日 本
Collectie JapanJapan... in de kijker. Ontdek
De hele maand november staat de bib in het teken van Japan. We brengen onze collectie boeken en films rond Japan onder je aandacht en organiseren volgende activiteiten: 08/11
Origami en Japanse spelletjes. Samen met Ikuko Ueba maak je een origami figuurtje. Vanaf 6 jaar. € 2 euro - 14.00 uur - in de bib
10/11
Liefdesdood in Kamara . Japanoloog Luk Van Haute laat je kennis maken met Japanse kortverhalen. gratis - 20.00 uur - in de bib
13/11
Filmavond Jiro dreams of sushi met sushi proeverij en gesprek met sushikenner Luc Hoornaert. € 12 - 19.30 uur - Oude Post
18/11
Japans boekbinden. Maak twee boekjes onder vakkundige begeleiding van Leen Severs. € 5 - 18.30 uur - in de bib
22/11
Workshop kamishibai & creative storytelling door ABC huis. € 3 - 10.00 uur - in de bib
29/11
Voorleesuurtje met knutselactiviteit. Voor luistergrage oortjes van 3 tot 6 jaar. gratis - 10.00 uur - in de bib Inschrijven is noodzakelijk voor alle activiteiten. Mailtje naar bibliotheek@halle.be of bel 02 365 98 60. www.bibliotheekhalle.be
Origami Origami is de kunst van het vouwen van papier afkomstig uit Japan (折り紙, Japans: 'ori', vouwen, en 'kami', papier). Origami gebruikt een beperkt aantal vouwen, maar door de combinatie hiervan zijn intrigerende ontwerpen mogelijk. In het algemeen beginnen deze ontwerpen met een vierkant stuk papier, waarvan de zijdes verschillend gekleurd kunnen zijn. Het papier mag wel gevouwen worden maar er mag niet in geknipt worden. Japans origami wordt al toegepast sinds de Edoperiode (1603-1867). In tegenstelling met wat algemeen wordt aangenomen, wordt in de Japanse origami soms ook met rechthoekig en rond papier gewerkt. Zelf aan de slag gaan? Wij helpen je op weg.
Collectie origami in de kijker
> Scan de QR-code voor meer.
Websites: http://en.origami-club.com/ http://www.happyfolding.com www.origami-resource-center.com http://origami.wonderhowto.com/search/origami/
Japanse literatuur De Japanse literatuur strekt zich uit over een periode van bijna twintig eeuwen van geschriften. De eerste werken werden zeer sterk door de Chinese literatuur be誰nvloed maar de afzondering van Japan, als eiland, liet de ontwikkeling van eigen literaire vormen toe. Toen Japan zich in de 19e eeuw opnieuw openstelde voor het Westen, werd de Japanse literatuur sterk be誰nvloed door westerse literatuur. Dit manifesteert zich nog steeds in hedendaagse Japanse literatuur. De algemene kenmerken van de Japanse literatuur zijn in zekere zin de onverschilligheid, de afzondering, de verwijdering, en in vele gevallen slaagt de held of de centrale figuur niet in zijn doel. (wikipedia)
Collectie Japanse auteurs
Collectie Japanse auteurs
> Scan de QR-code voor meer.
Uitgelicht: auteur Yukio Mishima
> Scan de QR-code voor titels romans De meest tragische van alle Japanse schrijvers is ongetwijfeld Yukio Mishima (pseudoniem van Kamitake Hiraoka, 1925-1970). Vanaf zijn geboorte werd hij opgevoed door zijn grootmoeder, die afstamde van een belangrijke familie samoerai (die vaak ook shintopriester en dichter waren). Zij voedde hem op als een Japans meisje (zijn eerste twaalf levensjaren bracht hij door in een verduisterde kamer). Zij doordrong hem van de traditionele adellijke waarden en legde de kiem voor zijn levenslange obsessie voor fysiek lijden, bloed en dood, die uit zijn honderden romans, essays, gedichten en toneelstukken spreekt. Door die overbeschermde opvoeding had Mishima als jongeman een zwak gestel waardoor hij tijdens de Tweede Wereldoorlog – tot zijn eigen schaamte – van militaire dienst was vrijgesteld. Na zijn rechtenstudies werd Mishima een fanatiek beoefenaar van karate, kendo en bodybuilding en volgde hij niet alleen de weg van de pen, maar ook de weg van het zwaard. Zo veranderde hij van een zwakke knaap in een trotse vent en ontwikkelde hij verder zijn homo-erotische en masochistisch getinte voorkeuren, die in zijn (vaak autobiografische) werken sterk naar voren komen (reden waarom hij bij zijn debuut als 16-jarige voor een nom de plume koos).
