Jaarverslag 2014
Inhoudsopgave
Voorwoord
5
De bibliotheek als: ambassadeur van taal en lezen
6/7
De bibliotheek als: afspiegeling van de maatschappij 8/9 De bibliotheek als: samenwerkingspartner
10/11
De bibliotheek als: kennis (deel-)centrum
12
Jaarcijfers
13
Infographic
14
jaarverslag 2014
Voorwoord mogelijkheden. Via onze website was het natuurlijk al
Passende vernieuwing
mogelijk om boeken te reserveren (uit een keuze van méér In 2013 is een forse reorganisatie vergezeld gegaan van een
dan 1 miljoen boeken), maar nu is het nog eenvoudiger om
strategische heroriëntatie van Bibliotheek Zeeuws-
digitale databanken te raadplegen, e-books te downloaden
Vlaanderen. Het jaar 2014 stond meer in het teken van de
of in te schrijven voor een van de vele activiteiten van de
invulling en uitwerking daarvan.
bibliotheek. En straks behoort online lid worden ook tot de mogelijkheden. En natuurlijk is er de bibliotheek-app,
De bezuinigingen op de subsidie hebben ertoe geleid dat
waarmee leden hun e-
23 van de 54 medewerkers de bibliotheek hebben moeten
books kunnen lezen. Of de vakantiebieb-app, die voor
verlaten. Daarnaast is besloten, geheel in lijn met de
iedereen (dus ook voor niet-leden) gratis een selectie aan
landelijke ontwikkelingen, om door heel Zeeuws-
digitale boeken ter beschikking stelt. De nieuwsbrief (ook
Vlaanderen extra aandacht te geven aan de lees- en
gratis) raakt steeds meer in trek. Bijna 13.000 inwoners van
taalontwikkeling van kinderen tot en met 12 jaar. Dat
Zeeuws-Vlaanderen en ver daar buiten, ontvangen de
laatste natuurlijk in nauw overleg en samenwerking met
nieuwsbrief elke maand in hun email.
de basisscholen en de kinderopvang. Deze samenwerking uit zich in een Bibliotheek op School: een speciaal voor
Het jaar 2014 betekende ook voorbereiden op de komst van
kinderen ingerichte bibliotheek met een ruime
de nieuwe bibliotheekwet, die op 1 januari 2015 is
jeugdcollectie, vrijwel onbeperkte toegang en speciale
ingegaan. Daarin wordt een nieuwe rol voor de bibliotheek
ondersteuning door een lees- en mediaconsulent van de
in het sociale domein vastgelegd.
bibliotheek. Maar het mooiste project van 2014 is toch wel de Om de dienstverlening in de bibliotheken in de kleine
mogelijkheid die we van Stichting Kinderpostzegels kregen
kernen ook voor volwassenen op peil te houden wordt er
om 20 scholen in Zeeuws-Vlaanderen te voorzien van een
een beroep gedaan op vrijwilligers. Na een oproep melden
collectie (inclusief meubilair) en de kinderen van de
zich vele betrokken kandidaten die onze klanten assisteren
bovenbouw op deze scholen een boekenbon aan te bieden.
bij het maken van hun (boek)keuze en het vinden van
Daarmee komen kinderen zowel op school als thuis in
informatie. Ook in de grotere vestigingen worden
aanraking met boeken. Dit project paste precies in de
vrijwilligers ingezet, daar ter ondersteuning van de
Bibliotheek op School-gedachte en gaf een grote steun bij
bibliotheekmedewerkers.
de verwezelijking ervan. Dat dhr. Polman; commissaris van de koning in Zeeland, het eerste project opende in Sluiskil
Naast beide ontwikkelingen (ontslagronde en de
was nog een extra kers op de taart.
Bibliotheek op School) zijn er in 2014 drie bibliotheken verhuisd; in Kloosterzande, Sluiskil en Axel zijn de
In dit jaarverslag leest u nog meer over de activiteiten van
bibliotheken naar een nieuwe locatie gegaan. En helemaal
bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen. Ik wens u ook nu weer veel
ingericht naar de laatste inzichten over een hedendaagse
leesplezier toe.
bibliotheek. De voorgaande jaren zijn er al een aantal bibliotheken vernieuwd en ook in 2015 gaan we verder met
Graag tot ziens.
vernieuwen. Dan hebben we 10 van de 14 vestigingen Met vriendelijke groet,
opnieuw ingericht; voorwaar een huzarenstukje.
