan maand jaar 5 jaar
Totaal
59 59
-3 -3
0
25 25
0
217 217
0 242 242
0 1 1
-31 -31
0
86 86
0
144 1 145
230 1 0 231
59
-35
0
112
0
362
473
(in miljoen EUR - op 31 december 2002)
Renteswaps Rente- en valutaswaps Derivaten aangehouden als afdekking reële waarde Renteswaps Termijnwisselcontracten Aandelenopties aangekocht verkocht Derivaten die niet kwalificeren voor afdekking Totaal
Reële waarde (in miljoen EUR - op 31 december 2003)
Reële waarde (in miljoen EUR - op 31 december 2004)
Renteswaps Rente- en valutaswaps Derivaten aangehouden als afdekking reële waarde Renteswaps Aandelenopties
aangekocht verkocht Derivaten die niet kwalificeren voor afdekking Totaal
Totaal
87
Bijlage 21. Financieel risicobeheer : objectieven en beleid
Kredietrisico en belangrijke concentraties van kredietrisico
De Groep is blootgesteld aan marktrisico’s, zoals rentevoet- en wisselkoersrisico’s verbonden aan de onderliggende activa, passiva en verwachte transacties. Op basis van een analyse van deze risico’s maakt Belgacom selectief gebruik van derivaten om de risico’s in kwestie te beheren.
Rentevoetrisico De Groep beheert de blootstelling aan wijzigingen in rentevoeten en zijn algemene financieringskosten hoofdzakelijk door renteswaps (IRS), rente- en valutaswaps (IRCS) en forward rate agreements. De belangrijkste toegepaste rente-instrumenten zijn renteswaps en rente- en valutaswaps. Ze worden gebruikt om het renterisico op de onderliggende activa of passiva om te zetten van een vaste rentevoet naar een vlottende rentevoet of omgekeerd.
Wisselkoersrisico’s De valutarisico’s van de Groep hebben betrekking op schulden die in vreemde valuta moeten betaald worden en op de operationele activiteiten in vreemde valuta die niet “op natuurlijke wijze” afgedekt zijn. Om het valutarisico af te dekken, maakt de Groep gebruik van derivaten zoals rente- en valutaswaps (ICRS), valutaopties en termijnwisselcontracten.
De concentratie van het kredietrisico op het vlak van de lokale debiteuren is beperkt omwille van het grote aantal klanten. Voor de handelsvorderingen op buitenlandse telecomondernemingen is de concentratie van het kredietrisico ook beperkt ten gevolge van de nettingovereenkomsten met de handelsschulden van die ondernemingen, de verplichtingen tot vooruitbetaling, bankgaranties en kredietlimieten van kredietverzekeraars. Het kredietrisico dat voortvloeit uit het onvermogen van een tegenpartij om te voldoen aan de voorwaarden van de financiële instrumenten van de Groep is doorgaans beperkt tot het eventuele bedrag waarmee de verplichtingen van de tegenpartij die van Belgacom overtreffen. Indien geen rekening wordt gehouden met de waarde van eventuele zakelijke of andere zekerheden die worden aangehouden, is de maximale blootstelling van de Groep aan het kredietrisico, ingeval de tegenpartij haar verplichtingen tegenover elke categorie van erkende financiële activa (waaronder derivaten) niet nakomt, gelijk aan de boekwaarde van deze activa in de balans. Belgacom is blootgesteld aan kredietverliezen ingeval de tegenpartij haar verplichtingen op derivaten niet nakomt, maar verwacht dat deze tegenpartijen goed zullen presteren, gelet op hun zeer goede kredietwaardigheid. Het bedrag van dit risico is gelijk aan de marktwaarde van deze contracten. De Groep vraagt in principe geen zakelijke of andere zekerheden van de tegenpartij, gezien het om financiële instellingen met een hoge kredietwaardigheid gaat. In de onderstaande tabellen wordt een overzicht gegeven van de leningportefeuille, de rente- en valutaswaps (IRCS), de netto wisselverplichtingen en de renteswaps (IRS) van de Groep op 31 december 2002, 2003 en 2004.
Directe lening Gewogen Gemiddelde gemiddelde looptijd Notioneel interesttot bedrag voet vervaldag (op 31 december 2002)
(in jaren)
(in miljoen EUR)
Netto wissel verplichtingen Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
(in jaren)
(in miljoen EUR)
(in jaren)
EUR Vast Variabel
• •
82 31
6,50 % 4,04 %
1,5 2,9
362
3,37 %
10,6
82 393
6,50% 3,42 %
1,5 10,1
GBP Vast Variabel
• •
61 -
6,30 % -
1,4 -
(61) -
6,30 % -
1,4 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
CHF Vast Variabel
69 -
3,80 % -
1,0 -
(69) -
3,80 % -
1,0 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
JPY Vast Variabel
• •
265 -
5,90 % -
15,3 -
(265) -
5,90 % -
15,3 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
Totaal
508
5,70 %
8,7
(33)
-
-
475
3,96 %
8,7
• •
88
(in miljoen EUR)
IRCS overeenkomsten Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
Directe lening Gewogen Gemiddelde gemiddelde looptijd Notioneel interesttot bedrag voet vervaldag (op 31 december 2003)
(in miljoen EUR)
IRCS overeenkomsten Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
(in jaren)
(in miljoen EUR)
Netto wissel verplichtingen Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
(in jaren)
(in miljoen EUR)
(in jaren)
EUR Vast Variabel
• •
82 31
7,88 % 3,02 %
0,5 1,9
301
2,47 %
11,7
82 332
7,88 % 2,52 %
0,5 10,8
GBP Vast Variabel
57 -
6,36 % -
0,4 -
(57) -
6,36 % -
0,4 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
CHF Vast Variabel
0 -
0,00 % -
0,0 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
JPY Vast Variabel
• •
244 -
5,30 % -
14,3 -
(244) -
5,30 % -
14,3 -
0 -
0,00 % -
0,0 -
Totaal
414
5,79 %
8,7
0
-
-
414
3,58 %
8,7
• • • •
Directe lening Gewogen Gemiddelde gemiddelde looptijd Notioneel interesttot bedrag voet vervaldag (op 31 december 2004)
EUR Vast Variabel
• •
(in miljoen EUR)
IRCS overeenkomsten Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
(in jaren)
(in miljoen EUR)
Netto wissel verplichtingen Te betalen Gewogen Gemiddelde (terug te gemiddelde looptijd vorderen) interesttot bedrag voet vervaldag
(in jaren)
(in miljoen EUR)
(in jaren)
31
2,65 %
1,0
242
2,13 %
13,1
273
2,19 %
11,7
JPY Vast Variabel
• •
242
4,58 %
13,1
(242)
4,58 %
13,1
0
0,00 %
0,0
Totaal
273
4,37 %
11,7
0
273
2,19 %
11,7
2002
(op 31 december)
Vaste interestvoet naar vaste interestvoet Vaste interestvoet naar variabele interestvoet Variabele interestvoet naar variabele interestvoet Variabele interestvoet naar vaste interestvoet Totaal
2003
2004
IRS overeenkomsten Notioneel bedrag (in miljoen EUR) 62 20 31 200 313
62 20 31 200 313
2004 IRS overeenkomsten Te betalen gewogen Gemiddelde looptijd gemiddelde interestvoet tot vervaldag (in jaren)
0 0 31 200 230
2,0 % 5,9 % -
0,9 8,0 -
89
Bijlage 22. Netto opbrengsten
Bijlage 26. Personeelskosten en pensioenen
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
2002
2003
2004
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Verkopen van goederen Verrichtingen van diensten Totaal
248 5.004 5.252
247 5.130 5.377
230 5.185 5.415
Wedden en lonen Socialezekerheidsbijdragen Pensioenkosten Vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen) Andere personeelskosten Totaal
Bijlage 23. Andere bedrijfsopbrengsten (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Opbrengsten uit activiteiten van telefoongidsen Meerwaarde op de verkoop van immateriële en materiële vaste activa Meerwaarde op de verkoop van geconsolideerde deelnemingen Andere opbrengsten Totaal
2002
2003
2004
25
27
28
12
6
37
3 46 86
0 46 78
0 61 125
Bijlage 24. Niet-terugkerende opbrengsten (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
2002
Meerwaarde op de verkoop van Ben Nederland Groep 972 Winst op de verwatering van de investering in Alert Services Holding 9 Meerwaarde op de verkoop van Belgacom France 104 Totaal 1.085
2003
2004
0
0
0
0
0 0
0 0
Meerwaarden op de verkoop van dochterondernemingen en joint ventures worden weergegeven als niet-terugkerende opbrengsten indien zij individueel 5 miljoen EUR overschrijden. Op 25 september 2002 heeft Belgacom haar belang in Ben Nederland Groep verkocht. Deze verkoop heeft geleid tot de erkenning van een meerwaarde van 972 miljoen EUR. Op 22 maart 2002 heeft Belgacom haar participatie van 100 % in Belgacom France geruild voor een deelneming van 10,8 % in “neuf telecom SA”. Deze verkoop heeft geleid tot de erkenning van een meerwaarde van 104 miljoen EUR (zie bijlage 5.4.).
Bijlage 25. Kosten van verkochte materialen en diensten (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
2002
2003
2004
Aankopen van materialen Aankopen van diensten Totaal
166 1.188 1.353
167 1.210 1.377
151 1.310 1.461
De aankopen van materialen worden weergegeven na aftrek van het werk uitgevoerd door de onderneming dat wordt geactiveerd ten bedrage van 13 miljoen EUR in 2002, 13 miljoen EUR in 2003 en 12 miljoen EUR in 2004.
