Bnieuws 49/04 - Many hats (2015/16) by Bnieuws

INDEPENDENT PERIODICAL OF THE FACULTY OF ARCHITECTURE AND THE BUILT ENVIRONMENT TU DELFT

Colofon

Bnieuws Volume 49 Edition 04 08 December 2015 Contact Room BG.Midden.140 Julianalaan 134 2628 BL Delft bnieuws-bk@tudelft.nl Editorial Team Daphne Bakker Lotte Dijkstra Kseniya Otmakhova Jip Pijs Editorial Advice Emily Parry

SPEAK 23

Which Way to Go?

A Hidden Gem Ready to Shine

Nederland Immigratieland

Contributors Geert Coumans Grijze Ei Jamal van Kastel Jane Stortelder Mike Boening Photography Subtle Design @deviantART Cover Studio RAP at work by Studio RAP see also p. 30

CREATE 06

An Ode to the Magazine

De Nieuwe Architect

Editorial Advice Board Robert Nottrot Pierijn van der Putt Marcello Soeleman Ivan Thung Linda de Vos Next Deadline 18th of December 12.00 Bnieuws Volume 49 Issue 05 12 January 2016 Illustrations only in *.tif, *.eps or *.jpg format, min. 300 dpi Printed by Druk. Tan Heck 1.300 copies ÂŠ All rights reserved. Although all content is treated with great care, errors may occur.

LEARN 12

Gouden toetsregels

EXPLORE 16

Ik ben architect, maar...

Studio RAP

Editorial

MANY HATS

Architect. Manager. Designer. Engineer. Marketeer. Adobe Suite Pro. Late-night Worker. Coffee drinker. Paper Consumer. Addict. Enthousiast. Answering a higher calling. World Improver. Dreamer. Illustrator. Sketch Artist. Responsible. Maker. Secretary. Artist. Writer. Reader. Tired. Philosopher. Builder. Competitioner. Achiever. A New Architect. Post-Graduate. Researcher. Teacher. Student. What are you? What do you do on a daily basis? And, maybe even harder, how would you introduce yourself to others? This issue of Bnieuws is dedicated to the many hats that the people of this faculty wear. We shed some light on the seemingly endless possibilities within the field of architecture and the built environment. For instance, many people write next to their daily job. We dove into the publications of our faculty and assembled a reading list for your Christmas holidays. As one of these BK Publications, we write too. With this new edition we proudly present the newest member of our editorial team: Kseniya Otmakhova. Many of the tutors at this faculty are also architects and committee members. Vincent Gruis en Leo van den Burg from the Board of Examiners of the Faculty of Architecture and the Built Environment tell us how they combine the two functions. Our graduates become architects, but often they also choose to chase other dreams. Two articles show two very different paths. Sereh Mendias tells us about her work for De Dépendence and how she is ‘an architect, but...’. The guys from Studio RAP tell us how they found their niche. We feel comfortable in the world of architecture. This international and creative bubble that we call the BK Community. But sometimes we are pulled outside. Because we are part of bigger world. A real world that unfortunately is not as shiny as the renders we make inside this building. With this Bnieuws, we would also like to take some time to reflect on these developments. With many hats come many responsibilities. And with many hats also come the capabilities to work on a better world together. Let’s put our skills to good use. Think about your plans during the holidays and we will see each other again in the New Year to make them happen.

#Bnieuwd

Fruits / DIRK-JAN POSTEL Na Mels Crouwel komt nu Dirk-Jan Postel van Kraaijvanger naar de faculteit voor vijfde lezing zijn in de reeks Fruits of Study. Bij het ter perse gaan van deze editie was het fruit nog niet bekend, maar het belooft hoe dan ook weer een mooie lezing te worden! Orange Hall / 10.12.15 at 19.30

The Berlage / LAUREN JACOBI Many lectures from The Berlage will take place the upcoming months, so check their agenda online. In the lecture ‘Spatial Systems of Capital in Renaissance Italy’ Jacobi will draw on research that jointly considers culturally driven concepts of money alongside the actual places where financial trade was conducted. Room K / 22.01.16 12.45 - 14.00 / theberlage.nl

Museum / WINTER PALACE The royal Paleis Het Loo will be completely transformed into a winter palace, with festive tables, traditionally decorated Christmas trees, and handmade greenery decorations. Celebrate Christmas in royal style.

Festival/ BK BEATS 2016 On the 22nd of April it’s on! The biggest faculty party in The Netherlands will take place inside the Faculty. During that night the faculty will change into a massive partyground. Don’t miss it! 2016 promises to be even more epic than the previous editions. The line-up will be announced online. Tickets will be available soon (18+).

Het Loo / Apeldoorn / till 03.01.16

Faculty / 22.04.15 / bkbeats.stylos.nl

#Bnieuwd

Tentoonstelling / LAND ART Aan het eind van de jaren zestig besloten diverse kunstenaars om de witte ruimtes van musea achter zich te laten en eropuit te trekken de natuur in. De focus van de tentoonstelling ligt op zes internationale pioniers van de land art-beweging.

Tip / CHRISTMAS TREE Before decorating your Christmas tree you might want to delve into the architectural possibilties. We found this illustration online, but there are many more. Or you can come up with your own architectural vision on the Christmas tree. Inspired? E-mail your illustration to Bnieuws.

Kunsthal De Kade / Amersfoort / till 03.01.2016

The best illustration will be posted on our FB page.

Celebration / END OF YEAR DRINKS The Faculty, Stylos, and the Bouwpub host the end of year drinks for all employees and students. Come and celebrate the new year before leaving on your Christmas break. Everyone is welcome! The Bnieuws editorial team will also be present, so see you there! Orange Hall / 17.12.15 at 16.00

Reading Tips

AN ODE TO THE MAGAZINE Words Jip Pijs

Images Various

Next to designing many of us write. Some of us manage to put their writings into books. Others scribble small words next to their sketches. When there is writing, there is reading – something to catch up with during the Christmas holidays. Bnieuws has tried to create an overview of the many written publications produced at this faculty. Since most of us have limited time next to our Christmas celebrations, we focused on a medium close to home: the magazine.

This overview is of course far from perfect or complete. How to define a magazine? According to Wikipedia: “Magazines are publications, usually periodical publications, that are printed or electronically published.” We have collected as many periodicals as possible and divided them in four categories: faculty, student, research, and others.

Faculty Magazines Our faculty has only a few publications that are meant to be acting across students, employees, different institutions and groups. Bnieuws itself is one of them. Check the cover, it states: independent periodical of the Faculty of Architecture and the Built Environment. Bnieuws is run by an editorial team consisting of four students and officially published by the dean. As an independent magazine, it is our goal is to act as a platform for all faculty members. The faculty itself also publishes a digital ‘magazine’: BKCity News. It is created by the communications department of the faculty. It contains the latest news and an agenda in which you can find all kinds of public events. Next to the BKCity News the department issues press releases and takes care of articles on the TU Delft website. Next time the newsletter pops up in your inbox, make sure to read it! Student Magazines The bachelor and master students of the faculty are active publishers. Stylos and the different master associations all publish magazines. Many students participate in committees as writers, editors, and journalists; a chance to develop their skills. The associations issue their themed magazines in print to their members. However, thanks to the internet, now everyone can read these magazines online on their website and ISSUU pages. Are you a bachelor student orientating for a master track or a master student with an interest beyond your own curriculum? These magazines explore the many facets of Bouwkunde and architectural practices outside of the faculty.

