Architect Τεύχος 05 by BOUSSIAS

T IMH : 9€ | ISS N 27 32 - 87 3 2

TEYXOΣ # 05 | ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2022

ΚΏΣΤΑΣ ΓΚΆΓΚΟΣ: Δεν σχεδιάζουμε απλώς, γράφουμε μια ιστορία

ΑΝΑΚΑΊΝΙΣΗ ΤΏΡΑ

ΤΟ ΑΛΟΥΜΊΝΙΟ ΩΣ «ΓΈΦΥΡΑ» ΑΙΣΘΗΤΙΚΌΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑΣ

ΘΩΜΆΣ ΔΟΞΙΆΔΗΣ: ΤΟ EXPERIENCE PARK ΜΆΣ ΜΑΘΑΊΝΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΙΏΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΗ ΦΎΣΗ

ΠΑΘΗΤΙΚΌ ΚΤΊΡΙΟ: ΣΧΕΔΙΆΖΟΝΤΑΣ ΣΉΜΕΡΑ ΤΑ ΚΤΊΡΙΑ ΤΟΥ ΜΈΛΛΟΝΤΟΣ

CONTENTS

NEWS

Αρχισυντάκτης

MATERIALITY & DESIGN 10 40

Ανακαίνιση τώρα 22

Ανακαίνιση τώρα Το αλουμίνιο ως «γέφυρα» αισθητικότητας και βιωσιμότητας Το δάπεδο στον σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό

COVER STORY

Θωμάς Δοξιάδης: Το Experience Park μάς μαθαίνει να συμβιώνουμε με τη φύση

Φωτεινή Δαϊλά, Γιώργος Κατσιμιλής, Βάιος Κρόκος

Υπεύθυνη Διαφήμισης

Κυριακή Μανθοπούλου E: kmanthopoulou@boussias.com

Image Bank

The Architect Show 2021: Όλα όσα έγιναν

Υπεύθυνη Συνδρομών

Νίκος Γαζετάς

Φωτογράφος

Κορνήλιος Σαραντίογλου www.stock.adobe.com Βίκυ Θεοδωρίδου E: vtheodoridou@boussias.com

Υπεύθυνη Κυκλοφορίας

Βασίλης Μπαρτζώκας: Η θέση της αρχιτεκτονικής στη νέα πραγματικότητα Θωμάς Δοξιάδης: Το Experience Park μάς μαθαίνει να συμβιώνουμε με τη φύση

SUSTAINABLE ARCHITECTURE CASE STUDY

Ρίτα Κανδάκη

Γραμματεία

Δήµητρα Σπανού

Εκτύπωση-Βιβλιοδεσία

Pressious Arvanitidis

Συσκευασία/Ένθεση/Επικόλληση Presstime

Λογιστήριο

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

Συνδρομές (Ετήσιες)

Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150

ARCHITECT’S WORLD 56

40 Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Συντακτική ομάδα

EVENTS

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός με γνώμονα την ψυχική ευεξία

Το αλουμίνιο ως «γέφυρα» αισθητικότητας και βιωσιμότητας

Βασίλης Μπαρτζώκας (Design Ambassador)

Γραφιστική Επιμέλεια

Παθητικό Κτίριο: Σχεδιάζοντας σήμερα τα κτίρια του μέλλοντος

Σύμβουλος Έκδοσης

Κώστας Γκάγκος: Δεν σχεδιάζουμε απλώς, γράφουμε μια ιστορία

INTERVIEWS 30

Γιάννης Πισπιρίγκος E: gpispirigos@boussias.com

Είναι πάντα ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ασφαλής; Ένα «δάσος κτιρίων» ως απάντηση στην κλιματική κρίση Διεθνή έργα που έρχονται το 2022

44 Παθητικό Κτίριο: Σχεδιάζοντας σήμερα τα κτίρια του μέλλοντος

Εκδότης

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων Κατερίνα Πολυμερίδου

Διευθύντρια Πωλήσεων Νένα Γιαννακίδου

Creative Director

Γιώργος Τριχιάς

Επικοινωνία BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας

www.boussias.com ISSN: 2732- 8732 Κωδικός ΕΛΤΑ: 210188

www.architectmag.gr

EDITORIAL

Σήμα κινδύνου στα ακίνητα λόγω κατασκευαστικού κόστους ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΙΓΚΟΥ Εditor in Chief

ίνδυνο να βάλουν «φρένο» στη δυναμική ανάκαμψη της κτηματαγοράς οι διαταραχές στην διεθνή εφοδιαστική αλυσίδα και η αύξηση του κόστους των πρώτων υλών διαβλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος στην ενδιάμεση έκθεση για τη νομισματική πολιτική, στην οποία καταγράφεται αναθέρμανση της αγοράς οικιστικών ακινήτων, άνοδος των τιμών, ενίσχυση των αγοραπωλησιών και προβλέπεται ότι στην πρώτη γραμμή της ζήτησης θα βρεθούν τα ακίνητα υψηλών τεχνικών και τεχνολογικών προδιαγραφών. Στο ειδικό κεφάλαιο της έκθεσης για τις εξελίξεις και τις προοπτικές της αγοράς ακινήτων επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι «εξακολουθούν να υφίστανται παράμετροι αβεβαιότητας, οι οποίες πλέον δεν περιορίζονται στις άμεσες επιπτώσεις από την πανδημία, αλλά σχετίζονται επιπρόσθετα με τη διάρκεια της διατάραξης των διεθνών εφοδιαστικών αλυσίδων και τα αυξημένα κόστη των πρώτων υλών, παράγοντες οι οποίοι, εφόσον παραμείνουν για παρατεταμένη περίοδο, ενδέχεται να ανακόψουν τους ρυθμούς της οικοδομικής δραστηριότητας και να περιορίσουν τις τρέχουσες κεφαλαιακές αποδόσεις της αγοράς ακινήτων». Σύμφωνα με αρμόδιους παράγοντες η αύξηση στο κόστος κατασκευής τους τελευταίους μήνες του 2021, λόγω της ενεργειακής ακρίβειας και των ελλείψεων στα υλικά, κυμάνθηκε στο 35% - 40% και θα συνεχίσει να αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κλάδου.

Περιγράφοντας το σκηνικό που διαμορφώνεται στην κτηματαγορά οι εμπειρογνώμονες της κεντρικής τράπεζας σημειώνουν ότι το χαρακτηριστικό των τελευταίων μηνών, αλλά και οι προοπτικές για το 2022, είναι η δυναμική της αγοράς επενδυτικών επαγγελματικών ακινήτων όσο και της κατοικίας σε θέσεις υψηλών προδιαγραφών και προοπτικών, ενώ ειδικά στον τομέα της κατοικίας ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το τμήμα της αγοράς που σχετίζεται με τον τουρισμό και τις επενδύσεις και αφορά τόσο τις αγοραπωλησίες όσο και τις βραχυχρόνιες και μακροχρόνιες μισθώσεις. Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ πάντως, και το 2022 η ελληνική αγορά ακινήτων αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται. Η σωρευτικά σημαντική πτώση των αξιών και η περιορισμένη οικοδομική δραστηριότητα της τελευταίας δεκαετίας έχουν αναδείξει σημαντικές ευκαιρίες και δυνατότητες, οι οποίες, σε συνδυασμό με τη σταδιακή ενίσχυση των επενδύσεων, την προσπάθεια καταπολέμησης της γραφειοκρατίας μέσω της ψηφιακής αναβάθμισης του κράτους, τη δρομολόγηση και επιτάχυνση σημαντικών έργων υποδομής, τη δυναμική του τουρισμού και την περαιτέρω ανάκαμψη της οικονομίας, αναμένεται να δώσουν πρόσθετη ώθηση στη θετική δυναμική που σταδιακά αναπτύσσει η αγορά ακινήτων. Βέβαια, όπως τονίστηκε, πρέπει να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι που συνδέονται με την πανδημία, το κόστος των οικοδομικών υλικών και τις αναταράξεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες που ενδέχεται να αντιστρέψουν τις θετικές προοπτικές της αγοράς.

Κατά το 2022, η ελληνική κτηματαγορά αναμένεται να συνεχίσει την ανάπτυξή της, εκμεταλλευόμενη τις επενδυτικές ευκαιρίες

Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Καθηµερινή ενηµέρωση για το κτίριο, τις κατασκευές, την αρχιτεκτονική και τα υλικά

ο Build είναι το πρώτο συνδροµητικό καθηµερινό ηλεκτρονικό newsletter που αφορά στις κατασκευές, την Αρχιτεκτονική και το Design, το Real Estate και στα σηµαντικότερα επενδυτικά έργα. Παρακολουθεί τις νέες τάσεις στο hospitality, στο retail, στους επαγγελµατικούς χώρους, τα innovative projects σε Ελλάδα και εξωτερικό, αλλά και ειδήσεις που αφορούν στον ευρύτερο δηµόσιο τοµέα. Με ρεπορτάζ, µόνιµες στήλες αρθρογράφους, το Build προσφέρει σφαιρική ενηµέρωση και φιλοδοξεί να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας και γνωριµίας των επαγγελµατιών του κλάδου.

