Architect Τεύχος 02 by BOUSSIAS

T IM H: 9€ | IS S N 2 7 32 - 87 32

TEYXOΣ # 02 | ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

PILA Studio: Ξυπνώντας τον «κοιμώμενο γίγαντα» του Πειραιά

ΠΡΟΣΌΨΕΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΏΝ Κ Α Ι Δ Η Μ Ό Σ Ι Ω Ν Κ Τ Ι Ρ ΊΩ Ν

ΠΑΝΑΓΙΏΤΗΣ ΤΟΥΛΙΆΤΟΣ: ΤΕΡΆΣΤΙΕΣ ΟΙ ΔΥΝΑΤΌΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΞΎΛΟΥ

ΠΌΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΌΣ ΕΊΝΑΙ Ο ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ ΣΤΟ REAL ESTATE DEVELOPMENT;

CONTENTS

6 NEWS

MATERIALITY & DESIGN

Προσόψεις βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων Οι ξύλινες κατασκευές στο επίκεντρο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού Πόσο σημαντικός είναι ο αρχιτέκτονας στο real estate development;

Προσόψεις βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων

COVER STORY

PILA Studio: Ξυπνώντας τον «κοιμώμενο γίγαντα» του Πειραιά

20 Π. Τουλιάτος: Τεράστιες οι δυνατότητες του ξύλου Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Σύμβουλος Έκδοσης

Βασίλης Μπαρτζώκας (Design Ambassador)

Συντακτική ομάδα

Φωτεινή Δαϊλά, Γιώργος Κατσιμιλής, Βάιος Κρόκος

Υπεύθυνη Διαφήμισης

Κυριακή Μανθοπούλου E: kmanthopoulou@boussias.com

Γραφιστική Επιμέλεια Νίκος Γαζετάς

Φωτογράφος

Κορνήλιος Σαραντίογλου

Image Bank

Υπεύθυνη Συνδρομών

PILA Studio: Ξυπνώντας τον “κοιμώμενο γίγαντα” του Πειραιά

Γιάννης Πισπιρίγκος E: gpispirigos@boussias.com

INTERVIEWS 40

Αρχισυντάκτης

Παναγιώτης Τουλιάτος: Τεράστιες οι δυνατότητες του ξύλου Παιδοκεντρικός σχεδιασμός: Η εφαρμογή της Παιδοψυχολογίας στην Αρχιτεκτονική Γιώργος Σκιαδόπουλος: Απαραίτητη η καλλιέργεια αρχιτεκτονικής παιδείας

www.stock.adobe.com Βίκυ Θεοδωρίδου E: vtheodoridou@boussias.com

Υπεύθυνη Κυκλοφορίας Ρίτα Κανδάκη

Γραμματεία

Δήµητρα Σπανού

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία

Pressious Arvanitidis

OPINIONS

Συσκευασία/Ένθεση/Επικόλληση

Λογιστήριο

Κώστας Καραδήμας: Τα κατάλληλα υλικά προσόψεων για σύγχρονα και ασφαλή δημόσια κτίρια Γεώργιος Νταλός: Το ξύλο και τα προϊόντα του, υλικά που θα αποτελέσουν τη βάση της δόμησης στο μέλλον Δημήτρης Γροζόπουλος: Πώς θα επηρεάσει η πανδημία το real estate, το development και την αρχιτεκτονική;

SUSTAINABLE ARCHITECTURE

Αρχιτεκτονικές λύσεις για πόλεις που «βράζουν»

CASE STUDIES

Επανάχρηση παλαιών κτιρίων ως 5άστερων ξενοδοχείων Κοινότητες παιδιών σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα «Υδάτινος Πύργος»: Συνδυάζει βιωσιμότητα και καλαισθησία

50 54

Presstime

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

Συνδρομές (Ετήσιες)

Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150

Εκδότης

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων Κατερίνα Πολυμερίδου

Διευθύντρια Πωλήσεων Νένα Γιαννακίδου

Creative Director

Γιώργος Τριχιάς

Επικοινωνία BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας

ARCHITECT’S WORLD

www.boussias.com

Αίγυπτος: Από τα «θαύματα» της αρχαιότητας…στα σύγχρονα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα

ISSN 2732- 8732

www.architectmag.gr

EDITORIAL

Δομικά υλικά – Αγορά – Καινοτομία ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΙΓΚΟΥ Architect / Εditor in Chief

υτό είναι το τρίπτυχο των εννοιών που διατρέχουν το δεύτερο τεύχος του Architect, του περιοδικού που συνομιλεί με τους επαγγελματίες του αρχιτεκτονικού κλάδου και αναδεικνύει τις τάσεις που απασχολούν την αγορά. Στο εξώφυλλο του περιοδικού που κρατάτε στα χέρια σας, λοιπόν, ή διαβάζετε στην οθόνη του υπολογιστή σας, ξεχωρίζει η ομάδα του PILA Studio, του αρχιτεκτονικού γραφείου που έχει αναλάβει σημαντικά πρότζεκτ εντός και εκτός συνόρων, χρησιμοποιώντας μάλιστα την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Λόγω αυτής της εμπειρίας τους λοιπόν, οι επικεφαλής του γραφείου, ο Ηλίας Παπαγεωργίου και η Χριστίνα Παπαλεξανδρή, τοποθετούνται στη συνάδελφο Λήδα Δεληγιάννη για κομβικά ζητήματα της αγοράς όπως η έλλειψη βασικών κτιριακών υποδομών στη χώρα, οι ενδεχόμενες νέες χρήσεις για το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα της Αθήνας, αλλά και τα μελλοντικά πρότζεκτ που σχεδιάζουν να αναλάβουν. Από την ύλη του Architect δεν απουσιάζουν προϊοντικά αφιερώματα, τα οποία, πέραν των στελεχών που συμμετέχουν σε αυτά, συνοδεύονται από απόψεις και συνεντεύξεις καταξιωμένων προσώπων της αγοράς. Με αφορμή το αφιέρωμα για το ξύλο, ο καθηγητής αρχιτεκτονικής Παναγιώτης Τουλιάτος καταρρίπτει τους μύθους που αφορούν αυτό το διαχρονικό δομικό υλικό όσον αφορά την ανταπόκρισή του

στην πυρκαγιά σε σχέση με τα άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή. Από το δεύτερο αφιέρωμα του περιοδικού και τις τοποθετήσεις των συνομιλητών μας προκύπτει πως η πρόσοψη ειδικά στα δημόσια και βιομηχανικά κτίρια δεν είναι ένα κενό προσωπείο, αλλά αποτελεί λειτουργικό κομμάτι του, στο οποίο θα πρέπει να δίδεται η πρέπουσα προσοχή κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Τέλος, στο τρίτο αφιέρωμα διερευνούμε τον ρόλο του αρχιτέκτονα στο real estate development, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στον σχεδιασμό ενός ακινήτου, όπως γινόταν πιο παλιά. Ο αρχιτέκτονας αναλαμβάνει πλέον ολοένα και πιο ενεργό ρόλο και στα επόμενα στάδια, αυτά της κατασκευής ενός ακινήτου, μέχρι την παράδοσή του στον πελάτη. Κατανοώντας τις παραμέτρου σχεδιασμού, κατασκευής και ανάπτυξης, είναι αυτός που μπορεί να αποτελέσει τη «γέφυρα» που ενώνει αποτελεσματικά αυτά τα στοιχεία. Το Architect, όμως, δεν περιορίζεται μόνο σε αυτά τα πολύ σημαντικά θέματα, καθώς ανοίγει τον διάλογο για ένα ζήτημα που είναι παραμελημένο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Φυσικά ο λόγος για το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας και για τις λύσεις που μπορεί να προσφέρει η αρχιτεκτονική τοπίου για την αντιμετώπισή του, όσον αφορά τα υλικά και τις τεχνοτροπίες.

Στα προϊοντικά αφιερώματα «συνομιλούμε» με ανθρώπους της αγοράς και καταξιωμένοι επαγγελματίες καταθέτουν τις απόψεις τους

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Καθηµερινή ενηµέρωση για το κτίριο, τις κατασκευές, την αρχιτεκτονική και τα υλικά

ο Build είναι το πρώτο συνδροµητικό καθηµερινό ηλεκτρονικό newsletter που αφορά στις κατασκευές, την Αρχιτεκτονική και το Design, το Real Estate και στα σηµαντικότερα επενδυτικά έργα. Παρακολουθεί τις νέες τάσεις στο hospitality, στο retail, στους επαγγελµατικούς χώρους, τα innovative projects σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και ειδήσεις που αφορούν στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα. Με ρεπορτάζ, µόνιµες στήλες αρθρογράφους, το Build προσφέρει σφαιρική ενηµέρωση και φιλοδοξεί να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας και γνωριµίας των επαγγελµατιών του κλάδου.

Θεµατολογία Ειδήσεις από τον κλάδο των κατασκευών, της αρχιτεκτονικής, του design και του real estate n Επενδύσεις και στρατηγικές κινήσεις εταιριών σε Ελλάδα και εξωτερικό n Retail, hospitality, well being, the future of workspace n Βιώσιµη ανάπτυξη n Οικονοµικές ειδήσεις n Προκηρύξεις και διαγωνισµοί n Market news από διεθνείς αγορές n Consumer insights n Ηµερολόγιο όλων των εκθέσεων, των διοργανώσεων και των συνεδρίων n

Περιεχόµενο: Γιώργος Λαµπίρης, T: 210-66.17.777 (εσωτ. 389) E: glampiris@boussias.com Εµπορικό: Ματίνα ∆ηµητριάδου, T: 210-66.17.777 (εσωτ. 331) E: mdimitriadou@boussias.com Συνδροµές: Βίκυ Θεοδωρίδου, T: 210-66.17.777 (εσωτ. 101) E: vtheodoridou@boussias.com

NEWS

Σε τροχιά προαπαιτούμενου το ΒΙΜ στην Ελλάδα Με

μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε το BIM Conference, το συνέδριο που συνδιοργάνωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος και η BOUSSIAS. Μεταξύ άλλων, στο συνέδριο σημειώθηκε και μια πανευρωπαϊκή πρωτιά. Η μελέτη σχετικά με τον υπολογισμό κόστους και οφέλους για τη χρήση BIM στους δημόσιους διαγωνισμούς που εκπόνησαν η EU BIM Task Group και οι συνεργάτες της, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέδριο κράτους – μέλους της ΕΕ. Την Task Group της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το BIM εκπροσωπεί στην Ελλάδα η κα Λιάνα Αναγνωστάκη (φωτογραφία), μέλος στη Διοικούσα Επιτροπή της EU BIM Task Group. Στόχος της μελέτης είναι να δοθεί στις δημόσιες αρχές, αλλά και στους διαχειριστές των υποδομών, η δυνατότητα να εκτιμούν εκ των προτέρων την αναλογία κόστους – οφέλους της υιοθέτησης της BIM για κάθε συγκεκριμένη προβλεπόμενη επένδυση και να αποφασίζουν σύμφωνα με τα αποτελέσματα που προκύπτουν από μετρήσιμους δείκτες.

Στην διάρκεια του BIM Conference, ακόμη, παρουσιάστηκαν κορυφαία αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά projects, που υπογράφουν Έλληνες μηχανικοί από τον αρχιτεκτονικό και κατασκευαστικό χώρο, σε όλο τον κόσμο: Ο Πύργος του Πειραιά (PILA Studio), η Μαρίνα της Αγίας Νάπας στην Κύπρο (VAP Architects), το TETRIS Project στις Μπαχάμες (OOAK Architects), τα κεντρικά της αρχής ηλεκτροδότησης και υδροδότησης του Ντουμπάι - DEWA (EB Architects), σιδηροδρομικό έργο υποδομής στην Εσθονία (ADT OMEGA) και άλλα σημαντικά έργα. Το συνέδριο διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, της EU BIM Task Group και την Τιμητική Υποστήριξη της ΠΕΔΜΕΔΕ. Χορηγοί του συνεδρίου ήταν οι εταιρείες: Elval Colour, Hill International, isZEB, Knauf, TUV Hellas, ISOMAT, OTEAcademy.

ΙΚ ΚΑΤΣΑΡΑΣ: ΓΕΦΥΡΩΝΕΙ ΤΟΝ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

Με

παρουσία από το 1955 στον χώρο των δομικών και διακοσμητικών επιφανειών εσωτερικών και εξωτερικών χώρων η ΙΚ ΚΑΤΣΑΡΑΣ διανύει την 7η δεκαετία επιτυχημένης παρουσίας στην ελληνική αγορά με στόχο να αποτελεί τον συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον κόσμο των αρχιτεκτόνων και των κατασκευαστών προσφέροντας υλικά που πληρούν τις σχεδιαστικές και αισθητικές απαιτήσεις καθώς και όλες τις τεχνικές προδιαγραφές. Η τρίτη γενιά της εταιρείας αναλαμβάνει να συνεχίσει, διατηρώντας τη μακροχρόνια αξιοπιστία, εμπλουτίζοντας την γκάμα των υλικών και εκσυγχρονίζοντας την επικοινωνία με την αγορά. Μέσα από την επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας συναντάμε τις επιχειρηματικές ομάδες (business outfitting units όπως Health and Lab, Educational, Marine, Hotel, Exterior), που βοηθούν τον αρχιτέκτονα - μελετητή να κατευθυνθεί με ευκολία στις λύσεις που ερευνά ανάλογα με το έργο που έχει αναλάβει. Με τη διαχρονική φιλοσοφία της εταιρείας «Αγαπάμε την ευθύνη», η Κατερίνα και η Νανώ Κατσαρά συμπληρώνουν: «Κάθε νέο έργο είναι για εμάς μια νέα πρόκληση, στην οποία δίνουμε πάντα τον καλύτερό μας εαυτό, ώστε να αποκωδικοποιήσουμε τις ανάγκες του και η φαντασία και τα σχέδια των αρχιτεκτόνων να γίνονται πραγματικότητα στο ακέραιο».

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

CASADINOCE: ΝΈΑ ΣΕΙΡΆ ΞΎΛΙΝΩΝ ΕΠΊΠΛΩΝ

Mε

σεβασμό στο περιβάλλον σε κάθε βήμα της παραγωγής, από την ίδρυσή της στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 μέχρι σήμερα, η Casadinoce κυριαρχεί στην ελληνική αγορά. Όπως τόνιζε πάντα και ο ιδρυτής της εταιρείας, Βασίλης Μητρόπουλος: «Η εμμονή μας στη λεπτομέρεια είναι ο μόνος τρόπος να δείξουμε στον κόσμο την υψηλή τεχνική μας, την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε με τη φύση και να δημιουργούμε από κοινού ξύλινα έργα τέχνης». Mε αυτόν ακριβώς τον προσανατολισμό έχει πορευθεί όλα αυτά τα χρόνια η εταιρεία, κάτι που επιβεβαιώνεται απόλυτα και στη φιλοσοφία της τελευταίας σειράς επίπλων «Ecological furniture». Σειρά επίπλων που αποτελείται εξολοκλήρου από φυσικά οικολογικά υλικά και βάσεις λαδιού στις τελικές στρώσεις των χρωματισμών, σε κάθε στάδιο της παραγωγής. Ακόμη και οι κόλλες ή τα βερνίκια αποτελούνται από πλήρως φυσικά ανακυκλώσιμα υλικά, ώστε να υπάρχουν μηδενικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Κάποια από τα πιο πρόσφατα δείγματα της νέας σειράς «Ecological furniture», σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό

γραφείο του κ. Λιάκου, μπορείτε να τα δείτε σε εφαρμογή στην επιμέλεια της επίπλωσης των ξενοδοχείων Cavo Tagoo σε Μύκονο και Σαντορίνη, καθώς και το απόλυτο δέσιμο και εναρμονισμό τους με τη φύση. Η πλήρως eco-friendly φιλοσοφία της εταιρείας καθρεφτίζεται ξεκάθαρα και στο τέλος κάθε σεζόν, όπου η Casadinoce φυτεύει για λογαριασμό του πελάτη δέντρα που θα δώσουν και πάλι την ξυλεία που χρησιμοποίησε για την κατασκευή των επίπλων του, σαν ένα ελάχιστο «ευχαριστώ» και ταυτόχρονα μια κίνηση ευθύνης που δίνει πίσω στη φύση το δώρο που μας έκανε.

Αυξημένες κατά 40% οι εξαγωγές ελληνικού μαρμάρου στη Νότια Κορέα

ία πολύ καλή χρονιά για τις ελληνικές εξαγωγές μαρμάρου στη Νότια Κορέα ήταν το 2020, όπως μετέδωσε το newsletter Build. Ειδικότερα, σύμφωνα με έρευνα αγοράς δομικών υλικών που πραγματοποίησε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Σεούλ, το 2020 η αξία των εξαγωγών μας σε κατεργασμένο μάρμαρο (που αποτελεί την μερίδα του λέοντος) σημείωσε άνοδο της τάξης του 43%, φτάνοντας τα 5 εκατομμύρια δολάρια, από τα 3,5 εκατ. δολάρια το 2019. Μάλιστα, αξιοσημείωτο είναι ότι η Ελλάδα διπλασίασε πέρυσι το μερίδιό της στις εξαγωγές κατεργασμένου μαρμάρου της δασμολογικής κλάσης 680221, στο 8,2% (έναντι 4,1% το 2019), προσπερνώντας χώρες όπως η Τουρκία και η Ινδονησία, ενώ στη δασμολογική κλάση 680291 το ελληνικό μερίδιο σχεδόν υποδιπλασιάστηκε, υποχωρώντας στο 2,8% (από 5,4% το 2019). Συνολικά, το μερίδιο αγοράς του ελληνικού κατεργασμένου μαρμάρου έφτασε το 2020 το 4,05% (έναντι 2,8% το 2019), πλησιάζοντας το ιστορικό υψηλό του 2014, που είχε φτάσει το 4,6%. Σύμφωνα με το Γραφείο ΟΕΥ Σεούλ, το ελληνικό μάρμαρο διαθέτει αξιόλογες προοπτικές στην κορεατική αγορά, αλλά απαιτείται πιο έντονη δραστηριοποίηση των ελληνικών εξαγωγικών εταιρειών και προσοχή στην συμμόρφωση προς τις κορεατικές προδιαγραφές

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Προσόψεις βιομηχανικών και δημόσιων κτιρίων Χαρακτηριστικά και υλικά για τη βέλτιστη λειτουργικότητα των χώρων Οι προσόψεις των επαγγελματικών κτιρίων, που προορίζονται για δημόσια ή βιομηχανική χρήση, πρέπει να έχουν τέτοια χαρακτηριστικά, τα οποία θα ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες των εν λόγω οικοδομημάτων. ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΦΩΤΕΙΝΉ ΔΑΪΛΆ ΚΑΙ ΓΙΏΡΓΟ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Σε

σύγκριση με τις συμβατικές κατασκευές, οι προσόψεις των επαγγελματικών κτιρίων είναι απαραίτητο να παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στον χρόνο και στις ακραίες καιρικές συνθήκες, να παρέχουν υψηλή αισθητική και βέβαια να συμβαδίζουν με τις αρχές βιωσιμότητας. Με άλλα λόγια η πρόσοψη δεν είναι ένα κενό προσωπείο, αλλά αποτελεί λειτουργικό κομμάτι του κτιρίου, στο οποίο θα πρέπει να δίδεται η πρέπουσα προσοχή κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.

Επιλογή των υλικών

Ανάλογα με τον ρόλο και την λειτουργία, που πρόκειται να έχει κάθε κτίριο και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες, που επικρατούν στην εκάστοτε περιοχή, οι μηχανικοί καλούνται να επιλέξουν τα κατάλληλα υλικά για τις προσόψεις των έργων τους. Η επιλογή όμως είναι εξαιρετικά δύσκολη, διότι επηρεάζεται από πλήθος παραγόντων και απαιτούνται ενδελεχείς μελέτες, ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αναφορικά με τους παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των προσόψεων, μας μιλά η Μαρίνα Λάτσα, Quality Control and R&D Manager της Elval Colour: «Προκειμένου o αρχιτέκτονας να επιλέξει το κατάλληλο υλικό πρόσοψης, θα πρέπει να λάβει υπόψη του πολλούς παράγοντες. Με ορίζοντα τη σκοπούμενη χρήση, τον τύπο δηλαδή του κτιρίου (επαγγελματικό, κατοικία, μικτός χώρος, βιομηχανικό), θα επιλέξει το υλικό πρόσοψης προσδιορίζοντας παράλληλα το χρόνο ζωής του υλικού. Για ένα βιομηχανικό κτίριο δίνεται συνήθως προτεραιότητα στα μεταλλικά προϊόντα, για τα οποία ο συνήθης χρόνος ζωής είναι 10-15 έτη, ενώ για έναν εμπορικό χώρο, επιλέγεται βαμμένο μεταλλικό υλικό με μικρότερη διάρκεια ζωής, εφόσον οι εμπορικοί και επαγγελματικοί χώροι ανακαινίζονται πιο τακτικά. Επιπρόσθετα, με στόχο τον σωστό σχεδιασμό των υλικών (προδιαγραφές) για την επίτευξη της απαιτούμενης διάρκειας ζωής, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κλιματολογικές συνθήκες. Για περιοχές π.χ. με υψηλή UV ακτινοβολία πρέπει να επιλεγούν υλικά ανθεκτικά στο UV, ενώ για περιοχές με επιβαρυμένη ατμόσφαιρα (βιομηχανικές ή παραθαλάσσιες) θα επιλεγούν υλικά ανθεκτικά στη διάβρωση για τον χρονικό ορίζοντα που απαιτείται. Στην περίπτωση των μεταλλικών υλικών, όπως τα σύνθετα πάνελ αλουμινίου, με τη σωστή προδιαγραφή βαφής, μπορεί να επιτευχθεί αντοχή στη διάβρωση και στη UV ακτινοβολία για τουλάχιστον 20-25 χρόνια». Λόγο για τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και για την αειφόρα ανάπτυξη των σύγχρονων Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

οικοδομημάτων κάνει ο Νίκος Σιαπκαράς, Principal Architect – Co Founder του γραφείου A&S Architects. Πιο συγκεκριμένα δηλώνει: «Οι ολοένα και μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ενέργεια φέρνουν τον πλανήτη στα όριά του, με τα κτίρια να εντάσσονται στους μεγαλύτερους «καταναλωτές». Η κατανάλωση ενέργειας συνεπάγεται την εξάντληση των φυσικών πόρων και την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας μέσω των εκπομπών του CO2. Η κλιματική κρίση απαιτεί μια μικρή επανάσταση στον τομέα των κατασκευών. Η αρχιτεκτονική και ειδικότερα η επιλογή των κατάλληλων υλικών για τις όψεις των κτιρίων, πρέπει να στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξη του δομημένου περιβάλλοντος και να αντιμετωπίζει τις όψεις του κτιρίου και γενικότερα το κτιριακό κέλυφος ως φίλτρο, ως επιδερμίδα, που αποτελούμενη από ευφυή υλικά, θα ελέγχει όλες τις παραμέτρους, που επηρεάζουν τη συνολική ενεργειακή κατανάλωση ενός κτηρίου και τις συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης, θα αντιδρά στα εξωτερικά ερεθίσματα, θα προσαρμόζεται στα στοιχεία του κλίματος και θα μεταλλάσσεται ανταποκρινόμενη στις συνεχείς κλιματικές μεταβολές». Τη σημασία της καλής ενεργειακής συμπεριφοράς συνδυαστικά με την ενισχυμένη αντοχή, υπογραμμίζει ο Νικόλαος Βαϊλάκης , αρχιτέκτονας του γραφείου Vailakis & Associates: «Στο γραφείο προτιμάμε τα υλικά της θερμοπρόσοψης. Πέρα από την πολύ καλή ενεργειακή συμπεριφορά τους, δεν δημιουργούν τις γνωστές ρηγματώσεις που συμβαίνουν στα σημεία επαφών διαφορετικών υλικών (σκυρόδεμα με οπτοπλινθοδομή). Επιπροσθέτως παρέχουν προστασία στο φέροντα οργανισμό». Οι συνεχόμενα αυξημένες ανάγκες των κτιρίων, ωθούν τους αρχιτέκτονες στην αναζήτηση νέων υλικών και «έξυπνων» λύσεων, που θα ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς. Η τάση αυτή έχει ως συνέπεια νέες τεχνοτροπίες και συνδυασμοί να εφαρμόζονται στις προσόψεις των δημόσιων και επαγγελματικών κτιρίων, βελτιώνοντας αισθητά την λειτουργικότητα τους. Επί του θέματος σχολιάζει η Ιωάννα Κουλούρη, Architect Director στο γραφείο potiropoulos & partners: «Η εμπειρία μας σε ειδικά κτίρια και γενικότερα σε κτίρια υψηλών προδιαγραφών, μας έχει οδηγήσει πολλές φορές στην έρευνα και την εφαρμογή νέων υλικών επένδυσης του κελύφους τους. Συχνά επιλέγουμε μεθόδους ξηράς δόμησης με αρθρωτά προκατασκευασμένα στοιχεία (pre-fabricated modulars), που προσφέρουν αφενός μεγάλο εύρος επιλογών -αισθητικά (ξύλο, μέταλλο, μάρμαρο, κλπ.) και λειτουργικά (ως προς τη χρήση και τις απαιτήσεις

Μαρίνα Λάτσα, Quality Control and R&D Manager, Elval Colour

Νίκος Σιαπκαράς, Principal Architect, Co Founder, A&S Architects.

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

του έργου)- και αφετέρου ευελιξία κατά την κατασκευή, χωρίς φυσικά να αποκλείουμε και τη χρήση άλλων υλικών. Μέριμνά μας είναι η επιλογή του κατάλληλου υλικού, ώστε συνδυαστικά και με τον κατάλληλο χρωματισμό να αναδειχθεί η γλυπτικότητα και η μορφολογία του κτιρίου».

Διεθνείς τάσεις

Νικόλαος Βαϊλάκης, αρχιτέκτονας, Vailakis & Associates

Ιωάννα Κουλούρη, Architect Director, potiropoulos & partners

Τα τελευταία χρόνια σε διεθνές επίπεδο, παρατηρείται συνεχής προσπάθεια μέσω συστηματικών ερευνών, να αντικατασταθούν τα παραδοσιακά υλικά με νέα, πιο εξελιγμένα, τα οποία θα έχουν μεγαλύτερη μηχανική αντοχή, μειωμένο κόστος και ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση. Μέρα με τη μέρα εμφανίζονται καινούρια οικοδομήματα, που ξεχωρίζουν για το πρωτοποριακό τους κέλυφος και την υψηλή αρχιτεκτονική τους σύνθεση. Σε ανάλογο κλίμα, ακολουθώντας βέβαια τους δικούς της ρυθμούς, βρίσκεται και η Ελλάδα. Σχετικά με τις αρχιτεκτονικές εξελίξεις στον τομέα των προσόψεων μιλά ο Ν. Βαϊλάκης: «Σε διεθνές επίπεδο παρατηρώ μια τάση για τη χρήση καινοτόμων υλικών, τα οποία δύναται να βελτιώσουν την απόδοση των κτιρίων, τόσο ενεργειακά όσο και στατικά, ενώ δύναται να μην αυξήσουν αισθητά το κόστος. Σε εθνικό επίπεδο παρατηρείται μια τάση αντικατάστασης του παραδοσιακού επιχρίσματος από ασβεστοτσιμεντοκονίαμα, (σοβά), με υλικά επικαλύψεων, όπως η θερμοπρόσοψη, πάνελ συνθετικά ή μεταλλικά, αλλά και φτιαγμένα από φυσικά υλικά». «Παρακολουθώντας συστηματικά τα νέα έργα που υλοποιούνται και προβάλλονται σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο, είναι

σαφές ότι η χρήση υλικών όπως το γυαλί, το μέταλλο, το μάρμαρο, το αλουμίνιο παραμένουν ακόμα δημοφιλή για την επένδυση των όψεων. Παρόλα αυτά παρατηρείται από πολλά αρχιτεκτονικά γραφεία -και ιδιαιτέρως από τα παγκόσμιας εμβέλειας- μία τάση προς την αναζήτηση καινοτόμων υλικών» επισημαίνει η Ι. Κουλούρη και συνεχίζει «Όλο και συχνότερα πλέον τα διεθνούς φήμης γραφεία επιλέγουν εξειδικευμένους συνεργάτες αποκλειστικά για τη μελέτη και την κατασκευή του κελύφους των έργων τους, ή ακόμα κάποια από αυτά, αναπτύσσουν τον δικό τους τομέα έρευνας και δημιουργίας νέων εξατομικευμένων υλικών, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αρχιτεκτονική σύνθεση». Η ύπαρξη νέων οικολογικών υλικών ανοίγει τον δρόμο για την υλοποίηση αειφόρων κτιρίων, τονίζει ο Ν. Σιαπκαράς, λέγοντας: «Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό πως υπάρχει διεθνώς μια τάση να παραχθούν ολοένα και περισσότερα βιώσιμα κτίρια (Sustainable Buildings). Όλοι συμφωνούμε πως δεν υπάρχουν τέλεια υλικά, αλλά σίγουρα η επιλογή βιώσιμων υλικών, υλικών με μεγάλο κύκλο ζωής, που μειώνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις, αποτελεί βασική προϋπόθεση για μια βιώσιμη (αειφόρο) ανάπτυξη. Ειδικά αν κανείς λάβει υπόψη του, πως δυστυχώς ακόμη και σήμερα, πολλά κτίρια διαφημίζονται ως «πράσινα κτίρια», παρόλο που απέχουν πολύ από το να είναι ενεργειακά αποδοτικά και το ενεργειακό τους αποτύπωμα εξακολουθεί να επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον. Εμείς οι αρχιτέκτονες έχουμε την ευκαιρία να επιλέξουμε προσεκτικά τα κατάλληλα φυσικά, οικολογικά, ανανεώσιμα και ανακυκλωμένα υλικά, ώστε να

Μελέτη περίπτωσης Ο Αλέξης Βικέλας, αρχιτέκτων μηχανικός του γραφείου Vikelas Architects, μας παρουσιάζει την περίπτωση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του Ιδρύματος Β. & Ε. Γουλανδρή στο Παγκράτι και μας περιγράφει τις ιδιαιτερότητες και τις προδιαγραφές, που λήφθηκαν υπόψη, κατά την υλοποίηση της πρόσοψης του «δημόσιου» με την ευρεία έννοια κτιρίου. «Το κτίριο βρίσκεται στην καρδιά της πόλης και συνδιαλέγεται με την αναμορφωμένη πλατεία του ναού του Αγ. Σπυρίδωνα. Ζητήματα ασφάλειας και αντοχής των υλικών προφανώς και έπρεπε να ληφθούν υπ’ όψιν σε ένα τόσο υψηλής σημασίας κτίριο. Αυτό αφορούσε πρώτα και κύρια όλα τα υλικά που εφαρμόστηκαν στις

όψεις του διατηρητέου. Χρησιμοποιήθηκαν κουφώματα αλουμινίου και υαλοστάσια υψηλής ασφαλείας, πλακίδια πολύ υψηλής σκληρότητας, πάχους 2 εκ. για την επένδυση της βάσης του διατηρητέου και υλικά antigraffiti για τις υπερκείμενες επιφάνειες επιχρισμάτων. Λόγω υψηλού κόστους, αλλά και του ελάχιστου χώρου στην ταράτσα του κτιρίου, δεν τοποθετήθηκε ανυψωτικό σύστημα για τον καθαρισμό των όψεων, προβλέφθηκαν όμως ειδικές κρυφές αναμονές στο σκελετό της ορθομαρμάρωσης για τη στερέωση μελλοντικής σκαλωσιάς. Φυσικά, ζητήματα αντοχής υλικών έπρεπε να εξετάζουμε σε κάθε κατασκευαστική εφαρμογή κατά περίπτωση, σε όλο το κτήριο και κυρίως εκεί, όπου υπήρχε μεγαλύτερη προεκτιμώμενη συχνότητα χρήσης από τους επισκέπτες. Ένα από τα δύσκολα σημεία ήταν η εφαρμογή του υπερυψωμένου δαπέδου της περιοδικής έκθεσης (που δεν έχει ανοίξει ακόμη στο κοινό)».