Rudi Crombeen Maar daarmee houdt de vernieuwing nog niet op. Ook op
directeur/bestuurder
digitaal gebied heeft de bibliotheek steeds meer
Stichting Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen
Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen
5
de Bibliotheek als... ambassadeur van taal en lezen
Om de basisscholen service op maat te bieden zijn er een vijftal gediplomeerde lees- en mediaconsulenten in dienst van de Bibliotheek. Deze consulenten, die in maart 2014 begonnen met hun voorbereidende werkzaamheden, zijn begin van het schooljaar echt van start gegaan en ondersteunen desgewenst de leerkracht bij het uitvoeren van leesen mediataken.
Het Zeeuws-Vlaams dictee der Nederlandse taal is inmiddels een begrip in dictee minnend Nederland en Vlaanderen. Zo'n veertigtal deelnemers, waaronder 11 specialisten, schrijven mee. Het dictee heeft als titel: Een reizende ster, en voert de deelnemers langs Duitsland, Scandinavië, Ierland, Griekenland, Wit-Rusland en ook de digitale snelweg, om te eindigen thuis in de stoel.
De Nationale Voorleesdagen zijn speciaal gericht op kinderen die zelf nog niet kunnen lezen. In Hulst en Terneuzen wordt er een voorleesfeest gehouden rondom Krrrr...okodil, het prentenboek van het jaar.
In het kader van het Literair Café komen negen schrijvers van jeugdliteratuur naar Hulst om er voor te lezen uit en uitleg te geven over hun werk. Het jaarlijks terugkerend evenement is een gezamenlijk initiatief van het Reynaertcollege en bibliotheek Hulst. Het Literair Café ontvangt dit jaar: Khalid Boudou, Elle van den Bogaart, Tiny Fisscher, Rob Baetens, Marita De Sterck, Rom Molemaker, Theo Engelen, Dirk Bracke en Theo Hoogstraaten.
6
Om opvoeders en professionals te ondersteunen bij de mediaopvoeding van kinderen van 0 t/m 6 jaar, worden in 2014 voor de derde keer De Media Ukkie Dagen georganiseerd. Het motto is:' Voed jíj je kind op of laat je dat over aan de media?'. In Bibliotheek Terneuzen verzorgt Rian Visser, schrijfster en voorloopster op het gebied van digitale kinderboeken, een workshop/masterclass 'Ebooks, iPads in de klas, wat kan ik ermee?'. De deelnemers zijn medewerkers van de Bibliotheek, voorleescoördinatoren kindercentra en leescoördinatoren basisonderwijs.
Iedere woensdagmiddag wordt er in Bibliotheek Terneuzen en Hulst een voorleeshalfuurtje gehouden, voor kinderen van 3 t/m 7 jaar. De vraag naar e-books neemt nog steeds toe. De Bibliotheek biedt haar leden daarom de keuze bieden tussen zowel het papieren als het digitale boek. Vanaf januari 2014 zijn er via het e-bookplatform duizenden titels beschikbaar. In de loop van het jaar wordt het aanbod uitgebreid en de leesapp verbeterd.
jaarverslag 2014
Op 17 november geeft de commissaris van de Koning, de heer Han Polman op basisschool Het Mozaïek in Sluiskil het officiële startschot voor het project Lezen is leuk! in Zeeuws-Vlaanderen. Lezen is leuk! is een initiatief van Stichting Kinderpostzegels Nederland en Stichting Lezen. Aansluitend vindt de miniconferentie "Taalvaardige kinderen hebben de toekomst!" plaats met vertegenwoordigers van gemeenten, basisscholen en kindercentra. Adriaan Langendonk van Kunst van lezen beschrijft het belang van de doorgaande leeslijn die van Boekstart doorloopt in de Bibliotheek op School. Kees Broekhof, werkzaam bij advies- en onderzoeksbureau Sardes, geeft een digitaal college met als titel: 'Meer lezen, beter in taal'. De directeur van Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen, Rudi Crombeen, geeft een uiteenzetting over de Zeeuws-Vlaamse visie op de Bibliotheek op School, 'De Bibliotheek op school als instrument'. Voor basisscholen