Jaarverslag
2014
Bibliotheek ’s-Hertogenbosch
Inhoud
Voorwoord
5
Van de Raad van Toezicht
7
Kerncijfers 2014
9
Resultaten en ontwikkelingen
11
Stadsbibliotheken - herinrichten voor doelgroepen
15
Schoolbiebs -van implementatie naar leesplezier
19
Biebprogramma - literatuur, ontmoeten en kennis delen
23
Jeugdbibliotheken - stimuleren van leesplezier
29
Digitale diensten
31
Marketing & communicatie
32
Personeel en organisatie
34
Fotografie: Els Danen, Gerard MontĂŠ Tekst en vormgeving: Caroline Boogaard
4
De bibliotheek, in de grote stad en bij de kleine mens… De titel van ons beleidsplan 2013-2017 is De bibliotheek, de grote stad en de kleine mens. Hoe staat het nu daarmee, halverwege de termijn. Ook ons beleidsplan ontkomt niet aan het lot van zovele beleidsplannen; veranderingen zijn zo frequent en soms zelfs disruptief dat blauwdrukken zeer snel vergelen. Anderzijds; grote trends zetten door. De bibliotheek in de grote stad kreeg een zware tegenvaller te verwerken toen de gemeenteraad in april 2014 in een motie besloot om GZG-locatie en Agora-concept (onze nieuwbouwplannen op het GZG terrein) van elkaar los te koppelen en om nader onderzoek te verlangen. Wij begrepen direct dat uitstel hier afstel betekende, wat in januari 2015 bij het aantreden van een nieuwe coalitie bevestigd werd. Daarmee komt een einde aan een zoektocht van decennia naar huisvesting op een andere locatie. Terugkijkend op alle inspanningen, verwachtingen, plannen, middelen en verwachtingen een zeer grote teleurstelling. Sinds mijn aantreden in 2000 was dit een van de hoofdthema’s, er zijn collega’s die hier al in 1989 mee startten. We moesten dus even wat wegslikken, daar hebben we onszelf een volle week voor gegeven en zijn toen begonnen aan de nieuwe realiteit. In november al werd die realiteit zichtbaar in een bescheiden maar richtinggevende herinrichting van het gebouw aan de Hinthamerstraat. Er zijn maar liefst 80 nieuwe werk/studieplekken gecreëerd, een Taalhuis gerealiseerd en jong volwassenen kregen hun eigen plek. Tegenwoordig zien we die plekken allemaal de volle tijd bezet door werkenden en studerenden, in hoofdzaak jongeren die normaal niet zo snel een bibliotheek binnenlopen. De alsmaar verslechterende bouwkundige staat van het gebouw baart veel zorgen; vooruitlopend op een nieuwe coalitie en een nieuw college is plan A verlaten en zijn intern plan B en plan C verder ontwikkeld. Een andere realiteit is de definitieve doorbraak van e-Books die ervoor zorgt dat uitleningen en lidmaatschappen bij volwassenen versneld teruglopen. De traditionele dienstverlening van bibliotheken krimpt veel harder dan afgelopen jaren. Reden om eveneens versneld het roer om te gooien. Direct na de vakantieperiode hebben we daarom een breed gezelschap uit onze organisatie bijeengebracht en nieuwe
plannen en maatregelen ontwikkeld. Besloten is om in elk geval de organisatie van onze vestigingen anders in te richten en daar de structuur te ‘kantelen’. Per 1 januari 2015 werken we in die nieuwe structuur en met een nieuwe mindset . De andere belangrijke – en steeds belangrijk wordende – tak van ons werk, de dienstverlening aan het onderwijs, ontwikkelt zich gestaag. Met grote inzet en in opdracht van de gemeente implementeerden we bibliotheekwerk voor de allerkleinsten op 17 locaties in de kinderopvang. Op deze zogeheten VVE-locaties hebben we pedagogisch medewerkers opgeleid, collecties geplaatst, meubeltjes neergezet en komen onze leesconsulenten elke week het team en de ouders ondersteunen. Een geweldige uitbreiding van ons werk die geheel door de gemeente wordt gefinancierd. En zo zou ik nog wel even door kunnen gaan, maar beperk ik mij tot de hoofdlijnen. Verderop in dit jaarverslag is er voldoende aandacht voor alles wat dit jaar van belang was. Ik ben veel dank verschuldigd aan alle medewerkers, de Raad van Toezicht en de vele vrijwilligers die dit alles mogelijk maken. Hans Derks, directeur
5
6
Raad van Toezicht De raad heeft zich in dit verslagjaar, naast de vaste onderdelen in de jaarcyclus, met twee bijzondere zaken beziggehouden: • •
De ontwikkelingen rond de geplande nieuwbouw op het GZG-terrein De structuur- en programmawijzigingen die nodig zijn nu onze traditionele dienstverlening, het uitlenen van boeken en audio- visuele media aan volwassenen, onder invloed van de definitieve doorbraak van e-Books en muziekwebsites een meer dan gebruikelijk krimp begint te vertonen De Raad was in april van het verslagjaar uiterst teleurgesteld over de besluitvorming in de gemeenteraad over de huisvesting van onze grootste bibliotheek. Al meer dan 15 jaar loopt het probleem van de huisvesting als een rode draad door de agenda’s en notulen van de Raad van Toezicht. We hebben in die periode meerdere leden gehad die de portefeuille ‘Bouwzaken’ hebben ingevuld, maar geen van hen heeft in de zittingsperiode een oplossing verwezenlijkt zien worden. Sterker nog: we lijken weer geheel terug bij af te zijn. En dat terwijl in den lande en wereldwijd grote steden juist flink investeren in de nieuwe functies die de bibliotheek in het stedelijk landschap aan het ontwikkelen is. Wij blijven echter vastbesloten verder te werken aan een spoedige oplossing van de huisvestingsnood en zijn dan ook in gesprek gegaan met de fracties die tegen het collegevoorstel om een nieuwe bibliotheek te bouwen op het GZG-terrein stemden. Uit die gesprekken bleek dan wel twijfel over de oplossing in het Tolbrugkwartier, maar gelukkig geen twijfel te zijn over de toekomstbestendigheid van de bibliotheek noch over de noodzaak om huisvesting hoog op de agenda te houden. De aanstaande verkiezingen en de vorming van een nieuwe coalitie moesten echter worden afgewacht. Inmiddels is in het nieuwe collegeprogramma definitief (?) afscheid genomen van de plannen op het GZG-terrein, maar is wel de bereidheid uitgesproken om het probleem van de huisvesting structureel aan te pakken. Dat moet dan wel voortvarend worden opgepakt. Het zou een schande zijn als dat in deze bestuursperiode niet gerealiseerd zou worden. De structuur- en programmawijziging die noodzakelijk zijn nu onze traditionele dienstverlening voor volwassenen versterkt terugloopt – de dienstverlening aan de jeugd groeit nog steeds – zijn in de tweede helft
van het jaar door directie en werkorganisatie voorbereid en gepresenteerd aan een afvaardiging van de Raad. In haar vergadering van 23 september en 25 november heeft de Raad uitgebreid gesproken over dit onderwerp en de directie van advies gediend. De Raad zal de verdere implementatie met grote belangstelling volgen en waar nodig van advies voorzien. De Raad kwam in het verslagjaar vijf keer in functie bijeen. Naast de algemene gang van zaken en bovengenoemde bijzondere zaken heeft de Raad zich beziggehouden met de jaarrekening en het jaarverslag 2013 en de begroting 2015, welke door de raad werden vastgesteld. De Raad kent drie deelcommissies, te weten een Auditcommissie, een Commissie Bouwzaken en een Remuneratiecommissie. De commissies hebben de besluitvorming op de deelterreinen voorbereid, de Raad geadviseerd en de directie desgevraagd ondersteund. In de samenstelling van de Raad zijn in 2014 enkele mutaties geweest. Eind 2013 legde Frank van Dillen zijn lidmaatschap van de Raad neer na 11 jaar de bouwkundig specialist te zijn geweest. Begin 2014 namen we gezamenlijk afscheid van Frank. Bij zijn aanstelling sprak zijn voorganger nog de hoop uit dat Frank de herhuisvesting van de Stadsbieb Centrum mee zou mogen maken. In zijn plaats werd mei 2014 Ir. J.A. Couwenberg benoemd. In september werd zittend voorzitter Dr. J.C. Dona met algemene stemmen herbenoemd voor een nieuwe voorzittersperiode. Er is in 2014 weer veel werk verricht, de Raad ziet met genoegen terug op de resultaten die in het verslagjaar zijn geboekt. Dr. J.C. Dona, voorzitter, april 2015 Samenstelling Raad van Toezicht per 31 december 2014: Dhr. Dr. J.C. (Hans) Dona, voorzitter, Remuneratiecommissie, commissie Bouwzaken Dhr. Ir. H.J.M. (Jeroen) Naaijkens, vicevoorzitter, Audit-commissie Mevr. Mr. H.E. (Hannelot) van Berckel-Dekker, lid, Juridische zaken Dhr. Ir. J.A. Couwenberg (Jan), lid, commissie Bouwzaken Dhr. Drs. B.J. (Bart) Meussen MSP, lid, audit-commissie Dhr. R. (Roel) van der Poort, lid, Remuneratiecommissie, Personeel en Organisatie Contact: rvt@bibliotheekdenbosch.nl
7
8
Kerncijfers 2014
9 Stadsbieb Centrum Rosmalen schoolBiEB / VO
Ingeschreven leden Probeer-de-BiEB-leners Uitleningen Collectie-items Bezoekers Openingsuren Formatie in fte
15.914 - 343.809 114.330 - 53 -
Website Unieke bezoekers Bezoeken Tijd op de site in minuten Facebook likes Twitter Pinterest
93.371 210.499 4:12 677 1.680 123
BiEBprogramma
Digitale nieuwsbrieven BiEB nieuwsbrief ontvangers Onderwijsnieuwsbrief ontvangers
Deelname Rode Draad Groepen Leerlingen
158 3.648
Themacollecties scholen
2.094
Activiteiten volwassenen en jeugd Bezoekers (excl. inloopactiviteiten en activiteiten van derden)
223 5.906
13.000 400
7.937 17.588 - - 251.650 465.744 43.80 99.044 - 31 - - -
Achtergrond- collectie
Totaal
- - - 29.395 - - -
41.439 756 1.082.372 286.049 493.473 84 44,9
10
Resultaten en ontwikkelingen in 2014
Leden Uitleningen Bezit Bezoekers
2012 40.410 1.055.124 264.569 582.900
2013
2014
41.214 41.439 1.095.726 1.082.372 281.943 286.049 546.345 493.473
Van boeken naar kennis De bibliotheek verandert mee met de ontwikkeling en de wensen van stad en inwoners. We zijn er voor iedereen en hebben ieder wat te bieden. Het gaat niet meer alleen om het uitlenen van boeken. Kennis vind je overal, ook in mensen en gebeurtenissen. We willen Bosschenaren een inspirerende omgeving bieden waar ze kunnen samenkomen, kennis delen en nieuwe vaardigheden opdoen. Door de collectie in context te plaatsen creëren we samen (maatschappelijke) meerwaarde. Lezen is voor jong en oud een onmisbare vaardigheid om mee te kunnen doen. Het is onze kerntaak om lezen en het plezier in lezen onder zoveel mogelijk mensen te stimuleren en achterstanden onder kwetsbare groepen te verkleinen.
