BD TEMMUZ 2015
Atatürk’ün Bal›kesir
Hutbesi Bal›kesir Hutbesi, Mustafa Kemal Atatürk'ün 7 fiubat 1923 tarihinde
Bal›kesir'deki Za¤nos Pafla Camii'ndeki ünlü konuflmas›d›r. Atatürk, hutbeden sonra minberden afla¤›ya inmifl ve çeflitli kifliler taraf›ndan sorulan yirmiyi aflk›n sorunun cevaplar›n› vermifltir. Hutbelerin amac›n›n halk› ayd›nlatmak ve uyarmak oldu¤unu, hutbelerin tamamen Türkçe ve zaman›n gereklerine uygun olmas› gerekti¤ini belirtmifltir. Atatürk’ün bu ünlü konuflmas›n› okuyucular›m›za bayram arma¤an› olarak yay›ml›yoruz.
E
y Millet, Allah birdir. fiân› büyüktür. Allah›n esenli¤i, sevgisi ve iyili¤i üzerinize olsun. Peygamberimiz efendimiz hazretleri, Cenab› Hak taraf›ndan insanlara dinî gerçekleri duyurmaya memur ve elçi seçilmifltir. Temel kanunu, hepimizce bilinmektedir ki, yüce Kur'an'
daki mânâs› aç›k olan âyetlerdir. ‹nsanlara feyz ruhu vermifl olan dinimiz, son dindir. En mükemmel dindir. Çünkü dinimiz akla, mant›¤a, gerçe¤e tamamen uyuyor ve uygun düflüyor. E¤er akla, mant›¤a ve gerçe¤e uymam›fl olsayd›, bununla di¤er ilâhi tabiat kanunlar› aras›nda 13
BD TEMMUZ 2015
Za¤nos Pafla Camii
çeliflki olmas› gerekirdi. Çünkü tüm evren kanunlar›n› yapan Cenab› Hak't›r. Arkadafllar; Cenâb› Peygamber çal›flmas›nda iki yere, iki eve sahip bulunuyordu. Biri kendi evi, di¤eri Allah'›n evi idi. Millet ifllerini Allah'›n evinde yapard›. Hazreti Peygamber'in mübarek yolunda bulundu¤umuz bu dakikada milletimize; milletimizin bugününe ve gelece¤ine ait hususlar› görüflmek maksad›yla bu kutsal yerde Allah'›n huzurunda bulunuyoruz. Beni buna erifltiren Bal›kesir'in dindar ve kahraman insanlar›d›r. Bundan dolay› çok memnunum. Bu f›rsat ile büyük bir sevab kazanaca¤›m› ümit ediyorum. Efendiler, camiler birbirimizin yüzüne bakmaks›z›n yat›p kalkmak için yap›lmam›flt›r. Camiler itaat ve 14
ibâdet ile beraber din ve dünya için neler yap›lmas›n›n gerekli oldu¤unu düflünmek yâni konuflup tart›flmak, dan›flmak için yap›lm›flt›r. Millet ifllerinde her kiflinin zihnini ayr› ayr› faaliyette bulunmas› zorunludur. ‹flte biz de burada din ve dünya için, gelece¤imiz ve ba¤›ms›zl›¤›m›z için, özellikle egemenli¤imiz için neler düflündü¤ümüzü meydana koyal›m. Ben yaln›z kendi düflüncemi söylemek istemiyorum. Hepinizin düflündüklerinizi anlamak istiyorum. Millî amaçlar, millî irade yaln›z bir kiflinin düflünmesinden de¤il, milletin bütün kiflilerinin arzular›n›n, emellerinin sonuçlar›ndan ibarettir. Bundan dolay› benden ne ö¤renmek, ne sormak istiyorsan›z serbestçe sorman›z› rica ederim. Hutbeler hakk›nda sorulan sorudan anl›yorum ki, bugünkü hutbelerin flekli, milletimizin duygusal fikirleri ve lisân› ile medenî
BD TEMMUZ 2015