Θεµατολογία Ειδήσεις από τον κλάδο των κατασκευών, της αρχιτεκτονικής, του design και του real estate n Επενδύσεις και στρατηγικές κινήσεις εταιριών σε Ελλάδα και εξωτερικό n Retail, hospitality, well being, the future of workspace n Βιώσιµη ανάπτυξη n Οικονοµικές ειδήσεις n Προκηρύξεις και διαγωνισµοί n Market news από διεθνείς αγορές n Consumer insights n Ηµερολόγιο όλων των εκθέσεων, των διοργανώσεων και των συνεδρίων n

Περιεχόµενο: Χριστίνα Παπαγιάννη, Τ: 210 66.17.777 (εσωτ. 316) Ε: cpapagianni@boussias.com Εµπορικό: Ματίνα ∆ηµητριάδου, T: 210-66.17.777 (εσωτ. 331) E: mdimitriadou@boussias.com Συνδροµές: Βίκυ Θεοδωρίδου, T: 210-66.17.777 (εσωτ. 101) E: vtheodoridou@boussias.com

Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

NEWS

Νέα σειρά φυσικών πετρωμάτων από την ΙΚ Κατσαράς Η ΙΚ Κατσαράς πρωτοπορεί με τη νέα σειρά φυσικών πετρωμάτων που αποτελείται από πολύ λεπτές επιφάνειες (2mm) κομμένες από φυσικό βράχο σχιστόλιθου πάντα με σεβασμό στο περιβάλλον. Η συλλογή είναι εμπνευσμένη από τα φυσικά πετρώματα που υπάρχουν στα νησιά της Ελλάδος δίνοντας στον χώρο ένα κλασικό αλλά και μοντέρνο αποτέλεσμα. Ιδανικά για επενδύσεις τοιχοποιίας και ξυλουργικών κατασκευών σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους διακρίνονται για την εύκολη κατεργασία τους, τη γρήγορη τοποθέτησή τους σε ανακαινίσεις και νέες κατασκευές, το ελάχιστο βάρος τους και την εύκαμπτη σύστασή τους. Η νέα αυτή σειρά έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα συλλογή δομικών και διακοσμητικών επιφανειών της ΙΚ Κατσαράς διευρύνοντας τις επιλογές του κόσμου των αρχιτεκτόνων και της διακόσμησης. Ο συνδυασμός 100% φυσικών πετρωμάτων και σύγχρονης τεχνολογίας καθιστούν τη νέα σειρά ως την τέλεια φυσική επιλογή για κάθε project.

Master Easy-Clean: Το χρώμα της Kraft Paints που αντέχει και καθαρίζεται πανεύκολα Αν αναζητάτε ένα χρώμα που να καθαρίζεται εύκολα από τους πιο επίμονους λεκέδες αλλά και τα γδαρσίματα στον τοίχο ή στους διαδρόμους χωρίς να αλλοιώνεται η εμφάνιση του τοίχου, η απάντηση είναι μία: Master Easy-Clean από την Kraft Paints. Το Master Easy-Clean είναι το καινοτόμο, πλενόμενο χρώμα εξαιρετικής ποιότητας που συνεισφέρει στην υγιεινή ατμόσφαιρα του εσωτερικού χώρου, ακολουθώντας τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος. Τα σημαντικά οφέλη για το χρώμα Master Easy-Clean είναι: • Yψηλή αντοχή στο συχνό πλύσιμο και το τρίψιμο με την προηγμένη τεχνολογία των κεραμικών μικροσφαιριδίων της 3M™. • Εξαιρετική απόδοση και υπέροχο semi matt φινίρισμα. • Είναι το πρώτο πιστοποιημένο Vegan χρώμα. • Έως και 15 φορές χαμηλότερες εκπομπές TVOC από το επιτρεπτό όριο του Α+. • Σε νέο δοχείο από 46% ανακυκλωμένο πλαστικό. • Είναι τόσο ασφαλές που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παιδικά έπιπλα και παιχνίδια (ΕΝ 71-3). 6

Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Prodea Investments: Απέκτησε πέντε οικόπεδα στο Μαρούσι Η Prodea Investments προχώρησε στην απόκτηση πέντε όμορων οικοπέδων συνολικής επιφάνειας 10.433,50 τ.μ. (με υφιστάμενο κτήριο γραφείων/κατοικιών 4.172 τ.μ.) τα οποία περικλείονται από τη Λεωφόρο Κηφισίας και την οδό Διονύσου στο Μαρούσι. Σκοπός της απόκτησης είναι η ανάπτυξη, μετά την κατεδάφιση του υφιστάμενου κτιρίου, και η εκμετάλλευση σύγχρονου συγκροτήματος γραφείων με κατ’ ελάχιστον περιβαλλοντική πιστοποίηση LEED Gold, το οποίο θα αποτελείται από δύο αυτόνομα και λειτουργικά ανεξάρτητα κτίρια συνολικής επιφάνειας άνω των 17.000 τ.μ. Η συνολική επένδυση αναμένεται να είναι της τάξης των €35 εκατ. και θα χρηματοδοτηθεί από τα αντληθέντα κεφάλαια του πράσινου ομολόγου που εξέδωσε η Prodea τον Ιούλιο 2021. Η επένδυση αυτή προστίθεται στις υφιστάμενες επενδύσεις της Prodea στον βόρειο άξονα και το business district του Αμαρουσίου (ενδεικτικά το πρόσφατα ανεγερθέν eLement που αναμένεται να λάβει πιστοποίηση LEED Gold και το ILIDA Business Center).

ΝΈΟ ΦΟΡΈΑ ΣΥΣΤΉΝΟΥΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΈΣ ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΣΥΓΚΟΛΛΗΤΙΚΏΝ ΥΛΙΚΏΝ Στη σύσταση ενός νέου φορέα προέβησαν οι ελληνικές εταιρείες παραγωγής Σφραγιστικών και Συγκολλητικών Υλικών, την επονομαζόμενη ΟΣΣΥ (Ελληνική Ομάδα Παραγωγών Σφραγιστικών και Συγκολλητικών Υλικών), η οποία μέσω του Συνδέσμου Ελληνικών και Χημικών Βιομηχανιών είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Βιομηχανιών Σφραγιστικών και Συγκολλητικών Υλικών (FEICA). Την ΟΣΣΥ απαρτίζουν 12 επιχειρήσεις: H.B. Fuller Greece SAIC, Henkel Hellas SA, Mapei Hellas, Sika Hellas, Kerakoll Hellas, Alchimica Building Chemicals, Ravago Hellas S.A., Isomat S.A. Building Chemicals and Mortars, A. Elliniadis SA, Vertico, Elastotet S.A., Bostik Hellas S.A. Ο Πρόεδρος του ΣΕΧΒ κ. Βασ. Γούναρης δήλωσε: «Είμαστε χαρούμενοι για την ισχυροποίηση των δεσμών μεταξύ ομάδων ομοειδούς δραστηριότητας εντός του ΣΕΧΒ. Στρατηγικός στόχος του ΣΕΧΒ είναι η ενίσχυση του ρόλου των επιμέρους δραστηριοτήτων ιδιαίτερα αυτή τη περίοδο που όλοι οι κλάδοι αντιμετωπίζουν τη πρόκληση της προσαρμογής στην Πράσινη Συμφωνία». Ι Α Ν Ο ΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ADVERTORIAL

ΌΤΑΝ Ο ΦΩΤΙΣΜΌΣ ΓΊΝΕΤΑΙ ΤΈΧΝΗ Workshops από τους ειδικούς του φωτισμού

Στη Lighting Design Week, που έλαβε χώρα στο HUB Lighting & Innovation by Kafkas, αναδείχθηκε η σημασία που έχει ο καλοσχεδιασμένος φωτισμός τόσο για την αρχιτεκτονική όσο και για την ποιότητα ζωής των ανθρώπων.

