B NIEUWS PERIODIEK VAN DE FACULTEIT BOUWKUNDE | TU DELFT
INHOUD 2/3 Nieuws Towards A Booklaunch European Master in Architecture (EMU) Modern Architecture in Africa Editorial
04 Nieuws Rotterdam Biennale 2012 Villas & The Landscape
05 BK In Focus Meer dan een concept
6/7 Interview Afscheid van Hans Beunderman, hoogleerar, voormalig decaan Bouwkunde en conrector TU Delft praat over zijn werk en wat hij van BK vindt
08 BK In Focus Computer supported design
9 Project Managing the University Campus
10 Forum We Are Architects: Ivan Thung Column: Robert Nottrot Cartoon: Thomas de Bos
11 Streets of BK Special: Vistas of Megapolis
12 Agenda
06/07 HANS BEUNDERMAN: ”BK IS EEN BEETJE EEN VREEMDE EEND IN DE BIJT VAN DE UNIVERSITEIT”
1 #09 14 MAART 2011
2 NIEUWS KORT NIEUWS
Wil jij volgend jaar meepraten met ons faculteitsbestuur?
B NIEUWS 09 14 MAART 2011
G READIN MAKES ! SMART
Heb jij goede ideeën over het onderwijs op Bouwkunde? Of voor veranderingen van BK City? Wil jij meepraten over alle onderwerpen, die binnen onze faculteit spelen? Kortom, wil jij raadslid worden van de FSR 2011-2012? Mail dan naar fsrbouwkunde@gmail.com en laat het ons weten. Dan houden wij je op de hoogte over de interesselunches, de inschrijving voor de kandidatenlijst en belangrijke data.
Open Dagen bacheloropleidingen TU Delft De TU Delft organiseert op 31 maart en 1 april 2011 de open dagen voor de bacheloropleidingen. Op deze dagen kunnen geïnteresseerden de verschillende faculteiten bezoeken om kennis te maken met de universiteit. Er zullen workshops, presentaties en rondleidingen worden georganiseerd en uiteraard zal er tijd zijn om vragen te stellen. Het programma start in de Aula van de TU Delft, waarna vanaf 11.00 uur een opleiding naar keuze kan worden bezocht. Aanmelden kan via: http://scopecrm.tudelft.nl/ websiteintegration
Stylos study trip to Brazil deadline After a successful trip to the U.S.A/Canada last summer, the 2011 study trip organized by Stylos will be going to Brazil. The amount of participants is limited to 25 students. To apply, pick up a form at Stylos and write a short motivation letter and hand this in before 24th March 2011. More information (rough schedule, recommended vaccinations, etc.) can be found at stylos.nl
Excursie Wenen Polis, Platform for Urbanism, organiseert van 13 tot 17 april een excursie naar Wenen. Bezocht zullen worden onder meer het Karl-Marx-Hof, Gasometer, Zentralfriedhof, het Hundertwasser Haus, Schonbrunn Park en Museumkwartier. De kosten zijn circa 200 euro (max. 220 euro). Aanmelding voor 16 maart. Zie ook: http://polis.bk.tudelft.nl
TOWARDS A BOOKLAUNCH WHILE KAS OOSTERHUIS‘S HYPERBODY IS A WELL-KNOWN RESEARCH GROUP/ STUDIO WITHIN THE FACULTY, ITS PRODUCTION AND RHETORIC CAN SOMETIMES BE A LITTLE OVERWHELMING FOR SOME STUDENTS (AND TEACHERS). BK CITY – Now, the group’s professor hopes that he can explain his methodology and philosophy more clearly in a new book called ‘Towards a New Kind of Building’ set to be launched on 18 March at 15:00 at the faculty. Kas Oosterhuis, the professor at Hyperbody and a principal at ONL (Oosterhuis Lénárd) became involved in parametric design and non-standard architecture in the early eighties. While working with the artist Ilona Lénárd, he discovered, as he put it “that intuition and logic are two sides of the same coin. They are systematically interwoven. Intuition can and must be trained to give direction to logical thinking”. Looking at ONL or Hyperbody creations seems to hint at a more playful formal attitude, but underneath there is technological rigour, perhaps not often enough seen at the faculty. “When Zaha Hadid designs buildings, she determines the form while the engineers do all the technical calculations. We want to go beyond this mentality and deliver a fully developed integrated project.” Technology and architecture systematically interwoven. The book’s focus will be divided between the works of ONL, Hyperbody and third parties. The book is partially a reference for those who are interested in the work of the studio, especially since, except an optional minor (Bsc5), nothing from Hyperbody is taken up in the core Bachelor curriculum. To those who claim that the approach taken by the studio is too futuristic or unrealistic, Oosterhuis answers: “The future is here. I cannot emphasize enough that what we do here is not futuristic, we’re simply taking
advantage of available computer numerically controlled technologies.” He also adds that there is nothing mutually exclusive about the Hyperbody’s methodology and an architect’s (ideological) agenda. “I’m concerned about the transparency in building and design processes as well as the understanding of building physics and a more efficient way of using building materials.” Social non-standard housing (or anything else, really)? A definite possibility. The future publications by the Hyperbody group will include the fourth installment in the interactive architecture series, which will be dedicated to Quantum Architecture, while the fifth volume in the series about Robotic Architecture is being prepared. Also, a catalogue of Hyperbody’s work in the last 10 years is set to appear, entitled ‘Hyperbody, the first decade’. Meanwhile, Kas Oosterhuis is not looking back, but forward: “We live inside evolution, we see it unfolding in front of our eyes through the fast track evolution of industrial products and scientific thinking”. And now we have the opportunity to read about it in the the new book as well. (PS) ’Towards a New Kind of Building‘ will be presented on 18 March 2011 15.00h at the Oostserre. hyperbody.nl twitter.com/kasoosterhuis linkedin group: The Expert Formerly Known as the Architect
Nieuws 3 Postgraduate European Master in Architecture As societies and the urban environment continue to evolve in complexity, the professional world of an architect is also increasing in complexity at an almost proportional rate. MAASTRICHT Starting this September, Maastricht University and Jo Coenen will begin a new Postgraduate European Master in Architecture (EMA) to prepare young architects with the skills and competence to deal with these modern day challenges. The core ideal of the program is to create a interdisciplinary course that goes ‘beyond design’ connecting architecture to fields such as humanities and social sciences, economics and business, law, cultural sciences, life sciences and environmental studies. Chaired by RMIT professor Jo Coenen and directed by former RMIT member Marc Visser, the EMA will also be run in collaboration with the TU Delft, creating an extensive environment of learning and knowledge. The program is in the process of being accredited by the Accredi-
Jo Coenen, by Etiènne van Sloun
tation Organisation of the Netherlands and Flanders. Despite this, during part of the review one independent peer stated that “the EMA will be a meaningful contribution to the European educational field of architecture and may be able to play a prominent role in the upper league of international schools of architecture”. Given such feedback and the assurance of Coenen and Visser, the course won’t face any problems during this process and will be accredited by September. In this desire to prepare participants of the program with the skills and ability to deal with the complexity faced in the professional world, the program also forms part of Coenen’s opinion towards the new demand of two years of
