Mannen die met krukjes zwaaien

MANNEN DIE MET KRUKJES ZWAAIEN EN ANDERE VERHALEN OVER WATER BOBBY BLUE

INLEIDING Water is altijd een chemische verbinding van twee waterstofatomen en een zuurstofatoom. Het water wat op dit moment door de Niger stroomt, zat op een bepaald moment misschien wel in uw lichaam, maar is door verdamping en neerslag en stroming uiteindelijk in de Niger beland.

Water is dus in principe overal hetzelfde. Het wordt echter niet overal met dezelfde emoties aanschouwd of ervaren. De hoeveelheid van het water en de context waarin het zich bevind zijn bepalend voor de emoties die er mee gepaard gaan. Een dagje naar het zwembad kan heerlijk zijn, maar thuis in bad gaan kan ineens een dramatische gebeurtenis zijn. Een regenbui op een fijne zomerdag zal in Nederland niet door veel mensen worden gewaardeerd, maar een boer in Australië die al maanden geen druppel water heeft gezien, zal een gat in de lucht springen bij dezelfde soort druppels.

Om te kijken hoe verschillende volken op de wereld over water denken en wat voor emoties er bij komen, kan er gekeken worden naar mythologische verhalen.

Mythes zijn volksverhalen die vaak verklaringen geven voor historische gebeurtenissen, een gepersonificeerde versie van natuurlijke fenomenen laten zien, een ritueel uit leggen, normen en waarden bij brengen of men iets te leren. Verhalen, en zeker mythologische verhalen hebben een sterk oordeel in zich, of een sterke emotie (vaak angst, geluk of liefde).

Hypothetisch zouden verhalen over water in verschillende plekken ons iets kunnen vertellen over de manier waarop er in dat land met water wordt om gegaan en naar water wordt gekeken.

Bij wijze van eerste stapjes in een onderzoek wat veel groter en uitgebreider zal moeten zijn, zal er in deze publicatie naar 4 verschillende landen in vier verschillende werelddelen gekeken worden. Bij elk land hoort een verhaal dat met water te maken heeft. Dit is niet het enige verhaal wat met water te maken heeft in dat land, maar wel een van de verhalen die relatief bekend is.

ONDERZOEKSVRAAG

Wat kun je afleiden over de rol die water speelt in het leven van de bevolking van Rusland, Australië, Kameroen of Scandinavië, op basis van vier mythologische verhalen die in het desbetreffende land verteld worden met betrekking tot water.

DEELVRAGEN

1. Op welke manier personificeren de bewoners van de vier landen het water?

2. Wat is de geografische positie van water in het desbetreffende land?

3. Hoe drukken de bewoners hun gevoelens tegenover water door mid

del van de verhalen?

RUSLAND [AZIË]

Mannelijke watergeest uit de Slavische mythologie

Russische Vodyanoy Wit-Russische Vadzianik Oekrainische Vodianyk Pools Wodnik Tsjechische VodnĂ­k Bulgaarse Vodnik Sloveense Povodni moz Serberische Vodenjak Noorse Havmannen

UITERLIJKE KENMERKEN

Een naakte oude man met groenig haar en een lichaam bedekt met algen en modder. Hij heeft een vissenstaart en in plaats van handen heeft de Vodyanoy klauwen met zwemvliezen. Zijn ogen zijn brandend rood.

LEEFGEBIED

Een Vodyanoy heeft een eigen rivier of meertje en leeft op de bodem van dit water in een groot paleis. Hoe dit paleis er precies uitziet, verschilt per streek. Sommigen zeggen dat het bestaat uit modder en glibberige boomstammen, anderen menen dat de paleizen glazen vloeren hebben en muren van kristal en dat, wanneer er een feest wordt gegeven, de bodem van het meer stralend oplicht.

KARAKTER

Vodyanoy waren de geesten van onreine doden zoals ongedoopte babies of mannen die zelfmoord hadden gepleegd. Vodyanoy hielden er niet van als mensen zomaar hun territorium betraden, daarom zorgde ze ervoor dat ongewenste zwemmers en schippers zouden verdrinken en werden gebruikt als slaaf in het paleis van de vodyanoy. Vissers en Molenaars werden vaak gespaard mits ze elk jaar een dronkaard of wat vee offerden en er voor zouden zorgen dat zoons en dochters van de Vodyanoy niet vast kwamen te zitten in vissernetten.

ZIJ MAKEN SLAVEN VAN ARGELOZE ZWEMMERS

Vrouwelijke waternympf uit de Slavische mythologie

RUSA LKA

A A

ZE HEEFT HEM ZACHT GEKUST EN TOEN HEEFT ZE HEM

UITERLIJKE KENMERKEN

Rusalki zijn prachtige jonge vrouwen met lijkbleke, haast door-schijnende huid, formidabele borsten en brandende groene ogen. Hun haar is lang en vaak groen of goud. Het haar van een Rusalki is altijd nat en er wordt gezegd dat als haar haar opdroogt, ze zal sterven. Op hun hoofd dragen ze een krans van moerassgras. Rusalki zijn vaak naakt en enkel bedekt door hun lange lokken. In het water zijn ze vaak als vis of meermin, maar ze kunnen ook mensenbenen aannemen; dit gebeurd meestal in het begin van de zomer tijdens de Rusalka Week.

