Verantwoordelijk uitgever
J.-P. Servais, Congresstraat 12-14, 1000 Brussel
Fotografie Christophe Vander Eecken
Vormgeving Gramma nv
Drukwerk Graphius nv
Disclaimer
Dit document heeft als doel de FSMA op een beknopte en verstaanbare manier voor te stellen en kan niet beschouwd
worden als een juridisch bindende publicatie.
Beste lezer, Deze brochure geeft u uitleg over de opdracht en de werking van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten of Financial Services and Markets Authority zoals de FSMA in het Engels heet. De FSMA is toezichthouder van de Belgische financiële sector. Ze streeft naar een duurzaam financieel systeem dat vertrouwen inboezemt en de consument centraal stelt. Dit betekent dat u kan vertrouwen op correcte financiële dienstverlening en op transparante en open markten, dat u producten kan kopen die op uw noden en wensen zijn afgestemd en dat financiële ondernemingen ten dienste staan van de samenleving. Deze brochure vertelt u hoe de FSMA haar missie ter harte neemt.
Jean-Paul Servais, Voorzitter
De FSMA streeft naar een eerlijke en correcte behandeling van de financiële consument. Financiële producten moeten begrijpelijk en betrouwbaar zijn en aanvullende pensioenen beschermd. De consument moet kunnen vertrouwen op correcte financiële informatie en op financiële markten die transparant en ordelijk werken. De FSMA waakt erover dat financiële dienstverleners degelijk en integer zijn en het belang van de consument centraal stellen. Financiële educatie helpt de consument bewuste keuzes te maken.
Zo wil de FSMA waarborgen dat het financiële systeem het vertrouwen van zijn gebruikers waard is.
De FSMA is op 1 april 2011 bij wet opgericht en heet voluit Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten. Ze heeft het statuut van een autonome, openbare instelling. Zij voert de opdrachten van algemeen belang die de wetgever haar toevertrouwt op onafhankelijke wijze uit.
De FSMA houdt samen met de Nationale Bank van België (NBB) en de FOD Economie toezicht op de Belgische financiële sector.
De bevoegdheden van de FSMA situeren zich binnen de volgende domeinen: financiële producten, financiële markten en financiële informatie van ondernemingen, gedragsregels, financiële dienstverleners en tussenpersonen, aanvullende pensioenen, financiële educatie en actie tegen onregelmatige activiteiten.
Deze brochure licht deze bevoegdheden nader toe.
Toezicht op de financiële producten
Toezicht op de financiële dienstverleners en tussenpersonen
Financiële educatie
Toezicht op de financiële markten en de informatie van vennootschappen
Toezicht op de gedragsregels
Toezicht op de aanvullende pensioenen
Actie tegen onregelmatige activiteiten
Om te vermijden dat consumenten het moeilijk hebben om financiële producten te begrijpen en zich daardoor niet bewust zijn van de financiële risico’s die ze nemen, controleert de FSMA financiële producten. Ze neemt initiatieven om problemen te voorkomen en het vertrouwen van de consument in financiële producten te vergroten. Haar toezicht wil ertoe bijdragen dat de aangeboden producten begrijpelijk, veilig, nuttig en kostentransparant zijn.
Toezicht op de financiële producten
• De FSMA houdt toezicht op financiële producten, zoals fondsen, spaarrekeningen, verzekeringsproducten en derivaten.
• Ze controleert of reclameboodschappen voor financiële producten correct, duidelijk en begrijpelijk zijn. Deze controle voorkomt de verspreiding van misleidende reclameboodschappen en draagt ertoe bij dat er aanzienlijk minder klachten zijn voor financiële producten die ze vooraf screent.
• De FSMA heeft het initiatief genomen om een moratorium uit te vaardigen op de commercialisering in België van bijzonder ingewikkelde gestructureerde producten. Het moratorium zorgt ervoor dat de verkoop van complexe producten aan consumenten daalt.
• De FSMA verbiedt de commercialisering van bepaalde producten die ongeschikt zijn voor consumenten. Het verbod geldt bijvoorbeeld voor binaire opties en derivatencontracten met een hefboom, verhandelbare levensverzekeringen en derivaten op virtueel geld.
