Coachlink Magazine 11: Zeg!

COACH LI N KMAGA Z I N E

SchoolvoorCoaching

Coachlinkmagazine voo rja a r seditie, j u n i 2019, n u m m e r 11, prijs ¤ 9,95

coachlink.nl

Aukje Nauta Mensen worden simpelweg blij van elkaar helpen Jan Remmerswaal Wees een mens van vlees en bloed Kevin Weijers Probeer eens dat andere te zien dan je gewend bent

ZEG!

Zeg!

Ons nieuwste SvC Magazine is uit!

Met interviews met o.a. Robert Bridgeman en Peter Gerrickens, columns en informatie over onze nieuwste Verdiepingsworkshops.

ISBN 978-90 58755 18 6

Vraag het magazine gratis aan via schoolvoorcoaching.nl/magazine 9 789058 755186

SchoolvoorCoaching | Biltstraat 200 3572 BS Utrecht | schoolvoorcoaching.nl | 030-3035271 | welkom@schoolvoorcoaching.nl

Omslagen CLM 11.indd 1

15-05-19 15:47

Neem jij je vak serieus?

Word dan ook een NOBCO-coach! … want een NOBCO-coach staat voor kwaliteit en professionaliteit, en is altijd in ontwikkeling!

Met je NOBCO-aansluiting ben je verzekerd van o.a.:

• je eigen coachprofiel op de NOBCO-website via ‘vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar • gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en -workshops • de mogelijkheid om het Europees keurmerk voor coaches (EIA) te behalen; óók in een verkort programma binnen 2 jaar na afronding van je opleiding met het EQA keurmerk • onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, hét online evaluatie-instrument voor coachtrajecten • gratis toegang tot de online database van coachlink.nl met een online database van meer dan 140 coachboeken • de mogelijkheid tot deelname in intervisiegroepen en Vaksecties • aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering NOBCO-coaches leveren een wezenlijke bijdrage aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. Zij geven richting, zijn betrouwbaar en staan voor kwaliteit. Sluit je dus vandaag nog aan* en zet ook NOBCO voor jouw naam!

De Nederlandse Orde van Beroeps­ coaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen. De NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

SAVE THE DATE! 12 november 2019

Noloc Loopbaancongres

Aansluiten bij de NOBCO? Doen!

‘Noloc verbindt mij met vakgenoten’ • Up-to-date kennis via dé beroepsvereniging • Groeikansen via onder meer vakbijeenkomsten • Opstap naar Register Loopbaanprofessional of - Jobcoach • Voorsprong bij veel opdrachtgevers • Vakgenoten als sparringpartners Bernice | Loopbaanprofessional sinds 2013

* voor €295 excl. BTW via www.nobco.nl/aansluiten

Ook loopbaanprofessional worden? Ga naar

Omslagen CLM 11.indd 2

www.noloc.nl

15-05-19 15:47

Editorial Het gesproken woord is voor coaches een van de belangrijkste instrumenten, zo schreef ik in de call for papers voor dit nummer met het thema ‘Zeg!’ Welnee, zeiden een aantal meeschrijvers.

Vergeet vooral ook niet die andere zaken die een rol spelen in het coachproces: luisteren in plaats van praten, de klik, lichaamstaal en uiteraard stilte. Vooral die stilte, dat wat niet wordt gezegd, is soms nog wel belangrijker dan alles wat je onder woorden kunt brengen.

Daar kan ik het natuurlijk alleen maar mee eens zijn. Woorden kunnen tekortschieten, we kunnen nu eenmaal niet alles recht praten wat krom is. Soms is het beter niets te zeggen.

Waarom dan toch een nummer over het woord? Als we consequent zouden zijn, zou een nummer over stilte 80 lege pagina’s moeten tellen, want hoe kun je stilte beter illustreren dan daarmee?

Maar dat zou toch erg zonde zijn van de sprekende bijdragen en veelzeggende interviews. Het blad dat voor je ligt, telt zo’n 35.000 woorden. Wat een rijkdom!

marloes van beersum hoofdredacteur

PS Ook eens meeschrijven aan het magazine? Houd de call for papers voor het najaarsnummer in de gaten via Coachlink, LinkedIn en andere social media.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 1

•1

17-05-19 10:32

Inhoud Interviews

Artikelen 8 Creëer een liefdevolle arbeidsmarkt

Aukje Nauta over samenwerken door elkaar meer te gunnen

alles mooier

Cora van Rossum

18 Het gebeurt in de stilte

50 De boekenkast van …

Jan Remmerswaal, sociaalpsycholoog/ schrijver

66

14 Aandacht maakt

Jacqueline van ’t Spijker

Laat ruimte voor het onverwachte

Kevin Weijers reist experimenterend de wereld rond

22 Zeg! Ken ik jou niet ergens van?

Sander Goethals

28 Omkijken naar elkaar, het stellen van vragen en het delen van levensverhalen

Peta Twijnstra

Rubrieken Het nachtkastje van Francine ten Hoedt Boek De werkvorm van Marielle Rumph

27, 55

2 • coachlink

Binnenwerk CLM11.indd 2

35

7

Het weekendgevoel van Bregje Spijkerman De coachstijl van Freek Sarink Hoe ik coach werd Marco C. de Bruin De coachplek van Willem-Jan Kuiper

61

45

65 72

magazine

17-05-19 10:32

32 Leermeester

46 Zeg het online: het

van de stilte

geschreven woord

Gea Koren

Anne Ribbers & Margot de Volder

36 Twijfel maakt een goed gesprek noodzakelijk

56 De nieuwe bestemming Tineke Mulder

Ad Bergsma

41 Vooruit met de geit!

60 De kern raken

Shael E’lani

Majlis Schweitzer

42 Spreken is zilver,

zwijgen is goud. Toch?

Lusanne Hogeweg

62 Zeg en zwijg …

ook telefonisch!

Thea van der Wallen

74 Zeg het éérst tegen mezelf

Columns

En verder

Ment Kuiper Marieke, coachee

Wie werkten mee Colofon Win!

21

71

6 79

4

Mirella Brok

80 Zeg Marianne van Velzen

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 3

•3

17-05-19 10:33

Wie werkten mee Mirella Brok is contextueel psycholoog en relatietherapeut. Ze werkt graag eclectisch en autonoom. Haar collega’s omschrijven haar als vooruitstrevend en warm. Haar innerlijke therapeut is het met dat eerste eens. > 74

Shael E’lani inspireert als coach en spreker mensen om in verbinding te komen met hun innerlijke wijsheid en kompas.

Ze bouwt een boeiende brug tussen psychologie en spiritualiteit. > 41

Sander Goethals is businesscoach voor coaches en schrijver van het boek Ondernemen voor coaches. Hij vindt het geweldig dat coaches anderen willen helpen en draagt daar graag aan bij. Bekijk alle (gratis) mogelijkheden op www.ondernemenvoorcoaches.nl > 22

Lusanne Hogeweg is loopbaancoach voor hoogsensitieve personen en auteur van het boek De belofte van burn-out. Ze helpt mensen werken met energie, balans en rust. > 42

Gea Koren is narratief coach en verhalenvanger. Ze verzamelt al jaren werkverhalen die zij anonimiseert en voorziet van een professionele en uitnodigende reflectie. Zo ‘tovert’ zij menig werkverhaal om tot leerkansen voor iedereen. www.korenvisie.nl > 32

Tineke Mulder is een professionele lifecoach en kandidaat Reiki Master. Als eigenaar van Bright Now Reiki & Coaching werkt ze internationaal, zowel face-to-face als online (Skype, e-mail).

Haar focus ligt op energie- en stressmanagement > 56

En verder ...

Marco C. de Bruin Arvid Buit Ursula Goedhart Inge Hidding Francine ten Hoedt Frank Hoes 4 • coachlink

Binnenwerk CLM11.indd 4

Diederik de Klerk Ment Kuiper Willem-Jan Kuiper Jolanda Meijer Aukje Nauta Jan Remmerswaal

Marielle Rumph Freek Sarink Bregje Spijkerman Marion Veldboer-van Riet Kevin Weijers

magazine

17-05-19 10:33

Drs. Anne Ribbers is psycholoog, onderzoeker en executive eCoach. Zij is medeoprichter van eCoachPro, waar zij verantwoordelijk is voor Global coaching. Anne is de coauteur van het boek E-coaching.

Margot de Volder is communicatiewetenschapper en e-coach. Ze is werkzaam bij eCoachPro als Communicatiespecialist en is daar verantwoordelijk voor alle media-uitingen. > 46

Cora van Rossum is coach voor loopbaan en leiderschap vanuit twee bedrijven: Loopbaanparadox en Leiderschapsparadox.

Zij richt zich op karakterontwikkeling als uitgangspunt voor loopbaan-, leiderschaps- en organisatieontwikkeling.

Karakterontwikkeling bestaat voor haar uit zes elementen: verbinding, kwetsbaarheid, (persoonlijk) leiderschap, aandacht, kleine leerstappen en trouw. Voor Cora is kwetsbaarheid kracht! > 14

Majlis Schweitzer is naast coach & trainer eigenaar van De Kerncentrale. ‘Je eigen kern centraal stellen, juist als coach’, daar gaat Majlis voor. Ze ontwikkelde de Kernscan, een online analysetool die je als coach helpt om tot de kern te komen met je coachees. > 60

Jacqueline van ’t Spijker begeleidt als senior communicatietrainer leidinggevenden en teams bij het oplossen van ‘vastlopers’ in zakelijke communicatie.

Goed contact tussen mensen is van grote invloed op zakelijk succes. > 18

Peta Twijnstra is coach en vertrouwenspersoon. Als coach heeft zij twee specialisaties: logosynthese (een energetische methode om blokkades op te lossen) en intervisie. Zij is auteur van Morgen doe ik het nog beter, met 63 werkvormen en modellen voor intervisie > 28

Marianne van Velzen is coach, trainer én daarnaast Stadsdichter van Leiden. Ze schrijft gedichten over wat haar raakt tijdens haar werk en in het dagelijkse leven.

Met haar gedichten wil zij mensen graag van een andere kant naar zaken laten kijken en hen op een positieve manier verwonderen. > 80

Thea van der Wallen is in 2013 haar eigen coachpraktijk, Salire, gestart. Daarnaast geeft ze trainingen op het gebied van gesprekstechnieken en omgaan met kwetsbare jongeren. > 62 coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 5

•5

17-05-19 10:33

COLOFON Coachlinkmagazine

Wie werkten mee

a p r i l 2 0 14 , n u m m e r 1

Coachlink Magazine is een uitgave van Coachlink/ Boom uitgevers Amsterdam.

Hoofdredactie Marloes van Beersum Eindredactie Sandra Buijel en Wieke Oosthoek

UITBLINKEN!

Uitblinken!

Rubrieken

Nienke van Oeveren Vormgeving Het is de klik, Op vol vermogen ‘Je bent een kleine prutser, Andre Klijsen,stupid!

Villa Y al je talenten aanzetten

hoor ik dan’

Boom uitgevers Amsterdam Postbus 15970 1001 nl Amsterdam www.coachlink.nl info@coachlink.nl @coachlinkNL Adverteren Voor meer informatie over adverteren, kunt u contact opnemen met de uitgeverij via J.Keyzer@boomamsterdam.nl of 020-5218934

Dr. Ad Bergsma is psycholoog en geluksonderzoeker. Hij werkt als associate lector bij Hogeschool Saxion in Deventer/Enschede binnen het lectoraat verpleegkunde aan het versterken van de eigen regie van patiënten.

Hij is coauteur van de boeken Gelukkig werken en Gelukkig voor de klas.

Dr. Joep Schrijvers, auteur van onder andere Hoe word ik een rat?, doet onderzoek voor zijn nieuwste boek: een ideeëngeschiedenis van leiderschap en management in de westerse cultuur. Daarnaast is hij universitair docent veranderwetenschap en spreker.

Hedda Treffers werkt als eindredacteur bij Uitgeverij De Doelenpers in Alkmaar en als freelance tekstschrijver voor diverse media.

Nienke van Oeveren redigeert vanuit Boekredactie managementboeken en schrijft voor tijdschriften.

Oplage: 10.000 © juni 2019 isbn 978 90 58755 18 6 issn 2589-4048 Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.

Losse nummers bestellen kan via www.coachlink.nl

Marloes van Beersum Adjunct-uitgever Boom uitgevers Amsterdam en uitgever Coachlink

Martine Siemons Marketing Boom uitgevers Amsterdam en Coachlink

Wieke Oosthoek Fondsredacteur Boom uitgevers Amsterdam

Sandra Buijel Bureauredacteur Boom uitgevers Amsterdam en redactie Coachlink

Jennefer Keyzer Sales consultant Boom uitgevers Amsterdam

Andre Klijsen Vormgever Coachlink Magazine

Foto’s gebruikt onder licentie van Shutterstock.

Wil je een artikel bijdragen aan de volgende editie van Coachlink Magazine?

Mail voor meer informatie naar redactie@coachlink.nl 6 • coachlink

Binnenwerk CLM11.indd 6

magazine

17-05-19 10:33

Het nachtkastje van...

Francine ten Hoedt ‘Het gaat niet om het wat, maar om het waarom.’

gebeurt. De experimenten, zoals de “Godhelm”, zijn vermakelijk, en de resultaten zetten aan tot nadenken. De wetenschap ontdekt de laatste tijd veel over de werking van het brein. Dat vind ik mateloos interessant, vooral omdat ik een fan ben van NLP en er nu wetenschappelijke onderbouwing ontstaat van de werking van het instrumentarium.’

‘Op mijn nachtkastje zul je geen boeken vinden, want ik gebruik een e-reader.’

Francine ten Hoedt vindt het menselijk gedrag fascinerend. ‘In boeken lees je over mensen en hun beweegredenen.’ Als conflictcoach vindt Francine dat razend interessant; ‘Mensen hebben hun eigen waarheid.’

‘Een indrukwekkend boek vind ik Het parfum van Patrick Süskind omdat het een geweldige metafoor is voor de werking van ons brein en onze zintuigen.’ Kort door de bocht uitgelegd: ons reptielenbrein filtert alle prikkels die op ons afkomen op risico’s en gebruikt daarbij onder andere onze zintuigen en eerdere ervaringen. Geur is de enige zintuigelijke waarneming die direct in ons brein binnenkomt en heeft daarom een belangrijke functie. Wanneer je als mens geen geur hebt, labelt je reptielenbrein dat als een bedreiging.

‘Dit lees ik terug in Het parfum. In de 18de eeuw leeft een man die geen geur heeft. Jean-Baptiste wordt door anderen beschouwd als een engerd, zelfs zijn moeder moet niets van hem hebben. Hijzelf heeft een fenomenaal reukvermogen, wordt parfumeur en probeert een superparfum te ontwikkelen om zichzelf aantrekkelijk te maken. Daarvoor steelt hij de geur van baby’s en jonge vrouwen, die hij daarbij wel moet doden. Wanneer hij ten slotte zijn parfum opdoet, wordt hij letterlijk verscheurd door de menigte, die hem ineens woest aantrekkelijk vindt. Het drama van zelfdestructie als een talent wordt veroordeeld.’

Francine is nu bezig in het boek Extase van neurowetenschapper Michiel van Elk. ‘Van Elk beschrijft religieuze en spirituele experimenten en legt uit wat er dan in je hersenen

‘Ieder jaar zijn er 365 blaadjes om mensen anders te laten kijken.’

‘Er zijn twee boeken die iedereen in de zorg gelezen zou moeten hebben, vooral beleidsmakers en managers: Het onzichtbare zien van Monique Steenvoorden en Slotcouplet van Sander de Hosson. Steenvoorden beschrijft de letterlijke lijdensweg die zij heeft ondergaan door het oerwoud van professionals om erachter te komen dat ze hooggevoelig is. Ze pleit voor holistisch kijken naar mensen en laat zien wat er misgaat in de zorg. De Hosson verwoordt hoe de handjes aan het bed bijdragen aan de kwaliteit van leven van de patiënt, zelfs in de terminale fase en ondanks alle bureaucratische regeltjes en geboden. Beiden schrijven op hun eigen manier, die ontroert en meesleept.’

Dat Francine veel leest, komt goed van pas bij het samenstellen en schrijven voor de Coachingskalender waar ze sinds een jaar de hoofdredacteur van is. ‘Ieder jaar zijn er 365 blaadjes om mensen anders te laten kijken. Laten we meer verbinden en verandering omarmen, dan wordt de wereld zoveel mensvriendelijker.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 7

•7

17-05-19 10:33

Een interview met Aukje Nauta

CreÍer een liefdevolle arbeidsmarkt 8 • coachlink

Binnenwerk CLM11.indd 8

magazine

17-05-19 10:33

Interview

Voor wat hoort wat. Dat is een begrijpelijk uitgangspunt voor keuzes die we maken op de werkvloer.

Toch raadt hoogleraar, ondernemer en organisatiepsycholoog, Aukje Nauta aan meer liefde te investeren in ons werk. ‘Veel werkrelaties zijn treurig.’

Tekst: Ad Bergsma Foto’s: Claudette van der Rakt

S

pecialisatie is de sleutel tot succes in de wetenschap.

Een professor weet alles over bijna niets en is voor leken niet te volgen als hij of zij over het vak praat. Een uitzondering op deze regel is buitengewoon hoogleraar Aukje Nauta van de universiteit Leiden. Zij ziet het als haar taak inzichten uit de psychologie te vertalen naar een groot publiek en zij zegt van zichzelf dat ze een ‘simpele’ boodschap heeft. ‘Wat ik doe is geen rocket science. Ik gebruik geen dure woorden voor dingen die in de grond heel eenvoudig zijn. Als ondernemer heb ik gewerkt op het snijvlak van wetenschap en maatschappij en heb ik geleerd dingen zo te brengen dat iedereen ze kan begrijpen.’

Nauta is behalve hoogleraar consultant bij Factor Vijf Organisatieontwikkeling. Hiervoor was ze onder andere kroonlid bij de SER (Sociaal-Economische Raad). Ze promoveerde op het onderwerp conflicthantering en ze houdt zich bezig met de manier waarop mensen met elkaar omgaan, of dat nu op het schoolplein is of op het werk: ‘Uiteindelijk wil ik weten wanneer mensen iets voor elkaar over hebben, wanneer ze elkaar uitsluiten en wanneer ze elkaar naar het leven staan.’

Bij het beantwoorden van zo’n alledaagse vraag heeft het volgens Nauta geen zin om je terug te trekken in een ivoren toren.

‘De wetenschap levert geen definitieve antwoorden, maar wel bruikbare inzichten. Het spel van hoogleraar speel ik mee, en tegelijk doe ik vooral wat ik zelf wil en belangrijk vind. Ik bouw bruggen naar de praktijk. Ik zie mezelf de laatste tijd meer als wetenschapscommunicator dan als wetenschapper.’

Haar relativerende, bescheiden houding wil Nauta niet beschrijven als typisch vrouwelijk. ‘Hoe ik mij presenteer heeft niet zoveel te maken met of ik man of vrouw ben, maar je kan het misschien wel feminien noemen. Ik weet niet alles beter.

Ondertussen ben ik desondanks als hoogleraar benoemd.’ Met een lach: ‘Dat is toch een teken dat ik iets goed doe.’

Nauta heeft ook minimaal één masculiene eigenschap. Ze beschrijft zichzelf als ‘radicaal’ en neemt het voortouw. ‘We kunnen de manier waarop we samenwerken wezenlijk verbeteren door verder te kijken dan onze economische neus lang is.

Laten we meer rekening houden met de behoefte van werknemers aan verbondenheid, competentie en autonomie. We hebben een liefdevolle arbeidsmarkt nodig, zowel voor bedrijven als voor werknemers.’

Afgemeten uitruil van diensten In haar oratie wijst Nauta op het verschil in gedrag van mensen op het werk en daarbuiten. Ze vertelt dat ze in een museum in Utrecht een beeld op de grond ziet liggen dat gemaakt is door de Amerikaanse kunstenaar Duane Hanson, ‘the Derelict Woman’. Het beeld is hyperrealistisch en ligt schijnbaar laveloos tegen de muur met de benen ontbloot. Nauta: ‘Ze heeft overal blauwe plekken. Schoenen half uit met voeten zwart van het vuil. Een blote buik die over de rand van een zichtbare onderbroek blubbert. De rondleidster vertelt dat de vervallen vrouw zo tot de verbeelding spreekt, dat sommigen haar geld geven. Mensen denken niet alleen aan zichzelf, maar hebben ook de neiging elkaar goed te doen, zelfs als ze weten dat ze niets terug kunnen verwachten. Prosociaal gedrag noemen we dat in de psychologie.’

Prosociaal gedrag of altruïsme komt veel voor in ons dagelijks leven, maar op het werk veranderen we in matchers. Nauta: ‘Dat wil zeggen dat we heus wel geven, maar hoofdzakelijk als we er meteen iets voor terugkrijgen. Op te veel werkplekken wordt de mens als middel, als resource beschouwd. Alleen de term al, human resources. Die term reduceert mensen tot productiemiddelen die harde, meetbare resultaten moeten opleveren. Mensen zijn geen paperclips.’

Mensen zijn geen paperclips coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 9

•9

17-05-19 10:33

Treurige werkrelaties zijn het gevolg. Veel schoonmakers werken bijvoorbeeld vaak aan de randen van de dag, zonder andere mensen te zien en met een stopwatch in de hand, omdat het schoonmaken van een toilet niet meer dan 90 seconden mag kosten. Nauta geeft in haar oratie ook het voorbeeld van een callcenter waar een plasketting gebruikt moet worden, om te voorkomen dat twee mensen tegelijk gebruik maken van het toilet, zodat een telefoon zou blijven rinkelen.

Werkgevers rekenen tot achter de komma uit wat zij terug willen hebben voor salaris, maar doen zichzelf met die houding tekort. Volgens Nauta tonen werkgevers te weinig belangstelling voor de personen die zij in dienst nemen en hebben werknemers daardoor niet het idee dat ze er als mens toe doen. Te veel werknemers ervaren weinig sociale steun, weinig autonomie en een hoge werkdruk. De verhouding met de werkgever voelt scheef en dat leidt tot verminderde betrokkenheid, minder werktevredenheid en meer cynisme. Werknemers meten precies af wat zij geven en kijken of het niet wat minder kan.

Deze houding is verklaarbaar in een hypercompetitieve, globaliserende wereld waar het de norm is ons eigenbelang na te streven. Nauta: ‘Ik gaf net het treurige voorbeeld van de manier waarop organisaties schoonmakers behandelen, maar bijvoorbeeld op universiteiten is het niet veel beter. Daar krijgen alleen mensen een vast contract als ze meer subsidies of beurzen binnenhalen dan anderen, veel publiceren en hun publicaties veel geciteerd worden. Werken in de wetenschap is meedoen aan een ratrace en een flink deel van de medewerkers klaagt over een te hoge werkdruk.’

‘Voor mij persoonlijk geldt dat overigens op dit moment niet.

Ik krijg geen salaris voor mijn werk aan de universiteit en ik ervaar daardoor veel vrijheid. Tegelijkertijd ben ik gekke henkie niet. Ik probeer academische werkplaatsen op te zetten waar ik op den duur ook een businessmodel aan wil koppelen. Ik bouw aan samenwerkingsverbanden waarin mensen samen proberen prangende maatschappelijke kwesties op te lossen. Onderwerpen waar we ons op richten zijn bijvoorbeeld veranderend en verdwijnend werk, duurzame inzetbaarheid of menswaardig HR-beleid. Het zou bijvoorbeeld goed zijn als iedere werknemer twintig procent van zijn tijd kan besteden aan leren, ontwikkelen en innovatieve projecten om duurzaam inzetbaar te blijven. Als een bedrijf een pilot wil doen om iets nieuws te proberen in het ontwikkelen van personeel, dan probeer ik de HR-afdeling van het bedrijf te koppelen aan onderzoekers of afstudeerders.’

10 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 10

Onbaatzuchtige liefde Samenwerken door elkaar meer te gunnen, werkt beter dan de ander het vel over de neus te halen. Nauta: ‘Als werknemers het gevoel hebben dat werkgevers hun behoefte aan groei en persoonlijk initiatief respecteren, dan zullen werknemers andersom ook begrijpen dat de organisatie zich verder moet ontwikkelen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat organisaties beter functioneren als werknemers iets extra’s doen voor de organisatie, zoals een collega helpen of met nieuwe ideeën komen. De organisatie maakt dan lagere kosten en is productiever. De klanten zijn vaker tevreden en de werknemers voelen zich prettiger. De organisatie is beter in staat te laveren in moeilijke omstandigheden.’

Wie goed doet, goed ontmoet, geldt ook in het werk. Nauta: ‘In een krappe arbeidsmarkt zie je dat werkgevers meer hun best doen om hun personeel te behouden en werknemers met leuke dingen aan zich proberen te binden. Daar heb ik op zich niets tegen, maar dat is niet wat ik bedoel. Oprechte belangstelling voor personen is ook nodig als de economie tegenzit en er geen economische noodzaak is om extra je best te doen.’

Nauta schrikt er niet voor terug om het grote woord liefde te gebruiken voor de beste omgangsvormen tussen collega’s.

‘Filosofen hebben al heel lang hun hoofd gebroken over liefde en onderscheiden zes verschillende soorten. Eros bijvoorbeeld verwijst niet alleen naar seksuele liefde, maar ook naar zelfverwerkelijking. Agapè is de onbaatzuchtige liefde. Als de directie het goede voorbeeld geeft dan denken we niet vanuit schaarste,

magazine

17-05-19 10:33

maar werken we vanuit het idee van overvloed. Als ik iets heb geleerd van mijn onderzoek naar het hanteren van conflicten is dat we alleen verder komen als we ons verplaatsen in wat voor de ander belangrijk is en dat slim en creatief weten te verknopen aan wat we zelf belangrijk vinden. Je zou dat de verbinding van eros en agapè kunnen noemen.’

In haar oratie geeft Nauta het voorbeeld van een hovenier die te maken krijgt met ziekteverzuim. ‘Douwe Snoek is directeur van 125 werknemers. Op een dag komt een werknemer ineens niet meer opdagen. De arbodienst adviseert Douwe om, conform de Wet Verbetering Poortwachter, brieven te schrijven, zodat hij hem kan ontslaan. Dan ontdekt Douwe waarom zijn werknemer niet komt: vanwege een zelfmoordpoging. Douwe is met hem gaan praten en ontdekt dat zijn werknemer kampt met een vechtscheiding. Sindsdien is bij Douwe het kwartje gevallen. Als hij nu merkt dat een werknemer zich ongewoon gedraagt, gaat hij in gesprek. Hij ziet z’n werknemers als een voetbalteam. Het beroep van hovenier is fysiek zwaar, dus ook hoveniers verdienen verzorging. Daarom komt wekelijks de fysiotherapeut langs voor massages. Een diëtiste geeft voedingsadvies en psychologen geven coaching. De verzorging kost zo’n 25.000 euro per jaar. Het verzuim is gedaald van 3,2 naar 0,8 procent. Ook moet Douwe soms mensen eerder naar huis sturen, zo hard werken ze. Douwe pampert zijn mensen niet. Als hij ziet dat iemand het werk fysiek niet meer volhoudt, gaat hij in gesprek. Zo nodig zorgt hij voor begeleiding naar ander werk. Ook afscheid nemen van mensen kan menswaardig zijn.’

Ook afscheid nemen van mensen kan menswaardig zijn.

Nauta promoveert deze hovenier tot een lichtend voorbeeld in haar oratie die bedoeld is te laten zien wat de wetenschap allemaal vermag en hoeveel het eigen onderzoek zal bijdragen aan de toekomst. Nauta: ‘Vind je dat dit van lef getuigt? Misschien is mijn oratie nog wel veel te voorzichtig. Ik had de onbaatzuchtige liefde verder willen uitdiepen en zelfs de spirituele kant ervan kunnen belichten.’

Doe eens lief De kunst is het persoonlijk gewin op de korte termijn te overstijgen en meer te denken aan het gemeenschappelijk belang.

Nauta: ‘Ik heb het idee dat het steeds slechter lukt dit voor elkaar te krijgen naarmate de schaal groter wordt. Binnen de SER is bijvoorbeeld zeven jaar zonder resultaat onderhandeld over een pensioenakkoord. Zeven jaar! Zoiets krijg je als mensen namens een achterban moeten onderhandelen, waardoor ze maar moeilijk wederzijdse belangen kunnen overbruggen .’

