Smaakmakend herfst 2016 by Biologica

nยบ 4 | herfst 2016

van uw biologische specialist

Shiitakes uit Overijssel Proef de Turkse zon in abrikozen Pittige stoofschotel met bulgurballetjes

verse v vegan bites

inhoud

herfst 2016 11 22 18

recepten in dit nummer 9 Salade met geroosterde paddenstoelen | Portobello steak sandwich

Ook wij staan achter biologisch, want producten die maximaal bijdragen aan gezondheid, dierenwelzijn en milieu geven wij graag een plek in onze schappen! En dankzij het betrouwbare keurmerk is het makkelijk kiezen. Ontdek hoe jij ook achter biologisch kunt staan op Ontdekbio.nl/achterbio.

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafson | Bereiding Ingmar Niezen

22 Teriyaki-tofu op een warme salade van maïs en snijbonen | Ramen met roergebakken groenten en tamariamandelen | Bulgur-gehaktballetje in pittige ratatouillestoof

4 Lekker veel paddenstoelen De vraag naar paddenstoelen groeit. Kwekers spelen hierop in met meer soorten en meer smaken. En altijd gedacht dat shiitakes uit Japan moeten worden ingevlogen? Mis! Ook deze zijn made in Holland

12 Turks fruit Op bezoek bij een biologische abrikozenteler in de oogsttijd. ‘Negentig procent van de gedroogde abrikozen bij ons in de schappen komt uit Turkije.’

18 Zout, zoet en umami Er zijn allerlei Aziatische producten waarmee gerechten lekker hartig, fris of pittig van smaak worden. Wat kun je bijvoorbeeld doen met een scheut Japanse rijstwijn of Thaise ananasazijn?

en verder in dit nummer 16 22 27 31

Bio 10daagse Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Wouter Vuijk | herfst 2016 3

‘Ik begin met niets, ik máák die paddenstoel’

Oesterzwammen, shiitakes en champignons Ze zijn oerder dan oer, hebben een goede bite en ze komen in steeds meer exotische bio-soorten en smaken op ons af: paddenstoelen. Bijzondere telers geven een inkijkje in het oudste dorp van de Zuiderzeepolder en een heus sprookjesbos. Menno Haveman

ET IS ALWEER zo’n twintig, dertig jaar geleden dat Menno Haveman ging pionieren met paddenstoelen in het dennenbos achter zijn huis. Intussen ligt daar voor kenners een goed bewaard geheim: shiitakekwekerij Haveman. In dit ambachtelijk biologische bedrijf worden shiitakes geteeld zoals het in Japan al eeuwen gebeurt: niet op substraat maar op eikenhouten boomstammetjes.

Bijzonder Het is er niet alleen sprookjesachtig mooi, de oogst is van de hoogst smakelijke kwaliteit. Die wordt verorberd door gasten van toprestaurants als De Librije in Zwolle, maar je kunt de nootachtige en kruidige shiitakes van Menno ook proeven op andere plekken in Nederland zoals bij Proefkamer het Reestdal in Balkbrug, een uitspanning op tien minuten rijden van Haveman. Meer dan de helft van de 4 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

paddenstoelen van Haveman wordt door Puur Noord Nederland en enkele andere groothandels gedistribueerd naar onder andere de horeca en natuurwinkels.

Natuurlijker telen kan haast niet. Een substraatteler begint bij vijftig en eindigt bij honderd: die koopt kanten-klare zakjes substraat en kan na relatief korte tijd oogsten.’

Vertroetelen

Pionieren

‘Mijn teeltproces gaat langzaam’, vertelt Menno, ‘aan de oogst gaat twee jaar arbeidsintensief werk vooraf. In de natuur groeien shiitakes in bossen, ze voeden zich met de voedingsstoffen uit dood eikenhout. Bij mij groeien ze in dezelfde atmosfeer, op eikenhouten boomstronken waarin ik gaten heb geboord en die ik vul met biologisch broed. Na twee jaar groeit het mycelium, het wortelstelsel, door de stam en vormen zich de eerste vruchtlichamen: de shiitakes. Daarna kan ik iedere dag gedurende drie tot vijf jaar steeds een paar exemplaren plukken. Ik moet mijn stammetjes echt vertroetelen. Het is moeilijker om hierop kilo’s te maken: tegenover mijn 60 kilo zou substraatteelt 700 kilo opbrengen. Ik begin bij nul en eindig bij honderd.

Door velen wordt hij geprezen als expert, maar Menno blijft er nuchter onder. ‘Voor mijn gevoel blijf ik nog steeds pionieren. De kunststof doordrukstrips die ik gebruik voor mijn entmethode wil ik graag vervangen door afbreekbaar materiaal. Het is belangrijk dat we nadenken over ons milieu en over duurzaam ondernemen. Ik deel mijn kennis met collega’s, daar doe ik niet moeilijk over. Het gaat erom dat je iets maakt en verkoopt dat echt is. Ik merk dat mensen mijn verhaal steeds meer waarderen, de meeste die hier komen kijken hebben zoiets nog nooit gezien. Daar voel ik me happy bij.’

www.shiitakekwekerij.nl meer paddestoelen op pagina 6

Tekst Nicole Willemse | Fotografie dutchphotography.nl

Japanse telerskunst in Overijssel

| herfst 2016 5

‘Door een zorgvuldig kweekproces krijg je smaakvolle paddenstoelen’ Familie Koolen Gesloten bio-kringloop

E LIEFDE voor paddenstoelen is Teun Koolen en zijn broer Koen met de paplepel ingegoten. ‘Mijn vader wist al vroeg: door een zorgvuldig kweekproces krijg je smaakvolle paddenstoelen.’ Hun vader is al sinds 1981 champignonteler in de Zuiderzeepolder en nog altijd directeur. ‘Hij was al duurzaam toen het woord nog niet was uitgevonden,’ vertelt Teun.

Gesloten keten ‘We hebben een zogenaamde gesloten keten: de voedingsbodems van de champignons worden op onze eigen akkerbouwgrond hergebruikt als bodem voor aardappels, tarwe, graan en groente. We werken milieuvriendelijk, zonder gewasbeschermingsmiddelen. De biologische partners waarmee we samenwerken maken net als wij hun eigen grondstoffen. Omdat we zowel de grondstoffen als de teelt in eigen hand houden, kunnen we het hele proces zelf beheersen.’ 6 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

De biologische champignons volgen bij Koolen dezelfde weg als bij gangbare telers, maar met het grote verschil dat de voedingsbodem waaruit hun paddenstoelen groeien biologisch is. Doorgroeide compost en daarop een laag dekaarde, dat is waar het allemaal mee begint. Voor de compost zijn de bestanddelen als stro, paardenmest, gips en soms kuikenmest biologisch gecertificeerd. De voedingsbodem wordt in versneld tempo onderworpen aan de seizoenen, waarbij de temperatuur en luchtvochtigheid telkens beïnvloed worden alsof het eerst zomer en daarna herfst is. Na twee weken komen de eerste knopjes boven de grond en vanaf dat moment gaat het snel: elk uur groeien de champignons met 5 procent. Na een kleine week kunnen er zo’n twee weken lang champignons worden geplukt. Bij Koolen gebeurt dat met de hand. Na de oogst kan het proces weer van voor af aan beginnen, startend met een nieuwe biologische voedingsbodem. Het innovatieve oogstsysteem zorgt ook voor betere arbeidsomstandighe-

den. Sinds 2013 heeft Koolen Champignons het Fair Produce keurmerk, dat staat voor een hoogwaardig sociaal personeelsbeleid.

