MAART 2014
2
AGORA
AGORA
3
INLEIDING Iedere stad heeft zo z’n plekken van bijzondere betekenis. Plekken waar mensen samenkomen. Om elkaar te ontmoeten, te werken, te wonen, te recreëren. Om de stad te beleven. Deze plekken van betekenis zorgen voor inspiratie, vitaliteit en ondernemerschap. De bibliotheek is zo’n plek van bijzondere betekenis. Een plek waar kennis en cultuur toegankelijk worden gemaakt voor iedereen. Waar bezoekers zich ontplooien en ontwikkelen. Waar vaardigheden en inzichten groeien. Waar wederzijds begrip en respect ontstaan. De rol van de bibliotheek verandert in hoog tempo. Door nieuwe technologieën is veel informatie altijd en overal beschikbaar, en verschijnt het steeds minder in gedrukte vorm. De nadruk verschuift en komt steeds meer te liggen op het duiden en consumeren ervan. Niemand weet exact hoe de bibliotheek van de toekomst gaat functioneren. Maar dat zij een relevante rol zal spelen in het openbare leven is evident. Of, zoals Job Cohen stelt in zijn onderzoek naar de toekomst van de bibliotheek: “ De bibliotheek ontwikkelt zich zo tot een moderne agora, een moderne sociaal-culturele marktplaats. Een centrale, dynamische ontmoetingsplek waar men zich kan ontspannen, anderen kan ontmoeten en waar actief burgerschap wordt gestimuleerd. ” Het zijn juist deze unieke eigenschappen waardoor de Gemeente ’s-Hertogenbosch al geruime tijd geleden besloot om te investeren in vernieuwing van de Bossche
Bibliotheek. Door het samengaan met het Stadsarchief wordt die functie bovendien uitgebreid; de twee organisaties verknopen inventief en toegankelijk de rijke (Bossche) geschiedenis aan actuele media en nieuwe kennis. En spelen zo gericht in op de actuele wensenvan een breed en divers publiek, uit ’s-Hertogenbosch én daarbuiten. In de visie van de Gemeente maakt de nieuwe bibliotheek integraal onderdeel uit van een stedelijke voorziening, die mede wordt gedragen door maatschappelijke en commerciële functies. De Gemeente 's-Hertogenbosch heeft de afgelopen maanden, in samenwerking met de VOF GZG, gewerkt aan het letterlijk vormgeven van de Agora op het GZG-terrein – dat Agora-concept wordt in dit document toegelicht. Op pagina 6 belichten we de drie pijlers van de Agora: kennis, markt en lounge. Op pagina 24 gaan we in op de locatie van de Agora en de betekenis ervan voor de stad. Het programma van de Agora wordt toegelicht op pagina 30: het specifieke programma voor de Bibliotheek en het Stadsarchief plus het aanvullende (commerciële) programma. Pagina 32 toont ons het gebouw, een bijzondere combinatie van monumenten en nieuwbouw. Op pagina 52 volgt een korte uitleg over de functies op de huidige locatie van het Stadsarchief, aan de Bloemenkamp 50. Het is onbekend hoe de bibliotheek zich in de toekomst ontwikkelt. Maar met de ontwikkeling van de Agora in 's-Hertogenbosch zetten we een belangrijke stap om deze toekomst bestendig vorm te geven.
4
AGORA
AGORA
5
INHOUD INLEIDING HET CONCEPT DE 3 PIJLERS VAN DE AGORA
PAG/ 6
DE LOCATIE VERWEVEN MET DE STAD PAG/26
HET PROGRAMMA PROGRAMMA VAN EISEN AGORA
PAG/30
HET GEBOUW VLEKKENPLAN AGORA PAG/32
STADSARCHIEF BLOEMENKAMP 50 PAG/52
DISCLAIMER
COLOFON GEMEENTE 'S-HERTOGENBOSCH BIBLIOTHEEK STADSARCHIEF VOF GZG EDZO BINDELS (SUPERVSIOR GZG) VORMGEVING AM CONCEPTS
AGORA
6
AGORA
7
HET CONCEPT DE 3 PIJLERS VAN DE AGORA
+ DE DRIE PIJLERS VAN DE AGORA
‘S-HERTOGENBOSCH HEEFT BEHOEFTE AAN EEN PLEK WAAR INFORMATIE EN KENNIS WORDEN ONTSLOTEN VOOR EEN BREED PUBLIEK. WAAR RUIMTE IS VOOR (POLITIEK) DEBAT, VOOR HET ERVAREN EN BEDRIJVEN VAN KUNST. WAAR NIEUWE SAMENWERKINGSVERBANDEN EN BEDRIJVIGHEID ONTSTAAN OP HET GEBIED VAN KUNST, CULTUUR EN ONDERNEMERSCHAP. EEN LAAGDREMPELIGE ONTMOETINGSPLEK DIE ONDERDEEL UITMAAKT VAN HET PUBLIEKE DOMEIN. EEN INFORMEEL TREFPUNT WAAR BEWONERS, BEZOEKERS EN ONDERNEMERS VAN DE STAD MET ELKAAR IN CONTACT KOMEN, KENNIS EN INFORMATIE UITWISSELEN EN HUN SOCIALE EN COMMERCIËLE RELATIES KUNNEN ONDERHOUDEN EN UITBOUWEN. ZO’N PLEK IS DE AGORA.