De verzuring lijkt de maatschappij soms in de greep te hebben en SIRE is daarom een reclamecampagne gestart onder het motto ‘Doe eens lief #Doeslief’. Nauta: ‘ Het klinkt zo simpel en vanzelfsprekend om lief te doen, maar waarom zijn we er dan toch zo slecht in? Hoe kunnen we werkomgevingen scheppen waarin het vanzelfsprekend is dat mensen om elkaar geven en elkaar helpen? Tijdens bijeenkomsten experimenteer ik weleens met het concept van de five minute favour van meesternetwerker Adam Rifkin. Ik laat mensen dan in tweetallen aan elkaar vertellen waar ze hulp bij nodig hebben, waarna ze in vijf minuten elkaar maximaal helpen, bijvoorbeeld door een naam en telefoonnummer van iemand te geven, door feedback op een idee te geven, of wat de ander ook maar vooruit helpt.

Dit levert meestal zoveel enthousiasme in de zaal op, dat het moeilijk is iedereen daarna weer bij de les te krijgen. Mensen worden simpelweg blij van elkaar helpen.’

Het zijn niet alleen mensen in de marge die deze manier van werken omarmen. Nauta: ‘Tijdens het meest recente World Economic Forum zag je dat steeds meer bedrijven het principe van People, Planet, Profit omarmen. Het zaadje van verandering is aan het ontkiemen. Veel leiders van grote bedrijven, waaronder die van veel Nederlandse multinationals, zien in dat we het moeten hebben van een circulaire economie, waarin je dus ook “circulair”, ofwel duurzaam en investerend in leren en ontwikkelen, met je mensen omgaat.’

Individuele afspraken De vraag is of werkgevers en werknemers niet te cynisch zijn geworden voor zo’n grote en meeslepende opdracht. Nauta suggereert dat het vaker sluiten van i-deals een goed begin is voor meer liefdevolle samenwerking in arbeidsrelaties. ‘Een i-deal is een bijzondere, unieke afspraak tussen werknemer en bedrijf, die goed is voor beide partijen. De ‘i’ staat voor ‘idiosyncratisch’, dat betekent uniek en afwijkend. Een i-deal komt tot stand in een goed gesprek. De leidinggevende verplaatst zich in de coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 11

• 11

17-05-19 10:33

Coachlink

De coach voor coaches

Wil je als coachingsprofessional bijblijven op je vakgebied?

Met Coachlink heb je online toegang tot honderden artikelen over coaching en persoonlijke ontwikkeling. Je vindt in de kennisbank de nieuwste vakinformatie en praktische tools voor nog meer impact in je coachgesprekken en teamsessies.

Overal en altijd online toegang tot meer dan 200 boeken.

12 • c o a c h l i n k

Gemakkelijk zoeken op veelvoorkomende thema’s, methoden en technieken.

Probeer één maand gratis! omoCL Activeer de code Pr mo op coachlink.nl/pro

Laat je inspireren door ruim 600 werkvormen van MyMethods

www.coachlink.nl magazine

Advertentie voor CLM.indd Binnenwerk CL CLM11.indd 12 1

15-05-19 17-05-19 13:01 10:33

l

werknemer en vraagt wat deze nodig heeft. Zo ken ik iemand die fanatiek windsurft. Hij wil nooit vrij van zijn werk, behalve bij windkracht 7. Dan neemt hij acuut verlof. Op alle andere dagen werkt hij uit dankbaarheid extra hard.’ De i-deal verandert een economische relatie in een sociale relatie. Het gaat niet langer om een transactie, maar om verbondenheid tussen mens- en organisatiebelangen.

‘Mensen worden simpelweg blij van elkaar helpen’ Nauta: ‘In mijn loopbaan heb ik ook regelmatig dit soort afspraken gemaakt. Toen ik mijn promotietraject deed aan de universiteit, was ik aan het einde van mijn zwangerschapsverlof nog niet klaar om weer aan het werk te gaan. Ik heb toen afgesproken eerst met een dag in de week te beginnen en ik heb dat langzaam opgebouwd tot vier dagen per week. Toen ik onderzoeker en universitair docent aan de RUG was, raakte ik in gesprek met iemand van TNO en hebben we een dag in de week van baan geruild. Ik kreeg een kijkje in de keuken van de praktijk en TNO had een directe lijn met de universitaire kennis. Uiteindelijk gaat het erom kenbaar te maken wat je wilt en dat er naar je geluisterd wordt. De i-deal zorgt dat werk zich aanpast aan de mens in plaats van andersom.’

Het nadeel van dit soort afspraken is dat je niet iedereen gelijk behandelt. Dat kan anderen het gevoel geven dat ze achtergesteld worden. Dat probleem is niet oplosbaar, maar je kunt het wel bespreken en hanteerbaar maken. Nauta: ‘De kern van mijn betoog is simpel: als we ervoor kiezen om met liefde werk te geven én te nemen, dan floreren zowel mens als organisatie.

Daarvoor is nodig dat we de ander, ieder ander mens, echt zien staan. Iedereen is liefde waard. Een goed gesprek met elkaar is het beste middel om die liefde vorm te geven. Zoals we de economie nu benaderen is een vorm van armoede. We moeten zoeken naar een meer relationele economie.’

SUMMERSCHOOL BIJ COACH BOULEVARD

ALS JE HET NIET VERWACHT LEER JE HET MEEST In de ‘stille’ zomermaanden organiseert Coach Boulevard exclusieve masterclasses en korte opleidingen in de Summerschool. De masterclasses, korte opleidingen en specials - verzorgd door onze top-opleiders (o.a.

Roy de Brabander, Nicolle Themmen en Marijke Lingsma) geven een zomerse coach ‘boost’ aan managers, coaches, agile professionals en teamleiders. Een waar opleidingsfeestje!

OP HET MENU STAAN: » 3-DAAGSE TEAMCOACHING VOOR AGILE PROFESSIONALS (8 & 9 JUL + 26 AUG)

» 4-DAAGSE COACHEND LEIDERSCHAP 3.0 (11 & 12 JUL + 27 & 28 AUG)

» 2-DAAGSE MASTERCLASS INTERVISIECOACHING (2 JUL + 26 AUG)

» 2-DAAGSE MASTERCLASS EXECUTIVE COACHING (8 JUL + 29 AUG)

» MASTERCLASS 5 KRITIEKE SUCCESFACTOREN EN FUNCTIONELE ANALYSE (3 JUL)

» MASTERCLASS BEDRIJFSCOACHING (8 JUL, 13-17 UUR)

» MASTERCLASS LOOPBAANCOACHING (12 JUL)

» SPECIAL COACHEND LEIDERSCHAP MET PAARDEN (4 JUL)

MELD JE AAN OF LEES MEER OP: COACHBOULEVARD.NL/ OPLEIDINGEN/SUMMERSCHOOL

.nl

5-05-19 13:01

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 13

• 13

17-05-19 10:33

t h c a d Aan maakt Mogen alles ierje oowie zijn m bent 14 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 14

magazine

17-05-19 10:33

cora van rossum

De zin ‘Alles wat je aandacht geeft, groeit’ wordt toegeschreven aan Aristoteles (384-322 v.Chr.).

Meubelketen IKEA maakt hiervan: ‘Aandacht maakt alles mooier’. Is dit niet waar ons werk als coach om draait, vraagt Cora van Rossum zich af.

Z

‘

eg!’ associeer ik met een woord als ‘zend’ of ‘zenden’.

Wie alleen zendt, luistert meestal slecht. En dat maakt een ander niet mooier. Mijn statement is: ‘Echt iets zeggen, is aandachtig luisteren!’ Hoe doen we dat en wat is aandacht ten diepste? Wat kunnen wij hierover als coaches leren? Ik bespreek deze vragen ook aan de hand van twee voorbeelden van mensen die ik als coach begeleidde.

Aandacht als coachvaardigheid Woorden zijn arm, zeggen we als het om (diepe) rouw gaat.

Wat is het juist fijn in vriendschap en liefde dat je gewoon mag zijn. Dat je niet alles hoeft uit te leggen. Dat niet alles woorden hoeft te krijgen. Dat je met al het onbegrepene tevoorschijn mag komen, ook als je dan nog steeds niet begrepen wordt.

Coaching is niet hetzelfde als vriendschap. Tegelijk vraagt coaching wél de vaardigheid van onvoorwaardelijke aandacht, zodat de ander tevoorschijn kan komen in al zijn onbegrepenheid. Daar mag iemand zijn. Daar kan iets verwerkt worden of ontstaan.

Eigenaarschap?

Coaching heeft altijd een doel. Er is een vraag en daarop is een antwoord nodig. Er is een probleem en we zoeken een oplossing. In dit artikel schud ik aan die stelling en ook aan de term eigenaarschap. Eigenaarschap houdt in dat mensen zich sterk maken voor een resultaat en daar ook verantwoordelijkheid voor nemen. Van medewerkers en in teams en organisaties verwachten we eigenaarschap in deze betekenis. Ook in coaching verwachten we vaak dat mensen zich eigenaar maken van hun coachvraag en de uitwerking en consequenties daarvan. Hoewel eigenaarschap een term is waarin ik in zeker opzicht even heilig in geloof als mijn vakgenoten, stel ik daar toch vragen bij. De voorbeelden hieronder maken dat duidelijk.

CASUS ANNET Annet heeft een spierziekte. Op haar dertiende werden de eerste symptomen zichtbaar. Nu op haar achtendertigste zit ze in een elektrische rolstoel. Haar werk als verpleegkundige heeft ze moeten opgeven voor een baan als coördinator. Samen met haar man heeft Annet twee kinderen. Annet heeft sterk verminderde energie als gevolg van haar ziekte. ’s Morgens wordt ze door de thuiszorg gewassen en aangekleed, terwijl haar man de zorg voor de kinderen op zich neemt.

Wanneer je haar energie in eenheden weer zou geven op een schaal van een tot tien, heeft ze na het ochtendritueel al vier van de tien eenheden energie verbruikt. En dan moet de (werk)dag nog beginnen …

Dit wordt een steeds groter probleem.

Voor Annet staat haar rol als partner en moeder op het spel wanneer ze haar werk wil blijven uitvoeren. Ze heeft te weinig energie voor beide.

Tegelijk hangt Annet met hart en ziel aan haar werk. En ziet ze het als falen wanneer ze haar werk niet meer uit kan voeren. Want ze is opgevoed met het motto: ‘niet zeuren’.

Annet komt bij mij in coaching.

CASUS PIETER Pieter is een introverte man van 52 jaar die werkt als HR-adviseur. Hij is op zijn 49e van baan geswitcht. Pieter is gevraagd om op deze functie te solliciteren gezien zijn kennis en ervaring. In de praktijk blijkt hij een dominante en manipulatieve leidinggevende te hebben, die hem op subtiele manier steeds kleineert. Gedrag dat Pieter niet herkent en waar hij ook niet tegen opgewassen is. Na tweeënhalf jaar is hij zwaar burn-out en rond het eerste ziektejaar komt hij in een tweede-spoortraject terecht.

Voor Pieter staan zijn baan en inkomen op het spel. Op een dieper niveau staat zijn zelfbeeld van ‘de gevraagde deskundige’ op het spel.

En als man is hij in zijn ego aangetast. Ook dat staat op het spel. In wezen is het zijn diepe deskundige identiteit die op het spel is komen te staan.

Zo komt hij bij mij in coaching.

Coaching is niet hetzelfde als vriendschap. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 15

• 15

17-05-19 10:33

Op het spel staan Ik gebruik hier bewust de woorden ‘op het spel staan’. Deze formulering ontleen ik aan de presentietheorie. ‘Op het spel staan’ komt van ‘alles op het spel zetten’. Als we alles op het spel zetten, lopen we ook het risico om alles te verliezen. In coaching staan dingen op het spel. Mensen hebben een nood, een verlangen, een groeiwens, of andere vraag. In al die gevallen staan er dingen op het spel. Want kiezen voor het een, betekent verliezen van het andere. Eigenlijk zitten we als coaches heel vaak in een kostenafweging met mensen. Dat is geen clean proces. Dat is niet zomaar plussen en minnen. Deze afweging gaat onder andere over emotie, relatie, zelfbeeld, biografie en karakter.

Als het gaat over het woord ‘zeg!’, dan lijkt het mij belangrijk om de gevoelswaarde van dat woord te bepalen. Als ‘zeg!’ betekent: ‘Ik wil dat jij bent’, is er sprake van een uitnodiging om iets te zeggen of te zwijgen. Als ‘zeg!’ voortkomt uit een aansporing tot eigenaarschap, gaat het meer om gericht spreken of zwijgen, of ook aanspreken. Daarmee komen we niet altijd uit bij wat op het spel staat. Overigens is eigenaarschap uiteindelijk zeker nodig om weer verder te komen. Maar het kan alleen in deze volgorde: eerst er mogen zijn met alles wat is, dan eigenaarschap.

CASUS ANNET

Ten diepste had zowel Annet als Pieter bij de start van de coaching geen concrete, heldere coachvraag. Een vraag waarvan ze zich eigenaar konden maken. Ze waren vooral vastgelopen.

Laat ik maar zeggen: ze hadden nood. Eigenlijk hadden ze er het meeste aan als ik niet iets deed. Vooral aandachtig aanwezig was. Dit gaf hun allereerst ruimte om te zijn, niet om alles gelijk te snappen. En in die voedingsbodem, die ruimte, konden zij heel voorzichtig gaan onderzoeken wat er voor hen daadwerkelijk op het spel stond.

Bij Annet waren er zo’n tien gesprekken van bovenstaande aandacht nodig voordat zij echt onder ogen zag wat er voor haar op het spel stond. Tijdens deze gesprekken hielp ik Annet door te luisteren, of de juiste vragen te stellen. En dat was veel. We zochten geen antwoorden, we zochten alle onderliggende vragen. Uiteindelijk bleek voor haar de combinatie van deze dilemma’s op het spel te staan: ik wil een goede partner en moeder zijn, niet oververmoeid. Ik wil niet zeuren op mijn werk. En ik wil niet falen, dus mijn werk neerleggen.

Toen ze helder had wat er voor haar op het spel stond, wist ze dat ze met haar energieniveau, in deze dilemma’s een evenwichtige nieuwe route moest vinden. Daar lag haar eigenaarschap.

Ik wil dat jij bent

CASUS PIETER

Wat betekent nu het aandacht geven als coach? Wanneer ik had gefocust op eigenaarschap, was ik mogelijk onderzoekende vragen gaan stellen om tot een oplossing te komen. De nadruk zou hebben gelegen op ‘wat ik doe’. Coachen vanuit ‘wat op het spel staat’ is meer een vaardigheid van zijn dan van doen.

Meer een attitude van aandacht dan een goede gesprekstechniek. Aandacht staat niet gelijk aan ‘de juiste vragen stellen’.

Aandacht vraagt om mijn beeldvorming van de coachee en zijn verhaal los te laten en samen in de ‘leegte’ te luisteren naar wat voor de ander op het spel zou kunnen staan. Aandacht is veiligheid scheppen en luisteren, zodat iemand tevoorschijn kan komen. Zo kan de ander onderzoeken, op het spoor komen en met mij delen ‘wat op het spel staat’.

Pieter snapte bij de start van de coaching helemaal niet hoe hij zo in een burn-out terecht had kunnen komen. Hij was het eerste jaar van zijn ziek-zijn alleen maar bezig met zorgen dat hij weer een heel klein beetje balans kreeg. Toen pas kwam er enige ruimte om te onderzoeken ‘wat er voor hem op het spel had gestaan en nu ook bij re-integratie weer op het spel stond’.

De eerste vier gesprekken, waarin we met name inzoomden op de relatie met zijn leidinggevende en wat dit met hem had gedaan, waren een opvolging van aha-erlebnissen. ‘O, ik had helemaal niet in de gaten dat haar kleinerende opmerkingen mij klein maakten. Dat ik steeds meer ging denken dat ik niets meer kon. Dat haar gedrag dit bij mij opriep.’ En heel snel had hij toen zijn conclusies getrokken. ‘Op deze plek, met deze leidinggevende en mijn karakterstructuur, zal ik nooit goed kunnen re-integreren. Tegelijk was dit echt een promotiestap geweest die ik heel bewust maakte nog net voor mij vijftigste. Ik ben nu mogelijk al minder interessant op de arbeidsmarkt omdat ik alweer ouder ben. Ik wil dat mijn gezin hier geen schade van ondervindt, ook geen financiële. Ik heb dit salaris nodig voor mijn vaste lasten.’

Opnieuw allemaal zaken die ‘op het spel stonden’. Toch koos hij na verloop van tijd vanuit eigenaarschap voor een andere baan.

Van Augustinus (354-430), filosoof en theoloog, zijn de woorden: ‘Ik wil dat jij bent.’ Voor mij betekenen deze woorden: ‘Ik wil dat jij in je diepste wezen bent wie je bent.’ Deze woorden betekenen een diepe acceptatie van iemands zijn, identiteit. Ik wil graag leven en werken vanuit deze houding, dat zijn; het is de basis onder mijn houding van aandacht.

16 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 16

magazine

17-05-19 10:33

Training Systemische individuele coaching De training ‘Systemische individuele coaching’ is een 2-daagse training voor coaches.

Je ontdekt: je als coach in no time onweerstaanbaar wordt; • Hoe de grootste misverstanden over coaching en coaches zijn; • Wat Hoe je in 1 sessie meer bereikt dan andere coaches in 10; • Waarom coachees toch steeds opnieuw in dezelfde • bagger verzeild raken.

NA DEZE TRAINING WEET JE HOE JIJ LIFE CHANGING VOOR COACHEES WORDT! Start 17 september 2019!

Wil je meer informatie, kijk dan op www.bvplanb.nl

2019-ad-tvc-sic-175x120.indd 1

23-04-19 16:24

Verbinden als coach

Mooier

Met een coachee ontdekken wat er op het spel staat, vraagt een professionele beroepsattitude van aandacht. Maar dat niet alleen. Als coach vraagt een dergelijk proces ook dat je zelf min of meer op het spel komt te staan en tevoorschijn wilt komen.

Als jij in je leven zelf niet weet wat het inhoudt dat er zaken op het spel staan, zul je er niet kunnen zijn voor mensen die zaken op het spel hebben staan. Als jij niet tevoorschijn durft te komen in kwetsbaar contact, zul je de ander niet tevoorschijn durven luisteren.

Aristoteles heeft in mijn ogen gelijk als hij zegt: ‘Alles wat aandacht krijgt groeit.’ En Augustinus geeft dat een richting wanneer hij zegt: ‘Ik wil dat jij bent.’ Wat een prachtige beroepsdefinities voor ons als coaches. Want aandacht maakt alles mooier!

CASUS ANNET In het gesprek met Annet bracht ik in een van de gesprekken in dat ik ooit een keuze maakte om mijn baan op te zeggen, voor een andere die mij nog veel mooier leek. Helaas werd deze baan een teleurstelling. Ik worstelde met het gevoel dat ik had gefaald. In the end wist ik dat ik mezelf door deze keuze wél had ontwikkeld. Ik kon dus de winst overhouden.

Ik maakte mijzelf transparant, waardoor Annet niet alleen de coach, maar ook de mens Cora meekreeg. Ik kwam tevoorschijn en liet zien dat er in mijn leven ook regelmatig dingen op het spel staan. Daarmee werden we mensen naast elkaar. Wat niets afdeed van mijn professionele attitude en afstand.

Als ‘zeg!’ betekent: ‘Ik wil dat jij bent’, is er sprake van een uitnodiging om iets te zeggen of te zwijgen.

Literatuur • Baart, A. (2016). Aandacht. Etudes in presentie, Amsterdam: Boom.

• Halík, T. (2017). Ik wil dat jij bent. Over de God van liefde.

Utrecht: Boekencentrum.

• Kohlrieser, G., Goldsworthy S. & Coombe D. (2018). Care to Dare. Heeze: Circle Publishing.

• Ouaknin, M.A. (2001). De tien geboden, Amsterdam: Boom.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 17

• 17

17-05-19 10:33

Het gebeurt in de stilte jacqueline van ’t spijker

Je hebt het vast vaker gehoord: gebruik de kracht van de stilte. Maar wat gebeurt er eigenlijk in die stilte? En waarom vinden veel mensen die stilte ongemakkelijk?

18 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 18

magazine

17-05-19 10:33

P

ratend kun je gemiddeld een tempo van ongeveer 225 woorden per minuut aan. Luisterend kun je ongeveer 500 woorden per minuut verwerken. Dat geeft je ‘tijd over’ om te verwerken wat je hoort, samen te vatten, of een verdiepende vraag te stellen. In de ‘tijd over’ kun je ook kijken wat je ziet aan expressie bij de ander en bedenken hoe je daarop zult reageren.

In de ‘tijd over’ ervaren doeners de drang om te doen. Ze ervaren luisteren en observeren vaak niet als ‘doen’ en willen dus graag een volgende vraag stellen, of reageren. Het ‘nietsdoen‘ levert spanning op. Ook wanneer je geen doener bent, kan de spanning oplopen. Veel mensen vinden het fijn om controle te hebben. Omdat er in de stilte zo veel gebeurt dat niet wordt uitgesproken, kan het voelen alsof je er geen controle over hebt. Stilte, of even niets, komt sowieso steeds minder vaak voor. Daardoor voelt het voor veel mensen ongemakkelijk, omdat we er minder aan gewend zijn.

Verstoord proces Wat de aanleiding ook is, veel mensen ervaren dat spanning oploopt in de stilte. Het verbreken van de stilte is dan een manier om de oplopende spanning te verminderen.

Toch is het doorbreken van de spanning van de stilte vaak jammer, omdat je een proces verstoort. Een proces dat zich gevoelsniveau afspeelt. Daar gebeurt namelijk een heleboel. Je doet woordeloos bijvoorbeeld een appel op de ander, of de ander doet een appel op jou. Dat voel je. Dan kan de stilte een kantelmoment zijn, waarin het spannend is of het kwartje de ene kant op valt, of de andere. Wát er precies gaat gebeuren als je een stilte laat vallen, is niet van tevoren te zeggen. Maar dát er iets gebeurt in de stilte is zeker.

Een ervaring beklijft op gevoelsniveau. Een gevoelsherinnering wordt opgeslagen in je lijf, niet alleen in je geheugen. Daar maak ik als trainer gebruik van. Ik streef altijd naar positieve ervaringen, die daarmee een ‘lichamelijke geheugensteun’ worden voor de toekomst.

In dit voorbeeld is Vera aan het woord. Vera stoort zich al een tijdje aan haar collega Mona, die geregeld grappen maakt ten koste van anderen in het team. Daar wilde Vera iets van zeggen, maar ze was vastgelopen in dat gesprek en er was niks veranderd. Tijdens een training speelde de situatie na, waarbij de collega werd gespeeld door een ervaren trainingsactrice.

In het eerste rollenspel vertelde Vera aan Mona dat ze haar grappen ten koste van anderen vervelend vond en dat die voor haar de sfeer in het team onplezierig maakte. Mona reageerde verdedigend. Vera ging in op de argumenten en er ontstond discussie.

‘Ik kom er niet doorheen!’ verzuchtte ze….

Ik vroeg: ‘Zou je eens willen herhalen wat je hebt gezegd, en dan een stilte laten vallen? Onderzoeken wat er dan gebeurt?’

Dat wilde ze wel. Dus ging ze het gesprek opnieuw aan: Vera: ‘Mona, ik vind het heel vervelend als je grappen maakt die ten koste gaan van anderen. Ik heb er last van, het beïnvloedt de sfeer in het team op een negatieve manier.’

Stilte.

Mona: ‘Ah kom op, je kan toch wel tegen een lolletje? Ik bedoel er toch niks kwaads mee? Iedereen lacht erom …’

Vera: ‘Ik meen het Mona, ik vind die grappen heel vervelend, want ze gaan ten koste van anderen …’

Hoe het werkt

Stilte.

Als trainer geloof ik heilig in ervaringsleren. Dat wil zeggen: ik ben ervan overtuigd dat je ervarend iets anders leert dan wanneer je ‘alleen maar’ praat over een gebeurtenis, zoals tijdens een coachgesprek.

Mona: ‘Ah, kom op …’

Vera: ‘Nee, ik meen het …’

Stilte.

Toch is het doorbreken van de spanning van de stilte vaak jammer.

Mona: ‘Je meent het echt he?’

Vera: ‘Ja.’ Stilte. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 19

• 19

17-05-19 10:33

Mona: ‘… Maar ik mag toch wel grappen maken?’

Vera: ‘Tuurlijk wel. De andere grappen die je maakt vind ik leuk, daar kan ik zeker om lachen. Maar die eerste niet. Je weet het verschil toch?’

Stilte.

Mona: ‘Ja, dat weet ik wel, maar ze zijn zo gemakkelijk te maken en er wordt wél om gelachen.’

Vera: ‘Dat is wel zo, maar die grappen zijn niet écht grappig. Er is een verschil …’

Wat gebeurde daar nou precies in die stilte?

Tussen Vera en Mona ontstond in de stilte contact op een dieper niveau. Echte verbinding, waarin hun beider standpunten op scherp kwamen te staan. Alsof ze een gevoelsmatige krachtmeting met elkaar aangingen. Ze kwamen allebei tot de kern.

In de stilte kwam een wending. Er veranderde op dat moment iets in de samenwerking. Van ‘tegenover elkaar’ naar ‘samen hetzelfde doel nastreven’. Voor mij als observator was de spanning van de krachtmeting voelbaar. Voor henzelf ook, bleek bij navraag. Ook de ontspanning nadat ze elkaar hadden ‘gevonden’ in hun gezamenlijke doel, was merkbaar in de opluchting die bij beiden volgde.

Stilte.

Mona: ‘Tja, daar heb ik eigenlijk niet zo bij stil gestaan.’ (Stilte) ‘De sfeer in het team is ook voor mij belangrijk, dat is een van de redenen dat ik graag grappen maak.’ (Stilte) ‘Ik wil er wel rekening mee houden …’

Vera: ‘Dat is fijn, dank je …’

Ze maakten een concrete afspraak met elkaar. Na afloop reageerde Vera: ‘Dat is ook wonderlijk! Door de stilte kom ik er wél doorheen! Maar het is ook heel spannend zeg, stil zijn in een gesprek!’ Vera had gemerkt dat de spanning oploopt in de stilte. Door de stilte bewust in te zetten en de spanning even te verdragen, kwam in dit gesprek de doorbraak.

De doorbraak kwam dus in de stilte.

Voor mij als observator was de spanning van de krachtmeting voelbaar.

Je weet nooit van tevoren precies wat er in de stilte gaat gebeuren, maar vaak is het een van deze dingen: • In de stilte realiseer je je meestal pas écht wat er gezegd is.

• De stilte geeft tijd om je te realiseren dat er een beroep op je wordt gedaan.

• De stilte geeft bedenktijd.

• De stilte geeft aan dat het menens is.

• De stilte vraagt dat je stelling neemt.

• De stilte raakt, want in de stilte maak je op een dieper niveau contact.

• De stilte maakt het mogelijk om een wending te maken in het gesprek, meestal zonder gezichtsverlies voor degene die wordt aangesproken. Voor die wending is tijd nodig.

Dat gebeurt in de stilte.

20 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 20

magazine

17-05-19 10:33

Column

Jouw marketing als coach ook op orde

ment kuiper Het blijft complex wanneer je als zelfstandig coach ook nog verantwoordelijk bent voor het werven van klanten en alles wat daarbij komt kijken.

foto: nadine maas

Sommigen zullen het ‘geluk’ hebben dat het allemaal vanzelf op hun pad verschijnt.

De ene klus is nog niet helemaal af of de volgende komt er alweer aan. Anderen moeten ervoor zorgen dat ze bij potentiële opdrachtgevers op het netvlies komen.

‘Als ik dan maar zorg dat ik word aanbevolen, dan is de kans van slagen groot’, hoor ik menigeen zeggen. Dat op het netvlies komen is nu juist de crux van het verhaal, want hoe doe je dat?

Dat vraagt om de juiste marketingstrategie.

Ik definieer marketing als ‘weten wat de klant wil en hem dat geven’. Dat betekent dat je moet weten wie je potentiële klant is, wat deze wil, hoe je hem dat gaat geven en – misschien wel het voornaamste – hoe je hem bereikt. Ik weet zeker dat elke coach wel over zijn product nadenkt, een prijs heeft bepaald voor zijn diensten en een manier heeft bedacht om die te leveren.

Maar of er is nagedacht over een marketingstrategie, ook wel marketingcommunicatie genoemd?

Voor elke zichzelf respecterende ondernemer, en de kans dat je dat bent is groot, is het een must om na te denken over het

opzetten van een structuur om klanten te behouden en nieuwe klanten te werven.

Elementen waar je invulling aan moet geven, zijn onder andere: Zet ik sociale media in? Moet ik naar een netwerkborrel?

Wat doe ik dan op deze media of borrels?

Moet ik online aanwezig zijn? Heb ik een eigen website nodig? Moet ik reviews laten schrijven? Werk ik met ambassadeurs?