90
2002
2003
2004
822 142 110
782 142 100
746 163 17
9 18 1.101
7 15 1.046
39 27 993
Vanaf 1 januari 2004, na de overdracht van de pensioenverplichtingen voor statutaire werknemers aan de Belgische Staat, betaalt Belgacom niet langer de statutaire pensioenen van haar statutaire werknemers. Anderzijds betaalt Belgacom vanaf dezelfde datum hogere werkgeversbijdragen voor de sociale zekerheid (zie bijlage 9). In de pensioenkosten van het jaar 2002 zijn geen bijzondere beëindigingsvoordelen en inperkingskosten opgenomen. Deze kosten worden weergegeven onder de niet-terugkerende bedrijfskosten omdat ze éénmalige kosten vertegenwoordigen ten aanzien van werknemers die het vrijwillig vertrekplan BeST hebben aanvaard (zie bijlage 9 en 28). In de pensioenkosten van het jaar 2003 zijn geen stopzettingskosten opgenomen met betrekking tot de overdracht van het pensioenplan voor statutaire werknemers aan de Belgische Staat. Dit verlies is weergegeven onder niet-terugkerende bedrijfskosten (zie bijlagen 9 en 28). In de pensioenkosten van het jaar 2004 zijn geen kosten opgenomen met betrekking tot beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen voor de werknemers die zijn ingegaan op het externe mobiliteitsaanbod voor de projecten inzake e-ID-kaarten en noodnummers call center van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze kosten worden weergegeven als niet-terugkerende kosten in de resultatenrekening (zie bijlagen 9 en 28). Vanaf 2004 worden de interestkosten voor het verdisconteren van de lasten voor de beëindigingsvoordelen van de Best- en PTS-plannen onder de rubriek “vergoedingen na uitdiensttreding (andere dan pensioenen)” weergegeven. Tot 2003 werden deze intresten in de rubriek “pensioenkosten” opgenomen. De stijging van de rubriek “andere personeelskosten” voor het jaar 2004 houdt verband met de kosten van het aandelenoptieplan en van het aandelenaankoopplan met korting (zie bijlage 38). De wedden en lonen en de socialezekerheidsbijdragen worden weergegeven na aftrek van het werk uitgevoerd door de onderneming dat wordt geactiveerd ten bedrage van 33 miljoen EUR in 2002, 36 miljoen EUR in 2003 en 36 miljoen EUR in 2004.
Bijlage 27. Andere bedrijfskosten (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Huurkosten Onderhoud en nutsvoorzieningen Publiciteit en public relations Consultancy Administratie en opleiding Kosten voor telecommunicatie, post en kantooruitrusting Uitbestedingen Waardeverminderingen en verliezen voor dubieuze vorderingen Waardeverminderingen op immateriële en materiële vaste activa Andere belastingen dan winstbelastingen Andere bedrijfskosten (1) Totaal
2002
2003
2004
96 198 153 117 64
87 195 149 121 69
87 167 110 118 66
42 18
36 30
30 36
32
23
19
24 42 76 863
-8 33 45 781
20 49 -9 693
(1) Hierin zijn ook de niet-gerealiseerde en gerealiseerde wisselkoerswinsten begrepen ten belope van 6 miljoen EUR in 2002 en de nietgerealiseerde en gerealiseerde wisselkoersverliezen ten belope van 3 miljoen EUR in 2003 en 2 miljoen EUR in 2004. Hierin is ook een netto daling van voorzieningen ten belope van 30 miljoen EUR in 2004 begrepen.
De andere bedrijfskosten worden weergegeven na aftrek van het werk uitgevoerd door de onderneming dat wordt geactiveerd ten bedrage van 103 miljoen EUR in 2002, 86 miljoen EUR in 2003 en 96 miljoen EUR in 2004.
Bijlage 28. Niet-terugkerende kosten (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
Speciale beëindigingsvoordelen voor BeST-herstructurering Inperkingskosten i.v.m. BeST-herstructurering Beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen inzake tijdelijk vertrek mbt het externe mobiliteitsaanbod Stopzettingskosten van het pensioenplan voor statutaire personeelsleden Herstructurering Tritone Totaal
2002
2003
2004
712 43
0 0
0 0
0
0
41
0 9 764
897 0 897
0 0 41
Minderwaarden op de verkoop van dochterondernemingen en joint ventures die individueel 5 miljoen EUR overschrijden en herstructureringskosten worden geboekt als niet-terugkerende kosten.
De Groep heeft in 2003 een stopzettingskost van 897 miljoen EUR geboekt in het kader van de overdracht van het pensioenplan voor statutaire werknemers aan de Belgische Staat (zie bijlage 9). In 2004 boekte de Groep beëindigingsvoordelen en bijkomende vergoedingen voor tijdelijke vertrekken ten bedrage van 41 miljoen EUR in het kader van het externe mobiliteitsaanbod voor de projecten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken in verband met de e-ID-kaarten en de noodnummers call center (zie bijlage 9).
Bijlage 29. Afschrijvingen (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
2002
2003
2004
Afschrijvingen op goodwill Afschrijvingen op licenties en andere immateriële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa
9
9
8
120 731
96 683
139 595
Totaal
859
787
742
2002
2003
2004
0
0
15
0 68
5 58
1 21
1
1
1
-69
-35
-34
-1
-1
-1
-10
-55
-20
-14 -25
0 -27
-9 -27
Bijlage 30. Financiële kosten (netto) (in miljoen EUR boekjaar afgesloten op 31 december)
Financiële inkomsten Ontvangen dividenden van andere deelnemingen Meerwaarde op verkoop van andere deelnemingen Interest opbrengsten Waardering aan de reële waarde van de put optie op Alert Services Holding Financiële kosten Interesten en kosten van leningen Actualisatie kosten van voorzieningen Waardeverminderingen op andere deelnemingen Waardering aan de reële waarde van financiële instrumenten Totaal
Bijlage
5.4
7
In 2004 heeft de Groep een dividend van 15 miljoen EUR ontvangen uit zijn investeringen in satellieten.
De Groep heeft in 2002 speciale beëindigingsvoordelen van 712 miljoen EUR en inperkingskosten van 43 miljoen EUR geboekt in het kader van het BeST-herstructureringsprogramma (zie bijlage 9).
91
Bijlage 31. Winst per aandeel
aandeelhoudersstructuur van Belgacom NV zoals zij bestond vóór de aankoop van eigen aandelen op 30 december 2003 (zie bijlage 15).
De gewone winst per aandeel wordt berekend door de nettowinst van het jaar die kan toegekend worden aan de gewone aandeelhouders, te delen door het gewogen gemiddelde van het aantal gewone uitstaande aandelen tijdens het jaar. De verwaterde winst per aandeel wordt berekend door de nettowinst van het jaar die dan toegekend wordt aan de gewone aandeelhouders, te delen door het gewogen gemiddelde van het aantal gewone uitstaande aandelen, gecorrigeerd voor de gevolgen van de dilutieve opties. Hierna worden de resultaten- en aandelengegevens weergegeven die worden gebruikt bij de berekening van de gewone en verwaterde winst per aandeel : (boekjaar afgesloten op 31 december)
2002
2003
2004
Nettowinst toe te rekenen aan gewone aandeelhouders (in miljoen EUR)
1.142
172
922
400.000.000 399.932.160
358.612.854
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen (*) Correctie voor aandelenopties Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen voor de verwaterde winst per aandeel (*)
0
0
86.076
400.000.000 399.932.160
358.698.931
Gewone winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Verwaterde winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
(*) Over het jaar.
Op 19 februari 2004 hebben de aandeelhouders op een buitengewone algemene vergadering beslist tot de splitsing van elk bestaand aandeel in tien nieuwe aandelen. Het gewogen gemiddelde aantal gewone aandelen in de berekening hierboven werd aangepast voor de jaren 2002 en 2003, om rekening te houden met deze aandelensplitsing.
Bijlage 32. Betaalde en voorgestelde dividenden (boekjaar afgesloten op 31 december)
Dividenden op gewone aandelen : Dividenden voorgesteld aan de algemene vergadering (in miljoen EUR) Aantal aandelen met dividenden rechten (op het einde van het jaar)
2002
2003
2004
280
395
500
400.000.000 400.000.000
361.775.135
Dividend per aandeel (in EUR)
0,70
0,99
1,38
Bijzonder dividend voorgesteld aan de algemene vergadering (in miljoen EUR)
570
-
200
Bijzonder dividend per aandeel (in EUR)
1,43
-
0,55
De voorgestelde dividenden voor de jaren 2002 en 2003 werden effectief uitbetaald, respectievelijk in april 2003 en april 2004. Zoals beslist in de protocolovereenkomst gesloten op 2 oktober 2003 tussen Belgacom en haar toenmalige aandeelhouders werden de 395 miljoen EUR voorgestelde dividenden voor het jaar 2003 uitgekeerd vóór de beursgang in 2004, overeenkomstig de
92
Bijlage 33. Informatie over verbonden partijen Bijlage 33.1. Geconsolideerde ondernemingen De dochterondernemingen en joint ventures zijn opgenomen als bijlage 5. De ondernemingen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast, zijn opgenomen als bijlage 6. Leveringen van goederen en diensten tussen ondernemingen van de Groep gebeuren onder commerciële voorwaarden en marktprijzen.
Joint ventures Ben Nederland Holding BV en dochterondernemingen De Groep had een joint venturebelang in Ben Nederland Holding BV en dochterondernemingen tot 31 maart 2002 (zie bijlage 5.2.). In 2002 had de Groep geen belangrijke transacties met Ben Nederland Holding BV en dochterondernemingen.
Ondernemingen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast Alert Services Holding en dochterondernemingen De Groep heeft een participatie van 28 % in Alert Services Holding en dochterondernemingen sinds februari 2002 (zie bijlage 5.4.). De Groep had geen noemenswaardige transacties met Alert Services Holding en dochterondernemingen sinds die datum. Tritone De Groep heeft een meerderheidsparticipatie in Tritone Telecom BV maar de operationele activiteiten van Tritone Telecom BV werden stopgezet in juli 2002. In 2002 heeft Belgacom leningen toegekend van 20 miljoen EUR om de stopzetting van de activiteiten van Tritone te financieren. De vorderingen in verband met deze leningen bedragen nul op 31 december 2004 netto van waardeverminderingen. De Groep heeft tot juli 2002 goederen en diensten verkocht aan Tritone voor 8 miljoen EUR en doet sindsdien geen zaken meer met Tritone. De handelsvorderingen van Tritone zijn nihil op 31 december 2004 (na aftrek van de bijbehorende waardeverminderingen voor dubieuze debiteuren).
Bijlage 33.2. Relatie met aandeelhouders De Belgische Staat is de meerderheidsaandeelhouder in de Groep met een deelneming van 50 % plus 1 aandeel. De Groep houdt eigen aandelen aan voor 3,1 %. De resterende 46,9 % worden verhandeld op de Eerste Markt van Euronext Brussels sedert de beursgang van maart 2004 georganiseerd door het consortium ADSB Telecommunications BV (hierna “ADSB”). De 46,9 % van Belgacom NV verhandeld op Euronext Brussels is inclusief 0,5 % die door het personeel van de Groep wordt aangehouden. Wij verwijzen naar bijlage 40 met betrekking tot een inkoop van eigen aandelen die zich zou voordoen in de komende maanden.
