María Wonenburger, matemática

María Wonenburger Matemática e socia de honra na Real Academia Matemática.

ÍNDICE “A matemética galega que saltou a fama con 80 anos”

1.

2.

3.

4.

Primeiros anos Traxectoria Descubrimentos Recoñecementos

1. PRIMEIROS ANOS a. Lugar de nacemento b. Formaciรณn

Naceu en Montrove ( Oleiros) en 1927, lugar onde falecería no 2014 aos 83 anos

Lugar de nacemento

Wonenburger e o de orix d li e p a ó.

O seu rte de av a p r o p alemá

Estudou no Eusebio da Guarda

Formación Obtivo unha licenciatura en Matemáticas na Universidade Central de Madrid no 1950.

Tamén obtivo o seu doutoramento alí.

No 1953, obtivo a bolsa Fulbright, a cal lle permitiu estudar na Universidade de Yale, en EE.UU

A Universidade de Yale é unha universidade privada localizada en New Haven, Connecticut (Estados Unidos). É a terceira institución de ensino superior máis antiga nos Estados Unidos e destaca por ser unha das institucións educativas privadas máis recoñecidas dos Estados Unidos e do mundo.

1. 2. TRAXECTORIA a. Traballo no CSIC b. Universidade de Toronto c. Universidades de Indiana e Buffalo d. Regreso a España

No 1960, comezou a trabllar no CSIC cunha bolsa e despois desta acabar, cruzaría de novo o charco, pero esta vez a Canadá, durante 6 anos.

Traballo no

CSIC

O CSIC, é un organismo público autónomo estruturador da Ciencia e Tecnoloxía españolas.

Pertenece ó Ministerio de Educación e Ciencia. O seu logotipo é a Árbore da Sabedoría.

En 1960 marchou de novo ao estranxeiro, tras recibir unha bolsa postdoutoral da Universidade de Toronto, en Ontario (Canadá). Foi a única profesora nun claustro masculino. Alí dirixiu a tese doutoral de Robert Moody, quen despois traballou no que pasou a coñecerse como a teoría de álxebras de Kac-Moody, que tivo a Wonenburger como inspiradora.

É unha universidade localizada en Toronto (Ontario), a meirande do Canadá. Conta co maior número de gañadores do Premio Nobel de entre as universidades canadenses.

Universidade de

T·o·r·o·n·t·o

Universidades de Indiana e Bualo En 1966 trasladouse aos Estados Unidos, ĂĄ Universidade de Buffalo, e ao ano seguinte, en 1967, conseguiu unha praza deďŹ nitiva como profesora na Universidade de Indiana, onde permaneceu ata 1983.

Regreso a Regresou á Coruña no 1983, pola enfermidade da súa nai onde permaneceu en contacto afastado do mundo académico, colaborando con diversas institucións, como por exemplo, AGAPEMA.

España É a Asociación Galega do Profesorado de Educación Matemática.

1. .

2. .

3. DESCUBRIMENTOS a. Teoría de grupos e álxebras de Lie. b. Álxebra de Clifford

María Wonburger centrou os seus estudos na teoría de grupos e as álxebras de Lie.

Teoría de grupos

Álxebras de Lie

Estuda as estruturas alxébricas coñecidas coma grupos. É a estrutura alxébrica definida sobre un espazo vectorial, asociada habitualmente aos grupos de Lie e empregadas no estudo xeométrico deses propios grupos e doutras variedades diferenciábeis. O vocábulo "álxebra de Lie" (referido a Sophus Lie) foi creado por Hermann Weyl na década de 1930, para o que se denominaba "grupo infinitesimal".

Álxebra de

Clifford

Son álxebras asociativas de importancia en matemáticas, en particular en teoría da forma cuadrática e do grupo ortogonal e na física. Noméanse así por William Kingdon Clifford.

1.

2.

3.

4.

. . ´´ RECOÑECEMENTOS a. Premios b. Nomeamentos

Premios

No 2007 a Unidade Muller e Ciencia da Xunta de Galicia creou o Premio María Wonenburger para recoñecemento daquelas mulleres galegas con traxectorias notables no ámbito da ciencia e tecnoloxía.

-Foi investida doutora honoris causa pola Universidade da Coruña en 2010, o mesmo ano en que o Consello da Cultura Galega lle rendeu homenaxe nunha xornada dedicada ao seu labor.

-No 2011 foi erixido un monólito á súa memoria no Paseo das Ciencias do parque de Santa Margarida da Coruña.

Nomeamentos Nomeamentos -En xuño de 2012 foi inaugurada unha zona verde en Montrove, Oleiros co seu nome. A matemática non puido acudir á inauguración por cuestións de saúde.

-O concello da Coruña dedicoulle en outubro de 2014 unha rúa no polígono de Agrela e en xuño de 2015 inaugurou un monumento no parque de Santa Margarida.

-En 2018 foi proposta pola Universidade de Vigo para nomear un dos seus edificios.