Veelbelovend ‘Wij zijn groot in witte en kastanjechampignons, maar het aanbod van speciale soorten paddenstoelen, beukenzwammen en gele oesterzwammen groeit. Daarvoor werken we samen met andere telers. Onze gele oesterzwammen met hun typische cashew-achtige smaak komen elke dag vers uit Zuid-Limburg. Als onze vrachtwagens aan het einde van de dag alle bestellingen hebben uitgeleverd, gaan die mee terug op transport. Zo rijden we nooit met lege vrachtwagens.’ En intussen stijgt het aantal paddenstoelenliefhebbers in ons land. Veelbelovend, vindt Teun. ‘Ik verwacht dat de omzet in biologisch gaat versnellen en dan vooral wat betreft de speciale soorten. We zijn benieuwd hoe dit gaat uitpakken.’

www.koolen1981.nl paddenstoelen recepten op pagina 9&11 | herfst 2016 7

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafson | Bereiding Ingmar Niezen

Door het roosteren en bakken komt die heerlijke aardse smaak naar boven

Verwarm de oven voor op 225 Â°C. Snijd de paddenstoelen in stukken. Meng ze in een ovenschaal met de helft van de olie, de rozemarijn en naar smaak zout en peper. Spreid de paddenstoelen uit in de ovenschaal en rooster ze 15 minuten in het midden van de oven. Marineer intussen de bosui 5 minuten in de azijn. Klop er vervolgens de resterende 1Â˝ eetlepel olie en naar smaak zout en peper door. Maak met de spiraalsnijder

van de courgette spaghetti of schaaf de courgette in reepjes en meng ze door de dressing. Meng in een kom de rucola melange met de geraspte wortel. Schenk het vocht uit de schaal met paddenstoelen bij de courgette en meng de courgette vervolgens door de sla met wortel. Schep de paddenstoelen op de salade en schaaf de kaas boven de salade. Lekker met boerenbrood. | herfst 2016 9

Enorme portobello's met een lekkere bite

PORTOBELLO STEAK SANDWICH hoofdgerecht, 2 personen

Controle Certisys BE-BIO-01.

2 portobello paddenstoelen | 2 eetlepels olijfolie | 1 grote ui, in dikke ringen | zout en peper | 1-2 eetlepels crema di balsamico | 2 ciabattabroodjes | twee plukjes waterkers of gemengde sla | 1-2 eetlepels groene pesto Verwarm de helft van de olie in een kleine koekenpan, leg de uiringen er naast elkaar in, strooi er wat zout op en bak ze 20-25 minuten op heel laag vuur, zodat ze heel langzaam lichtbruin en lekker zoet worden. Stoom de paddenstoelen 10-15 minuten. Dep ze vervolgens heel goed droog, bestrijk ze met de crema di balsamico en strooi er wat zout en peper over. Bak de portobelloâ&#x20AC;&#x2122;s in de resterende eetlepel olie aan elke kant 2 minuten. Snijd ze, net zoals een biefstuk, in plakken. Snijd de ciabattabroodjes open, bestrijk de binnenkant dun met de pesto, leg de waterkers op de onderste helft, leg daarop de paddenstoel, dan de uiringen en eindig met de bovenkant van het broodje. Lekker met een salade van cherrytomaatjes.

BE-0 01

www.limafood.com

De natuur. Niet meer, niet minder.

| herfst 2016 11

Gedroogde abrikozen uit Malatya De gedroogde abrikozen van de Nieuwe Band komen uit Malatya in Turkije. Ze worden niet gezwaveld en zijn vol van smaak. Abrikozenteler Bahri Tulaz: ‘Het belangrijkste ingrediënt? De Turkse zon.’

Witroze bloesemzee Bahri Tulaz is in Malatya opgegroeid. Als klein jongetje speelde hij al in de boomgaarden. Naast abrikozenteler was hij vroeger docent. Nu hij met pensioen is, houdt hij zich fulltime met de abrikozen bezig. ‘Oorspronkelijk komt de abrikoos uit China. De Romeinen namen hem mee naar Turkije, zo kwam hij in deze regio terecht. Nu is Turkije hét abrikozenland. Negentig procent van de gedroogde abrikozen die je bij jullie in de schappen ziet, komt hiervandaan.’ Abrikozen en Malatya zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de lente is de hoogvlakte een witroze bloesem12 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

zee. Alle abrikozenbomen staan in het voorjaar in bloei. ‘Ze bloeien vroeg en met die kou kan het soms voorkomen dat de knoppen bevriezen. In 2014 hadden we daardoor een heel slecht abrikozenjaar. Maar als het niet vriest is het de mooiste tijd van het jaar. Overal bloesems en vogels. De friszoete geur vult dan de straten van de dorpen.’

Schudden aan de bomen Nu is het zomer en oogsttijd. In de boomgaarden schudden telers met stokken abrikozen uit de bomen. Plukkers rapen ze op en stoppen ze in manden die langzaam vol raken. Bahri Tulaz is één van de tachtig abrikozenboeren die wordt begeleid door Rapunzel, een biologische organisatie die met een groot team van landbouwingenieurs de boeren adviseert. Er is een groot verschil tussen biologische en niet-biologische abrikozen. Tijdens de teelt gaan boeren al anders met hun bomen om. Een niet-biologische boer wil over het algemeen zo snel mogelijk een zo groot mogelijke oogst van de boom halen. Daarom snoeit hij de bomen niet of nauwelijks zodat er snel vruchtdragende takken aan de bomen komen. De jonge bomen krijgen daardoor niet de kans om goed te wortelen, worden snel overbelast, raken uit

Tekst Dorien Dijkhuis | Fotografie de nieuwe band

E VELDEN OP DE HOOGVLAKTE van Malatya, in het zuidoosten van Turkije, kleuren diepgeel. Op lange rijen doeken liggen duizenden en nog eens duizenden abrikozen te drogen in de zon. De hitte zindert boven de vlakte. Het plateau is de ideale plek voor abrikozenteelt, vertelt abrikozenteler Bahri Tulaz. ‘Vanwege de hoge ligging en de hoge bergketens die het gebied omgeven zijn de winters ijskoud en de zomers snikheet en droog. Daar voelt de abrikoos zich goed bij.’

| herfst 2016 13

Het Het oude oude graan voormodern een een modern modern leven nevel nredom nee roov naarg eduo teH Het oude graangraan voor voor een levenleven

®® KAMUT khorasan khorasan tarwe, met metzachte zijn zijn zachte zachte en en KAMUT®KAMUT khorasan tarwe, tarwe, met zijn en nootachtige nootachtige smaak, wordt wordt gewaardeerd gewaardeerd voor voor zijn zijn nootachtige smaak, smaak, wordt gewaardeerd voor zijn hoge hogevoedingswaarden voedingswaarden en enzijn zijn lichte lichteverteerbaarheid. verteerbaarheid. hoge voedingswaarden en zijn lichte verteerbaarheid.