LEEFGEBIED

Rusalki leven in en rondom meren en rivieren. Ze zijn over het algemeen in het water te vinden, maar staan er ook om bekend om af en toe de bossen en dorpen in te trekken om mannen te verleiden en naar hun water te lokken. Sommigen vertellen dat de Rusalki trouwden met Vodyanoy en samen in het paleis van de Vodyanoy woonden op de bodem van zijn meer.

VADYANOY TEMT RUSALKA Er zijn verhalen over Rusalki die met Vadyanoy trouwden.

Door het huwelijk veranderde ze van lustige wilde dames in lieve en zedige vrouwen.

KARAKTER

De Rusalki zijn zielen van jonge vrouwen die een onreine dood zijn gestorven. Vaak zijn het vrouwen die vermoord waren, zelfmoord hadden gepleegd wegens ruzie met een man, of ongedoopte babies (vaak in de buik van de vermoordde moeder). Omdat de Rusalki voor hun tijd zijn gestorven, moet ze hun voortbestemde tijd uitzitten als geest op aarde, tenzij haar dood wordt gewreekt; dan kan ze rustig sterven.

Rusalki staan er om bekend mannen te verleiden met hun gezang en dans, om ze vervolgens te verdrinken of dood te kietelen. Er wordt wel gezegd dat de Rusalki goede minnaressen waren, omdat hun slachtoffers altijd gelukkig stierven.

Begin juni, tijdens de Rusalka-week zijn deze vrouwen het gevaar-lijkst omdat ze dan nachtelijks het water verlaten om aan de takken van treurwilgen te hangen en tussen het hoge gras dansen. Hun gedans zorgt ervoor dat de oogst gaat groeien en na de eerste donder keren ze terug naar het water.

TROPISCH

DROOG

GEMATIGD

LANDKLIMAAT

POOLKLIMAAT

tropisch nat

semi-dor

westkust

warme zomer

toendra

tropisch droog

dor

mediterraan

koele zomer

ijs

vochtig subtropisch

subarctisch

TROPISCH

DROOG

GEMATIGD

LANDKLIMAAT

POOLKLIMAAT

tropisch nat

semi-dor

westkust

warme zomer

toendra

tropisch droog

dor

mediterraan

koele zomer

ijs

vochtig subtropisch

subarctisch

RUSSISCH WATER

Rusland is een water-rijk land. De eerste bewoners hebben zich gesettled aan de rivieren, waar nu nog steeds de meeste urbane bevolking leeft. De Wolga, Europa’s langste rivier, is verreweg Rusland’s belangrijkste commerciele waterweg. Vier van de grootste steden van Rusland liggen aan deze rivier.

Rusland heeft duizende rivieren en binnenlandse wateren, waardoor het een van de grootste oppervlaktewater bronnen op de wereld is. 84% van het oppervlaktewater van Rusland ligt ten oosten van het Oeralgebergte en stroomt door dunbevolkt gebied naar de Stille Oceaan.

Dit in tegenstelling tot de dichtbevolkste gebieden, waar de vraag naar water dus groter is. Deze gebieden hebben vaak een warmer klimaat en een hoog verdampingspercentage. Hierdoor hebben dichtbevolkte gebieden ten Noorden van de Kaukasusgebergten, nauwelijks voldoende waterbronnen.

40 van Rusland’s rivieren zijn langer dan 1000 km en liggen ten oosten van het Oeralgebergte, inclusief de drie grootste rivieren die Siberië droogleggen als noordwaarts naar de Stille Oceaan stromen: de Irtysh-Ob (5380 km), de Yenisei (4000 km) en de Lena (3630 km).

De noordwaartse stroming van deze rivieren zorgt ervoor dat de bron-gebieden ontdooien voordat het gebied waar het water terecht komt is ontdooit, het water gaat dan over land, waardoor er uitgestrekte moerassen ontstaan, zoals het Vasyagun moeras met een oppervlakte van 48000 vierkante kilometer. Hetzelfde geldt voor andere rivieren en hierdoor bestaat ongeveer 10% van Rusland uit moeraslandschap.

De binnenlandse wateren zijn voornamelijk een erfenis van een extensieve ijsvorming tijdens de ijstijd. Het grootste zoetwater gebied is Meer Baikal, het diepste en meest volumineueze zoetwater meer. Dit meer alleen bevat al 85% van de zoetwaterbronnen van de meren in Rusland, en 20% van die van de wereld in totaal. Het is ruim 632 kilometer lang en 59 km breed op het breedste punt. Het diepste punt is 1713 meter.

STEEKWOORDEN & THEMATHIEK geesten onreine doden bodem van een meer verleiding verdrinking moerasgebied dronkaards vrijgezellen mannen rusalka-week angst lust liefde dood

DONKER EN DRASSIG MOERAS DAT AAN SPARTELENDE BENEN TREKT ALS EEN BOOSAARDIGE WATERGEEST. CONCLUSIES EN VERGELIJKINGEN Rusland heeft over het algemeen genoeg water om te overleven, maar het is niet de belangrijkste bron van inkomsten waardoor er geen sterke afhankelijkheid aan het water verbonden zit.

Naast de grote rivieren, komt het meeste oppervlakte water in Rusland voor in de vorm van meertjes of moerasgebieden. Deze wateren zijn over het algemeen troebele, donkere plassen waarvan je de bodem niet kan zien. Dit maakt dat wat zich in het meer afspeelt veelal een mysterie blijft. Dat er kastelen voor watergeesten op de bodem van een meer zijn gebouwd is op het eerste gezicht dus goed mogelijk.

