Η βασική συμπτωματολογία του SARS-CoV-2

Η βασική συμπτωματολογία

του SARS-CoV-2

Ευάγγελος Καποτής

Μοριακός Βιολόγος, Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ Τ α συμπτώματα του SARS-CoV-2 και η κλινική εικόνα του COVID-19 προκύπτουν από την ταξινόμησή του στο είδος των κορωνοϊών. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν διάφορα είδη κορωνοϊών τα οποία έχουν βρεθεί σε ανθρώπους όσο και σε ζώα. Κατατάσσονται στην υποοικογένεια Orthocoronaviridae (τάξη: Nidovirales, υποτάξη: Cornidovirineae, οικογένεια: Coronaviridae), ενώ χωρίζονται σε 4 γένη όπου έχουμε τους α- / β- / γ- / δ- coronaviruses, με τους μεν α, β να προσβάλλουν τα θηλαστικά και τους δε γ, δ κυρίως τα πτηνά. Ο SARS-CoV-2 που εδώ μελετάται είναι άμεσα συγγενικός με τον MERS-COV και τον SARS-CoV και ανήκουν όλοι στους betacoronaviruses. Κοινό γνώρισμα των κορωνοϊών είναι ότι το γονιδίωμά τους αποτελείται από μονόκλωνο RNA και με μήκος 26,4-31,7 kb είναι το μεγαλύτερο γονιδίωμα που εμφανίζεται στους μέχρι τώρα γνωστούς RNA ιούς.

Εκτός από ένα πλήθος μη δομικών πρωτεϊνών, συμπεριλαμβανομένης της εξαρτώμενης από το RNA πολυμεράσης RNA (RdRp), το ιικό RNA κωδικοποιεί 4 σημαντικές δομικές πρωτεΐνες, δηλαδή την πρωτεΐνη νουκλεοκαψιδίου (Ν) που περιβάλλει το γονιδίωμα RNA του ιού και 3 πρωτεΐνες μεμβράνης: Την S-γλυκοπρωτεΐνη, την πρωτεΐνη M(Matrix) και την πρωτεΐνη του φακέλου (Ε). Η S-γλυκοπρωτεΐνη που εντοπίζεται στην επιφάνεια του CoV μπορεί να προσκολληθεί στον κυτταρικό υποδοχέα ACE2 (angiotensin-converting enzyme 2) στην επιφάνεια των ανθρώπινων κυττάρων και ο εντοπισμός του υποδοχέα αυτού στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα αποτελεί εφαλτήριο της συμπτωματολογίας και της διασποράς του ιού.

Εκτός της δομής και της λειτουργίας του SARS-CoV-2, ιδιαίτερο κλινικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η συμπτωματολογία του ιού. Η εμφάνιση συμπτωμάτων ξεκινάει κατά μέσο όρο στις 5,2 ημέρες επώασης του ιού στο ανθρώπινο σώμα (με εύρος: 1-14 ημέρες), με τα καταγεγραμμένα συμπτώματα να ποικίλλουν ως προς το είδος και τη σοβαρότητα.

Βάσει της τρέχουσας επιστημονικής βιβλιο-

γραφίας τα συμπτώματα παρουσιάζουν μια διαβάθμιση σπανιότητας (rarity). Τοιουτοτρόπως, τα πλέον συχνά είναι ο πυρετός, ο ξηρός βήχας και η «κούραση» (fatigue). Λιγότερο συχνά είναι η κεφαλαλγία, η διάρροια, η δύσπνοια, ο πονόλαιμος, πόνος στα κόκκαλα/ αρθρώσεις, παραγωγή πτυέλων, αιμόπτυση, λεμφοπενία, ενώ σε αρκετούς ασθενείς παρατηρείται ανοσμία και αγευσία και σε πιο ακραίες περιπτώσεις επιπεφυκίτιδα. Στα πιο σοβαρά συμπτώματα συγκαταλέγονται οξείς πόνοι και πίεση στο στήθος, απώλεια ομιλίας ή κίνησης, σύγχυση (confusion), καθώς και παρατεταμένα υψηλός πυρετός (>38°C).

