& wederhoor
HOOR
magazine van Het Gelders Orkest | jaargang 2 | nummer 3 | 2010
Cécile Huijnen: “Alles is mooi bij de gratie van variatie”
Sascha Goetzel Gastdirigent
Interview met Martijn Padding
Het Gelders Orkest daar horen we
ADVERTENTIE
The best things in life are created in harmony Working together as a real team not only makes the work itself more pleasurable, it delivers a better end product every time. In music and in business. That’s why Teijin Aramid, one of the worlds biggest producers of the ultra strong, lightweight and sustainable aramid fiber focuses on partnership with its customers. To create the best and most sustainable solutions. Time and time again. www.teijinaramid.com 2
Teijin Aramid is the main sponsor of the Arnhem Philharmonic Orchestra since 2002.
& wederhoor
HOOR
Het seizoen is alweer aardig op weg. En met veel prachtige programma’s en een groei in het aantal abonnementhouders belooft dat nog veel moois. Maar er is ook zwaar weer op komst. De cultuur wordt buitenproportioneel hard getroffen door de bezuinigingen van € 200 miljoen door het nieuwe kabinet. Dit komt neer op 40-45% van het budget van de podiumkunsten. Daar bovenop wordt de btw op de toegangskaarten verhoogd van 6 naar 19%. U kunt nu nog kaarten bestellen voor de concerten in 2011 tegen het oude, lage btw-tarief. Dat scheelt al snel enkele euro’s per kaartje. Bestel via onze webshop of de kassa van de betreffende zaal. Muzikaal zijn er veel ontwikkelingen, dus genoeg redenen om weer eens bij te praten. En dat doen we bijvoorbeeld met dit nieuwe nummer van ons eigen magazine. In dit nummer vindt u een mix tussen traditie en vernieuwing. Zo is er veel aandacht voor onze bijzondere Mahlerserie met Martin Sieghart, daarmee zetten we een speciale traditie voort. Maar wat dacht u van onze Philharmonic Rebelution, hiermee gaan we de strijd van de innovatie aan: dat is onze actieve bijdrage aan de toekomst van onze eigen, unieke, Nederlandse orkestcultuur. Het is ook ons signaal dat we geloven in de toekomst, en dat we staan voor ‘ons’ muzikale cultureel erfgoed. Dat moeten we, zeker in Gelderland, voor de toekomstige generaties in stand houden. Veel leesplezier! George Wiegel Algemeen directeur, Het Gelders Orkest
• pag. 6 Martin Sieghart • pag. 10 ‘Mahler is een beetje van ons’ • pag. 12 Het wordt weer feest in de concertzaal! • pag. 16 Martijn Padding • pag. 18 Philharmonic Rebelution • pag. 22 Sascha Goetzel • pag. 26 Mecenaat • pag. 27 Partners • pag. 30 Cecile Huijnen • pag. 33 Première van onze vleugel • pag. 34 Kerst en Nieuwjaar bij Het Gelders Orkest • pag. 35 Concerten • pag. 36 Vrienden van Het Gelders Orkest • pag. 38 Concertagenda INHOUD: pag. 4 Al gehoord?
3
Al gehoord? Schreeuw om Het Gelders Orkest
Als reactie op de voorgenomen bezuinigingen op cultuur, vond op zaterdag 20 november de manifestatie ‘Nederland schreeuwt om cultuur’ plaats. Honderden amateurmusici en zangers sloten zich aan bij Het Extreem Groot Gelders Orkest en lieten zich horen tijdens de manifestatie in Musis Sacrum in Arnhem. In de opmaat naar deze muzikale schreeuw vroegen wij ons publiek voor de camera: wat betekent Het Gelders Orkest voor u? De reacties waren hartverwarmend. ‘Met muziek bereikt u mijn hart’, ‘het is heerlijk om van zulke goed uitgevoerde muziek te kunnen genieten gewoon hier in Gelderland’, ‘dankzij de concerten en lessen van jullie musici ben ik mijn hele leven al een gelukkig amateurmusicus’. Bekijk de filmpjes op onze website en laat uw reactie achter in ons gastenboek.
WinterWonderplein rond Kersten Nieuwjaars concerten De sfeer in de concertzaal is altijd bijzonder tijdens de Kerst- en Nieuwjaarsconcerten. Of het nu de schoonheid van de muziek is, het moment van het jaar, of de feestelijke ontvangst. Dit jaar kunt u na afloop van deze concerten genieten van ons Winter Wonderplein. Een gezellige ontmoetingsplek bij de concertzaal. U kunt hier in een warme sfeer genieten van een drankje en een leuk gesprek met onze musici en Vrienden. Kortom: geniet van onze prachtige Kerst- en Nieuwjaarsconcerten in een heerlijke winter wondersfeer. 4
cultuur Cadeautip: Concertbonnen voor Het Gelders Orkest Nog op zoek naar een mooi Kerstcadeau voor familie, vrienden of collega’s? Wat dacht u van een schitterend concert van Het Gelders Orkest? Naar keuze, in Musis Sacrum Arnhem of Concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen. U kunt de fraai vormgegeven cadeaubonnen voor een concertbezoek (€ 30,-) of een concertbezoek met zijn tweeën (€ 60,-) bestellen via onze webshop, webshop.hetgeldersorkest.nl.
Nieuwsberichten Hoor en Wederhoor Kasteelconcerten razend populair Vorig seizoen begonnen we met het organiseren van concerten in een aantal van de prachtige kastelen die Gelderland rijk is. Een bijzonder concept waarbij u geniet van mooie muziek, verhalen van de musici en van een rondleiding door het betreffende kasteel, verzorgd door het Geldersch Landschap Geldersche Kasteelen. Wegens groot succes spelen ook dit jaar weer verschillende ensembles uit Het Gelders Orkest in Gelderse kastelen. Het eerstvolgende concert, verzorgd door onze aanvoerder altviool Meintje de Roest in Kasteel Doorwerth, is alweer uitverkocht. Er zijn nog wel een aantal plaatsen beschikbaar voor de concerten in het voorjaar in Kasteel Cannenburg, Kasteel Ammersoyen en Kasteel Ophemert. Wij raden u aan nu alvast te reserveren via onze webshop, webshop.hetgeldersorkest.nl
Hoor & Wederhoor lezers met korting naar concert NJO Symfonieorkest
Zondag 16 januari is het NJO Symfonieorkest te gast in Musis Sacrum Arnhem. Onder leiding van onze eigen honorair gastdirigent Martin Sieghart speelt het orkest het Tweede pianoconcert van Rachmaninov en de Elfde symfonie van Sjostakovitsj. Het NJO Symfonieorkest bestaat uit de beste Europeese muziekstudenten, in de leeftijden van 18 tot 28 jaar en speelt onder leiding van topdirigenten. Het stelt jong talent in de gelegenheid op het allerhoogste niveau ervaring op te doen in orkestspel. In dit geval een van de winaars van het Lisztconcours 2008: Nino Gvetadze. Speciaal voor de lezers van dit blad hebben wij een mooie aanbieding: u kunt uw kaarten bestellen voor â‚Ź 10,- per stuk (2de en 3de rang) en â‚Ź 12,50 (gouden en 1ste rang). Maximaal 4 kaarten per persoon. Bestellen kan via de kassa, tel. 026 - 44 37 343. 5
6
“Mahler kunnen we nooit genoeg spelen” Dirigent Martin Sieghart kwam ter wereld in de hoofdstad van de klassieke muziek: Wenen. Zijn interesse voor dirigeren werd gewekt bij een concert waar de Tweede symfonie van Gustav Mahler ten gehore werd gebracht. Sieghart was op slag verliefd op de muziek. De honorair gastdirigent van Het Gelders Orkest heeft zijn droom waargemaakt en dirigeert nu Mahler over de hele wereld met verschillende orkesten.
Martin Sieghart
Dirigent
Een warme band met Gelderland “Ik mocht Het Gelders Orkest van 2003 tot 2008 als chef-dirigent onder mijn hoede nemen. Een zeer aangename tijd. In die periode hebben het orkest en het Gelderse publiek mijn hart veroverd. Juist bij dit orkest kon ik mijn gevoel voor de grote Mahlers helemaal kwijt. Het orkest heeft zich dit repertoire helemaal eigen gemaakt, en steeds als ik terug kom, en dat mag gelukkig vaak, dan lijkt het of ik nooit ben weggeweest. We gaan gewoon op dezelfde voet verder… dat is een heerlijk gevoel, thuiskomen in Arnhem.” 7
De oorsprong Martin Sieghart kwam al vroeg in contact met muziek en in het bijzonder met Mahler. Maar ook Bruckner en Wagner waren bij hem thuis populair. Zijn ouders zijn altijd enthousiast geweest over muziek. “Mijn eerste contact met Mahler was bij een concert waarbij Leonard Bernstein de Wiener Philharmoniker dirigeerde. Dit was in 1967 en volgens mij de laatste dag van de Israëlische Oorlog. Dat concert zal ik nooit meer vergeten, want ik was op slag verliefd op zijn muziek.”
Nooit dirigeren? Mahler zorgde er in eerste instantie voor dat hij nooit wilde dirigeren. “Eerst ben ik begonnen met een opleiding tot cellist, waarna ik in 1975 tot solocellist werd benoemd bij het Wiener Symphoniker. Bij de eerste repetitie kwam Mahlers Eerste symfonie aan bod. Tijdens de repetitie zag ik dat de dirigent constant compromissen moest sluiten met het orkest. Als cellist wilde ik altijd het maximale bereiken, compromisloos, maar ik zag dat dit als dirigent dus niet kon. Ik moest een gulden middenweg bewandelen. Toen heb ik mezelf gezworen nooit dirigent te willen worden.’’