professional experience as a requirement to receive the title of an Architect. In Coenen’s opinion, this period of professional experience could be reorganized through programs such as the EMA (and the EMU that B Nieuws reported on recently). Professional experience can be gained with an academic focus due to the programs third-party collaborations and the participants’ direct engagement with public authorities, research organizations, corporations, real estate developers and municipal planners. Participants of the course will be involved in the research group of Jo Coenen that will eventually evolve into a research centre in collaboration with various architecture institutes in the Netherlands and Belgium. Posed to address actual complex situations in the direct region of Maastricht and throughout Europe, the course truely offers the potential for architects to take their knowledge ‘beyond design’. For more information: maastrichtuniversity.nl/architecture (SS)
PROMOTION ANTONI FOLKERS: MODERN ARCHITECTURE IN AFRICA On March 18, 2011 Antoni Scholtens Folkers will defend his dissertation: Modern Architecture in Africa. Critical reflections on architectural practice in Burkina Faso, Tanzania and Ethiopia (1984-2009). BK CITY Antoni Folkers is an architect and urbanist who moved to Africa in the 1980s, where he set up the firm FBW architects with branches in Kampala (Uganda), Dar es Salaam (Tanzania) and elsewhere. Since 2000 Folkers and his practice have been based in Utrecht. He is the co-founder and former chairman of the ArchiAfrika platform (archiafrika.org). In 2007 he initiated the ‘African Perspectives’ manifestation in cooperation with the faculty of Architecture in Delft. And last year his book “Modern Architecture in Africa” has been published. The thesis concerns critical reflections on 25 years architectural practice in Africa through nine projects in which Folkers was involved as designer and/or
researcher like the urban development of N’gambo in Zanzibar or the Engineering Faculty of the University of Dar es Salaam. These nine case-studies are approached from a broad perspective in which the history and historiography of the African architectural context is unfolded. This extensive perspective is deemed essential for the thesis, because of the scarcity of available literature about the history of African architecture in general and the encounter of African and European architectures in the twentieth century in specific. The central conclusion is that, notwithstanding the fact that modern architecture imported from Europe has taken firm root in the African continent, a century after the introduction of this architecture there still reigns a mutual
misunderstanding in the architectural relation between Africa and Europe. The European attitude can be described as almost autistic in its stubborn lack of understanding of African culture and the African attitude as phlegmatic. Recently, however, due to the fast growing numbers of African architects and architectural theorists, an intensive dialogue is emerging that will forever change this situation and will contribute to sustainable innovations in African architecture.
PROMOTION FOLKERS Promotor: Prof.ir. W. Patijn 18 March 2011, 10:00 a.m. Senaatszaal, Aula TU Delft Prior to the defense, at 9.30 a.m. the candidate will give a short lecture on his dissertation.
EDITORIAL
Space, Time & B Nieuws Space: Space is scarce. This column can take up to 350 or so words (that's the space afforded by this column, you might say). These words were supposed to be taken up by a professor. He lacks time. So it's up to me... These words are my own (from my heart flow...) Also physical space is scarce. This scarcity makes architects rearrange conventional programs in ingenious ways. That's why I'm going to Tokyo this summer, to see the weird and wonderful architecture of lack of space. I'll probably lack space on my flight, I booked economy... Time: The aforementioned professor didn't have enough time. Time is also in short supply. Or rather, things don't happen in the time we wish them to happen. After a long time, Hans Beunderman leaves the TU. Some time after I barely passed a project, Kengo Kuma publishes a book that would have been perfect as a theoretical backing for that project. Our times did not match up. Reading this also takes time. It's that time of the year when everyone's working behind the scenes to make the upcoming big things, like the Rotterdam 2012 Biennale happen. We don't have that much time... The world will also end in 2012. I will make my trip in time, however, it's still 2011. B Nieuws: This is B Nieuws. Not pantheon//, not BK City News: B Nieuws! [Loud cheering off stage] Some say B Nieuws like B-Films, but we try. It's full of Nieuws from B (ouwkunde). Our news is often about books. Good books, thick books, expensive books. Even eBooks (check the page 9). Some is older news, some is recent news, some is not news just yet. But it's all B. We don't do non B (ouwkunde) Nieuws. Not that we don't care, there's just no space. And the cycle repeats itself ad infinitum, ad nauseam... Peter S editor
4 NIEUWS
B NIEUWS 09 14 MAART 2011
Vacant NL, photo: Diego Luna Quintanilla
ROTTERDAM BIENNALE 2012
UNDER THE THEME OF ‘MAKING CITIES’ THE INTERNATIONAL ARCHITECTURE BIENNALE ROTTERDAM 2012 IS SET TO RECEIVE A SIGNIFICANT CONTRIBUTION BY THE TU DELFT FACULTY OF ARCHITECTURE AND ITS STUDENTS. DELFT – This Biennale, which is set to be the inaugural event of the NAi reopening, will be coordinated by several architects and urbanists who are currently dealing with actual urban problems in cities across the world. The ambition of the Biennale is to provide a platform for learning and research that can eventually inform and influence the direction of these complex urban situations. Leading the faculty of Architecture’s challenge on these topics will be Design as Politics chair Wouter Vanstiphout with the partnership of other urbanism and architecture studios at the faculty. In the buildup to the Biennale participating studios will make in-depth studies of three complex urban situations, the first of which will be the problem of simultaneous vacancy and development of office space in Rotterdam. The second is the expansion of Istanbul at the jeopardy of its natural surroundings and the final situation is the connecting of paradoxical urban conditions in São Paulo and the implementation of a new highway. In a conversation with Vanstiphout he stated that the Netherlands could learn more from other countries around the world than it currently does, and that the common belief is that many people look at Dutch planning with envy. Given this, each of the urban situations will be studied and mapped against equivalent urban situations, as each of them faces problems that hundreds of other cities face around the world. Hence, São Paulo will be studied in parallel with the desire by the Dutch government to connect Rotterdam and Amsterdam with a single highway, Istanbul will be studied in relation to the shrinking of the ‘green heart’ of the Randstad, and the centre of Rotterdam will be compared to real estate and segregation problems in Detroit. In the coming year, through the chair of Design as Politics, Vanstiphout and his students will look both at the São Paulo/ Amsterdam-Rotterdam connection and the Rotterdam/ Detroit connection. Next September students of the EMU (European Masters of Urbanism) program will also examine the São Paulo/ Amsterdam-Rotterdam connection and finally the Public Building chair will examine the relationship between Istanbul and the Green Heart. Alongside each of these projects, members of Stylos will also be playing their part by researching into exhibition methodologies for the Biennale making it a more integral part of the process. (SS)
