Bnieuws 49/01 - EXTRA (2015/16) by Bnieuws

INDEPENDENT PERIODICAL OF THE FACULTY OF ARCHITECTURE AND THE BUILT ENVIRONMENT TU DELFT

01 EXTRA

Colofon

Bnieuws Volume 49 Edition 01 EXTRA 01 September 2015 Contact Room BG.Midden.140 Julianalaan 134 2628 BL Delft bnieuws-bk@tudelft.nl Editorial Board Daphne Bakker Lotte Dijkstra Jip Pijs Jane Stortelder

SPEAK 10

The Baby and the Bathwater

Editorial Advice Emily Parry Cover Detail BK Stay by Jasper Bosman see also p. 04 Editorial Advice Board Robert Nottrot Pierijn van der Putt Marcello Soeleman Ivan Thung Linda de Vos Next Deadline 15th of September 12.00 Bnieuws Volume 49 Issue 02 02 October 2015 Illustrations only in *.tif, *.eps or *.jpg format, min. 300 dpi ÂŠ All rights reserved. Although all content is treated with great care, errors may occur.

EXPLORE 04

Ready For the Future?

Editorial

01 EXTRA

Sometimes you suddenly realize how many things are happening around us. Many things happen simultaniously in the world, in the architectural world, and our faculty. You grab your smartphone and your newsfeed seems to be endless. Bnieuws tries to bring clarity in this. With our articles we dive deep into the makings of our faculty. But even for us it is sometimes difficult to steer through the very full waters of the sea of news. Especially because we want to make sure the things we write are complete, truthful, and necessary. That is why we have decided to publish this Bnieuws EXTRA as an appendix to our new Bnieuws 01. We start off the academic year with the official completion of the two-year project BK City STAY. Together with the interviewees we had an interesting discussion: should we write about this in Dutch or English? The project has been executed while primarily speaking Dutch. However, the faculty also has a burning desire to ‘internationalize’. Therefore, the article has been published in English here, with the addition of an elaborate critical reflection by Ulrich Knaack. Our second article touches upon the very question: Dutch or English? In Bnieuws 01 we published the essay version of ‘The Baby and the Bathwater’. The research behind this essay is much more elaborate and a good contribution to the ongoing debate on the official language of our faculty. You can read the complete research on page 10. We hope this EXTRA issue will give you something to think about, to help clear your mind, and to create awareness of all that is going on in and around our buzzing faculty.

BK City STAY

READY FOR THE FUTURE? Words Lotte Dijkstra

Images Jasper Bosman & Martijn Barendregt

After two years of nonstop renovations one will hardly remember what it is like to work and study in a ‘finished’ building. But on September 1st 2015 the moment will be there: BK City STAY will officially be finalized. But what exactly has been achieved? What have the many internal relocations and floor plan changes yielded? Dennis Cruyen (Facility Manager), Patrick de Raat (Project Manager BK City STAY) and Dorine Schoonenberg (Project Manager Relocation BK City STAY) discuss the project and their experiences.

On May 13th 2008 the old faculty building of Architecture and the Built Environment burnt down, a day that has become part of our collective memory. Years of research and valuable materials were lost. After the fire the building at the Julianalaan was appointed as temporary housing for the faculty, as this previous main building of the university was vacant at the time. A competition was issued for a new building: ‘Building for Bouwkunde’. Eventually the decision was made to not build a new building, but to turn the building at the Julianalaan into the permanent residence of the newly branded BK City. The current building was renovated very quickly in 2008, to make sure students and employees did not have to use tents any more for their work and studies. At that time the decision was made to demolish all suspended ceilings and thus reveal all cables, tubes, and holes in the walls. In contrast, the interior was furnished with a high quality finish and design furniture. But a building needs more than that for permanent residency. Dennis Cruyen: “Sometimes it was hard to keep up with everything. Leaks, bad ventilation or no ventilation at all… When it was not raining, we would open the windows of the second floor in the morning, so the studios could cool down a bit and freshen up before the day started.” Under the title BK City STAY the current renovation project was started in order to fix such problems. The plans were ambitious, the desire was to renovate with high sustainable standards, and of course the monumental state of the building was taken into account. Because of budgetary restrictions, the ambition level had to be lowered. The actual renovation was focused on a goal-based integral approach to solve the climate problems and to eliminate overdue maintenance. The assignment was to create both a better and a more comfortable working environment, next to creating an energy efficient building. Patrick de Raat: “The fact that we reuse an existing building instead

of building a completely new faculty is of course the most sustainable solution we could have chosen. Now the building is ready for the next thirty years.” Some of the interventions of the past two years are clearly visible. Lecture room A has been completely remodelled. Acoustic measures were taken and there is space for more people. The term ‘shabby chic’ was the guiding theme for the interior refurbishments. The beams in room A stayed visible, just like all other ceilings throughout the building. The main attention catching element on the exterior of the building is the replaced colourful window strip at the second floor. The colourful wooden window frames are replaced by aluminum window frames with wider windows, through which more daylight can enter the studios on the second floor. “And that is clearly visible too,” Patrick adds. Most of the interventions however are only visible to the experienced eye. The bigger part of the budget is invested in the insulation of the façade and the floor of the attic. The steel window frames are renovated and equipped with double glazing. Dennis remembers an image of the TU Delft campus, which visualizes the heat loss of all campus buildings. “I would like to

openings that were originally meant for fume hoods for the faculty of Chemistry [see also the picture on the cover and on the following page, ed.]. Our faculty building was originally intended to be the new faculty of Chemistry, of which we are reminded by the tower, meant to store firewater. The openings would be used to filter toxic air from experiments out of the building. Now these openings have a reversed working: they are used to draw in fresh air! The three colleagues look each other in the eye and come to a conclusion: “In the end we have to deal with a monument. That means that we have done our job well if you cannot, at first sight, notice anything from the renovation. You should only be able to feel an improvement of the inner climate of the building.” These interventions have not taken place in a conventional building process. Patrick: “The executing parties have been integrated in the process at an early stage. They have been working on the project since we started on the final design. That is how a sort of ‘Design & Build’ model grew. Through this cooperation the executing parties had the opportunity to employ their expertise early on, while also sharing a responsibility for the implementation

