Coachlink Magazine 9: Kiezen

Verdiepingstrainingen: • Onderstroom in organisaties

coachlink.nl

Nieuw!

COACH LI N KMAGA Z I N E

SchoolvoorCoaching • ReflAction Training • Rake Vragen

Coachlinkmagazine vo o r j a a r s e d i t i e , m e i 201 8 , n u m m e r 9 , p r i j s ¤ 9,95

Kiezen

• Succesvol starten als coach En nog veel meer!

KIEZEN

Benieuwd naar jouw next step?

Bezoek nu onze Next Step Workshop

Wouter Hart Marinka Lipsius Verlies nooit uit het Moed is geen bewuste oog wat je waarom keuze, geen knop wilt bereiken die je omzet

Gytha Heins Aanspreken raakt aan ons morele kompas

SchoolvoorCoaching | Biltstraat 200 3572 BS Utrecht | schoolvoorcoaching.nl | 030-3035271 | svc@schoolvoorcoaching.nl

Omslag CLM 9.indd 1

14-05-18 17:44

De NOBCO is Nederlands grootste organisatie van beroepscoaches Coaches kiezen voor de NOBCO omdat ze hun vak serieus nemen en de Ethische Gedragscode voor beroepscoaches graag onderschrijven. Daarnaast biedt de NOBCO een groot aantal voordelen.

De Nederlandse Orde van Beroepscoaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen.

De NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

13 november 2018

De voordelen op een rij

• Je eigen coachprofiel op de NOBCO-website en daardoor te vinden via de ‘Vind een Coach’ functie; • Toegang tot het speciale Intranet op de NOBCO-website vol met handige documenten voor de beroepspraktijk; • Gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en NOBCO-workshops (t.w.v. € 95,- per landelijke bijeenkomst en € 45,- per regionale bijeenkomst); • Je eigen coachprofiel in de NOBCO Coaching App ‘Mijn Coach’, de app is beschikbaar voor iPhone, iPad en Android telefoons; • Gratis onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, het online evaluatie-instrument voor coachtrajecten (t.w.v. € 395,-); • Gratis en onbeperkt toegang tot de online database van Coachlink.nl met de inhoud van meer dan 140 coachboeken (t.w.v. € 222,-); • Lidmaatschap van de EMCC, de Europese Beroepsorganisatie voor coaches (European Mentoring & Coaching Council, t.w.v. € 150,-); • De mogelijkheid om het Europese keurmerk voor coaches (EIA) te behalen (de NOBCO is licentiehouder in Nederland); • Maandelijks het NOBCO e-Magazine, vol informatie over de nieuwste ontwikkelingen op ons vakgebied; • Mogelijkheid tot deelname in Intervisiegroepen en Vaksecties; • Forse korting op de collectieve (beroepsaansprakelijkheids)verzekeringen.

Noloc Loopbaancongres

Aansluiten bij de NOBCO? Doen!

Voor € 295 excl. BTW ben je aangesloten bij de NOBCO en kun je gebruikmaken van deze voordelen.

Sluit je vandaag nog aan. Surf naar www.nobco.nl/aansluiten

‘Noloc verbindt mij met vakgenoten’ • Up-to-date kennis via dé beroepsvereniging • Groeikansen via onder meer vakbijeenkomsten • Opstap naar Register Loopbaanprofessional of - Jobcoach • Voorsprong bij veel opdrachtgevers • Vakgenoten als sparringpartners

Europees keurmerk voor Coachopleidingen (EQA) Sinds eind 2010 faciliteert de NOBCO dat in Nederland ook coachopleidingen volgens het Europese accreditatiesysteem van de EMCC getoetst kunnen worden. Dit Europese keurmerk – de European Quality Award – gaat uit van hetzelfde competentieprofiel als EIA met dezelfde vier niveaus.

Voor meer informatie: www.nobco.nl/opleidingen

NOBCO-adv-200x265coachlink-01-2018-def.indd 1 Omslag CLM 9.indd 2

SAVE THE DATE!

Mirjam | Loopbaanprofessional sinds 2014

Ook loopbaanprofessional worden? Ga naar

www.noloc.nl

29-01-18 11:41 14-05-18 17:44

Editorial Hoe fijn is het als je eens niet hoeft te kiezen omdat iemand anders dat voor je doet. De Amerikaan Mike Merrill heeft precies dat tot kunst verheven: hij laat al tien jaar anderen over zijn leven beslissen.

In 2008 deelde Mike zichzelf op in 100.000 aandelen en verkocht deze voor een dollar per stuk via zijn eigen handelsplatform. Hij hield ruim 90% van de aandelen zelf, maar hij gaf zijn aandeelhouders 100% beslissingsbevoegdheid. Belangrijke en minder belangrijke keuzes als ‘Moet ik mijn snor laten staan?’ of ‘Zal ik vegetariër worden?’ legt hij voor aan zijn aandeelhouders (hij heeft er op dit moment 663).1 Het is misschien rigoureus wat Mike doet, maar feit is dat we het tegenwoordig maar lastig hebben met al die keuzemogelijkheden, al die beslissingen met hun mogelijk verstrekkende gevolgen. Het is ook iets wat coaches en hun coachees bezighoudt, zo bleek uit de vele ingezonden artikelen waaruit we voor dit negende nummer van Coachlink Magazine een keuze moesten maken. In al dat keuzegeweld zou je soms bijna vergeten dat we echt niet alles in eigen hand hebben en dat er ook genoeg situaties zijn waarin we eigenlijk helemaal niets te kiezen hebben – of je nu aandeelhouders hebt of niet.

Hoe dan ook, dit nummer biedt keuze genoeg en voor elk wat wils.

Veel leesplezier! marloes van beersum hoofdredacteur

1 Meer lezen over Mike Merrill en de beslissingen die hij heeft uitbesteed?

Zie bijvoorbeeld thehustle.co/mike-merrill-shares.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 1

•1

14-05-18 17:43

Inhoud Interviews

Artikelen 8 Accepteer dat de wereld niet klopt

Wouter Hart over negen sleutels voor werken vanuit de bedoeling

46 De boekenkast van …

14 Soms moet je niet

plussen en minnen

Sjaak Vane

18 Een constant keuzeproces voor coach en coachee

Marinka Lipsius, (bedrijfs)coach, schrijver, trainer/spreker

Angelique Bemelmans en Fred van Damme

64 Aanspreken: een

menselijke uitdaging Gytha Heins over wat er écht nodig is om elkaar aan te spreken

24 Help, ik kan niet kiezen!

Mirjam van Galen en Raoul Rossou

28 Winnen of verbinden Susan Marletta Hart

Rubrieken

7 23

Het nachtkastje van Marijke Leys De werkvorm van Maaike Kester Boek

31, 55

2 • coachlink

Binnenwerk CLM9.indd 2

41 59

De coachstijl van Thijs Sins De fiets van Carolien Wynia Hoe ik coach werd Roderik Bender De coachplek van Annemiek Tigchelaar

75

76

magazine

14-05-18 17:43

32 Hoe vinden coachees

56 Tussen keuze en overgave,

de coach die bij hen past?

een overpeinzing

Sander Goethals Rina Sikkema

38 Keuze in rouw en verlies?

60 Hoe word je weer de gezagvoerder van je eigen vliegtuig?

Peter Tomesen

Ans Tros

42 Ik ben een meedwanger!

70 De magie van

natuurcoaching

Thea van Bodegraven-Boonstra Sander Wisse

51 Hoe je de wijsheid van je

lichaam toegankelijk kunt maken

80 Kiezen Marianne van Velzen

Kees Voorberg

Columns

En verder

Ien van der Pol Maaike Thiecke en Bianca van Leeuwen Silvia Derom Marieke, coachee

Wie werkten mee Colofon

17

37 69 79

6

4

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 3

•3

14-05-18 17:43

isis sturtewagen

Wie werkten mee Thea van Bodegraven was door aanwezigheid van angst en dwang in haar gezin expert in meedwangen en vermijden van situaties. Vanuit haar eigen zoektocht heeft zij de Boonstra-methode ontwikkeld. Zij begeleidt in haar coachpraktijk mensen die te maken hebben met een GGZ-diagnose in het gezin. Zij traint coaches in de Boonstra-methode. > 42

Fred van Damme is loopbaancoach en adviseur bij Mens en Arbeid. Hij vindt zijn uitdaging op het gebied van coaching om als sparringpartner helpen bij het maken van realistische keuzes en het opstellen, uitvoeren en evalueren van het persoonlijke actieplan van zijn coachees.

Angelique Bemelmans is freelance marketing- en communicatieprofessional en

copywriter. Zij vindt haar uitdaging op het gebied van marketing en communicatie in het combineren van strategie, creativiteit en effectiviteit. > 18

Mirjam van Galen is trainer, stressen burnoutcoach en NLP-deskundige.

Zij helpt mensen opnieuw hun kracht te vinden en te leven vanuit die kracht. www.interact.nu Raoul Rossou is Groeicoach voor ondernemers en organisaties. Hij helpt mensen om vanuit talenten en passie te werken en ontspannen, gelukkiger en energieker te leven. www.degroeicoach.nl > 24

Sander Goethals is initiatiefnemer van de website Coachgezocht.nu. Hierop kunnen coaches zich middels een profiel presenteren aan coachees. Hiervoor heeft hij zich verdiept in de coachmarkt en specifiek hoe de match tussen coach en coachzoekende tot stand komt. info@ coachgezocht.nu > 33

Susan Marletta Hart is auteur van onder anderen de bestseller Leven met Hooggevoeligheid. Zij is HSP-coach en geeft communicatietrainingen in bedrijven en op scholen, geeft lezingen in Nederland en het buitenland. www.susanmarlettahart.com > 28

En verder ...

Roderik Bender Marco de Bert Nienke Bezembinder Evelien Bijl Maaike Boomstra Silvia Derom 4 • coachlink

Binnenwerk CLM9.indd 4

Roos Ham-van der Kaaden Wouter Hart Gytha Heins Maaike Kester Diederik de Klerk Bianca van Leeuwen

Marijke Leys Marinka Lipsius Hans Peijs Ien van der Pol Thijs Sins Maaike Thiecke

Annemiek Tigchelaar Carolien Wynia

magazine

14-05-18 17:43

Rina Sikkema was jarenlang supervisor en leersupervisor en schreef het boek Non-verbale werkvormen in supervisie en coaching. Recent schreef ze een essaybundel over kunst en cultuur, getiteld Waarover men spreken wil … en ongemakkelijk zwijgt. > 56

Peter Tomesen is rouw- en verliesdeskundige met specialisatie rouw en werk.

Hij begeleid mensen met een ingrijpende verlieservaring. Ook het UWV weet Peter Tomesen te vinden voor Werkfittrajecten en re-integratiebureaus. Tot slot verzorgt hij deskundigheidsbevordering in en workshops over rouw. www.tocotomesen.nl > 38

Ans Tros is ondernemer en creatief directeur van SchoolvoorCoaching. Zij schreef Dynamisch Coachen en Leiderschap door (zelf) coaching en is medeontwikkelaar van de ReflAction Training en de Werkplaats Innerlijke Leiding. Haar missie is om praktische kennis over de samenwerking tussen lichaam en geest en zelfcoaching de komende jaren zo breed mogelijk toegankelijk te maken. > 60

Sjaak Vane is filosoof, communicatietrainer en WorkLife-coach binnen maatschap De Meyboom. Bij uitgeverij Boom publiceerde hij Werken met drama en Werken met de Roos van Leary. Momenteel

werkt hij aan een boek over de filosofie achter nieuwe werkrelaties. www. sjaakvane.nl > 14

Marianne van Velzen is coach, trainer én daarnaast Stadsdichter van Leiden. Ze schrijft gedichten over wat haar raakt tijdens haar werk en in het dagelijkse leven.

Met haar gedichten wil zij mensen graag van een andere kant naar zaken laten kijken en hen op een positieve manier verwonderen. > 80

Kees Voorberg is coach, dialoogbegeleider en Human Design-adviseur.

Hij schreef met Eelco de Geus het boek In Dialoog. Relatie-kwaliteit als bron van vernieuwing. Persoonlijk | Professioneel | Maatschappelijk. Kees geeft lezingen en workshops over thema’s uit het boek. www.keesvoorberg.nl > 51

Sander Wisse is directeur van Loving Nature, opleidingsinstituut voor Natuurcoaching. Als intuïtief coach en moderne sjamaan geeft hij vorm aan de opleiding Magic of Nature-coach in Nederland en

Ierland. Sander begeleidt mensen op een diep niveau in hun transformatieprocessen door het inzetten van zijn intuïtie, wijsheid, humor en rust. www.lovingnature.nl > 70 coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 5

•5

14-05-18 17:43

COLOFON Coachlinkmagazine

Wie werkten mee

a p r i l 2 0 14 , n u m m e r 1

Coachlink Magazine is een uitgave van Coachlink/ Boom uitgevers Amsterdam.

Uitgever Eline Crijns Hoofdredactie Marloes van Beersum

UITBLINKEN!

Eindredactie Uitblinken!

Sandra Buijel en Wieke Oosthoek Rubrieken Het is de klik, ‘Je bent een stupid! kleine prutser, Nienke van Oeveren hoor ik dan’

Op vol vermogen al je talenten aanzetten

Vormgeving Andre Klijsen, Villa Y Boom uitgevers Amsterdam Postbus 15970 1001 nl Amsterdam www.coachlink.nl info@coachlink.nl @coachlinkNL

Dr. Ad Bergsma is psycholoog en geluksonderzoeker. Hij werkt als associate lector bij Hogeschool Saxion in Deventer/Enschede binnen het lectoraat verpleegkunde aan het versterken van de eigen regie van patiënten.

Hij is coauteur van de boeken Gelukkig werken en Gelukkig voor de klas.

Dr. Joep Schrijvers, auteur van onder andere Hoe word ik een rat?, doet onderzoek voor zijn nieuwste boek: een ideeëngeschiedenis van leiderschap en management in de westerse cultuur. Daarnaast is hij universitair docent veranderwetenschap en spreker.

Hedda Treffers werkt als eindredacteur bij Uitgeverij De Doelenpers in Alkmaar en als freelance tekstschrijver voor diverse media.

Nienke van Oeveren redigeert vanuit Boekredactie managementboeken en schrijft voor tijdschriften.

Adverteren Voor meer informatie over adverteren, kunt u contact opnemen met de uitgeverij via J.Keyzer@boomamsterdam.nl of 020-5218934 Oplage: 10.000 © mei 2018 isbn 978 90 2440 391 2 issn 2589-4048

Eline Crijns Uitgever Boom uitgevers Amsterdam

Marloes van Beersum Adjunct-uitgever Boom uitgevers Amsterdam en redactie Coachlink

Martine Siemons Marketing Boom uitgevers Amsterdam en Coachlink

Sandra Buijel Bureauredacteur Boom uitgevers Amsterdam en redactie Coachlink

Jennefer Keyzer Sales consultant Boom uitgevers Amsterdam

Andre Klijsen Vormgever Coachlink Magazine

Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.

Losse nummers bestellen kan via www.coachlink.nl Foto’s gebruikt onder licentie van Shutterstock.

Wil je een artikel bijdragen aan de volgende editie van Coachlink Magazine?

Mail voor meer informatie naar redactie@coachlink.nl 6 • coachlink

Binnenwerk CLM9.indd 6

magazine

14-05-18 17:43

Het nachtkastje van...

Marijke Leys

foto: max verbinnen

‘We krijgen een heel leven om iets te verwerken’

‘De laatste anderhalf jaar heb ik veel vakliteratuur gelezen voor mijn boek Oog in oog met kwetsbaarheid. Gewoonlijk lees ik ook veel romans, ik ben een echte veellezer.’ De Vlaamse psychotherapeut Marijke Leys klinkt opgewekt, maar heeft werken op haar lijstje staan die je beter niet voor het slapengaan kunt lezen.

angst van haar coachees: is het ernstig genoeg? Kan ik dit wel delen? ‘Auteur Hanya Yanagihara bouwt op naar een crescendo, zo’n honderd pagina’s voor het einde. Dan voel je dat het vat overloopt, het is moeilijk om onbewogen te blijven. Ze laat je zo inleven in de karakters dat je één van de vriendenkring wordt.’

‘Bijzonder aan Traumasporen vind ik dat Bessel van der Kolk vertelt vanuit de ikpersoon. Hij heeft heel veel behandelingen zelf ervaren, zoals EMDR en yoga. Deze verbindt hij met casussen uit zijn praktijk. Hierdoor leest dit prachtige werk als een trein.’

Marijke heeft bewondering voor de manier waarop de auteur tegelijkertijd zijn theorie wetenschappelijk onderbouwt. ‘Traumasporen bevat veel informatie zonder dat je een indigestie krijgt.’ Door dit boek werd ze enthousiast over EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) en is ze hiervoor een opleiding gaan volgen. ‘Ik ben vooral geraakt door het pleidooi van Van der Kolk voor de erkenning van de gevolgen voor mensen die in hun jeugd een trauma hebben opgelopen en daar in hun volwassen leven last van hebben. Schokkend genoeg is niet iedereen daarvan overtuigd, zoals de mensen achter de DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders).’

‘Een klein leven sluit goed aan bij het boek dat ik nu aan het lezen ben: De keuze.’ Edith Eger beschrijft in een kwetsbaar verhaal hoe ze de holocaust maar net overleefde en hoe haar huwelijk bijna ten onder ging door posttraumatische stress. ‘Er is geen hiërarchie in het lijden, schrijft ze bijvoorbeeld en; Erkennen dat je slachtoffer bent, is iets anders dan slachtoffer zijn.’ Pas na deze inzichten kon psycholoog Eger anderen helpen hun trauma te verwerken. ‘Hoe je naar je trauma kijkt, verandert in de loop der jaren; je blik verruimt zich en dat geeft perspectief. We krijgen een heel leven om iets te verwerken.’

Voor romans is Marijke overgeschakeld op een e-reader. ‘Maar toen ik Een klein leven uit had, heb ik meteen de papieren versie

gekocht.’ Het gaat over vier vrienden, van wie het hoofdpersonage een onwaarschijnlijk traumatisch verleden heeft. ‘Hij wil niet geholpen worden, omdat hij ervan overtuigd is dat zijn vrienden dan geen contact meer met hem willen, terwijl het eigenlijk andersom is.’ Marijke herkent hierin de

‘Vooral het pleidooi voor de erkenning van de gevolgen van jeugdtrauma’s raakte me.’

Marijke las laatst ook nog de dichtbundel Verzamel de liefde van Bart Moeyaert.

‘Deze Vlaming schrijft heel toegankelijke gedichten.’ Dit bundeltje bevat gedichten over de liefde of het stoppen van de liefde.

Marijke leest een van de korte gedichten voor: ‘U is het kortste woord om van elkaar te houden.’ ‘Moeyaert brengt “u” binnen in liefdesrelaties; hierin schuilt immers een diepte, erkenning, eerbied. Heel mooi.’

(NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 7

•7

14-05-18 17:43

Accepteer dat de w

8 • coachlink

Binnenwerk CLM9.indd 8

magazine

14-05-18 17:43

Interview

e wereld niet klopt Een interview met Wouter Hart

Managers bedenken steeds weer regels, die de wereld beheersbaar maken. Succesauteur Wouter Hart laat echter overtuigend zien dat dit alleen lukt door de leefwereld van werknemers geweld aan te doen.

Zijn pleidooi tegen verdraaide organisaties en voor het centraal stellen van de bedoeling, blijkt precies te passen in de tijdgeest.

Tekst: Ad Bergsma

D

e opstap naar Wouter Harts loopbaan was misschien ongebruikelijk. In zijn opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming aan de Hogeschool Utrecht heeft hij zijn creatieve vaardigheden ontwikkeld. Hij hield zich bezig met maatschappelijke problemen, maar werd altijd uitgedaagd daar creatieve oplossingen voor te bedenken.

‘Ik heb tijdens mijn studie bijvoorbeeld marketingplannen ontwikkeld voor maatschappelijk organisaties. Dat deed ik dan niet in de vorm van enkele A4-tjes met een keurige samenvatting op hoofdpunten, maar in de vorm van een toneelstuk.’

Legpuzzel Hart vond hiermee niet zijn weg naar het theater, maar kwam via het Europees centrum voor dienstbaar leiderschap terecht bij een regulier adviesbureau. Hij keek daar de kunst van zijn collega’s af en hield zich bezig met de processen en kwaliteit van het management. ‘Ik werkte met een balanced scorecard en procesarchitectuur, eigenlijk precies de dingen die je oppikt als je zo’n MBA-opleiding in één dag volgt.’ De balanced scorecard is een hulpmiddel om de prestaties van bedrijven en werknemers te beoordelen op een manier die verder gaat dan de financiële prestaties, zodat er ook voldoende oog is voor de beleving van klanten en het personeel, de interne bedrijfsvoering en de ruimte voor ontwikkeling en groei. De visie van de organisatie wordt vertaald in concrete doelen en meetbaar en

‘Wat me weleens verbaasde was hoe ver anderen zich door dit proces lieten meeslepen.’

controleerbaar gemaakt. Waar de prestaties achterblijven bij de voornemens, vindt bijsturing plaats.

Hart: ‘Ik vond het echt heel erg leuk om te proberen zo’n legpuzzel helemaal kloppend te krijgen. Dat je alle processen in de organisatie in kaart kon brengen met meetbare resultaten, zodat de sturing zo gericht mogelijk zou kunnen plaatsvinden.

Wat me echter weleens verbaasde was hoe ver anderen zich door dit proces lieten meeslepen. Ik zag regelmatig dat de procesbeschrijving zo gedetailleerd werd dat deze zich loszong van de praktijk en dat er dan niemand meer was die daar vraagtekens bij plaatste.’

Losgezongen van de praktijk De bedachte wereld kan de werkelijkheid aardig in de weg zitten. ‘Een treffend voorbeeld komt van de timmerman die zich bij het UWV meldt vanwege werkloosheid. De markt voor zijn ambacht lijkt te zijn verdampt, maar er is nog wel veel vraag naar loodgieters. De timmerman wil zelf de opleiding tot loodgieter bekostigen, maar heeft dan wel enige tijd inkomensondersteuning nodig. Allemaal precies volgens de doelstellingen van alle betrokkenen, maar de uitvoerende ambtenaar kan toch geen toestemming geven. Het werkproces is namelijk zo beschreven dat iedereen zo snel mogelijk weer aan het werk moet. Beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt is de regel die daarbij hoort. De timmerman mag zich dus van het UWV niet inschrijven voor de loodgietersopleiding. Dat is natuurlijk idioot, juist omdat de analyse was dat er voor timmermannen weinig te doen zal zijn de komende tijd. Het uitgedachte model om de werkprocessen goed te laten verlopen, zingt zich los van coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 9

•9

14-05-18 17:43

de praktijk en verhindert dat praktische oplossingen gevonden worden.’

De observatie van Hart is niet uitzonderlijk in ons goed uitgedachte landje. Hart: ‘Een mooi voorbeeld komt ook van het team fraude van een Nederlandse gemeente. Het team had de opdracht fraude met uitkeringen aan te pakken en werd beoordeeld op de proces-verbalen die zij uitschreven. Niet onlogisch vanuit het standpunt van de managers gezien. Elk proces-verbaal is immers een teken dat er iemand is betrapt die zich niet aan de regels heeft gehouden.’ Het team had desondanks niet het gevoel dat er optimaal gebruik werd gemaakt van de eigen deskundigheid. Hart: ‘Ik vroeg ze om in te schatten welke maatregelen het meest zou kunnen bijdragen aan het terugdringen van het misbruik van uitkeringen. Men schatte dat niet meer dan twintig procent van die doelstelling gehaald zou kunnen worden door middel van de proces-verbalen, terwijl daar tachtig procent van de mankracht in werd gestoken.

‘De systeemwereld is te ver af komen te staan van de waardecreatie in de levens van de betrokken.’

Preventie zou volgens het team misschien wel veertig procent van het effect kunnen bereiken. Men zou bijvoorbeeld kunnen opletten wie allemaal in een dure auto komt voorrijden bij de uitkeringsinstanties. Hierover een vraag stellen, kan misbruik ontmoedigen. Dit gebeurde echter niet of nauwelijks, omdat de prestatie-indicatoren van de organisatie hier niet bij aansloten.’

Details en controle De frustraties over de papieren werkelijkheid zorgden er niet voor dat Hart het werken met de balanced scorecard zinloos begon te vinden. ‘Je kan organisaties een spiegel voorhouden waar een mismatch ontstaat tussen wat gedaan wordt en wat men eigenlijk zou moeten doen om een optimaal resultaat te behalen.’ Toch kreeg Hart het gevoel dat er iets wrong. ‘Ik zag managers die elke maandagmorgen besteedden aan het doornemen van een Excelsheet met 150 indicatoren over het werk dat gedaan werd. Als ergens een indicator op rood stond, liep hij de afdeling op en vroeg wat er veranderd moest worden.’

Het is natuurlijk een taakopvatting, maar bij Hart sloop er 10 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 10

onderhuids het gevoel in dat het allemaal te gedetailleerd en gecontroleerd was. ‘De systeemwereld is te ver af komen te staan van de waardecreatie in de levens van de betrokken. Uiteindelijk wil de gemeente bijdragen aan de kwaliteit van leven van mensen met een uitkering, maar de gebruikte systemen drijven daar te ver vanaf.’

De observaties van Hart over hoe de regels voor een goede samenwerking kunnen ontsporen, bundelt hij in zijn boek Verdraaide organisaties, dat een onverbiddelijke bestseller zou worden. Er gingen al meer dan 60.000 exemplaren van over de toonbank en Hart werd ook een veelgevraagd spreker. ‘Het grote voordeel van het succes is dat ik nu betaald kan doen wat ik voorheen vrijwillig deed. Ik was drie dagen per week bezig met werk, en twee dagen met voor mezelf uitzoeken wat het nu allemaal betekende. Dat laatste is inmiddels ook werk geworden.’

Frisse blik De kracht van Hart is dat hij zijn ideeën over organisaties zonder enig jargon en soms aan de hand van kleine anekdotes uit de doeken weet te doen. Wie Hart volgt, leert bijvoorbeeld ook zijn kinderen kennen en grote vraagstukken kunnen zomaar weerspiegeld worden in een voorval op vakantie of spelletjes spelen in de kroeg als het regent tijdens de fietsvakantie. ‘Misschien is het juist mijn andere opleiding en mijn gebrek aan boekenwijsheid, die me de gelegenheid geven met een frisse blik naar Nederlandse organisaties te kijken.’ Het grote verhaal blijft klein en herkenbaar.

Hart schreef Verdraaide organisaties samen met Marius Buiting, directeur van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in de Zorginstellingen (NVTZ). Ze vonden elkaar inhoudelijk niet aan de hand van een enquête over de tevredenheid over de zorg of economische prognoses over de stijgende zorgkosten, maar dankzij de kwetsbaarheid van de moeder van Buiting.

Thuis blijven wonen was voor Buitings moeder een wens, maar werd steeds moeilijker. Via onder meer de thuiszorg kwamen er op den duur twintig verschillende goedbedoelende professionals bij haar langs die allemaal gespecialiseerde zorg verleenden en hun eigen handelingetje kwamen verrichten.

Hart: ‘Dit waren ongetwijfeld allemaal heel lieve en deskundige professionals, maar het doel van de zorg, Buitings moeder een betekenisvolle dag bieden, werd niet gerealiseerd. Het veelvoud aan professionals die in- en uitliepen, maakten het leven van

magazine

14-05-18 17:43

moeder onoverzichtelijk en niet te behappen. Vervolgens werd tot ieders tevredenheid een einde gemaakt aan de professionele zorg. In plaats daarvan werd de overbuurvrouw zwart betaald.

Zij was weliswaar niet voor de zorg opgeleid, maar kende haar buurvrouw en was wel in staat bij te dragen aan betekenisvolle dagen.’

De overbuurvrouw zit in tegenstelling tot professionals niet gevangen in een specifiek handelingsperspectief. Hart: ‘Voor de diëtiste wordt gezond eten snel het doel. Als ik echter later in een verzorgingshuis terechtkomt, dan hoop ik dat er iemand is die het prima vindt als ik mij met patat dood eet. In een verpleeghuis zou de zorg zich moeten richten op de dingen die er voor de bewoner nog toe doen, maar de gesprekken daarover worden weinig gevoerd. Een belangrijke vraag die ik aan mensen stel, is hoe serieus zij het geluk van zichzelf en hun klanten nu eigenlijk nemen.’

‘Een belangrijke vraag die ik aan mensen stel, is hoe serieus zij het geluk van zichzelf en hun klanten nu eigenlijk nemen.’

Vanuit de bedoeling Hart denkt dat zijn boodschap zo veel weerklank heeft gevonden omdat die goed past in het maatschappelijk proces van verandering, waarbij de rijksoverheid steeds meer taken aan gemeenten delegeert. Hart: ‘De oproep van de politiek was om vraagstukken weer dichter bij de praktijk te brengen. Waarbij we samen meer kunnen bijdragen aan het terugvinden van de bedoeling. Mijn boek gaf mensen woorden voor waar het proces ontspoorde.’

Verdraaide organisaties legde de vinger op de zere plek en in zijn nieuwe boek Anders vasthouden probeert Hart meer een handelingsperspectief te bieden dat bijdraagt aan het werken vanuit een bedoeling. ‘Op papier ziet werken er prima uit. De zorg moet bijvoorbeeld passend zijn en dienstbaar aan het dagelijks leven van de cliënt, maar als we dat op de oude manier blijven organiseren, dan blijft de verandering steken in mooie woorden.’

Negen sleutels Hart spreekt van negen sleutels voor het werken vanuit de bedoeling. De eerste is ervoor te zorgen dat je het spel en de werkelijkheid niet verwart. ‘Vergeet bijvoorbeeld nooit dat je slechts een deel van de puzzel bent. Neem het gezin met schulden dat de auto de deur uit moet doen, waarmee de kinderen naar het speciaal onderwijs gebracht moeten worden.

Ze hebben zonder auto recht op een dure taxirit, terwijl een kleine financiële injectie om de auto te behouden voor iedereen goedkoper zou zijn geweest. Verlies nooit uit het oog wat je waarom wilt bereiken.’

De tweede sleutel van Hart is het centraal stellen van verhalen in de organisatie. Door met elkaar te delen wat er echt toe doet, krijgt de individuele werknemer een richtsnoer om zelf keuzes te bepalen. De algemene principes uitwerken vragen van ieder creativiteit en inzet om waar te maken, zodat niemand hersenloos de spelregels kan volgen.