De nieuwe bibliotheek wordt ontwikkeld in een complex dat we de Agora noemen. In de Griekse oudheid was de Agora het stadsplein waar het sociale leven zich afspeelde, een ontmoetings- en vergaderplaats waar handel werd gedreven en men zich kon ontspannen. De Agora op het GZG-terrein krijgt eenzelfde betekenis: een informele plek in de stad waar ontmoetingen plaatsvinden, waar kennis en informatie voorhanden zijn en waar men aangenaam kan verpozen. Drie diverse functies die samen de pijlers vormen onder het Agora-concept zijn: KENNIS In de Agora is kennis geconcentreerd aanwezig. En wordt deze gedeeld. De Bibliotheek en het Stadsarchief beschikken over een onuitputtelijke bron van allerhande informatie. In de Agora wordt deze laagdrempelig toegankelijk gemaakt, delen we de kennis in bijvoorbeeld onderwijs, debatten en lezingen. Zo dragen we bij aan de participatie en ontwikkeling van de
Agora-bezoekers. En daarmee aan die van de inwoners van 's-Hertogenbosch. Deze pijler van de Agora ondersteunt het bestaansrecht (of beter: de bestaansplicht) van de bibliotheek en het stadsarchief. En er zijn tal van andere functies en instellingen die hierop kunnen aanhaken: onderwijsinstellingen, VVV, sociale partners, instellingen gericht op arbeidsparticipatie, emancipatie en inburgering.
LOUNGE In de Agora is het simpelweg erg aangenaam verblijven. De Agora is een geschikte ontmoetingsplek waar bezoekers gezellig met elkaar afspreken, als ontspannen onderbreking van een winkeldag of ‘er even tussenuit’ tijdens het werk. De Agora biedt de kwaliteit en de voorzieningen die bijdragen aan de beleving van de stad ‘s-Hertogenbosch.
MARKT In de Agora worden producten en diensten op de markt gebracht. Letterlijk, met winkelruimte voor de presentatie en verkoop. Maar ook figuurlijk, met een groeiende groep zelfstandige professionals die er diensten aanbiedt. In afwisselende en inspirerende ambiances, zoals de studieruimten in de Bibliotheek of volledig geëquipeerde flexibele werkplekken. Bovendien kan de Agora een podium bieden voor tijdelijke ‘pop-up stores’ of incidentele productpresentaties.
Deze drie pijlers staan niet op zich, ze zijn met elkaar verbonden en versterken elkaar. Die synergie wordt bovendien versterkt doordat we de programmering van de Agora bewust sturen, zowel in beheer als in exploitatie. Door de samenwerking van de diverse participanten in de Agora kunnen themagerichte evenementen en activiteiten worden opgestart, die een brede uitstraling hebben op de stad. Met zo’n afgewogen programmering biedt de Agora sterke en talrijke unieke bezoekmotieven voor een grote doelgroep, binnen en buiten ‘s-Hertogenbosch.
AGORA
8
AGORA
9
" OP DEZE PLEK HEEFT ONS CONCEPT MOETEN WACHTEN "
KENNIS
+
HANS DERKS (DIRECTEUR BIBLIOTHEEK 'S-HERTOGENBOSCH) OVER DE AGORA: “Amersfoort, Arnhem, Gouda, Groningen, Spijkenisse, Tilburg. Århus, Berlijn, Birmingham, Brussel, Gent, Kortrijk, Liverpool, Mechelen, Stuttgart. In tal van Europese steden verrijzen indrukwekkende bibliotheekgebouwen – juist nu, terwijl we midden in een economische crisis zitten. Zijn deze stadsbesturen het contact met de werkelijkheid kwijt geraakt? Nee, integendeel. Zij kozen weloverwogen voor investeringen in de culturele, maatschappelijke en economische vitaliteit van hun steden. Juist nu, omdat de samenleving verandert. Door de rappe toename van (digitale) informatie ontstaat steeds meer behoefte aan een betrouwbare partner die er de weg wijst. Aan een toegankelijke ontmoetingsplek waar burgers onafhankelijk een eigen mening kunnen vormen en begrip voor andere standpunten leren opbrengen. Aan een ‘centrale marktplaats voor informatie en
ontmoeting’ waar cultureel- en historisch besef kan groeien. Die persoonlijke ontwikkeling is immers onontbeerlijk om volwaardig aan de samenleving te kunnen (blijven) deelnemen. Als we iedereen eerlijke kansen willen bieden, dienen we zelfstandigheid, gelijkwaardigheid en participatie te stimuleren. En daarbij is een belangrijke rol weggelegd voor de bibliotheek, ook in 's-Hertogenbosch. De nieuwe Bossche bibliotheek kan voor die persoonlijke ontwikkeling namelijk een breed scala aan diensten en producten inzetten: programma’s voor taalontwikkeling en mediawijsheid, cursussen, lezingen. Maar bovenal: onze unieke collectie, de kern van waaruit wij werken. En die ons onderscheidt van andere (sociaal-maatschappelijke) instellingen. We beschouwen onze collectie niet langer als een verzameling statische en geordende informatie-bronnen, maar zien en maken
het breder: in de nieuwe Bossche bibliotheek creëren we er betekenissen omheen, voegen we er contexten aan toe. Waarmee we Bosschenaren stimuleren er zinvolle verbanden en nieuwe betekenissen in te ontdekken. Die nieuwe aanpak stelt andere eisen aan de inrichting van een bibliotheekgebouw; het wordt een publiek trefpunt waar ideeën, kennis en wijsheid worden gedeeld en bezoekers samen creëren. Daarvoor is letterlijk de ruimte nodig, naast de ruimte die onze (grotendeels niet-digitale) collectie al vraagt en die zelfs nog zal toenemen als we het dak gaan delen met het stadsarchief. De nieuwe Bossche bibliotheek kan in de veranderende samenleving het kloppende hart van de vitale stad vormen. Een intellectual playground voor, door en met Bosschenaren. 's-Hertogenbosch verdient zo’n hart. Dat blijft kloppen. Voor iedereen.”