Gaandeweg ging Mishima zich steeds meer tot politiek activist ontpoppen. Hij verzette zich krachtig tegen de invloed van de westerse (Amerikaanse) cultuur in Japan en de daarmee samenhangende teloorgang van oude Japanse waarden en vond dat het ethos en de oude erecode van de samoerai moesten worden hersteld, inclusief die van de eervolle zelfdoding (seppuku). Hij richtte tevens een honderd man sterk privé-leger op, de Gilde van het Schild, ter bescherming van het vaderland en de keizer. Na een mislukte actie met vier van zijn kadetten op een militaire basis in Tokio, pleegde hij seppuku, omdat de toegesproken soldaten niet geïnteresseerd waren in zijn idealen. Nadat hij zichzelf met een mes in de onderbuik had gestoken, werd hij met het zwaard onthoofd door zijn vriend Isho Morita (die daarop ook zelfmoord pleegde), dit tot ontsteltenis van de velen die zijn eerdere ontboezemingen over rituele zelfmoord als aanstellerij hadden afgedaan. Mishima stond immers ook bekend als poseur, die maar al te graag in films speelde en die zijn mannelijke vrienden graag op feestjes in zijn kitscherige villa trakteerde. Zijn literaire carrière was zeer succesvol, zodat hij van in het begin rijkelijk van zijn pen kon leven. Hij won verscheidene literaire prijzen en was (en is nog steeds) tot ver buiten Japan beroemd. Hoewel hij er drie keer voor werd genomineerd, heeft Mishima nooit de Nobelprijs voor Literatuur gewonnen. Die eer ging in 1968 naar zijn vriend en literaire mentor Yasunari Kawabata.
Uitgelicht: Het verhaal van Genji
Duizend jaar geleden werd in Japan een verhaal geschreven, dat vaak als de eerste moderne roman ter wereld wordt aangeduid. Genji Monogatari (“Het verhaal van Genji”) is een deurstopper van meer dan duizend bladzijden, die vermoedelijk geschreven werd door Murasaki Shikibu, een hofdame van keizerin Akiko. Het hoofdpersonage is Hikaru Genji, de zoon van een fictieve Japanse keizer en zijn favoriete concubine en een uitzonderlijk officier aan het hof. Nagenoeg heel het verhaal draait om de amoureuze veroveringen van deze Japanse “Don Juan” en om zijn politieke opgang in de aristocratie van de Heianperiode. Genji probeert alle vrouwen waarop hij zijn oog laat vallen in bed te krijgen en maakt daarbij schaamteloos misbruik van zijn adellijke positie en knappe verschijning. Genji Monogatari kent geen traditionele plot en ook in de psychologie van de personages is er nauwelijks sprake van enige ontwikkeling. Het verhaal is meer een weergave van het echte leven, dat met al zijn toevalligheden, episode na episode, aan ons gepresenteerd wordt, en waarin het centrale personage door een duizelingwekkend aantal belangrijke en minder belangrijke personages omgeven wordt. Een extra complicatie daarbij is, dat in het origineel vrijwel geen van deze personages een expliciete naam krijgt en dat ze enkel aangeduid worden d.m.v. van hun rang of rol. Tijdens de Heianperiode was het aan het keizerlijke hof immers niet gebruikelijk om elkaar vrijuit bij naam te noemen. Daarom worden de personages in moderne vertalingen doorgaans van een bijnaam voorzien.