“WE HAVE DONE OUR JOB WELL IF YOU CANNOT, AT FIRST SIGHT, NOTICE ANYTHING FROM THE RENOVATION.”

see an image of the current situation. On the old image all the buildings in orange scored a ‘mediocre’ on heat loss. This building was bordeaus red. That will be completely different now.” The façade itself was also tackled thoroughly. All of the ornaments are renovated by building contractor Jurriëns. A clever use was found for the existing

ready design. That is a big challenge. Normally a specific design is ready, telling you exactly where to put this and how to make that. Now we still had to make the specific design together. That calls for a different attitude towards your building process. And the whole project was made even more complex because of the demand that the renovation had to be while keeping the building accessible.”

The new interior of room A also offers extra storage space.

Dorine Schonenberg confirms this: “It was an intricate jig saw puzzle, but very nice to work on. From the start it was the assignment that employees and students could continue their work in their own building. That means we needed a very strict planning, building zones with clear safety zones, arrangements to prevent ill-timed noise and of course the honouring of these arrangements. Also the assignment was broadened half way through the process, when it was decided that OTB would move in with Architecture and the Built Environment. With the same deadline and the same floor area suddenly a lot more people had to be housed.

When asked what they would do differently next time, the three colleagues look at each other once again. Then Dennis starts: “Next time, I would like to see less evacuations. In my opinion the fire alarm went off too often. Not just because of the emotional meaning, but also because people stopped taking the alarm seriously at some point. To me that is a serious issue, what if something is actually happening? It was also unfair to our BHV’ers [Emergency Response Team, ed.]. They were often ready for no reason at all. Fortunately we did find solutions during the last phases of the building process, so in the final months we had less false alarms.”

In two years we have had 115 moving days. Because of the dedicated team we became a well-oiled machine, with which we also continued the work in evenings and weekends. You want to make sure people can work in their office again as soon as possible. When a moving van appears at 12.00 a.m., you of course have to take out the tables and chairs. And you cannot just leave them somewhere!”

The rest of the project actually went quite well, they agree. The assignment has been fulfilled, the project has stayed within the budget and will be completed in time. After September 1st the faculty will officially no longer be a building site, although some smaller things still have to be taken care of. “Especially the climate control has to be calibrated, next to some maintenance and repairs. We are working very hard

REACTION NYNKE WERTENBROEK, FSR 2014-2015: The past years we have seen the renovations of our beloved building up close. Would there finally be an end to the leakages, the headaches and the excessive heat at the studios? The different departments were moved through an ingenious jigsaw puzzle. Of which the result was less space for the students – especially problematic during deadline periods. After the official completion of the climate installations, they appeared not to be working well or not at all at the east wing. Since it was unclear which party was responsible, it took quite a long time before a solution was found, resulting in some unfortunate health complaints. BK City STAY taught the students an important lesson: not everything works perfectly in the building trade. The building contractor has promised to work on solutions as soon as possible. The FSR keeps a close eye on this promise. Vents in the ornaments now facilitate extra ventilation.

on that issue, although you will never be able to create the perfect climate for everyone,” Dennis adds. Fortunately we will still be able to follow the building process up close in the future. Dennis: “Plans for regular maintenance are ready to be executed. Examples are the replacement of carpet on several locations throughout the building and the maintenance of installations. We try to plan this type of maintenance during the Christmas and summer breaks. But you can also see renovations on other TU Delft locations, because the renovation of this faculty is part of the campus vision for the TU Delft.” FMVG, the section of the TU Delft that is responsible for the real estate management of the TU Delft, translated this campus vision into a multi-annual strategy. This strategy is based on the principle that the TU Delft real estate should facilitate excellent education and research. That is why technical and functional obsolete buildings have to be updated, to prevent them from being a risk for the continuity. Simultaneously the available floor

area should be used as efficiently as possible, in order to spend the available budget on the core tasks: education, research, and knowledge valorisation. A second element of the campus vision is the creation of a ‘living campus’. This is a campus that inspires and facilitates encounters, in the university buildings as well as outside on the campus grounds. That also means the campus provides a home base for (international) students, student housing, and that the campus becomes a cornerstone for Delft as a successful city of knowledge. Although you cannot spend your nights at our faculty, the building does already offer space for the desired sudden encounters and moments of inspiration. Apart from the campus vision there will always be desires unfulfilled, according to Dennis. “I already received new requests,” he mentions. “But for now the big interventions have been made. Let us first finish the project on the first of September!”

CRITICAL REFLECTION BY ULRICH KNAACK, PROFESSOR OF DESIGN CONSTRUCTION: BK is not a normal university building – it is a building for people specializing in architecture and the built environment. So building (and constructing) for these specialists is a challenge. Building for them during their own use of the building makes it even more challenging! The refurbishment of our building was designed to be efficient for climate, costs, and function. And as it is with all buildings, it is a one-off design, which means the design has to adapt to the situation but also to the constant changes (as they make themselves apparent). So for the klankbordgroep [the official representatives of the users, ed.] this influence was and is about functionality and performance. Workspaces, student ateliers, and lecture halls have to work when the refurbishment is finished – but also disturbances during the construction process have to be limited.