λήθος επαγγελματιών είχαν την ευκαιρία να ζήσουν μια μοναδική εμπειρία και να μάθουν από τους experts τα πάντα για τον φωτισμό, στο πλαίσιο της Lighting Design Week. Ο λόγος για την πρώτη διοργάνωση που πραγματοποιήθηκε στο HUB Lighting & Innovation by Kafkas σε συνεργασία με την Design Ambassador, από τις 9/12 μέχρι και τις 14/12 του 2021. Στο πλαίσιο του αποκλειστικού και μοναδικού για τα ελληνικά δεδομένα event, αρχιτέκτονες, designers, lighting designers κ.ά. περιηγήθηκαν και γνώρισαν τους χώρους του HUB Lighting & Innovation by Kafkas αλλά και παρακολούθησαν μια σειρά ομιλιών εξειδικευμένων επαγγελματιών του χώρου και διάσημων οίκων φωτισμού.

Ομιλίες καταξιωμένων επαγγελματιών

Συνολικά, στη Lighting Design Week φιλοξενήθηκαν εννέα ομιλητές και οι οίκοι Arkoslight, Intra lighting και Davide Groppi, ενώ οι ομιλίες δομήθηκαν σε τέσσερις θεματικές ενότητες. Συγκεκριμένα, στις 6 ημέρες καλύφθηκαν οι παρακάτω θεματικές ενότητες: 8

9-10/12, η θεματική ενότητα είχε τίτλο “The intimate side of Lighting” και οι ομιλητές ήταν οι: Αναστασία Φιλιπποπούλου – Architect, Lighting Designer, Πάνος Παπασωτηρίου Architect, Managing Director S2PiA architects. Οι ομιλίες αυτές αντιμετώπισαν τον φωτισμό ως ένα μέσον που ορίζει έναν πιο προσωπικό και οικείο χώρο, αυτόν της κατοικίας. Ο φωτισμός αφηγείται τον χώρο και αναδεικνύει υφές, όγκους, υλικά. 11-12/12 η θεματική ενότητα είχε τίτλο “Daylight as a source of design inspiration” και οι ομιλητές ήταν οι: Δρ. Δούλος Λάμπρος - Associate Professor, Lighting technology in human centric environment και Μαρίζα Γαλάνη - Lighting Designer. Εδώ έγινε αναφορά στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει το τεχνητό φως, με τη βοήθεια της τεχνολογίας και των αυτοματισμών στην προσομοίωση του φυσικού φωτός και στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών διαβίωσης του εσωτερικού χώρου. 11-12/12 η θεματική ενότητα είχε τίτλο “Lighting landscapes” και οι ομιλητές ήταν οι: Δρ Αντώνης Σκορδίλης - Landscape Architect, Doctor of Plant Ecology UA και Θάνος Ντανίλοφ, Architectural Lighting Designer. Στις ομιλίες αυτές δόθηκε έμφαση στη διαI A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

erl y–B in, G an ← Amba

Germany– n,

Το HUB αποτελεί έναν σύγχρονο χώρο που συνδυάζει την τελευταία τεχνολογία στον φωτισμό και τα συστήματα αυτοματι-

ny–Ber ma er sador li s

D↑A

Κόμβος γνώσης και πειραματισμού

σμού, διαρκώς μεταβαλλόμενο και με πολυάριθμες δυνατότητες. Δίνει βήμα σε ανθρώπους να εκθέσουν τις απόψεις και τις εμπειρίες τους πάνω στον φωτισμό, ενώ αποτελεί μια αέναη πηγή έμπνευσης για επαγγελματίες και μη. Κάθε χώρος έχει σχεδιαστεί με σκοπό να προάγει τον φωτισμό σε έναν από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού μέσω της διάδρασης και του πειραματισμού.

rlin, Germ Be Design

μόρφωση και ανάδειξη των νυχτερινών τοπίων χάρη στις δυνατότητες που παρέχει ο αρχιτεκτονικός φωτισμός. 13-14/12 η θεματική ενότητα είχε τίτλο “Lighting for Emotion” και οι ομιλητές ήταν οι: Τζούλη Σπαρτινού-Πατρώνη - Architect, Managing Partner eDje, Κατερίνα Σκάλκου - Architect, Lighting designer, Χριστίνα Θανάσουλα - Stage Lighting designer. Οι ομιλητές εστίασαν στη θεατρική πλευρά του φωτισμού και τον μοναδικό τρόπο που έχει να προκαλεί συναισθήματα.

HUB Lighting & Ιnnovation by Kafkas Α: Λεωφόρος Βουλιαγμένης 517, 163 41 Ηλιούπολη, τηλ: 210 9919193, και Λεωφόρος Κηφισίας 296, 152 32 Χαλάνδρι, τηλ: 210 6851932 Ε: info@hubkafkas.com www.hubkafkas.com

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Ανακαίνιση τώρα Οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη αρχιτέκτονες και designers πριν την ανακαίνιση και τη διαμόρφωση ενός χώρου, τα υλικά και οι τάσεις που ξεχωρίζουν. ΤΗΣ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΔΑΪΛΑ

σο εξελίσσεται η τεχνολογία τόσο εξελίσσεται και η αρχιτεκτονική. Οι αρχιτέκτονες και οι designers διαθέτουν πλέον μια πληθώρα εργαλείων και πόρων για να οραματιστούν, σχεδιάσουν και χτίσουν τις πόλεις ου σήμερα και του μέλλοντος. Όμως, όσο όμορφο κι αν ακούγεται αυτό, οι νέες κατασκευές καταναλώνουν τους περιορισμένους πόρους που διαθέτουμε πιο γρήγορα από ό,τι μπορούμε να τους αναπληρώσουμε. Τώρα εμφανίζεται μία πρόκληση (και μία ευκαιρία): η αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση του υπάρχοντος δομημένου περιβάλλοντος. Με «όχημα» τη δημιουργική σκέψη και σχεδίαση, υφιστάμενα κτίρια, είτε έχουν ιστορικό χαρακτήρα είτε όχι, μπορούν να αποκτήσουν εκ νέου ζωή, να ενσωματωθούν στο σήμερα και να ανταποκριθούν στις σύνθετες απαιτήσεις του. Σήμερα, ο γρήγορος τρόπος ζωής και οι έκτακτες συνθήκες, όπως η πανδημία, μεταβάλλουν τις ανθρώπινες ανάγκες, άρα και τη χρήση των εσωτερικών χώρων και τις ανάγκες που αυτοί καλύπτουν. Αναπόφευκτα, λοιπόν, η διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων πρέπει να ακολουθήσει, μέσω της ανακαίνισης και της διακόσμησης που αναλαμβάνουν αρχιτέκτονες και interior designers, τις ανάγκες που δημιουργούνται.

Πριν την ανακαίνιση

Πριν όμως φτάσουμε στην ανακαίνιση και τη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, είτε αφορά κατοικία είτε επαγγελματική στέγη, ποιοι είναι οι παράμετροι που λαμβάνουν υπόψη τους οι αρχιτέκτονες και οι designers; Για την Κατερίνα Καραγιάννη και τη Μαρίνα Καραμάλη, Co-Founders του γραφείου KKMK Architects, «το πρώτο κριτήριο που μας αφορά είναι οι χρήσεις και οι χωρικές ανάγκες που μας προσδιορίζει το brief του κάθε έργου. Στη συνέχεια, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να προτείνουμε μια μοναδική χωρική I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

εμπειρία στον χρήστη. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τον σχεδιασμό του χώρου, όπου σκοπός μας είναι να προσφέρει ποιότητα και υψηλή αισθητική». Επίσης, εξετάζουν αν υπάρχουν στοιχεία που έχουν σημασία να συντηρηθούν και να αναδειχθούν. Όπως μας εξηγούν, «σε κάθε έργο, η πρόθεση μας είναι δημιουργούμε χώρους που αναδεικνύουν χωρικά στοιχεία, είτε αυτά είναι υλικά είτε άυλα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη σύνθεση, την διαχείριση των γεωμετριών σε συνδυασμό με την επιλογή υλικών και την διαχείριση του φωτός. Αυτό που κάνει ενδιαφέροντα και ιδιαίτερα τα έργα είναι όταν αυτοί οι παράμετροι λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα μέσα στον χώρο, επικοινωνούν και αλληλοεπιδράνε. Συγκεκριμένα, σε μια ανακαίνιση, πάντα πριν ξεκινήσουμε, κοιτάμε αν