® Voedingswaarde Voedingswaarde en enenergie. energie. Voedingswaarde en energie. Het Het KAMUT KAMUT®®handelsmerk handelsmerk garandeert: garandeert: Het KAMUT handelsmerk garandeert: ® ®® KAMUT KAMUTtarwe khorasan khorasan tarwe levert meer meer energie dan dan KAMUT khorasan leverttarwe meer levert energie danenergie authentiek authentiek khorasan khorasangraan graan authentiek khorasan graan moderne moderne tarwe tarwe en enbevat bevatmeer meer eiwitten, eiwitten,aminozuren, aminozuren, moderne tarwe en bevat meer eiwitten, aminozuren, altijd altijdverbouwd biologisch biologischverbouwd verbouwd altijd biologisch vitaminen en enals mineralen, mineralen, als vitaminen envitaminen mineralen, zink, kalium, alszink, zink, ijzer,kalium, kalium, fosfor, ijzer, ijzer,fosfor, fosfor, nooit nooit genetisch genetischgewijzigd gewijzigd nooit genetisch gewijzigd magnesium en en vooral vooraleen selenium, selenium, een een spoorelement spoorelement magnesium magnesium en vooral selenium, spoorelement een eeneiwit eiwit gehaltevan van12-18% 12-18% een eiwit gehalte van gehalte 12-18% datstaat bekend bekend staat sterke om om zijn zijn sterke sterke antioxidante antioxidante dat bekenddat om staat zijn antioxidante tussen tussen 400 400 en en(µ1000 1000 ppb (µ(µg/kg) tussen 400 en 1000 ppb g/kg)ppb selenium g/kg)selenium selenium eigenschappen. eigenschappen. eigenschappen. 98% vrij van98% 98% alle vrij sporen vrijvan vanvan alle alleziekten sporen sporenvan vanziekten ziekten 99% vrij van99% 99% contaminerende vrij vrijvan vancontaminerende contaminerende variëteiten van variëteiten variëteitenvan van Verteerbaarheid Verteerbaarheid en enonderzoek. onderzoek. Verteerbaarheid en onderzoek. modern tarwe modern moderntarwe tarwe KAMUT KAMUT®® tarwe KAMUT® khorasan khorasan khorasan tarwe werd nooit nooit genetisch genetisch werdtarwe nooitwerd genetisch gemanipuleerd gemanipuleerd en enbevat bevat minder minder complexe complexe gluten die diezegt de gemanipuleerd en bevat minder complexe gluten die gluten Wat Wat Wat wetenschap: zegt zegtde dewetenschap: wetenschap: gemakkelijker gemakkelijker tete verteren verteren zijn. zijn.uitstekend Het Het isis een een uitstekend uitstekend gemakkelijker te verteren zijn. Het is een hoge voedingswaarden hoge hogevoedingswaarden voedingswaarden alternatief alternatief voor voor moderne moderne tarwe. tarwe. Uit Uitblijkt een een studie studie blijkt blijkt alternatief voor moderne tarwe. Uit een studie antioxidanteantioxidante antioxidante en ontstekingsremmende en enontstekingsremmende ontstekingsremmende dat datpersonen, de demeeste meeste personen, personen, dieniet nietaan aan coeliakie coeliakieleden leden dat de meeste die niet aandie coeliakie leden eigenschappen eigenschappen eigenschappen maar maar wel welwaren gevoelig gevoelig waren voor voortarwe, moderne moderne tarwe, tarwe, maar wel gevoelig voorwaren moderne gunstig voorgunstig gunstig de darmflora voor voorde dedarmflora darmflora ® ®® geen geenhadden problemen problemen hadden met het eten etenvan vanKAMUT KAMUT geen problemen methadden het etenmet vanhet KAMUT verbetering verbetering van verbetering de symptomen van vande desymptomen van symptomen het prikkelbare van vanhet hetprikkelbare prikkelbare khorasan producten. khorasan khorasanproducten. producten. darmsyndroom darmsyndroom darmsyndroom verminderingvermindering vermindering van cardiovasculaire van vancardiovasculaire cardiovasculaire risicofactoren risicofactoren risicofactoren gunstig voorgunstig gunstig mensenvoor voor die mensen lijden mensen aan die die glutenlijden lijdenaan aanglutenglutengevoeligheidgevoeligheid gevoeligheid niet gebonden niet nietaan gebonden gebonden coeliakie aan aancoeliakie coeliakie beschermingbescherming bescherming tegen de ontwikkeling tegen tegende deontwikkeling ontwikkeling van van van diabetescomplicaties diabetescomplicaties diabetescomplicaties Het volledigHet Het onderzoeksprogramma volledig volledigonderzoeksprogramma onderzoeksprogramma kunt u kunt kuntuu raadplegenraadplegen op raadplegen www.kamut.com op opwww.kamut.com www.kamut.com

Proef het verschil. Proef Proefhet hetverschil. verschil. Dit alles isDit Dit mogelijk alles allesisisdank mogelijk mogelijk zij: dank dankzij: zij: Door zijn Door Door uniekezijn zijn smaak unieke unieke ensmaak smaak gemakkelijke en en gemakkelijke gemakkelijke biologische biologische landbouw biologischelandbouw landbouw ®® verteerbaarheid verteerbaarheid verteerbaarheid is KAMUT® khorasan isisKAMUT KAMUT tarwe khorasan khorasan de ideale tarwe tarwede deideale ideale audits bij verdelers audits auditsbij bijverdelers verdelers graansoort graansoort voor graansoort tal vanvoor voor verschillende tal tal van van verschillende verschillende bereidingen,bereidingen, bereidingen, hoge kwaliteit hoge hoge gegarandeerd kwaliteit kwaliteitgegarandeerd gegarandeerd dank zij het dank dankzij zijhet het gaande vangaande een gaande snelle van van hap een een totsnelle snelle een volledige hap haptot toteen een maaltijd. volledige volledigemaaltijd. maaltijd. KAMUT® handelsmerk KAMUT KAMUT®®handelsmerk handelsmerk De zachte De smaak De zachte zachte van smaak deze smaakgraansoort van van deze deze graansoort elimineert graansoort elimineert elimineert controle mogelijkheid controle controlemogelijkheid mogelijkheid om de puurheid om omde de vanpuurheid puurheidvan van daarenboven daarenboven daarenboven de behoeftede deaan behoefte behoefte extra suiker aan aan extra extra in desuiker suiker inin eindproducten de de eindproducten eindproducten na te gaan na natetegaan gaan producten. producten. producten. Naast meel, Naast Naast het meel, meel, basisingrediënt het het basisingrediënt basisingrediënt van brood,van van brood, brood, Waar Waar Waarkopen. kopen. pannenkoeken, pannenkoeken, pannenkoeken, koekjes en cake, koekjes koekjes is en dit en graan cake, cake, isideaal is dit dit graan graan ideaal ideaal kopen. ® ®® KAMUT KAMUT KAMUT khorasan producten khorasan khorasan producten zijn producten verkrijgbaar zijn zijn verkrijgbaar verkrijgbaar voor snacks,voor voor ontbijtgranen snacks, snacks,ontbijtgranen ontbijtgranen en muesli, pasta, en enmuesli, muesli, boulgour, pasta, pasta,boulgour, boulgour, in de meeste in in natuurvoedingswinkels, de de meeste meeste natuurvoedingswinkels, natuurvoedingswinkels, biologische biologische biologische couscous, couscous, pizza, couscous,plantaardige pizza, pizza, plantaardige plantaardige dranken, bier, dranken, dranken, bier, bier, winkels en winkels bakkerijen. winkels en en bakkerijen. bakkerijen. kweekgrassap, kweekgrassap, kweekgrassap, enz. enz. enz. Alle beschikbare Alle Alle beschikbare beschikbare producten, producten, producten, per land en per perper land land en en per per Onze recepten Onze Onze zijnrecepten recepten beschikbaar zijn zijnbeschikbaar beschikbaar op www.kamut.com op opwww.kamut.com www.kamut.com categorie, categorie, zijn categorie, terug te zijn zijn vinden terug terugop tete vinden www.kamut. vinden op op www.kamut. www.kamut. com com com Herkomst.Herkomst. Herkomst. Voor meer Voor informatie, Voormeer meerinformatie, contacteer informatie,contacteer contacteer Een voorouder Een Eenvan voorouder voorouder moderne van van tarwe, moderne moderne khorasan tarwe, tarwe, tarwe khorasan khorasantarwe tarwe nele.callebert@kamut.com nele.callebert@kamut.com nele.callebert@kamut.com is afkomstigisis van afkomstig afkomstig Mesopotamië, van van Mesopotamië, Mesopotamië, gelegen ingelegen gelegen de inin de de Vruchtbare Sikkel, Vruchtbare Vruchtbare een gebied Sikkel, Sikkel,een in een het gebied gebied Midden-Oosten ininhet hetMidden-Oosten Midden-Oosten dat zich uitstrekt dat dat zich zich vanuitstrekt uitstrekt Egypte van tot vande Egypte Egypte valleien tot tot de van de valleien valleien de van van de de Tigris en de Tigris Eufraat. Tigrisen ende deEufraat. Eufraat.