Het troebele water maakt het ook een uitstekende plek om lijken in te laten verdwijnen of zelfmoord bij te plegen. Doordat het lichaam van een slachtoffer veelal nooit meer wordt teruggevonden, is het goed in te denken dat men een verklaring zocht voor waar deze persoon naartoe zou kunnen zijn gegaan.

De agressieve aard van zowel de Vodyanoy als de Rusalka kunnen worden gezien als wraak. Doordat ze vaak op een ‘oneerlijke’ manier aan hun eind zijn gekomen, zijn ze niet meer zo sympathiek naar de mensheid en proberen ze zich te wreken door anderen in hun leiden mee te sleuren.

De angst voor water die uit deze verhalen naar voren komt heeft vooral te maken met een angst om te verdrinken in het water. Dit heeft twee mogelijke ‘logische’ verklaringen. Aan de ene kant is troebel water en moeras-gebied altijd iets om voor uit te kijken. Een slechte zwemmer zal het al lastig vinden om zich uit een gewoon meertje te redden, maar in een moeras is dat nog extra lastig, zelfs voor geoefende zwemmers.

Een andere verklaring is alcohol. Rusalka staan er vooral om bekend vrijgezellen mannen te verleiden om ze vervolgens te laten verdrinken. In Rusland is het verdrinkingspercentage erg hoog en dit zijn vooral mannen.

Bijna alle verdrinkingsgevallen in Rusland hebben met alcohol te maken.

Daarnaast wordt er ook vaak gezegd dat een watergeest tevreden gestemd kan worden door hem een dronkaard te offeren.

HET WATER ALS MOORDWAPEN ... IN EEN LAND WAAR NAUWELIJKS MET WATER WORDT GEWERKT, WAAR RIVIEREN VERRADELIJKE MOERASSEN VORMEN EN WAAR ONREINE DODEN ALS WRAAKZUCHTIGE GEESTEN HUN VOORTBESTEMDE TIJD OP AARDE UITZITTEN.

MOGELIJKE MODERNE VERKLARING

Rusalki werden vaak als het meest gevaarlijk gezien in het begin van juni of eind-lente. Rond deze tijd is het in Rusland ook Rusalka Week. Het is in deze periode strict verboden om te gaan zwemmen. Na deze periode werd er geloofd dat door al het gedans en gezang van de Rusalki in ‘hun’ week, de oogst gaat groeien.

Het verhaal van de Rusalka is een manier om te verklaren wat er gebeurd aan het eind van de lente. Want in dezelfde tijd dat de Rusalki op hun gevaarlijkst zijn en de meeste slachtoffers maken, is het dooiwater wat van de met sneeuwbedekte bergen uit het Noorden komt stromen , op zijn hoogtepunt. Dit maakt het een gevaarlijke tijd om je in of bij een rivier te bevinden door de sterke stroming. En de grote hoeveelheden vers water zorgen ervoor dat de oogst beter gaat groeien.

AUSTRALIË [OCEANIË]

BUN Monsterlijk wezen uit de Aboriginal mythologie

GLIMMENDE ONHEILSPELLENDE OGEN

Bunyip betekend in de taal van de Aboriginals ‘evil-evil’.

UITERLIJKE KENMERKEN

De omschrijvingen van de Bunyip lopen erg uiteen. Een van de meest genoemde redenen hiervoor is dat de aboriginals vaak zo bang waren als ze alleen al zijn geschreeuw hoorde, dat ze zo snel mogelijk probeerde weg te komen. Waar de meeste het echter over eens zijn is dat de Bunyip een groot monster was, ter grootte van een volgroeid kalf of een grote alligator. Kenmerken die vaak voorkomen in beschrijvingen zijn: een soort paardenstaart, poten met zwemvliezen, en walrus-achtige snorharen.

Andere beschrijvingen zijn: een hond-achtig gezicht, eend-achtige snavel, het hoofd van een emu met een lange snavel, lijf en benen van een alligator, stevige achtigerpot en lange voorpoten, zwemt als een kikker en loopt rechtop op het land, een vacht van veren, een vacht van dik zwart bont, glimmende onheilspellende ogen.

De meeste omschrijvingen waren het er wel over eens dat hij er bekend om stond mensen ‘s nachts op te schrikken met zijn luide kreten.

LEEFGEBIED

De bunyip verschool zich in moerassen, billabongs, beekjes, rivierbeddingen en drinkplaatsen.

1850s Het woord bunyip is in de Australische taal ingeburgerd als synoniem voor huichelaar, bedrieger, oplichter en larie / onzin.

1853 De term bunyip aristocrats wordt aanvankelijk gebruikt om Australische aspirant-aristocraten te omschrijven.

1990s Begin jaren negentig werd de term bunyip aristocrats veel gebruikt door minister president Paul Keating om de leden van de conservatieve Liberal Party of Australia te omschrijven.

KARAKTER

Er zijn twee verschillende ideeen over het karakter van de Bunyip. Volgens aboriginals was het een kwaadaardig monster dat er vooral ‘s nachts op uit trok om kinderen en vrouwen te verorberen. Maar een ieder die zijn leefgebied trachtte verstoren, kon er ook op rekenen om verslonden te worden.

Aboriginals zorgde er voor dat ze ver uit de buurt bleven van wateren waar een Bunyip zou zitten.

De verhalen van de Europeese immigranten zijn haast tegenovergesteld. Bij hen vertoont de Bunyip soortgelijke uiterlijke kenmerken, maar is het juist een verlegen, grazend dier.