De oplossing voor jou, zonder dat het je te veel tijd kost, is gemakkelijk samen te vatten onder de volgende punten. Van elk van deze punten geef je een omschrijving voor jezelf en kies je wat je wel gaat doen en vooral wat je niet gaat doen: • Welke klanten heb ik en welke klanten wil ik?

• Hoe kan ik die klanten en potentiële klanten het best te bereiken?

• Op welke manier zijn mijn huidige klanten klant geworden?

• Welke media heb ik tot nu toe ingezet en welke media hebben iets opgeleverd?

Je moet weten wie je (potentiële) klant is en wat hij wil.

• Welke media gebruiken mijn klanten en potentiële klanten?

Deze lijst is niet uitputtend, maar geeft je wel handvatten. Bijvoorbeeld: als je klant op LinkedIn aanwezig is, dan is dat voor jou een belangrijk kanaal. Laat daar je inhoud zien en laat zien dat je er bent. Als je er eens per twee à drie weken een inhoudelijke post plaatst, een keer een online advertentie en actief meedoet met andere berichten, zie je dat je bereik groeit en je succes een grotere en structurelere kans van slagen heeft.

De essentie is dat je voor jezelf een structuur aanbrengt op basis van jouw eigen inzichten. Leg jezelf een target op. Dat moet niet te veel zijn, maar je moet het wel consequent volhouden (dus liever jezelf wat minder druk opleggen dan te veel).

Kortom: • Zoek naar structuur in je marketingactiviteiten.

• Leg de lat niet te hoog, iets niet halen is minder motiverend dan iets wel halen.

• Maak een keer een marketingplan, het kan in een dag en het kan op 1 A4!

Ment Kuiper coacht marketing- en communicatieprofessionals bij SCHAAL+ (o.a.) en is auteur van Marketingplan op 1 A4; geschikt voor iedereen die klanten wil werven en behouden.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 21

• 21

17-05-19 10:33

Zeg! Ken ik jou niet ergens van?

22 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 22

magazine

17-05-19 10:33

sander goethals

In gesprek gaan met je coachee, dat doe je niet alleen offline, maar ook online. Je communiceert via je website, je social media – allemaal plekken waar iemand kan besluiten een volgende stap te zetten en contact met je op te nemen. Maar hoe richt je die online communicatie in?

Sander Goethals helpt je op weg.

Z

‘

eg! Ken ik jou niet ergens van?’ Dit is mogelijk de slechtste openingszin ooit. Tegelijk overkomt het ons allemaal weleens dat we iemand tegenkomen met een bekend hoofd van wie we zeker weten dat we hem al eens eerder gezien hebben. Ik had het gisteren nog, maar dat was niet zo en toen stond ik daar, erg gênant. Als het wel klopt, dan volgt vaak een feest van herkenning en het oplepelen van gezamenlijke kennissen uit die context.

Dat is hartstikke leuk, want het geeft een klik en een gevoel van verbondenheid. Dat is ook het nut van de openingszin op zoek naar een verbintenis. In je communicatie met coachees gebruik je ongetwijfeld ook een bepaalde manier om het ijs te breken, maar voordat een coachee met jouw het gesprek aangaat is er al ontzettend veel gecommuniceerd.

Spreek gerust nog voordat er tegen jou gesproken is Jouw coachee is zich gaan beseffen dat zij behoefte heeft aan coaching. Waarschijnlijk zijn hier de nodige gesprekken aan voorafgegaan. Toen is jouw coachee op zoek gegaan naar een coach. Misschien heeft ze in die zoektocht wel rondgevraagd.

Veel coaches zijn afhankelijk van mond-tot-mond reclame, dus interessant is dan hoe er over jou gesproken wordt. Wat zeggen jouw voormalig cliënten over jou?

Naast het menselijke contact bestaat er ook een reële kans dat jouw coachee zich op enig moment tot Google heeft gewend.

Je komt dan in een heel ander communicatiemodel. In eerste instantie verloopt deze communicatie via zoektermen, maar daarna ontvouwt zich een heus verkoopgesprek, alleen dan in de online vorm. Haak hier niet op af! Ook hieraan liggen

‘You only get one chance to make a first impression.’

gesprekstechnieken en psychologie ten grondslag. Dat is waar je als coach de hele dag mee bezig bent en het is eveneens razend interessant om te doorgronden hoe de communicatie tussen twee mensen verloopt via het internet.

Eerste indruk Een goede online aanwezigheid begint vaak bij je social media.

Als mensen op jouw naam zoeken, zal het in de meeste gevallen zo zijn dat je socialmediaprofielen hoger in Google eindigen dan je eigen website. Wat is de uitstraling die jouw toekomstige cliënt dan aantreft? Het zou prachtig zijn als jouw socialmedia-uitingen bijdragen aan het beeld dat jij inderdaad de professional bent die ze moeten hebben.

Aanvullend op een gelikt socialmediaprofiel(en) heb je ook een woest aantrekkelijke website nodig. Hierbij geldt ‘you only get one chance to make a first impression’. Dit is een universele waarheid en nergens is deze meer waar dan op het internet. Zorg ervoor dat je website overzichtelijk en representatief is voor wat je wilt uitstralen. Als coach is het belangrijk dat je bezoekers een vertrouwd gevoel overhouden aan het bezoeken van je site.

Vertel jouw cliënten een geheim Wat vertel je dan aan je toekomstig cliënten? Je wilt ze eigenlijk duidelijk maken dat jij het best bewaarde geheim van coachingland bent en dat ze maar boffen dat ze jou gevonden hebben. Veel coaches communiceren vanuit hun vakgebied en vertellen dat ze verder gaan dan symptoombestrijding en heel goed zijn in het tot de kern komen van problemen. Ze vertellen dat dit basisprincipe eigenlijk goed toepasbaar is op diverse gebieden, van loopbaanvraagstukken tot burn-out of relatieproblematiek.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 23

• 23

17-05-19 10:33

Vanuit het perspectief van coachvaardigheden zou je hier ook gelijk in hebben. Het is dan ook volstrekt logisch dat je zo denkt. Het probleem hierbij is dat de ontvanger van die boodschap juist tegen de symptomen aanloopt en daar hulp bij wil hebben. Die heeft juist last van een specifiek probleem en wil een specialist die hierin kan helpen.

Kortom, zo iemand is op jouw site om iets te doen. Je kunt een aantal hoofdtaken onderscheiden die gebruikers op jouw site kunnen doen, maar de belangrijkste is toch wel ‘ik wil bepalen of ik met deze coach in zee wil’. Dat is wat je wilt faciliteren voor je bezoeker, zodat die het gevoel krijgt ‘deze coach begrijpt mij’. Net als in een reallifegesprek.

De boodschap die je te communiceren hebt, moet dan ook inspelen op dat gevoel. Die moet gaan over de overtuigingen rond de coachvraag of een bepaalde last die iemand ervaart.

Als je daarop kunt afstemmen, voelt de coachee dat jij weleens die professional zou kunnen zijn die haar verder gaat helpen.

Om dit voor elkaar te krijgen moet je het online equivalent van een verkoopgesprek voeren. Voor coaches kan dat zoiets zijn als de volgende zes stappen: 1 Lees een waardevol artikel (komen) 2 Bekijk de video waarin de coach zichzelf en zijn dienstverlening voorstelt (kijken) 3 Lees ervaringen van eerdere klanten (kiezen) 4 Geef je op voor de nieuwsbrief of download het e-book (kiezen) 5 Maak een vrijblijvende afspraak voor een gratis kennismaking (kopen) 6 Like de bedrijfspagina op Facebook en vertel in een review hoe enthousiast je bent (terugkomen)

Dat is niet commercieel of met jezelf leuren.

Social media lenen zich daar bij uitstek voor – mits je ze goed inzet. Je kunt filmpjes (liefst van jezelf) delen waar je een veelgestelde vraag behandelt van je doelgroep of je zou eens een webinair kunnen geven. Dat kun je heel ingewikkeld maken, maar je kunt ook gewoon live gaan op een van de social-mediakanalen en daar een soort spreekuur organiseren. Het gaat hier om interactie zoeken, het gesprek opstarten en mensen helpen met hun vragen. Dat is niet commercieel of met jezelf leuren – dat is gewoon je vak van coach uitoefenen, alleen dan iets zichtbaarder dan een-op-een in je praktijkruimte.

Hoe ziet het gesprek dat jij met je toekomstige cliënt voert eruit?

Als je eenmaal weet wat je wilt vertellen op je website, je boodschap, moet je deze ook nog in een vorm gieten waarin je haar overgebracht krijgt. Ook dit is weer niets anders dan een ‘gewoon’ gesprek. Stel dat iemand via Google of je social media zo gecharmeerd is van jouw communicatie dat hij op jouw website belandt, dan heb je te maken met iemand die zich bewust is van een coachvraag en al een aantal handelingen erop heeft zitten om zover te komen.

24 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 24

Het is een leuke uitdaging om aan de bezoeker van je site gecommuniceerd te krijgen welke stappen hij moet doorlopen. Hoe zorg je ervoor dat het gesprek verloopt zoals jij dat wilt? Dat je de leiding in een gesprek houdt?

Non-verbale communicatie online Net als offline speelt non-verbaal ook online een belangrijke rol. Non-verbale communicatie online? Jazeker! Die bestaat uit de elementen die niet de geschreven taal omvatten. Denk aan de vormgeving met de kleurstelling, lettergrootte, maar ook de plaatsing van de elementen op de site spelen allemaal een rol in het spel van elkaar leren kennen.

De stappen die jouw bezoeker moet doorlopen, is eigenlijk een serie van acties. Je roept vervolgens jouw bezoeker op om die acties te ondernemen. Dit doe je door de zogenoemde ‘call to action buttons’ te plaatsen. Dit zijn duidelijk visueel gemarkeerde knoppen waarmee je jouw bezoekers laat weten wat de volgende stap is die jij zou willen dat ze zetten.

magazine

17-05-19 10:33

Uiteindelijk is tekst natuurlijk een belangrijk aspect van online communicatie. In eerste instantie om de juiste zoektermen te gebruiken dat Google je ook (h)erkent. Doe een zoekwoordenonderzoek (hierover is online de nodige informatie te vinden) en wijd vervolgens een hele pagina op je site aan een belangrijk zoekwoord. Dit kan ook een blogpagina zijn. Het gaat te ver om hier verder op in te gaan, maar dit was voor mij al een eyeopener.

Online communiceren is ook een gesprek net als offline, bouw dat dan ook zo op.

Je site moet natuurlijk niet alleen Google aanspreken; (ook) de bezoeker telt! De (maximaal) zes acties die ik eerder in dit artikel noemde, moeten neergezet worden als een logische flow. Vergelijk het met een face-to-facegesprek; ook dat moet je op zo’n manier opbouwen dat de ander er nog aan wil deelnemen. Online doe je dat dus met telkens duidelijke call to actions en bijschriften/toelichting bij die buttons die ervoor zorgen dat je bezoeker gemotiveerd is om door te gaan.

Denk hierbij aan inleidende zinnen waarmee je de call to action introduceert waardoor deze niet uit de lucht komt vallen, bijvoorbeeld: ‘Lees mijn verhaal en bepaal of ik de coach ben die bij je past.’ ‘Bekijk wat eerdere klanten over mij zeggen en word de volgende tevreden klant.’

Top tip! De belangrijkste call to action is natuurlijk dat je wilt dat de bezoeker van jouw site een gesprek met je aanvraagt.

Plaats daarom je telefoonnummer op iedere pagina zodat je laagdrempelig de link legt naar het offline contact.

Meer dan 80 sessies over

Innovatief

Organiseren op het Suikerunie terrein in Groningen. 2e editie op

26 september

Mogen helpen In een positie komen dat je mensen mag helpen met hun hulpvraag is niet makkelijk. Iemand moet je zodanig vertrouwen dat hij zich kwetsbaar opstelt. Dat is niet niets! De beloning die je als coach krijgt in de vorm van dankbaarheid maakt dat het al deze moeite dubbel en dwars waard is.

VAN NOORD NEDERLAND hetgrootstekennisfestivalvannoordnederland.nl

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 25

• 25

17-05-19 10:33

4-DAAGSE TRAINING DEEP DEMOCRACY werken met de onderstroom in teams Krijg met Deep Democracy een krachtige methodiek in handen om teamdynamieken bloot te leggen, conflicten te neutraliseren en te komen tot duurzame besluitvorming en groei.

Organiseer tegenspraak en let’s talk!

Kijk op de website voor meer informatie.

OOK MOGELIJK ALS INCOMPANY TRAINING

Zeg, durf jij het echte gesprek te voeren?

l i n k m117, a g a z i Veldhoven ne 26 • c o a c hLocht | tel: 040-2955999 | secretariaat@alba-academie.nl | www.alba-academie.nl

deep democracy 8-5-2019 265x200mm.indd 1 Binnenwerk CLM11.indd 26

8-5-2019 16:41:00 17-05-19 10:33

Boek

Erik de Haan, Spannende momenten in coaching 304 blz, 1e druk, 2018, Boom uitgevers Amsterdam, ¤ 32,50 Spannende momenten in coaching zijn doorbraakmomenten. Vaak zijn het zegeningen voor de coaching; je stuit op diepere lagen en op mogelijkheden om dingen anders te bekijken en te waarderen.

Spannende momenten in coaching biedt coachprofessionals toegang tot een grote hoeveelheid onderzoek naar spannende momenten en geeft hen praktische suggesties voor hun gesprekken en opdrachten, over hoe beter te coachen en beter rekening te houden met de omstandigheden. Op basis van de empirische resultaten presenteert het bovendien een aantal vernieuwende coachmodellen die direct kunnen worden ingezet. Dit boek gebruikt gegevens uit vele honderden coachgesprekken om te onderzoeken hoe (executive) coaching de coachee van moment tot moment ondersteunt en verandert – of niet. De spannende momenten zijn onderzocht vanuit het perspectief van coachees, coaches en opdrachtgevers van coachgesprekken.

Jolanda Meijer

Arvid Buit

Inge Hidding

De Ruimtewinner; lifecoach, trainer en auteur Tijdens elke coachsessie slaat weleens de twijfel toe over mijn handelen als coach en de effecten daarvan op de coachee. Dat juist deze spannende momenten bijdragen aan de kwaliteit van coaching, is de belangrijkste boodschap uit dit boek. De conclusies – Ik twijfel dus ik coach en Ik worstel en kom boven – vind ik zeer verhelderend en sporen mij aan om die momenten vooral te koesteren en op een andere manier te benaderen. Niet alleen helpt dat bij zelfreflectie, maar ook om meer verbinding en verdieping te creëren.

Door de wetenschappelijke benadering met veel verwijzingen en verantwoording van het onderzoek vond ik het boek soms wat minder vlot leesbaar. Vooral van de vele herkenbare situaties en het hoofdstuk Lessen voor de praktijk heb ik veel geleerd.

Vernieuwend vond ik het onderzoek naar de beleving van spannende momenten door coachees; de uitkomsten daarvan zijn voor mijn coachpraktijk zeer waardevol.

Executive coach en auteur bij TRUE Leadership In een tijd dat iedereen zichzelf coach noemt en het begrip onderhevig is aan ernstige deflatie, zijn boeken als deze bijzonder waardevol. Professor Erik de Haan is een van de meest vooraanstaande wetenschappers in dit werkveld. Hij schreef een verrassend praktisch en overzichtelijk boek, zonder daarin af te doen op wetenschappelijke inhoud. Prettig geschreven en met name de persoonlijke inkijk en anekdotes maken het een fijn boek om te lezen.

Inhoudelijk zijn er wijze lessen en sterke conclusies getrokken uit data die in jaren is verzameld. Punt van kritiek is de bubbel waarin De Haan zelf leeft en tevens heer en meester is. Dit maakt zijn kijk op coaching enigszins technisch, verouderd en behoudend in mijn ogen. Ik mis de concrete aanpak en inzicht in de psyche van (executive) coachees. Al met al zeker een aanrader voor professionals die zoeken naar structurele onderbouwing van hun vakgebied.

Directeur Academie coaching rondom kanker In dit prettig leesbare boek is Erik de Haan er niet alleen in geslaagd om een toegankelijk boek te maken, hij neemt mij ook mee in het avontuur dat coaching heet. Ik vind het dan ook een herkenbaar en vooral spannend boek! Voor de opleiding Coach rondom kanker is dit boek zeer relevant.

Onze studenten kiezen voor een werkveld waarin leven en dood altijd een rol speelt.

Leren omgaan met deze spanningen is dan ook een belangrijke focus in de opleiding.

Boeiend vind ik dat De Haan aantoont dat zijn lessen zowel voor ervaren opleiders als voor beginnende studenten van belang zijn. Met het citaat voor in het boek, ‘Waar liefde bij te pas komt, is te veel nog niet genoeg’, toont De Haan het lef om in dit evidence-based coachhandboek liefde en werk met elkaar te verbinden. Dan heb je volgens mij de kern te pakken en ik ben dankbaar voor hoe wetenschap en levenskunst elkaar hier weten te vinden.

8

7,5

9

coachlink magazine

• 27

019 16:41:00 Binnenwerk CLM11.indd 27

17-05-19 10:33

Omkijken naar elkaar, het stellen van vragen en het delen van levensverhalen

(een ode aan renate dorrestein) 28 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 28

magazine

17-05-19 10:33

peta twijnstra

Het stellen van vragen en interesse hebben in elkaar verbindt. Zo werkt het met bekenden, met vreemden en ook met je coachees, zo laat Peta Twijnstra zien. Stel eens net een vraag meer dan je gewend bent te doen, dan gebeuren er mooie dingen.

H

et kan je bijna niet ontgaan zijn, het spotje van KRONCRV met de boodschap ‘laten we wat meer naar elkaar omkijken’. Het filmpje is onderdeel van een campagne die oproept kleine dingen voor en met elkaar te doen zodat er contact ontstaat en zo het samenleven in deze wereld te verbeteren. Terwijl we mooie beelden zien van mensen die iets met en voor elkaar doen, wordt de volgende tekst gesproken: ‘We leven in een wereld waarin alles dichtbij is. Maar daardoor vergeten we soms om ons heen te kijken, er voor elkaar te zijn. Terwijl dat wel is waar we goed in zijn. Als we daar maar iets meer mee doen, wordt onze wereld niet alleen mooier, maar ook liefdevoller. Zo begint een beter “wij” bij iets minder “mij”. Laten we wat meer naar elkaar omkijken.’

Ik vind het een mooi filmpje. Het is licht en optimistisch en het dient een goed doel. Ik houd van ontroerende filmpjes die pleiten voor meer en dieper contact tussen mensen, contact dat niet zo vanzelfsprekend meer is in onze hectische wereld.

Ook de vele filmpjes over het ‘oogcontact-experiment’ (op YouTube te vinden) raken me. Ze laten zien dat het maken van oogcontact mensen verbindt en vaak leidt tot diepere, soms waardevolle contacten. Contact en verbinding zonder woorden.

Doorgaan met vragen Een van mijn favoriete filmpjes in dit genre speelt zich af op straat. In het centrum van de stad is een decor gemaakt van een huiskamer. Steeds worden twee willekeurige voorbijgangers uitgenodigd om plaats te nemen in dat decor. Er liggen kaartjes met vragen op tafel en om de beurt pakken de deelnemers die plaatsgenomen hebben in het decor een vraag en stellen die aan elkaar. De vragen gaan over persoonlijke dingen. In het filmpje is te zien dat na een ongemakkelijke start de gesprekken op gang komen, zoals het gesprek tussen een

wat oudere dame en een jonge vrouw van Syrische afkomst.

Ze raken geïnteresseerd in elkaar, hun contact verdiept zich en ze spreken af, zo is aan het eind van het filmpje te zien, elkaar te bezoeken en elkaar te blijven zien. Ook dit filmpje gaat over contact en verbinding. Het laat zien dat elkaar vragen stellen, moeite doen voor elkaar en interesse hebben in elkaar verbindt.

Wat het stellen van vragen doet, ervaarde ik zelf onlangs op een feestje. Ik zit op dat feestje naast de, niet meer zo jonge, moeder van een vriendin. Ik ken haar van vroeger en heb haar lang niet gesproken. Ze vraagt me wat voor werk ik doe. Ik vertel dat ik coach ben en vertrouwenspersoon en dat ik zelfstandig ondernemer ben. ‘Moeilijk te begrijpen’ denk ik terwijl ik haar antwoord en ik bereid me voor op een vraag die ik háár ga stellen, want dat is vaak mijn manier in contacten: anderen vragen stellen. Maar zij is me voor: ‘Hoe gaat dat dan?

Hoe komen die mensen bij jou terecht?’ Ze verrast mij met haar vragen. Zo vaak gebeurt het niet dat iemand doorvraagt en voor ik het weet praat ik over mijn werk en over mezelf.

Deze vrouw is geïnteresseerd en gaat door met vragen tot ze het begrijpt en ik voel me door haar gezien en gewaardeerd.

Wat hoe waar wanneer waarom Over vragen stellen en het maken van contact, gaat ook de oproep van Renate Dorrestein die zij doet in haar laatste boek Dagelijks werk, een schrijversleven. Zij schrijft het boek als ze weet dat ze ernstig ziek is en niet lang meer zal leven. Ze ordent haar archieven en selecteert daaruit een aantal teksten. Die selectie, opgenomen in het boek, geeft een goed beeld van de veelzijdige schrijfster die ze was. In een van de laatste hoofdstukken is een aantal blogs opgenomen die Dorrestein voor haar studenten schreef toen ze ‘Schrijver op Locatie’ was op de Vrije Universiteit in Amsterdam. In de blog ‘levensverhalen’ (blog 11, 5 september 2010) geeft ze haar studenten een opdracht die ze als volgt beschrijft:

Ze verrast mij met haar vragen. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 29

• 29

17-05-19 10:33

‘Ga als je in het café zit niet eenzelvig voor je uit zitten hummen of slap zwetsen en ga al helemaal niet kijken op je mobiel. Hou je klep eens, laat de wereld maar even wachten op jouw opinies en standpunten en vraag de ander eens wat. Vraag naar het meest beslissende besluit in iemands leven, naar zijn of haar jeugdherinneringen, naar keerpunten, naar momenten van vreugde, trots, verdriet of spijt of vraag naar iemands muzikale voorkeur. Pak vervolgens een bierviltje of een stukje papier en schrijf daarop in steekwoorden het verhaal op dat je te horen hebt gekregen, of maak er een mooie samenvattende zin van.’

Een mooie opdracht waar haar studenten en elke andere lezer zo mee aan de slag kunnen, zeker omdat ze in de blog kort en doeltreffend de tip geeft om bij de uitvoering van de opdracht de volgende gesprekstechniek toe te passen: ‘Eerst vraag je naar het “wat”, vervolgens wil je ook weten “hoe” en dan tuimelen “waar”, “wanneer” en “waarom” er vanzelf achteraan.’

Dat is precies wat de moeder van mijn vriendin op dat feestje deed. Beginnen met het ‘wat’: Wat doe je voor werk? en dan naar het ‘hoe’: Hoe gaat dat dan? Hoe komen de mensen bij je? Natuurlijk wilde Dorrestein met de opdracht haar studenten aan het schrijven krijgen, maar tegelijk stimuleerde ze hen elkaar hun levensverhaal te vertellen en op te tekenen. Het ‘Wat’ en ‘Hoe’ leidt tot contact en verbinding en leidt voor Dorrestein tot een ander doel. Want, zo schrijft ze: ‘Ik droom er al jaren van dat ik me in een enorme ruimte bevind waarin iedereen bezig is elkaars levensverhaal te beluisteren en op te tekenen. Het is mijn overtuiging dat we zonder ons eigen verhaal, het verhaal van onze hoogte- en dieptepunten, en onze reflectie daarop maar half mens zijn. Compleet zijn we pas echt als anderen dat verhaal ook kennen. De schepping zit vol imperfecties, en vrijwel ieder van ons is daar een goed voorbeeld van. Daardoor kunnen we elkaar met onze levensverhalen troosten en helen, of op z’n minst helpen een heleboel dingen te relativeren.’

Ze heeft gelijk: je herkennen in de verhalen van anderen, weten dat je niet de enige bent die ergens last van heeft of iets heeft meegemaakt, helpt om jezelf te begrijpen en te accepteren. Het maakt je minder alleen met alle ervaringen die bij een imperfect mensenleven horen.

30 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 30

Helpende interventie Vanuit het idee dat we van andermans verhalen kunnen leren zijn (levens)verhalen van anderen goed te gebruiken als ‘interventie’ in een professioneel gesprek. Ik deed dat onlangs in een gesprek met een cliënt die ik sprak in mijn rol als vertrouwenspersoon. Ze werkt in de zorg en heeft als zovelen te maken met grote veranderingen. Ze vertelt me dat het management haar niet betrekt bij die veranderingen terwijl ze toch heel ervaren is. Dat frustreert haar, want ze ziet dat bij de ingezette veranderingen patiënten de dupe worden. Ze maakt op mij een paniekerige, vermoeide indruk. Ze wil van mij weten wat ze moet doen, want zo gaat het niet meer, zegt ze. Voordat ik met haar ga zoeken naar oplossingen vertel ik haar het verhaal van een andere cliënt.

‘Ik moet denken aan een man die bij een andere organisatie werkt’, begin ik dat verhaal. ‘De digitale programma’s waar hij mee werkte werden vervangen en het lukte hem niet om daarop ingewerkt te raken. Als hij bij mij komt zegt hij dat hij op zoek moet naar ander werk, want hij vindt zichzelf niet meer geschikt voor de functie die hij heeft. Hij vertelt me ook over de zware tijd die hij achter de rug heeft. Zijn vrouw is lang ziek geweest en de zorg voor haar en hun jonge kinderen kwam op zijn schouders terecht. Al die tijd is hij gewoon blijven werken, hij is niet één dag thuisgebleven. Hij heeft als ik hem voor het eerst spreek allerlei vage lichamelijke klachten. Na het gesprek met mij gaat hij naar de bedrijfsarts en in overleg met de leidinggevende blijft hij daarna een tijd ziek thuis. Dan blijkt hoe uitgeput hij is. Het duurt lang voor zijn klachten verdwenen zijn en als hij weer opgeladen is en ik hem weer spreek, is hij bijna weer volledig aan het werk. Het lukt hem nu wel om zich aan te passen aan de veranderingen in de organisatie en hij leert adequaat hulp te vragen.

Hij wil helemaal niet meer op zoek naar een andere baan.’

Natuurlijk wilde Dorrestein met de opdracht haar studenten aan het schrijven krijgen.

Terwijl ik dit verhaal vertel zie ik bij de cliënt tranen over haar wangen rollen. Ze zegt dat ze zich herkent in het verhaal en dan vertelt ze me over háár privésituatie. Die is al lange tijd zwaar en ze zegt dat ze hier nog met niemand over heeft gepraat. Aan het eind van ons gesprek is ze opgelucht dat ze haar verhaal heeft verteld. En dan is de oplossing dichtbij. Ze

magazine

17-05-19 10:33

heeft rust nodig, zegt ze en ze gaat daarover in gesprek met haar leidinggevende. Zo is het verhaal van een ander een helpende interventie.

Een goede luisteraar Het lukt niet altijd om open te staan voor verhalen van anderen. Het is zinnig om eens te kijken waarom dat niet lukt. Heb je geen tijd of geen rust? Kom je te snel met oplossingen, kom je steeds met je eigen ervaringen of wil je mensen jouw goede adviezen niet onthouden? Een goede luisteraar is nieuwsgierig, vraagt door en is niet bang dom over te komen of onbeleefd te zijn. Een goede luisteraar leeft mee met de verteller, maar heeft geen oordeel over wat hij hoort. Hij is bereid om zowel een mooi als een moeilijk verhaal te ‘ontvangen’ zonder er iets van te vinden of het verhaal te onderbreken of zelfs af te breken omdat hij het te raar of te moeilijk vindt.

Stel net een vraag meer Ik ben het met Renate Dorrestein eens: onze verhalen vertellen (of stukjes daarvan) heelt en leidt tot herkenning. Onze verhalen geven zicht op de wereld om ons heen en ze dienen als voorbeeld voor onszelf en voor anderen. Dus: vraag naar de verhalen van onbekenden, buren, vrienden, familie, collega’s en cliënten. Durf (door) te vragen. Stel net een vraag meer dan je normaal gesproken zou doen en kijk wat er gebeurt. Vraag eerst naar het ‘wat’ dan naar het ‘hoe’ en dan komen het ‘waar’ het ‘wanneer’ en het ‘waarom’ er vanzelf achteraan. Luisteren, vragen en doorvragen: het is een vorm van ‘omkijken naar elkaar’.