De derde sleutel van Hart vraagt het reguliere denkproces op de kop te zetten. Begin niet met een abstracte analyse van het bestaande probleem en beleidskaders, maar denk na over wat je voor die ene mens in zijn of haar specifieke situatie kan betekenen. Hart: ‘Ik pleit voor het van klein naar groot denken, waarbij niet een set van sleutelprincipes over alle afdelingen uitgerold worden, maar waarin steeds opnieuw de vraag wordt gesteld: wat hebben professionals in de praktijk nodig om hun werk goed te kunnen doen?’

Een organisatie zou zo ingericht moeten worden dat ze dienstbaar is aan de professional, zodat die dienstbaar kan zijn aan de klant. De sleutels vier tot en met zes vragen de lezer echter wel om elke casus op zijn eigen merites te beoordelen. Hart: ‘Ik vraag mensen te kijken naar de geest van de regels in plaats van naar de letter, maar het is natuurlijk niet zo dat elke professional de persoonlijke voorkeuren zou moeten volgen. Als je bijvoorbeeld wilt dat treinen met het gehele spoornet in Europa uit de voeten kunnen, dan heb je juist één specifieke standaard nodig, die overal precies wordt nageleefd. Iedere afwijking leidt dan tot een slechter resultaat.’

Het laatste thema dat door Hart wordt uitgewerkt in sleutels is het creëren van een ondersteunende dynamiek. Managers zouden bijvoorbeeld werknemers meer kunnen aanspreken op

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 11

• 11

14-05-18 17:43

ISVW.COACHLINK.04.18.qxp_adv 25-04-18 12:59 Pagina 1

ISVW.NL MAAK ZE WIJZER! Voor een coach zijn filosofische vaardigheden onontbeerlijk om te helpen de juiste vragen te stellen bij levensen loopbaanvragen, ethische kwesties en organisatievraagstukken.

De ISVW biedt in samenwerking met topfilosofen beroepsopleidingen aan waarin je als professional filosofie leert toepassen. Alle cursussen en opleidingen van de ISVW zijn geaccrediteerd door NRTO, ANVW, CRKBO en Stichting Cedeo en daarnaast zijn er accreditaties voor afzonderlijke opleidingen. Kijk op isvw.nl/coach

DE KUNST VAN HET VRAGEN MOREEL BERAAD STELLEN

SOCRATISCH GESPREKSLEIDER

START: 14 EN 15 MEI 2018 (start ook op 8-9 okt. en 26-27 nov.) € 1.242,-

START: 8 EN 9 OKTOBER 2018 € 4.995,-

START: 20 EN 21 OKTOBER 2018 v.a. € 3.651,-

‘Echt begrijpen waar mensen het over hebben’

‘Leer ethisch reflecteren van Aristoteles, Nussbaum, Foucault en Socrates’

‘Hoe breng ik mensen echt met elkaar in gesprek?’

Met vragen kun je iemand verleiden of dwingen om stil te staan bij de gebeurtenissen van alledag. Dan ontdek je wat klanten, collega’s of medebestuurders precies willen. Wat houdt ze bezig? Wat bezielt ze? In de tweedaagse training ‘kunst van het vragenstellen’ leer je hoe je een verschil van mening echt kunt onderzoeken in plaats van er een ‘werkbare consensus’ uit te kneden. Deze training wordt door Hans Bolten gegeven met humor en speelsheid, maar ook met strengheid en onverbiddelijkheid.

In verschillende sectoren van de samenleving – zoals de gezondheidszorg, het onderwijs, de politiek en het bedrijfsleven – is er een groeiende behoefte aan ethische reflectie.

Deze beroepsopleiding voorziet in deze behoefte door professionals te leren methodisch te reflecteren op morele kwesties als gespreksleider. Docenten: Dick Kleinlugtenbelt, dr. Bert Molewijk, Margreet Stolper, prof. Guy A.M. Widdershoven.

In een socratisch gesprek gaan twee of meer mensen met elkaar in gesprek over een fundamentele vraag of kwestie die voor hen van belang is. De begeleider van een socratisch gesprek bemoeit zich niet met de inhoud van het gesprek maar stuurt actief op de vorm. In deze cursus maak je kennis met de theorie van Socrates en wat de rol is van de gespreksleider. Zo leer je op je eigen ma nier de fijne kneepjes van dit ambacht. Docenten: Hans Bolten en Kristof van Rossem.

FILOSOFEREN MET KINDEREN EN JONGEREN

FILOSOFISCH PRACTICUS

FILOSOFISCH KOMPAS

START: 15 EN 16 SEPTEMBER 2018 v.a. € 2.998,-

START: 13 EN 14 OKTOBER 2018 v.a. € 4.499,-

‘Samen nadenkend meer inzicht krijgen’

‘De filosofische gesprekshouding biedt inzicht, geen oplossingen’

START: 17 NOVEMBER 2018 € 325,- excl. boek à € 55,-

‘Oriënteer jezelf in de filosofie’

In elke situatie, vraagstelling, probleem of voorbeeld zitten filosofische dimensies: welke filosofische posities worden De belangstelling voor filosoferen met kinderen en De beroepsopleiding tot filosofisch practicus aan de ISVW ingenomen, welke tegenstellingen zijn mogelijk, welke jongeren groeit. Zelfstandig denken en oordelen, een richting kan het gesprek opgaan en welke filosofische onderzoekende en open houding, een goed gesprek voeren biedt deelnemers een intensieve scholing in wat de Gilde-methode is gaan heten: de door Harm van der Gaag denkbewegingen kunnen we herkennen? Door het ontwiken respectvol omgaan met anderen zijn belangrijke ontwikkelde Socratische gespreksdiscipline. Gesprekstech- kelen van dit filosofisch kompas kan een gespreksleider vaardigheden die mensen nu en in de toekomst nodig hebben. In deze opleiding leer je een gesprek met kinderen niek, psychodiagnostiek en kritisch denken komen aan bod. richting geven aan het gesprek zonder het denken van deelnemers over te nemen. Deze cursus is hoofdzakelijk een en jongeren tot een goed filosofisch gesprek om te vormen Vooraf vindt een toelatingsgesprek plaats. Docent: Harm zelfstudiecursus en biedt een voorbereiding op de opleiding van der Gaag. en te zorgen dat het ook filosofisch blijft. Docenten: Lies Filosoferen met kinderen en jongeren. Docent: Ed Weijers.

Pycke, Ieva Rocena, Ed Weijers.

DE BEROEPSOPLEIDINGEN VAN DE ISVW ZIJN VRIJGESTELD VAN BTW. DIT GELDT NIET VOOR DE VERBLIJFSKOSTEN. INTERNATIONALE a g a z i n e VOOR WIJSBEGEERTE | DODEWEG 8 | 3832 RD LEUSDEN | 033  465 07 00 | INFOISVW.NL | WWW.ISVW.NL 12 • c o a c h l i n k mSCHOOL

Binnenwerk CLM9.indd 12

14-05-18 17:43

ens-

hun verantwoordelijkheid. Hart: ‘Mensen hebben behoefte aan autonomie en meesterschap. Als je henzelf de eigenaar laat zijn van de eigen problemen, dan komen ze vaker met werkbare oplossingen. Het is belangrijk dat mensen zich daarin gesteund voelen.’

Alle

Perron 9¾

ar in

met estie cratisch prek e kene

De sleutels die Hart aanbiedt zijn echter zeker niet in beton gegoten. ‘Uiteindelijk gaat het erom dat mensen erin slagen de sleutels naar eigen hand te zetten. De klassieke filosoof Lao Tse zei al dat mensen zich eigenlijk door de oorspronkelijkheid van hun hart moeten laten leiden, maar als dat niet gaat door liefde. Als de liefde hapert, dan kan men nog altijd rechtvaardig handelen, en als ook dat niet lukt, kan je je richten op de zeden en gewoonten van je tijd. Met andere woorden, de regels zijn best nuttig en bruikbaar, maar ze bieden niet meer dan een schamele basis.’

‘Als je mensen de eigenaar laat zijn van de eigen problemen, dan komen ze vaker met werkbare oplossingen.’

en

Ergo, wie de sleutels van Hart zonder zelf na te denken opvolgt, heeft niet helemaal begrepen waar het om gaat. Zelf blijven nadenken en handelen, is de crux. ‘Op het einde van mijn boek vergelijk ik de zoektocht naar betekenis met de verhalen over perron 9¾ uit de Harry Potter-cyclus. Het is te vinden op een gewoon station in Londen, maar het biedt ook een doorgang naar een andere dimensie waar je andere dingen ziet en hoort.

Niet dat het daar allemaal zo geweldig is, want er zitten daar ook monsters en een tovenaar die je ouders heeft vermoord en die jou naar het leven zal staan. Toch is dit de plek waar de echte reis van Harry begint. Hij moet zichzelf overwinnen en heel hard door een muur heen lopen, zonder dat hij de garantie heeft dat het zal lukken en dat het geen pijn zal doen. Hij heeft ondanks alles het gevoel dat het niet anders kan. Uiteindelijk gaat het er dus om dat mensen zelf hun sleutels vinden. Het is goed mogelijk dat voor hen sleutel elf of twaalf, die ik helemaal niet heb beschreven, het belangrijkst is.’

WIN

Namens uitgeverij Vakmedianet mogen we drie exemplaren weggeven van Verdraaide organisaties en één congreskaart (t.w.v. ¤ 495,-) voor het event Verdraaide organisaties in het najaar.

Kans maken? Mail dan voor 1 september naar win@coachlink.nl.

zitten rden lke e ntwikder n lijk een leiding eijers.

W.NL

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 13

• 13

14-05-18 17:43

Soms moet je niet plussen en minnen sjaak vane

De voor- en nadelen tegen elkaar wegstrepen is niet altijd de beste keuzestrategie.

Kiezen is risico nemen, aldus filosoof en coach Sjaak Vane.

Je weet pas hoe een aardappel smaakt als je hem proeft.

I

‘

k dacht: ik koop gewoon een paar aardappelen’. Toen onze dochter psychologie ging studeren verdwaalde ze tussen de schappen. Aardappelen kopen is niet eenvoudig. Haar wanhoopskreet: ‘Je hebt droogkokers, kruimige en stevige, bintjes, eko en stamppot. En dan moet je ook nog een hele zak tegelijk kopen. En wat zijn nou weer eigenheimers?’

Kiezen als last Ik coachte ooit een jonge studente die tegen hetzelfde aanliep als onze dochter. Je weg vinden in de supermarkt is al een hele klus. Laat staan het vormgeven van je leven. Wat moet je doen?

Kim (voorheen Kimberley) zette vraagtekens bij ongeveer alles.

Ze twijfelde aan haar studie, haar vriendje en vooral aan zichzelf. Ze wilde dat ze minder over dingen nadacht. Minder intelligent was en gewoon tevreden kon zijn. Ze bewonderde de koe in de wei die schijnbaar tevreden herkauwde en de boer die ieder jaar dezelfde aardappelen pootte. Kiezen kan een last worden. Vooral als je de verkeerde strategie hanteert.

Als lijstjes niet werken Een veelgebruikte coachingstechniek is dat je de cliënt de gevolgen van zijn keuzes op een rijtje laat zetten. Vaak werkt dat ontnuchterend, doordat de consequenties van iedere keuze zichtbaar worden. Je zet alle voordelen links van de streep en alle nadelen in de rechterkolom. Dit soort keuzelogica lijkt simpel, maar werkt ze ook voor ieder probleem?

Die vraag stelt de Amerikaanse bedrijfskundige Sheena Iyengar in haar boek De Kunst van het kiezen. Ze deed onderzoek naar de manier waarop studenten een baan zochten. Er was een groep die veel informatie inwon over de baan. Deze studen14 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 14

ten hadden gesproken met een beroepskeuzeadviseur, ouders en vrienden. De andere groep ging nonchalanter te werk. Na zes maanden bleek de eerste groep 20% meer te verdienen dan de afgestudeerden die de eerste de beste baan hadden geaccepteerd. Wie een grondige afweging maakt, vindt een betere baan, kun je zeggen. Maar zijn deze young professionals ook gelukkiger? Dat bleek niet zo te zijn.

Dit soort keuzelogica lijkt simpel, maar werkt ze ook voor ieder probleem?

Werkgeluk Misschien was het hun perfectionisme, vraagt Iyengar zich af.

Dat verklaart echter niet alles, schrijft ze resoluut. De keuzemethode is niet geschikt voor het dilemma. De voor-versustegen-benadering richt zich namelijk op concrete, meetbare criteria. De emotionele overwegingen worden buiten beschouwing gelaten. Daardoor kan het averechts werken. Je kunt eenvoudig het salaris van twee verschillende functies vergelijken.

Je werkgeluk hangt echter meer af van de collega’s met wie je het kantoor deelt dan je loonstrook.

Terugwerkende kracht Mijn coachee Kim was geneigd om overal een lijstje van te maken. Ik moedigde haar aan om dit juist niet te doen. Wanneer we overweldigd worden door de enorme keuzemogelijkheden lijkt een rationele strategie de beste. In praktische

magazine

14-05-18 17:43

zaken is dat ook zo, denk ik. Maar meestal weten we niet wat de gevolgen van onze keuzes zijn. Dat ervaren we pas als we gekozen hebben. Pas met terugwerkende kracht kunnen we beredeneren waarom we ergens weg willen gaan. We kunnen niet beredeneren waar we naartoe moeten gaan. Vaak weet iemand wel waarom een baan niet bij hem past, maar niet wat hij dan wel moet gaan doen. Een andere strategie is dat we dit eenvoudigweg uitproberen. Kiezen betekent risico nemen.

Keuzedruk Waar Kim en andere studenten tegenop lopen is de druk dat zij op jonge leeftijd moeten weten wie ze zijn en wat bij hen past.

Of omgekeerd: wat bij hen past en daardoor wie ze zijn. De levensfilosofie waar een jonge generatie onder gebukt gaat, is het idee dat je vanaf je geboorte al weet wie je bent en dat daar vanzelf je keuzes uit voortvloeien. Het idee van een authentieke kern, je Ware Zelf die je in alle omstandigheden eenvoudigweg bent, is een onmogelijke opgave. Je hebt namelijk tijd nodig om uit te puzzelen wat bij je past. Je persoonlijkheid is geen gegeven, maar de uitkomst van een proces waarin je leert je smaak te ontwikkelen.

Je hebt tijd nodig om uit te puzzelen wat bij je past.

Volgens Sartre kon je ‘eigenlijk’ maar ook ‘oneigenlijk’ leven.

Het eerste betekent dat je niet doet wat anderen van je verwachten, maar bewust kiest wat bij je past. Sartre was een bevrijding voor wie wilde breken met tradities. Niemand hoefde je iets voor te schrijven. Je mocht kiezen. Wat nieuw was in de jaren zestig van de vorige eeuw, krijgen de kinderen van nu al op jonge leeftijd te horen. Je moet weten wat je wilt.

Telkens weer. Het losmaken van de knellende banden waar de Sartre-generatie mee worstelde, leidt tot hoogtevrees voor een onbegrensde toekomst.

Keuzekunstenaars Iyengar pleit ervoor dat we het idee van een perfecte persoonlijkheid als standbeeld terzijde schuiven, en onze identiteit leren zien als een dynamisch proces. Sartre noemt dat: ‘jezelf ontwerpen’.

Er waren wel wat gesprekken nodig voordat Kim zichzelf als een keuzekunstenares ging zien. Het idee erachter is dat je jezelf toestaat om uit te puzzelen wat bij je past. Kunstenaars maken niet voor niets schetsontwerpen. Het is niet zo dat ze op papier zetten wat ze van tevoren helemaal hebben uitgedacht.

Juist door hun schetsen begrijpen ze beter welke schilderijen ze eigenlijk willen maken. Je moet dus een streep durven zetten op een leeg vel en van daaruit verder durven gaan. Je weet immers pas hoe de aardappel smaakt als je hem hebt geproefd.

De aardappeleter Geen oude prak Jean-Paul Sartre (1905-1980) maakte het tot de kern van zijn filosofie: het leven is een keuze. Zelfs zoiets triviaals als het kopen van aardappelen, al doelde hij daar in eerste instantie niet op, is deel van het bewust vormgeven van je eigen leven.

We zijn veroordeeld tot een keuze. Want ook niet kiezen is een keuze. Sartre viel in de smaak bij een jonge generatie die genoeg had van de prak die hun ouders hen voorschotelden. Ze wilden nieuwe smaken ontdekken.

Persoonlijk heb ik een hekel aan kruimige aardappelen. Van die dampende brokkelige stukken die uit elkaar vallen op je bord.

Zou dat iets zeggen over mijn persoonlijkheid?

Onze dochter ontwierp een Psychologie Van De Aardappeleter. Wie niet van kruimige aardappelen houdt wil grip op het leven houden, schreef ze me. Dat ik van bintjes houd, wijst erop dat ik graag doorbijt. Ook vind ze de eigenheimer wel bij me passen. Daar ben ik het niet mee eens. Maar goed, dat is haar keuze. coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 15

• 15

14-05-18 17:43

foto: nadine maas

16 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 16

magazine

14-05-18 17:43

Column

Kiezen – maar als je nou niet weet wat je wilt?

ien van der pol Laatst stond ik op de pont over het IJ en was ik getuige van een gesprekje tussen een stel. De man vroeg: ‘Waar wil jij dit jaar naartoe op vakantie?’ Ik zag de vrouw schrikken, ineens keek ze schichtig om zich heen alsof ze steun zocht.

‘Ik weet het niet,’ zei ze, ‘wat wil jij?’

‘Mens, wanneer wil jij zélf eens wat?!’ was zijn antwoord. Hij was duidelijk geïrriteerd en deed er verder het zwijgen toe.

foto: nadine maas

Ik keek naar de vrouw, de uitdrukking op haar gezicht sprak boekdelen. Ik vermoedde dat binnen in haar emoties als angst, verdriet en ontreddering streden om de eer.

Om te kunnen kiezen moet je weten wat je wilt. Maar als je dat nou oprecht niet weet?

In mijn praktijk heb ik veel te maken met mannen en vrouwen die niet weten wat ze willen en die bijna in paniek raken van vragen als: wie ben je, wat wil je? De meesten zijn al heel vroeg hun identiteit (wie ben ik?) en hun autonomie (wat wil ik?) kwijtgeraakt. Of liever: ze hebben al heel jong hun eigen ik en hun eigen wil moeten opgeven.

Hoe kan dat?

Als ouders, en vooral moeders, niet in staat zijn om ons als kind te zien als separate individuen met een eigen persoonlijkheid en een eigen wil, voelen we ons onbewust in gevaar, want we zijn als jong kind volkomen afhankelijk van onze ouders. Kinderen willen zich uiten en doen dat met al hun energie. Maar als mama bijvoorbeeld steeds maar zegt: ‘Houd eens op met die flauwekul!’ of: ‘Ik heb nu geen tijd,’ of: ‘Stel je niet aan!’, dan houden we op met het tonen van onze emoties en het vragen van aandacht.

Als mama ons niet ziet als zelfstandig individu, maar als verlengstuk van haarzelf of als middel om haar eigen behoeften te vervullen, of als ze om welke reden dan ook niet beschikbaar is, dan krijgen we niet wat we zo nodig hebben: liefde en aandacht.

Dan worden we tot object gemaakt. Om toch bij mama in de smaak te vallen, laten we onze eigen behoeften varen en gaan we voldoen aan wat mama en papa van ons willen. Alles om erbij te horen, alles om lief

Alles om erbij te horen,

gevonden te worden. We zijn bereid alles op te geven omdat we volkomen afhankelijk van hen zijn. Dit is een identiteitstrauma. En een belangrijk kenmerk van een trauma is afsplitsing. Hoe klein we ook zijn, we zetten (onbewust) onze eigen behoeften en persoonlijkheid opzij en gaan ons identificeren met de wensen en behoeften van mama en papa. We verliezen ons gevoel van ‘zelf’ en voelen ons na verloop van tijd alleen oké als we aan de behoeften van anderen kunnen voldoen; we weten niet meer wie wij zijn en wat wij zelf willen. Dat is identificatie, geen identiteit. Dus hoe kun je kiezen als je je identiteit en autonomie hebt opgegeven?

Dan is de automatische reactie: ‘Wat wil jij?’

Het is overleven, niet leven.

Gelukkig kunnen we opsporen wat we ooit hebben afgestoten en het antwoord terugvinden op: ‘Wie ben ik?’ Dan kunnen we weer onze eigen keuzes maken.

Ien G.M. van der Pol is coach/counseler psychotrauma, gespecialiseerd in het IoPT resonantie-opstellingswerk en auteur van o.a. Coachen als Professie. www.ienvanderpol.nl, @ienvanderpol

alles om lief gevonden te worden.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 17

• 17

14-05-18 17:43

Een constant keuzeproces voor coach en coachee angelique bemelmans en fred van damme

Loopbaanadviseur en coach Fred van Damme en coachee Angelique Bemelmans gaan in gesprek over het thema ‘kiezen’.

Angelique kwam via UWV met een burn-out terecht bij Fred van Damme van Mens en Arbeid.

Conclusie: coaching is een constant en dynamisch keuzeproces, zowel voor de coach als de coachee.

18 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 18

magazine

14-05-18 17:44

F

red: ‘Het maken van een keuze betekent ook verantwoordelijkheid. Ik ben van mening dat “foute keuzes” niet bestaan; keuzes zijn niet alleen gebonden aan een persoon, maar ook aan een moment en omstandigheden. Je kunt op een later moment opnieuw een keuze maken, een andere keuze, zonder afbreuk te doen aan een eerder gemaakte keuze. Wij leven in een snel veranderende wereld die gelooft dat het leven oneindig maakbaar is; dat zorgt voor keuzestress en creëert soms een onterecht gevoel gefaald te hebben, omdat alles mogelijk moet zijn. En dat is niet zo. Het is ook een soort victim blaming; als iemand uitvalt met een burnout of zijn loopbaan wil veranderen, dan wordt dat soms gezien als falen en verkeerde keuzes maken. Niet durven kiezen is soms een kwestie van faalangst, onzekerheid en een zekere vorm van fatalisme. Het zelfbeeld en het wereldbeeld bepalen hoe wij keuzes maken.’

Angelique: ‘Ik herken dat victim blaming. Ik kon op een gegeven moment kiezen tussen het accepteren van een baan en het accepteren van financiële onzekerheid. Ik koos voor het eerste, ondanks mijn bedenkingen. Door mijn burn-out heb ik die keuze een aantal keer moeten verdedigen, maar ik kan het nog steeds niet zien als een “foute keuze”. Het is niet eerlijk om met de kennis van nu terug te kijken op keuzes uit het verleden.

Het boek The subtle art of not giving a f*ck heeft een mooie uitspraak over verantwoordelijkheid en schuld; verantwoordelijk zijn en schuld hebben zijn twee verschillende dingen. Je bent soms verantwoordelijk voor een keuze en de gevolgen, zonder schuld te hebben aan een probleem. Ik ben verantwoordelijk voor mijn burn-out, zonder dat het mijn schuld is.’

Keuzes maken bewust kiezen voor iets; kiezen voor een bepaalde opleiding, carrièreswitch etc. om een doel te bereiken. kiezen uit twee kwaden; noodgedwongen de minst slechte keuze maken. kiezen voor het niet maken van een keuze; de keuze overlaten aan omstandigheden, zoals een reorganisatie op het werk.

De beperkingen van de realiteit Fred: ‘Het maken van keuzes heeft altijd een intuïtief en rationeel aspect. Ik vind het belangrijk om ruimte te geven aan beide aspecten. Het gevoel, de wensen en ambities van een

coachee zijn absoluut belangrijk, maar als coach kies ik er ook bewust voor om de realiteit niet uit het oog te verliezen. Het is de taak van een coach om soms ook kritisch tegengas te geven, iemand uit te dagen om ook de keerzijde van de medaille te onderzoeken. Op deze manier zijn coachees in staat om een kwalitatief betere keuze te maken.’

Angelique: ‘Ik vind dat persoonlijk erg prettig; een coach moet geen cheerleader zijn, maar een sparringpartner.’

Kiezen voor kwetsbaarheid en gelijkwaardigheid Fred: ‘Ik zie coaching inderdaad ook als samen sparren. Vertrouwen, gelijkwaardigheid en respect zijn de basis voor een succesvol coachingstraject; ik ben dus niet bang om in de coaching ook heel bewust mens te zijn. Dat betekent dat ik soms persoonlijke ervaringen met de coachee deel. Ik heb nu absoluut mijn droombaan, maar ik heb ook keuzes moeten maken, moeten leren en proberen om op dit punt in mijn loopbaan te komen. Ik kies er soms bewust voor om een deel van mijn persoonlijke verhaal en ervaringen te delen om de coachee te ondersteunen.’

Ik ben verantwoordelijk voor mijn burn-out, zonder dat het mijn schuld is.

Angelique: ‘Het is soms intimiderend om constant alleen maar geconfronteerd te worden met succesverhalen. Het komt natuurlijk ook heel hard binnen op het moment dat je zelf een burn-out hebt, dus een realitycheck is dan helemaal geen slecht idee. Persoonlijke verhalen hebben dan meer waarde dan dooddoeners en clichés.’

Het waarom van keuzes is soms interessanter dan de keuze zelf Fred: ‘Kiezen betekent soms ook opnieuw kiezen. Ik noem dat “bijsturen om op koers te blijven”. Het is een mooie metafoor voor de veranderende en onvoorspelbare omstandigheden in het leven, die maken dat opnieuw kiezen, bijsturen, noodzakelijk is om op koers te blijven en de stip aan de horizon niet uit het oog te verliezen. Het geeft ook goed aan dat opnieuw kiezen geen kwestie van falen en verkeerde keuzes is. En dat geldt zeker ook voor loopbaanbegeleiding. Het is een misverstand om coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 19

• 19

14-05-18 17:44

te denken dat een carrière die niet meer bij iemand past, simpelweg een verkeerde keuze is geweest. Het waarom van een keuze is daarom soms interessanter dan de keuze zelf. Ik vraag mensen soms naar wat ze wilden worden toen ze klein waren; dat levert vaak ontzettend leuke en verrassende gesprekken op.

Ik zie dat in het waarom van die keuzes bepaalde kernwaarden naar boven komen, die aanknopingspunten voor de coaching bieden. Zelfs als iemand uiteindelijk een compleet andere carrière heeft gekozen.’

Angelique: ‘Ik bedenk me nu dat het inderdaad klopt! Ik wilde op een gegeven moment politieagent worden, maar ik ben klein en tenger gebouwd, dus fysieke kracht is niet mijn sterkste punt. Ik kon wel goed leren, dus misschien kon ik dan als advocaat iets goeds voor de wereld doen. Nee, dan moest ik ook schuldigen gaan verdedigen. Ik vond CSI een fantastische tvserie, maar ik ben ontzettend slecht in wiskunde, natuurkunde en scheikunde. Psycholoog en dierenarts hebben ook nog even op de lijst gestaan. Het werd uiteindelijk marketing en communicatie.’

Ik ben niet bang om in de coaching ook heel bewust mens te zijn.

Maak kennis met LVSC tijdens Congres Cross-over (14-11), het LVSC College (13-12) of één van de 40 workshops Waarom LVSC? • Netwerk van 2100 professionals in 14 regio’s • Tijdschrift voor Begeleidingskunde & kennisbank • Beroepsregistratie (optioneel) • Vindbaar voor opdrachtgevers • Word lid per 1 juli met code Clm518 en krijg 25% korting

20 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 20

magazine

14-05-18 17:44

Fred: ‘Ik zie dan als kernwaarden rechtvaardigheid, betekenisvol en een positieve bijdrage aan de wereld leveren. Klopt dat?’

Angelique: ‘Ja, dat klopt inderdaad. Ik heb in het verleden inderdaad geweigerd te solliciteren bij een grote naam in de medicijnindustrie. Ik vind het nasty business en dan kies ik inderdaad liever voor integriteit dan een fancy carrière op mijn CV.’

Op koers blijven met dashboardlampjes Fred: ‘Het maken van scherpe keuzes is de basis voor het bereiken van doelen; die stip op de horizon moet zichtbaar zijn.

Vervolgens is het een kwestie van op koers blijven met behulp van “dashboardlampjes”. Ik noem het dashboardlampjes, omdat het instrumenten zijn om te bepalen hoe goed de gemaakte keuzes bij de gekozen koers passen. Ik zou het niet willen vergelijken met navigatie-instrumenten, omdat die metafoor geen gevoelsmatige indicatie bevat. Ik weet dat mijn keuzes goed zijn, omdat ik nu over mijn werk aan het praten ben en merk dat ik daar energie van krijg; dat is voor mij persoonlijk een dashboardlampje en een hele belangrijke indicatie. Het is constant keuzes uitdagen en opnieuw kiezen om op koers te blijven.’

Het maken van scherpe keuzes is de basis voor het bereiken van doelen.

Angelique: ‘Ik vind het soms nog best lastig; dan is de snelheid prima, maar dreigt de benzine op te raken. Ik vind het wel een goede metafoor, omdat keuzes nooit simpele rekensommen zijn en soms een grote impact hebben. Bovendien hebben sommige keuzes ook impact op anderen. Ik heb besloten om in augustus te beginnen aan mijn bachelor; ik maak die keuze, maar die keuze heeft ook impact op anderen. Het is in vaktermen eigenlijk een soort stakeholdermanagement.’

Fred: ‘Precies! Ik zie dat als coach als een uitdaging. Het biedt soms ook interessante inzichten. Ik heb coachees gehad die in hun omgeving hulp aangeboden kregen, maar die hulp niet konden accepteren. Juist in die dynamiek liggen kansen en leermomenten. Ik ben als coach heel scherp op die dynamiek en de achterliggende redenen, zodat ik coachees ook op dat gebied kan ondersteunen.’

Het coachingsproces als dynamisch keuzeproces Angelique: ‘Ik denk dat coaching begint met kiezen voor verandering, leren en groeien. Ik heb heel bewust de keuze gemaakt om mijn burn-out aan te grijpen als kans om te leren en te groeien.’

Fred: ‘Ik heb gekozen om ook mensen in opdracht van UWV te coachen; ik vind het een uitdaging om mensen met meer complexe problematiek te coachen. Het is een misverstand dat deze mensen geen mogelijkheden hebben. Het betekent overigens niet dat ik alle dossiers accepteer; ik ben natuurlijk ook verantwoordelijk voor de keuze om een coachee te accepteren en ik ken mijn sterke punten als coach. Ik ben loopbaanadviseur, dus ik kies ook voor een focus op dat aspect.’