organiseert de Bibliotheek de cursus Open Boek. Deze cursus leidt in 2014 6 Zeeuws-Vlaamse leerkrachten op tot volwaardig leescoördinator van de school. Hun taak is erop gericht meer eenheid in het leesonderwijs te brengen. Zeven basisscholen doen mee met de Monitor van de Bibliotheek op School. Met behulp van de uitkomst van de vragenlijsten kunnen activiteiten rondom lezen en mediawijsheid worden bijgestuurd en aangescherpt. De toetsgegevens van de school worden verrijkt met de uitleengegevens van de Bibliotheek zodat het leesbevorderingsbeleid optimaal wordt afgestemd. In de gemeente Sluis worden de vorderingen van 227 leerlingen gevolgd, in de
gemeente Hulst van 260 en in de gemeente Terneuzen van 503. Door het leesbevorderingsprogramm a voor ouders en kinderen 0-4 jaar BoekStart maken 300 ouders hun baby lid van de Bibliotheek en krijgen ze het BoekStartkoffertje met inhoud cadeau. Met daarin ook een bon om zelf een jaar gebruik te maken van de Bibliotheek. In het kader van Boekstart in de Kinderopvang worden er 5 nieuwe locaties geopend. In Zeeuws-Vlaanderen doen Kindercentra de Kameleon in Terneuzen, De kleine beer in Oostburg, Foxkidz in Kloosterzande, Het Kootertje in Terneuzen, Het Zonnehuisje in Sas van Gent en Stichting kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen al mee. Ook peuterspeelzaal Robbedoes ( Tivoli) uit Hulst, Kinderopvang Pinkeltje uit Sint Jansteen en Vogelwaarde, Kindercentrum Rupsje Nooitgenoeg uit Philippine en kinderopvang Kidz!- uit Oostburg nemen voortaan deel aan dit project. Op 4 november tekenen zij de samenwerkingsovereenkomst tijdens een feestelijke bijeenkomst in bibliotheek Terneuzen. Tevens ontvangen 5 voorlees coördinatoren het certificaat Voorleescoördinator in de Kinderopvang en volgen 39 pedagogisch medewerkers de training interactief voorlezen aan baby's en peuters. In de zomer- en de kerstvakantie loopt de actie 'Vakantielezen'. Basisschoolleerlingen krijgen een informatieblad mee voor thuis. Daarin staan tips en verwijzingen om in de vakantie op een ontspannen manier het leesniveau op peil te houden.
Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen
7
de Bibliotheek als... afspiegeling van de maatschappij
In 2014 zijn er drie vestigingen verhuisd: Axel naar het gemeentehuis aan de Markt en Sluiskil en Kloosterzande naar de nieuwe brede school in de dorpen. Deze laatste vestiging is daarmee ook 's middags en in het weekend onbemand geopend. Ook voor Axel betekent de verhuizing ruimere openingsuren. Tijdens de Dag van de Duurzaamheid doet ZeeuwsVlaanderen mee met de landelijke voorleesactie. Wethouder Frank van Hulle van de gemeente Terneuzen, wethouder Frank van Driessche van de gemeente Hulst, wethouder Albert de Bruijn van de gemeente Sluis en PvdA-statenlid Frank van Oorschot lezen voor aan leerlingen van groep 3/4 of 5/6. Het boek dat centraal staat is 'Mr Finney en het raadsel in de bomen', geschreven door prinses Laurentien van Oranje en illustraties van Sieb Posthuma.
“De Huunkvogel en de supermuggen in Sweenjoland� en Nicole van Pamelen met haar prentenboek 'De Stippelstappelcaravan'. De Vakantie Bieb maakt het lezen van e-books heel gemakkelijk. In de maanden juli en augustus wordt er gretig gebruik van gemaakt en downloaden velen de app. De VakantieBieb biedt een leuk leespakket voor het hele gezin met romans, thrillers, kinderboeken, tijdschriften, reis- en taalgidsen. Luisterboeken worden door steeds meer mensen ontdekt als ideale manier om te ontspannen en toch te lezen. Daarvoor biedt de Bibliotheek de LuisterBieb app aan. Er worden in 2014 nieuwe, populaire titels toegevoegd aan de Luister Bieb.