• Ze houdt toezicht op de toepassing van duurzaamheidscriteria en is waakzaam voor greenwashing.
Beleggers hebben correcte informatie nodig over ondernemingen om met kennis van zaken een beleggingsbeslissing te nemen. De FSMA ziet erop toe dat de informatie van beursgenoteerde ondernemingen getrouw, nauwkeurig en oprecht is en tijdig en op een correcte manier ter beschikking wordt gesteld van het brede publiek. De FSMA ziet eveneens toe op de correcte en transparante werking van de markten waarop deze ondernemingen genoteerd zijn. Daarnaast controleert de FSMA de informatie van niet-beursgenoteerde ondernemingen op het ogenblik dat zij een openbare uitgifte van effecten doen om geld op te halen bij beleggers. De FSMA ondersteunt via knowhow en personeel de operationele werking van het college dat toezicht houdt op de bedrijfsrevisoren.
Toezicht op de financiële markten en de informatie van vennootschappen
• De FSMA ziet erop toe dat beursgenoteerde ondernemingen tijdig en op een duidelijke en transparante wijze informatie verspreiden.
• Ze waakt erover dat deze financiële informatie voor iedereen op hetzelfde ogenblik beschikbaar is.
• De FSMA volgt de handel op Euronext Brussels in real time op. Ze beschikt over verschillende monitoringsystemen om informatie te vergaren.
• Bij problemen kan de FSMA de handel in een aandeel schorsen en een analyse starten. Een analyse kan leiden tot verder onderzoek en tot een sanctie, bijvoorbeeld bij handel met voorkennis of koersmanipulatie.
• De FSMA keurt bij een openbare uitgifte van effecten in België het prospectus en de bijbehorende reclame vooraf goed.
• Bij een openbaar overnamebod ziet de FSMA toe op de gelijke behandeling van alle aandeelhouders.
Ondernemingen onder toezicht van de FSMA moeten consumenten op loyale, billijke en professionele wijze behandelen. Ze beschikken over een passende organisatie en volgen bepaalde procedures zodat ze consumenten een correcte en zorgvuldige behandeling kunnen verzekeren bij het verlenen van financiële diensten. De FSMA doet onder meer inspecties om te controleren of ondernemingen deze gedragsregels naleven.
• De FSMA ziet erop toe dat consumenten enkel financiële producten kopen die passen bij hun risicoprofiel of beleggingsdoelstellingen.
• De FSMA waakt erover dat de belangen van financiële ondernemingen niet boven die van de consumenten gaan.
• De FSMA verricht inspecties bij ondernemingen om te zien of ze de gedragsregels naleven. Ze gaat bijvoorbeeld na of ondernemingen de gepaste procedures hebben om te vermijden dat cliënten producten aangeraden worden die niet geschikt zijn. De FSMA ziet erop toe dat tekortkomingen worden aangepakt en eventuele zwakke punten in de organisatie van ondernemingen worden weggewerkt.
• De inspecties vinden onder meer plaats in de vorm van mystery shopping, waarbij inspecteurs zich voordoen als consument.
Elke consument moet kunnen vertrouwen op zijn financiële onderneming. Die moet degelijk zijn en haar medewerkers integer en bekwaam. De FSMA controleert verschillende types van ondernemingen in de financiële sector. De controles slaan op diverse onderwerpen zoals de organisatie en de continuïteit van de bedrijfsvoering, de professionele betrouwbaarheid en deskundigheid van bestuurders, deugdelijk bestuur, de naleving van opleidingsvoorwaarden en de naleving van de wetgeving over witwassen van geld en financiering van terrorisme.
Toezicht op de financiële dienstverleners en tussenpersonen
• Beheerondernemingen van fondsen, vennootschappen voor vermogensbeheer en beleggingsadvies, gereglementeerde vastgoedvennootschappen, crowdfundingdienstverleners, aanbieders van diensten met virtuele valuta, onafhankelijk financieel planners, wisselkantoren, kredietgevers en financiële tussenpersonen moeten beschikken over een vergunning of een inschrijving van de FSMA voor de uitoefening van hun activiteiten.