Yes, there were problems with the climate, some detail results are not optimal and when you refurbish, there is a bit of noise. But the general comment from the klankbordgroep is positive – especially the information about ‘what happens when’ worked well and helped everyone to understand the situation. Now, as the last and final adjustments and finishes have to be taken and made – here we are: in a new refurbished building that we made while we were using it! Thanks and congratulations to everyone involved and affected! The project information on BK City STAY can be found online: bk.tudelft.nl/bkcitystay Lees de Nederlandstalige versie van dit artikel in Bnieuws 01 op issuu.com/bnieuws

The complete ceiling had to be removed in order to place the new windows strip on the second floor. Photo below by Arjen Veldt.

Essay

THE BABY AND THE BATH WATER Tekst MaartenJan Hoekstra & Remon Rooij

In de wandelgangen van de faculteit komt de toekomstige internationalisering regelmatig voorbij. Om in een later stadium daadwerkelijk beslissingen te kunnen maken over de verengelsing van de bachelor, is discussie nodig. Eerder publiceerde Bnieuws een gesprek tussen Directeur Onderwijs Roberto Cavallo en toenmalig voorzitter van de Facultaire Studentenraad Bob Witjes. Deze maand zijn MaartenJan Hoekstra (docent en onderzoeker Stedenbouwkundig ontwerpen en lid Opleidingscommissie Bouwkunde) en Remon Rooij (universitair hoofddocent Ruimtelijke planning & strategie en opleidingscoördinator bachelor Bouwkunde) aan het woord over waarom de Nederlandse taal van cruciaal belang is voor de academische vorming van de bachelorstudent.

Aanleiding Zoals bij veel universiteiten in de wereld staat internationalisering hoog op de agenda van de Technische Universiteit Delft. ‘Being a global university located in Delft’, is wat het College van Bestuur voorstaat met de TU. De wereldwijde toegankelijkheid voor onderzoekers, docenten en studenten van onze instelling is daarbij logischerwijs een belangrijk criterium en dus speerpunt van het onderzoeks- en het onderwijsbeleid, en bijvoorbeeld ook van het personeelsbeleid. Dat de Engelse taal daarbij dé voertaal is, zal niemand uit de academische wereld verbazen. De Faculteit Bouwkunde bezint zich op de consequenties van het internationaliseringsbeleid voor haar onderwijsprogramma. Het PhD- en het MSc-programma worden volledig in het Engels aangeboden en zijn wereldwijd toegankelijk voor docenten en studenten. De bacheloropleiding Bouwkunde is bijna volledig in het Nederlands, op een klein aantal leermiddelen en colleges van niet-Nederlandssprekende collega’s na. Dat is ook in lijn met artikel 7.2 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW, 1992), dat luidt: ‘Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afwijking van de eerste volzin kan een andere taal worden gebezigd: a. wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft, b. wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt, of c. indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellingsbestuur vastgestelde gedragscode.’

De vraag is of de bacheloropleiding Bouwkunde in het kader van het internationaliseringsbeleid juist wel of juist niet Engelstalig zou moeten worden. Net als bijveel andere instellingen voor hoger onderwijs (zie bijvoorbeeld Dirven, Van Opstall, Koenen, Gerbrandy, 2014) wordt hier door het bestuur en in de wandelgangen veel over gesproken. Er is op dit vlak echter nog geen facultaire of universitaire ‘gedragscode’ of een ‘duidelijke en gemotiveerde visie op instellingsniveau’, zoals de Onderwijsraad adviseerde in haar rapport Weloverwogen gebruik van Engels in het hoger onderwijs (Onderwijsraad, 2011). De laatste stand van zaken in Delft is dat het College van Bestuur het aan de faculteiten en opleidingen zelf over laat om te komen tot een visie op taal in het onderwijs.

inhoudelijke (en niet alleen een financiële of organisatorische) discussie gevoerd is. In het onderstaande betoog willen we die graag openen, aan de hand van een serie argumenten voor en tegen het Nederlands.

DOELSTELLINGEN VAN DE BSC BK CURRICULUMVERNIEUWING

1. INHOUDELIJKE UPDATE VAN HET PROGRAMMA (BIJ GELIJKBLIJVENDE EINDTERMEN) a. Van 17 versnipperde en gefragmenteerde leerlijnen in het oude programma naar 6 leerlijnen in het nieuwe programma biedt meer inhoudelijke

De driejarige bacheloropleiding Bouwkunde heeft onlangs een flinke opfrisbeurt gekregen, in lijn met het TU-beleid Koersen op studiesucces waarin TU-breed maatregelen zijn geïmplementeerd om de studeerbaarheid van de BSc-programma’s te verbeteren (TU Delft, 2012). Met ingang van september 2014 draait – zowel in het eerste, tweede als derde studiejaar – het vernieuwde bachelorcurriculum. De facultaire doelstellingen bij deze curriculumtransformatie betroffen daarbij (gelukkig) niet alleen het verbeteren van de studeerbaarheid voor studenten, maar ook het inhoudelijk aanscherpen van het programma en een efficiëntieslag met betrekking tot de inzet van docenten (zie onderstaand tekstkader voor de doelstellingen van deze curriculumvernieuwing).

focus. Ontwerpen (60stp), Technologie (25stp), Grondslagen (20stp), Maatschappij, Proces en Praktijk (15stp), Academische Vaardigheden (15stp) en Overdracht en Vorm (15stp) b. De meest actuele ruimtelijk-maatschappelijke opgaven (bv. hergebruik, transformatie, duurzaamheid) zijn uitgebreider in het (ontwerp)programma opgenomen c. Integratie van oude kleine vakken in nieuwe modulen levert meer interdisciplinair denkende en handelende studenten (en docenten (sic!)) d. Inhoudelijke doublures die bij de verschillende kleine vakken zaten, zijn verwijderd e. Techniekkennis, Visualisatievaardigheden en kennis over Grondslagen altijd voorafgaand aan de ontwerpprojecten f.

