Bergen Magazine 1 van 2006 by Fenneke Visscher

Jaargang 1 • November 2006 • Nulnummer

www.bergenmagazine.nl

Clothing, backpacks, avalanche transceiver, ropes, harnesses and sleeping bags of top Swiss quality. For more information contact Mammut Benelux B.V., phone +31 (0)79 3300 100, www.mammut.ch

In dit nummer In hoger sferen

Niet voor niets heeft het gebied rond het Berninamassief de bijnaam Festsaal der Alpen gekregen. De valleien rond het mondaine Sankt-Moritz zijn bekend vanwege hun landschappelijke schoonheid en de gezonde lucht. Bergen Magazine serveert een banket van acht schitterende dagwandelingen voor elke smaak en in alle seizoenen.

Berggevoel

Een verticaal ijsballet

IJsklimmen is als een delicate dans op een verticale ijsbaan. De sport vergt een grote technische discipline en geeft een enorme sportieve en esthetische voldoening. Rogier van Rijn laat zien, waarom hij hier niet genoeg van krijgt.

Pelgrims op sneeuwschoenen

Een groep van internationale ambtenaren maakte afgelopen voorjaar een tocht door de sneeuw naar het Maria Waldrastklooster in Tirol. Velen bonden voor de allereerste keer de sneeuwschoenen aan. Paul Hesp was getuige.

Colofon

Vooruitblik

Iedereen kent het. Het gevoel dat ons overkomt op de terugreis van vakantie zodra het landschap vlakker wordt, zoals in mijn geval bij Kufstein, Bregenz of Fribourg. Anderen worden erdoor gekweld op het moment dat ze de landsgrens kruisen en het landschap er weer zo vertrouwd saai gaat uitzien. Wanneer je over de Duitse A57 richting Nijmegen huiswaarts raast, vind je dertig kilometer voor de grens zelfs nog een bord voor de afslag "Alpen". Je weet maar nooit of ze zich nog bedenken, moeten onze zorgzame oosterburen gedacht hebben. Cynischer kan haast niet. En nog dichter bij huis bezwijken zelfs de hardste bikkels onder ons zodra we in de onvermijdelijke vakantiefile tot stilstand komen. Waren we nog maar in de bergen! In het Duits hebben ze er een prachtig nieuw woord voor: Bergweh. Google vindt het al 888 keer. De mountain blues 126.000 keer! Zoek op "bergwee" (in plaats van heimwee) en de Google-machine stelt voor om naar "bergweide" verder te zoeken. Onze moedertaal laat ons op het gebied van bergen wel vaker in de steek. Dan toch maar "berggevoel", goed voor 85 hits en niet zo zwaarmoedig als bij de buren. Met dit woord weten we precies wat we bevoelen want we missen het elke dag dat we niet in de bergen zijn. Afgelopen zomer hebben we allemaal onze portie bergen weer gehad! Elk jaar trekken we erheen om actief van de bergnatuur te genieten en zo de batterijen weer op te laden. Voor velen betekent dit samen wandelen op de alm, anderen zoeken de uitdaging in een klettersteig of een klim naar de top. Wij kunnen gewoon niet zonder. De energie die het berggevoel ons geeft maakt dat we het in het hectische leven van alledag volhouden. En zo zijn we met honderdduizenden in Nederland en Vlaanderen. Wij brengen u Bergen Magazine, het eerste Nederlandstalige tijdschrift speciaal voor de echte bergliefhebber, met rijk geïllustreerde verhalen en reportages die iedereen die "niet zonder kan" laten dromen. Binnen het bestek van dit nulnummer kunnen we maar een kleine tip van de sluier oplichten van wat u komende jaren van ons kan verwachten. We hopen dat u de smaak naar meer Bergen te pakken krijgt en zich aanmeldt voor een abonnement via onze website. Het berggevoel maakt van de bergen een persoonlijke belevenis. Laat ons alleen nog uw Bergweh verzachten. Geniet vooral, zonder mate, en verlang. Statt Heimweh, wenn ichs richtig seh, zieht ihn zurück sein Bergeweh; elf Monat Bergweh sind allweil ‘ne lange Wartezeit – Bergheil. (Karsten Heinatz) Berggroet,

Jonathan Vandevoorde COVERFOTO: Wandelen tussen Alp Languard en de Paradieshütte met het Berninamassief op de achtergrond. (© ST/swiss-image.ch)

jvandevoorde@bergenmagazine.nl

Wandelen Berninamassief

Wandelen in de Festsaal der Alpen

In hoger

Droomlocatie Sankt Moritz in Ober-Engadin: een brede, vlakke vallei met een parelsnoer van koele bergmeren en in de achtertuin het Berninamassief.

4 Bergen Magazine

sferen Piz Palü, Piz Bernina, Biancograat: klinkende namen die bij velen enthousiasme voor de bergsport oproepen. Tegenwoordig geniet je echter zelden alleen van de mooiste uitzichten omdat de beste plaatsen zo gemakkelijk bereikbaar zijn geworden. TEKST FOTO'S

ANDREA STRAUß ANDREAS STRAUß

Bergen Magazine

De klim naar de Tschiervahut biedt grandioze uitzichten op het Berninamassief.

estsaal der Alpen, zo noemde Walther Flaig het Berninagebergte in de tijd dat de Duitse taal nog bloemrijk was en niemand je ervan beschuldigde banden met de toerismebranche te hebben als je zoiets zei. Een heerlijke tijd, waarin je je enthousiasme zonder nadenken kon spuien, zonder te vrezen dat je lofzang massa's mensen op de been zou brengen. Geen files, geen parkeerproblemen en geen plaatsbewijzen of toegangskaarten voor de top. De bergen rondom Piz Pal端 en Piz Bernina zijn allang door velen ontdekt. Wat blijft, is dat men oprecht is over de grootsheid van de bergen. Eigenlijk had Flaig wel gelijk: de Bernina is de Feestzaal van de Alpen. Je hoeft echt niet de beroemde tien uur durende tocht te maken om van het rijkgevulde feestbuffet te kunnen genieten. Je kunt ontspannen omdat het gebied is ontsloten door allerlei kabelbanen, tandradbanen, liften, spoorlijnen, berghutten, restaurants, enz. Voor de kennismakingstocht kun je gebruik maken van twee van deze geneugten, de Berninapas en de kabelbaan bij Lagalb die je bijna naar de top van de Piz Lagalb (2956 m) voert. Het enige dat je zelf nog moet doen is via de zuidwest- of noordoostkant afdalen met uitzicht op de Piz Pal端, de graat van de Piz