Angelique: ‘Ik heb natuurlijk een harde les geleerd op dat gebied, dus ik heb door deze aanpak heel veel aan de coaching gehad. Het kiezen voor een baan kan ontzettend veel impact hebben; op het runnen van een eigen bedrijf naast een parttime baan, reiskosten, gitaarlessen volgen, de mogelijkheid om naast het werk nog te kunnen studeren en inkomen. Ik vind het nog steeds heel erg fijn om met Fred te kunnen sparren. Ik merk dat ik nu ook echt anders naar vacatures en opdrachten kijk. Ik kies nu bewust voor mezelf en mijn doelen op de lange termijn. “Choose what you want to suffer for” vind ik in dit kader een mooie uitspraak. Die sluit ook wel mooi aan op de visie van Fred over bewust kiezen voor de voor- en nadelen van een keuze.’

Fred: ‘Ik zie het coachingsproces, ook van mijn kant, als een dynamisch keuzeproces. Ik werk bewust niet met een standaardaanpak. Ik kies ieder gesprek, samen met de coachee, de tools die ik op dat moment het beste kan inzetten om de coachee te ondersteunen.’

Angelique: ‘Ik merk dat ik door die aanpak ook een paar extra leermomenten mee kan pakken. Ik heb de vrijheid om opnieuw te kiezen welke onderwerpen op dat moment belangrijk zijn, zonder dat het een probleem is dat het “oude plan” dan even in de lade blijft liggen. Ik merk dat ik zo op een prettige manier kan oefenen met het inplannen van afspraken, nog even om hulp vragen tussen twee sessies et cetera.’

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 21

• 21

14-05-18 17:44

22 • c o a c h l i n k

magazine

Boom_adv_200x265_MyMethods_def.indd 1

08-05-18 10:58

Binnenwerk CLM9.indd 22

14-05-18 17:44

De favoriete werkvorm van...

Maaike Kester Kaarten voor een andere vorm van communicatie ‘Kennismakingskaarten werken vaak goed in coaching. Een kaart helpt om te beginnen vanuit het gevoel, dat is vooral fijn als je coachee veel nadenkt of praat. Maar ook voor jezelf om niet te veel te praten.’ Maaike Kester van 2KnowHow vertelt over haar favoriete werkvorm die te vinden is op werkvormensite MyMethods. Ze heeft daaraan meegewerkt en trapt daarom af in deze nieuwe rubriek.

‘De kaarten helpen om te beginnen vanuit het gevoel.’

Maaike geeft in sneltreinvaart een aantal mogelijke vragen om een kaart bij uit te zoeken: hoe voel je je nu, hoe ging het gesprek met je leidinggevende, wat wil je leren, waar krijg je energie van?

‘Door de visuele kant van de kaart legt je coachee een link met zijn gevoel en emoties. De woorden komen daarna vanzelf wel. De kaart kan als tussenportaal twee kanten op werken: van gevoelens naar gedachten of van gedachten naar gevoelens.’

Maaike is enthousiast over de mogelijkheden die deze eenvoudige werkvorm heeft. ‘Als ik het gesprek nog persoonlijker wil maken, pakken we beide onze telefoon en vertellen elkaar iets over de laatste foto. In Het Groot Werkvormenboek deel 2 beschrijven we die werkvorm ook en we geven er workshops in. Wanneer je aan

foto: nadine maas

‘Bij de werkvorm kennismakingskaart leg je je coachee een set afbeeldingen voor en vraag je om er een afbeelding uit te halen die bijvoorbeeld past bij hoe hij zich voelt.’ Maaike Kester vult meteen aan; ‘Je kunt ansichtkaarten nemen, afbeeldingen uitknippen, als ze maar divers zijn van kleur, afbeeldingen en stijl.’ De vraag die je stelt om een kaart uit te zoeken, kun je laten afhangen van het doel van de coaching, de coachee en de situatie. ‘Je kunt als kennismaking bijvoorbeeld vragen hoe je weekend was of hoe je terugkijkt op de afgelopen weken. Als je de kaarten later in het gesprek gebruikt of aan het einde, stel je een heel andere vraag en krijg je een aan soort gesprek.’

het einde van het gesprek de kaarten gebruikt, kun je bijvoorbeeld vragen; met welk gevoel ga je zo naar buiten? Welke kaart past bij je voornemen? Afhankelijk van het doel kun je hier in het volgende gesprek op terugkomen.’

Voor sommige leerstijlen maken de kaarten het makkelijker. ‘En de kaarten zijn juist moeilijker voor mensen die de neiging hebben om veel te denken en te praten. Dan helpen de kaarten om te beginnen vanuit het gevoel.’ De kaarten werken om diezelfde reden ook prettig voor Maaike. ‘Ik heb ook de neiging om veel te denken en praten. De kaarten dwingen me tot een andere vorm van communicatie’, lacht ze. Tot slot geeft Maaike adviezen om deze werkvorm succesvol te gebruiken. ‘Zorg allereerst voor heel diverse afbeeldingen, je kunt een stapel ansichtkaarten klaar hebben liggen hiervoor. Daarnaast is het belangrijk om bij de voorbereiding te bedenken: met welk doel wil ik deze werkvorm inzetten?

Daarna bedenk je de vraag die je je coachee erbij stelt en wanneer in het gesprek je de kaarten erbij pakt.’ (NvO)

coachlink magazine

• 23

8-05-18 10:58 Binnenwerk CLM9.indd 23

14-05-18 17:44

Help, ik kan niet kiezen!

24 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 24

magazine

14-05-18 17:44

mirjam van galen en raoul rossou

De meeste coaches zien vaak keuzestress als probleem bij hun coachees. Je ontkomt er dus niet aan om je hier in te verdiepen en dit aan te pakken. Maar … voor welke aanpak kies je?

Welke ingang gebruik je om bij de kern van het probleem te komen? En hoe vermijd jij hierin keuzestress bij jezelf? Mirjam van Galen en Raoul Rossou werpen licht op deze vragen.

K

euzes. We hebben er allemaal mee te maken: honderden tot duizenden per dag. Sommige onderzoekers spreken zelfs over 35.000 beslissingen. Per dag!

Dat deze grote hoeveelheid keuzestress oplevert, is niet verwonderlijk. Het probleem rondom keuzestress komt veel voor onder twintigers en dertigers, maar zeker niet onder hen alleen. Het komt voor in alle leeftijdscategorieën en in alle lagen van de bevolking. We leven in een maatschappij waarin alles maakbaar lijkt, inclusief je eigen geluk. Daarmee voelen we ons verantwoordelijk voor ons eigen succes – en ons eigen falen.

Keuzestress Veel psychische problematiek wortelt er tegenwoordig in dat mensen de greep kwijtraken op hun situatie en dat de draaglast groter wordt dan de draagkracht. Stress rondom het maken van keuzes heeft hier een belangrijk aandeel in. Om mensen te helpen om makkelijker, sneller en betere keuzes te maken, hebben wij het programma ‘Help, ik kan niet kiezen!’ ontwikkeld. Hierin ondersteunen wij mensen die last hebben van keuzestress. Het programma is opgebouwd volgens een vaste structuur. Deze manier van werken helpt niet alleen de coachees in hun proces, maar ook coaches in hun begeleiding.

Wij leven in een geweldige tijd, in een geweldig land, met de luxe om in alle vrijheid van alles te kunnen kiezen. Helaas voelen we ons, met dat geweldige leven dat we allemaal (kunnen) hebben, massaal slechter dan toen de keuzemogelijkheden beperkt waren. Hoe zit dat? Psycholoog Barry Schwartz

De grootste fout die je kunt maken, is continu bang zijn dat je er een maakt.

spreekt over het dogma van nu: het idee dat hoe meer keuzes wij als mens hebben, hoe meer vrijheid we ervaren. En hoe meer vrijheid we ervaren, hoe beter we ons voelen. Maar dat, zegt Schwartz, is absoluut niet waar.

Naast de vele voordelen van veel keuzes hebben, zijn er twee grote nadelen: • Het heeft een verlammend effect. De vele mogelijkheden die iemand heeft, zorgen ervoor dat het alleen maar moeilijker is om überhaupt een keuze te maken.

• Het maakt minder tevreden. Nadat iemand uiteindelijk uit al die mogelijkheden een keuze heeft gemaakt, komt er achteraf vaak vertwijfeling om de hoek kijken. Heb ik wel de juiste keuze gemaakt? Had ik het niet anders moeten doen?

Hoe meer mogelijkheden er zijn, hoe meer deze vertwijfeling toeslaat.

Beide aspecten zorgen ervoor dat het maken van een keuze vaak stress oplevert. Keuzestress heeft zo een negatieve uitwerking op iemands zelfvertrouwen, productiviteit en creativiteit. Het creëert spanning en een gevoel van onmacht en falen.

Waar werk je naartoe?

Ons brein is een wonderlijk orgaan. Zonder dat we ons hiervan bewust zijn, controleren onze hersenen alles wat we doen. Zo geven de hersenen direct signalen af als iemand zich ergens druk om maakt. Hoewel enige stress een bijdrage levert aan goed functioneren, levert voortdurende stress mentale en fysieke klachten op. Het is tijdens de begeleiding van een coachee dus belangrijk om rust en richting te creëren. Dat gebeurt door de aandacht te verplaatsen van de hinderlijke kant van een probleem naar de stip aan de horizon. Om verder te komen heeft het brein een doel nodig.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 25

• 25

14-05-18 17:44

Om gemotiveerd te blijven is het belangrijk om niet slechts een einddoel voor ogen te houden. Deel de weg naar het einddoel op in kleine stapjes: iedere stap is een haalbaar doel. Het is voor een coachee het effectiefst als hij eigenaar wordt van zijn eigen probleem en daarmee van zijn eigen oplossing. Laat de coachee zijn eigen doelen formuleren en stuur zowel de doelen als de verwachtingen hiervan bij waar dat nodig is. Door dit proces samen te doorlopen, staan jullie neuzen dezelfde kant op tijdens het werken naar die stip op de horizon.

Vier thema’s De kern van het programma ‘Help, ik kan niet kiezen!’ bestaat uit het werken in vier thema’s: voelen, angst, inzichten, doen.

Deze thema’s spelen allemaal een belangrijke rol in het keuzeproces. In ons werk is gebleken dat dit over het algemeen de volgorde is waarin coachees door hun proces heen gaan. Uiteraard zijn er geen harde grenzen tussen de thema’s en is een flexibele aanpak altijd mogelijk.

Voelen Het eerste advies dat iemand bij het maken van een keuze van anderen krijgt, is vaak: maak een lijstje met voor- en nadelen. Dit kan inderdaad goed werken en zo’n lijstje geeft zeker inzicht in de verschillende mogelijkheden. Maar alles wat iemand op dit lijstje zet, is bedacht. Met het hoofd dus. Een ongetwijfeld fantastisch functionerend brein.

In het thema ‘Voelen’ zetten we een stap terug, de stap vóór het denken. We gaan terug naar de eerste pure reactie van het lichaam: het voelen. Gevoel is veel wijzer dan het denken.

Iemands gevoel weet vaak direct of het iets wil of wat het ergens van vindt. Het lastige aan voelen is dat denken vaak luider klinkt en daardoor overheerst. Dat wat iemand echt wil, staat nooit kant-en-klaar voor de deur. Het komt niet luid schreeuwend op je afgerend: ‘Dit is wie jij bent, dit is wat je moet doen de rest van je leven!’ Wat het belangrijkste is, het diepste gevoel, komt in zacht gefluister naar iemand toe. Om dat te kunnen horen is het nodig om écht te willen luisteren naar wat gevoel vertelt.

De belangrijkste stap die iemand binnen het thema ‘voelen’ kan zetten, is zich bewust worden van het primaire gevoel bij een keuzemogelijkheid. We hebben het voelen teruggebracht tot de basis: voelt het goed of niet goed? Er zit geen uitleg van je lichaam bij, er is geen sterk verwoord argument nodig, geen doordacht verhaal. Slechts een simpel voelen: wil ik dit wel of wil ik dit niet?

26 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 26

Angst Voor veel mensen is angst geen aantrekkelijk thema om aan te werken. Toch is het een heel belangrijk onderwerp. Angst zit namelijk in de basis van veel onzekerheid en frustraties die bij het maken van een keuze naar voren komen. Om het maken van een keuze makkelijker te laten verlopen, is het belangrijk om terug te gaan naar die basis. Pas als je de fundamenten van een probleem aanpakt, kan er een structurele verandering ontstaan.

Je kunt niet falen, als je verwachting is dat zaken anders lopen dan je had gedacht.

Waar iemand vanuit gevoel iets heel waardevols toegefluisterd kan krijgen, kan angst de vorm aannemen van een negatief geladen gedachte. Deze belemmerende gedachte weerhoudt iemand ervan om te doen wat zijn gevoel hem ingeeft. Aangezien de mens zich van nature goed wil voelen, zijn wij vaak geneigd om angsten weg te stoppen of te negeren. Dit is echter zelden, misschien wel nooit, de oplossing. Door de angst uit te weg te gaan, geeft iemand in feite toe aan de macht van die angst. Hierdoor heeft angst de neiging om te groeien − met alle gevolgen van dien.

Om te leren van zijn angsten laten wij iemand in het thema ‘angst’ met zijn angstige gedachten in gesprek gaan. Nadat hij in eerste instantie de angst herkent en erkent, kan hij gaan zien welke positieve intentie de angstige gedachte ooit voor hem had. Als hij die positieve intentie helder heeft, kan hij de boodschap herformuleren en deze een positief geluid geven.

Deze positieve gedachte helpt om makkelijker en krachtiger keuzes te maken.

Inzichten Als coach werk je aan de ontwikkeling van je coachee. Voor veel mensen is zelfontwikkeling geen makkelijk, maar wel een heel waardevol proces. Als coach geloof je in het potentieel van de coachee. Toch kan de coachee makkelijk te veel aandacht richten op het negatieve, op alles wat hij nog wil veranderen of verbeteren. Naast alle voordelen van zelfontwikkeling kan dit een van de nadelen zijn. De belangrijkste stap in dit thema is daarom het krijgen van inzicht in de eigen kwaliteiten en krachten.

magazine

14-05-18 17:44

Eén belangrijk inzicht dat wij in onze begeleiding behandelen, willen wij hier extra onder de aandacht brengen. Ruth Chang, een filosofe die het maken van moeilijke keuzes bestudeert, ziet een moeilijke keuze als een keuze waarbij de ene uitkomst niet beter is dan de andere. De ene uitkomst heeft voordelen op het ene vlak, de andere op het andere vlak – maar geen van de uitkomsten is globaal gezien beter dan de andere. Moeilijke keuzes zijn niet moeilijk omdat iemand onwetend is over de beste optie.

Ze zijn moeilijk, juist omdat er geen beste optie is.

Aan de verschillende opties van een keuze hangen waarden. Rationeel als wij zijn, denken wij automatisch dat waarden wetenschappelijk te meten en vergelijken zijn. Het ene is niet beter dan het andere, maar het ene past wel beter bij iemand dan het andere. Moeilijke keuzes bieden iemand de ruimte om te oefenen in wat de belangrijkste waarden zijn, zodat hij met steeds meer overtuiging vanuit die waarden keuzes kan maken. In plaats van frustratie te voelen over moeilijke keuzes, zijn ze dus iets om dankbaar voor te zijn. Want ieder keuzeproces opnieuw bepaalt iemand weer een beetje meer: ‘dit is wie ik ben’.

Twijfel kost meer tijd dan doen en levert minder op.

lang niet de makkelijkste is. Het kost kracht en moed om concreet aan de slag te gaan met alles wat iemand geleerd en ontdekt heeft. Als coach is het belangrijk om iemand hier zowel in te motiveren en stimuleren als hem de rust en ruimte te geven die nodig is.

Kracht Door op deze manier met keuzes om te gaan, vermindert het aantal keuzemogelijkheden natuurlijk niet. Wel kom je zo makkelijker bij de kern van het probleem en vermindert de keuzestress. Dit zorgt voor meer zelfvertrouwen, productiviteit en creativiteit. Het helpt om krachtiger in het leven te staan.

Informatie opvragen en opgeven voor de online en offline programma ‘Help, ik kan niet kiezen!’ kan via info@helpikkannietkiezen.nl of via de website www.helpikkannietkiezen.nl.

YOUR INDIVIDUAL NATURAL COMPETENCE

Doen Bij het maken van keuzes gaat iemands aandacht vaak uit naar makkelijk te realiseren kleinere zaken. De impact daarvan is te overzien en het risico lijkt beperkt. Toch is dit risico groter dan iemand denkt. Door de aandacht eerst op de kleine zaken te richten, is er namelijk weinig tijd en aandacht voor de grotere, belangrijkere beslissingen en zaken. Vaak denkt iemand: dat komt later wel. Maar wanneer is later? En zit de tijd dan niet al volgestopt met alle kleine zaken?

Om te weten wat er onder ‘kleine’ en ‘grote’ zaken valt, is de belangrijkste stap in dit thema om iemands waarden en drijfveren te onderzoeken. Om de uitkomsten van een keuze de juiste betekenis te kunnen geven, is het noodzakelijk dat iemand hier inzicht in heeft. Op deze manier komt hij erachter wat hem intrinsiek motiveert en wat dus daadwerkelijk belangrijk voor hem is.

Gedragsverandering kost aandacht, energie en tijd. Toch zal er geen resultaat zijn zonder actie. De kracht zit in het ‘doen’ en in het blijven herhalen hiervan. In ons werk met mensen die makkelijker keuzes willen maken, blijkt dat deze laatste stap

KIEZEN VOOR DUURZAAM ONTWIKKELEN VANUIT NATUURLIJKE KRACHT? De kunst van het ontdekken van echt talent.

De ODC®-meting is een revolutionair psychometrisch assessment-tool en geeft binnen 15 minuten inzicht in natuurlijke drijfveren en nog te ontwikkelen talent.

ODC® maakt gebruik van een unieke combinatie van diepgaande vragen en instinctieve reacties op archetype beelden.

De meting biedt fundamenteel inzicht in menselijk gedrag en de onbewuste

aansturing die daaraan ten grondslag ligt.

ODC ondersteunt op drie gebieden: • Strategisch HR • Coaching • Transitie & leiderschap YINC is leverancier voor zelfstandige professionals en organisaties.

Ook kiezen op basis van natuurlijke drijfveren?

YINC international • +31 24 352 98 10 info@yinc-international.com • yinc-international.com

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 27

• 27

14-05-18 17:44

Winnen of verbinden

susan marletta hart

Hoogsensitieve personen weten vaak beter wat ze niet willen dan wat ze wel willen. Ze zijn er zo aan gewend geraakt vanuit hun onderpositie niet waargenomen te worden, dat de erkenning op de eerste plaats is gaan staan. Susan Marletta Hart schrijft over horizontale en verticale communicatie en hoe inzicht daarin kan helpen bij het maken van keuzes.

28 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 28

magazine

14-05-18 17:44

A

ls coach en trainer van hoogsensitieve mensen weet ik dat keuzes maken niet het grootste talent van de hooggevoelige persoon is. Dit maakt ook dat hooggevoeligen minder vaak leidinggevende functies krijgen; strategisch denken en knopen doorhakken is vanuit een empathisch perspectief lastig. In energetische bewoordingen: je verbinden met de energie van de ander is rekening houden met wat de ander voelt en beweegt. In een empathische, liefdevolle communicatie is de focus vaak veel meer op de ander gericht dan op jezelf of je doelstelling. ‘Wat wil jij?’ is eerder de uitspraak van een sensitief persoon dan ‘Dit is mijn doel!’

Hilariteit alom Elke medaille heeft zijn keerzijde en een kwaliteit kent ook een valkuil. Sensitieve mensen met goede ideeën zijn nog weleens gefrustreerd dat hun gepassioneerde boodschap niet overkomt en hun visie geen gevolg vindt. Waar komt dit toch door? Waarom luisteren anderen niet? Waarom ben ik niet overtuigend genoeg? Krijg ik mijn beslissing niet doorgedrukt?

In mijn training HSP in relaties verdiepen we ons in deze en andere dilemma’s via rollenspellen. Zo speelden we in de training van februari 2018 het volgende rollenspel: een vergadertafel op een hr-afdeling van een financiële organisatie, vijf drukdoende haantjes met veel egodenken en afgemeten handelen, en daartussen een sensitieve, bedachtzame hsp-coach die niet voldoende gehoord werd. Die iets inhoudelijks wilde vertellen, maar niet eens de ruimte kreeg.

Conflict en gevecht zijn zinvolle tools om de eigen positie te verbeteren.

Zo’n rollenspel zorgt altijd voor hilariteit alom. Want wat is er confronterender en inzichtgevender dan een persoonlijkheid spelen die je in het dagelijkse leven niet bent? En wat is er verrassender en grappiger als blijkt dat er ergens verborgen onder lagen en schillen van gedrag toch iets van dat andere karakter blijkt schuil te gaan? Hoe je kunt veranderen in het tegengestelde van jezelf met enkele tips en trucs! Die trucs zijn onder andere volume en lichaamstaal. We maakten onszelf groot en belangrijk, luid en onbuigzaam en vroegen aan de desbetreffende hsp’er: gaat het er ongeveer zo aan toe bij jouw bank?

Waarop het antwoord luidde: o, het mag wel een tandje erger en harder! We speelden dus met nog meer bravoure en mijn

cliënt, Sarah, om wie het rollenspel draaide, kwam wonderwel met enkele regieaanwijzingen van mij als trainer door deze muur van branie en stoutmoedigheid heen. Waarvoor zij van de groep een warm applaus ontving.

Horizontaal en verticaal Wat zijn zo de tips die ik aan mijn sensitieve cursisten meegeef? Laat ik allereerst de context schilderen, waaruit de tips voortkomen. Namelijk uit de theorie van de verticale en horizontale communicatie. Communicatie is een groot gebied, het omvat alle activiteit waarbij niet alleen mensen, maar alle levende wezens betekenissen uitwisselen door op elkaars signalen te reageren. Signalen worden heel vaak onbewust afgegeven, niet alleen in woorden, maar ook in lichaamstaal en uitstraling. Als je heel diep op zulke signalen inzoomt, merk je dat onder elke communicatievorm een van beide basisbehoeften schuilgaat: de behoefte om te verbinden of de behoefte om te winnen. Ik noem deze communicatievormen in mijn training en boeken respectievelijk de horizontale en de verticale communicatie, ook wel de vrouwelijke en mannelijke communicatiestrategie genoemd.

Daarbij is het belangrijk om op te merken dat ieder mens met beide behoeftes (en kwaliteiten) geboren wordt, maar meestal gaat een van beide domineren.

Horizontale communicatie is gericht op het wij-gevoel. Vanuit het verlangen om te verbinden en de aanname dat gespreksdeelnemers gelijkwaardig zijn, wordt een consensus nagestreefd. Anders gezegd: horizontale communicatie is altruïstisch en heeft als uitgangspunt: behandel de ander zoals je zelf behandeld wilt worden. Het belangrijkste doel is verbinden, saamhorigheid, en daarmee de tevredenheid en geluk van allen. In deze communicatievorm, die in de kiem vrouwelijk is, wordt vooral gecommuniceerd via taal en gevoelens.

Verticale communicatie heeft een compleet ander doel. Hier gaat het om winnen. En hoe kun je weten dat je wint? Door keer op keer de hiërarchie te bevechten. De in oorsprong mannelijke aard is zeer doelgericht, ieder handelt en denkt voor zichzelf. Hoe meer afgescheiden, hoe meer winst er valt te behalen. Het gaat dus niet om verbinden, maar om onderscheiden. Conflict en gevecht zijn zinvolle tools om de eigen positie te verbeteren. In deze communicatie wordt vooral gecommuniceerd met lichaamstaal en worden veel beslissingen genomen.

Het doet er eindelijk niet toe wat er besloten wordt, maar dat er een keuze gemaakt wordt. En vooral wie het besluit neemt. coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 29

• 29

14-05-18 17:44

Proactief versus twijfel Deze verschillen kunnen we eerst en vooral zonder oordeel tot ons nemen. Zonder meteen goed of fout te vinden, zien we de voor- en nadelen van beide strategieën. Een verticaal persoon zal gemakkelijk keuzes kunnen maken, hakt knopen door, en laat zich niet door gevoelens afleiden. Een horizontaal persoon is goed in verbinden, kan veel begrip en medeleven opbrengen voor de behoeftes van anderen. Een verticaal persoon is een goed strateeg en zal zich comfortabel voelen in leidinggevende functies. Een horizontaal persoon voelt zich thuis in de traditionele zorgtaken. Een verticaal persoon handelt proactief, kiest vooraf een richting en komt niet zo gauw meer op zijn keuzes terug.

De essentie van waar het je om gaat, is de hoofdprijs die je in de wacht wilt slepen.

Keuzes maken is een noodzaak en kwaliteit van de verticale, in oorsprong mannelijke persoonlijkheid. Dit maakt zijn handelen soms tactloos, onverzettelijk en het gevaar kan zijn dat het besluit minder verantwoord en weloverwogen is. Vaak moeten beslissingen snel genomen worden om de concurrent voor te zijn of de indruk van macht te wekken. Een horizontaal persoon is andersom geprogrammeerd: hij beslist langzaam, bedachtzaam, invoelend en overwegend. Hij ziet vele details en het hele plaatje, is reactief en opmerkzaam aangelegd. Wat wil de ander?

Wat is wijs voor iedereen? Wat zijn langetermijnconsequenties? Dit zijn belangrijke overwegingen bij het nemen van goede beslissingen. Maar de horizontale persoonlijkheid is echter ook vaak twijfelachtigheid, emotioneel en grillig in zijn besluit.

Een tweede taal De kunst in mijn ogen is nu om horizontaal aangelegde mensen het gevoel en de daarmee gepaard gaande trucs bij te brengen waardoor ze zich openen voor de verticale communicatie.

Andersom ontwikkelt een verticale persoon een grote meerwaarde als hij zich in de horizontale communicatie verdiept en hier de codes en de langetermijnvoordelen van begrijpt. Ik heb het in mijn trainingen dan ook regelmatig over het aanleren van een tweede taal. Ik zeg tegen de cursisten: ‘Het is niet de bedoeling dat je het andere wordt, maar het is wel handig als je die andere taal leert spreken. Het maakt je meer volkomen, meer heel, meer mannelijk en vrouwelijk in één persoonlijkheid 30 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 30

samengevoegd.’ En als ik hier dan ook een spirituele noot mag toevoegen: we worden in ons wezen meer één. We verworden tot een gezonde, uitgebalanceerde persoon met minder gevaar voor enerzijds afhankelijkheid en anderzijds eenzaamheid. Dit bekent ook dat we onze diepste angsten in de ogen moeten kijken; vaak de angst om zwakker te zijn of de angst om in de steek gelaten te worden. Maar ook andere patronen doen mee, zoals het verlangen naar erkenning. Dit is een proces waar ik mijn cursisten stap voor stap doorheen leid. Iedereen heeft een ander verleden en ander patroon. Er is fingerspitzengefühl, ervaring en vertrouwen voor nodig: tenslotte worden de deelnemers met hun diepte vrees geconfronteerd.

En soms zijn het heel concrete tips. Als het gaat om keuzes maken, leer ik de hoogsensitieve persoon om proactief te worden. Oftewel, bedenk van tevoren wat je doel is. Heb een focus, heb het eindresultaat in gedachten. Het gaat niet louter om het overtuigen van je meerdere, of om het opeisen van aandacht. Nee, het gaat om wat je daarna wilt bereiken, om wat je vervolgens wilt overbrengen. De essentie van waar het je om gaat, is de hoofdprijs die je in de wacht wilt slepen. Heel vaak weten sensitieve of horizontale mensen eigenlijk al van begin af aan niet goed wat ze willen. De focus ligt meestal bij Dat wil ik niet (meer)! Of : Dat gedrag vind ik zo vervelend! Maar als ik vraag: ‘Wat wil je dan wel?’, dan is het vaak lange tijd stil. Want de sensitieve of horizontale persoon is er zo aan gewend geraakt vanuit de onderpositie niet serieus genomen of waargenomen te worden, dat de erkenning op de eerste plaats is gaan staan.

Erkenning als een trofee Als we blijven hangen in het verlangen naar erkenning laten we een uitgestrekt veld van potentie onbenut, een vruchtbaar veld blijft braak liggen. Als we alleen maar gefocust blijven op het (negatieve) gedrag van de ander (Wat wil hij? Wat doet zij vervelend!), dan gaan we voorbij aan ‘Wie en wat ben ik?’ en ‘Waarom ga ik dit in de wereld zetten?’ Verticale mensen zijn anders, zij komen in een nieuwe situatie en gaan niet pas dan nadenken over wat ze willen bereiken, dat proces heeft zich daarvoor al afgespeeld. Makkelijk, want een verticaal persoon haalt erkenning als een trofee binnen, door zichzelf luidruchtig en belangrijk neer te zetten. Daar heeft een verticaal geen ander voor nodig. Grappig toch, hoe verschillend mensen zijn en hoe eenvoudig alles is terug te brengen tot die twee basisbehoeften: winnen of verbinden.

magazine

14-05-18 17:44

Boek

Zijnsgericht coachen

Zijnsgericht coachen Van overlevingspatronen naar authenticiteit

ko rt h ag e n & n u ijt e n

f red kort hagen ell en nu ijt en

Fred Korthagen & Ellen Nuijten, Zijnsgericht coachen 228 blz, 1e druk, 2017, Boom Uitgevers Amsterdam, ¤ 27,50 Hoe kunnen aangeleerde overlevingspatronen overstegen worden? Zijnsgericht coachen helpt mensen om zich bewust te worden van ineffectieve gedragspatronen en zich te verbinden met hun authentieke kern. Zo vinden zij een stevig anker in zichzelf, waarnaar steeds teruggekeerd kan worden. Hierdoor gaan mensen keuzes maken die echt bij hen passen. Dat leidt tot nieuw handelen in werk, studie of privéleven en tot een verdiepte bijdrage aan de omgeving. Zijnsgericht coachen biedt handvatten en voorbeelden die direct bruikbaar zijn in de coachingspraktijk. De benadering is gebaseerd op nieuwe psychologische theorieën, inzichten uit hersenonderzoek en moderne visies op persoonlijke en professionele groei. Het boek is gericht op begeleiders die diepgaand met mensen willen werken.