ATLANTIS by Polis Various topics in urbanism and landscape architecture are discussed in themed editions. PRINT Polis members

ONLINE polistudelft.nl/atlantis

ARGUS MONTHLY PAPER ‘Postcard’ with one article/text usually related to an event organised the same month. PRINT Spread around

ONLINE argus.cc/monthly-papers

BOSS MAGAZINE The issues expore a theme within real estate and discuss the latest activities of BOSS PRINT BOSS members

ONLINE bosstudelft.nl/magazine

RUMOER by BouT This periodical has a specific theme per edition in the field of building technology. PRINT BouT members

ONLINE praktijkvereningingbout.nl/rumoer

PANTHEON by Stylos Every issue explores a contemporary theme within architecture in- and outside of the faculty. PRINT Stylos members

ONLINE pantheon.stylos.nl

VHV Bulletin by Forum Periodical about housing that includes articles from/about students, staff, and practice PRINT Forum members

ONLINE vhv-bulletin.nl

A+BE Architecture and the Built Environment is an open access PhD-thesis series. The peer-reviewed dissertations are published under a creative commons license. That means you can read all issues on the website! A good way to see what kind of PhD research is done at the Faculty. TU Delft Library / abe.tudelft.nl

DASH ‘Delft Architectural Studies on Housing’ is an independent peer-reviewed periodical magazine about housing design initiated by the chair of Architecture & Dwelling. In each issue you will find essays and interviews as well as plan documentations focussing on a specific theme. The upcoming 12th issue will focus on the theme ‘Global Housing’. NAi010 Publishers / dash-journal.com

DESIGNERS OF THE FUTURE The Wouter Mikmak Foundation, the faculty and Stylos invite an exceptional designer to lecture at our faculty every year. Last year Atelier Bow-Wow lectured. Most of the lectures are subsequently published in the Designers of the Future series. Want to know more about Alan Berger, Francesco Dal Co or Qing Yun Ma? Check it out! SUN Publishers / designersofthefuture.nl

FUTURE ENVELOPE The Future Envelope is a yearly conference organised by Façade Research Group of TU Delft. Last June the 9th edition about ‘Unobtamium’, a material that is the perfect solution but is not to obtain yet, took place. Next to these conferences and activities three Future Envelope issues have been published with IOS Press in the series ‘Research in Architectural Engineering’. IOS Press / bk.tudelft.nl/futureenvelope

Research Magazines In the academic world, publishing in scientific journals is of great importance. It is a way to communicate results with peers and publish your results to the public. All dissertations, graduation projects, patents and other publications of this and others faculties can be found in the repository (respository.tudelft.nl). TU Delft carefully registers all publications by its employees in METIS. If you go to an employee page on the TU Delft website you will find an overview of the registered publications of that employee. Chairs and research groups of our faculty also publish their own magazines, books, and cross-over types with help of various publishers to communicate their results. Most of the publications shown in this overview contain, similar to a regular magazine, multiple articles, but they appear just a few times a year and weigh (and cost) as much as your average book. The issues primarily consist of scientific papers mixed with other types of articles and combined with examples from practice. Interested in a certain field or want to get to know a chair better before choosing your studio? Buy a copy or borrow one from the Faculty library. For more information you can visit bk.tudelft.nl/research/publications.

iA The iA issues consist of scientific papers on interactive architecture as well as MSc-projects, case studies, interviews and other article. iA is supervised by professor Kas Oosterhuis of Hyperbody. The latest edition Robotics in Architecture focusses on (pro-)active building components that sense and adapt to our changing environment. Jap Sam Books / www.hyperbody.nl/publicity/books

IMAGINE Imagine is a series of publications that explores developments in technology and material to provide inspiration for architects and designers. The magazine is put together by the Design of Construction Chair of the AE+T department. The latest issues â&#x20AC;&#x2DC;Concretableâ&#x20AC;&#x2122; contains many examples of the infinite possibilities of concrete. NAi010 Publishers / bk.tudelft.nl/en/research/publications/publicaties-boeken/imagine

OVERHOLLAND OverHolland is a series of publications by the department of Architecture in which typological and morphological studies of the architecture of Dutch cities are elaborated upon. In OverHolland 16/17 the focus is on the Zaanstreek. In this issue the history and future of this area are discussed. Vantilt Publishers / bk.tudelft.nl/en/research/publications/publicaties-boeken/over-holland

T?F The Why Factory has published multiple books, next to movies, articles and more. Publications of T?F elaborate on various futuristic topics with titles as mythical as their white Lego towers. The lasted edition ‘Barba’ illustrates how technological innovations might allow us to create environments that transform themselves in a fashion similar to cartoon figure Barbapapa. NAi010 Publishers / thewhyfactory.com

OPEN ACCES JOURNALS Next to A+BE other peer reviewed open access journals and book series that are related to our faculty are ‘Bulletin KNOB’ on heritage, ‘Journal of Facade Design and Engineering’(JFDE), ‘Footprint’ on architectural theory, ‘Research in Urbanism Series’ (RiUS), and ‘SPOOL’ that focusses on the science of architecture, climate proof cities, energy innovation, and urban Europe. Next to these series the inaugural speeches of the professors of this faculty are also published under the straight-forward name ‘Inaugural Speeches in the Built Environment: Global and Contextualised”. Be amazed by all the work that you can access freely and scroll through during the upcoming cold winter days. TU Delft Library and others / library.tudelft.nl

Other Magazines Next to the previous publications there are some others worth noting. If you still have not found something of interest to you, one of these three publications might be just what you have been looking for. What will you be reading these Christmas holidays? Do you have any recommendations that are not included in the list? Please share them at facebook.com/bnieuws.tud or contact the editorial team.

aE Journal Every now and then Architectural Engineering publishes a journal that can be found around the faculty. In this newspaper you can read about their courses, student projects and other events aE organised. Find your copy in the faculty now!

LINES MAGAZINE LINES is an irregularly published magazine on urbanism, drawing, deltas, landscapes, and architecture, edited by the Van Eesteren Chair. It presents the raw materials and works-in-progress of the Chair in research and education. The second edition of LINES is a biography of the Houtribdijk, a Dutch dike, in an envelope that contains a little booklet and loose photos and drawings. You can find LINES Magazine at Waltmanâ&#x20AC;&#x2122;s Bouwshop

OASE OASE is an independent journal for architecture that brings together academic discourse and design practice. Twice a year a bilingual edition appears elaborating on a certain theme. After a while the issues are published online and these are freely accessible. Many researchers of Delft contribute to each issue. OASE Foundation & NAi010 Publishers / oasejournal.nl

FYI IV: Examencommissie Bouwkunde

GOUDEN TOETSREGELS Tekst Lotte Dijkstra

De faculteit Bouwkunde huisvest meer dan studenten, docenten en medewerkers. Hoewel onderwijs en onderzoek de hoofdcomponenten vormen van het programma vinden er talloze andere activiteiten plaats in ons gebouw. Ter ondersteuning en verrijking van die kerntaken. For Your Information geeft Bnieuws inzicht in de soms onzichtbare activiteiten en onderwerpen die Bouwkunde maken. Na artikelen over de verbouwing van de faculteit, ethiek en copyright stelt Bnieuws je graag voor aan diegenen die jouw diploma ondertekenen: de Examencommissie van Bouwkunde.

De Examencommissie van Bouwkunde bestaat momenteel uit: voorzitter Vincent Gruis (MBE Housing), Leo van den Burg (UR), Ype Cuperus (AE+T), Susanne Pietsch (AR Interiors), Matthijs Prins (MBE Design & Construction Management), Sisi Zlatanova (3D Geo Information) en Ernest van Breemen (Industrieel Ontwerpen, extern lid). Het eerste aanspreekpunt van de commissie is echter haar secretaris: Eric Ootes. Verder beschrijft de commissie op haar website dat de Examencommissie aanvragen en klachten beoordeelt en zich buigt over vragen en problemen. Maar wat betekent dit concreet? Bnieuws sprak met Vincent Gruis (VG) en Leo van den Burg (LB) om hier meer duidelijkheid over te krijgen. Wanneer komen studenten de Examencommissie tegen? VG: Als je het goed doet, kom je ons alleen tegen bij het behalen van je diploma. Ik zie de ondertekening van het diploma door de Examencommissie ook wel symbolisch: wij zijn er om de toetskwaliteit te waarborgen. Daarmee borgen wij eigenlijk ook dat studenten hun diploma echt verdienen. Het borgen van die kwaliteit doen wij vooral indirect door ons docentencorps te stimuleren om goede toetsen en transparante toetseisen op te stellen. Verder kunnen

studenten ons helaas ook in negatievere context tegenkomen, bijvoorbeeld als er sprake is van vermoedelijke fraude. Gelukkig gebeurt dit niet vaak. Wij komen één keer per maand bijeen om de activiteiten met betrekking tot de toetskwaliteit door te nemen en individuele gevallen te bespreken. Mocht er zo’n geval sprake zijn van fraude, dan is het aan ons om dat vast te stellen en daar een passende sanctie bij te formuleren. Dat kan bijvoorbeeld het ontzeggen van toegang tot de herkansing of het vak zijn. Eigenlijk sturen wij dan aan op studievertraging als straf. LB: Gelukkig kunnen wij ons als commissie ook vooral bezighouden met dergelijke uitzonderingsgevallen. Onderwijs en Studentenzaken, en vooral onze secretaris, nemen veel dagelijkse dingen over. Vragen over uitstel van een peilmoment bijvoorbeeld worden door het secretariaat opgelost. Doordat we heldere regels en richtlijnen hebben opgesteld zijn veel voorkomende vragen en problemen eenvoudig op te lossen. Wat is de meerwaarde van het docentschap naast het lidschap van de Examencommissie? VG: Wij zijn naast examencommissieleden ook docent op de faculteit. Dat is ook belangrijk. Als je zelf