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

ADVERTORIAL

ΠΡΟΣΟΨΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ CORIAN® Ασύγκριτη σχεδιαστική ευελιξία

Οι εξωτερικές προσόψεις κτιρίων Corian® Exteriors της DuPont™ διακρίνονται για την ανθεκτικότητά τους, το χαμηλό κόστος συντήρησης και την εντυπωσιακή αισθητική που προσδίδουν στα κτίρια.

τη σύγχρονη αρχιτεκτονική η εξωτερική πρόσοψη ενός κτιρίου δεν πρέπει να είναι απλά όμορφη, αλλά και ανθεκτική, σχεδιαστικά ευέλικτη και να συμπεριφέρεται άψογα απέναντι στις συνθήκες κλίματος και θερμοκρασίας κάθε περιοχής. Η ευελιξία και οι ιδιαίτερες μηχανικές ιδιότητες των ακρυλικών επιφανειών Corian® DuPont™ το καθιστούν ιδανική λύση επένδυσης για τα μοντέρνα, υψηλού σχεδιασμού έργα πρόσοψης κτιρίων με δυνατότητα 3D διαμόρφωσης.

Όλα είναι δυνατά με το Corian® Dupont™

Χάρη στην ανώτερη αισθητική, την εξαιρετική ευελιξία σχεδιασμού και την αξιοπιστία τους, η σειρά κτιριακών προσόψεων Corian® Exteriors περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα εξωτερικών επενδύσεων και επιλογών στήριξης για οικιστικά και εμπορικά κτίρια, αποτελώντας μια ελκυστική επιλογή για τους επαγγελματίες σχεδιασμού. Τα μεγάλων διαστάσεων 2D panels 12 χιλιοστών σε μοναδικά χρώματα «ντύνουν» τα κτίρια με στυλ, δημιουργώντας εντυπωσιακά αποτελέσματα ιδιαίτερης αισθητικής, καλύπτοντας ακόμα και τις πιο υψηλές απαιτήσεις των επαγγελματιών σχεδιασμού και μελέτης τέτοιων έργων.

Τοποθετώντας τα πάνελ Corian®

Οι ομογενείς ακρυλικές επιφάνειες Corian® για την τοποθέτησή τους απαιτούν έναν ειδικό «σκελετό» στήριξης, ο οποίος εφαρμόζεται στον εξωτερικό τοίχο του κτιρίου. Η υποδομή που χρησιμοποιείται ως σύστημα στήριξης για την εφαρμογή των πάνελ είναι ένα πλέγμα αλουμινίου που αποτελείται από κατακόρυφους σχηματισμούς (L ή Τ Profile) οι οποίοι ενώνονται μεταξύ τους με ειδικούς, μη ορατούς μεταλλικούς σφιγκτήρες, για να επιτρέπουν τη θερμική συστολή και διαστολή των πάνελ. H τοποθέτηση του σκελετού στήριξης και των ακρυλικών πάνελ Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Corian® πρέπει να γίνει από εξειδικευμένη-πιστοποιημένη τεχνική εταιρεία.

Χαρακτηριστικά που γοητεύουν

Aρχιτέκτονες και designers μπορούν να εκφράσουν τα σχεδιαστικά μοτίβα που επιθυμούν εκμεταλλευόμενοι το πλήθος των ειδικών χαρακτηριστικών των Corian® Exteriors: - Ευρεία γκάμα χρωματικών επιλογών. Φωτοδιαπερατά panels. Δυνατότητα Backlit Panels. - Χάρη στη δυνατότητα θερμοδιαμόρφωσης είναι εφικτοί 3D & καμπυλωτοί σχηματισμοί. - Δυνατότητα επιλογής μεγάλης διάστασης panels προσόψεων. Μεγαλύτερη σχεδιαστική ευελιξία. -Μεγάλη διάρκεια ζωής. Επισκευασιμότητα. Εύκολη συντήρηση με χαμηλό κόστος. Μη πορώδες/απορροφητικό υλικό. UV resistant & stability (3ΔΕ – 4ΔΕ ). 10ετής εγγύηση. Χαμηλή εκπομπή αερίων. Μη τοξικό. Μη αλλεργιογόνο. - Πιστοποιήσεις EU ETA, CE Performance Declaration, FR Euroclass B-s1, d0.

Με την τεχνογνωσία της Fine Materials

Η Fine Materials Premium Collections, μέλος της DECOEXPER SA, είναι o επίσημος διανομέας του υλικού Corian® στην Ελλάδα από το 2014 και στόχος της είναι η παροχή σύγχρονων λύσεων στον κόσμο των υλικών επένδυσης (SOLID, CERAMIC, QUARTZ).

Τ: 2104225157 E: sales@finematerials.eu www.finematerials.eu 11

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

προφυλάξουμε τον πλανήτη μας. Υλικά που θα υποστηρίζουν την βιωσιμότητα των κτιρίων».

Ιδιαιτερότητες στον σχεδιασμό

Όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι προδιαγραφές που πρέπει να έχουν οι προσόψεις των βιομηχανικών και δημοσίων κτιρίων, λόγω της ιδιαιτερότητας της χρήσης τους, είναι εξαιρετικά υψηλότερες. Τα επαγγελματικά κτίρια δέχονται καθημερινά μεγαλύτερες φθορές και επομένως είναι μείζονος σημασίας η εξεύρεση αρχιτεκτονικών λύσεων, με στόχο την μείωση των συγκεκριμένων καταπονήσεων. «Όταν ο αρχιτέκτονας καλείται να σχεδιάσει ένα δημόσιο ή βιομηχανικό κτίριο, καλείται αυτομάτως να υπηρετήσει ένα όραμα ερχόμενος αντιμέτωπος με μία σειρά από προκλήσεις. Τα κτίρια τέτοιων χρήσεων οφείλουν να έχουν μακρά διάρκεια ζωής με γνώμονα την αειφορία. Συνεπώς κάθε στοιχείο της σύνθεσής τους, -συμπεριλαμβανομένων των υλικών των όψεών τους- πρέπει αφενός να διέπεται από υψηλή αισθητική, αφετέρου να είναι ανθεκτικό βάσει της χρήσης για την οποία προορίζεται, να μην αλλοιώνεται από τις καιρικές συνθήκες και να αξιοποιεί τις πηγές φυσικής ενέργειας, με στόχο την επέκταση του προσδόκιμου ζωής του κτιρίου, την ελαχιστοποίηση του κόστους λειτουργίας του και φυσικά, την ει δυνατόν, εκμηδένιση του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος», αναφέρει η Ι. Κουλούρη. Η μεγαλύτερη πρόκληση κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των επαγγελματικών κτιρίων, έγκειται στις αρχές τις βιωσιμότητας, εξηγεί ο Ν. Σιαπκαράς: «Στην εποχή μας η βιώσιμη (αειφόρος) ανάπτυξη, η ανάγκη για εξοικονόμηση ενέργειας και τα κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας, ορίζουν τις κλιματικές συνθήκες σε βασική παράμετρο σχεδιασμού. 12

Συνεπώς, οι όψεις του κτιρίου, η επιδερμίδα του, αποκτούν ιδιαίτερα κομβικό ρόλο, καθώς πλέον καλούνται να υφάνουν ένα προστατευτικό μανδύα, που θα προστατεύει τους εσωτερικούς χώρους, θα ανταποκρίνεται σε ακραίες καιρικές συνθήκες, θα προσαρμόζεται και θα μεταλλάσσεται και θα προσδίδει χαρακτήρα, υφή και χρώμα στο κτίριο. Από τη στιγμή που το κλίμα μεταβάλλεται μέσα στο χρόνο, πρέπει και οι όψεις του κτιρίου να ανταποκρίνονται στις συνεχείς κλιματικές μεταβολές. Η επιλογή επομένως των κατάλληλων ευφυών βιώσιμων υλικών για τις όψεις των κτιρίων, είναι ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά εργαλεία, που επιτρέπει να παραχθούν κτίρια, τα οποία ελαχιστοποιούν τη συνολική επιβάρυνση στο φυσικό και τεχνητό περιβάλλον, κτίρια που προστατεύουν την υγεία των χρηστών και παρέχουν βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης και παραγωγικότητας, ενώ ταυτόχρονα περιορίζουν την ρύπανση, τα απορρίμματα και την περιβαλλοντική υποβάθμιση». Ο Ν. Βαϊλάκης επισημαίνει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται κατά τη κατασκευή προσόψεων στα δημόσια κτίρια : «Ειδικά για τα δημόσια κτήρια, υπάρχει η ιδιαιτερότητα ενός δύσκαμπτου μηχανισμού συντήρησης, με αποτέλεσμα τα κτίρια να συντηρούνται ελάχιστα με το πέρασμα του χρόνου. Θα πρέπει λοιπόν ο μελετητής να το λάβει αυτό υπόψη του, ώστε να προτείνει υλικά που διατηρούνται για πολύ χρόνο ή συντηρούνται εύκολα. Υλικά τέτοια θα μπορούσε να είναι αυτά με φυσική υφή, που με το πέρασμα του χρόνου παίρνουν μια ωραία «πατίνα» ή υλικά, που με ένα απλό φρεσκάρισμα, δείχνουν σαν καινούρια. Μια πρόκληση είναι η χρήση καινοτόμων υλικών, όπως συνθετικά πάνελ, που όμως θα επιτυγχάνουν μια υψηλή αντοχή στο χρόνο». ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Μ Π Ε Ι Τ Ε Σ Τ Ο Ν ΚΟ Σ Μ Ο Τ ΟΥ

Το μηνιαίο περιοδικό Architect της Boussias είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου της Αρχιτεκτονικής.

Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Architect. ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΓΙΑ 2 ΜΗΝΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΑ

Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Βίκυ Θεοδωρίδου Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 101), E: vtheodoridou@boussias.com

OPINION

ΤΟΥ ΚΏΣΤΑ ΚΑΡΑΔΉΜΑ

Ο ρόλος της επιλογής των κατάλληλων υλικών προσόψεων για το σχεδιασμό σύγχρονων και ασφαλών δημόσιων κτιρίων Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πρόσοψης των δημόσιων κτιρίων και οι παράμετροι κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό τους.

Πολυπλοκότητα στο σχεδιασμό

αρχιτεκτονική σύνθεση, η μελέτη και η επιλογή των υλικών είναι μια πολυδιάστατη και σύνθετη διαδικασία, που ξεκινάει από την αναζήτηση και την συγκρότηση της αρχικής ιδέας του έργου και ολοκληρώνεται, όταν πια το κτίριο κατοικηθεί, με όποια λειτουργία και αν καλείται να εξυπηρετήσει. Η πρώτη αυτή φάση, με την οποία ολοκληρώνεται η ιδέα για τη δημιουργία του κτιρίου είναι μια ιδιαίτερα αργή διαδικασία, που είναι όμως καταλυτική για την αρχιτεκτονική ποιότητα του. Αντίστοιχα σύνθετες, πολυδιάστατες και χρονοβόρες είναι όλες οι διαδικασίες, που ακολουθούν από την ολοκλήρωση των μελετών, την επιλογή των υλικών, μέχρι και την υλοποίηση ενός κτιρίου. Όσο πιο απλό είναι το κτίριο, οι λειτουργικές απαιτήσεις του και το λεξιλόγιο της κατασκευής του, τόσο αναλογικά απλές ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

είναι όλες οι σχετικές διαδικασίες των αποφάσεων για την σύνθεση, τη μελέτη και την υλοποίηση του. Στα δημόσια όμως κτίρια σύνθετων λειτουργιών, τα δεδομένα αλλάζουν. Οι διαδικασίες γίνονται ιδιαίτερα πολύπλοκες και απαιτητικές, δεδομένης της συνθετότητας τους. Αντίστοιχα πολυπαραμετρικές είναι και οι επιλογές της δομής και των υλικών τους. Το σημαντικό στην κατανόηση αυτών των διεργασιών είναι, ότι η αναφορά πρέπει να γίνεται σε ένα ενιαίο σύνολο, το οποίο σχεδιάζεται, συγκροτείται και κατασκευάζεται με ένα ομοιογενές λεξιλόγιο ως ένα όλο, χωρίς τα επιμέρους στοιχεία και οι επιλογές να μπορούν ή να πρέπει να αντιμετωπίζονται απομονωμένα, αλλά να είναι αλληλοσυμπληρούμενα σε ενιαίο ύφος, ώστε να ενισχύουν την αρχιτεκτονική ταυτότητα του έργου.

Χαρακτηριστικά εξωτερικού κελύφους

Τα υλικά τόσο του εξωτερικού κελύφους, όσο και του εσωτερικού χώρου, καλούνται να εξυπηρετήσουν και να ολοκληρώσουν αυτόν τον ενιαίο χαρακτήρα του αρχιτεκτονήματος. Υπάρχουν τα γενικά χαρακτηριστικά, που οφείλουν να έχουν όλα τα υλικά, ανεξαρτήτως θέσεως, τα υλικά όμως του εξωτερικού κελύφους και δη των προσόψεων, έχουν όμως κάποιες ιδιαίτερες απαιτήσεις, τις οποίες πρέπει να ικανοποιούν ανάλογα με την θέση τους και την σημασία τους στην δομή του κτιρίου. Τα κύρια αυτά χαρακτηριστικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής: ⊲ Δημιουργία εξωτερικού κελύφους με ακαμψία συμβατή, αντίστοιχη με αυτή του φέροντος οργανισμού του κτιρίου, ώστε το εξωτερικό κέλυφος να είναι ασφαλές και με αντοχή. Το εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου και ειδικά το κέλυφος ενός δημοσίου κτιρίου μεγάλης κλίμακας, πρέπει να έχει την απαιτουμένη στατική και δυναμική επάρκεια, ειδικά στις εκτός επιπέδου φορτίσεις και σε άλλες καταπονήσεις, όπως π.χ. ανεμοπίεση. Η επάρκεια αυτή πρέπει να είναι συμβατή με τον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ώστε να αποτελεί ένα σύστημα που λειτούργει ομοιόμορφα. Ειδικά σε κτίρια με φέροντα οργανισμό από ξύλο η μέταλλο, το σύστημα του εξωτερικού κελύφους πρέπει να σχεδιάζεται με το αντίστοιχο συνθετικό και κατασκευαστικό λεξιλόγιο με το υπόλοιπο κτίριο. Ο προσδιορισμός και η αναζήτηση του λεξιλογίου αυτού αποτελεί ένα ουσιαστικό ζήτημα, κατά κύριο λόγο συνθετικό και όχι μόνο κατασκευαστικό ή υπολογιστικό. ⊲ Θωράκιση του κτιρίου και δημιουργία εσωτερικών συνθηκών υγιεινής με αποδεκτή φυσιολογία. Το εξωτερικό κέλυφος του κτιρίου αποτελεί το όριο μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού περιβάλλοντος του κτιρίου, είναι δηλαδή το φίλτρο το οποίο καθορίζει, βοηθάει η υποβαθμίζει τις εσωτερικές συνθήκες που επικρατούν στο κτίριο. Αποτελεί έτσι – μαζί με το ανώτερο πάτωμα - ένα από τα κυρίαρχα στοιχεία που οριοθετούν την θερμική και περιβαλλοντική γενικότερα συμπεριφορά του κτιρίου και κατά συνέπεια και την βιωσιμότητα του.

⊲ Εξασφάλιση διαπνοής του εσωτερικού του κτιρίου μέσω του εξωτερικού περιβλήματος. Η διαπνοή των όψεων και του εξωτερικού κελύφους του κτιρίου με την χρήση κατάλληλων υλικών, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα υγροποίησης υδρατμών στο εσωτερικό των στοιχείων ή και ακόμα μέσα στην μάζα τους, είναι μια ακόμα επιταγή για τον σχεδιασμό των όψεων και την κατά αναλόγια επιλογή των υλικών, που τις συγκροτούν. Η απαίτηση που υπήρχε στο παρελθόν για τον σχεδιασμό και την συγκρότηση όψεων κτιρίων, που απομονώνουν τελείως το εσωτερικό του κτιρίου από το εξωτερικό περιβάλλον, δημιουργώντας πλήρως ελεγχόμενες συνθήκες περιβάλλοντος, έχει πλέον ανατραπεί. Αυτό αποτελεί μια γενικότερη επιταγή για όλες τις κατηγορίες κτιρίων, που πρέπει όμως να εφαρμόζεται στα δημόσια κτίρια, δεδομένης της πιο εντατικής και παράλληλης χρήσης τους από μεγαλύτερο πληθυσμό.

Παράμετροι σχεδιασμού προσόψεων

Ένα από τα ουσιαστικά στοιχεία του σχεδιασμού των όψεων, αποτελεί η ανταπόκριση στις συνθήκες της περιοχής και του ευρύτερου περιβάλλοντος. Είναι πλέον σαφές, ότι οι διαφορετικές όψεις ενός κτιρίου, έχουν άλλες ανάγκες προστασίας και πρέπει να σχεδιάζονται με διαφορετικό τρόπο, όσον αφορά τον ηλιασμό και την ηλιοπροστασία, την θερμική προστασία και την προστασία από την υγρασία, κυρίως την διεισδύουσα. Το κλίμα ή και ακόμα το μικροκλίμα της περιοχής, στην οποία κατασκευάζεται το κτίριο, προς το οποίο οφείλει να προσαρμόζεται το εξωτερικό κέλυφος και τα υλικά του, έχει καταλυτική σημασία σε όλες τις περιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, προκύπτει ένα ευρύτερο «κλιματικό» συνθετικό και κατασκευαστικό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο, αντίστοιχης προσαρμογής και ανάδειξης, τόσο των επιμέρους στοιχείων που συγκροτούν τις όψεις, όσο και της σύνθεσης τους ως ένα συνολικό σύστημα. Τέλος μια καθοριστική παράμερος σχεδιασμού των όψεων, αποτελεί η αντοχή τους στη γήρανση, καθώς και η αντοχή και η ανταπόκριση τους σε μηχανικές και χημικές καταπονήσεις. Είναι σαφές, ότι το κτίριο και ειδικά το δημόσιο, πρέπει να σχεδιάζεται, ώστε να έχει άρτια συμπεριφορά και ανταπόκριση σε ένα αρκετά μεγάλο βάθος χρόνου, όπου έχοντας την κατάλληλη συντήρηση και φροντίδα των υλικών και των συστημάτων του, να μπορεί να ανταπεξέρχεται χωρίς εμφανή γήρανση. Εκτός όμως από τον ανθρώπινο και τον μηχανικό παράγοντα, μεγάλη σημασία έχουν οι συνθήκες του περιβάλλοντος. Μια επιθετική ατμόσφαιρα με αυξημένα επίπεδα ρύπων και η γειτνίαση με το υγρό στοιχείο και την θάλασσα, επιταχύνει την σχετική γήρανση, δημιουργώντας συνθήκες ακόμα και αποσάθρωσης των όψεων και του κτιρίου γενικότερα. Η περιληπτική αυτή αναφορά όλων αυτών των στοιχείων, καταδεικνύει την πολυδιάστατη, πολυπαραμετρική και σύνθετη διαδικασία του σχεδιασμού και των επιλογών του.

Η λειτουργικότητα και το περιβάλλον καθορίζουν την επιλογή των υλικών πρόσοψης

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

*Ο Κώστας Καραδήμας είναι αρχιτέκτων καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 15

COVER STORY

PILA Studio: Ξυπνώντας τον «κοιμώμενο γίγαντα» του Πειραιά Πώς αν αλλάξει η «αμήχανη αντιμετώπιση» των παλαιών κτιρίων μπορούν να προκύψουν νέα κτίρια με ιδιαίτερο χαρακτήρα ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ – ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΛΉΔΑ ΔΕΛΗΓΙΆΝΝΗ 16

Ο Ηλίας Παπαγεωργίου και η Χριστίνα Παπαλεξανδρή

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

αραφράζοντας τη γνωστή ρήση περί προσωπικής αντίληψης για τη χρησιμότητα, δηλαδή κάτι που για κάποιον είναι σκουπίδι για τον άλλον είναι θησαυρός και τ’ ανάπαλιν, μου ήρθαν στο μυαλό συζητήσεις και συνεντεύξεις για αρχιτεκτονικά θέματα. Στις 12 Οκτωβρίου, η ομάδα του PILA Studio παρουσίασε στο ΒΙΜ Conference το πρότζεκτ ανάπλασης του εμβληματικότερου κτιρίου του μείζονος των ελληνικών λιμανιών: τον Πύργο του Πειραιά. Το άλλοτε τσιμεντένιο «κουφάρι» ή ο «κοιμώμενος γίγαντας», όπως το ονομάζει η ομάδα όταν μιλά για αυτό, θα «αφυπνιστεί», μέσα από ένα πλήρες σχέδιο ανάπλασης, που ισορροπεί ανάμεσα στην ιστορικότητα του Πύργου και το ζωηρό «παρών» που θέλουν να δώσει το κτίριο, αξιοποιώντας μια σειρά καινοτόμων τεχνολογιών και σχεδιαστικών παρεμβάσεων. Μερικά… χιλιόμετρα παραπέρα στον πλανήτη, στη Γαλλία, ένα πρώην εργοστάσιο γυαλιού γίνεται ένα από τα πλέον ακτινοβόλα destinations της χώρας, το Site Verrier. Ένα εγκαταλελειμμένο συγκρότημα βιομηχανικών κτιρίων που δίνει νέες προοπτικές χρήσεων και εμπειρίας στους επισκέπτες του στο οποίο ο Ηλίας Παπαγεωργίου δούλεψε αρχικά από τη Νέα Υόρκη και εν συνεχεία από την Αθήνα. Και να, λοιπόν, πως ένα απόθεμα κτιρίων και υποδομών, αντί να «σαπίζουν», μπορούν να δώσουν νέους χώρους. Και χώρο… στους κατοίκους και τους επισκέπτες αυτής της πόλης και αυτής της χώρας.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

«Λείπουν περισσότερο οι υποδομές, παρά τα κτίρια», σχολιάζει ο Ηλίας Παπαγεωργίου, εκ των επικεφαλής του PILA Studio. «Θεωρούμε ότι υπάρχει αρκετό κτιριακό απόθεμα, αρκετά διαφορετικών τύπων κτιρίων και τυπολογιών», συμφωνεί και η Χριστίνα Παπαλεξανδρή, με την επισήμανση και των δυο ότι «στις ήδη υπάρχουσες κτιριακές υποδομές υπάρχουν αρκετά περιθώρια για καλύτερη εκμετάλλευση». Ενδεικτικά αναφέρουν τις αναβαθμίσεις σε κτίρια γραφείων αλλά και την αύξηση των χώρων αυτών, σε αριθμό και όγκο, για να υπηρετήσουν τις σύγχρονες απαιτήσεις της εργασιακής ζωής.

Η αποβιομηχανοποίηση, η αμηχανία και η αξιοποίηση του ιδιαίτερου χαρακτήρα των κτιρίων «Ιδιαίτερα με την αποβιομηχανοποίηση που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα πλήθος παλαιών κτιρίων, βιομηχανιών και βιοτεχνιών, που είναι και αρκετά μέσα στα κέντρα της Αθήνας και των άλλων πόλεων. Και, μέχρι στιγμής, είναι λίγο αμήχανη η αντιμετώπιση αυτών των κτιρίων. Είναι μια ευκαιρία γιατί πολλά από αυτά τα κτίρια παρέχουν πάρα πολύ ωραίους χώρους, πολύ ευρύχωρους, μεγάλους, ψηλοτάβανους, με άπλετο φυσικό φως. Θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν είτε για χώρους γραφείων είτε για χώρους τέχνης και πολιτισμού.

COVER STORY

Μερικά data για τον Πύργο του Πειραιά

Ολοκληρώθηκε η κατασκευή το 1975 Δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ το εσωτερικό πλην των τριών πρώτων ορόφων Ύψος: 84 μέτρα Το δεύτερο ψηλότερο κτίριο στην Ελλάδα μετά τον Πύργο των Αθηνών Αρχικά σχέδια: Ιωάννης Βικέλας, Δημοσθένης Μολφέσης, Αλέξανδρος Λοΐζος

Το στάνταρ που γίνεται είναι να χρησιμοποιούνται για εστίαση ή ξενοδοχεία. Αλλά θεωρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο εκμετάλλευσης αυτών των κτιρίων. Ακόμη και κατοικίες, γιατί κάποια από αυτά τα κτίρια είναι και πολυώροφα. Προφανώς χρειάζονται κάποιες στατικές ενισχύσεις ή επικαιροποίηση των κτιρίων αυτών, ως προς τη λειτουργικότητά τους και την ενεργειακή τους επίδοση, κάποια ενεργειακή αναβάθμιση. Αλλά πολλές φορές είναι τόσο όσο, γιατί αρκετές φορές αυτά τα κτίρια έχουν έναν πολύ ωραίο χαρακτήρα και μπορεί με κάποιες παρεμβάσεις να υποδεχτούν νέες χρήσεις και να αποκτήσουν νέα ζωή.»

Ταράτσες: Αν το απέραντο τοπίο μπετόν γινόταν ένα νέο… επίπεδο ελεύθερων χώρων Μιλήσαμε λίγο για την Αθήνα, τους απροσπέλαστους από πεζούς, παιδικά καροτσάκια, ακόμη περισσότερο άτομα με κινητικά προβλήματα δρόμους της αλλά και το γκρίζο τοπίο από μπετόν, όταν κοιτάς από ψηλά. Ο Ηλίας και η Χριστίνα μίλησαν για τις ταράτσες. Αναπόφευκτα - ακούγοντας τους – τις βλέπει κανείς στο εξής με άλλο μάτι. «Υπάρχει ένα απέραντο τοπίο από ταράτσες στην Αθήνα, τα δώματα, τα οποία είναι μια ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για να δημιουργηθεί ένα νέο είδος ελεύθε18

ρου χώρου για τους χρήστες των κτιρίων και τους κατοίκους».

Περιδιαβαίνοντας ανάμεσα στα κτίρια Κατεβαίνοντας όμως από τις ταράτσες στους δρόμους, οι επικεφαλής του PILA μοιράστηκαν μαζί μας το ενδιαφέρον τους να «ασχοληθούμε πιο επιτακτικά είναι το θέμα του δημόσιου χώρου, το ενδιάμεσο των κτιρίων. Το οποίο θεωρούμε ότι πάσχει αρκετά στις ελληνικές πόλεις.» Και βέβαια, δεν μιλήσαμε για έργα κλίμακας ενός νέου Μεγάλου Περίπατου αλλά για απλές παρεμβάσεις που μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινότητα και να προάγουν την ευζωΐα των κατοίκων. «Σε πολλές γειτονιές μπορεί να σκεφτεί κανείς το προφίλ του δρόμου, τα πεζοδρόμια, τον αστικό εξοπλισμό. Ένα σύστημα με το οποίο θα μπορούσαν αυτά τα στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα για την πόλη να αναδιοργανωθούν με έναν τρόπο που θα μπορούσε πραγματικά να βελτιώσει τη ζωή μας μέσα στον αστικό ιστό».

Ο Πύργος του Πειραιά το 2023 και τα επόμενα βήματα Βεβαίως ο Πύργος του Πειραιά επανερχόταν σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας. Λογικός ο ενθουσιασμός επ’ αυτού. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι εργασίες στο κτίριο, αποξηλώνεται η υπάρχουσα όψη, προχωρούν οι στατικές ενισχύσεις στο εσωτερικό. Μέσα στο 2023 αναμένεται η ολοκλήρωση του έργου. Κάποιες κατοικίες στην πόλη της Αθήνας είναι επίσης από τα πρότζεκτ του PILA Studio που θα δούμε να ολοκληρώνονται το προσεχές διάστημα. Μια συνεργασία με μεγάλους developers και αρχιτέκτονες στο Παρίσι για το ΜΚΝΟ, ένα έργο αστικής ανάπλασης, ένα έργο μεικτών χρήσεων με κατοικίες, γραφεία, ξενοδοχεία και χώρους εστίασης, στο οποίο η ομάδα της… οδού Λεπενιώτου κάνει το masterplan. Η πανδημία έριξε λίγο τους ρυθμούς στο συγκεκριμένο έργο, που όμως έχει κάνει δυναμικό resume. Τέλος, ετοιμάζεται μια αρχιτεκτονική έκθεση του γραφείου, σε συνεργασία με την Design Ambassador.

πό τον 19ο, όπου τα ξακουστά προϊόντα φυσητού γυαλιού που παρήγε έφταναν σε όλη την Ευρώπη, στο εμβληματικό τοπόσημο του 21ου αιώνα: το πρώην εργοστάσιο γυαλιού στο Meisenthal της Γαλλίας έγινε ένα υπερτοπικό κέντρο πολιτισμού, έκτασης 7.000 τ.μ. (εσωτερικοί χώροι), το Site Verrier. Η βιομηχανική μονάδα ήταν εγκαταλελειμμένη από τη δεκαετία του ’70 και το 2014, το Γαλλικό Δημόσιο προκήρυξε διαγωνισμό για την ανάπλασή του. Η αρχιτεκτονική πρόταση του SO-IL, με έδρα τη Νέα Υόρκη, κέρδισε στο διαγωνισμό. Διευθυντής του έργου ήταν ο εκ των ιδρυτών του SO-IL, Ηλίας Παπαγεωργίου, που τα τελευταία δύο χρόνια παρακολούθησε την ολοκλήρωση της κατασκευής από την Αθήνα. Το κέντρο σχεδιάστηκε ώστε να φιλοξενεί ένα ευέλικτο πολιτιστικό πρόγραμμα. Περιλαμβάνει:

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Site Verrier: Το εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο γυαλιού που έγινε υπερτοπικό κέντρο πολιτισμού με εντολέα το Γαλλικό Δημόσιο Credits για τη φωτογραφία: CloudyProd

⊲ Μουσείο για την ανάδειξη της ιστορίας του γυαλιού. ⊲ Εκθεσιακούς χώρους για εικαστικές εκθέσεις. ⊲ Βlack box θέατρο δυναμικότητας 300 θέσεων. Ιδιαίτερο στοιχείο του θεάτρου είναι η ευέλικτη διαμόρφωση του χώρου που μπορεί να το μετατρέψει συναυλιακό χώρο που μπορεί να φιλοξενήσει έως και 3.000 άτομα. ⊲ Σύγχρονα εργαστήρια γυαλιού για την εκμάθηση της τέχνης του φυσητού γυαλιού. ⊲ Γραφεία. ⊲ Χώρους εστίασης. ⊲ Εμπορικά καταστήματα. Σχεδιαστικά η προσέγγιση υπηρετεί έναν διττό ρόλο: την ανάδειξη του μοναδικού χαρακτήρα των παλιών βιομηχανικών κτιρίων και παράλληλα τη δημιουργία μιας σύγχρονης και ισχυρής ταυτότητας. Ο περιβάλλων χώρος έχει διαμορφωθεί ώστε να συνδέει όλα τα κτίρια του

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

συγκροτήματος. Η εύκαμπτη πλάκα από μπετόν, ένας κυματοειδής σχηματισμός που ενοποιεί κτίρια, τα οποία έχουν κατασκευαστεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους για διαφορετικές χρήσεις και είναι κτισμένα σε διαφορετικά επίπεδα. «Είναι ένα ιδιαίτερο βιομηχανικό συγκρότημα το οποίο αποτελούνταν από διάφορα κτίρια, τα οποία είχαν κτιστεί σε διαφορετικές περιόδους και για διαφορετικές χρήσεις. Άρα υπήρξε ανάγκη να δώσουμε μια συνοχή στο όλο site. Στόχος ήταν να αναδείξουμε τις ιδιαίτερες ιστορικές ταυτότητες αυτών των διαφορετικών ιστορικών και βιομηχανικών κτιρίων αλλά ταυτόχρονα να τους δώσουμε και μια ιδιαίτερη, σύγχρονη ταυτότητα. Αυτή η εύκαμπτη πλάκα από μπετόν παίζει ακριβώς αυτό το ρόλο: συνδέει αυτά τα διαφορετικά κτίρια και μάλιστα τα συνδέει και λειτουργικά, γιατί πολλά από αυτά βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα. Άρα τους δίνει έναν ενιαίο

τρόπο πρόσβασης και ανάγνωσης και τα αναδεικνύει. Παράλληλα, δημιουργεί την υποδομή κάτω από μια έξαρση που κάνει – σαν λόφο – η οποία είναι αναγκαία για τη λειτουργία του πολιτιστικού κέντρου. Ξεκινά από το χώρο της εισόδου όπου λειτουργεί ένα κατάστημα και ένα εστιατόριο, εκεί δηλαδή που ξεκινά κανείς την εμπειρία του σε αυτό το πολιτιστικό κέντρο» μας εξηγεί ο Ηλίας Παπαγεωργίου.