ATE

POOLKLIMAAT toendra

LANDKLIMAAT warme zomer

ijs

GEMATIGD westkust

koele zomer

DROOG semi-dor

mediterraan

TROPISCH tropisch nat

dor

subarctisch

tropisch droog

vochtig subtropisch

E POOLKLIMAAT toendra

LANDKLIMAAT warme zomer

ijs

GEMATIGD westkust

koele zomer

DROOG semi-dor

mediterraan

TROPISCH tropisch nat

dor

subarctisch

tropisch droog

vochtig subtropisch

De geografie van Australië is erg divers. Van besneeuwde bergtoppen in de Australische Alpen, tot enorme woestijnen, en tropische regenwouden.

Het overgrote deel van Australie is droog of semi-droog/ dor. 18% van het Australische binnenland bestaat uit woestijn. Enkel het zuid-oosten en het zuid-westen hebben een gematigd klimaat en redelijk vruchtbare grond. Het noordelijk deel van Australie heeft een tropisch klimaat met deels tropische regenwouden, deels grasvlakten en deels woestijn.

De neerslag in Australie verschilt erg van jaar tot jaar en van seizoen tot seizoen waardoor ze soms seizoenen of jarenlang kampen met extreme droogte en vervolgens weer tijdenlang met verschillende overstromingen.

Het klimaat van Australie wordt sterk beinvloed door de oceaanstromingen zoals Indian Ocean Dipole en de El Niño-Southern Oscillation, die in verband staat met periodiekedroogte, en lagedruk gebieden die voor cyclonen zorgen in noordAustralie, deze factoren zorgen ervoor dat de neerslag van jaar tot jaar verschilt.

Omdat er niet te vertrouwen is op oppervlakte water, vertrouwen ze in Australie vooral op grondwater, met als belangrijkste waterbron de Great Artesian Basin, ‘s werelds grootste en diepste zoetwater basin. Het ligt onder ongeveer 23% van het land en bevat water dat soms meer dan 2 miljoen jaar oud is.

Waarschijnlijk is het ongeveer 42,000 tot 48,000 jaar geleden dat de eerste menselijke bewoners in Australië kwamen leven. Toen de Europeanen in de laten 18e eeuw zich in Australië settlde, waren er ongeveer 750,000 tot 1,000,000 Aboriginals in het land.

Omdat Australie al zo oud is, er extreem verschillende weersomstandigheden zijn, en het erg lang geografisch geisoleerd is gebleven is veel van Australie’s flora en fauna erg uniek en divers. Australie heeft de meeste reptielen van alle landen, 755 soorten.

In de basis is er een hoop agressief leven in Australië, van vlijmscherpe grassprietjes tot de giftigste slangen van de wereld.

LUIDE KRETEN EN MONSTERACHTIGE VERSLINDERS VAN VROUW EN KIND IN HET HOLST VAN DE NACHT CONCLUSIES EN VERGELIJKINGEN Water is in Australie geen constante factor. Het land moet zich voortdurend aanpassen aan nieuwe condities. Als er net een goede manier is gevonden om in tijden van droogte water vast te houden, is er ineens teveel water door overstromingen. Over het algemeen genomen is er echter vooral veel droogte en een groot water tekort.

Het zou te verwachten zijn dat de verhalen in Australië vooral om het tekort aan water heen draaien of manieren om aan meer water te komen.

Deze verhalen bestaan, maar het meest vertelde waterverhaal is dat van de Bunyip. Om te kunnen begrijpen waarom juist dit verhaal zo’n grote indruk maakt, moet er gekeken worden naar het Australië van de Aboriginals, de originele menselijke bewoners van Australië. De verhalen over de Bunyip ontstonden in een tijd waar Europeanen het eiland nog niet hadden ontdekt. De Aboriginals leefden als jagers en verzamelaars en paste hun leven constant aan aan het land. Er waren in verhouding tot de hoeveelheid land en de hoeveelheid flora en fauna, vrij weinig Aboriginals. Ongeveer 750,000 tot 1,000,000. De cultuur van de Aboriginals draait dan ook vooral om planten en dieren. Zo is je familie niet je vader of je moeder, maar het dier dat je moeder zag toen ze voor het eerst merkte dat ze zwanger van je was. Dus zag je moeder een kikker toen ze merkte dat ze zwanger was, dan ben je deel van de kikkerfamilie en volg je het pad van de kikker en zal je alles eten, behalve kikkers.

STEEKWOORDEN & THEMATHIEK verschillende omschrijvingen monsters eeuwige droogte onvoorspelbaar klimaat dieren moord angst ontwetendheid

De flora en fauna in Australië is uniek en erg gevarieerd, en doordat het land met zoveel verschillende en onvoorspelbare weersomstandigheden te maken heeft, is het meeste leven van nature erg agressief /defensief. Het land bevat tal van gevaarlijke en giftige dieren waarvan een groot deel nog steeds onontdekt is.

Dat het watermonster van de Aboriginals vooral te maken heeft met een angst voor onbekende beesten en niet zozeer met het water is in deze context niet moeilijk te begrijpen. Door de schaarste in het land, hadden de Aboriginals zich er waarschijnlijk bij neergelegd dat je soms meer en soms meer water kon hebben. In combinatie met de nomadische levensstijl van de Aboriginals was het water waarschijnlijk nooit voor lange tijd een groot probleem. Onverklaarbare aanvallen van monsterlijke wezens waren een stuk zorgwekkender.