DIRECTEUR BIBLIOTHEEK HANS DERKS
AGORA
10
KENNIS
AGORA
11
+
ROLF HAGE (STADSARCHIVARIS) OVER DE AGORA: “Geschiedenis leeft bij heel veel Bosschenaren. Die vinden informatie uit het verleden interessant. Over de stad, carnaval, de SintJan, de Markt, hun wijk, de club, de eigen stamboom. Wat wij brengen zijn in de eerste plaats bronnen: originele documenten uit 1400, 1500, 1800, 2000. Niet alleen van de overheid, maar ook van particulieren en bedrijven. We hebben foto’s, films, video’s, plattegronden, kranten. In de Agora willen we die met heel veel Bosschenaren en andere geïnteresseerden delen, ook digitaal. Die plattegrond op de foto hiernaast? Is een reproductie. Voor de bewaring van archiefstukken gelden nu eenmaal zware wettelijke eisen. We kunnen er dus moeilijk mee van de Bloemenkamp naar de Agora heen en weer lopen. Bovendien kampen we met ruimtetekort, nu al. En op termijn komen er steeds meer papier, foto’s, films, video’s naar ons toe. We zijn dus heel kritisch op wat we binnenhalen. Als dat digitaal kan, des te beter.
" TOEGANG TOT DE HISTORIE OP EEN PLEK VAN HISTORIE "
De bibliotheek en het stadsarchief delen de passie voor informatie én de wil om iedereen er drempelloos kennis mee te laten maken. Bovendien vinden we allebei: je kunt niet goed functioneren als je niet open staat voor leren, willen weten en begrijpen. Het gaat om vrijheid van toegang, het democratische recht tot informatie. Archieven zijn niet zomaar opslagplaatsen van documenten. Die zijn zeer bewust ingesteld om burgers te laten ontdekken wat de overheid in het verleden heeft besloten. Maar zowel de bibliotheek als het stadsarchief spelen ook in op de actualiteit. We laten zien dat wat nu nieuws is vaak al een lange ontwikkeling achter de rug heeft. En dat heel veel uit te leggen valt met goede informatie. Samen willen we mensen laten genieten van belangrijke documenten die de stad hebben gevormd. Ook toeristen. Met nieuwe technieken willen we veel verschillende mensen bereiken. Iedereen heeft een verleden, het verleden is van iedereen. Maar er moet wel een plek zijn waar dat samenkomt. En dat is straks in ’s-Hertogenbosch de Agora.”
STADSARCHIVARIS ROLF HAGE
REFERENTIEBEELDEN STADSARCHIEF
AGORA
12
AGORA
13
“IK VIND HET EEN FANTASTISCH IDEE OM HIER DE AGORA TE REALISEREN.”
MARKT
OVER RODERICK VOS Roderick Vos is designer van aansprekende interieurs en meubels. Zijn studio bevindt zich in een rijksmonument uit de jaren twintig op het GZG-terrein, hier ontwerpt hij zijn stukken voor een groeiende groep internationale producenten en klanten. En hier opende hij onlangs zijn showroom; ‘Een goede reden voor een dagje Den Bosch!’, aldus ELLE Decoration. Inmiddels behoort Roderick tot de top van de Nederlandse ontwerpers. Verschillende producten van Studio Roderick Vos zijn opgenomen in vooraanstaande musea en hij werkt in opdracht van bedrijven als Alessi, Driade, Koninklijke Tichelaar Makkum, Spectrum, Moooi en Van Esch. Roderick heeft een bijzondere, vaak intuïtieve manier van werken. Vanuit een beperkte schets, die direct op ware grootte wordt uitgewerkt, volgt een eerste prototype.
ONTWERPER RODERICK VOS
Zo komt Roderick al tijdens het creatieve proces letterlijk in aanraking met alle aspecten van vorm, materiaalbehandeling en productie. En blijven veel van zijn producten, ondanks een industrieel uiterlijk, die typische ambachtelijke uitstraling behouden. Roderick Vos: “De achterliggende gedachte van een ontwerp vind ik iets persoonlijks en in die zin eigenlijk ‘onbelangrijk’. Het uiteindelijk door mij ontworpen product moet haar eigen verhaal kunnen vertellen. Alleen op deze wijze verwerft een product bestaansrecht. Ik heb een hekel aan intellectuele verhalen over doodsimpele gebruiksvoorwerpen. Ik ontwerp graag mooie producten voor een groot publiek!” Over de plannen met het GZG-terrein is Roderick helder als zijn ontwerpen: “Ik vind het een fantastisch idee om hier de Agora te realiseren. En ik lever daar graag mijn bijdrage aan.”