Relatie met de Belgische Staat De Groep levert telecomdiensten aan de Belgische Staat en verschillende administraties van de Belgische Staat. Dergelijke transacties
verlopen allemaal volgens de normale klant/leverancier-relaties en aan voorwaarden die niet voordeliger zijn dan die waarop andere klanten en leveranciers een beroep kunnen doen. Hoewel de Belgische staatsbesturen tot de grootste klanten van de Groep behoren, vormen de diensten aan deze besturen geen noemenswaardige factor in de netto-opbrengsten van de Groep.
Commerciële relatie met de vroegere aandeelhouder ADSB tot aan de beursgang De weinige transacties van de Groep met ADSB en ADSB’s aandeelhouders (SBC Communications Inc, Singapore Telecommunications Limited en TDC A/S) tot en met maart 2004 hadden betrekking op de afhandeling van internationaal telefoonverkeer en internationale netwerkhuur en werden op zakelijke en objectieve wijze uitgevoerd. De Groep heeft diensten aangekocht van ADSB ten belope van 4 miljoen EUR in 2002, 3 miljoen EUR in 2003 en 0,8 miljoen EUR in 2004 tot de dag van de beursgang. Er waren geen uitstaande handelsschulden op het einde van elk jaar. De Groep heeft diensten aangekocht van Singapore Telecom voor 8 miljoen EUR in 2002, 3 miljoen EUR in 2003 en 0,1 miljoen EUR in 2004 tot de dag van de beursgang. De Groep heeft telefoondiensten aangekocht van TDC voor 8 miljoen EUR in 2002, 3 miljoen EUR in 2003 en 0,4 miljoen EUR in 2004 tot de dag van de beursgang. De Groep had handelsschulden met Singapore Telecom en TDC ten belope van 2 miljoen EUR op 31 december 2002 en 1 miljoen EUR op 31 december 2003. De Groep heeft diensten verkocht aan Singapore Telecom voor 8 miljoen EUR in 2002, 6 miljoen EUR in 2003 en 0,8 miljoen EUR in 2004 tot de dag van de beursgang. De Groep heeft diensten verkocht aan TDC voor 14 miljoen EUR in 2002, 11 miljoen EUR in 2003 en 2,6 miljoen EUR in 2004 tot de dag van de beursgang. De Groep had handelsvorderingen op Singapore Telecom en TDC ten belope van 5 miljoen EUR op 31 december 2002 en 4 miljoen EUR op 31 december 2003. De Groep had geen noemenswaardige transacties met SBC Communications gedurende de gepresenteerde periodes.
Andere relaties met de vroegere aandeelhouder ADSB Zoals overeengekomen in de protocolovereenkomst van 2 oktober 2003 tussen Belgacom en haar toenmalige aandeelhouders heeft de Groep op 30 december 2003, 12.380.950 eigen aandelen aangekocht van ADSB voor een totaal bedrag van 325 miljoen EUR. De aankoopprijs werd aan een neerwaartse prijsaanpassing onderworpen ten belope van 22 miljoen EUR op het moment van de beursgang, op basis van de prijs per aandeel bij de beursgang (zie bijlage 15). Overeenkomstig dezelfde protocolovereenkomst kocht de Groep op 20 maart 2004, 38.761.905 gewone aandelen van ADSB tegen de oorspronkelijke aanbodsprijs van het aandeel, voor een bedrag van 950 miljoen EUR.
Relatie met de minderheidsaandeelhouders van Belgacom Mobile Vodafone BV en dochterondernemingen (hierna “Vodafone” genoemd) hebben een deelneming van 25 % in Belgacom Mobile. De Groep voert transacties met Vodafone uit in het kader van haar mobilofonieactiviteit (roaming-inopbrengsten en roaming-outkosten) en Vodafone rekent ook consultancyvergoedingen aan. Dergelijke
transacties verlopen allemaal volgens de normale klant/leverancierrelaties en volgens bepalingen en voorwaarden die niet voordeliger zijn dan die voor andere klanten en leveranciers. De Groep heeft diensten aan Vodafone verkocht ten belope van 29 miljoen EUR in 2002, 35 miljoen EUR in 2003 en 55 miljoen EUR in 2004. Vodafone heeft diensten verkocht aan de Groep voor 64 miljoen EUR in 2002, 68 miljoen EUR in 2003 en 87 miljoen EUR in 2004. De handelsvorderingen ten opzichte van Vodafone bedroegen 7 miljoen EUR op 31 december 2002, 7 miljoen EUR op 31 december 2003 en 8 miljoen EUR op 31 december 2004, en de handelsschulden aan Vodafone bedroegen 6 miljoen EUR op 31 december 2002, 2 miljoen EUR op 31 december 2003 en 6 miljoen EUR op 31 december 2004.
Bijlage 33.3. Relaties met belangrijk management personeel Voorafgaande aan de beursgang op 22 maart 2004 werd door middel van een algemene vergadering op 12 april 1995 beslist dat de leden van de Raad van Bestuur die de Belgische Staat vertegenwoordigen, met uitzondering van de Chief Executive Officer (CEO), recht hadden op een bestuurshonorarium dat 619,73 EUR bedraagt per vergadering met een maximum van 9.915,74 EUR per jaar. Zij hadden eveneens recht op bestuurdersemolumenten voor een bedrag equivalent aan dat van de bestuurdershonoraria. De voorzitter van de Raad van Bestuur had, door de uitvoering van dezelfde beslissing, eveneens het recht op een bestuurdershonorarium en bestuurdersemolumenten voor een bedrag dat gelijk was aan het dubbel van de bedragen toegekend aan de hierboven vermelde leden van de Raad van Bestuur. Sinds de beursgang op 22 maart 2004 heeft de voorzitter van de Raad van Bestuur recht op een jaarlijkse vaste vergoeding van 50.000 EUR en de andere leden van de Raad van Bestuur hebben recht op een jaarlijkse vaste vergoeding van 25.000 EUR. Alle leden van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de Chief Executive Officer (CEO) hebben recht op 5.000 EUR aan zitpenningen per bijgewoonde vergadering van de Raad van Bestuur. Zitpenningen zijn voorzien ten belope van 5.000 EUR per bijgewoonde vergadering voor de voorzitter van een adviserend comité van de Raad van Bestuur en ten belope van 2.500 EUR voor elk van de overige leden van dergelijk comité, met uitzondering van de Chief Executive Officer (CEO). De Raad van Bestuur kwam in 2002, 2003 en 2004 6 keer per jaar samen. Voor het jaar eindigend op 31 december 2002 werd een totaal bedrag van 6.128.583 EUR betaald aan de leden van de “Belgacom Group Council”, de Chief Executive Officer inbegrepen. In 2002 waren de leden van de Belgacom Group Council mevr. B. Cosgrave en de heren J. Goossens (van 1 januari 2002 tot en met 8 november 2002), M. Dussenne (van 8 november 2002 tot en met 31 december 2002), R. Stewart, M. Vermaerke, J.-C. Vandenbosch, Ph. Vander Putten, P. Methens, M. Speeckaert, M. Rigolle, W. Mosseray, J. Heynen, B. Delvaux en S. Alcott. Voor het jaar eindigend op 31 december 2003 werd een totaal bedrag van 4.806.301 EUR betaald aan de leden van het “Belgacom Management Committee” (BMC), de Chief Executive Officer inbegrepen. In 2003 waren de leden van het Belgacom Management Committee mevr. B. Cosgrave en mevr. A. De Lathauwer en de heren D. Bellens (sinds 1 maart 2003), R. Stewart, M. Vermaerke, J.-C. Vandenbosch, Ph. Vander Putten, W. Mosseray en S. Alcott.
93
Voor het jaar eindigend op 31 december 2004 werd een totaal bedrag van 4.897.228,95 EUR betaald aan de leden van het “Belgacom Management Committee” (BMC), de Chief Executive Officer inbegrepen. De leden van het Belgacom Management Committee zijn mevr. B. Cosgrave en mevr. A. De Lathauwer en de heren D. Bellens, R. Stewart, Ph. Vander Putten, W. Mosseray en S. Alcott. Dit bedrag bevat de geldelijke voordelen, direct of onmiddellijk (basisvergoeding, variabele vergoeding) en indirect of uitgesteld (verzekeringen, langetermijnwinstverdelingsschema), die onmiddellijk aan de functie kunnen worden toegewezen of die toegekend werden aan de leden van het Belgacom Management Committee. Naast de geldelijke voordelen kregen de leden van het BMC de mogelijkheid om deel te nemen aan het aandelenaankoopplan met korting. Zij verwierven 510.410 aandelen met een korting van 16,67 % ten opzicht van de uitgifteprijs van de beursgang (24,50 EUR per aandeel). De BMC leden hadden ook de mogelijkheid om deel te nemen aan het aandelenoptieplan, waarbij hen 355.581 aandelen werden toegekend.
Bijlage 33.4. Regelgeving De telecommunicatiesector wordt gereguleerd door wetten goedgekeurd door het Belgisch parlement via een reeks Koninklijke en Ministeriële Besluiten en ook via beslissingen van het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie, gewoonlijk “BIPT” genoemd. Het Belgische licentiestelsel voorziet individuele licenties voor de levering van diensten van vaste openbare telefonie, openbare netwerkinfrastructuur en mobiele telecommunicatie. Bepaalde voorzieningen en principes in de wet op de overheidsbedrijven bepalen dat Belgacom gehouden is publieke en gereglementeerde diensten te leveren.