Toch dirigeren! Daarna volgde Sieghart ook een opleiding om pianist te worden, zodat hij liederen kon begeleiden. Hij kreeg echter steeds meer het gevoel dat hij een orkest wilde leiden. “Vanaf mijn cellostoel kon ik de dirigent observeren en daar heb ik veel van geleerd. En dat gevoel werd sterker en sterker. Toen ben ik zelf begonnen met dirigeren.’’ Voordat hij naar Nederland kwam was hij onder andere chef-dirigent van het Stuttgarter Kammer orchester en het Bruckner Orchester in Linz.
De start in Gelderland Sieghart had al veel bereikt voordat hij in 1990 gevraagd werd naar Nederland te komen om als gastdirigent Het Gelders Orkest te dirigeren. Zijn passie voor Mahler kan hij hier in ieder geval ongestoord uiten. ”Ik denk dat de grote Mahler-traditie in Nederland eerder is begonnen dan in Oostenrijk. Daarnaast wordt Mahler door Nederlandse orkesten gespeeld zoals hij het
dirigent te worden, waarna hij heeft meegewerkt aan vijf zeer succesvolle seizoenen. Als blijk van waardering werd hij daarom begin 2009 gevraagd als honorair gastdirigent. “Er zijn al verschillende cd’s opgenomen van mij en Het Gelders Orkest. We hebben symfonieën van Schubert en Brahms gespeeld, maar natuurlijk ook Mahler. We hebben Das Lied von der Erde opgenomen met Christianne Stotijn. En zijn Zesde en Tiende symfonie vastgelegd. In april 2010 hebben we ook de Vierde symfonie opgenomen en nu recent, in november, de Vijfde.” In het ‘Mahler jaar’ 2011 zullen Sieghart en het orkest eveneens Mahlers Derde symfonie op cd vastleggen.
Mahlerjaren 2010 en 2011 Dit jaar is de 150ste geboortedag van Mahler en volgend jaar zijn 100ste sterfdag. Daarom zijn deze jaren uitgeroepen tot ‘Mahlerjaren’. “Eigenlijk ben ik een beetje bang dat mensen na dit seizoen Mahler-moe zijn. Dan willen ze weer wat anders horen, maar wel alleen bekende stukken. Wanneer ik voorstel een mooi, minder bekend stuk op te voeren, mag dat niet. Dan zou de zaal niet uitverkocht zijn, zoals nu wanneer we Mahler opvoeren. Zeker in deze crisistijden willen mensen waar krijgen voor hun geld en kiezen ze het zekere voor het onzekere.” Gelukkig mag hij in Gelderland dit seizoen twee mooie Mahlers brengen. “Dit wordt een prachtig seizoen. Al mijn momenten met Mahler komen naar boven, wat ik heel bijzonder vind. Ik ben met hem opgegroeid en zal nooit vergeten waar ik ooit begonnen ben, op dezelfde plek als waar hij ooit zelf voor het eerst dirigeerde. Daarnaast voel ik me nog meer verbonden met hem, omdat ik zijn kleindochter heb ontmoet. Alma, zijn kleindochter*, kwam eens naar mijn repetitie toen ik de nieuwe versie van de Tiende van Mazucca en Samale deed. Ze klopte op de deur, waarop ik ‘binnen’ riep. Er stapte een oude vrouw binnen die me bedankte voor wat ik deed met de muziek van Mahler. Ze stelde zich voor als zijn kleindochter en ik was overdonderd. Ze gaf me een hand, die heb ik drie dagen niet meer gewassen! Dat was misschien wel mijn meest bijzondere ervaring, omdat hij zo dichtbij was.’’
bedoeld heeft. Beter dan bij andere orkesten in de wereld.’’ Hij reageert bevestigend op de vraag of dat te maken heeft met onze volksaard, waarin vrijheid zo’n belangrijke rol speelt. “Absoluut. Ik vind het ook zo bijzonder dat jullie de gordijnen altijd open hebben. Je kunt alles zien wat er binnen gebeurt. In Wenen zit alles altijd potdicht.’’ In 2003 werd hij gevraagd chef8
* Onlangs bereikt ons het bericht dat Alma Mahler is overleden.
Mahler in Arnhem De Nederlandse vuurdoop van Mahlers Derde symfonie
Verschijnen de grote symfonieën van Mahler tegenwoordig vaak op de lessenaars van de Nederlandse orkesten, vroeger was dat anders. Eigenlijk was het slechts het – toen nog niet Koninklijke – Concertgebouworkest, dat zich structureel over Mahlers symfonische oeuvre ontfermde. Dit dankzij de inspanningen van de toenmalige chef-dirigent Willem Mengelberg, die Mahler naar Nederland heeft gehaald. Onder de werken die Mahler in het Concertgebouw dirigeerde, behoorde ook de Derde symfonie, die achtereenvolgens op 22 en 23 oktober 1903 werd uitgevoerd. Met andere woorden, een jaar en vier maanden na de wereldpremière van het werk te Krefeld. Is dit op zich al het vermelden waard, nog meer bijzonder is het feit dat de Nederlandse vuurdoop van Mahlers Derde niet in Amsterdam plaatsvond, maar in Arnhem in het kader van een kort maar krachtig muziekfeest. Om precies te zijn vijf dagen vóór 22 oktober, de datum waarop de componist zelf deze symfonie in Amsterdam dirigeerde. Dit heeft Arnhem te danken aan J. Martin S. Heukeroth, die tussen 1893 en 1904 als chef-dirigent aan de Arnhemsche Orkest Vereeniging, de voorloper van Het Gelders Orkest, was verbonden. Naast een groot bezet dames- en kinderkoor had de leiding van de AOV zich weten te
in teleurstellende financiële resultaten. Helemaal onbegrijpelijk is dit niet, Mahlers muziek behoorde toen tot de superavant-garde. Hoe het ook zij, wie zich afvraagt waarom het café-restaurant van Musis Sacrum Mahler heet, weet dus nu waarom.
verzekeren van maar liefst 113 orkestleden. De versterking bestond uit de aanwezigheid van het voltallige Utrechts Stedelijk Orkest alsmede nog enkele
In 1903 vond in Musis Sacrum de Nederlandse première van de Derde Symfonie van Mahler plaats. Door Het Gelders Orkest. Hoe kwam het dat de première van de Derde Symfonie in Arnhem plaatsvond? En welke relatie had Mahler überhaupt met Nederland? Dit en meer komt aan de orde tijdens het symposium ‘Mahler in Arnhem’ op vrijdagmiddag 4 februari. Natuurlijk in Musis Sacrum. Hoofdsprekers van dit symposium zijn de journalist Hans van den Boom en musicoloogMaarten Brandt. De Vrienden organiseren dit symposium in samenwerking met De Gustav Mahlers tichting. Meer informatie vindt u op www.vriendenhgo.nl.
individuele musici. Voor de altsolo tekende de destijds beroemde zangeres Pauline de Haan-Manifarges. Dit Arnhemse concert is in Amsterdam niet onopgemerkt gebleven. Niemand minder dan Gustav Mahler wilde Heuckeroth dan ook persé ontmoeten en tijdens een speciaal met het oog hierop gearrangeerd gesprek zou eerstgenoemde hebben geroepen: “Um Gottes Willen, wo holen Sie den Mut?!” Niettemin was de reactie van het publiek ondanks de lovende recensies weinig enthousiast, iets wat zich ook vertaalde
Maarten Brandt
Symposium ‘Mahler in Arnhem’ op vrijdagmiddag 4 februari
9
‘MAHLER IS EEN BEETJE VAN ONS’ Nederland heeft een bijzondere band met Mahler. “Mahler wordt in Nederland heel anders beleefd dan in andere landen. Natuurlijk heeft het Concertgebouw met Mengelberg daar een grote rol in gespeeld...”Aan het woord is Eveline Nikkels, voorzitter van de Gustav Mahler Stichting. “In Amsterdam was Mahler kind aan huis. Zijn muziek werd door Mengelberg veelvuldig gedirigeerd, en hij liet Mahler, van huis uit dirigent, zelf zijn eigen muziek dirigeren.” In andere landen was dat anders. “Bijvoorbeeld in Wenen, zijn thuis, is Mahler veel later boven komen drijven. Daar is hij veel minder bekend en staan ze zelfs een tikje gereserveerd tegenover zijn fantastische muziek.”
Eveline Nikkels weet alles van Mahler, zij promoveerde ooit op de invloed die Friedrich Nietzsche had op de muziek van Mahler. Een mooi besluit van haar studies Musicologie en Filosofie. In haar promotieonderzoek heeft zij de diepere lagen van Mahlers muziek proberen te doorgronden. “Mahler was lid van een studieclub in Wenen. Hierbij was Nietzsche veelvuldig onderwerp van gesprek en discussie. In zijn brieven is daar veel over te lezen, ook tussen de regels door.” In haar boek ‘Een leven in 10 symfonieën’ heeft Eveline het verhaal toegankelijk gemaakt en een aantal opzienbarende conclusies getrokken. Zo is er bijvoorbeeld het verhaal dat Mahler gedurende zijn leven afstand genomen zou 10
hebben van Nietzsche. “Maar ik heb vastgesteld dat dit niet zo was. Natuurlijk er zijn brieven gevonden waarin hij aangaf dat hij zou breken met Nietzsche, maar in latere symfonieën heb ik in zijn partituren talloze verwijzingen gevonden naar het gedachtegoed van deze filosoof.”