+
AGORA
14
AGORA
15
MARKT
+
OVER ALEX BERGMAN Alex Berman is Bosch’ ondernemer en eigenaar van het merk Fatboy. Fatboy, oorspronkelijk vooral bekend van de kleurrijke zitzak, biedt inmiddels een uitgebreide Home & Outdoor Living collectie: gigantische lampen, oversized parasols, magische hangmatten, super-relaxte hondenkussens en een uitbundige kroonluchter voor buiten. De Fatboy-producten zijn succesvol en vinden inmiddels in vijftig landen op ieder continent gretig aftrek. Alex: “Ik wil in mijn experience store een duidelijke beleving
realiseren. Het gaat niet alleen om de verkoop van het product, ik wil dat Fatboy wordt geassocieerd met ultieme ontspanning na een dag hard werken.” Alex is erg enthousiast over het idee om in de Agora diverse functies met elkaar te verbinden. En vooral de combinatie met een bibliotheek spreekt Alex erg aan. “In welke stad ik ook kom, ik ga er altijd naar de bibliotheek. De sfeer in een bibliotheek spreekt mij altijd erg aan.”
“IK WIL IN MIJN EXPERIENCE STORE EEN DUIDELIJKE BELEVING REALISEREN.”
EIGENAAR FATBOY ALEX BERGMAN
AGORA
16
AGORA
17
“HUTSPOT IS EIGENLIJK EEN AGORA IN HET KLEIN.”
MARKT
+
HUTSPOT Hutspot is een unieke Amsterdamse conceptstore waar jonge creatieven en verkopers van kleding, accessoires, sieraden, kunst en te gekke gadgets hun waar etaleren en verkopen. De initiatiefnemers hebben een groot aantal merken en kunstenaars aan zich weten te binden, die hun werken en producten maar wat graag in Hutspot tentoonspreiden. Alles in de winkel is te koop van de kunst aan de muur, de kleding in de rekken, de koffie in de mokken tot de lampen aan het plafond, de sieraden in de vitrines en de groene werkbank voor de kassa. Zelfs een oude Vespa. Hutspot verkoopt zo producten van meer dan vierenveertig merken.
Pieter Jongens is mede-oprichter van Hutspot. “In de meeste winkels is het op maandagmiddag erg rustig, maar door de service en evenementen die wij bieden weten mensen ons op alle momenten van de week te vinden. Hutspot is eigenlijk een Agora in het klein: er vinden hier geregeld exposities en events plaats, ‘s avonds wordt er ontspannen gezwoegd in een yogaklas, er is een barbierservice, er wordt gewerkt, er is wifi. En we schenken goede koffie, uiteraard. In een winkel in 's-Hertogenbosch zouden we graag met lokale kunstenaars en leveranciers werken. Als ik zie wie zich nu al op het GZG hebben gevestigd moet dat geen probleem zijn.”
BEELDEN HUTSPOT CONCEPTSTORE AMSTERDAM
MEDE-OPRICHTER 'HUTSPOT', PIETER JONGENS
AGORA
18
OM SYNERGIE EN GEZAMENLIJKE AANTREKKINGSKRACHT TE KUNNEN REALISEREN WORDEN DE COMMERCIËLE MARKTPARTIJEN IN DE AGORA IN EENZELFDE CONTEXT GEVESTIGD ALS DE BIBLIOTHEEK EN HET STADSARCHIEF. NU AL IS IN DE MONUMENTEN OP HET GZG-TERREIN EEN GROOT AANTAL CREATIEVE EN INNOVATIEVE ONDERNEMERS GEVESTIGD. EEN AANTAL VAN HEN KAN STRAKS, VANUIT DE EIGEN EXPERTISE, EEN BIJDRAGE LEVEREN AAN EEN SUCCESVOLLE EXPLOITATIE VAN DE AGORA. EN ZO MEE ZORGEN VOOR EEN VRUCHTBARE
AGORA
19
LAB701 Lab701 is een full-service social mediabureau opgericht door social media factory. Lab701 verzorgt de social media voor bedrijven en organisaties in z’n geheel, van concept tot uitvoering. Voor steeds meer instellingen spelen de social media immers een steeds belangrijker rol. En ook voor de Agora (‘ontmoeting en kennisuitwisseling’) zijn de nieuwe technologieën en social media belangrijke middelen om grote doelgroepen te bereiken.
INTERACTIE TUSSEN DE DIVERSE ONDERNEMINGEN.
"IN DE AGORA WORDEN HET GEHELE JAAR DOOR ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN GEORGANISEERD. ER IS ALTIJD EEN REDEN VOOR EEN BEZOEK."
