Innkaupastjórnun Thomas Möller Byggir á efni frá HR – Logistics & Supply Chain Management
Innkaupastjórnun 14. apríl 2010: efnisyfirlit • Stjórnun aðfangakeðjunnar og helstu straumar og stefnur á því sviði • Aukið vægi innkaupastjórnunar Nýjungar og áherslur í innkaupafræðum • Lykilatriði í innkaupastjórnun og birgðastjórnun • Undirbúningur innkaupaákvarðana – ABC, söluspár, EOQ ofl
• Lækkun kostnaðar, betri þjónusta og bætt nýtingu fjármagns með innkaupastjórnun • Langtímasamband við birgja – skiptir það máli?
Hvernig lærum við.......? hagur
Hugarfar Hæfni
Upplýsingar
erfiðara 3
Lærum hvert af öðru !
Hvers vegna verslunarfyrirtæki ?
Framl.
Heilds. Framl.Heilds.
VerslunVerslun Verslun Verslun
19.4.2010
5
Verðmætasköpun í heildverslun
Lager
Birgir
Framl. Heilds.
Heildsala
Verslun Verslun Verslun Verslun
19.4.2010
6
Innkaup og Vörustjórnun ....ekki “rocket science” þið notið þetta daglega !
“sagarblaðið” Birgðastaða Besta pöntunar magn(Q* ) Endurpöntunar stig (ROP)
Pöntunartími (L) 19.4.2010
Eftirspurn á tímaeiningu (d)
Meðalbirgðir (Q*/2)
Tími 8
Þrír straumar í fyrirtækjum...
vörustraumar
peningastraumar
upplýsingastraumar
9
Vörustjórnun og aðfangakeðjan
Hráefnisframleiðandi
Flutningsaðili
Framleiðandi
Vörudreifing
Verslun Neytendur
Aðfangakeðjan - Virðiskeðjan
10
Vörustjórnun er....
Rétt VARA .....á réttum stað (á lagernum) .....á réttum tíma ( hjá kúnnanum ) .....í réttu ásigkomulagi + hitastigi ...á sem hagkvæmastan hátt + lægstum kostnaði
Heildsalar
Framleiðendur
Afhenda Afhenda
Afhenda Áætla
Neytendu
Panta
Panta
Framleiða
Smásalar
Áætla
Áætla
11
Vörustjórnun er....
Stjórnun á FLÆÐI vöru og upplýsinga Helstu viðfangsefni (“supply chain management”):
Hámarks þjónustustig - lágmarkskostnaður Bestun innkaupa og dreifingar Hámarksnýting fjármagns í birgðum og flutningum Skilvirk skráning upplýsinga í vöruflæðinu Samstarf við birgja og kaupendur um hagræðingu Að fyrirbyggja eða bregðast við truflunum í aðfangakeðjunni!
“Logistics and Supply Chain Management” Upstream
First Tier Suppliers
First Tier Customers
Second Tier Customers
End customers
manufacturers
Second Tier Suppliers
Downstream
Primary
Our Organisation
BUY SIDE
INSIDE
SUPPLY CHAIN MANAGEMENT
Source: Harrison and van Hoek (2005)
SELL SIDE
“Logistics and Supply Chain Management” Upstream
First Tier Suppliers
First Tier Customers
Second Tier Customers
End customers
manufacturers
Second Tier Suppliers
Downstream
Primary
Our Organisation
BUY SIDE
INSIDE
SELL SIDE
SUPPLY CHAIN MANAGEMENT
Procurement - Purchasing
Importance of Purchasing Wages, salaries, and employee benefits 20.8%
Cost of materials and equipment purchased Other Expenses 18.9%
Profit before Taxes 3.6%
Matl. Eqpt.
