Sunuş

6

SUNUŞ

Bu rehber kimler için hazırlandı?

Bu rehber amatör ve profesyonel spor kuruluşları, spor kulüpleri, federasyonlar, okullar, eğitim merkezleri, psikososyal destek kurumları, sosyal yardımlaşma kurumları, toplum merkezleri, taban hareketleri, hak temelli kuruluşlar, bağımsız örgütlenmeler, sporcular, antrenörler, dansçılar, sanatçılar, beden eğitimi öğretmenleri, diğer branş öğretmenleri, aktivistler ile hak ve özgürlük mücadelesi veren herkes için tasarlanmıştır.

Kişilerin bedensel haklarına dair beden hareketine erişim için özgün alanlar kurmak ve toplumsal/sivil bir pencereden beden hareketine bakmak mümkündür. Bu rehberin, sporu endüstriyel bir araca dönüştüren kurumsal yapıların dayattığı kurallar içerisinde kalmaya veya spor üzerinden kurulan tamamiyle ekonomik temellere dayanan neoliberal politikalar çerçevesine mecbur olmadan spor için daha sivil ve özgün alanların oluşturulabilmesine ilham ve yol gösterici olmasını dileriz. Bu rehberde önerilen adımlar, spor ile önceden bir ilişkiniz olmadıysa bile beden hareketini kullanacağınız programınızın güvenli ve etkin olmasına yardımcı olacaktır. Antrenörler, beden eğitimi öğretmenleri, spor kulüpleri gibi sporu nihai hedef olarak kullanan profesyoneller ise ellerindeki kıymetli araçları sosyal güçlenmeye ve sosyal değişime dönüştürmenin yollarını bu rehberde bulabilirler.

Rehberin içeriği

İlk bölümde, sporun nasıl sosyal güçlenmeye yol açtığını; toplumsal bir grubun ya da kişilerin toplumsal hayat içinde, mikro, mezo ve makro seviyelerde güçlenmesini hedefleyen bir spor programının ilkelerinin neler olması gerektiğini ele alıyoruz. Bu bölümü izleyen “Hedef Kitlenin İhtiyaçlarını Anlamak” bölümünde, bir spor programı geliştirmeden ve sahada çalışmaya başlamadan önce, katılımcıları tanımak üzere hangi kaynaklara başvurabileceğimizi, hem ekibin hem de

Sosyal Değişim için Spor: Beden Hareketi Programı Geliştirme Rehberi

7

katılımcıların ihtiyaçlarını tespit etmek ve süreç boyunca gözetmek için neler yapılabileceğini tartışıyoruz. Spor programımızın bu ilk adımından sonra, sahada tehdit hissetmeden, herkesin güven duyarak aktivitelere katılabileceği, kendini ifade edebileceği, kabul göreceği güvenli bir alan kurmak önceliğimiz olmalı. Bir sonraki bölümde “Fiziksel, Duygusal ve Kültürel Güvenlik” ilkelerini ele alıyoruz. Bununla bağlantılı olarak oluşturduğumuz; sahada bizimle çalışan herkesin takip etmekle yükümlü olduğu “BoMoVu Çocuk Koruma Politikası” belgesine de bu rehberde, ilgili bölümde yer verdik.

Sahada daha eşitlikçi ve sosyal güçlenmeyi sağlayabilecek bir spor programının geliştirilmesi ve uygulanması konusunda; eşitsiz güç ilişkilerinin tanınması, tahakküm mekanizmalarının ortaya çıkarılması ve bu güç ilişkilerini dönüştürecek adımların atılması önemlidir. Bu aynı zamanda güvenli bir spor ortamı kurmanın da önkoşuludur. Bu nedenle, rehberin takip eden “Farklılaşan İhtiyaçlar”, “Sporda Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık”, “Irkçılık, Göç, Aidiyet”, “Sporda Çocuk İstismarı ve Koruma” ve “Spordaki Yükselme Merdiveni Yanılsamasını Aşmak” bölümlerinde toplumsal tahakküm mekanizmalarını, bunların spor ortamlarında nasıl vücut bulduğunu ve nasıl dönüştürülebileceğini tartışıyoruz.