In deze vernieuwingsronde is, hoe vreemd het misschien ook klinkt, de ‘taaldiscussie’ eigenlijk niet of nauwelijks aan de orde geweest. Onze persoonlijke positie in deze discussie is echter duidelijk: een volledig Engelstalige bacheloropleiding Bouwkunde is onwenselijk. Volgens ons mag het Nederlands niet zomaar verdwijnen als voertaal in de bacheloropleiding Bouwkunde, en al helemaal niet zonder dat daarover eerst een brede en

Meer ruimte (lees: studiepunten) voor

academische vaardigheden g. Meer ruimte (lees: studiepunten) voor ontwerponderwijs h. Delftse methode van ruimtelijke plananalyse wordt nu systematisch opgebouwd/aangeboden in de Grondslagen en Technologie leerlijnen

2. BETERE STUDEERBAARHEID a. Betere opbouw, logica, volgordelijkheid, navigeerbaarheid b. Grotere vakken c. Minder summatieve toetsen en herkansingen d. Meer duidelijkheid beoordelingsprocedures en -criteria e. Actievere werkvormen f. Toetsing beter geïntegreerd in het onderwijs g. Gemiddeld 14-16 contacturen per week 3. HOGERE EFFICIËNTIE (INZET PERSONEEL) a. BSc1, BSc2, BSc3, BSc4 nog maar 1x per jaar aanbieden in plaats van 2x b. Kleiner aantal toetsen en herkansingen betekent een kleinere tentamen-/nakijklast c. Minder aantal vakken leidt tot minder mensen die bezig zijn met de organisatie van het onderwijs: 12

de modulecoördinatoren

Argument 1: academisch leren denken is in je moedertaal al moeilijk genoeg In het meest recente accreditatierapport van de Quality Assurance Netherlands Universities uit 2012 scoorde de bacheloropleiding Bouwkunde twee maal goed (op beoogde eindkwalificaties en op onderwijsleeromgeving) en één maal voldoende (op toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties). De commissie prees de opleiding als ‘sterk ontwerpgericht’, terwijl ook ‘de wetenschappelijke basis van een dergelijke opleiding wordt beklemtoond’. Met de hierboven toegelichte curriculumvernieuwing hebben theoretische kennis en academische vorming een nog prominentere plek in het onderwijsaanbod gekregen, in de leerlijnen Academische Vaardigheden en Grondslagen. Studenten die aan het begin staan van een

academische opleiding hebben met hun VWOdiploma bewezen dat ze over voldoende intelligentie beschikken. Een belangrijke verdienste van een universitaire studie is het verder brengen van studenten in zorgvuldig lezen, creatief interpreteren, helder redeneren, overtuigend argumenteren en subtiel formuleren, kortom in academisch denken. Het lijkt ons evident dat dit leerproces moeizamer verloopt indien het plaatsvindt in een taal die niet de moedertaal is van de student. Er moeten dan immers twee dingen geleerd worden in dezelfde tijd: het wetenschappelijk denken en (het wetenschappelijk denken in) het Engels. Ook door anderen is al betoogd dat denken in het Engels moeilijker gaat dan in de eigen taal (Groot, 2014). Behalve dat het leerproces moeizamer verloopt, is ook het niveau van belang. Uit onderzoek is namelijk bekend dat het op een bepaald niveau (in dit geval: academisch) leren lezen, schrijven en spreken van een tweede taal pas mogelijk is als de spreker dit niveau voor zijn moedertaal beheerst (Cummins, 1991). Daarom lijkt het ons van groot belang dat de eerste stappen in de academische vorming van beginnende bouwkundestudenten (in het huidige eerstejaarscohort zijn dit er een kleine driehonderd) in het Nederlands plaatsvindt. Paradoxaal genoeg is dat namelijk een voorwaarde om later in de opleiding op voldoende niveau in het Engels te kunnen denken en communiceren. Het volledig Engelstalig maken van de bacheloropleiding leidt dus tot een kwaliteitsverlies van de bacheloropleiding (én van de master), omdat studenten minder goed academisch gevormd worden. Argument 2: een geheel nieuw vakgebied als Bouwkunde leer je beter en sneller in je moedertaal Studenten die na het VWO wiskunde, natuurkunde, scheikunde of een ander bekend schoolvak gaan studeren hebben al een aantal jaren kunnen oefenen in het denken en spreken over het vakgebied waarin

ze zich gaan specialiseren. Dat geeft hun een grote inhoudelijke voorsprong op hun collegastudenten die kiezen voor Bouwkunde. Bachelorstudenten Bouwkunde moeten immers een compleet nieuw vakgebied leren. Natuurlijk komen ze in hun opleiding wiskundige en natuurkundige begrippen tegen die ze al kennen van de middelbare school, maar alle andere kennis, inzichten en toepassingen én de integratie daarvan zijn nieuw. Bedenk daarbij dat andere middelbare-schoolvakken die van pas kunnen komen bij Bouwkunde, zoals geschiedenis, aardrijkskunde, tekenen en economie, vanwege het verplichte N&T-profiel vaak niet tot het eindexamenpakket behoren. Zowel het bouwkundig begrippenkader als ontwerpvaardigheid moet dus vanaf nul worden opgebouwd. Dat is in je moedertaal al een flinke kluif. Neem basisbegrippen als ‘ruimte’ en ‘context’. Om studenten met inzicht te kunnen laten spreken over deze begrippen vergt een aantal jaar systematische, gestructureerde en genuanceerde (leer)oefeningen en reflectie. Ook het aanleren van een complexe vaardigheid als ‘ontwerpen’ inclusief conceptueel denken vraagt herhaaldelijk oefenen in studioprojecten, onder mondelinge en schetsende begeleiding van een gespecialiseerde vakdocent. Assistenties bij een dergelijk creatief proces verlopen uiteraard beter in de moedertaal van student en docent. Ook het onderling samenwerken van studenten en het geven van peer feedback met communicatie in het Engels zullen leiden tot een gekunsteld en weinig efficiënt leerproces. Het aanleren van het nieuwe en specifieke vak Bouwkunde wordt dus gecompliceerd en vertraagd door volledig Engelstalig onderwijs. Daarmee leidt het tot niveauverlies voor de studenten, in vergelijking met de huidige situatie. Dit geldt overigens ook voor andere ontwerpgeoriënteerde opleidingen of in algemene zin opleidingen met een vakgebied dat niet voorkomt op de middelbare school.