Terwijl ruwgebolsterde en slechtgemanierde houwdegens elkaar de hoofden insloegen op de honderden slagvelden van Europa en hun roemruchte maar bloedige heldendaden lieten optekenen in van testosteron doordrenkte gestae (de voorhoofse ridderepiek), schildert Het verhaal van Genji een uiterst gecompliceerde en gesofisticeerde hofwereld, waaraan de lezer deelachtig wordt gemaakt d.m.v. allerlei humoristische roddels en pikante schandalen. Hoewel deze roman beschouwd wordt als één van de meest invloedrijke uit de Japanse literatuurgeschiedenis, vindt de moderne lezer er weinig in terug dat hij als typisch Japans beschouwt: geisha’s, samoerai, gevechtskunsten, kabuki, haiku, sushi, theeceromonie… er valt niets van dat alles te bespeuren en rituele zelfmoord (seppuku) wordt er als oneervol beschouwd. De hofadel brengt zijn dagen door met het najagen van verfijnde esthetische genoegens en het reciteren van gedichten, waarbij een poëtische tekst niet alleen op stijl en inhoud beoordeeld wordt, maar ook op de elegantie van het handschrift, de kleur en kwaliteit van het papier, of het al dan niet geparfumeerd is, hoe het gevouwen werd en met welke bloem het werd samengebonden. Wat de veeleisende lectuur van deze omvangrijke tekst de moeite waard maakt, is de confrontatie met een sterk afwijkende ethiek, die behoorlijk indruist tegen onze hedendaagse gevoeligheden. Prins Genji wordt gekenmerkt door een onstilbare en agressieve seksuele honger. Bij zijn talloze amoureuze veroveringen laat hij zich nooit afremmen door de vraag of de geviseerde dame wel gediend is van zijn avances. Zijn schoonheid en prestaties blijken door iedereen als voldoende excuus voor zijn vele tekortkomingen te worden beschouwd, ook door de vele vrou-
welijke slachtoffers van zijn obsessieve liefdesjacht. Getuige daarvan zijn belangrijkste tegenspeelster, de passieve Murasaki, een meisje van tien waarop Genji verliefd is geraakt en die hij kidnapt om haar geduldig tot de perfecte echtgenote te kneden en op te leiden, waarbij hij haar uiteraard ook in alle mogelijke seksuele geheimen inwijdt. Al bij al blijkt het boeddhistische Japan van het begin van de elfde eeuw, op zijn eigen manier, niet minder vrouwonvriendelijk dan het christelijke Europa van die dagen. Volgens de toenmalige boeddhistische leer – die in deze roman breed uitgedragen wordt – moeten vrouwen wel inherent slecht zijn, zoniet zouden ze niet als vrouwen geïncarneerd worden. In het hiernamaals worden ze dan ook niet in het “paradijs van Amida” toegelaten. Vrouwen uit de hoogste klassen mogen enkel met mannen van buiten hun gezin converseren doorheen een scherm of gesloten gordijn, of d.m.v. steelse briefjes en omgekochte boodschappers. De vrouwen in deze roman zijn niet actief, zij ondergaan de actie. Steevast vluchten ze weg voor al die opdringerige mannelijke aandacht, of barsten ze in tranen uit voor het geweld dat ze moeten ondergaan. Verkrachting geeft aanleiding tot allerlei zelfmoordgedachten en wanhoopsdaden (zelfuithongering, verdrinking…) of intrede in een klooster, maar wordt toch telkens goedgepraat, ook door de vrouwen zelf. Precies dankzij de wisselende stemmingen (melancholie, drama, humor) van de personages, en de ruime aandacht voor hun psychologische ingesteldheid, doet deze roman, ondanks zijn hoge ouderdom, toch modern aan. Sinds kort, en voor het eerst, kan u deze intrigerende Japanse klassieker ook in het Nederlands lezen. Met de rechtstreekse en eerste volledige vertaling van “Het verhaal van Genji” (in twee boeken) leverde Jos Vos een heuse krachttoer, omdat hij erin slaagde het hermetische oud-Japans in sprankelend Nederlands om te zetten zonder de authentieke sfeer geweld aan te doen. Zeer gedetailleerde eindnoten, geheugensteuntjes (lijst van personages), nabeschouwingen en een nawoord van Cees Nooteboom helpen de lezer op weg door dit omvangrijke epos en werken aanzienlijk drempelverlagend.
Collectie Japanse film
> Scan de QR-code voor meer.