Tweemaal scheepsrecht Ook een opvallend verhaal is dat Mengelberg ooit Mahler 4 had geprogrammeerd. In de veronderstelling dat dit een fullsize symfonie was. Dat bleek niet waar te zijn. “De overlevering was dat dit werk toen twee keer is uitgevoerd, voor de pauze door Mahler, en na de pauze door
naadloos in die typische Nederlandse Mahler-traditie. Dat Nederlandse Mahler geluid is voor mij zeer herkenbaar, dat is een voorbeeld voor de vele Mahler uitvoeringen in de wereld.” Dat typische Nederlandse geluid, is dat te verklaren? “Wellicht zit dat een beetje in onze volksaard, die vrijheid. Maar het kan natuurlijk ook zijn dat Mahler in Nederland is ontdekt en natuurlijk zijn de eerste opnames een voorbeeld geweest.”
Mahler in volle glorie “Het mooiste is dat zalen zoals Concertgebouw De Vereeniging in Nijmegen voor Mahler gemaakt blijken te zijn. Net als in het Concertgebouw en Boston, dat zijn eigenlijk vergelijkbare zalen. Hier krijgt Mahler zijn prachtige klank, en door het volume van de zaal blijft Mahler transparant. Alhoewel dirigenten natuurlijk het volume niet moeten overdrijven.” Maar uiteindelijk vraagt Mahler toch zelf om volume? “Dat staat inderdaad in de partituren. Maar vergeet niet, Mahler was dirigent en wist dat hij alleen door te overdrijven echt kreeg wat hij wilde. Maar in deze tijd zijn de orkesten en instrumenten anders. Dus die nuancering moet je altijd hebben bij Mahler!”
Mahler thuis in Gelderland Mengelberg.” Maar ook deze misvatting zet Eveline recht: “Mahler zélf dirigeerde twee keer. Overigens was dit eigenlijk een groot succes. Het publiek kreeg zo de ge-
Natuurlijk heeft Martin Sieghart in Arnhem een mooie Mahler-traditie neergezet. Ook komend seizoen staan er weer een paar prachtige concerten gepland. Met
legenheid het werk, met zijn diepere betekenissen, na de pauze met andere oren te beluisteren.”
zijn opname van de Zesde van Mahler heeft Het Gelders Orkest wereldwijd opzien gebaard en aanzien
Het Gelders Orkest, een Mahlerorkest
verkregen. Maar Sieghart is natuurlijk een apart Mahler fenomeen, dat blijkt wel uit zijn exclusieve afspraak ten aanzien van de Tiende in de versie van Samale/Mazzuca. Alleen hij mag deze versie de komende jaren dirigeren…” En er blijkt nog een mooi historisch feit te zijn:
Zeker de afgelopen jaren is er een bijzondere Mahlertraditie in Gelderland. Met Martin Sieghart is een bijzondere reeks gestart waarbij alle Mahler symfonieën worden opgenomen. “Martin Sieghart is voor mij één van de grote Mahler-dirigenten. Met hem op de bok gebeurt er iets in Het Gelders Orkest. Dan voegen ze zich
“De 3e symfonie ging eerst in Arnhem in première, pas veel later, drie dagen om precies te zijn, werd deze symfonie uitgevoerd in Amsterdam.” 11
“HET WORDT WEER FEEST IN DE CONCERT ZAAL!”
12
De komende maanden zijn er nog twee spetterende familieconcerten. We openen hiermee de concertzalen voor jong en oud, onbekend en bekend, met grote en kleine oren. De ideale kennismaking met de ‘echte’ klassieke muziek, een complete belevenis waar je ogen en oren te kort komt. Agnes Bolwiender is betrokken bij de invulling van deze unieke concerten: “Dat is echt leuk om te doen. Samen zoeken naar geschikte werken, een visueel concept en de aankleding van de dag zelf. Daar kunnen we al onze energie en creativiteit in kwijt.” Agnes heeft binnen Het Gelders Orkest de educatieve taak onder zich. “Dat doe ik al jaren. Met veel plezier en succes organiseren we schoolconcerten, workshops en andere belevenissen voor scholieren van 6 tot 18 jaar. En sinds vorig jaar hebben we dat ook doorgetrokken naar ‘echte’ concerten voor de hele familie. Want uiteindelijk willen we toch iedereen laten kennismaken met ons orkest, onze musici en onze zalen.” Vorig jaar was een succes, dus dat vraagt om een vervolg? “Zeker! Vorig jaar waren we verrast door de groei van het succes. Het eerste concert was lastig, niet zo vol. Men keek de kat uit de boom. Maar daarna brak het los: de ouderwetse mond-tot-mond reclame zorgde voor een afgeladen Musis Sacrum.”
13
Geen kinderachtige muziek “Onze familieconcerten zijn altijd afgeleid van ons normale klassieke repertoire. Dus daarmee spelen we ook gewoon onze ‘eigen’ muziek, in de samenstelling en met de kwaliteit die men van ons mag verwachten. Dus zoeken we creatief naar werken met een verhaal, of waar we een verhaal van kunnen maken. En dat blijkt eigenlijk heel makkelijk te gaan, want er zijn zoveel inspirerende werken. Vorig jaar brachten we bijvoorbeeld Daphnis & Chloë van Ravel. Juist met deze beeldende muziek kunnen we veel. Eigenlijk is die muziek één groot verhaal. En de betovering op de gezichten is zo prachtig.”
14
Mooie programma’s En wat staat er dit jaar op het programma? “We zijn begonnen met Tijl Uilenspiegel. Een heerlijk werk van Richard Strauss. Kinderboekenschrijver Thijs Goverde schreef een nieuw verhaal dat door Gerda Havertong werd verteld. “Voor elk familieconcert is een hoop creativiteit nodig. Natuurlijk, er zijn ook componisten die al een mooie aanzet gegeven hebben. Bijvoorbeeld ons tweede concert is een stuk van Stravinsky, L’histoire du soldat. Hierbij maakt de tekst al onderdeel uit van het stuk. Maar dan blijkt toch weer dat het een behoorlijk lastige tekst is. Dus ook die laten we herschrijven, door Josee Hussaarts van Theatergroep Kwatta waarmee we deze voorstellingen gaan maken. En we maken gebruik van acteurs en poppenspelers. Zo geven we ons ‘Verhaal van de Soldaat’ een eigen draai. Het zijn tenslotte onze eigen Gelders Orkest familieconcerten!”
Programma
het verhaal van de soldaat
dinsdag 21-12 arnhem woensdag 22-12 Apeldoorn (Kerstvakantie) Stravinsky L’histoire du soldat jacob slagter dirigent Ensemble uit Het Gelders Orkest Theatergroep Kwatta: Josee Hussaart regie Jawi Bakker acteur (poppenspeler) Willem Schouten acteur (poppenspeler) Barbara Kroon vormgeving Siem van Leeuwen vormgeving
kleurige klanken zaterdag 22-01 nijmegen zondag 23-01 arnhem Ivan Meylemans dirigent Jeroen Kramer presentator
Het programma vindt u op onze website www.hetgeldersorkest.nl 15
Als er gezaagd wordt aan de wortels van de klassieke muziek... Aan het water in Amsterdam spreken we Martijn Padding. Een prachtige plek, maar niet altijd even rustig. “We zijn net bekomen van Sail 2010 en de Gay-parade, da’s geen pretje voor ons echte Amsterdammers.” We hebben een gesprek over zijn rebelse avonturen bij Het Gelders Orkest, en natuurlijk gaat het over zijn werk, zijn beleving en zijn visie. En dat werd een plezierige bijeenkomst.
16
Martijn padding componist
Hedendaags of modern?
Niet zomaar een componist
Martijn is één van de prominente componisten in Nederland. Hoewel hij natuurlijk een hedendaagse com
Martijn is één van de twee Nederlandse componisten die de prestigieuze Rostrum of Composers prijs heeft gewonnen. Dertig jaar geleden ging Louis Andriessen hem voor. “Louis is mijn leraar, hij heeft me het vak geleerd. En hij heeft me laten zien wat je als componist kan betekenen. Hij was toegewijd aan het vak en stond open voor elke opdracht en bij elke uitvoering zat hij vooraan. Nu is hij mijn collega in Den Haag, het beste conservatorium van Nederland. Hier coördineer ik de afdeling compositie en mag ik nog dagelijks met hem werken. Dat zijn compositie ‘De Staat’ ooit die prijs heeft gewonnen is niet meer dan normaal. Deze man is één van de grootste componisten van de vorige én deze eeuw.” Dat Martijn nu ook deze internationale prijs heeft gewonnen, dat betekent toch wel iets, maar er komt een bescheiden reactie.
ponist is, betekent dat niet dat hij zijn muziek als ‘modern’ wil karakteriseren. “Bij moderne muziek hebben luisteraars toch vaak nog het jaren 70 gevoel. Onbegrijp bare, ongrijpbare en soms onhoorbare muziek. Of was het nu onoorbaar? Dat is niet mijn stijl. Ik wil dat je mijn muziek gewoon kan beluisteren, zonder daar ingewikkeld voor opgeleid te hoeven zijn. Eigenlijk is het nieuwe ‘klassieke’ muziek.” Maar dat betekent niet dat er geen boodschap in zit. “Natuurlijk breng ik lagen aan, diepere betekenissen. Ik reageer met mijn muziek op deze tijd en reflecteer de historie. En geef daar een nieuwe betekenis aan. Ik voel me een bevoorrecht man dat ik dat de hele dag mag en kan doen.”