Voor de professionele luisteraar die dagelijks luistert en voor wie het stellen van vragen moeiteloos gaat, voelt het luisteren naar een verhaal soms als ‘nietsdoen’. Het gevaar schuilt erin dat de professionele luisteraar het belang van alleen maar luisteren kwijtraakt en onnodig of te snel ‘aan de slag’ gaat met mensen om ze nieuw gedrag te leren of te bewegen tot verandering. En dat is jammer.

RINO Senior Certified Coach

Door het vertellen van hun verhaal ordenen mensen ervaringen en ontstaat helderheid.

U start de route tot RINO Senior Certified Coach met de leergang: Coachen als professie

ICF (International Coach Federation) geaccrediteerd

www.rino.nl/302 | 90 uur cursus start 19 september

Want of je nu een professionele luisteraar bent of een informele luisteraar op een feestje, aandachtig luisteren naar verhalen van mensen is van grote waarde. Door het vertellen van hun verhaal ordenen mensen ervaringen en ontstaat helderheid. Ze krijgen inzichten in wat ze hebben meegemaakt. Zo gaan mensen zich soms voor het eerst realiseren hoe het voor hen was wat ze hebben meegemaakt. Vaak ben jij, luisteraar, de eerste persoon aan wie iemand zijn hele verhaal vertelt.

Niet eerder had diegene iemand die belangeloos luisterde. Als verteller, die we hopelijk ook allemaal van tijd tot tijd zijn, weten we hoeveel opluchting het kan geven eens je hele verhaal kwijt te kunnen. Het geeft herkenning en erkenning en leidt tot mooie diepere contacten.

Na de leergang volgt u een drietal cursussen: Oplossingsgericht coachen: verdieping www.rino.nl/868 | 24 uur

Positieve psychologie

www.rino.nl/326 | 12 uur

Mentor coaching

www.rino.nl/347 | 18 uur

Meer informatie en inschrijven?

Kijk op www.rino.nl/coach Het is

Pluk een curus uit ons zomerRINO aanbod.

Kijk op www.rino.nl/zomer voor het complete overzicht van zomerRINO cursussen.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 31

• 31

17-05-19 10:33

Leermeester van de stilte

Leermeester van de stilte Je zat naast me tegenJedezatstam, naast me tegen de stam, Legde je jas over mijnLegde voeten je jas over mijn voeten En zweeg een heel uurEnlang zweeg een heel uur lang Niemand had me ooitNiemand zijn jas geleend had me ooit zijn jas geleend Of zo mooi tegen me Of gesproken zo mooi tegen me gesproken Saare Haile, dichteres uit Eritrea Saare Haile, dichteres uit Eritrea 32 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 32

magazine

17-05-19 10:33

gea koren

Diep vanbinnen weet ik dat de stem van mijn roeping hoorbaar werd toen bleek dat mijn broer Dick niet kon praten. Rond zijn vijfde levensjaar werd helder dat hij een verstandelijke beperking en autisme heeft. Ik was toen twaalf jaar.

Vanaf die leeftijd heb ik een tijdlang onbewust geleerd van stilte.

I

k leerde de ‘stilte voor de storm’ kennen. Ik besefte dan dat er iets op handen was, dat er iets te gebeuren stond.

Meestal betekende dat heel veel onrust.

narratief, dat wil zeggen het verhaal of de metafoor, gebruikmaken. Het verhaal als grondstructuur in het proces waarin mensen betekenis verlenen aan hun ervaringen.

Ik leerde dat zwijgen iets anders is dan stilte. Toen ik in de brugklas zat, deed ik als verlegen meisje een experiment. Ik wilde onderzoeken hoe het was als je niks kon zeggen. Dat deed ik een schoolweek lang! Ik weet het nog goed. Ik had het besloten, maar niet gemeld. Ik kreeg dan ook boze reacties op school en thuis. Daarnaast werd ik geplaagd en uitgedaagd om toch wat te zeggen. Ik leerde dat stilte gevoelens van onmacht, angst en onbegrip oproept. Aan beide kanten. Na twee dagen schreef ik een briefje over wat ik aan het doen was. Dat voelde als oneerlijk, Dick kon immers niet schrijven, maar ik wilde het niet al na twee dagen opgeven.

Wat ik vooral leerde van dit experiment is dat geforceerde stilte niet werkt.

Samen met Toos van Huijgevoort schreef ik het boek Narratief coachen, de kracht van het zelfverhaal. Daarin bieden we vele manieren aan waarop je narratief kunt interveniëren. Essentieel is dat je als narratief coach steeds een schone ruimte creeert, waarin het verhaal van de ander er kan zijn zonder het te beïnvloeden met jouw eigen verhalen. Bedenk dat je jouw verhalen niet eens hoeft uit te spreken om de schone ruimte te beïnvloeden ...

Later in mijn leven leerde ik de positieve kanten van stilte kennen en leerde ik haar bewust toe te laten en toe te passen. Zo werd stilte een leegte, een ruimte om Dick te kunnen horen, hem te leren verstaan. Soms kon ik hem dan een stem geven. Vaak ook niet. Wat gehoord wordt in stilte, blijkt soms onuitsprekelijk.

En zo ontstond mijn fascinatie voor taal en voor het onzegbare, voor het waarnemen voorbij de woorden. Achteraf gezien is mijn loopbaan ontstaan terwijl ik mijn roeping volgde om anderen stem te geven. Dat deed ik op allerlei manieren. Door les te geven in de Nederlandse taal en door te spreken en schrijven namens anderen. Ik wilde echter ook mensen in de positie brengen zélf stem te geven aan wie zij zijn en zo rolde ik via HRM-functies het vakgebied van coaching in.

Terugkijkend is het niet verwonderlijk dat ik mij specialiseerde in narratieve coaching. Er is niet één manier van narratief coachen. Wel zijn er verschillende benaderingen die van het

Tijdens het coachen heb ik ook aandacht voor stilte. Wat gebeurt er bij mij als er stiltes vallen? Wat gebeurt er bij de coachee? En wat betekent deze stilte? Ik merk dat als de stilte er mag zijn er ruimte komt voor diepgang en intensiteit. Stilte hoeft niet te betekenen dat een coachee geen inzicht verwerft.

Integendeel: het inzicht kan zo diep en confronterend zijn dat het zich nauwelijks laat verwoorden. Bewust hanteren van de stilte helpt dan bij het verinnerlijken en bij persoonlijke betekenisgeving.

Mijn broer en leermeester is inmiddels 51 jaar en komt eens in de veertien dagen bij ons thuis. Dick en ik kunnen met elkaar lezen en schrijven. Onze ontmoetingen zijn steeds intenser, voorbij de woorden. Lezen staat bij ons voor luisteren naar de stilte.

In de woorden van de dichter Martinus Nijhoff: Wie goed luistert naar dit stil gesprek Die zal de woorden in zijn hart bewaren Zoals Dick niet hoeft te voldoen aan mijn manier van communiceren, zo kan ik het ook van een coachee accepteren dat hij soms geen woorden heeft. Ik aanvaard hem zoals hij ten diepste is, zonder hem per se te moeten begrijpen. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 33

• 33

17-05-19 10:33

de coach als advocaat van de duivel

fundament onder het coachvak

een onmisbaar boek van hoop en heling

34 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 34

een schatkist ter verdieping

coachen bij vitaliteit en werkgeluk

praktische aanpak voor effectieve coaching

magazine

17-05-19 10:33

aching

De favoriete werkvorm van...

Marielle Rumph Successituaties: succes zit in kleine dingen Iedere sessie begint Marielle Rumph met vragen naar de successen van de coachee. ‘Succes zoals ik dat benader, gaat over bewustwording, is een inzicht, een nieuwe actie mét of zonder resultaat.’ De werkvorm Successituaties is dan ook een van haar favorieten.

‘Door te vragen naar successituaties maken we vervolgens helder wat de coachee vandaag wil. Daarbij wordt ook snel duidelijk op welke laag ik vandaag zal coachen. Heeft de ander het over bewustwording, kiezen of tot actie komen? Dan sluit ik daarop aan in mijn coachsessie.’

‘Wat ik onder succes versta, is dat de coachee iets over zichzelf ontdekt, herkent of tot een actie komt: al dan niet met resultaat.’

Marielle werkt net als haar collega’s van NONONS coachingsbureau vanuit verschillende methodieken en ze is samen met Anne de Jong auteur van het boek De bekendste methodieken voor nononsense coachen. Ze kijkt per sessie welke methodiek het beste past en waar haar coachee behoefte aan heeft.

Wanneer de coachee geen successituatie kan benoemen, vraagt Marielle door: ‘Kun je één ding noemen dat je is opgevallen? Zo maak ik succes klein en kan iedereen wel met een successituatie komen.’ Het effect van het zien van successituaties is enorm, vertelt Marielle. ‘De coachee wordt rustiger en krijgt vertrouwen in zichzelf. Inzicht in de situatie en in je reactie daarop geven ruimte.

Het maakt je meer autonoom en laat je beseffen: ik ben oké. Ik kan groeien, ik kan leren.’ Met de successituaties laat Marielle de coachee kijken vanuit de growth mindset. ‘Ik wil graag dat iedereen durft te leren, een leven lang.’

‘Door te vragen naar een successituatie, maak ik successen zo klein dat iedereen – coachee of mensen in onze coachopleidingen – een succes heeft.’ Marielle geeft graag voorbeelden van kleine successen. Zoals van een coachee die ochtend: ‘Ik wou niet betuttelen en heb, toen mijn collega een fout maakte, mijn mond gehouden.’ Of een coachee die tot het inzicht kwam dat bepaald gedrag niet alleen op het werk speelt, maar ook bij vriendschappen. Of: ‘Ik zei zoals ik me voorgenomen had ”nee” tegen mijn leidinggevende, maar helaas, ik moest het toch oplossen.’ ‘Als je iets probeert en het lukt niet, heb je het in elk geval geprobeerd – er is dus iets veranderd.’

Aan het einde van iedere sessie vraagt Marielle de coachee wat die meeneemt van de coaching en wat hij of zij hier graag mee wil doen. ‘Ook hier onderzoek ik goed waar de wens zit in het veranderproces: bewustwording, kiezen, vaardigheid of actie? En hier kom ik de volgende sessie dan weer op terug door te vragen naar successen.’ (NvO)

‘Ik wil graag dat iedereen durft te leren.’

Marielle coacht veel verschillende mensen met heel diverse vraagstukken; zo ook pubers. ‘Wat ik zo mooi vind aan het structureel starten met ”succes”, is dat jonge mensen al leren dat succes in kleine dingen zit. Ze leren ook beter omgaan met teleurstellingen en fouten. Een fout herkennen of erkennen is immers ook al een succes.’

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 35

• 35

17-05-19 10:33

Twijfel

maakt een goed gesprek

noodzakelijk

36 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 36

magazine

17-05-19 10:33

ad bergsma

Dankzij de psychologie heb ik leren twijfelen aan mijn gezonde verstand. Ik leerde hoe vatbaar het menselijke oordeel is voor vertekening. Als professional zou ik alleen kunnen functioneren dankzij wetenschappelijke inzichten. Tegenwoordig ben ik bang dat het serieus nemen van de evidence base een risico vormt voor het hebben van een goed gesprek.

H

‘

et gezond verstand is van alle dingen op de wereld het gelijkmatigst verdeeld. Want iedereen vindt dat hij er zo goed van voorzien is, dat zelfs degenen die in iedere kwestie het moeilijkst tevreden te stellen zijn, er nooit meer van willen hebben, dan ze al hebben.’ Dit schreef de filosoof René Descartes in 1637 zijn boek Verhandeling over de Methode, waarin ook zijn beroemdste stelling is opgenomen: ‘Ik denk, dus ik ben.’ Descartes betoogt dat hij aan alles kan twijfelen, maar niet aan het feit dat hij twijfelt. Hieruit leidt hij af dat zijn bestaan geen illusie kan zijn.

Twijfel biedt Descartes houvast. Hij vergelijkt de filosofie met het bouwen van een huis op een ondergrond van zand en rotsen. Wie te haastig te werk gaat, laat zijn bouwwerk op zand rusten dat zal wegwaaien. De constructie stort in. De kennis is weinig waard. Twijfel stelt mensen in staat het onderscheid te maken tussen zand en rots, zodat alleen de stevige fundering overblijft.

Descartes laat zien hoe hij deze werkwijze toepast in zijn Meditaties: ‘Al een aantal jaren geleden heb ik gemerkt, hoeveel onwaars ik vanaf mijn jeugd voor waar heb gehouden, en hoe twijfelachtig alles is, wat ik naderhand daarop heb gebouwd.

Daarom moet eenmaal in het leven alles in zijn geheel worden vernietigd en moet vanaf de eerste grondslagen een nieuw begin worden gemaakt (…) Het komt dus goed uit dat ik tegenwoordig mijn geest van alle zorgen heb bevrijd en verzekerd ben van een gegarandeerde vrije tijd. Ik trek me nu op mijzelf terug en zo zal ik de vrijheid hebben serieus en ongedwongen de vernietiging van mijn meningen ter hand te nemen.’

In zekere zin weet ik daardoor veel meer dan Descartes.

Wetenschappelijke twijfel In dit artikel wil ik een poging doen het voorbeeld van Descartes te volgen, maar dan op de manier die jarenlange scholing in de academische psychologie verraadt. Descartes moest de twijfel nog op eigen kracht leren gebruiken en eindigde zijn meditaties bijvoorbeeld met het idee dat hij het bestaan van God onomstotelijk had bewezen. Als vijftigplusser uit de 21e eeuw kan ik terugkijken op anderhalve eeuw wetenschappelijke psychologie en op ruim dertig jaar werken in de psychologie en met psychologen. In zekere zin weet ik daardoor veel meer dan Descartes, dus voor mij was het gemakkelijker te twijfelen. Of zoals een van mijn helden, de Amerikaanse psycholoog Elizabeth Loftus, het uitdrukte: ‘De wetenschapper die de menselijke hersenen en geest bestudeert, lijkt een bankrover die een kluis probeert te kraken met een tandenstoker.’

Hiermee wil ik niet zeggen dat psychologie een minderwaardige wetenschap is. Het heeft mij prachtige inzichten opgeleverd, die mijn leven hebben verrijkt. Dat mijn kind zijn moedertaal zo gemakkelijk onder de knie kreeg, was dankzij de inzichten van Noam Chomsky geen vanzelfsprekendheid, maar een klein wonder. Ook het feit dat onze honden af en toe luisteren als ik ze roep, heb ik aan de psychologie te danken. Ik heb hun gehoorzaamheid beloond met lekkere hapjes. En dat ze af en toe niet luisteren, heb ik dankzij de positieve psychologie leren omdenken. Ik erger me er niet aan dat ze vergeten zijn hun oren aan te sluiten, maar bedenk dat onze stronteigenwijze beagles gefokt zijn om zelfstandig te opereren.

Het belangrijkste wat ik van de psychologie geleerd heb, is het op losse schroeven zetten van wat ik dacht zeker te weten over mezelf. Neem het klassieke onderzoek van Stanley Milgram. Het was ondenkbaar dat ik mensen dodelijke elektrische schokken zou toedienen als onderdeel van een experiment naar leerprocessen, alleen maar omdat een man in een witte jas mij dat zou opdragen. Toch bleek de overgrote meerderheid coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 37

• 37

17-05-19 10:33

van de proefpersonen precies dat te doen (ze wisten niet dat de schokken niet echt waren). Met welke arrogantie kon ik volhouden dat ik zelf niet voor de bijl zou gaan?

Minder bekend, maar voor mij persoonlijk nog schokkender voor mij was het onderzoek van Paul Meehl over het doen van voorspellingen. Wie bijvoorbeeld wil weten of coaching of psychotherapie iets gaat opleveren of wil voorspellen of een zedendelinquent zal terugvallen in verkeerd gedrag, kan daarvoor statistiek gebruiken. Het gaat dan om dingen als hoe vaak eerdere terugval is voorgekomen en of de dader een goed sociaal netwerk heeft. Deze kille cijfers geven bepaald geen perfecte voorspellingen, maar ze zijn nog beter dan het oordeel van een therapeut of coach die zich urenlang in de persoon heeft verdiept en die uitgebreid heeft gesproken over het verleden en de toekomstsverwachtingen. Kennelijk is het ons niet gegeven elkaar zo goed te doorgronden dat we een goed beeld kunnen vormen van wat in de toekomst goed en verkeerd zal gaan.

Het moeras De psychologie bestuderen, is leren twijfelen aan jezelf. In deze geest las ik ook Descartes’ uitspraak over ieders uitstekende gezonde verstand waar ik dit artikel mee begon. Het was voor mij zonneklaar dat de filosoof de spot dreef met ieders zelfverzekerdheid. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat de grote meerderheid van de mensen bijvoorbeeld een fijnere relatie heeft dan gemiddeld en ook beter kan autorijden dan andere weggebruikers.

De wetenschap laat weinig ruimte voor menselijke hoogmoed.

Copernicus maakte een einde aan het idee dat de aarde het middelpunt van het heelal vormde en Darwin degradeerde ons tot een afstammeling van de apen. Freud veranderde de mens vervolgens ook nog eens in een oversekst beest dat geen baas was in eigen brein. Moderne hersenonderzoekers laten nog minder van ons over en stellen zelfs de vrije wil ter discussie.

Altijd als onze geest iets lijkt te besluiten, bijvoorbeeld om je middelvinger op te steken, dan is er een fractie daarvoor al activiteit zichtbaar in de zenuwcellen die de spieren in onze arm aansturen. Het brein beslist en ons ik hobbelt daar achteraan.

Zulke aanslagen op het zelfvertrouwen, maken dat we elders houvast zoeken. Ik kom dan uit op de hoogwaardige techno-

38 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 38

logie en kennis die ons mensen zo bijzonder maakt op deze planeet. Waar onze individuele wijsheid en kennis tekortschieten, belooft de wetenschap een goed alternatief. Deze belofte is niet loos. De wetenschappelijke kennis over het falen van onze intuïtie bij het voorspellen van recidive van misdadigers, zorgt ervoor dat we een beroep kunnen doen op theoretische modellen en statistieken om beslissingen op te baseren.

Het houvast van de evidence base De psychologie die mij leert wat ik allemaal niet weet, leert me tegelijkertijd dat ik dankzij de wetenschap toch meer weet dan anderen. Je bekwamen in de psychologie heeft wel iets weg van zo’n drill-film over het leger, waarin eerst het ego van rekruten wordt gebroken om het daarna weer op te bouwen. Denk aan de superverwende Goldie Hawn die in Private Benjamin niet opgewassen is tegen de onrechtvaardigheid van het leven. Zij overwint haar twijfel, juist op de stormbaan met uitgelopen mascara in de regen. Ze groeit dankzij de drill-instructeurs die tegen haar schreeuwen dat ze niets waard is.

Aan het einde van de film heeft Goldie Hawn geleerd op eigen benen leren te staan en gaat ze haar eigen, onzekere toekomst tegemoet. Private Benjamin kun je bekijken als een metafoor voor wetenschappelijke of beroepsmatige scholing in de mensenvakken. Je laat schadelijke gewoonten en onjuiste denkbeelden achter je en je gaat verder met kennis en competenties. Het zand is weggeveegd en er is een stevige fundering gelegd voor een bestaan als professional.

Uit onderzoek blijkt dat de grote meerderheid van de mensen een fijnere relatie heeft dan gemiddeld en ook beter kan autorijden dan andere weggebruikers.

De persoonlijke voorkeuren zijn vervangen door evidence-based werken. Toch schuurt er wat. Net zoals Descartes zich aan zijn twijfel overgaf om tot een te betwijfelen godsbewijs te komen, heb ik mij vastgeklampt aan de zekerheid van de wetenschap.

Ik heb Loftus’ parabel over bankrover met de tandenstoker genegeerd.

magazine

17-05-19 10:33

Ik durf deze vergissing best toe te geven, omdat sprake is van een collectief falen. De Raad voor de Volksgezondheid heeft het over evidence-based werken als de ‘toverformule die is doorgedrongen tot in de haarvaten van de praktijk, het beleid en de financiering van de zorg. Eerst het bewijs leveren en dan pas toepassen.’ Niet zelf denken en oordelen, maar je baseren op ‘richtlijnen, protocollen, toezichtkaders, kwaliteitsindicatoren en zorgcontracten’. Private Benjamin heeft geen eigen koers gevonden, maar denkt dat haar drilinstructeurs precies weten hoe het verder moet.

Deze gedachte is dwaas. Wetenschap kan iemand wel vertellen hoe iets moet, maar niet of je het zou moeten doen. De wetenschap heeft geen antwoord op de grote existentiële vraagstukken waarmee de mens worstelt, zoals isolatie, sterfelijkheid, betekenisloosheid, vrijheid en verantwoordelijkheid. Dat is de condition humaine, waaraan ieder voor zichzelf het hoofd zou moeten bieden. De psychologie en de filosofie kunnen wel laten zien welke rijkdom er bestaat aan mogelijke oplossingen, maar dat zijn hooguit richtingaanwijzers. De weg gaan is heel andere koek.

De Raad voor de Volksgezondheid raadt professionals daarom aan de wetenschappelijke inzichten beter in hun context te plaatsen. Er zijn dingen waar de wetenschap gewoon een oplossing voor heeft. Als je bijvoorbeeld een kind van het bedplassen af wil helpen, dan biedt gedragstherapie daar een vrijwel waterdichte oplossing voor. Voor zaken die wat ingewikkelder liggen, is het belangrijk ook gebruik te maken van de kennis en voorkeuren van de cliënt die de behandeling ondergaat en van professionele kennis.

De metafoor die Descartes gebruikte voor het zoeken van een fundament kan nu herschreven worden. Ik kan nergens echt vaste grond vinden. Professioneel handelen is altijd voor een deel op zand gebaseerd. Het is echter wel mogelijk plekken met steviger zand te vinden en door samen met anderen meer steunpunten te zoeken. Naast de evidence base is het belangrijk ook gebruik te maken van je eigen professionele kennis en de voorkeuren van je cliënten.

Gelukkig zie ik dat overal om mee heen gebeuren. De psychiatrie erkent steeds meer dat sommige klachten of problemen niet oplosbaar zijn, maar dat mensen zichzelf wel kunnen leren

met de klachten te leven. De gezondheidszorg heeft het denken voor anderen in het ziekte- en zorgmodel vervangen door het samenwerken met burgers in het gedrag- en gezondheidmodel.

En de positieve psychologie wil niet voorschrijven hoe dingen moeten, maar probeert veel meer de eigen kracht van burgers te gebruiken. Veelzeggend is ook dat er tegenwoordig zoveel coaches zijn, die werken met de eigen persoon als instrument en die hun cliënten zelf laten kiezen wat ze doen. Werken met mensen lijkt in toenemende mate te gebeuren zonder de illusie dat de professional weet hoe het moet. Het professionele referentiekader wordt bescheiden en terughoudend gebruikt, op verzoek van de cliënt.

Professioneel handelen is altijd voor een deel op zand gebaseerd.

De rol van de professional is daarmee in transitie. Wim Kremer, vice-decaan onderwijs van de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht, zei hier iets heel raaks over tijdens een bijeenkomst over de toekomst van professionaliteit. ‘Het lijkt wel of onze studenten willen weten hoe ze de mens kunnen worden waar een goede dierenarts in schuilt.’ Dit lijkt inderdaad de uitdaging voor de toekomst. We twijfelen en weten het niet zeker, en hebben wijsheid en menselijkheid nodig om toch constructief te handelen. Dat kunnen we ook niet alleen, maar wel samen met onze klanten.

Dat klinkt modern, maar als ik me niet had laten leiden door het citaat van Descartes en zijn tekst echt had gelezen, dan had ik gemerkt dat Descartes dit al veel eerder door had dan ik. Hij maakte geen cynisch grapje over ieders gezond verstand, maar constateerde dat iedereen daadwerkelijk in staat is om goede keuzes te maken in het leven. We hebben allemaal gezond verstand, maar zijn het met elkaar oneens doordat we op andere aspecten van de werkelijkheid letten.

Twijfel aan alles, maar niet te veel aan het gezond verstand. Dat vormt de kiem voor een gelijkwaardige samenwerking tussen professional en cliënt. Tijd voor een goed gesprek! Zegt u het maar.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 39

• 39

17-05-19 10:34

De juiste sfeer voor het professionele gesprek Bent u coach, trainer, therapeut, mediator of een andere professional die zijn of haar klanten in een representatieve ruimte wil ontvangen?

Het Coachhuis biedt in heel Nederland sfeervolle spreekkamers en groepsruimtes, flexibel te huur en tegen een aantrekkelijk tarief. Onze meer dan 100 locaties staan garant voor een rustige en professionele ontvangst van uw klant. U kunt eenvoudig zelf online uw boekingen maken.

Meer weten: kijk op www.hetcoachhuis.nl of mail uw vraag naar info@hetcoachhuis.nl.

40 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 40

magazine

17-05-19 10:34

Vooruit met de geit!

Oftewel: Hoe coach je een geit? shael e’lani

Wat gebeurt er toch in de coachwereld? Doelen zetten is hip, hype en hyper. ‘Vooruit met die geit, want als je blijft doen wat je altijd al deed, wordt het nooit wat in je leven ...’

Struikelend over eigen voeten en doelen, raapt menigeen na een tijdje de volgende teleurstelling weer op. Maar wie doelen stelt, geeft niet op en staat weer op.

D

e geestdrift van de sportwereld is nog sterk verbonden met de term coach. En de zakenwereld heeft het doelen zetten geïntegreerd als onmisbaar onderdeel.

Gaan voor olympisch goud ... Na een businesstraining denkt menigeen nog een paar weken dat hij de nieuwe Epke Zonderland zal worden, soepel buitelend aan de rekstok.

Maar na een paar weken blijken de meesten toch niet helemaal gemaakt voor de rekstok. Wat nu?

Maar hoe zit het dan met die geit?

Die moesten we toch aanduwen en activeren?

Zou het kunnen dat we in de coachwereld een gedeelte van de natuur zijn vergeten?

Laten we eens kijken. De geit kan prima zelf lopen. Sterker nog, de gemiddelde berggeit komt op plekken waar de mens al lang gestopt zou zijn. Geiten kunnen steile hoogten beklimmen en zijn niet bang. Ze hebben een prima gevoel voor het weer, zijn niet overmoedig en komen dus bij dreigende regen naar beneden in de vallei. Ze gaan hun eigen weg, maar blijven in contact met de groep. Ze hebben overzicht en trekken vanzelf naar nieuwe weiden als de oude kaal gegraasd zijn.

De innerlijke wijsheid van de geit is dus groot. De geit aanduwen heeft weinig effect. De geit doelen laten stellen is ook een wat vreemde zaak. De intuïtie van de geit gaat namelijk vanzelf al naar haar doel. En met de geitenhoeder hoeft niet besproken te worden wat een berg is of hoe deze beklommen moet worden. Eerder zal de hoeder waarschijnlijk een uitdaging hebben om de geit in beeld te houden. De hoeder is bezig de natuur bij

te sturen ten behoeve van melk en vlees. Niet omdat de geit de weg niet weet.

Er zijn veel roepende hoeders, trainingen waarin de geit wordt aangeduwd. En ondernemers die ondanks al hun investeringen niet structureel verder komen. De natuurlijke oorsprong van de coachee, van de ondernemer, verliest in dit proces geleidelijk zijn houvast. Als aangestuurde geiten lopen mensen bergen op die niet bij hen passen of zoeken nieuwe weiden op plekken die te ver van de vallei af liggen. Bij zwaar weer zijn ze kwetsbaar op deze hoogten.

Ben je coach ... mijmer en mekker dan eens over de geit. En stel jezelf de volgende drie reflectievragen: 1 Vertrouw je de geit?

2 Leer je de geit op zichzelf te vertrouwen?

3 Sluit je aan op de innerlijke wijsheid en het kompas van de geit?

Ben je coachee … mijmer en mekker dan eens over de hoeder.

En stel jezelf de volgende drie reflectievragen: 1 Vertrouw je de hoeder?

2 Vergroot de hoeder je zelfvertrouwen en zelfstandigheid?

3 Sluiten de adviezen van de hoeder aan bij jouw innerlijke intuïtie en wijsheid?

Vooruit met de geit!* *

Huidige visie: Geit = koppig, onwillig, moet aangeduwd worden Oorspronkelijke visie (native/totem): Geit = doorzettingsvermogen, flexibiliteit, krachtig coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 41

• 41

17-05-19 10:34

Spreken is zilver,

zwijgen is goud.

Toch?

42 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 42

magazine

17-05-19 10:34

lusanne hogeweg

Voor coaches is het zoeken naar de juiste wisselwerking tussen spreken en zwijgen, zo heeft Lusanne Hogeweg ervaren. Het een kan niet zonder het ander. In de stilte kan het gebeuren, maar in coaching gaat het ook om antwoorden die soms in woorden moeten woorden gevat.