mooiste p

PIZ LAGALB (2959 M) Makkelijke wandeling, overwegend bergaf als je gebruik maakt van de Lagalbkabelbaan die tot 60 meter onder de top gaat. Mooi uitzicht op de Pal端graat, Cambrena en Arlas. Beginpunt: Lagalbkabelbaan aan de Berninapas. Voor de terugweg: wandelpad aan de westkant met een beter uitzicht, helaas gedeeltelijk vlak bij de skipiste. Of meer naar het oosten, via Lej Minor en Val Minor naar het dalstation, voor liefhebbers van bloemen interessanter. 850 hoogtemeter, in ruim 2 uur. TSCHIERVAHUT (2583 M) Via het Val Roseg direct naar de Tschiervagletsjer en de Tschiervahut. Beginpunt Pontresina. Vanuit Pontresina over de brede wandelroute door het vlakke Rosegdal. Vanaf Hotel Roseg Gletscher begint het pad te stijgen. Het laatste stuk over de morene tot aan de hut wordt steeds steiler. Vanaf het terras bij de hut kijk je op de Tschiervagletsjer, de Piz Bernina, de Piz Scerscen en de beroemde noordoostwand van de Piz Roseg. 790 hoogtemeter, 3,5 tot 4 uur (waarvan 10 km over een vlakke weg door het Val Roseg) PIZ ALBRIS (3165 M) Zwaardere bergtour op de noordwestelijke buurman van de Piz Lagalb. 200 m hoger dan de Piz Lagalb en met beter uitzicht op de hele Bernina berggroep. Beginpunt: Bernina

6 Bergen Magazine

Het is duidelijk wat Flaig bedoelde met Festsaal der Alpen: gletsjertocht, Rösti eten en tot slot een grote ijscoupe in Hotel Morteratsch

Cambrena en de Piz Arlas. Ze laten zich van hun beste kant zien. Of je gaat driekwart om de Piz Lagalb heen, voorbij Lej Minor om door het Val Minor af te dalen. Het is trouwens te voet twee uur tot de top. En daar is het alleen rustig als de kabelbaan stilstaat vanwege onderhoudswerkzaamheden! Een kilometer naar het noorden begint in het langgerekte Val da Fain een bergtour van een heel ander kaliber naar de Piz Albris (3165 m). Maar liefst tachtig centimeter hoger dan zijn buurman Piz Lagalb en niet voorzien van een kabelbaan. Vanaf de versnijding, ten noordoosten van de top, is het driehonderd hoogtemeters omhoog over rots en zonder markeringen. Je hebt er een schitterend uitzicht, laag zie je de almen, iets hoger laten de marmotten hun waarschuwingsgefluit horen. Nòg hoger trotseren rotsplanten het ruwe klimaat en kleuren ze bonte vlekken in het kale rotslandschap. Het uitzicht vanaf de Piz Albris is fantastisch en wie niet langs dezelfde weg naar beneden wil, kan via het Val Languard zijn tocht voortzetten en bij het blauwgroene oog van het Lej Languard een poosje pauzeren. In Pontresina waar deze tocht eindigt, neem je dan het rode

treintje weer terug in de richting van de Berninapas tot in Bernina Suot waar je die ochtend bent begonnen.

Naar het hart Heb je al wat meer trek gekregen? We gaan naar het hart van de Bernina, midden in de feestzaal. We nemen aan de andere kant van het dal de kabelbaan naar Diavolezza. Vanuit het restaurant heb je door het grote panoramaraam al een geweldig uitzicht op de bergtoppen. Nóg beter en veel exclusiever is het uitzicht vanaf de nabijgelegen Munt Pers. Dit uitzichtspunt boven de Morteratschgletsjer ligt op 3207 m. In één blik overzie je het hele gletsjerdal: van Piz de Boval, Morteratsch, Piz Bernina met de Biancograat, Zupo, Bellavista tot aan de Piz Palü. Het kost maar drie kwartier over een relatief makkelijk wandelpad. Als dit te weinig uitdaging voor je is, kun je ook vanuit het dal naar dit uitzichtspunt omhoog

lopen. Alleen in het begin loop je langs skipistes en een aangelegde lawinebaan. Het verloop van het pad wordt, naarmate je hoger komt, steeds beter en de lucht wordt steeds schoner. Zonder meer is ook de volgende uitbreiding aan te bevelen: het steile pad naar de Persgletsjer, oversteken (geen markering), omlaag via het rotseiland Isla Pers dat tussen de Pers- en de Morteratschgletsjers ligt, dan deze laatste oversteken naar de Bovalhut. Trittsichere bergwandelaars hebben bij gunstige condities hierbij normaliter geen gletsjeruitrusting nodig, maar wel een goed oriëntatiegevoel. Je kunt deze tocht overigens ook met een gids maken, dat scheelt misschien wel adrenaline. De tocht wordt dan ook nog eens gelardeerd met spannende gidsenanekdotes. Het wordt meteen duidelijk wat Flaig bedoelde met Festsaal der Alpen: 's middags naar boven naar de Diavolezza, zonsondergang met Alpenglühen vanachter het panoramavenster, zonsopgang op de Munt Pers, gletsjertocht, Rösti eten in de Bovalhut, en tot slot een grote ijscoupe in Hotel Morteratsch terwijl je van het uitzicht geniet. Met het treintje ga je terug naar de parking van de Diavolezzakabelbaan.

e panoramawandelingen Suot aan de Berninapas. Omhooglopen door het Val da Fain, via een steil pad in noordwestelijke richting kom je in de brede versnijding ten noordoosten van de top. Ongemarkeerd pad tot de top, geen makkelijk terrein! Je kunt de tocht voortzetten via het Val Languard en dan via het Lej Languard naar Pontresina. 1080 hoogtemeter, 3 uur tot de Piz Albris.

