Littekens in Borgerhout pag

Littekens in Borgerhout:

HOE DE HORROR VAN DE JOODSE VERVOLGING OOK IN EXTRA-MUROS BORGERHOUT HUISHIELD

Litteken. Een teken in het lichaam. Lit stamt immers af van ‘lijk’, dat vlees of lichaam betekende in de middeleeuwen. Tegenwoordig gekend als zichtbaar overblijfsel van een wond.

Ons verhaal begint tijdens het interbellum en surft mee op de golf van nieuwe (tuinbouw)wijken die dan ontstaan. In Berchem wordt de wijk Groenenhoek van nul opgebouwd, geconcentreerd rond de Diksmuidelaan. De nieuwe wijk is een succes en trekt als een ware magneet veel nieuwkomers aan, onder wie ook veel Nederlandse joden. De aanleg van een tramlijn die de wijk met het centrum van Antwerpen en zijn diamantnijverheid verbindt, is een extra troef. In totaal wonen zo’n 550 Joodse gezinnen in de buurt tussen Groenenhoek en het Boelaerpark, wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Over die ‘mesjogge’ jaren 1939-1945 is al veel gezegd en geschreven, voor ons verhaal lichten we er enkele feiten uit. Zo’n 35.000 Joden woonden toen in Groot-Antwerpen. En bij de razzia’s in de zomer van 1942, met medewerking van het stadsbestuur en de politie, worden vele Joden opgepakt. Daarnaast gebeuren er ook talloze individuele aanhoudingen. Via de Dossinkazerne in Mechelen worden ze afgevoerd naar de concentratiekampen in het oosten. Velen van hen zullen niet terugkeren. Bij de voor het merendeel Joodse slachtoffers ook een pak uit de wijk en bij uitbreiding Borgerhout extra muros. Op de deportatielijsten in al zijn brutaliteit, ‘gotspe’ voor ons heel bekend klinkende straatnamen als Gitschotellei, Junostraat, Thaliastraat, Amethiststraat, Apollostraat, Bouwhandelstraat, Cruyslei, Frans De Vriendtstraat… ‘Bollebozen’ onder de lezers: ja, er duikt soms een Jiddisch-Nederlands woord in de tekst op als duidelijk symbool voor de invloed van talloze culturen en subculturen binnen onze taal. In het straatbeeld in onze wijk is er geen uiterlijk teken meer van. De laatste synagoge in de wijk, in de Marsstraat, sloot haar deuren in 2007.

En zo belanden we weer bij dat eerste woord: litteken. Zichtbaar overblijfsel van een wonde. Dat willen we doen. Tekens aanbrengen in het straatbeeld, bijvoorbeeld door middel van struikelstenen, om die mensen en de gebeurtenissen tijdens WO II niet te vergeten en de wonden bij de nabestaanden te verzachten, er een litteken van te maken als baken voor de toekomst. Een aantal van onze activiteiten vind je alvast terug in de kadertjes.

Op de Gitschotellei 305 woonden Jacob Saks en Dora Saks-Rutzki. Jacob en Dora werden aangehouden in Parijs in 1942, opgesloten in Drancy en gedeporteerd naar Auschwitz op 22/07/1942 waar beiden werden vermoord. Jacob en Dora hadden 3 kinderen, Judith, Maurice en Sara, die de oorlog overleefden, omdat hun ouders hen lieten onderduiken. Judith was op 12/09 aanwezig tijdens het plaatsen van de struikelstenen voor haar ouders en tante.