Z ‘

eg het maar, waarmee kan ik je van dienst zijn?’ Met een dergelijke openingsvraag krijg je de meeste mensen wel aan het praten. Ik probeer de ander te laten uitpraten, en pas op om niet te snel te vertellen wat ik allemaal kan betekenen. De kunst van het coachen is luisteren, nietwaar? Vragen stellen en luisteren zijn belangrijke vaardigheden en kwaliteiten van een coach. Maar het is ook belangrijk om op het juiste moment iets te zeggen.

Schrijven verzilvert

Luisteren is goud

De opdrachten die ik een cliënt als huiswerk geef, zijn allemaal een ingang naar een gesprek. Dat de cliënt van te voren stilstaat bij bepaalde vragen versterkt het proces van bewustwording.

Dat hij zijn bevindingen opschrijft, maakt ze serieuzer. Echter.

Door vragen te stellen nodig je de ander uit zich uit te spreken.

Het kan nodig zijn om door te vragen en een stilte te laten vallen, zodat de ander nog meer vertelt. Dan kunnen de dieper gelegen ideeën en gevoelens naar buiten komen. Eerst nog aarzelend, en als ik blijf luisteren, praat men met vertrouwen verder. Dit zijn wezenlijke processen.

‘Jij luistert echt,’ hoor ik regelmatig. ‘Jij luistert en hoort wat ik zeg, in plaats van dat je luistert en wacht totdat je zelf weer iets kunt zeggen. Ik ken verder niemand die zo luistert.’ Aldus sprak cliënte P. tot mij. Ze is zelf ook een goede luisteraar, zo iemand bij wie iedereen zijn hart uitstort.

Spreken is goud Voor mensen die op zo’n manier luisteren, voor haar en voor mij dus, is spreken een uitdaging. Want de valkuil is om te lang te luisteren en zelf niks te zeggen. Dat doet geen recht aan wat wel degelijk gezegd wil worden. Dit onderdrukken van innerlijke woorden kan veel energie kosten en frustratie geven. ‘Spreken is goud, zwijgen is slecht voor je gezondheid’ had P. ergens gelezen. En zo is het.

Het is van groot belang dat de cliënt praat. Vertelt. Zijn eigen vragen beantwoordt. Dat hij uitspreekt wat hem dwarszit, werkt op zichzelf al als een opluchting. En het geeft meteen inzicht, je hoort het jezelf zeggen. Soms echter heb je een ander nodig die herhaalt wat je hebt gezegd, letterlijk of in een samenvatting in eigen woorden. Pas dan kan het echt doordringen.

Toen ik net klaar was met mijn coachopleiding liet ik cliënten hun huiswerk een paar dagen voor het gesprek inleveren, zoals ik het had geleerd. Ik merkte echter dat ik dan hard aan het werk was. Dat doe ik niet meer. Ik stel nu openingsvragen: hoe was het om te doen, wat viel op? En dan laat ik de ander vertellen. Ik luister en luister. En ik hoor waar lading zit, welke woorden of zinnen mij opvallen. Die schrijf ik op.

Jij luistert en hoort wat ik zeg.

Soms laat ik coachees tijdens het gesprek schrijfoefeningen doen waarbij in vijf of tien minuten de pen niet van het papier mag. Deze werken heel krachtig. Vanuit het onderbewuste schrijven ze op waar het werkelijk om gaat. Diepere verlangens komen naar boven en worden bewust gevoeld.

De juiste woorden zijn goud waard Ik heb gemerkt dat mijn aantekeningen waardevol zijn voor de cliënt en het coachproces. Als ik na een tijdje een aantal dingen heb opgeschreven, lees ik ze hardop voor. In het traject met H. valt me op dat er een rode draad zit in wat zijzelf en haar vrienden en familie als haar kwaliteiten zien en als het werk dat bij haar past. Maar het lijkt alsof het niet doordringt. ‘Ik heb er niet de juiste opleiding voor,’ zegt ze.

Daarop lees ik hardop terug wat ik had opgeschreven. Ik benoem de terugkerende elementen in het werk dat haar leuk lijkt. ‘Oh’, zegt ze ineens, ‘voor deze drie dingen heb ik wel het goede cv.’ Ik teken er een kader omheen. Hier gaat het dus om, dit zijn de juiste woorden waardoor ineens het kwartje valt. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 43

• 43

17-05-19 10:34

Beroepsorganisatie voor Coach, Supervisor en Organisatiebegeleider Benieuwd naar ons?

Kom naar het LVSC college (11 december) of één van de 40 workshops!

Waarom LVSC? • Netwerk van 2100 professionals in 14 regio’s • Tijdschrift voor Begeleidingskunde & kennisbank • Beroepsregistratie (optioneel) • Vindbaar voor opdrachtgevers • Word lid per 1 juli met code CLM519 en krijg 25% korting

Zij heeft ze zelf gezegd, ik heb ze alleen maar opgeschreven en herhaald. Ik heb haar eigen woorden in een context geplaatst en ze daarmee voor haar betekenis gegeven.

de wc, om ruimte te maken voor een autonoom proces. Als ik terugkom, heeft mijn coachee meestal een antwoord gevonden.

Zwijgen is goud

Het belang van woorden, ze uitspreken en horen; daar gaat het om in coaching. Als coach stel ik vragen, geef ik feedback en vat ik samen. Spreken is zilver. Als coach luister ik aandachtig, laat ik stiltes vallen en schrijf ik dingen op terwijl de ander praat. Zwijgen is goud.

‘Zeg, wat vind jij eigenlijk?’ Die vraag stelt een cliënt me weleens. Of: ‘Kun jij niet gewoon zeggen wat ik moet doen?’ Liever niet nee. En zeker niet voordat ik eerst de cliënt heb laten praten en vertellen wat zijn eigen ideeën en wensen zijn. Het is misschien verleidelijk, om mijn professionele visie te geven, maar hoe weet ik nou wat het beste is voor iemand? Die weet het zelf, is mijn uitgangspunt, en ik zet al mijn middelen in zodat de ander zich daarvan bewust kan worden.

Ik heb geleerd om af en toe op mijn tong te bijten. Geduldig af te wachten en erop te vertrouwen: het wordt wel duidelijk.

En om de pauze die af en toe valt niet op te vullen met mijn woorden. In de stilte gebeurt het meest, heb ik geleerd in mijn spirituele scholing. Soms ga ik bewust de kamer uit, even naar

44 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 44

Zilver en goud

Goed luisteren naar wat de ander zegt en opmerken welke woorden geladen zijn met spanning of positieve energie, daar begint het mee. Die woorden herhalen, maakt duidelijk waar het om gaat. Daarop focussen kan helpen om een dreigend ellenlang verhaal terug te brengen tot de kern. Het is een wisselwerking van spreken en zwijgen, van praten en luisteren.

Goud én zilver, als het amalgaam van het gesprek zogezegd.

Coaching is een dynamisch proces van woorden vangen, verhalen verhelderen en betekenis geven. Het is allemaal goud.

magazine

17-05-19 10:34

Het weekendgevoel van...

Bregje Spijkerman ‘Ik probeer mijn werk uit mijn weekend te houden.’

Het weekend is voor Bregje Spijkerman twee bijzondere dagen waarin ze er even helemaal uit is. Als eigenaar van twee trainingsbureaus is ze veel aan het communiceren en reizen. ‘In het weekend zoek ik de rust en stilte op, even niet praten en in het moment zijn.’

‘Op vrijdag kijk ik vaak terug, soms met een wijntje; heb ik gedaan wat ik wilde doen deze week? Dat vind ik een fijne afsluiting.’

Bregje probeert haar werk uit haar weekend te houden zodat ze geestelijk en lichamelijk kan uitrusten.

‘De hele week door praat ik met allerlei mensen. Zaterdag is mijn bijkomdag.’ Bregje spreekt in haar werk veel met collega’s en klanten als bedrijfseigenaar van Spijkerman Trainingen en TEAMTALK en af en toe geeft zij zelf nog trainingen. ‘Op zaterdag ben ik niet aan tijd gebonden en dan begin ik de dag het liefst met een eitje, een broodje, een krantje.’ Bregje geniet ervan om op zo’n dag niet veel te zeggen. Een groot contrast met snel schakelen tussen trainingen geven, inwerken, briefen. ‘Klassiek gezien is de zondag de rustdag; bij mij is dat echt de zaterdag. Met mijn hond Frits wandel ik door het park.’ Wanneer Bregje gezelligheid zoekt, loopt ze met Frits langs de slager en de boekwinkel, en ziet ze op straat bekenden om ‘een praatje pot’ mee te maken. ‘Grappig is dat ik door Frits in het park telkens dezelfde mensen tegenkom. Met een aantal andere hondeneigenaren ben ik inmiddels hechte vrienden.’

‘Wat ik koester, zijn de dingen die ik samen met anderen gemaakt heb.’

Tennis is op zondag een manier voor Bregje om op te laden. ‘Als beginnende maar fanatieke tennisser kan ik hier veel in kwijt. Als de bal de lucht in gaat, kun je niet meer in je hoofd zitten. Ik denk dat ik geleerd heb om snel op te laden; eerder gaf ik vier of vijf dagen per week trainingen en dat is echt topsport. Yogales werkt voor mij erg goed; met bikram yoga lukt het echt niet om spanning in je lijf te houden’, lacht ze. Andere manieren zijn wandelen, een goed gesprek voeren en met de hond naar buiten gaan. ‘Frits weet het meteen als ik in gedachten ben of aan het bellen ben. Dan rent hij blaffend op andere honden af. Zo’n dier trekt je naar het moment.’ Ook koken doet haar goed, ‘dan ben ik bezig met groenten hakken, met kleuren en smaken.’ Omdat ze veel verschillende dingen doet, heeft ze het gevoel dat het weekend lang duurt en ze er even helemaal uit is.

Zondagmiddag is voor Bregje een prettig borrelmoment met vrienden. ’s Avonds kijkt ze vaak vooruit op de komende week: ‘Wat ga ik allemaal doen? Wat zijn de leuke dingen en ga ik iets nieuws doen? Wat ik koester, zijn de dingen die ik samen met anderen gemaakt heb, zoals trainingen, nieuwe oefeningen en natuurlijk de organisatie TEAMTALK.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 45

• 45

17-05-19 10:34

Zeg het online: het geschreven woord Een coachrelatie bouwen via geschreven taal

46 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 46

magazine

17-05-19 10:34

anne ribbers & margot de volder

In coaching zijn de woorden die we kiezen van groot belang. Bij e-coaching is het aan de coach om de online communicatie zodanig vorm te geven dat er een stabiele werkrelatie ontstaat.

Hoe doe je dat met geschreven taal?

E

r kan veel worden gezegd met weinig woorden, het schrijven en lezen van teksten zet een lezer aan het denken. Een goed voorbeeld is het ultrakorte verhaal van Ernest Hemingway met welgeteld zes woorden.

Neem deze woorden in je op en laat ze even bezinken: ‘For sale: Baby shoes. Never worn.’

Zodra je deze korte tekst leest, spelen er in je hoofd waarschijnlijk verschillende scenario’s af die emoties bij je oproepen. Is de baby overleden en waaraan dan? Of hebben de ouders te veel babyschoentjes gekregen op hun babyshower? Waarom worden de schoentjes verkocht en bewaren ze de schoentjes niet? Zijn er financiële problemen in de familie of verwerken ze op deze manier een verschrikkelijke gebeurtenis? Al deze vragen worden opgeroepen door woorden, door zes geschreven woorden.

Schrijven over gebeurtenissen draagt bij aan de cognitieve en emotionele verwerking van deze gebeurtenissen.

Taal, gesproken en geschreven, is misschien wel het machtigste communicatiemiddel dat wij mensen vandaag de dag gebruiken. Wanneer we kijken naar de taal die gebruikt wordt in coaching zien we dat de gekozen woorden van groot belang zijn.

Dit geldt ook voor het opbouwen van de coachrelatie. Zo wordt bij face-to-face coaching aan het begin van ieder coachtraject een basis gelegd voor een goede werkrelatie. Hierdoor ontstaat de zogenoemde ‘klik’ tussen coach en coachee. Uit onderzoek van McGovern et al. (2001) bleek dat 84% van de coachees de kwaliteit van de relatie met hun coach als belangrijke voorspeller ziet voor het succes van de coaching. Uit onderzoek van De Haan (2016) wordt dit nogmaals bevestigd. In een chat- of mailcoachtraject zonder face-to-face intake is er geen duide-

lijke fase waarin de relatie kan worden opgebouwd. Het is in eerste instantie de rol van de coach om de online communicatie zodanig vorm te geven dat er een stabiele werkrelatie ontstaat, waar de voordelen van e-coaching – de parapluterm voor coaching via de elektronische weg – tot bloei komen. Een van de belangrijkste hulpmiddelen om een relatie binnen het e-coachtraject op te bouwen is dan ook de geschreven taal.

De transitie van gesproken naar geschreven taal Tijdens de transitie van gesproken naar geschreven taal verandert het taalgebruik in hoge mate. Zowel bij chatcoaching als bij mailcoaching. Deze twee coachvormen wijken af van face-to-face coaching met de gesproken taal. De gesproken taal wordt ingeruild voor de geschreven taal, de digitale dialoog, waar coach en coachee teksten schrijven naar elkaar.

Tijdens de digitale dialoog staat de taal en de relatie centraal en als coach kies je dus altijd op een ‘strategische’ en bewuste manier je woorden met een sterke focus op verbinding. Daarnaast is de kracht van het geschreven woord groter, doordat deze op ‘papier’ wordt uitvergroot. Als coach ben je eigenlijk een soort kameleon, je past je eigen taalgebruik aan; aan het taalgebruik van de coachee. De coachee moet zich herkennen in de gekozen taal.

In de transitie van gesproken naar geschreven taal is het schrijven op zichzelf een waardevol gevolg. Schrijven wordt geassocieerd met verbeteringen van inzicht, zelfreflectie, optimisme, gevoel van controle en van een gevoel van eigenwaarde. Uit diverse onderzoeken (Pennebaker, 2001; 1988) is inmiddels gebleken dat schrijven over gebeurtenissen bijdraagt aan de cognitieve en emotionele verwerking van deze gebeurtenissen.

Vooral het gebruik van een expressieve schrijfstijl waarbij er betekenis gegeven wordt aan emotionele gebeurtenissen, blijkt positieve veranderingen in gedrag te bewerkstelligen. Het bewaren van teksten biedt de mogelijkheid om een coachtraject fysiek vast te leggen en als daar behoefte aan is deze op een later tijdstip na te lezen.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 47

• 47

17-05-19 10:34

De kracht van schrijven is ook dat coachee zich beter kan focussen. Omdat coachees kunnen teruglezen wat er is geschreven, krijgen ze hierdoor volledig zicht als schrijver op datgene wat ze willen uiten. De kracht van schrijven en het spiegelen van schrijven is soms nog veel meer confronterend, omdat het zwart op wit staat, het staat op papier. Daarnaast maakt e-coaching het mogelijk dat je heel bewust kunt omgaan met taal.

Als coach kun je je taalgebruik dusdanig formuleren dat je een relatie kunt opbouwen met je coachee, dat je contact kunt leggen en dat je een goede relatie kunt behouden. Dit geldt ook voor de coachee. Alles bij elkaar is schrijven onmisbaar in een online of een blended (combinatie van off- en online) coachtraject. Voor de coach vergt het wel extra vaardigheden.

Taalhandelingen Coach en coachees sturen berichten naar elkaar met een boodschap. Om de werkelijke boodschap (ofwel de onderliggende behoefte) van de schrijver te achterhalen, vraagt een bericht om een gestructureerde analyse van het taalgebruik (woorden, zinnen en interpunctie). De taalhandelingen die zijn ontwikkeld door taalkundige Searle (1976) tonen aan wat de schrijver bewust of onbewust aan de coach wil meegeven. Taalhandelingen zijn op te splitsen in de volgende vijf categorieën: Assertieven: de coachee geeft informatie over de (eigen) situ1 atie; 2 Directieven: de coachee probeert jouw gedrag te beïnvloeden; 3 Expressieven: de coachee uit of benoemt zijn gevoelens; 4 Commissieven: de coachee doet beloftes of toezeggingen; 5 Declaratieven: de coachee doet activerende uitspraken.

Door per geschreven bericht te bepalen welk type taalhandeling de coachee gebruikt, ontstaat een beter (objectief) beeld van de onderliggende behoefte van de coachee. Een bericht met bijvoorbeeld een aantal directieven betekent dat de coachee je probeert te beïnvloeden, omdat hij iets van je nodig heeft.

Hij vraagt om informatie, stelt een vraag of vraagt je in jouw manier van doen of benadering iets anders te doen. Een coachee die assertieven gebruikt, probeert duidelijk te maken hoe zijn werkelijkheid eruitziet door zijn bril. Een geëmotioneerde coachee zal weer veel expressieven gebruiken in zijn bericht.

Een bericht met een aantal directieven betekent dat de coachee je probeert te beïnvloeden.

48 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 48

Schrijven Een belangrijke vaardigheid is uiteraard schrijven. Welke kernboodschap stuur je als coach terug aan de coachee en hoe formuleer je dit in je bericht? Hierbij zijn de volgende drie vragen van belang: 1 Wat wil je bereiken met je bericht?

2 Hoe sluit je aan bij de coachee?

3 Wat is jouw persoonlijke coachbijdrage in het bericht?

Als instrument voor het formuleren van het bericht, zowel op inhoud als vorm en toon, is de taalkundige theorie en techniek van Brown en Levinson (1987) zeer bruikbaar. Zij hebben de Politeness Theory ontwikkeld. Deze beleefdheidstheorie beoogt universele regelmatigheden te verklaren die optreden in de patronen van taalgebruik. De centrale vraag in de beleefdheidstheorie is: ‘Hoe houden mensen in hun taalgebruik rekening met elkaar?’ Het gaat hier niet alleen om hoe je de ander respecteert en ruimte geeft, maar ook hoe je duidelijk maakt dat je elkaar aardig en sympathiek vindt. Deze theorie verklaart hoe mensen door hun taalgebruik vorm en inhoud geven aan hun (werk)relatie. Ribbers en Waringa (2012) hebben om op de juiste manier vorm te geven aan e-coaching hier dan ook een methode voor ontwikkeld.

Deze eCoachPro-methode (Ribbers & Waringa) maakt gebruik van de eerder beschreven taalhandelingen en van de taalstrategieën uit de Politeness Theory. Binnen de Politeness Theory kun je kiezen uit verschillende categorieën taalstrategieën. Bij coaching wordt gestreefd naar een persoonlijke en tegelijkertijd zakelijke manier van communiceren. Daarom zijn de taalstrategieën ‘met direct taalgebruik en positieve relatiegerichte bewoordingen’ het beste in te zetten. Dit geldt zowel voor de opbouwfase van de coachrelatie als voor het gehele coachproces. De taalstrategieën die je als coach moet hanteren, zijn dus vooral gericht op het zoeken van toenadering tot de coachee.

De boodschap moet duidelijk en ondubbelzinnig zijn, maar vooral ook voorzien van informatie waaruit blijkt dat je als coach gevoelig bent voor de behoeften van de coachee.

Maak daarom vooral gebruik van de volgende vijftien taalstrategieën: Strategie 1: Besteed aandacht aan je coachee Strategie 2: Overdrijf Strategie 3: Versterk het belang van jouw gespreksbijdrage voor je coachee

magazine

17-05-19 10:34

Strategie 4: Gebruik groep specifieke identiteitsaanduidingen en maak een sfeer van ‘onder elkaar’ Strategie 5: Zoek overeenstemming Strategie 6: Vermijd verschil van mening Strategie 7: Veronderstel/opper/bevestig een gezamenlijk perspectief Strategie 8: Wees grappig Strategie 9: Bevestig of veronderstel je kennis van en zorg voor de behoeften van je coachee Strategie 10: Bied iets aan of beloof iets Strategie 11: Wees optimistisch Strategie 12: Sluit zowel jezelf als je coachee bij de activiteit in Strategie 13: Geef redenen (of vraag waarom) Strategie 14: Neem wederzijdsheid aan of bevestig die Strategie 15: Geef giften (sympathie, begrip, samenwerking, complimenten) In elk bericht kun je per alinea of zin kiezen voor een andere taalstrategie, afhankelijk van de sociale afstand van dat moment en de behoefte van je coachee. Hieronder zie je een voorbeeldtekst uit een bericht van een coach: Goedemorgen Coachee, Lastig hè ... hoe niet mild we voor onszelf kunnen zijn en wel voor de ander vaak .

Wat zou je hierin willen? Welke verandering zou je hierin voor jezelf willen zien?

Fijne werkweek, Groetjes, de coach

Nog een voorbeeld. Je ontvangt een mailbericht van je coachee.

De coachrelatie is in opbouw en op basis van jouw interpretatie aan de hand van de eerder besproken taalhandelingen in een bericht analyseer je dat je coachee onzeker is over de coaching en behoefte heeft aan bevestiging of een stimulans.

Een bruikbare strategie in dit geval is strategie 9: ‘bevestig of veronderstel je kennis van en zorg voor de behoeften van je coachee’. De behoefte zou je kunnen vervullen door het tonen van begrip voor diens gevoel, het bekrachtigen van de inzet van de coachee en/of het benadrukken van behaalde resultaten. Daaropvolgend kun je jouw betrokkenheid aangeven door je optimistisch uit te laten (strategie 11) over de vervolgstappen die de coachee gaat nemen.

Het leren werken met de taalstrategieën maakt dat je je bewuster wordt van de taal die je gebruikt in de opbouw van je relatie met de coachee en wat die taal dus bewerkstelligt in de relatie.

Het opbouwen van intimiteit en vertrouwen in je coachrelatie hangt samen met je taalgebruik. Je gaat als het ware een proces in van het her-kaderen van je taalgebruik en formuleringen vanuit eerst de zelfreflectie en vervolgens naar de toepassing.

Samenvattend kun je op grond van deze twee theorieën als coach een eigen leerstrategie maken om te zien waar je al sterk in bent en hoe je je lees- en schrijfstijl kunt verbeteren.

Hierdoor wordt het een stuk eenvoudiger om jouw coachees niet enkel via face-to-face gesprekken te ondersteunen, maar je begeleiding ook online voort te zetten via het geschreven woord. ‘Zeg’ het met jouw eigen woorden aan de hand van de taalstrategieën en bouw tegelijkertijd aan een goede werkrelatie online.

Bronnen • Gebaseerd op hoofdstukken uit het boek: Ribbers, A.P.C., & Waringa, R.A. (2012). E-coaching: Direct aan de slag met het nieuwe coachen. Amsterdam: Boom.

• Brown, P., & Levinson, S.C. (1987). Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press.

• De Haan, E., Grant, A., Burger, Y., & Eriksson, P.-O. (2016). A large-scale study of executive coaching outcome: the relative contributions of working relationship, personality match, and self-efficacy. Consulting Psychology Journal: Practice and Research 68.3, 189-207.

• McGovern, J., Lindermann, M., Vergara, M.A., Murphy, S., Barker, L., & Warrenfelz, R. (2001). Maximizing the impact of executive coaching: Behavioral change, organizational outcomes and return on investment. The Manchester Review, 6(1), 1-9.

• Pennebaker, J.W., & Graybeal, A. (2001). Patterns of natural language use: Disclosure, personality, and social integration.

Current Directions in Psychological Science, 10(3), 90-93. doi: 10.1111/1467-8721.00123 • Pennebaker, J.W., Kiecolt-Glaser, J.K., & Glaser, R. (1988). Disclosure of traumas and immune function: Health implications for psychotherapy. Journal of consulting and clinical psychology, 56(2), 239-245. doi: 10.1037/0022- 006X.56.2.239

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 49

• 49

17-05-19 10:34

De boekenkast van ...

Jan Remmerswaal sociaalpsycholoog/schrijver

50 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 50

magazine

17-05-19 10:34

Geboren in 1945, vredeskind, harmoniestichter. Nestor van de groeps- en persoonsdynamica. Veelschrijver, supervisor. Noemt zich sociaalpsycholoog met brede maatschappelijke en culturele belangstelling. Vindt ego-loos zijn essentieel voor coaches. Maar versmaadt een goed gevulde tas met methodieken niet. De persoon van de coach is diens belangrijkste instrument. Dat vertelt hij in zijn nieuwste boek Rijker coachen. Deze keer bij de boekenkast een persoonlijk portret van dé éminence grise van groepsdynamica en coaching: Jan Remmerswaal.

Tekst: Joep Schrijvers Foto’s: Diederik de Klerk Laten we bij het begin beginnen. Uit wat voor gezin kom jij?

‘Ik kom uit een Rooms nest, een Haags gezin met acht kinderen en ben na de oorlog geboren. Ik ben een bevrijdingskind: de hoop van de nieuwe generatie. Mijn oudere broer is in de oorlog geboren en was meer een oorlogskind. Ik was van de vrede en op harmonie gericht. Dat speelde later door in mijn keuze voor groepsdynamica, denk ik achteraf weleens.’

foto’s: diederik de klerk

Hoe werd jij voorgesorteerd voor die vrede?

‘Mijn moeder zei altijd: die Jan, dat is een zonnetje in huis, het vredeskind. Dus ik moest ook altijd de leuke dingen doen en dat deed ik met plezier, hoor. Ik kocht de spelletjes: Mens erger je niet, Monopoly. Ik zorgde voor de gezellige sfeer in huis. Ik heb achteraf wel gemerkt dat het noemen van eigenschappen van je kind uiteindelijk als een voorschrift werkt: toeschrijven is voorschrijven.’

Was jij daardoor populair?

‘Ja. Laat ik maar gewoon ja zeggen. Ik was vrij populair. Ik kwebbelde goed en had gevoel voor humor. Ik kan ook vrij makkelijk delen. De dingen eiste ik niet voor mezelf op, maar deelde ze ook.

Je had vaak een formele leider in een groep en ik was meer de informele leider. Ik was ook slim. Ik ben bijvoorbeeld nooit gepest.

Ik zorgde er altijd voor dat een sterkere jongen mijn vriendje was.

Dus als er iets naars zou zijn, wat niet vaak voorkwam, werd ik beschermd en verdedigd.’

Kon je wel boos worden?

‘Zeker. Ik stond bekend als vaatje buskruit. Ik was meestal voor de lieve vrede, maar dat vaatje stond in de buurt. Mijn lontje is niet heel kort, maar kon wel tot een ontploffing leiden. Op de universiteit noemde een van mijn leidinggevenden me ooit het meest incidentrijke staflid: een dubieus compliment.’

Is jouw woede gekoppeld aan onrecht?

Gedecideerd. ‘Ja, dat klopt. Of vermeend onrecht. Hier ga je over een grens heen en dat mag niet. Dat moet je niet doen.’

Van wie heb je dat rechtvaardigheidsgevoel?

‘Van mijn moeder vooral, denk ik, en van de leerkrachten. Het speelde in die naoorlogse jaren. We moesten een nieuwe, rechtvaardige samenleving opbouwen. Dat werd op school altijd weer benadrukt. Het zat ook in die sfeer: je moet de goede dingen doen, rechtvaardig zijn. Opkomen voor de mensen die van de tafel vallen.’

Na de lagere school gaat de twaalfjarige Jan voor een paar jaar naar een seminarie in Zuid-Limburg en doet hij zijn eerste ervaringen op met de psychologie die in het naoorlogse Nederland zijn intrede deed.

‘Achteraf is het interessant dat ik zo ver weg wou. Het was wel drie uur met de trein, voorbij Maastricht nog. Dat had hiermee te maken: thuis woonde ik in een vierkamerwoning met meer dan zes kinderen, soms zeven. Op elkaar gepropt. Op het seminarie kreeg ik een eigen kamertje, een chambrette. Ik had een eigen leefruimte. Hoewel het seminarie een kostschool was, had ik er meer persoonlijke vrijheid dan ik thuis ooit kon hebben. Ik kreeg er ook vaderfiguren, zoals mijn biechtvader. Daar had ik goeie ervaringen mee.’

En geen nare dingen zoals die nu spelen in de katholieke kerk?

‘Nee, nee. Het was een vrij modern seminarie kan ik achteraf wel zeggen, met een warm klimaat. In plaats van een prefect hadden ze een psycholoog, Jos Vaas, een leuke vent. Die had in Leuven gestudeerd in de Rogeriaanse stijl. Die benaderde de jongens meer psychologisch. Hij ging op huisbezoek, en bij alle ouders langs. Als er problemen waren, ging hij op de Rogeriaanse toer het conflict bespreken. Hij liet ons ook psychologische tests invullen Nu zeg ik: dat was vrij modern. Mijn latere beroepskeuze heeft ermee te maken.’