Argument 3: de TU heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid om de Nederlandstalige communicatie over Bouwkunde te beschermen en te stimuleren In tegenstelling tot meer ‘harde’ technische vakgebieden staat Bouwkunde midden in de samenleving. De Faculteit Bouwkunde leidt mensen op die voor een groot deel in Nederland aan de slag gaan om het land in te richten en vorm te geven. Zo blijkt uit LinkedIn-analyses van de Afdeling Marketing & Communicatie van de Faculteit Bouwkunde (april 2015) dat 78% van de daar ingeschreven BK-alumni ‘gewoon’ in Nederland werken. Zij moeten samenwerken met en reageren op een grote hoeveelheid andere maatschappelijke actoren, zoals opdrachtgevers, aannemers, politici, juristen, journalisten en burgers. Al die communicatie verloopt in het Nederlands. Geheel Engelstalig onderwijs kan – ook volgens de Onderwijsraad – leiden tot diglossie (een vorm van maatschappelijke tweetaligheid waarbij twee afzonderlijke talen elk in duidelijk afgebakende leefsituaties worden gebruikt) en domeinverlies voor het Nederlands (Coleman, 2006). De TU Delft zou zich als ‘hoogste school’ van Nederland (naast lagere school, middelbare school, MBO en HBO) verantwoordelijk moeten voelen voor de taalontwikkeling en taalvaardigheden van de toekomstige leiders van onze Nederlandse samenleving: zij moeten goed kunnen lezen, spreken en schrijven over hun vakgebied. Dit is ook in lijn met de taakomschrijving uit artikel 1.3 lid 5 uit de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW, 1992): ‘De universiteiten (…) richten zich in het kader van hun werkzaamheden op het gebied van het onderwijs wat betreft Nederlandstalige studenten mede op de bevordering van de uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands. Argument 4: Bouwkunde heeft een specifiek Nederlandse culturele dimensie Het vakgebied Bouwkunde is een cultureel bepaald en gevormd vakgebied (Dühr, Colomb, Nadin,

2010). De Bouwkundeopleiding aan de TU Delft vertegenwoordigt het Nederlandse denken en de specifieke Nederlandse traditie van bouwen, ruimtelijke ontwikkeling, ruimtelijk planvorming en ruimtelijke vormgeving: de integrale en strategische benadering van ontwerp, techniek, landschap en planning die sinds de middeleeuwen noodzakelijk was om te kunnen overleven in de Rijn-MaasScheldedelta. Dit blijkt bijvoorbeeld ook uit het vakgebied stedenbouwkunde, dat in deze vorm in de Angelsaksische wereld niet bestaat en moeilijk vertaalbaar is (maar waar veel internationale studenten juist op afkomen!). Over de specifieke Nederlandse bouwtraditie en de vernieuwing daarvan is veel geschreven door Nederlandse professionals en wetenschappers, in het Nederlands. Wanneer de bacheloropleiding volledig Engelstalig wordt, betekent dit:

1) Een inhoudelijke vervlakking van het curriculum door het verlies van het Nederlandse karakter en de Nederlandse begrippen. De opleiding zou daarmee haar unieke positie in het onderwijslandschap kunnen verliezen. De Delftse brede bachelor Bouwkunde is ook écht breed vergeleken met andere Europese bouwkunde- en/of architectuuropleidingen (Wilms Floet, nog te verschijnen). De leerlijnen Ontwerpen, Technologie, Maatschappij, Grondslagen, Overdracht & Vorm en Academische Vaardigheden bouwen gezamenlijk het curriculum (Rooij, 2014). Architectuur, Stedenbouwkunde, Landschapsarchitectuur, Bouwtechniek, Vastgoedbeheer, Bouwmanagement, Volkshuisvesting en Geo-informatie zijn de subdisciplines die allemaal de revue passeren in de bacheloropleiding Bouwkunde. 2) De uitsluiting van veel waardevol Nederlandstalig lesmateriaal of een gigantische (en dure) vertaalopgave, waarvan nog maar moet blijken of de Nederlandse bouwcultuur en de bijbehorende begrippen goed te vertalen vallen. Bovendien kunnen