MERK KHORASAN TARWE MERK MERKKHORASAN KHORASANTARWE TARWE MERK KHORASAN TARWE MERK MERKKHORASAN KHORASANTARWE TARWE

nele.callebert@kamut.com nele.callebert@kamut.com nele.callebert@kamut.com - www.kamut.com --www.kamut.com www.kamut.com - Tel. +33 (0)6 --Tel. Tel. 64+33 +33 87 (0)6 72 (0)6 92 64 6487 8772 7292 92

IN HET HART VAN BOLIVIA SELECTEERT PRIMÉAL AL 27 JAAR DE BESTE QUINOA OM U EEN BREDE VARIËTEIT ® TUMA K TE BIEDEN VAN GRANEN MET AAN UNIEKE EN SMAKELIJKE COMBINATIES.

ne eth caz njiz tem ,ew rat nasarohk njiz roov dreedraaweg tdrow , kaams egith catoon .diehraabreetrev eth cil njiz ne nedraawsgnideov egoh

‘Je proeft de Turkse zon in de abrikozen’

.eigrene ne edraawsgnideoV : treednarag kremslednah ®TUMAK teH AA N MAXIMUM S IE T A K nad eigrene reem t revel ew rat nasarohk ®ETEUNM N naarg nasarohk keitnehtua A R GA ,neruzonima ,nettiwie reem taveb ne ew rat enO reN doVmA N EIWITTEN dwuobrev hcsigoloib djitla R B + nim v ELRIJK ,rofsof ,rezji ,muilak ,kniz sla ,nelarenim ne ne+ dgizjiweg hcsiteneg tioon VaEtiZ t n e m e l e r o o p s n e e , m u i n e l e s l a r o o v n e m u i s e n g a m %81-21 nav etlaheg tiwie nee etnadixoitna ekrets njiz mo taats dnekeb tad muineles )gk/gµ( bpp 0001 ne 004 nessut .neppahcsnegie netkeiz nav nerops ella nav jirv %89 n a v n e t i e t ë i r a v e d n e r e n i m a t n o c n a v j i r v % 9 9 vervangen worden q balans en moeten al na twintigewjaar .keozredno ne diehraabreetreV rat nredragen dom mindoor nieuwe bomen. Biologische bomen h c s i t e n e g t i o o n drew ew rat nasarohk ®TUMAK der vruchten, maar gaan twee keer zo lang mee. eid netulg exelpmoc rednim taveb ne dreelupinameg :pahcsnetew ed tgez taW dneketstiu nee si teH .njiz neret rev et rekjilekkameg nedraawsgnideov egoh Zacht door waterdamp tkjilb eiduts nee tiU .ew rat enredom roov feitanretla edze nevan mmde ersboom gnikekomen, tstno neworden etnadide xoabrikozen itna Zodra nedel eikaileoc naa tein eid ,nenosrep etseem ed tad eppahcNa sndrie egiedagen op kleden in de zon te drogenngelegd. worden de pittenaeruit roflmgehaald rad ed en roodrogen v gitsnze ugnog drie ,ew rat enredom roov neraw gileoveg lew raam na. erablekkirtot p tevier h ndagen av nem otDaarna pmys eworden d nav gze nirverzameld, etebrev gecon- ®TUMAK nav nete teh tem neddah nemelborp neeg * *voor de witte, rode en zwarte quinoa troleerd en naar de fabriek gebracht. .netcudorp nasarohk moordnDaar ysmrvinden ad opnieuw kwaliteitscontroles plaats en worden de abrinerotcafocisir erialucsavoidrac nav gnirednimrev FRANCE - www.primeal.bio - www.ekibio.fr - (Het volledige assortiment is verkrijgbaar in uw bio-winkel) -nkozen etulg ‘schokgevroren’, naa nedjil eid nlees: esnezemworden roov gzo itsnsnel ug mogelijk bevroren zodat eventuele insecteneitjes onschadelijk eikaileoc naa nednobeg tein diehgileoveg gemaakt nav gniworden. lekkiwtno ed neget gnimrehcseb Biologische abrikozen worden niet gezwaveld. seitacilpmocsetebaid uZwavelen tnuk amgebeurt margoom rpskabrikozen eozrednlanger o gidehoudbaar llov teH te maken en om hun gele kleur te behouden. Biologische moc.tumak.www po negelpdaar abrikozen zijn daardoor niet meer geel, maar krijgen een natuurlijke bruine kleur. Na het drogen :jiz knad kjilegom si sella tiD pasteuriseert Rapunzel de abrikozen met waterdamp, wuheerlijk obdnalzacht ehcsblijven igoloiben heel waardoor de abrikozen s r e l e d r e v j i b tiduabrikozen a vol van smaak. Maar die smaak hebbensde tvolgens eh jiz knBahri ad dTulaz reednook araaan gegdetizon etilatewdanken. k egoh ® TUJeMproeft AK hem remsleop dnde ahzon. ‘Abrikozen líjken nietkalleen naook v dterug iehruin updeed mo di ehkjilegom elortnoc smaak.