docent bent, heb je gevoel voor de belangen van de docent en de student. Wij zijn een formele commissie en vellen harde oordelen over fraude-gevallen en de kwaliteit van toetsen. Maar dat betekent niet dat wij als een soort politieagent graag bekeuringen uitdelen. Wij kijken goed naar wat een oordeel zal doen met een student, het is van belang dat de student ook door kan na een incident. Voor docenten is het belangrijk dat hun toetsen de gehele lesstof af dekken, maar we willen daarbij de bureaucratische rompslomp zoveel mogelijk beperken. Wie mag er allemaal lid worden van de commissie? VG: De Examencommissie zoekt haar eigen leden, maar wordt uiteindelijk benoemd door de decaan van de faculteit Bouwkunde. Verder zijn er een aantal minimale eisen. Zo moeten we sinds kort minimaal één extern lid in de examencommissie hebben. Ook verwachten we van onze leden dat zij weten hoe een goede toets er uit ziet of wat bijvoorbeeld een toetsmatrijs is. Dit is een standaardmethode om te controleren of de lesstof evenwichtig wordt weerspiegeld in de toets. Ook verwachten wij dat aspirant-leden de BKO [Basiskwalificatie Onderwijs, red.] bezitten.

Legt de Examencommissie dan ook verantwoording af aan de decaan? LB: De Examencommissie is onafhankelijk. Zij wordt alleen ingesteld door de decaan. VG: Als wij iets doen waar de decaan zich absoluut niet in kan vinden, dan zou hij de Examencommissie kunnen schorsen en een nieuwe commissie aanstellen. Als een student het niet eens is met een uitspraak van de Examencommissie, kan hij of zij ook in hoger beroep gaan bij de Commissie van Beroep. Hoe wordt die onafhankelijkheid dan gegarandeerd? VG: Conflicten komen weinig voor, maar het zou natuurlijk wel kunnen gebeuren. Vanuit de ontwerpschool zouden mensen kunnen zeggen: ‘Ja, dat gaat over ontwerpen en dat is niet transparant te controleren, dus val ons niet lastig met allerlei beoordelingsformulieren’. In de praktijk merken we echter dat er juist werkbare manieren kunnen worden ontwikkeld, omdat onze leden uit hetzelfde vakgebied komen. Daar is de kennis dus juist een plus. Verder houden we elkaar scherp. Bovendien kun je als lid een stap terug doen als er een conflict speelt waarbij jouw eigen afdeling is betrokken.

“DE KWALITEIT VAN ONS DIPLOMA IS EEN VAN ONZE KOSTBAARSTE BEZITTEN” LB: Wat dat betreft is er de laatste vijf jaar een hele steile curve omhoog te zien. Het is nu veel helderder hoe een goede toets er uit ziet. Bovendien hebben de mensen die toetsen maken ook steeds vaker zo’n kwalificatie of hebben zij in ieder geval de cursus ‘Toetsen en beoordelen’ gevolgd. Uiteindelijk is het vooral belangrijk dat onze leden weten hoe de faculteit Bouwkunde in elkaar steekt. Het duurt even om te ontdekken hoe de organisatie binnen dit gebouw precies werkt. Daarom zal een docent die hier pas twee jaar werkt niet gauw in aanmerking komen.

LB: Aan de andere kant is het juist goed dat je mensen uit de praktijk hebt. Dan kan je op onderzoek uit gaan en uitvinden wat er nou precies is gebeurd. Zo krijg je een beter beeld van de situatie. Wanneer kan iemand bij jullie terecht voor advies? VG: Sowieso werken wij met gecommitteerden. Bij iedere afstudeerpeiling [P2, P4 en P5, red.] is een afgevaardigde van de Examencommissie aanwezig om het proces te bewaken. Dit is altijd een docent van een andere afdeling dan waar de student afstudeert. Deze gecommitteerde controleert namens de commissie of de docent het cijfer goed beargumenteert en of er

voldoende kritisch naar het werk van de student wordt gekeken. Mocht er iets zijn wat niet in de haak is, dan meldt de gecommitteerde dit bij ons. Studenten kunnen uiteraard ook bij ons terecht, als een student bijvoorbeeld constateert dat een toets voor geen meter klopt. Dat gebeurt niet veel, daarom houden wij dit ook indirect in de gaten door middel van bijvoorbeeld de kwaliteitszorg [vakinhoudelijke evaluaties door zowel docenten als studenten, red.]. Als wij daar opvallend negatieve resultaten zien, vragen wij de toets ook op om te kijken wat er aan de hand is. LB: Als docenten naar de Examencommissie stappen, dan is dat meestal omdat zij merken dat iemand heeft gefraudeerd of als hierover twijfel is. Formeel is iedere docent ook verplicht dit te doen.

De Examencommissie heeft onlangs de ‘Gouden regels van het toetsen’ geïntroduceerd. Zijn deze toetsregels nieuw? LB: De ‘Gouden regels van het toetsen’ zijn gekoppeld aan het uniforme toetsvoorblad en vormen een samenvatting van de belangrijkste regels en aanbevelingen voor het opstellen van een goede toets. Deze zijn niet nieuw, maar wel belangrijk en voorheen onoverzichtelijk. De ‘Gouden regels’ behoren daarmee tot de maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen om het toetsingsproces transparanter te maken. Dingen worden namelijk pas werkbaar als er een goed protocol is, als je weet wat de normale gang van zaken zou moeten zijn. We komen uit een periode waarin hele goede toetsen werden gemaakt, maar waarin er geen standaard aanwezig was. Voor de Examencommissie was het toen lastig om steekproefsgewijs de kwaliteit van toetsen te beoordelen. Met de ‘Gouden regels’ is dit veel eenvoudiger vast te stellen. Ook voor studenten is het nu makkelijker om vast te stellen wat er eigenlijk in een toets zou moeten staan. Hebben studenten ook de plicht om bijvoorbeeld een slecht tentamen te melden bij de Examencommissie? LB: Nee, die plicht is er niet, maar ik vind het wel een

goed idee [lacht]. VG: Ja, dat zou wel een mooie informele ‘Gouden regel’ kunnen zijn. LB: Er zijn weinig dingen zo irritant voor studenten als slecht gemaakte toetsen. VG: Of toetsen waar geen heldere beoordelingsmodellen voor zijn. Het moet wel uitlegbaar zijn aan studenten waarom ze bijvoorbeeld een 7,0 hebben en collegastudenten een 8,0. Een zogenaamde rubric is bijvoorbeeld een handig hulpmiddel, waarin zo precies mogelijk wordt beschreven wat je per aspect moet doen voor een bepaald cijfer. Dan is het voor de student duidelijk wat er extra gedaan moet worden om net dat hogere cijfer te halen. Nu is dat systeem nog in de pilotfase, maar uiteindelijk zullen de rubrics helpen ook beoordelingen in het ontwerponderwijs transparanter te maken. Bestaat dan niet het gevaar dat studenten teveel in een bepaalde richting worden geduwd? VG: Hoewel de huidige formulieren vooral op ontwerpen zijn gericht, kan ik me best voorstellen dat we uiteindelijk met twee beoordelingsformulieren gaan werken. Ook als een student dan een project presenteert dat meer is gericht op onderzoek, kan het project transparant worden beoordeeld. Met de invoering van de rubrics ga je toch op zoek naar een systeem dat makkelijk is én goed werkt voor zowel de docenten als de studenten. LB: Overigens zijn rubrics een instrument dat TU breed wordt uitgerold. Als Examencommissie zijn wij gevraagd om mede na te denken over de wijze waarop, zodat er maatwerk voor de Faculteit ontstaat. Ter afsluiting: op het uniforme toetsvoorblad staat groot vermeld dat ieder vermoeden van fraude zal worden gemeld en bestraft. Overbodig? LB: Een van onze kostbaarste bezitten als opleiding is de kwaliteit van ons diploma. Als daar twijfels over bestaan hier binnen het gebouw of, nog erger, buiten het gebouw, dan hebben we daar allemaal last van. De TU Delft heeft een reputatie hoog te houden, daar moeten we zo zuinig mogelijk mee omgaan.