Bijlage 34. Rechten, verbintenissen en voorwaardelijke verplichtingen Operationele leaseverbintenissen De Groep huurt locaties voor haar telecominfrastructuur en huurt gebouwen, technische en netwerkapparatuur, meubilair en voertuigen binnen het kader van operationele leasing met looptijden van één jaar of meer. Huurkosten met betrekking tot de operationele leases bedroegen in 2002 152 miljoen EUR, in 2003 141 miljoen EUR en in 2004 124 miljoen EUR. De toekomstige minimaal te betalen huur voor de niet-opzegbare operationele leases ziet eruit als volgt op 31 december 2004 :
(in miljoen EUR)
Gebouwen Locaties Technische en netwerkuitrustingen Meubilair Voertuigen Totaal
94
Binnen het jaar
1-3 jaar
3-5 jaar
Meer dan 5 jaar
Totaal
19 9
39 20
19 8
4 5
80 43
31 2 25 87
36 3 49 147
28 2 26 83
37 1 10 57
133 7 111 373
Claims en gerechtelijke procedures De Groep raakt sporadisch verwikkeld in diverse gerechtelijke regelgevende en fiscale procedures en claims in de jurisdicties waar zij actief is als gevolg van het uitvoeren van de bedrijfsactiviteiten. De Groep is momenteel verwikkeld in verschillende gerechtelijke en regelgevende procedures, inclusief die waarvoor een provisie werd aangelegd (zie bijlage 17) en die welke hierna zijn beschreven, in de jurisdicties waar zij actief is als gevolg van het uitvoeren van de bedrijfsactiviteiten. Deze omvatten ook de procedures voor het Belgisch Instituut voor Postdiensten en Telecommunicatie (BIPT), het hoger beroep aangegaan tegen beslissingen van het BIPT aan de ene kant en de procedures met de Belgische belastingsadministraties in verband met de onroerende voorheffing aan de andere kant. In september 2002 dienden Codenet, Versatel, Colt en Worldcom een klacht in bij de Belgische Raad voor de Mededinging, bewerende dat Belgacom’s “Benefit Excellence Program” door prijsdrukking en getrouwheidskortingen een misbruik inhoudt van Belgacom’s vermeende dominante marktpositie. Daarnaast hebben de aanklagers een aanvraag ingediend bij de voorzitter van de Raad voor de Mededinging om als tijdelijke maatregel het programma te schorsen. Belgacom’s “Benefit Excellence Program”, dat gelanceerd werd in maart 2002, is een tariefplan voor spraaktelefonie gericht op grote corporate gebruikers waarbij speciale basistarieven voor nationale telefonie en voor vaste-naar-mobiele gesprekken, evenals een bijkomend kortingsplan aangeboden werden. In mei 2004 hebben de aanklagers hun aantijging in verband met prijsdrukking voor het jaar 2004 laten vallen en heeft Belgacom aan haar klanten het volumekortingsschema verduidelijkt, met de bevestiging dat Belgacom de klanten niet vasthield. Op 22 december 2004 heeft de Voorzitter van de Raad voor de Mededinging het verzoek voor tijdelijke maatregelen verworpen, omdat Belgacom duidelijkheid had gebracht in de manier waarop de volumekortingen werden toegepast. De Voorzitter wees er tevens op dat er volgens hem geen ernstig risico was dat andere gemachtigde operatoren zouden verdwijnen als gevolg van de ’Benefit Excellence’tarieven (en meer specifiek de volumekortingen). Daar waar de zaak met betrekking tot de uitvaardiging van tijdelijke maatregelen voor Belgacom een succesvolle afloop kende, is het dossier in verband met de vermeende inbreuk nog steeds hangende en werd nog geen tijdschema voor de pleidooien vastgesteld. Belgacom kan in deze zaak verplicht worden om de retailtarieven, die het onderwerp zijn van de vordering, te verhogen. Als er uiteindelijk besloten wordt dat Belgacom een misbruik van dominante positie heeft begaan, kan ze onderworpen worden aan een maximumboete tot 10 % van de jaarlijkse omzet van de Groep. Op basis hiervan heeft Belgacom een voorziening voor een deel van de claim aangelegd. In juni 2003 heeft BASE een geding tegen Belgacom Mobile ingeleid voor de Rechtbank van Koophandel van Brussel. BASE beweert dat de mobiele afwikkelingstarieven van Belgacom Mobile sinds 1 oktober 2000 niet in overeenstemming zijn met de officiële telecomwetgeving inzake kostengeoriënteerde prijszetting en dat Belgacom Mobile’s Proximus-to-Proximus-tarieven een misbruik inhouden van Belgacom Mobile’s vermeende dominante positie op de Belgische markt. BASE’s
voorlopige raming van de eis tot schadeloosstelling , gebaseerd op haar samenvatting van augustus 2004, bedraagt ongeveer 700 miljoen EUR in terugbetalingen en schadevergoedingen, en vertegenwoordigt het omzetverlies dat BASE meent opgelopen te hebben ten gevolge van deze praktijken. Dit bedrag kan nog verhogen. Op 1 maart 2004 heeft Mobistar een verzoek tot vrijwillige tussenkomst neergelegd in het geding ingeleid door BASE tegen Belgacom Mobile. Mobistar beweert dat indien de Rechtbank van Koophandel van Brussel tot de vaststelling zou komen dat de terminatietarieven gehanteerd door Belgacom Mobile niet in overeenstemming zouden zijn met de verplichting inzake kostengeoriënteerde prijszetting, Mobistar een schadevergoeding dient toegekend te worden die door Mobistar voorlopig geschat wordt tussen 967.000 EUR en 56.000.000 EUR, afhankelijk van de terminatietarieven weerhouden door de Rechtbank. Bovendien beweert Mobistar dat naast de Proximus-to-Proximus-tarieven bepaalde andere tariefschema’s aangeboden door Belgacom Mobile aan professionele klanten een misbruik vormen van Belgacom Mobile’s vermeende dominante positie. Mobistar verzoekt de Rechtbank een gerechtelijk expert aan te stellen om het belang van de vermeende schade te bepalen en eist een schadevergoeding voor deze schade, voorlopig geschat op minimum 50.000.000 EUR. Zoals in het geval van het geding ingeleid door BASE, betwist Belgacom Mobile de vorderingen van Mobistar. Belgacom gelooft dat haar mobiele terminatietarieven in lijn lagen met de richtlijnen van het BIPT. Dienovereenkomstig werd er geen voorziening geboekt in de jaarrekening op 31 december 2004. Op 13 mei 2004 besliste het Nederlandse Arbitragehof ten gunste van Belgacom in het verzoek om arbitrage dat de Deense operator TDC A/S in oktober 2002 had ingeleid voor een bedrag van 91 miljoen EUR tegen de onderneming m.b.t. de toerekening van een vermeende kapitaalwinst als gevolg van de instap van een nieuwe investeerder in het aandelenkapitaal van de Groep Ben Nederland in 2000. Als gevolg hiervan boekt Belgacom op 31 december 2004 niet langer een voorziening voor deze claim.
Kapitaalverbintenissen Op 31 december 2004 had de Groep verbintenissen ter waarde van 56 miljoen EUR aangegaan voor de aanschaffing van immateriële vaste activa en technische en netwerkapparatuur.
Andere rechten en verbintenissen Op 31 december 2004 had de Groep de volgende andere rechten en verbintenissen : de Groep heeft bankgaranties van haar leveranciers ontvangen om het goede verloop van werken te garanderen voor een bedrag van 20 miljoen EUR; de Groep heeft bankgaranties aan haar klanten verleend om onder meer de voltooiing van de werken, besteld door haar klanten, te garanderen en huurkosten voor de huur van sites voor antenneinstallaties, voor een bedrag van 31 miljoen EUR; de Groep heeft zich tegenover het Waalse Gewest van België verbonden de uitvoering te waarborgen door Wallonie Intranet SA (“WIN SA”) van alle verplichtingen voorzien in de contractuele over-
•
•
eenkomst tussen WIN SA en het Waalse Gewest. De verbintenis, die hernieuwbaar is, heeft een waarde van 7,4 miljoen EUR; de Groep heeft een put-optie vanaf 1 januari 2003 tot 1 januari 2009, waarbij zij haar overblijvend belang van 28 % in Alert Services Holding NV kan verkopen tegen een minimale uitoefenprijs van 40 miljoen EUR. De Groep heeft deze put-optie ten opzichte van de co-aandeelhouder Securitas Direct International uitgeoefend in januari 2005 (zie bijlage 40).
Bijlage 35. Cross border lease-overeenkomsten Tijdens de periode van 1996 tot 2001 heeft de Groep verschillende cross border lease-overeenkomsten aangegaan met buitenlandse investeerders voor een gedeelte van haar centrales voor vaste en mobiele telefonie. Volgens de voorwaarden van deze overeenkomsten, waarvan de duur varieert van 13 tot 16 jaar, heeft de Groep op de aanvangsdatum van de overeenkomsten een totaal bedrag van 684 miljoen USD ontvangen en een totaal bedrag van 654 miljoen USD aan deposito’s geplaatst. De Groep ging bovendien met betrekking tot de deposito’s niet-terugbetaalbare betalingsverbintenissen aan met banken met hoge kredietwaardigheid. Op basis van interpretatie 27 (SIC-27, “Evaluatie van de economische realiteit van transacties in de juridische vorm van een lease-overeenkomst”) heeft de Groep besloten dat deze overeenkomsten in het licht van de economische realiteit geen lease inhouden en dat de eraan verbonden leaseschulden en deposito’s niet moeten worden opgenomen in de jaarrekening, omdat ze niet beantwoorden aan de definitie van een actief of een passief volgens IFRS. In naleving van deze overeenkomsten heeft de Groep vergoedingen van buitenlandse investeerders ontvangen of winsten gerealiseerd voor een totaal bedrag van 23 miljoen EUR. Deze vergoedingen of winsten worden erkend in de jaarrekening in de rubriek “andere bedrijfsopbrengsten” gedurende de levensduur van de respectieve overeenkomsten. De vergoedingen die effectief in de opbrengsten zijn opgenomen, bedragen 1,6 miljoen EUR in 2002, 2003 en 2004. Op 25 september 2002 heeft de Groep haar investeringen in Ben Nederland Groep verkocht, maar is overeengekomen dat de betaling van de leaseschulden ten bedrage van 63 miljoen USD (46 miljoen EUR) op 31 december 2004 verder door haar wordt gewaarborgd, indien de ondernemingen met betalingsverbintenis betrokken in de desbetreffende cross-border-leaseovereenkomst insolvabel zouden worden. Het risico dat deze garantie zal leiden tot een uitbetaling door de Groep wordt beperkt door het feit dat de betrokken deposito-instellingen een AAA- of AA-rating hebben bij Standard & Poor’s. De termijn van de leaseschuld in kwestie verstrijkt in 2012.
