4 minute read
Πανδημία COVID-19 και ρευματικές παθήσεις
from Bionews 18
Κλειώ Μαυραγάνη
Advertisement
Ρευματολόγος, Αν. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ
Μιχάλης Κουτσιλιέρης
Ενδοκρινολόγος, Καθηγητής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ & μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ Περισσότερο από ένα χρόνο μετά τη διακήρυξη της πανδημίας από τον ιό SARS-CoV2 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένας διαρκώς αυξανόμενος όγκος δεδομένων έχει διευρύνει τις γνώσεις μας απέναντι στην αντιμετώπισή της.
Όσον αφορά στους ασθενείς με ρευματολογικά νοσήματα, οι αρχικοί φόβοι για την επίδραση της ανοσοκατασταλτικής αγωγής στην ικανότητα του αμυντικού συστήματος να αντιμετωπίσει ικανοποιητικά τον «άγνωστο» ιϊκό εισβολέα έχουν σημαντικά αμβλυνθεί. Νεότερα μάλιστα ερευνητικά δεδομένα αναδεικνύουν τον προστατευτικό ρόλο ορισμένων αντιρρευματικών φαρμάκων (αντισωμάτων κατά προφλεγμονωδών κυτταροκινών ιντερλευκίνης-1, ιντερλευκίνης-6 και παράγοντα νέκρωσης των όγκων) στην πρόληψη σοβαρών επιπλοκών της νόσου. Αν λάβουμε υπόψη και την ανεξάρτητη συσχέτιση μεταξύ ενεργότητας της ρευματικής νόσου και αυξημένης θνητότητας από τη νόσο COVID-19, τότε γίνεται φανερό πόσο σημαντική είναι η συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής και της συστηματικής παρακολούθησης με στόχο τη διατήρηση της νόσου σας σε ύφεση.
Παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται και στην αντιμετώπιση των συννοσηροτήτων όπως η υπέρταση, ο διαβήτης και η στεφανιαία νόσος, που συχνά απαντώνται σε ασθενείς με χρόνια ρευματικά νοσήματα και έχουν συσχετισθεί με αυξημένη σοβαρότητα νόσου και θάνατο από COVID-19, επιπλοκές που μπορούν να μειωθούν με κατάλληλη παρέμβαση. Σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η χρήση αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου, η οποία φαίνεται να μειώνει τη θνητότητα στα πλαίσια του COVID-19 από κάθε ένδειξη.
Παρόλο που ακόμα αναμένονται περισσότερα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα χορήγησης βιταμίνης D σε ασθενείς με ρευματικές παθήσεις, η διατήρηση των επιπέδων βιταμίνης D του ορού σε σε φυσιολογικά επίπεδα φαίνεται να συσχετίζεται με ευνοϊκή έκβαση νόσου στα πλαίσια του COVID-19, στον γενικό πληθυσμό. Αν λάβουμε υπόψη πως η ένδεια βιταμίνης D συναντάται συχνά σε ασθενείς με ρευματολογικά νοσήματα, αποκατάσταση των επιπέδων σε φυσιολογικά επίπεδα είναι επιθυμητή. Η διατήρηση άρτιας φυσικής κατάστασης μέσω τακτικής σωματικής άσκησης είναι εξέχουσας σημασίας για την αντιμετώπιση των ασθενών με ρευματικά νοσήματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αερόβιος άσκηση και ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης θα πρέπει να ενθαρρύνονται δεδομένης της ευεργετικής επίδρασης στη φυσική αλλά και ψυχική ευεξία. Δεδομένου ότι το stress έχει συστηματικά συσχετισθεί με εξάρσεις των ρευματικών νοσημάτων, τεχνικές αποτελεσματικής διαχείρισής τoυ θα πρέπει επίσης να καλλιεργούνται.