Interview met Sereh Mandias

IK BEN ARCHITECT, MAAR… Tekst Jane Stortelder

Beeld Aad Hoogendoorn

Sereh Mandias is twee jaar geleden als architect afgestudeerd aan onze faculteit. Als mensen vragen wat ze doet, is het antwoord: “Ik ben architect, maar...” Na deze simpele uitleg komt het ‘vage’ gedeelte. Ze is namelijk coördinator en docent, ze werkt voor het online Rotterdamse tijdschrift Vers Beton en ze is redacteur van ‘De Dépendance’. Dit is een podium voor stadscultuur, dat sinds kort is gevestigd in de leegstaande Hofpoort in Rotterdam, met als doel het gebouw en de omgeving opnieuw te activeren. Onderdeel van het eerste project zijn vijf debatten, een tentoonstelling. Daarna ligt de toekomst open. Bnieuws is zoals altijd benieuwd. Hoe werkt het maken van zo’n programma en wat is precies de rol van Sereh hierin?

De Dépendance is niet nieuw. In 2009 is ontwerpbureau ZUS met het concept begonnen in het Schieblock in Rotterdam. Dat stond destijds leeg; de sloopvergunning was al afgegeven. Toen de mensen van ZUS, die antikraak in het pand zaten, dit hoorden, besloten zij een laboratorium te maken om te experimenteren met allerlei thema’s die met stedelijke ontwikkeling te maken hebben. Een van de eerste acties om het gebouw opnieuw leven in te blazen was de oprichting van De Dépendance: een open source podium voor stadscultuur in de plint. Hier konden allerlei partijen in de stad bijeenkomen door middel van symposia, debatten en lezingen. Het begin van de ontwikkeling van het Schieblock, dat nu vol zit met creatieve bureaus en functies. Door dit succes had De Dépendance al een tijd haar functie verloren, de stichting leidde inmiddels een slapend bestaan. Bijna een jaar geleden hebben Sereh en haar vriend de stichting van ZUS overgenomen om het concept opnieuw toe te kunnen passen aan de overkant van de straat. Hier staat het gebouw ‘de Hofpoort’, in 1976 gebouwd als kantoor van Shell. Sinds 2000 staat het gebouw leeg. Op dit moment zijn er drie van de in totaal 24 verdiepingen verhuurd. De onderste negen verdiepingen worden verbouwd voor en door Spaces [spacesworks.com, red.], De eigenaar van het gebouw is een Tsjechische investeringsmaatschappij. De Dépendance heeft van de Nederlandse beheerder toestemming gekregen om de leegstaande verdiepingen te programmeren. Wat doen jullie met de Hofpoort anders dan ZUS met het Schieblock deed? Er zitten andere mensen in het bestuur, wat natuurlijk zorgt voor een eigen signatuur. We willen onze eigen draai aan De Dépendance geven. In het Schieblock werd bijvoorbeeld niet zelf geprogrammeerd, het was meer een container vanuit de stad. Wij willen zelf

Torre David tentoonstelling in De Dépendance

programma maken. In Rotterdam zijn de laatste jaren veel plekken voor publiek debat over de stad verdwenen. Je had bijvoorbeeld The Berlage, dat naar Delft is verhuisd, en de Unie. De Academie van Bouwkunst ligt buiten de stad. Volgens ons is die discussieruimte wel nodig. Onze eerste debatten gingen echt over stedelijke ontwikkeling, maar tegenwoordig is ons aanbod breder: we reflecteren op de politieke, culturele en economische opgaven van de tijd waarin we leven. Deze manifesteren zich grotendeels in de stad, omdat daar de meeste mensen wonen. Ik heb een achtergrond in architectuur, mijn vriend is politicoloog en kijkt op een andere manier naar de stad. Het is interessant om de stad vanuit verschillende perspectieven te benaderen. Hoe verschilt het gebouw de Hofpoort met het Schieblock? Om het Schieblock zit een andere dynamiek, het pand zou namelijk gesloopt worden. ZUS heeft het in eerste instantie voor elkaar gekregen om daar voor vijf jaar de vrije hand te krijgen. Die periode is nu verlengd. Het gebouw is inmiddels van de gemeente, misschien

dat het daardoor van een tijdelijk naar een permanent initiatief zal gaan. Bij de Hofpoort is dat anders. Wij programmeren bijna gratis, omdat het gebouw leegstaat. Maar als er huurders komen, moeten wij weer weg. We hebben een mondelinge overeenkomst. Dat is niet zo stevig, maar we zijn in onderhandeling om één vaste verdieping te krijgen. We willen wel echt die plek voor het publieke debat en voor tentoonstellingen die het gesprek op gang kunnen brengen. Toch zou een zwervend bestaan ook passen. We gingen van het Schieblock naar de Hofpoort. Als we dit gebouw uit moeten, dan vinden we vast weer een nieuwe locatie. Hoe weten mensen jullie te vinden? Dat gaat verrassend goed. Veel gaat via de sociale media. We zetten in op het internationaal publiek, dat werkt. Bijna al het publiek debat over stedelijke ontwikkeling in Rotterdam is in het Nederlands. Meer dan de helft van onze bezoekers is internationaal, jong en heel enthousiast. Zo hadden we dat ook bedacht, ons publiek zou niet alleen uit architecten en ontwerpers moeten bestaan. Het vorige debat ging

Linksboven: Sereh Mendias. Rechtsboven en onder: impressies van ‘Public Talk 1: The Informal City.’

bijvoorbeeld over de staat van de publieke ruimte, gevoerd door een filosoof en een socioloog. Het is leuk om vanuit verschillende invalshoeken over stedelijke thema’s te praten. Hoe zien jullie die toekomst van De Dépendance? In de toekomst willen we de stad van gevraagd en ongevraagd advies voorzien. Ik hoop dat de onderwerpen die we bespreken ook in het gemeentehuis belanden. Of in ieder geval een impact hebben. Niet alleen op de mensen die er die avond bij waren. Het is de moeite waard om een keer de wethouder of de directeur Stadsontwikkeling uit te nodigen voor een reactie. In Rotterdam is de gemeente de laatste jaren zoekende naar hun plek in het krachtenveld van stedelijke ontwikkeling. Het is niet meer zoals vroeger, dat zij met een zak geld aan komen lopen om een plan uit te voeren. Ze moeten veel meer samenwerken met partijen in de stad. Ons eerste debat ging over informele stedelijke ontwikkeling. Dat raakt aan onderwerpen die belangrijk zijn voor de gemeente. We hopen dat zij er wellicht ook wat aan kunnen hebben. Na afloop van

de eerste vijf publieke debatten en de tentoonstelling willen we een kleine publicatie maken en deze verspreiden in de stad. De Dépendance ontwikkelt zich organisch; stap voor stap. We zijn nu aan het nadenken over wat we volgend jaar willen doen. Daar moeten we nu al mee beginnen omdat we met z’n tweeën maar een kleine organisatie zijn. Het gaat soms niet zo snel als dat we zouden willen. We zijn onze samenwerkingsverbanden aan het uitbouwen, maar we hebben nog niet veel slagkracht. Dat betekent ook dat het werk afwisselend is. De ene keer schrijven we plannen en vragen we subsidies aan bij fondsen, de andere keer print en snijd ik de tickets voor het debat in de avond. Die afwisseling is leuk, maar het is ook veel. Waar loop je tegen aan bij de programmering? Het is leuk om in dat betonnen monster te pro-grammeren, maar het is ook complex. Bijvoorbeeld als het gaat om vergunningen, brandveiligheid en beveiliging. We regelen alles zelf. Op persoonlijk vlak zou ik graag mijn werk meer