17
...moeten we vooral blijven zaaien! Philharmonic Rebelution: een eerste richting Samen met George Wiegel heeft Martijn het project ‘Philharmonic Rebelution’ bedacht. Een soort wilde kweekvijver van ideeën die moeten leiden tot een paar projecten per jaar. Waarbij alles mogelijk is. ”Innovatie is de drijfveer, nieuwe vormen van muziek theater en publiek het doel. We gaan daarbij terug naar de oorsprong van muziek. Want de concerten zoals we ze nu geven, zo is het nooit begonnen. Ik wil bijna zeggen, zo is het nooit bedoeld. Muziek was bedoeld als illustratie van momenten en als begeleiding van theater.” Er wordt nauw samengewerkt door studenten en musici. “Samen gaan we werken aan ideeën, aan muziek, aan uitvoeringen en nieuwe combinaties. En als we daar nieuwe muziek voor moeten schrijven, dan doen we dat. En dat is dan bijna letterlijk op het lijf geschreven van de jonge
garde musici die meedoen. Het wordt een heel interactief verhaal. Wellicht gaan we dan ook één van mijn werken uitvoeren, maar misschien ook wel helemaal niet. En gaat het juist om het proces, de begeleiding en is mijn taak meer het richting geven van de muzikale energie, de sluis openzetten voor de nieuwe stroming.”
Passie voor interactie “Natuurlijk vind ik het geweldig als een orkest belt dat ze graag een stuk van mij willen uitvoeren. Dat betekent er heen gaan, de repetitie bijwonen, overleggen met dirigent en solisten en vol trots in de zaal zitten bij de uitvoering.” Maar toch een bedenking: “Ik kan dan niet zelf werken met die musici, er zit een vertaalslag tussen, en soms letterlijk een taalslag. Want gelukkig zijn er ook veel buitenlandse dirigenten en orkesten die mijn werken willen brengen.”
Philharmonic Rebelution
De eerste resultaten Het Gelders Orkestlab is nog maar kort geleden geopend en heeft nu al fraaie resultaten opgeleverd. Hiernaast een kleine selectie en een vooruitblik.
Loveseat: Een rake muziekdansvoorstelling op bijzondere locaties. Om samen mee te maken. Muziek en dans golven over je heen, trekken aan je, raken je. Je zit er middenin. Samen met je geliefde. Met vrienden die je al lang niet gezien hebt. Of misschien wel met collega’s? Je wil in ieder geval iets moois meemaken, iets bijzonders, samen met je dierbaren. 15 Jonge musici uit Het Gelders Orkest, twee componisten, een choreograaf, twee dansers van Gif.t en een getalenteerd licht- en decorontwerper maken een voorstelling over relaties, contact en liefde. Op 3, 4 en 5 maart in Luxor Live in Arnhem, in Nijmegen en in Radio Kootwijk.
18
Componeren als hobby? “Ik was voorzitter van de Nederlandse componistenbond. In die tijd spraken we al regelmatig met de verantwoordelijken in Den Haag. Het ging altijd al om de kaalslag in de culturele wereld en het gebrek aan structurele mogelijkheden om dat klimaat te verbeteren. Want het is bijzonder lastig om je als componist financieel staande te houden. Er zijn veel te weinig middelen.” Misschien zijn er dan teveel componisten? Een kleine glimlach breekt door. “In Nederland kun je op één hand de hedendaagse componisten tellen die er echt een huishouden van kunnen onderhouden. En voor het goede leven moeten ze er altijd iets bijdoen. Als we in Nederland serieus met muziek en cultuur omgaan, lijkt me dat geen vetpot.” Gelukkig voor Martijn is hij één van de uitzonderingen. “Ik voel me zeer vereerd dat ik tot de uitzonderingen mag behoren. Zo start ik nu met een nieuwe opera voor de Nederlandse Opera. Daar mag ik drie jaar aan werken en gedurende die tijd hoef ik me geen zorgen te maken over mijn hypotheek.”
Zorgen voor de klassiek canon
alleen als er iets is om tegen aan te schoppen. En dus maak ik me grote zorgen. Want als we in dit land echt structureel stevig gaan bezuinigen, dan blijft er van ons zorgvuldig opgebouwde orkestenbestel weinig over. En zonder deze orkesten verwaarlozen we toch onze taak de klassieke muziek, met al zijn beperkingen en eigenaardigheden, levend te houden. Het is alsof we alle musea sluiten en alles opbergen in een paar grote depots. Zo verarmen we de culturele leefbaarheid van onze steden, zo doen we echt een grote stap terug in beschaving. De klassieke canon verdient permanente aandacht op podia in heel Nederland.” Dat is het stevig tevenwicht tegen de tendens te bezuinigen op linkse hobby’s. “Ik weet niet wat jullie in de concertzalen als publiek zien, maar volgens mij is daar weinig links aan. De cultuur in dit land wordt gedragen door een fantastisch gemêleerd publiek, alleen onder de sponsors is wellicht een aparte kleur te bekennen. En die lijken me zeker niet links. Laten we het daar bij houden?” Een mooi, krachtig besluit van een plezierig gesprek.
“Natuurlijk ben ik voor vernieuwing en schop ik het liefst tegen alle bestaande muzikale conventies. Maar dat kan
Nieuwsgierig? We houden u graag op de hoogte: • via e-mail: info@hetgeldersorkestlab.nl • www.hetgeldersorkestlab.nl • www.facebook.com/hetgeldersorkestlab De eerste concerten vonden plaats op 24 september en 1 oktober, in het kader van het festival Brachen Siedlung. Onder leiding van Alexander de Blaeij speelde een ensemble het programma ‘Nieuwerwets’ met werken van Ives, Takemitsu, Stravinsky en Hindemith in een industriële omgeving op een prachtig mobiel podium van de kunstenaar Frank Havermans. Meer informatie en foto’s op www.hetgeldersorkest.nl.
Tijdens de Muziekbiënnale Niederrhein presenteerde Het Gelders Orkestlab ‘Oude Sagen, Nieuwe Wegen’ waarin Jeroen Wiegerink en Angus Barnacle muziek schreven bij twee Gelders sagen. De concerten vonden plaats op 16 en 23 oktober in Arnhem en Nijmegen. Het ensemble stond wederom onder leiding van Alexander de Blaeij en Nard Verdonschot herschreef en vertelde de sagen. Meer informatie en foto’s op www.hetgeldersorkest.nl.
19
HOE NIEUW IS NIEUW?
Het nieuwe seizoen is begonnen. Nieuwe prachtige programma’s in heel Gelderland. Nieuwe jonge solisten en nieuwe Mahleropnames met Martin Sieghart. Met natuurlijk verassend nieuwe dirigenten. We spelen in ook het nieuwe Amphion in Doetinchem. Nieuw is ook dat we alle abonnementen en alle losse kaarten via onze webshop verkopen. Het grote nieuws is ook het overzicht van het nieuwe seizoen dat we u toesturen. En verder zijn we volop bezig met de vernieuwing. Met een nieuwe coach Martijn Padding doen we iets nieuws. Een nieuwe kijk op concerteren. Dat kan niet anders dan groot nieuws opleveren. Dus zo nieuw is ons nieuwe seizoen.
STEUN HET GELDERS ORKEST; WORD VRIEND! Door uw vriendschap steunt u het orkest én werkt u mee aan nog meer draagvlak in de samenleving. Voor uw jaarlijkse contributie (minimaal € 30,-) krijgt u bovendien veel terug. U bent welkom op tal van activiteiten van de Vrienden, u geniet bijzondere voorrechten, jaarlijks krijgt u een CD en u ontmoet mensen die uw culturele belangstelling delen!
Meer weten: kijk op www.vriendenhgo.nl of bel 026 - 789 01 30
20
Het is werkelijk: Ongehoord!
Onze eigen webshop ONGEHOORD! Onder de kerstboom
Muziek, een prachtig cadeau voor de kerst. Wat dacht u van de fraai vormgegeven cadeaubon waarmee u uw
moeder, buurvrouw of vriend één of twee concertkaarten naar keuze cadeau kunt doen? Of een van deze echte
kerstcd’s: Tsjaikovski’s Notenkrakersuite of Mahlers Lied von der Erde met Christiane Stotijn.
U vindt 101 leuke (kerst)cadeau’s bij ons in de winkel.
Het Gelders Orkest daar horen we
webshop.hetgeldersorkest.nl 21
Sascha Goetzel
Gastdirigent
“Nederland gaat nog veel plezier beleven aan het Gelders Orkest” Dirigent Sascha Goetzel zoekt in Europa de extremen op: hij is chefdirigent van het symfonieorkest van Kuopio én artistiek leider van het Borusan Istanboel Philharmonisch Orkest. Daarnaast werkt de Oostenrijkse dirigent in het epicentrum van de klassieke muziek. Hij was zelf violist bij de Wiener Philharmoniker en werkt nu regelmatig met het Internationales Orchesterinstitut Attergau in Wenen, het trainingsorkest van het beroemde orkest. Als gastdirigent is hij voor de tweede keer bij Het Gelders Orkest. Hij ziet ernaar uit, want de eerste ontmoeting, in december 2009, beviel prima.