Nieuwbouwplannen In januari hebben Bibliotheek ’s-Hertogenbosch en het Stadsarchief de plannen gepresenteerd aan gemeente en pers om gezamenlijk een nieuw gebouw te betrekken op het voormalige GZG-terrein en daar – met behoud van de prachtige monumentale panden – een toekomstbestendige bibliotheek te bouwen. Onder de noemer ‘Agora’, wat verwijst naar de Griekse oudheid waar een agora het stadsplein was waar het hele leven zich afspeelde, wilde de BiEB aan alle Bosschenaren een vrij toegankelijke plek in de stad bieden, waar ontmoetingen plaatsvinden, waar kennis en informatie voorhanden is en gedeeld kan worden in een omgeving waar mensen plezierig kunnen vertoeven.
De plannen vormden het slotstuk van een zeer lang traject van tientallen jaren, waarbij de bibliotheek in nauwe samenwerking met de gemeente diverse opties heeft onderzocht. De bedoeling was dat de gemeenteraad hier in april een besluit over zou nemen. De discussie die begin 2014 ontstond naar aanleiding van de reportage in het Brabants Dagblad over de besteding van de Essent-gelden, waarin ook de nieuwbouwplannen van de bibliotheek werden betrokken, bleek het draagvlak voor de plannen ernstig te ondermijnen. Het raadsbesluit werd uitgesteld tot na de gemeenteraadsverkiezingen in november. De bibliotheek besloot dit niet af te wachten en begon na de zomer met de herinrichting van Stadsbieb Centrum om tegemoet te kunnen komen aan de wensen van haar huidige gebruikers en van nieuwe doelgroepen als studenten en zzp-ers. De collectie is gedeeltelijk verplaatst om ruimte te maken voor in totaal ruim 80 extra studieen werkplekken. In de zijvleugel is ruimte voor Young Adults en het Taalhuis gecreëerd.
Groot Gasthuis Om in alle vrijheid te kunnen onderzoeken hoe het bibliotheekwerk van de toekomst er uit moet zien en waar inwoners van Den Bosch behoefte aan hebben openden Bibliotheek ’s-Hertogenbosch en het Stadsarchief in de kapel van het voormalige GZG het Groot Gasthuis. Hier worden geen boeken uitgeleend, activiteiten en mensen staan centraal. Het Groot Gasthuis ontwikkelt een gevarieerd programma voor diverse doelgroepen. Op maandag 14 april vond de officiele opening plaats van het Groot Gasthuis in de kapel. Gastspreker was de heer Kim Putters, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), die zijn visie gaf op de toekomst van de bibliotheek. Hij werkte mee aan het rapport van Job Cohen ‘Bibliotheek van de toekomst; knooppunt voor kennis, contact en cultuur’. Bezoekers kregen een voorproefje van activiteiten van het Groot Gasthuis. In de filosofie van het Groot Gasthuis is de bibliotheek een netwerk van nieuwsgierige, creatieve en betrokken mensen. Mensen in de Bossche samenleving die kennis willen delen met anderen, mensen die een creatieve bijdrage kunnen leveren en die een gemeenschapsgevoel willen ontwikkelen met anderen. Hoe brengen we nieuwe verbindingen tot stand tussen mensen, hun interesses, collecties en ideeën?
11
Hoe kunnen we optimaal benutten wat de stad aan kennis en vakmanschap in huis heeft? Met die vragen ging het Groot Gasthuis op een experimentele manier aan de slag.
samen met de andere bewoners van Perron3 gevierd met een scala aan activiteiten. Het 40-jarig jubileum van de Bieb aan huis van Bibliotheek ’s-Hertogenbosch is in het najaar uitgebreid gevierd met betrokkenen.
Verschillende initiatieven zijn opgestart. Zoals de Schrijfwerkplaats, Casanova, Ondernemersbibliotheek, MaandagMiddagLunch, VPRO Tegenlicht Meet-ups en een podium voor literatuuroverdracht. Vanuit het Stadsarchief is er gewerkt aan een herinneringswand die verbinding legt tussen de historie van het GZG-terrein en de toekomst.
Gemeente ’s-Hertogenbosch heeft de bibliotheek subsidie verstrekt om de leeftijdsgrens van het gratis lidmaatschap te verhogen van 15 naar 18 jaar. Voor jongeren vanaf 18 jaar heeft de Bieb een voordelige Young Adults Pas geïntroduceerd om de bibliotheek voor hen aantrekkelijker te maken.
Uiteindelijk echter viel de bodem onder dit initiatief weg door de teleurstellende uitkomst van de discussie in de gemeenteraad van april, waarbij concept (Agora) en locatie (GZG) van elkaar werden losgekoppeld. Het was niet langer verantwoord veel te investeren, omdat in onze visie locatie en het concept immers sterk aan elkaar verbonden waren. Ook de partners in dit initiatief, het Stadsarchief, de gemeente en de eigenaar verloren interesse. Het Groot Gasthuis is in 2014 wel doorgegaan met ontwikkelen, maar is als geheel niet meer geworden wat er van verwacht werd. Fysieke beperkingen van de ruimte (akoestiek, licht, entree, brandveiligheid) droegen daar eveneens aan bij.
Het initiatief KennisMakers nam in 2014 een grote vlucht. Dit jaar zijn er ruim 50 bijeenkomsten verzorgd door KennisMakers, die hun kennis kwamen delen met meer dan 1000 geïnteresseerde Bosschenaren. Andere succesvolle activiteiten waren onder meer de themamaand over voedsel, de Makersbuzz en de Avondeditie boeken.