onder één noemer willen brengen. Als mensen me nu vragen wat ik doe, dan moet ik drie verschillende dingen uitleggen. Ik werk als coördinator en docent op de TU Delft, als redacteur voor Vers Beton en als redacteur voor De Dépendance. Het gaat allemaal over architectuur, de stad en reflectie, maar ik zoek wel naar iets meer eenheid. Ik zeg nu nog vaak: ‘Ik ben architect, maar…’. Zo zie ik mezelf schijnbaar toch nog steeds. Bovendien is dat gewoon helder. Ik begin met een makkelijke uitleg en na de ‘maar’ wordt het vager. Ik heb bewondering voor mensen die vol voor architectuur gaan, maar ik denk niet dat het iets voor mij is. Ik heb me nooit voor kunnen stellen om fulltime in een architectenbureau te werken. Dan zou ik dingen moeten laten die ik ook heel interessant vind. Daarom ben ik freelancer geworden, om voor mezelf wel te proberen om die verschillende dingen te doen. Ik neem langzaam afscheid van het idee dat ik ooit een ‘echte’ architect word. Ik heb geen beeld van wat ik over vijf jaar dan zal doen. Ik denk er wel veel over na en ik zou er wel een idee van willen hebben, maar ik weet het gewoon niet. En wat betreft de Hofpoort? Dan kijk ik wel één jaar vooruit. De Dépendance willen we loskoppelen van de Hofpoort, omdat onze toekomst in dit gebouw zo onzeker is. Het zou fantastisch zijn als we hier over twee jaar nog steeds zitten, maar we zouden ook een toekomst op een andere plek moeten (kunnen) hebben. We merken nu al resultaat van dit initiatief: het gebouw en het omliggende gebied worden weer een plek. Er is een programma en er komen mensen. Belangrijk is dat we er plezier in proberen te brengen en nieuwe vormen uit proberen. Een debat is ook theater, het moet entertainend zijn. We hebben bijvoorbeeld wel eens voor gekozen om geen moderator te hebben bij het debat. Dat gesprek ging alle kanten op en niet zoals een debat hoort te gaan. Uiteindelijk was het debat niet ‘af’, wat er juist voor zorgde dat het gesprek tussen de gasten zich hevig voort zette. Bovendien ontdekten wij waarom een moderator dus juist wel nuttig is. We willen de ruimte creëren om dingen uit te

proberen en om ook de mist in te gaan. Wat zijn concrete toekomstplannen? Volgend jaar hebben we drie programma’s op locatie. Dan gaan we ook de toren uit, de stad in. We gaan installaties bouwen op drie verschillende plekken, waar we thema’s bespreken die voor Rotterdam interessant zijn. Aan de Maas hebben we het bijvoorbeeld over de stad en het water en op het Hofplein over de stad en mobiliteit. Hoe zie je jouw rol als architect? Dat weet ik nog niet. Ik heb ook filosofie gestudeerd en ik ben op zoek naar iets wat die twee dingen bij elkaar brengt. Dan kom je snel uit bij reflectie op architectuur en de gebouwde omgeving. Ik heb het altijd interessant gevonden om het gebouw in politieke, culturele en economische context te plaatsen, maar ik ben zelf nog zoekende naar mijn rol. Het lijkt me leuk om in projecten te blijven ontwerpen, maar dat is niet het enige wat ik mezelf zie doen. We hebben net met De Dépendance onze eerste tentoonstelling geopend. Dat was een adaptatie van een bestaande tentoonstelling: Torre David. In 2012 is deze in Venetië getoond, over een leegstaande toren in Caracas die door 800 families is gekraakt. Zij hebben daar met elkaar een gemeenschap gevormd. Deze tentoonstelling hebben we bij wijze van provocatieve referentie naar de leegstaande Hoftoren gehaald. Samen met mijn vriend en een architectenbureau hebben we deze gecureerd en ontworpen. Zo komt dat ontwerpen altijd wel een beetje terug, maar meer doordat ik zelf dingen initieer. Eigenlijk denk ik nooit zo na over de rol van de architect, maar alle dingen die ik doe worden wel door mijn achtergrond beïnvloed. Ik vind het leuk om na te denken over hoe je zo’n leegstaand gebouw kan gebruiken om allerlei stedelijke thema’s bespreekbaar te maken, maar ik vond het ook leuk om weer als ontwerper bezig te zijn. Dat hoop ik er op de een of andere manier wel bij te kunnen houden. dedependance.eu

Platform DNA

DE NIEUWE ARCHITECT Tekst Ravenna Westerhout

Beeld Marcel Bilow

De Nieuwe Architect (DNA) is een zoektocht naar de positie van de architect in deze transformerende tijd. DNA is een platform dat is gestart om te onderzoeken wat de nieuwe positie van de architect kan inhouden. Het wordt aangestuurd door Thijs Asselbergs en Alijd van Doorn die samen met betrokken studenten en docenten uit de faculteit Bouwkunde van de TU Delft lezingen, excursies en debatten organiseren. Studenten wordt gevraagd een position paper te maken. Ravenna Westerhout is een van de honours studenten die meedeed en een samenvatting van haar essay maakte voor Bnieuws

De Architect – Baas over eigen houding De geschiedenis herhaalt zich. De architect is niet, zoals velen denken, slechts een ontwerper van gebouwen. Sinds de oorsprong van het vak heeft de architect vele disciplines moeten beheersen en fungeert deze als een schakel tussen partijen. De architect is onderdeel van een groter geheel waarin hij, steeds weer opnieuw, zijn rol moet zien te definiëren – hij moet een houding aannemen. De architect (-uurstudent) heeft het niet makkelijk. Elke crisis lijken architecten immers het eerst en het langst te merken. Dat krijg je, als je aan het begin van de bouwcyclus staat. Hoe moet de architect hier mee om gaan? Het doel is om binnen het brede vakgebied van de architectuur je eigen positie te vinden en uit te dragen. Zoals Jo Coenen al zei: “Omdat ons geen enkele beperking meer is gebleven, is meteen het probleem geschetst: we moeten kiezen”. Kiezen voor een richting, maar ook: kiezen voor een houding. Want welke houding neem je aan als architect?

blinken. Dat schreef hij rond 15 v. Chr. en naar mijn mening geldt dit nog steeds. Dit geldt nu zelfs nog sterker, al worden de uiteenlopende vaardigheden nu over meerdere zielen van één bureau verdeeld. In onze complexe samenleving kan alleen iets voor elkaar worden gekregen als wordt samengewerkt. Jo Coenen heeft vaak hardop betreurd dat de architect niet langer de bouwmeester is die stevig greep houdt op alle aspecten van het bouwproces. Is dit echter wel zo erg? Een architect moet zijn positie kiezen, zijn identiteit. Door een team te vormen en elkaar te versterken kan de architect zich positioneren in het grotere geheel, waarbinnen hij nog steeds de mogelijkheid heeft om zich in een vakgebied te verdiepen, als maar gezorgd wordt dat het team voldoet aan de eisen van de huidige samenleving. Vakkennis – ambachtelijkheid – is hierbij meer dan ooit noodzakelijk. Alleen denken in grote concepten volstaat niet meer, hiervoor is specialisatie binnen een team nodig. Een team sluit een eigen identiteit niet uit, maar versterkt deze juist.

In De Architectura bestempelt Vitruvius de architect als alleskunner. Filosofie, wiskunde, astronomie, retorica; de bouwmeester beheerst het allemaal, zonder echter in één van die specialiteiten uit te

Deze samenwerking in een team brengt mij op het volgende punt: het belang van een netwerk voor de architect. Vitruvius klaagde al dat opdrachten niet naar de bekwaamste, maar naar de bekendste

bouwmeesters gingen. Die ergernis was een van de drijfveren voor het schrijven van De Architectura. “Natuurlijk hoeft het ons niet te verwonderen dat artistieke prestaties door onbekendheid in het duister blijven. Het is evenwel bijzonder ergerlijk dat tijdens een banket aangeknoopte relaties er dikwijls toe leiden dat zelfs een oordeel uit vleierij wordt omgebogen tot gehuicheld enthousiasme” (Weijts, 2012). Hoe ergerlijk deze situatie ook wordt bevonden, er is maar één optie om niet zelf ten onder gegaan: het spelletje meespelen. Het is immers belangrijker dát ze over je praten dan wat ze zeggen. Het ligt echter niet in de aard van elke architect om te netwerken. Vele mensen zien dit als arrogantie, een stereotype (st)architect loopt rond met een bepaalde attitude en wordt eerder beschouwd als betweter dan allesweter. Vitruvius, daarentegen, was een bescheiden man. Hij presenteert zichzelf als een man van eer: nooit jezelf voor laten staan op je voortreffelijkheid en altijd je reputatie hoger achten dan geldelijk gewin. Tweeduizend jaar later is deze radicaal gekanteld. In de moderne rechtscultuur is het van het grootste belang dat je jezelf aanbiedt, verkoopt. De eercultuur is een cultuur van het gevoel, de rechtscultuur een van het verstand. De houding die je kan innemen als architect is afhankelijk van de opdrachtgever. Hier komt de morele kant kijken, wat is de kwaliteit die je kan toevoegen? Maar ook: hoever ga je hierin als architect? Is je reputatie hoger dan geldelijk gewin? Wat is je rol om opdrachten te weigeren? Moet je vanuit de rechts- of eercultuur handelen? De wereld verbeteren. Een beetje megalomaan wellicht, maar ook dat schuilt in de aard van de architect. Zoals Karin Laglas het verwoordde in haar inaugurele rede: “Wat mij persoonlijk aantrekt in het werken aan de gebouwde omgeving is de grote maatschappelijke relevantie ervan. Er zijn tal van maatschappelijke problemen die om ruimtelijke oplossingen vragen. Van erstedelijkingsvraagstukken tot de have not’s een dak boven hun hoofd geven.’