Websites: http://www.uchiyama.nl/ngjapfilm.htm
FILMTIP: Like father, like son
Wat weegt zwaarder: nature of nurture? Regisseur Hirokazu Kore-eda onderzoekt het in zijn bekroonde en tedere familiedrama Like Father, Like Son. Ryoko is een welgestelde architect die te horen krijgt dat zijn enige, zesjarige zoontje niet zijn eigen kind is maar dat van een elektricien die zich met zijn working-classgezin al die tijd over Ryoko's biologische zoontje heeft ontfermd. Wanneer de kraamkliniek, die de kinderen verwisselde, beide families alsnog in contact brengt, lijkt een ruil in de maak. Maar dat zien de kids, die verknocht zijn geraakt aan hun ouders en milieu, niet zitten en de vraag rijst of bloedbanden wel zwaarder wegen dan affectieve. Net als in After Life (1998), Nobody Knows (2004) en Still Walking (2008) toont Kore-eda zich een fijnzinnig crisischroniqueur van hedendaags Japan, waar ouders dusdanig opgeslorpt worden door werk en ambities dat ze het geluk van hun kroost uit het oog verliezen. Een moralistisch en artistiekerig drama over de clash tussen nature en nurture hoef je echter niet te verwachten. Wat je krijgt, is een aandoenlijk, levenslustig, stroopvrij en klassiek verpakt dubbelportret van families die nauwelijks meer van elkaar konden verschillen maar van hun eigen kinderen wijze levenslessen krijgen. Goed voor de scenarioprijs in Cannes, een lach, een traan en goed gesprek over familierelaties achteraf. Bron: Knack Focus - 18/12/2013 - Dave Mestdagh
Japanse anime Anime is de Japanse afkorting voor animēshon (leenwoord van het Engelse “animation”). Buiten Japan wordt dit woord gebruikt om Japanse tekenfilms en animatiefilms aan te duiden. Binnen Japan wordt het woord gebruikt om alle soorten animatiefilms en tekenfilms, zowel binnen- als buitenlandse, aan te duiden. Traditioneel werden de animaties met de hand getekend, maar tegenwoordig wordt het merendeel geproduceerd via digitale animatietechnieken. Anime wordt gebruikt in televisieseries, films, video’s, computerspellen, reclame en internetuitgaven (ONA) en vertegenwoordigt de meeste, of zelfs alle, genres van fictie. De thema’s binnen anime zijn vaak gericht op een ouder publiek. (wikipedia)
Collectie Japanse anime
> Scan de QR-code voor meer.
Manga Een manga is een Japans stripverhaal. De 19de eeuwse houtsnedekunstenaar Hokusai wordt gezien als een van de voorlopers van de tegenwoordige manga. De grote grondlegger van de hedendaagse manga is Osamu Tezuka, die na 1946 als eerste manga’s en anime maakte zoals ‘Astro Boy’.Om te beginnen verschijnen manga’s niet als albums in groot formaat, maar in de vorm van kleine pockets. Doorgaans zijn ze een kleine tweehonderd bladzijden dik. Bovendien bestaan manga’s vooral in zwart-wit en je moet ze – zoals de Japanners doen – van achteren naar voren en van rechts naar links lezen. Kenmerkend zijn de grote ogen die duidelijk de emotie aangeven. Meestal maken manga’s deel uit van reeksen die heel lang lopen. De tekenaar van een manga wordt mangaka genoemd. De striptekenaars hebben in Japan een vergelijkbare status als een beroemd popidool in het Westen. Er zijn erg veel mangatitels en de markt is enorm. Daardoor kan elke reeks sterk op een doelpubliek worden gericht. Dus manga is zeker niet alleen voor kinderen, het is voor alle leeftijden.
Collectie manga
> Scan de QR-code voor meer.
Graphic novels: Jirô Taniguchi
Jirô Taniguchi is een in in Frankrijk residerende Japanse auteur die de juiste balans heeft gevonden tussen de typisch Japanse mangaverhalen en de westerse manier om een strip vorm te geven. Zo bieden zijn verhalen meer details in met name de achtergronden van zijn tekeningen die neigen naar de Klare Lijn, maar die toch iets geheel eigens en direct herkenbaars hebben. Verwacht bij hem geen uitvergrote emoties of flitsende actie. Hij houdt integendeel alles klein, traag en sober. De personages van Taniguchi zijn vaak melancholische zielen die een zekere passiviteit of berusting uitademen, en daarin doet hij een beetje aan zijn landgenoot Haruki Murakami denken. En net als bij hem voelen Taniguchi’s werken eigenlijk heel Westers aan, al baden ze tegelijk toch ook in typisch Japanse thema’s zoals een sterke natuurbeleving, aandacht voor eten of het belang van rituelen en tradities. Hoewel hij erg alledaagse scenes afbeeldt, weet Taniguchi toch bijzonder veel onderhuidse emoties over te dragen op de lezer die zich daarvoor openstelt. Heel ontroerend als je er lang genoeg bij stil blijft staan.