In vogelvlucht Het totale aantal leden is opnieuw gegroeid, met name bij jeugd en jongeren. Terwijl het aantal jeugdleden stijgt, daalt net als in de rest van Nederland het aandeel volwassenen. Het is een punt van aandacht waar de bibliotheek oog voor heeft en haar strategie op zal aanpassen. Eind 2014 is hier een begin mee gemaakt. Naar verwachting zal het bezoekersaantal zich in 2015 weer herstellen door de herinrichting en activiteiten. E-Books zijn in opkomst maar het uitlenen ervan stuitte nog steeds op bezwaren van uitgevers. In januari ging het landelijke e-Bookplatform online. Hier kunnen bibliotheekleden enkele duizenden e-Books lenen, zoals thrillers, romans en ook non-fictie. Tot april was de gehele collectie gratis beschikbaar, zodat leden laagdrempelig kennis konden maken met deze nieuwe service. Speciaal voor mensen die alleen e-Books willen lenen heeft de BiEB een e-Bookpas geïntroduceerd, die ook toegang geeft tot andere diensten en voordeelacties van de bibliotheek. Dit jaar werden twee jubilea gevierd. Vijf jaar geleden verhuisde Stadsbieb Rosmalen naar Perron3, en dat lustrum werd in het voorjaar
Het voorlezen aan peuters, dat in het najaar van 2013 in beide Stadsbiebs was opgestart met hulp van de RABO Award, bleek een schot in de roos. Daarom wordt er vanaf zomer 2014 liefst vier keer per week voorgelezen aan peuters. Het voorlezen wordt niet alleen de peuters zeer gewaardeerd maar ook door de (groot-)ouders, en frequent gecombineerd met een langer verblijf in de bibliotheek.
12
13
14
Stadsbiebs - herinrichten voor doelgroepen Ruimte voor zzp-ers en studenten Onder Bosschenaren is er een groeiende behoefte aan een bibliotheek waar je niet alleen boeken kunt lenen, maar ook kunt lezen, studeren of werken. Door de opkomst van internet, mobiele telefoon en de groei van het aantal ZZP-ers, is de vraag naar flexibele werkplekken gegroeid en worden de werkplekken in de bibliotheek ook steeds vaker opnieuw ontdekt. Die trend is ook te zien bij studenten die op zoek zijn naar een rustige studieplek in een informatierijke omgeving. Was er in 2013 al sprake van een stijgende populariteit van de leeszaal in Stadsbieb Centrum als aangename plek om te leren of werken, in het voorjaar van 2014 was er op sommige momenten geen vrije werkplek meer te vinden in de bibliotheek. Om in deze behoefte te voorzien is in het najaar Stadsbieb Centrum opnieuw ingericht. De collectie is gedeeltelijk verplaatst om ruimte te maken voor in totaal ruim 80 extra studie- en werkplekken, gerealiseerd in twee ruimtes aan het Biebplein. De voormalige afdeling Beeld & Geluid werd omgevormd tot studiezaal en kreeg een rustieke uitstraling met een groot aantal zitjes en enkele grotere lees- en werktafels. Gebruikers kunnen gratis inloggen op het draadloos netwerk en er zijn voldoende oplaadpunten voor laptops en andere devices. In 2015 zullen in de Bieb ook netwerkbijeenkomsten en andere activiteiten gericht op ondersteuning en kennisdeling voor deze doelgroepen worden georganiseerd.
Taalhuis In de zijvleugel van Stadsbieb Centrum heeft het Taalhuis onderdak gevonden. Het Taalhuis is de fysieke ontmoetingsplek voor het Bossche Taalnetwerk dat laaggeletterde Bosschenaren helpt bij het leren van de Nederlandse taal. Deze nieuwe fysieke plek vergroot de zichtbaarheid en het bereik van het Bossche Taalnetwerk. Volgens onderzoek zijn in ’s-Hertogenbosch zo’n 13.000 mensen laaggeletterd, autochtoon en allochtoon. Zij hebben hier last van in hun dagelijks leven, hebben minder kansen op de arbeidsmarkt en kunnen niet goed meedoen in de maatschappij. De gemeente werkt daarom samen met het Bossche Taalnetwerk aan activiteiten en taalles. In het Bossche Taalnetwerk participeren ABC Leer mee, Divers, het Gilde,
KW1C, Vluchtelingenwerk, Pastoraal Buurtwerk, de bibliotheek en de gemeente. Samen zetten ze zich in om mensen in Den Bosch de taal te leren. Vrijwilligers van het netwerk verzorgen taallessen en andere activiteiten voor alle Bosschenaren die niet goed Nederlands spreken of schrijven.
Het startschot voor het Taalhuis werd gegeven door wethouder Huib van Olden en bibliotheekdirecteur Hans Derks. Van Olden liet weten trots te zijn op de vele mogelijkheden die het Taalnetwerk biedt om taallessen te organiseren op ieders niveau en blij met het nieuwe initiatief: “Vrijwilligers zetten zich belangeloos in voor Bosschenaren die niet goed Nederlands spreken of schrijven. Het enige wat nog ontbrak is een plek om elkaar te ontmoeten. De bibliotheek is daarvoor een goede locatie. Een toegankelijke plek voor zowel deelnemers als vrijwilligers die een steentje bij willen dragen. Zo wordt al het beschikbare aanbod op één plek verzameld.” Het Taalhuis vormt een nieuwe impuls voor de bestrijding van laaggeletterdheid, een van de kerntaken van de bibliotheek. Een uitgebreide collectie lesmethodes en boeken speciaal voor laagtaalvaardigen in combinatie met een grote leestafel maken deze ruimte bij uitstek geschikt als ontmoetingsplek en als werkplek voor laaggeletterden samen met hun taalmaatje. Tijdens de Week van de Alfabetisering/Festival van het Leren heeft het Bossche Taalnetwerk de taalcursisten weer in het zonnetje gezet met een feestelijke bijeenkomst in de bibliotheek.
15
In aanloop naar de verkiezingen organiseerde de bibliotheek een verkiezingsdebat in eenvoudige taal voor laagtaalvaardigen. Alle politieke partijen waren aanwezig en onderschreven het belang van de taallessen en taalondersteunende activiteiten om daarmee de participatie in de Bossche samenleving te bevorderen.
Young Adults Met de herinirchting kon de Bieb tegelijk een andere wens realiseren, en ruimte voor jongeren creÍren en hen een eigen en herkenbare plek geven in een zijvleugel van het Biebplein. Hier is de collectie Young Adults ondergebracht, een grote leestafel biedt jongeren de mogelijkheid om in groepsverband te komen lezen en te studeren. Ook de collectie dvd’s is voortaan in deze zijvleugel te vinden, en er zijn enkele nieuwe muziekluisterpunten bijgekomen.
Contributievrijdom tot 18 jaar Het bibliotheekgebruik door jongeren kreeg een extra stimulans door een subsidie van de gemeente ’s-Hertogenbosch die het mogelijke maakte om leeftijdsgrens voor het gratis lidmaatschap voor jongeren te verleggen naar 18 jaar. Een mooi besluit want voorheen moesten jongeren vanaf hun 15e jaar betalen voor hun Biebpas. Het gratis lidmaatschap is met terugwerkende kracht per 1 januari 2014 ingegaan. Jongeren tussen 15-17 jaar die in 2014 lid waren van de Bieb kregen hun reeds betaalde abonnementsgeld over dit jaar terug. Jongeren die hun lidmaatschap hadden opgezegd werden uitgenodigd opnieuw (en gratis) lid te worden. Het aantal jongeren tussen 13 en 17 jaar dat lid is van de bibliotheek is in 2014 gegroeid met ruim 13%.
40 jaar Bieb aan huis Bieb aan huis is een kleine kwalitatieve service die het voor minder mobiele lezers mogelijk maakt om toch boeken te (blijven) lezen bij de Bieb. In 1974 werd de eerste gebruiker van Bieb aan huis ingeschreven. Anno 2014 maken ruim honderd mensen gebruik van de thuisservice. Het jubileum is in november uitgebreid gevierd met onder meer een foto-expositie van vrijwilligers die hun betrokkenheid bij dit werk liet zien. Een groot artikel in het Brabants dagblad waarin een van de lezers en enkele vrijwilligers aan het woord kwamen, toonde de waarde van service voor betrokkenen. Lezers kregen een traktatie thuis en voor vrijwilligers werd een feestelijke middag georganiseerd met een professionele verhalenverteller Mirjam Mare. Nieuwe Bieb aan huisleden kregen korting op het abonnementsgeld voor 2015.
Lustrum Perron-3 Het is alweer vijf jaar geleden dat Stadsbieb Rosmalen verhuisde naar Perron3. Het eerste lustrum werd samen met alle andere bewoners van Perron3 en een scala aan activiteiten gevierd. De Makersbuzz kon zich opnieuw verheugen in grote belangstelling. Veel bezoekers maakten er kennis met 3D-printen. Kinderen genoten met volle teugen van een voorstelling van Muis. Met de Makey-Makey werden tot grote verrassing van de kinderen bananen omgetoverd tot een muziekinstrument. Een fotopresentatie van activiteiten uit de afgelopen jaren, een prijsvraag, een ledenwerfactie en een traktatie maakten het activiteitenaanbod compleet. Het werd een gezellige, drukbezochte en zeer gewaardeerde feestelijke dag.