Ondanks het warme klimaat en de vrijheid gaat Remmerswaal weg van het seminarie. Het sprak hem niet meer aan. Teruggekomen in Den Haag gaat hij naar het gymnasium, rondt dit af en staat voor een nieuwe keuze.

‘Ik ben toen met die pater, de psycholoog, op het seminarie gaan praten. Ik ging wel vaker terug om oude klasgenoten te zien en te kletsen. Toen heb ik met hem gepraat over mijn beroepskeuze. “Ik vind die psychologie die u doet, eigenlijk wel mooi”, zei ik. “Wat

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 51

• 51

17-05-19 10:34

moet ik daarvoor doen?” Hij heeft me er allerlei dingen over verteld en me aangeraden een beroepskeuzetest te doen. Daar kwamen drie leuke beroepen uit: elektrotechniek, psychologie en … de hotelvakschool.’

Het zou de psychologie worden. Remmerswaal duikt het studentenleven in van Nijmegen en maakt de opkomst van allerlei nieuwe stromingen van de psychologie mee: humanistische psychologie, kritische psychologie, feministische. Hij ontmoet een voor hem belangrijk figuur: de vooruitstrevende cultuurpsycholoog, hoogleraar Han Fortmann, een in zijn tijd bekende Nederlander, zowel in katholieke kringen als erbuiten.

Wat sprak jou aan in Han Fortmann?

‘Hij was de enige professor die Marcuse behandelde en Fromm en Adorno en de Frankfurterschule. Hij begreep waar het echt om draaide in de maatschappij. Hij behandelde de vraag of de samenleving ziek kon zijn. Daar had ik nooit van gehoord. Fortmann was de enige die zulke vragen stelde. Toen heb ik bij hem cultuurpsychologie gedaan. Hij was een begaafde man, een beetje stilletjes, maar een doordenker. Hij was ons altijd net drie maanden vooruit.

Hij ging van zijn eigen geld dan een weekendje naar Londen, naar Carnaby Street – wisten wij veel wat dat was – en dan kwam hij terug met de laatste plaat van Bob Dylan. Hij zei dan tegen ons: “Jongens, het is weer eens tijd voor een avondje borrelen.” En die twaalf studenten mochten dan op zijn flat komen, kregen één glas wijn en dan draaide hij die plaat van Bob Dylan. Maar het kon evengoed een plaat zijn van Tibetaanse monniken die ‘Om’ zongen. Hij stelde ons dan allerlei vragen over wat wij hoorden en vonden.

Fantastische avonden. Ik ben helaas niet bij hem afgestudeerd vanwege zijn vroegtijdig overlijden.’

Remmerswaal studeert af en gaat als sociaalpsycholoog op de universiteit werken. Vanwege allerlei verwikkelingen aldaar krijgt hij groepsdynamica in zijn portefeuille.

Je noemde je sociaalpsycholoog en niet cultuurpsycholoog?

‘Dat was een advies van Fortmann. Hij zei, als je een baan zoekt, zeg nooit dat je cultuurpsycholoog bent. Dat snappen ze niet. Zeg dat je sociaalpsycholoog bent met een brede maatschappelijke en culturele belangstelling. Dat ben ik nog steeds. Zo heb ik me geprofileerd, zo wilden ze me hebben. In die tijd, rond 1975, heb ik mijn eerste boek over groepsdynamica geschreven.’

Hoe ontstond dat eerste boek over groepsdynamica?

‘Ik moest college over groepsdynamica geven voor een zaal van 150 mensen. En omdat ik zo zenuwachtig was had ik die tekst gro-

52 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 52

tendeels uitgeschreven. Dan kan ik, dacht ik, altijd gaan voorlezen als ik vastloop. Dat is nooit gebeurd. Die teksten kwamen onder ogen van mijn collega Jan van Haaren op de universiteit en die zei: “Daar zit een boek in.” Ik: “Doe niet zo raar. Dat is gewoon een dictaat.” “Nee, zei hij, daar zit een boek in.” Het werd toen uitgegeven door uitgeverij Nelissen die nu Boom is. Ik ben doorgegaan met schrijven tot op de dag van vandaag.’

‘Het gekke was, dat ik helemaal geen kampioen van de groepsdynamica was. Dat leek wel zo, maar ik was éénoog koning in het land der blinden. Toen ik het eenmaal geschreven had, gingen mensen mij bellen en vragen voor klussen. En ik werd goed omdat ik gevraagd werd.’

Na een aantal jaren verlaat Remmerswaal de universiteit en gaat hij op een hogeschool werken. De laatste jaren van zijn loopbaan was hij zelfstandig.

Zijn er ook dingen in je loopbaan niet goed gegaan?

Even stilte. ‘Ik heb ook voor het leger gewerkt, de marine ging goed, marechaussee ging goed, luchtmacht ging behoorlijk goed. Maar de landmacht ging slecht, gewoon slecht. Ik deed met een collega een train-de-trainersleergang. We kwamen er niet doorheen. We konden onze benadering, waar mijn laatste boek ook over gaat, er niet in krijgen: de inzet van je eigen persoon. Het was de insteek die ik vaker gekozen had bij trainers: je moet ook je eigen persoon durven in te zetten. Dat deed ik bij die groep en ik werd afgemaakt.

Dat was heel pijnlijk.’

Oh …

‘Dat was slikken. Ik heb die opdracht teruggeven. Er viel met de groep niet meer samen te werken. Dat lag aan hen, dat lag aan mij, aan ons. Allebei. We mixten echt niet. Dat was echt mislukt.’

Hoe heb je dat verwerkt?

‘Ik kon er gelukkig met mijn collega goed over doorpraten. Wat hebben we niet gezien? Wat hebben we niet gekund? Waar zitten onze gebreken? Wat hebben we wel goed gedaan? Waar moeten we in blijven geloven? Wat hebben we verkeerd ingeschat? Ik heb er reflectieverhalen over geschreven.’

Op welke grens ben je toen gestuit?

Een slok thee. ‘Ik had een soort godscomplex, laat ik het zo zeggen. Het idee dat ik alles kan. Dat ik alle groepen aankan, dat ik alle problemen aankan. Dat is helemaal niet waar. Ik merkte dat ik bepaalde groepen goed aan kan, andere wat minder en sommige helemaal niet. Ik noem het maar mijn godscomplex, denkende dat

magazine

17-05-19 10:34

ik alles aan kan. Dat heb ik heel lang gehad, hoor. Ik ben toch de beste van Nederland! De ongekroonde koning van de groepsdynamica. Ik had eindelijk mijn oudste broer verslagen die veel slimmer was dan ik.

Toegeven dat ik niet alles kon luchtte ook wel weer op. Toen ik nieuwe opdrachten kreeg, was ik kritischer. Wil ik dat wel? Kan ik het wel, maar ook: wil ik het wel? Toen ging ik soms ook nee zeggen. In deze vorm wil ik het niet. In een andere vorm wil ik het wel.’

Schrijver

Beste boeken

Jan Remmerswaal

Zelfgemaakt 30 meter plank

Selma Lagerlöf, Niels Holgerssons wonderbaarlijke reis Primo Levi, Is dit een mens Giorgio Bassani, De tuin van de familie FinziContini

Aantal boeken

Inspirerende vakgenoten

1500

60 procent

Han Fortmann Jos van Ussel (ooit bekend seksuoloog) Jan van Haaren (heeft mij als schrijver ontdekt en gestimuleerd)

Type lezer

Lezen is voor mij ...

Meer een smuller dan een studiebol

… een andere wereld binnengaan.

Boekenkast

Percentage gelezen

Schrijven is voor mij …

Type schrijver

… een noodzaak, maar ook genieten.

Meer een verteller dan een schrijver

Coachen is voor mij … … genieten van de verrassingen die zich aandienen.

Publicaties Rijker coachen (2019) Begeleiden van groepen (2015) Handboek groepsdynamica (2013 – 11e editie) Persoonsdynamica (2012)

Een exemplaar winnen van Rijker coachen?

Kijk op p. 79.

Wat vermijd je sindsdien?

‘Ik kijk naar de bereidheid van de cursisten om de diepte in te gaan van zichzelf. Wat ik in mijn nieuwe boek Rijker coachen ook schrijf: als er bereidheid is om de diepte in te gaan, naar jezelf te kijken, dan ben ik je bondgenoot. Dan zal ik ook mijn eigen binnenkant laten zien. Dat is mijn toetssteen geworden.’

Je noemde net je boek Rijker coachen. Welke boodschap wil je hiermee overbrengen?

‘Wees geen robot. Wees een mens van vlees en bloed. Stel je niet onderdanig op bij allerlei methodieken en werkvormen. Geef zelf inhoud en vorm en inhoud aan je werk door je eigen persoon erbij in te zetten. Dus met je schaduwkanten en met je mooie kanten.

Probeer authentiek te zijn, echt te zijn in je werk. Je klant vaart er wel bij en jijzelf vaart er ook wel bij. Je wordt er rijker van.’

Wanneer ben je als persoon een goed instrument?

‘Een gek antwoord misschien: als mijn eigen ik er niet tussen zit.

Wanneer ik het van mezelf niet per se goed hoef te doen. Dat ik een beetje ego-loos kan zijn. Maak je zelf wat minder belangrijk.

Word ego-loos.’

Hoef je als coach alleen maar ego-loos te worden?

‘Nee, het is ook wel handig een tasje te hebben dat aardig gevuld is met methodieken. Ga vooral na welke bij jou passen. Werken met oplossingsgerichte methoden is voor sommige mensen heel erg goed. Andere mensen voelen zich wel bij lichaamsgerichte oefeningen. Anderen weer bij NLP-oefeningen. Kijk welke koffer bij jou past. En ga goed na met welke cliënt je wel of juist niet overweg kan. Dat is ook vakmanschap. Als je zegt, ik kan iedereen helpen, dan heb je een heel grote valkuil. Dat gaat je niet lukken.’

Een slok thee.

‘Maar wees vooral een mens van vlees en bloed.’

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 53

• 53

17-05-19 10:34

Voor iedereen die coacht, gecoacht wordt, een coach zoekt of geen coach meer kan zien De Coachingskalender 2020 is dé manier om op de hoogte te blijven van nieuwe trends en beproefde inzichten over coaching en persoonlijke ontwikkeling.

Mis ’m niet en reserveer alvast een exemplaar! Verschijnt op 01-08-2019.

Scheurkalender incl. digitale kalender & app -- 16,90 isbn 978 90 2442 610 2 | C

www.businezz.nl 54 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 54

magazine

17-05-19 10:34

Boek

Anne de Jong, Marielle Rumph De bekendste methodieken voor no-nonsense coachen 176 blz, 1e druk, 2019, Boom uitgevers Amsterdam, ¤ 23,50 Dit boek gaat over zes bekende methodieken die veel worden gebruikt in coaching: Acceptance and Commitment Therapy (ACT), Transactionele Analyse (TA), neurolinguïstisch programmeren (NLP), systemisch werk, Voice Dialogue en oplossingsgericht coachen. Je leert hoe je als coach direct deze methodieken en de oefeningen daarbij kunt toepassen. De achtergronden en denkwijzen van deze zes stromingen worden beschreven en aan de hand van voorbeelden wordt duidelijk hoe je ze kunt inzetten. Zo kun je beter kiezen met welke methodiek je gaat werken óf kun je ervoor kiezen om de verschillende methodieken met elkaar te combineren. De bekendste methodieken voor no-nonsense coachen bevat een schat aan oefeningen die je kunt inzetten als coach. Ook worden de zes methodieken aan de hand van een concreet coachtraject beschreven.

Marion Veldboer-van Riet

Frank Hoes

Ursula Goedhart

(Leer)coach, trainer en docent bij de HAN Learning & Development Zoals de titel van het boek al doet vermoeden, nemen de schrijvers je op een no-nonsense manier mee langs de zes bekendste coachmethodieken. Per hoofdstuk wordt een methodiek uitgelicht met aansprekende praktijkvoorbeelden. Na de uitleg van de theorie en basisprincipes volgen praktische oefeningen die je in je eigen coachtrajecten kunt gebruiken. Ook wordt duidelijk waar in het coachproces de oefeningen impact hebben. Gaat het bijvoorbeeld om bewustwording, keuzes maken of actiestappen zetten richting het doel?

Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met de beschrijving van het coachtraject van ‘Jet’, waardoor de methodiek echt gaat leven.

Twijfel je als coach al langer in welke methodiek je je verder wilt specialiseren? Ook dan helpt dit boek bij het maken van de juiste keuze.

Kortom: een aanrader voor de (ervaren) coach die scherper inzicht wil krijgen in de bekendste coachmethodieken en die de effectiviteit van zijn coachtrajecten wil vergroten.

Leiderschapscoach publieke sector Dit boek lijkt een handig overzichtswerk om nog eens na te slaan hoe een methode ook alweer werkt. Als je zoekt naar een werk dat je bijvoorbeeld ‘systemisch’ leert coachen (een van de zes methoden) zonder er al bekend mee te zijn, dan schiet het boek tekort in zijn beknoptheid en veelzijdigheid. Wat ook ontbreekt, zijn nuance en diepgang. De auteurs gaan er voor mij te impliciet van uit dat een methode altijd leidt tot antwoorden en oplossingen voor de coachee. Maar wat als die uitblijven, wat vaak gebeurt in coaching? Wat dan te doen als coach? Suggesties voor deze situaties lees ik te weinig in dit boek.

Bovendien mis ik het creatieve, het onverwachte en verhalen over echte interactie tussen coach en coachee, want daar bereik je vaak eerder een doorbraak mee dan met het klakkeloos volgen van een methodiek.

Een ietwat schools en zakelijk boek dus, misschien duidt de titel ‘no-nonsense’ daar op?

Spreker, schrijver en trainer/coach bij ursulagoedhart.nl Als coach heb ik vele methodieken voorbij zien komen en pas ik verschillende technieken toe bij de klant. Op het moment dat ik het boek De bekendste methodieken voor no-nonsense coachen voorbij zag komen, dacht ik: Leuk, mooie aanvulling.

Dit was te klein uitgedrukt. Dit boek is voor mij als een opfriscursus geweest met nieuwe inzichten over voor mij bekende methodieken. Anne de Jong en Marielle Rumph geven helder, beknopt en toepasbaar weer hoe ik mijn klanten nog efficiënter kan ondersteunen. ACT is voor mij een nieuwe methodiek die ik door het lezen van dit boek zo kan inzetten bij mijn klanten. Ik raad dit boek elke beginnende en gevorderde coach aan die (nog meer) wil spelen met verschillende methodieken bij één klant. Praktische voorbeelden nemen mij mee in hoe ik als coach kan werken.

Overzichtelijke figuren, erg duidelijk en samenvattend materiaal.

Een aanrader binnen coachingland!

9

7-

8

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 55

• 55

17-05-19 10:35

De nieuwe bestemming Over de lange weg van binnen naar buiten 56 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 56

magazine

17-05-19 10:35

tineke mulder

Zeggen wat je op je hart hebt, durven laten zien wie je bent, jezelf manifesteren, kan een langdurig proces zijn. Wie niet zijn eigen vorm van expressie vindt, blokkeert.

Maar wie leert zich te uiten, kan ver komen, zo laat Tineke Mulder zien.

D

e langste weg is de weg naar binnen’, schreef Dag Hammarskjöld ooit. De voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties zette zich meer dan een halve eeuw geleden in om conflicten in de wereld te beëindigen. Toen na zijn dood zijn dagboeken werden gevonden, bleek dat hij voortdurend naar wijsheid had gezocht door tijd te nemen voor afzondering en contemplatie. De inspiratie voor zijn dagelijkse werkzaamheden vond hij bij de vroege mystici van het geloof. Maar voor sommige mensen is de weg van binnen naar buiten minstens zo uitdagend. Zeggen wat je op je hart hebt, durven laten zien wie je bent, jezelf manifesteren, is soms een langdurig proces. Dat geldt ook voor Anton.

Anton gooit het hoge woord eruit. Of toch niet?

Wat was dat nou?! Anton staarde verbouwereerd naar de vloer.

Een glazen vaas in scherven, een plas water, een paar tulpen die zieltogend in het midden ervan ronddobberden. En wat nog erger was: hij was zelf degene die deze situatie zojuist met een boos en machteloos gebaar had veroorzaakt. Boven hoorde hij zijn vriendin Johanneke stommelen. Zíj was de aanleiding voor zijn uitbarsting, die als een donderslag bij heldere hemel leek te zijn gekomen.

Gewoon, even vragen wat ze wilde, ik ben ook altijd veel te voorzichtig.

Anton beschrijft de situatie heel beeldend, tijdens eens van onze eerste coachgesprekken. Ik zie het helemaal voor me. Ze hadden samen de weekendboodschappen gedaan. En wat extra toiletspullen ingeslagen, want die waren in de aanbieding. Bij het opruimen daarvan wist hij zo snel niet waar zijn vriendin die zou willen hebben. Slaapkamer, badkamer, voorraadkast?

Ze had zo nogal haar meningen, en voor je het wist had je het verkeerd gedaan in haar ogen. Dus had hij maar alles netjes aan

haar kant op het bed gelegd. Kon ze zelf kiezen. Laat dat nou juist de aanleiding zijn geweest van haar uitbarsting. Dat hij alleen zijn eigen scheerspullen had opgeborgen!

‘Zo doe ik het ook nooit goed’ verzucht Anton. ‘Als ik het wel had opgeruimd was het ongetwijfeld op de verkeerde plek terechtgekomen en had ik dat te horen gekregen. Nu heb ik het expres maar even laten liggen zodat ze zelf kon beslissen, en toen kreeg ik dát als verwijt om de oren. Ik voelde me zo machteloos! Uit pure frustratie smeet ik toen die vaas die ik toevallig in handen had door de woonkamer. En het is mijn eigen schuld, zij was misschien de aanleiding voor het gooien van de vaas, maar ik had me duidelijk en eerder moeten uiten.

Gewoon, even vragen wat ze wilde, ik ben ook altijd veel te voorzichtig!’ ‘Altijd?’ wil ik zeggen. Maar ik besluit deze generalisatie maar even te laten gaan.

Je grenzen herkennen Al een tijdje voeren we gesprekken over assertiviteit. Anton worstelt ermee om zich te uiten, te laten weten wat hij wil, van zich te laten horen, zonder meteen het gevoel te hebben dat hij dan iemand overvraagt of als een botterik overkomt. Hij begrijpt ook heel goed dat het feit dat hij zijn mond niet had opengedaan, maar passief had gehoopt op instemming van zijn vriendin de reden was voor zijn uitbarsting. Zijn frustratie met zichzelf is groot. Hoe heeft dit zo uit de hand kunnen lopen?

Het was immers al eens eerder gebeurd, zo’n plotselinge woedeuitbarsting. Op de school waar hij als leraar Engels werkte.

Toen hij onlangs aan het begin van zijn derde jaar daar een lesrooster ontving dat net zo belabberd en ongunstig was als de twee voorgaande jaren, was hij ontploft en uitgevallen tegen de roostermaker. Maar hij had er nooit eerder over geklaagd, laat staan de geschrokken roostermaker geïnformeerd dat hij graag wat meer aaneengesloten uren midden op de dag zou krijgen, in plaats van een rooster met gaten van vroeg tot laat, en dan ook nog eens versnipperd over vijf dagen. coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 57

• 57

17-05-19 10:35

Daar hebben we het in een vorig gesprek over gehad. Wie zijn mond houdt, uit onzekerheid of angst, of omdat hij niet meteen doorheeft dat hij aan het toegeven is, hoort zichzelf waarschijnlijk vroeg of laat overschreeuwen, letterlijk of figuurlijk, bij wijze van compensatie. En dat klinkt dan meestal niet al te fraai. De kunst is dus om op tijd je eigen zegje te doen, en de onrust en spanning op tijd te herkennen. Want Anton ervaart die wel degelijk in zijn lijf als iemand iets zegt waar hij het niet mee eens is. Niet voor niets heeft hij regelmatig hoofdpijn als hij zijn eigen gedachten weer eens voor zich heeft gehouden. Althans, die link legt hij zelf. En waarschijnlijk terecht.

De eerste stap is dus om die onrust in lijf of hoofd tijdig te herkennen.

Je binnenwereld delen met de ander ‘Nou, je hebt je in ieder geval duidelijk weten te uiten deze keer!’ Want dat is stap 2, hebben we de vorige keer besproken.

Zodra Anton onrust zou voelen, kriebels of spanning (stap 1), zou hij die ter sprake brengen, en zich uiten. ‘Dat zou was toch onderdeel van je actieplan aan het eind van ons vorige gesprek?

Alleen heb je dat nu nét wat te laat gedaan, omdat je je toch nog te veel door angst liet leiden. Je ging ervan uit dat zij het toch wel beter zou weten en misschien boos zou worden over je keuze. Verkeerde aanname, verkeerde inschatting. Maar zelfs ruzie, de confrontatie zoeken, kan al een babystapje zijn naar een gelijkwaardigere relatie, waarin beide partners van zich laten horen. Beter je te uiten dan dingen in te slikken. Zelfs al komt het er nog wat onbeholpen of met te veel lawaai uit.’

Want wie zich niet uit, wie niet zijn eigen vorm van expressie vindt, blokkeert. En raakt op alle fronten afgesneden van zichzelf. Lichamelijk en emotioneel. Woorden zijn een vorm van energie. Als energie geleidelijk aan steeds minder of helemaal niet meer stroomt, leidt dat onherroepelijk tot stilstand, tot iets statisch, tot iets doods. Maar zoals iedere eerste stap onherroepelijk tot de volgende leidt, lokt ook ieder woord een nieuw woord uit. Er ontstaat een dynamiek en beweging tussen twee polen. Tussen jezelf en de ander. Er is iets op gang gekomen. In jezelf, en dus ook met de ander.

Uitdrukken wie je bent ‘Dus nu moet je alleen nog stap 3 zetten: je uiten op een manier die bij je past. Kies je eigen woorden. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is’.

58 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 58

‘Ik denk niet dat ik dan verder was gekomen dan de aarzelende vraag waar ze haar spullen het liefst zou willen terugvinden’, reageert Anton.

‘Maakt niet uit, zolang je maar in gesprek blijft. Kop op, oefening baart kunst!’

Drie weken later zit Anton opnieuw tegenover me. ‘Nou, hoe is het gegaan de afgelopen tijd?’ vraag ik hem. ‘Pff. Soms is het lastig hoor. Dan denk ik, laat maar, en daarna: o jee, wat slik ik nu in en wat gaat er met vertraging alsnog een keer uitkomen?

Dus ik kom nu vaak wat later toch weer op dingen terug die we al besloten hebben. Of beter gezegd: die zij dan had besloten.

Omdat ik niets terugzei. En dat is best wel vermoeiend en irritant natuurlijk. Voor ons allebei. We hadden bijna een vakantie in Italië vastgelegd en toen heb ik uiteindelijk gezegd dat ik toch eigenlijk liever eens naar Canada wilde. Maar dat wat je zei, over je uiten, over energie laten stromen via woorden, of wat dan ook, dat heeft me wel aan het denken gezet. Ik ben begonnen met wat vaker iets te kopen voor mijn vriendin. Niet heel origineel, ik weet het, maar toch, ik deed dat bijna nooit, dus voor mij was het een stap. Bloemen, een boek, een tijdschrift. Ze vertelt me dat ze er blij mee is. Dus actie-reactie, dynamiek, dat klopt allemaal.’

Woorden zijn een vorm van energie.

‘Graham’, denk ik. De psycholoog van de language of love, de verschillende manieren die we gebruiken om onze liefde te uiten. Woorden, aanrakingen, cadeautjes, quality time en iets voor een ander doen. Het verbaast me niet dat Anton het liefste cadeautjes koos, de meer indirecte manier van het uiten van affectie. Maar ik laat hem verder praten.

‘Dat moedigde me aan om haar tijdens een etentje te vertellen dat ik het zo lastig vind om te laten zien wat me bezighoudt. En dus om te laten zien wie ik echt ben, wat ik voel en denk. En toen viel er opeens een kwartje bij me. Ik dacht opeens aan het Engelse woord become, worden. Dat bestaat uit twee woorden: be en come. Door ergens voor uit te komen, door stappen te zetten, door je te uiten, door je binnenkant ook aan de buitenkant te laten zien, kun je worden wie je bent. Eigenlijk heel logisch.’

magazine

17-05-19 10:35

Flow en overflow Wow, ik vermoedde al dat Anton een stil water was met een diepe grond, maar deze wijsheid had ik niet in hem vermoed.

Je uiten. En daarmee stappen zetten om volledig te zijn wie je bent. Hij heeft het door. Ik weet zeker dat hij nu momentum heeft gecreëerd in zijn communicatie, in zijn leven. Meer helderheid voor zichzelf, zijn vriendin, op school. Anton zou zich wel redden. Toch wil ik kijken of we nog een stap verder konden komen. ‘En hoe merkt de buitenwereld verder dat jij iets te melden hebt’?

Ik weet zeker dat hij nu momentum heeft gecreëerd in zijn communicatie, in zijn leven.

‘Heb ik ook over nagedacht’, klinkt het vol trots. ‘Ik wil graag anderen helpen, ik ben een idealist, de wereld verbeteren zit in me. Eerst dacht ik aan het starten van een debatingclub voor mijn leerlingen. Zodat zij nu al leren zich makkelijk te uiten. Maar ach, al die echte debatingtrucjes enzo, dat is eigenlijk niets voor mij. Toen dacht ik er even over om de politiek in te gaan. Het is toch te gek voor woorden dat nog maar 2% van de bevolking lid is van een politieke partij. En iedereen roept ondertussen maar wat. Maar ook dat heb ik afgeschoten. Ik wil mezelf geen geweld aandoen. Zo’n slangenkuil, ik geloof niet dat ik daar echt aan iets kan bijdragen, laat staan er gelukkig van wordt. Maar nu heb ik iets anders opgezet. Samen met Johanneke. Een vrijwilligersplatform in onze buurt. We zien steeds meer oude mensen die vereenzamen en het maar net redden om zelfstandig te blijven wonen. Hun kinderen wonen vaak ver weg. Johanneke en ik hebben nu een site gemaakt, zij is daar heel goed in, waar ouderen of hun kinderen verzoeknummers kunnen indienen: een ritje naar de fysio of apotheek, een warme maaltijd als iemand niet meer kan koken, een boodschap halen als het slecht weer is. Wij sturen die vragen door naar de mensen in onze wijk die zich als vrijwilliger hebben aangemeld. We zijn begonnen bij de buren en het begint

zich nu langzaam uit te breiden. Leuk joh, je komt opeens bij allerlei mensen binnen die je nooit eerder hebt ontmoet, en we voelen ons supernuttig. Actions speak louder than words!’ eindigt Anton trots en met een grijns op zijn gezicht.

Ja, denk ik. Dit past echt bij hem. Hoewel hij in het dagelijks leven als leraar Engels voor de klas staat, ligt Antons kracht waarschijnlijk meer in de één-op-één relatie. Net als bij mijzelf overigens, maar daar gaat een coachgesprek niet over. Door zich eindelijk te uiten, heeft hij zijn eigen flow gecreëerd, en die is nu automatisch in een overflow terechtgekomen, waar de hele buurt van profiteert. Anton is van ver gekomen en de weg van binnen naar buiten is lang geweest. Het afleggen van dit pad heeft geleid tot het vinden van een nieuwe roeping. En daarmee heeft Anton een nieuwe bestemming bereikt.

Stichting Registratie

Onafhankelijk bewijs van kwaliteit voor professioneel begeleiders

Interesse in registratie als coach, teamcoach, supervisor of organisatiecoach?

Op zoek naar een geregistreerd professioneel begeleider via het on-line register?

www.stir.nu

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 59

• 59

17-05-19 10:35

De kern raken majlis schweitzer

Ben je er als coach als alles benoemd wordt? Raak je dan de kern?

Ga je dan echt de verbinding aan?

I

k geloof heilig in de kracht van het woord. Ik kom uit de NLP-stal, neurolinguïstisch programmeren. Vanuit deze achtergrond was ik erg alert op taalpatronen bij mijn coachees. Wat voor soort woorden gebruiken ze? Welke beperkende overtuigingen kom ik tegen?

Er zit zo veel in het gesproken woord. Is de taal die je coachee gebruikt meer gericht op voelen? Of meer op zien? Op horen?

Als je dat weet, kun je dat gebruiken om op aan te sluiten.

Bovendien kun je taal ook gebruiken om de coachee te begeleiden naar nieuwe inzichten. Je kunt taal gebruiken om bewust te verwarren, zodat er ruimte ontstaat om te leren. Je kunt taal inzetten om te confronteren. Je kunt metaforen gebruiken om perspectieven te veranderen. Lange tijd was taal voor mij koning. Taal was vrijheid. Taal was het geheime wapen van iedere coach.