+
LOCO ENZO Roger Schreurs’ bedrijf Loco Enzo in het Zusterhuis organiseert feesten, bijeenkomsten en evenementen. De creatieve organisatiekracht van Loco Enzo kan een belangrijke bijdrage leveren aan de programmering van de Agora. Of, zoals Roger vooruitblikt: “In de Agora worden het gehele jaar door activiteiten en evenementen georganiseerd. Er is altijd een reden voor een bezoek.”
AGORA
20
AGORA
21
" BRENG OP DEZE PRACHTIGE PLEK EEN GEWELDIGE HORECABELEVING "
LOUNGE
OVER LEON IJPELAAR Leon IJpelaar heeft een lange staat van dienst. Hij deed ervaring op bij De Swaen, De Veste, De Treeswijkhoeve en Die Heere Sewentien voor-dat hij maître d’hotel werd in Chalet Royal in 's-Hertogenbosch. Inmiddels is Leon sinds 2008 bedrijfsleider van Zoetelief. Leon draagt de titel Meestergastheer van de SVH. De SVH Meestertitel is de hoogste graad van vakbekwaamheid die in de horeca behaald kan worden. Aangezien horeca een wezenlijk onderdeel is van de Agora heeft Leon de huidige plek bezocht en van een kundig oordeel voorzien.
CHEF 'ZOETELIEF' LEON IJPELAAR
“De Gebouwen van de Agora bieden ongekende mogelijkheden. Met de juiste aanpassingen kunnen we hier een geweldige horecabeleving in de breedste zin van het woord creëren, zowel in de bestaande gebouwen als daarbuiten, of zelfs op het dak. Hierbij kan gedacht worden aan een gevarieerd aanbod, van een eenvoudig kopje koffie, een mooie maaltijd, tot een cultureel/ culinair evenement. Dit zou een wezenlijke kwaliteit toevoegen aan het huidige horeca aanbod in de stad. Door de samenwerking te zoeken met de overige partijen, zoals de bibliotheek en het stadsarchief, kan deze locatie een wezenlijk onderdeel worden van de binnenstad.”
+
22
AGORA
AGORA
23
CULINAIRE VOORPOST VAN DE AGORA
24
AGORA
AGORA
25
IN ROOD, DE LIGGING VAN DE AGORA IN DE BINNENSTAD
AGORA
26
AGORA
27
DE LOCATIE Het Agora-concept vraagt om een plek met voldoende kritische massa om het programma te huisvesten. En om een locatie die volledig met de binnenstad is verbonden. Het GZG-terrein leent zich daarom bij uitstek voor de Agora. Het GZG-terrein kent een lange geschiedenis, al sinds 1150 werden hier zieken opgevangen en verzorgd. Maar die historie lag lang verborgen: hoewel het terrein letterlijk in de binnenstad ligt, was het eeuwenlang amper toegankelijk voor ‘onbevoegden’. Het GZGterrein lag al als een soort afgesloten enclave in de stad. Met de ontwikkeling van de Agora doorbreken we die beslotenheid. En het GZGterrein, met al zijn stedenbouwkundige juwelen, teruggeven aan de bewoners en
SUPERVISOR GZG TERREIN EDZO BINDELS
bezoekers van de stad. We maken er een hoogwaardig binnenstedelijk gebied van. Een zwerfgebied, waar (toevallige) bezoekers heerlijk door de kleine straatjes kunnen zwerven. Met in het hart een uitstekende aanjager voor nieuwe bedrijvigheid en ontwikkelingen: de Agora. De effecten van de Agora beperken zich niet tot een symbiose met de omliggende, deels bestaande commerciële functies. Het unieke concept genereert ook een spin-off voor de gehele stad. Tussen de Zuid-Willemsvaart en de Markt komt zo een nieuw, open cultureel en commercieel anker te liggen. Vanuit de Zuid-Willemsvaart lopen straks, nu nog verscholen achter de dominante architectuur uit de jaren zestig, rechtstreekse
DE AGORA IS OP EEN AANTAL PLEKKEN AANGESLOTEN OP DE BINNENSTAD.
lijnen van het noorden van de stad naar de Agora. Aan de zuidkant zorgen de heropende Gasthuisstraat en nieuw bruggetje over de Dieze voor een naadloze aansluiting op de steegjes van de binnenstad. Aan de westkant monden Tolbrugstraat, Arena en Marktstraat uit op een sfeervol plein dat zicht en toegang biedt op de markante hoofdentree van de Agora. Aan alle vier zijden verbinden we de Agora zo met de stad. Aan de noord- en zuidkant door de entrees van het Stergebouw en het Zusterhuis; een monumentale gang verbindt deze gebouwen en maakt ze tot één complex. Passanten vanuit het noorden bereiken dan de binnenstad door de Agora rechtstreeks te doorkruisen.