16
17
18
Schoolbiebs - Van implementatie naar leesplezier Van kast naar inhoud 2014 was het jaar waarin de projectfase van de Schoolbiebs volgens planning kon worden afgesloten. De projectorganisatie 0-13 die zich vooral bezig had gehouden met de implementatie van Schoolbiebs, werd opgeheven. Vanaf nu zijn de Schoolbiebs geïntegreerd in het reguliere bibliotheekwerk en richten leesconsulenten zich vooral op het stimuleren van leesplezier en ondersteuning van leesbevorderende activiteiten op de scholen. De conferentie ‘Van kast naar inhoud’ in april 2014 vormde het feestelijk slotstuk van het succesvolle Project 0-13. Die middag is ook het startschot gegeven voor verdere verdieping en inhoudelijke doorontwikkeling van de schoolbiebformule.
BoekStart Begin januari is de eerste BoekStart bibliotheek feestelijk geopend in BBS Aan de AA door de wethouder. Hij las de aanwezige kinderen en hun ouders, de pedagogische medewerksters en de BoekStart consulent een mooi verhaal voor. Aansluitend konden kinderen met hun ouders de eerste boekjes lenen. Met de opening van de eerste BoekStart-locatie is een start gemaakt met het door de gemeente geïnitieerde plan om op alle VVE-locaties (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven voor kinderen met een taalachterstand) een Schoolbieb te openen. In 2014 kregen ook de andere VVE-locaties in Brede Bossche Scholen De Haren, Hambaken, Boschveld, Kruiskampen, Kruisboelijn en Nieuw-Zuid een BoekStartpunt. Daarmee bereiken we al 30 van de 50 groepen in Den Bosch. De VVE-locaties die niet op een Brede Bossche School gevestigd zijn, worden op een later moment voorzien van een schoolBiEB. In het najaar van 2014 heeft de bieb op verzoek van de gemeente hiervoor een plan gepresenteerd. Met VVE-locaties, gemeente en Compas 0-13 is de inhoud van de scholing voor pedagogisch medewerkers afgestemd. De opleiding tot voorleescoördinator is in januari 2014 van start gegaan.
Nationale Voorleesdagen Van woensdag 22 januari t/m zaterdag 1 februari zijn De Nationale Voorleesdagen gevierd. Tijdens deze landelijke campagne staat het voorlezen aan kinderen die zelf nog niet kunnen lezen centraal. Op diverse locaties werd een feestelijk voorleesontbijt georganiseerd en kwamen bekende Bosschenaren, waaronder burgemeester Rombouts, voorlezen om zo het belang ervan te onderstrepen.
19
Gemeentelijke herindeling De gemeentelijke herindeling zorgde ervoor dat de dorpen Nuland en Vinkel vanaf 1 januari 2015 bij ’s-Hertogenbosch gevoegd zullen worden. Dat impliceert dat de beide basisscholen in dit werkgebied vanaf die tijd ook recht hebben op een Schoolbieb. Vooruitlopend op deze veranderende situatie zijn in 2014 al oriënterende gesprekken gevoerd met beide directies. Vanwege lopende verplichtingen zal de samenwerking pas in 2016 concreet vorm kunnen krijgen.
Groeileesboek deel 2 ‘Lezen op maat met Jeroen Bosch als maatje’, borduurt voort op het eerder ontwikkelde lesmateriaal ‘Kik is op Mik’ en focust op leesbeleving van kinderen. Het verhaal in dit digitale boek is op een bijzondere manier opgebouwd rondom een centraal idee; de picknick die Kik organiseert voor al haar vriendjes. In ieder hoofdstuk wordt het plan van Kik vanuit een nieuw perspectief en personage geschetst. De hoofdstukken kunnen los van elkaar worden gelezen en zélfs in willekeurige volgorde. Daardoor kunnen leerlingen in hun eigen tempo en op eigen niveau lezen. De schilderijen van Jeroen Bosch en enkele tijdgenoten zijn op een bijzondere manier in het verhaal verwerkt. Het boek is via een app toegankelijk. Voor de uitgave van deel 1 is samenwerking gevonden met de Stichting JB 500.
Aangepast lezen Niet voor alle kinderen is lezen vanzelfsprekend of gemakkelijk. Daarom is van januari tot juni 2014 het project ‘Aangepast lezen’ uitgevoerd. Deelnemende scholen waren de Aquamarijn en de school voor speciaal onderwijs, De Sprankel. Dit project, dat mogelijk gemaakt werd door speciale subsidie vanuit het landelijk instituut SIOB, onderzocht welke materialen nodig zijn om kinderen met een leesbeperking (dyslexie of grote leesmoeilijkheden) ook leesplezier te laten ervaren. Met ondersteuning van de projectleider kregen beide scholen beschikking over speciale materialen die kinderen hierbij kunnen stimuleren. Het leverde een aantal nuttige uitkomsten en inzichten op, zowel voor de bibliotheek als de leerkrachten maar vooral ook voor de kinderen die ontdekten dat ze nu meer konden genieten van boeken en verhalen.
Speciaal en voortgezet onderwijs In september 2014 zijn we op het Stedelijk VSO gestart met een officiële Schoolbieb. Daarvoor bestond er al samenwerking in de vorm van een door de Bieb samengestelde collectie en een uitleensysteem met behulp van een handscanner. Tevens deed de school al mee met Rode Draad projecten. Aangezien een officiële Schoolbieb meer mogelijkheden biedt, zeker wat betreft de ondersteuning door een leesconsulent, hebben school en Bieb een overeenkomst gesloten en kon er na de zomervakantie gestart worden. In 2014 is een beleidsnotitie ‘Bibliotheek en Jongeren in Den Bosch’ opgesteld in opdracht van de bibliotheek. Door de komst van BoekStart in de Kinderopvang is er een mooie doorgaande lijn zichtbaar in het leesbevorderingsproces van kinderen van 0 tot 13 jaar. Daarna verslapt de aandacht, hebben scholieren met nóg meer prikkels te maken, waardoor ze moeilijk aan lezen toekomen en aan de andere kant is er wel steeds meer de behoefte dat deze kinderen blijven of gaan lezen. De Kinderombudsman heeft gemeenten geadviseerd om kinderen tot 18 jaar gratis lid te maken van de bibliotheek. De gemeente heeft dit advies overgenomen. In Den Bosch lag deze grens bij 15 jaar, daarom heeft de gemeente een extra subsidie toegekend om dit te realiseren. Omdat er volgens de bibliotheek nog meer nodig is dan alleen een gratis biebpas om kinderen weer aan het lezen te krijgen, heeft de Bieb ervoor gekozen om uit eigen middelen deze doelgroep nog verder tegemoet te komen. In 2015 gaan we hechte samenwerking aan met meerdere Voortgezet Onderwijsscholen. Op het Jeroen Bosch College wordt al sinds september 2013 met Biebsearch gewerkt. Tijdens de Open dag van het JBC in januari 2014 is de bibliotheek aanwezig geweest met een presentatie over biebsearch. Op 1 maart heeft de projectcoördinator biebsearch vanuit de bibliotheek de taken overgedragen aan een vaste leesconsulent VO voor deze school.
20
21
22
Bibliotheekprogramma – literatuur, ontmoeting en kennisdeling De bibliotheek ontwikkelt zich verder tot een kennis-en ontmoetingspunt voor diverse doelgroepen. Behalve voor onze collectie en het digitale aanbod komen steeds meer mensen naar de bibliotheek om kennis te delen, elkaar te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. Het Biebprogramma is erop gericht mensen en kennis te verbinden. In 2014 werd het Groot Gasthuis geopend als proeftuin voor het nieuwe bibliotheekwerk. Per 1 mei werd het programmateam met 20 uur uitgebreid met een junior-programmamanager.
KennisMakers Dit initiatief dat in oktober 2013 is gestart nam in 2014 een grote vlucht. Met het programma KennisMakers biedt de bibliotheek mensen de mogelijkheid om hun bijzondere kennis of passie (kosteloos) te delen met andere Bosschenaren. Het programma is bijzonder populair, zowel onder aanbieders als bezoekers. In 2014 zijn er ruim 50 bijeenkomsten verzorgd door KennisMakers die hun kennis deelden met meer dan 1.000 geïnteresseerde Bosschenaren. De bijeenkomsten waren heel divers van onderwerp en vorm: zo is er een conversatieclub Spaans opgezet, verzorgde een andere KennisMaker een 3-delige workshop Personal Branding, gaf een docente geschiedenis diverse colleges over eindexamenonderwerpen en werd een lezing over een voettocht naar Italië wegens groot succes nog een keer extra in Stadsbieb Rosmalen herhaald. Door de uiteenlopende vormen is ook het bezoekersaantal per activiteit sterk verschillend, zo zijn sommige workshop alleen mogelijk met kleine groepen. Omdat bijeenkomsten van KennisMakers gratis toegankelijk zijn, daalden de inkomsten uit de kaartverkoop. Daar staan dan weer minder programmeringskosten tegenover.
Groot Gasthuis Ondanks de tegenslagen die het Groot Gasthuis kende, ontwikkelde het een gevarieerd programma. Voor specifieke interessegroepen waren er Tegenlicht Meet Up-bijeenkomsten over actuele thema’s als de 24-uurseconomie / ‘always on’-samenleving. Voor ondernemers uit het GZG waren er maandelijkse netwerklunches met steeds wisselende pitchers, de Schrijfwerkplaats kwam wekelijks bijeen om te schrijven en elkaar te inspireren. Schrijver en arts Ivan Wolffers was in november te gast.