Θέρμανση από την ενέργεια του γυαλιού για χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα Καινοτόμες λύσεις αξιοποιήθηκαν προκειμένου το Site Verrier να μην επιβαρύνει το περιβάλλον. Ενδεικτικά: η ανακύκλωση της θερμότητας η οποία εκλύεται κατά τη παραγωγή του φυσητού γυαλιού για τις ανάγκες θέρμανσης του συγκροτήματος.

INTERVIEW

Π. Τουλιάτος: Τεράστιες οι δυνατότητες του ξύλου Η υπεροχή του έναντι άλλων δομικών υλικών στην πυρκαγιά Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της, έλεγε ο Βίκτωρ Ουγκό. Όταν ο καθηγητής Παναγιώτης Τουλιάτος είδε το ξύλο ως το δομικό υλικό με τις τεράστιες δυνατότητες, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε περί «ιδέας». Σήμερα, με τα έργα-ορόσημα να αξιοποιούν το ξύλο ως το βασικό υλικό, μάλλον μπορούμε να μιλήσουμε για το πλήρωμα του χρόνου για την «ιδέα» αυτή… ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΗΔΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Σε μια εποχή που το μεγάλο αιτούμενο (και απαιτούμενο ενίοτε) είναι το – κατά τον διεθνή όρο – sustainability, ποιες νέες προοπτικές βλέπετε στην εφαρμογή του ξύλου στα αρχιτεκτονικά αλλά και κατασκευαστικά έργα; Το ξύλο και, κατ΄ επέκταση, η ξύλινη κατασκευή έχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες απόδοσης σε αντοχές, ανθεκτικότητα στον χρόνο, αντισεισμική, βιοκλιματική και ενεργειακή συμπεριφορά, ταχύτητα κατασκευής και αισθητική απ΄ ό,τι το συμβατικό σύστημα οπλισμένου σκυροδέματος. Η μελέτη, όμως, και η κατασκευή μιας ξύλινης δομής δεν είναι τόσο απλή όσο της συμβατικής κατασκευής εάν κάποιος δεν είναι γνώστης των ιδιαιτεροτήτων αυτής και, κυρίως, αυτών που αφορούν την παθολογία της. Προσομοιάζει περισσότερο στη μελέτη μιας φέρουσας χαλύβδινης κατασκευής, αλλά και με αυτήν έχει αρκετές διαφορές. Στον συνθέτη και μελετητή συνηθισμένο στη χρήση της «Συμβατικής Κατασκευής», δηλαδή κατασκευής με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα, η ξαφνική ενασχόληση με τη μεταλλική, και ιδιαίτερα την ξύλινη κατασκευή, φαντάζει, και είναι, πολύ πιο πολύπλοκη και περίπλοκη. Η Συμβατική Κατασκευή με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα ως απόλυτα τυποποιημένο, σχεδιαστικά και υπολογιστικά, πλαισιωτό ισοστατικό σύστημα φέροντος οργανισμού, συνηθέστατα εξαντλούμενο με τη σύνθεση και συνεργασία υποστυλωμάτων, τοιχίων, δοκών και πλακών απασχολεί σε μικρό ποσοστό την ευρηματική-συνθετική προσπάθεια του Συνθέτη - Δημιουργού, ιδιαίτερα κατά τα στάδια των αρχικών μελετών, όπως η προμελέτη. Το γεγονός αυτό έχει τόσο πολύ καθιερωθεί, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ώστε ακόμα και επίσημοι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί συχνά δεν απαιτούν σοβαρή, ισότιμη εμπλοκή του πολιτικού μηχανικού κατά το στάδιο αυτό. Έτσι, κτίρια ολοκληρώνονται σαν λειτουργική, μορφολογική, αισθητική και ενταξιακή πρόταση χωρίς ιδιαίτερη ενασχόληση με την επιλογή και μόρφωση του Συστήματος Φέροντος Οργανισμού, των Φορέων που αυτός θα περιέχει, τη δομή και σύνθεση του Εξωτερικού Περιβλήματος και των Εσωτερικών Χωρισμάτων και, κυρίως, χωρίς τη σύνταξη των κρισίμων Λεπτομερειών Συνδεσμολογίας, Επικαλύψεων και Μονώσεων. Από άποψη ανθεκτικότητας, δηλαδή αντοχής στον χρόνο, το ξύλο ουσιαστικά είναι ασυναγώνιστο ως υλικό. Σαν φυσικό υλικό η ξυλεία με μεγάλη ανθεκτικότητα, με πλήρη ουδετερότητα στα οξέα, χωρίς επηρεασμό από τη ραδιενεργό ακτινοβολία, στα χέρια του ανθρώπου, και από δική του απροσεξία φθείρεται γρήγορα. Γιατί, εκτός από τα ίδια τα μακρόβια δένδρα, πολλές ξύλινες κατασκευές επιβιώνουν σε καλή και λειτουργήσιμη κατάσταση μετά από εκατοντάδες και χιλιάδες χρόνια. Τέτοιο παράδειγμα είναι τα ξύλινα έπιπλα του τάφου του Φαραώ Τουταγχάμων, (1323 π.Χ.- Λούβρο - Βρετανικό Μουσείο), τα ξύλινα εμπόλια και οι αντίστοιχοι πόλοι των κιόνων του Παρθενώνα, 2500 ετών σε άριστη κατάσταση (Μουσείο Ακρόπολης), η στέγη της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, επίσης, σε άριστη κατάσταση (527 – 565 μ. Χ.), οι πολυάριθμες ξύλινες κατασκευές πατωμάτων, στεγάσεων, ορόφων κτιρίων, εκατοντάδων ετών σε άγριες περιβαλλοντικές συνθήκες κ.λπ.

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Περιβαλλοντικά οφέλη. Υψηλό αισθητικό αποτέλεσμα. Αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα του ξύλου τα προαναφερθέντα. Πλην αυτών, όμως, ποιες άλλες ιδιότητές του το κάνουν «ανταγωνιστική» επιλογή έναντι πιο συμβατικών υλικών; Στο ξύλο η απαιτούμενη, για την προμήθεια του υλικού και την επεξεργασία του, ενέργεια είναι η ελαχίστη, συγκρινόμενη με εκείνη που απαιτείται για: ⊲ το τσιμέντο, ⊲ τον χάλυβα και κυρίως ⊲ το αλουμίνιο. Αντίστοιχα μικρότεροι είναι και οι ρύποι που απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. Το δένδρο και, κατ΄ επέκταση, η ξυλεία απορροφούν από την ατμόσφαιρα και αποθηκεύουν CO2, ιδίως κατά το στάδιο της ανάπτυξης, ενώ εμπλουτίζουν την ατμόσφαιρα με οξυγόνο. Το ξύλο έχει μόνον δύο, κύριους, τρόπους καταστροφής του, τα βιολογικά αίτια και τη φωτιά: Α. Η κυτταρίνη, το κύριο συστατικό του ξύλου είναι τροφή για έμβια όντα. Η κύρια βιολογική ανάλωση της ξυλείας γίνεται από τους ξυλοφάγους μύκητες. Τη διαδικασία αυτή την αποκαλούμε σήψη. Τα έντομα, όπως το σαράκι, ή ο ξυλοφάγος τερμίτης είναι μια άλλη βιολογική απειλή για την καταστροφή του ξύλου. Η ανθεκτικότητα του ξύλου, δηλαδή η αντοχή του στον χρόνο, μπορεί να φθάσει σε εντυπωσιακά νούμερα χιλιάδων ετών, εφόσον βέβαια δεν επιτρέψουμε να προσφερθεί το ξύλινο στοιχείο ως τροφή. Β. Επειδή το ξύλο καίγεται και κατ’ εξοχήν συντηρεί τη φωτιά, σε ορισμένους σχηματίζεται η εντύπωση ότι η ξύλινη κατασκευή είναι η πιο επικίνδυνη κατασκευή στην πυρκαγιά. Όμως, όπως είναι γνωστό, σε κατασκευές με εξαιρετικά θερμοαγώγιμο φέροντα οργανισμό, όπως οι μεταλλικές, εάν ο φέρων οργανισμός εκτεθεί σε θερμοκρασίες πυρκαγιάς σε ένα οποιοδήποτε σημείο του, η θερμότητα θα διαχυθεί, σε συντομότατο χρόνο, πρακτικώς σε όλη την έκτασή του, αναπτύσσοντας υψηλές θερμοκρασίες. Οπότε και αναλόγως των ιδιοτήτων του υλικού, ο φέρων οργανισμός θα υποστεί τις σχετικές επιπτώσεις πολύ γρήγορα και απότομα. Τουναντίον, στην ξύλινη κατασκευή η διάδοση της θερμότητας διαμέσου του υλικού είναι πρακτικώς αμελητέα. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέλος του φέροντος οργανισμού μπορεί να έχει προσβληθεί 21

INTERVIEW

από υψηλές θερμοκρασίες και να καίγεται σε κάποιο σημείο, χωρίς όμως να μεταδίδει τη θερμότητα σε όλη του τη μάζα. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι το ότι ακόμη και στις προσβαλλόμενες περιοχές το φαινόμενο περιορίζεται στην ελεύθερη επιφάνεια. Η θερμότητα προς στο εσωτερικό μεταδίδεται με βραδείς ρυθμούς και λίγα μόλις χιλιοστά εσωτερικότερα το ξύλο δεν αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες. Για ένα ευμέγεθες ξύλινο μέλος, σε ένα βάθος της τάξεως των 25-30 mm η επιρροή του φαινομένου της πυρκαγιάς μηδενίζεται και η θερμοκρασία του ξύλου αντιστοιχεί σε κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (20˚C). Σε αντίθεση με τον χάλυβα, ο οποίος σε υψηλές θερμοκρασίες πλαστικοποιείται και χάνει και κάποιες μηχανικές ιδιότητες λόγω μόνιμων χημικών μεταβολών, στο ξύλο χημική επίδραση της θερμοκρασίας δεν υπάρχει και έτσι, κατά την καύση, ένα ικανό τμήμα της διατομής παραμένει απολύτως υγιές και ικανό να φέρει φορτία ακριβώς όπως και στις κανονικές συνθήκες. Η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα επιδρά επίσης και στον ρυθμό εξέλιξης του φαινομένου της καύσεως. Η απανθράκωση των ξύλινων μελών ικανών διαστάσεων (όπως τα φέροντα μέλη) εξελίσσεται με αξιοσημείωτα βραδείς ρυθμούς. Επιπλέον δε, η ταχύτητα της απανθρακώσεως είναι σταθερή στον χρόνο και κατά συνέπεια το βάθος απανθρακώσεως είναι σε κάθε στιγμή ανάλογο του χρόνου εκθέσεως στη φωτιά. Οι δύο αυτές ιδιότητες του ξύλου, το γεγονός δηλαδή ότι ακόμη και απανθρακωμένα εξωτερικώς τα μέλη μπορούν να φέρουν φορτία, καθώς και το ότι η εξέλιξη του φαινομένου είναι σταθερή με τον χρόνο, αποτελούν τους άξονες στους οποίους κινείται ο σχεδιασμός του φέροντος οργανισμού της ξύλινης κατασκευής στην περίπτωση της πυρκαγιάς. Κι αυτό, γιατί όχι μόνο μπορούν να εξασφαλίζονται οι απαιτήσεις φέρουσας ικανότητος του εκάστοτε μέλους, αλλά επιπλέον η σταθερή εξέλιξη του φαινομένου επιτρέπει τον ακριβή προσδιορισμό του χρόνου για τον οποίο οι απαιτήσεις αυτές πληρούνται. Γι’ αυτό η ξύλινη κατασκευή ήταν η πρώτη ιστορικά κατασκευή που ήταν δυνατόν να υπολογιστεί σε πυρκαγιά, γύρω στην αρχή του εικοστού αιώνα. Χωρίς αυτές τις αιτίες το ξύλο, είτε ζωντανό, σαν δένδρο, είτε σαν ξυλεία μπορεί να διατηρηθεί για χιλιάδες χρόνια. Αν έρθουμε στην ελληνική… επικράτεια, πώς ανταποκρίνεται το ξύλο στις ιδιαίτερες απαιτήσεις των κατασκευών; Ο συχνά πανύψηλος κορμός ενός δένδρου σε όλη του τη μακράς διάρκειας ζωή υφίσταται και, κατά κανόνα, αντιμετωπίζει επιτυχώς συνεχείς δυναμικές καταπονήσεις από τους ανέμους. Η σημαντική ελαστικότητα του ξύλου και η εξαιρετική του συμπεριφορά στις καμπτικές παραμορφώσεις συνηγορούν και στην εξαιρετική του συμπεριφορά στον σεισμό. Κατά τη διάρκεια μιας σεισμικής καταπόνησης, η οποιαδήποτε παραμόρφωση του κτιρίου προκαλείται από την αδρανειακή του συμπεριφορά. Η αδρανειακή, όμως, συμπεριφορά μιας υλικής κατασκευής είναι ευθέως ανάλογη της μάζας του. Ένα κυβικό ξύλου κυμαίνεται γύρω στα 500 με 600 κιλά έναντι των 2.400 κιλών ανά κυβικό του οπλισμένου σκυροδέματος και των 7.800 του χάλυβα. Επιπρόσθετα, λόγω υψηλών αντοχών και της δομής της, μια ξύλινη διατομή φέροντος στοιχείου από ξύλο είναι πολύ μικρότερη εκείνης της αντίστοιχης από οπλισμένο σκυρόδεμα. Για παράδειγμα, ένα υποστύλωμα ενός μονώροφου οικίσκου με διατομή στο ξύλινο 0,10Χ0,15Χ3,0 μέτρα, και 0,25Χ0,30Χ3,0 22

μέτρα στο οπλισμένου σκυροδέματος, θα μας δώσει αντίστοιχα βάρη των 24,75 κιλών στο ξύλινο και 540 κιλά στο εξ οπλισμένου σκυροδέματος. Εξάλλου γι΄ αυτό η ξύλινη κατασκευή, όπως και η χαλύβδινη ονομάζονται «ελαφρές κατασκευές». Πέραν, όμως, της θερμομονωτικής ιδιότητος του ξύλου έναντι του χάλυβα και του οπλισμένου σκυροδέματος, κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι κατατάσσεται, διαχρονικά και παγκόσμια, στην ομάδα των «φιλικών» στην ανθρώπινη αφή, καθώς και στο ανθρώπινο βλέμμα υλικών. Να αναφέρω, για άλλη μια φορά, τα λόγια που μου κληροδότησε να μεταδίδω ο αείμνηστος καθηγητής του ΕΜΠ, Κυπριανός Μπίρης: «Να θυμίζεις στους σπουδαστές σου ότι ο άνθρωπος το μωρό του και τον νεκρό του τα εμπιστεύεται στην αγκαλιά του ξύλου» . Θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε έναν δισταγμό, που πιθανόν αποτελεί μύθο, ωστόσο ακόμη παίζει ρόλο ίσως στις επιλογές των τελικών κυρίων των έργων: Πώς προστατεύονται οι ξύλινες κατασκευές σε περιπτώσεις πυρκαγιάς; Επειδή το ξύλο καίγεται και κατ’ εξοχήν συντηρεί τη φωτιά, σε ορισμένους σχηματίζεται η εντύπωση ότι η ξύλινη κατασκευή είναι η πιο επικίνδυνη κατασκευή στην πυρκαγιά. Τον σπουδαιότερο ρόλο στην εξέλιξη του φαινομένου της καύσεως σε ένα ξύλινο μέλος παίζει η θερμική αγωγιμότητα του ξύλου. Όπως έχει ήδη αναπτυχθεί, το ξύλο αποτελείται από κυτταρικούς θύλακες, οι οποίοι όσο το δένδρο είναι ζωντανό είναι γεμάτοι χυμούς. Στις, συνήθεις όμως συνθήκες χρήσεως, είναι κατά κανόνα κενοί με μικρή ποσότητα περιεχομένης υγρασίας, που είναι νερό δεσμευμένο στον κυτταρικό φλοιό. Επιπλέον η ίδια η κυτταρίνη, από την οποία αποτελείται ο κυτταρικός φλοιός είναι ελάχιστα θερμοαγώγιμη. Τα δύο αυτά στοιχεία έχουν ως αποτέλεσμα η θερμική αγωγιμότητα του ξύλου να είναι εξαιρετικά μικρή. Με απλά λόγια, εάν για την μετάδοση ενός ποσού θερμότητας διαμέσου του χάλυβα απαιτείται ένα λεπτό, για την αντίστοιχη μετάδοση διαμέσου του ξύλου απαιτούνται σχεδόν έξι ώρες . Επίσης, για να αναφλεγεί ένα ξύλο ικανών διαστάσεων, απαιτείται να αναπτυχθούν στην επιφάνειά του υψηλές θερμοκρασίες και μάλιστα να διατηρηθούν για ικανό χρόνο. Αυτό υποδεικνύει ότι απαιτείται να έχει προϋπάρξει κάποια εστία πυρός ικανής ισχύος. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Για τον λόγο αυτόν η αναφλεξιμότητα των μεγάλων στοιχείων του φέροντος οργανισμού δεν θεωρείται ιδιαίτερη «απειλή» για την πρόκληση μιας πυρκαγιάς στην ξύλινη κατασκευή. Να συμπληρώσουμε ακόμη πως σε κατασκευές με εξαιρετικά θερμοαγώγιμο φέροντα οργανισμό, όπως οι μεταλλικές, εάν ο φέρων οργανισμός εκτεθεί σε θερμοκρασίες πυρκαγιάς σε ένα οποιοδήποτε σημείο του, η θερμότητα θα διαχυθεί, σε συντομότατο χρόνο, πρακτικώς σε όλη την έκτασή του, αναπτύσσοντας υψηλές θερμοκρασίες. Οπότε και αναλόγως των ιδιοτήτων του υλικού, ο φέρων οργανισμός θα υποστεί τις σχετικές επιπτώσεις. Τουναντίον, στην ξύλινη κατασκευή η διάδοση της θερμότητας διαμέσου του υλικού είναι πρακτικώς αμελητέα. Αυτό σημαίνει ότι ένα μέλος του φέροντος οργανισμού μπορεί να έχει προσβληθεί από υψηλές θερμοκρασίες και να καίγεται σε κάποιο σημείο, χωρίς όμως να μεταδίδει τη θερμότητα σε όλη του τη μάζα. Τέλος, σημειώνεται πως οι ξύλινοι φορείς χάνουν την αντοχή τους γραμμικά, με την πάροδο του χρόνου της πυρκαγιάς, λόγω σταδιακής και με σταθερό ρυθμό απώλειας της διατομής τους. Οι μεταλλικοί φορείς αστοχούν απότομα μόλις η θερμοκρασία τους φθάσει, περίπου, στους 520˚C. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι το ότι ακόμη και στις προσβαλλόμενες περιοχές το φαινόμενο περιορίζεται στην ελεύθερη επιφάνεια. Η θερμότητα προς το εσωτερικό μεταδίδεται με βραδείς ρυθμούς και λίγα μόλις χιλιοστά εσωτερικότερα το ξύλο δεν αναπτύσσει υψηλές θερμοκρασίες. Για ένα ευμέγεθες ξύλινο μέλος, σε ένα βάθος της τάξεως των 25-30 mm η επιρροή του φαινομένου της πυρκαγιάς μηδενίζεται και η θερμοκρασία του ξύλου αντιστοιχεί σε κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (20˚C). Η χαμηλή θερμική αγωγιμότητα επιδρά επίσης και στον ρυθμό εξέλιξης του φαινομένου της καύσεως. Η απανθράκωση των ξύλινων μελών ικανών διαστάσεων (όπως τα φέροντα μέλη) εξελίσσεται με αξιοσημείωτα βραδείς ρυθμούς. Επιπλέον δε, η ταχύτητα της απανθρακώσεως είναι σταθερή στον χρόνο και κατά συνέπεια το βάθος απανθρακώσεως είναι σε κάθε στιγμή ανάλογο του χρόνου εκθέσεως στη φωτιά. Όσον αφορά τους τρόπους προστασίας, ο συνηθέστερος, σήμερα, τρόπος προστασίας από φωτιά μικρών διατομών ξύλινα στοιχεία είναι η επένδυση με πυρίμαχη γυψοσανίδα βάσει κανονισμών. Όμως προστασία γίνεται συχνά και με αντιπυρικό εμποτισμό εντός κλιβάνου και με επαλείψεις με πυρίμαχα χρώματα. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Ποια έργα υποδομής ή μεγάλα έργα θεωρείτε ότι δίνουν το «στίγμα» προς την χρήση του ξύλου στον φέροντα οργανισμό των κτιρίων; Σε χώρες με προηγμένη οικοδομική τεχνολογία, όπως ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης κ.λπ., η ξύλινη κατασκευή εφαρμόζεται ευρύτατα σε επίπεδο φέροντος οργανισμού σε όλες τις κλίμακες της δομικής δραστηριότητας, από τη μονοκατοικία έως τα πολυώροφα οικοδομικά συγκροτήματα, κτίρια μεγάλου στατικού ανοίγματος και τις γέφυρες. Τελευταία, με την ταχύτατη ανάπτυξη και διάδοση του ευρωπαϊκού CLT, η ξύλινη κατασκευή ήδη χρησιμοποιείται σε ανέγερση ουρανοξυστών. Σε χώρες με λιγότερο προηγμένη οικοδομική τεχνολογία η ξύλινη κατασκευή καλύπτει το πεδίο κουφωμάτων, επενδύσεων και τμηματικών κατασκευών ενός οικοδομήματος όπως π.χ. οι στέγες. Σε αυτές τις χώρες, στις οποίες ανήκει και η Ελλάδα, η ξύλινη κατασκευή, εδώ και κάποιες δεκαετίες, άρχισε να αναπτύσσεται στον τομέα του φέροντος οργανισμού κτιρίων μεγάλου στατικού ανοίγματος ή και ιδιαίτερης λειτουργίας όπως εργοστασιακοί και αποθηκευτικοί χώροι, γυμναστήρια, κολυμβητήρια, υπεραγορές κ.λπ. Πόσο συμβατό είναι το ξύλο με υφιστάμενο υπόστρωμα άλλων υλικών; Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στην αναστήλωση μνημείων και ιστορικών κτιρίων; Το ξύλο και η ξύλινη κατασκευή συνυπάρχει, συνεργάζεται και χρησιμοποιείται με την λιθοδομή από την αυγή των χρόνων της ανθρώπινης δομικής δραστηριότητας. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, εκτός από αμιγείς ξύλινες κατασκευές, να συνυπάρχει με την μεταλλική ή την κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος. Και στο φυσικό περιβάλλον, το ξύλο ως ένα από τα βασικά φυσικά υλικά συνυπάρχει με τον λίθο, την άργιλο και το νερό, κάτω από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία, επιζώντας και αναπτυσσόμενο ομαλά επί χιλιάδες χρόνια, μέσα σε περιβάλλον βιολογικής προσβολής, κυρίως, μυκήτων και εντόμων. Γιατί στις κατασκευές του ανθρώπου το ξύλο, συνεργαζόμενο με τον τεχνητό λίθο της εποχής μας, που είναι τα σκυροδέματα, ή με τον χάλυβα, να μην παρουσιάζει την ανάλογη ανθεκτικότητα και αντοχή; Εξ άλλου, γύρω μας, ευτυχώς ακόμα, πλήθος μεγάλων ιστορικών κατασκευών, όπως η Ιερά Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και τα 20 Μοναστήρια του Αγίου Όρους, κατασκευασμένα από λιθοδομή, ξύλινη κατασκευή και κονίαμα, αντέχουν σε σκληρές συνθήκες περιβάλλοντος και χρήσης επί πολλές εκατοντάδες χρόνια. Πιστεύετε ότι θεσμοί, όπως τα Wood Awards, μπορούν να συμβάλλουν στην προώθηση του ξύλου στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα; Αναμφίβολα, θεσμοί, όπως τα Wood Awards της Boussias, μπορούν να συμβάλλουν στην προώθηση του ξύλου στον ευρύτερο κλάδο των κατασκευών και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, πιστεύω ότι μπορούν να βοηθήσουν στο κρίσιμο ζήτημα της ορθής γνώσης και της κατάλληλης χρήσης του ξύλου και της ξύλινης κατασκευής. Διότι, δυστυχώς συχνά, αυτό που παρατηρώ είναι πως η ακατάλληλη μέθοδος χρήσης και εφαρμογής, τόσο του ξύλου ως δομικού υλικού, όσο και της ξύλινης κατασκευής, τα δυσφημίζει στα μάτια των χρηστών, κατατάσσοντάς τα συνεπώς σε κατηγορίες προχείρων και πρόσκαιρων δομών. 23

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Οι ξύλινες κατασκευές στο επίκεντρο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού Το ξύλο ως δομικό υλικό και οι τάσεις του σήμερα Το ξύλο είναι ένα ανανεώσιμο υλικό με σπουδαίες φυσικές ιδιότητες, το οποίο αναμένεται να χρησιμοποιηθεί εκτενώς στον κόσμο των κατασκευών. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των ξύλινων κατασκευών και ποια αναμένεται να είναι η εξέλιξη τους κατά τα επόμενα χρόνια; ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Το

ξύλο είναι ένα παραδοσιακό δομικό υλικό, το οποίο ο άνθρωπος χρησιμοποιεί στις κατασκευές του από τα προϊστορικά χρόνια. Βέβαια, με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την εξεύρεση νέων υλικών, όπως το αλουμίνιο, το σκυρόδεμα και ο χάλυβας, η χρήση του ξύλου περιορίστηκε σε έναν πιο δεύτερο ρόλο. Εν τούτοις δεν πρέπει να παραλείπουμε το γεγονός, ότι το ξύλο προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήματα στις κατασκευές και χαρίζει υψηλής αισθητικής αποτελέσματα, παράγοντες, που το καθιστούν σήμερα, μία από τις πιο αξιόλογες επιλογές για τους αρχιτέκτονες και τους μηχανικούς.

Περιβαλλοντικός αντίκτυπος

Σε αντίθεση με την κοινή γνώμη, η χρήση του ξύλου δεν έχει αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Αντιθέτως είναι ένα ανανεώσιμο φυσικό υλικό, εφόσον δεν γίνεται υπερεκμετάλλευση των δασικών εκτάσεων από τον άνθρωπο και τηρούνται οι κανόνες βιωσιμότητας. Κατά κύριο λόγο παγκοσμίως, για την δημιουργία ξύλινων προϊόντων χρησιμοποιείται πιστοποιημένη ξυλεία, προερχόμενη από συγκεκριμένες δασικές περιοχές, στις οποίες υπάρχει αυστηρός αειφόρος προγραμματισμός. Ο δασικός όγκος όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά αντιθέτως με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται σταδιακά. Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι, ότι κατά την παραγωγή το ξύλο δεν παράγει ρύπους, αλλά μέσω της διαδικασίας της φωτοσύνθεσης μειώνει τις ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα της ατμοσφαίρας. Αναφορικά με τον οικολογικό χαρακτήρα του ξύλου κάνει λόγο η Άννα Σκιαδά, αρχιτέκτων – μηχανικός της D.E.S.A. Paris, Υπεύθυνη του Τομέα Τεχνικών Έργων, Τεχνόπολη δήμου Αθηναίων: «Ζούμε σε μία εποχή, όπου τα προβλήματα με την υπερθέρμανση της γης απασχολούν τον πλανήτη και όλο τον κόσμο. Η οικολογική μας συνείδηση δοκιμάζεται καθημερινά. Το ξύλο και η χρησιμοποίηση του στην οικοδομή και σε εφήμερες κατασκευές επανέρχεται ραγδαία. Είναι φιλικό στο περιβάλλον, ανανεώνεται εύκολα σε σχέση με τα υπόλοιπα υλικά, η επεξεργασία του είναι εύκολη, δεν απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και χρήση τεράστιων μηχανημάτων, γιατί συγκριτικά πάντα με τα άλλα υλικά είναι πιο ελαφρύ και εύκαμπτο, ενώ δεν μολύνει με τα υπολείμματα της επεξεργασίας του (φυσικά) το νερό».

Φυσικές ιδιότητες

Το ξύλο πέρα του γεγονότος ότι είναι, όπως προαναφέρθηκε, ανανεώσιμο και πλήρως ανακυκλώσιμο, έχει και μία πληθώρα σπουδαίων φυσικών ιδιοτήτων. Είναι ένα πολύ ελαφρύ και Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

αρκετά ανθεκτικό υλικό, το οποίο δεν οξειδώνεται, ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζει μηδαμινή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα. Τα περισσότερα είδη ξύλου, όταν βρίσκονται σε επίπεδα υγρασίας από 7% έως 12% λειτουργούν ως ηλεκτρικοί μονωτές. Επιπλέον έχει παρατηρηθεί, ότι η αντοχή και οι διαστάσεις τους δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από την θερμότητα, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη σταθερότητα στο κτίριο. Εξίσου σημαντικές είναι οι εφαρμογές του ξύλου στην ακουστική. Το εν λόγω υλικό έχει την ικανότητα να απορροφά τους ήχους και να μην τους αντανακλά πίσω, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιεί την ηχώ στους οικιακούς και επαγγελματικούς χώρους. Αποτελεί ιδανική επιλογή για αίθουσες συνεδριάσεων, αμφιθέατρα ή δωμάτια που χρειάζονται υψηλή ακουστική. Τέλος, θα λέγαμε πως ένα από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα του ξύλου είναι η φυσική του ομορφιά. Καθώς υπάρχουν εκατοντάδες ήδη ξύλου, το υλικό προσφέρεται σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων, προσδίδοντας ένα ζεστό και εκλεπτυσμένο περιβάλλον στην πρόσοψη ή στο εσωτερικό των κτιρίων. Για τα οφέλη των ξύλινων κατασκευών μας μιλάει ο Νίκος Χατζηνικολάου, CEO της ΒΙΟΧΕΛΜ HELLAS ΑΕΒΕ: «Το ξύλο σήμερα έχει κατοχυρωθεί ως ένα από τα τρία βασικά δομικά υλικά. Σε αντίθεση με το σκυρόδεμα ή τον χάλυβα, αποτελεί το μόνο φυσικό παραγόμενο υλικό. Έχει ελάχιστη δαπάνη ενέργειας σε παραγωγή και επεξεργασία και ασύγκριτα μικρότερη ρύπανση. Προσφέρει εξαιρετική θερμομόνωση, είναι 9 φορές πιο μονωτικό από το σκυρόδεμα, 700 φορές από τον χάλυβα και 2000 φορές από το αλουμίνιο. Προσφέρει λοιπόν κατασκευή με χαμηλό κόστος θέρμανσης, αντοχή στον χρόνο και ουσιαστική και αισθητική εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον». «Τα ξύλινα δάπεδα συνδυάζουν την υψηλή αισθητική με τις μοναδικές ιδιότητες του φυσικού ξύλου. Το ξύλο έχει ομορφιά, πλαστικότητα και αντοχή. Αρκεί να ζήσει κανείς μαζί του για να νιώσει τη ζεστασιά του. Είναι φιλικό προς τον άνθρωπο, δέκτης της ατμοσφαιρικής υγρασίας και φυσικός αφυγραντήρας. Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία 100 χρόνια όλες οι κατασκευές σε υπνοδωμάτια έχουν ξύλινα δάπεδα. Τίποτα δεν συγκρίνεται με την ομορφιά ενός δαπέδου από ξύλο και υπάρχουν άπειροι συνδυασμοί που θα φέρουν στυλ και κομψότητα σε όλους τους χώρους. Είναι πλήρως επισκευάσιμα και θα αντέξουν για παραπάνω από 50-60 χρόνια» αναφέρει ο Αθανάσιος Γαβριήλ, παρκετοποιός της ομώνυμης επιχείρησης, εστιάζοντας στην προσφορά των ξύλινων δαπέδων σε μία σύγχρονη κατασκευή.