HET WATER ALS EEN THUIS VOOR KWADE MONSTERS ... IN EEN LAND WAAR JE NOOIT WEET OF HET DROOG OF NAT ZAL ZIJN, WAAR DE VREEMDSTE WEZENS WONEN EN WAAR GEVAAR VAN DIER OF PLANT ALTIJD OP DE LOER LIGT.

MOGELIJKE MODERNE VERKLARING

Ondanks dat de Bunyip een beest is uit de Aboriginal verhalen, zijn er ook verhalen van vroege europese kolonisten die zeggen de Bunyip te hebben gezien. Er wordt veel gespeculeerd over wat de Bunyip kan zijn geweest, of wat deze Europese kolonisten (en mogelijk ook de Aboriginals) hebben gezien.

Sommige wetenschappers denken dat Bunyips Diprotodons waren, een soort neushoornachtig buideldier met een een kop dat op die van een hond leek en een donkere vacht, dat tussen de 2 miljoen en 50.000 jaar geleden leefden. Deze beesten leefden tegelijkertijd met de eerste Aboriginals. Het is mogelijk dat de verhalen en waarschuwingen voor dit enorme beest, altijd zijn blijven bestaan. Recentere verhalen zullen dan alleen op een onbekend geluid zijn gebaseerd, bijvoorbeeld de roep van een koala, die veel luider is dan men bij zo’n knuffelig diertje zou verwachten.

Anderen zeggen weer dat de Bunyips verdwaalde zeehonden zouden kunnen zijn. Van deze theorie zijn weer twee versies. De eerste is dat soms tijdens een overstroming, kwamen zeehonden perongeluk in binnenlandse wateren terecht. Zij die nog nooit een zeehond hadden gezien, konden het voor een Bunyip aan zien. Een andere mogelijkheid is dat er al eeuwen geleden zeehonden perongeluk in binnenlandse wateren terecht waren gekomen en dat zij zich hebben aangepast aan de zoetwater omgeving, waardoor hun speklaag werd vervangen voor een vacht.

KAMEROEN [AFRIKA]

Watergeest van het Duala-volk in Kameroen

JEN GU

UITERLIJKE KENMERKEN

Miengu worden omschreven als prachtige, meermin-achtige wezens met lang, wollig haar en een spleetje tussen de tanden van hun lach.

LEEFGEBIED

De Miengu komen vooral voor in Kameroen, waar ze leven in rivieren en de zee.

KARAKTER

de Miengu brengen geluk aan hen die de Jengu aanbidden. Ze kunnen ook ziektes genezen en ze kunnen een verbinding zijn tussen gewone mensen en de geestenwereld. Om deze reden bestaat er een eeuwenoude ‘Jenga cult’

LIENGU LA VAFEA (voorbeeld van behandeling door een Jengu dokter) Ten eerste zal de dokter een haan en een geit offeren aan de Jengu. Vervolgens geeft hij de patient een braak-middel en zwaait hij met een klein krukje boven het hoofd van de patient.

Hierna zal de patient een aantal taboes moeten doorlopen.

Met behulp van de krachten van de Jengu zal de patient moeten genezen.

MIENGU meervoud van jengu

JENGU-CULT

In de begindagen van de cult, focuste men bij jengu-verering op de watergeesten als bron van de vier belangrijkste gunsten: rivierkreeft, het einde van het regenseizoen, het winnen van pauwen races en bescherming tegen epidemische ziekten.

Eens per jaar wordt er een groot ritueel georganiseerd waarbij één individu (de ekale) een masker draagt en de ceremonie leidt. Er wordt een speciaal pakket samengesteld als offer voor de Jengu, en dat wordt naar de bodem van de rivier gebracht. Dit gebeurd allemaal in privaten sferen voor een selecte groep van leden.

Het is mogelijk om ook zelfstandig de Jengu te smeken om hulp, door offers aan het water te brengen voordat je gaat vissen of varen.

Tegenwoordig is veel van de jengu-verering gerelateerd aan genezen en medicijnen. Als gewone genezing niet werkt, wordt de Jengu opgeroepen.

E

POOLKLIMAAT

toendra

LANDKLIMAAT

warme zomer

ijs

GEMATIGD westkust

koele zomer

DROOG semi-dor

mediterraan

TROPISCH tropisch nat

dor

subarctisch

tropisch droog

vochtig subtropisch

KAMEROEN 1580mm

gemiddelde jaarlijkse neerslag

152

gemiddeld aantal dagen in een jaar met meer dan 0.1mm neerslag

DECEMBER

de droogste maand met gemiddeld 18mm neerslag in 6 dagen

OKTOBER

de natste maand met gemiddeld 297mm neerslag in 23 dagen

POOLKLIMAAT

toendra

LANDKLIMAAT

warme zomer

ijs

GEMATIGD westkust

koele zomer

DROOG semi-dor

mediterraan

TROPISCH tropisch nat

dor

subarctisch

tropisch droog

vochtig subtropisch

KAMEROEN 1580mm

gemiddelde jaarlijkse neerslag

152

gemiddeld aantal dagen in een jaar met meer dan 0.1mm neerslag

DECEMBER

de droogste maand met gemiddeld 18mm neerslag in 6 dagen

OKTOBER

de natste maand met gemiddeld 297mm neerslag in 23 dagen

Kameroen wordt vaak omschreven als ‘Afrika in het klein’ omdat het de meest voorkomende klimaten en vegetaties van het continent heeft: kust, woestijn, bergen, regenwoud en savanna.