Culturele activiteiten omvatten de jaarlijkse UITlokdag waarop ruim 200 middelbare scholieren kwamen luisteren naar young Adult auteur Buddy Tegenbosch. Op de Open Monumenten Dag leidde stadsgids Janny Viguurs geïnteresseerden via een wandeltocht van Geefhuis naar Gasthuis. In samenwerking met het Jongerencollectief vormde het Groot Gasthuis locatie voor de Popronde, in augustus bood het podium aan voorstellingen van de Boulevard. In november fungeerde het Groot Gasthuis als expositieruimte voor de Atelierroute. Het Groot Gasthuis is ook regelmatig gebruikt door (onderwijs)instellingen die er hun brainstormdagen/creatieve sessies organiseerden, zoals een ChangemakersChallenge- en DurfTeVragen-bijeenkomst voor zzp-ers. Wekelijks diende het als werkplek voor studenten van KW1Condernemersopleiding om voor externe opdrachtgevers te werken. Ze zoeken hiermee verbinding met ondernemers in het GZG en de middenstanders in de binnenstad.
Themamaanden September is inmiddels traditiegetrouw de MaandvanhetSchrijven in de bibliotheek. Voor het 4e achtereenvolgende jaar wisten opnieuw meer (aspirant)schrijvers de weg naar de verschillende workshops te vinden. De reeks filmportretten van Bossche Schrijvers werd aangevuld met portretten van de auteurs Tineke Hendriks, Thomas Olde Heuvelt en Lucas de Waard. Onder leiding van schrijfster Mijke Pol belegde de Schrijfwerkplaats een viertal EersteHulpBijSchrijven-spreekuren, waarvan dankbaar gebruik werd gemaakt. In het Stedelijk Museum werden inloopworkshops rondom poëzie geprogrammeerd. Hoogtepunt was de workshop van journalist Jan Donkers over het schrijven van reisverhalen. Gastblogger Ronella Moser was bij alle activiteiten aanwezig en deed enthousiast verslag via onze website en social media. Oktober stond in het teken van de Voeding. In samenwerking met Bibliotheek Eindhoven werd Food Talks 2 georganiseerd, een levendige avond met controversiële en trending food-onderwerpen. Het programma trok een groot aantal (food)studenten en ruim 250 mensen keken nog eens mee via Open Webcast. KennisMaker Linda Hofman organiseerde een FoodTour langs nieuwe, inspirerende voedingsconcepten in het centrum van Den Bosch. Tijdens de MaandagMiddagMatinee gaf zij een lezing over de (on)zin van gezond eten. In de Bovenkamers werden elke zondag themafilms vertoond.
23
Bijzondere editie Brabant Gedicht De poëziewedstrijd voor jongeren BrabantGedicht, die traditioneel door de bibliotheken van Den Bosch en Leuven samen wordt georganiseerd, kende dit jaar enkel een Nederlandse variant. Jonge podiumkunstenaars kregen de opdracht om het gedicht van oud-deelnemer Vicky Francken ‘Het eerste ontbijt’ te verbeelden in dans, film of muziek. Tijdens de Literaire Manifestatie in het Theater aan de Parade werden de winnende uitvoeringen (live) aan het publiek vertoond.
Makersbuzz Een landelijke primeur voor Stadsbieb Rosmalen: op woensdag 2 juli opende gedeputeerde Brigitte van Haaften daar officieel de MakersBuzz. De Makersbuzz is ingericht als een mobiele makersplaats (fablab) waar jong en oud kunnen kennismaken met nieuwe digitale apparaten, als een 3D-printer en een lasersnijder, waarmee ‘vrijwel alles’ kan worden geproduceerd. De MakersBuzz ging vervolgens ‘on tour’ door Brabant.
Lokale Verkiezingen Voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen op 19 november bood het Biebplein een podium voor openbare verkiezingsbijeenkomsten van verschillende (politieke) organisaties. De Bieb en het Bossche Taalnetwerk organiseerden samen een verkiezingsdebat in begrijpelijke taal, waaraan alle lijsttrekkers deelnamen.
Schrijvers op bezoek Schrijvers als Esther Verhoef Kristien Hemmerechts, Ivan Wolffers, Judith Koelemeijer, en gynaecologe Mieke Kerkhof gaven acte de presence en gingen met lezers in gesprek over hun werk.
Exposities Voor lokale kunstenaars is Stadsbieb Rosmalen een geliefde locatie om te exposeren. Nieuw was dat enkele kunstenaars hun atelier voor een dag verplaatsten naar de bibliotheek. Bibliotheekbezoekers kregen zo een kijkje achter de schermen van het kunstenaarsbestaan, en bovendien antwoord op allerlei vragen. De beeldenexpositie van mevrouw Rumer leverde zelfs internationale belangstelling op. Ook de pop-up boeken uit de collectie van Paul Hammelburg trokken veel bezoekers.
Lokale samenwerking Een groot deel van de activiteiten is uitgevoerd in samenwerking met (lokale) organisaties, zoals de HOVO, de Volksuniversiteit en CJG. De Bieb bood podium aan November Music en Het Groot Bosch Dictee. Het Social Media Cafe 073 was te gast op het Biebplein met een drukbezochte avond over ‘Storytelling’. Deelnemers waren aangenaam verrast door de mogelijkheden van de bibliotheek. Diverse activiteiten van anderen werden door de bibliotheek gefaciliteerd. De Bovenkamers zijn vaste stek voor een groot aantal cursussen van de Vrije Academie. De Architectenwinkel heeft een tweewekelijks inloopspreekuur voor vragen op het gebied van (ver)bouwen. In de week van de Opvoeding organiseerde Stadsbieb Rosmalen een informatiemarkt voor ouders van kinderen met dyslexie, ADHD en autisme in samenwerking met Balans, het Autismecafé, MEE, Centrum Jeugd & Gezin, Dyslexiesteunpunt Klas24 en Opdidakt. Ook dit jaar konden biebleden weer met korting naar een selectie van voorstellingen in het Theater aan de Parade die zijn gebaseerd op boekverhalen. Ruim 90 volwassenen en 192 kinderen met hun ouders profiteerden hiervan. Onder de noemer Tien van de Bieb konden leden met korting naar een tiental concerten in De Toonzaal.
Literaire Manifestatie: De 18e editie van het groots opgezette boekenspektakel De Literaire Manifestatie ontving dit jaar Cees Nooteboom, Jelle Brandt Corstius en Mirjam Rotenstreich in het Theater aan de Parade. Schrijver en presentator Abdelkader Benali sprak met hen over hun werk en leven. Finalisten van de speciale editie van Brabants Gedicht presenteerden tussendoor hun podiumkunsten.
Avondeditie Boeken Avondeditie Boeken, zo luidt de titel van het nieuwe programma van de Verkadefabriek, Bibliotheek, Brabants Dagblad en boekhandel Adriaan Heinen. Een sfeervolle en interactieve avond met boeken, schrijvers, verhalen en ontdekkingen waarbij het publiek actief betrokken wordt. De allereerste Avondeditie Boeken vond plaats op 11 november. Presentator Theo van de Zande ging in gesprek met Esther Gerritsen over haar werk, drijfveren en ideeën. In december was Ronald Giphart te gast. Voor het seizoen 2014/2015 staan vier Avondedities Boeken op het prgramma.
