EBRU SANATI Beyhan BAYHAN
Ebru Sanat覺 Tarih癟esi
EBRU SANATI’NIN Türkistan'ın Buhara şehrinde doğup İpek Yolu ile ve göçlerle İran,Hindistan ve Anadolu'ya yayıldığı tespit edilmiştir.
Farsça 'Ebri' (Bulutumsu, bulut gibi) olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra Türklerle birlikte Anadolu'ya gelen bu sanatın adı 'Ebru' olarak dilimize yerleşmiştir.
Günümüze ulaşan en eski ebru eseri 1500'lü yıllara aittir.
EBRU SANATI; Kâğıt süsleme sanatlarının en önemlilerindendir. 18.yy. Avrupa’da 'Türk kağıdı', 'Türk mermer kağıdı' olarak bilinmesi bu sanatın bir Türk sanatı olduğunu göstermektedir.
Osmanlı döneminde birçok ebru sanatçısı yetişmiştir. Bu dönemde ebrulu kâğıtlar devlet belgeleri ve resmi yazışmalarda zemin olarak kullanılmıştır.
Ebru; Türkiye'de cilt sanatının yanı sıra, hat sanatında zemin ve pervaz olarak kullanılmıştır. Hat sanatının, sanat atölyelerinde çoğalmasıyla birlikte, fonda kullanılan bu desenli kağıdın da değeri artmış, çerçevelenecek kadar önemsenmiştir.
EBRU, hiçbir teknoloji, çağdaş malzeme kullanılmadan, tamamen çıktığı dönemin koşullarına, araç ve gereçlerine sadık kalınarak sürdürülen bir sanattır.
Ebru Malzemeleri
TEKNE
Al羹minyum veya galvanizden yap覺l覺r.Genel olarak 35x50 boyutu tercih edilir.
SU
Su kireçsiz ise dinlendirilmiş musluk suyu olabilir. Eskiler yağmur suyu kullanırmış. Tercihen saf su kullanılmalıdır.
KİTRE Geven bitkisinin özüdür.Suda bekletilip, süzülerek kıvama getirilir.Su ile birlikte teknede yoğunluğu ayarlanır
BOYA Doğal toprak boyalar, oksit boyalar, pigment boyalar, çivit boyalar kullanılır.Bu boyalar suda çözülmezler. Disteseng adı verilen mermer ile doğal toprak boyalar ezilerek içine su ve öd katılır
SIĞIR ÖDÜ Öd genellikle büyük baş hayvanların safrakesesinden elde edilir. Safrakeseleri delinir ve içindeki öd süzülerek bir kapta toplanır, benmari usulü kaynar suda 20 dakika bekletilir. Yüzeyde biriken köpük bir kaşık yardımıyla alınır. Bu işlem kötü bir kokuya neden olduğu için açık havada yapılması önerilir. Günümüzde resim malzemesi satılan yerlerde rafine öd bulunmaktadır.Boyaların kitreli suyun üzerinde durmasını ve birbirine karışmasını önler.
FIRÇA Gül dalı esnediği ve küf tutmadığı için tercih edilir.Uç kısmına misina veya naylon ip ile At kuyruğu kılı sarılır
KAĞIT Emici özelliği fazla ve mat olan en çok 60 veya 80 gr 1.hamur kağıtlar kullanılır.
BİZ Teknedeki boyalara şekil vermek için kullanılan, çeşitli kalınlıkta metal çubuklar
TARAK Bir tahta üzerine belli aralıklarla sıralanmış metal tellerden oluşurlar.