= 53.2 % = 3.5%
Total
= 56.7%
Source: Dobler and Burt, 1996
Materials Costs as a Percent of Sales Income Industry
Purchased materials (in millions)
Food and kindred product $242,480.7 Tobacco products 7,551.4 Textile mill products 38,752.8 Apparel and other product 31,949.8 Lumber and wood products 43,466.0 Furniture and fixtures 19,348.8 Paper and allied products 70,605.0 Printing and publishing 52,936.2 Chemical and allied products 138,060.3 Petroleum and coal products 132,389.0 Rubber and miscellaneous products 50,082.7 Leather and leather products 4,817.6 Stone, clay, and glass products 27,628.0 Primary metal industries 84,849.6 Fabricated metal products 80,126.9 Industrial machinery and equipment 118,886.2 Electronic and other electric equipment 89,766.1 Transportation equipment 209,737.0 Instruments and related products 43,241.6 Miscellaneous manufacturing industries 17,250.1 All industries 1,503,925.4 Source: Dobler and Burt, 1996
Gross sales (in millions) $387,600.9 32,031.7 65,705.9 65,345.0 70,568.9 40,027.3 128,824.1 156,684.6 292,325.8 158,076.4 100,667.9 9,142.2 59,610.6 132,836.6 157,077.3 243,479.4 197,879.5 364,032.1 127,159.7 37,131.4 2,826,207.3
Materials to sales ratio 62.6% 23.6 59.0 48.9 61.6 48.3 54.8 33.8 47.2 83.8 49.8 52.7 46.3 63.9 51.0 48.8 45.4 57.6 34.0 46.5 53.2
Role of purchasing – different goals. distribution
marketing
finance Minimize inventory Small lot sizes The right SKU´s
Minimize working capital and total costs
Customer service Short lead times
purchasing
Logistics – Helstu áherslur í dag • • • • • •
“Time based competition” The “Synchronous Supply Chain” Quick Response / Agility The “Global Logistics Pipeline” Risk management in the supply chain – disruptions planning Supply chain orchestration: from 3PL to 4PL
Logistics – Helstu áherslur í dag • • • • •
“Gaining Competitive Advantage through Logistics” Logistics = “cost effective fulfillment of orders” Supply Chain = “mgmt of relationships for max customer value at min cost” “Supply Chain to Supply Chain“ samkeppni “Total cost of ownership” ...frá innkaupum til innheimtu.
Innkaupastjórnun – helstu áherslur í dag • Innkaupastjórnun – “strategist” svið í fyrirtækjum • Innkaupaákvörðun: með stærstu ákvörðunum • Betri innkaupastjórnun: – Hefur áhrif á kostnað um allt fyrirtækið – Getur bætt þjónustu og samkeppnishæfni – Getur bætt nýtingu fjármagns og minnkað fjárþörf
• Langtímasamband við birgja – “partnership”
Partnerships
�...an ongoing relationship between two organizations which involves a commitment over an extended time period, and a mutual sharing of the risks and rewards of the relationship� (Hendrik and Ellram, 1993 quoted in Ellram, 1995).
Innkaupastjórnun – helstu áherslur í dag • “Supplier performance” skiptir æ meira máli • Stytting á “lead time” verður mikilvægari • Söluspár verða æ erfiðari – ECR er að koma • Rafræn innkaup eru að eflast
• Innkaup = hluti af stjórnun aðfangakeðjunnar
Innkaupastjórnun
Áætlun
Eftirlit Mat
Framkvæmd
Allt gerist 3 svar !...Plan – Do – Evaluate
Fyrst gerum við áætlun, markmið, stefnu Síðan framkvæmum við stefnuna Að lokum fáum við svörun og förum við yfir árangurinn. Við metum hvort við getum gert betur næst
Innkaupastjórnun – áætlanagerð • Innkaupastefna – Forðast vöruþurrð (“out of stock) – Faglegt mat birgja – ekki háð einum birgja – Hámarksþjónusta – lágmarkskostnaður og fjárbinding