Κατερίνα Καραγιάννη και Μαρίνα Καραμάλη, Co-Founders KKMK Architects

Χριστίνα Αλεξοπούλου, Φένια Δούκα και Έλενα Σίτη, Co-Founders T.SQUAREARCHITECTS

υπάρχουν στοιχεία τα οποία μας ενδιαφέρει να συντηρήσουμε και αναδείξουμε». Οι Χριστίνα Αλεξοπούλου, Φένια Δούκα και Έλενα Σίτη, Co-Founders του γραφείου T.SQUAREARCHITECTS, στέκονται στα αρχιτεκτονικά-δομικά στοιχεία των χώρων, η διαχείριση του φωτισμού και οι ανάγκες και οι επιθυμίες των χρηστών. «Τα αρχιτεκτονικά – δομικά στοιχεία του εκάστοτε χώρου ορίζουν τις αρχικές κατευθύνσεις του σχεδιασμού. Δημιουργούν ένα πλαίσιο βάσει του οποίου γίνεται η σύνθεση των διάφορων αρχιτεκτονικών στοιχείων – επεμβάσεων. Σημαντική παράμετρος για τον σχεδιασμό είναι η διαχείριση τόσο του φυσικού όσο και του τεχνητού φωτισμού, μελετώντας τα διαθέσιμα ανοίγματα και προσθέτοντας όπου χρειάζεται τεχνητό φωτισμό. Τέλος, βασική παράμετρος που διατρέχει διαρκώς κάθε νέο concept είναι η συνεχής μετάφραση των αναγκών και επιθυμιών του χρήστη στον χώρο», δηλώνουν χαρακτηριστικά. Ο Κώστας Γκάγκος, CEO του γραφείου Costas Gagos Architecture & Design, σχολιάζει σχετικά πως «πριν ξεκινήσουμε τον σχεδιασμό, γίνεται ανάλυση των δεδομένων του χώρου προς διαμόρφωση (υφιστάμενη κατασκευή, μορφολογία, υλικά, τοποθεσία) και κατόπιν γίνεται καταγραφή των ζητούμενων ανάλογα με την χρήση. Ειδικά στις κατοικίες λαμβάνουμε πολύ περισσότερο υπόψη την προσωπικότητα των πελατών μας προκειμένου αυτή να αντικατοπτρίζεται στον χώρο. Αφού έχουμε κατανοήσει απόλυτα το όραμα και τις προσδοκίες του πελάτη μας, και λαμβάνοντας υπόψη το budget, προχωράμε στην ανάλυση και τον σχεδιασμό του χώρου. Αξιοποιώντας τα 7 στοιχεία του design – χώρος, γραμμή, φόρμα, φως, χρώμα, υφή και pattern -, παραδίδουμε έναν χώρο λειτουργικό, εργονομικό, υψηλής αισθητικής και με ιδιαίτερο χαρακτήρα». Ο Παναγιώτης Ανδρώνης, Interior Designer και Ιδρυτής του γραφείου Andronis Interiors, προκρίνει 3 παραμέτρους λέγοντας πως «είναι διάφοροι και διαφορετικής φύσης οι παράμετροι που καλείται να λάβει υπόψη ένας αρχιτέκτονας ή designer κατά την ανακαίνιση και διακόσμηση ενός χώρου. Θα ξεχώριζα όμως τρεις. Πρώτον, τα «θέλω» του πελάτη, με τη «σωστή επικοινωνία» να αποτελεί τη φράση-κλειδί. Σωστή επικοινωνία ανάμεσα στον αρχιτέκτονα/designer και τον πελάτη, όπου ο πρώτος ακούει τι θέλει ο δεύτερος και «παντρεύει» την επιθυμία του πελάτη με την κατάλληλη αισθητική και αρχιτεκτονική εφαρμογή. Δεύτερον, τον χρόνο που επιλέγει ο πελάτης για την ολοκλήρωση του εκάστοτε project. Τρίτον, το budget που προτίθεται να διαθέσει I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Κώστας Γκάγκος, CEO Costas Gagos Architecture & Design

ο πελάτης για μια ανακαίνιση-διακόσμηση του χώρου -όποια χρήση και να έχει». Ο Δημήτρης Κουκούδης, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, δίνει ιδιαίτερη σημασία στη χρήση, το μέγεθος και τη θέση του χώρου, τον σκοπό της ανακαίνισης και το budget. Όπως μας εξηγεί, «αν η μελέτη- επέμβαση αφορά έναν επαγγελματικό χώρο, σημαντική παράμετρος είναι ο ίδιος ο επαγγελματίας–εταιρεία που για λογαριασμό τους γίνεται το εγχείρημα. Ο σκοπός και ο λόγος της ανακαίνισης καθορίζει την μελέτη. Ο χώρος, ως μέγεθος και θέση, είναι ένας βασικός ρυθμιστής στη συνέχεια και φυσικά το οικονομικό που θα καθορίσει την ποιότητα της εφαρμογής». Σύμφωνα με τον Δημήτρη Βαϊμάκη, Αρχιτέκτονα Μηχανικό της κατασκευαστικής εταιρείας Renovart, «όσον αφορά την ανακαίνιση, δεν υπάρχουν “όροι” ή “κανόνες”, μπορείς να κάνεις τα πάντα δίχως περιορισμούς. Η διαδικασία του εσωτερικού σχεδιασμού ξεκινάει με τον χωροταξικό σχεδιασμό, τον καθορισμό μοτίβων κυκλοφορίας και την ανάπτυξη σχεδίων για τη διάταξη των επίπλων και την τοποθέτηση εξοπλισμού, με βάση τις εκάστοτε ανάγκες του χρήστη. Διαπιστώνουμε πως οι περισσότεροι πελάτες μας έρχονται σε εμάς νομίζοντας πως χρειάζονται μεγαλύτερους χώρους, περισσότερους χώρους αποθήκευσης, περισσότερο από όλα. Βασικότερος στόχος μας είναι να τους καθοδηγήσουμε σε απλούστερες λύσεις και πιο λειτουργικές. Θα πρέπει να υπάρχει μια συνολική ισορροπία των χώρων μέσω της συνολικής σύνθεσης και όχι η δημιουργία εστιακών σημείων».

οποίες καλό είναι να μην προσπαθεί κανείς να τις μιμηθεί μέσω άλλων υλικών. Θέλουμε πάντα να είμαστε πιστοί στα υλικά και στην αυθεντικότητα τους». Από την πλευρά τους, η Χριστίνα Αλεξοπούλου, η Φένια Δούκα και η Έλενα Σίτη (T.SQUAREARCHITECTS) δηλώνουν πως «το υλικό που βρίσκεται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις μας είναι η κάθε πιθανή χρήση και εφαρμογή του ξύλου στον χώρο. Η μαγεία αυτού του υλικού είναι η διαρκής εναλλαγή του με την πάροδο του χρόνου διατηρώντας πάντα την διαχρονικότητα του ως φυσικό υλικό. Σε αντίθεση με το ζεστό και οικείο ξύλο, η χρήση του μαρμάρου κυριαρχεί σε λεπτομέρειες στον χώρο προσδίδοντας την αίσθηση της πολυτέλειας. Επιπρόσθετα, οι φυσικές τσιμεντοκονίες και οι διαφορετικές εφαρμογές τους προσδίδουν διαφορετικές υφές και ποιότητες στις επιφάνειες ενισχύοντας έτσι το τελικό αισθητικό αποτέλεσμα». Ο Κώστας Γκάγκος (Costas Gagos Architecture & Design) έχει μια πληθώρα υλικών στη “φαρέτρα” του. «Επιλέγουμε τα υλικά ανάλογα με το ζητούμενο και την τοποθεσία του κάθε project. Όμως θα μπορούσα να πω ότι μας διακρίνουν και έχουν γίνει υπογραφή μας πλέον τα εξής στοιχεία: η χρήση του μαύρου χρώματος, το φυσικό ξύλο, τα ιδιαίτερα φωτιστικά στοιχεία και τα οργανικά υλικά με luxury προσθήκες σε μέταλλο και γυαλί, προσδίδοντας στην υποβλητικότητα και τον χαρακτήρα του εκάστοτε χώρου. Επιπλέον, αξιοποιούμε υλικά επενδύσεων που δημιουργούν ματιέρες και patterns, ταμπλαδωτές επιφάνειες κλπ. και επανασυστήνουμε τη χρήση των γύψινων διακοσμητικών στοιχείων. Η εύκολα εφαρμόσιμη τεχνητή πέτρα και η τσιμεντοκονία είναι πάντα ψηλά στις προτιμήσεις μας». Ο Παναγιώτης Ανδρώνης (Andronis Interiors) υπογραμμίζει πως «όσον αφορά τα δομικά υλικά, μπορώ να πω ότι ξεχωρίζω τα πλακάκια μεγάλων διαστάσεων (διαστάσεων <1,20x2,80) απομίμησης μαρμάρου τύπου Nero Reale (μαύρα γυαλιστερά με λευκά νερά), μαρμάρου τύπου Calacatta (λευκά γυαλιστερά με ελαφριά γκρι νερά) και μωσαϊκού, καθώς και πλακάκια απομίμησης ξύλου (μονοσάνιδα μεγάλης διάστασης <0.90x0,15). Επίσης, ιδιαίτερη επιτυχία έχουν οι επενδύσεις επιφανειών με ξύλο ή από μελαμίνη στο ύφος του ξύλου (τύπου δρυός, κατά προτίμηση). Τέλος, η επένδυση των τοίχων