Άννα Σκιαδά, αρχιτέκτων – μηχανικός, D.E.S.A. Paris, Υπεύθυνη του Τομέα Τεχνικών Έργων, Τεχνόπολη δήμου Αθηναίων

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Συντήρηση

Αθανάσιος Γαβριήλ, παρκετοποιός, Αθανάσιος Γαβριήλ ξύλινα δάπεδα

Νίκος Χατζηνικολάου, CEO της ΒΙΟΧΕΛΜ HELLAS AEBE

Σχέση ποιότητας - κόστους

Ευρέως διαδεδομένη είναι η αντίληψη ότι το Στη συνέχεια γίνεται λόγος για το κόστος των ξύλο είναι ένα εύθραυστο υλικό, το οποίο με ξύλινων κατασκευών σε σύγκριση με τα υπότο πέρασμα του καιρού σαπίζει, δημιουργώντας λοιπα δομικά υλικά. Ο Ν. Χατζηνικολάου υποπροβλήματα στην στιβαρότητα του κτιρίου. στηρίζει ότι το ξύλο αποτελεί πιο φθηνή επιλογή Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει, εάν κατά αναλογία. Πιο συγκεκριμένα: «Συγκριτικά συνυπολογίσουμε πως υπάρχουν παγκοσμίως δεδομένα ξύλινης κατασκευής με μια συμξύλινες κατασκευές σε κατοικίες και μνημεία, βατική, μας δείχνουν ότι μια ξύλινη στοιχίζει που έχουν διάρκεια ζωής πάνω από 100 χρόνια. λιγότερα. Σήμερα λόγω της ραγδαίας αύξησης Δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι οι περισσότων πρώτων υλών σε παγκόσμιο επίπεδο και τερες εταιρείες, οι οποίες εξειδικεύονται στο συνεχούς αύξησης αυτών, η πραγματική αποξύλο, προσφέρουν εγγύηση πολλών ετών για τύπωση κόστους είναι δύσκολη. Πριν από αυτή τα προϊόντα τους. την αστάθεια η μέση τιμή ήταν μεταξύ 800Σύμφωνος με αυτή την άποψη είναι ο Μιχαήλ 1000 € /m2, διαφοροποιούμενη ανάλογα με τα Ρουχωτάς, της Rouchotas Timber και ΔΣ μέλος αρχιτεκτονικά σχέδια και το είδος κατασκευής του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ξυλείας: «Δεν (log house, timber framed house, light timber παρουσιάζονται μακροχρόνια προβλήματα στη frame). Το κόστος εξαρτάται όμως και από τις συντήρηση του ξύλου με την προϋπόθεση, ότι επιλογές και απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη έχει χρησιμοποιηθεί το κατάλληλο είδος ξύλου και διαμορφώνεται ανάλογα». για την εκάστοτε κατασκευή και η επεξεργασία Το ξύλινο δάπεδο είναι μία επένδυση που θα και τελική εφαρμογή έχουν γίνει με την ορθή αποφέρει στο μέλλον σημαντικά κέρδη υπομέθοδο. Κατά κύριο λόγο το ξύλο συντηρείται γραμμίζει ο Α. Γαβριήλ: «Τα ξύλινα δάπεδα πρέγια αισθητικούς μόνο λόγους. πει να τα σκεφτούμε σαν μια Πρόκειται για μύθο ότι το επένδυση που τα οφέλη τους ξύλο απαιτεί διαρκή συντήθα φανούν σε βάθος χρόνου. ρηση για οποιοδήποτε άλλο Απευθύνεται σε προσεγμέΤο ξύλο αποτελεί νες από υγρασία κατασκευές λόγο, άλλωστε μην ξεχνάμε ότι το ξύλο είναι υλικό που και θέλει πολύ καλή επιλογή φθηνό υλικό με δεν οξειδώνεται. Η συντήρηση τεχνίτη που θα τα τοποθετήτων ξύλινων εφαρμογών έχει σει. Είναι ακριβά σε σύγκριση μεγάλη διάρκεια ως κύριο σκοπό τη διατήρηση με τα πλακάκια, αλλά ανταγωζωής του αρχικού αισθητικού απονιστικά με τα μάρμαρα και τα τελέσματος σε βάθος χρόνου, γρανιτοπλακάκια. Το κόστος ενώ ο χρήστης έχει πάντα τη δυνατότητα να τους μπορεί να ξεκινήσει από τα 60 ευρώ ανά αφήσει την ξύλινη κατασκευή να υποστεί τη τ.μ. και εύκολα να φτάσει τα 200 ευρώ ανά τ.μ. φυσική παλαίωση, χωρίς να αλλοιωθεί η δομικαι κάπου στο μέσο του κόστους έχουμε πολύ κότητά της. Σε περίπτωση όμως, που επιθυμεί καλές κατασκευές δαπέδων». να διατηρεί την αρχική εικόνα του ξύλου, αυτό είναι εφικτό μέσα από τις τυπικές διαδικασίες Πυροπροστασία συντήρησης. Τέλος είναι βασικό να τονιστεί ότι Το ξύλο έχει χαραχθεί στο μυαλό μας ως καύτο ξύλο είναι προϊόν βιολογικών διεργασιών σιμο, το οποίο χρησιμοποιείται συχνά στο τζάκι, και αναπαράγεται από τη φύση συνεχώς, όταν στους φούρνους ή στις σόμπες, με συνέπεια να όλες οι άλλες πρώτες ύλες εξαντλούνται. Δεν μην το εμπιστευόμαστε επαρκώς σε ζητήματα οξειδώνεται και δεν ρυπαίνει το περιβάλλον.». πυροπροστασίας. Οι μελέτες όμως αποδεικνύΑκολούθως, την μεγάλη διάρκεια ζωής του ουν, ότι το ξύλο διαθέτει μικρή θερμική αγωγιξύλου επιβεβαιώνει η Α. Σκιαδά: «Το ξύλο μότητα και προσφέρει στο κτίριο μεγαλύτερη παραμένει “ζωντανό υλικό”, αναπνέει και έχει ασφάλεια σε περίπτωση φωτιάς, σε σύγκριση τη δυνατότητα να απορροφά μεγάλη ποσότητα με άλλα μέταλλα, τα οποία παραμορφώνονται υγρασίας, δημιουργώντας καλύτερες συνθήσε υψηλές θερμοκρασίες. κες στο περιβάλλον. Ένας ξύλινος τοίχος, μιλώΣχετικά με το ζήτημα ο Μ. Ρουχωτάς επιντας με τεχνικούς όρους, μονώνει καλύτερα σημαίνει: «Ένας μεγάλος μύθος που επικρατεί από έναν τοίχο κατασκευασμένο από τούβλο, είναι, ότι οι ξύλινες κατασκευές είναι πιο ευαίδεδομένου ότι προσαρμόζεται γρήγορα στις σθητες στη φωτιά σε σχέση με κατασκευές μεταβολές των καιρικών συνθηκών. Το ξύλο άλλων υλικών. H πραγματικότητα είναι, ότι χρειάζεται συντήρηση κάθε τρία με πέντε χρότο ξύλο αναφλέγεται με δυσκολία και μόνο νια (ανάλογα με τις συνθήκες) και έχει μεγάλη σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 400-500 o διάρκεια ζωής». C. Πρόκειται για ένα υλικό που φέρει μικρή ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

θερμοαγωγιμότητα και μεγάλη ειδική θερμότητα, με αποτέλεσμα, σε περίπτωση πυρκαγιάς, αρχικά να απανθρακώνεται μόνο ένα επιφανειακό στρώμα, το οποίο λειτουργεί ως θερμομονωτικό, που καθυστερεί την πρόοδο της καύσης». «Η ταχύτητα καύσης του ξύλου είναι 0,67mm/ min. Σε αντίθεση με τον χάλυβα και το μπετόν, τα οποία με την θερμότητα χάνουν γρήγορα την αντοχή τους, το ξύλο όταν αυξάνεται η θερμοκρασία, λόγω αποβολής της υγρασίας, αποκτά μεγαλύτερη αντοχή. Στα ζητήματα πυρασφάλειας χρησιμοποιούνται επιβραδυντικές ουσίες (fire retardants), με τις οποίες εμπλουτίζεται ο σκελετός, πλάκες επένδυσης και αντιπυρικά μονωτικά υλικά, ενώ, όπου χρειάζεται, γίνεται διακοπή σε σημεία επαφής με ειδικές αντιπυρικές μεμβράνες (fire stops). Ενδεικτικά, με αυτούς τους τρόπους, αντιμετωπίζονται τα θέματα πυρασφάλειας της ξύλινης κατασκευής» τονίζει με τη σειρά του ο Ν. Χατζηνικολάου.

Ιδιαιτερότητες στον σχεδιασμό

Με βάση τα παραπάνω, το ξύλο είναι ένα πολύτιμο υλικό με θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και δεκάδες κατασκευαστικά οφέλη. Όπως συμβαίνει με όλα τα δομικά υλικά, το ξύλο έχει μοναδικές ιδιότητες, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, ώστε να προκύπτει ένα άρτιο έργο με τα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Επί του θέματος σχολιάζει ο Μ. Ρουχωτάς: «Οι ξύλινες κατασκευές αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, καθώς προσδίδουν διαχρονική πολυτέλεια και αισθητική υπεροχή. Κάθε είδος ξύλου φέρει μοναδικές ιδιότητες, οι οποίες πρέπει σε κάθε περίπτωση να συνυπολογίζονται κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Για παράδειγμα, διαφορετικά είδη ξύλου και κατασκευαστικές μέθοδοι χρησιμοποιούνται για την εφαρμογή σε δάπεδα εσωτερικού χώρου και άλλα για εξωτερικού. Οι κλιματολογικές συνθήκες μιας χώρας ή μιας γεωγραφικής περιοχής επίσης επηρεάζουν σημαντικά την επιλογή του κατάλληλου ξύλου και έτσι απαιτείται μία εξειδικευμένη γνώση, ώστε σε κάθε κατασκευή να επιλέγεται το σωστό είδος ξύλου». «Η ινώδης υφή του και η διαφορετική του πυκνότητα μπορούν να ανταποκριθούν σε απαιτητικές τεχνικές παραμέτρους, σε κάμψη, σε έλξη και σε συμπίεση. Βεβαίως ο τρόπος χρήσης και η αξιοποίηση των ειδικών ιδιοτήτων του, απαιτεί από τον αρχιτέκτονα τη σχετική γνώση. Το λεπτό μακρύ ξύλο κάμπτεται και έλκεται, ενώ ο κορμός μεγάλης διατομής παρουσιάζει σημαντικές ιδιότητες συμπίεσης» δηλώνει η Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Α. Σκιαδά και προσθέτει «Ο σχεδιασμός οδηγείται σε συγκεκριμένες λύσεις προτείνοντας συναρμολογήσεις και δεσίματα. Ο αρχιτέκτονας καλείται είτε να προσαρμόσει τις επιλογές του στο διαλεγμένο ξύλο, είτε σε αντίθετη περίπτωση, εκείνο καλείται να υπηρετήσει τις όποιες εξελιγμένες τεχνικά επιλογές του. Μπορούμε να πετύχουμε ποικίλες αρχιτεκτονικές φόρμες από τις πλέον συμβατικές ως τις πλέον σύγχρονες, τόσο σε όψεις κτηρίων όσο και σε εσωτερικές διαμορφώσεις και σε αμιγείς φέρουσες ξύλινες κατασκευές».

Χρήση του ξύλου στην Ελλάδα

Είναι γεγονός ότι το μπετόν και ο χάλυβας είναι τα βασικά υλικά με τα οποία σήμερα υλοποιούνται οι εκάστοτε κατασκευές. Στη χώρα μας παρατηρείται χρήση της ξύλινης κατασκευής, όχι όμως σε υψηλά επίπεδα, όπως συμβαίνει στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης και Αμερικής, όπου το ξύλο είναι κομμάτι της τοπικής κουλτούρας και φυσικά, βασικός παραγωγικός πόρος. Στο φαινόμενο αυτό, συμβάλουν διάφοροι οικονομικοί και τεχνικοί παράγοντες, που αλλάζουν από περίοδο σε περίοδο. Ο Ν. Χατζηνικολάου παρουσιάζει τους κυριότερους παράγοντες, που επηρεάζουν την διάδοση του ξύλου στην Ελλάδα: «Η χρήση του ξύλου στις κατασκευές είναι διαδεδομένη στην Ελλάδα, όχι βέβαια όπως στην Βόρεια Ευρώπη, που οι χώρες αυτές είναι και οι κύριοι παράγοντες της ξυλείας και των προϊόντων της. Η μη οργανωμένη υποστηριζόμενη αειφόρος ανάπτυξη των δασών της χώρας, η έλλειψη εμπορικής πολιτικής (marketing) από τον κλάδο, η απουσία κατάρτισης και επιμόρφωσης όσων ασχολούνται με το ξύλο σε νέες τεχνικές και μεθόδους, η ελλιπής ενημέρωση των πελατών και η αστοχία των κατασκευών, διαμορφώνουν το θετικό ή αρνητικό πρόσημο της τάσης». Συμπερασματικά, διαπιστώνουμε ότι το ξύλο έχει πολλά πλεονεκτήματα ως δομικό υλικό και συμβαδίζει με τα πρότυπα βιωσιμότητας των σύγχρονων κτιρίων. Όσο η περιβαλλοντική κρίση θα μεγαλώνει, το ξύλο σταδιακά θα αντικαταστήσει τα ρυπογόνα οικοδομικά υλικά και αναπόφευκτα θα αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στις κατασκευές. Οι αρχιτέκτονες, οι πολιτικοί μηχανικοί και οι λοιποί συντελεστές των οικοδομικών έργων, καλούνται να αποδεχθούν αυτή την εξέλιξη και να προετοιμαστούν καταλλήλως, ώστε να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις επικείμενες κτιριακές απαιτήσεις. Το μόνο βέβαιο είναι, ότι το ξύλο αποτελεί μόλις το πρώτο βήμα στην μαζική χρήση δομικών υλικών με θετικό οικολογικό αντίκτυπο.

Μιχαήλ Ρουχωτάς, Rouchotas Timber, ΔΣ Μέλος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ξυλείας

OPINION ΤΟΥ ΓΕΏΡΓΙΟΥ ΝΤΑΛΟΎ

Το ξύλο και τα προϊόντα του, υλικά που θα αποτελέσουν τη βάση της δόμησης στο μέλλον Τα οφέλη που προσφέρει το ξύλο ως δομικό υλικό και οι λόγοι για τους οποίους θα πρέπει να είναι προτιμητέο στις σύγχρονες κατασκευές. Τα πλεονεκτήματα του ξύλου ως δομικό υλικό Το ξύλο είναι το απόλυτο ανανεώσιμο υλικό. Είναι ένα υλικό, που δίνει τη δυνατότητα σε όποιον το χρησιμοποιεί, να εκφραστεί μέσα από τη διαφορετική σχεδίαση, υφή και χρώμα, που μπορεί να βρει στα διαφορετικά είδη του. Σε αντίθεση με τα μέταλλα και τα προϊόντα, που βασίζονται σε ανώτερα κλάσματα πετρελαίου (όπως πλαστικά), ο δασικός μας πόρος είναι ανανεώσιμος και κατάλληλος, ώστε να μπορεί να διατηρηθεί μια ροή προϊόντων ξύλου για πάντα, ιδιαίτερα αν προέρχεται από αειφόρα διαχειριζόμενα δάση. Διαθέτει ιδιότητες, που το έχουν κάνει υλικό επιλογής από την αρχή εμφάνισης του ανθρώπου στη γη και αυτές οι ιδιότητες ενισχύονται περαιτέρω από την αναγνωρισμένη ικανότητά του να δεσμεύει άνθρακα, ενώ τα φυσικά «πολυμερή» συστατικά του και η πορώδης δομή του, προσδίδουν σε αυτό έναν ευγενή και ευέλικτο χαρακτήρα και μια ικανότητα μεταβλητότητας, που υπερβαίνει όλων των άλλων υλικών. Τα μοναδικά πλεονεκτήματα αυτού του υλικού είναι η ευρεία διαθεσιμότητά του, η βιώσιμη ανανέωση του, η οικολογική του ταυτότητα και η ευελιξία της εφαρμογής του, τα οποία προσδίδουν πολλαπλά οφέλη για τους επιστήμονες ξύλου και τους μηχανικούς. Πολλά βέβαια είναι και τα ανταγωνιστικά υλικά όπως ο χάλυβας , το τσιμέντο η πέτρα, το αλουμίνιο και τα πλαστικά. Ωστόσο το ξύλο παρουσιάζει ασύγκριτα πλεονεκτήματα τα οποία είναι: ⊲ Η μεγάλη μηχανική αντοχή του σε σχέση με το βάρος του. ⊲ Δεν οξειδώνεται ⊲ Είναι μονωτικό υλικό τόσο στην θερμότητα/ήχο όσο και στον ηλεκτρισμό

⊲ Έχει τεράστια αισθητική αξία και διατίθεται σε ποικίλους συνδυασμούς χρωμάτων και σχεδίασης ⊲ Δεν ρυπαίνει το περιβάλλον.

Ξεπερνώντας τα προβλήματα

Από την άλλη πλευρά το ξύλο παρουσιάζει και κάποια μειονεκτήματα τα οποία θα πρέπει να αναφερθούν. ⊲ Συρρικνώνεται και διογκώνεται με την απώλεια ή την πρόσληψη υγρασίας, λόγο της υγροσκοπικής του φύσης. ⊲ Είναι ανισότροπο υλικό, δηλαδή έχει διαφορετική δομή, άρα η μηχανική αντοχή του, αλλά και οι ιδιότητές του στις τρεις κατευθύνσεις – τομές (εφαπτομενική, ακτινική, αξονική) διαφέρει ⊲ Καίγεται σχετικά εύκολα ⊲ Προσβάλλεται από μύκητες και έντομα που αλλοιώνουν τη δομή του. Με τους κατάλληλους όμως χειρισμούς και τις κατάλληλες μεθόδους οι οποίες έχουν αναπτυχθεί, όπως π.χ. εμποτισμός του ξύλου με κατάλληλες ουσίες, που το καθιστούν απρόσβλητο από μύκητες και έντομα ή ακόμα το κάνουν και πιο ανθεκτικό στην υγρασία και τη φωτιά, τα μειονεκτήματα αυτά μπορούν να εξαλειφθούν. Η διάρκεια ζωής της κατασκευής μας εξαρτάται από το είδος του ξύλου, από τις συνθήκες του περιβάλλοντος, στις οποίες τοποθετούμε την κατασκευή μας και από το μέγεθος της φόρτισης που δέχεται η κατασκευή.

Η χρήση του ξύλου στις κατασκευές συμβάλλει στην υλοποίηση βιωσιμότερων κτιρίων με θετικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο

Περιβαλλοντολογικός αντίκτυπος

H σημερινή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες συνθήκες στη σφαίρα της κλιματικής αλλαγής, αποτελούν την εποχή που αρχιτέκτονες και μηχανικοί βρίσκονται συνεχώς στην ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

αναζήτηση οικολογικών λύσεων και μεθόδων κατασκευής, που θα επέτρεπαν μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση και κατά συνέπεια, μειωμένη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η επιλογή ενός δομικού υλικού είναι η πιο σημαντική απόφαση και έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες. Οι εξωτερικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κατασκευών εξαρτώνται από τα υλικά που χρησιμοποιούνται. Η ξυλεία ως δομικό υλικό συνδέεται θετικά με την αισθητική και την οικολογικότητα, που είναι σημαντικοί παράγοντες στην επιλογή ενός συγκεκριμένου τρόπου κατασκευής, ωστόσο αυτά τα χαρακτηριστικά δεν επαρκούν από μόνα τους για να προκαλέσουν την επιλογή της ξυλείας ως δομικό υλικό. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης περισσότερων υλικών από ξύλο, τα οποία παρουσιάζουν μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, τοποθετούν την ξυλεία ως δομικό υλικό με το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα. Τα τελευταία χρόνια, η έννοια του πράσινου κτιρίου και των παθητικών κτηρίων έχει γίνει γνωστή και το κοινό ενημερώνεται τα πιθανά περιβαλλοντικά οφέλη αυτής της εναλλακτικής λύσης στη συμβατική κατασκευή. Μεγάλο μέρος της οικοδόμησης βασίζεται στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας ενός κτιρίου (όπως καλύτερη μόνωση, πιο αποδοτικές συσκευές και συστήματα θέρμανσης, εξαερισμού και κλιματισμού) και μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία (όπως ελεγχόμενος αερισμός και υγρασία για μείωση της ανάπτυξης μούχλας). Σε αυτό λοιπόν το σημείο, εμφανίζεται η ανάγκη χρήσης του ξύλου, τόσο με τη συμπαγή του μορφή, όσο και με τα σύνθετα συγκολλημένα προϊόντα του, όπως το CLT, GLT, LVL και πολλά άλλα, που έχουν δώσει τη δυνατότητα δόμησης πολυώροφων κτηρίων με τη χρήση μονό ξύλου. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Η ευελιξία του ξύλου

Υπάρχουν περισσότερα από 5000 είδη ξύλων στον κόσμο. Το ειδικό βάρος τους, οι μακροσκοπικές και οι μικροσκοπικές δομές τους είναι διαφορετικές. Κατά συνέπεια, οι φυσικές, θερμικές, ακουστικές, ηλεκτρικές και μηχανικές τους ιδιότητες είναι επίσης διαφορετικές. Λόγω αυτής της ποικιλίας, είναι δυνατό να βρεθεί ξύλο κατάλληλο για όλες τις ανάγκες. Για παράδειγμα, για θερμομόνωση και ηχοαπορρόφηση χρησιμοποιούνται ξύλα ελαφριά. Ομοίως, τα βαριά χρησιμοποιούνται για κατασκευαστικούς σκοπούς. Στα μάτια των αρχιτεκτόνων, ωστόσο, η απλότητα και η ομορφιά του ξύλου ως νέας αισθητικής, δεν είναι μόνο μια οπτική εμπειρία. Οι αρχιτέκτονες προσπαθούν να πάρουν τη μυρωδιά, την υφή και τη σχεδίαση του και να τις ενσωματώσουν στο αρχιτεκτονικό περιβάλλον. Το δάσος και η ξυλεία είναι μια μοναδική οικολογική αλυσίδα αξίας με μεγάλες δυνατότητες. Αυτό το φυσικό, βιώσιμο υλικό, που παράγεται από το δάσος, αποτελεί πλέον τη βάση για νέες προσεγγίσεις σε σύγχρονα προϊόντα, που μπορούν να προσαρμοστούν, ώστε να ταιριάζουν σε μεμονωμένους τύπους κτιρίων, σε ισορροπία με το περιβάλλον. Η έλλειψη γνώσης και εμπειρίας του κατασκευαστικού κλάδου στη χώρα μας, όσον αφορά το ξύλο, έχει παραγκωνίσει το εξαιρετικό αυτό υλικό από τις δομικές κατασκευές, ενώ φαίνεται να εμφανίζεται μόνο ως αισθητικό κομμάτι αυτών. *Ο Δρ. Γεώργιος Νταλός είναι τεχνολόγος ξύλου και καθηγητής Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 29

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ ΣΤΟ REAL ESTATE DEVELOPMENT; Η εμπλοκή του αρχιτέκτονα από την αρχή μέχρι την ολοκλήρωση ενός project αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, καθώς αναβαθμίζει το ποιοτικό επίπεδο των ακινήτων και του real estate development. ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΉΣ ΔΑΪΛΆ

Το

real estate development απαιτεί σωστό προγραμματισμό, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την ολοκλήρωση του project. Ο αρχιτέκτονας έχει κομβικό ρόλο από την αρχή μέχρι το τέλος, καθώς γνωρίζει όλους τους κατασκευαστικούς κανόνες και μπορεί να προτείνει έναν σχεδιασμό ο οποίος ικανοποιεί τα εκάστοτε κατασκευαστικά standards και τις απαιτήσεις του πελάτη. Πλέον ο αρχιτέκτονας δεν περιορίζεται στον σχεδιασμό ενός ακινήτου, αναλαμβάνοντας όλο και πιο ενεργό ρόλο και στα επόμενα στάδια μέχρι την παράδοσή του στον πελάτη. Κατανοώντας τις παραμέτρου σχεδιασμού, κατα-

σκευής και ανάπτυξης, είναι αυτός που μπορεί να «γεφυρώσει» αυτά τα στοιχεία.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Ο Θανάσης Χοχλιδάκης, Αρχιτέκτονας των XOXarchitects, δίνει έμφαση στο ότι ο αρχιτέκτονας καλείται να δώσει ποιοτικές λύσεις, παρέχοντας ευχάριστη διαβίωση στον κάτοικο και κερδοφορία στον επενδυτή-developer. Αναλυτικότερα, «αρχιτέκτονες και developers πρέπει να μάθουν ο ένας από τον άλλον καθότι δεν μοιραζονται τις ίδιες αξίες και στόχους. Η συμβολή των αρχιτεκτόνων στην οικιστική εξελίξη θα μπορούσε να βελτιώσει πολύ την ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

ποιότητα ζωής, έχουμε την ευκαιρία -και νομίζω την ευθύνη- να υποστηρίζουμε πάντα τα πράγματα που πιστεύουμε ότι είναι κατάλληλα για ένα έργο. Η αγορά του real estate development θέτει πολύ συγκεκριμένους όρους, η νομοθεσία επίσης. Η πρόκληση για τον αρχιτέκτονα είναι να δώσει λύσεις που θα πληρούν την αρχιτεκτονική ποιότητα, θα παρέχουν ευχάριστη διαβίωση στο κάτοικο, και ταυτόχρονα κερδοφορία για τον επενδυτή-developer». Ο Σπύρος Μπούκας, Lead Architect και Partner των gnb architects, υποστηρίζει ότι ο αρχιτέκτονας καλείται να ισορροπήσει διαφορετικές έννοιες, όπως την κερδοφορία και την αποδοτικότητα μιας επένδυσης με τη βιωσιμότητα. «Έπειτα από μία μακρά κρίση στον χώρο του real estate development, και με βάση τις προοπτικές ανάπτυξης που διαφαίνονται στον ορίζοντα, ο ρόλος του αρχιτέκτονα στον ολιστικό σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός project είναι καθοριστικός. Οφείλει να ισορροπήσει έννοιες όπως η κερδοφορία και η αποδοτικότητα της επένδυσης με τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος, την αρχιτεκτονική πρωτοτυπία, σεβόμενος τις παραδοσιακές αξίες και δίνοντας μορφή στη σύγχρονη ανάγκη», δηλώνει. Για την Κατερίνα Κολιγιάννη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό της Vitael ΑΕ, «σοβαρή πρόκληση αποτελεί η έμφαση που πρέπει να δοθεί από τον αρχιτέκτονα ώστε να διατηρηθούν οι τιμές σε λογικά επίπεδα και να μην οδηγηθούμε σε υπερβολές που δεν είναι προς το συμφέρον καμίας πλευράς, ιδίως σε μία περίοδο που παρατηρείται μία συνεχής άνοδος τιμών». Οι Tzagkarakis+associates, (Μιχάλης Τζαγκαράκης, Ελευθερία Σόρα, Έλλη Νταουντάκη, Τζίνα Δανοχρήστου) υπογραμμίζουν ότι «το real estate στην Ελλάδα βρίσκεται σε μεγάλη τροχιά ανάπτυξης τα τελευταία χρόνια. Το γεγονός αυτό δίνει νέες δυνατότητες στους αρχιτέκτονες ενώ, συνάμα, παρουσιάζει και αρκετές προκλήσεις. Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει ο αρχιτέκτονας είναι να πετύχει, μέσω της συνθετικής διαδικασίας, την ικανοποίηση των επιθυμιών του χρήστη, με σεβασμό στο δομημένο και μη, περιβάλλον της χώρας. Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, αλλά και η χρήση καινοτόμων υλικών στην κατασκευή αποτελούν πλέον σημαντικά εργαλεία. Βασική παράμετρος είναι ο χρήστης να μπορεί να οικειοποιηθεί το χώρο που διαμένει, ο οποίος οφείλει να επιδρά θετικά στην καθημερινότητα του, ως χώρος χαλάρωσης, αποσυμπίεσης, αλλά και δημιουργίας. Κάθε χώρος και κάθε εμπειρία σε αυτόν είναι μοναδική και ως τέτοια θα πρέπει να αντιμετωπίζεται, είτε πρόκειται για μεμοΟ Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

νωμένες κατοικίες, είτε για έργα μεγαλύτερης κλίμακας». Η Ανδριανή Πάνου – Παπαθεοδώρου, Deputy Managing Director της Επίκυκλος Τεχνική Κατασκευαστική, προκρίνει τη σημασία της διαρκούς ενημέρωσης σε θέματα real estate και οικονομίας. «Με την ελληνική κτηματαγορά να παραμένει σταθερά σε υψηλή θέση στις προτιμήσεις των επενδυτών και το 2021, είναι συνεχώς αυξανόμενος ο αριθμός των project που αφορούν την μελέτη και κατασκευή κτιρίων στα πλαίσια της ανάπτυξης του κλάδου του real estate στην χώρα μας. Η διαρκής ενημέρωση και το άγρυπνο βλέμμα στις εξελίξεις του real estate αλλά και τις οικονομικές εξελίξεις θεωρώ ότι είναι απαραίτητα για να είναι ένας αρχιτέκτονας σε θέση να ‘διαβάσει’ τις ανάγκες της αγοράς και να δώσει πρωτοποριακές απαντήσεις μέσα από τα έργα του καθώς και να δημιουργήσει επενδυτικές ευκαιρίες», υπογραμμίζει. Σύμφωνα με τον Γιάγκο Στόκα, Founder και Project Manager της Stokas Construction Inc., «η πιο σημαντική πρόκληση του αρχιτέκτονα στο real estate development είναι να αντιληφθεί τις παραμέτρους Χρόνος, Κόστος, Ποιότητα. Παρακολουθώ νέους αρχιτέκτονες που, αποκτώντας ευελιξία, επέτρεψαν στους τεχνικούς και οικονομικούς παράγοντες να αναθεωρήσουν -χωρίς παραχωρήσεις- τις αποφάσεις σχεδιασμού τους, βρίσκοντας νέες καινοτόμες λύσεις εντός προϋπολογισμού». Ο Αθανάσιος Γουλίδης, MSc Πολιτικός Μηχανικός και Συνιδιοκτήτης της Goulidis Constructions & Properties, στέκεται στην αρτιότητα της αρχιτεκτονικής μελέτης. Πιο αναλυτικά, «μετά από μία μακρά περίοδο ύφεσης, η αγορά του real estate στην Ελλάδα, βρίσκεται σε μία πρωτοφανή τροχιά ανάπτυξης. Μεγάλα projects υψηλών προδιαγραφών είναι σε στάδιο σχεδιασμού και υλοποίησης και οι προκλήσεις για τους αρχιτέκτονες που καλούνται να εμπλακούν σε αυτά είναι μεγάλες. Η άρτια αρχιτεκτονική μελέτη είναι ίσως το βασικότερο συστατικό στη συνταγή της επιτυχίας ενός έργου. Τα τελευταία χρόνια κατακλυζόμαστε από εικόνες έργων της παγκόσμιας αγοράς του real estate που ανεβάζουν ψηλά τον πήχη στον εγχώριο ανταγωνισμό. Η πρόσβαση των αρχιτεκτόνων στην διαδικτυακή πληροφόρηση, σε συνδυασμό με τα σύγχρονα εργαλεία σχεδίασης και απεικόνισης είναι σημαντικά εφόδια στο έργο τους».