Maaike Boomstra

Hans Peijs

Evelien Bijl

Coach, workshopleider en trainer bij De Boomstraat, trainer coachingsvaardigheden bij post-hbo Hogeschool Rotterdam Cruciale coachvragen galmen na. Hoe krijgt een coachee het voor elkaar om niet in contact te zijn met zijn eigen kern? Welke ‘mind’neigingen zijn hem te snel af? Zijnsgericht coachen is een aanvulling op bestaande coachbenaderingen, op reflecteren op verleden en toekomst. Het hier-en-nu-coachen, gevoelscontact maken en focussen op verlangen en kracht maakt authenticiteit vrij, doorbreekt het lijden aan beperkende patronen. De coachee moet wel over voldoende ik-sterkte beschikken. Weten dat je meer bent dan gedachten, gevoelens, verlangens en lichaam en dit gedurende de dag gewaar zijn. Dat is de uitdaging! De vijfstappenmethodiek wordt helder beschreven en met direct toepasbare oefeningen verlevendigd. Een aanvullende training voor de zijnsgerichte coach die over een verruimd bewustzijn dient te beschikken kan geen kwaad. Lichaamsgerichte coaches hebben een voorsprong en enige affectie met spiritualiteit is een pre.

Eigenaar buro voor training, coaching en advies, gericht op samenwerking en communicatie vanuit je eigen ik Coaches heb je in alle soorten en maten evenals de coachingsmethodes. Wanneer coach je nou met de juiste methode? Dat lijkt lastiger dan het is, want eenieder laat zich coachen op zijn manier. Dat is ook waar het in coaching om draait. Zijnsgericht coachen is dus een goede aanvulling op de andere methodes. Het ontdekt de mensen achter het gedrag, dat is iets waar ik zelf ook graag mee werk. In mijn werk als coach en trainer is de mens zelf mijn instrument. Dit boek is daarin een goede aanvulling op de collectie van coachboeken. De cases, voorbeelden en oefeningen zijn zeker bruikbaar in de praktijk. Het boek ga ik dus zeker inzetten, zodat ik nog meer op zoek kan naar de mens achter het gedrag.

Coach voor hoogopgeleide perfectionisten bij Doelgerichte coaching Bij het lezen van de titel begin ik wat sceptisch aan dit boek. ‘Zijnsgericht coachen’, wat een dráák van een term. En dan zo’n foto op het omslag die rechtstreeks uit een screensaver lijkt te zijn gekopieerd: geitenwollensokken-alert! Gelukkig blijkt al snel dat dat reuze meevalt en tijdens het lezen van de eerste paar hoofdstukken word ik zelfs enorm enthousiast. Mijn verlangen om op een dieper niveau een verandering bij mijn cliënten te realiseren, blijkt overeen te komen met de visie van de auteurs op coaching. Ondanks de vele beschreven voorbeelden en oefeningen, blijft ‘zijnsgericht coachen’ een lastig op papier overdraagbaar thema. Een paar gesprekken die ik met cliënten voer volgens de methode leveren vooral frustratie op. Het wordt gewoon allemaal nét niet concreet genoeg. Misschien moet ik maar een cursusje volgen. Mijn nieuwsgierigheid is in elk geval geprikkeld ...

8

7

8 coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 31

• 31

14-05-18 17:44

Hoe vinden coachees

de coach die bij hen past?

32 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 32

magazine

14-05-18 17:44

sander goethals

Mensen moeten je kennen, mogen, vertrouwen en dan pas gaan ze in zee met je – dat geldt ook voor coaches en coachees. Maar hoe gaat dat kennen, mogen en vertrouwen dan in zijn werk? Sander Goethals behandelt in dit artikel zeven vragen die coachzoekenden stellen als ze hun coach uitzoeken.

I

k keek in de verte naar een eend die kopje onder ging in de sloot terwijl ik de stand van het land in mijn hoofd aan het beschouwen was. Coachingsland wel te verstaan. Een land waarin duizenden mensen coach zijn, tienduizenden een coach zoeken en wel honderdduizenden die een coach kunnen gebruiken. Deze groepen vinden elkaar grotendeels op basis van mond-tot-mondreclame, persoonlijke netwerken en via organisaties waar bepaalde coaches hofleverancier zijn. Dit terwijl de persoonlijke klik tussen een coach en cliënt toch voorop zou moeten staan. Nabijheid, of het nu qua locatie of in het netwerk is, zou een secundaire rol moeten spelen.

Eerst afstemmen, dan zenden Deze twee werelden spreken andere talen. De coachzoekende zegt namelijk: ‘Ik wil leren omgaan met mijn dominante baas’, of: ‘Ik heb last van stress en spanningen in mijn leven.’ De coach zegt zoiets als: ‘Ik kan mensen doorgronden, tot de kern komen van hun probleem en vervolgens laten inzien hoe ze eruit moeten komen.’ Het onderwerp maakt bij hen eigenlijk niet uit, want de route naar de oplossing is hetzelfde. Terwijl de coachzoekende juist zo gefocust is op zijn onderwerp.

Als coach zeg je het waarschijnlijk meerdere keren per week in je sessies tegen je coachees: ‘Eerst afstemmen op de ander en dan pas je boodschap zenden.’ Dit geldt ook voor een coach in (al dan niet virtueel) gesprek met een coachzoekende. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Welke onderwerpen moeten allemaal in dit eerste, verkennende gesprek langskomen? En in je online communicatie: hoe bouw je het contact op met je publiek? Welke taal kies je, hoe structureer je de informatie, welke voorkennis over coaching veronderstel je aanwezig en wat leg je uit?

Iemand die op een burn-out afstevent wil gewoon horen dat je al tweehonderd mensen uit hun burn-out hebt geholpen.

Het begint bij blijvende bewustwording dat het bijzonder is dat mensen juist jou kiezen als hun coach. Dat jij het vertrouwen krijgt om hen te begeleiden in hun leven. Dat is nogal wat!

Dit besef heb je nodig om je vervolgens te realiseren dat dit vertrouwen verdiend moet worden. Je kent het riedeltje vast wel, mensen moeten je kennen, mogen, vertrouwen en dan pas gaan ze in zee met je. Maar hoe gaat dat kennen, mogen en vertrouwen dan in zijn werk? Het spreekt voor zich dat je hiervoor dus wat over jezelf moet gaan vertellen, maar wat dan? In dit artikel behandel ik zeven vragen die coachzoekenden stilletjes stellen als ze hun coach uitzoeken. Ik baseer me hiervoor op een klein praktijkonderzoek dat ik heb gehouden bij het opzetten van mijn site Coachgezocht.nu. Hiervoor heb ik gesproken met verschillende mensen die een coach zochten of gezocht hadden. Ik heb hun de volgende vraag gesteld: ‘Waar let je nou op bij het zoeken naar een coach?’

Wat is je specialisme?

Vanuit het coachvak is het logisch dat je als coach een breed scala aan problematiek aankunt. Jouw werkwijze leent zich voor mensen met zowel een burn-out als een bore-out en je kunt ook wel wat met neerslachtigheid of relatieproblemen. Dit komt omdat je kijkt naar iemand zijn mechanismes, patronen, overtuigingen, drijfveren, energiebanen, chakra’s, et cetera. Maar iemand die op een burn-out afstevent wil gewoon horen dat je al tweehonderd mensen uit hun burn-out hebt geholpen en daarmee alles weet over dit gebied. Hoe specifieker je specialisme, hoe eerder iemand het gevoel krijgt dat hij/zij tot jouw doelgroep behoort.

Waaruit blijkt jouw kwaliteit?

Coachzoekenden zijn niet van plan hun ziel en zaligheid te leggen bij de eerste de beste coach (uiteindelijk doen ze het trouwens wel, want echt rondshoppen voor een coach lijkt niet veelvuldig voor te komen). Ze willen bewijs dat jij de specialist bent die je zegt te zijn. Het allerbeste hierbij is als je een coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 33

• 33

14-05-18 17:44

boek geschreven hebt, daar zijn mensen vaak echt van onder de indruk.

Een minder tijdrovend middel om kwaliteit uit te stralen, is het lid worden van een beroepsvereniging. Het imago van een beroepsvereniging is dat die leden in elk geval serieus met hun vak bezig zijn, bijvoorbeeld door proactief met kennisdeling bezig te zijn. Verder blijkt het ook bekend te zijn dat een beroepsvereniging veelal een gedragscode heeft die je als lid onderschrijft. Voor jou als professional heeft dit misschien weinig toegevoegde waarde, maar vanuit het perspectief van je klant is het iets dat meespeelt. Bedenk dat mensen je in dit stadium nog niet kennen en op zoek gaan naar houvast.

Maar je toekomstige cliënten zijn benieuwd naar de persoon aan de andere kant van de tafel.

sities ook eerder aanspreken met je loopbaancoaching. Als je vertelt dat je drie kinderen hebt, dan zal dit aanspreken bij iemand die wil werken aan zijn werk-privébalans. Het doel is om af te stemmen en contact te maken.

Waarom ben je coach geworden? En waarom ben je coach gebleven?

Een laagdrempelige manier om contact te maken met je toekomstige cliënt is door te vertellen over jouw pad dat uiteindelijk geleid heeft tot het vak van coach. Vertel over jouw drijfveren, je eigen zoektocht en eventueel jouw ervaringsdeskundigheid met een bepaalde situatie. Dat is waardevolle informatie waardoor een coachzoekende getriggerd raakt. Je kunt dit ook nog aanvullen met wat het vak van coach, toen je het eenmaal was, jou heeft gebracht. Een aanvulling op de vraag ‘Waarom ben je coach geworden?’ is de dan ook vraag ‘Waarom ben je het ook gebleven?’

Waar kun je mij mee helpen?

Wil je nog een stapje verder gaan, dan kun je nog voor een accreditatie gaan. Hier zitten harde eisen aan vast, vaak op het gebied van het aantal jaren ervaring, opleiding, bijscholing en intervisie/supervisie. Ook zijn er vaak meer kosten aan verbonden dan lidmaatschap van een beroepsvereniging, maar goed, het zegt dan ook meer over je kwaliteit.

Verder is het goed om je te realiseren dat kwaliteit een subjectief begrip is en je dus overgeleverd bent aan de perceptie van je klant. Die perceptie kun je voeden door bijvoorbeeld referenties van vorige coachingstrajecten te laten zien op jouw site.

Prima dat je jouw dure coachingsopleiding noemt en al je jaren ervaring, maar hoe is dit van toepassing op mij, vraagt je toekomstige coachee zich af. Mensen die een coach zoeken geven aan dat ze het antwoord op de vraag ‘what’s in it for me’ vaak zelf moeten invullen. Communiceer je specialisme op zo’n manier dat je toekomstige cliënten zich erdoor aangesproken voelen. Dat kan heel simpel door te vertellen waarmee je ze kunt helpen (stressklachten, midlifecrisis, rouwverwerking, et cetera), in plaats van productkenmerken te zenden als: ‘Ik gebruik NLP, ACT, TMA, RET, ...’

Wie is de persoon achter de coach?

Ben je zweverig?

Oké, nu weet je toekomstige cliënt wat je kunt en dat je goed bent in wat je doet, maar ‘Pas jij wel bij mij?’ is de volgende vraag die beantwoord moet worden in het (online) verkoopgesprek. Veel coaches vinden het prettig als de ander aan het woord is en ze zelf degenen zijn die het gesprek leidt. Maar je toekomstige cliënten zijn benieuwd naar de persoon aan de andere kant van de tafel. Vertel dus ook jouw verhaal, je professionele en persoonlijke achtergrond voor zover je je daar zelf comfortabel bij voelt. Sommige aspecten lijken niet relevant voor de coaching, maar ze hebben als doel dat de coachzoekende zich kan herkennen in situaties en ervaringen, of anderszins getriggerd wordt door jouw verhaal. Als je in je persoonlijke achtergrond bijvoorbeeld vertelt dat je leidinggevende ervaring hebt, dan zul je mensen op managementpo-

Deze vraag is niet negatief bedoeld, nog even blijven lezen …

Wat versta ik onder zweverig in relatie tot coaching? Zweverig heeft een negatieve bijklank, maar betekent gewoon ‘vaag’ of ‘niet concreet’. Zweverig is alles wat zich primair richt op het niet waarneembare deel van mensen. Het stukje van de ijsberg dat diep onder de waterlijn zit. Denk hierbij aan het onderbewustzijn, intuïtie of energiestromen. Als de inbreng van een coach niet toepasbaar is in het hier-en-nu, dan is dit een zweverige coach. Teksten als: ‘Het leven is overvloed en het leven dat ben jij’, of: ‘Zeg met heel je hart JA tegen het leven’ zijn dusdanig groot dat ze voor veel mensen niet direct concreet bruikbaar zullen overkomen en daarmee het stempel ‘zweverig’ krijgen.

34 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 34

magazine

14-05-18 17:44

Mensen die op zoek zijn naar pasklare antwoorden die passen in wat ze al kennen, haken hierdoor af. Maar er zijn ook ‘zweverige’ klanten, en die willen juist weten of ze met jou wel de juiste diepte kunnen bereiken. Het is prima als je je bezighoudt met het doorgeven van licht, liefde, bewustzijn, energie, reading, healing, energetische behandelingen of reiki.

Je kunt daarmee absoluut een doelgroep aanspreken. Alleen als je beweert niet ‘zweverig’ te zijn terwijl je iets dergelijks aanbiedt, realiseer je dan dat je een andere definitie hanteert dan veel van je klanten.

Wat je wel kunt stellen, is dat je zweverige materie concreet toepasbaar weet te maken. Dat coachees de achterliggende theorie niet zullen merken, maar wel het resultaat. Je kunt van zelf zeggen dat je wel of niet een zweverige coach bent, zolang je uitingen op je website, socialmediakanalen of elders dit beeld ondersteunen.

Van alle coaches in Nederland, waarom zou ik voor jou moeten kiezen?

Dan de hamvraag ‘Van alle coaches die zeggen mij te kunnen helpen, waarom zou ik jou moeten kiezen?’ Hier komt het uiteindelijk aan op gevoel, gunfactor of de persoonlijke klik tussen coach en coachee. Benoem dit ook gewoon! Benoem dat je van mening bent dat coaching mensenwerk is en dat het voor een deel te maken heeft met ervaren wat voor de coachee werkt.

Het mooiste middel om hierop in te spelen is kennismakingsgesprek gratis of tegen gereduceerd tarief aan te bieden waarin beide partijen kunnen kijken of de benodigde klik er is.

Een gratis kennismaking is geen uniek kenmerk meer aangezien het ongeveer de norm lijkt te zijn. Benoem dus ook vooral wat er volgens jou uniek is aan jouw dienstverlening, waaronder je prijs, je locatie of je flexibiliteit.

nice to meet

Woudschoten Hotel & Conferentiecentrum in Zeist is centraal gelegen op een bosrijk eigen landgoed van 45 hectare. Uitstekend geschikt voor één- en meerdaagse bijeenkomsten als trainingslocatie, om te vergaderen, voor business events maar ook als sfeervol hotel voor een weekendje weg.

Woudenbergseweg 54 3707 HX Zeist

T 0343 - 492 492 F 0343 - 492 444

E info@woudschoten.nl I www.woudschoten.nl

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 35

• 35

14-05-18 17:44

kennisbank tikelen uit ing en ing

kelijkse

ook en

Ontwikkel jezelf gebruik Coachlink!

Ontwikkel jezelf gebruik Coachlink!

Ontw gebru

Ontwikkel jezelf gebruik Coachlink!

Ontwikkel jezelf gebruik Coachlink!

Probeer Coachlink eerste maand GRATIS l € 18,50 per maand l maandelijks opzegbaar

l

Probeer Coachlink l

Probeer Coachlink

eerste maand GRATIS

eerste maand GRATIS kun je eigen programNIEUW In MyMethods l € 18,50 per maand ma’s samenstellen met werkvormen l maandelijks voor bijeenkomsten zoals teamopzegbaar sessies en coachgesprekken l

Online toegang tot de kennisbank l € 18,50 per maand met meer dan 2500 artikelen uit l maandelijks 190 boeken over coaching en persoonlijke ontwikkeling opzegbaar

Probeer Coachlink

l

eerste maand GRATIS

NIEUW

Online toegangkeer tot de kennisbank Ontvang per jaar het In MyMethods je eigen programl € twee 18,50kun per maand met meer dan 2500met artikelen uit Coachlink Magazine.

Een glossy ma’s samenstellen werkvormen l maandelijks 190 boeken over coaching en vol met artikelen, interviews en voor bijeenkomsten zoals teampersoonlijke ontwikkeling opzegbaar columns. sessies en coachgesprekken

Volg ons opOntvang Twitter, Facebook Online toegang tot de twee keer perkennisbank jaaren het LinkedIn NIEUW met meer dan 2500 artikelen uit Coachlink Een glossy Up-to-dateMagazine. met de wekelijkse 190met boeken over coaching enen vol artikelen, interviews nieuwsbrief persoonlijke ontwikkeling columns.

Ontvang twee keer jaar het In MyMethods kun per je eigen programCoachlink Magazine.

Een glossy Up-to-date met de met wekelijkse ma’s samenstellen werkvormen vol met artikelen, interviews en nieuwsbrief voor bijeenkomsten zoals teamcolumns. sessies en coachgesprekken

NIEUW

Online toegangkun tot de kennisbank In MyMethods je eigen programmet meer dan artikelen uit Up-to-date met2500 de met wekelijkse ma’s samenstellen werkvormen 190 boeken over coaching en nieuwsbrief voor bijeenkomsten zoals teampersoonlijke ontwikkeling sessies en coachgesprekken

www.coachlink.nl

www.coachlink.nl

Twitter, Facebook LinkedIn Volg ons opOntvang twee keer per jaaren het LinkedIn Coachlink Magazine. Een glossy vol met artikelen, interviews en columns.

Volg ons op

LinkedIn

LinkedIn Volg ons op Twitter, Facebook en Up-to-date met de wekelijkse nieuwsbrief 36 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 36

magazine

Twitter,

Facebook en

NIEUW

www.coachlink.nl

14-05-18 17:44

In m vo se

O C vo co

Ontwikkel jezelf gebruik Coachlink!

De crux van kiezen is verliezen

maaike thiecke en bianca van leeuwen Zal ik die ene baan nemen of die andere?

Zal ik voor mezelf beginnen of in loondienst? Zal ik eindelijk gaan studeren of eindelijk dat boek gaan schrijven? Zal ik een cursus volgen of een coach zoeken?

Zal ik meteen gaan werken of op wereldreis? Zal ik mijn mail lezen op zondagavond of juist niet?

Probeer Keuzestress heet dat. Grote en kleine keuzes.

Coachlink

NIEUW

foto: fred tigelaar fotografie

kedIn

Column

Het probleem met kiezen is gebaseerd op l misverstand. eerste maand GRATIS een Of eigenlijk twee misverstanden.

Allereerst: we hebben helemaal l € 18,50 per maand geen last van keuzestress. We hebben vermaandelijks liesstress.lTen tweede: kiezen zonder verliezen bestaat niet. opzegbaar De essentie van kiezen is ja zeggen tegen die ene optie (baan, partner, promotie, studie, reis, beroep, organisatie). En daarmee Innee MyMethods je eigen programzeggen tegenkun de (honderden) andere ma’s samenstellen met opties. Voor elke ja zeg je opwerkvormen z’n minst een voor bijeenkomsten paar keer nee. En dat voelzoals je. Bijteamelke keuze. sessies en coachgesprekken Als je keuzestress hebt, heb je dus verliesstress. En dat is volstrekt normaal. Verliesstress is part of the deal. Echt. Kiezen kan niet zondertwee verliesstress.

Ontvang keer per jaar het Dat je ’s nachts zwetend Coachlink Magazine.

Eenwakker glossywordt nadat je artikelen, (na maandeninterviews dubben) toch vol met engekozen hebt om je baan op te zeggen en ZZP’er columns. te worden, kan een teken zijn dat je verkeerd hebt gekozen. Maar niet per se. Het kan net zo goed een teken zijn dat je verliesstress hebt, wat niks met de inhoud van

de gemaakte keuze te maken heeft. Lees de verhalen over de ‘verwende millennials’ of de high potentials met hun benijdenswaardige keuzemogelijkheden: overbelast en ongelukkig. Verliesstress in optima forma.

Kiezen is namelijk ook verliezen van alles wat mogelijk is. Dat is de (volstrekt logische) prijs van de weelde van veel mogelijkheden hebben.

Het lastige is dat de meeste mensen denken dat een goede keuze rust geeft. Dat je opgelucht bent. Tevreden. Blij. Dat je ‘voelt dat het klopt’. Helaas. Het is niet alleen een illusie, we helpen onszelf daarmee onnodig in de problemen.

Dat je je niet alleen opgelucht en blij voelt als je (eindelijk) hebt gekozen, maar (ook) vaag ongerust en leeg is geen veeg teken; het is een teken dat je hebt gekozen. Punt.

Dat je het Spaans benauwd krijgt pal nadat je ja hebt gezegd op een baan, een reis hebt geboekt, je hebt ingeschreven voor een studie: helemaal niet raar. Je hebt ‘gewoon’ een risico genomen. En daar moet je mee leven. Een andere keuze ontslaat je niet van precies hetzelfde gevoel. Wat je ook kiest, verliesstress blijft.

Het lastige is dat de meeste mensen denken dat een goede keuze rust geeft.

En oooh, wat kunnen we goed smokkelen met verliesstress: • cognitieve-dissonantiereductie: ‘eigenlijk toch een stomme baan/vrouw/organisatie/functie/context’; • nog wat langer, uitgebreider, zorgvuldiger afwegen (= uitstellen van keuzes): daar wordt de verliesstress helaas alleen maar erger van; • opties open houden voor later: ik kies nu niet voor jullie/jou, maar wie weet over een paar jaar…; • alles tegelijk doen: twee banen/functies/studies, een beetje loondienst en een beetje ZZP; • wachten tot het ‘goed voelt’: kun je lang wachten.

Als we al die mensen met keuzestress nou eens een verliesstress-training zouden aanbieden. En dan niet een verliesstress-reductie-training maar een verliesstress-onderogen-zien-training …! Plus een beetje troost.

Want dat helpt ook bij verliesstress.

Maaike Thiecke en Bianca van Leeuwen schreven de bestseller Systemisch TransitieManagement (2013) en 13 heilige huisjes over managen aan diggelen (2016).

Als coach kun je bij Plan B terecht voor de training Systemische individuele coaching.

Het Zevenmijlsprogramma is geschikt voor organisatiecoaches. www.bvplanb.nl

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 37

• 37

14-05-18 17:44

Keuze in rouw en verlies? peter tomesen

Er zijn situaties waarin standaard interventies uit de coaching of therapie niet werken, zo betoogt Peter Tomesen. Cliënten die coaching zoeken na een ingrijpend verlies hebben immers niet zo veel te kiezen. Maar wat kun je als coach dan voor ze betekenen?

I

n mijn vak als rouw- en verliesbegeleider krab ik even achter mijn oren bij het begrip ‘keuze’. Mijn cliënten komen immers naar mij toe omdat hen een ingrijpend verlies is overkomen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, gaat dit niet alleen over een verlies na overlijden. Er zijn ook zogenoemde ‘levende verliezen’. De rouwreacties na een ‘levend verlies’ worden nogal eens onderschat, maar zijn vaak identiek aan het rouwproces waarin mensen terechtkomen na het overlijden van een dierbare.

Samengevat zijn de belangrijkste verliezen: • Verlies door overlijden • Verlies van gezondheid • Verlies van je partner door scheiding • Verlies van werk • Vermissing Je zult het met mij eens zijn dat er bij bovenstaande verliezen geen sprake is van keuze. De rouwreacties die kunnen optreden, worden weleens samengevat als het verlies van de KERN: • Kontrole: machteloosheid, het gevoel de controle kwijt te zijn over het leven.

• Eigenwaarde: het gevoel zonder datgene wat kwijtgeraakt is geen bestaansrecht meer te hebben.

• Rechtvaardigheid: gedachten dat het niet eerlijk is en een opdringende en zich herhalende vraag: ‘Waarom is dit mij overkomen?’

• Nu (in relatie tot de toekomst): het idee dat er geen sprake meer is van enig toekomstperspectief.

En daar sta je dan, met lege handen. Bekende coachingsvragen als waar ben je nu, waar wil je heen en wat houdt je daarin tegen, werken in het begin van rouw- en verliesbegeleiding pijnlijk en contraproductief. Er is een grote kans dat de cliënt zich omdraait en dat je die nooit meer terugziet in je praktijk.

Ook opmerkingen als: ‘ga eens uit je comfortzone’, ‘jij kunt

38 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 38

kiezen’ of ‘ga eens in je kracht zitten’ kunnen schadelijk zijn en fnuikend voor de coachingsrelatie. Daarom is het mijn overtuiging dat rouw- en verliesbegeleiding een vak part is: standaard interventies uit de coaching of de psychotherapie werken niet.

Schijn bedriegt Je zult, dit lezende, nu misschien afhaken omdat er geen sprake is van keuze bij rouw en verlies, maar blijf toch even bij mij, want de schijn bedriegt. Het geheim van rouw- en verliesbegeleiding, en al helemaal in het begin, is simpelweg aanwezig zijn. De kernvraag die een rouw- en verliesbegeleider zich hierbij moet stellen zijn: mag de cliënt er zijn met wat alles wat er zich aandient? Er zijn met de machteloosheid, de afwezigheid van elke zin, de wanhoop, het schrijnende verdriet, het gemis?

Kun jij als coach al die emoties verduren zonder ze op te lossen of de cliënt op zijn keuzevrijheid te wijzen? Het begrip ‘verduren’ is een belangrijk onderdeel van professionele opleidingen tot rouw- en verliesbegeleiding. Verduren betekent niet: helemaal opgaan in het verdriet van de ander. Want dan is dit werk niet vol te houden. En bij te veel ratio krijgt de cliënt het gevoel met een koude kikker te maken hebben. Het is de interne afstemming tussen afstand en nabijheid, dat heeft de rouw- en verliesbegeleider te doen. En vooral luisteren, niet in oplossingen denken, stiltes toelaten zonder die als pijnlijk te ervaren, warmte geven, begrip tonen.

Met heel je hart Het is die ruimte waardoor de cliënt na verloop na een aantal gesprekken wellicht weer een ontluikende keuzevrijheid kan gaan ervaren. Daarvoor heeft een cliënt het misschien wel

Maar wat als de telefoontjes opdrogen of het begrip van je werkgever afneemt?

magazine

14-05-18 17:44

nodig om talloze keren hetzelfde verhaal vertellen. Het woord presentie is daarin voor de coach het belangrijkste. Erbij blijven met heel je hart, je geduld behouden.

Diverse statistieken wijzen uit dat % van de mensen zonder hulp een rouwproces doorlopen. Het is dus die % van de mensen in rouw die hierbij ondersteuning nodig heeft. En die hulpvraag komt pas een halfjaar tot een jaar na het geleden verlies. Tot die tijd is er vanuit de omgeving nog de natuurlijke ondersteuning en begrip. Maar wat als de telefoontjes opdrogen, het begrip van je werkgever afneemt en de omgeving vindt dat de rouw nu maar eens moet ophouden? Dan slaat de schaamte toe. Veel cliënten trekken zich dan terug in hun eigen schulp. En dan beginnen de problemen pas echt goed en wordt de vraag naar begeleiding groter.

Een rouw- en verliesbegeleider werkt gestructureerd. Dat begint met een coping/supportanalyse. Welke persoonlijkheidseigenschappen zorgen ervoor dat de cliënt het verlies al of niet ‘kan dragen’? Welke support ervaart de cliënt in zijn omgeving, van vrienden, familie, collega’s?

De zachtere kanten van het leven In de persoonlijkheidseigenschappen van de cliënt zit in eerste instantie amper vrije keuze. De wijze bijvoorbeeld waarop iemand in zijn vroege jeugd gehecht is (veilig, ambivalent of onveilig) heeft een voorspellende waarde voor de wijze waarop iemand rouwt na een ingrijpend verlies. Veel later in een rouwproces echter, kan een cliënt te maken krijgen met veranderende waarden en normen. Hoe vaak heb ik niet gezien en gehoord hoe mensen dan zaken die ze eerst belangrijk vonden niet meer belangrijk vinden en ze andere zaken die eerst niet belangrijk voor hen waren nu wel belangrijk gaan vinden.

Zaken die de cliënt dan vaak schrapt van zijn prioriteitenlijstje zijn: veel geld verdienen, materieel bezit, carrière, werk, status en aanzien. Daarvoor in de plaats komen dan vaak zaken als: vriendschappen, meer tijd doorbrengen met dierbaren, liefde.

Kortom, vaak de wat zachtere kanten van het leven.

Welke vriendschappen zijn nog helpend in je leven en welke niet? Van welke vriendschappen zou je afscheid willen nemen?

Past het vak dat je ooit heb gekozen nog wel in wat je nu nodig hebt en wilt? Hoe zou het zijn om ergens anders te gaan solliciteren? Hoe lijkt het je om je te laten om- of bijscholen? Hoe veel uur wil je nog werken? Heb je het nodig om arbeidstijdverkorting met je baas te bepreken? Zou het een idee zijn om te gaan verhuizen? Welke hobby’s zou je willen oppakken?

Het is pas in dat stadium van de begeleiding dat cliënten opkrabbelen na al dat verdriet en die strijd. En weer keuze gaan ervaren daar waar dat eerst volledig verdwenen was. Even terug naar begrip de KERN, dat is ons vak, mensen langzaam weer terug brengen bij hun KERN: • Het gevoel de Kontrole over hun leven weer terug te hebben.

• Daardoor een toenemend gevoel van Eigenwaarde, dat het leven met nieuwe keuzes de moeite waard is • Dat de Rechtvaardigheidsvraag er minder toe doet en geleidelijk plaatsmaakt voor het inzicht dat wij allemaal vroeg of laat, met ingrijpende verliezen te maken krijgen.

• Dat in het Nu nieuwe kansen en uitdagingen liggen die toekomstperspectief bieden.

Dit betekent niet dat het gemis en het verdriet helemaal verdwenen zijn. Het zal regelmatig de kop op blijven steken. En dat mag er zijn, weliswaar met een andere kleur…

En hier is waar in rouw- en verliesbegeleiding het begrip keuzevrijheid om de hoek komt kijken. Als de cliënt met de veranderende waarden op de proppen komt, is dat als het ware het startsein voor de rouw- en verliesbegeleider. Dan is het zaak de cliënt op empathische wijze te begeleiden in het in overeenstemming brengen van de nieuwe waarden met de levensstijl. coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 39

• 39

15-05-18 12:49

1-JARIGE BEROEPSOPLEIDING TOT COACH PRACTITIONER Het fundament voor 1-op-1 coaching Nieuwe perspectieven bieden nieuwe kansen.

Bij Alba-academie leiden we coaches en leiders daarom op vanuit Inclusive Leadership.

Een inspirerende methode die het denken, doen, voelen en zijn verbindt.

Zo brengen we het vuur weer terug in mensen, teams en organisaties.