Palladio: Villa Emo
VILLA & THE LANDCAPE ON 22 MARCH, A NEW BOOK, PUBLISHED UNDER THE AUSPICES OF THE CHAIR OF LANDSCAPE ARCHITECTURE WILL BE PRESENTED TO THE DEAN BY ITS AUTHORS, GERRIT SMIENK AND JOHANNES NIEMEIJER. THE BOOK ENTITLED ’PALLADIO, THE VILLA AND THE LANDSCAPE‘ WILL DOCUMENT AND ANALYSE THE FAMOUS ARCHITECT’S WORK FROM THE POINT OF VIEW OF LANDSCAPE ARCHITECTURE. DELFT – This being one of the first books to come out of Landscape Architecture since it became a separate master track, it seems to have been taken as an opportunity to showcase the chair (opera singers are scheduled to perform at the book launch). For the authors, it’s another job well done. One of the authors, Gerrit Smienk, conducted research on Renaissance architecture and landscape architecture. He co-authored the books ‘Architecture and Landscape’, ‘Italian Villas and Gardens’ and a Palladio-special of the WONEN/ TABK magazine. He is now retired and wrote this book specifically on the request of the chair of Landscape architecture. And while the master track itself hasn’t even completed its first year, the book analyzes the design by one of the most famous architects from the Renaissance. But what is Palladio’s importance to today’s landscape architecture? “Palladio is a key figure, not only in architecture, but also in landscape architecture”, says Johannes Niemeijer, the co-author of the book. “His villas are not closed off enclaves, but are spatially connected to the landscape they stand in. He was ahead of his time and his way of
designing in the polder [reclaimed land, ed.] landscape of Veneto shows many similarities with the current perception of landscape architecture in The Netherlands.” The book itself does not focus solely on the many famous designs by Palladio, but on his design methodology. “His approach to designing was very modern, for instance, he worked by taking situational uncertainties into his design process. Although his playing field as an architect was quite limited, he still managed to give his designs the proper place in the large-scale agrarian landscape.” The publication will be simultaneously released in Dutch by THOTH publishers and in English by Birkhäuser Publishers. Whether the book will be required study material for the master or minor students of Landscape Architecture is not yet known, but seeing that it manages to combine different fields, ranging from history, design methodology, architecture and landscape architecture, it should make for an interesting read nonetheless. (PS)
INFO Book launch: 22 March 2011, Berlage room, 16:30
BK IN FOCUS 5
MEER DAN EEN
CONCEPT
TOT VORIGE WEEK WAREN TWEE BIJZONDERE MOCK-UPS TE BEWONDEREN BIJ DE TRAPPEN IN DE WESTVLEUGEL VAN BOUWKUNDE. WIE VERDER KEEK DAN DE KOZIJNDETAILS EN DIKKE PAKKEN ISOLATIE ZAG DAT DE MOCK-UPS ONDERDEEL WAREN VAN NÓG EEN BOUWKUNDEPROJECT: CONCEPT HOUSE PROTOTYPE. DOOR MARCELLO SOELEMAN Naast het nieuwe Stylospaviljoen, het Solar Decathlon huis en duurzaamheidscentrum op de TU-campus Blueprint (zie B Nieuws 06 en 07 van dit jaar voor deze projecten), is het Concept House Prototype ook een Bouwkundeproject dat ooit op ware grootte het daglicht mag zien. Het doel? Ontwikkelen van een integraal, geprefabriceerd ‘plug & play’ bouwsysteem voor appartementen, met industrialisatie en duurzaamheid als speerpunten. Het prototype dat nu wordt ontwikkeld heeft al een energieprestatiecoëfficient (EPC) van 0,0. Deze ultralage EPC-waarde wordt in 2020 verplicht gesteld, waar de grens nu op 0,6 ligt. “Het uiteindelijke doel is een positieve energiebalans: een negatieve EPC-waarde dus,” aldus projectleider Jaap van Kemenade. Het project is sinds 2008 al in ontwikkeling, hoewel het duurzame aspect pas na een jaar een rol ging spelen. Van Kemenade: “In eerste instantie wilden we door middel van een geprefabriceerd, industrieel systeem fouten op de bouwplaats en in het bouwproces zo veel mogelijk elimineren. Door te streven naar een EPC van 0,0 lopen we nu tegelijkertijd voorop bij het integreren van duurzame en energiebesparende technieken.” Het project concentreert zich op de appartementenbouw, een typologie die nu niet bepaald bekend staat om zijn vooruitstrevendheid. Terwijl er wel een grote markt is voor gestapelde woningbouw en er dus veel aan gelegen is om op dit gebied innovatieve oplossingen te ontwerpen. Het Concept House team benadert de opgave door een consortium van specialisten, onderzoekers,
bedrijven en adviseurs te betrekken bij de ontwikkeling, zodat problemen in het ontwerp en conflicten tussen partijen in een heel vroeg stadium kunnen worden gezien en aangepakt. Bij deze aanpak wordt voorzichtig gebruik gemaakt van Building Information Modeling (BIM), een techniek waarbij alle partijen in
project vooral om dat we duurzame bouwcomponenten praktisch inzetbaar en bouwbaar maken. Hierbij zijn een BIM-model, prefab-elementen en een integrale ontwerpbenadering onmisbare instrumenten.” De twee mock-ups hebben, voordat ze op Bouwkunde te
Opengewerkt perspectief
één uitgebreid 3D-computermodel van het gebouw werken. Project architect Rutger Wirtz: “Het is een erg complex proces natuurlijk, maar wel essentieel om zo’n project succesvol te kunnen ondernemen. Het gaat er in het
MEER INFORMATIE Website: concepthouse.bk.tudelft.nl Het is ook mogelijk voor studenten om zich aan te sluiten bij het project in het kader van een keuzevak of als afstudeerproject. Stuur een e-mail naar: j.vankemenade@tudelft.nl
bewonderen waren, al op de Bouwbeurs in Utrecht gestaan. “Men was wel verbaasd dat we de EPC nu al op nul hadden weten te krijgen,” zegt Wirtz. “De reacties waren erg positief, de vraag die we het meest kregen ging uiteraard over de kosten. Bij een dergelijk systeem heb je altijd hogere investeringskosten, maar uiteindelijk verdient het zichzelf terug omdat je veel minder energie gebruikt.” Van Kemenade vult hem aan: “En ons systeem werkt ook twee kanten op: in een conventioneel woonhuis heb je
Render van het prototype
De mock-ups op de Bouwbeurs
bijvoorbeeld ongeveer 40 m2 aan zonnecellen nodig. Wij maar 8 m2. Daardoor dalen de kosten weer.” In de volgende fase van het project gaat een prototype van het Concept Huis gebouwd worden in Rotterdam, op de RDM Campus. Op initiatief van de Hogeschool Rotterdam worden verschillende consortia benaderd om een ‘Concept House Village’ op de RDM Campus te bouwen. Wirtz: “Het wordt een grote proeftuin, waar ook mensen zullen gaan wonen. Als het Concept House prototype gebouwd is, gaan we metingen doen naar het wooncomfort: temperatuur, verlichting, akoestiek en ook gebruik van het appartementengebouw.” Het prototype zal vanaf november van dit jaar op de RDM Campus te bewonderen zijn. Versterkingen van het team zijn altijd welkom, aldus Van Kemenade. “Op dit moment zijn vooral de faculteiten Bouwkunde en IO betrokken bij het project, maar we zijn zeker van plan om het breder te trekken. De faculteiten Civiele Techniek en TBM zijn bijvoorbeeld erg interessant om mee samen te werken.” Een nieuwe manier van bouwen lijkt zo in de maak: maar dan wel praktisch toepasbaar. Een stille revolutie? Van Kemenade: “We zijn zeker vooruitstrevend. In 2020 wordt het verplicht om zo te bouwen, maar wij hebben dan al acht jaar ervaring.”