Θανάσης Χοχλιδάκης, Αρχιτέκτονας XOXarchitects

Σπύρος Μπούκας, Lead Architect-Partner gnb architects

Κατερίνα Κολιγιάννη, Αρχιτέκτων Μηχανικός Vitael ΑΕ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΕΝΟΣ PROJECT Σε ερώτηση για το πόσο σημαντικό είναι να συμμετέχει ο αρχιτέκτονας από την αρχή μέχρι 31

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Ανδριανή Πάνου Παπαθεοδώρου, Deputy Managing Director Επίκυκλος

Tzagkarakis+associates

το τέλος ενός project, ο Θανάσης Χοχλιδάκης (XOXarchitects) επισημαίνει πως «ο ρόλος του Αρχιτέκτονα παίζει ζωτικό ρόλο στη μετατροπή του οράματος του developer σε πραγματικότητα. Οι πόλεις χρειάζονται περισσότερους developers που ενδιαφέρονται για αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, ο οποίος με τη σειρά του δίνει προστιθέμενη αξία στα έργα. Ο κόσμος τη ζητάει και έτσι τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερους κατασκευαστές να συνεργάζονται με αρχιτεκτονικά γραφεία. Η καλή σχέση μεταξύ αρχιτεκτόνων και επενδυτών από την αρχή ενός έργου απελευθερώνει τη δημιουργικότητα στον δομημένο κόσμο, κάνοντας το κάθε project μοναδικό, επιθυμητό και, τελικά, οικονομικά επιτυχημένο». Ο Σπύρος Μπούκας (gnb architects) υπογραμμίζει πως «ο ρόλος του αρχιτέκτονα εντοπίζεται στη γεφύρωση αντιθέσεων που αφορούν από τη μία τα μορφολογικά και ογκοπλαστικά ζητήματα ένταξης στο φυσικό περιβάλλον, τα ζητήματα κλίμακας και προστασίας από την αλλοίωση του τοπίου, καθώς και τα ζητήματα μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος, και από την άλλη τα λειτουργικά και διαχειριστικά προβλήματα και τις ανάγκες των σύγχρονων επιχειρήσεων. Έχει τη μεγάλη ευθύνη να είναι ο καταλύτης της αρμονικής και απόλυτα συντονισμένης συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων ομάδων κατά τη διάρκεια σχεδιασμού και υλοποίησης του έργου, ώστε τα πάντα να βρίσκονται σε ισορροπία». Η Κατερίνα Κολιγιάννη (Vitael AE) σημειώνει πως «ο αρχιτέκτονας μέσω ενός οργανωμένου πλαισίου καλείται να δημιουργήσει μια συνθήκη που θα μπορεί να αυξήσει την ζήτηση στην αγορά κατασκευών με συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια και απαιτήσεις, δίνοντας έτσι ώθηση στην αρχιτεκτονική και την κατασκευή». Για τους Tzagkarakis+associates, «ο αρχιτέκτονας καλείται να οραματιστεί την ζωή σε κάθε

χώρο που σχεδιάζει, γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η εμπλοκή του καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του εκάστοτε έργου. Η συνεργασία με επαγγελματίες από όλους τους κλάδους συμβάλλει στην επιτυχή υλοποίησή του και αποτελεί το κλειδί για να περάσει η αρχιτεκτονική πρόταση από την αρχική σύλληψη στην πραγματικότητα, το δομημένο περιβάλλον». Από τη μεριά της, η Ανδριανή Πάνου – Παπαθεοδώρου (Επίκυκλος), δηλώνει πως «η αρχιτεκτονική μελέτη είναι αυτή που διασφαλίζει την συνειδητοποιημένη και με αρχές παρέμβαση στο δομημένο και φυσικό περιβάλλον και κάνει το αποτύπωμα που αφήνει το κτίριο χωρικά αλλά και ενεργειακά να αποτελεί σημαντική παράμετρο για την επιτυχία ενός project. Ταυτόχρονα, η ευελιξία που αποκτούν οι χώροι ως προς την χρήση τους είναι βασική παράμετρος κατά την αρχιτεκτονική σχεδίαση ώστε μία πρόταση ανάπτυξης ακινήτου να προσφέρει πολλαπλές δυνατότητες αξιοποίησης και επένδυσης σε αυτό. Είμαι ιδιαιτέρως τυχερή να μπορώ να εργάζομαι σε μία εταιρεία η οποία ευθυγραμμίζεται απόλυτα με την άποψή μου ότι σε κάθε έργο, όποιας κλίμακας, η αρχιτεκτονική μελέτη γίνεται από ανθρώπους για ανθρώπους με πραγματικές ανάγκες οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται. Αυτή η πεποίθηση θεωρώ ότι εξασφαλίζει την επιτυχία των project αλλά και την ποιότητα της κτιριακής ανάπτυξη του τόπου μας». Ο Γιάγκος Στόκας (Stokas Construction Inc.) τονίζει πως ο αρχιτέκτονας μπορεί να δει μία ευκαιρία σε ένα μέρος που δεν «τραβάει» την προσοχή. «Η εμπλοκή του Αρχιτέκτονα στην αρχή ενός project είναι κομβική γιατί μπορεί να αντιληφθεί μία πραγματική ευκαιρία σε ένα μέρος που φαίνεται ουδέτερο, αφού διδάσκεται να κατανοεί την αστικοποίηση και να αναγνωρίζει περιοχές με δυνατότητες ανάπτυξης. Δεν είναι όμως ασυνήθιστο οι συνεργάτες ή ο κατασκευαστής ακόμα και οι Ιδιοκτήτες, να σφετερίζονται το ρόλο του Αρχιτέκτονα εκ προθέσεως. Σχεδόν ειρωνικά μάλιστα πιστεύουν ότι αφαιρούν εργασία από τους ώμους του, ενώ στην πραγματικότητα μειώνουν την αξία του ακινήτου. Δε κατανοούν ότι οι αρχιτέκτονες είναι αυτοί που με τις δημιουργικές προτάσεις τους θα προσδώσουν τη μοναδικότητα στο project», τονίζει. Ο Αθανάσιος Γουλίδης (Goulidis Constructions & Properties) δηλώνει πως «ο αρχιτέκτονας καλείται να ξεπεράσει τους περιορισμούς που θέτει η εκάστοτε νομοθεσία και να φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα, απαντώντας στα ζητούμενα του κάθε έργου, ξεπερνώντας τα στερεότυπα του παρελθόντος. Όσο σημαντική και να είναι η τελική εικόνα, πρέπει να υπάρχει βαθιά ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

γνώση κάθε πτυχής της διαδικασίας ολοκλήρωσης ενός έργου. Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, η γνώση των υλικών, η βιωσιμότητα ενός έργου, ακόμα και η στοιχειώδης γνώση της στατικής του επάρκειας, είναι πλέον απαραίτητα συστατικά στην ολοκληρωμένη σχεδίαση».

Η «ΓΕΦΥΡΑ» ΜΕΤΑΞΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο Θανάσης Χοχλιδάκης (XOXarchitects) τονίζει ότι ο αρχιτέκτονας πρέπει να έχει εμπειρία τόσο της κατασκευής όσο και κοστολογίου. Όπως σημειώνει, «όσο πιο πρωτότυπος και πρωτοπόρος είναι ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, τόσο πιο πλήρη και εφαρμόσιμη πληροφορία θα πρέπει να παρέχουν τα σχέδια του. Αυτά με τη σειρά τους κοστολογούνται και πρέπει να είναι στο πλαίσιο του προϋπολογισμού που έχει καθοριστεί από τον developer. Ο αρχιτέκτονας πρέπει να έχει εμπειρία κοστολογίου, διαφορετικά οι περικοπές θα αλλοιώσουν την αρχική ιδέα, αλλά και εμπειρία κατασκευαστική για να υποστηρίξει τεχνικά την εφαρμογή των ειδικών ή καινοτόμων λύσεων που θα διαρκέσουν στον χρόνο χωρίς προβλήματα». Σύμφωνα με τον Σπύρο Μπούκα (gnb architects), μεγάλη σημασία έχει το να επιβλέπει ο αρχιτέκτονας την υλοποίηση ενός project. «Η αρχιτεκτονική μελέτη ενός project έχει ως στόχο τη δημιουργία της κεντρικής ιδέας σχεδιασμού, του χαρακτήρα και των κινητήριων κανόνων του. Η επίβλεψη υλοποίησης του project από τον αρχιτέκτονα έχει ως πρωταρχικό στόχο τον σεβασμό αυτής της δημιουργικής αρχής, της πρωτογενούς ιδέας και τη διασφάλιση απόλυτης συνέπειας ως το τελικό αποτέλεσμα χωρίς αλλοίωση, παρά τους αστάθμητους παράγοντες που παρουσιάζονται κατά την υλοποίηση του project. Στην εποχή μας, όπου σε κάποιες περιοχές εμφανίζονται σημάδια υπερεκμετάλλευσης και αλλοίωσης λόγω ανεξέλεγκτης ανάπτυξης, ο ρόλος του αρχιτέκτονα ως εγγυητή ισορροπίας είναι πιο επιτακτικός», δηλώνει χαρακτηριστικά. Για την Κατερίνα Κολιγιάννη (Vitael ΑΕ), «ο αρχιτέκτονας πρέπει να προσπαθεί για την αναβάθμιση των κτιρίων και την ανταπόκρισή τους σε έκτακτες μελλοντικές συνθήκες. Όπως δηλώνει χαρακτηριστικά, «τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα παρατηρείται ιδιαίτερη ανάπτυξη στον κατασκευαστικό τομέα καθώς και στον κλάδο του real estate, ενώ παράλληλα πολλές εταιρείες development επενδύουν δυναμικά στους τομείς του τουρισμού, των γραφείων και των κατοικιών. Παρ’ όλα αυτά, το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα είναι κατασκευασμένο Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

με ξεπερασμένες προδιαγραφές, οι οποίες δε συνάδουν με τις σύγχρονες απαιτήσεις της φιλικής προς το περιβάλλον αστικής ανάπτυξης. Σε μια τέτοια συνθήκη, ο ρόλος του αρχιτέκτονα είναι στρατηγικής σημασίας καθώς καλείται να γίνει ο σύνδεσμος επικοινωνίας μεταξύ αρχικού σχεδιαστή και τελικού χρήστη του ακινήτου. Χρειάζεται να προσπαθήσει ώστε να δοθεί η ευκαιρία στα κτίρια να αναβαθμιστούν και να γίνουν πιο ανθεκτικά στον χρόνο αλλά και να μπορούν να ανταποκριθούν σε μελλοντικές έκτακτες συνθήκες υγειονομικού ή και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Εξάλλου, οι σύγχρονες παρεμβάσεις αποδεικνύουν ότι υπάρχουν λύσεις για έναν ουσιαστικό εκσυγχρονισμό των κτιρίων, ιδίως αν σκεφτεί κανείς τις δυνατότητες που προσφέρει η εισαγωγή νέων τεχνολογιών». Όπως δηλώνουν χαρακτηριστικά οι Tzagkarakis+associates, «τυχόν παράμετροι που επηρεάζουν τον αρχικό σχεδιασμό μπορούν να προβλεφθούν με τη μελέτη εφαρμογής, βασισμένη σε οικοδομικές και τεχνικές γνώσεις. Όμως, η συνεχής παρουσία του αρχιτέκτονα στο εργοτάξιο μπορεί -με την επιτόπια επίλυση προβλημάτων- να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ σχεδιασμού και υλοποιημένου αποτελέσματος». Ο Γιάγκος Στόκας (Stokas Construction Inc.) τονίζει πως «μετά τις μελέτες, έχει παγιωθεί μία σχεδόν παρανοϊκή τακτική: η αποκοπή του αρχιτέκτονα από το project. Αν όμως δε του δοθεί η ευκαιρία να αποκτήσει εμπειρία εμπλεκόμενος σε όλες τις φάσεις της κατασκευής ακόμα και στη διαπραγμάτευση, μοναδικός χαμένος θα είναι ο Developer. Γιατί οι Αρχιτέκτονες/ Interior Designers είναι αυτοί που επί τόπου θα συντονίσουν τις αισθητικές και πρακτικές ανάγκες του Ιδιοκτήτη, θα κατευνάσουν εντάσεις συνδυάζοντας τον προϋπολογισμό με τα κριτήρια σχεδιασμού και με μία μικρή επέμβαση στα υλικά ή τις υφές θα προσδώσουν μία νέα προοπτική, με αποτέλεσμα την υπεραξία του ακινήτου, τη γρήγορη πώληση και την αύξηση των εσόδων του Developer. Άλλωστε, στο τέλος της ημέρας, η αγορά τοποθετεί από μόνη της το υψηλότερο τίμημα σε πράγματα που είναι μοναδικά και ιδιαίτερα». Ο Αθανάσιος Γουλίδης (Goulidis Constructions & Properties) στέκεται επίσης στην παρουσία του αρχιτέκτονα στο εργοτάξιο. «Η εξέλιξη των real estate projects είναι δυναμική και η επαφή του αρχιτέκτονα με τα εργοτάξια είναι ιδιαίτερα σημαντική, προκειμένου το τελικό αποτέλεσμα να ακολουθεί την αρχική μελέτη. Τα σύγχρονα έργα έρχονται για να μείνουν πολλά χρόνια και αποτελούν μία μοναδική ευκαιρία για τους αρχιτέκτονες να αλλάξουν το δομημένο περιβάλλον της χώρας μας», καταλήγει.

Γιάγκος Στόκας, FounderProject Manager Stokas Construction Inc.

Αθανάσιος Γουλίδης, Συνιδιοκτήτης Goulidis Constructions & Properties

OPINION

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΡΟΖΟΠΟΥΛΟΥ

Πώς θα επηρεάσει η πανδημία το real estate, το development και την αρχιτεκτονική; Ψηφιακοί νομάδες, hubs, πολυλειτουργικότητα τα νέα δεδομένα που διαμορφώθηκαν από την πανδημία.

ιανύουμε ήδη τον δεύτερο χρόνο από την αρχή της πανδημίας της COVID-19 και, όπως φαίνεται, οι αλλαγές που αυτή έχει επιφέρει είναι τεράστιες, επηρεάζοντας σχεδόν κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Επιχειρώντας να σκιαγραφήσει κανείς τις χωρικές επιπτώσεις των πρώτων μηνών της πανδημίας αντιλαμβάνεται πως υπάρχουν διαφορετικές εκφάνσεις ανά τον κόσμο που, ωστόσο θα μπορούσαν να ομαδοποιηθούν στις εξής

γενικές κατηγορίες: «ερήμωση» των πόλεων και συγκεκριμένα του δημόσιου χώρου και των υποδομών, «ερήμωση» των χώρων εργασίας, εντατικοποίηση της ζωής στο σπίτι. Σχεδόν έναν χρόνο μετά το αρχικό σοκ από την εκδήλωση της πανδημίας, οι πόλεις φαίνεται πως ανακάμπτουν ενώ αναπτύσσονται ήδη έρευνες και νέα πολεοδομικά μοντέλα, όπως η πόλη των 15 λεπτών, τα οποία φαίνεται πως θα υιοθετηθούν

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

άμεσα από τις μεγάλες μητροπόλεις. Ήδη το Παρίσι και η Βαρκελώνη έλαβαν από νωρίς έκτακτα μέτρα επιχειρώντας να βελτιώσουν τις συνθήκες στον δημόσιο χώρο αλλά και τα δίκτυα κυκλοφορίας, κάνοντάς τα φιλικότερα στους πεζούς και στους ποδηλάτες προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός. Σε επίπεδο επαγγελματικών χώρων (γραφείων, καταστημάτων, κλπ.) , μετά την ακαριαία παύση λειτουργίας τους, φαίνεται πως επαναλειτουργούν υιοθετώντας ελάχιστο αριθμό χρηστών, ειδικές συνθήκες αερισμού αλλά και νέες τεχνολογίες (π.χ. συσκευές καθαρισμού αέρα, θερμομέτρησης, κ.ά.). Παράλληλα, η καθιέρωση σε μεγάλο ποσοστό της τηλεργασίας διαμορφώνει νέες συνθήκες τόσο στην εργασία όσο και την αγορά ακινήτων αναδεικνύοντας συγκεκριμένους προορισμούς ως ελκυστικότερους επενδυτικά αναλόγως των κλιματολογικών συνθηκών, της θέας, της ταχύτητας του internet, κλπ. Τέλος, οι κατοικίες, επιφορτισμένες πλέον με επιπλέον λειτουργίες αλλά και εφοδιασμένες κατάλληλα με νέο εξοπλισμό (γραφείο, γυμναστήριο, κ.ά.) έχουν πλέον «πολυλειτουργικό» χαρακτήρα δημιουργώντας έτσι μια νέα συνθήκη κατοίκησης.

Οι τελευταίες εξελίξεις

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, αντιλαμβάνεται κανείς πως τόσο η αρχιτεκτονική και ο ευρύτερος κλάδος της κατασκευής όσο και το real estate και το development επηρεάζονται άμεσα από την πανδημία. Oι νέες χρηστικές ανάγκες καθώς και τα κριτήρια επιλογής ενός ακινήτου, είτε πρόκειται για κατοικία είτε για χώρο εργασίας, διαμορφώνονται πλέον βάσει συγκεκριμένων προτεραιοτήτων και προτιμήσεων που καθορίζονται και ενημερώνονται από τα υγειονομικά πρωτόκολλα και τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν από την πανδημία. Για παράδειγμα, πολυκατοικίες με ενσωματωμένους κοινωφελείς χώρους και υπηρεσίες (amenities) όπως γυμναστήριο, σινεμά κ.ά., όπου οι κάτοικοί τους μοιράζονται μεταξύ τους, χωρίς να χρειαστεί να μετακινηθούν, είναι πιθανά ελκυστικότερες για κάποιον επενδυτή. Ενώ προορισμοί με καλές κλιματολογικές συνθήκες όπου αναδεικνύονται πλέον σε «ελκυστές» για τους εργαζομένους εξ αποστάσεως. Τα τελευταία χρόνια, και παρά την πανδημία, η αγορά του real estate σημειώνει ανοδική πορεία ενώ οι εταιρείες development επενδύουν μαζικά στους τομείς του τουρισμού, των γραφείων Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

αλλά και των κατοικιών. Κυρίαρχη θέση στον χώρο έχει φυσικά η επένδυση του Ελληνικού, η οποία αναμένεται να επηρεάσει καθοριστικά την οικονομία της χώρας τοποθετώντας την στον διεθνή επενδυτικό, τουριστικό και πολιτιστικό χάρτη. Παράλληλα, με αφορμή την πανδημία, φαίνεται πως αναδύονται δύο κυρίαρχες τάσεις. Η πρώτη είναι αυτή των «ψηφιακών νομάδων», εργαζομένων από όλον τον κόσμο που εργάζονται εξ’ αποστάσεως και επιλέγουν την Ελλάδα ως χώρα διαμονής. Αυτή η συνθήκη φαίνεται πως υποστηρίζεται πλέον και με νόμο που ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2021 και μπορεί να αυξήσει τη ζήτηση στην αγορά της κατοικίας με συγκεκριμένα ποιοτικά κριτήρια και απαιτήσεις, πράγμα που θα «ωθήσει» την αρχιτεκτονική και την κατασκευή. Μια άλλη ενισχυόμενη τάση είναι αυτή της δημιουργίας χώρων γραφείων (co-working spaces, hubs, κέντρα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, κλπ). Μεγάλες ελληνικές αλλά και πολυεθνικές εταιρείες επιλέγουν την Ελλάδα ως χώρα για την εγκατάσταση τμημάτων ή κεντρικών γραφείων (headquarters), εκμεταλλευόμενοι τις καλές κλιματολογικές συνθήκες αλλά και τη μετάβαση της χώρας στην ψηφιακή εποχή, η οποία επιταχύνθηκε εν μέσω της πανδημίας. Βλέπουμε λοιπόν να κατασκευάζονται νέα κτίρια γραφείων και campus υψηλών προδιαγραφών, σχεδιασμένα με υψηλή αισθητική και ποιότητα στη λεπτομέρεια και την κατασκευή, προσαρμοσμένα στα διεθνή πρότυπα (περιβαλλοντικά, αρχιτεκτονικά, κλπ.). Όλα τα παραπάνω αποτελούν ισχυρές ενδείξεις πως το real estate και το development κινούνται ανοδικά, δημιουργώντας έτσι νέες ευκαιρίες για όλους τους συναφείς κλάδους και ιδιαίτερα για την Αρχιτεκτονική. Τέλος, θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν και μια εξίσου σημαντική παράμετρο, αυτή των νέων τεχνολογιών στα κτίρια που θα προσφέρουν επίσης νέες δυνατότητες μέσω εφαρμογών IoT, sensors, έξυπνων υλικών κλπ. και θα βελτιώσουν σταδιακά τόσο την καθημερινότητα και την ίδια την κατοίκηση όσο και τον έλεγχο και περιορισμό επιδημιών στο μέλλον, αναβαθμίζοντας ουσιαστικά το δομημένο περιβάλλον των πόλεων. *Ο κ. Δημήτρης Γροζόπουλος είναι αρχιτέκτονας με μεταπτυχιακές σπουδές στον αστικό σχεδιασμό και το τοπίο (Dip. Arch, ΜΑ Landscape Urbanism) και συμμετοχές τα τελευταία χρόνια σε εκθέσεις, συνέδρια και διαγωνισμούς, για τις οποίες έχει αποσπάσει διακρίσεις. 35

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Αρχιτεκτονικές λύσεις για πόλεις που «βράζουν» Το φαινόμενο Urban Heat Island και η αντιμετώπισή του Οι λόγοι που προκαλούν την αστική θερμονησίδα, ο ρόλος των υλικών που χρησιμοποιούνται και οι λύσεις που μπορεί να προσφέρει η αρχιτεκτονική τοπίου. ΤΟΥ ΓΙΆΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΥ 36

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

θερμοκρασία παγκοσμίως αυξάνεται. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Μετεωρολογικής Οργάνωσης του ΟΗΕ (WMO), το 2020 καταγράφηκε ρεκόρ θερμοκρασίας, ενώ οι πιθανότητες προσωρινής ανόδου της μέσης θερμοκρασίας της Γης, πέρα από τον 1,5 βαθμό Κελσίου μέχρι το 2024, βρίσκονται στο 20%. Μέσα στο δομημένο αστικό περιβάλλον, λοιπόν, το οποίο κατά κόρον αποτελείται από γυαλί, χάλυβα, άσφαλτο και σκυρόδεμα, τα επικίνδυνα αστικά θερμικά νησιά αυξάνουν τους κινδύνους θερμικής καταπόνησης. Ωστόσο, παρά τις προφανείς επιπτώσεις της υπερθέρμανσης, το πρόβλημα του urban heat island effect δεν αποτελεί προτεραιότητα. Το Architect, συνομιλώντας με επαγγελματίες της αρχιτεκτονικής τοπίου, επιχειρεί να αναδείξει το φαινόμενο στον αστικό ιστό, τις αιτίες που το προκαλούν, τη σύνδεσή του με τα υλικά που χρησιμοποιούνται και, το σημαντικότερο, να ανοίξει τον διάλογο για τους τρόπους αντιμετώπισής του.

Πολυδιάστατο πρόβλημα

Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, ή αστικής θερμονησίδας, που χαρακτηρίζεται από θερμοκρασίες αέρα τουλάχιστον κατά 2°C υψηλότερες σε σχέση με τις κανονικές τιμές βάσει εποχής, συνδέεται άμεσα με τον υψηλό βαθμό δόμησης της εκάστοτε περιοχής και επικάλυψης της επιφάνειας του εδάφους. Όπως σημειώνει ο Γιώργος Μαθιουδάκης, αρχιτέκτονας τοπίου και αστικού περιβάλλοντος στο γραφείο Livingscapes_Mathioudakis+Mathioudakis Associates Landscape Architects and Urban Designers: «Έχει υπολογιστεί ότι η κατάσταση της θερμικής νησίδας δημιουργείται όταν, συντρεχουσών και των λοιπών συνθηκών, το 30% της επιφάνειας του εδάφους είναι καλυμμένο από συμβατικά δομικά υλικά όπως συμβαίνει δυστυχώς σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Στην ένταση του φαινομένου µεγάλο ρόλο παίζει ο αστικός σχεδιασμός, το λεγόμενο “αστικό φαράγγι” (canyon radiative geometry), η ανθρωπογενής θερμότητα και οι φυσικές ιδιότητες των υλικών κατασκευής των δρόμων. Με άλλα λόγια τα μεγάλα, ψηλά γυάλινα και από σκυρόδεμα μεταλλικά κτίρια, η απουσία σωστού σχεδιασμού αστικού πρασίνου αλλά και αλληλένδετων δραστηριοτήτων που αφορούν πάρκα και ανοιχτούς δημόσιους χώρους, η λανθασμένη χρήση υλικών δαπεδοστρώσεων και πεζοδρομίων, η άσκοπη και ανεξέλεγκτη χρήση του αυτοκινήτου εντός τους αστικού ιστού και φυσικά τα υψηλά επίπεδα ρύπανσης είναι οι βασικοί λόγοι του φαινομένου. Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε και τις μικροκλιματικές αλλαγές Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

που λαμβάνουν χώρα σε μεγάλο βαθμό από την χρήση των κλιματιστικών». Ο Θανάσης Πολυζωίδης, από το αρχιτεκτονικό γραφείο topio7 architects, επισημαίνει πως πρόκειται για ένα φαινόμενο που οφείλεται κατ’ αρχάς στην αστική τοπογραφία «καθώς σε στενές αποστάσεις (αστική χαράδρα) π.χ. παγιδεύεται η ηλιακή ακτινοβολία, εμφανίζονται υψηλότερες θερμοκρασίες και εμποδίζεται η ροή ανέμων». Ένας άλλος παράγοντας, σύμφωνα με τον ίδιο, «σχετίζεται με τα υλικά επιφανειών και κτιρίων, τα οποία λόγω του χαμηλού συντελεστή ανάκλασης και της υψηλής θερμοχωρητικότητάς τους ευνοούν την υψηλότερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας και την αποθήκευση θερμότητας η οποία απελευθερώνεται και τη διάρκεια της νύχτας. Η απουσία πρασίνου και υδάτινων πόρων στις αστικές περιοχές, επίσης, δεν ευνοεί τον δροσισμό και έτσι προκαλεί την αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, ενώ η ανθρωπογενής δραστηριότητα, η εντατική κατανάλωση ενέργειας και η ατμοσφαιρική ρύπανση επιδεινώνουν το φαινόμενο». Από την πλευρά του, ο Θωμάς Δοξιάδης του αρχιτεκτονικού γραφείο doxiadis+ διευκρινίζει πως πέρα από τις διαφορές στη θερμοκρασία, «το φαινόμενο της θερμικής νησίδας περιλαμβάνει και χαμηλότερα επίπεδα ηλιοφάνειας και υγρασίας, απουσία ανέμων και αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Η κυριότερη αιτία του φαινομένου είναι η αντικατάσταση της φυσικής κάλυψης της γης (χώμα, πράσινο, ρέματα) με σκληρά, μη διαπερατά υλικά (π.χ. δρόμοι και πεζοδρόμια), κτίρια και άλλες σκληρές διαμορφώσεις που απορροφούν και ακτινοβολούν θερμότητα». Για τη Νέλλα Γκόλαντα, γλύπτη Πολεοδομικού Τοπίου Μεγάλης Κλίμακας, κύρια αιτία είναι ο εγκλωβισμός μέσα στο σύγχρονο δομημένο αστικό περιβάλλον, «στο οποίο οφείλεται όχι μόνο το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας αλλά και το συντριπτικό γεγονός της ανθρωπογενούς εγκαθίδρυσης του “αδιάφορου”». Το ευρύτερο ιστορικό, φυσικό τοπίο -συνεχίζειπου αποτελεί λυδία λίθο της ύπαρξης και της επιθυμίας για συνέχιση και διαιώνιση του καθημερινού γίγνεσθαι. Σε αυτούς τους δημόσιους χώρους δυστυχώς μόνο αρνητικές εξελίξεις προοιωνίζονται. «Πώς μπορούν να δημιουργηθούν ευχάριστες καθημερινές σχέσεις, κοινωνικές με δημιουργικές και δημοκρατικές εξελίξεις όταν ο βίος είναι αβίωτος σε έναν δημόσιο χώρο που έχει φτιαχτεί χωρίς να αναπτύσεται καμία συναισθηματική σχέση με τις ποιότητες της χαράς διαβίωσης με το υπαίθριο ελληνικό τοπίο;» αναρωτιέται.

Θωμάς Δοξιάδης

doxiadis+_Kerameikos_ Streetscape

Γιώργος Μαθιουδάκης

Αξονομετρική μελέτη τοπίου (Γ. Μαθιουδάκης)

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Πράσινο παντού

(Από πάνω) Κατερίνα Ανδρίτσου-Πανίτα ΚαραμανέαΘανάσης Πολυζωίδης, topio7

Κοινή συνισταμένη για την αντιμετώπιση του φαινομένου, σύμφωνα με τους επαγγελματίες με τους οποίους συνομιλήσαμε, είναι η εκτεταμένη χρήση του πρασίνου και του νερού στο αστικό τοπίο και η επαναφορά στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος. Σύμφωνα με τον κ. Δοξιάδη, «είναι απαραίτητη η αύξηση των χώρων πρασίνου και γενικά ελευθέρων χώρων, των γραμμικών φυτεύσεων (στους δρόμους) αλλά και η αύξηση του πρασίνου στα κτίρια. Βέβαια, δεν αρκεί η ποσοτική αύξηση, αλλά και η ποιοτική. Είναι σημαντικό τα φυτά που επιλέγονται να είναι κατά βάση ενδημικά, να ανταποκρίνονται στις περιβαλλοντικές και κλιματολογικές συνθήκες της κάθε περιοχής και είναι ανθεκτικά στα δύσκολα αστικά περιβάλλοντα. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να διασφαλίζονται οι συνθήκες για την σωστή ανάπτυξή τους, για παράδειγμα να υπάρχει ικανός χώρος και κατάλληλο χώμα προκειμένου να αναπτύσσονται και να αποδίδουν περιβαλλοντικά όσο το δυνατόν καλύτερα. Εξίσου σημαντική θα ήταν και η αποκατάσταση στοιχείων μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας, όπως για παράδειγμα τα ρέματα, και η επαναφορά στη φυσική τους κατάσταση. Τέλος, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα κτίρια θεωρούνται ένας από τους κύριους συντελεστές του φαινομένου. Ανάλογα με τα υλικά και τον χρωματισμό των επιφανειών τους, τα κτίρια αποθηκεύουν πολλή θερμότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας και την απελευθερώνουν κατά τη διάρκεια της νύχτας, ενώ η πυκνή δόμηση εμποδίζει τη σωστή ροή του ανέμου». Ο κ. Μαθιουδάκης, από την πλευρά του, εκτιμά πως πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και στο κομμάτι της μελέτης-σχεδιασμού. «Θα πρέπει να βρεθούν, να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν σωστά πάντα στα πρότυπα των μελετών του εξωτερικού, παρεμβάσεις στην υπάρχουσα δομή της πόλης οι οποίες θα έχουν άμεσο και καθοριστικό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση του φαινομένου της θερμονησίδας. Λύση ουσιαστική στο πρόβλημα της θερμικής νησίδας μπορεί να δώσει το αστικό και περιαστικό πράσινο, έχοντας την κατάλληλη εκτατική, χωροταξική και χλωριδική παρουσία και συγκρότηση. Δηλαδή θα πρέπει τα φυτά που προδιαγράφονται σε Μελέτες Αστικού Σχεδιασμού κατ’ αρχάς να μπορούν να δημιουργούν κατάλληλες σκιάσεις στους χώρους μεταξύ των κτιρίων, να έχουν μεγάλα φύλλα και πυκνά φυλλώματα ώστε να μπορούν να απορροφούν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και με αυτό τον τρόπο να λειτουργούν σαν φυσικοί ιονιστές του αέρα, η δημιουργία πάρκων με έντονη την παρουσία πρασίνου σε κάθε γειτονιά

της πόλης και ένα πολύ βασικό στοιχείο η χρήση υλικών με ανακλαστική δυνατότητα. Τέλος, θα ήθελα να προσθέσω και την δημιουργία φυτεμένων δωμάτων σε νέα ή υπάρχοντα κτίρια που συμβάλλουν στην μείωση της θερμότητας εντός της πόλης», σημειώνει χαρακτηριστικά. Για τον κ. Πολυζωίδη, οι κατάλληλες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν περιλαμβάνουν: Πρώτον, την αποδόμηση σκληρών επιφανειών, δηλαδή την απομάκρυνση ενός μεγάλου ποσοστού των σκληρών υλικών δαπεδόστρωσης και την αντικατάσταση με μαλακές υδατοδιαπερατές επιφάνειες ή χώρους πρασίνου. Δεύτερον, την επιλογή ψυχρών βιοκλιματικών υλικών, με κατάλληλη ανοιχτόχρωμη απόχρωση (που δεν προκαλεί θάμβωση) και επιφανειακή επεξεργασία/υφή ώστε να επιτυγχάνεται κατάλληλος συντελεστής ανάκλασης θερμότητας και θερμοαπορροφητικότητας. Τρίτον, την αύξηση χώρων πρασίνου, αφού η εκτεταμένη φύτευση μέσα στον αστικό ιστό μπορεί να περιορίσει το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Τα φυτά μέσω της εξατμισοδιαπνοής αποβάλλουν νερό στην ατμόσφαιρα με τη μορφή υδρατμών, γεγονός που συμβάλλει στην μειωμένη θερμοκρασία και συνεπώς και στην κατανάλωση ενέργειας κατά τις ώρες του μεσημεριού. Τέταρτον, οι πράσινες όψεις και τα φυτεμένα δώματα, καθώς με την εφαρμογή πράσινων βιοκλιματικών όψεων (αναρριχητικά φυτά που εφαρμόζονται σε κατάλληλη κατασκευή πλέγματος) αλλά και εφαρμογής φυτεμένων δωμάτων το φαινόμενο μπορεί να μετριαστεί». Στο πλαίσιο εντάσσονται, ακόμη, παρεμβάσεις με στοιχεία νερού και υδάτινες επιφάνειες, η τοποθέτηση σκιάστρων, αλλά και η αλλαγή του αστικού πολεοδομικού σχεδιασμού». Η κυρία Γκόλαντα, μιλώντας για τις παρεμβάσεις, δίνει ως παράδειγμα το «πείραμα της Λάρισας». Όπως θυμάται η ίδια, όταν ανέλαβε τον σχεδιασμό δύο κεντρικών πλατειών στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου της πόλης τής έδωσε το έναυσμα να προτείνει την ανάπτυξη κωδίκων νερών στο κέντρο της πόλης της Λάρισας «ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία στην πιο απομακρυσμένη πλατεία, την πλατεία Ταχυδρομείου έκτασης 12 στρεμμάτων, να αναπτύξω το πρώτο και το δεύτερο τμήμα του γλυπτού ποταμού με στόχο την ανάδυση του υπέροχου ορεινού τοπίου της Θεσσαλίας από όπου πηγάζει ο Πηνειός ποταμός με έντονες καταρρακτώδεις ροές νερών και αντίστοιχες φυτεύσεις με τα χαρακτηριστικά δέντρα της ορεινής χλωρίδας. Στην ίδια πλατεία επανεμφανίζονται τα νερά στο κέντρο της με έντονες ροές και διεύθυνση προς το αρχαίο θέατρο εξαφανιζόμενα αυτήν τη φορά κάτω από το επίπεδο ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

της πλατείας υποδηλώνοντας και το διαχρονικό παλίμψυστο του πλούτου της πόλης που είναι κρυμμένος. Στη συνέχεια ο γλυπτός ποταμός δίνει την αίσθηση ότι κατευθύνεται προς το αρχαία θέατρο (με συνεχείς ανακυκλώσεις νερών) και πλέον είναι το τρίτο τμήμα του «γλυπτού ποταμού και τα θεσσαλικά πεδία» αναφέρεται στην μεγάλη πεδινή ανάπτυξη της ροή του Πηνειού ποταμού στα πεδινά τοπία του θεσσαλικού κάμπου. Εκεί στη μεγάλη επιφάνεια του ποταμού η πρόσπτωση του ηλιακός φωτός στις υδάτινες επιφάνειες δημιουργεί τη χαοτική λάμψη – «Στίλβη» επάνω στα νερά, τη νύμφη των παγανιστικών τοπίων των Τεμπών. Η επέμβαση “Το πείραμα της Λάρισας” συνεχίστηκε με συνολική σχεδιαστική αντιμετώπιση (total art) γλυπτική πολεοδομικού τοπίου με την πεζοδρόμηση που ενώνει την κεντρική πλατεία με το αρχαίο θέατρο».