STARTDATA AMSTERDAM zaterdag 29 september 2018 ARNHEM woensdag 26 september 2018 UTRECHT vrijdag 28 september 2018 VELDHOVEN vrijdag 28 september 2018 VELDHOVEN AVOND woensdag 19 september 2018

“Mensen komen in beweging als zij van binnenuit gemotiveerd zijn.”

link magazine 40 • c o a c h Locht 117, Veldhoven | tel: 040-2955999 | secretariaat@alba-academie.nl | www.alba-academie.nl

advertentie_dagvdcaoch_mei2018_v5_FORMAAT200x265.indd 1 Binnenwerk CLM9.indd 40

4-5-2018 13:41:15 14-05-18 17:44

De coachstijl van...

Thijs Sins ‘De coachee geeft zelf de antwoorden.’

neel inzicht te geven. Heel mooi vind ik de vergevingsoefening. Deze is gebaseerd op NLP en een Hawaïaanse oefening. Je vergeeft hierbij jezelf en de mensen die je een belemmerende overtuiging hebben gegeven. In feite geef je de overtuiging terug en op dat moment valt dit deel van je overtuiging weg.’

‘De filosofische houding, inzichten van oude meesters en filosofische boeken zet ik in bij mijn coaching.’ Thijs Sins noemt zichzelf dan ook een filosofisch coach.

‘Mijn gesprekstechnieken en niet-oordelende houding onderscheiden mij.’

foto: elisabeth van sandick

Hij coacht vooral mensen die een levensvraag hebben; over carrière, angst, een crisis of zingevingsvraag. ‘Het zijn hogeropgeleiden die wat willen bereiken en daarvoor hard hun best doen, maar zichzelf belemmeren. Ik help ze hun volledige potentieel te benutten.’ Filosoof Thijs Sins gebruikt daarbij onder andere socratische gesprekstechnieken. ‘Dat is vooral de manier van vragen stellen. Dan vraag ik door op een antwoord – dat mag best kritisch zijn om zo een antwoord te toetsen aan de realiteit.’

Uiteindelijk leidt dit tot een inzicht dat de coachee zelf nog niet had.

Thijs vertelt dat iemand vaak in een bepaalde lijn van antwoorden zit. ‘Met verdiepingsvragen ga ik naar de crux van de zaak en zo leg ik inconsequenties bloot.

Daarbij ben ik de katalysator; de coachee geeft in feite zelf de antwoorden.’ Hij illustreert dit aan de hand van subjectieve overtuigingen die ieder mens heeft. ‘Als je jezelf niet goed genoeg vindt, zie je dat mensen je niet goed behandelen en word je hierin bevestigd. Deze vervorming kan verstrekkende gevolgen hebben; angsten, boosheid, verdriet. Ik help de coachee om deze overtuiging te ontmantelen, zodat hij zelf

In zijn coaching gebruikt Thijs inzichten en verhalen van klassieke filosofen. ‘De confucianistische denker Mencius heeft een mooie vergelijking om te laten zien dat ieder mens waarde heeft. “Als iemand in de put valt, trek je die persoon eruit. Je gaat niet eerst vragen wat iemands nut is”, schrijft hij. Deze vergelijking gebruik ik bij mensen die uitgaan van een negatieve zelfwaardering.’ Ook Rousseau haalt hij weleens aan, die heeft een fijnzinnige theorie over eigenwaarde.

‘Mencius laat zien dat ieder mens waarde heeft.’

tot de conclusie kan komen dat hij geen reëel beeld heeft.’

Hiervoor gebruikt Thijs een palet aan oefeningen en methoden. ‘Ik kies wat past bij de persoon. RET gebruik ik veel om ratio-

Veel van zijn coachees voelen zich afhankelijk van de mening van anderen, vertelt Thijs. Misschien omdat zijn praktijk redelijk dicht bij de Zuidas zit. ‘De ene mens excelleert op Facebook, de ander in geld verdienen of maatschappelijk. Je kunt niet overal succesvol in zijn. En zelfs als je een bepaald niveau hebt bereikt, zijn deze mensen niet tevreden; vergelijken is immers altijd relatief. Ik help hen om het goede leven te vinden. Hoe zorg je ervoor dat je bevrijd wordt door de mening van anderen? Gelukkig geeft iedere filosoof zijn mening hoe je het goede leven kunt bereiken.’ (NvO)

coachlink magazine

• 41

018 13:41:15 Binnenwerk CLM9.indd 41

14-05-18 17:44

Ik ben een meedwanger!

42 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 42

magazine

14-05-18 17:44

thea van bodegraven-boonstra

Als je een ouder, partner of kind hebt met een angst- of dwangstoornis zit je vast in het patroon van de ander. Je hebt geen keuze. Je moet dingen wel of niet doen. Vanuit haar eigen ervaring heeft Thea van Bodegraven ontdekt dat er wel een keuze is. Een keuze die begonnen is bij haar en die een positief effect heeft gehad op haar gezin.

W

ie ben ik? Thea, 50 jaar en ervaringsdeskundig meedwanger en vermijder. Goed in meebewegen en mezelf vergeten. Goed in schaamte voelen en de vuile was binnen hangen. Goed in ‘gekke, debiele’ dingen doen omdat een ander dat van mij eist. Dit heb ik zo’n achttien jaar volgehouden. Toen er, twaalf jaar geleden, bij mijn partner en kind een angst- en dwangstoornis werd gediagnosticeerd, begon ik eindelijk mijn eigen diagnose te erkennen. Ik was een meedwanger!

Vanaf toen ben ik dingen anders gaan doen. Niet meebewegen, maar grenzen aangeven. Niet nee zeggen en ja doen, maar nee zeggen en nee doen. Niet reageren uit angst, maar uit rust.

Nu begeleid ik mensen die een naaste hebben met een angstof dwangstoornis of andere ggz-diagnose. Ik heb mijn keuze gemaakt.

Wat ben ik blij met de tijd waarin we leven. We mogen keuzes maken. Móéten dat bijna. Er is veel aandacht voor. Het maakt dat coaches werk hebben. Maar wat als je in een situatie zit waarin je geen keuze hebt? Als je kind, partner of ouder je oplegt wat jij wel en niet mag doen? Wat als er sprake is van een (al niet of niet gediagnosticeerde) ggz-diagnose bij jouw gezinslid?

Emotionele chantage Jasper woont samen met Elise. Hij houdt ervan om op tijd weg te gaan als ze ergens hebben afgesproken. Voor Elise is dat onmogelijk door alles wat ze moet doen vanuit haar angst en dwang. Gevolg is dat ze bij elke afspraak te laat komen. Jasper heeft al vaak bij de voordeur gestaan en geroepen naar Elise dat hij nu weggaat. Elise raakt dan in paniek. Jasper legt op een boze toon uit dat het geen zin heeft om nog een halfuur voor de kast te staan en tien verschillende kledingstukken aan te raken en terug te leggen. Gevolg: Elise heeft nog meer tijd nodig om alles te doen en Jasper zit gefrustreerd en machteloos op de bank te wachten tot Elise eindelijk klaar is. Alweer!

Welke keuzes heeft Jasper?

In Nederland heeft tien procent van de bevolking een angst- of dwangstoornis. Elke persoon met deze diagnose heeft minimaal twee naasten – een ouder, partner, kind, broer of zus. Een groot en onderkend probleem in ons land.

Angst en dwang kennen hun eigen logica, ze zijn nooit te overtuigen van de realiteit.

Bij Elise uit bovenstaand voorbeeld is er altijd angstig gedrag aanwezig geweest. De laatste jaren is dat langzaam erger geworden. Jasper vond het fijn om voor haar te zorgen en haar te beschermen. Als Elise iets eng vond, zorgde hij dat ze zich veilig voelde. Hij begrijpt zelf niet hoe het nu zo ver heeft kunnen komen. Het geduld om haar gerust te stellen heeft hij allang niet meer. Hoe meer hij dat doet, hoe minder het helpt.

Het wordt alleen maar erger. Maar hij heeft geen keuze. Als hij doet wat hij zou willen doen, escaleert de situatie. Elise raakt compleet in paniek en gaat schreeuwen. Dit heeft hij al vaker meegemaakt. Hij probeert uit te leggen waarom het onzin is dat ze zo lang bij haar kledingkast bezig is. Hij krijgt Elise niet overtuigd.

Dit is het patroon van emotionele chantage. Hoe meer je tegen de angst of dwang ingaat, hoe sterker deze wordt. Doordat Jasper uiteindelijk wacht met weggaan, bevestigt hij de dwang van Elise. Zij krijgt de boodschap dat zij eerst al haar dwanghandelingen moet doen, voordat zij rustig kan worden. Door de inmenging van Jasper kost dit meer tijd. Angst en dwang kennen hun eigen logica, ze zijn nooit te overtuigen van de realiteit. Jasper voelt zich emotioneel gechanteerd. Hij heeft voor zijn gevoel geen keuze.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 43

• 43

14-05-18 17:44

Schaamte Hoe vertel je aan anderen dat je bepaalde dingen niet mag doen of juist moet doen? Jasper mag bijvoorbeeld niet zelf zijn kleding uit de kast pakken van Elise. In mijn situatie was ik jarenlang uren per dag bezig met het geruststellen van mijn partner. Nog steeds is dit moeilijk uit te leggen aan iemand die dit niet kent. Mijn partner wilde niet dat we naar buiten toe lieten merken wat er speelde. Dat hoefde hij me niet te vragen, dat voelde ik feilloos aan. Ook Elise hoefde niet tegen Jasper te zeggen dat hij niets hierover mag vertellen. Hoe trots ben je op jezelf dat je mee gaat in het meedwangen en vermijden van situaties? Helemaal niet!

Toen in ons gezin duidelijk werd wat er aan de hand was, bleek er wel therapie te zijn voor mijn kind en partner. Ik werd nauwelijks betrokken bij de therapie. Waar dit wel werd gedaan, was dit vooral gericht op hoe ik met mijn kind en partner moest omgaan. Natuurlijk ben ik via de huisarts bij maatschappelijk werk en een psycholoog geweest. Daar kon ik mijn verhaal kwijt, maar zij hadden geen ervaring hierin. Konden niet de juiste vragen stellen en geen adviezen geven waar ik iets mee kon. Mijn zoektocht naar hoe ik uit het patroon van emotionele chantage, meedwangen en vermijden kon stappen was eenzaam en confronterend.

Dit heeft een ongelooflijk effect gehad.

Achteraf heb ik in kaart kunnen brengen wat ik heb gedaan om uit dit patroon te komen. Dit heeft geresulteerd in de zogenoemde Boonstra-methode, die bestaat uit de volgende stappen: • Ik ben met een vriendin gaan praten. Heel langzaam kon ik haar vertellen in wat voor situatie ik zat. Dat was moeilijk, omdat ik er toen nog geen woorden voor had. Het heeft mij geholpen om zelf inzicht te krijgen.

• Ik realiseerde me dat ik bang was. Bang voor de reactie van mijn kind en partner als ik niet meeging in hun angst of dwang. Ik leerde om rustig te worden.

• Mijn aandacht ben ik gaan verleggen naar andere dingen.

Hobby’s, mijn sociale netwerk vergroten, stoppen met de discussie aangaan met de dwang.

• Altijd was ik onduidelijk en daardoor niet betrouwbaar voor mijn kind en partner. Uit angst zei ik het één en deed ik het 44 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 44

ander. Omdat ik niet meer bang was, kon ik wel duidelijk zijn. Niet tegen mijn kind en partner, wel voor mijzelf.

• Doordat ik had leren zien wat mijn aandeel was in het in stand houden van de emotionele chantage, kon ik er langzaam uit stappen. Niet door de angst en dwang te willen beïnvloeden, maar door me bewust te worden van waar ik last van had en daar iets in te veranderen.

Dit heeft een ongelooflijk effect gehad. Doordat ik de angst en dwang ben gaan loslaten, konden mijn kind en partner dit uiteindelijk ook. Al die jaren had ik gewacht tot zij zouden veranderen. Pas toen ík het anders ging doen, veranderde er iets in ons gezin. Dat is mijn keuze geweest. Intuïtief en alleen.

Zonder mijn verandering waren wij niet zover gekomen als wij nu zijn. Natuurlijk heb ik veel boosheid gehad. Waarom heeft niemand mij eerder uitgelegd wat mijn aandeel was? Waarom heb ik niet het advies en de hulp gekregen om zelf uit mijn angst te stappen?

Hoe stap je uit je angst?

Jasper probeerde de angst en dwang van Elise te beïnvloeden door deze te stoppen. En dat is precies wat niet werkt. Hiervoor heeft Elise gespecialiseerde therapie nodig. Wat heeft Jasper wel gedaan? Hij heeft de avond voor hun afspraak tegen Elise gezegd dat hij er op tijd wil zijn en dat hij het prima vindt als zij meer tijd nodig heeft en wat later komt. Op het moment dat hij weggaat, roept hij tegen Elise: ‘Ik ga vast. Ik zie je straks.’

Tot zijn stomme verbazing komt Elise tien minuten na hem binnen.

Jasper heeft de laatste jaren van alles geprobeerd: gesprekken met de praktijkondersteuner bij de huisarts, gesprekken bij de psycholoog. Het luchtte op om te vertellen hoe het thuis ging, maar uit schaamte vertelde hij maar een deel van het verhaal.

Met de adviezen die hij kreeg (dat hij bijvoorbeeld gewoon weg moest gaan) kon hij niets. Het lukte niet.

Jasper heeft mijn website vaker bekeken, maar twijfelde. Dat zal ook wel niks worden, dacht hij. Tot hij toch de stap zette om contact op te nemen en een traject in te gaan bij mij. Achteraf zegt hij: ‘Had ik dit maar veel eerder geweten. Eigenlijk zijn de stappen simpel, maar ik zag ze niet en de andere hulpverleners hebben mij deze kant nooit laten zien. Jij weet waar je het over hebt. Jij begrijpt het en kent het.’

magazine

15-05-18 12:49

Waarom lukte het nu wel?

De angst om een keuze te maken

Via de Boonstra-methode heb ik Jasper tijdens het traject inzicht gegeven in zijn eigen angst en het herkennen hiervan. Hij heeft geoefend hoe hij zich rustiger kan voelen op het moment dat hij door de angst en dwang van Elise in het patroon van emotionele chantage wordt getrokken. Van daaruit kan hij een duidelijke afspraak maken waar hij zich aan kan houden en waarmee hij de dwang van Elise niet beïnvloedt.

Aandacht dat hij op tijd weg wil en niet de aandacht op de dwang van Elise. Dat werkt wel!

Het effect van deze aanpak in relaties en gezinnen is groot en positief. Er ontstaat rust. De kans is groot dat de angst of dwang van de ander minder wordt. Gezinsleden die niet willen inzien dat ze een probleem hebben met angst of dwang en hulp weigeren, komen door de verandering van de naaste vaak wel in beweging.

Vaak zijn er bezwaren bij mensen voor deze verandering. Het zijn varianten op de volgende uitspraken: • ‘Ik moet meegaan in het gedrag van de ander, want het escaleert écht. Ik heb geen keuze.’

• ‘Ik wil mijn partner of kind beter maken.’

• ‘Waarom moet ik veranderen? Die ander heeft iets.’

• ‘Het gaat om mijn kind. Dat is echt anders.’

• ‘Wat als jouw adviezen schadelijk zijn voor de therapie van mijn partner of kind?’

• ‘Ik heb al zoveel geprobeerd. Niets helpt. Waarom dit wel?’

• ‘Ik krijg al ouder- of partnerbegeleiding. Daar leer ik hoe ik met de ander moet omgaan.’

Als het hoofddoel blijft om de ander te genezen van zijn stoornis, dan werkt dit niet.

Maar als de naaste uit rust gaat reageren en de aandacht van de angst of dwang van de ander afhaalt, is dit nooit schadelijk. Het is wel iets dat zorgvuldig en onder professionele begeleiding moet gebeuren. Het gezinslid met de ‘diagnose’ mag er voorzichtig aan wennen, maar met name de naaste zelf heeft tijd nodig om te wennen aan zijn of haar verandering. Te wennen aan ‘normaal’ doen.

Dit is voor iedereen mogelijk, mits iemand bereid is het voor zich zelf te doen. Als het hoofddoel blijft om de ander te genezen van zijn stoornis, dan werkt dit niet. Dan blijft iemand bezig om de angst of dwang van de ander te beïnvloeden.

Welke keuze wil de naaste maken?

De angst om een keuze te maken is groot. De ervaringen om het anders te doen zijn veranderd in overtuigingen dat het niet anders kan. Gelukkig komt er in het algemeen steeds meer aandacht voor ggz-problematiek. De aandacht voor de naasten mag gaan groeien. Iedereen heeft een keuze. Ook als je een naaste hebt met een ggz-diagnose. Wij coaches kunnen deze mensen laten zien dat ze een keuze hebben.

Stichting Registratie

Onafhankelijk bewijs van kwaliteit voor professioneel begeleiders

Interesse in registratie als coach, teamcoach, supervisor of organisatiecoach?

Op zoek naar een geregistreerd professioneel begeleider via het on-line register?

www.stir.nu

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 45

• 45

14-05-18 17:44

De boekenkast van ...

Marinka Lipsius: (bedrijfs)coach, schrijver, trainer/spreker 46 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 46

magazine

14-05-18 17:44

Tekst: Joep Schrijvers

Ze heeft haar eigen bedrijf, coacht leidinggevenden en bedrijven, is schrijver en spreker. Ze heeft jarenlange ervaring als leidinggevende én hulpverleenster. Is gefascineerd door het verschijnsel moed. Brengt oude wijsheden en moderne inzichten samen.

Is denker én doener. Van huis uit kreeg ze het mee: niet alleen praten, ook doen! Deze keer bij de boekenkast een vrouw die wars van dogmatiek is en tegelijk beslist niet van onverschilligheid houdt: Marinka Lipsius.

De laatste zon streelt nog net de bovenste verdieping van de monumentale negentiende-eeuwse huizen aan het spoor als ik bij Marinka Lipsius aanbel. Ik ken haar niet, ik ken haar alleen van haar eerste boek dat over een klassiek, maar ergens toch ook eigentijds thema gaat: moed. Wat is dat, hoe ontwikkel je het en wat kun je als coach doen om de factor moed tot expressie te brengen? Dat zijn de vragen waarop zij onder andere een antwoord heeft gegeven. Hoogste tijd dus voor een vraaggesprek met de auteur over haarzelf en haar boek.

Lipsius zit tegenover me aan de grote werktafel in haar kantoor. Ze heeft me net haar boekenkasten laten zien. Deze zijn niet alleen gevuld met zakelijke literatuur maar ook met romans, poëzie, boeken over Boeddha tot Spinoza, natuurkunde tot kunst en er is zelfs een plank met sprookjesboeken. Uit wat voor nest zou zij gekomen zijn?

foto’s: diederik de klerk

Een beschermend gezin ‘Ik kom uit Amsterdam, heb in Slotervaart en Nieuw-Zuid gewoond en daarna in Gaasperdam, voorbij de Bijlmer. Dat was de rand van de stad. Je keek uit over de weilanden naar Abcoude. In Zuid voelde ik me het meeste thuis. Hoewel ik als stadsmeisje wel af en toe adem moest happen in de natuur buiten de stad. We hadden en hebben een hele goede familieband. Mijn moeder was onderwijzeres voor kleuters op de Vrije School. Dat is een school die de creatieve ontwikkeling van kinderen hoog in het vaandel heeft staan. Mijn vader heeft het grootste deel van zijn professionele leven gewerkt bij het Lucht- en Ruimtevaart laboratorium in Amsterdam en was daar hoofd Beveiliging. Beveiliging was toen al een substantiële taak. De Koude Oorlog speelde daar zeker in mee. Toen hij werd aangesteld, is hij door de Binnenlandse Veiligheidsdienst gescreend. Zelfs onze buren kregen iemand van die dienst aan de deur. Dat vond ik als kind zowel raar als spannend.’

Lipsius komt uit een ietwat beschermend gezin. Het vermijden van risico’s maakte er deel van uit. Zij schrijft daar ook over in haar moedboek. ‘Dat risico mijden was onder meer aan angst gekoppeld. Die kwam voor een groot deel voort uit de angstige jeugd van mijn ouders. Ze waren kleuters tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Mijn vader was drie toen de oorlog uitbrak en hij was de benjamin.

Zijn zus, de oudste, zat in het verzet en zijn broer moest onderduiken om niet naar Duitsland gedeporteerd te worden. Mijn opa was binnenvaartschipper en was lang van huis. Mijn oma moet wel doodsangsten hebben uitgestaan om haar kinderen en haar man.

Mijn vader heeft vermoedelijk die angsten meegekregen. Als je heel jong bent, dan komen de indrukken ongefilterd binnen en is je cognitie nog niet zo ontwikkeld dat je die een plaats kunt geven.

Emoties kunnen daardoor flink wortelschieten in je karakter. Het gevolg was onder andere dat ons gezin erg risicomijdend was. Toch was ik als jong kind erg vrij en nieuwsgierig. Ik wilde de wereld verkennen. Ik mocht graag kilometers langs het strand lopen. Mijn ouders deden het wel goed, hoor. Ze gingen me niet terughalen.

Mijn moeder was een echte pedagoog. Maar ik heb die angstlaag zelf wel meegekregen. Als puber had ik daar veel last van. Ik ben daarvoor ook in therapie gegaan. Ik wilde mijn toekomstige kinderen er niet mee belasten. De angststructuur moest bij mij stoppen.’

Moed: een ethische twist Lipsius’ boek over moed heeft een duidelijk ethische laag, niet in de zin van het opgeheven vingertje, maar de ethiek is wel onmiskenbaar aanwezig. Het is ergens ook niet verwonderlijk, want ‘moed’ behoort van oudsher naast gematigdheid, wijsheid en rechtvaardigheid tot de kardinale deugden. Ze heeft die ethiek met de paplepel ingekregen: ‘In ons gezin was de standaard hoe te leven vrij hoog. Waar dat precies vandaan komt? Dat is deels onze levensbeschouwelijke achtergrond en deels denk ik de ervaringen met de donkere kant van de menselijke natuur tijdens WOII. Ik vraag Lipsius wat haar levensbeschouwelijke achtergrond is.

‘Dat is het Apostolisch Genootschap. Een vrijzinnige, niet-dogmatische levensbeschouwing met een niet persoonlijk godsbeeld.

We worden ook wel religieus-humanistisch genoemd. Het is in de negentiende eeuw in Engeland ontstaan als een protestbeweging tegen de Anglicaanse kerk: tegen het wel praten, maar niet doen.

Ik ben van huis uit erg gericht op integriteit. Maar weet ook hoe weerbarstig het leven kan zijn. Perfectie bestaat niet. De vraag is

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 47

• 47

15-05-18 12:49

niet of je fouten maakt, de vraag is hoe je ermee omgaat. Ik ben van nature wars van dogmatiek of moraalridderigheid. Een vrije geest en buiten de lijntjes durven kleuren vind ik een groot goed’, benadrukt ze. En met een glimlach en iets luidere stem: ‘Ik kan overigens ook niet tegen onverschilligheid.’

‘Hoe ernstig een mens eraan toe is, er is altijd een ziel, achter het gedrag.’

Ik vraag of haar boek over moed een apostolisch boek is. Ze grinnikt: ‘Goede vraag. Laat ik het zo zeggen, ik ben gevormd door alle invloeden in mijn leven. En dit boek is uit mij. Ik put uit verschillende bronnen van wijsheden die alle eeuwen zijn doorgegeven: boeddhisme, ook de islam, christendom en jodendom. Maar elke generatie moet die wijsheden opnieuw bekijken en deze zelf toepassen. Mijn boek is dominant geschreven vanuit de invalshoek gedragskunde en leiderschap. En ja, een visie op samenleven kun je er denk ik ook in herkennen. Dat heeft alles met mijn opleiding en ervaring te maken. Ik oriënteer me overigens op de positieve psychologie. De klassieke psychologie richt zich vooral op ziektebeelden en dat doet de positieve psychologie niet. Die kijkt grosso modo naar het gedrag van “normale” mensen en hoe je hen kunt helpen met adequaat gedrag. Daarnaast baseer ik me op de filosofie en in dit geval specifiek de deugdenleer’.

Mensen nabij zijn Lipsius voltooit moeiteloos haar middelbare school, maar gaat niet studeren. ‘Ik ben eigenlijk een laatbloeier. Ik kwam van het VWO en wist niet wat ik moest doen. Toen heb ik het ouderwetse advies gekregen: “Meisje, ga maar naar Schoevers, wat je ook gaat studeren of doen, dat is altijd goed.” Dat heb ik gedaan en ik heb toen een paar jaar als directiesecretaresse gewerkt. Maar op een gegeven moment wist ik dat dit niets voor mij was. Ik ben toen in Utrecht sociale wetenschappen gaan studeren. Ook ontdekte ik dat ik graag aan het roer sta en iets wilde doen met impact.’

Lipsius ging personeelswerk doen in het bedrijfsleven. ‘Ik vond het heerlijk om de zakelijke wereld te leren kennen.’ Toch bleef ze daar niet hangen. Op haar 35e zegt ze het bedrijfsleven voorlopig vaarwel om een sabbatical te nemen. Ze wordt drie maanden later gevraagd om op het dienstencentrum van het Apgen, zoals insiders het Apostolisch Genootschap noemen, te gaan werken en

48 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 48

zegt ja. Ze ontwikkelt er diverse leiderschapsprogramma’s en is later verantwoordelijk voor de hele afdeling beleidsontwikkeling.

Op haar 27ste was ze al gevraagd voor vrijwilligerswerk in de geestelijke verzorging bij deze organisatie. ‘Ik dacht toen wel, wie ben ik in vredesnaam om dat te gaan doen. Je zou mensen nabij zijn op kruispunten in hun leven, bij overlijdens, echtscheidingen, ingewikkelde gezinssituaties. Ik kon dat vanuit mijn studie redelijk goed begrijpen, maar als 27-jarige had ik amper levenservaringen.’

Lachend: ‘Ik ben in heel wat valkuilen gelopen. Ik heb ook heel veel geleerd over mensen en hun levens.’

Ze zou dat spoor van geestelijk verzorging voortzetten, niet alleen in de directe operatie, maar later ook als leidinggevende. ‘Ik stuurde aanvankelijk een locatie aan en was later verantwoordelijk voor een regio. Dat laatste was geen vrijwilligerswerk meer, maar werd mijn baan. Op die plek gaf je leiding, maar zat je ook in de tweede lijn voor de geestelijk zorg. Als het voor mijn team lastig werd, kwam ik op de proppen. Ik heb toen ook ellende gezien die boven mijn begripsvermogen ging. Toch heb ik oprecht daar geholpen waar ik kon. Gewoon, omdat ik compassie heb voor mensen en hun situatie. Het is een grote verantwoordelijkheid als je mensen meemaakt als zij op hun allerkwetsbaarst zijn. Hoe ernstig een mens eraan toe is, er is altijd een ziel, een identiteit achter het gedrag. Daar probeer ik altijd contact mee te maken.’

‘Mijn cv is net zo’n mengelmoes als mijn boekenkast. Voor mijn werk had ik leiderschaps- en bestuurskennis, kennis van allerlei religies, levensbeschouwingen en filosofen én een grote hoeveelheid kennis op het gebied van gedrag en de menselijke natuur nodig.’

De onmaakbaarheid van het leven In het boek Factor Moed! is het middendeel geschreven door managementgoeroe Remco Claassen. Ergens daarin schrijft hij dat de mens zelf verantwoordelijk is voor zijn succes en falen. Ik wil weleens weten wat Lipsius, die zoveel narigheden heeft gezien, daarvan vindt. ‘Nee, ik sta niet achter die opvatting. We hebben er in goede harmonie heel veel discussies over gevoerd. Ik heb te veel gezien van mensen die wel wilden, maar het gewoon niet konden. Niet alles is maakbaar. Dat weet ik maar al te goed. Ook uit eigen ervaring. Maar ik vind het fascinerend om met Remco te sparren. Daarom heb ik hem ook gevraagd om met dit boek mee te doen, als een tegenpool voor mij. Dat scherpt.’

Die eigen ervaring van de onmaakbaarheid der dingen bleek toen Lipsius besloot om met haar werk voor het Apostolisch Genoot-

magazine

14-05-18 17:45

er alleen de vinger niet opleggen. Op een gegeven moment, toen we al in scheiding waren, kwam ik thuis en zei mijn man: “Ik weet wat ik heb.” Hij had door een documentaire herkend dat hij PTSS, een posttraumatisch stresssyndroom, had. Hij is oud-Libanonganger en is daar geweest toen de burgeroorlog in alle hevigheid aan de gang was. Toen is het balletje gaan rollen. Hij is nu ook door Defensie erkend als PTSS’er. En drie maanden geleden ook financieel. Dat is voor ons beiden …’ - ze slikt terwijl haar ogen wat vochtig worden - ‘… sorry, dat is voor ons beiden een erkenning van onze worsteling. Dat we geknokt hebben met iets wat groter was dan onszelf.’ Stilte. ‘Het gaat inmiddels weer goed met mijn voormalige echtgenoot.’

Schrijver/lezer

Beste boeken

Marinka Lipsius

Billies en Kalax. Ca. 20 meter

Harry Mulisch, De ontdekking van de hemel Etty Hillesum, Het verstoorde leven. Dagboek van Etty Hillesum Carlos Ruiz Zafón, De schaduw van de wind

Aantal boeken

Lezen is voor mij…

Circa 1000

verrijkend.

Aantal gelezen

Schrijven is voor mij…

Van kaft-tot-kaft: 60 procent.

Selectief: 40 procent.

een must.

Boekenkast

Coachen is voor mij Type lezer

dankbaar werk.

Heel nieuwsgierig, associërend, gevoelig voor wat er tussen de Publicaties regels staat.

Factor Moed! Marinka Lipsius, Remco Claassen (2016) Type schrijver Factor Doen! Marinka Lipsius (mei 2018) In een flow zijn. Situatie creëren dat die flow ontstaat. win We geven twee pakketten weg met Factor Moe d! en Facto schap te stoppen. Ze wilde terug r Doen!

Kans make n? Mail da naar het bedrijfsleven, maar er was n voor 1 septemb er 2018 na meer aan de hand. ‘Als je leidingar win@coach link.nl. gevende bent en tweedelijns hulpverlener moet je scherp aan de wind kunnen zeilen. Het betekent ook dat je in je privéwereld de rust en ruimte moet kunnen vinden om terug te schakelen. Halverwege mijn veertig ging dat niet meer en kwam ik zelf in zwaar weer. Mijn huwelijk liep op de klippen. Ik wist al heel lang dat er iets aan de hand was in ons huwelijk, maar we konden

‘Je moet alle kanalen benutten om mensen tot ontwikkeling te brengen.’