afgestudeerde bouwkundigen met deze vertaalde begrippen niet langer goed terecht in de zo goed als geheel Nederlandstalige praktijk. Een kanttekening hierbij: het is ons inziens de vraag of een uit het Nederlands in het Engels ‘vertaalde’ bacheloropleiding hetzelfde is als een internationaal georiënteerde bachelor. Moet daarvoor niet veel meer gebeuren, bijvoorbeeld met meer aandacht voor internationale ontwerpcasussen, processen (bijvoorbeeld bouwmethoden) en contexten (bijvoorbeeld juridisch)? Dat zou dan een compleet nieuwe bacheloropleiding betekenen (terwijl deze net vernieuwd is), die niet langer direct voorbereidt op de Nederlandse maatschappij. Overigens zou zo’n internationaal georiënteerde bachelor ook in het Nederlands gegeven kunnen worden, want voertaal en inhoud zijn twee verschillende keuzes. Keuzes die allebei ook inhoudelijk gefundeerd moeten worden. Argument 5: het niveau van het Engels van studenten en docenten is niet toereikend De woordenschatten van een eerstejaarsstudent in het Nederlands en Engels verschillen zodanig dat een academische discussie op niveau in het Engels ondenkbaar is. Bovendien is het docententeam van de faculteit hier voorlopig nog niet klaar voor. Zo eerlijk moeten we gewoon zijn. Dat geldt voor de vaste staf, en al helemaal voor de in groten getale aanwezige gastdocenten (die je ook niet zo makkelijk kunt verplichten tot dure taalcursussen). Niet alleen zijn de taalvaardigheden van het docententeam te zwak, ook wordt van hen verwacht dat ze de studenten op inhoud toetsen, en niet op de kwaliteit van hun Engels. Als die laatste echter achterblijft, is het veel moeilijker om louter op inhoud te toetsen. En vanuit de student geredeneerd: die inhoud blijft ook achter als je je gedachten niet voldoende kunt uitdrukken, volgens onderzoek zelfs met een informatieverlies van 30 procent. Uit ander onderzoek is gebleken dat Nederlandse docenten

minder samenvattingen, herformuleringen en voorbeelden geven als ze zich bedienen van het Engels (Vinke, 1995). Dit heeft te maken met de vermindering van het aantal woorden per minuut: een daling van gemiddeld 17 procent. Ook is het op een gepaste manier geven van feedback lastiger, omdat docenten in het Engels over een beperkter repertoire aan uitdrukkingen beschikken (Broeren, 2008). Bovendien is de werkbelasting in de huidige bachelor – voor zowel docenten als studenten – al erg hoog. Studeren en doceren in het Engels zal deze last alleen maar verzwaren. Daarbij komt nog de verandermoeheid in onze organisatie, waar het personeelsbeleid de afgelopen jaren vooral in het teken heeft gestaan van krimp. Veranderen vindt niemand erg. Veranderd worden vinden veel mensen onwenselijk. Een geheel Engelstalige bachelor neigt naar dit laatste. Veranderingen hebben grote kans van slagen in geval van een duidelijke urgentie (die is er niet, zie de argumenten hierboven), of in geval van een duidelijke collectieve ambitie (die is er ook niet, zoals je in elk gesprek over dit onderwerp bij het koffieapparaat kunt opvangen). Wij denken dat de faculteit grote behoefte heeft aan een genuanceerde en weloverwogen discussie over taal in het bacheloronderwijs. Argument 6: Bouwkundestudenten zijn gemiddeld minder taalvaardig Het is ‘algemeen bekend’ dat Bouwkundestudenten (en techniekstudenten in brede zin) minder taalvaardig zijn dan de gemiddelde Nederlandse student. Navraag bij de Delftse studieadviseurs en studentendecanen bevestigt dit beeld: de gehele TU – en Bouwkunde zeker ook – kent relatief veel dyslectische studenten. Lezen en schrijven in het Nederlands is voor velen al lastig genoeg, zoals elke docent die wel eens een tentamen of schrijfopdracht nakijkt, zal beamen. De studenten vragen om de gehele bachelorstudie in het Engels te volgen is geen oplossing, maar een groot probleem erbij.

Maar drie jaar lang geen Engels spreken en schrijven in onze academische omgeving en dan verwachten dat de Nederlandse studenten het Engels op hoog niveau machtig zijn in de masterfase, is ook niet reëel. Een pragmatische benadering om studenten te helpen zich goed voor te bereiden voor een MSc in het Engels biedt wellicht de uitkomst. Dat zou goed onderzocht moeten worden. We hebben wel vast enkele ideeën. Zo zou de universiteit in het eerste jaar bijvoorbeeld vrijwillig (of verplicht?) een cursorisch programma ‘Advanced writing and speaking in English’ aan kunnen bieden, dat voortbouwt op het VWO-programma Engels, dat de studenten vaardigheden aanleert op het gebied van academisch Engels en dat tevens werkt aan de woordenschat van de student (waaronder vaktaal), inclusief een goede bouwkundige woordenlijst Nederlands-Engels-Nederlands. Vervolgens zouden speciaal geselecteerde modulen van het tweede en derde bachelorjaar juist in het Engels aangeboden kunnen worden (bijvoorbeeld: BK3MA1 Maatschappij, Proces en Praktijk 1 Programma van Eisen, BK4AC2 Academische Vaardigheden Empirisch leeronderzoek, BK4GR4 Grondslagen 4 De Europese metropool, en daarna de minor en het afstudeersemester). Na hun eerste gedegen kennismaking met het vakgebied en de academische werkhouding in de eerste fase van de bacheloropleiding kunnen de studenten op deze manier in de tweede fase van de bacheloropleiding een Engelstalige brug bouwen naar een MSc-programma. In de discussie over al dan niet Engelstalig bacheloronderwijs worden natuurlijk ook argumenten voor het Engels en tegen het Nederlands opgeworpen. De belangrijkste drie (die wij horen) betreffen dat je ‘als instelling alleen internationaal meetelt als je onderwijs in het Engels is’, dat ‘je vooral kunt groeien met een internationale, Engelstalige bachelor’ en dat het ‘Engels simpelweg onafwendbaar is’. Laten we deze drie tegenargumenten nader beschouwen.

Tegenargument 1: alleen met een volledig Engelstalige bachelor telt Bouwkunde internationaal mee Natuurlijk is het Engels dé (academische) wereldtaal en moet iedere afgestudeerde (ingenieur) en gepromoveerde (doctor) zich in die taal kunnen uiten. Maar vergeet niet: de academische topinstellingen in de wereld hebben (relatief) grote PhD- en MSc-populaties, en niet zozeer een grote BSc-populatie. Internationaal meetellen en ons internationaal onderscheiden kunnen en moeten we (dus) ‘first and foremost’ op PhD- en MSc-niveau. Niet op BSc-niveau, waar 18-, 19- en 20-jarigen zichzelf nog aan het ontdekken zijn.