Aan de kust (die gedeeltelijk het binnenland in loopt bij de gulf of guinea) is het buitengewoon heet en benouwd en is er een kort droogseizoen. Hier is het dichtbebost en bevinden zich een aantal van de natste plekken op aarde. Dit is het gebied waar de Sawa (kustmensen van Kameroen) wonen. Zij wonen vooral aan de Wouri-rivier.

Een van de grootste rivieren in het zuiden die naar de Golf van Guinea stromen.

De Sawa hebben altijd een invloedrijke rol gevoerd in Kameroen door hun langdurige contact met Europeanen, hoge eductie en door de jarenheen verkregen rijkdom.

Omdat de Sawa watermensen waren, werkten ze vaak als vissers. Mede hierdoor is er in de geschiedenis door de jaren heen een nauwe ruilhandel ontstaan tussen Sawamensen en Europeanen. Hierdoor is een groot deel van de Sawa mensen tegenwoordig rijk en woont in de stad.

Echter, de overige ‘rural Sawa’ werken nog steeds als vissers en boeren, met als favourite bezigheid vissen.

OFFERS EN KLEURIGE MASKERS VOOR EEN MACHT ZO HOOG DAT HET ULTIEM GELUK KAN BRENGEN CONCLUSIES EN VERGELIJKINGEN De Sawa bevolking, de kustmensen van Kameroen, wonen bij de Golf van Guinea. Hier heerst een tropisch nat klimaat wat betekend dat het voornamelijk erg heet, vochtig en benauwd is en dat er maar een erg kort droog seizoen bestaat. In dit gebied bevinden zich ook enkele van de natste plekken van de wereld, zoals het dorpje Debundscha, waar per jaar gemiddeld 10,299 mm regen valt (ter vergelijking, in Eindhoven valt er per jaar gemiddeld 804 mm regen).

De Sawa leeft met zulke extreme hoeveelheden water dat het goed te begrijpen is dat een groot deel van het ‘succes’ van het leven op het water aan komt en aan het water te danken kan zijn. Er moet echter wel gepast met het water om worden gegaan om het in je voordeel te kunnen gebruiken. Men zegt dat zij die de Jengu vereren, gunstige dingen zal overkomen.

Er waren 4 dingen in het leven van groot belang en van grote waarde voor de Sawa ten tijden van het ontstaan van de Jengu-cult: . rivierkreeft . het einde van het regenseizoen . overwinning in pauwenraces . bescherming tegen epidemische ziekten

STEEKWOORDEN & THEMATHIEK Regenseizoen natste plek op aarde kustvolk grootste gunsten ivm water respect overgave hogere macht offering dankbaarheid

Drie van de vier belangrijkste geschenken in een Sawa-leven hebben dus met water te maken (enkel de pauwenraces zullen waarschijnlijk niet zo sterk door water beinvloed kunnen worden) Het is om deze reden ook niet in te denken dat er in Kameroen een Rusalka in het water zou wonen. Water in Kameroen wordt als een zegen gezien waar goede dingen uit voortkomen, niet perse als iets engs waar je niet te dicht bij wilt komen.

De Sawa-bevolking ziet het water als een zegen en een gunst, als iets wat je leven kan bevorderen. Maar de enorme hoeveelheden regen en het feit dat het water ook niet altijd veel vis kan bevatten of een epidemische ziekte kan helpen voorkomen, maakt dat de Sawa ook beseffen dat het geen gunst is die je voor lief kan nemen. Er worden dan ook geregeld offers gebracht aan de Miengu, in de hoop dat het water hen gunstig zal stemmen.

In een land waar water zo belangrijk is en zo rijkelijk aanwezig is het waarschijnlijk bijna onmogelijk om er bang voor te zijn en moet je vooral proberen om het zo te gebruiken dat het in je voordeel zal werken. Het water te vriend houden.

Wat wel duidelijk wordt is dat de Sawa zich minderwaardig dan het water opstellen. Het water en de watergeest heeft uiteindelijk de ultieme controle over wat er gaat gebeuren, er is geen enkele controle van menselijke hand in te vinden. Het enige wat je als mens kan doen is offeren en bidden en hopen dat je gebeden worden gehoord.

HET WATER ALS DE SCHENKER VAN GELUK

... IN EEN LAND WAAR HET ALTIJD REGENT, WAAR HET WATER DE BELANGRIJKSTE BRON VAN INKOMSTEN BIED EN WAAR BANG ZIJN VOOR WATER ZINLOOS IS EN JE HET DUS MAAR BETER KAN AANBIDDEN.

SCANDINAVIË [EUROPA]

Mannelijke watergeest uit de Scandinavische mythologie

alternatieve benamingen voor fosse-grim Näck Näkki Nøkk Nøkken Strömkarl Grim

UITERLIJKE KENMERKEN

De Nøkken staan er om bekend van gedaante te kunnen veranderen. Deze verrschillende gedaanten hebben ook andere namen. Zo kan het een paard zijn, een collecte drijvende spullen, of een Fosse Grim. De Fosse Grim waren veelal prachtige jonge mannen met een viool. Verhalen over kleding lopen sterk uiteen. Van elegant gekleed tot vrijwel naakt.

LEEFGEBIED

Fosse-Grim waren vaak te vinden aan de waterkant van meren en beekjes.