Een drietal lokale schrijfsters zijn te gast in de Bibliotheek: Diny de Putter met haar roman Verder weg dan eerst, Mirjam van Beijsterveldt met haar tweede prentenboek 8
jaarverslag 2014
In aanloop naar de gemeenteraadsverkie zingen wordt er een politiek debat gehouden in Bibliotheek Terneuzen met vertegenwoor digers van de politieke partijen in de Terneuzense gemeenteraad. Dit debat wordt samen met de plaatselijke afdelingen van de ouderenbonden ANBO, KBO en PCOB georganiseerd. Circa 70 senioren wonen het debat bij en velen mengen zich in de discussie. In de Kinderboekenweek en tijdens Internationale Ouderendag, zijn de lees- en mediaconsulenten van de Bibliotheek samen met leerlingen van de basisscholen aanwezig tijdens de lunch in een aantal
verzorgingscentra om er een feestelijke voorleeslunch van te maken. Leerlingen van basisschool 't Getij uit Kloosterzande lazen voor in verzorgingshuis Antonius, leerlingen van De Sasse Vaart en de Prins Frederik Hendrikschool lazen voor in het centrum voor zorg en verpleging de Redoute in Sas van Gent en leerlingen van basisschool de Schuttershoek lazen voor in woonzorgcentrum Emmaus te Ijzendijke. Voor het bemensen van de kleine vestigingen maakt de Bibliotheek gebruik van vrijwilligers. Er zijn een dertigtal vrijwilligers in dienst die een aantal dagen per week zorg dragen voor het ontvangen en verwelkomen van bezoekers en ze wegwijs maken in de Bibliotheek.
9
de Bibliotheek als... samenwerkingspartner
Een greep uit de samenwerkingspartners van de bibliotheek:
regionale voorleesfinale doen mee aan de provinciale finaleronde in Middelburg.
Het onderwijsproductenaanbod van de Bibliotheek is samengevoegd met dat van de Onderwijs Bibliotheek Dienst. De abonnementsvorm is vereenvoudigd en het aanbod staat in één digitaal overzicht . Daardoor is het gebruik van en de bekendheid ervan gestegen. Er worden in totaal 348 lees- en themacollecties afgenomen, door basisscholen en kindercentra. Verder worden er 29 projecten uitgevoerd op de basisschool. Ook bij de buitenschoolse opvang worden er projecten rondom een thema uitgevoerd.
Tijdens de Poëzieweek zijn op diverse plaatsen in Zeeuws-Vlaanderen Haiku te zien. Dit is een samenwerkingsproject met de Haiku Kern Zeeland. Dichteres des Vaderlands Anne Vegter luidt in Middelburg met Poëzie+ de Poëzieweek 2014 in, een programma waarin Stichting Lezen, School der Poëzie, de Bibliotheek en het Poëziepaleis samenwerken. Bij de aftrap is ook de stadsdichter van Middelburg, Theo Raats aanwezig.
De prijsuitreiking voor de Zeeuwse winnaars van de 17de Poëziewedstrijd Anton van Wilderode vindt plaats in Bibliotheek Hulst. Deze grensoverschrijdende poëziewedstrijd wordt jaarlijks georganiseerd voor jongeren tussen 10 en 18 jaar en volwassenen tot 25 jaar, met steun van het Provinciebestuur Oost-Vlaanderen. De Orde van de Prince Hulst zet de Zeeuws-Vlaamse winnaars van de Anton van Wilderode Poëziewedstrijd ieder jaar extra in het zonnetje. Het project “Schrijvers in Sluis“ bouwt voort op het feit dat Sluis door Johan Hendrik van Dale iets met taal heeft. De projectpartners zijn gemeente Sluis, Stichting Johan Hendrik van Dale, VVV Sluis en Stichting Bibliotheek Zeeuws-Vlaanderen. In juni is Franca Treur schrijver in residentie. Aan de Nationale rleeswedstrijd doen in 2014 47 scholen uit ZeeuwsVlaanderen mee. De 47 schoolkampioenen uit groep 7 en 8 doen mee aan de voorrondes in de Bibliotheek. De winnaars van de 10
Voo
De bibliotheken van Beveren, Hulst, Sint-Gillis-Waas en Stekene organiseren in 2014 voor de tweede maal een 'Grensverleggende Quiz'. Deze Quiz is een grensoverschrijdend project dat werd mogelijk gemaakt door de Scheldemondraad, het permanent overlegplatform van de provincies Oost- en WestVlaanderen (B) en Zeeland (NL) en de gemeenten in de Euregio Scheldemond. In het kader van 200 jaar ZeeuwsVlaanderen doen basisscholen mee met de schrijfwedstrijd 'Waar ik woon, waar ik speel'. In totaal worden er 60 verhalen ingestuurd. Een deskundige jury heeft drie winnaars gekozen en via de website van de Bibliotheek is er een publiekswinnaar gekozen. Tijdens de feestelijke afsluiting in het Ledeltheater in Oostburg worden de prijswinnaars bekend gemaakt.