22
23
Een combinatie van dirigentschappen in Istanboel, Kuopio (in Finland, tussen Sint Petersburg en de poolcirkel) en Wenen kun je rustig intrigerend noemen. De consequentie is wel dat Sascha Goetzel veel tijd in vliegtuigen en op luchthavens doorbrengt. Wordt een mens niet gek van al dat gereis? “Dat is het leven van een dirigent,” zegt Goetzel - ditmaal vanuit Wenen. “Maar bijzonder is het wel. Mijn instrument is een orkest, en dat neem je niet mee in je koffer, daar moet je naartoe. Ik wil dat instrument goed leren beheersen, Meister werden. Zeker voor een jonge dirigent is het belangrijk om intensief te werken. Je moet leren opereren in uiteenlopende omstandigheden en inspelen op verschillende situaties, dus hoort reizen erbij. En hoewel ik weet wat het lot van een filosoof in eigen land vaak is, ben ik toch erg gelukkig dat ik ook een paar keer per jaar in Wenen kan werken, met internationaal jong toptalent. Dat is mijn Lebenselixier. Het Internationales Orchesterinstitut Attergau is als de jeugdopleiding van een voetbalclub: de beste spelers stromen door naar de Wiener Philharmoniker.”
Elk orkest heeft een muzikale ziel, een karakter dat je tot bloei moet laten komen
kregen hun opleiding buiten Turkije. Ze zijn jong, gemiddeld onder de 35. Ze hebben veel potentieel, maar er valt nog veel te verbeteren. Ik probeer het orkest stapje voor stapje dichter bij de Europese top te brengen. Er is al een begin van erkenning: we hebben een door de internationale pers heel goed ontvangen cd gemaakt met muziek van Respighi, Hindemith en Florent Schmitt - allemaal stukken die een link hebben met het oosten. En we zijn als eerste Turkse orkest uitgenodigd voor de Salzburger Festspiele, waar we met veel succes gespeeld hebben. Kuopio is een heel ander verhaal. Het symfonieorkest in die plaats heeft een traditie die meer dan honderd jaar teruggaat. Het is een klein orkest, zo’n vijftig personen, helemaal in de stijl van Sibelius. Het is mijn taak die mooie Finse traditie weer verder te brengen. Daar spelen we in een van de mooiste concertzalen van Europa.”
Dialoog van de ziel “Ik vind niets ergers dan orkesten die hetzelfde klinken en dus inwisselbaar zijn; dat is echt een nachtmerrie voor mij. Elk orkest heeft een muzikale ziel, een karakter waarin je je moet verdiepen en dat je tot bloei moet laten komen. Dát is de taak van een dirigent. Zo’n karakter herken je al snel. Het moeilijke is om vervolgens muzikaal echt het diepe in te gaan, het karakter van het orkest te bewaren, te ondersteunen en te profileren. Bewustzijn ontwikkelen is essentieel: wat speel je, hoe speel je dat, en wat levert het op als je het op een andere manier speelt? Natuurlijk neem ik mijn eigen traditie mee, maar ik gebruik die in dienst van het orkest. Tussen orkest en dirigent moet een symbiose ontstaan, dán krijg je een dialoog van de ziel. Dat zit niet alleen in het hoofd, maar in je hele lijf, tot in de rode bloedlichaampjes toe. Dat is mijn visie.”
24
Turkije en Finland
Muzikaal avontuur
Goetzel heeft het naar zijn zin bij het Borusan Istanboel Philharmonisch Orkest. “Daarmee veroveren we nieuw terrein: het orkest heeft echt een pioniersfunctie. We combineren westerse klassieke muziek met meer populaire Turkse muziek en jazz, om een publiek voor ons te winnen. Dat lukt goed, de zaal is altijd uitverkocht. Het is ook een uniek orkest omdat het voor honderd procent particulier gefinancierd wordt; Borusan is een grote industriële onderneming die veel cultuur sponsort. Inmiddels begint zich in Turkije een klassiekemuziekcultuur te ontwikkelen. Het is nu mogelijk om in het land les te nemen bij musici die aan westerse conservatoria gestudeerd hebben. Ook de meeste musici in het orkest
Die visie gaat Sascha Goetzel ook loslaten op Het Gelders Orkest. Hoe zou hij het karakter van het orkest omschrijven? “Het Gelders Orkest staat in de traditie van Mengelberg. Het heeft een mooie, donkere, ronde klank. Die moeten we goed verzorgen. Wat ik extra interessant vind, is dat er nu een gedeeltelijke generatiewissel plaatsvindt. Jongere musici krijgen leidersposities. Ze willen nieuwe wegen inslaan, deuren openen. Dat vind ik trouwens een sterk punt van het hele orkest: samen het grote muzikale avontuur tegemoet, bijna in familieverband. De houtblazers bijvoorbeeld doen werkelijk hun best om de muziek te dienen in plaats van de techniek. Dat hoor je niet zo vaak. Het hele orkest is
zeer flexibel, leergierig. De komende jaren gaat het Nederlandse publiek nog veel plezier beleven aan Het Gelders Orkest, daar ben ik van overtuigd.”
Zigeunerdansen Onder leiding van Sascha Goetzel speelt Het Gelders Orkest in februari het programma Zigeunerdansen, met Bizets Carmenprelude, de vijfde Hongaarse dans van Brahms en de Zigeunerweisen en de Carmenfantasie van Sarasate. Die door zigeunermuziek geïnspireerde stukken combineerde Goetzel met Wagner (Vorspiel en Liebestod uit Tristan und Isolde) en van Richard Strauss de suite uit Der Rosenkavalier. Vanwaar die keuze? “Een programma wordt altijd samengesteld in samenspraak met het orkest. Dat moet plezier hebben en de gekozen stukken graag spelen; het publiek hoort dat. Omdat we de komende concerten in de carnavalstijd spelen, hebben we gekozen voor wat lichtere muziek. We verwachten veel mensen die de concertzaal nog niet vaak bezocht hebben. Wagner en Strauss passen qua kleur en qua verhaal goed in dit Zigeunerdansenprogramma. De werken zijn een prima combinatie - als je ze met je oren beoordeelt, en niet met je hoofd.”
Noten zonder inhoud maken me gek De soliste in het programma is violiste Liza Ferschtman. Goetzel is zelf violist. Is hij kritischer voor een violist dan voor een andere solist? Hij schiet in de lach: “Ik ben toch al behoorlijk kritisch, dat hoeft niet erger. Of iemand nu viool speelt, of piano of welk instrument dan ook, ik beoordeel musici altijd op wat ze willen uitspreken in hun spel. Noten zonder inhoud maken me gek, hoe keurig ze ook gespeeld worden. Dan is het alsof een agent het verkeer staat te regelen. Met Liza hoeven we daar niet bang voor te zijn.”
Laatste nieuws! Op 5 mei komt Goetzel nog een keer terug in Nederland. Dan dirigeert hij Het Gelders Orkest op een buitenpodium in Amsterdam. Het traditionele bevrijdingsconcert op de Amstel. “Ik ben heel blij en vereerd dat ik het bevrijdingsconcert mag spelen. Daar gaan we nog meer dan anders ons best doen om er een onvergetelijke gebeurtenis van te maken. We’ll meet again!”
25
Word Mecenas
van Het Gelders Orkest! Het Gelders Orkest werkt aan een zo groot mogelijke ‘voetafdruk’ in de provincie Gelderland. Door overal in de provincie klassieke muziek tot klinken te brengen, zowel binnen als buiten de concertzaal. En door alle andere activiteiten die onze musici doen. Want ze doen nog veel meer. Ze geven les op het conservatorium en in privé praktijken. Ze dirigeren amateurorkesten, harmonieën en fanfares, ze hebben bestuursfuncties en spelen kamermuziek op allerlei plekken. Samen met alle symfonische concerten en de educatieve activiteiten vormt dit de voetafdruk van Het Gelders Orkest, die iets zegt over ons maatschappelijk draagvlak. Die voetafdruk willen we liefst zo zichtbaar mogelijk maken. De voetafdruk blijkt uit veel publiek bij al onze concerten, maar ook uit financiële steun van particulieren en bedrijven. Daarom vragen we uw aandacht voor onze stichting Mecenaat. Een stichting waar met geld van particulieren kostbare instrumenten worden aangeschaft, die in bruikleen worden gegeven aan onze musici. Instrumenten, die de musici zelf eigenlijk bijna niet kunnen aanschaffen gezien de hoge prijzen. Zodat we daarmee onze voetafdruk nog groter kunnen maken. Daarom onze oproep: Word Mecenas van Het Gelders Orkest! Immers, elke nieuwe mecenas helpt ons om te investeren in de klank van ons orkest. Elke bijdrage is welkom, en wanneer u besluit om gedurende vijf jaar € 500,- per jaar te schenken, bieden wij u heel graag het lidmaatschap van de Symfonische Tafel aan. Bij een meerjarige schenking die is vastgelegd bij notariële akte, is het jaarlijks te schenken bedrag volledig aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. En dankzij onze sponsor Dirkzwager, advocaten & notarissen zijn er geen kosten verbonden aan deze notariële akte.
