ÈÇÌÀÌÍÎÒÎ ËÓÑÒÐÎ ÍÀ ÄÎÌÀ ÇÀ ÂÚÇÐÀÑÒÍÈ Ñ ÄÅÌÅÍÖÈß Â ÊÍ
Äîðîòåÿ ÌËÀÄÅÍÎÂÀ Ïðåç ôåâðóàðè 2004 ã. åêèï íà ÁÕÊ ïîñåòè çà âòîðè ïúò äîìà çà âúçðàñòíè õîðà ñ äåìåíöèÿ â êâ."Êíÿæåâî" â Ñîôèÿ è îòêðè äðàñòè÷íè íàðóøåíèÿ íà ïðàâàòà íà äîìóâàùèòå îò ñòðàíà íà ïåðñîíàëà è óïðàâëåíñêî íåõàéñòâî íà äèðåêòîðêàòà Ïàðàñêåâà Áúðíåâà. Æåëàíèåòî çà ãðàæäàíñêè êîíòðîë, ñîöèàëíîòî áåçïîêîéñòâî è íàäåæäàòà çà ïðîìÿíà ïîäòèêíà æóðíàëèñò îò ñï. "Îáåêòèâ" äà ïîäãîòâè ìàòåðèàë çà äîìà çà ÿíóàðñêèÿ áðîé íà ñïèñàíèåòî. Äèðåêòîðêàòà Áúðíåâà "îòçèâ÷èâî" îòêëèêíà íà ìîëáàòà çà ñðåùà, íî ïðè åäíî óñëîâèå: çàì.-êìåòúò íà Ñòîëè÷íà îáùèíà ä-ð Ðàäåâà, íà ÷èåòî ïðÿêî ïîä÷èíåíèå å äîìúò, äà "ðàçðåøè" ñðåùàòà. Òÿ íå äîïóñíà æóðíàëèñò îò ÁÕÊ äà ïîñåòè çàâåäåíèåòî ñ äîñòà íåóáåäèòåëíè àðãóìåíòè. Âñè÷êî òîâà àêóìóëèðà æóðíàëèñòè÷åñêà åíåðãèÿ è çàåäíî ñ Áúëãàðñêî íàöèîíàëíî ðàäèî îáåäèíèõìå óñèëèÿòà ñè çà ñúâìåñòíî ïîñåùåíèå. Ìåæäóâðåìåííî ÁÕÊ èçðàçè íåäîâîëñòâîòî ñè îò çàáðàíàòà çà äîñòúï â äîìà â ïèñìî äî êìåòà íà Ñòîëè÷íà îáùèíà Ñòåôàí Ñîôèÿíñêè. Âìåñòî îòãîâîð èëè ðàçðåøåíèå çà ïîñåùåíèå, ïèñìîòî ñå îçîâà îòíîâî â çàì.-êìåòà Ðàäåâà, êîÿòî îòíîâî äàäå óñòåí îòêàç. Ñúãëàñè ñå îáà÷å íà ñðåùà, à äåí ïî-êúñíî äàäå ñúãëàñèåòî ñè çà ïîñåùåíèå, êàòî ìíîãîêðàòíî ñå èçâèíè çà "íåäîðàçóìåíèåòî". 12 ÎÁÅÊÒÈÂ
Âñè÷êî òîâà ñå ñëó÷è åäíà ãîäèíà ñëåä ñèãíàëèòå çà øîêèðàùè íåðåäíîñòè â ðàáîòàòà íà äîìà â "Êíÿæåâî" ñëåä îò ñìðàçÿâàùèòå ñíèìêè íà âúçðàñòíè õîðà, ïîÿâèëè ñå â ïðåñàòà, êîèòî ïðåäèçâèêàõà øèðîê îáùåñòâåí îòçâóê è ñåðèÿ ïðîâåðêè íà ìíîæåñòâî èíñòèòóöèè. Âñè÷êè áÿõà åäèíîäóøíè â êîíñòàòàöèÿòà, ÷å ïðîáëåìè èìà è ÷å å "çàíèæåí êîíòðîëúò âúðõó öÿëîñòíàòà äåéíîñò íà äîìà" (Êîíñòàòèâåí ïðîòîêîë íà Ñòîëè÷íà îáùèíà îò 25.02.2004 ã.) Ñàìî ïðåç 2003 ã. ñà ïî÷èíàëè 64 äóøè, ïðè 100-110 æèâååùè â äîìà. Èìà ëè ïðîìÿíà â ðàáîòàòà íà äîìà? Èìàøå ëè ñìèñúë îò îáùåñòâåíàòà àêòèâíîñò? Êðèòèêèòå è ïðåïîðúêèòå