5 minute read
María Wonenburger, matemática
Advertisement
MaríaWonenburger
Matemática e socia de honra na Real Academia Matemática.
ÍNDICE
“A matemética galega que saltou a fama con 80 anos”
1.
Primeiros anos
2.
Traxectoria
3.
Descubrimentos
4.
Recoñecementos
1. PRIMEIROS ANOSa. Lugar de nacementob. Formación
Naceu en Montrove ( Oleiros) en 1927, lugar onde falecería no 2014 aos 83 anos
Lugar de nacemento
Wonenburger
O seu apelido de orixe alemá por parte de avó.
Estudou no Eusebio da Guarda
Formación
Obtivo unha licenciatura en
Matemáticas
na
Universidade
Central
de
Madrid no 1950.
Tamén obtivo o seu doutoramento alí.
No 1953, obtivo a bolsa Fulbright, a cal lle permitiu estudar na Universidade de Yale, en EE.UU
A Universidade de Yale é unha universidade privada localizada en New Haven, Connecticut (Estados Unidos). É a terceira institución de ensino superior máis antiga nos Estados Unidos e destaca por ser unha das institucións educativas privadas máis recoñecidas dos Estados Unidos e do mundo.
1. -2. TRAXECTORIA a. Traballo no CSIC b. Universidade de Toronto c. Universidades de Indiana e
Buffalo d. Regreso a España
No 1960, comezou a trabllar no CSIC cunha bolsa e despois desta acabar, cruzaría de novo o charco, pero esta vez a Canadá, durante 6 anos.
O CSIC, é un organismo público autónomo estruturador da Ciencia e Tecnoloxía españolas. Pertenece ó Ministerio de Educación e Ciencia. O seu logotipo é a Árbore da Sabedoría.
Traballo no
CSIC
En 1960 marchou de novo ao estranxeiro, tras recibir unha bolsa postdoutoral da Universidade de Toronto, en Ontario (Canadá). Foi a única profesora nun claustro masculino. Alí dirixiu a tese doutoral de Robert Moody, quen despois traballou no que pasou a coñecerse como a teoría de álxebras de Kac-Moody, que tivo a Wonenburger como inspiradora.
É unha universidade localizada en Toronto (Ontario), a meirande do Canadá. Conta co maior número de gañadores do Premio Nobel de entre as universidades canadenses.
Universidade de T·o·r·o·n·t·o
Universidades deIndiana e Buffalo
En 1966 trasladouse aos Estados Unidos, á Universidade de Buffalo, e ao ano seguinte, en 1967, conseguiu unha praza definitiva como profesora na Universidade de Indiana, onde permaneceu ata 1983.
Regresou á Coruña no 1983, pola enfermidade da súa nai onde permaneceu en contacto afastado do mundo académico, colaborando con diversas institucións, como por exemplo, AGAPEMA.
Regreso a
España
É a Asociación Galega do Profesorado de Educación Matemática.
1. .2. .3. DESCUBRIMENTOS a. Teoría de grupos e álxebras de Lie. b. Álxebra de Clifford
María Wonburger centrou os seus estudos na teoría de grupos e as álxebras de Lie.
Teoría de gruposÁlxebras de Lie
Estuda as estruturas alxébricas coñecidas coma grupos.
É a estrutura alxébrica definida sobre un espazo vectorial, asociada habitualmente aos grupos de Lie e empregadas no estudo xeométrico deses propios grupos e doutras variedades diferenciábeis. O vocábulo "álxebra de Lie" (referido a Sophus Lie) foi creado por Hermann Weyl na década de 1930, para o que se denominaba "grupo infinitesimal".
Álxebra de
Son álxebras asociativas de importancia en matemáticas, en particular en teoría da forma cuadrática e do grupo ortogonal e na física. Noméanse así por William Kingdon Clifford.
Clifford
1. . 2. . 3. ´´ 4. RECOÑECEMENTOS a. Premios b. Nomeamentos
Premios
No 2007 a Unidade Muller e Ciencia da Xunta de Galicia creou o Premio María Wonenburger para recoñecemento daquelas mulleres galegas con traxectorias notables no ámbito da ciencia e tecnoloxía.
-Foi investida doutora honoris causa pola Universidade da Coruña en 2010, o mesmo ano en que o Consello da Cultura Galega lle rendeu homenaxe nunha xornada dedicada ao seu labor.
-No 2011 foi erixido un monólito á súa memoria no Paseo das Ciencias do parque de Santa Margarida da Coruña.
Nomeamentos
-En xuño de 2012 foi inaugurada unha zona verde en Montrove, Oleiros co seu nome. A matemática non puido acudir á inauguración por cuestións de saúde.
-O concello da Coruña dedicoulle en outubro de 2014 unha rúa no polígono de Agrela e en xuño de 2015 inaugurou un monumento no parque de Santa Margarida.
-En 2018 foi proposta pola Universidade de Vigo para nomear un dos seus edificios.