De Faculteit Bouwkunde heeft Engelstalige PhD- en MSc-programma’s. Voor de bacheloropleiding gaat het juist om het goed en genuanceerd introduceren van (Nederlandse) scholieren in een volledig nieuw vakgebied én het voorbereiden op een Engelstalig vervolgtraject. In dat vervolgtraject is het uiteraard van belang dat ze voldoende samenwerken met internationale studenten, zodat ze goed worden voorbereid op de ‘global market’. Om dat te bereiken en voor het internationaal toegankelijk en zichtbaar maken van het bacheloronderwijs zijn er volgens ons veel effectievere vormen en maatregelen dan een volledig Engelstalige bacheloropleiding. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door te onderzoeken of delen van het tweede en derde bachelorjaar in het Engels aangeboden kunnen worden. Zie onze ideeën van hierboven. Een andere mogelijkheid ligt in een duidelijke online onderwijsvisie en -strategie. Met een volledig Engelstalig bachelorcurriculum bereik je wellicht met heel veel inspanningen tientallen, misschien honderd studenten, met goede MOOC’s [red. Massive Open Online Courses] tienduizenden. Dan tel je pas internationaal mee! En de beste studenten uit deze grote groep moeten we vooral enthousiasmeren voor een Engelstalige MSc-opleiding in Delft.

En dan nog iets. Er is feitelijk geen internationale noodzaak om de bacheloropleiding Bouwkunde volledig in het Engels aan te bieden. Bouwkunde en architectuuropleidingen kun je op bachelorniveau overal in de wereld volgen. Er is (dus) geen duidelijke noodzaak, eis of behoefte om het vakgebied hier in Delft op bachelorniveau internationaal te ontsluiten via een hele opleiding – zoals dat bijvoorbeeld wel het geval is bij een vakgebied als Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek, waar het aantal bacheloropleidingen in Europa op een hand te tellen is. En we hebben als faculteit veel positieve ervaringen met internationale studenten die bij ons hun MSc volgen met een BSc-opleiding van buiten Nederland. Dat kan gewoon zo blijven functioneren. De kwaliteit van de instroom monitoren via een toelatingscommissie bestaande uit docenten en medewerkers van ons International Office werkt goed. Tegenargument 2: alleen met een volledig Engelstalige bachelor kan Bouwkunde groeien Dit argument wordt ingebracht omdat verwacht wordt dat er een latente vraag van buitenlandse studenten is om hier in Delft de bacheloropleiding Bouwkunde te willen doen. Deze perceptie is vooralsnog onderbuikgevoel en niet onderbouwd met gericht – daarmee bedoelen we: voor ons specifieke vakgebied en opleidingenaanbod – onderzoek. Laten we dat maar eens eerst gaan (laten) doen. Wij vermoeden dat internationale studenten vooral naar de TU Delft komen vanwege onze goede naam als instelling/faculteit, en dat zij naar Nederland willen komen omdat het gebruik van het Engels ook in het dagelijkse leven – bij de bakker en de kapper – geen probleem is. Daarnaast vermoeden wij dat internationale studenten die hier graag de bacheloropleiding Bouwkunde willen doen juist geïnteresseerd zijn in de Nederlands(talig)e context. Ook alleen een Engelstalig derde bachelorjaar kan

overigens voor groei zorgen, omdat dat dan door internationale studenten gevolgd zou kunnen worden als schakeljaar. Voor de internationale studenten die na deze periode willen doorstromen in een Delfts masterprogramma is het daarbij volgens ons van groot belang dat zij deze periode ook gebruiken om de Nederlandse taal op basisniveau machtig te worden. Enerzijds om beter te kunnen functioneren en integreren in de Nederlandse samenleving in brede zin, maar ook om inhoudelijk beter voorbereid te zijn voor de Nederlandse manier van bouwen en de daarbij horende Nederlandstalige literatuur, zoals de wetgeving en/of de plandocumenten van overheden. Daartoe kunnen ze prima gebruikmaken van de al 25 jaar succesvolle ‘Delftse methode’, ontwikkeld aan de TU Delft. In het Meerjarenplan 2013-2016 van de faculteit staat over groei en internationalisering overigens het volgende: ‘De faculteit wil groei realiseren in de (nieuwe) instroom van de Masterfase. Deze groei moet hoofdzakelijk komen uit de internationale instroom.’ Groeien in de bachelorfase is dus geen doelstelling en ook niet nodig: met driehonderd tot vierhonderd studenten zitten we qua (docenten- en ruimte)capaciteit aan onze taks, zoals iedere docent die lesgeeft in de bachelor zal beamen. Overigens zou ook de tegenhanger van dit tegenargument wel eens waar kunnen zijn: een Engelstalige bachelor kan Nederlandse studenten afschrikken. Bovendien moeten we ons afvragen wat ons uitgangspunt moet zijn: kwantiteit of kwaliteit. Niet voor niets heeft de TU als instroomeis een Nederlands VWO-diploma met een N&T-profiel. Het openstellen van de bacheloropleiding voor internationale studenten levert grote verschillen op qua ingangsniveau. Ook dit kan een sterk wisselend effect hebben op het uiteindelijke niveau van de opleiding als totaal en van de individuele afgestudeerde bachelorstudent. Een correcte inschaling en toelating (beleid en procedures) van deze nieuwe internationale instroom richting de