• Áætlanagerð, sala-innkaup, flutningsleiðir, dreifileiðir, truflanir, áhætta • Árstíðasveiflur, viðburðavörur og tískuvörur • Upplýsingar um notkun og neytendahegðun • Fylgjast með söluþróun - gerð söluspáa • Meta hagkvæmasta pöntunarmagn • Þátttaka í samningaviðræðum við flutningsaðila • Þátttaka í samningaviðræðum við birgja – Verð, gjaldfrestur, Inco terms, samskipti, skil, vantanir ofl
• Leit nýrra birgja – birgjaval
Innkaupastjórnun – framkvæmd • Panta rétt magn.....á réttum tíma • Senda skýr fyrirmæli til birgja um flutningaleiðir • Tryggja hagkvæma heildarflutninga
• Samskipti við Birgja-Flutningsaðila –Markaðsdeild • Skipuleggja forflutninga erlendis • Fylgjast með stöðu sendinga – bregðast við truflunum • Útleysing og flutningur að lager • Samskipti við birgja – upplýsingagjöf
Innkaupastjórnun – eftirlit /mat á árangri • • • •
Mat á úthýsingu vörustjórnunarverkefna. (3pl) Kostnaðarverð vöru (COGS) og áætluð framlegð Forgangsröðun vörutegunda - ABC Tímastjórnun, réttur innkaupatími, innkaupatíðni
• Meta og reikna kostnað pantana (EOQ) • Tryggja öflugt móttökueftirlit og uppgjör tjóna/vantana • Kostnaðareftirlit (varan, flutningar, annar kostnaður) • • • •
Framlegðareftirlit - verðlagning. Kostnaðarliðir flutningafyrirtækja...FRUMSKÓGUR!! Birgjamat Árangursmælikvarðar: Veltuhraði, þjónusta, kostnaður 27
Innkaupastjórnun snýst einnig um: • • • • •
Inco terms – exworks, fob, cif osfrv Master data – grunnupplýsingar Fundir með birgjum þegar þeir koma í heimsókn Fylgjast með sölusögu og söluspám Þekkja hvenær sölutoppar myndast
• • • •
Vita af útsölum og söluátökum Fyrirmæli til birgja um frágang vöru fyrir flutning Ákveða pantanastærð, gámanotkun, brettanotkun Kröfugerð til birgja og flutningsaðila vegna skemmda og vantana. 28
Innkaupastjórnun – algeng mistök • Ekki gerðar nægilegar kröfur til birgja • Verðhækkanir samþykktar umyrðalaust • Ekki samið um aukinn greiðslufrest mv greiðslureynslu • Ekki fylgst með “out of stock” áhættu • Vantar þekkingu á samningatækni • Vantar samstarf markaðsfólks og innkaupafólks • Ekki hugað nægilega vel að upplýsingagjöf til birgja, td um söluspár, þróun á markaði, sérþarfir markaðarins...
Innkaupastjórnun – algeng mistök • Skortur á grunnupplýsingum um vörur • “Supplier check list” áður en vara er send af stað • Vanmat á erlendum forflutningskostnaði • Ekki gert ráð fyrir breytilegum flutningstíma • Eftirlit við móttöku vöru ekki nægjanlegt – tékklistar! • Of mikið um ágiskanir við ákvörðun um pöntunarmagn • Ekki passað nógu vel upp á tengsl við helstu birgja Ekki hugað nægilega vel að fjárbindingu við innkaup
Innkaup - algengar brotalamir • Sameiginlegur innkaupamáttur vannýttur • Of mikill fjöldi birgja • Geðþótta innkaup starfsmanna – (eftirlit – vinnureglur – upplýsingar um samninga)
• Röng innkaup (vöntun/umfram birgðir) sökum – – – –
takmarkaðs sýnileika, vanþekkingar á vöruþörf, gölluðum eða skorts á spálíkönum rangra upplýsinga varðandi birgða og pöntunarstöðu.
• Of miklar öryggisbirgðir og úreltar birgðir. • Ekki fylgt eftir FIFO 31
...algengar brotalamir
Innkaupasaga og samanburður á sölu ekki til staðar. Innkaupastefna ekki til staðar né innkaupaferlar Vöntun á skipulagi og stöðluðum fyrirmælum
Þjálfun í innkaupum oft takmörkuð. Flókið, langt og mannfrekt innkaupaferli og rúmar heimildir.
Ekki byggt á tölfræðilegu mati á birgjum við val á þeim
32
Birgjagreining og val birgja • • • • • • •
Staðsetning Afgreiðslufrestur Áreiðanleiki afhendingartíma Gæði vörunnar Verð vörunnar Breidd vöruframboðs Hversu traust er fyrirtækið?