Wandeling extra-muros

In het najaar zal er ook een gegidste wandeling plaatsvinden in de wijk Groenenhoek/Boelaerbuurt. Tijdens die wandeling vertelt Wilfried Defillet pakkende verhalen van nazi-slachtoffers uit de wijk en staat hij stil bij huizen en plekken die nog steeds in de schaduw van dat WO II-verleden staan.

| ZONDAG 9 OKTOBER 10 UUR | VERTREK: THEATERGARAGE, BOUWHANDELSTRAAT 72, BORGERHOUT | DUUR: ANDERHALF UUR

Open Huizen

De tweede editie van Open Huizen in Antwerpen vindt op zaterdag 8 en zondag 9 oktober plaats. Open Huizen zijn kleine herdenkingen voor slachtoffers van de WO II in scholen, huizen en buurtcentra. Met onder meer een gesprek met Veerle Vanden Daele van Kazerne Dossin in de Theatergarage, de briefwisseling van Bram Fischler en een gegidste buurtwandeling. Meer info over Open Huizen is te vinden op de website Antwerpenherdenkt.be

Struikelstenen

Stolpersteine, bij ons beter bekend onder de naam struikelstenen, is een project van van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Het zijn gedenktekens in de stoep van de vroegere woonhuizen van mensen die door de nazi’s verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. Een soort van litteken ter herinnering van wat mensen in onze wijk te verduren hebben gehad. De stenen in de Cruyslei en de Gitschotellei zijn de recentste symbolen van wat ooit de rode draad kan vormen van een ‘struikelwandeling’.

Openbaar schaken in Antwerpen

Meteen een schitterend succesverhaal

Wist je dat er een nieuwe plek is in Antwerpen waar openbaar kan geschaakt worden? Aan de tafel naast de Boelaer Zomerbar werd deze zomer een experiment opgestart om mensen die graag schaken een toffe plek te bieden. Op initiatief van Jonas Nicolai werd het mogelijk om gewoon langs te komen en tegen elkaar spelletjes te spelen. Jong en oud, ervaren of beginner - het was een feest om te zien hoe mooi het initiatief tot enthousiaste deelname leidde. Net zoals in andere grote steden waar al langer een openbare schaakcultuur bestaat, wil Jonas Antwerpenaren de kans geven dat ook te doen. Het District reageerde meteen positief op het verhaal, en heeft schaakborden voorzien die vast op de tafel komen. Het idee was om enkel te spelen tijdens de manden juli-augustus, maar vanaf nu kan je dus elke zondag vanaf 13u komen spelen in het Te Boelaerpark. Breng stukken mee en een klok, en laat je gaan met het koninklijke spel!

Er werd op een bepaald moment tot zelfs ‘s nachts het spel gespeeld. De ‘bullit’variant, waarbij de tijd beperkt is tot 2 minuten!

KORTINGSBON

(*) Enkel geldig tegen afgi e van deze originele bon. 1 bon per klant en per transactie. Niet cumuleerbaar. Behalve leeggoed, tabak, sigare en, gemeentelijke vuilniszakken, telefoon-, herlaad-, geschenk-, vervoerskaarten, postzegels, betalingsmethoden (type: Paysafecard) en andere we elijke uitzonderingen. VU: H. Appermont, Carrefour Belgium NV, Olympiadelaan 20, 1140 Evere - BE0448826918

Carrefour Market Borgerhout | Turnhoutsebaan 222

(*) zie voorwaarden (*) zie voorwaarden

(*) zie voorwaarden -4€ -4€ -4€

periode: vrijdag 23/9 en zaterdag 24/9

periode: vrijdag 30/9 en zaterdag 1/10

periode: vrijdag 7/10 en zaterdag 8/10

De Peperbus. zucht ...

Mijn grootmoeder kreeg altijd, zoals zovele Borgerhoutenaren, een twinkel in haar ogen als ze de naam ‘Peperbus’ uitsprak. Ze is er gedoopt en begraven. Het blijft pijn doen dat machtige icoon, dat landmark hartje Borgerhout, ongebruikt te zien staan. We hebben geen idee waarom het zo lang duurt, waarom er geen beweging in komt, of er een definitief plan is - feit is dat er tijd verloren wordt. Stel je voor wat er allemaal niet had kunnen gebeuren, welk een trekpleister voor de buurt meneer Sint Jan had kunnen zijn. Laat de donkere wolken boven de kerk wegtrekken en geef licht.

een vergeten tekening van een vergeten tijd.

foorplein, buurtspoorwegstation noord.