6 INTERVIEW
B NIEUWs 09 14 MAART 2011
AFSCHEID
BEUNDERMAN
Na dertien leerzame jaren zal Prof. ir. Hans Beunderman afscheid nemen van de TU Delft. De hoogleraar Public Real Estate is tevens conrector van de TU en zal op 25 maart in de aula zijn uittreedrede 'De Publieke Zaak' houden. B Nieuws ging in gesprek met de voormalige decaan van de faculteit Bouwkunde (1998-2006) om te zien welke rol deze faculteit had op zijn opvallend verlopen carrière. dOOR FLORIS VAN DER ZEE
Prof. ir. H. Beunderman Hans Beunderman (1948), alumnus cum laude van de TU Delft Faculteit Bouwkunde, was van 1998 tot 2006 decaan en hoogleraar aan deze faculteit. Hij was ‘founding dean’ van de Delft School of Design voor PhD students. Na twee jaargefunctioneerd te hebben als "Directeur Strategie" van de TU Delft werd hij benoemd in zijn huidige functie: vice-rector. In die functie vervangt hij de rector magnificus waar gewenst. Zijn focus ligt op het PhD-beleid van de TU Delft en de uitvoering daarvan. Beunderman is verantwoordelijk voor de afdeling Protocollaire Zaken van de universiteit. Hij combineert de functie van vice-rector met een deeltijdaanstelling als hoogleraar bij Bouwkunde, afdeling Real Estate & Housing. Zijn leerstoeldomein is Public Real Estate. Hij was ca. dertien jaar actief in de beroepspraktijk met name via het Bureau Oosting & Beunderman, architecten en stedebouwkundigen. Van 1985-1998 was hij werkzaam in het Ministerie van VROM/ Rijksgebouwendienst. Hij was ondermeer directeur Ontwerp&Techniek (het architecten en ingenieursbureau van de RgD), directeur Huisvestingsbeleid, en tenslotte tevens plv Directeur Generaal.
In 1974 studeerde Hans Beunderman cum laude af in de richting Architectuur aan de faculteit Bouwkunde van de TU Delft. Hij bouwde een bijzondere relatie op met met de universiteit. Zijn professionele loopbaan kan beschreven worden als een zwerftocht van functies, eerst buiten de universiteit en later binnen de TU. Ook schommelde zijn loopbaan tussen beleidsmatige functies en werkzaamheden in de, wat hij de ‘discipline’ noemt: architectuur. Beunderman heeft dertien jaar als praktiserend architect gewerkt, eerst een jaar in Finland, Daarna in Nederland, onder andere aan een aantal rijksgebouwen. Vervolgens kwam hij in dienst bij het ministerie van VROM/Rijksgebouwendienst. Na verschillende functies, en uiteindelijk als plaatsvervangend Directeur Generaal van de Rijksgebouwendienst, maakte hij de stap naar de TU Delft, om in 1998 decaan te worden van de faculteit Bouwkunde. Nu neemt hij als hoogleraar en conrector definitief afscheid van de TU, maar hij beschouwt tot op de dag van vandaag zijn studie Bouwkunde als van groot belang voor zijn manier van werken binnen verschillende functies. Tijdens zijn uitreerede zal Beunderman terugblikken op zijn werkzaamheden, waarbij hij aandacht zal besteden aan het belang van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving, maar ook aan de rol van de universiteit en zijn visie op levenslang leren. Hij maakt zich sterk voor de universiteit als publiek instituut en de waarde van een academische
opleiding voor de loop van een carrière. Maar juist het wetenschappelijke karakter van de opleiding van de faculteit Bouwkunde staat altijd onder druk. Hoe ziet u, nu u zowel decaan van Bouwkunde als ook conrector van de TU Delft bent geweest, de relatie tussen de universiteit en de faculteit? “Wat ik aantrof als decaan was een spanningsveld dat met een zekere regelmaat terugkeert, want BK is een beetje een vreemde eend in de bijt van de universiteit. Het beeld: ook al in mijn studententijd was het zo, je hebt de TU en dan heb je nog het buitenbeentje Bouwkunde. En dat beeld werd over en weer gecultiveerd. Dus ik vond ook als student dat ik veel bijzonderder was dan die hele grijze massa van de rest van de universiteit. Maar goed, er is een moment in zo'n universiteit dat het improductief wordt. Ik heb toen als decaan ingezet op: ik zal laten zien, met de BK-gemeenschap, dat wij legitiem een universitaire opleiding zijn en hoeveel waarde dat toevoegt aan de TU. En dat is op allerlei manieren gegaan. Aan de ene kant bestuurlijk, dus ik heb gezegd tegen mensen: “Nou, je moet ook je gezicht laten zien in de TU en zorgen dat je in belangrijke overleggen zit, want anders weten ze niet eens dat je er bent en dat je best een redelijk denkende academicus bent.” Ook
het onderzoekfundament moest sterker benadrukt worden, want dat is je legitimatie binnen een universiteit. Anders moet je naar een academie van bouwkunst gaan, wat overigens een prima opleiding is. Maar wij zullen moeten aantonen dat we universitair zijn. In het tijdvak, met name met Fokkema als rector magnificus, hebben we duidelijker kunnen maken dat het een serieuze faculteit is met research based design en wetenschappelijke ontwerpen. Er zijn toen ook meer mensen gepromoveerd in de faculteit. Dus veel jonge stafleden op bouwkunde nu die gepromoveerd zijn, komen uit dat tijdsbestek.” Waar wordt, volgens u, de student Bouwkunde toe opgeleid? “Mijn perceptie van de opleiding en de faculteit Bouwkunde is dat het een wetenschappelijke opleiding is tot bouwkundig ingenieur. Je wordt geen architect, dat wordt je pas daarna, áls je daarvoor kiest. Er zijn ook veel mensen die hun werk buiten de praktijk vinden van de architectuur, óf urbanism, óf bouwtechnologie, óf real estate & housing. Je komt overal bouwkundig ingenieurs tegen. Wel blijkt dat uit deze opleiding ook hele goede en inspirerende architecten komen. Dat zie je de hele geschiedenis al, niet alleen vroeger maar tot op de dag van vandaag. Maar het is geen architectenopleiding.”