24
Overzicht van activiteiten Januari - Voorleesdagen • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Filosofisch spreekuur Expositie Parijs: straatfotografie van Els Danen Workshop Mindfulness - 2x uitverkocht Workshop stadsfotografie door Huub Smits Energie en spiritualiteit door Aus Lausberg Filosofie en kunst Klassiek drukwerk Willem-Alexander - Van prins tot koning - Maandagmiddagmatinee Voorleesontbijt Je geld of je leven: workshop Leef je dromen in 2014: workshop BOFA: Workshop André Aleman over Het seniorenbrein - Maandagmiddagmatinee The Sochi Project Geschiedenis van de natuurwetenschappen Jeugdtheater Krrrr...okodil! 2x Molukse geschiedenis PvdA Debat: Jeugdzorg Het Lopende vuur: Carool Popelier
Februari • • • • • • • • • •
Het lichte leven van Etty Hillesum door Denise de Costa Filosofisch spreekuur Workshop iPad Voorlezen: Olle de Oliebollenfant Voorlezen: Heks Baba Jaga Voorlezen in het Spaans Filmmiddag: Quartet - Maandagmiddagmatinee Reizen - Tina Vanderwerf KennisMaker Joyce van Os: Amerikaanse presidenten Het Lopende Vuur: Frans de Vette
Maart - Boekenweek • • • • •
Foto-expositie Huub Smits Trompet voor Olifant Filosofisch spreekuur Brabant Gedicht+ BOFA: Workshop
• • • • • • • • • • • • • • • • • • •
De Eerste Wereldoorlog Spreekuur e-Books – meerdere data Esther Verhoef over ‘De Kraamhulp’ Judith Koelemeijer KennisMaker Joyce van Os: Amerikaanse presidenten Piet Gerbrandy over hedendaagse poëzie Workshop Android tablets (3 avonden) Spreekuur e-books (meerdere keren) Literaire Manifestatie Piano-improvisaties door Carool Popelier Het Lopende Vuur: Werteldverteldag Ageeth Iepema over Stiltewandelingen Boekenweek – KennisMakers: Argentinië en Buenos Aires Boekenweek – KennisMakers: Oost-Indonesië Boekenweek – KennisMakers: Afrika Boekenweek – KennisMakers: Thailand: tips & tricks Expositie ‘Ramen’ van Tina Vanderwerf Muziek op het Biebplein met het Trio Revesz Jazz onder het mes - Maandagmiddagmatinee
April • • • • • • • • • • • • •
Expositie sieraden van Els Henskens Oefensessie Groot Bosch Dictee Wim is (niet) weg Filosofisch spreekuur Kristien Hemmerechts Jungiaanse psychologie Nationale Tuinontwerpdag: Gratis tuinadvies Workshop Lessen van Nelson Mandela Voorlezen: Annie M.G. Schmidt Workshop: omgaan met pesten Workshop iPad Interactieve lezing: Opvoeden 2.0 Het Lopende Vuur: Bea de Groote
Mei • • • • • •
Filosofisch spreekuur Workshop iPad Workshop: Baby- en kindergebaren 8x Inloopochtend Balans Spaanse Tafel Het Nieuwe Denken
25
• • • •
Open dag Groot Gasthuis Cityspecial Sevilla Groot Gasthuis Workshop ‘Durf te vragen’ voor zzp-ers en professionals Maand van het Spannende Boek: Marelle Boersma
Juni • • • • • • •
Filosofisch spreekuur Spaanse Tafel Expositie Marie-Jose Sluiter Workshop: poëzie lezen Veiling voor Villa Pardoes Workshop: poëzie lezen en schrijven PvdA Debat over aanpak pesten
Juli-augustus
• MakersBuzz
September - Maand van het Schrijven • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Expositie Paul Hammelburg Workshop Creatief schrijven door Jacobina Kunnen Zelf (dicht)kunst maken in de Zondagstudio EHBO voor teksten (i.s.m. De Schrijfwerkplaats Time management voor mensen met autisme Workshop beeldend dichten met Esther Porcelijn Workshop Schrijven is schrappen door Hans Hogenkamp Open Monumenten Dag: Wandeling ‘Van Geefhuis naar Gasthuis Open Monumenten Dag: Culturele Apotheek en Literaire biecht Boekpresentatie ‘Wat bezielt haar ... Spreekuur e-books Workshop Verhalen schrijven bij een foto door Sanneke van Hassel Spaanse Tafel Even ontspannen, mevrouw.. Workshop Personages door schrijver Ivo Victoria Workshop Presenteren door Willemijn Smeets Workshop Creatief schrijven in de klas Proefschrift: jonge schrijvers presenteren Debat PvdA: Power to the People Vertelpodium Het Lopende Vuur: Eric Borrias Beminde zusters, of de teloorgang v/h Rijke Roomse Leven - Maandagmiddagmatinee Masterclass Reisverhalen schrijven door Jan Donkers
26
Oktober - Voedselmaand en Kinderboekenweek • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Feest van Herkenning (4-12 j. Expositie Karin Voets t/m 30 november Billy geeft een feestje - Kinderboekenweek Kleine Ezel en jarige Jakkie - Kinderboekenweek Participatiewet: Droom of Gedrocht? GroenLinks Lessen van Mandela Personal Branding Neuzenfeest - Kinderboekenweek Popronde preview: Tenfold Popronde: Ape not Mice, Opie en James Wood Ontdek de pleegouder in je buurt Spreekuur verhalencoach Beer is jarig - Kinderboekenweek Hartjesdag: Literaire Snackbar Workshop Hiërogliefen schrijven Filmmiddag: Food, Inc Kind en Talentontwikkeling Muziek maken met Muis - Kinderboekenweek Informatiemarkt opvoeden Billy geeft een feestje - Kinderboekenweek Altijd Online?! Over kinderen en Social Media Feest met Fien en Milo - Kinderboekenweek Spreekuur e-books Food Directions Lustrum Perron-3 Muziek maken met Muis - Kinderboekenweek Wim is weg - Kinderboekenweek Filmmiddag: Food for Thought Lezing en workshop Zielsgesprekken Filmmiddag: Ratatouille Food Talks Spaanse Tafel Roze Verkiezingsdebat Filmmiddag: La Grande Bouffe Gewoon eten - Linda Hofman over zin en onzin van gezond eten - Maandagmiddagmatinee Spaanse Tafel Zorgzame zonen PvdA debat op het biebplein Vertelpodium Het Lopende Vuur: Nancy Wiltink en Esther Kornalijnslijper
November • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Schrijver Ivan Wolffers Stil de tijd: Leesgroep filosofie November Music: Mijke Sekhuis, Shuanne Chai en Micha Hamel Lessen van Mandela Avondeditie Boeken: Esther Gerritsen Spaanse Tafel Workshop: Aan het roer van jouw leven Verkiezingsdebat voor iedereen Senia informatiebijeenkomst leesgroep Geschiedenis Spreekuur van de Architectenwinkel Het Engeland van Jane Austen - Maandagmiddagmatinee Workshop ondernemerschap Poene Pom viert Sinterklaas Ik zet mijn schoentje klaar Extra: Workshop Ondernemerschap Drieluik Rusland Vier vrije voeten PvdA debat op het biebplein Vertelpodium Het Lopende Vuur: Storyslam
December • • • • • • • • •
Poene Pom viert Sinterklaas Ik zet mijn schoentje klaar Workshop: Echt contact maken met je kind Taxatiedag Munten- en Postzegelorganisatie Senia informatiebijeenkomst leesgroepen Duits en Engels The Scrooge experience Spaanse Tafel De architectenwinkel Kerstconcert Revesz Trio
27
28
Jeugdbibliotheken – leesplezier stimuleren Peutervoorlezen Het voorlezen aan peuters, dat in het najaar van 2013 in beide stadsbiebs was opgestart met hulp van de RABO Award, bleek bijzonder succesvol, met name in Stadsbieb Centrum. Al snel bezochten zo’n 25-30 peuters het voorleeshalfuurtje, met bijna evenveel (groot-)ouders. Daarom is het voorlezen aan peuters na de zomer uitgebreid tot vier keer per week, op woensdagochtend en op vrijdagochtend. Het peutervoorlezen wordt zowel door de peuters als door de (groot-)ouders zeer gewaardeerd en frequent gecombineerd met een langer verblijf in de bibliotheek.
Voorleescursus Speciaal voor vaders – en iedereen – die het maximale willen halen uit voorlezen aan hun kinderen is er een nieuwe online voorleescursus ontwikkeld door de CPNB samen met Ruben Nicolai. De Voorleescursus geeft tips om van voorlezen een geweldige ervaring te maken, zoals het kiezen van de juiste boeken en hoe vaak en hoe lang je het beste kunt voorlezen. De cursus is onderdeel van de campagne Vaders Voor Lezen en in november ook opgenomen in het aanbod van de HEMA Academie. Alle bibliotheekleden met een account bij de Bibliotheek/HEMA academie, kregen deze nieuwe Voorleescursus cadeau.
Nationale voorleesdagen: ‘Krrrr...okodil!’ De Voorleesdagen startten op 22 januari traditiegetrouw met een feestelijk voorleesontbijt in beide Jeugdbiebs en diverse andere locaties, waar bekende Bosschenaren kwamen voorlezen. Na het voorlezen uit ‘Krrrr...okodil!’, het Prentenboek van het Jaar, werd een lekker ontbijtje geserveerd. Kinderen konden meedoen met de speciale quiz. Kinderen van 0-6 die tijdens de campagne lid werden kregen een vingerpopje van Krokodil cadeau. Maar liefst 111 kinderen werden lid in deze periode.
Kinderboekenweek 2014: Feest! De 60ste kinderboekenweek ging feestelijk van start in de Jeugdbieb met Jonny de spin. Tijdens het voorlezen voor peuters stond het boek ‘Jonnie’ van Guido Van Genechten centraal. Jonnie de spin wilde zijn taartje delen met andere dieren, maar iedereen vluchtte weg voor hem.
In een luid toeterende optocht gingen alle kinderen naar Bon Appetit op het Biebplein om daar een lekker taartje te eten. Andere feestelijke activiteiten in deze week waren de speciale voorleeshalfuurtjes rond Billy geeft een feestje, Beer is jarig, Wim is weg, en Feest met Fien en Milo, Muziek met muis en het Neuzenfeest.