Ole Bouwman, directeur van het voormalige NAi, omschrijft deze maatschappelijkruimtelijke agenda als ‘architectuur als noodzaak’. Het gaat echter verder dan architectuur alleen. Kennelijk is er spanning tussen wat de architect wil en wat de opdrachtgever wil. De architect ervaart blijkbaar een hogere opdrachtgever dan de feitelijke opdrachtgever die zijn rekening betaalt. Heeft hij een opvatting over wat de klant zou moeten willen, vanuit een beeld wat hij passend vindt voor de opgave? Ziet hij zichzelf wellicht als de ‘echte’ opdrachtgever? Deze onenigheid heerst al zo lang als de architectuur bestaat. Midden in eenverhandeling over de gewenste verhoudingen bij het ontwerp van een villa verzucht Palladio: “Maar de architect is regelmatig verplicht zich te schikken naar de wensen van degenen die hem betalen in plaats van datgene te doen wat hij zou moeten doen” (Palladio, 1570). Anderzijds: architectuur is en blijft een dienend vak. Wanneer ben je tevreden? Als de gebruiker tevreden

is? Of gaat het om het idee zelf? Je kan het daadwerkelijke bouwen ook als iets secundairs zien. Zou Boullée de verbindende schakel tussen classicisme en modernisme zijn geweest als die krankzinnige bedenksels daadwerkelijk uitgevoerd moesten worden? Dan zou hij zich met het bouwproces bemoeid moeten hebben, had hij non-stop in de clinch gelegen met magistraten en aannemers. Bovendien had hij dan z’n werken moeten aanpassen aan de eisen van z’n klanten. Nu hebben we tenminste de zuivere Boullée (Weijts, 2012).

Dat brengt mij tot mijn laatste punt. Wat is de waarde van de architect? Voor wie? De architect moet niet alleen maar zenden, niet arrogant zijn. Want wat zou er gebeuren als architecten staken? Waarschijnlijk niet zoveel. Hoe anders is dus de positie van de architect, vergeleken met die van, laten we zeggen, een vuilnisman. Is de architect wel zo onmisbaar als hij zich zelf ziet? Dat is de kern, deze attitude, deze arrogante houding moet veranderen. Als men het bureau van Norman Foster betreedt, zit bovenaan een grote trap een secretaresse – er wordt de bezoeker direct een onderdanige rol opgelegd. Deze architect, die zichzelf beter acht dan de bezoeker, de gebruiker van zijn gebouw, heeft in mijn ogen geen lang leven meer te beschoren. Want voor wie ontwerpt deze architect? Voor zichzelf? Dat lijkt wel zo. Lange tijd werd dit getolereerd. De crisis heeft voor een omslagpunt gezorgd. Zoals altijd zorgt een crisis ervoor dat er anders gedacht moet worden; vóór vernieuwing. Het thema van de huidige crisis is duurzaamheid. Men ziet in dat het niet langer zo kan, eindelijk dringt het besef door dat de aardbol en grondstoffen niet oneindig uitputbaar zijn. Dit zet zich door in de architectuur. Evenals met andere vakgebieden wil het oog ook wat en dit aspect van architectuur moet zeker niet vergeten worden. Het probleem ligt in het feit dat met alle mooie, maar nutteloze gebruiksvoorwerpen uiteindelijk hetzelfde gebeurt: ze worden weg gegooid. En de toekomst ligt dus niet meer bij gebouwen die na vijf jaar weg

gegooid, gesloopt, worden. Kijk naar de huidige bouwvoorraad: per jaar komt er slechts één procent bij. Dit zal mettertijd alleen maar minder worden. De opdracht ligt voor de architect dus in het transformeren van bestaande gebouwen of het ontwikkelen van gebouwen met een lange levensduur. Hier onderscheidt architectuur zich ook van kunst. Kunst is geen gebruiksvoorwerp, kunst heeft niet als doel om nuttig te zijn, kunst is enkel bedoeld om mooi te zijn, of tot denken aan te zetten, te inspireren. Gebouwen en steden zijn niet enkel kunst. Elke bouwkundestudent roept: het is zo’n geweldig vak, omdat er zoveel dingen samenkomen. Kunst, technologie, de mens. Deze mens wordt echter steeds meer op de achtergrond geplaatst, naarmate de roem van de architect groeit. Dat is wat er mis is met de huidige ‘starchitects’. Het leven kenmerkt zich als een golfbeweging, met pieken en dalen, waarbij we op dit moment in een dal zitten. Ik denk dat er geen eenduidige positie van de architect voor de lange termijn te bepalen is, wel voor de nabije toekomst, in de tijd na het dal van de crisis. De architect zal een houding moeten innemen die dienend is aan de wensen en eisen van de gebruiker; de samenleving. De connecties hiervoor worden gelegd tijdens het netwerken, welke relaties in teamverband worden aangegaan. Hierbij dient de architect zeker niet zijn eigen morele plicht te vergeten die voor iedere architect geldt – de wereld verbeteren. Van belang hierbij is dat dit niet voor het eigen of geldelijk gewin wordt gedaan, maar voor de maatschappij. De architect moet zich bovendien niet beter voelen dan zijn opdrachtgever, dan zijn gebruiker. Dan heb je als architect in de huidige samenleving toekomst. Laglas, K., 2011. Inaugerele rede: Wie heeft hier de leiding? Palladio, A., 1570. I Quattro libri dell’architettura. Venetie. Panhuijsen, J., 2015. Architect van de permanente verandering. TU Delta Weijts, C., 2012. Euforie. De Arbeidspers: Utrecht. Vitruvius, M., 15 v.C. De Architectura.

GRIJZE EI

PETER RUSSELL

PIERIJN VAN DER PUTT

Het Grijze Ei / Satirisch studentencollectief / hetgrijzeei@gmail.com

The European Post-master in Urbanism

A HIDDEN GEM READY TO SHINE Words Alexander Wandl

Image EMU

The 10th anniversary of the European postmaster in Urbanism (EMU) gives us a chance to reflect on the qualities and challenges the EMU faces, but also on the role and importance postmaster education could play. I hope to contribute to a discussion, on urbanism education in the light of lifelong learning. This discussion deserves to be brought out of management board meetings into a faculty wide public.

I am an alumnus of the programme and have been teaching a course in the programme myself for four years now. The following lines are clearly influenced by my high appreciation and fascination of the EMU. Therefore, I am also specifically concerned about the current situation of the EMU that seems to look at an unclear future. But, let me first introduce the EMU to those of you who have not heard about it yet. Together with the Berlage and the graduate (PhD) school, the EMU forms the post-master education of our faculty. The ‘European Post-master in Urbanism (EMU) is an advanced master degree that engages with the complexities of the design and planning of cities and landscapes, in a programme run jointly by TU Delft, KU Leuven, UPC Barcelona and Università IUAV di Venezia. All four universities adhere to the specific European tradition that views urbanism as a collection of socially responsible disciplines, which aim to improve the living conditions of all citizens’ (emu.tudelft.nl). This consortium of four top European architecture faculties is one of the core assets of the EMU. Students are obliged to spend one semester at another university. Additionally, a yearly workshop brings together staff and students off all four universities. This allows students to spice up their BK experience. TU Delft offers two core

semesters, the first one on strategic regional planning and design, led by Vincent Nadin and the second semester on Delta Urbanism led by Han Meyer. The exchange semester brings the possibility to study for example with Paola Viganò (the first and only female winner of the French Grand Prix de l’Urbanisme) in Venice, with Kelly Shannon and Bruno de Meulder in Leuven, or with Joaquim Sabate in Barcelona. For my classmates and I this exchange semester brought the possibility to join the team of Bernardo Secchi and Paola Viganò for their contribution to ‘Le Grand Paris’ consultation process, one of the most instructive experiences in my life. Two other aspects make the EMU outstanding: the specific type of students and the quality of the courses. As teachers at BK we are spoiled with highly talented students across all master programmes. What makes the EMU special is that most students have several years of working experience and came to the conclusion and sometimes even frustration that although educated at the best architecture, planning or landscape planning faculties around the globe, they lack crucial knowledge, skills and tools to act as an integrating figure in multidisciplinary project teams. A key requirement students ask from the EMU programme is to become educated in a transdisciplinary manner.