LEJ DA LA TSCHEPPA (2616 M) De eenzame variant van het Lunghinmeer. Ligt aan de noordkant van Sils. Het beste uitzicht op de drie meren van Ober-Engadin. Een mooi uitzicht op de noordkant van het Berninamassief. Beginpunt: Julierpas, ca 1 kilometer na de derde haarspeldbocht. Nadat je de beek bent overgestoken, aan de noordkant steil omhoog, dan zigzaggend verder aan de zuidzijde. Je komt voorbij een paar kleine meertjes, het pad blijft licht stijgen tot aan het Tscheppameer. Het meer ligt eenzaam tussen Piz Polaschin en Piz Lagrev. 630 hoogtemeter, 2 uur tot bij het meer. FUORCLA SURLEJ (2755 M) Een klassieker, vanwege de Corvatschkabelbaan. Je vindt op Fuorcla Surlej een paar kleine meertjes en er staat een hut. Uitzicht op de westkant van de Bernina. Beginpunt: Corvatsch-baan in Surlej bij Silvaplana. Via het pad is het 840 hoogtemeter in 2 uur. Het nauwelijks stijgende pad brengt je 60 meter hoger naar Fuorcla. Wandeling vanuit

Val Roseg erg de moeite waard, vanaf Hotel Roseg Gletscher via de oostflank tot aan de versnijding. 950 hoogtemeter, 3 tot 3,5 uur vanaf Pontresina.

LEJ DAL LUNGHIN (2484 M) Leuke wandeling naar de oorsprong van de Inn. Uitzicht op het Bernina- en Bergellermassief. Beginpunt: Maloja aan het Silsermeer, ten zuidwesten van St Moritz. Van Maloja via een prima wandelpad naar het dorpje Pila, via de zuidoostflank van de Piz Grevasalvas tot in het keteldal waarin het blauwgroene Lej dal Lunghin ligt. 680 hoogtemeter, 2 uur stijgen. PIZ LANGUARD (3261 M) Een Höhenweg met veel uitzicht en een topbeklimming. Met een beetje geluk zie je steenbokken en marmotten. Beginpunt: Punt Muragl, tussen Celerina en Pontresina, bij het dalstation van de tandradbaan. Met de tandradbaan naar boven en dan tot de Segantini-hut, 360 hoogtemeter, ca 1 uur. Hier begint de Steinbockweg die tot onder de Piz Languard leidt zonder veel te stijgen of te dalen. Daar kun je naar de Piz Languard omhoog of afdalen naar Alp Laguard. Vlak onder de top ligt de Languardhut. Vanaf de splitsing Piz Languard/Alp Languard is het 500 hoogtemeter stijgen in anderhalf uur. Bij Alp Laguard kun je ook kiezen om verder met de kabelbaan naar Pontresina af te dalen.

MUNT PERS (3207 M) Een van de mooiste bergtoppen met het beste uitzicht van de Bernina. Het uitzichtspunt tegenover Palü en Bernina is absoluut aan te bevelen. Beginpunt: Diavolezzakabelbaan berg- of dalstation, het verschil is 880 hoogtemeter en 2 uur extra lopen. Vanaf het bergstation in noordwestelijke richting over een pad, tot onder de top van Munt Pers. Via de zuidflank kom je op de top zelf. 240 hoogtemeter, 30 minuten. Vervolg: de afdaling naar de Persgletsjer. De oversteek naar het Isla Pers en dan verder via de Morteratschgletsjer naar de Bovalhut, of direct naar beneden naar de gletsjertong. Alleen te ondernemen als de omstandigheden goed zijn (zicht en gletsjercondities) en met voldoende ervaring. Bij de Diavolezzabaan kun je anders een gids inhuren. Van Morteratsch ga je dan met de trein terug naar het beginpunt. Bergen Magazine

De romantiek van het hooggebergte: met de Rhätische Bahn vanuit Morteratsch richting de Berninapas.

We laten het mondaine Sankt Moritz achter ons wanneer we stroomopwaarts langs het Silvaplaner- en Silsermeer naar Maloja rijden, waar de En (zo heet de Inn in het Engadin, het lokale Reto-Romaans dialect) in het meer uitmondt. De volgende wandeling voert naar het Lunghinmeer, naar de oorsprong van de Inn. Je stijgt nauwelijks zevenhonderd meter in de zuidflank van de Piz Grevasalvas. In het plaatsje Grevasalvas werd destijds de beroemde Heidifilm opgenomen. Je loopt door het romantische gehucht Pila waarna het pad snel hoogte wint. Op een vlak stuk steek je dan de Inn over, gewoon, met een grote stap ben je aan de overkant omdat de rivier hier nog zo smal en klein is. Op een hoogte van 2884 meter is het doel van die dag bereikt: het Lunghinmeer. Mocht je aan zwemmen denken, vergeet het maar, het water is ijs- en ijskoud. De wandeling naar het Tscheppameer is minder bekend. Vanaf de Julierpas stijg je twee uur over een smal pad tot in het komvormige dal waarin het bijna hartvormige meer ligt. Dit is het bewijs dat er in het Berninagebied ook nog rustige en stille plekken bestaan. Na deze stilte en eenzaamheid doet enig contrast in het programma goed. Elke Berninafan moet het Val Roseg gezien hebben. En wel vanuit een paardenkoets! Je kunt je door brave paarden een zestal kilometer het dal in laten voeren, tot aan het Hotel Roseg Gletscher. Het wandelpad bevindt zich aan de andere kant van de rivier. Je laat het hotel letterlijk rechts liggen en neemt het pad tussen de lariksen door omhoog. Je doel is immers niet het hotel, maar de Tschiervahut. Het aantal bomen wordt minder, de vegetatie neemt af en het gras wordt korter en minder groen. De Tschiervahut staat aan de rand van een morene, op 2583 meter hoogte, onder de Piz Tschierva en Piz Morteratsch. Je uitzicht wordt echter volledig beheerst door de Tschiervagletsjer die tot aan het terras van de hut lijkt

8 Bergen Magazine

Op de hellingen onder de Languardhut zijn vaak marmotten te zien.

te reiken. Zou het daardoor komen dat alle bezoekers aan de hut zo gaan zitten dat ze de diepe gletsjerspleten en vervaarlijke seracs het beste kunnen zien? Boze tongen beweren dat het komt door de moderne aanbouw aan de hut, waaraan je misschien moet wennen, en dat je daarom in de richting van de gletsjer op het terras gaat zitten. Terwijl je het wasbeton

De "Weg van de Steenbok": als je van deze dieren iets wil zien, zul je vroeg moeten opstaan. van het trappenhuis van buiten niet eens kunt zien! De Tschiervahut vormt het uitgangspunt voor veel tochten, de Biancograat naar de Piz Bernina inbegrepen. Stoor je dus maar niet aan de nieuwe aanbouw en geniet gewoon van de flair van deze plek.