Voorleeskampioenen Dat voorlezen een kunst is waar je echt je best voor wilt doen, lieten leerlingen uit de bovenbouw zien. Tim van de Eng uit groep 7 van ’t Sparrenbos is uitgeroepen tot de nieuwe Bossche Voorleeskampioen na een spannende finale in Perron-3. De jury had het moeilijk want alle voorlezers waren ongelooflijk goed. Tim las voor uit Boy 7, omdat hij dit een ‘pakkend boek’ vindt. Nabila Kalliss (19) van Fontys Pabo ’s-Hertogenbosch wist ook in de provinciale finale van de Voorleeswedstrijd voor Pabo’s de jury te overtuigen van haar voorleeskunst.
Boeken op de Planken Boeken op de Planken is een samenwerking tussen Theater aan de Parade en de bibliotheek. Met de Biebpas kregen kinderen 5,00 euro korting op speciaal geselecteerde theatervoorstellingen die gebaseerd zijn op boeken. In de Jeugdbieb konden kinderen meedoen met allerlei extra activiteiten die de Bieb rondom de voorstellingen organiseerde, zoals een quiz of een speurtocht, waarbij vaak ook vrijkaartjes te winnen waren. Zo deden ruim 70 kinderen mee aan de AMG Schmidt-quiz. De voorstellingen in het aanbod waren: Kikker is jarig, Pippi Langkous, Junglebook, Tovenaar van Oz en Pluk van de Petteflet. Van het aanbod profiteerden 192 kinderen en 168 volwassenen.
Tien van de bieb De Bieb maakte in het najaar een selectie uit het concertaanbod van Muziekcentrum De Toonzaal en kon haar leden een korting van 3,00 euro per concert bieden. In het aanbod waren ook twee kinderconcerten opgenomen, een van de Gebroeders Kist en één met Dieuwertje Blok.
29
30
Digitale diensten Luisterpunten Met de herinrichting introduceerde Stadsbieb Centrum tegelijk een aantal ‘luisterpunten’ met Muziekwebluister. Via deze digitale service van Muziekweb hebben gebruikers direct toegang tot ruim zes miljoen tracks en Nederlandstalige informatie over albums, artiesten en genres. De eigen collectie cd’s is overgebracht naar het magazijn. Leden kunnen deze cd’s voortaan via de catalogus reserveren en lenen.
E-Bookplatform In januari ging het landelijke e-Bookplatform online. Hier kunnen leden enkele duizenden e-Books lenen, zoals thrillers, romans en non-fictie. Via de ‘bibliotheek App’ kunnen e-Books worden gelezen op smartphone of tablet. Online lezen op een computer of tablet kan via streaming, offline lezen is mogelijk door het boek te downloaden op een e-Reader. Het aanbod is landelijk en de uiteindelijke inhoud wordt bepaald door de uitgevers. Tot april was de gehele collectie gratis beschikbaar zodat leden kennis konden maken met deze nieuwe service. Daarna konden leesliefhebbers kiezen uit een standaardpakket of het uitgebreidere e-Bookpluspakket. Speciaal voor mensen die alleen e-Books willen lenen heeft Bibliotheek ’s-Hertogenbosch de e-Bookpas geïntroduceerd, die ook toegang geeft tot andere diensten van de bibliotheek zoals gratis internet, verhalencoach, HEMA Academie en Voordeelmetjebiebpas. In 2014 zijn in totaal 87 e-Bookpassen afgesloten. Ruim 1000 leden hebben samen iets meer dan 6.100 e-Books geleend. Landelijk ging het om bijna 120.000 leners en ruim 800.000 uitleningen.
Luisterbieb app Het aanbod van de Luisterbieb app is in 2014 flink uitgebreid met titels voor kinderen, jongeren, actuele romans en hoorcolleges. De LuisterBieb is de eerste luisterboeken-app in Nederland en werd in 2013 landelijk geïntroduceerd door Bibliotheek.nl.
Nieuwe Bibliotheek App De nieuwe App biedt nog meer service aan lezers. Met de app kunnen leners niet alleen welke boeken ze zelf in huis hebben, maar ook van hun familieleden en huisgenoten. Zo kunnen alle bibliotheekzaken makkelijk thuis geregeld worden. De app is te gebruiken door alle leden van een openbare bibliotheek in Nederland.
Meer Weten App Medio dit jaar is de bibliotheek gestopt met de Meer Weten App. De investeringen wogen niet op tegen het gebruik ervan. De Meer Weten App bood extra informatie bij een aantal lokale activiteiten. Door de diversiteit van de onderwerpen werd de app veelal incidenteel gebruikt en bleek het lastig om een vast publiek op te bouwen voor de App. Er zijn nog geen plannen voor een nieuwe app. Wel heeft de Bieb aansluiting gezocht bij het lokale initiatief Wiggle.
Wiggle Met Wiggle is Den Bosch een evenementenagenda voor de iPhone en Android rijker. Wiggle bevat het lokale culturele aanbod, waaronder het activiteitenprogramma van de Bieb, biedt daarbij diverse functionaliteiten en is gebruiksvriendelijk. In het voorjaar is Wiggle gepresenteerd door wethouder Jeroen Weyers van Jongeren en Cultuur. De app is gemaakt door de Bossche ontwikkelaars Studio Daad en Raak ICT en werd tijdens de ontwikkeling financieel gesteund door de gemeente. Om de activiteiten van de bibiotheek ook te vertonen op Wiggle is een koppeling gemaakt tussen de Bieb-website en Wiggle.
31
Marketing, onderzoek en communicatie Vernieuwde huisstijl Vorig jaar is besloten om de huisstijl te voorzien van een frisse, nieuwe ‘look and feel’. Eén die beter aansluit bij de richting waarin de bibliotheek zich beweegt, namelijk van een boekenuitleencentrum naar een breed kennis- en ontmoetingspunt dat heel verschillende doelgroepen bedient. Daarbij hoort een uitstraling die past bij al die verschillende doelgroepen. De vernieuwde stijl oogt strakker, zakelijker en lichter. Bij de lancering van de vernieuwde website van de Bieb is de nieuwe huisstijl geïntroduceerd. In de loop van 2014 zijn alle bestaande huisstijldragers als folders, briefpapier, posters en banieren, gefaseerd omgezet naar de nieuwe huisstijl.
Ledenwerving Mensen die zich in november en december aanmelden voor de Bieb aan huis kregen, ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum, 40% korting op hun abonnementsgeld voor 2015. Omdat de respons hierop lager was dan verwacht zal er in 2015 extra aandacht worden besteed aan ledenwerving binnen deze doelgroep.
Ledenbehoud In maart heeft de bibliotheek via een telemarketingactie wanbetalers laten nabellen. Leden die bewust of onbewust hun abonnementsgeld niet betaald hadden, werden herinnerd aan hun betalingsverplichting. In voorgaande jaren werden wanbetalers beschouwd als afhakers, die zelfs werden beloond met een incentive om weer lid te worden. Biebleden zijn echter tot wederopzegging gewoon lid van de bieb en moeten zelf actief hun abonnement opzeggen. De communicatie is aangepast om mensen voortaan hierop te wijzen. Resultaat van de actie is dat 254 leden (32%) alsnog hun abonnement hebben verlengd via een automatische incasso. Ruim 300 leden gaven aan dat ze het geld zelf zouden overmaken of aan de balie te betalen. Uiteindelijk hebben 139 leden dat ook daadwerkelijk gedaan. Daarmee komt het aantal leden dat met deze actie is teruggewonnen op 393.
Campagnes E-Book campagne en introductie e-Bookpas
Met een brede marketing- en communicatiecampagne en e-Booksspreekuren is het lenen van e-Books via bibliotheek.nl dit najaar onder de aandacht gebracht. Landelijk is het aantal e-Booklezers dankzij de campagne van de Bibliotheek.nl met 25% toegenomen. Speciaal voor de campagne is de landelijke collectie nog flink uitgebreid naar 7.000 e-Booktitels. Van alle volwassen bibliotheekleden in Nederland heeft inmiddels circa 6% de overstap naar het lezen van e-Books gemaakt; dit aantal loopt gelijk op met het marktaandeel van e-Books in ons land. In 2015 wordt het e-Book aanbod structureel onder de aandacht van onze leden en bezoekers gehouden. Voor leden die alleen e-Books willen lenen heeft de Bieb een nieuwe pas geïntroduceerd: de e-Book pas. Hiermee kunnen geen andere materialen geleend worden maar mensen kunnen wel gebruik maken van andere diensten van de bibliotheek, zoals gratis internet en kortingsacties.
Maand van het spannende boek
Een blind date met een boek: Leners konden tijdens de actiemaand juni een tas met onbekend inhoud te lenen. De reacties waren erg positief. In totaal werden er ruim 300 ‘verdachte pakketjes’ uitgeleend. In deze maand zijn nog eens 31 boekenbonnen uitgedeeld aan nieuwe leden.