“Ik zeg het is een wetenschappelijke opleiding, waarna je een vak kiest.”
7 “Ja ik denk het wel, maar het is wel opvallend, want toen ik mijn loopbaan begon was er ook een economische recessie en toen werd het doen van grootschalige interventies in de steden ook erg in twijfel getrokken. Mijn pleidooi is toen ook geweest om op een nieuwe manier om te gaan met interventies in de bestaande omgeving, want dat doen we al eeuwenlang. Het uitgangspunt is dat in Nederland alles al een keer ontworpen is, dus dat betekent dat iedere interventie er een is in iets dat al bestaat: ook het boerenland is getekend. Wij, als discipline, moeten gewoon weten dat je in feite altijd aan het herontwerpen bent. En daar moet je goed in zijn.”
Hans Beunderman in het voormalige Bouwkunde gebouw aan de Berlageweg 1.
Kaart die toont hoe Beunderman nog altijd zijn gedachtes visueel probeert te ordenen op papier.
“Als ik ‘s avonds thuiskom kan mijn vrouw aan mij zien of ik op Bouwkunde ben geweest of niet.” Vanuit de beroepspraktijk wordt hier ook kritiek op geuit. Er wordt beweerd dat pas afgestudeerden nog niet klaar zijn om als architect aan de slag te gaan, maar u vindt dat deze opleiding daar niet op ingericht hoeft te zijn? “Moet je het bouwbesluit kennen voordat je afstudeert? Moet je alles kunnen detailleren voordat je afstudeert? Het verwachtingspatroon is dat hier gerede architecten vandaan komen. Ik zeg het is een wetenschappelijke opleiding, waarna je een vak kiest. Wij zullen de studenten wetenschappelijke vaardigheden meegeven, een kritische manier van denken. Mijn stelling is dat veel van de Nederlandse architectuur die in het buitenland gewaardeerd wordt, voortkomt uit het feit dat het innovatieve oplossingen zijn. Dus er is anders omgegaan met
de vraag dan men zou denken, en dat vind ik een wetenschappelijke uiting. Dus je hebt de vraag niet voor lief genomen, je hebt de vraag ter discussie gesteld en daardoor kom je tot wezenlijk nieuwe inzichten en dan kom je tot een interessante uitkomst. Het wordt ook beaamd dat de jonge Masters van hier intelligent en vernieuwend omgaan met opgaven. Persoonlijk vind ik die competenties, voor een lange duur, hoogwaardiger dan dat je het vak meteen al tot in detail beheerst.” “Ik benadruk dat het erom gaat dat je academische competenties rond een discipline opdoet tijdens een universitaire studie. In mijn rede zal blijken dat, ook in mijn geval, ik ontzettend veel heb gehad aan die opleiding bouwkunde.” Wat heeft u tijdens uw oplei-
ding Bouwkunde geleerd waar u later tijdens uw carrière gebruik van heeft kunnen maken? “Mijn type competenties zijn een mengvorm van dat ik abstraheer naar creatief en analytisch denken, met oplossingen kom, en kan verbeelden. Ik maak nog steeds van ieder probleem een tekening en iedereen zegt dan: “Goh dat helpt!”. Dan zeg ik altijd dat ik dat in feite op Bouwkunde heb geleerd.” In uw afscheidsrede zal u ook spreken over het publieke domein en de verantwoordelijkheid van de disciplines die zich bezighouden met de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Op dit moment lijkt er een hernieuwde belangstelling in binnenstedelijke ruimte. Ziet u nieuwe kansen voor het verbeteren van de kwaliteit daarvan?
“Mijn redenering als decaan is steeds geweest dat de zin die ons allemaal verbindt op Bouwkunde is: “Onze fascinatie voor de duurzame kwaliteit van de leefomgeving op alle schaalniveaus, en gedurende de hele levenscyclus”. Want daarin opereren wij. Duurzaam is voor mij vooral lange termijn denken, want iedere interventie heeft iets van een termijn in zich. Ik heb wel moeite met de huidige tijd in termen van de geringe politieke en publieke belangstelling voor het publieke domein. Dat komt dan mede door de individualiseringstrend, die lijkt te negeren wat het collectieve belang is. Bijvoorbeeld de gedachte dat die ecologische hoofdstructuren allemaal niet meer nodig zouden zijn. Of hoezo 100 kilometer per uur? Als ik 130 wil rijden dan doe ik dat toch. Dat gaat voor mij ten koste van de leefomgeving.” Tot slot zou ik nog van u willen weten in welke positie u binnen de TU Delft denkt dat u het meeste heeft kunnen bereiken van uw doelen? “Misschien een indirect antwoord, maar als ik 's avonds thuiskom, kan mijn vrouw aan mij zien of ik op Bouwkunde ben geweest of niet. Ik ben altijd in een hogere staat van opwinding als ik zoveel uur op Bouwkunde ben geweest. Mijn passie en compassie liggen bij Bouwkunde, nog steeds.”