• •
95
Bijlage 36. Netto financiële positie van de Groep De Groep definieert zijn netto financiële positie als het nettobedrag van de beleggingen, kas en kasequivalenten, rentedragende schulden en bijbehorende derivaten (met inbegrip van de herwaardering naar de reële waarde). (in miljoen EUR - op 31 december)
Activa Beleggingen (*) Kas en kasequivalenten (*) Langetermijn derivaten Kortetermijn derivaten
Bijlage
10, 13 14 10 12
Schulden Langetermijn rentedragende schulden (*) Kortetermijn rentedragende schulden (*) Netto financiële positie
16 16
2002
2003
286 1.326 111 11
-547 -78 1.109
2004
42 562 77 1
87 325 59 0
-371
-303
-154 157
-58 110
De rentedragende schulden op langetermijn omvatten langetermijnderivaten tegen reële waarde die 25 miljoen EUR in 2002, 24 miljoen EUR in 2003 en 30 miljoen EUR in 2004 vertegenwoordigen (zie bijlage 16).
Bijlage 37. Reële waarde van de financiële instrumenten De geschatte reële waarden van de financiële activa en passiva die niet in de balans werden geboekt tegen de reële waarde worden weergegeven in de volgende tabellen :
Financiële activa Andere deelnemingen Andere vaste activa Handelsvorderingen Terug te vorderen winstbelastingen Andere vlottende activa Beleggingen Kas en kasequivalenten Financiële schulden Rentedragende schulden, langetermijn en kortetermijn Andere langetermijnschulden Handelsschulden Te betalen winstbelastingen Andere kortetermijnschulden Netto verschil tussen boekwaarde en geschatte reële waarde
96
Geschatte reële Bijlage Boekwaarde waarde
Financiële activa Andere vaste activa Handelsvorderingen Terug te vorderen winstbelastingen Andere vlottende activa Kas en kasequivalenten
Geschatte reële Bijlage Boekwaarde waarde
Verschil
10 11
14 873
14 873
0 0
8 12 14
35 53 562
35 53 562
0 0 0
Financiële schulden Rentedragende schulden, langetermijn en kortetermijn Andere langetermijnschulden Handelsschulden Te betalen winstbelastingen
16 18 8
-107 -3 -809 -198
-104 -3 -809 -198
3 0 0 0
Andere kortetermijnschulden
19
-366
-366
0
Netto verschil tussen boekwaarde en geschatte reële waarde
(*) Na herwaardering aan de reële waarde, indien van toepassing.
(in miljoen EUR op 31 december 2002)
(in miljoen EUR op 31 december 2003)
Verschil
7 10 11
207 12 947
207 12 947
0 0 0
8 12 13 14
1 66 250 1.326
1 66 250 1.326
0 0 0 0
(in miljoen EUR op 31 december 2004)
Financiële activa Andere vaste activa Handelsvorderingen Terug te vorderen winstbelastingen Andere vlottende activa Kas en kasequivalenten Financiële schulden Rentedragende schulden, langetermijn en kortetermijn Andere langetermijnschulden Handelsschulden Te betalen winstbelastingen Andere kortetermijnschulden
3
Geschatte reële Bijlage Boekwaarde waarde
Verschil
10 11
14 844
14 844
0 0
8 12 14
50 52 325
50 52 325
0 0 0
16 18
-32 -2 -782
-33 -2 -782
0 0 0
8 19
-224 -381
-224 -381
0 0
Netto verschil tussen boekwaarde en geschatte reële waarde
0
Bijlage 38. Aandelengebaseerde betaling 16 18
-100 -4
-101 -4
-1 0
8 19
-850 -150 -588
-850 -150 -588
0 0 0
-1
Aandelenaankoopplan met korting Belgacom heeft in maart 2004 een aandelenaankoopplan met korting (Discounted Share Purchase Plan) gelanceerd dat aan alle werknemers de mogelijkheid geeft om aandelen van de onderneming te kopen, met een korting van 16,67 % in vergelijking met de uitgifteprijs bij de beursgang (24,50 EUR per aandeel). In totaal kochten de werknemers 1.842.026 aandelen tegen een verminderde prijs van 20,42 EUR per aandeel. De kost van deze
kortingen bedroeg 7,5 miljoen EUR is opgenomen onder de rubriek “personeelskosten” (zie bijlage 26).
De volgende assumpties werden gebruikt voor de bepaling van de gewogen gemiddelde reële waarde van de aandelenopties op toekenningsdatum (4,29 EUR) :
Aandelenoptieplan
Optie prijszettingsmodel Binomiaal Contractuele looptijd van de opties 7 jaar Geschatte looptijd 5 (tot 6) jaar Uitoefenprijs 24,50 EUR Verwachte volatiliteit (vergeleken met volatiliteit van gelijkwaardige groepen) 27,50 % Verwachte ratio voor het uitbetalen van dividenden 50 % - 60 % Risicovrije rentevoet Euro swap annual rate
In maart 2004 heeft de Groep een aandelenoptieplan (Employee Stock Option Plan) gelanceerd waarbij 1.128.500 aandelenopties werden toegekend aan het top management van de Groep. In verband met deze overeenkomst past de Groep de IFRS 2-norm (“Aandelengebaseerde betalingen”), zoals gepubliceerd op 19 februari 2004, vervroegd toe. De reële waarde van de aandelenopties op de toekenningsdatum (voor een bedrag van 5 miljoen EUR) wordt erkend over de periode totdat de genieter de optie onvoorwaardelijk verwerft. De aandelenopties worden onvoorwaardelijk verworven over een periode van 3 jaar, gespreid volgens de graduele verwervingsmethode. De jaarlijkse kost van de graduele verwerving wordt geregistreerd in de personeelskosten en bedraagt 2 miljoen EUR in 2004. Bij uitoefening zal de werknemer de uitoefenprijs van 24,50 EUR per aandeel betalen, in ruil voor de fysieke levering van de aandelen. De aandelenopties zijn uitoefenbaar tot en met 22 maart 2011 ten laatste, uitgezonderd de aandelenopties van de Chief Executive Officer die ten laatste tot 2012 uitoefenbaar zijn. Het reglement met betrekking tot het aandelenoptieplan bepaalt specifieke voorwaarden voor verwerving en uitoefenperioden in geval van vrijwillig of onvrijwillig vertrek van een deelnemer aan het plan. In geval van vrijwillig vertrek van de werknemer vervallen alle niet verworven opties, behalve in het eerste jaar waarvoor de eerste tranche van opties onmiddellijk wordt verworven en dient te worden uitgeoefend binnen de twee jaar na datum van vertrek. In geval van onvrijwillig vertrek worden alle toegekende opties onmiddellijk verworven en dienen zij te worden uitgeoefend binnen de twee jaar na datum van vertrek. De evolutie van het aandelenoptieplan is als volgt : Aantal Gewogen-gemiddelde aandelenuitoefeningsprijs opties (in EUR) In omloop op 1 januari 2004 Bewegingen gedurende het jaar : Toegekend Verbeurd Uitgeoefend Vervalt Totaal In omloop op 31 december 2004 Uitoefenbaar op 31 december 2004
0
-
1.128.500 0 0 0 1.128.500 1.128.500 5.331
24,50 24,50 24,50 24,50
Op 31 december 2004 werden er nog geen aandelenopties uitgeoefend.
Bijlage 39. Segmentinformatie De Raad van Bestuur en de Chief Executive Officer beheren de activiteiten van de Belgacom Groep volgens bedrijfssegmenten. Deze bedrijfssegmenten zijn de primaire segmenten en kunnen als volgt omschreven worden : Vastelijndiensten, hierna “Fixed Line Services” genoemd. Dit segment biedt particuliere spraak-, data- en internetdiensten aan residentiële en businessklanten in België, evenals gereguleerde en commerciële wholesalediensten aan andere operatoren en service providers in België. Mobilofoniediensten, hierna “Mobile Communications Services” genoemd. Dit segment biedt particuliere mobilofoniediensten aan residentiële en businessklanten in België en wholesale datadiensten aan derden. Vóór de desinvestering in maart 2002 van de belangen van de Groep in Ben Nederland Groep werden de bedrijfsresultaten van Ben Nederland Groep ook opgenomen in dit bedrijfssegment. Internationale Carrierdiensten, hierna “International Carrier Services” genoemd. Dit segment biedt spraak-, data-, capaciteits- en infrastructuurdiensten aan telecomoperatoren over de hele wereld.
•
•
•
De hoofdzetel en centrale functies van de Groep worden voor financiële rapporteringsdoeleinden in het segment Fixed Line Services inbegrepen. Indien een juridische entiteit meer dan één segment omvat, worden de correcties voor intersegment-prijszetting op een zakelijke en objectieve wijze bepaald. De resultaten, activa en passiva van de segmenten omvatten posten die eigen zijn aan een segment, evenals posten die redelijkerwijze toe te rekenen zijn aan het segment.