Gezocht: de liefste honden van ’t Stad

Jong geleerd is oud gedaan, daar zijn ze bij AAP vzw van overtuigd. Dankzij de steun van Stad Antwerpen trakteren ze ook komend schooljaar de leerlingen van een 50-tal Antwerpse lagere scholen op een interactieve sessie over honden, mét een kwispelende assistent. Omdat de workshops Kwispels in de Klas razend populair zijn, zijn ze op zoek naar baasjes en honden die zin hebben om af en toe mee te gaan naar een school.

Is jouw hond de allerliefste van ‘t Stad? Is je viervoeter tussen de 1 en 8 jaar, is hij stressbestendig en geniet hij van het contact met mensen? Denk je dat-ie helemaal happy zal zijn in een klas vol kinderen? En heb je zelf tijd en zin om tijdens de schoolperiodes af en toe mee te gaan?

borgercultuur 1

beeldende kunst - Base Alpha Gallery

Vanaf 15 september lanceert de Base Alpha galerij in de Kattenbarg 12 een boeiende overzichtstentoonstelling. Aanleiding is hun 15-jarig bestaan.

De opstelling zal een visuele collage zijn die zeer hybride aan elkaar zal hangen; een soort van visuele verjaardagstaart met kunstwerken. Deze zijn vaak prachtige werken, helaas ook vaak te groot om te kunnen plaatsen. Er is een jonge kunstenares die een effectieve taarten-installatie zal maken om het verjaardagsfeest extra festief te maken.

De kunstenaars die te zien zijn: Geoffrey de Beer, Yorgos Maraziotis, Nadia Naveau, Denie Put, Lieven Segers, Katleen Vinck en Suse Weber. Naast de reeds gekende namen, komen er drie extra kunstenaars op de lijst te staan. David Boon, Veronika Pot en Soetkin Verslype. Ook zij werden in het verleden reeds mee opgenomen in groepstentoonstellingen en nu dus ook in de representatie.

Het parcours van Base-Alpha is steeds erg trouw geweest aan wat er in Antwerpen – maar ook Vlaanderen – leeft binnen de hedendaagse kunstscène. Veel jonge kunstenaars hebben hun weg via Base-Alpha Gallery naar andere galeries in binnen en buitenland kunnen vinden.

Ook is het een aaneenschakeling geweest van crisissen die we doorworsteld hebben (bankencrisis, corona-pandemie, de oorlog in Oekraïne, en nu ook nog de energiecrisis …) dus we zijn er meer dan klaar voor om deze laatste te doorstaan. Als extra werd er vorig jaar – samen met DMW Gallery, ook een galerie uit Borgerhout – een samenwerking aangegaan onder de vorm van Ballroom Gallery in Brussel. Bart Vanderbiesen

BASE-ALPHA GALLERY KATTENBERG 12 – B-2140 ANTWERP WWW.BASEALPHAGALLERY.COM INFO@BASEALPHAGALLERY.COM

16.09 SOFI TUKKER 23.09 HOMESHAKE 04.10 JAN VERSTRAETEN 06.10 S10 08.10 BLANKS 09.10 DESTROYER 10.10 CAVETOWN 12.10 CHARLES 25.10 SAMPA THE GREAT 29.10 CHARLO E ADIGÉRY & BOLIS PUPUL 01.11 BLACK MIDI 05.11 ARABNORMAL 07.11 ARAB STRAP 09.11 BOB MOSES 12.11 MARLON WILLIAMS 14.11 JULIA JACKLIN 15.11 TV GIRL 18.11 PIP MILLETT 21.11 STEREOLAB (26.11 filter festival)

WITH ANIMAL COLLECTIVE • BDRMM • KAKKMADDAFAKKA WIDOWSPEAK • L.A. SALAMI AND MORE 12.12 VIAGRA BOYS 15.12 NADA SURF 17.12 STAKE LIVE 2022

Be part of it • t xonline.be

T x, Noordersingel 28/30, 2140 Antwerpen, +32(0)3 670 09 00, info@t xonline.be

Het hippe Vospleintje

de opkomende spot van Borgerhout

De pleintjes van Borgerhout. Ze komen vaak in het nieuws, en vaak op een niet zo fraaie manier. Maar de bewoners weten vaak beter. naast de problemen straalt elk pleintje een eigenheid uit, kennen de bewoner elkaar door en door, en zijn ze trots op hun plein.