INFO Afscheidsrede Prof. ir. Hans Beunderman: ‘De Publieke Zaak’ 25 maart 2011, 15:00 Aula TU Delft
8 BK IN FOCUS
B NIEUWS 09 14 MAART 2011
COMPUTER SUPPORTED
DESIGN
FOR SEVERAL YEARS NOW, THE STUDIO COMPUTATIONAL ARCHITECTURE HOSTS A LAB IN COOPERATION WITH MIDDLE EAST TECHNICAL UNIVERSITY (METU) IN ANKARA, TURKEY. THE LAB FEATURES A TWO-YEAR MASTER PROGRAM, THE ‘COMPUTATIONAL DESIGN AND FABRICATION TECHNOLOGIES IN ARCHITECTURE’, FOR WHICH STUDENTS SWITCH BACK AND FORTH BETWEEN DELFT AND ANKARA. BY MARCELLO SOELEMAN As of the next academic year however, it’s also possible to follow a Computational Architecture graduation lab, attended fully in Delft. The graduation lab, positioned within the Architecture Master’s program, is next to Hyperbody the second graduation lab that puts computational design at the heart of its curriculum. “Our studio represents a middle ground between Hyperbody and Architectural Engineering,” says lab coordinator Rudi Stouffs. “Hyperbody focuses on designing certain types of building that are unconceivable without the computer. Architectural Engineering might use the computer, but there it’s used much more in a performance analytical way. In our studio, we do incorporate the computer into the design process, but mainly as an important tool to generate design alternatives, to find a systematic way to weigh up these alternatives, supporting the design process.” The studio now also hosts a graduation lab in Delft. Stouffs: “This was due to the METU-program not getting enough students to make it financially viable. The METU – TU Delft exchange is an ongoing pilot so that won’t be discontinued yet, but now students who don’t want to go to Turkey (or who don’t have the time or money, ed.) can as of next academic year graduate in Delft without going to Ankara.” Students attending the graduation track are expected to write a paper, systematically researching their design process and how the
computer was applied during the process. Canan Albayrak’s graduation project, presented on this page, is an example of how this could be done. The specific tools however are up to the student. Stouffs: “It really depends on your project. In Canan’s case, performative and parametric analysis and design were key topics, but this is just one possibility. The key concern is that the computer supports the design methodology, from which arguments for the design product and process can be derived.”
Graduation project: Canan Albayrak Architectural transformation of the Defense Line of Amsterdam Tutors: Huib Plomp, Sander Mulders and Bige Tunçer This project deals with performative architecture to address a model of design to generate transformation alternatives for an actual design problem of Dutch Landscapes: the transformation of the Defense Line of Amsterdam, which involves the conservation of 41 forts, assigning new functions to them and designing additions. The Defense Line of Amsterdam is a ring of fortifications around Amsterdam, constructed between 1880 and 1920, conceived as a logistical system in combination with the low lands, which can be flooded in wartime. The invention of the airplane and tank made the forts obsolete almost as soon as their construction was finished. The Defense Line was inscribed to the UNESCO World Heritage List in 1996 because of its historic value for all mankind. Moreover, the forts are important elements of the Dutch landscape for enriching the topography while demonstrating a unique historic example of defense and water management technology. A century after the forts were constructed, many new relationships were created between forts, water, infrastructure and urban areas. The first step for transforming the Defense Line is to analyze these relationships. Concentration of infrastructure and urbanization affect the number of potential users for each fort; the scale of the transformation and the size of needed additions differ. The definition of the guideline for the transformation is initiated by a parametric model that computes urbanization levels for the fort sites using these inputs: waterlines, land transportation connections (rail lines and highways), urban areas, Schiphol airport noise level contours, green zones (forests, nature reserves and recreation areas) and greenhouses. Parametric design is used as a medium for this exploration as a result of an inquiry into the state-of-the-art of computational tools for performative architecture. Computation of urbanization levels shows that the sites of the 41 forts have great disparities. Because the location characteristics are different for each fort, they necessitate different transformations. Therefore, redesigning the Defense Line requires defining a general guideline rather than focusing on its parts separately. A design model is defined for the transformation, consisting of a series of parametric models through the design stages. This model is named ‘performative design model’, and it uses the performative architecture taxonomy as a guideline. After the definition of design stages, the effort is moved directly to two other levels of the design: one is the parameterization process, preliminary to the computational generation of alternative solutions; the other is the selection process among the large set of generated instances. Parameterization is the fundamental step of modeling in order to exploit the potential and advantages offered by parametric modeling. It is the determination of attributes (two kinds: dependent and independent) and the rules they are subject to follow. Parameterization describes the dependency chain used in the model as a hierarchical structure. The selection and definition of the interrelations during the earlier structuring of the model are set according to the performance criteria, which were established after the regional and urban analysis done for the Defense Line. Conclusions It is possible to computationally generate an infinite number of alternative design solutions, but this potential becomes useless if it is not associated with meaningful control, categorization and selection processes. A performative model is convenient within this scope since the designer is the decision maker in every stage of the design, where stages are defined as modules corresponding to different performances related to design. Pictures: the four stages of the design process For more information about the project: visit repository.tudelft.nl and search for “defence line amsterdam”
PROJECT 9
MANAGING THE UNIVERSITY CAMPUS BY ALEXANDRA DEN HEIJER In 2000 the campus managers of all 14 Dutch universities brought their campus master plans, campus strategies and investment plans to Real Estate & Housing: they wanted the research group (Real Estate Management) to analyse the plans and find similarities and lessons for the campus of the future. Since then, many other research projects followed and in 2005 I decided to turn it into a subject for my PhD thesis. One goal of this thesis was to contribute to campus management by bringing more structure to the strategic, functional, financial and physical information that decision makers need to plan, design and manage the campus of the future. In the past decade managing the university campus has become more complex and challenging, with many more stakeholders, opportunities and threats to consider. Decreasing public involvement and funding for universities puts pressure on the internal allocation of resources, comparing investments in real estate with investments in human resources. At the same time the university campus is aging,
both technically and functionally, and in need of reinvestment, while many developments cause more uncertainty in future space demand. On top of that, policy makers make higher demands upon the added value of the campus for the performance of the university and the individual users like students, professors and researchers. This urges the need for evidence-based management information to support campus decision-making. Researching your own working environment always gives an extra dimension. Imagine the irony – after all of the advice given to other universities about their campuses – when our own faculty building was destroyed by fire. From 2008, in order to guarantee knowledge exchange from theory to practice, I was heavily involved in transforming Julianalaan into BK City; we also added this case to the book. The appendices include facts and figures about the BK City project, including evaluations of the brief (I was responsible for the brief in the BK City project organisation). Apart from the BK City project, I have always been part
An example of comparison between 5 of the 40 renovation projects of different universities analysed in the publication
of project teams for the TU Delft campus The 432-page full colour book covers a wide range of topics on campus management: from generating references for planning purposes – like current replacement costs (investment levels) and new space standards for the changing academic workplace – to strategies for the sustainable campus and new models that merge the campus and the knowledge city. The book includes profiles of fourteen Dutch campuses and forty campus projects to illustrate trends. The content of this book combines insights from theory – adding to new real estate management theories and the required management information for real estate decisions – and lessons for practice. The book can support the decisions of policy makers, architects, campus and facility managers about the campus of the future.