97
Fixed Line Services
Mobile Communications Services
International Carrier Services
Eliminaties intersegment
Totaal
3.023 165 3.188 1.008
1.801 275 2.075 1.006
514 111 625 6
-550 -550 0
5.338 0 5.338 2.020
Niet terugkerende opbrengsten Niet terugkerende kosten Bedrijfswinst voor afschrijvingen
113 -764 357
972 1.978
6
0
1.085 -764 2.341
Afschrijvingen Bedrijfswinst
-593 -236
-255 1.723
-11 -5
0
-859 1.482
-
-
-
-
-25
-12 -
-
-
-
-12 -203 -99 1.142
Fixed Line Services
Mobile Communication Services
International Carrier Services
Niet toegewezen
Totaal
31 3.385 -956 367
1.204 -585 165
311 -273 34
2.397 -2.505 -
31 7.298 -4.320 566
-9 -10
-
-15 -
-
-24 -10
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december 2002)
Opbrengsten Inter-segment opbrengsten Totaal segment opbrengsten Totaal segment resultaat
Financiële kosten (netto) Aandeel in het verlies van deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Belastingkosten Minderheidsbelangen Netto winst
(in miljoen EUR - op 31 december 2002)
Deelnemingen waarop vermogensmutatie is toegepast Segment activa Segment schulden Investeringen Waardeverminderingen geboekt in de resultatenrekening op immateriële en materiële vaste activa (geboekt in segment resultaat) op andere deelnemingen (geboekt in financiële kosten)
• •
98
Fixed Line Services
Mobile Communications Services
International Carrier Services
Eliminaties intersegment
Totaal
2.971 137 3.108 1.109
1.957 225 2.181 1.113
527 99 626 28
-461 -461 0
5.454 0 5.454 2.250
Niet terugkerende kosten Bedrijfswinst voor afschrijvingen
-897 212
1.113
28
0
-897 1.353
Afschrijvingen Bedrijfswinst
-565 -353
-196 917
-26 1
0
-787 566
-
-
-
-
-27
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december 2003)
Opbrengsten Inter-segment opbrengsten Totaal segment opbrengsten Totaal segment resultaat
Financiële kosten (netto) Aandeel in het verlies van deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Belastingkosten Minderheidsbelangen Netto winst
(in miljoen EUR - op 31 december 2003)
Deelnemingen waarop vermogensmutatie is toegepast Segment activa Segment schulden Investeringen Waardeverminderingen geboekt in de resultatenrekening op immateriële en materiële vaste activa (geboekt in segment resultaat) op geconsolideerde deelnemingen (geboekt in segment resultaat) op andere deelnemingen (geboekt in financiële kosten)
• • •
-4
-
-
-
-4
-
-
-
-
-208 -154 172
Fixed Line Services
Mobile Communication Services
International Carrier Services
Niet toegewezen
Totaal
27 3.084 -916 336
1.160 -576 149
243 -231 17
1.522 -1.738 -
27 6.009 -3.461 502
-2 -55
-1 -
9 -
-
8 -2 -55
99
Fixed Line Services
Mobile Communications Services
International Carrier Services
Eliminaties intersegment
Totaal
Opbrengsten Inter-segment opbrengsten Totaal segment opbrengsten Totaal segment resultaat
2.938 154 3.092 1.257
2.046 193 2.239 1.135
557 88 645 2
0 -435 -435 0
5.540 0 5.540 2.394
Niet terugkerende kosten Bedrijfswinst voor afschrijvingen
-41 1.216
0 1.135
0 2
0 0
-41 2.353
-500 717
-227 907
-15 -13
0 0
-742 1.611
-
-
-
-
-27
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december 2004)
Afschrijvingen Bedrijfswinst Financiële kosten (netto) Aandeel in het verlies van deelnemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Belastingkosten Minderheidsbelangen Netto winst
(in miljoen EUR - op 31 december 2004)
Deelnemingen waarop vermogensmutatie is toegepast Segment activa Segment schulden Investeringen Waardeverminderingen geboekt in de resultatenrekening op immateriële en materiële vaste activa (geboekt in segment resultaat) op geconsolideerde deelnemingen (geboekt in segment resultaat) op andere deelnemingen (geboekt in financiële kosten)
• • •
-1
-
-
-
-1
-
-
-
-
-508 -152 922
Fixed Line Services
Mobile Communication Services
International Carrier Services
Niet toegewezen
Totaal
26 2.807 -794 338
1.130 -406 205
242 -226 13
1.189 -1.721 -
26 5.368 -3.145 556
0 -1 -20
0 -
-20 -
-
-20 -1 -20
Het management onderzocht de behoefte aan secundaire segmentinformatie per geografische vestigingsplaats en heeft besloten dat er geen belangrijke geografische segmenten zijn buiten België.
100
Bijlage 40. Gebeurtenissen na balansdatum In januari 2005 heeft Belgacom NV voor 50 miljoen EUR haar overblijvende 28 % minderheidsparticipatie in Alert Services Holding NV voor 50 miljoen EUR verkocht aan Securitas Direct International via de uitoefening van de put-optie die was voorzien in de oorspronkelijke overeenkomst met Securitas, ondertekend in april 2001. In januari 2005 heeft Belgacom NV de bedrijfstak van haar International Carrier Services segment ingebracht in haar dochteronderneming, Belgacom International Carrier Services NV (BICS), die op 27 augustus 2004 werd opgericht. In februari 2005 heeft Belgacom een joint venture akkoord afgesloten met Swisscom, waarin werd bepaald dat Swisscom Fixnet AG haar internationale carrieractiviteiten zal overdragen naar BICS, een dochteronderneming van Belgacom, in ruil voor een participatie van 28 % in het kapitaal van BICS.
In januari 2005 heeft Belgacom NV al haar aandelen in Belgacom Directory Services NV, dochteronderneming van de Groep, aan Promedia NV verkocht voor 285 miljoen EUR. Op 24 februari heeft de Raad van Bestuur van Belgacom beslist over te gaan tot een terugkoop van aandelen (share buyback) voor een maximum bedrag van 300 miljoen EUR en voor een aankoopprijs per aandeel niet 5 % hoger dan en niet 10 % lager dan de hoogste afsluitingsprijs gedurende de dertig werkdagen voor de transactie.
Bijlage 41. Recent gepubliceerde IFRS-normen Belgacom past geen IASB normen en interpretaties vervroegd toe, behalve IFRS 2 (“Aandelengebaseerde betalingen”) in 2004 en IFRS 1 (“Eerste toepassing van IFRS”) in 2002 en 2003.
101
verslag van de onafhankelijke auditors Ernst & Young Reviseurs d’Entreprises Bedrijfsrevisoren Avenue Marcel Thiry 204 Marcel Thirylaan 204 B-1200 Bruxelles - Brussel
Tel : +32 (0)2 774 91 11 Fax : +32 (0)2 774 90 90
Aan de Aandeelhouders van Belgacom NV van publiek recht
We hebben de bijgevoegde geconsolideerde balansen van Belgacom NV van publiek recht en haar dochterondernemingen (“Belgacom Groep”) per 31 December 2002, 2003 en 2004, en de daaraan verbonden geconsolideerde resultatenrekeningen, mutatieoverzichten van het eigen vermogen en kasstroomoverzichten voor de dan afgesloten jaren geauditeerd. Deze geconsolideerde jaarrekeningen vallen onder de verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur van de Vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid om een opinie uit te drukken over deze geconsolideerde jaarrekeningen op basis van onze audits. We hebben onze audits uitgevoerd overeenkomstig de internationale auditstandaarden (“International Standards on Auditing, ISA”). Deze standaarden vereisen dat we de audits zo plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de geconsolideerde jaarrekeningen geen belangrijke onjuiste voorstellingen bevatten. Een audit omvat het onderzoeken, door middel van testen, van het bewijsmateriaal ter staving van de bedragen in en toelichtingen bij de geconsolideerde jaarrekeningen. Tevens omvat een audit een beoordeling van de door de leiding gebruikte principes inzake administratieve verwerking en van de gemaakte significante schattingen, alsmede van de voorstelling van de geconsolideerde jaarrekeningen in hun geheel. We zijn van mening dat onze audits een redelijke basis vormen voor onze opinie. Naar onze opinie geven de geconsolideerde jaarrekeningen een getrouwe uitdrukking, in alle belangrijke opzichten, van de geconsolideerde financiële toestand van Belgacom Groep op 31 December 2002, 2003 en 2004, en van de geconsolideerde resultaten en kasstromen voor de dan afgesloten jaren, in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (“IFRS”). We hebben tevens een afzonderlijk verslag uitgebracht over de geconsolideerde jaarrekening van de Belgacom Groep op 31 December 2002, opgesteld in overeenstemming met de in België toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften.
Brussel, België, 18 Maart 2005
Ernst & Young Bedrijfsrevisoren B.C.V.B.A. Vertegenwoordigd door
Ludo SWOLFS Vennoot
102
uittreksel uit de enkelvoudige jaarrekening van Belgacom NV van publiek recht - Belgian GAAP
104 • Resultatenrekening 106 • Balans na winstverdeling 108 • Resultaatverwerking
103
resultatenrekening 2002
2003
2004
Bedrijfsopbrengsten A. Omzet B. Wijziging in de voorraad goederen in bewerking en gereed product en in de bestellingen in uitvoering (toename +, afname -) C. Geproduceerde vaste activa D. Andere bedrijfsopbrengsten
3.773 3.586
3.714 3.557
3.713 3.525
-1 140 48
-1 119 38
0 124 65
Bedrijfskosten A. Handelsgoederen, grond- en hulpstoffen 1. Inkopen 2. Wijziging in de voorraad (toename +, afname -) B. Diensten en diverse goederen C. Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa E. Waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in uitvoering en handelsvorderingen (toevoegingen +, terugnemingen -) F. Voorzieningen voor risico’s en kosten (toevoegingen +, bestedingen en terugnemingen -) G. Andere bedrijfskosten
-3.436 207 190 16 1.531 1.016
-3.236 180 175 5 1.538 956
-2.971 165 170 -5 1.522 784
600
537
495
9 19 54
-1 -7 32
-2 -21 28
337
478
743
50 0 18 32
151 115 3 33
88 61 3 24
-173 140 33
-170 131 39
-219 185 35
214
459
612
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
I.
II.
104
III.
Bedrijfswinst
IV.
Financiële opbrengsten A. Opbrengsten uit financiële vaste activa B. Opbrengsten uit vlottende activa C. Andere financiële opbrengsten
V.
Financiële kosten A. Kosten van schulden C. Andere financiële kosten
VI.
Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening, vóór belastingen
(in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
VI.
Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening, vóór belasting
VII.
Uitzonderlijke opbrengsten B. Terugneming van waardeverminderingen op financiële vaste activa C. Terugneming van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten D. Meerwaarden bij de realisatie van vaste activa E. Andere uitzonderlijke opbrengsten
VIII. Uitzonderlijke kosten A. Uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten, op immateriële en materiële vaste activa B. Waardeverminderingen op financiële vaste activa C. Voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten (toevoegingen +, bestedingen -) D. Minderwaarden bij de realisatie van vaste activa E. Andere uitzonderlijke kosten IX. Winst van het boekjaar vóór belasting IXbis. A. Onttrekking aan de uitgestelde belastingen B. Overboeking naar de uitgestelde belastingen X.
Belastingen op het resultaat A. Belastingen B. Regularisering van belastingen en terugneming van voorzieningen voor belastingen
XI.
Winst van het boekjaar
XII.
Onttrekking aan de belastingvrije reserves Overboeking naar de belastingvrije reserves
XIII. Te bestemmen winst van het boekjaar Te verwerken verlies van het boekjaar
2002
2003
2004
214
459
612
1.082 7 0 1.067 8
5.981 11 17 5.953 0
32 0 5 26 0
-1.155
-1.566
-95
23 34 538 151 410
0 118 -80 0 1.528
0 22 -84 0 157
142 5 -69
4.873 74 0
549 0 -6
0 0 0
-4 -6 2
2 0 2
77
4.943
544
10 -138
143 0
0 -12
-50
5.086 -
532 -
105
balans na winstverdeling (in miljoen EUR - op 31 december)
2002
2003
2004
6.247
12.008
11.809
0
0
0
60
152
137
ACTIVA VASTE ACTIVA I.
Oprichtingskosten
II.
Immateriële vaste activa
III.