Ezilen boyaları toplamak için SPATULA Boyaların ve ödün konulduğu cam kavanozlar ve kağıda alınan ebrunun kurutulduğu KURUTMA TEZGAHI
Ebru Çeşitleri
BATTALEBRU
BÜLBÜL YUVASI
YAZILIEBRU
HATİP EBRUSU
GEL-GİT EBRUSU
ŞAL EBRUSU
TARAKLI EBRU
ÇİÇEKLİ EBRULAR
(LALE-PAPATYASÜMBÜL-GÜLKARANFİL)
Ebru Ustalar覺
HATİP MEHMET EFENDİ Geleneksel Türk Ebru tarihimizde çok önemli bir yeri olan Hatib Mehmed Efendi kendi lakabı ile anılmakta olan “hatib ebrusu” nun mucididir. Ayasofya camii imam hatibi olması sebebi ile hatib lakabı ile anılmış olan bu zatın tam adı Mehmed bin Ahmed İstanboli dir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Hatib Mehmed efendi 1774 tarihinde evinde çıkan bir yangın sonucu ebrularını kurtarmak isterken vefat etmiştir.
Yaşadığı dönemde kendi icadı olan “hatib ebru” yapımını kimseye öğretmemiş olmasından dolayı, hatib ebrusu uzun yıllar bir sır olarak kalmıştır.
“Hamidiye, 31” yazılı kitabın cilt kapağı
Hatib Mehmed Efendi - S端leymaniye K端t端phanesi
Hatib Mehmed Efendi - S端leymaniye K端t端phanesi
Hatib Mehmed Efendi - S端leymaniye K端t端phanesi
Hatib Mehmed Efendi S端leymaniye K端t端phanesi
ŞEYH SADIK EFENDİ Üsküdar’da bulunan Özbekler Tekkesi şeyhi olan “şeyh Sadık efendi” Buhara’nın Vabakne şehrinde doğmuştur. Ebru yapımını Buhara da öğrendiği bilinen bu zatın kabri Özbekler tekkesi haziresinde olup, kabir kitabesinde vefat yılı 12 receb 1262 (11 temmuz 1846) olarak belirtilmiştir. Ebru sanatını İbrahim Edhem ve Nafiz adlarındaki oğullarına öğretmiştir
Şeyh Sadık Efendi - Tire Vakıf Necip Paşa Kütüphanesi
Şeyh Sadık Efendi Tire Vakıf Necip Paşa Kütüphanesi
HEZARFEN ETHEM EFENDİ (1829- Ocak 1904) Babasının ardından o da “Üsküdar Özbekler Dergahında şeyhlik yapmaktadır. Ethem Efendi oymacılık, marangozluk, mühürcülük... vs. gibi pek çok dalda uğraş vermektedir ve bu yüzden bin sanat sahibi anlamına gelen Hezarfen lakabını almaktadır.
Hezarfen 聴brahim Edhem Efendi - S端leymaniye K端t端phanesi
Hezarfen 聴brahim Edhem Efendi S端leymaniye K端t端phanesi
Hezarfen 聴brahim Edhem Efendi S端leymaniye K端t端phanesi
NAFİZ EFENDİ Hezarfen Edhem efendinin kardeşidir. Elimizde pek bilgi ve eserleri bulunmamaktadır.
SAMİ EFENDİ (1838-1912) Ebruculuğu, Hezarfen Edhem Efendi’nin yakın arkadaşı olduğu sebebiyle öğrenmiştir.
AZİZ EFENDİ (1871-1934) Aziz Efendi de ebruculuğu Edhem Efendi’den öğrenmiştir.
NECMEDDİN OKYAY Sanat hayatı başlı başına bir kitap olacak kadar renkli olan Necmeddin Okyay (1883-1976) , mürekkepçilik, aharcılık, okçuluk, gülcülük, eski tarz mücellitlik, hattatlık vb. gibi pek çok hünerinin yanı sıra ebruculuğu da meslek edinmiştir, bu nedenle üstadı Edhem Efendi gibi Hezarfen lakabıyla anılır.
Üsküdar Gülnuş Valide Sultan Camii başimamı olan Necmeddin Okyay, Güzel Sanatlar Akademisinde de ebru ve tarz-ı kadim cilt öğretmenliği yapmıştır. Hatip ebruları çiçek motiflerine öncülük etmiştir, Necmeddin Okyay ebru sanatına lale, gelincik, karanfil, menekşe, sümbül, gül gibi bahçe çiçeklerini kazandırmıştır. Bu tür çiçekli ebrular Necmeddin ebrusu olarak benimsenmiştir. Bu sanatı oğulları Sami ve Sacid Okyay'a ve yeğeni Mustafa Düzgünman'a öğretmiştir.