This dissertation is published as a book (full colour, 432 pages) and as an eBook (ePub for iPad). For more information go to managingtheuniversitycampus.nl or a.c.denheijer@tudelft.nl
Alexandra den Heijer is assistant professor of Real Estate Management. She has written many reports, articles and papers on the university and campus of the future, trends and changing concepts and campus strategies. She was a member of the team that created BK City. She co-authered and co-edited “The making of BK city – Bouwkunde, een jaar na de brand”. Den Heijer operates in an extensive network of national and international campus management experts – both in academia and in practice.
10 FORUM COLUMN
Fictie? “Dames en heren studenten, welkom op de faculteit Bouwkunde. Mij is gevraagd inleidend een kort overzicht te bieden van het eerste semester van jullie studie. De hindernis van de numerus fixus en natuurlijk de risicovolle beslissing om Bouwkunde te studeren, hebben jullie al genomen. Muzio Clementi schreef begin negentiende eeuw honderd etudes voor de piano, gebundeld onder de titel Gradus ad Parnassum, om daarmee overdrachtelijk te verhelderen, dat men door intens te studeren toegang kan verwerven tot de muzen op de top van de berg Parnassus. Jullie studie echter is niet de gelijkmatige klim naar een enkele top, maar veel meer een tocht door donkere bossen, langs steile hellingen, door diepe dalen en over uitgestrekte ijsvlaktes. Daarom is na eindeloze onderwijsevaluaties, voortschrijdend inzicht en wijs beraad besloten, dat jullie eerste semester niet onderaan het bergmassief begint, maar vanuit een helikopter een panorama biedt over het totale landschap en daarmee ook over de vele routes naar de verscheidene hoogste toppen. In het verleden begon de studie altijd met een ontwerpproject. Om in de beeldspraak te blijven: ergens midden op de berg. Misschien moeten jullie nu een teleurstelling slikken, maar we gaan niet ontwerpen. We beginnen bij een bestaand gebouw. Jullie gaan het gebouw en de locatie volledig documenteren. In tekening, analoog en digitaal: plattegronden, aanzichten, doorsneden en perspectieven. Als detectives onderzoeken jullie details en verklaren jullie het gebruik van materiaal. Naast deze analyse en het tekenwerk op zaal bieden we jullie een collegereeks. Vanuit iedere leerstoel van de faculteit zal een afgevaardigde jullie vertellen hoe de gebundelde kennis van die leerstoel zich verhoudt tot jullie object van studie. Alle mogelijke facetten komen aan de orde en jullie schrijven, gevoed door deze colleges, een essay over het gebouw. Het eerste semester is geen moeilijk te bereiken mijlpaal in de studie, want als jullie alle opdrachten uitvoeren, hebben jullie de benodigde studiepunten voor een positief studieadvies al behaald. Het is veeleer een toetssteen; niet voor de faculteit, maar voor jullie. We willen op deze faculteit studenten niet frustreren, maar een eerlijke kans bieden de keuze voor de studie te bestendigen of te herzien. Onder het motto beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald, wens ik jullie veel succes!”
Robert Nottrot Delft, 27 februari 2011
B NIEUWS 09 14 MAART 2011
Deep-rooted sentiments? Interesting views? Use forum as your discussion platform! Send your articles and letters to bnieuwsbk@tudelft.nl. Texts may be edited for length or clarity.
We Are Architects We are scientific. Because we quote our colleagues, we don’t have to prove what they say is right or wrong. The burden of proof lies in the collegues we quote. The quantity of quoted colleagues improves our chances of being right. We work in a tradition. By just referring to each other, our claims cannot be contradicted by actual facts. We don’t need them. You can’t say that what I say doesn’t make sense because I didn’t say it but Vitruvius did. We don’t even have to know why Vitruvius said it, as long we get the page number right. The more we refer to each other the more scientific our architectural discourse becomes. That is to say, at least as scientific as monks interpreting the Bible! We don’t need quantitative research. Since we are visionary, too much information of the present situation obstructs the view on the future. As a result, we collectively forgot what exactly a standard deviation is. We are analytical. We know how to use Illustrator: how to colour trees green, and water blue: that’s how we do research.
presentation. Since design can’t be judged by objective parameters - trying to do so would be a demonstration of arrogance - gut feeling is paramount. Hence, rhetoric always wins. We know the aesthetic. Because beauty is personal and, above all, vulgar. Since aesthetic experience is mediated by a concept, getting the concept coherent is paramount. We know your identity. A day in your country and scanning a Wikipedia page gives us a thorough understanding of the intricate relations prevalent in your culture. We know why you’re unhappy. Our predecessors alienated you from your social surroundings. That’s why demolishing your home is essential. We don’t get paid enough. We don’t really know much about economics, politics, sociology, philosophy, physics, maths, programming, infrastructure or even engineering. But hell, we can design! We know what will happen, when it will happen and why it will happen. And if we’re wrong, someone else will be right. Because We are Architects
We don’t need to spend more time on design than
Ivan Thung
Cartoon by Thomas de Bos
@
Vistas of a Megapolis In early January the most unlikely places in our faculty were occupied by small groups of first-year students, working feverishly on several large sheets of paper, discussing and having fun in drawing and painting … images. Whatever could have been the intention of their task? As usual some might even have wondered about the whole point of drawing. What most are aware of is that drawing has ever been involved when educating young architects just as other designers. It forms the very heart of designing and only slowly do we realise that the computer is as capable of replacing this process as the microwave has been able to cancel out the primordial activity of cutting when preparing a meal. When talking about the content of drawing lessons, there is some disagreement. Drill students to prepare plans or sections in scale? Clinical presentation drawings? Basic perspective? Details? Layout? Maps? But with strength and freshness, personality, cool expression! How much can be achieved in only one year with the “intensive” training of 12 lessons? Many still have a rough picture of some necessary steps: Holding some pens! Cubes come into the picture at some point, other points vanishing on some horizon, which is not even round? When it comes to depicting reality or visions for designs we need to put that ever-accelerating video-clip of life on pause to examine what we actually see. Once paying attention to the world we live in, it might slowly dawn on us that there are some physical rules to how our brains perceive it. Optics are not just complicated rules but are applied every day and come into focus when taking time to observe and draw. The sometimes painful process of reproducing space in a two-dimensional plane still cannot be replaced by pushing a button on a camera. Though training
streets of BK city 11
Vistas of Megapolis
“These can't be the good results?! Everything's so bent we can't level them out properly!” by Henning Janssen
might turn these observational drawings into accurate or exciting depictions, it is really the awareness of space that needs to fill the cerebral library of all composers of spaces in which our fellow humans are expected to live. This year’s students have gone through all of that, tricks, theory and observational drawing. In the COLOFON
final 6th lesson of the first semester we challenged them to team up for a triptych and go beyond the scope of presenting one single building in some clever layout. Based upon fragments of the faculty they had to analyze and connect perspectives, invent and extend to produce one coherent image of a complex urban environment. Impossible if
B Nieuws is a three weekly periodical of the Faculty of Architecture, TU Delft.