26
Dankzij onze mecenassen zijn er sinds de oprichting in 2006 al bijzondere instrumenten aangeschaft:
• Een contrabas Adolfo Beretta Turino 1872, in gebruik bij contrabassist Aristotelis Potamianos • Een viool Lorenzo Ventapane, Napels 1873, in gebruik bij violist Alexej Pevzner. • Een viool A. Castagneri, Parijs, midden 18de eeuw, in gebruik bij violist Mara Mikelsone • Een altviool Michael Ledfuss, in gebruik bij altviolist Peter van Praagh • Een F-tuba Thein, in gebruik bij tubaïst Arjan Stroop • Een strijkstok van Hans-Karl Schmidt, in gebruik bij onze violiste Christien Gerritsen
Hoe werkt het? Stichting Mecenaat Gelders Orkest, opgericht in 2006 op initiatief van onze Vereniging Vrienden, maakt zich sterk om een vermogen bijeen te brengen in een instrumentenfonds. Dat vermogen wordt gebruikt om te investeren in kwalitatief hoogwaardige muziekinstrumenten. Die instrumenten worden aan Het Gelders Orkest en orkestmusici in bruikleen worden gegeven.
Informatie Neem voor meer informatie over de mogelijkheden van schenkingen via Stichting Mecenaat Gelders Orkest contact op met Anita van Dijk bij Het Gelders Orkest. Dat kan telefonisch (026-7890145) of via e-mail (Anita.vandijk@hetgeldersorkest.nl) Stichting Mecenaat Gelders Orkest Postbus 1180, 6801 BD Arnhem E-mail: mecenaat@hetgeldersorkest.nl Tel: 026 - 789 01 30 SNS bank: Rek.nr. 91.50.23.997 t.n.v. Mecenaat Gelders Orkest
Schenkingen en nalatenschappen
Stichting Mecenaat Gelders Orkest heeft de ANBIstatus. Hierdoor geldt voor de stichting maar ook voor particuliere weldoeners een bijzonder gunstig fiscaal regime in geval van giften en legaten. Alle informatie hierover is te vinden op onze website onder ‘Steun ons!’
“Met gelijkgestemden beleef je een mooie muzikale ervaring” Stichting Partners van Het Gelders Orkest zet zich in voor hoogwaardige culturele voorzieningen, die een belangrijke toegevoegde waarde bieden aan een leef- en werkomgeving. De stichting slaat een brug tussen het bedrijfsleven en Het Gelders Orkest. Deze schakel levert wederzijds profijt op. Voor bedrijven is het een uitstekende gelegenheid hun maatschappelijke verantwoordelijkheid in te vullen en zich tevens te verbinden met de kwaliteit van het orkest. Eén van de Partners van Het Gelders Orkest is Thoma TBB Bedrijfsmakelaars. Dit makelaarskantoor voor bedrijfsonroerend goed heeft verschillende vestigingen in Gelderland. De makelaars bemiddelen, adviseren, verkopen, verhuren en taxeren panden in een groot gebied binnen Gelderland en Overijssel, onder andere in Apeldoorn, Deventer, Zutphen, Lochem, Doetinchem en Rijssen. “Sinds zes jaar zijn wij als bedrijf Partner van Het Gelders Orkest. En dat bevalt ons uitstekend. Als liefhebber van klassieke muziek kwam ik al zeer frequent bij concerten van dit orkest, daar geniet ik erg van. Het niveau van dit orkest is namelijk erg hoog. En sinds ik Partner ben, voel heb ik toch een andere band met dit orkest en Gelderland, en dat is erg plezierig”, aldus Jurjen Berger, bedrijfsmakelaar bij Thoma TBB Bedrijfsmakelaars. “Een belangrijke reden om Partner te worden is dat het een ongedwongen relatie-instrument is. Regelmatig nemen we klanten of contacten mee naar een concert. Je merkt dat iedereen die er komt dit prachtig vindt. Het is kleinschalig,
waardoor er een persoonlijk tintje zit aan de concerten.” Jurjen Berger vertelt verder: “Het is verrassend wat de effecten zijn. Met gelijkgestemden beleef je een mooie muzikale ervaring. Dat schept direct een band. En vroeg of laat kan je dat zakelijk een keer helpen. Ook ontmoet je er andere ondernemers, die allemaal een link met de provincie en het orkest hebben. Dat werkt inspirerend, daar krijg je energie van.” Het nieuwe seizoen is alweer even bezig, vol prachtige programma’s. “Als Beethoven fan verheug ik me enorm op de kerstconcerten… dat wordt een heerlijke afsluiting van dit bijzondere jaar!”
Stichting Partners van Het Gelders Orkest Met zo’n 35 ondernemers uit Gelderland, draagt deze stichting bij aan financiële middelen om de kwaliteit van het orkest te waarborgen en stimuleren. De Stichting Partners van Het Gelders Orkest nodigt u van harte uit om aan te sluiten als Partner. De Partners van Het Gelders Orkest vormen een unieke verbinding tussen ondernemend Gelderland en een ondernemend orkest. Dit geeft u, en uw organisatie, de gelegenheid zich in plezierig gezelschap te verbinden aan ons eigen orkest van internationale allure. Uw steun wordt gewaardeerd en beloond!
Partners hebben zo hun privileges U krijgt een naam- en/of logovermelding in onze media zoals website, seizoensbrochure en ‘Gehoord’. Natuurlijk ontvangt u onze nieuwste CD’s en krijgt u toegang tot het Muzikale Menu van Het Gelders Orkest, een aantal speciaal voor onze Partners georganiseerde evenementen. U bent al Classic Partner vanaf € 1.450,Meer informatie: Het Gelders Orkest, tel. 026 - 789 01 30, partners@hetgeldersorkest.nl
27
28
29
Cécile Huijnen:
“Alles is mooi bij de gratie van variatie” Het Gelders Orkest staat aan de vooravond van een spannende reeks nieuwjaarsconcerten, waarin concertmeester Cécile Huijnen, dit keer als solist zal optreden. De serie bevat werk van Bernstein, Milhaud, Weill en Gershwin. Allemaal muziek met een typisch Amerikaans karakter.
30
“De emotie in veel Amerikaanse muziek ligt voor het grijpen”, zegt Huijnen. “Ik vind dat prachtig. Voeg daarbij de glitter en de glamour en ik ben een blij mens. Ik houd om die reden ook veel van filmmuziek.” We zitten in Café Vrijdag, schuin tegenover het Musis Sacrum, net op de grens van het centrum en het Arnhemse spijkerkwartier, waar Huijnen, doorweekt van de regen, zojuist is komen binnenstappen. “Ik verheug me enorm op de nieuwjaarsconcerten”, zegt ze opgewekt. “Ik heb nu een weekje vrij, een mooi moment om de partituren van ‘Fantasy on Porgy & Bess’ erbij te pakken en het hele proces in de grondverf te zetten.” Ondertussen proberen we een broodje te bestellen, maar de keuken blijkt voor de lunch gesloten. Een tosti behoort wel tot de mogelijkheden. Huijnen tuurt naar buiten. “Ja, die voorbereiding. Die is voor mij erg belangrijk. Hoe meer tijd, hoe beter. Eerst inzepen, vingerzettingen en streken verzinnen en vervolgens hard studeren totdat mijn soloconditie op peil
is. Want eigenlijk ben ik geen solist, een concertmeester is dat alleen bij gelegenheid.” Ze kijkt peinzend. ”Het werk van een solist is toch anders. Je moet altijd op topniveau kunnen spelen. Mijn naam is niet Janine Janssen. Wat zij doet is ongelooflijk zwaar en moeilijk. Ik heb daar enorme bewondering voor. Solisten moeten zich überhaupt steeds beter profileren om mee te kunnen met de top. De concurrentie is moordend. Als je in deze tijd geen goede marketing hebt of je te weinig laat zien op concoursen, kun je het wel vergeten. Ik speel liever alleen solowerk waar ik me prettig bij voel. Het grote ijzeren repertoire speel ik eigenlijk niet, omdat ik denk dat anderen dat beter kunnen. Je wilt het gevoel hebben dat je iets toe te voegen hebt aan de muziek en vanuit je hart kunt spelen. Daarbij vind ik het leuk af en toe de gebaande paden te verlaten. Toen ik de Amerikaans-Israëlische violist Gil Shaham voor het eerst het vioolconcert van Korngold hoorde spelen dacht ik,
31
dat wil ik ook. Bij stukken van Bernstein of Gershwin voel ik diezelfde emotie. Die muziek past bij mij. En als dat zo is kan ik heel hard studeren. Dat geldt ook voor muziek van Stravinsky, Sjostakovitsj en Barber.” Haar muzikale voorkeur lijkt uit te gaan naar solowerk geschreven tussen 1910 en 1950. “Dat geldt misschien voor het solowerk, maar zeker niet voor stukken die ik als concertmeester met Het Gelders Orkest speel. Integendeel, wij doen het hele repertoire uit alle stijlperioden. Alles is mooi bij de gratie van variatie. Ik moet er niet aan denken dat ik maandenlang alleen maar Mozart speel. Maar vergis je niet, áls we Mozart spelen met het orkest, is het feest.”