Spor programımızın amacına ulaşması için gerçekleştirilmesi gereken adımlardan biri de “Spor Programı için Müfredat Oluşturmak”. Amaçla uyumlu bir müfredatın programın katılımcılarının ihtiyaçlarını gözeterek ve katılımcılarla birlikte oluşturulması konusunda dikkat edilmesi gereken noktaları da bu bölümde ele alıyoruz. Programımızın kimler üzerinde nasıl etkileri olduğunu hem süreç boyunca, hem de programın sonunda ölçmek; sürecin farklı aşamalarında, çok farklı araçlarla alınabilecek geri bildirimlerle programı çeşitli açılardan değerlendirmek, hem program sürerken gerekli değişiklikleri yaparak mevcut koşullara adapte etmemizi, hem de daha sonra geliştireceğimiz programları iyileştirmemizi sağlayacaktır. “Programın Değerlendirilmesi ve Etki” bölümünde çeşitli aşamalarda etki değerlendirmesi için yol haritaları öneriyor ve örnekler paylaşıyoruz.

“Programı Uygularken Karşılaşabileceğimiz Sorunlarla Başa Çıkmak” bölümü, BoMoVu’nun çeşitli programlarında sahada çalışmış kişilerin (çalışan ya da gönüllü) deneyimlerini paylaştığı odak grup görüşmelerinden ortaya çıkmıştır. Saha-

8

da karşılaşılabilecek sorunları, beklenmedik durumları, bulunan çözümleri, yine sahadan gelen bilgi ve deneyimle tartışmayı tercih ettik. Buna benzer deneyim paylaşmalarının sahada çalışacak herkes için değerli olduğunu düşünüyoruz.

Son olarak, “Aktivite Örnekleri” bölümünde, “Doğaçlama Etkinlikleri” ve “Sportif Etkinlikler” olmak üzere iki grup altında, sahada uygulanabilecek örnek aktiviteler paylaştık. Bu aktivitelerin doğrudan uygulanmaması, öncelikle rehberin diğer bölümlerinin incelenmesi, güvenli, eşitlikçi, güçlendirici bir spor ortamı oluşturulması için önemlidir. Bu adımlardan sonra, aktiviteler istenirse uzun süreli bir programın farklı aşamalarında, istenirse kısa süreli bir spor çalışmasında uygulanabilir. Bu bölümde, uygulanacak aktiviteleri derlemenin ötesinde, eşitlikçi, kapsayıcı ve farklı ihtiyaçları gözeten bir spor aktivitesinin nasıl kurgulanabileceği ve nasıl çeşitlenip uyarlanabileceğine dair örnekler ortaya koymaya çalıştık.

Rehberin birçok bölümünde – bölüm içeriğine uygun olduğu sürece – kavramsal ve teorik olarak konuyu ortaya koyduktan sonra, “İyi Örnekler”, “Uygulamalı Egzersiz” ve “Kontrol Listesi” alt bölümlerine yer verdik. “İyi Örnekler”de bölümün konusuyla ilgili kendi çalışmalarımızdan, yakın çevremizden ya da dünya üzerinde yapılmış olan spor programları içinden örnekler veriyoruz. Bununla bu tür programlara adım atacak olanların esin kaynaklarını çoğaltmayı ve cesaretlendirici olmayı amaçlıyoruz. “Uygulamalı Egzersiz”, spor programını geliştiren ve uygulayacak olan ekibin, sahaya çıkmadan önce, ilgili bölümde tartışılan konuları özümsemek ve sahada bu konuyla nasıl karşılaşabileceğini tahayyül etmek üzere uygulaması için geliştirilmiştir. “Kontrol Listesi” ise, bölüm boyunca detaylı bir şekilde anlatılmış olan konuyu, sahaya çıkmadan önce ya da sahada pratik bir şekilde fark etmek ve kontrol etmek üzere oluşturulmuş bir listedir.

Bu rehberin, eşitlikçi, kapsayıcı ve katılımcı bir spor anlayışı benimsemiş olan kişilere ve kurumlara, spor programlarını geliştirirken yol göstermesini umuyoruz.

BoMoVu ekibi olarak, bu rehberi aynı zamanda sosyal güçlenme için spor programı geliştirmek isteyen kurum ve kişilerle iletişim kurmanın, birlikte yeni çalışmalara adım atmanın, spor ve beden hareketi alanlarını genişletmenin de zemini olarak görüyoruz.