Ik ontwikkelde samen met anderen de Kernscan. Een analysetool met een uitgebreide rapportage (dus veel woorden) zodat alles op tafel zou liggen. Dromen. Verlangens. Potentieel. Drijfveren. Gedrag. Doelen. Waarden. Prachtig!

Een echt coachgesprek heeft dynamiek.

En toch schuurde er iets bij mij. Ben je er dan als coach, als alles benoemd wordt? Raak je dan de kern? Ga je dan echt de verbinding aan? Ik vroeg me af: wat maakt dat muziek me raakt? Laatst was ik bij een concert van Ásgeir, een IJslandse muzikant. Hij zingt veel van zijn liedjes in het IJslands. Ik spreek dit niet, en toch raakten zijn nummers mij diep.

Wat maakt dat dans je raakt? Mijn favouriete guilty pleasure was een tijdje het kijken naar het programma ‘So you think 60 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 60

you can dance’. Bij sommige optredens liepen de tranen over mijn wangen terwijl er geen woord gesproken werd.

En opeens viel het kwartje. Wat echt zorgt dat iets raakt, is niet het één of het ander. Het is de verbinding die ontstaat door de dynamiek. De balans tussen klanken en stilte. Hard en zacht.

Snel en langzaam. Krachtig en subtiel. Open en gesloten. Aanwezig en afwezig. Patronen en verrassingen. Betekenis geven, en het open laten.

En zo realiseerde ik me: een coachgesprek is zo veel meer dan alleen maar praten. Een echt coachgesprek heeft dynamiek. Er is geven en ontvangen. Er is geluid en er is stilte. Er is duiden en er is zoeken. Er is kennis en er is intuïtie.

Onderschat nooit de kracht van het woord. De woorden die jouw coachee kiest, geven inzicht in beperkende overtuigingen. In dromen, verlangens, gemis en pijn. De woorden die jij kiest als coach kunnen ruimte geven. Ruimte om te vertrouwen, ruimte voor hoop, ruimte om de grenzen te onderzoeken, nieuwe wegen te verkennen. De woorden die in de rapportages van analyses staan, kunnen bedding geven.

Maar dit alles is niets zonder de ervaring van echte verbinding.

En die verbinding ontstaat in de tussenruimte. De ruimte tussen de woorden in. De ruimte tussen de ademhaling in. De ruimte tussen de beweging in. De ruimte tussen kennis en intuïtie. De ruimte tussen wat er op papier staat en wat er nu gebeurt. In die tussenruimte vallen de kwartjes. Komen de inzichten. Daar zit de werkelijke transformatie. Ik heb het lang heel eng gevonden, maar inmiddels durf ik de stilte toe te laten.

Durf de tussenruimte op te zoeken. Durf te vertrouwen. Dan zul je de kern raken.

magazine

17-05-19 10:35

De coachstijl van...

Freek Sarink ‘Door mijn antiwijsheid gaat de cliënt gebruikmaken van zijn eigen wijsheid.’ systeemtherapie gedaan en vanaf die tijd begeleidt hij zowel individuen als gezinnen en stellen. ‘Provocatief coachen is ook systemisch, voor mij was dit een logische stap.’

Een van de uitgangspunten van provocatief coachen is dat mensen veerkrachtiger zijn dan ze denken. ‘Daardoor kun je ze uitdagen en daarbij móéten mensen opkomen voor zichzelf en hun probleem verdedigen.’

Freek Sarink gebruikt de provocatieve stijl en traint in Spanje en Nederland collega’s en studenten hierin.

foto: patty goumans-nieuwenburg

Freek Sarink staat voor snel naar de kern gaan. ‘Lastig is dat mensen niet de neiging hebben om snel tot de kern te komen. Dat is ook logisch omdat ze zich eerst veilig willen voelen bij de coach. De provocatieve stijl helpt om sneller bij de kern te komen.’

Geanimeerd geeft hij een voorbeeld: ‘“Ik heb het gevoel dat ik een burn-out heb; er komt niets uit mijn handen.” “Je bent ook al 49, je kunt best opgebrand zijn. Een voetballer is op den duur ook op. Dus wat is het probleem?” Door deze reactie gaat de cliënt zijn probleem verdedigen en dit maakt dat ie binnen een paar minuten zélf tot de kern komt.’

De provocatieve stijl is therapeut en coach Freek op het lijf geschreven. Toen hij een boek van Jaap Hollander en Jeffrey Wijnberg las, was hij meteen enthousiast. ‘Bij de eerste bladzijde dacht ik al: zo kan het ook! En het werkt nog ook!’, lacht Freek.

Deze Nederlandse autoriteiten hebben me geholpen om alle basisaannamen van coaching los te laten, zoals rustig luisteren, niet onderbreken en respect hebben voor de kwetsbaarheid van je cliënt. ‘Na een paar

Freek is inmiddels weer zelfstandig en begeleidt cliënten met uiteenlopende problemen. Hij noemt terloops dat hij zijn boek Provocatieve psychologie en coaching van het Spaans naar het Nederlands aan het vertalen is. ‘Mijn vrouw en ik willen werken in Spanje. Ik bleek de enige Spaanstalige provocatieve psycholoog te zijn. Dat bracht me op het idee om trainingen provocatieve coaching te geven in Spanje, en met een boek vergroot je je bekendheid en expertstatus.’

jaar als zelfstandig coach en therapeut werd ik gevraagd om voor de ggz te werken. Voor het begeleiden van verslaafde delinquenten wilden ze graag een man, en de provocatieve aanpak paste wel bij deze boefjes.’

Later heeft Freek ook nog een opleiding

‘De provocatieve stijl helpt om sneller bij de kern te komen.’

Enthousiast vertelt Freek waarom de provocatieve stijl zo goed werkt. ‘Van een coach verwacht je dat die je zelfbeeld ophaalt en dat hij goedbedoelde adviezen geeft …

Maar een cliënt gelooft het vaak niet echt.

Dus ga ik juist het negatieve zelfbeeld van mijn cliënten bevestigen. “Waarom zou je veranderen? Je werkt hier al 32 jaar, je kent iedereen, het is lastig om met jouw ervaring een nieuwe baan te vinden. De kans is groot dat het niet lukt.” Vervolgens komt de cliënt zelf met redenen waarom ie wil en kan veranderen.’ Mensen vragen vaak om oplossingen. ‘Die geef ik niet, of soms geef ik hele absurde oplossingen. Door mijn antiwijsheid gaat de cliënt gebruikmaken van zijn eigen wijsheid. Zo leer ik hem dat hij het zelf kan.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 61

• 61

17-05-19 10:35

Zeg en zwijg … ook telefonisch!

62 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 62

magazine

17-05-19 10:35

thea van der wallen

Het scheelt een hoop reistijd en je hoeft geen koffie te schenken – dat zijn maar een paar oppervlakkige voordelen van coachen via de telefoon. Thea van der Wallen laat zien dat telefonisch zwijgen ook heel waardevol kan zijn.

H

‘

et bleef een hele lange tijd stil aan de telefoon. Het gesprek tot nu toe was heel intens geweest, over waarden die niet werden geëerd, niet jezelf zijn en over jezelf beter voordoen. Heel even dacht ik dat de verbinding verbroken was. Maar opeens klonk daar heel zachtjes een kleine snif. Heel voorzichtig werd een neus opgehaald. Er waren tranen aan de andere kant van de lijn.

Bijzonder is ook dat hij de telefoon dus nog steeds tegen zijn oor hield. Alsof het digitale contact op die manier nodig was om met elkaar te ZIJN. Ver weg van elkaar, maar toch dichtbij.’

Skype en Facetime mogelijk maakten, werd er al gebruikgemaakt van telefonische coaching. Vooral het vooroordeel dat je niet kunt coachen als je elkaar niet kunt zien en je daarom de lichaamstaal van de coachee niet kunt lezen, wordt gezien als nadeel. Maar er worden daarmee een paar zaken over het hoofd gezien, die vooral te maken hebben met de coach zelf.

Het gaat dan onder andere over het vertrouwen hebben in je coachee, dat deze capabel genoeg is om zelf aan het roer te staan van zijn eigen proces.

Koetjes en kalfjes

Wat zijn specifieke kenmerken van het telefonisch coachen? Ik benoem er een aantal: • Zoals al gezegd, bij telefonische gesprekken geeft de coachee zichzelf eerder toestemming om bij emoties te komen.

Veel mensen vinden het nog steeds lastig om emoties aan anderen te tonen. Bij telefonisch coachen laat je het niet aan een ander zien. Je kunt zonder gêne eindelijk trots voelen, zonder dat iemand toekijkt. Tranen kunnen onopgemerkt stromen. En juist bij het diep doorvoelen van die emoties, kan de verandering plaatsvinden.

• Coachen gaat niet alleen om gesproken woorden of elkaar zien. Coachen gaat ook over de energie die je met elkaar deelt. Niet de klik die coach en coachee met elkaar hebben, maar veel meer. Dat is het vertrouwen in elkaar hebben dat de ander zelf in staat is om interventies en inzichten aan te gaan. Het vertrouwen dat de ander niet ‘kapot’ is en dus ook niet geheeld hoeft te worden. Het vertrouwen dat je met elkaar hebt vastgelegd in de afspraken bij aanvang van het traject of de sessie. Dat gaat om veel meer dan zien of horen.

Dat gaat om energie die er is, die je met elkaar deelt – en dat kan ook aan de telefoon • Elkaar zien kan averechts werken. Juist omdat altijd de ogen van de ander op je gericht zijn, werkt het belemmerend om, zoals ze dat in het Engels zeggen, bold te zijn, om stoutmoedig te zijn. Elkaar zien is veilig en coachen gaat niet altijd over veilig zijn. Want dan blijf je hangen in het

Telefonisch coachen wordt steeds vaker gezien als een waardevolle manier om coachgesprekken te voeren: het is effectief, maar ook zeer efficiënt. De coachee kan vanuit eigen huis of vanaf werk, zonder reis- en wachttijd, misschien wel onderuit gezakt op de bank, in een veilige omgeving gecoacht worden.

Mijn ervaring leert dat door deze manier van coachen heel snel de kern geraakt wordt. Alleen al doordat koffie- of theeschenken kan worden overgeslagen. Maar ook praten over koetjes en kalfjes wordt overgeslagen. Dat is tijdwinst. En er zijn ook andere voordelen, zo heb ik gemerkt. De gesprekken blijken vaak intenser dan bij face-to-face coachen. De coachee staat zichzelf toe dichter bij emoties te komen, omdat deze alleen in een ruimte is.

De gesprekken blijken vaak intenser dan bij face-to-face coachen.

Telefonisch coachen staat in Nederland nog in de kinderschoenen; in het buitenland wordt het vaker toegepast. Hier zijn de afstanden klein, maar als je in de VS, Canada of Australië een coach zoekt die bij je past, kan het ver reizen worden. Al voordat er stabiele internetverbindingen waren die

Stoutmoedig zijn

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 63

• 63

17-05-19 10:35

comfortabele. Elkaar niet zien nodigt mij uit om vragen te stellen die op het randje zijn, maar waarvan ik weet dat ze de ander uitdagen. Dat ze de ander uit de tent lokken. Uitdagen om verder te gaan en komen dan van tevoren voor mogelijk was gehouden. Emoties komen niet altijd aan de oppervlakte als de ogen van de ander zo naar je kijken. Veel mensen zijn niet gewend om gevoelens te delen. De veilige plek van bijvoorbeeld thuis, zonder de ogen van de ander, geven de veiligheid om het onveilige aan te kunnen gaan.

Juist aan de telefoon.

• Als je goed kunt luisteren, kun je ook horen wanneer er iets bij de ander speelt. Zo werkt het ook bij blinde mensen.

Die horen/voelen dat er iets speelt wat niet gezegd wordt.

Ook als je elkaar ziet en je tranen bij een ander ervaart, is het niet aan jou om te bepalen dat de ander verdrietig is.

Tranen kunnen komen van geluk, verdriet, boosheid, frustratie, trots et cetera. Dus ook als je elkaar ziet, vraag je welke emotie die tranen geven. Aan de telefoon werkt het niet anders. Ook dan vraag je: ‘Wat is er nu?’, refererend aan het zijn van de ander en niet aan diens gevoel. Als je vraagt: ‘Wat voel je nu?’ adresseer je niet het denken en als je vraagt: ‘Wat denk je nu?’ refereer je niet aan het gevoel van je coachee. ‘Wat is er nu?’ adresseert het zijn van je coachee. Diens hele zijn. En je coachee kan zelf antwoord geven richting zijn gedachtes of zijn gevoel. Ook hierin verschilt coachen via telefoon niet van face-to-face: als coach vraag je en vraag je door.

Spaghetti gooien De coachopleiding van het Amerikaanse Coaching Training Institute daagt uit om de stap te zetten naar telefonisch coachen. Het certificeringsprogramma van deze wereldwijd gegeven coachtraining is telefonisch (en in Engels). Met collega’s van over heel de wereld verdiep je het traingingsprogramma intensief via de telefoon, zodat andere zintuigen dan

64 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 64

zien en horen worden getraind om te gebruiken tijdens de coaching. Je leert te luisteren naar wat je lijf zegt en wat je zesde zintuig, je intuïtie zegt.

Nieuwsgierige, korte en krachtige vragen stellen als coach, geeft de coachee zijn eigen richting.

Ik volgde deze opleiding en niet alleen leerde ik coachen via de telefoon, mij werd ook duidelijk dat het niet uitmaakt uit welke cultuur je komt, wat je paradigma’s zijn. Coachen gaat over de coachee en diens waarden en leven. Nieuwsgierige, korte en krachtige vragen stellen als coach, geeft de coachee zijn eigen richting. En daarvoor moet je moedig zijn en ‘bold’ zijn, om uit te dagen. Je moet iets durven wat treffend ‘throwing spaghetti’ wordt genoemd: vanuit de veilige relatie die je met elkaar hebt, die vraag stellen of die opmerking maken waarmee je je klant uitdaagt. Is de spaghetti gaar, dan blijft het hangen. Komt het niet aan bij je coachee, dan valt de sliert op de grond en ga je verder op onderzoek uit. Nieuwsgierig en vol verwondering.

Om telefonisch te kunnen coachen moet je dus vertrouwen hebben in je eigen kunnen, maar moet je ook je coachee vertrouwen dat deze zelf recht doet aan zijn eigen proces. Met telefonisch coachen kom je goed tot de kern en kan de coachee zichzelf toestemming geven om goed tot zijn kern te komen.

En bij deze manier van werken moet je het vertrouwen hebben dat de stilte die valt niet doorbroken hoeft te worden om comfortabel te zijn. De coachee heeft zijn eigen proces en zijn eigen stilte daarin. De coachee geeft daarin zelf aan of hij klaar is in dat proces. Dus zwijg of zeg alleen als het nodig is.

magazine

17-05-19 10:35

Hoe ik coach werd ...

Marco C. de Bruin Van componist naar presentatiecoach ‘Eerder coachte ik het jeugdbestuur, componisten vragen me om coaching en naast trainingen bied ik ook coaching aan. En passant fungeer ik soms als businesscoach. In het groot noem ik het een training, in het klein coaching’, zegt Marco nuchter.

Hij heeft in allerlei genres gecomponeerd; voor Trijntje Oosterhuis, Frans Bauer, orkesten, voor documentaires en films. Opgeleid als componist en dirigent is Marco C. de Bruin nu vooral trainer en coach. ‘Als je jezelf presenteert voor een groep of voor de camera én als je in gesprek bent met anderen, kun je alle parameters van muziek inzetten om verbinding te maken.’

De afgelopen jaren heeft Marco wisselend voor trainingsbureaus gewerkt en voor zijn eigen bedrijf, Zappa Trainingen. Onlangs rondde hij zijn NLP Masteropleiding af. ‘Ik hou van de vrijheid en afwisseling die trainen en coachen me geeft. Op dit moment train ik de orkestleden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, organiseer ik een Shut-Up Concert en coach ik sprekers van TEDx Haarlem. Ik coach hen vooral in zichzelf zijn op het podium.’

‘Tijdens mijn middelbareschooltijd zat ik op orgelles bij de muziekschool. Omdat ik geluidstechnicus wilde worden, ging ik MTS Elektronica doen.’ Marco maakte MTS Electronica af en ging daarna Sonologie studeren aan het conservatorium. ‘Na 3 maanden wist ik dat deze opleiding niet voor mij was, maar op het conservatorium voelde ik me erg thuis. Ik ging de opleiding docent muziek doen met als bijvak jazzpiano.’

Uiteindelijk heeft Marco negen jaar op het conservatorium gezeten en ook compositie en een master theatermuziek afgerond. ‘En dan, wat kun je ermee?’

Marco ging aan de slag als componist.

‘Componeren is een fantastische job. Maar ook een dark and lonely job.’ Daarnaast dirigeerde hij het Haags Instrumentaal Jeugdensemble en coachte het jeugdbestuur daarvan. Ook runt hij Leren Componeren, een online platform waarbij hij online trainingen aanbiedt, workshops en online coaching.

In 2012 ging Marco op zoek naar hoe hij zijn extraverte kant meer kon laten gelden en subsidievrij kon worden. ‘Inmiddels had

ik zo’n duizend workshops gegeven voor Leren componeren. Ik ben me gaan richten op presentatietrainingen geven en ik kon al snel bij een trainingsbureau aan de slag.’ Hij werd ook regelmatig gevraagd als coach.

‘Door op een diepere laag te luisteren, ga je letten op de dingen die niet gezegd worden.’

Een Shut-up Concert, wat houdt dat in?

‘Met zo’n tachtig mensen ga ik oprecht luisteren naar muziek. Als je 4 minuten oprecht luistert naar een strijkkwartet ontdek je nieuwe dingen, je gaat op een diepere laag luisteren. Dat is heerlijk!’ Professionals gaan daarbij parallellen trekken met hun werk. ‘Salesmensen gaan op andere lagen luisteren naar prospects; ze letten dan op woordkeuze, intonatie, tempo. Dan kun je de behoefte van een ander beter doorgronden en op de ander afstemmen. Je gaat letten op de dingen die niet gezegd worden.’

Luisteren is een ondergewaardeerde vaardigheid, vindt Marco. ‘We zouden meer Andante moeten luisteren; even pauze nemen, even laten bezinken wat de ander zegt en dan pas reageren.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 65

• 65

17-05-19 10:35

Laat ruimte voor het onverwachte Een interview met Kevin Weijers Zodra je in de betrouwbare ogen van Kevin Weijers kijkt, wil je je complete spaargeld aan hem toevertrouwen. Niet voor niets studeerde deze auteur en veelgevraagd spreker ooit veiligheidskunde.

Zijn baan als ambtenaar opende hem echter de ogen: wij mensen houden elkaar gevangen in een web van e-mailterreur. Kevin zette zichzelf op een e-maildieet, begon een vlog en startte zijn experiment rond de wereld in 80 dagen. En nu is er een boek. Een gesprek met een avonturier pur sang die het woord ‘plannen’ diep in zijn vocabulaire heeft weggestopt …

Tekst: Hedda Treffers 66 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 66

magazine

17-05-19 10:35

Interview Interview

Ooit was je ambtenaar met een prima baan en dito salaris.

Niks mis mee, zou je denken …

Wat zou je mensen aanraden die hetzelfde voelen als jij, maar niet direct hun baan durven op te zeggen?

‘Klopt, daar is in wezen ook niks mis mee. Ik kwam er echter in die vijf werkjaren achter dat we elkaar ontzettend gevangen houden in inboxen vol e-mails, vergadersessies en overleggen. Daar verbaasde ik me over. Als ik met een fris idee kwam, werd me gezegd: “zet dat maar even op papier”. Dat werd dan een plan, daar moest weer over vergaderd worden en dat moest dan weer uitgewerkt worden. Tussen al deze dingen door deed ik mijn echte werk. De verbazing die ik daarover voelde, groeide met de dag.’

‘Een van de conclusies die ik zelf trok was dat mensen heel vaak focussen op efficiency, maar dat daar eigenlijk een vraag vóór zit, namelijk: wat is effectief? Zeventig procent van de e-mail is gewoon onzin. Als je je dat al realiseert, ben je een stuk efficiënter bezig. Stel jezelf de vraag: wat wil ik bereiken en kies daar de juiste tools bij. Zelf stopte ik met e-mail en startte een blog om mijn levenslessen te delen. Dat doe ik nu al een jaar of acht en daarmee beantwoord ik veel vragen die collectief blijken te heersen. Zo ontdekte ik twee dingen: dat ik mensen kan inspireren én dat ik van schrijven houd. Iedereen zal daar zijn eigen ontdekking bij doen.’

En toen begon eigenlijk je eerste experiment?

‘Op een dag besloot ik inderdaad, geïnspireerd door Kim Spinder en haar boek We Quit mail, om te kijken of er ook minder mail binnenkomt als je minder stuurt. Ik zette mijzelf op een e-maildieet en besloot nog maar één keer per dag mijn mail te checken om te zien wat er zou gebeuren. Begrijp me niet verkeerd, ik heb niets tegen het fenomeen e-mail en ik snap heus wel dat je bijvoorbeeld als salesmanager regelmatig contact moet houden met externe partijen, maar een groot deel van de e-mailterreur zit hem juist in de interne mails. Collega’s die elkaar over en weer van alles sturen. Kijk nu eens wat je daar aan kunt doen; de wereld vergaat echt niet als je één keer per dag je mail checkt.’

Goed, je had je baan dus opgezegd. Wat had het leven toen voor je in petto?

‘Ik blogde over mijn ervaring bij het stoppen met e-mail en daarnaast kwam ik steeds regelmatiger als spreker op verschillende podia te staan. Toen ontmoette ik Martijn Aslander, auteur van de bestseller Nooit af. Hij nam mij op sleeptouw en leerde me het principe “waardebepaling achteraf”. Dat wil zeggen dat je een lezing houdt en mensen achteraf vraagt daar een naar hun idee passend bedrag voor te betalen. Dat ben ik zelf ook gaan toepassen en zo begon mijn challenge: 50 presentaties in 15 weken.’

En, werkte het dieet?

Was dat een succesvolle challenge?

‘Jazeker. Het is inderdaad zo dat er steeds minder binnenkomt als je ook minder stuurt. Bovendien, continu je dag beginnen met een box vol e-mails is per definitie reactief: anderen bepalen op zo’n moment wat belangrijk is voor jou. Daar werd ik niet gelukkig van; ik wilde zelf scherp krijgen wat een dag mij zou brengen. Op een gegeven moment kwam ik erachter dat ik mijn fulltime baan van veertig uur per week in precies tien uur kon uitvoeren. Daar heb ik een blog over gemaakt en vervolgens kon ik natuurlijk op gesprek komen bij mijn leidinggevende. Vanaf dat moment zijn onze wegen gescheiden en ben ik verder gegaan met scherper krijgen wat ik écht belangrijk vind in mijn leven. Het heeft me niets dan goeds gebracht.’

‘Zeker, want ik leerde heel veel van het spreken voor verschillende groepen en de druk van het waarmaken van een specifieke betaling was niet aanwezig. Het leuke aan een challenge is dat het een bepaald doel geeft en het fijne aan experimenteren is dat het ruimte laat voor het maken van fouten. Bovendien bracht het met zich mee dat ik ging nadenken over hoe het zou zijn om een kijkje te nemen in het buitenland. Het was ook dankzij deze challenge dat ik werd uitgenodigd om in het Evoluon in Eindhoven te spreken voor driehonderd gewillige ondernemers, onder wie een hoge baas van Philips. En in die tijd kwam ook de uitnodiging voor het TEDx-praatje op mijn pad. Daar heb ik mijn nieuwe experiment gelanceerd, want inmiddels lonkte het buitenland: de wereld rond in 80 experimenten, uiteraard geïnspireerd op Jules Vernes boek Reis om de wereld in tachtig dagen.’

‘Stel jezelf de vraag: wat wil ik bereiken en kies daar de juiste tools bij’

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 67

• 67

17-05-19 10:35

Wat hield dat precies in? ‘“De wereld rond in 80 experimenten” was een challenge die ontstond vanuit nieuwsgierigheid. Interesse in hoe mensen in andere landen leven en werken en in hoeverre ik iets kon bijdragen aan het probleem of de vraag die binnen hun bedrijf speelde. Door nieuwe ideeën te lanceren of iets met een andere – frisse – blik te benaderen kon ik mensen helpen en in ruil daarvoor vroeg ik eten en onderdak. Soms werd ook mijn reis vergoed. Binnen no time had ik meer dan tachtig uitnodigingen van over de hele wereld.’

Wat heb je zoal voor soort bedrijven geholpen?

‘Er was bijvoorbeeld een bedrijf dat loopbandbureaus verkocht.

Bureaus waar je dus niet aan zit, maar waaraan je al lopend werkt. Uitstekend voor de lijn. Het probleem was dan ook niet dat het product niet goed werkte, integendeel; de bureaus waren prima, maar het lukte maar niet om toekomstige klanten met woorden te overtuigen. Ik heb toen voorgesteld om de bureaus daadwerkelijk te laten uitproberen, ze gewoon neer te zetten zodat mensen ze ook konden testen en de kwaliteit ervan konden zien. In korte tijd verkocht het bedrijf de complete voorraad.’

Heb je meer van dit soort verhalen?

‘Er was een bedrijf dat worstelde met héél veel informatie op de website en niet wist hoe al die tekst op een duidelijke manier weer te geven. Ik heb ze toen geadviseerd er een infographic van te maken. Informatie in een helder plaatje biedt soms veel meer inzicht. In het boek heb ik nog veel meer van deze verhalen beschreven.’

‘Zat ik ineens op de thee bij de toekomstige sultan van Maleisië’ Je hebt het in je boek ook over het verschil tussen kijken en zien. Wat bedoel je daar precies mee?

‘Wat ik bedoel is, dat twee mensen naar exact hetzelfde kunnen kijken en toch iets heel anders kunnen zien. In mijn boek gebruik ik daar het plaatje van de eend/het konijn voor. Sommigen zien er een eend in, anderen een konijn. Probeer eens dat andere te zien dan je gewend bent. Bekijk de dingen eens uit een ander perspectief. Dat kan heel verrassend en positief werken, binnen je bedrijf, maar ook voor jou persoonlijk.’

68 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 68

Kevin Weijers is Chief Exploration Officer (CEO) van De Wereld Rond in 80 Experimenten. In ruil voor eten en onderdak helpt hij bedrijven in de hele wereld om nieuwe ideeën te lanceren. Daarnaast blogt hij over zijn experimenten en geeft hij lezingen in binnen- en buitenland.

Begin juni 2019 verscheen Kevins boek 21 dagen niet klagen. www.kevinweijers.nl

Kwam je ook in vreemde of ongemakkelijke situaties?

‘In mijn boek kun je lezen dat ik eigenlijk al heel snel in een heel bizarre situatie terechtkwam. Tijdens mijn eerste reis belandde ik door een merkwaardig toeval vrijwel direct op de thee bij de toekomstige sultan van Maleisië. Dat zijn dingen die je vooraf niet kunt verzinnen.

Echt ongemakkelijk werd het nooit. (lachend) Ik zei altijd maar: in het ergste geval hebben jullie een paar dagen een lange blonde Nederlander in je bedrijf rondlopen.’

Wat volgde er na dit experiment?

‘Na mijn buitenlandavonturen kwam de 21 dagen niet klagenchallenge op mijn pad, geïnspireerd door de Amerikaan Will Bowen, oprichter van de Complaint Free Movement. Het experiment hield in dat ik 21 dagen niet mocht klagen, roddelen of schelden. Ik had een wit bandje omgedaan bij deze challenge en op het moment dat het misging – en dat gebeurde wel zeven keer – deed ik het bandje om mijn andere pols en moest ik helemaal opnieuw beginnen.’

Er kwam aardig wat persaandacht…

‘Absoluut! Het begon met een item bij Editie NL en vervolgens werd het een Facebook-item bij RTL. Daar werden mensen opgeroepen om diegene te taggen van wie zij vonden dat hij of zij de challenge moest doen. Er volgden wel 35.000 comments.

De mailtjes stróómden echt binnen en iedereen wilde zo’n wit

magazine

17-05-19 10:35

polsbandje natuurlijk. Terwijl het natuurlijk helemaal niet om dat polsbandje ging, dat had ik toevallig om bij het vloggen; het had net zo goed een petje kunnen zijn. Gaandeweg werd het witte bandje een beetje de metafoor voor de hele boodschap. Er was zelfs een ondernemer die mij een doos met tweeduizend witte polsbandjes stuurde. Toen die op waren, zag ik wel dat er echt behoefte aan was. Inmiddels heb ik er al twaalfduizend uitgedeeld.’