naag et an netcudorpdnie

.nepok raaW Rapunzel is een biologische

.lihcsrev teh feorP ekjilekkameg ne kaams ekeinu njiz rooD elaedi ed ew rat nasarohk ®TUMAK si diehraabreetrev ,negnidiereb ednellihcsrev nav lat roov troosnaarg .djitlaam egidellov nee tot pah ellens nee nav ednaag t reenimile t roosnaarg ezed nav kaams ethcaz eD ed ni rekius artxe naa et feoheb ed nevobneraad .netcudorp ,doorb nav tnëidergnisisab teh ,leem tsaaN laaedi naarg tid si ,ekac ne sejkeok ,nekeoknennap ,ruogluob ,atsap ,ilseum ne nenargtjibtno ,skcans roov ,reib ,neknard egidraatnalp ,azzip ,suocsuoc .zne ,passargkeewk moc.tumak.www po raabkihcseb njiz netpecer eznO

inhde dat TUM Abio K raabgjirkgroothandel rev njiz nedie tcudalopionierde rp nasaro k ®tijd Inmiddels ehcsigolonog ib ,sinlede knikinderschoenen wsgnideov ruutstond. an etse em ed ni bestaat het bedrijf dertig .nejirejaar kkaen b nwerkt e slekhet niw als enige bedrijf in Turkije honderd procent rep ne dnal rep ,netcudorp erabkihcseb ellA team .tumak.wbiologisch ww po nmet ednihet v egrootste t guret n jiz ,evan irogetac landbouwingenieurs. Rapunzel werkt samen moc .tsmokreH tachtig deoV streek rond remet etca tnoc ,eabrikozentelers itamrofni reeminro e w r a t n a s a r o h k , e w r a t e n r e d o m n a v r e d uoroov neE Malatya en heeft met al deze boeren persoonlijk moc.tumak@trebellac.elen e d n i n e g e l e g , ë i m a t o p o s e M n a v g itsmokfa si contact. De boeren worden ondersteund met ibePaco g neeSalcedo ,lekkiS iserde abtrotse thcurVvoorzitter van de landbouwkundig advies en kwaliteitscontroles. netsoO-neddiM teh ni deoer eiellav ed Almendrera tot etpygE del navSur tkeinrtsAndalusië, tiu hciz taSpanje. d In het vroege voorjaar krijgen de boeren al een ed nav ncoöperatie Sinds 1995 financieel voorschot op de verwachte oogst. . t a a r f u E e d n e s i r g i T koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk. 29 27 78 46 6)0( 33+ .leT - moc.tumak.www - moc.tumak@trebellac.elen

EWRAT NASAROHK KREM EWRAT NASAROHK KREM

De Bio10daagse komt er weer aan!

Voedsel met het bio-keurmerk wordt volgens de biologische landbouwmethode geteeld. Dit is beter voor mens en dier ĂŠn beter voor al het leven in de bodem.

U kiest als lezer van Smaakmakend voor biologisch. Maar heeft de buurman, een familielid of het sportmaatje biologisch al ontdekt? Haal ze over tijdens de Bio10daagse! Van 17 t/m 26 september is bio extra aantrekkelijk in de supermarkt, in de natuurvoedings-winkel, in restaurants ĂŠn bij de boer.

Tekst Dorien Dijkhuis | Illustratie shutterstock.com

IJDENS DE BIO10DAAGSE slaan we tien dagen lang de handen ineen met de natuurvoedingswinkels, supermarkten, boeren en groothandels om biologisch breed op de kaart te zettenâ&#x20AC;&#x2122;, vertelt Marieke Develing, marketingcommunicatiemanager van Bionext. â&#x20AC;&#x2DC;Heel Nederland ademt dan de sfeer van biologisch. Dat is bijzonder.

16 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

Met het thema â&#x20AC;&#x153;Ontdek bioâ&#x20AC;? laten we zien waarom we achter biologisch staan. Voor de lezers van Smaakmakend is de keuze voor bio heel logisch, de Bio10daagse is vooral gericht op al die buren, schoonouders en sportmaatjes die biologisch nog niet hebben ontdekt. De feestelijke aanbiedingen en acties gelden natuurlijk voor iedereen!

Wist u dat het assortiment bij de natuurvoedingswinkels bijna wekelijks wordt uitgebreid? Grijp nu uw kans en ontdek nog mĂŠĂŠr bio.â&#x20AC;&#x2122;

Hoe herken je biologische producten? Aan het groene blaadje. Dit unieke Europese keurmerk staat sinds 2012 verplicht op alle verpakte biologische voeding uit Europa.

Het 'groene blaadje' - dat ook in zwart/ wit afgedrukt mag worden â&#x20AC;&#x201C; laat zien dat het bedrijf voldoet aan de wettelijke eisen voor biologische productie en dat het bedrijf onder onafhankelijke controle staat. Biologische producten moeten gemaakt worden van biologische ingrediĂŤnten.

Check www.bio10daagse.nl voor alle feestelijke activiteiten en aanbiedingen.

Producten met het bio-keurmerk dragen maximaal bij aan gezondheid, dierenwelzijn en milieu.

Elk voedingsmiddel met het bio-keurmerk wordt door de hele productieketen heen streng gecontroleerd.

Het bio-keurmerk garandeert dat de oorspronkelijke eigenschappen van

de ingrediĂŤnten zonder kunstmatige toevoegingen het best tot hun recht komen in het eindproduct.

Op de ingrediĂŤntendeclaratie kunt u zien welke ingrediĂŤnten allemaal biologisch zijn. Vaak staat er â&#x20AC;&#x2DC;*= van biologische oorsprongâ&#x20AC;&#x2122;. Deze ingrediĂŤnten met een * zijn allemaal biologisch. Sommige ingrediĂŤnten of technische hulpstoffen zijn simpelweg (nog) niet biologisch beschikbaar. Er bestaat een lijst van toegestane toevoegingen in een biologisch product. Skal Biocontrole ziet er in ons land op toe dat de recepturen van producenten voldoen aan de biologische wetgeving.

Het bio-keurmerk betekent dat het product gentechvrij is. Zo blijven de

natuurlijke eigenschappen van gewassen beschikbaar voor iederee n, en niet alleen voor de grote concerns die er octrooien op willen verkrijg en.

Kippen en varkens leven door het bio-keurmerk zoals ze dat van nature zouden doen. Ze kunnen lekker scharrelen in een buitenruimte en genieten van een zand- of modderbad. Dat houdt ze gezond, voorko mt afwijkend gedrag en levert smakelijke producten.

Koeien lopen dankzij het bio-keurmerk in de wei, daar waar ze horen en vinden er klaver en kruiden voor hun gezondheid.

De biologische boer krijgt een eerlijke prijs voor zijn of haar producten door het bio-keurmerk.

Telers die produceren onder het bio-keurmerk proberen de natuur zo goed mogelijk te begrijpen omdat de natuur het werk voor ze doet.

Producten met het bio-keurmerk garanderen een schone oogst

en een gezonde bodem. Dat is beter voor mens en dier ĂŠn voor de toekomst van onze planeet.

Waarom kiest u voor bio? Deel uw keuze op Facebook of Twitter! #achterbio | herfst 2016 17

Aziatische smaakmakers

Zout, zoet en umami zijn de karakteristieke basissmaken in de Aziatische keuken. Nu de producten vrijwel allemaal ook biologisch verkrijgbaar zijn, kun je er eindeloos mee variĂŤren, zowel in traditionele oosterse gerechten als in gerechten uit de westerse keukens. q

15 16

7 14

6 12

20 19

4 5 18 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

| herfst 2015 19

Wat is umami? Deze basissmaak wordt ook wel de

vijfde smaak genoemd en omschreven als hartig of bouillonachtig. De smaak die we uit de westerse keuken kennen in bijvoorbeeld gedroogde tomaten, paddenstoelen of oude (Parmezaanse) kaas zet de smaakpapillen aan het werk, waardoor je alles beter proeft. Umami geeft een bevredigend gevoel aan je eten.