χαρακτηριστικά των υλικών που επηρεάζουν την ανακλαστικότητά τους είναι το χρώμα, η υφή της επιφάνειάς τους και το υλικό κατασκευής. Οι τραχείς και σκουρόχρωμες επιφάνειες απορροφούν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία από λείες, επίπεδες και ανοιχτόχρωμες επιφάνειες. Βάσει μελετών έχει παρατηρηθεί ότι το ψυχρότερο υλικό κατασκευής είναι το µάρµαρο, το μωσαϊκό και η πέτρα, σε αντίθεση µε τον γρανίτη και το τσιμέντο. Ως προς την υφή, οι λείες και επίπεδες επιφάνειες είναι ψυχρότερες σε σχέση µε τις τραχείς και ανάγλυφες όπως έχει αποδειχθεί επιστημονικά». Προχωρώντας σε περισσότερες λεπτομέρειες από την πλευρά του, ο κ. Πολυζωίδης

Νέλλα Γκόλαντα

Τα σωστά υλικά

Ποια είναι όμως εκείνα τα υλικά τα οποία πρέπει να επιλεγούν στο δομημένο αστικό τοπίο ούτως ώστε μακροπρόθεσμα το θερμικό και ενεργειακό αποτέλεσμα να παραμένει σε χαμηλά επίπεδα; Για τον κ. Δοξιάδη, «είναι προφανές πως εκτός από την αύξηση των “φυσικών” περιοχών μέσα στον αστικό ιστό, είναι πολύ σημαντική η επιλογή των υφών και χρωμάτων των επιφανειών, είτε στις δαπεδοστρώσεις είτε στις επιφάνειες κτιρίων. Στον δημόσιο χώρο, όπου δεν είναι εφικτή η αντικατάσταση των σκληρών επιφανειών με χώμα ή άλλα φυσικά υλικά, μπορούν να επιλέγονται διαπερατά υλικά όπως για παράδειγμα σταθεροποιημένο κεραμικό δάπεδο (πατημένο χώμα) ή υδατοπερατά σκυροδέματα. Αντίστοιχα, η επεξεργασία ή αντικατάσταση σκούρων επιφανειών, όπως της ασφάλτου, με ειδικά ανοιχτόχρωμα υλικά με μεγάλη ανακλαστικότητα (για παράδειγμα καινοτόμες ασφαλτικές επιστρώσεις) μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση της απορρόφησης θερμότητας. Όσον αφορά τα κτίρια, η επιλογή των υλικών και χρωμάτων των όψεων είναι καθοριστική, τόσο για την καλύτερη θερμική συμπεριφορά του κτιρίου όσο και για τη λιγότερη απορρόφηση θερμότητας. ΄Ένα στοιχείο για το οποίο θα μπορούσαμε όμως να μιλήσουμε περισσότερο όντας και αρχιτέκτονες τοπίου είναι η σημασία των φυτεμένων δωμάτων. Είναι αντιληπτό πως οι τυπικές αθηναϊκές ταράτσες απορροφούν ένα μεγάλο ποσοστό θερμότητας, το οποίο θα ακυρωνόταν στην περίπτωση μίας πράσινης στέγης». Σύμφωνα με τον κ. Μαθιουδάκη, «η χρήση των ψυχρών υλικών αποτελεί µια οικονομική και εύκολη εφαρμογή στην εξοικονόμηση ενέργειας µε γρήγορα και εμφανή αποτελέσματα στην καταπολέμηση του φαινομένου. Τα φυσικά Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Άποψη της Πλατείας Ταχυδρομείου στη Λάρισα (Ν. Γκόλαντα)

σημειώνει πως στον σχεδιασμό θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ψυχρά φωτοκαταλυτικά υλικά με κατάλληλα πρόσμικτα στη σύστασή τους, απόχρωση και υφή που δεν προκαλούν θάμβωση και έχουν χαμηλό συντελεστή ανάκλασης θερμότητας και θερμοαπορροφητικότητας. Εκτός αυτού θα πρέπει να προωθούνται υδατοδιαπερατά μαλακά δάπεδα και αύξηση χώρου πρασίνου και νερού. Χαρακτηριστικά τέτοια υλικά είναι για το αστικό περιβάλλον η ψυχρή άσφαλτος, οι ψυχρές πλάκες πεζοδρομίων και τα ψυχρά υλικά επικάλυψης. Όσον αφορά τις οροφές των κτιρίων, προτείνει την εφαρμογή ψυχρών υλικών (όπως επικαλύψεις, μεμβράνες, ασφαλτικά κεραμίδια κτλ.) ή τεχνολογία φυτεμένων δωμάτων - παρεμβάσεις που οδηγούν σε εξοικονόμηση ενέργειας για κλιματισμό και προσφέρουν καλύτερες συνθήκες θερμικής άνεσης. Τέλος, ένας σημαντικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η αντικατάσταση σκληρών υλικών με χωμάτινα σταθεροποιημένα υδατοδιαπερατά δάπεδα, που είναι κατάλληλα για πεζόδρομους και δρόμους, πάρκα, ποδηλατοδρόμους, παιδικές χαρές, σχολικές αυλές, επιφάνειες κήπων και γενικά για διαμόρφωση εξωτερικών χώρων. 39

INTERVIEW

Παιδοκεντρικός Σχεδιασμός: Η εφαρμογή της Παιδοψυχολογίας στην Αρχιτεκτονική Σημαντική αστοχία να ταυτίζουμε το «παιδικό» με το «χαριτωμένο», σημειώνει η αρχιτέκτων και ιδρύτρια του BabyEcoDesign, Μαρίλη Βουλτσάκη. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΗΔΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

ρειάστηκε να γίνω ενήλικη και μαμά για να συνειδητοποιήσω ότι ανέκαθεν ζούσα σε έναν κόσμο σχεδιασμένο για μεγάλους. Και χρειάστηκε να μπω στους χώρους συνοδεία… μικρών συνοδών για να καταλάβω ότι δεν αρκούν τα ζωηρά χρώματα για να είναι ένας χώρος προορισμένος για παιδιά. Μιλώντας με τη Μαρίλη Βουλτσάκη έμαθα ότι αυτό μπορεί να αλλάξει. Και πώς… Είναι γενική παραδοχή στον ευρύτερο κλάδο των αρχιτεκτόνων ότι στη χώρα μας υπάρχει σοβαρό έλλειμμα στις απαιτούμενες τυπολογίες. Ο παιδοκεντρικός σχεδιασμός εμπίπτει στο παραπάνω; Και ποιες ενέργειες θα μπορούσαν να γίνουν ώστε να αλλάξει αυτό; Τα τελευταία 30 χρόνια με ενεργή δράση στην αρχιτεκτονική σκηνή, παρατηρούσα συχνά ότι ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός συχνά έφερνε στο προσκήνιο ως πρωταγωνιστή τον ίδιο τον αρχιτέκτονα και όχι τον ίδιο τον χώρο με τον χρήστη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα εντυπωσιακά έργα, τα όποια δεν ανταποκρίνονται στις ουσιαστικές βασικές ανάγκες του χρήστη, ώστε να συντελούν στη βελτίωση της ζωής του. Ειδικά στον σχεδιασμό των παιδικών χώρων, διαφεύγει συνήθως ότι «παιδί» είναι ο άνθρωπος στην παιδική του ηλικία… στην πιο καθοριστική ηλικία της ζωής του, εκεί που μπαίνουν οι βάσεις που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τα υπόλοιπα στάδια της ζωής του. Κατά συνέπεια, τις περισσότερες φορές, σε όλες τις κλίμακες (από παιδικά δωμάτια έως δημόσιους παιδικούς χώρους), οι παιδικοί χώροι δεν σχεδιάζονται για τις αντίστοιχες αναπτυξιακές ανάγκες των παιδιών, αλλά εμπίπτουν σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό, χωρίς καμία εξειδικευμένη γνώση της παιδικής ηλικίας και των γνωρισμάτων της. Είναι σημαντική αστοχία να ταυτίζουμε το «παιδικό» με το «χαριτωμένο», όπως επίσης και να σχεδιάζονται ειδικά οι παιδικοί χώροι σύμφωνα με τις προσωπικές πεποιθήσεις του αρχιτέκτονα για το τι σημαίνει παιδικός χώρος. Η παραπάνω διαπίστωση με οδήγησε αυτόματα σε μια ολιστική προσέγγιση αρχιτεκτονικού σχεδιασμού στους παιδικούς χώρους, μέσα από μια πολύχρονη έρευνα και εξειδίκευση σε τομείς όπως η παιδοψυχολογία, η αναπτυξιολογια αλλά και πιο εξειδικευμένες γνώσεις, όπως πώς αλληλεπιδρά ο χώρος στα παιδιά στο αυτιστικό φάσμα ή τις επιπτώσεις του φωτός (φυσικού/ τεχνητού) στην παιδική ηλικία κ.ά. Θεωρητικά δεν είναι κάτι καινούργιο, εδώ και πολλά χρόνια έγκυρες μελέτες στους τομείς της παιδοψυχολογίας και της αρχιτεκτονικής καταλήγουν ότι ο χώρος που ζουν, μεγαλώνουν αλλά και επισκέπτονται τα παιδιά, παίζει καθοριστικό ρόλο

Ιδιαίτερα σημαντική η θεραπευτική δράση της αρχιτεκτονικής με τον παιδοκεντρικό σχεδιασμό σε χώρους υγείας για παιδιά Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

στην ανάπτυξή τους. Αυτό που είναι καινοτόμο για τα ελληνικά δεδομένα είναι η εφαρμογή της θεωρίας αυτής στην πράξη. Το αποτέλεσμα της εφαρμογής της παιδοψυχολογίας στην αρχιτεκτονική επιστήμη ονομάστηκε παιδοκεντρικός σχεδιασμός, ο οποίος περιλαμβάνει την αντίστοιχη τεχνογνωσία αλλά και βαθιά ενσυναίσθηση στην προσέγγιση κάθε έργου. Ποια είναι κατά την εμπειρία σας τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να εξασφαλίζει ένας χώρος που προορίζεται για παιδιά; Τόσο όσον αφορά τις κατοικίες (π.χ. παιδικά δωμάτια) αλλά και τους λοιπούς χώρους (εκπαιδευτικές δομές, πολιτιστικοί, θεραπευτικοί χώροι κ.ά.). Πρωταρχική προϋπόθεση είναι η ουσιαστική συνεργασία μεταξύ του αρχιτέκτονα με τον αντίστοιχο ειδικό σε έναν δημόσιο χώρο (εκπαιδευτικό, παιδίατρο, έργο/λογοθεραπευτή κ.λπ., ή με τον γονιό σε ένα παιδικό χώρο σε σπίτι), αλλά κυρίως να εμπλακούν τα ίδια τα παιδιά στη διαδικασία, ενσωματώνοντας ιδέες και επιθυμίες τους. Ένας συνειδητοποιημένος γονιός γνωρίζει το ψυχοκοινωνικό-γνωστικό προφίλ του παιδιού του, κατά συνέπεια μπορεί να δώσει πολλές πληροφορίες στον αρχιτέκτονα για να διαμορφώσει εξειδικευμένα τον κατάλληλο χώρο για το συγκεκριμένο παιδί. Σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα μόνο ο εκπαιδευτικός ή ο υπεύθυνος για το αναπτυξιακό προφίλ των παιδιών γνωρίζει τους μαθητές του και όχι απαραίτητα η διοίκηση του σχολείου. Εάν ο αρχιτέκτονας/σχεδιαστής δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις παιδοψυχολογίας/αναπτυξιακών σταδίων κ.λπ., πώς θα μπορέσει να μιλήσουν την ίδια γλώσσα με τον εκπαιδευτικό και να συμβάλει σε ένα αποτελεσματικό μαθησιακό περιβάλλον; Επειδή είναι πολυπαραγοντική διαδικασία ο παιδοκεντρικός σχεδιασμός και κάθε χώρος έχει πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις, 41

INTERVIEW

σε γενικές γραμμές ιδανικός παιδικός χώρος είναι ο χώρος που παρέχει ασφάλεια, με σαφή διαχωρισμό των δραστηριοτήτων αλλά και με ευελιξία και άνεση κινήσεων στον χώρο, με επαρκή φυσικό φωτισμό, με σωστή ακουστική, καλά ρυθμιζόμενη θερμοκρασία περιβάλλοντος καθώς και με άμεση πρόσβαση στη φύση. Πρόσθετα στοιχεία όπως ο καμπυλόγραμμος σχεδιασμός, η σωστή επιλογή χρωμάτων, η κατασκευή εξειδικευμένου εξοπλισμού, η χρήση φυσικών υλικών, οι ανοιχτοί χώροι και το μεγάλο ύψος αιθουσών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα συντελούν σε έναν χώρο για παιδιά, όπου μπορούν να ξεδιπλώσουν το απεριόριστο των δυνατοτήτων τους. Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που προσφέρουν το «plus» στην εμπειρία; Για να θεωρηθεί ένα έργο παιδοκεντρικού σχεδιασμού επιτυχημένο, είναι απαραίτητο οι ενήλικες χρήστες του χώρου (γονείς, εκπαιδευτικοί, ιατρικό προσωπικό κ.λπ.) να ακολουθούν ένα μαθητοκεντρικό παιδαγωγικό σύστημα, δηλαδή την εκπαίδευση με βάση τις ανάγκες του παιδιού και όχι του ενήλικα, με ενεργή δράση του παιδιού, βιωματικά. Έτσι ώστε η μάθηση να έρχεται όταν υπάρχει ενδιαφέρον, ως μια φυσική διαδικασία. Καθώς η νευροεπιστήμη μάς βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος και τους καλύτερους τρόπους μάθησης, παράλληλα εξελίσσονται οι μέθοδοι και οι τεχνολογίες διδασκαλίας, αλλά και το ίδιο το μαθησιακό περιβάλλον. Ένα παράδειγμα, μια σχολική αίθουσα μελετάται ως χώρος, ο οποίος στεγάζει και καθορίζει τη διαδικασία της μάθησης. Η εξέλιξη της σχολικής αίθουσας, από έναν χώρο με δασκαλοκεντρική παιδαγωγική διαδικασία, κρίνεται σήμερα απαραίτητο όσο ποτέ, να αποτελέσει έναν ανοιχτό χώρο που να προάγει τη συνεργασία & την αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών και μαθητών-εκπαιδευτικού προσωπικού. Ο εσωτερικός σχεδιασμός για τον χώρο μάθησης εστιάζει τώρα τελευταία πολύ περισσότερο στον μαθητή, παρέχοντας το βέλτιστο περιβάλλον, όχι μόνο για ακαδημαϊκά επιτεύγματα, 42

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

αλλά και για κοινωνική επιμόρφωση και ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων ζωής. Τα παιδιά, όταν νιώθουν ελεύθερα να κινηθούν και να δράσουν σε τέτοιους χώρους, αισθάνονται ασφαλή, χαρούμενα, προσλαμβάνουν με ευκολία τα κατάλληλα ερεθίσματα, γίνονται περισσότερο αυτόνομα, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Έτσι, η αλληλεπίδραση του χώρου με τα παιδί συμπληρώνει την παιδαγωγική διαδικασία επιτυχώς. Ιδιαίτερη επισήμανση πρέπει να δοθεί στη θεραπευτική δράση της αρχιτεκτονικής με τον παιδοκεντρικό σχεδιασμό, είτε σε χώρους υγείας για παιδιά, είτε πιο εξειδικευμένα για παιδιά στο αυτιστικό φάσμα. Είναι απαραίτητο ο σχεδιασμός αυτών των χώρων να γίνεται κάτω από ένα συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο με πολύ εξειδικευμένες προδιαγραφές, προσαρμοσμένες κάθε φορά στις αντίστοιχες απαιτήσεις του χώρου και των παιδιών. Υπάρχει η δυνατότητα να βελτιώσουμε την ποιότητα του σχεδιασμού στους συγκεκριμένους χώρους, κατανοώντας με ποιον τρόπο τα παιδιά που ανήκουν στο αυτιστικό φάσμα βλέπουν τον κόσμο. Υπάρχουν στην Ελλάδα κάποια δημόσια κτίρια, υποδομές και οργανωμένοι χώροι για παιχνίδι στη φύση που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες των παιδιών και τα οποία θεωρείτε πρότυπα; Φυσικά και υπάρχουν αξιόλογες προσπάθειες που γίνονται τα τελευταία χρόνια στον ελληνικό χώρο. Όσο όμως η αρχιτεκτονική παιδικών χώρων εξαρτάται από την προσωπική ευαισθησία του αρχιτέκτονα μηχανικού και όχι ενταγμένη μέσα σε ένα νομοθετικό πλαίσιο που θα κατευθύνει με συγκεκριμένες αρχές παιδοκεντρικού σχεδιασμού (το όποιο θα βασιστεί στη συνεργασία πολλών και διαφορετικών επιστημόνων), τόσο πιο αόριστα και ημιτελή είναι τα παραδείγματα. Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, το υφιστάμενο ΦΕΚ στα εκπαιδευτικά ιδρύματα όχι μόνο δεν συντελεί στον κατάλληλο σχεδιασμό, αλλά διακρίνεται από ελλιπή πληροφόρηση με πολλές παρερμηνείες και αστοχίες. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Όσον αφορά στον οργανωμένο ελεύθερο χώρο παιχνιδιού στη φύση, και εδώ υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Συχνά αναρωτιέμαι αν φταίει η απουσία εγκαταστάσεων, ο πρόχειρος τυποποιημένος σχεδιασμός των αύλειων χώρων, που ξεκινά με την έλλειψη τεχνογνωσίας και εξειδικευμένης γνώσης, ή αν υπάρχει η έλλειψη διάθεσης να ξεφύγουμε από το οικείο και να δημιουργήσουμε χώρους βιώσιμους και λειτουργικούς για τα παιδιά μας; Ποιες είναι οι επιδράσεις της πρόσφατης πανδημίας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό των δημόσιων παιδικών χώρων; Aν και η αρχιτεκτονική σκηνή εστιάζει τώρα, όσο ποτέ, στη διαφορετική αντιμετώπιση των εσωτερικών και εξωτερικών λειτουργιών, κυρίως βάζοντας τον υπαίθριο χώρο ως σημαντική προτεραιότητα στον συνολικό σχεδιασμό των εκπαιδευτικών κτιρίων, ο παιδοκεντρικός σχεδιασμός το περιλαμβάνει ήδη μέσα στη διαδικασία του και στοχεύει σε μαθησιακά περιβάλλοντα με καλύτερη πρόσβαση στο φως, στον αέρα και στον υπαίθριο χώρο. Με ή χωρίς πανδημία, η ένταξη π.χ. ενός σχολικού κτιρίου στο φυσικό του περιβάλλον, η εισαγωγή του φυσικού περιβάλλοντος στη μαθησιακή διαδικασία και η αλληλεπίδραση των μαθητών με τη φύση, η απρόσκοπτη σύνδεση των εσωτερικών με τους εξωτερικούς χώρους, είναι στοιχεία που θα έπρεπε να υπάρχουν σε κάθε εκπαιδευτικό κτίριο, για να αποτελεί έναν λειτουργικό και βιώσιμο χώρο μάθησης. *Η Μαρίλη Βουλτσάκη είναι Αρχιτέκτων Μηχανικός ΑΠΘ με εξειδίκευση στην Παιδοψυχολογία ΕΚΠΑ & ιδρύτρια του αρχιτεκτονικού γραφείου παιδοκεντρικού σχεδιασμού BabyEcoDesign. Φωτογραφίες:

BabyEcoDesign Projects στον Παιδικό Σταθμό & Νηπιαγωγείο “Αδαμάντιος Σχολή”, Θεσσαλονίκη, και στο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) “Δεντρόσπιτο”, Αριδαία

INTERVIEW

Γ. Σκιαδόπουλος: Απαραίτητη η καλλιέργεια αρχιτεκτονικής παιδείας Η αρχιτεκτονική σε διάλογο με τον τουρισμό Την πρόοδο που καταγράφει η Ρόδος στη σύμπλευση αρχιτεκτονικής και τουρισμού περιγράφει στο Architect ο Γιώργος Σκιαδόπουλος. Όπως επισημαίνει ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου, «ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας των επιστημόνων και των επιχειρηματιών “συνδιαλέγεται” σε θεσμικό επίπεδο με τους φορείς, με γνώμονα το υγιές συμφέρον του τόπου». ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Τον Σεπτέμβριο ολοκληρώθηκε το 4ο Συνέδριο Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού στη Ρόδο. Πώς θα κρίνατε το αποτέλεσμα του συνεδρίου; Αφενός, το γεγονός ότι σε επιστημονικό επίπεδο είχαμε συμμετοχή 40 εισηγητών από όλη την Ελλάδα και, αφετέρου, ότι 1.000 άτομα παρακολούθησαν το συνέδριο διαδικτυακά, καθιστά από μόνο του το συγκεκριμένο εγχείρημα πετυχημένο. Η στήριξη του κόσμου είναι δυναμική, καθώς το συνέδριο παρακολούθησαν όχι μόνο αρχιτέκτονες, μηχανικοί, επαγγελματίες του τουρισμού, αλλά και συμπολίτες μας ανεξαρτήτως μορφωτικού υποβάθρου. Τα επιτεύγματα είναι πολυδιάστατα. Έχουμε πετύχει η φωνή, η οπτική, η πλευρά του αρχιτέκτονα να ακούγεται ευρέως σε μία επιστημονική βάση, ενώ πλέον μέσα από τη νέα συνεργασία που θα έχουμε με την Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου, θα υπάρξει άμεση επαφή και διάδραση με τους επιχειρηματίες, ξενοδόχους, ιδιοκτήτες τουριστικών καταλυμάτων και γενικότερα επαγγελματίες του τουρισμού. Ουσιαστικά, πλέον, ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας των επιστημόνων και των επιχειρηματιών «συνδιαλέγεται» σε θεσμικό επίπεδο με τους φορείς, με γνώμονα το υγιές συμφέρον του τόπου. Φέτος, για πρώτη φορά μεταξύ των εισηγητών ήταν δήμαρχοι, αντιδημάρχοι, δημόσιοι υπάλληλοι, ιδιώτες αρχιτέκτονες και ξενοδόχοι. Όλοι έχουμε λόγο και μερίδιο στην ευθύνη, αλλά και στο όραμα για το μέλλον του τόπου μας, ενώ η συνεργασία μας είναι επιβεβλημένη. Τέλος, η πρωτοβουλία αυτή αποκτά τεράστια σημασία ως υλοποιημένη, εν μέσω των πρωτόγνωρων υφιστάμενων δυσμενών υγειονομικών συνθηκών. Ενδεχομένως να μην υπάρχει άλλο συνέδριο αρχιτεκτονικής που να πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, με τόσο ευρεία συμμετοχή. Τα συμπεράσματα και τα πρακτικά των συνεδρίων θα δημοσιοποιηθούν το προσεχές χρονικό διάστημα.

Η Ρόδος αποτελεί έναν από τους πλέον διαδεδομένους τουριστικούς προορισμούς και αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Στόχος μας είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητας του ντόπιου κατοίκου. Εφόσον το πετύχουμε αυτό, κατ’ επέκταση θα βελτιωθεί και η αντίστοιχη ποιότητα της διαμονής του επισκέπτη, του τουρίστα δηλαδή, και θα μπορέσουμε σταδιακά να πετύχουμε την εισροή τουρισμού αναβαθμισμένης ποιότητας. Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης και πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό μέσω της αρχιτεκτονικής; Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να επέλθει ανάπτυξη, είναι απαραίτητη η καλλιέργεια μίας αρχιτεκτονικής παιδείας. Σε κάθε έκφανση, στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα, σε πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο αρχιτέκτονας, η ποιοτική αρχιτεκτονική, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει στη διαμόρφωση της ποιότητας της ζωής μας. Η αρχιτεκτονική επιστήμη λοιπόν, η αρχιτεκτονική κουλτούρα, μπορούν να προωθηθούν με διάφορους τρόπους εξωστρεφείς, όπως οι αρχιτεκτονικές εκθέσεις, τα αρχιτεκτονικά συνέδρια και οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Ένας ξεκάθαρα δημοκρατικός και καθολικά αποδεκτός τρόπος είναι η συνεχής προκήρυξη Διεθνών και Πανελλήνιων Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών. Θεωρώ ότι στο νότιο Αιγαίο έχουμε σαφείς υλοποιημένες επιτυχίες πάνω στον τομέα αυτό, ενώ την τρέχουσα περίοδο θα ανακοινωθεί η εξέλιξη των συγκεκριμένων δράσεων. Από την εμπειρία σας, πιστεύετε ότι ο διάλογος μεταξύ αρχιτεκτονικής και τουρισμού, σε πανελλήνιο επίπεδο, βρίσκεται στο επιθυμητό επίπεδο; Η σύνδεση της αρχιτεκτονικής με τον τουρισμό είναι διαρκής και αναγκαία. Αφενός έχουμε τη μοναδική αρχιτεκτονική μας κληρονομιά και αφετέρου την ισχυρή βιομηχανία του τουρισμού. Δυστυχώς υπάρχουν πολλά κακώς κείμενα και δυσάρεστα παραδείγματα τόσο του παρελθόντος, όσο και του παρόντος, που χρήζουν την καλλιέργεια μίας αρχιτεκτονικής παιδείας, προκειμένου να ξεπεραστούν και να αποφευχθούν στο μέλλον. Θα πρέπει όλοι μαζί, χέρι-χέρι να προχωρήσουμε με αμοιβαία κατανόηση. Γι’ αυτό και ουσιαστικά είναι επιβεβλημένο να καθόμαστε «στο ίδιο τραπέζι», τόσοι διαφορετικοί φορείς, επιστήμονες και επαγγελματίες, προκειμένου να βρούμε κοινά σημεία σύγκλισης. Η υφιστάμενη κατάσταση, νοοτροπίες και πρακτικές, σίγουρα δεν μπορούν να αλλάξουν από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά σίγουρα είμαστε σε καλύτερο δρόμο από το παρελθόν. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο ρόλος και η παρουσία του αρχιτέκτονα στον σχεδιασμό του δημόσιου και του ιδιωτικού χώρου είναι απαραίτητα στοιχεία, αναφορικά με την ανάπτυξη του τόπου μας.

Κρίσιμος ο ρόλος του αρχιτέκτονα στον σχεδιασμό του δημόσιου & ιδιωτικού χώρου

Ποια είναι η κατάσταση του τουρισμού σήμερα στη Ρόδο; Η κατάσταση του τουρισμού επέχει σαφώς πολλά περιθώρια βελτίωσης, ενώ πλέον είναι ορατή η επιθυμία ανάδειξης και ενίσχυσης του εναλλακτικού τουρισμού, γεγονός που έχει ιδιαίτερη αξία. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του τουρισμού προς το δομημένο και αδόμητο περιβάλλον έχει τάσεις βελτίωσης, ενώ η νομοθεσία έχει ξεκινήσει να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα τελευταία έτη, τα ξενοδοχεία εξελίσσουν τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων (μονάδες βιολογικού καθαρισμού), ενώ οι αφαλατώσεις, η αντίστροφη ώσμωση αποτελεί ενδεδειγμένη διαδικασία εξοικονόμησης υδάτινων πόρων, τόσο για ΟΤΑ, όσο και για ιδιώτες. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

CASE STUDY

ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΩΣ 5ΑΣΤΕΡΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ Αξιοποιώντας το κτιριακό δυναμικό για τον τουρισμό Στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου στη Ρόδο, παρουσιάστηκαν από τη Γλυκερία (Κλαίρη) Νίτσα (DELBLU architetti) δύο ενδιαφέρουσες μελέτες που αναδεικνύουν τη σημασία της επανάχρησης εγκαταλελειμμένων κτιρίων της χώρας μας. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΦΩΤΕΙΝΉ ΔΑΪΛΆ 46

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

ίναι αλήθεια πως πολλά κτίρια, και μάλιστα πολυώροφα, που δεν χρησιμοποιούνται πλέον, «αφήνονται» στην τύχη τους και στέκονται απλά άδεια -θυμίζοντας με δυσκολία το παρελθόν τους. Η μη αξιοποίηση των κτιρίων οδηγεί στην απαξίωση του κτιριακού δυναμικού της χώρας μας. Κάποια από αυτά τα κτίρια καταλήγουν να έχουν καλύτερη μοίρα, μιας και αξιοποιούνται τελικώς από τον τουριστικό τομέα. Η Γλυκερία (Κλαίρη) Νίτσα, Αρχιτέκτων μηχανικός ΑΠΘ, Interior designer – IED Milano, και Συν-ιδρύτρια και μέτοχος της εταιρείας DELBLU architetti παρουσίασε στα πλαίσια του 4ου Συνεδρίου Αρχιτεκτονικής και Τουρισμού στη Ρόδο δύο ενδιαφέροντα παραδείγματα επανάχρησης εγκαταλελειμμένων πολυώροφων κτιρίων ως ξενοδοχεία 5 αστέρων. Ο λόγος για το CRONWELL RESORT SERMILIA και το V45, δύο έργα που έχουν διακριθεί τόσο σε εγχώρια όσο και διεθνή βραβεία. Τα εν λόγω κτίρια έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Πρόκειται για πολυώροφα, εγκαταλελειμμένα για χρόνια, κτίρια που, αν και συνέβαλαν στην υποβάθμιση της περιοχής τους, διεθνή brands ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτά. Όμως, πρόκειται και για δύο κτίρια που ανήκουν σε διαφορετικό είδος και απευθύνονται σε διαφορετικό target group: family friendly resort το ένα και city & business hotel το άλλο.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΩΝ

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΤΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ

Υπό κατασκευή, με ορίζοντα λειτουργίας τον Απρίλιο του 2022, μέλος της αλυσίδας Marriott.