Diep in Borgerhout extra-muros ligt het Vospleintje. Al dient meteen gezegd: eigenlijk bestaat het niet. Het supergezellige pleintje heeft geen officiële naam. De naam komt uiteraard van de Vosstraat die er langs loopt. Je kan gerust stellen dat de buurt rond het pleintje aan een opleving bezig is. Vroeger stond het vooral bekend van de cremerie Metro, waar men speciaal van de stad naartoe kwam voor de lekkere ijsjes. Vandaag kleuren vooral twee horecazaken het uitzicht: Café Josee en de Foxy. Het driehoekig grasveldje werd onlangs heraangelegd. De open ruimte werd zo aangelegd dat het uitnodigt om even met de hond te komen wandelen, en rustig op een bankje te zitten. Café Josee werd vijf jaar geleden opgericht en is sindsdien een vaste waarde geworden. De zaak is nog maar net overgedragen, de nieuwe eigenares zet (gelukkig!) de ontspannen sfeer verder. Geen beter plekje om overdag van je thee of koffietje te genieten. Wist je dat hun koffiemachine door een enthousiaste crowdfundig werd aangekocht?

De Foxy (je snapt het: Vos-Fox) was qua bezoekers meteen een schot in de roos. De vroeger Pou-Poule werd een aangenaam en soms ietwat druk café. Het is altijd een uitdaging om een bloeiende horeca-zaak in te bedden in een omgeving, maar met de nodige horten en stoten schijnt dat te lukken. Op het pleintje zijn er ook nog een Oxfamwinkel, de bloemenzaak van Hugo, een groot kinderdagverblijf, brillenwinkel De Swert en vlakbij een gloednieuw concept: de Bokal. Daar winkel je verpakkingsvrij, met een boeiend systeem van bokaaltjes waar je losse producten in kan wegen en afrekenen.

Dus, wanneer je nog eens tram 4 of 9 pakt, voor een wandelingetje in het Te Boelaerpark - stap gerust eens af en geniet van dit onverwacht stukje Borgerhout. [KH]

Vul de 13 antwoorden in en je krijgt een bekende plek in Borgerhout

1 - Het was een erg warme .... 2 - Welke plant staat er in het wapenschild van Borgerhout? 3 - Het bekendste cultuurhuis op de Turnhoutsebaan 4 - Waar kan je goedkoop flamenco dansen én lekker eten? 5 - Wat is er elke vrijdag op ‘t Laar? 6 - Hoe heet onze bibliotheek? 7 - Hoe noemen we de toffe winkeltjes onder de spoorweg? 8 - Wat spelen de Willibies? 9 - Gerecht: fritten, kaas en shoarma? 10 - Wat is zowel een dorstlessend als een straat? 11 - Het snelste transportmiddel op de drukke Turnhoutsebaan? 12 - Wat snijdt ons district in twee? 13 - Welke voetballer startte zijn carrière bij Tubantia Borgerhout?

gewijzigd

Spelleke spelen?

Zoek de 7 verschillen!

origineel

Bert Lezy

Borgerblad geeft erg graag de kans aan onze jongste tekenaars! In deze editie geven Elko Credentino, 12 jaar en Ihsaan El Kasmi, 10 jaar ons een kijkje in hun fantasiewereld. Wil je zelf ook graag in het Borgerblad? Stuur je werkjes naar ons mailadres en wie weet ben jij er de volgende keer bij!

het wespenseizoen (Elko)

vreemde gebeurtenissen in het park (Elko) Ihsaan El Kasmi (iPad-tekening)