33
Afgreiðslutími birgja 60
30
50
25
40
20
30
15
20
10
10
5
0
0 1
v
2
v
3
v
Góður
4
v
5
birgi
v
6
v
1
v
2
v
3
v
4
v
5
Slæmur
v
6
v
8
birgi
34
v
9
v
Mögulegar nálganir • • • •
Mótun/endurskoðun innkaupastefnu. Gerð/endurskoðun innkaupahandbókar. Greining innkaupasögu. Mat á hæfileikum starfsmanna í innkaupum og virkni stjórnskipulags. • Kennsla í innkaupastjórnun.
• Viðvarandi kostnaðarlækkun og hærra þjónustustig er ávinningurinn.
19.4.2010
35
Purchasing is about • • • • • • • • •
Prioritizing purchases Correct timing Lead time Seasonalities Demand forecasting EOQ Prices and conditions from suppliers Choosing the right supply chain for the products Relationships with suppliers, shippers, 3PL, customs, marketing, finance, warehouse, delivery, IT ..... • Safety stocks, disturbances, delays, complaints, returns... • Cost control Grant: Fundamentals of Logistics Management
The ultimate goal is... That an organization buys or produces only what the marketplace requires Purchasing supplies the company only with what it needs to meet it´s immediate requirements
Martin : L&SCM
The goal...
• Maximize customer service • Minimize costs • Reduce assets locked up in the pipeline
Martin: L&SCM
Purchasing is important...it affects:
–Inventory turnover –Working capital needs –Lead time –Customer service –Total costs –Environment
Total Customer Satisfaction Depends on Supplier Performance
Consumer vs. Commercial
Consumer - buyer = user - little power to influence price - small volume Commercial - buyer represents user - price is negotiable - large volume business to business (OPM)
High vs. Low involvement purchasing KĂĄrahnjĂşkar Boeing 747 Container Ship Company Storage systems Machinery House Car Vacation Furniture TV set TV channel
The Changing Role of Purchasing From fight..
MIS ENG
MKT
MIS ENG
Buyer
Seller
MKT
LOG
LOG
ACCT
ACCT
....To friendship ? Purchasing MIS
Sales MIS
ENG
ENG
MKT
MKT
LOG
LOG
ACCT
ACCT
What price do you pay for a product?
Total cost of ownership
Cost Concepts
Cost of Search Negotiated Price Transportation Cost Inspection Cost Startup Cost
Acquisition Cost Life Cycle Cost
Storage Cost Operating, Cost Maintenance Cost Inventory Costs
Disposal Cost
In-House Cost
Total Cost of Ownership
“in economics there are no solutions....only trade offs� Pedro Videla
Lykilhugtök í birgðahaldi - árangursmælikvarðar
Veltuhraði Vörunotkun (Cogs-KVSV) Framlegð Afhendingarhlutfall (algengt í heildsölu/smásölu samsk.) ABC-greining Öryggislager Sölusaga/söluspá, óvissa í sölu Þjónustustig Afhendingartíðni Afhendingartími (Lead time) GMROI (gross margin return on investment) 47
Hugleiðingar um birgðahald 1.
Birgðir eru hluti af bundnu fjármagni fyrirtækisins (“working capital”)
2.
Fjárfesting í birgðum ætti að gefa meiri ávöxtun en bankareikningur
3.
Kostnaður við birgðir er yfirleitt um 25-30% af birgðaverðmæti á ári.
4.
Til að lækka þennan kostnað getur þú…átt eins lítið af birgðum og þú getur komist af með, Þetta kallast “lean” business”
5.
Velt birgðunum eins hratt og hægt er og stytta þannig “cash-tocash” hringrásina
48
Af hverju að eiga birgðir? 1. Alltaf eiga vörurnar þegar þörf er á þeim –
“closes the lead time gap”
2. Þurfa ekki að treysta um of á birgja • • • • •
Óáreiðanlegur afhendingatími Truflanir í aðfangakeðjunni Gæðavandamál hjá birgjum Langur afhendingartími Sveiflukennt framboð
3. Nýta magnafslátt 4. Spákaupmennska 49
Af hverju birgðir?