Spiegelingen in het meer Bij het Fuorcla Surlej ben je wat verder weg van de krakende gletsjers. En, ook niet verkeerd, je kunt gebruikmaken van de Corvatschbaan. Deze kabelbaan brengt je vanuit Silvaplana naar een hoogte van 2700 meter waar je oog in oog staat met de Tschierva- en Roseggletsjers. Mocht je geen genoeg krijgen van dit panorama met toppen als de Glüschaint, Roseg, Scerscen, Bernina en Morteratsch, kijk dan in het kleine meertje waar je alles nòg eens kunt bewonderen: live en in spiegelbeeld. Alleen de rododendronstruiken die in kalenders de oevers van het meertje zo lieflijk van kleur voorzien, sorry, dat is allemaal trucage: op 2700 meter hoogte ligt die vegetatiezone al ver onder ons.

Je kunt afdalen naar het Val Roseg, of eerst oversteken naar de Coazhut en dan pas afdalen. De rest (paardenkoets, treintje) is al bekend. Een waardige afsluiter voor een vakantie in de Bernina is Piz Languard. Het is bijzaak dat je daarmee meteen ook het hoogste punt (3261 m) van de beschreven tochten bereikt. Dit keer moet je wel gebruikmaken van de trein op de tandradbaan Muottas Muragl, net als het roze geschilderde bergstation een bezienswaardigheid. Vanaf de schilderachtig gelegen Segantinihut steek je onder de zuidwestelijke hellingen van Piz Muragl via de Steinbockweg door tot onder de Piz Languard. De "Weg van de Steenbok": als je van deze imposante dieren iets wil zien, zul je vroeg moeten opstaan. Na een uitvoerig ontbijt houdt de steenbok er namelijk van om een lange siësta te houden. Zelfs wanneer je geen enkel dier te zien krijgt, blijft dit bergpad de moeite waard. Het is het beste panorama dat je maar kunt denken. Na een week is wellicht ook je conditie wat verbeterd en heb je misschien nog voldoende reserves over om anderhalf uur omhoog te lopen tot op de Piz Languard. Vlak onder het hoogste punt staat ook nog eens de Languardhut, maar je kunt echter ook al je benen strekken bij Lej Languard of tussen de marmotten in het gras lager in het dal. Fanatieke wandelaars kunnen voor de terugweg kiezen uit twee opties: een pad langs de helling ongeveer halverwege tussen de Steinbockweg en het dal of meteen in het dal zelf naar beneden. Vanaf de Alp Languard kun je bovendien met een stoeltjeslift terug naar Pontresina. Terwijl boven je de rood-witte vlag wappert, neem je het er nog maar eens van: met Rösti of Heidelbeer-kuchen is het passend afscheid nemen van de Festsaal der Alpen.

Vertaling: Reagens, Schoonhoven

Piz Bernina (4048 m), met haar beroemde Biancograat, blijft dé blikvanger van het massief.

Bergwijzer VERVOER Sankt Moritz en Pontresina, de grootste centra in de streek, zijn vanuit alle windhoeken te bereiken: via de Julierpas vanuit het Noorden, stroomopwaarts langs de Inn door Unter-Engadin vanuit het oosten, over de Berninapas vanuit het zuiden en via de Malojapas wanneer men vanuit Italië via Bergell (Val Bregaglia) uit het westen komt. Beide plaatsen worden door de smalspoortrein van de Rhätische Bahn (www.rhb.ch) vanuit Chur bediend. Internationale trein vanuit Brussel naar Chur (www.nmbs.be). De rit vanaf Chur is al een belevenis op zich en de vergezichten vanaf de trein in

het Berninagebied zelf zijn adembenemend.

MEER INFORMATIE Toeristische dienst Graubünden in Chur: www.graubuenden.ch Toeristische dienst Pontresina, Ch-7504 Pontresina. Tel. +41 (0) 8266488. Kur- und Verkehrsverein St. Moritz, CH-7500 St. Moritz. Tel. +41 (0)8233147. Kur- und Verkehrsverein Silvaplana, CH-7513 Silvaplana, Tel. +41 (0)8248151. BEZIENSWAARDIGHEDEN Museum Alpin in Pontresina. Kuurcentra in het beroemde kuuroord

St.Moritz Segantini-Museum in St. Moritz: sinds 1908 gewijd aan de bekende kunstenaar Giovanni Segantini, www.segantini-museum.ch. In de nabijheid van het museum is er een Segantini-themawandeling uitgestippeld.

KAARTEN De Schweizer Landeskarten worden op schaal 1:50.000 en 1:25.000 uitgegeven en zijn erg nauwkeurig maar bevatten weinig toeristische informatie of aanduidingen. Het beschreven gebied wordt gedekt door de volgende kaarten:

1:50.000, Nr. 268 Julierpass en Nr. 269 Berninapass. 1:25.000, Nr. 1257 St. Moritz, Nr. 1258 La Stretta, Nr. 1276 Val Bregaglia, Nr. 1277 Piz Bernina en Nr. 1278 La Rösa.

PUBLICATIES Wandern kompakt – Engadin, Bruckmann Verlag. Wanderführer Oberengadin en AV-Führer Berninagruppe, Rother Verlag. Berninagruppe, Gebietsfuhrer, Walther & Günther Flaig, Rudolf Rother uitg. 2003. Bündner Alpen deel 5: Bernina-Gruppe und Valposchiavo, Schweizer Alpen-Club.