Ze wonen vaak in een waterval of een beek. Er zijn verhalen van Nøkken die verliefd werden op een aards meisje en haar trouwde en met haar in een huis ging wonen, maar deze verhalen eindigde er vaak mee dat de Nøkken haar verliet omdat hij moedeloos wordt als hij te weinig contact met het water heeft.

KARAKTER

De Fossegrim staat er om bekend betoverende liedjes te spelen op zijn viool. De gevolgen die dit heeft voor toehoorders verschillende per verhaal.

In sommige verhalen zorgde deze liederen ervoor dat vrouwen en kinderen zich verdronken in het water, terwijl in andere verhalen de FosseGrim juist volledig onschuldig is en geen vlieg kwaad doet. In deze verhalen worden niet alleen vrouwen en kinderen, maar ook mannen aangetrokken door zijn liederen. En als je een FosseGrim goed weet te benaderen, zal hij je leren zo kundig te spelen dat je met je muziek bomen zal doen dansen en watervallen zal laten stoppen.

DE BOOM DANST EN DE WATERVAL STOPT MET VALLEN

CLIMATE

TROPISCH

DROOG

GEMATIGD

LANDKLIMAAT

POOLKLIMAAT

tropisch nat

semi-dor

westkust

warme zomer

toendra

tropisch droog

dor

mediterraan

koele zomer

ijs

vochtig subtropisch

subarctisch

ZWEDEN 554mm

gemiddelde jaarlijkse neerslag

164

gemiddeld aantal dagen in een jaar met meer dan 0.1mm neerslag

MAART

de droogste maand met gemiddeld 25mm neerslag in 10 dagen

AUGUSTUS

de natste maand met gemiddeld 76mm neerslag in 14 dagen

TROPISCH

DROOG

GEMATIGD

LANDKLIMAAT

POOLKLIMAAT

tropisch nat

semi-dor

westkust

warme zomer

toendra

tropisch droog

dor

mediterraan

koele zomer

ijs

vochtig subtropisch

subarctisch

NOORWEGEN 730mm

gemiddelde jaarlijkse neerslag

160

gemiddeld aantal dagen in een jaar met meer dan 0.1mm neerslag

MAART

de droogste maand met gemiddeld 26mm neerslag in 9 dagen

AUGUSTUS

de natste maand met gemiddeld 95mm neerslag in 14 dagen

ZWEDEN 554mm

gemiddelde jaarlijkse neerslag

164

gemiddeld aantal dagen in een jaar met meer dan 0.1mm neerslag

MAART

de droogste maand met gemiddeld 25mm neerslag in 10 dagen

AUGUSTUS

de natste maand met gemiddeld 76mm neerslag in 14 dagen

De geografie van Scandinavie is erg uitlopend. Het meest opmerkelijk zijn de Noorse Fjorden, de Scandinavische Gebergte, de vlakke, lage gebieden in Denemarken en de eilandengroepen van Zweden en Noorwergen. Daarneest heeft Zweden ook erg veel meren en morenen, voortgekomen uit de ijstijd.

Scandinavie is nog steeds bezig te herstellen van de laatste Ijstijd, toen het bedolven was onder ruim 600 meter ijs. Het land komt nog steeds een paar centimeter per jaar omhoog, nadat het in de Ijstijd zo naar beneden is gedrukt. Een van de meest bekende voorbeelden van een overblijfsel van de Ijstijd, zijn de Noorse Fjorden.

Door beweging van het ijs in de Ijstijd, zijn er diepe groeven in het land ontstaan. Nadat het ijs smolt, bleef een deel van dit water in de groeven achter en dat is wat we de Fjorden noemen. Het langste fjord is de Sognefjorden, van 204 km lang. Verder bevind het diepste meer van Europa zich ook in Noorwegen; het Hornindalsvatnet.

Naast de Fjorden is Noorwegen ook bekend om haar eilanden aan de kust. Dit zijn er bij elkaar ruim 50,000; veelal onbewoond.

In Zweden zijn er voornamelijk opvallend veel meren.

Ongeveer 95,700 bij elkaar. De meren worden soms gebruikt om hydro-elektrische stations te bouwen, vooral bij de grote noordelijke rivieren en meren.

Vis is naast olie en natuurlijke gassen, een van de meest belangrijkste natural resources.

STEEKWOORDEN & THEMATIEK meren Fjorden geen extremen waarschuwing schoonheid genot verleiding verdrinking muziek voorzichtig

EEN LUST VOOR HET OOG EN HET OOR MAAR EEN GEVAAR VOOR DE MAKKELIJK GEMANIPULEERDEN. CONCLUSIES EN VERGELIJKINGEN Scandinavië is vooral bekend om haar water. Uit de hele wereld komen toeristen om naar de Noorse Fjorden kijken of de drukte van de stad te ontvluchten aan een Zweeds meer.

Er zijn eigenlijk vrij weinig problemen als het op water aan komt in Scandinavië. Er zijn niet veel overstromingen, geen overmatige regenval of juist veel te weinig. En voor de Scandinaviërs hangt niet alles af van water.

Ondanks dat een van de grootste natuurlijke producten in Scandivië vis is, is dat niet het enige waar ze van moeten leven.

Dat er in Scandinavië daarom ook geen geesten aanbeden hoeven te worden is te verwachten. Ook is het water niet iets waar men alleen maar bang voor kan zijn; zoals al gezegd, het water is deels verantwoordelijk voor de schoonheid van de landen.