âçåõà ëè ñå ïîä âíèìàíèå? Íÿêîé êîíòðîëèðà ëè âèíîâíèòå? È îñíîâíèÿò âúïðîñ: ïðîìåíè ëè ñå îòíîøåíèåòî êúì äîìóâàùèòå - âúçðàñòíèòå õîðà, êúì íàøèòå ðîäèòåëè? Çàåäíî ñ Áúëãàðñêî íàöèîíàëíî ðàäèî óñïÿõìå äà âëåçåì â ñãðàäàòà â "Êíÿæåâî"*. Èìïëèöèòíî å ÿñíî, ÷å ïðè î÷àêâàíî ïîñåùåíèå, êàêâîòî áåøå íàøåòî, ôàëøúò å ìàëêî ïîâå÷å îò ðåàëíîòî ïîëîæåíèå â äîìà. Ïðîçèðàøå ñòàðàíèåòî íà óïðàâàòà äà âèäèì òÿõíàòà èñòèíà çà ãîëÿìàòà ïðîìÿíà, íàñòúïèëà çà èçìèíàëèÿ ïåðèîä. Çà ôàëøà è èçìàìíîòî ëóñòðî íà òîâà, êîåòî âèæäàõìå íè ïîäñåùàõà òîêó-ùî èçìèòèòå ïîäîâå, ïî êîèòî ñòúïâàõìå ïðåç áëèçî 5-÷àñîâàòà ñè îáèêîëêà. Îùå íà âõîäà íè ëúõíà "ïðîìÿíàòà". Ïðîäèêòóâàõìå èìåíà è ÅÃÍ-òà íà ïîðòèåð, êîéòî ôîðìàëíî ãè çàïèñà áåç äà íè ïîèñêà äîêóìåíò çà ñàìîëè÷íîñò.  ò.3 îò èçâîäèòå íà Ñòîëè÷íà îáùèíà îò 25.02.2004 ã. ñå êàçâà: "Çàíèæåí å êîíòðîëúò ïî îòíîøåíèå íà ïðîïóñêàòåëíèÿ ðåæèì â äîìà; äà ñå ñúçäàäàò óñ-
Ñíèìêèòå ñà îò ôåâðóàðè 2004 ã.
ÑÒÐÎ ÍÀ ÄÎÌÀ ÄÅÌÅÍÖÈß Â ÊÍßÆÅÂÎ ëîâèÿ çà ïîäîáðÿâàíå íà ïðîïóñêàòåëíèÿ ðåæèì â äîìà." Îêàÿíàòà áàçà ïðîçèðàøå ïîä êîçìåòè÷íèòå ðåìîíòè, íàïðàâåíè íàïîñëåäúê, à äèðåêòîðêàòà ñ ãîðäîñò íè ãè ïîêàçâàøå. Îñîáåíî ïðèÿòíà é ñå ñòðóâàøå èãðàòà "èçòåãëè ïàïêà" , â êîÿòî òåãëåõìå ñëó÷àéíî ïîïàäíàëà íè ïàïêà îò êàðòîòåêàòà è ñúñ çàäîâîëñòâî êîíñòàòèðàõìå, ÷å äîêóìåíòèòå ñà îïèñàíè â èäåàëåí ðåä. Ïî âðåìå íà ïîñåùåíèåòî íè ïàðíîòî ðàáîòåøå íà ïúëíè îáîðîòè, êîåòî ñúùî íè èçíåíàäà ïðèÿòíî. Åäíà îò èçìàìíèòå èçíåíàäè. Îêàçà ñå, ÷å íîùåì íÿìà äåæóðåí îãíÿð, à ïàðíîòî å íà íàôòà è òðÿáâà äà ñå ïîääúðæà. Òúæíî ìè ñòàíà êàòî ñå ñåòèõ çà òàçãîäèøíèòå ñòóäîâå, îñîáåíî íîùåì... Äðóã îáåçïîêîÿâàù ôàêò îò îðãàíèçàöèÿòà â äîìà å ëèïñàòà íà ëåêàð ïðåç ïî÷èâíèòå äíè. Äâàìàòà ùàòíè ëåêàðè êúì äîìà íå äàâàò äåæóðñòâà íèòî íîùåì, íèòî ñúáîòà è íåäåëÿ. Òî-