Klassiek is hip Minder uitgelaten is Huijnen over de aangekondigde bezuinigingen op de kunst- en cultuurbegroting. De miljoenenkorting die naar alle waarschijnlijkheid wordt doorgevoerd heeft directe gevolgen voor de grote orkesten in Nederland. “Op dit moment verkeren alle orkesten in onzekerheid. Dat voelt niet prettig. Maar Het Gelders Orkest zet zich gelukkig al jaren in om meer publiek te bereiken en eigen inkomsten te generen, zonder de koers te verloochenen. We investeren bijvoorbeeld flink in educatie. De hamvraag is natuurlijk: wie moet je opvoeden? Persoonlijk zie ik jongvolwassenen als dé doelgroep die verleid moet worden tot concertbezoek. Daar help ik graag een handje bij door veel mensen mee te nemen naar de fantastische concerten die er in en rond Arnhem gespeeld worden. Ik denk dat je die jongvolwassenen vooral kennis moet laten maken met de hippere kant van de Klassieke muziek. Want ik merk dat dát juist aanslaat. Binnen mijn vriendenkring wordt het heftige, intellectuele spul van Sjostakovitsj of Prokofjev erg gewaardeerd. Na afloop van een concert hoor ik dan “Wauw, dit heb ik nog nooit meegemaakt.”
Jazzy feel Haar cultureel omnivorisme beperkt zich niet alleen binnen de kaders van de klassieke muziek. “Ik luister graag naar jazzmuzikanten als Pat Matheney of Mike Mainieri van de fusionband Steps Ahead. Muzikanten met een prachtige eigen stijl en fabelachtige techniek. Niet zo lang geleden ontmoette ik de gastvrouw van een B & B waar ik logeerde. Ze zag m’n viool en ik vroeg haar wat ze zelf deed. Ze antwoordde: Ach, ik speel in een bandje. Het bleek Dorona Alberti, de zangeres van
32
“Persoonlijk zie ik jongvolwassenen als dé doelgroep die verleid moet worden tot concertbezoek.”
de wereldberoemde jazzclubband ‘Gare du Nord’. Ik was heel verrast, haar cd staat in mijn kast!”
Zoektocht naar details “Ik houd van mensen die niet zeuren, maar doen. Zo probeer ik zelf ook door het leven te gaan. Iets wat ik onder andere leerde van Jaap van Zweden, van wie ik les kreeg lang na mijn afstuderen aan het Haags Conservatorium in 1990. Hij liet mij inzien dat je er met muggenziften niet komt. Bij de eerste les was ik heel onzeker over mezelf en klaagde over mijn gebrek aan techniek en spel in het algemeen. Hij zei op z’n Amsterdams: “Je moet niet zeiken”. En het is waar. Je moet het gewoon doen en hard studeren zonder te verkrampen of je te verbijten in een stuk. Dat vind ik soms erg moeilijk, ik zoek het dan teveel in details. Hoewel de zoektocht naar die details je ook weer tot de essentie van een stuk brengt. Maar je moet ze op tijd weer loslaten om de lange lijn niet kwijt te raken. Het blijft de eeuwige zoektocht naar balans, net als in het echte leven.”
De première van onze vleugel
In het vorige nummer was te lezen hoe we een nieuwe vleugel hebben kunnen kopen en hoe we deze hebben uitgezocht. Voor een select gezelschap is dit prachtige instrument ‘ingewijd’ in Musis Sacrum. Als solistisch instru ment, in begeleidende rol en in quatre mains blijkt onze Steinway een veelzijdig talent, met een prachtig palet aan klankkleuren! 33
Toegift
Winter Wonder plein
Kerst en Nieuwjaar bij
Sfeervolle kerst
‘Beethoven en Mahler’ Een klassieke traditie: samen genieten van sfeervolle muziek rondom de Kerstdagen. Bij Het Gelders Orkest kunt u dit jaar genieten van de warme stem van de wereldberoemde mezzosopraan Natalie Stutzmann. Tijdens onze kerstconcerten ‘Beethoven en Mahler’ zal
donderdag 16-12 arnhem
Musis Sacrum 20.15 UUR Inleiding door Jacob Jansen om 19.15 uur 026 - 443 73 43 of www.musissacrum.nl
de vereeniging 20.15 UUR Voor aanvang van het kerstconcert in Nijmegen kunt u genieten van het Adagietto uit Mahlers Vijde symfonie, uitgevoerd door Het Groot Gelders Mahler Strijkorkest om 19.15 uur
ZATERDAG 18-12 NIJMEGEN
ZonDAG 19-12 apeldoorn
Orpheus 16.00 UUR Inleiding door Jacob Jansen om 15.15 uur 0900 - 123 01 23 of www.orpheus.nl
Musis Sacrum 14.15 UUR 026 - 443 73 43 of www.musissacrum.nl
34
ZonDAG 26-12 arnhem
zij Gelderland in vervoering brengen. Zij zingt liederen die Gustav Mahler schreef op gedichten van Friedrich Rückert. Een vrolijk lentelied, een liefdeslied voor Alma – die destijds haar entree in Gustavs leven maakte – maar ook diepzinnige poëzie over dood en leven. Het Gelders Orkets maakt een bijzondere combinatie met twee werken van Ludwig van Beethoven. Ten eerste spelen we zijn Zevende symfonie; de symfonie die Beethoven zelf als zijn beste beschouwde. En met veel plezier combineren we die met De Ouverture Egmont: onder de bevlogen leiding van Antonello Manacorda verzorgen we voor u het ultieme kerstgevoel! Feest in alle facetten De sfeer in de concertzaal is altijd bijzonder tijdens de kerst. Of het nu de schoonheid van de muziek is, het moment van het jaar, of de feestelijke ontvangst. Voor aanvang van de concerten verzorgt musicus en dirigent Jacob Jansen een inleiding. Hij vertelt over beide componisten, hun leven en de tijdsgeest waarin zij hun werken schreven. Dat geeft een interessante extra dimensie aan het luisteren naar de muziek. Prijzen tussen 22,50 | 37,50, afhankelijk van rang en zaal. In Arnhem en Nijmegen geldt: CJP en kinderen tot 16 jaar 50 % korting
Geniet na afloop van de Kerstconcerten van een drankje en een warm gesprek op ons gezellige WinterWonderplein. Op alle voor 1 januari bestel de kaarten geldt het oude, lage bt w-t arief van 6% . Bes te l dus snel uw kaar ten via webshop.h etgeldersorkes t.nl of de kassa van de be tref fende zaal .
Het Gelders Orkest Welkom 2011
Een nieuw jaar, nieuwe muziek, de nieuwe wereld De eerste klap is een daalder waard. Het Gelders Orkest start het nieuwe jaar spectaculair met de muziek uit de nieuwe wereld. We starten in New York, met Leonard Bernsteins musical On the town. Daar duiken we in de jazzy sferen van La Création du Monde van Milhaud . En ook in de ‘Threepenny Opera’ van Kurt Weill kunnen we de nieuwe ritmes prachtig verbeelden. In dit programma een swingende suite van dit werk, waarin nauw samengewerkt is met Bertold Brecht En we besluiten met de levendige instrumentale fantasie voor viool en orkest uit befaamde en ontroerende Porgy and Bess van George Gershwin. Zoals Cécile Huijnen in dit magazine zegt: “De emotie in veel Amerikaanse muziek ligt voor het grijpen”. Voorafgaand aan alle concerten kunt u de inleiding van musicoloog Jochem van der Heide bezoeken. Hij leidt u door het programma.
donderdag 6-01 apeldoorn
Orpheus 20.00 UUR
0900 - 123 01 23 of www.orpheus.nl
vrijDAG 7-01 doetinchem Schouwburg Amphion 20.00 UUR 0314 - 376 000 of www.amphion.nl
ZaterDAG 8-01 nijmegen
De Vereeniging 20.00 UUR 024 - 322 11 00 of www.keizerkarelpodia.nl
woensDAG 12-01 arnhem
Musis Sacrum 20.15 UUR 026 - 443 73 43 of www.musissacrum.nl
Cultura 20.15 UUR 0318 - 672 800 of www.cultura-ede.nl
donderDAG 13-01 ede
vrijDAG 14-01 zutphen Hanzehof 20.00 UUR 0575 - 512 013 of www.hanzehof.nl
zaterDAG 15-01 winterswijk
Prijzen tussen de 17,50 | 32,50, variërend per rang en per concertzaal.
Theater de Storm 20.15 UUR 0543 - 51 92 85 of www.theaterdestorm.nl
35
Wouter Schmidt
violist bij Het gelders orkest
We spreken met Wouter Schmidt, violist bij Het Gelders Orkest. Wouter is sinds 1991 bij het orkest, speelt daarnaast in ensembles, organiseert
“Vrienden: een vaste groep die altijd achter je staat” Je bent al 19 jaar bij HGO. Hoe is het om zo lang bij een orkest te spelen? HGO is een fantastisch orkest met een goede sfeer; dat horen we ook van de freelancers. Die spelen graag bij HGO. Het is ook een dynamisch orkest, met veel jonge mensen. Kortom, geweldig om daarin te spelen.
Wat betekenen de Vrienden van HGO voor jou? Een Vriendenvereniging is heel belangrijk voor een orkest. Je krijgt als musicus meer contact met je publiek. De afstand tussen de musicus op het podium en de bezoeker is immers vrij groot. Door de inleidingen, lezingen en kamerconcerten en reizen die de Vrienden organiseren leer je je publiek kennen. Er is een-op-een contact.