Materiële vaste activa A. Terreinen en gebouwen B. Installaties, machines en uitrusting C. Meubilair en rollend materieel D. Leasing en soortgelijke rechten E. Overige materiële vaste activa F. Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
2.019 273 1.539 30 118 23 35
1.840 257 1.377 31 96 36 45
1.680 234 1.254 29 74 34 55
IV.
Financiële vaste activa A. Verbonden ondernemingen 1. Deelnemingen 2. Vorderingen B. Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 1. Deelnemingen 2. Vorderingen C. Andere financiële vaste activa 1. Aandelen 2. Vorderingen en borgtochten in contanten
4.168 4.079 4.079 0 44 43 1 45 44 1
10.015 9.931 9.931 0 45 45 0 39 38 0
9.991 9.911 9.911 0 45 45 0 35 34 1
907
1.097
1.005
4 0 4
4 0 4
3 0 3
42 41 24 0 17 1
39 39 24 0 15 0
40 40 25 0 15 0
799 767 32
679 644 35
661 643 18
VIII. Geldbeleggingen A. Eigen aandelen B. Overige beleggingen
38 0 38
352 325 27
279 271 8
IX.
Liquide middelen
10
8
10
X.
Overlopende rekeningen
14
15
12
7.154
13.105
12.813
VLOTTENDE ACTIVA V.
Vorderingen op meer dan één jaar A. Handelsvorderingen B. Overige vorderingen
VI.
Voorraden en bestellingen in uitvoering A. Voorraden 1. Grond- en hulpstoffen 2. Goederen in bewerking 4. Handelsgoederen B. Bestellingen in uitvoering
VII.
Vorderingen op ten hoogste één jaar A. Handelsvorderingen B. Overige vorderingen
Totaal der activa
106
2002
2003
2004
EIGEN VERMOGEN
1.542
6.063
4.964
I.
Kapitaal
1.000
1.000
1.000
II.
Uitgiftepremies
0
0
0
III.
Herwaarderingsmeerwaarden
0
0
0
IV.
Reserves A. Wettelijke reserve B. Onbeschikbare reserves 1. Voor eigen aandelen C. Belastingvrije reserves D. Beschikbare reserves
542 100 0 0 148 294
5.062 100 325 325 4 4.633
3.964 100 293 293 17 3.554
V.
Overdragen winst/verlies
0
0
0
VI.
Kapitaalsubsidies
0
0
0
VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN
1.140
962
859
VII.
1.140 1.066 0 0 0 1.066 74
962 962 0 0 0 962 0
859 852 0 0 0 852 7
SCHULDEN
4.472
6.080
6.991
VIII. Schulden op meer dan één jaar A. Financiële schulden 2. Niet-achtergestelde obligatieleningen 3. Leasingschulden en soortgelijke schulden 4. Kredietinstellingen 5. Overige leningen D. Overige schulden
2.000 1.999 242 0 1.706 51 0
1.724 1.723 242 0 1.450 31 1
3.612 3.611 217 0 3.036 359 1
IX.
2.328 355 606 606 0 692 692
4.228 476 2.513 2.354 158 646 646
3.214 870 849 849 0 619 619
2. Te betalen wissels D. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen E. Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 1. Belastingen 2. Bezoldigingen en sociale lasten F. Overige schulden
0 33 184 17 167 458
0 21 138 23 115 434
0 24 140 19 122 712
Overlopende rekeningen
145
127
164
7.154
13.105
12.813
(in miljoen EUR - op 31 december)
PASSIVA
X.
Voorzieningen voor risico’s en kosten A. Voorzieningen voor risico’s en kosten 1. Pensioenen en soortgelijke verplichtingen 2. Belastingen 3. Grote herstellings- en onderhoudswerken 4. Overige risico’s en kosten B. Uitgestelde belastingen
Schulden op ten hoogste één jaar A. Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen B. Financiële schulden 1. Kredietinstellingen 2. Overige leningen C. Handelsschulden 1. Leveranciers
Totaal der passiva
107
resultaatverwerking (in miljoen EUR - boekjaar afgesloten op 31 december)
108
2002
2003
2004
A.
Te bestemmen winstsaldo Te verwerken verliessaldo
-50
5.086 -
532 -
B.
Onttrekking aan het eigen vermogen
907
0
196
C.
Toevoeging aan het eigen vermogen
0
-4.664
-21
F.
Uit te keren winst
-857
-422
-706
algemene informatie Bijkomende informatie Handelsnaam en juridische vorm
Het autonome overheidsbedrijf Belgacom is een naamloze vennootschap van publiek recht, zoals vastgelegd in de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven, georganiseerd naar Belgisch recht. De vennootschap is onderworpen aan de wettelijke en reglementaire handelsrechtelijke bepalingen die van toepassing zijn op de naamloze vennootschappen voor al wat niet uitdrukkelijk is vastgelegd door (of krachtens) de wet van 21 maart 1991 of een andere specifieke wet.
Maatschappelijke zetel
Raadpleging van de documenten van de emittent Oprichtingsdatum
Koning Albert II-laan 27 1030 Brussel (BelgiĂŤ) BTW BE 0202.239.951, R.P.R. Brussel De openbare documenten betreffende de emittent kunnen worden geraadpleegd in de hoofdzetel. De vennootschap werd opgericht als een autonoom overheidsbedrijf, geregeld bij de wet van 19 juli 1930 tot oprichting van de Belgische Regie van Telegraaf en Telefoon (RTT). De omvorming van Belgacom in een naamloze vennootschap van publiek recht werd uitgevoerd bij Koninklijk Besluit van 16 december 1994, dat werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 22 december 1994 en diezelfde dag in werking trad.
Maatschappelijk doel
Disclaimer
Zoals beschreven in artikel 3 van de statuten bestaan de doelstellingen van de vennootschap in : 1. de ontwikkeling van diensten op het vlak van de telecommunicatie, in binnen- of buitenland; 2. de uitvoering van alle handelingen met de bedoeling om, rechtstreeks of onrechtstreeks, haar activiteiten te bevorderen of een optimaal gebruik van haar infrastructuur mogelijk te maken; 3. de participatie in bestaande of nog op te richten openbare of private, Belgische, buitenlandse of internationale instellingen, vennootschappen of verenigingen, waarmee rechtstreeks of onrechtstreeks kan worden bijgedragen tot het bereiken van haar maatschappelijk doel; 4. de levering van radio- en televisiediensten. Deze mededeling bevat toekomstgerichte verklaringen, met inbegrip van verklaringen i.v.m. de uitgangspunten en verwachtingen van de Vennootschap. Deze verklaringen zijn gebaseerd op de huidige plannen, ramingen en verwachtingen van de Vennootschap, alsook op verwachtingen van externe omstandigheden en gebeurtenissen. De toekomstgerichte verklaringen bevatten inherente risico’s en onzekerheden en gelden enkel op de datum waarop ze worden afgelegd. De Vennootschap gaat geen verbintenissen aan m.b.t. een of meer van deze verklaringen en zal ze niet noodzakelijk aanpassen in het licht van nieuwe informatie of toekomstige gebeurtenissen, uitgezonderd in zoverre dit door de Belgische wet is vereist. De Vennootschap waarschuwt beleggers dat een aantal belangrijke factoren ervoor kunnen zorgen dat de werkelijke resultaten aanzienlijk kunnen verschillen van die welke in de toekomstgerichte verklaringen zijn opgenomen.
109
Voor financiĂŤle informatie Ingvild Van Lysebetten
Investor Relations Manager Koning Albert II-laan, 27 B - 1030 Brussel Tel : + 32 2 202 40 23 Fax : + 32 2 201 54 94 E-Mail : investor.relations@belgacom.be
Voor nadere inlichtingen Thierry Bouckaert
Press Relations Director Koning Albert II-laan, 27 B - 1030 Brussel Tel : + 32 2 202 82 50 Fax : + 32 2 203 65 93 E-Mail : about@belgacom.be Belgacom website : www.belgacom.be Het jaarverslag van Belgacom verschijnt eveneens in het Frans en het Engels.
110
glossarium ADSL
ARPU ATM
BACKBONE BILAN BIT
BROADBAND
CDMA
CHAT DWDM ETHERNET
EXTRANET FRAME RELAY
GPRS
GPS
GSM
INTRANET
(Asymmetric Digital Subscriber Line) : een technologie die een digitale one-to-one-connectie met hoog debiet mogelijk maakt (tot 8 megabit voor de ontvangst en tot 640 Kbit voor de verzending) op een koperpaar. (Average Revenue Per Unit) : criterium dat de rendabiliteit van een mobilofoonabonnee bepaalt. (Asynchronous Transfer Mode) : communicatieoverdrachttechniek tegen hoge snelheid voor gedigitaliseerde informatie. Deze techniek bestaat eruit de informatiestromen (stem, gegevens, beelden) op te splitsen in pakketjes met een vaste lengte, ook “cellen” genoemd. (wervelkolom) : bestaat uit een lijn met zeer grote bandbreedte en is de ruggengraat die iedere access provider met het world wide web verbindt. (Belgacom Interconnection of LAN) : globale oplossing op basis van IP-, Frame Relay- en ATM-netwerken. (samentrekking van Binary digIT) : elementaire informatie-eenheid. Een bit heeft twee mogelijke waarden, namelijk 1 of 0. Ieder karakter wordt gecodeerd door acht bits. Acht bits vormen een octet of een byte. (breedband) : netwerk dat in staat is grote debieten van enkele MB/s, die normaal gezien heel wat hoger liggen dan die van het telefoonnetwerk, te transporteren. De dragers van deze netwerken zijn hetzij coaxkabels, optische vezels of het radionetwerk. (Code Division Multiple Acces) : digitale techniek waarmee de gesprekken gelijktijdig worden getransporteerd, doordat ze gedifferentieerd worden aan de hand van een code. Internetdienst waarmee men onbeperkt schriftelijk kan converseren met onbekenden. (Dense Wavelenght Division Multiplexing) : zie WDM. Meest populaire LAN-technologie, die oorspronkelijk werd ontwikkeld door Xerox, DEC en Intel. Traditioneel maakt Ethernet LAN gebruik van coaxiale kabels of twisted pair van goede kwaliteit. De meest recente Ethernet-implementatie, 10BASE-T, maakt transmissiesnelheden tot 10 Mbps mogelijk. Fast Ethernet, of 100BASE-T, laat momenteel snelheden tot 100 Mb per seconde toe. Intranet dat openstaat voor leveranciers, klanten en bedrijfspartners. Netwerk dat onontbeerlijk is voor e-business. (rasterrelais) : datatransmissieprotocol waarbij een fysieke lijn wordt onderverdeeld in verschillende virtuele kanalen. Techniek die het midden houdt tussen X25-pakkettransmissie van gegevens en ATM. (General Packet Radio Service) : standaard inzake mobiele telefonie van de tweede generatie. Deze laat rechtstreekse toegang tot het internet toe en de uitwisseling van gegevens tegen snelheden die 18 keer hoger liggen dan die van gsm, terwijl een aanrekening per volume mogelijk is. (Global Positioning System) : systeem waarmee een voertuig of een persoon overal in de wereld op zo’n 50 meter na zijn positie kan situeren. Het werkt op basis van een netwerk van 24 satellieten van het Amerikaanse Ministerie van Defensie. (Global System for Mobile Communications) : afkorting die in de dagelijkse taal vaak wordt gebruikt als een synoniem voor een mobiele terminal of telefoon. Eigenlijk is dit een Europese norm die een gemeenschappelijk digitaal cellulair telefoniesysteem aanduidt. Toepassing van de internettechnologieën (e-mail, web, enz.) op het lokale netwerk van een onderneming (LAN).