Moed ontwikkelen We nemen een slok koffie en pakken de draad van de moed weer op. ‘Je vraagt of je moed kunt leren?’ Ik knik. ‘Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in moed en veerkracht. Ik zag zo veel moeilijke situaties van mensen die de moed opbrachten om door te gaan en nieuwe wegen in te slaan, dat je denkt: waar haal je het vandaan?

Ooit zei ik tegen een schoonzus die net weduwe was geworden dat ik haar zo moedig vond. Ze zat met drie jonge kinderen. Ze snauwde mij bijna terug: “Moed? Ik kan niet anders. Heb ik een keus dan?” Toen viel het kwartje. Moed is geen bewuste keuze, geen knop die je omzet. Toch kun je die factor moed wel tot ontwikkeling brengen. Het behoort tot de vorming van je karakter, de bildung. Je ontwikkelt het moedig zijn door het te oefenen in je gewone, dagelijkse leven. Soms kun je een zetje krijgen met coaching. Dat is wat ik onder meer met mijn bedrijf doe. Het gaat erom dat mensen weer regie nemen en niet langer wegduiken vanwege hun angsten. Ik help ze met angstonderzoek, geef tips die ze direct in hun werk of privéleven kunnen toepassen. Daarbij werk ik ook met hun onderbewuste of adviseer ik ze bij hun ademhaling en lichaamshouding. Je moet alle kanalen benutten om mensen tot ontwikkeling te brengen. Een kwestie van doen!’

Lipsius kijkt me stralend aan. Ze heeft nu haar eigen bedrijf en een boek over moed op de plank liggen. Dat haar tweede boek Factor Doen! gaat heten verbaast me niets.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 49

• 49

14-05-18 17:45

K

R

OM

AN

V

O DR

A NA

R WE

School voor loopbaan & leiderschap

WIE BEPAALT JOUW KOERS?

coachingsvaardigheden als basis voor loopbaanadviseurs

Beroepsopleiding tot Loopbaanadviseur (Post-HBO en St!R-erkend)

Training E-Coaching Training Koersonderzoek Technieken Diverse workshops voor loopbaancoaches

VISTANOVA.NL

030 - 3035 277

VistaNova is een zusterbedrijf van SchoolvoorCoaching

50 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 50

magazine

14-05-18 17:45

Keuzes maken met

Human Design

Hoe je de wijsheid van je lichaam toegankelijk kunt maken kees voorberg

Keuzes maken, beslissingen nemen, het was voor Kees Voorberg lange tijd niet gemakkelijk.

Soms wist hij echt niet wat hij wilde. Andere keren wist hij het wel, maar durfde hij zijn eigen ‘weten’ niet te vertrouwen, waardoor hij er erg lang over bleef nadenken. In de loop van zijn leven ontwikkelde hij een gezond gevoel van zelfvertrouwen, maar keuzes maken bleef een zwak punt.

Tot hij, nu alweer jaren geleden, kennismaakte met Human Design. coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 51

• 51

14-05-18 17:45

H ‘

uman Design maakte me duidelijk wat een bij mij passende manier is om keuzes te maken. Met die kennis kon ik mijn oude gewoonte loslaten om op een niet passende manier mijn keuzes te maken.

Kiezen is daardoor voor mij zo veel gemakkelijker, effectiever en bevredigender geworden. In dit artikel beschrijf ik waar het bij Human Design om gaat. Ieder mens heeft een eigen, passende manier om de wijsheid van het lichaam te raadplegen. Human Design maakt je duidelijk wat de bij jou passende manier is. Behalve voor mezelf gebruik ik Human Design ook bij de begeleiding van cliënten. Dat doe ik door hen informatie over hun persoonlijke design te geven in de vorm van een reading en/of door die informatie met hen te onderzoeken in een coachtraject.

Je kunt het beeld van je eigen design opvragen door je gegevens in te voeren op de website jovianarchive.com onder de knop ‘free chart’. Ieders design is anders, maar er zijn wel overeenkomsten tussen het design van verschillende mensen. In het beeld zie je negen verschillende energiecentra, die met elkaar verbonden zijn via kanalen. Ieder centrum staat voor een ander type energie. Elk centrum is ofwel ingekleurd, ofwel wit. Bijna alle mensen hebben een combinatie van gekleurde en witte centra. Een klein percentage heeft alleen maar gekleurde of alleen maar witte centra.

Hoofd Ajna

Wat is Human Design?

Human Design is een tamelijk nieuw instrument voor persoonlijke ontwikkeling. Het maakt duidelijk wat een manier van leven en werken is die echt bij je past en die geworteld is in jouw specifieke aanleg. Veel mensen leven en werken op een aangeleerde manier, die niet echt bij hen past. Human Design laat zien dat je effectief bent en voldoening in je leven vindt als je leeft naar je eigen aanleg. Human Design is niet dogmatisch; je hoeft de informatie niet zomaar aan te nemen. De uitnodiging is om te onderzoeken wat voor jou waar is en wat niet.

De informatie die Human Design geeft, is een integratie van de wijsheid uit vier verschillende wijsheidstradities: astrologie, Kabbalah, I Ching en het chakrasysteem. Net als in de astrologie worden je geboortetijd en -plaats als uitgangspunt genomen. Die bepalen je design. Eerlijk gezegd begrijp ik zelf niet hoe dat mogelijk is, waardoor ik aanvankelijk behoorlijk sceptisch tegenover deze benadering stond. Maar ik heb onderzocht wat voor mij klopt en wat niet en ik vond veel dingen die klopten en die voor mij erg behulpzaam waren. Daardoor stond mijn scepsis me niet in de weg om er veel aan te hebben. Wat ik niet herken, laat ik voor wat het is.

Keel

G-centrum Ego Milt Solar Plexus Sacraal Wortel

Je geboortegegevens leveren een beeld op van je design. In afbeelding 1 zie je de structuur van een Human Design Chart.

De ingekleurde of gedefinieerde centra zijn de centra waar we een stabiele eigen energie hebben. We zijn hier betrekkelijk weinig beïnvloedbaar door onze omgeving en daarom kunnen deze centra een rol spelen in ons proces van keuzes maken. In de open centra staan we veel meer open voor beïnvloeding door anderen of door situaties en door ervaringen in onze persoonlijke geschiedenis. Daar is niets mis mee. Gedefinieerd of open: het een is niet beter of slechter dan het andere. In de open centra kunnen we levenservaring opdoen en wijs worden. Maar ze zijn niet geschikt om onze beslissingen op te baseren.

De uitnodiging is om te onderzoeken wat voor jou waar is en wat niet.

Human Design heeft veel toepassingsmogelijkheden. Ik beperk me in dit artikel tot het benutten ervan bij het nemen van beslissingen. Twee aspecten spelen daarbij een rol: strategie en autoriteit. Je beslissingen maken je effectief in je handelen en

52 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 52

magazine

14-05-18 17:45

schenken je voldoening als je de bij jouw design passende strategie en autoriteit toepast.

De passende strategie Ieders design is anders. Maar voor het bepalen van de bij jou passende strategie worden de designs ingedeeld in vier groepen. Elke groep heeft een andere aanbevolen strategie ten opzichte van het nemen van beslissingen.

De strategie van de generator (70% van de designs vallen binnen deze categorie). Als je je design aanvraagt, wordt dit vermeld als ‘generator’ of ‘manifesting generator’. Dat zijn twee subcategorieën, waar ik hier niet op inga. De overeenkomst tussen alle generators is dat ze een gedefinieerd sacraal centrum hebben.

Dat maakt dat ze veel energie beschikbaar hebben om dingen tot stand te brengen. De valkuil is dat ze die energie te veel versnipperen, omdat er zo veel dingen zijn waar hun energie naar uitgaat. Daarom is de passende strategie voor de generator: wacht op de vraag . Als je actie een respons is op een vraag, die uit de omgeving naar je toekomt, zal je je energie op de meest effectieve manier gebruiken en zal dat je de meeste voldoening schenken. Neem dus niet zelf het initiatief, maar wacht tot er een vraag komt.

De strategie van de projector (21%). Projectors hebben niet de energie tot hun beschikking die generators wel hebben. Zij zijn hier niet om uitvoerend werk te doen, maar om anderen te leiden en te adviseren. Veel coaches zijn projectors. Die komen het best tot hun recht als er persoonlijke erkenning is voor de waarde van hun inbreng. Daarom is de strategie voor de projector: wacht op de uitnodiging . Een uitnodiging is persoonlijker dan een vraag. Als jij wordt uitgenodigd, behelst de uitnodiging de erkenning van de ander, dat juist jij degene bent die hier iets te bieden heeft. Die erkenning geeft jou de energie om je bijdrage optimaal te kunnen leveren.

De strategie van de manifestor (9%). Dit is de enige categorie mensen voor wie het goed werkt om dingen op eigen initiatief te doen. Ze zien wat er nodig is en kunnen daarnaar handelen.

Je beslissingen maken je effectief in je handelen en schenken je voldoening als je de bij jouw design passende strategie en autoriteit toepast.

Hun valkuil is dat ze niet begrijpen dat anderen niet hetzelfde zien wat zij zien. Daarmee kunnen ze mensen van zich vervreemden en weerstand oproepen. Daarom is de passende strategie voor hen: geef informatie . Vertel anderen wat jij ziet, wat je daaruit concludeert en wat je van plan bent te gaan doen. Daarmee maak je het mogelijk dat anderen jou kunnen begrijpen en neem je de weerstand weg, die je zou kunnen oproepen met je beslissing.

De strategie van de reflector (1%). Bij reflectoren zijn alle centra open. Zij hebben dus geen stabiele eigen energie, maar reflecteren de energie van de wereld om hen heen. Door hun openheid worden ze sterk beïnvloed (geconditioneerd) door hun omgeving en is het moeilijk voor hen om te weten wat ze echt zelf willen. Daarom is hun strategie: wacht een volledige maancyclus voor je belangrijke beslissingen neemt. In die tijd worden alle aspecten van je design door de maan belicht en dat geeft je helderheid over wat voor jou de passende keuze is.

Je strategie is de basishouding van waaruit je keuzes kunt maken die werkelijk bij je passen. Maar om een concrete beslissing te nemen heb je vervolgens je autoriteit nodig. Immers, als er een vraag of een uitnodiging is, is het aan jou om daar ja of nee op te zeggen. Hoe maak je die keuze?

Autoriteit Het uitgangspunt van Human Design is dat je denken (je mind) nooit de basis is om beslissingen te nemen. Dat is een nogal revolutionair uitgangspunt in een wereld waarin het denken zo’n belangrijke plaats inneemt. De meesten van ons zijn geneigd een keuzeprobleem te gaan overdenken. Het denken kan wel een bijdrage leveren: het kan mogelijke consequenties van een keuze in beeld brengen, het kan metingen doen.

Dat kan een goede voorbereiding zijn voor het maken van een keuze. Maar ons denken kan zelf geen beslissingen nemen.

We kunnen beslissingen nemen vanuit de wijsheid van ons lichaam. Maar voor verschillende mensen is de toegang tot die wijsheid verschillend. Je design laat je zien op welke manier jij toegang kunt verkrijgen tot de wijsheid van jouw lichaam. In Human Design wordt dat je autoriteit genoemd. Human Design onderscheidt zeven verschillende autoriteiten. Ik behandel in dit artikel de drie meest voorkomende. Meer dan 90% van de mensen heeft een van deze drie autoriteiten.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 53

• 53

14-05-18 17:45

Emotionele autoriteit. Als in jouw design je solar plexus gedefinieerd (ingekleurd) is, beschik je over emotionele autoriteit.

Dat betekent dat je eigenheid hebt op het emotionele vlak. Je gevoelens zijn daardoor een betrouwbare richtingwijzer bij het nemen van beslissingen. Het is kenmerkend voor gevoelens dat er schommelingen zijn. De emotionele golf kent zijn toppen en dalen. Om tot helderheid te komen moet je de tijd nemen om de emotionele golf uit te laten golven. Het werkt het best als je al je emoties kunt toelaten in je ervaring, zonder daar meteen naar te handelen. Voor mensen met emotionele autoriteit is er geen wijsheid in het moment. De tijd moet zijn werk doen.

Het is van tevoren niet te zeggen hoeveel tijd er nodig is om tot helderheid te komen. Het algemene advies is om er minstens een nachtje over te slapen, maar soms is er veel meer tijd nodig. Als je de emotionele golf met zijn toppen en dalen kunt toelaten en het geduld opbrengt om je beslissing uit te stellen, zal je merken dat er geleidelijk helderheid ontstaat over wat je wilt. Omdat de emotionele golf altijd doorgaat, is dat nooit 100% helderheid. Maar je voelt op een gegeven moment dat je voldoende helderheid hebt om je beslissing te kunnen nemen.

Het algemene advies voor het nemen van beslissingen: ‘volg je hart’ is dus niet voor iedereen van toepassing. Mensen met een open solar plexus worden in hun gevoelsleven te veel beïnvloed door hun omgeving, om betrouwbare beslissingen te kunnen nemen op basis van hun gevoelens. Zij moeten zich bij het nemen van beslissingen baseren op hun eigen autoriteit, die anders is. Maar ook voor mensen met een gedefinieerde solar plexus is het volgen van je hart niet iets wat je in het moment kunt doen, maar een proces dat tijd en aandacht nodig heeft.

Sacrale autoriteit. Je beschikt over sacrale autoriteit als je emotionele centrum (solar plexus) open (wit) is en je sacrale centrum gedefinieerd (ingekleurd). Mensen met sacrale autoriteit zijn altijd generators. Hun strategie is dus: Wachten op de vraag.

Hun autoriteit is om te luisteren naar hun onderbuikgevoel op het moment dat ze die vraag krijgen. Ik zeg ‘luisteren’, omdat veel mensen met sacrale autoriteit dit gevoel letterlijk als een geluidje in de buik ervaren. Een tweetonig huh-huh dat van laag naar hoog gaat als het ‘ja’ is en uh-uh, dat van hoog naar laag gaat als het ‘nee’ is. Voor anderen is het meer een ‘weten’, zonder dat er een auditief signaal wordt waargenomen. Er is

De meesten van ons zijn geneigd een keuzeprobleem te gaan overdenken.

54 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 54

verder geen ‘verhaal’ bij. Dit is de manier waarop de wijsheid van het lichaam opereert bij mensen met sacrale autoriteit. De uitdaging voor deze mensen is om dit signaal te leren vertrouwen. Het lastige daarbij is dat je denken je vaak wel een verhaal vertelt, en dat wijst vaak een andere kant op dan je onderbuikgevoel. Misschien krijg je een uitnodiging om ergens aan mee te doen en vertelt je denken je dat dat een veelbelovende kans is en zegt je onderbuik ‘nee’. Er is tijd en oefening voor nodig om de wijsheid van je lichaam te leren vertrouwen. Mary Ann Winiger, een vrouw met deze autoriteit, heeft een interessant boek geschreven over haar jarenlange experiment hiermee, en wat dat haar heeft opgeleverd.1 Als je onderbuikgevoel geen duidelijk signaal geeft, is het de uitdaging om niet je toevlucht te nemen tot andere manieren om je beslissing te nemen. Je kunt dan bijvoorbeeld aan degene die jou gevraagd heeft vragen om de vraag nog eens met andere woorden te stellen. Of om de vraag op een later moment nog eens te stellen.

Miltautoriteit. Als je emotionele centrum en je sacrale centrum beide open (wit) zijn en je miltcentrum is gedefinieerd (ingekleurd), dan is er sprake van miltautoriteit. Je hebt dan een intuïtief weten wat voor jou de juiste beslissing is. In tegenstelling tot de emotionele autoriteit gaat het hier wel om wijsheid in het moment. Je kunt het ervaren als wel of niet ergens mee resoneren. De milt gaat over je welzijn; vanuit deze autoriteit weet je wat goed voor je is en wat niet. De kunst is om snel te handelen op basis van dit weten. Als je wacht, gaat het moment voorbij. Dan gaat je mind zich ermee bemoeien, met alle verhalen en ja-maars, en dan wordt deze autoriteit gemakkelijk overruled.

De dwang loslaten Human Design biedt zeer concrete aanwijzingen voor het maken van keuzes en het nemen van beslissingen. Maar zolang onze geconditioneerde mind de baas speelt in ons leven is het niet gemakkelijk deze aanwijzingen te volgen. Experimenteren met je eigen strategie en autoriteit, en onderzoeken wat dat je oplevert, kan helpen om er geleidelijk meer vertrouwen in te krijgen. Dan kun je de dwang van je denken, met zijn altijd terugkerende twijfels, steeds meer gaan loslaten.

1 Mary Ann Winiger, A revolution of one. Sedona, AZ, USA, 2007.

magazine

14-05-18 17:45

Boek

Matthijs Steeneveld, Optimisme – Hoop – Veerkracht – Zelfvertrouwen 224 blz, 1e druk, 2017, Boom Uitgevers Amsterdam, ¤ 22,95 ‘Wat is een optimist? Van mijn leraar Nederlands kreeg ik het volgende ezelsbruggetje: het trekt wel “opdie-mist” en wat een “pest-die-mist”. Alles komt wel goed, zo’n houding. Daar zetten we dan de pessimist tegenover. Iemand die kritisch is. Iets minder inspirerend en vrolijk, maar misschien wel realistischer.’

Optimisme is meer dan positief dromen; het draait om het vertrouwen dat je jouw eigen situatie, zowel privé als op je werk, positief kunt beïnvloeden. Optimisme, een van de vier pijlers van ieders psychologische kapitaal, kun je oefenen, net als de andere pijlers: hoop, veerkracht en zelfvertrouwen. Op duidelijke en herkenbare wijze legt Matthijs Steeneveld uit hoe je dit doet. Met behulp van oefeningen en voorbeelden uit de praktijk kun je werken aan het verstevigen van deze vier pijlers, zodat je in moeilijke of stressvolle tijden beter overeind blijft.

Nienke Bezembinder

Marco de Bert

Roos Ham-van der Kaaden

Happyfinity-coach bij In jouw kracht life-coaching Op dit moment is werken aan jezelf een hot item. Het vergroten van je mindset, manier van kijken naar jezelf en kijken naar wat de omgeving voor je kan doen. Dit boek is een mooie aanvulling op de diverse zelfhulpboeken. Met het grote verschil dat er hier niet alleen van successen wordt uitgegaan.

Dat je niet alleen perfectie moet nastreven, maar ook zeer zeker fouten moet maken.

Het boek is zeer realistisch geschreven met veel herkenbare voorbeelden. De afwisseling tussen theorie, oefeningen, adviezen en tips maken dat het boek zeer leesbaar en eenvoudig toe te passen is in zowel je werk als je privéleven. Steeneveld schroomt niet om ook deskundige hulp als advies aan te dragen. Als coach is dit boek ook zeer zeker te gebruiken. De diversiteit aan oefeningen en tips kunnen goed ingezet worden voor de coachee. Een echte aanvulling voor in je boekenkast!

Coach en manager (zelfstandig) Met het lezen van dit boek kwam bij mij de eindscene op van Monty Pythons Life of Brian. Gekruisigd zingt Eric Idle ‘Always look on the bright side of life’. Met de boodschap is niets mis. Bekijk de zaken positief, met optimisme, hoop, veerkracht en zelfvertrouwen en ontwikkel deze sterke kanten in jezelf. Coachen bestaat vooral uit mensen helpen hun innerlijke hulpbronnen vrij te maken. Het boek gaat hier eigenlijk niet op in. Optimisme bijvoorbeeld bestaat alleen omdat er ook pessimisme is. De logische rem op het doorslaan van optimisme is het pessimisme dat ook in ieder mens is. De praktijk leert dat de benodigde hulpbron, in dit geval optimisme, in voorkomende gevallen niet beschikbaar is omdat pessimisme de overhand heeft. Het optimisme moet dan eerst worden vrijgemaakt, voordat je dit kunt inzetten en versterken. In een leerproces moet je door de put van onbekwaamheid, recht oversteken zal niet werken.

Energy en natuurcoach bij ByRoos – ‘Flowing not forcing’ Een makkelijk leesbaar ‘doe’-boek over positieve psychologie. Het heeft een handige opzet waardoor je het ook in een andere volgorde kunt lezen. Steeneveld leert je hoe je je kunt richten op oplossingen in plaats van problemen en hoe je je positieve kanten (nog) beter kunt ontwikkelen. Een mooi ‘basisboek’ voor mensen die nog niet veel gedaan hebben met dit onderwerp. Wil je er echt iets uithalen, dan moet je de oefeningen met aandacht maken en serieus over de antwoorden nadenken.

Het kan je op die manier op het juiste spoor brengen van waaruit je weer verder kunt leren. Wat mij enigszins stoorde, was het gebruik van woorden als ‘proberen’, ‘misschien’, ‘moeilijk’ en ‘lastig’. Positief geladen woorden zouden meer rechtdoen aan de uitgangspunten van het boek. Al met al is het een toegankelijk geschreven boek, niet diepgaand, maar met veel praktische oefeningen waaraan je als beginner veel kunt hebben.

8,5

6– 7,5 coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 55

• 55

14-05-18 17:45

Tussen keuze en overgave, een overpeinzing rina sikkema

Moet je je overgeven aan wat het leven voor je in petto heeft of kun je altijd het heft in eigen handen nemen?

Rina Sikkema maakt de balans op.

‘Neem, Heer, mijn beide handen En leid Uw kind, Tot ik aan d’eeuw’ge stranden De ruste vind.’

D

Dat de door ons zo bejubelde vrijheid en eigen verantwoordelijkheid een keerzijde had, kwam nog niet bij ons op. Het woord keuzestress kenden we nog niet, maar het verschijnsel werd wel in de steigers gezet. Die vermaledijde keuzevrijheid bleek meer haken en ogen te hebben dan ons lief was. Als je voor het ene kiest, kun je vaak niet ook voor het andere kiezen.

‘Het kan niet, maar het moet toch’, was mij jarenlang op het lijf geschreven. Tot op heden kan ik me suf piekeren hoe ik twee onverenigbare afspraken toch beide kan nakomen. Het onvermijdelijke verlies dat bij kiezen hoort vind ik moeilijk te aanvaarden en kan in mijn gedachten astronomische proporties aannemen. De gedachte dat het leven maar één kans biedt, die mis gekozen voor eeuwige spijt zorgt, maakt het kiezen niet makkelijker.

Vermaledijde keuzevrijheid

Zoals Bob Dylan al had voorspeld, er waren andere tijden gekomen.

it lied zongen wij als kersverse leerlingen in 1960 bij de weekopening in de Aula van de Academie voor Sociale en Culturele Arbeid in Groningen, een school waaraan nog reminiscenties van een christelijke cultuur kleefden en waar meisjes niet in een lange broek mochten komen. Acht jaar later keerde ik er terug, ditmaal in de rol van docente. Zoals Bob Dylan al had voorspeld, er waren andere tijden gekomen. Oudere collega’s hadden hun vroomheid radicaal afgeworpen en spraken nu vol afschuw over de onderworpenheid die ze in bovenstaand lied lazen.

Ondanks het feit dat we over de twee belangrijkste gebeurtenissen in ons leven niets te kiezen hebben – immers, niemand heeft erom gevraagd om geboren te worden en tot op heden zijn we ook niet vrij om te kiezen wanneer we ons op d’eeuw’ge stranden willen uitstrekken – vierde eind jaren zestig het geloof in de maakbaarheid van de samenleving en van je eigen leven hoogtij. We geloofden in eigen keuzes en daaraan gekoppeld: eigen verantwoordelijkheid.

56 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 56

Onverzoenlijke dilemma’s Een ingrijpende beslissing in mijn eigen leven waar heel wat tobben aan voorafging, was het opzeggen van mijn baan aan de Sociale Academie om op mijn drieëndertigste naar een theateropleiding in Parijs te gaan. Ik ben er zelf een meester in me met onheilsscenario’s het mes op de keel te zetten. Pas toen ik

magazine

14-05-18 17:45

me realiseerde dat zowel weggaan als blijven mogelijkheden bood en ik niet weg móést, maar weg kón, werd het beslissen makkelijker. Als ik net zo goed kan blijven als weggaan, laat ik dan maar weggaan en een sprong in het diepe wagen, zo dacht ik.

Als het niet lukt met alle verbeterprogramma’s gaan we ons ook nog eens een loser voelen.

In mijn supervisie- en coachingspraktijk kwam ik geregeld mensen tegen die met onverzoenlijke dilemma’s worstelden.

Ook daar werkte het goed als beide kanten van een keuze eerst alle ruimte mochten krijgen en alle bijbehorende emoties gevoeld mochten worden. Dan kwam er vaak meer ontspanning en kwamen er soms nieuwe keuzemogelijkheden in het vizier.

Bij kiezen hoort ook verantwoordelijkheid. De suggestie dat we zelf verantwoordelijk zijn voor ons leven en ons geluk betekent ook dat er veel verbeterprogramma’s hun intrede doen.

‘Ben je niet gelukkig, doe er wat aan.’ ‘Is je relatie een beetje ingedut, doe er wat aan.’ ‘Ben je uitgekeken op je baan, doe er wat aan.’ Een vruchtbare bodem voor de coachingspraktijk. Het laatste wat we immers willen, is slachtoffergedrag. Maar het ‘eigen schuld, dikke bult’ kan ons ongeluk ook versterken. Als het niet lukt met alle verbeterprogramma’s gaan we ons ook nog eens een loser voelen.

‘Ik weet het niet’ Eenmaal in mijn leven had ik een burn-out. Dat mensen toen zeiden dat ik nu alle tijd had om maar eens goed na te denken over de oorzaken daarvan vond ik heel vanzelfsprekend, ook al drukte het zwaar op me en maakte het dat ik me nog ellendiger voelde. Op de vraag: ‘Waar komt het van?’ moest ik toch een antwoord geven. Tot een wijze coach me voorstelde eenvoudigweg te zeggen: ‘Ik weet het niet.’ Dit bevrijdende antwoord lag zover buiten mijn eigen denkraam en ik vond het zo frivool dat ik er de slappe lach van kreeg. Een bevrijdende lach, maar

dat je zoiets werkelijk kon antwoorden, wilde er bij mij maar heel mondjesmaat in.

Nu denk ik dat het ‘niet weten’ en dat kunnen uithouden nieuwe inzichten kan opleveren en tot diepgaander verandering kan leiden. Zo werd me uiteindelijk duidelijk dat het juist mijn overdosis verantwoordelijkheidsgevoel was die me de burn-out opleverde. Zelf verdraag ik de onrust die samen gaat met een nog niet doorgehakte knoop slecht. Ik denk dat ik niet de enige ben. Hier ligt mogelijkerwijs een opdracht voor de coach.

De overgave omarmen?

Het verbaast me niet dat na alle keuzevrijheid en geloof in de maakbaarheidsidealen het boeddhisme en in het verlengde daarvan de mindfulness tegenwoordig hoge ogen gooien. Zelf vond ik het bevrijdend te merken dat ik gewoon eens ongelukkig mocht zijn zonder daar meteen iets aan te hoeven doen, of me mocht vervelen zonder meteen iets te moeten ondernemen.

En te merken dat ook zonder acties mijnerzijds het gevoel wel weer overdreef of blijkbaar af en toe bij mijn leven hoort.

Is het nu zo dat ik opnieuw de overgave omarm? Iedere goede coach weet dat er mensen zijn die eens zelf verantwoordelijkheid moeten nemen en in actie moeten komen en mensen die erbij gebaat zijn iets van de last van verantwoordelijkheid van hun schouders te nemen en te aanvaarden dat het leven soms ‘nu eenmaal zo is’. Omdat ik stichtelijk ben begonnen, ga ik ook zo eindigen. Op menig toilet heb ik onderstaande spreuk aangetroffen: ‘Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.’

Of dit citaat aan Franciscus van Assisi wordt toegeschreven of aan Marcus Aurelius, aan u de keuze.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 57

• 57

14-05-18 17:45

De juiste sfeer voor het professionele gesprek Bent u coach, trainer, therapeut, mediator of een andere professional die zijn of haar klanten in een representatieve ruimte wil ontvangen?

Het Coachhuis biedt in heel Nederland sfeervolle spreekkamers en groepsruimtes, flexibel te huur en tegen een aantrekkelijk tarief. Onze meer dan 100 locaties staan garant voor een rustige en professionele ontvangst van uw klant. U kunt eenvoudig zelf online uw boekingen maken.

Meer weten: kijk op www.hetcoachhuis.nl of mail uw vraag naar info@hetcoachhuis.nl.

58 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 58

magazine

14-05-18 17:45

De fiets van...

Carolien Wynia ‘De bak is soms redelijk volgeladen.’

‘Deze bakfiets gebruik ik iedere dag. ’s Ochtends breng ik mijn kinderen ermee naar school. De jongste gaat in de bak, de andere twee fietsen zelf. Als het moet, passen er met een beetje proppen vier kinderen in’, lacht Carolien Wynia. ‘Ik vervoer er soms spullen mee voor teamcoaching, zoals flipovers en een tas met stiften, post-its, andere materialen en mijn laptop. Dan is de fiets redelijk volgeladen.’ Voor individuele coaching, wat Carolien vooral doet, is een handtas voldoende, ook deze gaat in de bak.

Carolien coacht professionals met uiteenlopende vragen, bijvoorbeeld: Ik wil me ontwikkelen, maar wat zijn de juiste stappen om te nemen? Waar haal ik mijn geluk uit? Wat zijn mijn waarden en hoe maak ik de juiste beslissingen? Soms zijn coachees zichzelf door alle dynamiek een beetje verloren en hebben ze een sterke behoefte (of noodzaak) aan coaching, om wat meer tot zichzelf te kunnen komen, de balans op te maken en te ervaren wat echt belangrijk is. ‘Het Co-Active model dat ik onder andere gebruik, leent zich voor heel veel onderwerpen. Je ziet dat het coachings-

traject professionals helpt om soms grote beslissingen te nemen of juist kleine, essentiële nuances aan te brengen. In elk geval om vanuit hun eigen kracht keuzes te maken.’

Carolien heeft de bakfiets via Bakfiets.nl aangeschaft, dit is haar tweede. ‘De eerste is gestolen, dus ik maak de fiets altijd ergens aan vast.’ Ze heeft veel klanten in Rotterdam, dan gaat ze altijd met de bakfiets. ‘Rotterdam leent zich daar goed voor; de afstanden zijn prima te doen op de fiets en er gebeurt altijd wat op straat. Een prachtige stad om door te fietsen.’ Voor zichzelf vindt ze de fietstochtjes naar de volgende klant prettig om even haar hoofd leeg te maken. ‘De klant bepaalt waar we afspreken en soms gaan we ook een rondje wandelen; bij de Kralingse Plas, het stadspark bij de Euromast, een rondje bruggen of gewoon door de stad.’ Carolien vindt buiten zijn prettig: ‘Het werkt inspirerend, verfrissend en coachees ervaren letterlijk de ruimte om hun proces te doorlopen.