EMU students and teachers discussing different strategies for the Rhine–Meuse delta during the Delta Urbanism Studio.

The EMU programme answers this challenge through a set of courses that integrate the disciplines of the four sections of the Department of Urbanism: Urban Design, Strategic Spatial Planning, Environmental Modelling, and Landscape Architecture, within the courses themselves as well as across the semesters. Also the integration of research and design is brought to a higher level than in our regular master courses. Exemplary is that GIS-based advanced spatial analyses and modelling has been taught in the EMU from the beginning on, whereas this method has only recently been introduced into the BK bachelor and is still not integrated into the urbanism master. Another example is that the process of developing spatial strategies and the related governance process play a prominent role. Consequently, the semesters do not all end with individual projects, but rather in spatial strategies that are developed in groups, and key interventions developed by individual students. This process allows the students to develop competences and skills they need when working in interdisciplinary teams that are confronted with complex decisions. When the BK graduate school was established some years ago, the EMU courses were selected as discipline related course, which PhD candidates can select. This is

another indication that the integration of research and design was successful. EMU successes This interdisciplinary approach seems to be successful and appreciated to such an extent, that Domus magazine stated in 2014, that BK ‘is one of the best place in the world to study urbanism, especially within the EMU’. EMU alumni work not only in top architectural and urban design firms, like OMA or studio Paola Viganò, but especially also in offices that are known for an interdisciplinary and co-design approach to urbanism. Offices like Delta Metropool in Rotterdam or BUUR in Leuven are examples for the latter. In spite of the economic crisis of the last decade EMU alumni also successfully started their own offices, like Duediquattro in Naples or 4B in Bucharest. EMU alumni curated two national pavilions at the last Venice architectural Biennale and EMU students contributed to the last architecture Biennale in Rotterdam. Many alumni are teaching and conducting research at well-known universities all around the globe. Considering that so far only around 70 people hold an EMU degree from Delft, this is a success story BK can and should be proud of. But the EMU also faces problems, primarily attracting

enough students. One of the main reason was that just after the programme started to attract enough students, the visa regulations changed. This meant that non EU students, the majority of EMU applicants, could not get a visa based on their acceptance, because the EMU was not yet accredited. Accreditation was achieved in 2007, but the EMU had to restart. Certain decisions like doubling the tuition fee – also in comparison to the partner universities – as well as little support from the faculty to promote the programme - the fact there is until today not even a board available to present the EMU in the faculty speaks for itself - contributed to the result that the EMU had only two new incoming students in 2014. As the EMU is supposed to finance itself, the faculty management understandably set the goal, to either increase the student number to 15 or stop the programme. A joint marketing effort of the EMU coordination, the department of Urbanism, and the university marketing and communication department showed success. This year’s group of EMU students includes 8 students with TU Delft as their host university and 7 students as exchange student from partner universities. Discussing the future of the EMU Instead of acknowledging the success that the short time of increasing the promotion of the EMU had, it seems that voices in our faculties’ administration, who would prefer to close the programme become louder again. I do not want to enter the discussion on what is profitable here and what not, as I do not have access to the numbers. Instead I would like to widen the discussion. What is the role that postmaster programmes could play in our faculty? What is the role they could play in the educational landscape of our society? Should they be elitist programmes with high tuition fees that only a few can afford, but that also bring a significant extra income to our faculty? Or should they be programmes that allow bigger parts of the working population to take a break and update their knowledge on the highest level and enable them thereby to excel in their careers? I am aware that

these positions are two extremes and that there may be a golden middle way, but I personally highly prefer the second option. And I want to present two main reasons for that. First, for an aging knowledge society, which is characteristic for most European countries, it is crucial to maintain a broad and well-educated middle class, for economic success as well as for social cohesion. The second reason brings us back to the EMU. The latest increase in tuition fees resulted in a decrease in the number of European applicants. Apparently there are not many Europeans in their thirties that can afford to stop working and spent around € 50.000,- on education. In a society that is heavily relying on lifelong learning, one of the roles of universities should be to provide affordable possibilities for lifelong learning. These bigger questions need to be considered when deciding about the future of our post-master programmes. And these questions should be discussed beyond management teams, because they are societal and require at least a faculty and university wide discussion. I hope this article can contribute to advance this discussion. I want to finish with wishing the EMU a future, where it is part of a family of post-master programmes at our faculty that is strongly supported by our faculties’ administration, and educates urbanists that contribute to develop more sustainable cities all around the planet. Alexander Wandl is Researcher Environmental Technology and Design at the Department of Urbanism. The EMU will celebrate its anniversary in Spring 2016. For details, see emu.tudelft.nl

In memoriam: Emilie Meaud

Dear Emilie, We are all saddened by this terrible and sudden intrusion in life. You will be dearly missed, but it has been a true joy knowing you. Unfortunately, we are all left a little more void, a little more empty. Be sure we loved your intensity and your contagious smile. We will try to keep on dancing..... Love, Marc Schoonderbeek, Oscar Rommens, Eelco Dekker, Henriette Bier, Pierre Jennen, Freek Hoekstra, Micha de Haas, your professors. Bardia Mashhoodi, Filippo Maria Doria, Negar Sanaan Bensi, Raul Forsoni. Thomas Boerendonk, Ruben Bergambagt, Carolyn Leung, Qian Ren, Alexandru Belenyi, Melina Mezari, Ben de Lange, Bart Selten, your friends. Image by Niki Jazaei

Artifact

RALEIGH By Geert Coumans

Ik word rustig als ik er op rijd, maar droevig als ik er naar kijk. De versleten perfectie van het vakmanschap kan dit gevoel niet verdrukken.

Deze Raleigh racefiets hing in de schuur van mijn schoonvader, Jan. Hij had haar gekregen van een klant, als waardering voor zijn werk als meubelmaker. Jan leek de juiste persoon om deze fiets aan toe te vertrouwen, kan ik me voorstellen. Het rubber van de banden was uitgedroogd en het stuurlint had geen duidelijk te onderscheiden kleur meer. Hij hing de fiets in zijn schuur en dacht:

Deze fiets is te mooi om niet te rijden. Als ik tijd heb, knap ik haar op en zal ze rijden. 29

Die tijd bleek hij niet te hebben. Niet omdat het zo druk was op de zaak. Niet omdat hij naast hard werken ook van het leven wilde genieten. Niet omdat hij net een kleinkind had gekregen, waar hij gek op was. Een jaar na zijn gedachte over de fiets kreeg hij van een arts zijn overlevingskans in percentage en later bleek het lot hem niet gunstig gezind. Ik heb de fiets gekregen omdat ik de juiste persoon leek om de fiets aan toe te vertrouwen. Ze is opgeknapt, nieuwe banden en stuurlint in blauw. De derailleurwieltjes zonder tanden en het handmatig stellen van de versnelling zijn geen mechanische principes die de tand des tijds doorstaan hebben, maar het stalen frame met ranke voorvork is stijf en flexibel als geen ander. Ze fietste heerlijk, maar opeens maakte de trapas een tikkend geluid en staat de fiets in mijn schuur. Ik dacht:

Als ik tijd hebâ&#x20AC;Ś

Geert Couman nominates Olinod Caso to share with us his artifact in Bnieuws 05.

Alumni

STUDIO RAP Words Daphne Bakker

Images Lucas ter Hall

From Dezeen to de Volkskrant â&#x20AC;&#x201C; not many young architects can claim such prestigious media attention in their first year on the job. But Studio RAP, an architectural design and fabrication studio founded by Lucas ter Hall, Leon Spikker and Wessel van Beerendonk, managed to do just that. As one of the first on the forefront of mass customization through digital fabrication, they have carved themselves a niche in the world of architecture. And people are starting to notice. Lucas explains how he, Leon and Wessel got their start.