IP IP VPN
ISDN
ISP MMS PABX
PORTAALSITE
SERVER SDSL SMS STREAMING
TCP-IP
UMTS
VIDEOFONIE VPN WAP WDM of DWDM WIFI
(Internet Protocol) : protocol voor datapakketten dat wordt gebruikt voor de routering en de transmissie van boodschappen doorheen het internet. (IP Virtual Private Network) : een VPN biedt dezelfde voordelen als een privé-netwerk (veiligheid…), maar op openbare infrastructuur, is dus minder duur en men hoeft zich niet om het beheer te bekommeren. (Integrated Services Digital Network - digitaal netwerk met integratie van diensten) : volledig gedigitaliseerd netwerk dat de snelle en gelijktijdige transmissie van spraak, tekst, data en vaste of bewegende beelden mogelijk maakt. Er bestaan twee types ISDN-lijnen : ISDN-2, uitgerust met twee communicatiekanalen, en ISDN-30, uitgerust met dertig communicatiekanalen. (Internet Service Provider - internetdienstverlener) : onderneming die haar klanten een internetaansluiting en een persoonlijk e-mailadres aanbiedt. (Multimedia Messaging Service) : mogelijkheid om sms-berichten te illustreren met foto’s, beelden en geluid. (Private Automatic Branch eXchange) : bedrijfsschakelaar waarrond het interne telefoonnetwerk van een onderneming georganiseerd is. Deze maakt ook datatransmissie mogelijk. (EN : portal) : site op het world wide web die een uitgangspunt vormt voor een groot aantal internetgebruikers, idealiter van zodra ze zich aansluiten. Heel wat Internet Access Providers bieden hun klanten portaalsites aan (bv. de Skynet-portaalsite van Belgacom). Machine die wordt ingeschakeld voor informatie- en/of middelenverstrekking in een publiek of privé-netwerk. Technologie voor gegevenstransport tegen een maximumdebiet van 2,3 Mbits/s in beide richtingen. (Short Messages Service) : dienst waarmee men geschreven boodschappen kan ontvangen die men kan aflezen van een gsm-scherm. (Transitlectuur) : downloadtechniek voor multimediabestanden waardoor de internetgebruiker het bestand in real time kan lezen zonder te moeten wachten tot het volledige bestand gedownload is. Dit is bijvoorbeeld het geval met geluid of video via het internet. (Transmission Control Protocol - Internet Protocol) : een protocol dat in samenhang met het Internet Protocol (IP) wordt gebruikt om data te versturen in de vorm van units met boodschappen (datagrammen of pakketten), dit tussen computers via het internet. IP behandelt de eigenlijke aflevering van de data, terwijl TCP de afzonderlijke data-units controleert met het oog op een efficiënte routering doorheen het internet. (Universal Mobile Telecommunications System) : systeem voor mobiele telecommunicatie van de derde generatie dat multimediadiensten met zeer grote debieten kan leveren. Transmissie van het bewegend beeld van een correspondent gelijktijdig met zijn stem (videoconferentie). (Virtual Private Network - virtueel privé-netwerk) : virtueel privé-netwerk waarvan de architectuur gebaseerd is op het gebruik van het TCP-IP-protocol. (Wireless Application Protocol) : nieuw protocol waarmee een mobiele telefoon kan worden omgevormd tot een internet- en multimediaterminal. ([Dense] Wavelength Division Multiplexing) : techniek die op dezelfde optische vezel verschillende onafhankelijke digitale informatiestromen tegelijkertijd toelaat. Afkorting van “Wireless fidelity”, staat voor draadloze betrouwbaarheid. Een technologie waardoor vanuit een hotspot draadloos kan worden gesurfd tegen hoge snelheden.
111
Verantwoordelijke uitgever : Philippe Rogge Koning Albert II-laan, 27 – B - 1030 Brussel Concept, inhoud en coördinatie : Baudhuin Pringiers - Belgacom Corporate Communication Manager Bernard Caroyez - Investor Relations Grafisch Bureau : Chris Communications - www.chriscom.be Prepress : Snel Grafics Druk : Gam Bronvermelding foto’s : Belgacom, Jean-Michel Byl, Getty Images, Zefa en Photonica
112
Ondanks de steeds toenemende concurrentie in de vaste lijn en de mobilofonie slaagde de Belgacom Groep erin in 2004 meer inkomsten en EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization) te genereren. Ook de nettowinst (aandeel van de Groep) steeg aanzienlijk in vergelijking met het vorige boekjaar.
financiële resultaten van de Groep Opbrengsten 2004 per segment* (vóór eliminaties) Opbrengsten* (in miljoen EUR)
EBITDA* (in miljoen EUR)
5.338
02
5.454
03
5.540 5.300
52% FLS
5.400
2.394
04
5.500
5.600
1.800
1.900
2.000
2.100
2.200
2.300
37% MCS
2.400
EBITDA 2004 per segment* Nettowinst (in miljoen EUR) 1.142
922 200
400
600
800
2,57
04 1.000
142.000
1.200
klanten teruggewonnen door FLS
53% FLS
EBITDA* De EBITDA* van de Groep steeg met 6,4%. Dit is voornamelijk te danken aan het segment vastelijndiensten, dat een strikt beleid van kostenbeheersing heeft toegepast op de bedrijfskosten. De EBITDA*-marge steeg tot 43,2%.
Nettowinst De nettowinst (aandeel van de Groep) bedroeg 922 miljoen EUR.
0,43
03
04 0
2,86
02
172
03
0% ICS
Winst per aandeel (in EUR)
02
De opbrengsten van de Groep zijn met bijna 1,6% toegenomen ten opzichte van vorig jaar, voornamelijk dankzij de stijging in de segmenten van de Mobiele Communicatiediensten en de Internationale Carrierdiensten.
2.250
03
04 5.200
11% ICS
2.020
02
Opbrengsten*
0,0
0,5
1,0
1,5
meer dan
2,0
2,5
47% MCS 3,0
1.000.000
retail en wholesale ADSL-aansluitingen
Winst per aandeel De basiswinst per aandeel nam in 2004 ook aanzienlijk toe tot 2,57 EUR.
4,2 miljoen actieve MCS-klanten
* Vóór niet-terugkerende elementen.
kerncijfers
(1)
2002
2003
2004
Totale opbrengsten voor niet-terugkerende items
5.338
5.454
5.540
Niet-terugkerende opbrengsten
1.085
0
0
Totale opbrengsten
6.422
5.454
5.540
EBITDA (2) voor niet-terugkerende items
2.020
2.250
2.394
EBITDA (2)
2.341
1.353
2.353
Bedrijfswinst (EBIT)
1.482
566
1.611
-25
-27
-27
-12 1.445
-4 534
-1 1.583
-203
-208
-508
-99 1.142
-154 172
-152 922
2002
2003
2004
1.371
296
1.899
-566
-502
-556
Netto kasstroom gegenereerd uit andere investeringsactiviteiten
1.276
17
78
Vrije kasstroom (3)
2.081
-189
1.421
-1.560 521
-575 -764
-1.658 -237
Totaal balans
7.298
6.009
5.368
Vaste activa
4.601
4.381
3.963
Beleggingen, kas en kasequivalenten
1.611
604
406
Eigen vermogen
2.978
2.548
2.223
Boekjaar afgesloten op 31 december
Resultatenrekening (in miljoen EUR)
Netto financiële opbrengsten/(kosten) Aandeel in het verlies van ondernemingen gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode Winst voor belastingen en minderheidsbelangen Belastingen Minderheidsbelangen Nettowinst (aandeel van de Groep)
Per 31 december
Kasstroom en Investeringen (in miljoen EUR) Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen
Netto kasstroom besteed in financieringsactiviteiten Netto toename/(afname) van kas en kasequivalenten
Het engagement van de leader. De instelling van de challenger.
Balans (in miljoen EUR)
Minderheidsbelangen
293
446
407
1.545 1.109
840 157
760 110
2002
2003
2004
Gewone winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Verwaterde winst per aandeel (in EUR)
2,86
0,43
2,57
Gewogen gemiddeld aantal gewone aandelen
400.000.000
399.932.159
358.612.854
Dividend per aandeel, bruto (in EUR) Bijzonder dividend per aandeel, bruto (in EUR)
0,70 1,43
0,99 0,00
1,38 0,55
2002
2003
2004
5.088
5.219
5.252
519
784
1.024
4.076
4.201
4.198
5,9
6,4
6,9
19.003
17.541
16.933
Schulden voor pensioenen en andere vergoedingen na uitdiensttreding Netto financiële positie
Boekjaar afgesloten op 31 december
jaarverslag 2004
Gegevens per aandeel
Per 31 december
Operationele gegevens Totaal van de toegangskanalen (in duizenden) (4) Totaal van de ADSL-toegangskanalen (retail en wholesale) (in duizenden) Actieve mobiele klanten (in duizenden) (5) Door International Carrier Services vervoerde minuten (in miljarden)
Belgacom
Personeel
jaarverslag • 2004
(1) Voorbereid onder de IFRS-normen. (2) Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization. (3) Kasstroom voor financieringsactiviteiten.
(4) PSTN + ISDN BA + ISDN PRA + retail ADSL. (5) Klant die in de voorbije drie maanden een oproep of een sms heeft gekregen of verstuurd.