Tegenover elkaar zitten kan soms wat overweldigend zijn, terwijl je buiten vanzelf een open blik krijgt.’ (NvO)

‘Tegenover elkaar zitten kan overweldigend zijn.’ coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 59

• 59

14-05-18 17:45

Hoe word je weer de

gezagvoerder van je eigen

vliegtuig?

60 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 60

magazine

14-05-18 17:45

ans tros

Onlangs heb ik voor het eerst van mijn leven als piloot in een Boeing-737-simulator mogen vliegen.

Het was een echte cockpit, met een virtual-reality-projectie van de omgeving, de bediening en ook de geluiden waren levensecht. Pas toen ik achter de stuurknuppel zat, realiseerde ik me ten volle dat ik alleen nog kon vertrouwen op mijn kleine schermpje. Een schermpje waarin allerlei waarden vermeld stonden zoals snelheid, hoogte en een bestemming in codes. Eerlijk gezegd begreep ik er helemaal niets van. En om het nog erger te maken: ik zag alleen lucht en wolken. Hierdoor had ik geen flauw benul van waar ik was of waar ik naartoe vloog. Pas met een vliegveld in zicht kreeg ik weer een referentiepunt. Maar toen begon het pas echt. Hoe hard en hoog moet je aanvliegen? Krijg je toestemming van de verkeerstoren om te landen? Is je copiloot het met je eens?

En hoe houd je dat vliegtuig eigenlijk op de baan in een storm?

D

eze ervaring vormt een prima metafoor voor de staat van verwarring waarin veel mensen zich bevinden.

We raken overweldigd door de hoeveelheid data, kunnen deze vaak niet direct plaatsen en de informatie die we denken te begrijpen blijkt soms niet te kloppen.

Welkom op aarde, niets nieuws onder de zon. We worden als mens op aarde gedropt zonder enige gebruiksaanwijzing voor het omgaan met onze ouders, of andere mensen en ervaringen.

Laat staan dat we een routekaart voor ons eigen leven krijgen.

Het leven is welbeschouwd een groot laisser-faire-experiment waar we hulpeloos in belanden bij onze geboorte. Maar de meeste mensen ontdekken uiteindelijk wel wat hun bestemming is, waar ze zich thuis voelen en hoe ze hun leven het beste kunnen besturen.

Deze kinderen vormen nog geen meerderheid, maar hun aantal groeit. Binnen het huidige basis- en voortgezet onderwijs moeten scholen en docenten alle zeilen bijzetten om het onderwijs meer op maat voor leerlingen aan te bieden. Het oude systeem om ieder kind op hetzelfde moment door een vastomlijnd programma te loodsen, zodat iedereen straks aan de minimale eisen voldoet, begint vast te lopen. Andere onderwijsvormen en visies zijn noodzakelijk, zowel voor de docenten als voor de leerlingen.

Het leven is een groot laisser-faire-experiment waar we hulpeloos in belanden.

Interne of de externe bakens volgen Bij sommige kinderen hoef je niet ver te zoeken: ze willen een cello en laten die niet meer los, ze raken van jongs af aan verzot op machines, computers of bijvoorbeeld dieren. Jongeren hebben tegenwoordig al bedrijfjes of maatschappelijke initiatieven die respect afdwingen. Ze durven hun droom uit te spreken en gaan goedgemutst aan de slag tot ze het voor elkaar hebben. Ze worden niet gehinderd door ervaringen of negatieve gedachten over potentiĂŤle tegenslagen en zetten alles in werking om hun project te laten slagen.

Dat vraagt een grote ommekeer in het denken over onderwijs en leren. Van een aanbodgericht en verplicht curriculum naar vraaggestuurd onderwijs en ruimte om te experimenteren. Het kind met zijn talenten en wensen wordt dan bepalender in de route naar zelfstandigheid. Zelfsturend leren, uitgaande van de fascinaties en interesses van een kind, vraagt om coaching en ondersteuning. Het is een radicaal andere visie op de vermogens van een kind.

We zijn collectief op zoek naar nieuwe vormen en antwoorden, omdat te veel kinderen, jongeren en studenten, evenals hun coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 61

• 61

14-05-18 17:45

docenten en ouders, vastlopen in de wijze waarop het onderwijs nu georganiseerd is. Gelukkig zijn er veel experimenten gaande binnen het reguliere en nieuwe vormen van onderwijs.

Voor wie doe je het eigenlijk?

Het proces om keuzes te maken is steeds belangrijker geworden in ons dagelijks leven. Het vraagt van ieder mens om van tijd tot tijd stil te staan bij de bedoeling van ons leven. De ‘bedoeling’ is voor een organisatie vaak wel snel te ontdekken, alleen de weg ernaar terug is ingewikkeld. In ons eigen leven staat de vraag naar onze levensmissie tegenwoordig veel centraler. Een nadeel van de grotere vrijheid die er nu is in het kiezen voor een of meerdere beroepen, is dat het kiezen ook een stuk ingewikkelder is geworden. Zelfs de overheid roept ons via een campagne van SIRE op om na te denken over de vraag: ‘Voor wie doe je het eigenlijk?’ Het harde werken, de botox, de selfies; doe je het voor erkenning, geld, je ouders of om erbij te horen? In andere woorden: door welke externe, maatschappelijke meetlat of informatiebronnen laat jij je leven bewust of onbewust bepalen? Deze voorbeelden raken meteen de kernvraag: Wordt het niet eens tijd om weer op je eigen kompas en metertjes te gaan vliegen?

Wordt het niet eens tijd om weer op je eigen kompas en metertjes te gaan vliegen?

Hoe word je weer de gezagvoerder van je eigen vliegtuig?

We zijn van jongs af aan gesocialiseerd en doordrenkt van allerlei collectieve maatschappelijke opvattingen over wat hoort en wat niet. Je kunt je dus met recht afvragen in hoeverre je vrij bent om je eigen keuzes te maken.

Veel mensen, van jong tot oud, merken dat hun hoofd veel meer kan dan hun lichaam. Je wordt de hele dag verleid om dingen te ontdekken, te bekijken of te doen. Bovendien moet je voortdurend beslissingen nemen over uiteenlopende zaken.

En als je jezelf dan ook nog oplegt dat je overal goed over moet nadenken om tot afgewogen en onderbouwde besluiten te komen, is het mogelijk dat je hoofd begint te kraken. En praten over een overbelast hoofd brengt je niet altijd de gewenste oplossingen.

62 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 62

Het is de hoogste tijd voor een andere visie op keuzes maken in combinatie met wat praktische kennis en tips. Het is wel degelijk mogelijk om het eigendom over de aan-uitknop in je hoofd terug te krijgen en zelf de besturing weer over te nemen. Je bent het eigendom kwijtgeraakt door de volgende twee denkfouten: 1 De antwoorden zitten in je hoofd.

2 We kunnen ons bewustzijn niet sturen.

Denkfout 1: De antwoorden zitten in je hoofd Je wordt opgevoed met de aanname dat je antwoorden met je hoofd kunt ontdekken. Uit onderzoek blijkt echter dat de kracht van je onbewuste denken vele malen groter is dan je bewuste denken. Je slimme onbewuste werkt ca. 95% van de tijd op de automatische piloot en stuurt daarmee je besluitvorming grotendeels aan. Je onbewuste kun je zien als een harde schijf vol programma’s met instructies over hoe te handelen.

Heel handig, maar het kan je ook danig belemmeren. Want hoeveel onjuiste conclusies heb je als kind over jezelf en anderen getrokken die nu nog doorwerken in je dagelijks leven? En welke verouderde programma’s of virussen draaien nog mee op de achtergrond?

Een belangrijke oorzaak van te veel piekeren of een overbelast hoofd, is dat we onderscheid maken tussen lichaam en geest.

Voor medische problemen gaan we naar een dokter en voor psychische klachten naar een hulpverlener. Helaas wordt de spagaat tussen lichaam en geest daardoor juist versterkt.

De oplossing zit in het weer samenbrengen van je geest en je fysieke lichaam.

Is jouw glas gevuld? Stel, je bent voor 100% met je geest aanwezig in je lichaam. Je lijf is dan het glas en je geest is het heldere water. Het glas is dan compleet gevuld met jouw eigen energie. Er kan namelijk niets anders bij. Het effect is dat je goed kunt voelen wat je wilt, nodig hebt en dat je innerlijke rust en balans ervaart.

Veel mensen hebben hun glas echter maar ten dele gevuld.

Stel, je glas is voor 35% gevuld met jouw energie. Je weet uit de natuurkunde dat het zich dan vult met de energie van anderen of je omgeving. Dus jouw water wordt vertroebeld met water (de energieën, emoties en oordelen) van anderen. Je bent dan ook ontvankelijker voor externe beïnvloeding. Het effect is dat

magazine

14-05-18 17:45

je niet meer goed kunt onderscheiden wat van jezelf is of van een ander. Dit is meestal het geval als je merkt dat je stemming ineens omslaat. Het ene moment ben je nog blij, het andere moment voel je je ineens zwaar en moe. Of je voelt je boos zonder te weten waarover.

Je kunt dit eenvoudig uittesten met de volgende oefening: • Vraag jezelf af of hetgeen je nu voelt van jou is of van anderen.

• Is het niet van jou, of weet je het niet? Geef dan de opdracht: ‘Ik stuur alle energie van anderen nu retour afzender’. Voel of het verschil maakt in je lichaam.

• Het kan ook zo zijn dat (een deel van) jouw energie ergens anders is. Geef daarvoor de opdracht: ‘Ik haal al mijn energie die ik ergens heb achtergelaten nu geschoond weer terug naar mijn systeem [lichaam en geest] en vul mezelf er helemaal mee op.’ Voel opnieuw of dit verschil maakt.

Praten over een overbelast hoofd brengt je niet altijd de gewenste oplossingen.

Het is echt mogelijk om je geest weer volledig in je lichaam te laten functioneren. Met wat begeleiding kun je dat zelf leren reguleren. Wij noemen dat zelfcoaching. Je ontdekt je eigen gebruiksaanwijzing. Dit maakt dat je gaat merken wanneer je ‘uit je lijf’ floept en daarmee letterlijk angstiger of onrustiger wordt. In coaching wordt de focus dan gelegd op die gevoelens en de mogelijke situaties die eraan ten grondslag liggen, terwijl het antwoord dus op een ander vlak ligt. De oplossing ligt in het wegsturen van de energie van anderen en je eigen geest terugroepen.

Denkfout 2: We kunnen ons bewustzijn niet sturen Ook dit is klinkklare onzin. Elke voetstap in de sneeuw is het begin van een pad en als je een paar keer heen en weer loopt langs je eigen voetstappen, is er al een paadje. Zo werkt je brein ook. Je kunt er dus voor kiezen om sommige paden juist niet te nemen of een ander (nieuw) pad te kiezen. Ook hier geldt simpelweg de kracht van de gewoonte. Elke keer dat je voor een ander pad kiest, ben je jezelf dus al aan het herprogrammeren!

Emoties overvallen je en vaak vind je ze niet fijn. De oplossing is om het gedurende 90 seconden toe te laten, zonder ze te uiten. Laat het even door je heen razen. Na deze piek loopt de spanning meteen weer terug en word je rustiger. Voel dan wat je wilt doen. Het oude en bekende pad bewandelen of een ander pad kiezen?

Een voorbeeld: Iemand maakt mij woedend. Het bekende pad, meteen boos reageren, laat ik even voor wat het is en ik besluit een ander pad te kiezen. Ik vraag: ‘Wat bedoel je hiermee? Ik merk dat het me raakt wat je zegt.’ Als je dus (weer) de gezagvoerder van je eigen voertuig wilt worden en je eigen vrijere keuzes wilt maken, begin dan bij het begin. Neem je lichaam en geest weer in eigen beheer en ruim de rommel op je harde schijf op.

Wij zorgen voor jouw website Wij zorgen voor de tekst, de foto’s, de mooie layout en de interactie met je klanten. Daarna kun je zelf alles makkelijk aanpassen.

Compleet pakket: 1495 euro Maakum, de websitebouwer voor jouw praktijk. Neem gerust contact op met een van onze medewerkers, tel. 020-4236866, of kijk op www.maakumzakelijk.nl € 99,-

Kortingscode: coach2018a

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 63

• 63

14-05-18 17:45

Anderen aanspreken op hun gedrag is iets dat we allemaal nodig vinden, maar waar we tegelijkertijd flink mee worstelen. Teamcoach en organisatie-expert Gytha Heins verdiepte zich drie jaar lang in het onderwerp en schreef er een indrukwekkend en lezenswaardig boek over. Hierin legt ze uit wat er ĂŠcht nodig is om elkaar aan te spreken. Want aanspreken blijkt een menselijke uitdaging; we verzinnen maar wat graag excuses om het niet te hoeven doen.

Tekst: Hedda Treffers

64 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 64

magazine

foto: donald van hasselt

Aanspreken: een menselijke uitdaging

14-05-18 17:45

Interview Interview

Allereerst heb ik je boek met grote interesse gelezen. Het is het eerste boek over dit onderwerp dat ik onder ogen krijg. Is er al veel over geschreven of had je ook min of meer de primeur?

‘Nee, er is nog niet eerder een boek over aanspreken geschreven, dus ik had inderdaad de primeur.’

Hoe ben je erbij gekomen om dit boek te schrijven. Wat was de drijfveer?

‘De afgelopen jaren zag ik in de adviestrajecten die ik begeleidde dat er ergens in het traject altijd iets naar boven kwam dat te maken had met de wens elkaar aan afspraken te houden of elkaar ‘scherp’ te houden. Vaak deden zich in teams onuitgesproken ergernissen voor, die de effectiviteit van de hele groep danig konden beïnvloeden. In essentie is dit allemaal terug te brengen tot een gebrek aan aanspreken, terwijl de meeste mensen wel dachten dat ze dit deden, want iedereen zei het heel belangrijk te vinden. Dat intrigeerde mij. Waarom praten we er zo veel over en waarom doen we het zo weinig?’

Heb je daar een voorbeeld van?

‘Zeker! In mijn boek vind je talloze voorbeelden terug. Bijvoorbeeld die organisatie waar ik ooit als interim-manager aan de slag ging. Er was daar behoorlijk veel ineffectief en zelfs destructief gedrag. De sfeer was verziekt en sommige teams waren veel minder productief dan ze zouden kunnen zijn als ze goed zouden samenwerken. Managers en medewerkers zagen dat ook, maar er leek een soort collectief verbond te bestaan om mensen daar niet op aan te spreken. Dat was een van de gebeurtenissen die de trigger gaf tot het schrijven van dit boek.’

Maar wat versta je dan precies onder ‘aanspreken’?

‘Aanspreken is: laten weten waar je last van hebt in persoonlijk contact met de betrokkene. Dit gebeurt meestal vanuit de intentie dat die ander zijn gedrag bijstuurt, maar je kunt er in het gesprek ook achter komen dat jij wellicht zelf iets te doen hebt of jullie allebei.’

foto: donald van hasselt

Waarom is aanspreken zo’n lastig issue eigenlijk?

empathisch willen overkomen. Daarnaast willen we bij de groep blijven horen en sturen we op korte termijn-resultaten; we willen de relatie nu goed houden, ook al gaat dat ten koste van de goede werksfeer op langere termijn. Bovendien laten we ons leiden door angst en het voorkomen van verlies in plaats van wat we kunnen winnen. We willen de relatie niet beschadigen of een slechte beoordeling krijgen.

Maar bovenal zijn we de hele dag door bezig gezichtsverlies te voorkomen, voor die ander én voor onszelf. Als jij iets zegt over dat appen tijdens de vergadering beschadig je mogelijk die ander als onbeschoft, maar je loopt ook het risico dat de rest denkt “wat een pietlut” en dat je dus zelf een deukje oploopt.’

Druist aanspreken dan niet gewoon tegen onze natuur in?

‘Je zou inderdaad kunnen zeggen: het is eigenlijk onmenselijk om van mensen te verwachten dat zij elkaar gaan aanspreken. Alleen realiseren we ons dat niet. Daarom verzinnen we allerlei excuses, zoals: het is nu niet het goede moment, haar contract loopt toch binnenkort af of hij heeft het privé nu ook al zo zwaar. Ook een vaak gehoorde: het is niet mijn verantwoordelijkheid, dat moet mijn leidinggevende maar doen.’

Ik heb een Italiaanse collega die onomwonden kan zeggen wat zij allemaal niet aan mij vindt ‘deugen’. Is dat moeite hebben met aanspreken iets typisch Nederlands? Zijn wij een beetje een laf volkje?

‘Laat ik vooropstellen dat aanspreken een menselijke uitdaging is. Het is iets tegennatuurlijks, voor een Italiaan net zo goed als voor een Nederlander. Maar zoals je in mijn boek kunt zien zijn er verschillende typen aansprekers: de ‘flapuit’, die soms iets meer zou mogen doseren en bij sommigen brandblaren kan achterlaten. En de ‘introverte’ die iets meer het achterste van zijn tong zou kunnen laten zien en soms wat te weinig input geeft.

Naar culturele verschillen op het gebied van aanspreken heb ik overigens nog geen onderzoek gedaan. Dat is misschien iets voor de toekomst.’

‘Aanspreken is volkomen tegennatuurlijk. Het zit simpelweg niet in onze menselijke aard. Van nature hebben we een ongelofelijke hekel aan het brengen van slecht nieuws omdat we

Ik heb zelf ooit een collega aangesproken op het feit dat zij haar mails nooit of pas heel laat beantwoordde. Ik deed dit niet handig, tijdens een groepsbijeenkomst, en ze begon te huilen. Waar ging ik de fout in?

‘Feedback is als darten, aanspreken is echt puzzelen’

‘Als je iemand wilt aanspreken, kun je dit het beste goed voorbereiden. Wat je dan kunt voorbereiden beschrijf ik in mijn boek. Bedenk bijvoorbeeld vooraf wat de goede intentie achter coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 65

• 65

14-05-18 17:45

het gedrag zou kunnen zijn, waar jij last van hebt. Dat helpt je emoties er uit te filteren. De toon waarop je aanspreekt maakt veel uit in hoe het aankomt.’

Heb je zelf weleens echt last gehad om iemand aan te spreken op zijn of haar gedrag?

‘Uiteraard. Ik ben ook gewoon “mens” en ken dus die primaire moeite om een mogelijk pijnlijke boodschap te brengen of de zorg dat ze mij maar een naar mens vinden als ik er iets van zeg. Recent nog heb ik een collega aangesproken op het feit dat hij mij ten overstaan van een groep afviel en onder druk zette.

Ik heb daar zijn uitspraken bij aangehaald en dus geprobeerd zo feitelijk mogelijk te beschrijven wat er gebeurde. Maar al na de eerste zin riep hij: “Ja, maar jij neemt die rol ook helemaal niet serieus!” Als ik iets erg vind, is het dat verwijt, omdat ik mijn werk zeer serieus neem. Dus ik schoot op de kast en ging me verdedigen. Per saldo waren we ons allebei aan het verdedigen en kwam van het gesprek niet veel meer terecht.

Gelukkig hebben we het een paar weken later in alle rust wel kunnen uitspreken.’

‘Het is eigenlijk onmenselijk om van mensen te verwachten dat zij elkaar gaan aanspreken’ Zijn er meerdere manieren om iemand aan te spreken en zo ja, welke?

‘Aanspreken heeft vaak de vorm van het geven van kritische feedback, maar er zijn veel meer manieren om aan te spreken.

Soms kun je al volstaan met een vragende blik, als iemand in de vergadering zijn mobiel pakt en daarop aan de slag gaat of je kunt de gemaakte afspraken herhalen als iemand zich daar niet aan gehouden heeft. Of je kunt vragen hoe je kunt helpen om het tijdens de volgende vergadering wel klaar te hebben. Het zijn allemaal manieren om de ander te laten weten dat je op iets anders hoopte dan zich nu heeft voorgedaan.’

En waarom moeten we de feedback regels vergeten, zoals op jouw boek staat?

‘Aanspreken gaat een laagje dieper dan het geven van feedback.

Het gaat over “hoe wij hier met elkaar en met onze klanten willen omgaan”. Daarmee raakt aanspreken aan ons morele of ethisch kompas. Feedback kan bedoeld zijn om te coachen, aan66 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 66

spreken is dwingender en (bewust of onbewust) gekoppeld aan een “norm”.

In de feedbackregels zit heel veel goeds, bijvoorbeeld over het maken van onderscheid tussen je observatie en je interpretatie, maar het lukt vrijwel niemand dit zuiver te doen. En wat ik lastig vind aan de feedbackregels is dat ze impliceren dat je in een gesprek maar een van twee rollen hebt; je bent of aanspreker of ontvanger. Maar als je iemand feedback geeft, krijg je negen van de tien keer ook direct iets terug. Waarom zeg je dat terwijl mijn moeder zo ziek is? En dan zeg je dit, terwijl je zelf …

Aanspreken kan alleen succesvol zijn als je er tweerichtingsverkeer van maakt. Feedback = darten (ik stuur jou iets en je kijkt maar wat je er mee doet). Aanspreken = puzzelen (we leggen allebei onze ervaringen in dat lastige moment op tafel en gaan op zoek naar …).’

Zelf vind ik iemand aanspreken soms ook knap ingewikkeld.

Wat adviseer je mij?

‘Er is niet een ideale oplossing of één goede manier. Dit hangt af van de context. Wat kan helpen, zijn de volgende drie tips: 1 Ga niet aanspreken, ga het bespreken. Stel vragen om te begrijpen wat die ander op dat moment bewoog. Dat zorgt al voor een andere toon en meer tweerichtingsverkeer.

2 Maak eerst een selfie; wat zegt mijn irritatie over mij? Wat zegt het over jou; welke norm/heilige graal staat op het spel? Moet ik eigenlijk eerst zelf aan de slag?

3 Als je besluit te delen: Deel niet alleen wat je irriteert, maar vooral waarom je je er zo druk over maakt. Dat zorgt ervoor dat die ander begrijpt waarom het belangrijk voor je is. Dat zal hem milder stemmen.’

Je hebt gedegen onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Wat kwam hier uit?

‘Dat we het allemaal belangrijk vinden, maar er ook allemaal mee worstelen. Alleen dat laatste zeggen we niet. We vinden eigenlijk vooral dat al die anderen het vaker en beter moeten doen; mijn leidinggevende, het MT, de directeur, die collegamanager … En we snakken naar eerlijke kritiek, maar niemand wil die geven. Zo houden we het gebrek aan aanspreken samen in stand.’

Ben je op dit boek al ‘aangesproken’ en zo ja, door wie?

‘Gelukkig wel. En eigenlijk vooral heel positief tot werkelijk laaiend enthousiast. Mensen vinden het heel herkenbaar (in iedere branche of rol) en prettig leesbaar. Ze zijn blij met de

magazine

14-05-18 17:45

gedegen theoretische onderbouwing én de grote hoeveelheid praktische tips, omdat iedereen nu eenmaal zoekt naar “Hoe dan wel?” Verder hoor ik dat mensen blij zijn dat ik niet alleen schrijf over de aanspreker, maar ook over de aangesprokene. En sommigen zijn blij dat het niet het zoveelste ‘je moet …’-boek is. Ik laat mensen vrij hun eigen keuzes te maken.’

Was er ook nog opbouwende ‘feedback’?

‘Ik heb twee vragen gekregen van compliance officers over mijn tekst ten aanzien van de rol van vertrouwenspersonen in organisaties. Zij vonden die te kort door de bocht. Ook daar ben ik blij mee, want de hier en daar stevige uitspraken in mijn boek zijn juist bedoeld om het goede gesprek erover los te maken.

Ook was iemand wat argwanend over de titel; het is toch niet “gewoon”? Ik ben altijd in mijn nopjes met dergelijke vragen, want het biedt mij de kans om uit te leggen hoe ik de titel bedoeld heb. Want aanspreken is inderdaad niet “gewoon”. Het accent in de titel ligt wat mij betreft dan ook op doen. Collectief vragen we ons af “waarom zegt niemand er wat van?!” Nou precies om dezelfde reden waarom jij er ook niets van zegt. Zo houden we samen het patroon in stand. Praten over aanspreken levert niets op; het brengt ons pas verder als we het ook echt doen.’

‘Maak eerst een “selfie”; wat zegt mijn irritatie over mij?’

En tot slot: waar ben je nu mee bezig? Kunnen we nog een nieuw boek van je verwachten of ben je op een heel ander vlak aan het opereren?

‘Mijn boek is net uit, dus een nieuw boek is nu niet meteen aan de orde. Wellicht volgend jaar en dan zal het weer gaan over aanspreken. Ik ben daar nog lang niet over uitgelezen, uitgevraagd en uitgesproken. Ik word nu heel veel benaderd voor lezingen en workshops over aanspreken. En ik ben, samen met een aantal opdrachtgevers, bezig met het ontwikkelen van een pilotprogramma rond aanspreken. Dit wordt een totaal nieuw programma, waarin we echt iets anders willen doen dan tot nu toe gedaan is. Het zal in ieder geval verder gaan dan het aanleren van vaardigheden, want dat blijkt gewoon niet genoeg.’

WIN

We geven drie exemplaren weg van Aanspreken? Gewoon doen!

Kans maken? Mail dan voor 1 september 2018 naar win@coachlink.nl.

Heb je tips specifiek voor coaches, de lezers van dit blad?

‘Je rol is anders dan die van hun leidinggevende, maar je hebt wat mij betreft wel een verantwoordelijkheid als het gaat om goed voorbeeldgedrag. Zo hield ik ooit een lezing en in het eerste halfuur waren er al vijf mensen naar achteren gelopen om koffie te gaan halen. Dat haalde mij uit mijn concentratie en dat heb ik toen in twee zinnen openlijk besproken met de groep. We spraken daarna een pauzetijd af. Daar was blijkbaar behoefte aan. Op zo’n moment is belangrijk dat je laat zien dat jij ook bereid bent zaken te bespreken en te laten zien wat bepaald gedrag bij jou teweegbrengt. Ik zou ook graag een aanbod doen, mocht je mijn materiaal willen gebruiken in een training. Je kunt mij vragen jouw programma te starten met een “interactieve lezing”, waarbij ik je help het goede gesprek los te maken. Daarna kun je jouw eigen proces verder uitrollen.’ coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 67

• 67

14-05-18 17:45

Businezz

68 • c o a c h l i n k

magazine

Boom_adv_200x265_boeken_def.indd 1

07-05-18 17:15

Binnenwerk CLM9.indd 68

14-05-18 17:45

Column

De vloek van het ja-zeggen

silvia derom

Ik ben een creatieve generalist. Ik val niet te reduceren tot één interesse, passie of job. Het type persoon dat niet zelden de raad krijgt om ‘alsjeblieft nu toch gewoon één ding te kiezen’. En dat is nu precies wat wij, creatieve generalisten, niet lijken te kunnen: kiezen!

Mijn coachpraktijk draait dan ook voornamelijk rond de vraag: Hoe kan ik kiezen zonder te kiezen? Hoe kan je veelzijdigheid als troef inzetten? Hoe komen tot originele combinaties? Het is zo bevrijdend om buiten de vakjes te kleuren en te denken in mogelijkheden in plaats van hindernissen.

En toch heb ik door de jaren heen gemerkt dat er ook addertjes onder het gras zitten.

Het blijkt dan plots niet meer te gaan over ‘niet kunnen kiezen’, maar des te meer over het ‘geen nee kunnen zeggen’. Chronisch jazeggen, vaak gelinkt aan pleasersgedrag, verklaar ik bij deze als dé grootste vijand van creatieve generalisten.

Verschillende factoren triggeren dat jazeggen: iemand die je graag mag vraagt jou iets; een nieuwe opdracht = een kans die je niet mag laten liggen; je bent zzp’er en je bent bang om een klant – en dus ook inkomen – af te wijzen. Je bent geneigd ‘ja’ te zeggen op deze verzoeken, uit ... angst.

Angst om teleur te stellen, angst om iets te

missen, angst om niet rond te komen. En zo geraken onze agenda’s en onze breinen gevuld met dingen die we eigenlijk niet écht willen en blijft er nog maar weinig ruimte over voor de dingen waarnaar we verlangen.

Herkenbaar? Doe bij wijze van experiment eens deze oefening: scan jouw agenda voor de komende weken en duid alle dingen aan waarvoor je eigenlijk niet van harte hebt gekozen. Wat was jouw motivatie om hier ja tegen te zeggen? Wat als je al deze activiteiten zou schrappen? Hoeveel uren komen er dan vrij? Bedenk vervolgens wat je allemaal zou kunnen doen met deze vrijgekochte tijd.

Ik durf te wedden dat je het moeilijk hebt om je helemaal te laten gaan in deze denkoefening. Want hé, zo zit het leven toch niet in elkaar? Je kan toch niet alleen maar je zin doen? Daar heb je dan zeker een punt.

Natuurlijk kan je niet zomaar alles van je

Wat als je al deze activiteiten zou schrappen? Hoeveel uren komen er dan vrij?

afschuiven. Sommige dingen moeten nu eenmaal gebeuren. Maar mijn boodschap is deze: daag jezelf uit. Neem geen genoegen met de eerste ‘ja-maars’ die opduiken. En ja, je kan steeds terugkomen op een engagement en dit kan hand in hand gaan met zorg voor de ander.

Mijn pleidooi is er één van bewust verbindingen aan te gaan met mensen en activiteiten, en daar ook de consequenties van te willen dragen. Wil je graag constant pleasen, dan zal je geen ruimte meer hebben voor jouw eigen projecten. Weten waarom je voor iets kiest en wat de gevolgen zijn van deze keuze is een broodnodige realitycheck. Niet de makkelijkste, maar op lange termijn wel een dankbare oefening. Zeker als je – net zoals ik – iemand bent die over zowat alles enthousiast kan worden.