Graphic novels: Osamu Tezuka
Alle leven is heilig... Zo luidde het levensmotto van de manga-meester Osamu Tezuka (19281989), de ongekroonde peetvader van de Japanse graphic novel. Naast tientallen manga-jeugdreeksen, waaronder Astro Boy, schreef en tekende Osamu drie grote literaire reeksen, waarvan Boeddha verreweg de belangrijkste en meest aansprekende is. In de kern vertelt Tezuka in de Boeddha-reeks het verhaal van de jonge Siddhartha, wiens spirituele pad hem transformeerde tot Boeddha. De uiteenlopende karakters hebben ding gemeen: allemaal getuigen ze van verzet tegen bestaande cultuurpatronen, tegen religieuze en politieke onderdrukking en andere uitwassen van de menselijke natuur. De som van deze delen levert in Boeddha een gelaagdheid op die inmiddels wereldwijd respect heeft afgedwongen.
Kamishibai Kamishibai (‘kami’ betekent papier en ‘shibai’ betekent drama) is onderdeel van een eeuwenoude visuele verteltraditie die tijdens de 12de eeuw ontstond in Boeddhistische tempels in Japan. Monniken gebruikten er beeldrollen om moraliserende verhalen over te brengen naar een overwegend ongeletterd publiek.De verteltechniek bleef eeuwenlang bestaan en vormde van de jaren 1920 tot 1950 ook de basis voor de populaire Mangacultuur. Kamishibaivertellers reden rond met een fiets waar achterop een klein houten theater gemonteerd was. Ze installeerden zich op een straathoek of in een park en verkochten snoep aan het verzamelde publiek. Kinderen die iets kochten, kregen de beste plaatsen. Vooraan in het theater toonde de verteller prenten met op de achterkant een tekst en vertelde ondertussen zijn verhaal. Een soort miniatuurfilmvoorstelling, occasioneel ook met geluid en muziek. Met de opkomst van de televisie verdwenen de mobiele vertellers langzamerhand uit het straatbeeld. De laatste jaren kent deze unieke verteltraditie een wereldwijde revival.
Collectie vertelplaten
> Scan de QR-code voor meer.
Kamishibai Het vertelprincipe is zeer eenvoudig: voor aanvang van de vertelling steek je alle tekeningen in de juiste volgorde in het theatertje. De tekst die bij de eerste tekening hoort, staat te lezen achteraanop de laatste tekening. Als je die tekst gelezen/verteld hebt, verplaats je de eerste tekening naar achter. De achterkant van het kamishibai-theatertje is open zodat je de tekst altijd kan lezen als je dat nodig vindt. Op de achterzijde van de eerste tekening zie je dan de tekst die bij de tweede tekening hoort enz. Een kamishibai-verhaal bestaat gemiddeld uit 10 Ă 12 tekeningen. Zie ook de afbeeldingen om het principe te verduidelijken.
Japanse keuken De principes van de traditionele Japanse keuken zijn natuurlijk, harmonie en esthestische perfectie. “Natruurlijk” staat voor behoedzaam en vetarm koken. “Harmonie” slaat op de combinatie van ingrediënten, die altijd bij een van de vier jaargetijden horen. En het “esthetischse” geldt voor de opmaak en fijnzinnige decoratie van de gerechten. Kruiden worden zorgvuldig gebruikt, zodat de ingrediënten hun smaak behouden.
Collectie Japanse kookboeken
> Scan de QR-code voor meer.