Η ποιότητα σε έναν χώρο προσδιορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα υλικά

Παναγιώτης Ανδρώνης, Interior Designer, Ιδρυτής Andronis Interiors

Τα υλικά που βρίσκονται ψηλά στις προτιμήσεις Σε ό,τι αφορά τα υλικά που προτιμούν, η Κατερίνα Καραγιάννη και Μαρίνα Καραμάλη (KKMK Architects) υπογραμμίζουν πως «αγαπάμε τα original υλικά. Πιστεύουμε πως η ποιότητα σε έναν χώρο προσδιορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα υλικά του χώρου και μόνο όταν αυτά είναι αυθεντικά σε αυτό που αντιπροσωπεύουν, μπορεί και ο χώρος να είναι αυθεντικός. Μια επιφάνεια μάρμαρου, όπου το κάθε κομμάτι έχει τα μοναδικά νερά και αποχρώσεις, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με μια απομίμηση σε πλακάκι. Όπως επίσης και μια ξύλινη επιφάνεια, όταν έρχεται το σώμα σου σε επαφή μαζί της, σου προσδίδει ιδιαίτερες αισθήσεις οι 14

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ADVERTORIAL

3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες Με άποψη για την αρχιτεκτονική, εργατικότητα και συνέπεια Με πολυετή εμπειρία, το αρχιτεκτονικό γραφείο έχει έδρα στην Αθήνα και πολυσχιδή δραστηριότητα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καλύπτοντας όλο το εύρος του design.

ιστορία του γραφείου ξεκινάει το 1969 όταν ο Αντώνης Στυλιανίδης, μετά τις σπουδές του στο Βερολίνο, ίδρυσε την εταιρεία, η οποία το 2004 μετονομάστηκε σε 3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες. Το έργο που δημιουργήθηκε ξεκίνησε στις αρχές του ‘70 όπου από τότε υπήρχε η τεχνογνωσία, η άποψη για την αρχιτεκτονική -τότε το μοντέρνο κίνημα- και βέβαια η εργατικότητα και η συνέπεια. Όλα τα τελευταία στοιχεία ακολουθούν την εταιρεία 3SK σε κάθε project, έργο και όραμα. Η δουλειά του γραφείου 3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες καλύπτει όλο το εύρος του design: δημόσια κτίρια, πολιτιστικά κέντρα, θέατρα, μουσεία, γραφεία, καταστήματα, εργασιακοί χώροι, τράπεζες, ξενοδοχεία και μεγάλες τουριστικές μονάδες καθώς και κατοικίες, μεμονωμένες και ως συγκροτήματα. Έχουμε μάθει να χειριζόμαστε πολύπλοκα και απαιτητικά έργα, να δημιουργούμε από το μηδέν και να αξιοποιούμε υφιστάμενα κτίρια μέσω της επανάχρησης αυτών. Η σχέση με τον πελάτη για εμάς είναι πολύ σημαντική και, μαζί με τους κατάλληλους συμβούλους σε κάθε έργο, στόχος μας είναι να παραδίδουμε κτίρια που παρέχουν ποιότητα που διαρκεί.

Η πρόκληση της επανάχρησης και ανακαίνισης Ένα κτίριο για να είναι χρήσιμη η επανάχρησή του, πρέπει να έχει κάποια εγγεγραμμένη αξία σαν αρχιτεκτονικό έργο ή σαν σημαντικό μέρος ενός πλέγματος δομημένου χώρου, μέσα στο οποίο το κτίριο αυτό λειτουργεί σαν μικρό ή μεγάλο σημείο αναφοράς. Η επανάχρηση απαιτεί προσοχή, τεχνικές και αρχιτεκτονικά ευρήματα μέσα σε ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο. Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), το Ποσειδώνιο Grand Hotel, η Καπνοθήκη στη Δράμα, το Μέγαρο Φυτάκη στο Ηράκλειο, το Excelsior στη Θεσσαλονίκη, το Athens Marriott πιο πρόσφατα, είναι κάποια από τα παραδείγματα στα οποία έχουμε κάνει παρεμβάσεις. Έχουμε εργαστεί και σε πολλές ανακαινίσεις κατοικιών, παραδοσιακών και I A INAONYA O YA Ρ Ι ΡΟ ΙΣΟ 2Σ 022022 2

μη. Η αναδιαμόρφωση και η ανακαίνιση των κτιρίων αφορά και έναν διάλογο του παλιού με το καινούργιο. Αφορά ένα αφήγημα που επιθυμούμε να δίνει έμφαση στο παρελθόν μεν αλλά να μεταφράζεται στο παρόν με σύγχρονα στοιχεία και τεχνικές, να αποτελέσει τελικά ένα σύνθετο σύνολο δύο παράλληλων αλλά συνεργαζόμενων κόσμων!

Πρωτοτυπία και καινοτομία

Κάθε ανακαίνιση είναι μια πρόκληση. Οι αρχιτέκτονες είναι τόσοι πολλοί όσες και οι ιδέες μας… Σε κάθε πρόκληση λοιπόν πρέπει να δίνονται απαντήσεις που να οδηγούν σε ένα συνολικό και άρτιο αισθητικά και λειτουργικά αποτέλεσμα. Δεν θέλουμε τα έργα μας να επαναλαμβάνονται και άρα προσπαθούμε να διαμορφώνουμε πρωτότυπες ιδέες. Επομένως η δυσκολία της δουλειάς μας είναι σύνθετη γιατί αφενός πρέπει να δημιουργήσουμε έναν χώρο που θα ικανοποιήσει και θα αξιοποιήσει τις ανάγκες και τις προσδοκίες του εκάστοτε πελάτη, αφετέρου πρέπει να υπερασπιστούμε τον θεσμικό ρόλο που έχουμε απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Η εμπειρία της ομάδας μας μάς δίνει δύναμη και όραμα καθημερινά, στο να προχωράμε ενεργά στο μέλλον. Επεκτεινόμαστε ως γραφείο και βάζουμε όλη μας την ενέργεια για αρχιτεκτονικές δημιουργίες σχεδιάζοντας και διαμορφώνοντας τόσο για το παρόν όσο και το μέλλον!

3SK Στυλιανίδης Αρχιτέκτονες Α: Κλεομένους 44, Αθήνα 10676 Τ: 21 0722 6965 E: info@3sk.gr 3sk.gr Fb: 3SK Stylianidis Architects Instagram: 3SK_architects

1515

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Δημήτρης Κουκούδης, Αρχιτέκτονας Μηχανικός

Δημήτρης Βαϊμάκης, Αρχιτέκτονας Μηχανικός Renovart

με ταπετσαρία «λύνει» τα χέρια αρχιτέκτονα/ designer και πελάτη, καθώς υπάρχει μια ευρεία γκάμα σχεδίων ενώ αποτελεί μια οικονομική επιλογή». Ο Δημήτρης Κουκούδης στέκεται ιδιαίτερα στα πρωτογενή δομικά υλικά. Για τον ίδιο, «τα πρωτογενή δομικά υλικά, που είναι πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση, είναι αυτά που θα θέλαμε να χρησιμοποιούμε στις επεμβάσεις μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποκλείονται και υλικά σύγχρονης τεχνολογίας. Τέτοια υλικά είναι, για παράδειγμα, το ξύλο, το μάρμαρο, οι πέτρες, τα τούβλα και το εμφανές μπετόν». Ο Δημήτρης Βαϊμάκης (Renovart) επικεντρώνεται τόσο στα φυσικά υλικά όσο και στα επαναχρησιμοποιούμενα και τα “πράσινα” υλικά, αλλά και στους αυτοματισμούς και τον απομακρυσμένο έλεγχο των ΗΜ εγκαταστάσεων. Όπως ο ίδιος αναλύει, «η ποιότητα είναι το κλειδί για εμάς, καθώς τα υλικά και η κατασκευή επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο βιώνει τον προσωπικό του χώρο. Τα φυσικά υλικά κυριαρχούν στις επιλογές μας. Συχνά ενσωματώνουμε στο σχεδιασμό μας φυσικά υφάσματα και προτιμούμε έπιπλα και κατασκευές από μασίφ ξύλο. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει για εμάς και η επανάχρηση υφιστάμενων υλικών και η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών. Στην κατεύθυνση αυτή έχουμε αρχίσει και εντάσσουμε στις κατασκευές μας αυτοματισμούς και δυνατότητες απομακρυσμένου ελέγχου των Η/Μ εγκαταστάσεων, με στόχο την καλύτερη διαχείριση και εξοικονόμηση ενέργειας σε έναν χώρο».