Ο εμβολιασμός έναντι του COVID-19 σε ασθενείς με ρευματικά νοσήματα συστήνεται συστηματικά και ειδικές οδηγίες για την τροποποίηση ορισμένων ανοσοτροποποιητικών/ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων θα
πρέπει να δίνονται από τους θεράποντες ιατρούς, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή αντισωματική απόκριση κατά πρωτεϊνών του ιού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι προς το παρόν δεν υπάρχουν μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των εμβολίων ειδικά σε ασθενείς με ρευματικά νοσήματα. Με βάση όμως α) την προηγηθείσα εμπειρία από τους εμβολιασμούς με γρίπη και πνευμονιόκοκκο στους πληθυσμούς αυτούς, β) το ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και την αποτελεσματικότητα των νέων εμβολίων στον γενικό πληθυσμό και γ) τον αυξημένο κίνδυνο νοσηρότητας και θνητότητας από τον ίδιο τον SARS-Cov2 λόγω γενικών αλλά και σχετιζόμενων με τη νόσο επιβαρυντικών παραγόντων, οι ασθενείς με ρευματικά νοσήματα θα πρέπει να εμβολιάζονται συστηματικά κατά του SARS-CoV2.
Παρόλο που θεωρείται αυτονόητο, τονίζουμε τη σημασία λήψης μέτρων προστασίας κατά του SARS-CoV2, με τη χρήση προστατευτικής μάσκας, τη σχολαστική απολύμανση των χεριών και τη διατήρηση φυσικής απόστασης. Αν παρ’ ελπίδα και παρά την τήρηση των κανόνων προστασίας έχουμε προσβολή από τον SARS-CoV2, τότε θα πρέπει να ειδοποιηθεί άμεσα ο θεράπων ιατρός σας για τη λήψη ειδικών οδηγιών ως προς τη χρήση των ανοσοτροποποιητικών φαρμάκων. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες οδηγίες από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας, σε περίπτωση έκθεσης στον ιό SARS-CoV2, σουλφασαλαζίνη και μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα μπορούν να συνεχιστούν, ενώ υδροξυχλωροκίνη, ανοσοτροποποιητικά φάρμακα της νόσου (π.χ. tacrolimus, κυκλοσπορίνη, μυκοφαινολικό οξύ, αζαθειοπρίνη, βιολογικοί παράγοντες κατά κυτταροκινών πλην της ιντερλευκίνης-6 και αναστολείς JAK κινασών) θα πρέπει να διακόπτονται παροδικά. Εξαίρεση αποτελούν οι αναστολείς του υποδοχέα της ιντερλευκίνης 6, οι οποίοι μπορούν να συνεχιστούν μετά από σύσταση του θεράποντος ιατρού. Σε περίπτωση COVID-19 νόσησης, τα ανωτέρω ανοσοκατασταλτικά θα πρέπει να διακοπούν, ενώ σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα από το αναπνευστικό θα πρέπει να διακόπτεται και η χορήγηση μη στερινοειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Σε ενδεχόμενο παρατεταμένου εμπυρέτου, υποξυγοναιμίας, δύσπνοιας ή θωρακικού άλγους, συνιστάται περαιτέρω εκτίμηση σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Επανέναρξη της ανοσοτροποποιητικής αγωγής θα πρέπει να γίνεται 7 με 14 μέρες από την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων, ενώ για τους ασυμπτωματικούς ασθενείς με επιβεβαιωμένο PCR θετικό αποτέλεσμα για SARS-Cov2, 10 με 17 μέρες μετά την ημερομηνία του θετικού τεστ.
Κλείνοντας, η αντιμετώπιση της COVID-19 πανδημίαςπρόκληση για όλους πόσο μάλλον για τους ασθενείς με χρόνια συστηματικά ρευματικά νοσήματα. Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο, πολλά ερωτήματα παραμένουν ακόμη αναπάντητα. Τήρηση κανόνων υγιεινής, έλεγχος της υποκείμενης νόσου και εμβολιασμός αποτελούν τα κύρια διαθέσιμα όπλα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή της.