Bergen Magazine

Foto-essay IJsklimmen

VERTICAAL

IJsklimmen in de Dauphiné TEKST EN FOTO’S ROGIER VAN RIJN

De dagen worden weer korter, de nachten kouder. Een ijzige koude daalt van de onherbergzame toppen richting dal. De zon is weggedraaid en laat zich op de noordwanden niet meer zien. De warme kleuren van het najaar gaan geleidelijk over in het kille licht van de aanstaande winter. Waar kabbelende beekjes stromen, vormt zich nu gestaag een ijslaag. Eerst nog flinterdun, maar snel alsmaar dikker. Kleine doorzichtige pegels vormen zich aan de steile rotswanden. Gevoed door vele waterdruppels groeien ze tot massieve pilaren en ijsgordijnen. Water blijft door de steeds grotere ijsconstructies stromen en verandert de dunne, bijna doorzichtige gordijnen in massieve wanden en de pegels in staalblauwe stalactieten. Het wachten van de ijsklimmers wordt beloond: paleizen van ijs openen hun deuren.

10 Bergen Magazine

Stoere mannen en vrouwen zoeken een weg omhoog in een arena van ijsmuren. In een lange verticale dans overwinnen zij de hoogtemeters. Dit ballet leidt door een omgeving die steeds verandert en de klimmers moeten op alles voorbereid zijn. Het zijn de holle torens, de lange spitsen, de overhangende ijswanden waar onverwachte maneuvers nodig zijn. Slag voor slag schieten de bijlen in de flinterdunne wand, op het moment dat het metaal in aanraking komt met het ijs vliegen, de stukken in het rond. De ijsbijldoorn klieft zich een weg naar binnen. De klimmer brengt langzaam zijn hangend gewicht over op deze steunpunten. Die zitten goed verankerd in het ijs. Nu de

voeten nog. De vlijmscherpe stijgijzerpunten worden in het ijs gezet. Een goed geplaatste voet zorgt voor rust in de armen. Zo gaat het geleidelijk en met gedoseerde bewegingen omhoog: bijlen, hangen, voeten, geheel in balans. Waar elke stap de afstand naar het einddoel verkleint, vergroot het ook het gevaar: hoe hoger de klimmer zich bevindt hoe dieper de val. Met behulp van ijsboren kan hij zich voldoende zekeren. Hangend aan één arm, steunend op de korte punten van de stijgijzers worden de ijsboren ingedraaid. Even is het zeker en veilig, maar de weg gaat verder, de top is het doel.

Bergen Magazine

Op de top aangekomen is het avontuur niet afgelopen. Hoe mooi de wereld van ijs ook is, geen klimmer wil er blijven. Er wacht hem nog een lange en moeilijke afdaling. De vermoeidheid laat zich gauw gelden maar opperste concentratie blijft geboden. Hij haalt het touw door een zandloper - een gat in het ijs - en vertrouwt op zijn kennis, wanneer hij erlangs naar beneden glijdt.

Op deze winterse bühne van ijs gaan de atleten fysiek en emotioneel tot het uiterste. In de verticale wereld van bevroren watervallen zoeken deze sporters naar sensatie en voelen ze de macht van de overwinning. Hier komen hoogteverschillen, steile ijswanden, koude, kracht, ambitie, doorzettingsvermogen, angst, maar vooral ook precisie en techniek samen in één discipline. Op deze winterse bühne van ijs gaan de atleten fysiek en emotioneel tot het uiterste. Deze prachtige wereld bestaat slechts luttele maanden per jaar. Wanneer in maart de dagen lengen, loopt het seizoen van de ijsklimmers ten einde. De zon draait weer de noordwanden in. Bij het eerste zonlicht springen de ijskristallen in explosies uit elkaar waarna met luid geraas de ijswanden instorten. De valleien maken zich op voor de lente. Vriendelijke stroompjes spoelen het ijs weg en klateren langs de ontluikende voorjaarsbloemen. Voor alle ijsklimmers resten slechts de herinneringen en dromen ze vol verlangen naar het volgende winterseizoen.

12 Bergen Magazine

GOED OM WETEN Materiaal Om veilig een bevroren waterval te kunnen beklimmen heeft een ijsklimmer een behoorlijke hoeveelheid materiaal nodig. Naast de klassieke alpiene uitrusting is een aantal specifieke hulpmiddelen nodig: twee technische ijsbijlen, een paar moderne stijgijzers, ongeveer vijftien ijsboren, rotshaken en nuts of friends (flexibele zekeringspunten). Een licht gekleurde zonnebril is aan te raden, dit om de ogen te beschermen tegen rondvliegende ijssplinters en de reflectie van de zon. Bij grote koude wordt er zelfs met skibril geklommen.

Waar Beklimbaar ijs is over de hele wereld te vinden, maar Europa en Canada hebben de meest uitgelezen locaties. Waar in Canada extreme koude en blauwe luchten het klimmen in zuidwanden aantrekkelijk maakt, bieden in Europa vooral de noordelijk geöriënteerde wanden de beste mogelijkheden. Watervallen in Noorwegen, Italië, Frankrijk, Zwitserland en Oostenrijk kunnen zelfs de meest verwende ijsklimmers een leven lang bezighouden. Beroemde valleien als Freissinières, Fournel, La Grave (Dauphiné, Frankrijk), Kanderstegg (Zwitserland), Val de Cogne (Italië) en het Stubaital en Oetztal (Oostenrijk) zijn gebieden met gevarieerde mogelijkheden voor elk niveau.