αφήνει χώρο στον χρήστη να οικειοποιηθεί το περιβάλλον του και να το προσαρμόζει κατά το δοκούν», τονίζουν. Οι Χριστίνα Αλεξοπούλου, Φένια Δούκα και Έλενα Σίτη (T.SQUAREARCHITECTS) επισημαίνουν πως «η χρήση φυσικών υλικών, σε συνδυασμό με παστέλ αποχρώσεις, αποτελεί μια νέα τάση που φέρνει φρεσκάδα και ζεστασιά στο χώρο προσδίδοντας με αμεσότητα την απαραίτητη άνεσή για το χρήστη. Ακόμα εμφανής είναι και η μετάβαση σε ένα νέο –θα μπορούσαμε να πούμε-, ίσως λιγότερο μινιμαλιστικό στιλ, εμπλουτισμένο περισσότερο με εκλεκτικιστικά - διακοσμητικά στοιχεία, το οποίο ωστόσο παραμένει πιστό στην καθαρότητα είτε διατηρώντας ηπία χρώματα και υφές είτε προωθώντας την μονοχρωμία με σκοπό την ανάδειξη της γεωμετρίας. Τέλος, βασική θέση στον σύγχρονο σχεδιασμό κατέχουν τα πολυλειτουργικά έπιπλα, καθώς εξυπηρετούν διαφορετικές ανάγκες, συμβάλλοντας στη εξοικονόμηση χώρου και ταυτόχρονα προωθώντας μια νέα σχεδιαστική λογική, η οποία παράγει ολοένα και πιο ενδιαφέρουσες μορφές που έρχονται να αντικαταστήσουν τα συνήθη έπιπλα». Για τον Κώστα Γκάγκο (Costas Gagos Architecture & Design), «η κύρια τάση στην αρχιτεκτονική -και κατ’ επέκταση στο interior design- είναι η στροφή προς την «πράσινη» προσέγγιση και το craftsmanship. Επιβάλλεται η προσεγμένη επιλογή και διαχείριση υλικών ώστε το αποτύπωμα να είναι το δυνατόν μικρότερο. Οι τελευταίες εξελίξεις έχουν επηρεάσει τον

«Ακούγοντας» τις τάσεις

Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να μη ρωτήσουμε τους ίδιους τους αρχιτέκτονες και τους designers ποιες τάσεις ξεχωρίζουν, είτε υφιστάμενες είτε μελλοντικές. Οι Κατερίνα Καραγιάννη και Μαρίνα Καραμάλη (KKMK Architects) προκρίνουν τη νέα πραγματικότητα του “work from home”, τη χρηστικότητα, την απλότητα και την καθαρότητα μορφών και υλικών. «Αν και δεν θα τη λέγαμε τάση, η νέα πραγματικότητα που ονομάζεται “work from home” επηρεάζει πάρα πολύ τον χώρο που ζούμε αλλά και τον χώρο που εργαζόμαστε. Οπότε αυτό είναι μια παράμετρος που επηρεάζει το πως σχεδιάζουμε πια αυτούς τους χώρους. Κατά τα άλλα, με όρους design, πιστεύω ότι η γενικότερη τάση τα τελευταία χρόνια είναι η απλότητα και η καθαρότητα σε μορφές και υλικά χωρίς όμως την απολυτότητα του μινιμαλισμού που υπήρχε πιο παλιά. Η χρηστικότητα έρχεται πρώτη και το design οφείλει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της. Αυτό που προσπαθούμε εμείς να πετύχουμε στα έργα μας είναι το design ν’ 16

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

τρόπο ζωής -και κατά συνέπεια τις τάσεις- με μεγαλύτερο χρόνο παραμονής εντός και ζητούμενο την άνεση και μια αίσθηση πολυτέλειας. Έχουμε, λοιπόν, επιστροφή του σκανδιναβικού στυλ (λιγότερο minimal, περισσότερο εκλεπτυσμένο) σε μαύρο/άσπρο και προσθήκη luxury στοιχείων. Θα συνεχίσει η τάση της βιοφιλίας μεταφρασμένη σε φυσικά ή τεχνητά φυτά, σε ταπετσαρίες και έπιπλα με οργανικά σχήματα και καμπύλες φόρμες». Ο Παναγιώτης Ανδρώνης (Andronis Interiors) σχολιάζει σχετικά πως «μία τάση που βλέπω ότι έχει μεγάλη πέραση είναι η επιστροφή στη δεκαετία των ‘70s. Και δεν αφορά μόνο τη διαμόρφωση ενός εσωτερικού χώρου, το συναντάς ακόμα και στο styling κάποιου. Γενικά, το ρετρό έχει επιστρέψει δυναμικά. Σε ό,τι αφορά βέβαια έναν εσωτερικό χώρο, δεν μιλάμε για μια αυτούσια επιστροφή στη δεκαετία του ’70. Ο χώρος έχει στοιχεία που θυμίζουν εκείνη τη δεκαετία τα οποία παράλληλα είναι προσαρμοσμένα στο σήμερα». Εκτός αυτής της ρετρό επιστροφής, βλέπει και αυτός την «πράσινη» προσέγγιση. «Επίσης, στροφή παρατηρείται σε οτιδήποτε είναι «πράσινο», δηλαδή φιλικό προς το περιβάλλον. Εκτός της «πράσινης» αρχιτεκτονικής, και όσον αφορά την εσωτερική διακόσμηση, 18

παρατηρείται η χρήση - τοποθέτηση φυτών εσωτερικού χώρου, είτε μεμονωμένα είτε ως επένδυση επιφανειών». Με τη σειρά του, ο Δημήτρης Κουκούδης επίσης προκρίνει την «πράσινη» αρχιτεκτονική. Σύμφωνα με τον ίδιο, «η “πράσινη” αρχιτεκτονική μπαίνει δυναμικά στα έργα που εκπονούνται και η συνεχόμενα εξελισσόμενη τεχνολογία επηρεάζει και θα επηρεάσει τις μελέτες και τις κατασκευές των κτισμάτων ολιστικά -εξωτερικά και εσωτερικά». Στην ίδια τάση στέκεται και ο Δημήτρης Βαϊμάκης (Renovart). «Υπάρχει μια στροφή όλης της κοινωνίας σε ποιο οικολογικές – βιώσιμες λύσεις. Ήδη κατηγορούνται στη βιομηχανία της μόδας τα προϊόντα fast fashion για τη ρύπανση του πλανήτη. Το μεγάλο αυτό ζήτημα δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστους του αρχιτέκτονες και τους designers. H τάση του μέλλοντος είναι να δημιουργούμε χώρους που θα αντέξουν στον χρόνο. Παράλληλα, μεγάλο κομμάτι των αρχιτεκτόνων στρέφεται στην επαναχρησιμοποίηση υλικών, είτε πρόκειται για δομικά υλικά είτε για έπιπλα και εξοπλισμό. Η τάση αυτή περιλαμβάνει απλές και λιτές γραμμές, σε συνδυασμό με μικρές εκρήξεις χρωμάτων, μοτίβων και υλικών», καταλήγει. I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

presents

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ. ΑΣΦΑΛΕΙΑ. ΕΜΠΕΙΡΙΑ.

Creating INner Experience Ε Ρ Χ Ε Τ Α Ι !

www.interiorsawards.gr

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Υποψηφιότητες - Χορηγίες: Χάρης Πορέτσης, Τ: 210 661 7777 (εσωτ. 139), Ε: hporetsis@boussias.com

Official Publications Official Publications 19

COVER STORY

Κώστας Γκάγκος: Δεν σχεδιάζουμε απλώς, γράφουμε μια ιστορία Το πετυχημένο design πρέπει να είναι καλαίσθητο αλλά και λειτουργικό Πρέπει να αγαπήσεις το πρότζεκτ και να συνειδητοποιήσεις το όραμα για να μπορέσεις να δημιουργήσεις ένα έργο που θα χαρίζει μια ολοκληρωμένη εμπειρία, επισημαίνει στο Architect ο designer Κώστας Γκάγκος, επικεφαλής του γραφείου Costas Gagos Architecture & Design. ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΆΝΝΗ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟ 20