ãàâà ñå ðàç÷èòà íà Áúðçà ïîìîù èëè íà ëè÷íèÿ ëåêàð íà ïàöèåíòèòå. Áëèçêèòå íà äîìóâàùèòå ìîãàò äà ãè ïîñåùàâàò áåç îãðàíè÷åíèÿ. Â. Ñîòèðîâà âñåêè äåí ïîñåùàâà ìàéêà ñè, êîÿòî å ñ òåæêà ôîðìà íà äåìåíöèÿ îò 6 ãîäèíè. Òÿ ñïîäåëè: "Ãëåäàíåòî òóê íå å ìíîãî íà âèñîòà. Õðàíàòà å ïîä âñÿêàêâà êðèòèêà. Àç çàòîâà ñå ïðèíóæäàâàì äà ïðåñêà÷àì ïîíå âåäíúæ íà äåí äà é íîñÿ íÿêàêâà õðàíà." Ñúñåäèòå îò áëèçêàòà êîîïåðàöèÿ ñå îïëàêâàò îò íåïðèÿòíàòà ìèðèçìà, êàêòî è îò îò÷àÿíèòå âèêîâå è ñòåíàíèÿ íà âúçðàñòíèòå õîðà îò áîëíè÷íîòî îòäåëåíèå. Îò 2000 ã. äîìúò å ñ ïðîôèë "âúçðàñòíè õîðà ñ äåìåíöèÿ", âúïðåêè ÷å êàïàöèòåòúò çà äåìåíòíî áîëíèòå å 50%. Îñòàíàëèòå ïîñòðîéêè íå ñà ïðèãîäåíè çà áîëíè õîðà. Íÿìà è äà ñå ïðèãîäÿò ïîðàäè ëèïñà íà ñðåäñòâà. Òîâà å åäèíñòâåíîòî ïîäîáíî çàâåäåíèå â Ñîôèÿ, êîåòî îáÿñíÿâà ìíîãîòî ÷àêàùè äà áúäàò íàñòàíåíè èìåííî â áîëíè÷íîòî îòäåëåíèå. Îñòàíàëèòå áëèçî 50% ñà âúçðàñòíè õîðà áåç ïñèõè÷íî çàáîëÿâàíå, êîèòî ñå îáñëóæâàò ñàìè. Óñëîâèÿòà, â êîèòî æèâåÿò ñà ìàëêî ïîäîáðè îò òåçè â áîëíè÷íîòî îòäåëåíèå. Æèâåÿò âúâ âèëè, ñðåäíî ïî 10 äóøè. Êúùèòå íå ñà ïðèãîäåíè çà âúçðàñòíè õîðà - ñòúëáèòå ñà ñòðúìíè, òîàëåòíèòå è áàíèòå ñà îáùè è íåîòîïëåíè, ñúñ ñ÷óïåíè êàçàí÷åòà è òîàëåòíè ÷èíèè. Âðàòèòå è ïðîçîðöèòå ñå çàòâàðÿò òðóäíî. Õîðàòà ñå õðàíÿò â îáùà ñòîëîâà, êàòî ñè íîñÿò ñàìè ïðèáîðèòå. Èìàò âúçìîæíîñò äà ñè âçèìàò êíèãè, äà ÷åòàò âåñòíèöèòå, çà êîèòî å àáîíèðàí äîìúò. Ñîöèàëíàòà ðàáîòíè÷êà Ïåòÿ Ãåòîâà òâúðäè, ÷å ðàáîòè ñ òÿõ, êàòî èì ïðèëàãà àðò òåðàïèÿ, êîåòî ñúùî å íîâîâúâåäåíî â äîìà îò ïîñëåäíîòî íè ïîñåùåíèå. Õîðàòà ìîãàò äà ñå ðàçõîæäàò ñâîáîäíî â äâîðà, êàêòî è äà èçëèçàò íàâúí. Çà òÿõ ðúêîâîäñòâîòî îðãàíèçèðà è åêñêóðçèè, ïîñëåäíàòà å áèëà íà 10 ÿíóàðè äî Ðèëñêèÿ ìàíàñòèð. Ìîæå áè óñèëèÿòà è æåëàíèåòî íè êàòî ïðàâîçàùèòíèöè äà ñå ïðîìåíè ñèòóàöèÿòà â äîìà å ïîâëèÿëà â íÿêàêâà ñòåïåí, íî å ñèãóðíî, ÷å óñëîâèÿòà ñà âñå îùå äàëå÷ ïîä æåëàíèòå ñòàíäàðòè. È íèå ïðîäúëæàâàìå ñúñ çàãðèæåíîñò äà ñëåäèì æèâîòà òàì. ÎÁÅÊÒÈ 13