Beginnen met ijsklimmen IJsklimmen is een van de meest extreme takken van bergsport. Een gedegen kennis van materiaal, zekeringstechnieken en bergmilieu zijn vereist voordat men verantwoord zelfstandig met de ijsbijlen omhoog kan. Om te starten is erg aan te raden om een cursus te volgen bij een officiële berggids of instantie. Twee Nederlandse berggidsen die deze lessen zelf organiseren zijn Martijn Schell (www.martijnschell.nl) en Michiel Engelsman (www.mountainguide.nl). In Vlaanderen geeft Jan Vanhees van de organisatie Namaste dergelijke cursussen (www.namaste-alpinisme.be). Bergenmagazine

Sneeuwschoenwandelen Wipptal

14 Bergen Magazine

Pelgrims op snee

ms eeuwschoenen Winterwandeling boven het Wipptal

Onder de berg Serles in Tirol staat al vele eeuwen een pelgrimsherberg. Tegenwoordig zijn het vooral bergen wintersporters die de klim naar het eenzame klooster Maria Waldrast maken. Een heilige zorgt voor hun lichamelijk en geestelijk welzijn. TEKST: PAUL HESP

Het Maria Waldrastklooster boven Matrei am Brenner (foto: Maria Waldrast)

e direttissima van het Wipptal in Tirol naar het Stubaital loopt via een pas onder de berg Serles. Er is een bronnetje op de pas, een goed punt om even bij te komen van de klim. Op een dag in het jaar 1392 vinden twee herders in het bos even boven de bron een wonderbaarlijke boomstronk die de vorm van de Maagd Maria met het Kindje Jezus heeft aangenomen. De pastoor wordt erbij gehaald. Al gauw blijkt ook het bronwater wonderen te doen. Vandaar dat deze route de Quellenweg genoemd wordt. Om kort te gaan: er staat al vele eeuwen een klooster annex pelgrimsherberg op de pas onder de Serles, Maria Waldrast. Hoewel het beeldje nog steeds pelgrims trekt zijn de meeste gasten van de twee resterende paters bergwandelaars en langlaufers. Wij – een groep van de VN bergsportclub in Wenen, negen nationaliteiten – gaan ons vermaken met sneeuwschoenen. Na een adembenemende slalom omhoog op sneeuwkettingen worden we gedropt voor een klassiek klooster. Geen skibouwsels, geen kabaal; alleen een groot terras wijst erop dat God hier in een werelds kader geprezen kan worden. De twee paters blijken Oskar en Peter te heten. De Willibrordussen en Leonardussen van mijn jeugd zijn kennelijk uit de mode. Alleen de pater die het restaurant runt heeft nog een lange baard en een habijt; de ander, conciërge en manusje-vanalles, scheert zich en draagt een spijkerbroek. Onze Tunesische deelnemer Mabrouk heeft nog nooit een pater ontmoet. Hij vermoedt dat de twee “kluizenaars” in het verre bergklooster

typen zijn als de achtste-eeuwse Arabische dichter Abu Nawas. Die vatte zijn prioriteiten in twee regels samen: “Voor jongetjes liet ik de meisjes gaan, en voor oude wijn liet ik het water staan.” Omdat de kalief in Bagdad aanzienlijk striktere opvattingen had, zocht Abu Nawas toevlucht in de paar christenkloosters die Mesopotamië toen nog rijk was. Hij is óf op bevel van hogerhand vergiftigd, óf heeft zichzelf met alcohol vergiftigd.

Kinderpret Het vriest hard als we aan de eerste tocht beginnen. Met stijve, onwennige vingers peuter ik aan de riemen van de sneeuwschoenen om ze goed strak te krijgen. De eerste stappen. Je loopt op die planken net als het monster van Frankenstein. Organisator Frits stuurt direct op een steile helling omlaag aan; dat vraagt natuurlijk om valpartijen. Dan blijkt dat de schoenen zich mooi vastbijten in de sneeuw, en de bergstokken helpen je je evenwicht te bewaren. Er gaan er een paar onderuit door onhandige bewegingen, maar met een dik pak sneeuw is vallen gewoon kinderpret. Al gauw beginnen de avonturiers onder ons aan eigen routevarianten, aan "hard"loopwedstrijden, aan gemeen uitziende hellinkjes, deels wegens de lol van het sneeuwbad na een misstap. Je ontdekt dat sneeuw door zon, wind en terreingesteldheid een heel verschillende consistentie krijgt, en dat holtes en hellingen met ondergesneeuwde struiken voor aardige verrassingen zorgen. Er zijn er een paar met te kleine sneeuwschoenen – die verdwijnen soms tot aan hun middel. ’s Avonds in het restaurant vermenigvuldigen

Bergen Magazine

MARIA WALDRAST Maria Waldrast is een van de oudste pelgrimsoorden in Tirol. Oorspronkelijk stond er op de bergpas een kapel, die in de 17e eeuw vervangen is door een barokklooster. De Oostenrijkse keizer Joseph II, die een aanhanger van de Verlichting was, liet een groot aantal kloosters sluiten; daarbij was in 1785 ook Maria Waldrast. Het klooster verviel. Boeren in de omgeving, die het gratis bouwmateriaal goed konden gebruiken, bespoedigden het proces. In 1845 werd met de wederopbouw begonnen. Het NS regime sloot het klooster in 1941 en plunderde delen van het interieur; het Mariabeeld werd echter op tijd door twee plaatselijke boeren "gekidnapt" en bracht de oorlog in de onderduik door.

Het barokke interieur van de kapel (Foto Marc Thijs)

De VIC Hiking and Mountaineering Club De VIC (Vienna International Centre) Hiking and Mountaineering Club (http://geocities.com/vichiking) is in 1971 opgericht om de in Wenen werkende internationale ambtenaren uit hun ivoren torens en de bergen in te krijgen. De club telt zo’n honderd leden; op veel tochten komen ook gasten mee. Er is een weekendprogramma, variërend van stadswandelingen tot meerdaagse hooggebergtetochten. ‘s Zomers zijn er bovendien avondwandelingen aan de Weense stadsrand, die steevast bij een Heuriger (wijnboer) eindigen.

16 Bergen Magazine

zich niet alleen de vissen en de broden maar ook de wijnflessen op wonderbaarlijke wijze. De “echte” pater – de spijkerbroek zien we weinig in het restaurant – drinkt tussen de bedrijven door graag een glas met zijn gasten. Mabrouk ziet zijn vermoedens op dit punt bevestigd.