Silvia is professioneel coach en weet als geen ander wat het is om veel interesses te hebben, snel verveeld te zijn en toch een eigen onderneming te hebben. Creatieve generalisten zijn haar specialiteit. Ze heeft ook een aanbod ontwikkeld voor coaches die willen professionaliseren in het omgaan met veelzijdigheid, waaronder ‘paradoxaal coachen’, een methodiek die ze ontwikkelde met Ivo Brughmans. www.creatievegeneralist.be

coachlink magazine

• 69

7-05-18 17:15 Binnenwerk CLM9.indd 69

14-05-18 17:45

De magie van

natuurcoaching sander wisse

Coachen in en met de natuur werkt verhelderend en is inspirerend. Door buiten te zijn, ontspant de coachee en ontstaat er rust in zijn denken. Intuïtief coach Sander Wisse laat zien hoe de natuur coachees terugbrengt bij hun intuïtie en helpt bij het maken van keuzes.

O

ver alles moeten we tegenwoordig een keuze maken.

En ook het niet maken van een keuze is een keuze.

Daarnaast krijgen we een constante stroom van informatie via social media, televisie en internet, die het gevoel van keuzes maken vergroot. Niet verbazingwekkend dat veel mensen leiden aan keuzestress. Want wat past nu écht bij mij? Wat is de juiste keuze? Los van wat anderen vinden.

Wie ben ík? De natuur geeft je antwoorden en helpt je te ontdekken wie jij bent.

Geworteld zijn Veel coachees en cursisten die ik tegenkom, worstelen met deze vragen en zijn zoekende naar een dieper gevoel van geworteld zijn. Ze zijn op zoek naar verbinding met zichzelf en naar wat ik noem hun wezenlijkheid. Een staat van zijn die voorbijgaat aan woorden en emoties. Ze zijn ook zoekende naar verbinding met de wereld om hen heen en met de rol die zij daarin te spelen hebben. Een zoektocht naar het antwoord op waarom ze hier zijn.

70 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 70

Zodra mijn coachees weten waarom zij hier zijn en wat zijn in het leven te doen hebben, is er geen keuzestress. Ze hebben hun innerlijke kompas gevonden en daarmee richting en focus. Het gaat dus om het vinden van zingeving en daarmee verbinding met iets dat groter is dan henzelf. Deze verbinding ervaren coachees in de natuur. De natuur heeft geen oordeel; de natuur is. Er is geen enkele eik die liever een beuk had willen zijn. Of een konijn dat liever een vos zou zijn. Deze oordeelloosheid geeft ruimte om te stoppen met nadenken en vergelijken en om verbondenheid te ervaren. In de ruimte die zo ontstaat, kan de coachee weer zijn eigen innerlijk weten raadplegen.

Verbinding en spiegelen Daarom is coachen in en met de natuur zo verhelderend en inspirerend. Door buiten te zijn, ontspant de coachee en ontstaat er rust in zijn denken. De coach versterkt dit gevoel tijdens het natuurcoachen. Hij nodigt uit tot verbinden door zich te realiseren en zich ten diepste te herinneren dat we allemaal

magazine

14-05-18 17:45

onderdeel zijn van een groot systeem; de natuur, de aarde. Tijdens natuurcoaching verbindt hij zich opnieuw met dit grotere geheel. De coach beseft dat alles een spiegel is. Hij, de coachee en de wereld zijn één, verbonden met elkaar.

Alles wat tijdens de sessie gebeurt, is een weerspiegeling van de coachee en zijn groeiproces. Door alert en bewust aanwezig te zijn, maakt de coach hier gebruik van. Zo zijn obstakels op het pad, bijvoorbeeld een omgevallen boom, symbool van innerlijke strubbelingen. Hoe gaat de coachee hiermee aan de slag? Wat komt hij tegen als hij zich realiseert dat deze boom symbool staat voor een innerlijke uitdaging? De coach volgt de coachee op zijn innerlijke ontdekkingstocht in de buitenwereld. Soms leidt de coach door te benoemen, te vragen of oefeningen in te zetten en soms leidt de coachee door in te voelen, te ervaren en te benoemen. Er ontstaat een dans tussen coach en coachee en tussen binnen- en buitenwereld. Wat zie de coachee? En wat vertelt dat over zijn binnenwereld? En andersom: waar ziet hij zijn uitdagingen en weerstand weerspiegeld in de natuur om zich heen? Zo is binnen ook buiten.

En buiten is binnen.

Vanuit die bewuste verbinding met alles wat leeft, is de natuur één grote hulpbron. Hierbij heeft elke manifestatie, beweging, elke boom of plant, elk dier zijn eigen boodschap. Deze boodschap kan de coach onderverdelen in enerzijds wat het voor de coachee op dat moment betekent en anderzijds kan hij ook de meer universele boodschap gebruiken. Door de eeu-

De natuur heeft geen oordeel; de natuur is.

wen heen hebben sjamanen, medicijnmannen en -vrouwen studie gemaakt van de diepere en meer spirituele betekenis van dieren, planten en stenen. Deze oude kennis is nog steeds beschikbaar in de vorm van archetypen, volkswijsheden en vanuit de eigen innerlijke wijsheid, de intuïtie. Zo associeren we de vlinder met transformatie en verandering. Het gaat dan om een periode van jezelf ontpoppen en innerlijke groei. De pauw staat bijvoorbeeld voor ‘zo trots als een pauw zijn’ en de machtige eik straalt wijsheid uit.

Het coachproces verdiept en versterkt zich als de natuurcoach deze oude kennis bij zichzelf en bij de coachee wakker maakt.

De natuur is namelijk altijd bereid om te laten zien wat er nodig is voor het groeiproces van de coachee. Dus zodra de coachee steeds een konijn ziet of de buizerd hoort roepen, kun je ook met deze universele wijsheid aan de slag. Waarom komt de coachee steeds het konijn tegen of hoort hij de buizerd roepen? Wat betekent dit voor hem en zijn verhaal? Of wat is de betekenis van de boom waarbij hij blijft stilstaan?

De energie van vertragen De natuurcoach zet de energie neer en nodigt de ander uit door langzaamaan stil te worden, door bijvoorbeeld in zijn wandeltempo te vertragen, door letterlijk stil te zijn of door een korte aandachtsoefening. Zodra de coachee meer uit het denken komt en bewuster begint waar te nemen, ontstaat ook de bewuste verbinding met de natuur om hem heen. In dit aanwezig zijn schuilt de kracht. Sociale druk valt weg. Een te kritisch ego wordt stiller. De coachee maakt weer contact met zijn innerlijk weten, zijn intuïtie en zijn antwoorden. En omdat alles om hem heen een weerspiegeling is van zijn innerlijk, ziet hij zijn binnenwereld buiten zich. En dan begint de magie …

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 71

• 71

14-05-18 17:45

De coachee gaat op ontdekkingsreis in de natuur in zijn binnenwereld op zoek naar antwoorden, keuzes, beperkingen, hulpbronnen en krachten. De coach laat zich leiden door dat wat zich aandient. De coach is opmerkzaam, laat de ander ervaren, voelen, doorvoelen en benoemen. Hij vertrouwt op wat hij weet, zijn intuïtie en zijn gezonde verstand.

Joop: keuzestress en zeker weten Een prachtig voorbeeld van natuurcoaching is een sessie die ik had met Joop. Joop werkt in het onderwijs en heeft al langer het idee hier niet meer op zijn plek te zitten. Zijn verlangen is om op een andere manier met jongeren te werken.

Hierbij komt hij tegelijkertijd allerlei beperkingen tegen zoals het opgeven van de zekerheid van een vaste baan. Het avontuur aangaan van een eigen jongerencoachpraktijk vindt Joop bovendien erg spannend.

Waarom komt de coachee steeds het konijn tegen of hoort hij de buizerd roepen?

Hij staat vast. Na het aanhoren van alle voors en tegens, vraag ik hem of hij zijn verlangen wil opstellen. ‘Kies een boom uit die symbool staat voor jouw verlangen. En waar sta jij op dit moment ten opzichte van deze boom, jouw verlangen? Loop nu eens vanaf dat punt met je ogen dicht naar de boom toe.’

Hij neemt een moment rust, sluit zijn ogen en bewandelt zijn pad. Er ontvouwt zich een pad dat bij hem past. Eerst recht vooruit in een hoog tempo, langzaamaan overgaand in vertwijfeling en moeizaam vooruit komen. Hij loopt letterlijk door lage struiken heen en omzeilt obstakels. Bij elk obstakel kan 72 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 72

hij na kort invoelen ook aangeven welke innerlijke obstakels het zijn en hoe hij die te baas kan zijn. Uiteindelijk raakt hij de boom aan, maar loopt door tot hij een paar meter verder tot stilstand komt. Hoogst verbaasd dat hij verder gelopen is dan zijn doel, voelt hij meteen dat hij eigenlijk al veel verder is in zijn beslisproces dan hij altijd dacht. De keuze had hij inwendig allang gemaakt, maar nooit echt aan zichzelf toegegeven. Laat staan dat hij er al acties op had ondernomen. En nu hij dit zo weerspiegeld ziet, weet hij onmiddellijk wat hij te doen heeft: zich aanmelden bij de opleiding van zijn keuze.

Bij het nabespreken en integreren van de inzichten, vliegt er steeds een buizerd over. Deze laat keer op keer zijn kenmerkende klank horen. Ik maak Joop opmerkzaam op de buizerd en vraag hem wat deze vogel voor hem betekent. Vrijelijk associeert hij dat een roofvogel, zoals de buizerd, zonder aarzelen op zijn doel afgaat. Hij kijkt me aan en glimlacht: ‘Zie je wel.

Gewoon op mijn doel afgaan.’ Ik geef hem terug dat de buizerd daarnaast als boodschap ook nog ‘het oude loslaten’ heeft. Hoe treffend. Nu twee jaar later is hij fulltime jongerencoach vanuit zijn eigen praktijk. Doordat Joop zich verbonden voelde en tot rust kwam, ontstond er ruimte voor voelen, intuïtie en zijn innerlijk weten. Hierdoor werd het hem duidelijk dat de keuze heel makkelijk was. Er is geen twijfel. Vanuit zijn eigen innerlijk weten, is dit wat hij te doen heeft.

Het witte ballonnetje Een coachee vraagt mij om haar te coachen op het thema vertrouwen en bij haar keuzes blijven. Het wordt al snel duidelijk dat er in haar onderbewuste een belemmering zit. Ik vraag haar daarom haar ogen te sluiten en neem haar mee in een geleide meditatie.

magazine

14-05-18 17:45

In de meditatie ontdekt zij wat haar tegenhoudt. Ik vraag haar hier een vorm aan te geven en dit mee te nemen in haar bewustzijn. Na de meditatie vertelt ze dat ze een wit ballonnetje als symbool heeft meegenomen met het idee dat straks wellicht aan de wind mee te geven. Na een korte pauze lopen we naar buiten en op de overgang van bos en heide staan we stil.

Ik vraag haar waar we een begin van een antwoord kunnen vinden op haar vraag. Ze kijkt om zich heen en stelt vrij resoluut: ‘Daar in dat donkere gedeelte van het bos.’ Ze geeft aan dat ze het spannend vindt om daar naar toe te lopen, maar doet het toch. Op haar verzoek blijf ik op grote afstand haar volgen.

Opeens roept ze: ‘Dit meen je niet! Kijk wat ik nú in het bos vind.’ Triomfantelijk loopt ze het bos uit met in haar hand een wit ballonnetje. Prachtig! Ze weet ook direct wat ze nodig heeft om haar belemmeringen los te laten. Ze hoeft alleen maar het ballonnetje in het zonlicht te houden en weer los te laten op de wind. Door dit bewust te doen, voelt ze de belemmering oplossen en vindt ze haar kracht om achter haar keuzes te staan.

De keuze had hij inwendig allang gemaakt, maar nooit echt aan zichzelf toegegeven.

Het is echt bijzonder om tijdens een meditatie eerst iets te zien, dit tijdens de meditatie mee te nemen in haar bewustzijn en dan nog geen halfuur later het daadwerkelijk te zien liggen in de natuur. Een wit ballonnetje op een plek waar je het totaal niet verwacht. Het valt bijna niet te verklaren met je hoofd en toch ligt het er: het is magisch! En die magie wens ik jou en jouw coachees ook toe.

De natuur in Wil je zelf ook met coachees de natuur in? Neem dan de volgende aanwijzingen in acht: • Zorg dan eerst dat jij als coach het gevoel hebt dat je aanwezig, wakker en bewust bent, zodat jij ook de verbinding met de natuur kunt voelen.

• Kondig je komst aan en nodig de natuur uit om dát te laten ontstaan wat moet ontstaan. Vertrouw erop dat er mooie dingen gaan ontstaan.

• Laat ook de coachee langzaamaan zakken naar zijn gevoel door langzamer te gaan lopen, bewust te vertragen of een aandachtsoefening in te zetten.

• Begin de sessie met een duidelijk vertrekpunt. Wat is de coachvraag? En waar gaat het deze sessie over? Hoe duidelijker de vraag, hoe meer de energie en de natuur zich kan richten op het geven van inzichten en antwoorden.

• Start met de de coachee uit te leggen dat het gebied om hem heen een weerspiegeling is van zijn leven, zowel zijn binnenwereld als zijn buitenwereld.

• Stel hem dan de vraag waar hij voelt dat we een begin kunnen vinden van het antwoord op zijn vraag.

• Ga op pad en wees opmerkzaam. Stel vragen, laat stiltes toe, maak gebruik van de tools uit je eigen toolbox en zet je creativiteit in om die tools met de natuur te combineren.

• Laat je verrassen en vertrouw op de wijsheid van de natuur en de coachee.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 73

• 73

14-05-18 17:45

All you can read!

Online toegang tot ruim 190 boeken over coaching en persoonlijke ontwikkeling

‘Ik vind het heerlijk om in alle coachingsboeken te kunnen grasduinen’

‘Met name het kunnen zoeken op een specifiek thema of instrument vind ik erg prettig’

‘Ik heb zelf veel boeken in de kast, maar met Coachlink kan ik met één zoekopdracht alle belangrijke coachingsboeken doorzoeken’

    

Burn-out Carrière Communicatie Conflicten Leiderschap

    

www.coachlink.nl 74 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 74

magazine

Management Ondernemen Reflectie Stress Teambuilding

    

Timemanagement Veranderingen Werk Zelfvertrouwen Zingeving

De coach voor coaches

14-05-18 17:46

Hoe ik coach werd ...

Roderik Bender Van trainer draaiboeken maken tot ont-problematiseringscoach ik me gespecialiseerd in perfectionisme; daar komen veel vragen over en dit levert veel stress en onderfunctioneren op.’ Zo had hij een gesprek met een dame die vindt dat alles moet gaan zoals zij zelf wil. ‘Daar heeft ze zelf last van en haar man ook. Ik bied haar dan een ander denkspoor, bied alternatieven. Als coach probeer ik mensen zo snel mogelijk weer achter het stuur van hun eigen leven te zetten.’ Daarnaast zijn zijn specialismen vrouwen in topposities en vrouwen die in een mannenomgeving werken.

‘Van nature ben ik niet een heel goede beslisser, maar in de vierde klas wist ik heel zeker dat ik psycholoog wilde worden. Mensen vertelden me namelijk dat ik goed kon luisteren en me in anderen kon verplaatsen.’ Roderik Bender ging dus arbeids- en organisatiepsychologie studeren in Amsterdam. ‘Hoewel de arbeidsmarkt slecht was toen ik afstudeerde, werd ik aangenomen bij trainingsbureau Schouten & Nelissen. Wanneer een deelnemer soms niet kon, maar wel binnen een bepaalde tijd een training wilde volgen, begeleidde ik deze een-op-een. Zo had ik in 1995 mijn eerste coachee en het ging over draaiboeken maken’, lacht hij.

Een paar jaar later vroeg Roderik zich af waarom de trainingsresultaten niet bij iedereen even goed waren. ‘Vaak is in een training de ruimte beperkt om te kijken naar de binnenkant, naar interne blokkades als “Ik ben niet de moeite waard” of “Daar komt ruzie van”. Blokkades die leren en functioneren belemmeren.’ Vanaf die tijd ging hij coaching geven over stress, loopbaancoaching en leiderschap. ‘Sindsdien help ik mensen om andere denkbeelden te krijgen. Daarbij kwam ik op het pad van RET.’ Roderik heeft verschillende opleidingen hierover gevolgd, onder andere van grondlegger Albert Ellis. ‘Ik ontdekte dat ik individuele begeleiding veel leuker vond dan trainingen geven; je kunt dieper gaan en je kunt meer ont-problematiseren. In de loop der jaren ben ik het als mijn missie gaan zien om het jezelf niet te moeilijk te maken.’

De beste beslissing in zijn loopbaan vindt Roderik dat hij in 2003 uit dienst trad bij Schouten & Nelissen en voor zichzelf begon. ‘Hierdoor had ik meer tijd voor coachen en schrijven.’ Roderik werkt vanuit een coachingspraktijk aan huis. ‘Inmiddels heb

‘Over vijf jaar hoop ik nog steeds hetzelfde te doen.’

‘RET vinden sommigen misschien een wat ouderwetse methode, daarom heb ik het in een wat moderner jasje gegoten en focus ik me op de dingen die goed gaan en moedig ik coachees aan.’ Roderik traint ook trainers en coaches. ‘Trainers leer ik hoe ze met groepen werken en coaches leer ik bepaalde technieken zoals RET en ik leer ze omgaan met weerstanden bij cliënten en alternatieve manieren.’ Veel coaches zitten en praten, vindt hij. ‘Woorden kunnen een rookgordijn opleveren. Ik werk daarom graag met bewegen in de ruimte, met rollenspellen – dan voel je het veel meer en zijn coachees eerder geneigd om iets te veranderen.’

Roderik constateert dat hij een heel coherente loopbaan heeft. ‘En over vijf jaar hoop ik nog steeds hetzelfde te doen. Ook hoop ik meer ervaring op te doen in mijn specialisaties en boeken te schrijven met werkvormen voor coaches en een over coaching bij perfectionisme.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 75

• 75

14-05-18 17:46

De coachplek van...

Annemiek Tigchelaar Een rustgevend uitzicht ‘De weilanden, de lammetjes en koeien, de bosrand en mooie wolkenluchten … Het uitzicht op de Veluwe is by far het meest bijzondere van mijn werkplek. Ik kijk dan ook veel naar buiten en wanneer ik Stop de stress-dagen geef, genieten de mensen ook altijd erg van het uitzicht’, lacht Annemiek Tigchelaar. Zij begeleidt mensen om hun werkdruk te verlagen en grip te krijgen op hun stress, tijd en e-mail.

76 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 76

‘Toen mijn moeder ziek werd, wilden we dichter bij mijn ouders wonen. Dus anderhalf jaar geleden verhuisde ik met mijn gezin vanuit Pijnacker naar dit pand in Heerde. Het was een kangoeroewoning; opa leefde in de ruimte die nu mijn kantoor is. Ik heb dus ook een keukentje, douche en toilet erbij.’ Makkelijk om de lunch te verzorgen op Stop de stress-dagen.

Annemiek is trots op haar ruime kantoor.

‘Aan de vergadertafel kunnen zes tot acht mensen zitten en met coachees zit ik ook vaak in de luie stoelen. Er staan best veel stoelen hier, die gebruik ik bijvoorbeeld voor Voice Dialogue. In mijn boekenkast staan boeken over timemanagement, coachen en burn-out en verder zie je stressballen en veel sleutelhangers met kikkers; die geef ik weg als ik heb verteld over “slik de

magazine

14-05-18 17:46

kikker”.’ Meestal gaat Annemiek naar klanten toe, maar als klanten op neutraal terrein willen afspreken, zitten ze hier. ‘Ik help mensen met het inrichten van hun leven en werk, geef ze inzicht in de mogelijkheden en de keuze maken ze dan zelf.’

‘Ik probeer mijn kantoor rustig en overzichtelijk te houden, toch staan er ook wat spullen van de kinderen, zoals deze verjaardagskaart’, lacht ze. ‘Als mijn man thuiswerkt, zit hij tegenover mij en mijn boek Grip op je stress heb ik hier geschreven.’

Annemiek zocht een huis met een kantoor op de begane grond. ‘Dit is het enige huis dat we bekeken hebben. Het is zoveel ruimer en rustiger hier, we wandelen zo het bos in.’

‘Ik probeer mijn kantoor overzichtelijk te houden.’

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 77

• 77

14-05-18 17:46

Het effect van coaching is meetbaar!

De Coaching Monitor maakt de effectiviteit van individuele coachtrajecten zichtbaar en meetbaar. - www.coachingmonitor.nl

Resultaat telt In de startfase van de coaching koppelt de coach de doelen van de cliënt aan gevalideerde vragenlijsten.

Gedurende en na afronding van het traject neemt de coach de doelstellingen en vragenlijsten opnieuw af.

Deze vormen samen het resultaat en leiden tot een overzichtelijke eindrapportage.

Visuele rapportages

Eenvoudig gebruik Voor het gebruik van de Coaching Monitor is geen speciale apparatuur of aanvullende software nodig.

De Coaching Monitor is eenvoudig in gebruik via internet, goed beveiligd en 24/7 online beschikbaar.

Professionalisering Alle NOBCO coaches hebben toegang tot deze professionele tool. De NOBCO draagt met de Coaching Monitor bij aan de verdere professionalisering van het coachvak. De monitor is ontwikkeld in samenwerking met een groot aantal beroepscoaches, wetenschappers en webdevelopers. Tevens wordt de Coaching Monitor ingezet voor wetenschappelijk onderzoek naar coaching.

De Coaching Monitor biedt de mogelijkheid om professionele rapportages van de behaalde resultaten te genereren. Deze resultaten hebben een visuele weergave met inzichtelijke grafieken inclusief tekst en uitleg.

Nederlandse Orde van Beroepscoaches 033-2473428, info@nobco.nl, www.nobco.nl

NOBCO-adv-175x120mm-Coaching monitor-def.indd 1

07-05-18 13:10

VU CERTIFIED EXECUTIVE COACH VOOR COACHES OP ZOEK NAAR PROFESSIONALISERING: POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE COACHING (START IN OKTOBER 2018)

POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE TEAMCOACHING (START IN SEPTEMBER 2018)

Voor meer informatie: ee.sbe.vu.nl/executive-coaching ee.sbe.vu.nl/executive-teamcoaching

78 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 78

magazine

14-05-18 17:46

Column

Onvermoede talenten

Marieke (42) werkt als fondsredacteur bij een grote uitgeverij. De afgelopen maanden valt het werken haar heel zwaar. Ze slaapt slecht en stapt ’s ochtends met lood in de schoenen in haar auto. Om die reden heeft ze een coach in de hand genomen. In deze openhartige column vertelt ze over haar ervaringen als coachee.

‘Vandaag gaan we aan de slag met de 360-gradenfeedback!’ zegt coach Fiet opgetogen.

Ik schrik een beetje van haar voortvarendheid. ‘Eh ja … de feedback … ik pak het er even bij’, mompel ik. Diep vanbinnen had ik gehoopt dat ze deze oefening zou vergeten.

De bedoeling was dat ik ongeveer tien mensen uit mijn omgeving een vragenlijst zou sturen over mijzelf. Met vragen als: Wat zie jij als mijn grootste talent? en Wat kan ik veel beter dan 10.000 willekeurige andere mensen?

Uit de antwoorden zouden onvermoede talenten en opvallende eigenschappen zichtbaar moeten worden.

‘Aan wie heb je de lijst zoal toegestuurd?’ vraagt Fiet opgewekt.

‘Ehm …’ zeg ik aarzelend, ‘aan wat vrienden, mijn moeder, mijn zus en twee collega’s.’

‘En wat vond je zelf van de antwoorden die je me doormailde?’ vraagt Fiet met een

glimlach om haar mond. ‘Ik zag er wel een duidelijke lijn in’, voegt ze vrolijk toe.

Ik kijk naar de Scandinavische design-theepot op tafel. Hij doet me altijd een beetje aan een stijve piemel denken, maar dat zeg ik maar niet.

‘Ik heb ze niet gelezen’, biecht ik dan maar met een rood hoofd op. ‘Het beangstigde me wat er in zou staan.’

‘Maar het zijn allemaal positief gestelde vragen toch?’, zegt Fiet verbaasd. ‘Wat zou daar nu voor naars in kunnen staan? Bovendien, ik heb ze wél gelezen en er staat niets akeligs in. De bedoeling is dat zichtbaar wordt waar je goed in bent, niet dat je in de put belandt.’

Fiet kijkt me doordringend aan. ‘Zullen we ze dan nu samen maar even doornemen?’

Ze legt de tien printjes verspreid over tafel neer. Ik scan de woorden en zie kreten als: humor, inzet, intelligentie en vakbekwaamheid.

‘Ik heb ze niet gelezen’, biecht ik dan maar met een rood hoofd op.

Fiet heeft op ieder printje ook woorden geel gearceerd: boeken, teksten, schrijven, redactie.

‘Dit is precies waar ik bang voor was!’ roep ik wanhopig uit.

‘Wat bedoel je?’ vraagt Fiet verbaasd.

‘Dat er geen nieuw beroep uit zou komen! Ik werk al jaren in het boekenvak en ik wil juist iets anders. Nu ben ik gedoemd voor altijd in dit vakgebied te blijven, omdat iedereen zegt dat het zo goed bij me past!’

Fiet zucht diep: ‘Luister eens. Er zijn duizend verschillende manieren om werkzaam te zijn in het boekenvak. Misschien zit je dus wel in de buurt van wat je leuk vindt, maar doe je net niet helemaal waar je hart ligt. Heb je dat wel eens overwogen?’

‘Maar ik hoopte zo dat er iets heel nieuws uit zou komen: textielkunstenaar of homeopaat of zoiets.’

‘Zou je graag textielkunstenaar of homeopaat willen worden dan?’

Ik denk lang na. Iets met mijn handen doen zou fijn zijn zo nu en dan. En met mensen praten over hoe ze zich voelen doe ik ook graag. Maar voor mijn beroep?

‘Nee, ik hang toch het liefste boven woorden’, zeg ik dan eerlijk.

‘Zullen we ons concentreren op die woorden, dan?’ vraagt Fiet voorzichtig.

Gelaten knik ik.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM9.indd 79

• 79

14-05-18 17:46

KIEZEN De keuze laat zich moeilijk kiezen Zit steeds weer in een hoek verstopt Toch zegt men dat het gaat om zijn daar waar het antwoord zich ontpopt Maar dat zorgt slechts voor meer verwarring want ik ken mezelf al levenslang Van mijn stilte tot mijn uitgesproken Van mijn vol vertrouwen tot mijn bang Nooit hoorde ik het antwoord uisteren miste een uitgestippelde lijn op mijn pad Slechts verlies na steeds weer kiezen En oneindige versies geschreven in klad Tot je me vroeg om stil te staan Sssttt, stop met vragen Voel! Luister!

Daar vind je weten in plaats van keuze Dan schijnt het licht achter het duister 80 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM9.indd 80

marianne van velzen

magazine

14-05-18 17:46

De NOBCO is Nederlands grootste organisatie van beroepscoaches Coaches kiezen voor de NOBCO omdat ze hun vak serieus nemen en de Ethische Gedragscode voor beroepscoaches graag onderschrijven. Daarnaast biedt de NOBCO een groot aantal voordelen.

De Nederlandse Orde van Beroepscoaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen.

De NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

13 november 2018

De voordelen op een rij

• Je eigen coachprofiel op de NOBCO-website en daardoor te vinden via de ‘Vind een Coach’ functie; • Toegang tot het speciale Intranet op de NOBCO-website vol met handige documenten voor de beroepspraktijk; • Gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en NOBCO-workshops (t.w.v. € 95,- per landelijke bijeenkomst en € 45,- per regionale bijeenkomst); • Je eigen coachprofiel in de NOBCO Coaching App ‘Mijn Coach’, de app is beschikbaar voor iPhone, iPad en Android telefoons; • Gratis onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, het online evaluatie-instrument voor coachtrajecten (t.w.v. € 395,-); • Gratis en onbeperkt toegang tot de online database van Coachlink.nl met de inhoud van meer dan 140 coachboeken (t.w.v. € 222,-); • Lidmaatschap van de EMCC, de Europese Beroepsorganisatie voor coaches (European Mentoring & Coaching Council, t.w.v. € 150,-); • De mogelijkheid om het Europese keurmerk voor coaches (EIA) te behalen (de NOBCO is licentiehouder in Nederland); • Maandelijks het NOBCO e-Magazine, vol informatie over de nieuwste ontwikkelingen op ons vakgebied; • Mogelijkheid tot deelname in Intervisiegroepen en Vaksecties; • Forse korting op de collectieve (beroepsaansprakelijkheids)verzekeringen.

Noloc Loopbaancongres

Aansluiten bij de NOBCO? Doen!

Voor € 295 excl. BTW ben je aangesloten bij de NOBCO en kun je gebruikmaken van deze voordelen.

Sluit je vandaag nog aan. Surf naar www.nobco.nl/aansluiten

‘Noloc verbindt mij met vakgenoten’ • Up-to-date kennis via dé beroepsvereniging • Groeikansen via onder meer vakbijeenkomsten • Opstap naar Register Loopbaanprofessional of - Jobcoach • Voorsprong bij veel opdrachtgevers • Vakgenoten als sparringpartners

Europees keurmerk voor Coachopleidingen (EQA) Sinds eind 2010 faciliteert de NOBCO dat in Nederland ook coachopleidingen volgens het Europese accreditatiesysteem van de EMCC getoetst kunnen worden. Dit Europese keurmerk – de European Quality Award – gaat uit van hetzelfde competentieprofiel als EIA met dezelfde vier niveaus.

Voor meer informatie: www.nobco.nl/opleidingen

NOBCO-adv-200x265coachlink-01-2018-def.indd 1 Omslag CLM 9.indd 2

SAVE THE DATE!

Mirjam | Loopbaanprofessional sinds 2014

Ook loopbaanprofessional worden? Ga naar

www.noloc.nl

29-01-18 11:41 14-05-18 17:44

Verdiepingstrainingen: • Onderstroom in organisaties

coachlink.nl

Nieuw!

COACH LI N KMAGA Z I N E

SchoolvoorCoaching • ReflAction Training • Rake Vragen

Coachlinkmagazine vo o r j a a r s e d i t i e , m e i 201 8 , n u m m e r 9 , p r i j s ¤ 9,95

Kiezen

• Succesvol starten als coach En nog veel meer!

KIEZEN

Benieuwd naar jouw next step?

Bezoek nu onze Next Step Workshop

Wouter Hart Marinka Lipsius Verlies nooit uit het Moed is geen bewuste oog wat je waarom keuze, geen knop wilt bereiken die je omzet

Gytha Heins Aanspreken raakt aan ons morele kompas

SchoolvoorCoaching | Biltstraat 200 3572 BS Utrecht | schoolvoorcoaching.nl | 030-3035271 | svc@schoolvoorcoaching.nl

Omslag CLM 9.indd 1

14-05-18 17:44