1&2 Mirin is een Japanse rijstwijn die alleen wordt gebruikt om mee te koken. Mirin is een essentiële smaak uit de Japanse keuken. Deze rijstwijn lijkt een beetje op medium sherry. Probeer mirin daarom ook eens in een saus voor vis.

3 Thaise ananasazijn is fris van smaak met een fruitige, lichtzoete nasmaak. Lekker in dressings, maar roer ook eens scheutje door roergebakken groenten.

4 Bruine Japanse rijstazijn heeft een rijke,

Tekst Anneke Ammerlaan | Beeld Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson

frisse, lichtzoete smaak en krijgt zijn kleur door het rijpen in aardewerken kruiken. Ideaal bij vis, graanen groentegerechten.

5 Gembersiroop wordt in de Indonesische keuken gebruikt. De combinatie van zoet en pittig is ook heerlijk in dressings 6 Noodle broth is een geconcentreerde vega bouillon uit Japan, speciaal voor noedelsoepen, maar ook heerlijk in Hollandse wok- of groentestoofgerechten.

7 Sesamolie in de oosterse keuken wordt gemaakt van geroosterd sesamzaad en is in de Aziatische keuken een echte smaakmaker die vlak voor het serveren aan het gerecht wordt toegevoegd. Bak niet in sesamolie maar gebruik het rauw, dan wordt het niet bitter.

8 Ginger Thai shoyu is een Japanse sojasaus

13 Wasabipoeder

die op smaak is gebracht met Thaise smaakmakers, waaronder verse gember, knoflook, stroop van gerst en mirin. Heerlijk puur als dipsaus of over groenten en als smaakmaker in graanen wokgerechten en groentesappen.

gemaakt van Japanse mierikswortel, wordt aangemaakt met wat water zodat een pasta ontstaat die gebruikt wordt om de sojasaus bij sushi en sashimi te kruiden. Maak ook eens wasabimayonaise, heerlijk bij bijvoorbeeld rauwkost.

9 Thaise Shirachi chilisaus is letterlijk en

14 Thaise zoute sojasaus is wat ze in de

figuurlijk hot. In Amerika gaat hij net zo makkelijk op burgers, en pizza’s als in barbecuesauzen. Gebruik hem als je ergens een pittige saus bij wilt hebben. Verwarm de saus echter niet, want dan verliest hij zijn pit.

Aziatische keuken een lichte sojasaus noemen. Je kunt de saus gebruiken om te dippen en in elk gerecht waar je iets zout en wat umami wilt toevoegen. Er is ook een zoete variant die je heel goed in plaats van ketjap manis kunt gebruiken.

10 Thaise vissaus

15 Teriyakisaus is een kant-en-klare marinade of saus voor grillgerechten. Hij wordt gemaakt door sojasaus met mirin en suiker in te koken.

wordt gemaakt van gefermenteerde vis en heeft daardoor een heel hoog umamigehalte. Voeg de saus vlak voor serveren toe aan Thaise curry’s of groentegerechten. Heel verrassend ook in pastasauzen met tomaat.

11 Umeboshi pasta is een zoutzure pasta gemaakt van gezouten inheemse Japanse pruimen. Traditioneel wordt hij gebruikt als smaakmaker bij gekookte en gestoomde groenten. Met zijn zoutheid en pittigheid is deze pasta ook heerlijk in andere oosterse marinades voor vlees en vis.

12 Miso van bruine rijst wordt in Japan Genmai genoemd. Het aandeel soja is redelijk hoog. De miso rijpt 2-3 jaar op eikenhouten vaten. De smaak is robuust en je kunt deze miso gebruiken voor de traditionele misosoep en als zoute smaakmaker in allerlei gerechten. Het is heel trendy om een klein beetje miso te voegen aan een dressing voor een salade.

16,17&18 Tamari lijkt op sojasaus, maar is sterker van smaak. Vooral geschikt als smaakmaker in gerechten en sauzen en iets minder als pure dipsaus. Tamari strong is nog geconcentreerder en de low salt versie bevat minder zout. Zie bladzijde 23 voor een recept met tamari. 19 Sushi soyasaus is een milde sojasaus, speciaal bedoeld om sushi in te dippen. Ook lekker in dressings en andere sauzen.

20 Tamarishoyusaus gekruid met wasabi en koriander, is direct te gebruiken als dipsaus, maar ook als smaakmaker in dressings, wokgerechten, salades en als marinade.

| herfst 2016 21

elke dag lekker

Teriyaki-tofu op een warme salade van maĂŻs en snijbonen

Ramen met roergebakken groenten en tamariamandelen

PROLATERRE TOFULUCIOUS WOK TERIYAKI

Deze tofuwokblokjes zijn 100 procent biologisch. En zowel de tofu als de gebruikte kruiden zijn 100 procent plantaardig, dus geschikt voor vegans. De gekruide blokjes hoef je alleen maar in wat olie krokant te bakken en aan een gerecht toe te voegen. Dat kan een klassiek noedelgerecht zijn, maar ook een (warme) salade.

22 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

TERRASANA TAMARI

Tamari is een op traditionele wijze bereide sojasaus uit Japan en is natuurlijk gefermenteerd. Tamari is krachtiger en rijker van smaak dan shoyu sojasaus en daardoor ook geschikt voor bereidingen met een iets langere kooktijd. Tamari is geschikt voor mensen die glutenvrij eten. De tamari van TerrraSana is 100 procent biologisch.

| herfst 2016 23

Bulgur gehaktballetje in pittige ratatouillestoof

elke dag lekk er

TERIYAKI-TOFU OP EEN WARME SALADE VAN MAÏS EN SNIJBONEN

RAMEN MET ROERGEBAKKEN GROENTEN EN TAMARI-AMANDELEN

BULGUR GEHAKTBALLETJE IN PITTIGE RATATOUILLESTOOF

hoofdgerecht, 2 personen

Verwarm 2 eetlepels zonnebloemolie in een hapjespan, schep de snijbonen erdoor, voeg het limoensap, de limoenschil, sojasaus en 2 eetlepels water toe en stoof de groente afgedekt 6 minuten. Voeg de maïs toe en stoof alles afgedekt nog 5 minuten. Rooster intussen de sesamzaadjes in een kleine koekenpan goudbruin en schud ze op een bord. Verhit de resterende eetlepel zonnebloemolie in deze pan en roerbak de teriyakiblokjes in enkele minuten krokant. Verdeel de groente met stoofvocht over 2 borden, strooi er vervolgens de wokblokjes over en druppel de sesamolie over de borden. Garneer eventueel met korianderblad.