TIP. Dvd Jiro dreams of sushi
Documentaire van David Gelb over de 85-jarige Jiro Ono, de gedreven eigenaar van Sukiyabashi Jiro, een minuscuul sushirestaurant in Tokio dat als eerste in zijn soort drie Michelin-sterren kreeg. Nauwelijks tien zitplaatsen zijn er in het restaurant van Jiro, een onopvallend lokaal in een metrostation in Tokio. Maar voor sushi-liefhebbers van over de hele wereld is het een pelgrimsoord. Maanden vooraf moeten ze ervoor reserveren en het is allesbehalve goedkoop, maar ze krijgen waar van hun geld. Daarvoor zorgt de oude sushi-chef Jiro, een man voor wie het bereiden van het traditionele Japanse visgerecht een kunst is, die hij zelfs op zijn gevorderde leeftijd nog verder wil verfijnen. De documentaire is een bedachtzame en elegante meditatie op gastronomie, werk, familie en het streven naar perfectie. We leren Jiro kennen als een man die tegelijk een legende is in de culinaire wereld en een liefhebbende, maar veeleisende vader voor zijn zoon, die de zaak later zal overnemen.
Collectie Japanse cultuur
Collectie buitenissig Japan
Collectie reisgidsen
Collectie Japanse geschiedenis
< jeugd
Uitgelicht: A dog of Flanders De Engelse novelle A Dog of Flanders van de britse schrijfster Ouida speelt zich af in Vlaanderen maar is hier nagenoeg onbekend. In schril contrast hiermee staat de ongekende populariteit van het verhaal in de Verenigde Staten en vooral Japan. Jaarlijks komen duizenden Japanse toeristen als het ware op pelgrimstocht naar Antwerpen en de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, om in de voetsporen van Nello en Patrasche te treden, de twee hoofdpersonages uit het verhaal. Dit rijkelijk ge誰llustreerde kijkboek brengt twee primeurs: de oorspronkelijke uitgave van de 19de-eeuwse novelle in facsimile herdrukt en een nieuwe Nederlandse vertaling door Tom Naegels. Met teksten over het trans-Atlantische traject van het verhaal, de talrijke verfilmingen, de Japanse hype en de eigenzinnige schrijfster Ouida, door Vlaamse en Japanse auteurs uit gespecialiseerde disciplines.
< Boek <
documentaire
Uitgelicht: A dog of Flanders Er werden pogingen ondernomen in Antwerpen om in te spelen op de Japanse toeristische belangstelling, de ene al geslaagder dan de andere. Zo kwam er een standbeeld van het duo in Hoboken (de vermoedelijke locatie van het verhaal), een Nello-bier, en zelfs een naar het Japans vertaald â&#x20AC;&#x2DC;Suske en Wiskeâ&#x20AC;&#x2122;-album. Het bier mocht er wezen, maar de Japanners vonden het standbeeld teleurstellend en het stripalbum ronduit beledigend. Wederzijdse culturele misverstanden lagen aan de basis daarvan.
< stripbewerking
<
Japans prentenboek
Collectie romans thema Japan
Haiku Haiku is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in drie regels waarvan de eerste regel 5, de tweede regel 7 en de derde regel weer 5 lettergrepen telt. De haiku bestaat gewoonlijk uit 3 regels van ongeveer 5-7-5 lettergrepen (in Japan verticaal op 1 lijn). Hoe strikt moet worden vastgehouden aan dit stramien is net als bij andere dichtvormen een voortdurend onderwerp van discussie. Aan de ene kant kan te veel aandacht voor de vorm leiden tot een steriel gedicht, aan de andere kant toont zich in de beperking de meester. In de moderne vorm of â&#x20AC;&#x2DC;westerse haikuâ&#x20AC;&#x2122; wordt daarom door sommigen in mindere of meerdere mate afgeweken van dit stramien. Een ander punt van discussie is of daadwerkelijk westerse lettergrepen gebruikt moeten worden in de westerse haiku, aangezien in het Japans morae gebruikt worden, die veel meer beperkingen opleggen. In het westen wordt daardoor wel voor afwijkende vormen gekozen, tussen de 12 en 17 lettergrepen. (wikipedia) Een van de beroemdste haiku, feitelijk een hokku, is van Matsuo Basho en luidt: furu ike ya kawazu tobikomu mizu no oto
Ach oude vijver een kikker springt erin geluid van water.
< haiku
図書館
www.bibliotheekhalle.be
publicatie in het kader van de November Wereldmaand 2014 - Marijke Rampelberg