The exterior of the SkilledIn Office

Hyperbody Lucas’ fascination with programming, led him to Hyperbody when he started the master. There he met Leon and Wessel and they discovered they shared a passion for robotics and digital fabrication. They persued this passion thoroughly - taking both MSc1 and MSc2 studios in order to immerse themselves in the subject matter. Quickly, it became clear to them that they wanted to make this their careers. They found the freedom they desired at the Architectural Engineering chair, where they, along with two other students, explored the practical limitations of digital fabrication. This is where they started talking about working together. RDM On the first of December 2014, after each of them had graduated, Studio RAP was born. Through the contacts they made while studying in Hyperbody, they partnered up with RDM Makerspace, a digital fabrication hub at the RDM Campus in Rotterdam. Makerspace offered them space to work and the freedom to use the robot. They quickly set out to work. Their first job was a topologicaly optimized

concrete prototype for the Technical University Eindhoven. This prototype, scale 1:5, represents a monolithic, two-storey high, doubly curved facade connected to an upper floor segment. A continuous feedback loop between the construction design and fabrication parameters guaranteed that the complex geometry of the mold could be milled with a 6-axis industrial robot. Working at RDM, the former shipyard which is now a space for innovative businesses, proved to be serendipitous. The Port of Rotterdam, impressed by the work they were doing, offered them their first truly architectural project – SkilledIn Office, an indoor office pavilion with a roof that spans 120m2 with a largest span of 8m. Their design is constructed from 230 unique 37mm thick Metsäwood panels, directly milled from custom fabrication software (RAPCAM) with a refurbished ABB Robot. All 3.200 Rothoblaas screws were robotically pre-drilled based on a parametric model of the final design. Learning on the job Developing a design and getting a contract signed were the easy parts, but things got more complicated

Leon, Wessel, and Lucas

when they had to consider the details. While the milling and actual hands on assembling of the pavilion took a few weeks, they are still waiting for the supplier of the glass panels. Their design, which on screen is sleek and perfect, clashed with the status quo of building practice. Other details to consider were of a different nature – the contract stipulations. Though the pavilion is more or less done, these final little details have pushed back the delivery until January 2016. When asked if these misadventures made them wish they had learned all these practical things – from actually constructing a building to writing down a contract – while studying, Lucas laughs and says “There is always more you want to learn right? But you learn the practicalities while on the job. Honestly, I wish I had learned more about design, since now we will have less time to delve into that.” The Future The media attention garnered by SkilledIn Office has helped them gain more contacts and they are currently in talks for various projects. In the meantime, they are focusing on each of their three core services: design,

production and software development. The latter offers unique opportunities. They simplified the software required to run the robots. Usually the command goes through three layers: the CAD determines the shape, the CAM calculates the movement and the Simulation determines whether the robot can perform the command. This often requires feedback through multiple software programs, which slows down the process. Their software diminished this need for continuous feedback and is currently being licensed to various users. Now that they have moved into a modest, but real, office, what are their goals for the future? “Everyone advises us to pick on thing and commit to it 100%. But it is the combination of design, production and software development which can help us refine mass customization, the ability to create complex and unique forms in a short time frame. This can help revolutionize construction and architecture.” studiorap.nl

Speak

NEDERLAND IMMIGRATIELAND Tekst Han Meyer

Het is merkwaardig dat in het debat over de huidige vluchtelingenstroom nog door niemand is opgemerkt dat we in Nederland al een heel lange traditie met het opnemen van vluchtelingen, immigranten en ‘gelukszoekers’ hebben. Sterker nog, zonder deze permanente instroom zou Nederland als ingepolderd, bedijkt en verstedelijkt land niet bestaan hebben, zouden we geen Gouden Eeuw gehad hebben, zou de economische groei eind 19de eeuw en de industrialisatie in de naoorlogse decennia niet mogelijk zijn geweest.

Als het over eerdere ervaringen met vluchtelingestromen gaat, wordt voornamelijk verwezen naar de piek van medio jaren 1990, toen vooral veel mensen uit het voormalig Joegoslavië in ons land een goed heenkomen zochten. Veel verder lijkt het nationale historisch besef niet te gaan. Maar het was al in de 12de en 13de eeuw dat mensen uit heel Europa hier naartoe kwamen om het zompige moerasland van de Nederlandse delta in cultuur te brengen. De Lage Landen waren dunbevolkt en beschikten over onvoldoende mankracht om de ambitieuze plannen van de Graaf van Holland en de Bisschop van Utrecht uit te voeren. Immigranten uit andere windstreken werden geronseld om zich hier als vrije boer te vestigen, op voorwaarde dat ze bijdroegen aan de ontwatering van het land door de randen van hun kavels te voorzien van sloten waarmee het land ontwaterd kon worden. Toen op basis van dit ontwateringssysteem landbouw en veeteelt tot bloei konden komen, kwamen ook steden tot ontwikkeling. En het waren weer vooral immigranten die zorgden voor de benodigde kennis, kapitaal en arbeidskrachten op de markten, op de schepen en in de polders. Vooral in de 17de eeuw, toen het grootste deel van Europa in brand stond door oorlogsvoering en geloofsvervolging, was de

Republiek van de Verenigde Nederlanden een Safe Haven voor talloze mensen die het geweld en de onderdrukking ontvluchtten. Zonder deze immigranten zou de handel in Nederland niet zo sterk zijn opgebloeid, hadden de schepen van de VOC en WIC niet bemand kunnen worden, hadden de steeds hogere en sterkere dijken niet gebouwd kunnen worden en zouden wetenschap en filosofie niet tot zo grote hoogte gestegen zijn. In de 19de eeuw was de industrialisatie in de grote steden niet mogelijk geweest zonder de toestroom van vele mensen van het platteland naar de steden. En in de naoorlogse decennia verliep de industrialisatie zo voortvarend dat ze noodzaakte tot het op grote schaal werven van ‘gastarbeiders’ in de landen rond de Middellandse Zee. Weliswaar zijn al die immigratiegolven niet zonder problemen geweest en hebben ze steeds weer tot spanningen geleid. Maar ze hebben ook wat opgeleverd; Nederland zou niet eens bestaan hebben zonder die immigratiegolven. We zijn vrijwel allemaal kinderen en achterkleinkinderen van mensen die ooit naar dit land kwamen om te overleven en om er hun geluk te zoeken. Merkwaardig dat we dat weer zo gemakkelijk lijken te vergeten. Ook de bijdragen aan de discussies over

immigratie van mensen als Bolkestein en Scheffer zijn gespeend van dit elementaire historische besef. Nu worden we wederom geconfronteerd met een grote stroom vluchtelingen uit Syrië en Afghanistan. Behalve dat deze mensen uit een oogpunt van medemenselijkheid goed opgevangen moeten worden, is er nog een reden om deze toestroom niet als een eenmalig incident te beschouwen. We zullen ons moeten voorbereiden op een structurele toename van vluchtelingen en immigranten in de komende jaren. De wereldbevolking is de afgelopen decennia sterk gegroeid en zal ook in de komende decennia verder groeien, van 7 miljard nu naar meer dan 9 miljard in 2050. Het merendeel van die bevolkingstoename vindt plaats in relatief arme landen, die extra zwaar te lijden hebben van klimaatverandering. Te verwachten valt dat de spanningen in deze landen alleen maar zullen toenemen en steeds grotere groepen op de vlucht slaan en een goed heenkomen zullen zoeken in het rijkere westen. Hebben we de middelen om die nieuwe stroom van immigranten en vluchtelingen op te vangen ? Ja, die hebben we. Dat zijn de steden. Onlangs is in Rotterdam de Amerikaanse stedenbouwkundige Alexandros Washburn op bezoek geweest als Guest Urban Critic. Zijn boodschap tijdens het Stadmakerscongres in

Rotterdam was: “Cities make citizens” – oftewel: overal ter wereld zijn steden de plekken waar immigranten zich ontwikkelen tot burgers. Dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Dat geldt voor zijn stad, New York, evenzeer als voor de Nederlandse steden. Zijn tweede waarneming was: Nederlandse steden zoals Rotterdam zijn nog relatief dunbevolkt. Ze kunnen nog veel dichter bebouwd worden, wat ten goede kan komen aan het niveau en de veelzijdigheid van de voorzieningen en aan de kwaliteit van de samenleving. In plaats van vluchtelingen weg te stoppen in kampen op het platteland, zouden juist de steden zich nu moeten opwerpen om grote aantallen mensen uit Syrië en andere oorlogsgebieden op te nemen. In een stad als Rotterdam staan veel kantoorgebouwen leeg en liggen haventerreinen te wachten op nieuwe stedelijke ontwikkeling. Daarbij wordt veel gepraat over innovatiekracht en cocreatie. De echte innovatie zou zijn om met de transformatie van deze gebouwen en gebieden een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan de lange traditie van Nederland als immigratieland. Niet alleen omdat het nu noodzakelijk is, maar ook om alvast te oefenen voor wat er nog komen gaat in de toekomst.

NEXT EDITION 05

We are almost at the halfway mark of this academic year and yet the faculty is not slowing down. Read all about the new developments as we welcome 2016!

Happy Holidays VOLUME 49 EDITION 04