PR campagne contributievrijdom tot 18 jaar
Alle leden tussen 15 en 18 jaar zijn geïnformeerd per brief over de verandering. Jongeren die hun lidmaatschap gedurende dit jaar hadden opgezegd zijn uitgenodigd opnieuw (gratis) lid te worden. Ook in 2015 zullen alle jongeren die 15 jaar worden op de hoogte worden gebracht van de contributievrijdom.
Communicatiecampagne herinrichting Stadsbieb Centrum
Via de digitale nieuwsbrief, facebook en twitter zijn mensen op de hoogte gehouden van de voortgang.
Leeszomercampagne
Het Vakantiepakket, de Luisterbieb app, Vakantiebieb app en e-Books zijn voor de zomer in één gezamenlijke PR campagne onder de aandacht van onze leden gebracht. Van de Vakantiebieb app hebben ten minste 330 mensen (leden en niet-leden) gebruik gemaakt.
32
Onderzoeken Update assortimentsanalyse
In plaats van de jaarlijkse assortimentsanalyse, waarbij alle producten en diensten van zowel het volwassen- als het jeugdaanbod getoetst worden aan een zelf ontwikkeld filtermodel, is dit jaar op een meer algemeen niveau managementinformatie over alle producten en diensten te verzamelen. Op basis van deze gegevens kon worden bepaald in hoeverre producten en diensten nog voldeden en waar actie genomen moest worden.
Bezoekersonderzoek
In dit vervolg op het onderzoek naar werkplekken uit 2013 heeft een stagiaire uitgebreid onderzoek gedaan naar doelgroepen die de stadsbibliotheken bezoeken, wat hun kenmerken en bezoekredenen zijn, van welke diensten zij gebruik maken en of er behoefte is aan andere dienstverlening. Een van de uitkomsten van dit onderzoek was de grote behoefte aan extra werk- en stilteplekken in de bieb.
Tarieven en Biebpassen
Net als in voorgaande jaren is ook in 2014 het abonnementen- en tarievenstelsel onder de loep genomen om te bepalen of er aanpassingen mogelijk cq nodig zijn. Dit resulteerde in de introductie van de Young Adults pas. De Toppas werd afgeschaft. De Young Adult pas is geïntroduceerd omdat deze doelgroep steeds belangrijk wordt voor de bieb en we voor jongeren de bibliotheek toegankelijker willen maken. Bij de herinrichting heeft deze doelgroep ook een eigen afdeling gekregen in Stadsbieb Centrum. Tegelijk is de Toppas afgeschaft. Dit laatste was ook een gevolg van het sluiten van de afdeling Beeld & Geluid en het verplaatsen van de cd- en dvd collectie. Hier ging wel een analyse aan vooraf van het leengebruik van deze groep en mogelijke (financiële) compensatie. Het afschaffen heeft ook geleid tot een daling van het leengeld voor deze media. Met het einde van de Toppas kwam ook de Toppas voor Zorginstellingen te vervallen. Deze pas die zo’n 10 jaar geleden werd geïntroduceerd en bood de activiteitenbegeleiding extra service en gemak. Door de veranderingen in de zorg werd er steeds minder gebruik van gemaakt.
Zorginstellingen kunnen voortaan gebruik maken van de voordeliger Instellingspas.
Digitale nieuwsbrief
Met ingang van mei 2014 wordt de nieuwsbrief verstuurd vanuit ons eigen ledenregistratiesysteem. Dit adressenbestand is meer up-to-date en bevat minder foutmeldingen, met name in het jeugdledenbestand. Hierdoor is het aantal werkelijke ontvangers gecorrigeerd.
33
Personeel en organisatie Formatie FTE Aantal medewerkers Gemiddeld in uren p/w
2012 2013 166,6 166,7 46,3 46,3 69 72 24 23
Integratie van teams 2014 161,9 44,9 67 24
Personeelsformatie Op 31 december 2014 waren er 67 mensen in dienst van Bibliotheek ’s-Hertogenbosch. Dat is minder dan in 2013 omdat taken van vertrokken medewerkers over andere medewerkers zijn verdeeld of vacatures niet meer ingevuld. Acht medewerkers hebben een voltijds dienstverband en 59 mensen werken in deeltijd. Er zijn 13 mannen en 54 vrouwen in dienst. Het gemiddeld aantal dienstjaren ligt op 15,25. Ruim 30% van het aantal medewerkers, met name leesconsulenten, is korter dan vijf jaar in dienst terwijl 19% langer dan 30 jaar in dienst is. Ten opzichte van 2013 is de gemiddelde leeftijd iets gestegen, namelijk van 46 naar 47 jaar.
Instroom, doorstroom en uitstroom In 2014 kwamen zes mensen in dienst in de functies van leesconsulent BoekStart in de kinderopvang, leesconsulent Primair en Voortgezet Onderwijs, hoofd educatie, jeugdinformatiedienstverlener, administratief medewerker en opruimkracht. Van negen medewerkers namen wij afscheid waarvan er twee vroegtijdig met pensioen gingen en één gebruik maakte van de levensloopregeling. Nu het pensioenfonds besloten heeft de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen van 65 naar 67 jaar, zal de uitstroom vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd langer op zich laten wachten.
Werving & Selectie In 2014 is geworven voor tien vacatures. Twee vacatures konden intern worden ingevuld. De respons voor de externe vacatures was gemiddeld 150. De gemiddelde duur van de vacaturevervulling bedroeg zes tot acht weken.
Naar aanleiding van de hoge werkdruk binnen het team Onderzoek & Ontwikkeling is een aantal werksessies georganiseerd rond werkprocessen. Een van de punten die hieruit naar voren kwamen was de behoefte aan meer verbinding met de uitvoerende teams. Dit punt is meegenomen in de plannen voor structuurwijziging, zodat per januari 2015 teams geïntegreerd gaan werken.
34
Arbo en ziekteverzuim In 2014 is een Risico Inventarisatie & Evaluatie opgesteld met behulp van de branche-RI&E instrument. De bedrijfsarts heeft als gecertificeerde Arbo deskundige deze RI&E en het daarbij behorende plan van aanpak getoetst en goedgekeurd. Een van de punten die uit de RI&E naar voren kwam was het verbeteren van de werkplekken van de leesconsulenten in de SchoolBiebs. Na een grondig werkplekonderzoek door een arbeidsdeskundige zijn de schoolBiEBs voorzien van werktafels, bureaustoelen en pc-accessoires, aangevuld met een individueel advies voor het verbeteren van de fysieke werkhouding om klachten te verminderen. Een andere maatregel was het organiseren van een jaarlijkse weerbaarheidstraining Omgaan met agressie voor alle medewerkers in de publieksdiensten. Verbetering van het binnenklimaat blijft een punt van aandacht. Het ziekteverzuim bedroeg in 2014 4,97%. Dat is een daling met 0,94% ten opzichte van 2013. Het ziekteverzuim exclusief de langdurige zieken lag dit jaar op 1,46%. Twee medewerkers werden gereïntegreerd in het kader van de Wet Poortwachter.
Stages Drie studenten zijn door de bibliotheek begeleid bij hun afstudeeropdracht of hun beroepspraktijkvorming. Zes jongeren hebben werk verricht bij de BiEB in het kader van hun maatschappelijke stage.
Opleiding en loopbaanontwikkeling • • • • • • • • • •
Medewerkers volgden trainingen, cursussen en bijscholingen:
MLP4you studiedag: één medewerker Scense Workspace Management Praktisch beheer: één medewerker Klaar voor de Wet Werk en Zekerheid: één medewerker Workshop Ipad voor beginners: één medewerker Zakelijk werken met Facebook: één medewerker Onderwijsspecialist Voortgezet Onderwijs: één medewerker Positioneer jezelf op school: twaalf medewerkers Trainer voorleescoördinator in de kinderopvang: één medewerker Verhalencoach: vier medewerkers Voorlichtingsbijeenkomst over het pensioen: alle medewerkers
• • • • • • • • • • • • • •
Excel 2010 voor gevorderden: één medewerker Seminar over psychisch verzuim: één medewerker Kennisdag voor 0-12 jaar in het onderwijs: twee medewerkers Congres Hoe maakbaar is de lezer: één medewerker Weerbaarheidstraining: Omgaan met agressie: elf medewerkers in de publieksdiensten Van kast naar inhoud – Flankerend cultuurbeleid – informatie: dertien medewerkers Makkelijk lezen: zeventien medewerkers Activiteit rondom titelkennis: zeventien medewerkers Voorleesworkshop: zeventien medewerkers List in de praktijk: zeventien medewerkers Praktijkworkshop met gebaren: zeventien medewerkers Digitaal lezen 0-4 jarigen: zeventien medewerkers Digitaal lezen 5-12 jarigen: zeventien medewerkers BHV: 9. Totaal aantal BHV’ers: 30.
35
36
Bijlage
37
38