Verwarm de oven voor op 200 °C. Meng de amandelen met ½ eetlepel olie, 1 eetlepel tamari en het kerriepoeder. Spreid ze uit op de bakplaat en rooster ze 10 minuten in de oven. Schud ze op een plank en hak ze grof. Bereid de noedels volgens de aanwijzingen op het pak. Verhit de resterende olie in een wok en roerbak hierin de gember en knoflook 1 minuut. Voeg de groenten toe en roerbak alles 4-5 minuten. Voeg de resterende tamari toe en roerbak nog 1 minuut. Meng het aardappelmeel met de mirin en 4 eetlepels water, roer dit door de groenten en breng aan de kook. Meng nu de ramen door de groenten, verdeel alles over 2 borden en strooi de amandelen erover.

hoofdgerecht, 4 personen

Week de bulgur volgens de aanwijzingen. Meng het gehakt met de bulgur, ras-elhanout of Marokkaanse kruiden, fijngesnipperde sjalot en naar smaak zout en peper. Vorm er ovale balletjes van en leg ze 20 minuten in de koelkast. Verhit de olie in een ruime braadpan en bak de gehaktballetjes hierin rondom bruin en in ca. 10 minuten gaar. Haal ze uit de pan. Fruit nu de ui en de knoflook in de olie, voeg de paprika, courgette, rode peper en oregano toe en fruit 1 minuut mee. Voeg de pot tomatensaus toe, breng aan de kook en laat alles 15-20 minuten in een open pan zachtjes koken. Leg de gehaktballetjes in de groentesaus en laat ze in een paar minuten warm worden. Proef en breng eventueel verder op smaak met zout en peper. Lekker met grof brood of met rijst.

NIEUWE BAND PASSATA RUSTICA

24 s m a a k m a k e n d 4 | herfst 2016

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafson | Bereiding Ingmar Niezen

Passata is het

Italiaanse woord voor tomatensaus. Deze ‘passata rustica’ wordt volgens klassiek recept bereid als de biologische tomaten op hun allerrijpst zijn, waardoor de smaak rijk en vol is en de saus lekker lobbig. Passata rustica is iets grover dan je misschien gewend bent van de tomatensauzen, maar dat maakt het zo’n heerlijke basis voor stoofgerechten en stoere soepen.

| herfst 2016 25

Winkelwaar

net dat beetje extra Deze Aziatische sauzen geven soepen, sauzen, wokgerechten, groente- en granenschotels net dat beetje extra. Tamari heeft een iets sterkere smaak dan shoyu omdat het alleen met sojabonen wordt bereid, shoyu smaakt wat zoeter en lichter doordat er geroosterde tarwe aan is toegevoegd. Tamari kan gelijk al aan het begin van het koken in de pan, maar van shoyu gaan veel smaakeigenschappen verloren als je het verhit. Voeg shoyu daarom pas aan het eind toe. Adviesprijs € 2,05 (shoyu) | 250 ml € 2,59 (tamari) | 250 ml www.nieuweband.nl

con Amore e Passione

De biologische Mediterrane keuken sinds 1991! La BIO IDEA staat al 25 jaar voor de beste mediterrane biologische producten. Gemaakt door toegewijde familiebedrijven op Sicilië en het Italiaanse vasteland.

3x bulgur!

Bulgur is lekker makkelijk en snel te maken. Traditioneel wordt bulgur in Indiase en mediterrane gerechten gebruikt als pilav, tabouleh en kibbeh, maar het is ook een geweldig alternatief voor rijst, pasta of couscous. De gewone bulgur is van harde tarwe gemaakt. Nieuw in het assortiment zijn de spelt- en gerstbulgur van Demeterkwaliteit. Tip: gebruik bij de bereiding bouillon in plaats van water voor nog meer smaak. Adviesprijs vanaf € 2,20 | 500 g www.nieuweband.nl

Uit Italië

La BIO IDEA 25 jaar : het Jubileum Kookboek! Bijzondere verhalen en lekkere recepten van onze Italiaanse producenten, dit najaar in uw natuurvoedingswinkel! www.labioidea.nl

Isola Bio heeft eigen boerderijen en productielocaties in Italië waar hun plantaardige dranken worden ontwikkeld en geproduceerd: van zaaien tot oogsten en van productie tot transport. En dat proef je! In de unieke Bruine Rijstdrank bijvoorbeeld. Deze drank heeft een heerlijke, friszoete smaak en bestaat uit water, bruine volkoren rijst, zonnebloemolie en een snufje zeezout. Ook een fijn alternatief voor koemelk. Adviesprijs vanaf: € 1,89 / 1 l

swingende smaken Heerlijke dorstlessers op basis van appelsap met elk hun unieke receptuur. Rocky Red wordt gekenmerkt door granaatappel, bij Funky Yellow komt de guave in smaak naar voren en de Jazzy Green is heerlijk verfrissend door een vleugje vlierbloesem. Altijd leuk, weer iets nieuws! Adviesprijs € 2,39 | 1 l www.natudis.nl | herfst 2016 27 | herfst 2016 27

Winkelwaar

Echte boeren zuivel, rechtstreeks van de boerderij uit het natuurgebied Weerribben-Wieden ZONDER TOEGEVOEGDE BIET- OF RIETSUIKER GEZOET MET AGAVE

nieuw

Nieuwe naam! Het Bee natural assortiment van De Traay zal geleidelijk overgaan in Bee honest cosmetics. Bee honest cosmetics bevat uitsluitend natuurlijke producten, nu met een nog betere kwaliteit : veel van de producten van De Traay bevatten biologische fairtrade honing. Hiernaast worden projecten ondersteund die een

belangrijke bijdrage leveren aan de natuur en de bijen. Nieuw is de rozen dagcrème met o.a. bijenwas, shea butter en zoete amandelolie. Verpakt in een hygiënische tube zonder omdoosje, dat scheelt weer verpakkingsmateriaal. Adviesprijs € 8,95 | 50 ml www.detraayhoning.com

Salud! WWW.WEERRIBBENZUIVEL.NL

biodynamische kwaliteit

In het Spaanse kustgebied Levante maakt Bodega de Pinoso al sinds 1932 biologische wijnen. En ze stonden met het stempel ‘omfietswijn’ in het winkelschap. De Monastrell is soepel en zonnig van smaak en doet het goed bij salades, vis en op het terras. De Blanco is fruitig en expressief, perfect bij vlees, wild en (bos) paddestoelen of als aperitief. Krachtiger vlees en wild op het menu? Zet dan de Tinto Especial op tafel. Speciale aanbiedingsprijs € 3,99 (rood/wit) | fles € 4,99 (Especial) | fles Geldig van 1 september tot en met 30 november 2016. www.organicwineconcept.nl

Lekker luchtje

In de Coconut Shampoo van Urtekram zit biologisch nectar van kokosnoten en o.a. olie van zoete sinaasappel. Goed voor een zalige friszoete geur, hydraterend, en het zeewierextract dat erin zit geeft het haar weer even een goede boost. Ook de douchegel voor de normale huid is vochtinbrengend en heeft die tropische kokosgeur. Een cadeau voor jezelf of een ander. Adviesprijs € 5.99 | 250 ml www.natrada-biologischeverzorging.nl

Fruitig & kruidig

Hoorns

Biodynamische koeien mogen van hoorns tot staart koe zijn. Jeroen Konijn legt uit: “Als biodynamisch boer zet ik de eigenheid van de koe centraal. De hoorns symboliseren dat ik de koe in haar wezen respecteer en dat ze helemaal - met hoorns en al - koe mag zijn. Ik vind het mooi als mijn koeien hun natuurlijke gedrag ten volle kunnen uitleven. Met trots kan ik kijken naar koeien die symmetrisch gevormde hoorns hebben. Dat is een prachtig gezicht en maakt mij vrolijk.”