bacheloropleiding zou tevens een nieuwe, grote en intensieve klus voor de faculteit betekenen. Tegenargument 3: Engels in het bacheloronderwijs is onafwendbaar… Dat zien wij anders. Engels in de bachelorfase is een keuze van een instelling en/of faculteit. Universiteiten worden door de samenleving (en het ministerie) gevraagd om duidelijk een positie en een profiel te kiezen binnen het universitair landschap. Wie kunnen dit beter dan de docenten en onderzoekers zelf? Zij zijn het die midden in hun discipline staan. Laat heneen bewuste en goed beargumenteerde keuze maken. En laat de bestuurders en managers van de instellingen en faculteiten zorgen dat alle beschikbare argumenten open en eerlijk, via het faire debat, op tafel komen, alvorens er gezamenlijk een keuze gemaakt wordt. Conclusie Universiteiten en opleidingen worden expliciet gevraagd door de samenleving en de politiek – en voelen die verantwoordelijkheid trouwens ook zelf – om een duidelijke, verantwoorde en consistente visie te hebben op de ontwikkeling van hun vakgebied, hun onderzoeksportfolio en hun opleidingenaanbod, inclusief de taal waarin de opleidingen worden aangeboden. Didactische en vakgebiedinhoudelijke argumenten, ervaringen en expertise vertellen ons hoe we bouwkundestudenten het best op weg kunnen helpen in de eerste jaren van hun universitaire scholing. Wij zien dat Bouwkundestudenten aan het begin van hun universitaire studie en ons docententeam nog over te weinig capaciteiten beschikken om de bachelor volledig Engelstalig te maken, en we constateren dat een Engelstalige bachelor nadelige effecten heeft voor het niveau en de inhoud van de studie. Beide problemen zouden op lange(re) termijn kunnen worden opgelost, maar het blijft de vraag of dit alles ook wenselijk is. Het is onze overtuiging dat de Nederlandse taal ook in de toekomst een zeer

belangrijke rol moet blijven spelen in de bachelorfase van de Bouwkundeopleiding.

Groot, Ger (2014). ‘In het Engels kun je niet denken’, Trouw, 22 november 2014.

En het allerbelangrijkste is in ieder geval dat veranderingen in de voertaal van de bacheloropleiding Bouwkunde ons niet worden opgedrongen of zomaar ‘overkomen’. In het belang van een duurzame bacheloropleiding is het onze taak als faculteit – dus van docenten en studenten – om intern een goede, genuanceerde discussie te voeren en zelf een weloverwogen taalbeleid te formuleren.

Klaassen, Maarten (2011). ‘Engels in het hoger onderwijs’, De Groene, 25 november 2011.

Bronnen Brinkman, Gert (2014). ‘Strong thinkwork from CvB’, UT Nieuws, 27 november 2014.

Meerjarenplan Faculteit Bouwkunde 2013-2016 (2012). Delft: Faculteit Bouwkunde, TU Delft. Muysken, Pieter (2009). ‘Nederlandse studenten kunnen in het Engels niet denken,’ NRC Handelsblad, 15 mei 2009. Onderwijsraad (2011). Weloverwogen gebruik van Engels in het hoger onderwijs. Advies. Den Haag: Onderwijsraad.

Broeren, M. (2008). Onderwijsinteractie in een eerste en tweede taal. Het effect van voertaal op het verbale repertoire van een docent in onderwijsinteractie. Masterthesis. Tilburg: Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Tilburg.

QANU (2012). Rapport over de bacheloropleiding Bouwkunde en de masteropleiding Architecture, Urbanism and Building Sciences van de Technische Universiteit Delft. Utrecht: QANU.

Coleman, J.A. (2006). ‘English-medium teaching in European Higher Education’, Language teaching, 39 (1), 1-14.

Truijens, Aleid (2014). ‘In het Engels haalt niemand zijn niveau’, de Volkskrant, 15 november 2014.

Cummins, J. (1991). ‘Language Development and Academic Learning’. L. Malave, G. Duquette, Language, Culture and Cognition. Clevedon: Multilingual Matters.

Rooij, R. (red.) (2014). Een breed fundament. Onderwijsvisie Bachelor Bouwkunde. Delft: Faculteit Bouwkunde, TU Delft.

Dirven, Lucinda, Opstall, Emilie van, Koenen, Mieke, Gerbrandy, Piet (2014). Engelstalig onderwijs binnen ACASA? Een manifest tot behoud van het Nederlands. Amsterdam, 27 oktober 2014.

Rovers, D. (2015). ‘Typically Nederlands’, Trouw, 18 april 2015. Vinke, A. A. (1995). Engels als instructietaal in Nederlandse ingenieursopleidingen. Delft: Delft University Press.

Dühr, Stefanie, Colomb, Claire, Nadin, Vincent (2010). European spatial planning and territorial cooperation. Londen: Routledge publishers.

TU Delft (2012). Koersen op Studiesucces. Werkgroep Didactiek. Delft: TU Delft.

Groot, Ger (2009). ‘Beheersing Nederlands wordt niet langer gestimuleerd’, NRC Handelsblad, 13 mei 2009.

Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (1992). www.wetten.overheid.nl, bezocht 3 februari 2015.

Wilms Floet, Willemijn (nog te verschijnen). BSc programmes Architecture & the Built Environment compared. Dit essay is geschreven op persoonlijke titel. ir. drs. MaartenJan Hoekstra is architect, stedenbouwkundige en neerlandicus, docent en onderzoeker Stedenbouwkundig ontwerpen aan de Faculteit Bouwkunde TU Delft en lid van de Opleidingscommissie Bouwkunde. dr. ir. Remon Rooij is stedenbouwkundige, universitair hoofddocent Ruimtelijke planning & strategie aan de Faculteit Bouwkunde TU Delft en opleidingscoรถrdinator van de bachelor Bouwkunde.

Bnieuws VOLUME 49 EDITION 01 EXTRA