• Als ze niet voldoen aan de voorwaarden van hun vergunning of inschrijving kan de FSMA hun activiteiten schorsen of schrappen.
• De FSMA oefent eveneens toezicht uit op bepaalde ondernemingen die over een vergunning beschikken van een andere toezichtsautoriteit, zoals bijvoorbeeld banken en verzekeringsondernemingen.
Financiële consumenten kunnen een doelwit zijn van oplichters. De FSMA heeft als taak om consumenten te waarschuwen voor onregelmatige activiteiten zoals fraude via boiler rooms, binaire opties, virtuele munten of piramidespelen. De FSMA onderzoekt aanwijzingen van verdachte aanbiedingen. Ze doet dat op basis van informatie van derden, meldingen van consumenten of eigen vaststellingen. Naast de publicatie van waarschuwingen kan haar onderzoek leiden tot sancties of maatregelen om onregelmatige activiteiten te stoppen.
• De FSMA onderzoekt aanwijzingen van onregelmatige aanbiedingen van beleggingen.
• Ze informeert het gerecht als ze over informatie beschikt dat financiële diensten of producten op onregelmatige wijze worden aangeboden.
• Ze publiceert waarschuwingen over vennootschappen die onregelmatige activiteiten ontplooien.
• Ze verbiedt de commercialisering van bepaalde producten zoals binaire opties en beleggingsproducten op basis van virtuele munten.
De FSMA staat in voor het toezicht op de aanvullende pensioenen die werknemers, zelfstandigen en bedrijfsleiders kunnen opbouwen in het kader van hun beroepsactiviteiten. De opbouw van deze pensioenen van de tweede pijler gebeurt via verzekeringsondernemingen en pensioenfondsen. De FSMA controleert of deze pensioeninstellingen en hun inrichters de sociale wetgeving van de tweede pensioenpijler naleven. Naast dit sociaal toezicht oefent de FSMA ook een prudentieel toezicht uit op de pensioenfondsen. Dit betekent dat de FSMA waakt over de financiële gezondheid en de passende organisatie van deze instellingen.
• De FSMA ziet toe op de naleving van de sociale wetgeving inzake aanvullende pensioenen. Ze zorgt er onder meer voor dat toekomstige gepensioneerden over alle nodige informatie beschikken inzake hun pensioenrechten.
• Als een pensioenfonds een financieringstekort heeft, legt de FSMA herstelmaatregelen op om het tekort aan te zuiveren.
• De FSMA behandelt vragen en klachten over aanvullende pensioenen.
• Voor consumenten is er een lijst met veelgestelde vragen beschikbaar op de website van de FSMA.
Bijdragen aan de financiële educatie van de bevolking is een wettelijke opdracht van de FSMA. Ze heeft hiervoor een programma opgezet onder de naam Wikifin. Dit programma ontwikkelt initiatieven om de financiële geletterdheid van de bevolking te verbeteren. Het programma steunt op drie pijlers: informatie, acties en tools voor het grote publiek; samenwerking met het onderwijs en leraren; en het centrum voor financiële educatie in Brussel.
• De website www.wikifin.be bevat neutrale, betrouwbare en praktische informatie over geldvragen en een hele reeks handige tools.
• De FSMA organiseert verschillende sensibiliseringscampagnes. Een keer per jaar is er een nationale themaweek ter bevordering van financiële educatie.
• De jeugd vormt een bijzondere doelgroep van het programma financiële educatie. Om jongeren te bereiken, werkt de FSMA samen met de onderwijsnetten en stelt pedagogisch materiaal ter beschikking van de leraren.
• Het Wikifin Lab in Brussel is een uniek interactief centrum voor financiële educatie waar leerlingen een parcours afleggen rond geldzaken.