Bergsteigeressen Ik heb de slag van het sneeuwschoenlopen gauw te pakken en promoveer de volgende dag tot sporentrekker aan het hoofd van de colonne. Ondanks de sneeuwschoenen is het hard werk, want er is een dik pak losse sneeuw bijgekomen. Het tussen de bomen door slingerende spoor naar het Waldraster Jöchl is soms alleen te vinden door, net als in een Fins moeras, met je stok te prikken: onder de sneeuw is het pad harder. Daarbuiten verdwijnt de stok soms tot aan je pols. Omlaag is geiniger: je laat je gewoon gaan. Middagpauze in de Ochsenhütte, waar een langlauftracé en een skihelling elkaar ontmoeten. We persen ons tussen de andere gasten in de kleine gelagkamer die de atmosfeer van een waskeuken heeft. In no time staat er ondanks de drukte een stevig Bergsteigeressen op tafel. Net als ik lekker rozig in een hoek hang, laat Frits weer opbreken. We klossen tussen lichtvoetige skiërs omlaag richting Gleinser Mähder, een oude bergwei. De zon komt tevoorschijn, het wordt een stuk milder. Ik stel me de wilde bloemenzee in de lente voor. Mabrouk zet tijdens het avondeten zijn studie van de Abu Nawas-incarnatie voort. Met een milde glimlach en zonder een spoor van stress bedient deze, net als gisteren, uur na uur de vele gasten. Dit is niet de man van Mabrouks voorstellingen. Hij wordt nieuwsgierig: kan hij, als het wat rustiger is, met pater Oskar spreken en zijn foto nemen? Natuurlijk. Maar als puntje bij paaltje komt haakt hij af. Thank you, father Oskar De laatste dag begint met snijdende wind en jagende sneeuw. Op de open stukken van de Gleinser Steig is het bepaald arctisch. Na de middagpauze in Gasthof Koppeneck – een wereld van verschil met de Ochsenhütte, een grote, kale zelfbedieningstent – zetten we er een punt achter en koersen op het klooster aan. ’s Middags komt toch de zon weer door, ik

doe een rondje solo. Als ik het klooster weer nader strijkt een buslading Duitse bejaarden op het terras neer. Voor een laatste oefening in hellingklimmen kies ik de steile weide naast het klooster. Ik zie de hoofden beneden meedraaien, doe er dus nog een schepje bovenop. Net als ik achter de zijmuur van het klooster uit het oog verdwijn, veroorzaak ik een minilawine: een heel blok sneeuw laat onder me los, ik zak er tot aan mijn borst in. Met een schietgebedje – of was het krachtiger taal? – werk ik me weer los. Bad show, zoals de Britten zeggen. Gelukkig zonder publiek. Ook deze avond is de pater weer het windstille (en alziende) oog van een culinaire wervelstorm. Dit is geen Abu Nawas, maar een heilige! Als besluit van ons bezoek krijgen we van de eerwaarde waard een rondleiding door de prachtig gerestaureerde barokkerk. Bij het afscheid schiet Mabrouk naar voren – nu of nooit. “Thank you, father Oskar!” Milde pret achter de glinsterende brillenglazen: “Ich bin Pater Peter.”

Pater Peter (foto: Maria Waldrast)

SNEEUWSCHOENLOPEN Praktische punten Sneeuwschoenen zijn in dichtbebost terrein praktischer dan ski’s, maar je bent langzamer. Je leert het gebruik in een paar minuten: benen een beetje uit elkaar houden en voeten goed optillen. De schoen spreidt niet alleen je gewicht over een groter oppervlak, maar heeft ook spikes die zich in de sneeuw vastbijten, waardoor je redelijk steile hellingen kunt nemen. De sneeuwschoenen moeten groot genoeg zijn om je gewicht te dragen, ze moeten goed aan je bergschoenen passen en de bindingen moeten solide en makkelijk hanteerbaar (koude handen!) zijn. Sneeuwschoenen van behoorlijke kwaliteit kosten al gauw zo’n tweehonderd euro. Ook gamaschen en bergstokken zijn nodig. De stokken moeten een flinke teller hebben die niet gelijk in de sneeuw wegzakt. Blijf waar mogelijk buiten gespoorde langlaufbanen – en buiten gebieden met lawinegevaar!

Een dansje op sneeuwschoenen.

Bergwijzer LOCATIE EN VERVOER Het klooster Maria Waldrast staat 6,5 km. ten westen van Matrei am Brenner. Dichtstbijzijnde station: Matrei - ongeveer een keer per uur een trein van en naar Innsbruck. Taxibus vanaf Matrei. Met de auto: E45 richting Brennerpas, afslag Matrei; in Matrei de borden naar Maria Waldrast volgen. MEER INFORMATIE Frater Oskar M. Dünser. Tel.: +43(5273)6219, fax: +43(5273)77091, e-mail: maria-waldrast@aon.at. Website: http://www.tiscover.at/maria-waldrast. BESTE PERIODE De ligging op 1641m garandeert sneeuw tijdens een groot deel van het winterseizoen. In de zomer is Maria Waldrast een prima basis voor bergwandelingen.

(foto Paul Hesp)

ACTIVITEITEN Bij het klooster enkele gespoorde langlaufbanen. Bij Gasthof Koppeneck en de Ochsenhütte bescheiden skiliftbedrijf. In het zomerseizoen is het klooster bij mountainbikers geliefd, al is het dan vooral een klim voor ervaren bikers. Uitgebreid netwerk van gemarkeerde wandelroutes. Diverse tweeduizenders liggen binnen het bereik van de geoefende bergwandelaar (geen klimtechniek). REDDINGSINFORMATIE Alarmnummer Bergrettungsdienst Österreich: 140. KAARTEN Freytag & Berndt WK 241, 1:50.000, met gidsje. Österreichische Karte, 1: 25.000 of 1:50.000, blad 148 (kleiner gebied, geen gidsje, maar een veel betere kaart voor de struiner buiten de gemarkeerde paden). Bergen Magazine

Volgend nummer 72 PAGINA'S REPORTAGES, PRACHTIGE FOTO'S EN PRAKTISCHE INFORMATIE

TOPO: LES ECRINS

CLOSE-UP

Een rondleiding in een van de mooiste bergstreken van de Franse Alpen

ROTSVAST

zoomt in op de comeback van de alpensteenbok

VERZAMELFICHES

Kletteren à la carte in de besneeuwde wand van de Cima del Coro in de Dolomieten

De eerste acht verzamelfiches met uitleg over de mooiste bergbloemen

EN VERDER: In de sporen van de Samen in de Scandinavische wildernis I Wandelreportages in de Pyreneeën, Ardennen, Karnische Alpen I Een pionierverhaal over een gevaarlijke klim in de Dauphiné I Deel 1 in een serie over fotograferen in de bergen I Boekentips en productinformatie I Milieu-actualiteit Nummer 1 verschijnt op 16 februari 2007 en is verkrijgbaar bij de betere boeken- en buitensportzaak.