jaarverslag 2014
In samenwerking met Koninklijke Visio, hĂŠt expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen, doet het mobiele informatiepunt van Visio enkele malen ZeeuwsVlaanderen aan. Bij een viertal bibliotheken kunnen mensen terecht met al hun vragen over leeshulpmiddelen. Leerlingen van groep 5 en 6 krijgen in het kader van de cultuurmenu's bezoek van een bekende kinderboekenschrijver. De schrijvers bezoeken
basisscholen in heel ZeeuwsVlaanderen. Selma Noort blies de spits af met een bezoek aan basisscholen in Terneuzen en Sluiskil. Alle bibliotheken in de provincie Zeeland zijn aangesloten bij Voordeel met je Biebpas. Bij het vertonen van de Biebpas krijgen leden korting of een attentie bij onder andere theaters, dierenparken, musea, pretparken en festivals. In Zeeuws-Vlaanderen komt hier het familiepark 't Krekeltje in Eede bij.
11
de Bibliotheek als... kennis(deel-)centrum
Het tablet café wordt, naast Terneuzen, vanaf medio 2014 ook in Axel, Oostburg en Hulst gehouden. Ook in deze vestigingen blijkt het te voldoen aan een groeiende vraag naar ondersteuning bij het bedienen van e-readers, tablets en telefoons. In totaal wordt het 23x gehouden met samen 329 bezoekers.
Bibliotheek.nl en Muziekweb.nl lanceren exclusief voor bibliotheekleden de pilot eMuziek. Deze digitale muziekdienst is thuis te gebruiken en bedoeld als gids en bron om muziek te (her)ontdekken.
Tijdens de Nationale Tuinontwerpdag kunnen bibliotheekbezoekers advies vragen aan tuinarchitect Tom de Witte.
In september ontmoeten Zeeuwsen Frans-Vlaanderen elkaar in Terneuzen. Diverse sprekers uit o.a. Gent en Bailleul laten hun licht schijnen op het hoofdthema “de Nederlandstalige dialecten in Frans- en Zeeuws Vlaanderen”. De lezing wordt georganiseerd i.s.m. de Alliance Française Zeeuws Vlaanderen en de afdeling Hulst van de Orde van den Prince. Met medewerking van de afdelingen Rijsel (Lille) en 't Zwin van de Orde van den Prince, ANV afdeling Oost- en Zeeuws-Vlaanderen, de Heemkundige Vereniging Terneuzen en de Zeeuwse Dialect Vereniging.
NOS-redacteur Rachel de Meijer, geboren in Breda maar opgegroeid in ZeeuwsVlaanderen, is te gast in Bibliotheek Terneuzen ter gelegenheid van haar debuut 'Tussenland – Een reis door Zeeuws-Vlaanderen'. Voor een volle zaal verhaald ze over de geschiedenis van Zeeuws-Vlaanderen en komen er persoonlijke herinneringen aan bod. Folkzanger Broeder Dieleman verzorgt met liederen in het dialect voor muzikale ondersteuning. 12
Workshops Tijdens de workshop beeldbellen komt het installeren en gebruiken van Skype aan bod. Tevens is er een uitleg over zorg op afstand door Connected Care. Zorg op afstand is een innovatief antwoord op de veranderende en groeiende zorgvraag in Nederland. Ook in 2014 wordt de workshop fotoboek maken aangeboden. Dit resulteert in twee volgeboekte sessies in Terneuzen. De jaarlijkse praktische workshop voor bezitters van een iPad trekt het maximale aantal bezoekers. Zeeuws breed wordt in het kader van de landelijke Week van de Mediawijsheid. een ouderavond georganiseerd met als thema: Mindful mediagebruik. Het is een interactieve avond over sociale media, multitasking en andere afleidingen.
jaarverslag 2014
Jaarcijfers
Uitleningen 2014 Totaal
651.426
Per vestiging in: Gemeente Hulst Hulst Kloosterzande Vogelwaarde Totaal Gemeente Sluis Breskens Oostburg Totaal
137.525 27.561 15.317 180.403
Gemeente Terneuzen Axel Biervliet Hoek Koewacht Philippine Sluiskil Sas van Gent Terneuzen Zaamslag Totaal
57.217 17.506 10.801 12.272 10.402 9.987 33.756 206.826 15.135 373.902
Aantal leden
24.172
12.421 84.700 97.121
13
14
jaarverslag 2014