En voor het orkest? Verder is het heel belangrijk dat er een club is die het orkest steunt, bijzondere projecten mogelijk maakt, een vaste groep die altijd achter je staat. Die je ook door dik en dun steunt als het eens moeilijk wordt. Zoals in de 90-er jaren, toen het orkest opgeheven dreigde te 36
muziekreizen en houdt inleidingen voorafgaand aan concerten. worden. Met een Vriendenvereniging kan het publiek z’n stem laten horen en laten zien dat het orkest geworteld is in de Gelderse samenleving.
Naast HGO doe je heel veel verschillende dingen. Recent hield je nog een inleiding voor de Vrienden. De mensen hangen aan je lippen; hoe komt dat? Ik wil heel graag meer doen dan alleen viool spelen. Mensen proeven denk ik mijn enthousiasme, mijn passie voor de muziek. Het directe contact tussen musicus en publiek voegt wat toe aan de relatie tussen publiek en orkest. En een goede inleiding draagt bij aan het plezier dat mensen kunnen beleven aan muziek. Wat te horen over het ontstaan, de achtergronden, de opbouw van een stuk geeft een bredere beleving, verlaagt de drempel naar de muziek. Mensen attent maken op bijzondere passages, een mooie solo, een ‘Leitmotiv’, leidt tot extra luisterplezier.
Wanneer kunnen de Vrienden weer genieten van je grote kennis van de muziek? Dit voorjaar begeleidt HGO de Nationale Reisopera bij La Bohème. De Vrienden organiseren op 28 mei een reis naar de uitvoering in Den Haag en ik zal in de bus een inleiding houden. Ik doe dat ontzettend graag. Het is mijn missie om eraan bij te dragen dat mensen genieten van de enorme schoonheid van de muziek. *inmiddels volgeboekt
VRIENDENACTIVITEITEN IN BEELD
Sjostak
ovit sjm
re in Enschede Onder weg naar Walkü
iddag
Vriendenon
tvangst
VRIENDEN AAN HET WOORD
Evelyn W geworde ielheesen (net v n): “Ik riend het orke hoop een kijkje in st te krij in gen.”
inleiding Gerard Kemperink: “Eentering in es inv n bijwonen is ee rantie van het luisteren met de gand.” de ivi l-d muzikaa
et de skes: “Ik was m Jeannette Hui ar Brussel. Geweldige na Vrienden mee or herhaling vatbaar!” excursie, vo
EXTRA VRIENDENACTIVEITEN Naast de vaste Vriendenactiviteiten als ontvangsten en openbare repetities zijn er ook dit seizoen weer een aantal bijzondere Vriendenactiviteiten.
• ‘Een keur van klank’ waarin een musicus klankaspecten van zijn instrument bespreekt op
25 februari (in Arnhem) met slagwerk en 18 maart (Arnhem) en 26 maart (Zutphen) met cello.
• ‘De Tafelrede’, een sfeervolle lunch met als gast Jard van Nes op zondagochtend 13 februari in Nijmegen.
• Het symposium ‘Mahler in Arnhem’ op vrijdagmiddag 4 februari met Hans van den Boom en Maarten Brandt.
• De excursie naar de opvoering door HGO van La Bohème in Den Haag op 26 mei. Meer informatie volgt. Zie www.vriendenhgo.nl 37
concertagenda 2010-2011 Datum
Concert
Plaats
Serie
Zaal
Aanvang
donderdag 16
Beethoven en Mahler
Arnhem
W
Musis Sacrum
20.15 uur
zaterdag 18
Beethoven en Mahler
Nijmegen
1
De Vereeniging
20.15 uur
zondag 19
Beethoven en Mahler
Apeldoorn
I
Orpheus
14.15 uur
dinsdag 21
Muzikaal verhaal: Het verhaal van de soldaat Familieconcert
Arnhem
F
Musis Sacrum
14.15 uur
woensdag 22
Muzikaal verhaal: Het verhaal van de soldaat Familieconcert
Apeldoorn
Orpheus
14.15 uur
donderdag 23
Koorbegeleiding: Weihnachts Oratorium
Nijmegen
De Vereeniging
20.15 uur
zondag 26
Beethoven en Mahler
Arnhem
M
Musis Sacrum
14.15 uur
woensdag 5
Nieuwjaarsconcert
Arnhem
Besloten
Eusebiuskerk
19.45 uur
donderdag 6
Nieuwjaarsconcert
Apeldoorn
I
Orpheus
20.00 uur
vrijdag 7
Nieuwjaarsconcert
Doetinchem
Schouwburg Amphion
20.00 uur
zaterdag 8
Nieuwjaarsconcert
Nijmegen
2
De Vereeniging
20.15 uur
woensdag 12
Nieuwjaarsconcert
Arnhem
W
Musis Sacrum
20.15 uur
donderdag 13
Nieuwjaarsconcert
Ede
Cultura
20.00 uur
vrijdag 14
Nieuwjaarsconcert
Zutphen
Hanzehof
20.00 uur
zaterdag 15
Nieuwjaarsconcert
Winterswijk
Theater De Storm
20.15 uur
zaterdag 15
Kasteel Doorwerth Meintje de Roest, altviool
Doorwerth
Kasteel Doorwerth
10.45 uur
zondag 16
Te Gast: Nationaal Jeugdorkest
Arnhem
Musis Sacrum
14.15 uur
zaterdag 22
Muzikaal verhaal: Kleurige Klanken Familieconcert
Nijmegen
De Vereeniging
14.15 uur
zondag 23
Muzikaal verhaal: Kleurige Klanken Familieconcert
Arnhem
F
Musis Sacrum
14.15 uur
vrijdag 28
Brahms vs Strauss
Nijmegen
1
De Vereeniging
20.15 uur
zondag 30 *
Brahms vs Strauss
Arnhem
M
Musis Sacrum
14.15 uur
donderdag 3
Mahler nr. 3
Apeldoorn
II
Orpheus
20.00 uur
vrijdag 4
Mahler nr. 3
Arnhem
B
Musis Sacrum
20.15 uur
zaterdag 5
Mahler nr. 3
Nijmegen
2
De Vereeniging
20.15 uur
vrijdag 11
Sjostakovitsj nr. 15
Arnhem
A
Musis Sacrum
20.15 uur
zondag 13
Sjostakovitsj nr. 15
Nijmegen
M
De Vereeniging
14.15 uur
donderdag 17
Zigeunerdansen
Nijmegen
1
De Vereeniging
20.15 uur
vrijdag 18
Zigeunerdansen
Enschede
Nationaal Muziekkwartier
20.15 uur
zaterdag 19
Zigeunerdansen
Arnhem
Besloten
Musis Sacrum
20.15 uur
zondag 20 *
Zigeunerdansen
Arnhem
M
Musis Sacrum
14.15 uur
donderdag 24
Vuur van Stravinsky
Zutphen
Hanzehof
20.00 uur
vrijdag 25
Vuur van Stravinsky
Arnhem
B
Musis Sacrum
20.15 uur
zaterdag 26
Vuur van Stravinsky
Nijmegen
2
Musis Sacrum
20.15 uur
december 2010
januari 2011
februari 2011
Meer informatie over de concerten vindt u op www.hetgeldersorkest.nl Kaarten bestelt u via webshop.hetgeldersorkest.nl 38
Partners: Akkermans Van Elten, Allegro Automatisering, GE Artesia Bank, Wijnhandel Appeldoorn B.V., Beekman & Partners, Bénard. Verstraaten Advocaten, Berns MuseumManagement, Breed, Buro voor de Boeg, CCV Holland B.V., Deloitte Accountants, Djam B.V., Electrabel Nederland N.V., Erku B.V., Four Digits, Den Hartog Heuff Notarissen,
Partners van Het Gelders Orkest:
Hoes Errogas, K+V Interim Management Search, Ondernemers Sociëteit KAN, KEMA, Kiwa Gas Technology, MeerWaarde Management en Advies, Meeùs, Nysingh advocaten-notarissen, P2 Managers, Handels nderneming PD, Peutz B.V., PriceWaterhouse Coopers, Q-Marq B.V., o Rabobank Arnhem e.o., Saréco, Sequoia Vermogensbeheer, Synthon, Stipp, Tien Organisatieadvies, Thoma TBB Bedrijfsmakelaars. Donateurs: De heer H. Hierck en mevrouw J. van Nes, De heer en mevrouw B.R.C. de Roo
Gemeente Apeldoorn Gemeente Arnhem Gemeente Ede
Stipp
Hoofdsponsor:
Co-sponsor:
Mediapartners:
Projectsponsors: Fourdigits i.s.m. Catharsis, Connexxion
Colofon: Hoor & Wederhoor is een uitgave van Stichting Het Gelders Orkest Oplage: 3.500 Concept & vorm: Buro voor de Boeg, Rotterdam Redactie & tekst: Marco van Es, Christine Fleischhacker (Het Gelders Orkest), Dik Gussekloo, Joanne Lammers (Buro voor de Boeg) Fotografie HGO: Bokkie Vink, EneHarry, Peter Casell, René Knoop, Jack van Heugten, Janneke Roelofs
Erku Velp
Voor vragen en opmerkingen over dit magazine kunt u zich wenden tot hoorwederhoor@hetgeldersorkest.nl 39
Het Gelders Orkest
daar horen we
Het Gelders Orkest Postbus 1180, 6801 BD Arnhem telefoon 026 - 789 01 30 e-mail: info@hetgeldersorkest.nl