De
Aanspreekpunt, informatieverstrekking en dialoog
De FSMA is een aanspreekpunt voor consumenten en ondernemingen. Consumenten kunnen er terecht met vragen en klachten. Het gros van die klachten heeft betrekking op onregelmatige aanbiedingen van financiële producten en diensten. Ondernemingen, instellingen en personen onder toezicht kunnen terecht bij de FSMA voor informatie en toelichting bij de regelgeving.
Dit zijn instrumenten waarmee de FSMA toelichting geeft bij wetgeving en de wijze waarop ze die interpreteert. Zo geeft de FSMA aan hoe zij invulling geeft aan de regels zodat financiële ondernemingen precies weten hoe zij de wetten moeten toepassen.
De FSMA kan verschillende corrigerende maatregelen opleggen. Als de FSMA bijvoorbeeld vaststelt dat er informatie ontbreekt in een prospectus, kan zij de betrokken onderneming verplichten om een rechtzetting te publiceren. Gebeurt dat niet, dan kan de FSMA de bijkomende informatie zelf openbaar maken. Ook reclame voor bepaalde financiële producten kan worden bijgestuurd.
De FSMA kan bij de ondernemingen waarop zij toezicht houdt documenten en informatie opvragen en ter plaatse inspecties uitvoeren om na te gaan of alle regels worden nageleefd. Ze kan voor bepaalde materies ook anonieme inspecties uitvoeren via mystery shopping.
Financiële dienstverleners die in België actief willen zijn, moeten zich eerst inschrijven bij of een vergunning krijgen van de bevoegde toezichthouder.
Wanneer een dienstverlener zonder een dergelijke vergunning of inschrijving in België actief is, of wanneer financiële producten zonder de daartoe vereiste toelating worden aangeboden, publiceert de FSMA een waarschuwing voor een breed publiek. Die informatie wordt ook doorgestuurd naar justitie.
De FSMA ziet erop toe dat koersgevoelige informatie over beursgenoteerde ondernemingen voor iedereen op hetzelfde ogenblik beschikbaar is. Als dat niet het geval is, kan de FSMA beslissen om de notering van een aandeel te schorsen tot de informatie voor iedereen beschikbaar is.
Als de FSMA vaststelt dat een financiële dienstverlener niet meer aan de inschrijvings- of vergunningsvoorwaarden voldoet, kan zij administratieve maatregelen nemen, zoals het opleggen van een hersteltermijn. De zwaarste maatregel is de herroeping van de vergunning of de schrapping uit het register. In dat geval mag de dienstverlener zijn activiteit niet meer uitoefenen.
De FSMA kan geldboetes of dwangsommen opleggen voor overtredingen van de financiële wetgeving. Financiële ondernemingen die zich niet aan de regels houden, kunnen worden beboet. Ook ondernemingen of particulieren die bijvoorbeeld de regels over marktmisbruik overtreden, kunnen tot een geldstraf worden veroordeeld. Voor het opleggen van administratieve geldboetes bestaat een specifieke procedure. Die procedure kan ook uitmonden in een minnelijke schikking.
Jean-Paul Servais, voorzitter
Henk Becquaert, lid van het directiecomité
Annemie Rombouts, ondervoorzitter
Sébastien Yerna, lid van het directiecomité
Directiecomité
Het directiecomité leidt de FSMA en bepaalt haar beleid. Het comité neemt alle individuele beslissingen en maatregelen die het nodig acht om de toezichtstaken uit te voeren. Alle beslissingen van het directiecomité zijn collegiaal. Ieder lid van het comité is ook belast met de operationele opvolging van specifieke diensten, zoals weergegeven in het organogram van de FSMA (zie volgende bladzijde).
De Raad van Toezicht ziet toe op de werking en de financiering van de FSMA. Hij geeft advies over de prioriteiten en de uitvoering van het toezicht van de FSMA. Hij keurt de begroting van de FSMA en haar jaarverslag goed.
Sanctiecommissie
De sanctiecommissie is een onafhankelijk orgaan dat oordeelt over het opleggen van administratieve boetes. Zij bestaat uit twaalf leden, onder wie zes magistraten.