Skortur
á yfirsýn
Flöskuhálsar
Pöntunar tímar
Upplýsingar ekki
nýttar
Of
mikið vöruúrval
50
Fleiri atriði sem orsaka birgðir • • • • • •
Léleg áætlanagerð Tilboð og afslættir Of stórar lotur Of margir birgjar Skortur á forgangsröðun Möguleikar í flutningum vannýttir • Óstöðluð hráefni • Langur stillitími
• • • •
Markaðsþekking Rangt frammistöðumat Léleg pantanastýring Tilbúnar sveiflur í eftirspurn • Röng vörusamsetning • Gamaldags hugsunarháttur • Ójöfn afköst 51
Birgðahaldskostnaður Fjármagnskostnaður
–
Að reikna fjármagnskostnað
•
–
Fastur / Breytilegur
•
–
Þjónustukostnaður birgða •
–
Tryggingar og skattur
Birgðaáhættukostnaður •
19.4.2010
Rýmiskostnaður
Áhætta og úrelding
52
Hlutverk innkaupa í birgðahaldi
Í innkaupum ræðst algjörlega hvernig allar lykilstærðir í birgðahaldi munu vera. • • • • •
Veltuhraði Afhendingarhlutfall Rýrnun að hluta til Flutningskostnaður Kostnaður við rekstur vöruhúsa
19.4.2010
53
Áhrifaþættir við ákvörðun innkaupa
Birgðastaða Magn í pöntun Söluspá Afhendingartíðni Afhendingartími Flutningskostnaður Birgðahaldskostnaður Greiðslufrestir Magnafslættir Hafa aðrar vörur áhrif á innkaup vörunnar Pöntunareiningar o.s.frv.
54
Birgðastýring - 3 megin ákvarðanir 1. 2. 3.
Hversu mikið á að panta? Hvenær á að panta? Hvernig á að stýra kerfinu?
19.4.2010
55
Kostnaðarliðir • Markmið birgðastýringar er að lágmarka birgðakostnað • Þeir kostnaðarliðir sem skipta máli eru: – 1. Geymslukostnaður (holding cost) – 2. Pöntunar/uppsetningarkostnaður – 3. Vöntunarkostnaður
19.4.2010
56
1. Geymslukostnaður • Kostnaður við það að eiga birgðir. • Er í hlutfalli við magn af birgðum á lager – – – –
Fjármagnskostnaður Rýmiskostnaður Þjónustukostnaður birgða Birgðaáhættukostnaður
• Geymslukostnaður (per vara per ár): H – Getur verið allt að 17-35% af kostn.verði vöru
19.4.2010
57
2. Pöntunarkostnaður • Kostnaður sem tengist því magni sem við pöntum hverju sinni • Skiptist í tvo liði: – Fastur kostnaður (S) • Pöntun, móttaka, bókhaldi, birgi, fastur flutningskostn. – Breytilegur kostnaður (P) • Kostnaðarverð vöru
• Pöntunarkostnaður: C = S + P*x • X = Pöntunarmagn
19.4.2010
58
3. Vöntunarkostnaður • •
•
Kostnaður sem skapast vegna þess að vara er ekki til – “out of stock” Tvö megin tilfelli – Eftirspurn uppfyllt síðar • Umstang og utanumhald • Töpuð viðskiptavild – Töpuð sala • Tapaður hagnaður • Töpuð viðskiptavild Vöntunarkostnaður: V (per vöru)
19.4.2010
59