Waarom eigenlijk niet lekker een beetje klagen?

‘Klagen zou je kunnen omschrijven als: negatieve feedback geven op een situatie zónder de intentie deze te veranderen.

En de magie zit hem in de tweede zin. Als de situatie niet naar wens is, probeer er dan wél iets aan te doen.’

Wat wil je uitdragen met je boek?

‘De kern van mijn boek is mensen uit te dagen te experimenteren. Zie het als scheidkundeproefjes. Begin een eigen experiment, stel andere vragen bij jezelf of bij je bedrijf. Iedereen probeert steeds maar zijn eigen toekomst te voorspellen: “Waar wil ik zijn over vijf jaar?” Maar het loopt altijd anders. Al dat plannen maakt dat je spontane gebeurtenissen niet ziet of buitenhoudt. Toen ik zelf die reizen ging maken vroeg ook iedereen mij hoe lang ik erover dacht te gaan doen. Wist ik veel, ik had dit nog nooit gedaan! De bedoeling was juist dat ik antwoorden ging vinden op vragen die ik van tevoren niet kende.

Je moet in het leven ruimte laten voor wat er gebeurt.’

Tot slot even een ‘schrijversvraag’, ben je van de pen of van de computer?

‘Het hele boek is in eerste instantie met de pen geschreven en later op de computer uitgewerkt. Als ik alles aanvankelijk typ, ben ik alleen maar aan het “backspacen”. Met de hand schrijven, doet mijn creativiteit beter vloeien.’

Wil je kans maken op een exemplaar van 21 dagen niet klagen?

Kijk dan op p. 79.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 69

• 69

17-05-19 10:35

22 70 • cc oo aa cc hh ll ii nn kk

m aa gg aa zz ii nn ee m

Boom_adv_200x265_MyMethods_def.indd 1

08-05-18 10:58

Binnenwerk Binnenwerk CLM9.indd CLM11.indd 22 70

14-05-18 17-05-19 17:44 10:35

Column

Ben ik een curlingkind?

Marieke (44) werkt als fondsredacteur bij een grote uitgeverij. De afgelopen maanden valt het werken haar heel zwaar. Ze slaapt slecht en stapt ’s ochtends met lood in de schoenen in haar auto. Om die reden heeft ze een coach in de hand genomen. In deze openhartige column vertelt ze over haar ervaringen als coachee.

Ik zit bij mijn coach Fiet en leg haar mijn nieuwe zelfverworven inzicht voor: ‘Ehhh zou het misschien kunnen dat ik een dikke vette curlingsteen ben die zich eens flink moet stoten?’

Fiet kijkt zo verwilderd dat ik meteen honderd procent zeker weet dat ze nooit naar De luizenmoeder heeft gekeken.

Ik haast me om uitleg te geven: ‘Het is een begrip van die Deense psycholoog Bent Hougaard: curlingouders proberen uit alle macht de weg voor hun kroost zo glad mogelijk te plaveien. Iedere te nemen hobbel wordt gauw weggepoetst met inzet van ouderlijke kennis, geld of macht. Het gevolg? Weerloze schepsels zoals ik, niet bestand tegen enige vorm van kritiek of tegenslag. Zou ik daardoor weinig tegenwind verdragen, zoals ik die nu op mijn werk wel krijg?’

De luikjes bij Fiet lijken zich te openen. ‘Ah zo. Dit is nieuw voor mij. Maar ik ben natuurlijk ook geen psycholoog. Goed dat je het toelicht; ik dacht dat je op een sport wilde, wat ik in principe natuurlijk zou toejuichen’, zegt ze lachend. ‘Ik probeer alleen te achterhalen wat precies de tegenslag is die je nu op je werk ervaart. Voor mijn gevoel ben jij het zelf die weg wilt daar en doen zij alleen maar hun best om je te behouden, toch? Of zie ik dit verkeerd?’

‘Nou, ik heb die promotie niet gekregen en daar had ik wel hard voor gewerkt.’

Fiet kijkt me streng aan. ‘Ze hebben gezegd wat je daar nog voor moest doen toch?

Meer werken aan het uitstralen van gezag.

En dat vertikte jij en toen wilde je per direct weg.’

‘Dus ik ben inderdaad een curlingsteen?’ zeg ik met een zielig stemmetje.

‘Ze heeft vast nooit naar “De luizenmoeder” gekeken’

‘Als je er die naam aan wilt geven, mag dat van mij. Ik heb zelf de indruk dat je gewoon andere paden wilt inslaan: creatiever, zoals je laatst zei en ook in een wat sprankelender omgeving waar je meer leert en weer tot leven komt. Is dat het niet? En je idee voor dat boek dat je wilde schrijven – Een kantoortuin vol porno – daar moest ik ook vreselijk om lachen.’

‘Ja’, zeg ik met geknepen stem, ‘Maar ik vind het echt heel verschrikkelijk om afgewezen te worden.’

Fiet kijkt me diep in de ogen: ‘Zal ik je eens wat vertellen? Iedereen vindt het verschrikkelijk om afgewezen te worden.’

‘Oké, oké’, zucht ik. ‘Maar zou er dan iets zijn waarmee ik een beetje kan oefenen om te leren omgaan met tegenslag en verlies?’ vraag ik smekend.

Fiet begint te grinniken. ‘Daar blijkt toevallig één ding heel goed voor te zijn: op een sport gaan! Wat dacht je van curling?’

coachlink magazine

• 71

8-05-18 10:58

4-05-18 17:44

Binnenwerk CLM11.indd 71

17-05-19 10:35

De coachplek van...

Willem-Jan Kuiper De lighal van een sanatorium ‘Het brein raakt makkelijk overbelast door continue prikkels, waaronder van social media. Mijn werkplek biedt rust; het is een lighal, die ooit deel uitmaakte van een sanatorium voor overspannen docenten.’

Willem-Jan Kuiper vertelt hoe hij van zijn werkplek een echte rustplek maakt voor zichzelf en voor coachees.

72 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 72

‘Het sanatorium is gebouwd in 1932 en er zijn drie oude lighallen over, waaronder De stille lach.’ Een aantal jaar geleden heeft Willem-Jan het perceel gekocht, de glazen pui erin gezet en er een keukentje en toilet in gemaakt. ‘Het is hier heel rustig werken, met uitzicht op het Luntersche Buurtbosch.

Ik coach mensen die een betere work-life balance wensen en worstelen met hun persoonlijke timemanagement. Daarvoor is deze plek beslist ondersteunend.’

‘Ik leer mensen bewust te kiezen wanneer ze aanstaan en wanneer niet.’

Willem-Jan zoekt voor zichzelf ook bewust de focus op. Zo begint hij vaak al om half zes ’s ochtends met werken en zet daarbij mail en social media uit. ‘Ik wil dat de inrichting geen afleiding geeft, dus ik heb de 28 vierkante meter sober en strak ingericht, met veel natuurlijke materialen. De enige uit-

magazine

17-05-19 10:35

spatting is de naam van de lighal die ik op de muur getamponneerd heb’, lacht hij. ‘Het brein heeft rustmomenten nodig, anders wordt het overbelast. Ik help mensen dan ook bewust te kiezen wanneer ze aanstaan en wanneer niet en hoe ze met verstoringen zoals social media kunnen omgaan.’

Bij de lighal hoort nog een kleine ruimte waar vroeger matrassen en dekens opgeslagen werden. ‘Daar bewaar ik nu de schoonmaakspullen.’ Met coachees gaat Willem-Jan graag naar buiten voor een wandeling. ‘Een unieke combinatie is de Engelse parktuin met de architectonische tuin in de stijl van het interbellum die destijds voor de patiënten is aangelegd. Deze plek zegt veel over mij’, mijmert hij. ‘Deze plek is mij en ik ben deze plek.’ (NvO)

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 73

• 73

17-05-19 10:35

Zeg het éérst tegen mezelf De innerlijke dialoog van ieder mens

74 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 74

magazine

17-05-19 10:35

mirella brok

Als mens zijn we gemaakt om in relatie te zijn met de wereld en anderen. Dat kan volgens Mirella Brok enkel als we in relatie zijn met onszelf. Omdat we daardoor krijgen wat we nodig hebben, kunnen we vanuit kracht betrokken gezond, afgegrensd contact maken.

D

e mensen tegenover mij in mijn coachruimte zijn erg boos op elkaar. Met hun harde stemgeluid maken ze elkaar stevige verwijten. Ik zit er stilletjes bij. Ik weet hier niet zo goed mee om te gaan. Dit vind ik zo lastig aan mijn vak. Ik merk dat ik een knoop in mijn buik heb en dat ik mij steeds verder terugtrek, terwijl zij steeds meer ruziemaken. Ik moet iets doen.

Ik doe al iets.

Jaren geleden deed ik zelfs nog minder dan helemaal niets.

Jaren geleden zou ik zijn bevroren en had ik de sessie niet meer kunnen herstellen. Nu ben ik hard aan het werk. Ik observeer en ik luister naar mijn eigen innerlijke dialoog.

Een relatie betekent verbinding. Als mens zijn we verbonden met maatschappij, gezin en kennissen, en als werkende zijn we verbonden met klanten, collega’s en bedrijven. Deze verbindingen kunnen aan ons trekken. Soms zo hard dat we de verbinding met onszelf of de ander loslaten. In bovengenoemde situatie trekken de emoties en het gedrag van mijn coachees zodanig aan me dat ik me voorheen van hen losmaakte in de hoop mezelf niet kwijt te raken. Meestal met het gevolg dat mensen onbewust nog harder trokken en we in een neerwaartse spiraal terechtkwamen. Of met het gevolg dat ik deze mensen niet meer terugzag. Dus leerde ik in plaats van mij los te maken mijn verbinding met mijzelf te verstevigen met een innerlijke dialoog zodat ik verbonden kan blijven met mijn cliënten. Hoe werkt deze innerlijke dialoog voor mij?

Gedachten die de revue passeren Tijdens de innerlijke dialoog verken ik de relatie met mezelf en de relatie met mezelf ten opzichte van een gebeurtenis. Mijn innerlijke dialoog bestaat uit verbale en non-verbale communicatie van mijn verschillende delen met mijn bewustzijn.

Mijn non-verbale innerlijke dialoog bestaat uit bewustwording van mijn lichaamshouding, hoe mijn lichaam aanvoelt, hoe mijn ademhaling gaat, mijn gevoelens. Mijn verbale innerlijke

dialoog bestaat uit allerlei gedachten die bij mij de revue passeren. Deze gedachten komen vaak uit verschillende hoeken.

Bijna alsof er verschillende delen in mij aanwezig zijn die mij komen vertellen wat ze denken. En als ik niet oppas, luister ik naar het deel dat het hardste kan roepen. Terwijl dat niet altijd het handigste deel is om naar te luisteren. En dan druk ik het nog zachtjes uit!

En als ik niet oppas, luister ik naar het deel dat het hardste kan roepen.

Dat is de reden waarom ik niet aan een innerlijke monoloog doe. Of aan een innerlijke chaotische protestmars. Geen innerlijke discussie of ruzie. Ik doe aan de innerlijke dialoog. Dat betekent dat er in mij een therapeut zit voor mijzelf die mij leert RET’en, G-schema’s laat vullen, met me Omdenkt, mindfulnessoefeningen geeft, maar vooral gericht is op contextuele therapie. Deze innerlijke supervisor/therapeut voor mij als coach verzamelt alle (non-)verbale communicatie en bevraagt en spiegelt deze zoals een fijne therapeut dat doet. Mijn innerlijke dialoog kenmerkt zich door mildheid en vergeving omdat ik dat nodig heb. Op deze manier is er een relatie mogelijk met mijzelf. Ik sta er zo nooit alleen voor. Ik reageer op mijzelf en blijf steeds in contact. Ook wanneer ik het oneens ben met mezelf. Ik laat mezelf niet in de steek: ik kan bouwen op mezelf. Dat geeft me veiligheid. Het zorgt ervoor dat ik het avontuur van relaties aanga, waarin er van alles kan gebeuren.

Het goede idee van de innerlijke dialoog Mijn innerlijke dialoog geeft mij dus veiligheid doordat ik kan vertrouwen dat ik altijd mezelf bij me heb. Ik kan er zelf zijn om de relatie met de ander aan te gaan. Die veiligheid te voelen en als hulpmiddel te gebruiken om contact te leggen, zijn voor mij al redenen genoeg om eerst te spreken met mezelf en dan met de ander. Maar hoe meer ik hiermee oefende, hoe coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 75

• 75

17-05-19 10:35

meer aanvullende redenen er bleken te zijn om de dialoog met mezelf te voeren. De innerlijke dialoog is namelijk een uitstekend hulpmiddel bij afgrenzen en tegenoverdracht.

Om bij afgrenzen te beginnen. Oprecht betrokken in gesprek zijn met mezelf helpt me te beseffen wat van mij is – en van welk deel van mij dan wel. Daardoor wordt ook duidelijk wat dus niet van mij is, bijvoorbeeld de situatie, de andere persoon en onze relatie. Door te begrijpen wat van mij is, kan ik mijn gepaste verantwoordelijkheid nemen. Ik kan de verantwoordelijkheid van de ander bij de ander laten. En zo kunnen we samen gezond verantwoordelijk blijven voor de relatie.

Hoe kun je de verschillende onderdelen van onderstaande figuur herkennen? Ik geef een voorbeeld. De trein komt 15 minuten te laat het station binnen. Wanneer iedereen – van wie velen op doorreis zijn en afhankelijk van (gemiste) aansluitingen – is ingestapt, vertelt de conducteur dat de vertraging is ontstaan door drukte op het spoor en andere te late treinen die voorrang kregen bij de wissels. De aansluitingen worden hiermee niet gehaald. Een dame vertelt door haar mobiel dat ze te laat is voor haar bioscoopafspraak. De jongen met de oortjes in kijkt steeds op zijn horloge, zucht en gaat alsmaar verzitten.

Een man lacht hoofdschuddend en zegt tegen niemand in het bijzonder dat hij dan maar wat langer geniet van zijn uitje. En jij voelt …, en jij denkt … en jij doet … Wat is volgens jou van de situatie, van de anderen, van jullie verschillende relaties en wat is van jouzelf?

Onze situatie

Ikzelf

in relatie met mijzelf

Onze relatie

De ander

Weten wat waar hoort, geeft mij veiligheid. Pas als ik mij veilig voel, kan ik veilig gedrag laten zien en veiligheid bieden. Op die wijze word ik zelf weer de eigenaar van de situatie en de coach van de ander. Dat is mijn rol als coach en mijn klanten betalen mij voor die rol. En dus is het zuiver als zij mijn bewuste aandacht ontvangen, in plaats van onbewuste delen die van mijn 76 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 76

privépersoon zijn. De innerlijke dialoog met mijzelf behoedt mij en mijn klanten voor tegenoverdracht.

Soms leggen anderen hun ervaringen met derden neer in de relatie met hun baas of coach, in dit geval mij. Zo kunnen projecties op mij gelegd worden, rekeningen op mij geprojecteerd worden die niet van mij zijn of complimenten bij mij neergelegd worden terwijl ik die niet verdien. Overdracht van anderen voelt soms prettig aan, soms onprettig. Het kan bij mij de neiging oproepen om vanuit dat gevoel te reageren. Zo kom ik als ik niet oppas terecht in tegenoverdracht en dat is zonde. In plaats van te reageren op de mens, reageer ik op het patroon van overdracht en tegenoverdracht. De ander zal dat opmerken en samen zullen we ons steeds meer vastzetten in patronen in plaats van ruimte maken voor echt contact. Echt contact met mijzelf zorgt ervoor dat ik echt contact maak met de ander.

Vertel aan jezelf terwijl je wandelt door de natuur welke luistervaardigheden jij van jezelf zo waardeert.

Mijn innerlijke dialoog houdt mij scherp op afgrenzen en op automatische reacties vanuit mijn eigen patronen. Door mezelf regelmatig tijdens coachsessies te bevragen, haal ik mijn zelfreflectie in het moment met de cliënt en kan ik desgewenst mijn reacties bijsturen. Doordat ik vriendelijk en eerlijk ben naar mijzelf mag ik soms ook een fout maken. Ik vertrouw erop met mijn innerlijke betrokken gesprekspartner deze fout op te sporen, innerlijk te bespreken en te leren terwijl ik doe.

Hoe voer je een innerlijke dialoog?

Met wie voer jij graag persoonlijke gesprekken? Hoe luistert diegene naar je? Welke vragen stelt hij of zij aan je? Ga allereerst dit gesprek met jezelf aan. Vertel jezelf op een rustige dag terwijl je liggend op de bank door het venster de wolken aan je voorbij ziet gaan, wat belangrijk is voor je en waarom. Of vertel aan jezelf terwijl je wandelt door de natuur welke luistervaardigheden jij van jezelf zo waardeert. Vertel jezelf onder de douche of in bad welke vragen jij zo goed aan jezelf stelt. En fantaseer als je in een wachtkamer tijd verdrijft welke dialogische houding jouw relatie met jezelf verdiept.

magazine

17-05-19 10:35

Inzicht in effectiviteit van coaching met de NOBCO Coaching Monitor!

Vo

Vraagt jouw opdrachtgever steeds vaker naar het rendement van jouw coachtrajecten? Streef jij continu naar kwaliteitsverbetering? De NOBCO Coaching Monitor helpt om je coachtrajecten objectief en

ee

hin

ge rta or po nit ap ldr g Mo

ac Co

orb

Rapportage coachtraject

Jager

Support

JC 020

Vertrouwelijk C oaching

8. Psychologische basisbehoeftes Autonomie De vrijheid en bevoegdheid om zelf te kunnen handelen.

C oaching

Supportcoaching 020 Coach JP. Janszen

Meting

21 35 -

2 3 4

Competentie Het benutten van zijn of haar eigen capaciteiten en effectief te zijn in de interacties met de buitenwereld.

Verbondenheid Het gevoel veilig en hecht contact te hebben met anderen om ons heen.

min. score 7 0%

max. score 49 100%

min. score 7 0%

max. score 49 100%

2 3 4

1 3 4

1

2

3

4

1

2

3

4

1

2

3

4

49

28

15 39 -

2

49

21

28 34 -

1

min. score 7 0%

Resultaat meting

Score

1

max. score 49 100%

49

15

Toelichting: Elk mens streeft er naar om de eigen psychologische basisbehoeftes te vervullen.

Hoe hoger de score op een basisbehoefte, des te meer deze is vervuld.

Deze vragenlijst is op meetmoment 1 en 3 afgenomen.

9. Evaluatie door cliënt 1. Ik had twijfels over wat we probeerden te bereiken.

Rapportage coachtraject de heer P.R. de Jong Periode september 2014 – maart 2015

eenvoudig te evalueren!

Jager

Support

C oaching

C oaching

JC 020

Antwoord Neutraal

2. Mijn coach en ik hebben een goed inzicht ontwikkeld in het soort veranderingen dat goed voor mij zou zijn.

Enigszins eens

3. Er was overeenstemming tussen mij en mijn coach over wat voor mij belangrijk was om aan te werken.

eens

4. Ik kon in grote mate zelfstandig bepalen hoe mijn coachtraject zou verlopen.

eens

5. Ik was zelf verantwoordelijk voor de inhoud van de bijeenkomsten tijdens de coaching.

zeer mee eens

6. Ik had veel vrijheid om invulling te geven aan het traject.

eens

7. In mijn coachtraject was ik zelf de baas.

eens

8. Mijn coach heeft mij goed geholpen mijn doelen vorm te geven.

zeer mee eens

9. Door de hulp van mijn coach werden mijn doelen gedurende het traject steeds duidelijker.

zeer mee eens

10. Ik geef het totale coachtraject het eindcijfer (op een schaal van 1 tot 10)

8

11. Ik geef mijn coach het rapportcijfer (op een schaal van 1 tot 10)

8,5

Support Coaching 020 Coach JP. Janszen

Vertrouwelijk

Want de Coaching Monitor: • geeft inzicht in de voortgang van een coachtraject • biedt de mogelijkheid om tijdig bij te sturen • biedt 360-graden feedback en peer-evaluaties • levert een visuele eindrapportage van de behaalde resultaten • is eenvoudig in gebruik, goed beveiligd en 24/7 online beschikbaar

Door dit soort gesprekjes verbinden jij en jouw jij’tjes zich al steeds meer met elkaar. Wanneer je dan ook inhoudelijk antwoorden hebt voor jezelf op bovenstaande vragen, dan weet je welke gesprekspartner je voor jezelf wilt zijn. Aangezien je dit al geoefend hebt in veilige momenten, is het een leuk avontuur dit eens te oefenen op een meer spannend moment.

Neem jezelf voor om de eerstvolgende keer dat je een klant heel vervelend of eng of saai vindt, eens diep adem te halen en jezelf iets af te vragen over jezelf. Vertrouw op jouw innerlijke gesprekspartner en op jouw groeimogelijkheden om een steeds betere innerlijk dialoog aan te kunnen gaan elke keer dat je oefent – en luister daarbij nog steeds met aandacht naar de ander. Oefen zo vaak je kunt en reflecteer op je eigen innerlijke dialoog. Je zal jezelf vast de juiste vraag stellen. Geniet van jouw interesse in jou, zodat die interesse in de wereld vermenigvuldigd kan worden.

Wanneer je steeds meer met jezelf in gesprek gaat, kun je jouw innerlijke dialoog steeds beter mengen in het groepsgesprek met jou, jezelf en jouw ander. Wie weet kun je jouw innerlijke

Dit document is gegenereerd via de Coaching Monitor, een instrument van de Nederlandse Orde van Beroepscoaches | www.nobco.nl

9/10

En weet je dat NOBCO-coaches gratis toegang hebben tot deze professionele tool? Voor meer info of aanmelden: www.nobco.nl/caochingmonitor

dialoog op termijn zelfs delen als zelfonthullingsinterventie, zodat de ander nog meer leert over zijn aandeel in relaties.

‘Merken jullie het ook, dat in enkele seconden de sfeer helemaal is veranderd?’ Mijn cliënten stoppen met ruziemaken en staren me aan. Het is stil. Weer gaan er enkele seconden voorbij. Hoe zouden ze nu reageren?, vraag ik mezelf af. Welke metacommunicatiemethodiek zal ik zo direct inzetten? Zal ik verder spreken of hen laten antwoorden? Hé, waar is mijn buikpijn heen?

Hoe veel tijd heb ik voor de volgende interventie? Als ik goed luister naar mezelf, gaat mijn innerlijke dialoog steeds door. Daarom werk ik zo langzaam mogelijk. Ik kijk op mijn klokje in mijn praktijkruimte en ik besluit wat mijn volgende stap wordt.

Wat heb ik toch een mooi vak.

Verder lezen • Buber, M. (1959). Ik en gij. Utrecht: erven J. Bijleveld.

• Boswijk-Hummel, R. (1997). Liefde in wonderland. Overdracht en tegenoverdracht in de hulprelatie. Haarlem: De Toorts.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 77

• 77

17-05-19 10:35

DE NON-DUALE COACHING EN THERAPIE OPLEIDING – START 8-9 OKTOBER 2019

Coaching in non-dualiteit:

naar het vrije bewustzijn achter de persoonlijkheid GRATIS KENNIS

MAKINGSWORK

SHOP

ptember 2019 13 juni en 5 se .00 uur van 14.00 tot 17

Voor coaches, therapeuten en trainers die de non-duale visie willen integreren in hun praktijk en trainingen.

Inclusief Handboek Non-duale coaching en therapie

kijk op www.artoflife.nu

VU CERTIFIED EXECUTIVE COACH VOOR COACHES OP ZOEK NAAR PROFESSIONALISERING: POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE COACHING (START IN OKTOBER EN NOVEMBER 2019)

POSTGRADUATE OPLEIDING EXECUTIVE TEAMCOACHING (START IN SEPTEMBER 2019)

Voor meer informatie: ee.sbe.vu.nl/executive-coaching ee.sbe.vu.nl/executive-teamcoaching

78 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 78

magazine

17-05-19 10:35

‘Ik vind het heerlijk om in alle coachingsboeken te kunnen grasduinen’

‘Met name het kunnen zoeken op een specifiek thema of instrument vind ik erg prettig’

WIN!

‘Ik heb zelf veel boeken in de kast, maar met Coachlink kan ik met één zoekopdracht belangrijke 3 x eenalle exemplaar van coachingsboeken doorzoeken’ Rijker coachen van Jan Remmerswaal

3 x een exemplaar van     

Burn-out Carrière Communicatie Conflicten Leiderschap

21 dagen niet klagen van  Kevin Weijers Timemanagement

 Management  Ondernemen  Reflectie 5x een exemplaar van de Stress Coachingskalender 2020

 Teambuilding

   

Veranderingen Werk Zelfvertrouwen Zingeving

5 x een

www.coachlink.nl halfjaarabonnement op Coachlink t.w.v. ¤ 111,–

De coach voor coaches

Stuur vóór 1 september 2019 een mailtje naar win@coachlink.nl met het onderwerp ‘Win!’ en laat weten wat je wilt winnen.

Winnaars krijgen bericht.

Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

coachlink magazine

Binnenwerk CLM11.indd 79

• 79

17-05-19 10:36

ZEG Een brij van woorden hangt als een gordijn van rook voor de stilte In die stilte de hapering het zoeken het ongemak wordt zoveel meer gezegd dan in de eerdere mist van klanken Onuitgesproken worden de eerste contouren zichtbaar marianne van velzen

80 • c o a c h l i n k

Binnenwerk CLM11.indd 80

magazine

17-05-19 10:36

Neem jij je vak serieus?

Word dan ook een NOBCO-coach! … want een NOBCO-coach staat voor kwaliteit en professionaliteit, en is altijd in ontwikkeling!

Met je NOBCO-aansluiting ben je verzekerd van o.a.:

• je eigen coachprofiel op de NOBCO-website via ‘vind een coach’ met meer dan 240.000 bezoekers per jaar • gratis deelname aan vrijwel alle NOBCO-lezingen en -workshops • de mogelijkheid om het Europees keurmerk voor coaches (EIA) te behalen; óók in een verkort programma binnen 2 jaar na afronding van je opleiding met het EQA keurmerk • onbeperkt gebruik van de NOBCO Coaching Monitor, hét online evaluatie-instrument voor coachtrajecten • gratis toegang tot de online database van coachlink.nl met een online database van meer dan 140 coachboeken • de mogelijkheid tot deelname in intervisiegroepen en Vaksecties • aanzienlijke korting op een beroeps- en aansprakelijkheidsverzekering NOBCO-coaches leveren een wezenlijke bijdrage aan het welzijn en de ontwikkeling van mensen en organisaties. Zij geven richting, zijn betrouwbaar en staan voor kwaliteit. Sluit je dus vandaag nog aan* en zet ook NOBCO voor jouw naam!

De Nederlandse Orde van Beroeps­ coaches is dé beroepsorganisatie voor mensen die coaching beroepsmatig uitoefenen. De NOBCO maakt deel uit van de European Mentoring & Coaching Council (EMCC).

SAVE THE DATE! 12 november 2019

Noloc Loopbaancongres

Aansluiten bij de NOBCO? Doen!

‘Noloc verbindt mij met vakgenoten’ • Up-to-date kennis via dé beroepsvereniging • Groeikansen via onder meer vakbijeenkomsten • Opstap naar Register Loopbaanprofessional of - Jobcoach • Voorsprong bij veel opdrachtgevers • Vakgenoten als sparringpartners Bernice | Loopbaanprofessional sinds 2013

* voor €295 excl. BTW via www.nobco.nl/aansluiten

Ook loopbaanprofessional worden? Ga naar

Omslagen CLM 11.indd 2

www.noloc.nl

15-05-19 15:47

COACH LI N KMAGA Z I N E

SchoolvoorCoaching

Coachlinkmagazine voo rja a r seditie, j u n i 2019, n u m m e r 11, prijs ¤ 9,95

coachlink.nl

Aukje Nauta Mensen worden simpelweg blij van elkaar helpen Jan Remmerswaal Wees een mens van vlees en bloed Kevin Weijers Probeer eens dat andere te zien dan je gewend bent

ZEG!

Zeg!

Ons nieuwste SvC Magazine is uit!

Met interviews met o.a. Robert Bridgeman en Peter Gerrickens, columns en informatie over onze nieuwste Verdiepingsworkshops.

ISBN 978-90 58755 18 6

Vraag het magazine gratis aan via schoolvoorcoaching.nl/magazine 9 789058 755186

SchoolvoorCoaching | Biltstraat 200 3572 BS Utrecht | schoolvoorcoaching.nl | 030-3035271 | welkom@schoolvoorcoaching.nl

Omslagen CLM 11.indd 1

15-05-19 15:47