Πόσα χρόνια δραστηριοποιείστε στον χώρο του design και πόσο έχετε δει να αλλάζει το ίδιο το design στο πέρασμα του χρόνου; Το γραφείο Costas Gagos Architecture & Design δραστηριοποιείται στην αγορά από το 1997, μια περίοδο που έπρεπε να εξηγήσουμε τη χρησιμότητα του design, τη σημασία τού να λαμβάνει κανείς σοβαρά υπόψη του τον προϋπολογισμό του έργου με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός λειτουργικού χώρου. Παρ’ όλες τις δυσκολίες που συναντήσαμε στο ξεκίνημά μας, καταφέραμε με τα έργα και τις πράξεις μας να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη της αγοράς. Για εμάς στην Costas Gagos Architecture & Design, το interior design δεν είναι απλώς ο σχεδιασμός ενός χώρου, αλλά το να μπορεί αυτός ο χώρος, είτε είναι κατοικία ή επαγγελματικός χώρος που δραστηριοποιείται στην αναψυχή και την εστίαση, να μπορεί να «μεταδίδει» τη δική του ιστορία, γιατί οι επιλογές που θα κάνουμε σε έναν χώρο θα κρίνουν την επιτυχία ή την αποτυχία του τελικού αποτελέσματος. Το σημαντικότερο μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε είναι η λειτουργικότητα: δεν μπορεί να υπάρχει χώρος χωρίς να υπολογίσει και να σκεφτεί ο designer το λειτουργικό κομμάτι, δηλαδή το πρακτικό. Εάν ένας χώρος δεν λειτουργεί, οποιοδήποτε design είναι άκυρο. Πρέπει να γίνουμε ένα με το project, να συνειδητοποιήσει ο designer το όραμα και την ταυτότητα του χώρου και με τις στρατηγικές επιλογές υλικών να δημιουργήσει ένα λειτουργικό έργο. I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

White House Mykonos

Cava Nectar Athens

Όλα αυτά τα χρόνια, λοιπόν, προσπαθούμε να πείσουμε τους πελάτες και ιδιοκτήτες των έργων πως αν δεν επενδύσουν για να γίνει ένα σωστό και οργανωμένο design, στη συνέχεια θα κληθούν να πληρώσουν πολύ περισσότερα για να διορθωθούν αστοχίες και παραλείψεις. Αυτή η αντίληψη πλέον έχει αρχίσει να γίνεται κτήμα των τελικών πελατών, για οποιοδήποτε έργο και αν μιλάμε, κάθε κλίμακας και κατηγορίας. Ποια είναι τα γνωρίσματα του καλού designer; Είμαι της άποψης πως ο καλός designer γεννιέται. Πρέπει δηλαδή, όπως συμβαίνει σε όλες τις τέχνες, να υπάρχει πάθος, όρεξη και αγάπη για το αντικείμενο. Φυσικά και οι σπουδές είναι σημαντικές καθώς δημιουργούν το απαραίτητο ακαδημαϊκό υπόβαθρο, αλλά πάνω απ’ όλα πρέπει να ακούμε, να αφουγκραζόμαστε, να μπορούμε να συλλάβουμε ένα όραμα για τον χώρο στον οποίο κάποιοι άνθρωποι θα ζουν, θα εργάζονται, θα ψυχαγωγούνται ή θα διασκεδάζουν. Οπότε, ο καλός designer πρέπει να προβλέπει τα πάντα, την τοποθεσία, τις καιρικές συνθήκες του πρότζεκτ για να κάνει και τις σωστές επιλογές υλικών, φωτισμού και χρωμάτων που θα οδηγήσουν σε ένα ολοκληρωμένο, πρακτικό και καλαίσθητο αποτέλεσμα. Επίσης, εκτός από την αγάπη για το design δεν πρέπει να υπάρχουν παρωπίδες. Εγώ προσωπικά όσο μεγαλώνω μαθαίνω και δεν έχω σταματήσει να ακούω τους συνεργάτες μου, γιατί μέσα από αυτούς εξελίσσομαι διαρκώς. Πώς εξισορροπείτε τον σχεδιασμό που επιμελείστε με το όραμα του ιδιοκτήτη, αλλά και με το ίδιο το προϊόν; Εδώ διαδραματίζει κομβικό ρόλο η εμπειρία. Όταν σχεδιάζουμε, για παράδειγμα, ένα κατάστημα, ο στόχος είναι να πουληθεί το προϊόν. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει ο χώρος να μπορεί αναδείξει το προϊόν ή την υπηρεσία. Και για να το πετύχουμε αυτό, δηλαδή να γυρνούν το βλέμμα οι καταναλωτές στο κατάστημα και φυσικά στο προϊόν, πρέπει το ίδιο το προϊόν να αναδεικνύεται και να υποστηρίζεται από όλες τις συνθήκες και την ατμόσφαιρα του χώρου. Έτσι, προσφέρουμε μια εμπειρία στον πελάτη που θα «μεταφραστεί» σε κέρδος και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τον ιδιοκτήτη της επιχείρησης. Όπως είπα και πιο πριν, πρέπει να ζήσουμε την ταυτότητα και το όραμα της επιχείρησης, για να δώσουμε το κάτι παραπάνω που θα τη διαφοροποιήσει σε σχέση με την υπόλοιπη αγορά. Να νιώθει ουσιαστικά ο πελάτης, με όλες τις αισθήσεις του, το προϊόν ή την υπηρεσία, μέσω του χώρου που σχεδιάσαμε. I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Filothei Luxurious Residence

Ποιες είναι οι βασικές αρχές, η φιλοσοφία αν προτιμάτε, που σας διαφοροποιεί από το ανταγωνισμό; Όλη η ομάδα της Costas Gagos Architecture & Design έχει οργανωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δουλεύουμε κάθε πρότζεκτ με σεβασμό στο όραμα του ιδιοκτήτη, να του προσδίδουμε λειτουργικότητα και χρηστικότητα, ξεχωριστό design και με τις μελέτες εφαρμογής να προβλέπουμε ενδεχόμενα λάθη και αστοχίες. Σε κάθε στάδιο υλοποίησης του έργου, είμαστε δίπλα στον πελάτη. Φυσικά, για να εκπληρώσουμε την αποστολή μας, συνεχώς αναζητούμε καινοτόμα υλικά και παρακολουθούμε τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, προγράμματα και τις οπτικοακουστικές λύσεις που μας δίνουν την εικόνα του χώρου προτού ολοκληρωθεί. Πώς βλέπετε την εξέλιξη του design στην Ελλάδα στα επόμενα χρόνια; Ποιο το προσωπικό σας στοίχημα; Πιστεύω πως το design το φέρνει ο χρόνος, δηλαδή δημιουργείται σύμφωνα με τις ανάγκες του κόσμου. Όπως έχω αναφέρει αρκετές φορές, είμαι σίγουρος ότι σε λίγα χρόνια η Ελλάδα θα πρωτοπορεί σε παγκόσμιο επίπεδο στην αρχιτεκτονική και το design. Κυρίως στο κομμάτι της εστίασης και γενικότερα στο food & beverage, το design από Έλληνες δημιουργούς θα δείχνει τον δρόμο για ένα πετυχημένο και εντυπωσιακό project. Αυτό που μπορώ να πω ακόμη είναι πως, όποιες και αν είναι οι εξελίξεις, προσωπικό μου στοίχημα είναι να τις παρακολουθώ και να τις προσαρμόζω στην ελληνική πραγματικότητα πρωτοπορώντας. Να εκμεταλλεύομαι κάθε ευκαιρία που θα μου δίνει το κίνητρο της δημιουργίας. 21

EVENTS

The Architect Show 2021 Όλα όσα έγιναν στο tAS3

Η εκδήλωση-σταθμός της αρχιτεκτονικής και των υλικών επανήλθε σε μια εποχή που τα κτίρια και οι άνθρωποι αλλάζουν, με μια ανάσα δημιουργικότητας και έμπνευσης.

Με

απόλυτη επιτυχία και ιστορικά υψηλή επισκεψιμότητα στέφθηκε το τρίτο κατά σειρά the Architect Show (11-12 Δεκεμβρίου 2021). Στο κάλεσμα της διοργανώτριας MEDEXPO ανταποκρίθηκε σύσσωμος ο κόσμος της αρχιτεκτονικής καθώς στο tAS3 παρουσιάστηκαν καινοτομίες από 120 brands και μίλησαν 60 εισηγητές σε ένα πλήθος 4.000 επισκεπτών. Μέσα από τη διήμερη εκδήλωση δημιουργήθηκαν οι κατάλληλοι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στις εταιρείες που προάγουν την καινοτομία και τη σύγχρονη τεχνολογία στον χώρο των υλικών και της κατασκευής με αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, μηχανικούς και επιχειρηματίες real estate. Σημαντική ήταν, μεταξύ άλλων, και η συμβολή των μεγάλων χορηγών Bright, ELTOP, Elval Colour και Gruppo Cucine, ώστε το tAS3 να επι-

Το μοντέρνο design και η υψηλή αισθητική κυριάρχησαν στον χώρο

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

τύχει το αισθητικό και πλουραλιστικό από πλευράς δράσεων αποτέλεσμά του.