Necmeddin Okyay - Hatip Ebrusu
Necmeddin Okyay - Yaz覺l覺 Ebru - Allah
Necmeddin Okyay - ร iรงekli Ebru
MUSTAFA DÜZGÜNMAN Necmeddin Okyay'ın yeğeninin oğlu olan Mustafa Düzgünman (1920-1990) dayısının öğrettiği ebruculuğu 1941 yılından vefatına kadar gerçek anlamıyla devam ettiren yegane sanatkardır. Baba mesleği olan aktarlık ve baharatçılığı devam ettirmiş,1954-1979 yılları arasında Üsküdar Şeyh Mahmud Hüdayi Hazretleri'nin türbedarlığını da yapmıştır. Necmeddin Okyay, sanatın her çeşidine ilgisi ve merakı olan yeğenini Güzel Sanatlar Akademisi'ne kaydettirmiş, Mustafa Düzgünman bu akademiden tarz-ı kadim cilt ve ebru sanatkarı olarak mezun olmuştur. Ciltçilik ve ebruculuğun yanı sıra, tesbihçi, şair, bestekar ve fotoğrafçıdır.
Ebruculukta kendisinden önceki çiçekleri islah etmiştir. Ebru sanatında "klasik tarz"ın normlarını oluşturmuştur. Türkiye'de ve dünya da ebruya ilginin artması ve sanatkar olarak tanınıp şöhret bulması, Yapı Kredi Bankası'nın Galatasaray'daki Genel Müdürlük Binası'nın giriş katında sergi açmasından sonra olmuştur. Bu sergide Mustafa Düzgünman ve Niyazi Sayın'ın (Ney virtüözü, tesbih ustası, ebru sanatçısı) yaptıkları tesbihler de sergilenmiş ve sergi bir ay boyunca yoğun ilgi görmüştür
ALPASLAN BABAOĞLU 1957 yılında Ankara'da doğdu.İlk ve ortaöğrenimini Ankara ve Erzurum'da tamamladı. Devlet bursuyla gönderildiği İngiltere'deki Elektronik Mühendisliği eğitimini 1979 yılında, aynı dalda yüksek lisans eğitimini 1980 yılında tamamlayarak yurda döndü. Mühendislik hayatını bir kamu kurumunda yönetici olarak sürdüren Alparslan BABAOĞLU, evli ve Elif ve Burak isimlerinde iki çocuk babasıdır.
1984 yılında Topkapı Sarayı Nakışhânesi'ne devam ederken başladığı ebru yapımını aralıksız sürdürmektedir. 1985 yılında ustası merhum Mustafa DÜZGÜNMAN ile tanıştı ve 1989 yılında kendisinden ebru sanatının öğretilmesi ve icrâsı konusunda icâzet aldı. İlk kişisel sergisini 1990 yılında Topkapı Sarayı'nda açtı, aynı yıl Washington D.C.'de ikinci, 1991 yılında memleketi olan Çorum'da üçüncü ve 1999 yılında Yıldız Sarayı Çit Kasrı'nda dördüncü kişisel sergisini açtı. Sayısız karma sergiye katıldı.
Alparslan BabaoÄ&#x;lu - Laleler
Alparslan BabaoÄ&#x;lu - Battal Ebru
Alparslan BabaoÄ&#x;lu - Sultanahmet Camii
AZİZ EFENDİ NECMEDDİN OKYAY ABDÜLKADİR KADRİ EFENDİ BEKİR EFENDİ SAMİ OKYAY SACİD OKYAY NİYAZİ SAYIN FUAT BAŞAR HİKMET BARUTÇUGİL
Teşekkür Ederim Beyhan BAYHAN