Με αφορμή την καλύτερη κατανόηση των συμπτωμάτων και με επακόλουθη εξακρίβωση πλήθους θετικών δειγμάτων στον SARSCoV-2, καθώς και τη χρήση των ιστορικών των ασθενών, έγινε ποσοτικοποίηση των συμπτωμάτων σε τυχαίο δείγμα ασθενών, ώστε να δημιουργηθεί το φάσμα της συμπτωματολογίας, αλλά και να κατανεμηθούν τα θετικά κρούσματα σε ηλικιακές ομάδες (η παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε στο τμήμα Μοριακής Γενετικής του ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ).

Μετά το πέρας της καταγραφής των συμπτωμάτων κατέστη σαφές πως κάθε ασθενής παρουσίαζε κατά μέσο όρο τουλάχιστον ένα από τα παραπάνω συμπτώματα, ενώ αρκετοί παρουσίασαν έναν συγκερασμό αυτών. Το πλέον χαρακτηριστικό σύμπτωμα ανεδείχθη ο πυρετός, καθώς στις μισές περιπτώσεις των ασθενών ήταν εμφανής (51%). Ακολούθως, ο βήχας παρουσιάστηκε στο 20% των ασθενών, ενώ πονόλαιμος και πόνος στα κόκκαλα αφορούσαν το 1/10 των ασθενών. Αγευσία και ανοσμία παρατηρήθηκε περίπου στο 5% των περιπτώσεων, ενώ παρατηρήθηκαν και τα λοιπά συμπτώματα όπως: ρίγος, κόπωση, καταρροή και κεφαλαλγία. Ακραία συμπτωματολογία παρουσιάστηκε σε ποσοστό της τάξεως του 1% με χαρακτηριστικό σύμπτωμα την ασφυξία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε το γεγονός πως περίπου το 1/3 (34%) των θετικών δειγμάτων του εργαστηρίου αφορούσαν ασυμπτωματικούς ασθενείς ή ασθενείς που διενεργούσαν μοριακό τεστ προληπτικά και δεν είχαν καμία ένδειξη πως φέρουν ιικό φορτίο. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει την εύκολη διασπορά που μπορεί να τελεσφορήσει

1

2

Εικόνα 1. Η επί τοις % συχνότητα εμφάνισης των χαρακτηρισμένων συμπτωμάτων του COVID-19

Εικόνα 2. Η ηλικιακή διαβάθμιση των θετικών κρουσμάτων για SARS-CoV-2.

(Προσαρμοσμένες εικόνες από Λουίζου, et al. Τμήμα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

και είναι απόδειξη της ευκολίας που οδήγησε στην πανδημία του ιού (pandemic outbreak). Τα δεδομένα φαίνονται στην εικόνα 1. Σύμφωνα με τα παραπάνω επήλθε η επιβεβαίωση των συμπτωμάτων που παρουσιάζονται στη βιβλιογραφία και κατέστη ζωτικής σημασίας η συμπλήρωση σωστού ιστορικού, το οποίο μαζί με τη μοριακή τεχνική της PCR συντελεί στην πλήρη διάγνωση ασθενών με COVID-19.

Στα πλαίσια της διερεύνησης των θετικών κρουσμάτων πραγματοποιήθηκε επίσης ηλικιακή κατανομή των ασθενών, ώστε να φανεί σε ποιαν ηλικιακή ομάδα έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο ο ιός. Το αποτέλεσμα της διερεύνησης αυτής ανέδειξε ως κύριο εκπρόσωπο του SARS-COV-2 την ηλικιακή ομάδα των 36-54 ετών με ποσοστό 34%, ενώ ακολουθούν οι ηλικιακές ομάδες των 54-70 ετών και 18-36 ετών με ποσοστά 29% και 28% αντίστοιχα. Στον αντίποδα τα θετικά κρούσματα ατόμων ηλικίας 0-18 και 70+ ήταν της τάξεως του 5%. Τα παραπάνω ευρήματα συνιστούν ομάδες υψηλής και χαμηλής μεταδοτικής ισχύος και θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν, όσον αφορά τη δυναμική της διασποράς του ιού.