Directiecomité
Jean-Paul SERVAIS
Voorzitter
Juridische dienst, dienst economische studies en vooruitzichten, cel markten en post-trade en beheer van multidisciplinaire teams, Internationale relaties en Sustainability policy, Strategie en organisatie, Communicatie en financiële educatie
Juridische dienst, dienst economische studies en vooruitzichten, cel markten en post-trade en beheer van multidisciplinaire teams
Annemie
ROMBOUTS
Ondervoorzitter
Operationeel toezicht op de markten, asset management en de bancaire spaar- en beleggingsproducten
Toezicht op de informatie van vennootschappen, Toezicht op de financiële rapportering van de emittenten en Toezicht op de financiële markten
Expertisecentrum data analytics en Toezicht op de verzekeringen Henk BECQUAERT Lid
Sébastien YERNA Lid
Expertisecentrum data analytics en Operationeel toezicht op de verzekeringen en de pensioenen
Centraal inspectieteam, Operationeel toezicht op de gedragsregels, de tussenpersonen en de financiële dienstverleners en het antiwitwasbeleid, Boekhouding en beheercontrole
Toezicht op de tussenpersonen en de financiële dienstverleners en het antiwitwasbeleid
Internationale relaties en Sustainability policy Communicatie en financiële educatie
Toezicht op asset management en op bancaire spaar- en beleggingsproducten
Personeelsbeheer
Enforcement Perimetertoezicht
Toezicht op de pensioenen
Centraal inspectieteam en toezicht op de gedragsregels
Informaticadienst Infrastructuur
Interne audit
Financiële regelgeving wordt als gevolg van de internationalisering van de financiële markten steeds vaker op Europees en internationaal vlak bepaald.
Internationale samenwerking en coördinatie tussen toezichthouders winnen hierdoor aan belang. De FSMA is lid van verschillende Europese en internationale organisaties die aan de basis liggen van nieuwe regels en standaarden opstellen voor de financiële sector. De voorzitter van de FSMA, Jean-Paul Servais, werd in oktober 2022 verkozen tot voorzitter van IOSCO, de wereldwijde organisatie van beurstoezichthouders.
De FSMA is op internationaal vlak lid van:
de wereldwijde organisatie van beurstoezichthouders
de Internationale Vereniging van Verzekeringstoezichthouders
de Internationale Organisatie van Pensioentoezichthouders
De FSMA is betrokken bij de werkzaamheden van de Raad voor Financiële Stabiliteit
De FSMA is op Europees vlak betrokken bij de opstelling en omzetting van nieuwe financiële regelgeving. Ze is lid van:
de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten
de Europese Autoriteit voor verzekeringen en bedrijfspensioenen
De FSMA neemt deel aan de werkzaamheden van het Europees Comité voor Systeemrisico’s
Als toezichthouder moet de FSMA gezag en autoriteit uitstralen. Dat gebeurt door haar taken efficiënt, rechtlijnig en professioneel uit te voeren. De FSMA treedt krachtdadig op om de regels te handhaven.
Om doortastend te kunnen ingrijpen, moet de FSMA zelf ook zorgvuldig en degelijk werk afleveren. Daarvoor beschikt de FSMA over teams van hooggekwalificeerde specialisten en zijn integriteit en deontologie sleutelwoorden, zowel voor haarzelf als voor haar medewerkers.
De FSMA is een autonome openbare instelling waarvan de leden van het directiecomité bij koninklijk besluit worden benoemd voor een periode van zes jaar. De FSMA past de bestaande regels onafhankelijk toe zonder invloed van buitenaf.
Zonder afbreuk te doen aan haar beroepsgeheim, communiceert de FSMA zo transparant mogelijk over haar beslissingen en werkzaamheden en verantwoordt zij die. Dat gebeurt onder meer via haar jaarverslag en haar website.
U kan de FSMA bereiken via de contactformulieren voor consumenten en professionelen op haar website of per telefoon of via de post.
FSMA
Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten
Congresstraat 12-14 1000 Brussel
Tel. +32(0)2 220 52 11 www.fsma.be
Website voor financiële educatie: www.wikifin.be
U kan de FSMA volgen op Twitter @FSMA_info en LinkedIn.