28
AGORA
AGORA
29
AANTREKKINGSKRACHT VAN HET PLEIN
AGORA
30
AGORA
31
Ruimte omschrijving
Aantal Opp. NO per Opp. NO factor Opp. BVO ruimten ruimte [m²] totaal [m²] BVO/NO totaal [m²]
PUBLIEKSRUIMTEN
4
HET PROGRAMMA
2 16
6 7
1 5
19 15 13
18 12
Voor de planontwikkeling van de nieuwe Bibliotheek en het Stadsarchief is een gedetailleerd ‘Ruimtelijk programma van eisen’ opgesteld, waarin letterlijk alle ruimten zijn benoemd die er onderdeel van uitmaken. Op basis van dit ‘Ruimtelijk programma van eisen’ is door de ontwerpers van de VOF GZG onderzocht hoe deze ruimten een plek kunnen krijgen in de monumenten Ster-gebouw, Zusterhuis en de ertussen gelegen nieuwbouw. Er is daarbij rekening gehouden met de relatie die deze ruimten met elkaar hebben. Daardoor onstaat een logische conceptuele indeling van de Agora. De ruimten in de Agora die niet door bibliotheek of stadsarchief worden gebruikt, zijn beschikbaar voor commerciële bedrijven of instellingen.
Voorwaarde is dat zij een bijdrage leveren aan de gezamenlijke ambitie(s) van de Agora. Op de volgende pagina’s is in plattegrondtekeningen het ‘Ruimtelijk programma van eisen’ gevisualiseerd. De diverse nummers corresponderen met die in het overzicht van het ‘Ruimtelijk programma van eisen’, de grootte van de vlekken met de ruimte eisen. Op deze manier ontstaat een ‘vlekkenplan’ waarmee het mogelijk is om (in een relatief vroeg stadium) de ruimtelijke haalbaarheid van de Agora in beeld te brengen. Met de Bibliotheek en het Stadsarchief is geconcludeerd dat een volgens dit vlekkenplan georganiseerde Agora zeer geschikt is om de ambities van de gebruikers te realiseren.
11
20
13
20 17
20 9 14
13 8
Publieksruimten Dynamische Zone Entreegebied Receptie & Klantenservice Frontoffice gehuisveste organisaties Inname en uitleenautomaat Forum/podium Kleedruimte bij podium Expositieruimte (kortlopend) Media laboratorium expositiedeel Etalage depot stadsarchief Populaire collecties en jongste jeugd Studio's / multimedia productieruimtes Winkelfunctie Informatiepunt voor een bezoek aan de stad EHBO lactatieruimte Leescafé
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1
15 20 50 4 200 8 60 20 20 714 12 20 60 12 12 100
1.339 15 20 50 4 200 8 60 20 20 714 24 20 60 12 12 100
1,45
1.942
1,45
1.315
Publieksruimten middenzone Groepsstudieplekken (workbenches 8 pers) Educatief Centrum Ruimte voor 30 personen Studiezaal met stiltecabines Historische werkplaats Gecontroleerde uitgifte unica Schatkamer Media laboratorium laboratoriumdeel Studio's / multimedia productieruimtes Populaire non-fictie Verspreide studieplekken Informatiepunt Uitleenautomaat
6
20
907 120
1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1
50 80 50 80 80 40 20 298 50 15 4
50 80 50 80 80 40 40 298 50 15 4
Publieksruimten Stiltezone Studiecel 6 personen Studiecel 2 personen Workbenches (8 pers.) Depot/Magazijn Verspreide studieplekken Achtergrond collecties
2 6 5 1 1 1
15 6 20 300 75 0
541 30 36 100 300 75 0
1,45
784
29 13 1 5 1 1 3 1
9 10 35 25 30 30 30 15
716 261 130 35 125 30 30 90 15
1,45
1.038
1 1 1 1
50 10 20 50
130 50 10 20 50
1,40
182
2 1 0,25
12 50 56
88 24 50 14
1,40
123
BESLOTEN RUIMTEN 21
Besloten ruimten: kantoren/kantoortuin Standaard werkplekken Standaard werkplek plus Directie Werkplekken groot Directiewerkplekken normaal / Afdelingshoofden Werkplek systeembeheerder Beheerderswerkplekken Kleine vergaderruimten Vrijwilligersruimte (archief) Besloten ruimten: personeelskantine/vergaderruimte Keuken bij café Gekoelde opslag Droge opslag Kantine personeel Besloten ruimten: facilitair Pantry's Expeditie Garderobe en lockerruimte personeel
3 24
Besloten ruimte: Bijzondere ruimten Quarantaineruimte Sorteerruimte bibliotheek Boekverwerking en onderhoud Werkruimte mediaverwerking Koelcel
1 1 0 0 1
255 0 0 75 75 40 40 120 120 20 20 Facilitaire ruimten
1,40
357
1 1 1 1 8 1 1 4 5 1
355 30 30 30 30 25 25 25 25 12 96 50 50 12 12 3 12 12 60 Overige ruimten 15 15
1,40
497
FACILITAIRE RUIMTEN 22
Algemene voorzieningen Computerruimte Technische dienst Algemene dienstruimte Magazijn/archiefruimte Sanitaire ruimten berging materiaal café Containerruimte Werkkasten Algemene bergingen Toegang tot parkeergarage
6238
SUNTOTAAL BIBLIOTHEEK / STADSARCHIEF OVERIGE RUIMTEN C10 C
HoReCa Grand Café
290
200
200 200
1,45
1
Commerciële ruimten Ruimte voor overige partijen
3.487
2.900
2.900 2.900
1,45
1
TOTAAL AGORA
10.015
32
AGORA
AGORA
33
HET GEBOUW
Eigenlijk wordt de Agora niet gehuisvest in één gebouw, maar in een combinatie van een aantal gebouwen: het Stergebouw, het Zusterhuis én de tussenliggende nieuwbouw die het tot één geheel smeedt. Het Stergebouw en het Zusterhuis hebben een monumentale status; het toekennen van een openbare functie is een uitstekende manier voor het conserveren van deze monumenten. Als het Stergebouw en het Zusterhuis onderdeel worden van de Agora, krijgen deze authentieke gebouwen voor een tweede keer een essentiële betekenis voor de ontwikkeling en ontplooiing van de stad.