ihtiyaçlar›yla uygun görülmektedir. Efendiler, hutbe demek topluma hitabetmek, yani söz söylemek demektir. Hutbenin mânâs› budur. Hutbe denildi¤i zaman bundan bir tak›m kavram ve mânâlar ç›kar›lmamal›d›r. Hutbeyi söyleyen hatiptir. Yani söz söyleyen demektir. Biliyoruz ki, Hazreti Peygamber'in hayatta oldu¤u mutlu dönemlerde hutbeyi kendisi söylerdi. Gerek Peygamber Efendimiz ve gerek, dört halifenin hutbelerini okuyacak olursan›z görürsünüz ki, gerek Peygamberin, gerek dört halifenin söyledi¤i fleyler o günün sorunlar›d›r, o günün askeri, idâri, mâli ve siyasi, sosyal konular›d›r. ‹slam toplumunun ço¤almas› ve ‹slam ülkeleri gerilemeye bafllay›nca, Cenab› Peygamber'in ve dört halifenin hutbeyi her yerde bizzat kendilerinin söylemelerine imkân kalmad›¤›ndan halka söylemek istedikleri fleyleri bildirmeye birtak›m kiflileri memur etmifllerdir. Bunlar herhalde en büyük ve ileri gelen kifliler idi. Onlar camilerde ve meydanlarda ortaya ç›kar, halk› ayd›nlatmak ve do¤ru yolu göstermek için bir flart lâz›md›. O da milletin lideri olan kiflinin halka do¤ruyu söylemesi, halk› dinlemesi ve halk› aldatmamas›! Halk› genel durumdan haberdar etmek son derece önemlidir. Çünkü, her fley aç›k söylendi¤i zaman halk›n beyni faaliyet halinde bulunacak iyi fleyleri yapacak ve milletin zarar›na olan fleyleri reddederek flunun veya bunun arkas›ndan gitmeyecektir. Ancak millete ait olan iflleri milletten
Hutbeden amaç halk›n ayd›nlat›lmas› ve ona yol gösterilmesidir, baflka fley de¤ildir.Yüz, ikiyüz, hatta bin y›l önceki hutbeleri okumak, insanlar› cahillik ve ça¤›n gerisinde b›rakmak demektir.
Za¤nos Pafla Camii içi
gizli yapt›lar. Hutbelerin halk›n anlayamayaca¤› bir lisanda olmas› ve onlar›n da bugünün gereklerine ve ihtiyaçlar›m›za temas etmemesi, 15
BD TEMMUZ 2015
Halife ve Padiflah s›fat›n› tafl›yan despotlar›n arkas›ndan köle gibi gitmeye mecbur etmek içindi. Hutbeden amaç halk›n ayd›nlat›lmas› ve ona yol gösterilmesidir, baflka fley de¤ildir.Yüz, ikiyüz, hatta bin y›l önceki hutbeleri okumak, insanlar› cahillik ve ça¤›n gerisinde b›rakmak demektir. HatipleAtatürk’ün Bal›kesir’i ilk ziyareti 6fiubat 1923 rin normal olarak halk›n günlük kulland›¤› dil ile konuflmalar› gereklidir. Geçen y›l Millet Meclisi'nde söyledi¤im bir nutukta demifltim ki "Minberler halk›n ak›llar›, vicdanlar› için bir ilim irfan kayna¤›, ›fl›k kayna¤› olmufltur."Böyle olabilmek için minberlerde söylenecek sözlerin bilinmesi ve anlafl›lmas›, ilim ve fen gerçeklerine uygun olmas› laz›md›r. Hutbeyi verenlerin siyasi olaylar›, sosyal ve medeni olaylar› hergün izlemeleri zorunludur. Bunlar bilinmedi¤i takdirde halka yanl›fl afl›lamalar yap›lm›fl olur. Bu nedenle, hutbeler tamamen Türkçe ve günün gereklerine uygun olmal›d›r. Ve olacakt›r. •
"Minberler halk›n ak›llar›, vicdanlar› için bir ilim irfan kayna¤›, ›fl›k kayna¤› olmufltur." Böyle olabilmek için minberlerde söylenecek sözlerin bilinmesi ve anlafl›lmas›, ilim ve fen gerçeklerine uygun olmas› laz›md›r.
Din, bir vicdan meselesidir. Herkes vicdan›n›n emrine uymakta serbesttir. Biz dine sayg› gösteririz. Düflünüfle ve düflünceye muhalif de¤iliz. Biz sadece din ifllerini, millet ve devlet iflleriyle kar›flt›rmamaya çal›fl›yor; kaste ve fiile dayanan taassupkâr hareketlerden sak›n›yoruz. Gericilere asla f›rsat vermeyece¤iz. M. Kemal Atatürk 16