Όπως επισήμανε η κα Νίτσα, τα κτίρια αυτά αποτέλεσαν επιλογή διεθνών brands λόγω της θέσης και της ιδιαιτερότητάς τους για να γίνουν ξενοδοχεία 5 αστέρων, εντός των πλαισίων της ανάπτυξής τους στην εγχώρια τουριστική αγορά. Έτσι, οι λύσεις έπρεπε να είναι εναρμονισμένες τόσο με την Πολεοδομική Νομοθεσία, τις σχετικές διατάξεις, πρότυπα και προδιαγραφές, όσο και με τα business plans των επενδυτών και τα standards των ξενοδοχειακών αλυσίδων στις οποίες θα εντάσσονταν. Και στα δύο κτίρια «ενσωματώθηκαν facilities ανάλογα με τις προδιαγραφές της αστεροποίησης και σύμφωνα με το target group στο οποίο απευθύνονταν. Η επανάχρησή τους απαιτούσε την αισθητική αναβάθμισή τους σε συνδυασμό με περιβαλλοντικά και τεχνοοικονομικά κριτήρια, τη στατική αποκατάσταση, ενισχύσεις και προσθήκες, λαμβάνοντας παράλληλα υπ’ όψη θέματα εξοικονόμησης ενέργειας, ασφάλειας και περιβαλλοντικού ισοζυγίου. Στόχος ήταν η ομαλή επανένταξή τους στο άμεσο δομημένο και φυσικό περιβάλλον τους, η έμφαση στη λειτουργικότητα, αλλά και η εξασφάλιση βιώσιμης δυναμικότητας εντός του συγκεκριμένου κελύφους με επαρκή αναλογία δωματίων και κοινοχρήστων χώρων. Και στις δύο περιπτώσεις, στα πλαίσια της επανατοποθέτησής τους στην τουριστική αγορά ως νέα ανταγωνιστικά προϊόντα, έγινε επιλογή των αρχιτεκτονικών εκείνων στοιχείων που θα έπρεπε να διατηρηθούν, να ενισχυθούν ή και να προστεθούν», επισήμανε.

Μελέτη εσωτερικού χώρου βράβευσης: DELBLU architetti

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ CRONWELL RESORT SERMILIA Το CRONWELL RESORT SERMILIA, ένα παραθαλάσσιο ξενοδοχείο, χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 με ειδικούς προνομιακούς όρους δόμησης, αποτελείται από 6 ορόφους και Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

CRONWELL RESORT SERMILIA Τοποθεσία: Ψακούδια Χαλκιδικής. Σε λειτουργία από το 2016, μέλος της εταιρείας CRONWELL HOTELS & RESORTS Αρχιτεκτονική Μελέτη & Μελέτη εσωτερικού χώρου: DELBLU architetti Βραβεύσεις: “Best Hotel Architecture GREECE”, European Property Awards 2016-2017. “Excellent Communication Design – Architecture”, German Design Awards 2018. “GOLD Award – Architecture & Interior design”, Tourism Awards 2017. V45 Hospitality Τοποθεσία: Βασ. Ηρακλείου 45, Θεσσαλονίκη.

Αρχιτεκτονική Μελέτη: DELBLU architetti & associates

Βραβεύσεις: “Best Hotel Architecture GREECE” – European Property Awards 2019-2020. “Best Hotel Architecture EUROPE” – European Property Awards 2019-2020. NOMINEE - Best International Hotel Architecture – International Property Awards 2019-2020.

βρίσκεται στον τουριστικό οικισμό Ψακούδια στη χερσόνησο Σιθωνία της Χαλκιδικής. Σύμφωνα με την κα Νίτσα, ήταν ένα γερασμένο -από άποψη αισθητικής και στατικής- παραθαλάσσιο κτίριο, με ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος και «όγκο» σε σχέση με το άμεσο δομημένο περιβάλλον του. Η ίδια υπογράμμισε πως η εναλλακτική λύση της κατεδάφισής του και της κατασκευής μιας νέας τουριστικής μονάδας ουσιαστικά δεν ήταν βιώσιμη, καθώς είχε κτιστεί με ειδικό Προεδρικό Διάταγμα που έδινε επιπλέον μέτρα δόμησης και ορόφους με σκοπό την τουριστική ανάπτυξη περιοχών και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Λαμβάνοντας υπόψη το target group του νέου ξενοδοχείου (οικογένειες με μικρά παιδιά), απαραίτητη κρίθηκε η δημιουργία πρόσθετων χώρων και εγκαταστάσεων με στόχο την κάλυψη των αναγκών των παιδιών, αλλά και των ενήλικων μελών των οικογενειών, όπως χώροι απασχόλησης παιδιών, δωμάτια με επαρκή χώρο για την άνετη φιλοξενία οικογενειών, παιδικό τμήμα εστιατορίου, ειδικές παιδικές κοινόχρηστες τουαλέτες, παιδική πισίνα και splash park, υπαίθριος χώρος ψυχαγωγίας, μικρό business center, γυμναστήριο και spa. 47

CASE STUDY

«Όσον αφορά το αισθητικό κομμάτι της επέμβασης, επιλέχτηκε η υιοθέτηση μιας μοντέρνας μορφής με καθαρές γραμμές, όχι πολύ ανταγωνιστικής με το γύρω περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη την ήδη υπάρχουσα αντίθεση εξαιτίας του μεγέθους. Επειδή δεν ήταν εφικτή μια ουσιαστική διάσπαση των όγκων, έγινε επιμέρους διαχείριση του ενιαίου όγκου με την προσθήκη ημιυπαίθριων χώρων και στοιχείων πέργολας, καθώς και διακοπή της μονότονης συνέχειας των όψεων και των μπαλκονιών μέσω της χρήσης κατακόρυφων στοιχείων οριοθέτησής τους. Οι παραπάνω επεμβάσεις βοήθησαν επίσης στον μετριασμό της έντονης εικόνας «πολυκατοικίας» που παρουσίαζε το κτίριο. Η προστασία και διατήρηση των μεγάλων φοινίκων που υπήρχαν και η προσθήκη μια εκτεταμένης πέργολας στο ισόγειο, εκτός της κάλυψη των αυξημένων αναγκών για σκίαση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, βοήθησαν επίσης στην επίτευξη της σταδιακής κλιμάκωσης των υψών, σε συνάρτηση με την απόσταση από το θαλάσσιο μέτωπο. Η κεντρική είσοδος του ξενοδοχείου χωροθετήθηκε εκ νέου στην πλάγια όψη, και όχι επί της παραλιακής οδού, σε ανεξάρτητο κτιριακό «όγκο», για να σηματοδοτηθεί καλύτερα και να μην παρεμβαίνει στην ομαλή λειτουργεία άλλων δραστηριοτήτων του ξενοδοχείου αλλά και των περιπατητών. Το κατάστημα και το pool-beach bar αντίθετα χωροθετήθηκαν επί της παραλιακής οδού με σκοπό την προσέλκυση εξωτερικών πελατών από κοντινά καταλύματα. Για να εκμεταλλευτούμε το αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα της θέας των 360° μοιρών που προσφέρει ένα τόσο ψηλό κτίριο μπροστά στη θάλασσα, δημιουργήσαμε στον 6ο όροφο roof garden – sky bar», συνέχισε η κα Νίτσα. Όπως αναδείχθηκε από την ομιλία, ιδιαίτερο στοιχείο στο εσωτερικό του ξενοδοχείου αποτελεί το αίθριο, σχήματος “V” και 48

ύψους 18 μ., το οποίο στεγάζεται με πέργολα που ανοιγοκλείνει και περιβάλλεται από τους διαδρόμους κίνησης που οδηγούν στα δωμάτια του ξενοδοχείου. «Ο χώρος αυτός ήταν σημαντικό, πέραν του δεδομένου λειτουργικού του ρόλου (εξασφάλιση φυσικού φωτισμού και εξαερισμού στους διαδρόμους), να αποκτήσει “ζωή”, αισθητικό νόημα και “θεατρικότητα”. Για το λόγο αυτό επιλέξαμε να μετατραπεί σε μια ζωντανή χρωματικά αυλή ξεκούρασης και ταυτόχρονα φιλοξενίας περιοδικών εκθέσεων», δήλωσε η ομιλίτρια.

V45 Hospitality

Το V45 βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα από την οδό Αριστοτέλους και την ομώνυμη πλατεία, σε άμεση επαφή με διατηρητέο νεοκλασικό κτίσμα, και προοριζόταν να γίνει κτίριο πολυτελών διαμερισμάτων. Η κατασκευή του όμως σταμάτησε, αφού ολοκληρώθηκε ο φέρων οργανισμός, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Το κτίριο αποτελούνταν από δύο οκταώροφους πύργους με ενιαίο υπόγειο, που συνδέονταν μεταξύ τους με διώροφο «λαιμό». Η κα Νίτσα επισήμανε πως η αλλαγή του Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) επέτρεπε την προσθήκη επιπλέον δόμησης, αλλά και τη δυνατότητα προσαύξησής της κατά 5% στην περίπτωση κατάταξης του κτιρίου στην ενεργειακή κλάση Α+. Παράλληλα όμως, στόχος ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου και φιλικού προς το περιβάλλον κτιρίου, που σέβεται και συμβάλλει στην ανάδειξη του ιστορικού παρελθόντος της πόλης και την εξέλιξή της. Αυτό οδήγησε τους αρχιτέκτονες να αναζητήσουν από τη μία καινοτόμα υλικά και επιφάνειες και από την άλλη στοιχεία του παρελθόντος που θα μπορούσαν να ενταχθούν με έναν πιο ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Γλυκερία (Κλαίρη) Νίτσα, Αρχιτέκτων μηχανικός ΑΠΘ, Interior designer – IED Milano, Συν-ιδρύτρια και μέτοχος DELBLU architetti

σύγχρονο τρόπο -λειτουργώντας ως συνδετικός κρίκος. «Τα στοιχεία αυτά είναι οι αεριζόμενες εφελκυόμενες προσόψεις, το χαρακτηριστικό μοτίβο των εξωστών των κτιρίων του Ernest Hébrard επί της οδού Αριστοτέλους και ο αρχιτεκτονικός όγκος – προεξοχή, το ονομαζόμενο «σαχνισί», που συναντώνται στην ογκοπλασία ιστορικών κτιρίων της πόλης. Έτσι λοιπόν μειώσαμε σε βάθος τους εξώστες της πρόσοψης και δημιουργήσαμε ένα «σιωπηλό» κέλυφος, που διακόπτεται από δύο «δανεικά» μορφολογικά στοιχεία του παρελθόντος, επιτρέποντας ταυτόχρονα στο όμορο διατηρητέο κτήριο να αναδείξει την αρχιτεκτονική του. Το μοτίβο λοιπόν του Hébrard και η ιδέα του σαχνισί συνδυάζονται σε δύο συμμετρικούς γωνιακούς εξώστες στα όρια του αιθρίου στην πρόσοψη, ενώ σημαντικό τμήμα της επενδύεται με μια καινοτόμα «υφασμάτινη επιδερμίδα». Σε επιλεγμένα σημεία η επιδερμίδα αυτή αναδιπλώνεται δημιουργώντας προστεγάσματα, σηματοδοτώντας τις κοινόχρηστες λειτουργίες του κτιρίου (lobby, χώροι καθιστικού και εστιατορίου). Το υλικό αυτό είναι υαλοΰφασμα, είναι αυτοκαθαριζόμενο και ανακυκλώσιμο, και συνδυάζει εξαιρετικά την μετάδοση του φωτός με την υψηλή ενεργειακή απόδοση. Έχει βιοκλιματικές ιδιότητες συμβάλλει στη δημιουργία ηλιακής σκίασης και μικροκλίματος, είναι διάτρητο, διαπνέον, ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και στην UV ακτινοβολία, έχει διαφάνεια και επιτρέπει την οπτική επικοινωνία των ενοίκων με τον εξωτερικό χώρο, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μια αίσθηση ιδιωτικότητας. Και ενώ την ημέρα επιτυγχάνουμε ένα ήσυχο αποτέλεσμα, το βράδυ με έναν δυναμικό φωτισμό και ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες, το κτίριο μπορεί να μεταλλαχθεί σε έναν σύγχρονο υπερμεγέθη καμβά», υπογράμμισε η κα Νίτσα. Αξίζει να σημειωθεί πως η ανωτέρω βραβευμένη πρόσοψη θα Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

υλοποιηθεί τροποποιημένη, λόγω αντιρρήσεων της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων στο στάδιο της αδειοδότησης. Όπως φάνηκε στην παρουσίαση της μελέτης του V45, προστίθενται επιπλέον τ.μ. σε όλους τους ορόφους στον κεντρικό «λαιμό» του κτιρίου, καθώς και ένας επιπλέον όροφος σε όλο σχεδόν το εύρος της κάτοψης. Παράλληλα, δημιουργείται φυτεμένο δώμα και κατασκευάζεται στον τελευταίο όροφο του κτιρίου χώρος αναψυχής (roof garden, Skybar και πισίνα). Στο ισόγειο, και ανάμεσα στους δύο πύργους, δημιουργείται -μέσω ημιυπαίθριων χώρων- ένας «ημιδημόσιος» χώρος, για να είναι πιο ομαλή η μετάβαση από τους κοινόχρηστους χώρους της πόλης στο κτίριο. Στον εν λόγω «ημιδημόσιο» χώρο εντάσσεται και ο πίσω ακάλυπτος, ως η «αυλή» του ξενοδοχείου. Η οπτική ενοποίηση της «αυλής» επιτυγχάνεται μέσω μεγάλων ανοιγμάτων στον «λαιμό» του κτιρίου. Τέλος, στο ισόγειο και τον πρώτο όροφο αναπτύσσονται κοινόχρηστες δραστηριότητες και εξειδικευμένα facilities για το target group στο οποίο απευθύνεται το ξενοδοχείο, δηλαδή business & city brake ταξιδιώτες.

ΓΙΑΤΙ ΑΞΙΖΕΙ Η ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΈΝΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Κλείνουμε με τα λόγια της κας Νίτσας, η οποία «έκλεισε» την εισήγησή της λέγοντας πως «είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η ολοκλήρωση και η λειτουργία έργων όπως τα προαναφερθέντα αποδεικνύουν πως η προσπάθεια για την αποκατάσταση και επανάχρηση παλαιών κελυφών αξίζει τον κόπο, παρότι αυτή μετατρέπεται συνήθως σε αγώνα δρόμου με το χρόνο, λόγω των συχνών αλλαγών στη νομοθεσία και του μεγάλου χρόνου λήψης των απαραίτητων εγκρίσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Μέσα από τη συνέργεια εξειδικευμένων επιστημόνων και μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων είναι δυνατή όχι μόνον η ουσιαστική αναβάθμιση ενός γερασμένου τουριστικού προϊόντος και η αναγέννηση ενός εγκαταλελειμμένου φέροντος οργανισμού, αλλά και ο υπό προϋποθέσεις επαναπροσδιορισμός του παραθαλάσσιου μετώπου ενός «ξεχασμένου χωριού», ή ενός δρόμου στο κέντρο μιας πόλης. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό όχι μόνον για τους μελετητές και τους εν δυνάμει επενδυτές αλλά και για τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες». 49

CASE STUDY

Κοινότητες παιδιών σε ξενοδοχειακά συγκροτήματα Κατά τη συμμετοχή της στο 4ο συνέδριο αρχιτεκτονικής και τουρισμού, που πραγματοποιήθηκε στις 4-5 Σεπτεμβρίου στη Ρόδο, η αρχιτέκτονας Πολυάννα Παρασκευά, κάνει λόγο για κοινότητες παιδιών, που διαμορφώθηκαν σε μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα. ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

ρχιτεκτονικές συλλήψεις επικεντρωμένες στη φιλοξενία και ψυχαγωγία των παιδιών. Οι ξενοδοχειακές μονάδες, μέσω του ποιοτικού τους αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και των ανέσεων που παρέχουν, επιδιώκουν να προσφέρουν μία ευχάριστη διαμονή σε ένα προσεγμένο περιβάλλον υψηλής αισθητικής, το οποίο θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης και χαλάρωσης. Απώτερος στόχος είναι η αναγωγή της φιλοξενίας σε μία μοναδική και αξέχαστη εμπειρία. Ακολουθώντας την παραπάνω γραμμή, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις αποπειράθηκαν να διαμορφώσουν τις δομές τους, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες όλων των ατόμων που υποδέχονται, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών. Έτσι πολλοί επαγγελματίες του κλάδου, επένδυσαν στην δημιουργία αντίστοιχων χώρων, ανεβάζοντας κατά πολύ τον πήχη στον τομέα 50

της φιλοξενίας. Η άμεση ανταπόκριση του κοινού, οδήγησε στη συγκρότηση ενός θεματικού τουρισμού, με αποτέλεσμα η ιδέα υλοποίησης ξενοδοχειακών υποδομών που απευθύνεται σε παιδιά, να γίνει ταχέως εξαιρετικά δημοφιλής. Ο σχεδιασμός των εν λόγω εγκαταστάσεων ποικίλλει, καθώς αυτός εξαρτάται από τον τόπο, τον περιβάλλοντα χώρο και την ιστορία του, ενώ παράλληλα λαμβάνονται υπόψη οι βιοκλιματικές και οικολογικές αρχές. Η ιδιαιτερότητα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, προκύπτει από την ελευθερία σε σχέση με το κτιριολογικό πρόγραμμα, χωρίς να παραμερίζονται η ασφάλεια και φυσικά το παιδαγωγικό έργο. Είναι σημαντικό τα παιδιά να έχουν ενεργό ρόλο μέσα σε αυτούς τους χώρους, ώστε οι διακοπές τους να χαρακτηρίζονται από στιγμές διασκέδασης, χαλάρωσης και δημιουργικής έκφρασης. Προτεραιότητα δίδεται στην ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

κοινωνικοποίηση τους, στον εμπλουτισμό των γνώσεων τους και στην ουσιαστική επαφή με τη φύση, αναπτύσσοντας μέσω αυτής, οικολογική συνείδηση. Έχοντας ως κινητήριο μοχλό τα υλικά της απλότητας και της φαντασίας, συνδυαστικά με τα ερεθίσματα από εικόνες και σύμβολα, παρμένα από το λεξιλόγιο της παιδικής δημιουργίας, προτείνεται, ένας συλλογικός τρόπος ζωής, όπου οι διαφορετικές προελεύσεις ή εθνικότητες δεν αποτελούν φραγμό. Το παιχνίδι και οι από κοινού εμπειρίες που προσφέρει ο χώρος, δημιουργούν γέφυρες στην επικοινωνία μεταξύ των παιδιών . Η Πολυάννα Παρασκευά, ως εμπνευστής αρχιτέκτονας και έχοντας την πρωτοβουλία να προτείνει ανάλογους χώρους σε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες στις αρχές της δεκαετίας του ’90, παρουσίασε στο 4ο συνέδριο αρχιτεκτονικής και τουρισμού της Ρόδου, μεταξύ άλλων, πέντε έργα που ξεχώρισαν για τις παιδικές τους κοινότητες: το «Παιδικό Χωριό», την «Κιβωτό», το «Ελιόπανο», το «Sand Castle» και το «Cocoon».

«Παιδικό χωριό»

Το «Παιδικό Χωριό» αποτελεί την πρώτη εγκατάσταση, που εξειδικεύτηκε στην φιλοξενία παιδιών και υλοποιήθηκε το 1993 στο ξενοδοχείο Rithymna Beach, της αλυσίδας Grecotel και αργότερα της Aquila, στο Ρέθυμνο Κρήτης. Την επόμενη χρονιά το έργο, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην «Biennalle Νέων Καλλιτεχνών» της Λισσαβόνας. Η χωροταξία του «Παιδικού Χωριού», βασίζεται σε μία κεντρική διαδρομή – άξονα, γύρω από τη οποία αναπτύσσονται θεματικές ενότητες. Το πρώτο κτίριο χαρακτηρίζεται από μία σειρά με κοιλότητες, οι οποίες αποτελούν χώρους κατοικίας στην κλίμακα των παιδιών. Παρατηρώντας το έργο εξωτερικά, οι προεξέχοντες χώροι παραπέμπουν σε αρχέτυπες μορφές σπιτιών, οι οποίες στο σύνολο τους δημιουργούν την αίσθηση μίας λιλιπούτειας πολιτείας. Πρόκειται για μία ανοικτή γειτονιά, όπου τα όρια της

ιδιωτικότητας και της δημόσιας ζωής γίνονται ρευστά. Τα παραπάνω συντελούν, ώστε το κτίριο να μετατραπεί εσωτερικά και εξωτερικά σε μία μεγάλη θεατρική σκηνή, όπου προάγεται το παιχνίδι και η επικοινωνία των παιδιών, διατηρώντας συνάμα το οικοδόμημα τον χαρακτήρα του καταλύματος. Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν τα εργαστήρια, τα οποία βρίσκονται γύρω από την διαμορφωμένη πλατεία. Εκεί Πολυάννα Παρασκευά, πραγματοποιείται η δημιουραρχιτέκτων, Polyanna γική απασχόληση των παιδιών, Paraskeva + Associates αφού έχουν τη δυνατότητα Architects ενασχόλησης με τις τέχνες και τις κατασκευές, καλλιεργώντας τις δεξιότητες τους, σε ένα πλαίσιο ομαδικότητας και συλλογικής έκφρασης. Στη συνέχεια, ακολουθώντας την κεντρική διαδρομή καταλήγουμε στον «Ξύλινο Κύβο», ο οποίος είναι ένας χώρος κατάλληλα διαμορφωμένος για παιδιά προσχολικής ηλικίας. Κάθε πλευρά του κύβου προσφέρει και μία ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, μετατρέποντας το ίδιο το κτίριο σε ένα διαδραστικό παιχνίδι. Ενδεικτικά, στους τοίχους υπάρχει επιφάνεια ζωγραφικής και σύνθεσης παζλ, τσουλήθρα, σκάμμα άμμου και κουκλοθέατρο. Η αρχιτεκτονική σύλληψη για τη κατασκευή μίας δομής αφιερωμένης στα παιδιά, κορυφώνεται με τον πλανόδιο θίασο. Άρματα, τα οποία κινούνται πάνω στη διαδρομή, ενισχύουν την δραματουργία και την θεατρικότητα του συνόλου, δημιουργώντας μία εντελώς παραμυθένια ατμόσφαιρα.

Κιβωτός

Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

CASE STUDY

Ελιόπανο

«Κιβωτός»

Η κιβωτός βρίσκεται στο ξενοδοχείο Porto Elounda Mare στην Ελούντα της Κρήτης και επιπλέει μέσα σε ένα κατάφυτο ελαιώνα. Έχει λάβει πολλές διακρίσεις με πιο σημαντικές: το «Α΄ Βραβείο Σύγχρονου Αρχιτεκτονικού Έργου» του «Πανελλήνιου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων 2005», «κατηγορία Ι - Άρης Κωνσταντινίδης» και αποτελούσε την ελληνική υποψηφιότητα για το βραβείο αρχιτεκτονικής «Mies van der Rohe 2003». Η Κιβωτός, ως σύμβολο διατήρησης της ζωής και σκεύος διάσωσης του κόσμου, είναι μία ξύλινη κατασκευή σε βάσεις στιβαρές και όγκους που αναδύονται από το νερό. Η ισορροπία είναι εσωτερική, καθώς οι όγκοι συνεργάζονται ως προς τη σταθερότητα της μορφής και τη λειτουργία. Το κτίριο περιλαμβάνει εργαστήρια δημιουργικής απασχόλησης, τραπεζαρία και χώρους ξεκούρασης, διαβάσματος και ύπνου για τα παιδιά. Το υγρό στοιχείο έχει έντονη παρουσία εσωτερικά και εξωτερικά του κτιρίου, άλλοτε με τη μορφή στάσιμων επιφανειών και άλλοτε με τη μορφή ροών, δημιουργώντας ήχους και χρώματα, στοιχεία που μπορούν να αποτελέσουν αφετηρίες δραστηριότητας και φαντασίας.

«Ελιόπανο»

Το «Ελιόπανο» υλοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Mirabello beach Iberostar στον δήμο του Αγίου Νικολάου Κρήτης. Το έργο

συμμετείχε στην «4th European Biennalle of Landscape Architecture» στην Βαρκελώνη το 2004 και στην «10th Biennalle of Architecture di Venezia 2006». Η δομή περιλαμβάνει υπαίθρια διαμόρφωση του ελαιώνα και επανάχρηση ενός μικρού υπάρχοντος βοηθητικού κτίσματος, αφού προηγήθηκαν κατάλληλες εσωτερικές αναδιαμορφώσεις. Πρόθεση ήταν να μετασχηματιστεί το ανάγλυφο του εδάφους σε επιφάνεια ανακάλυψης και παιχνιδιού. Με αναφορά στη διαδικασία περισυλλογής των καρπών, το «Ελιόπανο» παίρνει δομική υπόσταση, γίνεται τεχνητή επιφάνεια με πλαστικότητα, που εν δυνάμει εμπεριέχει την ενέργεια παλλόμενης μεμβράνης και εύπλαστου υλικού. Διαμορφώνει χώρους στάσης, κίνησης, παιχνιδιού, υποδέχεται τη ροή του νερού που ποτίζει τα δέντρα, ενώ η ευελιξία της μορφής της πλατείας απελευθερώνει την παιδική φαντασία προς νέες και απρόβλεπτες χρήσεις. Γύρω από αυτό ελίσσεται μια διαδρομή παιχνιδιού, που επιτρέπει στο παιδί να κινηθεί ανάμεσα στα ελαιόδεντρα και να τα περιεργαστεί. Αρκετά χρόνια αργότερα, δόθηκε η ευκαιρία να ανατεθεί στο γραφείο αντίστοιχο έργο σε ελαιώνα και να υλοποιηθεί εκ νέου η ιδέα με διαφορετικό τρόπο. Πρόκειται για υπαίθρια διαμόρφωση παιχνιδιού και δραστηριοτήτων σε επιφάνεια 2,5 στρεμμάτων ενταγμένο σε μονάδα φιλοξενίας. Οι πιο πρόσφατες διακρίσεις που έχει λάβει είναι οι εξής: στα «Landscape Awards 2021» χρυσό βραβείο στην κατηγορία «τοπία φιλοξενίας», στα «Interiors Awards 2020» χρυσό στον τομέα της «αειφορίας» και αργυρό στον τομέα «Ψυχαγωγίας» και στα «Wood Awards 2020» αργυρό βραβείο στην κατηγορία «Wellness». Στην ελεύθερη πορεία τα παιδιά μπορούν να ασχοληθούν με την αναρρίχηση, την αιώρηση και την κηπουρική. Επιπλέον μπορούν να γνωρίσουν εναλλακτικά μουσικά όργανα και να δοκιμάσουν τις ικανότητες τους στην ζωγραφική, στην ισορροπία και στις κατασκευές από πηλό. Φυσικά μέσα από αυτά, ενθαρρύνεται η επικοινωνία, η εξερεύνηση και η επαφή με τη φύση. Όλες οι δραστηριότητες συντελούν στην σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, διεγείροντας τις αισθήσεις τους. Η στάση για τη δημιουργική απασχόληση και την ανάπαυση των παιδιών, αγκαλιάζεται από μια ημι-υπαίθρια κατασκευή οργανικού προστατευτικού περιβλήματος που θυμίζει καρπό, «κουκούλι-cocoon». Εδώ, σπόροι φυτεύονται σε μικρά δοχεία για να αναπτυχθούν με τη φροντίδα των παιδιών. Τα νέα φυτώρια θα πάρουν την οριστική τους θέση στον υπαίθριο χώρο, δημιουργώντας το «μποστάνι». Κατά αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά αποκτούν αγάπη και εξοικείωση με την καλλιέργεια της γης.

«Sand Castle» - «Κάστρο στην Άμμο» 2010

Ελιόπανο

Το «Sand Castle» είναι ένα μικρό ξενοδοχείο για παιδιά στο Costa Navarino. Το συγκεκριμένο έργο έχει επιλεγεί ως «short listed project στο WAF (World Architecture Festival)» στην κατηγορία «Holiday» και έχει λάβει την 6η θέση στο «Hotel οf the Year Award, WAN 2012». Το «Sand Castle» είναι ένας χώρος αναψυχής για παιδιά ηλικίας 5 έως 12 ετών, εμπλουτισμένος με εκπαιδευτικές δραστηριότητες και με δυνατότητα διαμονής μέσα στο συγκρότημα. Το παιχνίδι στην άμμο και οι αυθόρμητες δημιουργίες των παιδιών, μεταφράζονται σε δομές και φόρμες και συμβάλλουν στη φυσική ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

διαμόρφωση του χώρου. Συνεπώς, μικρές χειροποίητες κατασκευές εμπλουτίζουν την μορφολογία του κτιρίου, προωθώντας την απρόσκοπτη καλλιτεχνική έκφραση. Πιο συγκεκριμένα, η οργάνωση του οικοδομήματος στηρίζεται σε μία σπειροειδή διαδρομή, η οποία καταλήγει στον βασικό κεντρικό όγκο. Στο εσωτερικό, ο κεντρικός διάδρομος λειτουργεί ως κεντρικός άξονας συλλογής των διαφόρων δραστηριοτήτων, ενώ ταυτόχρονα κατανέμει την κίνηση προς τα ιδιαίτερα τμήματα ανάπαυσης και επιτρέπει την επιτήρηση από τους παιδαγωγούς. Ράμπες, κάνουν εφικτή τη μετάβαση σε όλα τα επίπεδα, ενώ ξύλινες μονάδες διαφοροποιούνται από τον υπόλοιπο κτιριακό Sand Castle όγκο και σηματοδοτούν τους χώρους φιλοξενίας. Στην καρδιά του κτιριακού συνόλου υφίσταται μία κεντρική ανοικτή πλατεία, που λειτουργεί ως περιοχή συνάθροισης και ως θεατρική σκηνή. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανθρωπομετρική κλίμακα, η οποία είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και επιθυμίες του παιδιού. Οι χειροποίητες κατασκευές, από τον σταθερό εξοπλισμό μέχρι τα έπιπλα, τα οποία έχουν όλα ειδικά σχεδιαστεί, συντελούν στην οικειοποίηση του χώρου. Υλικά, χρώματα, υφές και οπτικές φυγές, δημιουργούν ένα αναπάντεχο περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα και μετουσιώνουν το κτίριο σε ένα μεγάλο παιχνίδι. Συμπερασματικά η κλίμακα σχεδιασμού, η αίσθηση ροής των χώρων, η εναλλαγή στάσης και κίνησης, η συνδιαλλαγή μεταξύ ανοιχτού και κλειστού, συνθέτουν ένα δυναμικό τοπίο. Το στοιχείο της έκπληξης, η θεατρικότητα και το απρόοπτο, αποτελούν χωρικές ποιότητες, οι οποίες ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και την κοινωνική ζωή των παιδιών.