0031 (0) 6 347 443 25 bnieuws-bk@tudelft.nl bnieuws.wordpress.com b-nieuws.bk.tudelft.nl issuu.com/bnieuws
Editorial Advice Board Marten Dashorst Ania Molenda Robert Nottrot Linda de Vos,
Faculty of Architecture, BK City, Delft University of Technology Julianalaan 134, 2628 BL Delft room BG.Midden.140
Editorial Board Sean Simpson Marcello Soeleman Floris van der Zee Peter Smisek Marjan Vrolijk
Cover illustration InDeSem 2000, Hans Kruse, B Nieuws 2000 #8 Cover. Print Drukkerij Tan Heck, Delft
they would stay within the demarcations of the cube. They had to apply their comprehension of a cone of vision exceeding the common 30° or 60° to well beyond 180°. Curiosity kicked in and they eagerly started to draw and discuss, ask and explain, bringing into practice all theory and craft they had picked up.
Contributors Robert Notrott Thomas de Bos Henning Janssen Alexandra den Heijer Antoni Scholtens Folkers Next deadline Wednesday March 30, 12.00 PM B Nieuws 10, April 11 2011
Proud and delighted of our students results, we would like to invite you to come and have a look at these works which are being presented in room N, M & H from 28.02.2011 - 15.04.2011. What excuse could you want to make up to miss out on it?
Henning Janssen
Illustrations only in *.tif, *.eps or *.jpg format, min 300 dpi
character of contain unnecessary coarse language. The editorial board informs the author(s) concerning the Unsolicited articles can have a reason for it’s deciscion, maximum of 1000 words, directly after is has been announcements 100 words. made. The editorial board has the right to shorten and edit articles, or to refuse articles that have an insinuating, discriminatory of vindicatory
agenda B NIEUWs 09 14 Maart - 4 April 2011
spotlight! InDeSem Competition Exhibition
Week 11 Lecture
Mapping Detroit: City of Holes 15.03.2011 Historical maps of the city were layered on top of each other and adjusted to fit in order to discover on the one hand the reasons and backgrounds for the present form of the city and on the other hand the remnants of earlier periods. Zaal B/ BK City/ 12:30 - 13:30 bk.tudelft.nl
Thesis Defence
Modern Architecture in Africa 18.03.2011 The thesis is concerend with a critical revisit and reflection on 25 years of architectural practice in Africa through nine projects that the author, Antoni Scholtens Folkers, was involved in as a designer and/or researcher. Senaatszaal/ Aula/ 09:30 bk.tudelft.nl
Book Launch
Towards a New Kind of Building 18.03.2011 During this book launch Kas Oosterhuis will describe his practice and consider his designs in the context of recent social developments, especially in the field of ICT. The book launch will be opened by BK Dean Karin Laglas. Other guests will include Antonino Saggio from La Sapienza Rome and Robert Aish from Autodesk. Oostserre/ BK City/ 15:30 16:30 bk.tudelft.nl
Out of the 124 entries, 80 will be chosen by a jury to participate in the upcoming InDeSem (International Design Seminar) this coming May. There will be an exhibition in the Oostserre showcasing the winning 80 entries. This exhibition will represent a cross section of student's vision on connecting the virtual realm of social media and the physical public realm.
Week 12 Tour
Visible sign from the past - part 2 20.03.2011 The tour leads you through Utrecht's history from the first signs of Industry, the great works of the 19th century which changed the city profile forever, the post-war developments, and the city of tomorrow. A tour through the stages of city development of Utrecht from the 19th till the 21st century. Veemarmarktplein/ Utrecht/ 7,50euro aorta.eu
Afscheidsrede
Hans Beunderman
indesem.nl
Week 13 Open Day
BSc Open Days
25.03.2011 Op 25 maart, zal voormalig decaan Hans Beunderman, afscheid nemen van de TU Delft als hoogleraar Public Real Estate met zijn afscheidsrede “De Publieke Zaak�. Aula/ TU Delft/ 15:00 bk.tudelft.nl
31.03.2011 - 01.04.2011 The Open Days consist of a TU Delft programme and a faculty specific programme. You can join info markets, guided tours on the campus and its faculties, and lectures and workshops of the 14 BSc programmes of the TU Delft. BK City/ TU Delft bk.tudelft.nl
Tour
Tour
27.03.2011 The main theme of this walking tour is contemporary architecture in the very peaceful southern part of the inner city, the so-called museum quarter. By combining funds from the EU with the input of inhabitants, entrepreneurs, museums, cultural organisations and private investors, the local government has cast a new light on the cultural heritage of this area. Aorta/ Utrecht/ 7,50euro aorta.eu
02.04.2011 This guided tour focuses on 20th century architecture in the city centre of Utrecht. The route links up projects of architects who made a prominent contribution to the architecture in Utrecht, such as Mart van Schijndel, well-known projects by Sluijmer & Van Leeuwen like the metal house built on the smallest plot in Utrecht. Aorta/ Utrecht/ 7,50euro aorta.eu
Confrontation in the museum quarter
Old and new in the inner city of Utrecht
Exhibition Vistas of a Megapolis
Room N, M & H/ BK City/ 28.02.2011 - 15.04.2011/ bk.tudelft. nl
Amsterdam cultural buildings
ARCAM/ Amsterdam/ 02.03.2011 19.03.2011/ arcam.nl
InDeSem Competition Exhibition
Oostserre/ BK City/ 18.03.2011 01.04.2011/ indesem.nl
Farming the City
ARCAM/ Amsterdam/ 25.03.2011 - 07.05.2011/ farmingthecity.net
The pilgrim, the tourist, the flaneur and the worker van Abbemuseum/ Eindhoven/ 26.02.2011 - 20.08.2011