Ze vormen dan een historisch decor voor een progressief concept: de degelijkheid van ‘het oude en vertrouwde’ maakt de weg vrij voor ‘het nieuwe en experimentele’. Die combinatie leidt tot een perfecte bouwkundige context voor de Agora, waar ook gevestigde instanties als de bibliotheek en het stadsarchief zich experimenteel zullen ontwikkelen. Een eerste verkenning laat zien dat het Stergebouw en het Zusterhuis kwalitatief en kwantitatief niet geheel voldoen aan de specifieke eisen uit het Agora-programma. Toevoeging van nieuwbouw is essentieel. Die biedt bovendien de unieke kans om de twee losse gebouwen functioneel én in
verschijning tot één complex te versmelten. Uiteraard gebeurt dit met respect voor de monumenten: we presenteren oud en nieuw duidelijk gedifferentieerd, gelijkwaardig naast elkaar. Op deze manier realiseren we een complex met voor elk onderdeel uit het programma de ideale plek: grote vloervelden en vides omringd door monumentale wanden, waarachter convetionele ruimteschema’s gerealiseerd kunnen worden. Naast de functionaliteit is bij de Agora vooral ook de ervaring belangrijk: alle roering en potentie die het concept biedt, moet direct fysiek te beleven zijn. De Agora moet je letterlijk horen, voelen, zien en ruiken bij de voordeur.
" MONUMENTEN CONSERVEREN DOOR HET TOEKENNEN VAN EEN OPENBARE FUNCTIE "
AGORA
34
AGORA
35
Agora inclusive commerciële ruimte zelfstandige commerciële ruimte
Laag -1
begane grond
520m² BVO 520m² BVO
380m² BVO
900m² BVO
2.050m² BVO
900m² BVO
AGORA
36
9
schatkamer
17
lounge leesplekken
klantenservice
C10
grand café
18
groepsleslokaal
3
sorteerruimte
11
uitgifte unica
19
infopunt bezoek aan stad
4
ontvangst
12
historische werkplaats
20
studiecellen
5
BiEB-/boekwinkel
13
groepstudieplekken
21
kantoren
6
expo media lab
14
populaire non-fictie
22
voorzieningen
7
etalage depot stadsarchief
15
leescafé
23
extra boekenmagazijn
8
depot / magazijn
16
forum / podium
24
boek- en mediaverwerking
1
populaire collectie / jeugd
2
25 C
AGORA
37
studieboeken commerciële ruimte
primair entree Agora secundair entree Agora historische verbinding
C
C C
5
SHOP C
C10 GRAND CAFE
7
C
20
EN
STUDIE
R
TE
S
20
’
BOEKEN 1
BOEKEN 1
SCHATKAMER 9
1
-’F
UITGIFTE UNICA
BOEKEN
T
19
STUDIE
11
13
C
MEDIA LAB
PO
INFO
DE
13
8
4
STUDIE
6
C
DEPOT
ONTVANGST
C
BALIE 2
MEDIA VERWERKING
SORTEER RUIMTE 3
24 C
AGORA
38
AGORA
39
Agora inclusive commerciële ruimte zelfstandige commerciële ruimte
1e verdieping
2e verdieping
350m² BVO 520m² BVO
650m² BVO
685m² BVO
650m² BVO
990m² BVO 930m² BVO
AGORA
40
9
schatkamer
17
lounge leesplekken
klantenservice
C10
grand café
18
groepsleslokaal
3
sorteerruimte
11
uitgifte unica
19
infopunt bezoek aan stad
4
ontvangst
12
historische werkplaats
20
studiecellen
5
BiEB-/boekwinkel
13
groepstudieplekken
21
kantoren
6
expo media lab
14
populaire non-fictie
22
voorzieningen
7
etalage depot stadsarchief
15
leescafé
23
extra boekenmagazijn
8
depot / magazijn
16
forum / podium
24
boek- en mediaverwerking
1
populaire collectie / jeugd
2
25 C
AGORA
41
studieboeken commerciële ruimte
primair entree Agora secundair entree Agora historische verbinding
C
C
KANTOREN
GR. CAFE
BOEKEN C
PODIUM
14
16
15
HIST. WERKPL. 12
21
LOUNGE 17
LEESCAFE
18
STUDIE
13
VOORZIENINGEN & INSTALLATIES
C10
C 25
BOEKEN BOEKEN MAGAZIJN 23 22
BOEKEN 25
42
AGORA
AGORA
43
OUD EN NIEUW LOPEN NAADLOOS IN ELKAAR OVER
44
AGORA
AGORA
45
BIJ BINNENKOMST WORDT IN EEN OOGOPSLAG DE GEHELE RIJKDOM VAN DE AGORA ERVAREN
46
HET DEPOT VAN HET STADSARCHIEF WORDT ZICHTBAAR EN VERRIJKT DE HUISKAMER
AGORA
AGORA
47
48
AGORA
AGORA