Líkön • Hjálpa okkur við að svara: – Hvenær á að panta – Hversu mikið á að panta
19.4.2010
60
EOQ Aðferð fyrir þekkta eftirspurn • Gömul og þekkt aðferð • Mjög einfalt líkan • Grunnlíkan
19.4.2010
61
Eftirspurn og birgðastaða Birgðastaða Besta
Eftirspurn
á tímaeiningu (d)
pöntunar -magn(Q) Meðalbirgðir
(Q/2)
Tími
T Viljum 19.4.2010
finna Q (pöntunarstærð) 62
EOQ líkanið Árskostnaður (TC)
Q/2*
H
Pöntunarkostnaður
D/Q*
S Besta
19.4.2010
pöntunarmagn (Q*) Pöntunarmagn
(Q) 63
Hvenær á að panta -Hugmyndin Birgðastaða
Eftirspurn
á tímaeiningu (d)
Q d
= Eftirspurn per dag
L =
Pöntunartími í dögum, þ.e. tími frá því að vara er pöntuð þar til hún er komin í hús
Endurpöntun
ar-stig (ROP)
ROP =
Endurpöntunarstig
t Pöntunartími (L) 19.4.2010
64
Til þess að minnka birgðir - minnkum lotustærðir
Birgðir Lotustærð 200
Meðalbirgðir = 40
Meðalbirgðir = 100
Lotustærð 80
Meðalbirgðir = (Lotustærð)/2 19.4.2010
Tími 65
Önnur nálgun á birgðastýringu • Pöntun gerð á ákveðnum tíma • “Fixed period systems” – – – – –
Á ákveðnum tímapunktum er gerð pöntun Pantað upp í ákveðið target eða skv. spá Kostur: ekki þarf að fylgjast reglulega með birgðastöðunni Ókostur: hætta á vöntun => hærri öryggisbirgðir Hentar þegar reglubundnar heimsóknir birgja eða pantað samtímis fyrir margar vörur
19.4.2010
66
Birgðastaða
Hámarks
Tímabil Tímabil Tímabil 19.4.2010
birgðir
Tími
67
Aðferðir til að bæta birgðastýringu • Meta sveiflu í eftirspurn fyrir hverja vöru • Mikil sveifla kallar á miklar birgðir • Þar sem mikil sveifla – Velja birgja með stuttan afhendingartíma – Velja birgja sem er staðsettur nálægt notkunarstað – Stilla öryggisbirgðir m.v. sveiflu
19.4.2010
68
Litlar birgðir draga úr sóun
Vörur
í ferlinu (fela vandamál)
Óáreiðanlegir Kærulausir birgjar starfsmenn 19.4.2010
Ójöfn afkastageta 69
Litlar birgðir draga úr sóun (frh.) Með
því að minnka birgðir koma vandamál í ljós
Óáreiðanlegir Kærulausir
birgjar
19.4.2010
starfsmenn
WIP
Ójöfn
afkastageta
70
Litlar birgðir draga úr sóun (frh.)
Með
því að minnka birgðir verða vandamálin sýnileg
Óáreiðanlegir
birgjar 19.4.2010
Kærulausir starfsmenn
WIP
Ójöfn
afkastageta 71
80/20 reglan segir t.d... • að 80% af árangri næst í 20% af verkefnum • 20% af vinnutímanum skilar 80% af árangri • 20% viðskiptavina skila 80% af tekjum • .....20% AF VÖRUTEGUNDUM SKILA 80% AF FRAMLEGÐ
..að sum mál eru mikilvægari en önnur! 19.4.2010
72
Hjartaáfall og fótbrot ...hvort meðhöndlar þú fyrst ?