«Cocoon» 2010

Το Cocoon είναι ένας βρεφονηπιακός σταθμός, ο οποίος βρίσκεται στην περιοχή Ρωμανού, στον νομό Μεσσηνίας. Το έργο αποτελούσε την ελληνική συμμετοχή για το βραβείο αρχιτεκτονικής «Mies van der Rohe 2011», επιλέγη ως «short listed project στο WAF» στην κατηγορία «Learning» στην Βαρκελώνη το 2011 και έχει λάβει έπαινο στα Βραβεία «Δομές 2011» στην κατηγορία «καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2008-2010». Τα κτίρια του συγκροτήματος καλύπτουν έκταση ενός στρέμματος. Πιο αναλυτικά, κομβικό σημείο κατά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό αποτελεί η λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας. Η σχεδιαστική διαδικασία, όσο και η μορφή, επιχειρούν μία χωρική μεταφορά της κύησης και ανατρέχουν σε χώρους που περικλείουν, εμπεριέχουν και προστατεύουν τη ζωή. Καμπυλόμορφα υπόσκαφα κτίρια με φυτεμένα δώματα, Cocoon ενσωματώνονται στο φυσικό έδαφος, τα Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

οποία με την «αγκαλιά» τους, σχηματίζουν μία υδάτινη περιοχή, προστατευμένη από τον έξω κόσμο. Οι οργανικές μορφές που αναδύονται από τη γη, δημιουργούν ένα μαλακό και ασφαλές περιβάλλον, ιδανικό για τη φιλοξενία των βρεφών. Η ίδια η σύνθεση, το ίδιο το κτίριο, ξεπροβάλλει σαν έμβιος οργανισμός μέσα από το έδαφος. Τα φυσικά στοιχεία, όπως είναι το χώμα, ο ήλιος, ο άνεμος και το νερό, περικλείουν το κτίριο και αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι του. Η οργάνωση του σταθμού πραγματοποιείται με την αντικριστή τοποθέτηση των χώρων, που επιτρέπει τον επιτυχή καταμερισμό των λειτουργιών του. Από τη μία πλευρά τοποθετούνται οι κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι σχετίζονται με τις έντονες κοινωνικές δραστηριότητες. Η περιοχή αυτή είναι εκτεθειμένη στην ανοιχτή αυλή, με περισσότερες προσβάσεις και έκθεση στο φυσικό φωτισμό.. Από την άλλη πλευρά φιλοξενούνται οι πιο ήπιες δραστηριότητες. Σε αυτόν τον χώρο φιλτράρεται η διάχυση του φυσικού φωτός με μικρότερα κουφώματα, περσίδες και ανοίγματα στην οροφή. Παρότι ήρεμο κι ασφαλές, το Cocoon εμπεριέχει τη δυναμική να αναβλύζει ζωή και να καλύπτει με φροντίδα τις πρωταρχικές ανάγκες για την ανάπτυξη κάθε φιλοξενούμενου βρέφους.

CASE STUDY

SAY Hotel: Η μοντέρνα αρχιτεκτονική αγκαλιάζει στοιχεία μιας άλλης εποχής Το SAY Hotel, ενταγμένο στο άλσος Κεφαλαρίου, ξεχωρίζει για τη μοναδική του θέα ανάμεσα στις καταπράσινες κορυφές των δέντρων και τον σπουδαίο αρχιτεκτονικό του διάκοσμο. Σε κάθε περίπτωση, αποτελεί μια εντυπωσιακή δομή φιλοξενίας, που θα ανανεώσει την ευρύτερη περιοχή της Κηφισιάς. ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΉ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Το

αρχιτεκτονικό γραφείο A&M ανέλαβε την ανακατασκευή του παλαιού ξενοδοχείου «Κωστής», με στόχο να μετατραπεί σε μία εντελώς καινούργια δομή φιλοξενίας, που ονομάστηκε SAY Hotel. Η μονάδα βρίσκεται στα βόρεια προάστια της Αθήνας, πιο συγκεκριμένα στο Κεφαλάρι, και αναμένεται να δώσει μία πνοή φρεσκάδας στην ευρύτερη περιοχή της Κηφισιάς. Το κτίριο χαρακτηρίζεται αρχιτεκτονικά από τη γεωμετρική του όψη, που του προσδίδει ένα αυστηρό ύφος και δημιουργεί αντιθέσεις με το πλούσιο και ποικιλόχρωμο εσωτερικό του ξενοδοχείου. Η έντονη εξωτερική παρουσία του SAY Hotel έρχεται σε αρμονική αντίθεση με το ποιητικό εσωτερικό του, που υπογραμμίζεται μέσω των ιδιαίτερων αρχιτεκτονικών στοιχείων, χρωμάτων και υφών, προβάλλοντας την πολύπλευρη προσωπικότητα του ξενοδοχείου.

Εξωτερικός χώρος

Ο επανασχεδιασμός του κτιρίου ξεκίνησε με την αφαίρεση πολλών δομικών στοιχείων, γεγονός που επέτρεψε τον ελεύθερο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, με γνώμονα φυσικά τη βέλτιστη λειτουργικότητα του ξενοδοχείου και τις ανάγκες των φιλοξενούμενων. Στο εξωτερικό κέλυφος, η πρόσοψη άλλαξε ολοκληρωτικά. Ο προσανατολισμός, το μέγεθος του οικοδομήματος και οι κατακόρυφες λευκές περσίδες της πρόσοψης έρχονται σε αντίθεση με τα σκούρα επαναλαμβανόμενα συμμετρικά μπαλκόνια και δημιουργούν μια κάθετη γεωμετρία, που ανυψώνει οπτικά τον όγκο του κτιρίου. Το ισόγειο αποτελεί μια ανεξάρτητη ζώνη και σε αυτό έχουν πρόσβαση άτομα εντός και εκτός του ξενοδοχείου, τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν τους προσεγμένους χώρους αναψυχής και εστίασης. Παράλληλα με το ρεύμα του δρόμου υπάρχει ένας πρόβολος, ο οποίος προστατεύει και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την είσοδο στο SAY Hotel.

Ο εσωτερικός διάκοσμος διακρίνεται από συνδυασμούς χρωμάτων, στοιχείων και σχημάτων, ενώ η ύπαρξη αυθεντικών έργων τέχνης και επίπλων από διαφορετικές εποχές μεταδίδουν στον επισκέπτη τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ξενοδοχείου. Με πληθώρα υφασμάτων, υφών αλλά και την επικράτηση του βελούδου, που αποδίδει μια αίσθηση νοσταλγίας, το λόμπι «συναντά» μια τολμηρή παλέτα χρωμάτων, πλημμυρισμένη με έντονο φυσικό φως, που διεισδύει στην περίμετρο του ισογείου. Ένας ευρύς, κεντρικός πυρήνας στο ισόγειο, ντυμένος με ξύλο καρυδιάς και τελειώματα στη μορφή απαλής καμπύλης, λειτουργεί ως κύριος άξονας προσανατολισμού, κατευθύνοντας τους επισκέπτες στους διαφορετικούς χώρους του κτιρίου.

Ισόγειο

Το ισόγειο είναι διαμορφωμένο, ώστε να διαθέτει κατάλληλους χώρους για τις πολλαπλές δραστηριότητες του ξενοδοχείου, προσφέροντας ανέσεις και εμπειρίες που καλύπτουν κάθε προτίμηση. Ιδανικά για επαγγελματικές συναντήσεις και στιγμές χαλάρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας, είναι το νέο εστιατόριο «Nobilis», με γευστικές απολαύσεις επιμελημένες από πολυβραβευμένους σεφ, το ημι-υπαίθριο παριζιάνικου στυλ μπιστρό, καθώς και η ειδική βιβλιοθήκη, η οποία φιλοξενεί μερικές από τις σημαντικότερες εκδόσεις τέχνης. Μέσα από την προσεγμένη ατμόσφαιρα και τις υψηλής ποιότητας υπηρεσίες του κάθε χώρου, στόχος είναι ο κάθε επισκέπτης να απολαύσει μία μοναδική εμπειρία φιλοξενίας, που θα του μείνει αξέχαστη.

Ψυχαγωγία σε περιβάλλον απαράμιλλης αισθητικής

Εσωτερική διαρρύθμιση

Κατά την είσοδο στο SAY Hotel ο επισκέπτης βιώνει μια μοναδική αρχιτεκτονική εμπειρία, αντίθετη με την αυστηρότητα της εξωτερικής εμφάνισης του κτιρίου. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

Δωμάτια και σουίτες

Καθώς απομακρυνόμαστε από τους κοινόχρηστους χώρους, μια σπειροειδής σκάλα σε στυλ της δεκαετίας του ‘50 επιτρέπει τη μετάβαση στα 28 δωμάτια και τις σουίτες των πάνω ορόφων. Ανεβαίνοντας τη σκάλα, ένα κατακόρυφο γυάλινο παράθυρο, που «τρέχει» κατά ύψος της πίσω όψης, προσφέρει μοναδική θέα προς το φυσικό περιβάλλον της περιοχής και στον κήπο του ιδρύματος Λάτση. 55

CASE STUDY

Διασχίζοντας τους διαδρόμους των ορόφων, οι οποίοι με περίτεχνο φωτισμό δημιουργούν μια έντονη αίσθηση μυστηρίου, οδηγούμαστε στα δωμάτια. Τα τελευταία χωρίζονται σε 5 διαφορετικές τυπολογίες, βασισμένες σε ένα μείγμα 5 παλετών από διαφορετικά υλικά, χρώματα και tailor-made στοιχεία. Όλα τα δωμάτια διαθέτουν ειδικά κατασκευασμένα custom έπιπλα από ξύλο δεμένα με μεταλλικές ενώσεις ορείχαλκου. Η μοναδική προσέγγιση στους χώρους και τις υφές δημιουργεί διαφορετικές ταυτότητες στα δωμάτια, με αποτέλεσμα το καθένα να παρέχει μοναδικές υπηρεσίες φιλοξενίας. Η σύνδεση του εσωτερικού με τον εξωτερικό χώρο γίνεται με τον πιο καλαίσθητο τρόπο, μέσω των Juliet balconies, τα οποία έχουν ρομαντική θέα στο καταπράσινο περιβάλλον του άλσους και καλωσορίζουν το φως του ηλίου, δημιουργώντας ένα παιχνίδι ανάμεσα στο φως και τη σκιά.

Rooftop wine & cocktail bar

Στην ταράτσα του ξενοδοχείου λειτουργεί ένα rooftop wine & cocktail bar με απρόσκοπτη θέα 360 μοιρών, αμφότερα διαθέσιμο για τους ενοίκους και τους εξωτερικούς επισκέπτες. Ο χώρος είναι άκρως ευέλικτος, διότι μπορεί να προσαρμοστεί στις καιρικές συνθήκες κάθε εποχής. Την καλοκαιρινή περίοδο αποτελεί έναν εντελώς υπαίθριο χώρο, ενώ τους χειμερινούς μήνες μετατρέπεται σε κλειστό, με διαφανή περιβλήματα τα οποία δεν εμποδίζουν τη θέα. Το ύψος της οροφής δίνει την εντύπωση στον επισκέπτη ότι απολαμβάνει το ποτό του ανάμεσα στις κορυφές των δέντρων. Το rooftop wine & cocktail bar, όπως συμβαίνει και με τα μαγαζιά του ισογείου, μπορεί να αναλάβει εκδηλώσεις, επιτρέποντας σε ένα ευρύτερο κοινό να προσεγγίσει το SAY Hotel. Συμπερασματικά, τo SAY Hotel είναι μια ξενοδοχειακή μονάδα που με το αρμονικό πάντρεμα μοντέρνων και παλαιότερων στοιχείων έχει επιτύχει τη δημιουργία μοναδικής ατμόσφαιρας, τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς χώρους του. Μέσω του καλομελετημένου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ο κάθε επισκέπτης απολαμβάνει ανέσεις σε ένα περιβάλλον υψηλής αισθητικής, ανάγοντας τη διαμονή του σε μια αξέχαστη εμπειρία από μιαν άλλη εποχή. 56

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

presents OUTLINE

ΝΕΑ ∆Ε∆ΟΜΕΝΑ. ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ. ΝΕΑ ∆ΥΝΑΜΙΚΗ.

Τα πρώτα ελληνικά βραβεία για τα δομικά υλικά και τα συστήματα δόμησης ανανεώθηκαν και επιστρέφουν δυναμικά!

Υποβολή Υποψηφιοτήτων έως:

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 12/11/2021 Μάθετε περισσότερα στο:

NEGATIVE

www.buildingmaterialsawards.gr

Υποψηφιότητες: Θάλεια Σπυράτου, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 163), Ε: tspyratou@boussias.com Χορηγίες: Ματίνα Δημητριάδου, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 331), Ε: mdimitriadou@boussias.com Πληροφορίες: Δανάη Τριγκάκη, Τ: 210 6617777 (εσωτ 175), Ε: dtrigkaki@boussias.com

Official Publications

ARCHITECT’S WORLD

Αίγυπτος: Αν Από τα «θαύματα» της αρχαιότητας… στα σύγχρονα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα ΤΟΥ ΒΆΙΟΥ ΚΡΌΚΟΥ

θέλαμε να προσδώσουμε ένα βασικό στοιχείο που συναντάμε στα χαρακτηριστικά των γνωστών αρχαίων πολιτισμών (όπως στις περιπτώσεις και του ελλαδικού χώρου) είναι το γεγονός πως η αρχιτεκτονική καθρεφτίζει τη συνεχή ενασχόληση των δημιουργών με τα θεία και το υπερφυσικό: Περίφημα κτίρια, μνημεία γνωστά ανά τους αιώνες αντιπροσωπεύουν συμβολικά τις περισσότερες φορές την πολιτική δύναμη αρχόντων της εποχής και εξεχόντων προσώπων της κοινωνίας. Ποιος ταξιδιώτης δεν θα μιλήσει για τις πυραμίδες που σώθηκαν και μας εντυπωσιάζουν μετά από χιλιάδες χρόνια στο άκουσμα της λέξης Αίγυπτος; Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου γνωρίζει την Αίγυπτο για τους ναούς και τους τάφους της, τη Μεγάλη Σφίγγα ή το εμβληματικό συγκρότημα πυραμίδων της Γκίζας. Ωστόσο η Αίγυπτος δεν έχει μόνο παρελθόν. Έχει παρόν και μέλλον με σύγχρονα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα. Είναι αλήθεια, ωστόσο, πως η σύγχρονη αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνέχεια μια μακράς και πλούσιας ιστορίας με ότι συνεπάγεται αυτό. Ως λίκνο πολιτισμού, η Αίγυπτος έχει διαμορφώσει τάσεις, στυλ και κουλτούρες σχεδιασμού. Υπενθυμίζεται άλλωστε πως αποτελεί μια χώρα που «ακουμπά» σε 2 ηπείρους με πολυπολιτισμικό υπόβαθρο, και έχοντας φιλοξενήσει στα εδάφη της μερικές από τις πρώτες αστικές αναπτύξεις. Διαμορφώνοντας την αρχιτεκτονική και τις κατασκευές σε όλο τον κόσμο, οι ρίζες της Αιγύπτου συνδέονται με τη Μεσόγειο, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Πάνω από το μισό του πληθυσμού της ζει στις αστικές περιοχές και η μεγάλη πλειονότητα του αστικού πληθυσμού ζει στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις, Κάιρο (πρωτεύουσα), Αλεξάνδρεια και άλλες μεγάλες πόλεις κατά μήκος του Νείλου, ενώ μεγάλες περιοχές της ερήμου Σαχάρα είναι αραιοκατοικημένες. Βέβαια στο άμεσο μέλλον η εικόνα αυτή αναμένεται να αλλάξει σ’ ένα βαθμό: Η Αίγυπτος ετοιμάζει τη νέα της πρωτεύουσά της, στην έρημο ανατολικά του Καΐρου, η οποία θα αποτελεί το διοικητικό κέντρο της!

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

Σύγχρονα αρχιτεκτονικά έργα «σταθμοί» για τη χώρα Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Αίγυπτος έχει να επιδείξει όμως και σύγχρονα έργα υψηλής αρχιτεκτονικής αισθητικής. Πρόκειται για δημόσια ή ιδιωτικά projects που αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίοι οι αρχιτέκτονες στις μέρες μας επαναπροσδιορίζουν το προφίλ της χώρας, δίνοντας μια νέα διάσταση στην ιστορία και τις παραδόσεις της, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το www.archdaily.com. Ας δούμε κάποια σημαντικά έργα:

Basuna Mosque

Στο χωρίο Basuna της πόλης Sohag η οποία βρίσκεται στη δυτική όχθη του Νείλου συναντάμε το ομώνυμο τζαμί Basuna. Πρόκειται για ένα χώρο ηρεμίας και προσευχής ανάμεσα στη θορυβώδη και πυκνοδομημένη περιοχή. Δίπλα σε αυτό τον τόπο λατρείας βρίσκονται πολλές κατοικίες και ένα νεκροταφείο, ενώ στην είσοδο του τζαμιού υπάρχει μια μικρή αυτοσχέδια αγορά που λειτουργεί μια φορά την εβδομάδα. Όπως αναφέρει το αρχιτεκτονικό γραφείο «Dar Arafa Architecture» απαιτούνταν να πληρούνται συγκεκριμένες προδιαγραφές ώστε να προσφέρεται γαλήνη στους επισκέπτες. Ειδικότερα, υπάρχουν 4 είσοδοι στο κτίριο, ενώ σε 2 από αυτές θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση πιστοί με ειδικές ανάγκες, ιδιαίτερα μόλις η υποδομή του χωριού γίνει πιο «φιλική» στην ελεύθερη και ανεξάρτητη μετακίνηση ατόμων με ειδικές ανάγκες. Από την άλλη πλευρά, ο θόλος της εισόδου παραπέμπει στον ιστορικό θόλο του μεγάλου τζαμιού της Κόρδοβα: Λειτουργεί ως υπενθύμιση των πλούσιων δυνατοτήτων της ιστορικής αρχιτεκτονικής τόσο στον αρχιτεκτονικό λόγο όσο και στις κατασκευαστικές καινοτομίες.

Bibliotheca Alexandrina

Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας είναι χτισμένη σε μια τοποθεσία δίπλα στο αρχαίο λιμάνι της Αλεξάνδρειας, στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Πρόκειται για μια βιβλιοθήκη 11 ορόφων που εκτιμάται πως περιέχει σήμερα περί τα 4 εκατομμύρια τόμους βιβλίων, ενώ μπορούν να φιλοξενηθούν ως και 8 εκατομμύρια με τη χρήση συμπαγών αποθηκευτικών χώρων. Εκτός από τις εγκαταστάσεις της, η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει και άλλες πολιτιστικές και εκπαιδευτικές λειτουργίες, όπως ένα πλανητάριο, διάφορα μουσεία, μια σχολή για την επιστήμη της πληροφόρησης και άλλες σύγχρονες υποδομές. Η δημιουργία της χαρακτηρίστηκε ως μια σύγχρονη αναβίωση της μυθικής Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας που κάποτε τιμούσε όλος ο αρχαίος κόσμος και προοριζόταν να χρησιμεύσει ως σύνδεση της πόλης με την ιστορία και την κληρονομιά. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιοι επικριτές του νέου αυτού εγχειρήματος καθώς η αυστηρή νεωτερικότητα και οι τεχνολογικές καινοτομίες που επικρατούν στο κτίριο, το καθιστούν σαφώς πιο «προσανατολισμένο» προς το μέλλον. Στον αντίποδα, η αρχιτεκτονική του κτιρίου που οφείλεται στη νορβηγική εταιρεία Snøhetta θεωρείται από αρκετούς ως ένα πολύ καλό παράδειγμα για το σύγχρονο σχεδιασμό βιβλιοθηκών. Ο Κ Τ Ω Β Ρ Ι Ο Σ 2021

credit: Essam Arafa, Tariq Al Murri

Η βιβλιοθήκη είναι σχεδιασμένη ως ένας δισκοειδής όγκος διαμέτρου εκατόν εξήντα μέτρων, με κλίση προς τα εμπρός προς το νερό σε σχήμα «σφήνας». Οι αρχιτέκτονες είχαν ως στόχο η καθαρή γεωμετρία του κυκλικού σχεδίου να «θυμίζει την κυκλική φύση της γνώσης, ρευστή στο πέρασμα του χρόνου» και να αντανακλά την κυκλική διάταξη του λιμανιού. Μεταξύ άλλων, στο εσωτερικό, ακριβώς κάτω από το κρυστάλλινο στέγαστρο, το μεγάλο αναγνωστήριο – που αποτελεί το «κόσμημα» της βιβλιοθήκης- συγκεντρώνει το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια του σχεδιασμού σε μια ενιαία αρχιτεκτονική άποψη. Επτά βαθμίδες από πλατφόρμες, που θυμίζουν τους δίσκους του Gund Hall του Χάρβαρντ, επικαλύπτουν η μία την άλλη σε μια πολύ μεγάλη έκταση που μπορεί να φιλοξενήσει περίπου δύο χιλιάδες επισκέπτες.

Wadi El Gemal Visitors Center

Το Εθνικό Πάρκο Wadi El Gemal (WGNP), που βρίσκεται 50 χλμ. νότια της αιγυπτιακής πόλης Marsa Alam στην Ερυθρά Θάλασσα, ανακηρύχθηκε επίσημα το 24ο προστατευόμενο πάρκο στην Αίγυπτο λόγω του εντυπωσιακού τοπίου και των σημαντικών πολιτιστικών πόρων του. Το Κέντρο Επισκεπτών βρίσκεται στη βόρεια είσοδο του WGNP, που αποτελεί κομβικό σημείο κατά μήκος της παραθαλάσσιας οδού Suez/Bir Shalatein. Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να μάθουν για τα χαρακτηριστικά του πάρκου με φυλλάδια, ξεναγήσεις, οπτικοακουστικές παρουσιάσεις για τη πανίδα, τη χλωρίδα κλπ. Βασικός στόχος είναι να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες για τους ιδιαίτερους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους, βοηθώντας την Αιγυπτιακή Υπηρεσία Περιβαλλοντικών Υποθέσεων να διασφαλίσει τη βιώσιμη χρήση των πλούσιων πόρων της περιοχής. Εννοιολογικά, ο σχεδιασμός του κτιρίου είναι εμπνευσμένος από την ακακία, το μοναδικό είδος δέντρου που αφθονεί στις συνθήκες της ερήμου. Για τις φυλές Ababda, η ακακία θεωρείται το σημείο αναφοράς στην ανοιχτή έρημο ως σκιά, σημείο με κλαδιά για κατασκευές 59

ARCHITECT’S WORLD

credit: Nour El Refai

και καυσόξυλα. Σε παρόμοιο πνεύμα, το Κέντρο Επισκεπτών σχεδιάστηκε για να προσφέρει σκιά και καταφύγιο όπου μπορούν να λάβουν χώρα πολλαπλές δραστηριότητες. Η δυσκολία κατασκευής του Wadi El Gemal Visitors Center ήταν μεγάλη καθώς βρίσκεται πολύ μακριά από υπηρεσίες κοινής ωφέλειας (δυσκολία πρόσβασης σε ρεύμα και τρεχούμενο νερό), και ως εκ τούτου σχεδιάστηκε με προοπτικές να είναι αυτοσυντηρούμενο. Χρησιμοποιήθηκαν τοπικά οικοδομικά υλικά και εργατικό δυναμικό της περιοχής με παλαιές τεχνολογικές μεθόδους.

Kattameya Dunes Palace

Ο αρχιτέκτονας και σχεδιαστής εσωτερικών χώρων Hisham Alaa ανέλαβε το έργο αυτό τον Ιούλιο του 2017 όταν συνάντησε απλά ένα σκελετό από σκυρόδεμα που είχε ήδη κατασκευαστεί και αγοραστεί από έναν ιδιοκτήτη ο οποίος ήθελε να ζήσει σε ένα πολυτελές σύγχρονο παλάτι με θέα στο γήπεδο γκολφ Kattameya Dunes. Πρόκειται για ένα project που χρειάστηκε 4 μήνες για να σχεδιαστεί αρχιτεκτονικά και 15 μήνες για να ολοκληρωθεί. Είναι ένα οίκημα δυο ορόφων 1000 τ.μ έκαστος. Στο ισόγειο υπάρχουν σαλόνια, χώροι υποδοχής, τραπεζαρίες, γραφεία, δωμάτια υπηρεσίας και κήπος. Ενώ στον πρώτο όροφο υπάρχουν, μεταξύ άλλων, 6 κύριες σουίτες και μια βασιλική, οικογενειακή τραπεζαρία, γυμναστήριο, ιδιωτικό σπα και πολλά άλλα. Οι δύο όροφοι συνδέονται με ένα ασανσέρ που προσφέρει πανοραμική θέα. Η μοντέρνα προσέγγιση του Hisham Alaa αποτυπώνεται στο εξωτερικό του οικήματος με τολμηρές σχεδιαστικές γραμμές, υλικά φινιρίσματος (ιταλικό – ιρανικό γκρι μάρμαρο και ινδικές γυαλιστές ασημένιες πλάκες). Εσωτερικά, επικρατεί η εικόνα των μαρμάρινων δαπέδων και οι μασίφ ξύλινες επενδύσεις σε τοίχους, αναδεικνύοντας τη καλλιτεχνική προσέγγιση του σχεδιαστή και τα έργα τέχνης του ιδιοκτήτη.

Cheops Observatory Residence

Το Studio Malka Architecture, ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα το Παρίσι, κατασκεύασε πρόσφατα το Cheops Observatory Residence που βρίσκεται στο οροπέδιο της Γκίζας, 60

credit: Rayem

Πρόκειται για μια μοναδική βίλα, με έκταση 250 μέτρων, που βρίσκεται στο χωριό Nazlet El Samman. Το έργο θεωρείται ένα αριστούργημα που γοήτευσε τους πάντες με την επιλογή τόσο της απροσδόκητης τοποθεσίας όσο και της υλοποίησής του. Σύμφωνα με τους αρχιτέκτονες που εργάστηκαν για το έργο, η κατοικία κατασκευάστηκε χωρίς επίσημα σχέδια, γεγονός που έκανε το έργο ακόμα πιο δύσκολο ώστε να διαφυλαχθεί η ιστορική κληρονομία. Σημειώνεται πως σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, πάνω από το 60% των παγκόσμιων κατασκευών γίνεται σήμερα χωρίς οικοδομικές άδειες, δημιουργώντας μια «αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονες», όπως ονομάζεται. Μάλιστα εκτιμάται πως στο Κάιρο αυτό συμβαίνει σε 7 στις 10 περιπτώσεις, κυρίως σε γεωργικές εκτάσεις μετά την Αιγυπτιακή Επανάσταση του 2011 (μέρος της Αραβικής Άνοιξης). Η αισθητική αξία του σπιτιού έγκειται στο γεγονός ότι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή περιλάμβαναν επαναχρησιμοποιημένα υλικά και τη χρήση χειροτεχνίας μιας φυλής που ζει στη Γκίζα. Φρόντισαν να δημιουργήσουν ένα πολυτελές σπίτι διατηρώντας παράλληλα την ιστορική κληρονομιά, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια αρμονική σύνδεση ιστορίας και νεωτερικότητας

Dawar El Ezba Cultural Center

Η Dawar Kitchen είναι μια κοινωνική επιχείρηση στο Ezbet Khairallah που είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του Καίρου Το κτίριο αποτελεί μια απάντηση στις κακοτεχνίες και την χαμηλή ποιότητα αρχιτεκτονικής στη περιοχή, αξιοποιώντας δημιουργικά υπάρχοντες πόρους αισθητικά με πιο λειτουργικό τρόπο. Αρχιτεκτονικά, το κτίριο στοχεύει να δώσει μια διαδραστική πλατφόρμα για τους κατοίκους του Ezbet Khairallah: Σε παιδιά, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021

ΓΝΩΡIΣΤΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Το μηνιαίο περιοδικό της BOUSSIAS είναι ένα πολύτιμο στρατηγικό εργαλείο για τους επαγγελματίες του κλάδου των Υποδομών και των Μεγάλων Τεχνικών Έργων. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις και παρουσιάσεις καινοτόμων projects δίνουν ένα μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους key stakeholders της αγοράς. ΞΕΦΥΛΛΙΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Eπικοινωνήστε με την Βίκυ Θεοδωρίδου Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 101) E: vtheodoridou@boussias.com

Εγγραφείτε δοκιμαστικά για 2 μήνες:

www.constructionmag.gr/trial

ARCHITECT’S WORLD

credit: Ahmed Hossam Saafan

Πηγή: https://www.architectural-review.com/partnerships/ mohamed-talaat-architects-on-egypts-new-capital-city

πρόσφυγες, νέους και ενήλικες έχοντας στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σχεδιαστικά στο εσωτερικό, το κτίριο στοχεύει στη δημιουργία ενός απρόσκοπτου περιβάλλοντος που υποδηλώνει αλληλεγγύη και επιτρέπει να δοθεί μια πλατφόρμα σε κάθε συμμετέχοντα να υποστηρίξει και να γιορτάσει τη διαφορετικότητα.

Νέα πρωτεύουσα – Νέα εποχή για την Αίγυπτο Μια νέα σελίδα στην ιστορία της ανοίγει η Αίγυπτος καθώς ετοιμάζει τη νέα πρωτεύουσα της, στην έρημο ανατολικά του Καΐρου, η οποία θα αποτελεί το διοικητικό κέντρο της χώρας. Ο λόγος που οδήγησε την κυβέρνηση της Αιγύπτου στην απόφαση να επεξεργαστεί τη «μετακόμιση», είναι ο υπερπληθυσμός του Καΐρου, όπου σήμερα ζουν 18 εκατομμύρια άνθρωποι και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, ο αριθμός αυτός πρόκειται να διπλασιαστεί μέσα στα στις επόμενες δεκαετίες. Ανάλογη ενέργεια πραγματοποιήθηκε -πριν από 50 περίπου χρόνια- και στην Βραζιλία, όταν μετέφερε την δική της πρωτεύουσα, στην Νιγηρία τη δεκαετία του ‘90 και στη Μιανμάρ Σύμφωνα με το www.architectural-review.com, η νέα πρωτεύουσα αποτελεί ένα έργο τριών φάσεων που προβλέπει τη μετατροπή μιας έκτασης 700 τετραγωνικών χιλιομέτρων (περίπου ίση με το μέγεθος της Σιγκαπούρης) σε μια σύγχρονη περιοχή («έξυπνη πόλη») για κυβερνητικά κτίρια, ξένες πρεσβείες , μεγάλες εταιρείες και με τον ψηλότερο ουρανοξύστη της Αφρικής. Τυπικά το τεράστιο αυτό project ανακοινώθηκε το 2015 και οι εργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη παρά τα προβλήματα που δημιούργησε η πανδημία. Τα πρώτα ολοκληρωμένα έργα περιλαμβάνουν προεδρικά ανάκτορα, κοινοβούλιο και υπουργεία. Αναμένεται επίσης να γίνει το σπίτι 7 εκατομμυρίων ανθρώπων μέχρι το 2050. Η νέα πρωτεύουσα, η οποία προορίζεται να αποτελέσει επίσης έναν ζωντανό κόμβο εμπορίου και αναψυχής και θα διαθέτει πολυάριθμους χώρους για το σκοπό αυτό. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Mohamed Talaat Architects (MTA) έχει εργαστεί σε πολλά projects για τη νέα διοικητική πρωτεύουσα: Όπως για το Pyramids Tower, ένα έργο μικτής χρήσης 22 ορόφων στο οποίο συναντά κανείς εμπορικό κέντρο, γραφεία, ξενοδοχείο, κήπους, γυμναστήρια, πισίνα με υπερχείλιση και πανοραμική θέα. 62

Πηγή: https://www.architectural-review.com/partnerships/ mohamed-talaat-architects-on-egypts-new-capital-city

Στο σχεδιασμό της MTA οφείλεται και το το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της, το Pyramids Mall. Ένα σύμπλεγμα τριών «αστραφτερών διαμαντιών» που συνδέονται με έναν «ελικοειδή περίπατο» και στο εσωτερικό τους υπάρχουν αίθριοι χώροι για αναψυχή. Η αρχιτεκτονική των Pyramids Tower και Pyramids Mall συγκεντρώνει μια διαφορετική παλέτα υλικών και μοτίβων με στοιχεία Art Deco και μεταμοντερνισμού «Το να σχεδιάζεις είναι κάτι πολύ περισσότερο από το να συναρμολογείς, να παραγγέλνεις ή ακόμη και να επεξεργάζεσαι: είναι να προσδίδεις αξία και νόημα, να φωτίζεις, να απλοποιείς, να διευκρινίζεις, να τροποποιείς, να δραματοποιείς, να πείθεις και ίσως ακόμη και να διασκεδάζεις», αρέσκεται να σκέφτεται ο Talaat, πάντα με στόχο να δημιουργεί μια ισχυρή και «νέα αιγυπτιακή ταυτότητα». Μεταξύ άλλων, ο Talaat και το ομώνυμο γραφείο του εργάστηκαν για το τέμενος Masged Masr, ένα από τα μεγαλύτερα τζαμιά στον κόσμο. Καθώς η νέα αιγυπτιακή πρωτεύουσα αναδύεται από την έρημο, η επίσημη τελετή εγκαινίων της έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους. Ωστόσο, τα κατασκευαστικά projects θα συνεχιστούν σε βάθος δεκαετιών. Σε πολιτικό επίπεδο, είναι κρίσιμη και η μέριμνα με νέα εγχειρήματα και προοπτικές για την παλιά πρωτεύουσα ώστε να εξασφαλιστεί ένα βιώσιμο μέλλον. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021