49
BIBLIOTHEEK ALS INFORMATIEF HART
50
AGORA
AGORA
51
HET STADSARCHIEF TUSSEN DE MENSEN
AGORA
52
AGORA
53
BACK OFFICE BLOEMENKAMP 50
Bijlage 1: Indicatief vlekkenplan Bijlage 1: Indicatief vlekkenplan
1STE VERDIEPING - OPSLAG BOEKEN BIBLIOTHEEK 1STE VERDIEPING - OPSLAG BOEKEN BIBLIOTHEEK
KELDER - DEPOT STADSARCHIEF KELDER - DEPOT STADSARCHIEF
WERKPLEKKEN
WERKPLEKKEN KANTINE
KANTINE EXPEDITIE
TRAP TRAP
HANDLING
TRAP
DEPOT DEPOT
TRAP
OPSLAG BOEKEN
HANDLING
OPSLAG BOEKEN
TRAP
TRAP TRAP
LIFT
TRAP
LIFT
EXPEDITIE
TOILETTEN
LIFT
TOILETTEN
LIFT
VERKEERSRUIMTE / TECHNISCHE RUIMTE VERKEERSRUIMTE / TECHNISCHE RUIMTE STADSARCHIEF STADSARCHIEF STADSBIBLIOTHEEK STADSBIBLIOTHEEK DERDE FUNCTIE DERDE FUNCTIE
/ TECHNISCHE RUIMTE 2DEVERKEERSRUIMTE VERDIEPING - WERKEN VERGADERGEBIED VERKEERSRUIMTE / TECHNISCHE RUIMTE 2DE VERDIEPING - WERK- EN VERGADERGEBIED STADSARCHIEF STADSARCHIEF STADSBIBLIOTHEEK STADSBIBLIOTHEEK DERDE FUNCTIE DERDE FUNCTIE TRAP TRAP
WERK- EN VERGADERGEBIED WERK- EN VERGADERGEBIED
BIJLAGE 1
TECHNIEK RUIMTE
TRAP TRAP
LIFT LIFT
TECHNIEK RUIMTE
TOILETTEN TOILETTEN
INDICATIE VLEKKENPLAN VERKEERSRUIMTE / TECHNISCHE RUIMTE VERKEERSRUIMTE / TECHNISCHE RUIMTE STADSARCHIEF STADSARCHIEF STADSBIBLIOTHEEK STADSBIBLIOTHEEK DERDE FUNCTIE DERDE FUNCTIE
Het huidige pand van het stadsarchief, Bloemenkamp 50, is door de gemeenteraad aangewezen als archiefbewaarplaats. Het gebouw bestaat uit drie verdiepingen die nu gebruikt worden door het stadsarchief. In de kelder bevindt zich het archiefdepot, op de eerste verdieping een ontvangstbalie, de bibliotheek, studiezaal, collegezaal en diverse werkruimtes. De tweede verdieping bestaat uit kantoren, een pantry en opslagen spreekruimtes. In de nieuwe opzet vormt Bloemenkamp 50 de backoffice voor de gezamenlijke huisvesting van de bibliotheek en het stadsarchief. De kelder is de gemeentelijke archiefbewaarplaats van het stadsarchief. Deze is voorzien van een geschikt luchtbehandelingsysteem en voldoet volledig aan alle eisen van de archiefwet en archiefregelingen. De eerste verdieping doet dienst als media magazijn van de bibliotheek. Hier plaatsen we de minder courante boeken die, van-
wege de samenhang in de totale collectie, wel op afroep beschikbaar moeten blijven. Daarnaast wordt hier de achtergrondcollecties voor de schoolbibliotheken geplaatst. Dit zijn aanvullend themacollecties die op verzoek aan scholen worden geleverd. De samenstelling ervan moet soms op maat gebeuren, soms zijn het standaard pakketten. Dagelijks worden ze vanuit deze locatie naar de scholen in ’s-Hertogenbosch getransporteerd. Voor deze collectie en de daarmee samenhangende werkzaamheden wordt nu nog een bedrijfspand aan de Kleine Elst gehuurd. Op de tweede verdieping komen vergaderruimten en werkplekken voor het gemeentelijk apparaat. Om het gebouw geschikt te maken als essentiële aanvulling op Agora, moeten we bouwkundig en installatietechnisch investeren. Waarmee we er weer dertig jaar functioneel gebruik van kunnen maken.
Alle inhoud (teksten, afbeeldingen, tekeningen) in dit document en intellectueel ontwerp van dit boek is eigendom van VOF GZG. De ter beschikking gestelde referentiebeelden en illustratie materiaal zijn enkel voor eigen intern gebruik en mogen niet aan derden ter beschikking worden gesteld of hergebruikt worden. Met referentiebeelden bedoelen wij de sfeerfoto’s die gebruikt zijn en waarvan wij de eigenaar niet hebben kunnen traceren. Wij aanvaarden daarom geen enkele verantwoordelijkheid voor het vermenigvuldigen of herpubliceren van dit beeldmateriaal.
WWW.GZGTERREIN.NL