Fossegrim is iemand waar je wel voor uit moet kijken, maar hij zorgt ook voor vreugde. Met de enorme hoeveelheid wateren in Scandinavië is de kans dat je per ongeluk in het water valt en verdrinkt, redelijk groot. Wellicht is de FosseGrim een manier om te laten weten dat je altijd voorzichtig moet zijn bij het water; aangezien Fosse Grim vooral vrouwen en kinderen liet verdrinken, klopt dat idee er ook bij. Mannen konden in die tijd vaak beter zwemmen dan vrouwen of kinderen.

Maar na die eerste waarschuwing, mag er ook best van de schoonheid van het water genoten worden. Zolang je het water goed benaderd zal het je mooie liederen toespelen.

Dat er verhalen bestaan dat een Fosse Grim met een aardse vrouw samen kon zijn voor een tijd, geeft ook aan dat wat in het water leeft niet iets is om bang voor te zijn en dat het ook niet perse iets is wat ver verheven staat boven de gewone mens. In zekere zin is de Fosse Grim uit het water gelijkwaardig aan de mens die op het land leeft; anders dan bijvoorbeeld in Kameroen waar de watergeest een duidelijk hogere positie in nam dan de ‘nietige’ aardbewoners.

HET WATER ALS SCHOUWSPEL

... IN EEN LAND WAAR ALTIJD WEL EEN MEER TE VINDEN IS, WAAR ER GENOTEN MAG WORDEN VAN DE NATUUR, WAAR WATER NAUWELIJKS DESTRUCTIEF IS.

KORTE SAMENVATTINGEN RUSLAND het land heeft veel water en veel moerasgebied. De mensen leven rond de rivieren, maar het is niet de belangrijkste bron van inkomsten.

Het water wordt bezeten door geesten van overleden mensen die uit zijn op wraak. Met meren moet je voorzichtig om gaan, je weet nooit wat zich op de bodem bevind en je kan zomaar verdrinken. Het is niet zozeer het water dat gevaarlijk is, het is pas gevaarlijk als je er er onvoorzichtig in gaat zwemmen.

AUSTRALIË het land heeft een watertekort en onvoorspelbare klimaatomstandigheden. Op oppervlaktewater is bijna niet te vertrouwen. De Aboriginals trokken van plek tot plek en waren het waarschijnlijk gewend om van watertje naar watertje te trekken. Australië, en ook haar water, zit vol (gevaarlijke) beesten. Het water is hier niet zozeer een probleem, maar vooral wat zich schuil houdt in het water.

KAMEROEN het land heeft vrijwel altijd regen en veel water. De bevolking is voornamelijk afhankelijk van water om te kunnen overleven. Het water functioneerd niet als huis voor een wezen waar verhalen over worden verteld; de watergod, de heerser van het water moet worden aanbeden om het zo veel mogelijk in je voordeel te kunnen hebben. Het water is duidelijk machtiger dan de mens en de mens zal zich altijd zo veel mogelijk naar het water moeten schikken om het haar naar haar zin te maken.

SCANDINAVIË de landen zijn bezaaid met meren, rivieren en fjorden. Er is genoeg water, maar het is niet iets waar men volledig van afhankelijk is. In het water leven knappe jonge mannen die prachtige liedjes spelen, maar die je ook kunnen laten verdrinken. Het water is hier vooral iets om van te genieten, hoewel je er wel ook voorzichtig bij moet zijn. De verhouding die men hier met het water heeft lijkt vrijwel gelijkwaardig te zijn.

MENSELIJKERE WATERPERSONIFICATIES STAAN VOOR MEER CONTROLE OVER HET WATER

CONCLUSIES

ONDERZOEKSVRAAG wat kun je afleiden over de rol die water speelt in het leven van de bevolking van Rusland, Australië, Kameroen of Scandinavië, op basis van vier mythologische verhalen die in het desbetreffende land verteld worden met betrekking tot water?

Als het water over het algemeen gevaarlijk is voor de mens, wordt de personificatie van het water negatief. Aan de andere kant, als water een belangrijke rol speelt in het leven van het volk, of als het water ook als positief kan worden ervaren, zal er een positieve personificatie zijn.

Naarmate de personificatie meer menselijke trekken heeft, is er meer ruimte voor ‘communicatie’ met het water. Oftewel; hoe menselijker de personificatie, hoe meer controle het volk over het water heeft en hoe meer macht er over uit te oefenen is. In landen waar de personificatie van het water bijna als een gewoon mens is, is het water iets waar je een dialoog mee kan voeren en wat je naar je hand kan zetten. Het andere uiteinde is een onmagisch dier, waar je je aan aan moet passen, zoals je je aan alle andere planten en dieren ook aan past. Het water wordt dan deel van de natuur en is niet iets wat je kan beinvloeden.

BRONNENLIJST Internet http://www.nwc.gov.au http://www.monstropedia.org http://www.lenntech.com/water-mythology.htm http://zeenews.india.com http://www.sacred-texts.com http://waterstories.tulikabooks.com http://www.mythinglinks.org http://www.peuplesawa.com http://marcelgomessweden.wordpress.com http://www.celtic-twilight.com http://www.communityofsweden.com http://www.unknown-creatures.com http://www.outbackonline.net http://www.wyrdology.com http://www.wisegeek.com http://www.itsnature.org http://www.unknownexplorers.com http://www.environment.gov.au http://wikipedia.org

Boeken Encyclopedia of Russian and Slavic Myth and Legend, Mike Dixon-Kennedy [1998] Russian Folk Belief, Lida J. Ivanits [1992]