Zuiver in Zuivel

ww w.zui v e r zui v e l .nl

Green T’e is het resultaat van versgetrokken theeblaadjes van Green Bancha, een Japanse groene thee. Dit vormt de basis voor nieuwe verfrissende dranken die op smaak zijn gebracht met superfruits en kruiden. Gezoet met appelsap en gemaakt van biologische ingrediënten, zijn Green T’e Vlierbloesem & Acerola (subtiel en zacht), Gember & Kardemom (warm en pittig) en Granaatappel & Goji (zoetzuur en fruitig) drie verrassende smaaksensaties. Adviesprijs € 1,69 | 330 ml www.limafood.com | herfst 2016 29 | herfst 2016 29

de beste bio-adresjes De Roek Vakantiebungalows bij Otterlo, 1500m van Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij en vegetarische maaltijden www.deroek.nl www.Bio-Ron.com Bio logisch voor dier, plant en bodem. (H)eerlijke voeding en suppletie. OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, bio-babyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl www.gezichtspunten.nl Brochures over gezondheid van lichaam, ziel en geest EKO textiel bij PURE COVERZ: bedbad-tafel-keuken & stoffen www.purecoverz.nl 0226 341 965 Héérlijke bio/veg. vakantie in Auvergne, Fr. kamer/yurt/tent. Wandelen, rust, gastvrijheid: www.lagarnasette.net nu al 25 jaar! Vers en diepvries biologisch vlees van rund, varken,kip en lam. Direct van de boerderij! Kijk op www.degroenegeer.nl Biologische en natuurlijke kleding, garens en textiel, bezoek www.ecotex.nl

NIEUW! Biologische Kokosbloesemstroop Onze kokosbloesemstroop wordt gemaakt van vers biologisch kokosbloesemsap. De stroop heeft een licht caramelachtige en zoete smaak. Heerlijk op een pannenkoek, door yoghurt, over muesli of als zoetmiddel bij het bakken van koekjes! Net als onze overige zoetmiddelen is de kokosbloesemstroop een goed en smaakvol alternatief voor geraffineerde suiker.

www.detraay.com

PRIMAVERA NEDERLAND Biologische essentiële oliën, cosmetica en producten voor de aromatherapie. Webshop: www.bloesemremedies.com Eco-logies in de Achterhoek. Modern comfort, warme sfeer. www.detimmerschuur.nl Wilt u hier ook adverteren? Dat kan al vanaf € 60,00 (excl. btw). Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. 06 186 50 517 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl

Vaker biologisch nieuws ontvangen? Op www.bionext.nl/nieuwsbrief kun je je opgeven voor verschillende digitale biologische nieuwsbrieven.

colofon

Wouter Vuijk

SMAAKMAKEND 4 • herfst 2016 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw biologische specialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext.

is oprichter en eigenaar van De Traay én lid van de imkergroep die zich heeft ingezet voor biologisch gecertificeerde honing uit eigen land. ‘Ik heb de afgelopen 25 jaar nooit meer een bijenvolk gehad dat de winter niet heeft overleefd.’

Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | smaakmakend@bionext.nl

U bent al bijna 50 jaar imker ‘Vroeger had

Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Sabine Horsting (redactieraad) | Casper Kromkamp (redactieraad) |

ik 400 kasten, nu 25 plus een honingbedrijf. Ik ben nog altijd een fanatiek imker. Het blijft een soort verslaving. De laatste 20 jaar werk ik biologisch. Dat betekent dat ik mijn bijen met honing voer en dat ik voor het oogsten van de honing geen middelen gebruik. Mijn bijen huizen in houten kasten en ik maak mijn eigen kunstraat van de was van mijn bijen. Het voordeel hiervan is dat ik geen was hoef te importeren, waarmee ik de risico’s beperk op buitenlandse virussen of ziekten. Mocht je last hebben van bijenziekten of de varroamijt, dan hoor je die met toegestane biologische middelen te behandelen.’

Regels voor biologische imkers? Tot voor kort was het niet mogelijk om je biologisch te certificeren, er waren geen regels. Nu het doorgaans strengere Duitsland een paar jaar geleden certificatie heeft ingevoerd, heeft Nederland ook groen licht gegeven.

Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

Tekst Nicole Willemse | Fotografie de Traay

advertenties

Wil je gecertificeerd imkeren, dan zul je het gebied rond de bijenkasten in een straal van 3 kilometer – de actieradius van een bij – in kaart moeten brengen: hoe ziet de omgeving eruit, wat groeit en bloeit er. Je bijen mogen bijvoorbeeld niet in de buurt van een snelweg vliegen en je kasten moeten zo geplaatst zijn dat de nectar- en stuifmeelbronnen voor meer dan de helft uit biologische gewassen of wilde bloemen bestaan. Nee, helaas bestaat er niet zoiets als een kaart van biologische gebieden.’

een frisse kijk

in omschakeling. Ik lever de polderhoning voor De Traay. Straks staat er een biologisch keurmerk op de pot maar de inhoud blijft exact dezelfde, alleen is het dan gecontroleerde honing.’

Hoe weet u waar uw bijen vliegen? ‘Bijen zijn bloemvast. Als ze eenmaal op een bloem vliegen, blijven ze op die bloem vliegen tot de nectar op is. Als de acacia in hun buurt bloeit, dan vliegen de meeste bijen op die acacia, omdat acacia veel honing geeft. Maar ze zullen ook op andere bloemen vliegen. Honing is nooit 100 procent van alleen linde of alleen acacia, dat kan niet.’ www.detraay.com

Dat klinkt ingewikkeld. ‘Voor heel veel hobbyimkers is het in mijn ogen ondoenlijk om aan alle bijkomende regelgeving omtrent de bedrijfsvoering te voldoen. Daarom zullen velen wel (of niet) biologisch imkeren, maar zich niet certificeren – wat ik me helemaal kan voorstellen.

Maar u doet het wel? ‘De Traay is al gecertificeerd, het bedrijf kan de biologische honing verkopen. Mijn bijen en ik zijn nog

| herfst 2016 31

Sonett – uniek Ö K O L O G I S C H

wierook

goud

mirre

K O N S E Q U E N T

laurier

olijfolie

rozenas

U N I E K : De biologisch-dynamische fabricagemethode van Sonett is uniek: in een oloïde worden goud, wierook, mirre, laurier, olijfolie, de as van rozen en maretak in een lemniscaat gemengd. Alle Sonett-producten worden met deze ritmisch bewerkte toevoegingen verrijkt. Aan het water, waarvan de oppervlaktespanning voor het wasproces altijd moet worden opgeheven, wordt op deze manier een bewegingsimpuls toegevoegd die het leven bevordert. Bovendien loopt al het proceswater door een wervelketen van twaalf eivormige glazen waar het in vrij stromende, prachtig gevormde wervelingen rondgedraaid wordt. Alle Sonett producten zijn 100 % biologisch afbreekbaar. In tegenstelling tot veel andere was- en reinigingsmiddelen zijn ze vrij van petrochemische tensiden en enzymen. Sonett producten bevatten geen geur-, kleuren conserveringsstoffen. Alle oliesoorten zijn voor 100% afkomstig uit gecontroleerd biologische of biologisch-dynamische teelt. Alle Sonett producten worden uiteraard zonder gentechniek, zonder nanotechnologie en zonder dierexperimenten gemaakt. Meer Informatie op: www.sonett.eu

maretak