19.4.2010
73
ABC greining • Vörur eru flokkaðar í þrjá flokka eftir mikilvægi. A - vörur skipta mestu máli, en C - vörur minnstu. Er ykkar staða önnur? – A vörur - 80 % af veltu og 20 % af fjölda – B vörur - 15 % af veltu og 30 % af fjölda – C vörur - 5 % af veltu og 50 % af fjölda
19.4.2010
74
19.4.2010
75
Viðmiðanir við ABC stýringu
Eftirlit Skýrslur
Lotustærðir ítarlegar og litlar A mikið nákvæmar miðlungs B hæfilegt góðar einfaldar stórar C lítið
19.4.2010
Endurskoðun samfellt
Öryggisbirgðir litlar
öðru hverju hæfilegar óreglulega stórar
76
Á hverju lifum við Hagnaður
145
%
100
%
15
Framlag
%55 %
100
%
Vörutegundir
vörutegunda til hagnaðar
19.4.2010
77
Á hverjum lifum við Hagnaður
135 100
%
%
45 75%%
Framlag
19.4.2010
100
%
Viðskiptavinir
viðskiptavina til hagnaðar
78
ABC greining á fjölda seldra eininga í Aðföngum
ABC-greining
A Vara 80% af magni 20% af vörunúmerum
100% 90%
Hlutfall af seldum einingum
80% 70%
B vara 15% af magni 30% af vörunúmerum
60% 50%
C vörur
B vörur
40% 30%
C vara 5% af magni 50% vörunúmerum
A vörur
20% 10% 0% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Hlutfall vörunúmera
19.4.2010
79
ABC-greining • Hvað segir ABC greining okkur – ABC greining segur okkur hvaða vörur eru að skila okkur mestum tekjum – Hvaða vörur eru að skila okkur litlum sem engum tekjum – Hvernig einstaka vörur eru að standa sig samanborið við aðrar vörur – Notum 80% af tímanum í 20% af vörunum
19.4.2010
80
Hvernig notum við ABC greiningu Gerð vöru
Stefna
Aðferð
A vörur Fáar vörur Mikil velta
Varan verður að vera til Réttar birgðir á réttum tíma JIT
Mikið eftirlit Nákvæmar spár Unnið eftir þjónustustigi Pöntunarstærð vika
B vörur “slatti af vörum” Talsverð velta
Vara á oftast að vera til Ekki of mikil vinna í innkaup
Sjálfvirkt eftirlit Útreiknaðar öryggisbirgðir Pöntunarstærð mánuður
C vörur Margar vörur Lítil velta(lágt verð eða fáar einingar)
Vöru má vanta Litla vinnu í innkaupin
Sjálfvirkt eftirlit Pantað sjaldan Pöntunarstærð 3 mánuðir
19.4.2010
81
Staðreyndir um áætlanir • Söluspá er grundvöllur innkaupa • Stundum er sölusagan notuð • Stundum er betra að spyrja hóp sérfræðinga – Hvaða tíska verður í skíðafötum næsta vetur??
• • • •
Það eru líka skekkjur í góðum áætlunum Góð áætlun er meira en bara ein tala Spár til lengri tíma eru ónákvæmari en til skamms tíma Áætlanir ættu að taka tillit til allra þekktra atriða
19.4.2010
82
Snjóboltinn “bullwhip effect” Sala
10%
aukning
Pöntun til
25%
aukning
heildsala
Pöntun
til framl. 35% aukning 50%
19.4.2010
Framleitt magn
aukning
83
Líftímakúrfan
19.4.2010
84
Tegundir líftímakúrfa
19.4.2010
85
Spáeiginleikar vara • Æði, vara sem fer óvænt í mjög mikla sölu en salan hrynur jafn harðan aftur – Nánast útlokað að spá fyrir sölu
• Tískuvara, vara með nokkra mánaða líftíma – Hægt að spá út frá sölusögu eldri sambærilegra vara
• Árstíðavara – Auðvelt að spá fyrir
• Stöðug vara – Auðvelt að spá fyrir
19.4.2010
86
Árstíðarvara
Dæmi um íslenska árstíðarvöru 700.000 600.000 400.000 300.000 200.000 100.000
júl.99
jan.99
júl.98
jan.98
júl.97
jan.97
júl.96
jan.96
júl.95
jan.95
júl.94
jan.94
júl.93
0
jan.93
Sala
500.000
Tími
19.4.2010
87
Stöðug vara Dæmi um stöðuga íslenska vöru 120.000 100.000
Sala
80.000 60.000 40.000 20.000
júl.99
jan.99
júl.98
jan.98
júl.97
jan.97
júl.96
jan.96
júl.95
jan.95
júl.94
jan.94
júl.93
jan.93
0
Tími
19.4.2010
88
Vara í vexti Vara í vexti 300
250
200
150
100
50
19.4.2010
49
47
45
43
41
39
37
35
33
31
29
27
25
23
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
0
89
Efficient Consumer Response
Að vinna saman við að uppfylla þarfir neytenda betur, hraðar og með minni tilkostnaði. (ECR-Europe)
19.4.2010
90
Skilvirk neytendasvörun ECR Eftirspurn
Dreifing Neysla
Framleiðsla 19.4.2010
Verslun -
Einfalt, samfellt vöruflæði í takt við eftirspurn 91