Bergen MAGAZINE

Colofon Nulnummer, november 2006 Bergen Magazine is een uitgave van Virtùmedia. Redactieadres Bergen Magazine Postbus 595 3700 AN Zeist redactie@bergenmagazine.nl www.bergenmagazine.nl www.bergenmagazine.be

18 Bergen Magazine

Hoofdredactie - eindredactie Jonathan Vandevoorde Aan dit nummer werkten mee Oskar Dünser, Saskia Gottenbos, Paul Hesp, Wouter Maes, Rogier van Rijn, Martin Snijders, Andrea Strauss, Andreas Strauss, Peter Strookman, Marc Thijs, M.P. Welters Vormgeving en prepress KS Druk Koninklijke BDU, Barneveld Distributie VMpress

Uitgever en bladmanagement Virtùmedia Pepijn Dobbelaer (pdobbelaer@virtumedia.nl) Postbus 595 3700 AN Zeist Telefoon 0(031)-30-6920677 Fax 0(031)-30-6913312 Abonnementsvoorwaarden Bergen Magazine verschijnt 4 x per jaar. Een abonnement kan elk gewenst moment ingaan. Het abonnementsgeld is voor 2007 vastgesteld op € 19,95 voor Nederland en België. Overige landen € 27,50. Een abonnement op

Bergen Magazine is een jaar geldig en wordt automatisch verlengd, tenzij 3 maanden voor het verlopen van het abonnement schriftelijk is opgezegd. Voor vragen over uw abonnement Virtùmedia 0(031)30-6920677 info@virtumedia.nl © Bergen Magazine. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Wilt u Bergen Magazine ook niet meer missen? Meldt u dan nu aan voor een abonnement en u betaalt slechts € 15,95 i.p.v. € 19,95. U kunt natuurlijk ook een abonnement cadeau geven. Postzegel niet nodig

Ja, ik neem een jaarabonnement op Bergen Magazine (4 nrs.) en ontvang € 4,- euro korting en betaal het eerste jaar slechts € 15,95. Naam .............................................................................................................................. voorletters

m/v

....................................................................................................................................................................................

Plaats ................................................................................................................................ Postcode

............................

Land ...................................................................................................................................................................................... Telefoon

..............................................................................................................................................................................

Email ....................................................................................................................................................................................

BERGEN MAGAZINE

Adres

..................

Ja, ik machtig Virtùmedia jaarlijks het abonnementsgeld af te schrijven en ontvang € 1,- extra korting op de abonnementsprijs. (alleen voor Nederland, tot wederopzegging 3 maanden voor vervaldatum) Giro/banknr ...................................................... datum

Bergen Magazine Antwoordnummer 7086 3700 TB Zeist Nederland

..................................

Handtekening ......................................................................................................

GEVER

Ja, ik geef een jaarabonnement op Bergen Magazine (4 nrs.) cadeau en ontvang € 4,- korting en betaal slechts € 15,95. Naam .............................................................................................................................. voorletters Adres

..................

Postzegel niet nodig

m/v

....................................................................................................................................................................................

Plaats ................................................................................................................................ Postcode

............................

Land ...................................................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................

ONTVANGER

Email .................................................................................................................................................................................... Naam .............................................................................................................................. voorletters Adres

..................

m/v

....................................................................................................................................................................................

Plaats ................................................................................................................................ Postcode

............................

Land ...................................................................................................................................................................................... Telefoon

..............................................................................................................................................................................

Email ....................................................................................................................................................................................

BERGEN MAGAZINE

Telefoon

Bergen Magazine Antwoordnummer 7086 3700 TB Zeist Nederland

..................................

Handtekening ......................................................................................................

Voor meer informatie www.bergenmagazine.nl Bergen Magazine

Les Menuires Les Menuires is met zijn fabuleus skipistesysteem van 160 km een echt paradijs voor wintersportliefhebbers. Het geeft ook toegang tot de oneindige ruimte van Les 3 Vallées, het grootste skigebied in de wereld met 600 km pistes.

Nieuw voor deze winter: • Het sportcentrum en het bijbehorende welzijnsgebied • Comfort en eenvoud van de handsfree skipassen • Uitbreiding van het sneeuwgebied (10 nieuwe sneeuwspuiters) • Opening Chalet Hotel Kaya, de eerste 4* Hotel in Les Menuires

Les Menuires, de gezellige en sportieve vakantieplaats Gelegen op een hoogte van 1.850 m is Les Menuires trouw gebleven aan haar gastvrije en functionele imago. Bovendien kan Les Menuires nu met trots haar nieuwe architectonische gezicht tonen, gekenmerkt door chalets, hotels en residenties van hoge kwaliteit die de lokale traditionele bouw van natuursteen en hout combineren.

Kom en profiteer van de Witte Weken in Les Menuires ! • Vanaf € 464 per persoon : 7 daags verblijf in een hotel half pension + een 6 daagse skipas Les Menuires / St martin • Vanaf € 212 per persoon : 7 daags verblijf in een appartement (4 persoons) in een residentie + een 6 daagse skipas Les Menuires/ St Martin Andere tarieven en boekingen via: Les Menuires Reservation - Tel. +33 479 00 79 79 Email: menres@lesmenuires.com - Web: www.lesmenuiresreservation.com

Toeristische Dienst Tel. +33 479 00 73 00 E-mail: lesmenuires@lesmenuires.com www.lesmenuires.com

Pamplemousse +33 479 37 87 66 - Verantw. foto's: P. Jacques/Foc - Marc Béranger/Foc - P. Royer - G. Lansard

De enorme ruimte van Les 3 Vallées