Το «DNA» της έκθεσης

Με την είσοδό του στον χώρο της έκθεσης, ο επισκέπτης γοητευόταν από την πρωτοποριακή διάταξη του event. Με τίτλο «Exhibition Genome Project», η Ελένη Μπρασίνικα, Αρχιτέκτων & Designer, του BllendDesign & Research Office, σχεδίασε με την επιμέλεια της Design Ambassador, με τέτοιο τρόπο το tAS 3, ώστε το έργο να προσεγγίσει τον σχεδιασμό της εκθεσιακής διοργάνωσης ως έναν οργανισμό που προσαρμόζεται και εξελίσσεται, προκειμένου να προσφέρει κατανόηση και βαθύτερη γνώση των απαιτήσεων μιας έκθεσης και να προσδιορίσει την «ακολουθία» του DNA της έκθεσης και των γονιδίων που περιέχουν.

Χαρακτηριστικά, η τραπεζοειδής κάτοψη λειτούργησε σαν κέλυφος ενός βασικού κυττάρου σχηματίζοντας τις κοινότητες των εκθετών – λευκές ή μαύρες σειρές και συστάδες που συνδέονται σε εναλλασσόμενες γωνίες θέασης για να εξασφαλίσουν τη βέλτιστη επαφή μεταξύ εκθετών και επισκεπτών. Το Lighting Pavilion διαπραγματεύθηκε τη «soft» αρχιτεκτονική ως εξερεύνηση διαφορετικών χαρακτηριστικών φωτός. Η διάχυση, η διαφάνεια και οι υψηλά αναπλαστικές τιμές των υλικών σηματοδοτούσαν την περιοχή μετάβασης από την περιοχή εγγραφής και το κεντρικό lobby στην επιμελημένη εμπειρία, ενώ η Urban Theory–Fluid Solids πραγματεύθηκε τους μεταβαλλόμενους ρυθμούς του σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος που επιχειρεί να δημιουργήσει μια νέα ισορροπία μεταξύ του περιβάλλοντος διαβίωσης και εργασίας.

Συζητήσεις, υλικά και γνώση Παράλληλα, το Eco Waves Conference Area ήταν μια έκταση 800 τετραγωνικών μέτρων σχεδιασμένη να επιτρέπει την πλήρη συμμόρφωση με τα Πρωτόκολλα CovidShield. Στη συγκεκριμένη περιοχή κυριαρχούσαν καμπυλομορφες κορδέλες ελεύθερης 2 μέτρων σε μαύρο και άσπρο, ενώ η θεματολογία επικεντρώθηκε στην Τεχνολογία, την Αειφορία, τον ανθρωποκεντρικό σχεδιασμό, τα Οικοσυστήματα, την Προσαρμογή, την Εξέλιξη, την Αλλαγή. Το tAS3 έδωσε ιδιαίτερη σημασία στην ανταλλαγή γνώσεων και καινοτόμων ιδεών συνεχίζοντας την επιτυχημένη αφήγηση που αναπτύχθηκε κατά την προηγούμενη εκδήλωση του 2019. Ο διάλογος, στο πλαίσιο των «Architects Talk», έφερε στο προσκήνιο και ανέδειξε τις κοινωνικές και χωρικές δομές του αστικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, τον ρόλο της ανάπτυξης και των ηγετών στο real estate. Η εν λόγω επιμελημένη (από το διαδικτυακό περιοδικό αρχιτεκτονικής και design Archisearch.gr σε συνεργασία με τον Βασίλη Μπαρτζώκα, ιδρυτή της Design Ambassador Communication, P.R. & Production Company) σειρά σεμιναρίων, διασκέψεων, εκπαιδευτικών και εμπνευσμένων διαλέξεων και ομάδων συζήτησης αποτέλεσε πόλο έλξης καταξιωμένων I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Ελλήνων και διεθνών επαγγελματιών του χώρου. Στο Pandemic Materiality παρουσιάστηκαν καινοτόμα υλικά, αντιμικροβιακές επιφάνειες και πρωτοποριακή τεχνολογία που συμμορφώνεται με τις πιστοποιήσεις LEED ή Well. Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή και να γνωρίσουν σύγχρονα και καινοτόμα προϊόντα, όπως φωτιστικά και έπιπλα από κεραμικό ή με την υφή του μωσαϊκού, αρχιτεκτονικά συστήματα αλουμινίου με θερμική και ακουστική απόδοση, θερμαντικά σώματα με design «πινελιές», προϊόντα ξύλου και γυψοσανίδας, καθώς και ειδικούς τύπους σκυροδεμάτος για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, μεταξύ άλλων.

Τα ArchDaily Building of the Year 2021 Awards στο tAS3 Τα τελευταία 12 χρόνια τα βραβεία ArchDaily Building of the Year έχουν αναδειχθεί στον πιο δημοκρατικό διαγωνισμό αρχιτεκτονικής του κόσμου. Με περισσότερες από 150.000 ψήφους ετησίως, οι αναγνώστες του ArchDaily αποτελούν μέρος ενός αμερόληπτου, κατανεμημένου δικτύου κριτών που ως αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας ξεχωρίζει τα πιο σημαντικά δημοσιευμένα στο ArchDaily projects. Η ομάδα του ArchDaily Building of the Year 2021 σε συνεργασία με την οργανωτική ομάδα του The Architect Show 3, επιμελήθηκαν μια ειδική εγκατάσταση/παρουσίαση διακεκριμένων στον διαγωνισμό έργων ελληνικών και διεθνών αρχιτεκτονικών γραφείων. Παρουσιάστηκαν διακεκριμένα έργα αρχιτεκτονικών γραφείων όπως: K-Studio, Not a Number Architects, KAAF | Kitriniaris Associates Architecture Firm, G&A Evripiotis, Scapearchitecture, MXarchitecture, Divercity Architects, Studio 2Pi Architecture, ARP – Architecture Research Practice, Tenon Architecture, K-Studio + Lambs & Lions, POLYERGO Design-Consulting-Construction, Spyros Tzinieris Architects, Gramazio Kohler Research, Z-level, αλλά και, Foster + Partners, CCA Centro de Colaboración Arquitectónica, Heatherwick Studio, SHAU Indonesia, Carlos Castanheira, Álvaro Siza Vieira, Langjiu Group + DCA, MVRDV, Studio Anna Heringer, Virgil Abloh + AMO, Studio Saxe. 23

EVENTS

«Architects Talk» στο tAS3: Ο λόγος στους experts Σ

το πλαίσιο του event λοιπόν που βρέθηκε στο επίκεντρο της αρχιτεκτονικής αγοράς, η Design Ambassador του Βασίλη Μπαρτζώκα επιμελήθηκε και έφερε εις πέρας το συνέδριο «Architects Talk», δίνοντας το βήμα σε περισσότερους από 60 αρχιτέκτονες, ιδρυτές και εκπροσώπους κορυφαίων αρχιτεκτονικών γραφείων.

Αόρατη αρχιτεκτονική, γραφεία και real estate Η πρώτη ημέρα του συνεδρίου (Σάββατο 11 Δεκεμβρίου), ξεκίνησε με το πάνελ για την αόρατη αρχιτεκτονική (invisible architecture), συνεχίστηκε με 2 πάνελ των ξενοδοχείων, τα οποία διαδέχθηκε η leisure κατοικία, η πολυκατοικία, το μέλλον των χώρων γραφείων, το story telling design, και βέβαια το real estate, το momentum των επενδύσεων στη χώρα αυτή τη στιγμή, με συντονιστές τη Δανάη Μακρή, τον Τσαμπίκο Πετρά, τον Αλέξανδρο Κιτρινιάρη και τον Μαρσέλ Κρέμερ.

Ως προς την αόρατη αρχιτεκτονική, ο Ηλίας Παπαγεωργίου του Pila Studio υπογράμμισε τη σημασία των προτάσεων των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, προκειμένου να ξεκινήσει ο διάλογος για το «κάτι άλλο» που είναι εφικτό να συμβεί. Πρότεινε ακόμα την υιοθέτηση διαδικασιών όπως στους διαγωνισμούς του εξωτερικού, με ενδιάμεσα στάδια, όπως τα brainstorming workshops, τις ξεκάθαρες προσδοκίες με το σωστό briefing και τέλος την απόφαση με βάση κριτήρια. Στο πάνελ που συμμετείχε ο Γιώργος Μητρούλιας, ο Τσαμπίκος Πετράς και η Κατερίνα Βασιλάκου, προτάθηκε ακόμα η δημιουργία στοχευμένων διαγωνισμών με βάση το πορτφόλιο των γραφείων και ένα δίκαιο μείγμα ώριμων και νέων γραφείων. Οι αρχιτέκτονες δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στη σημασία τω διαγωνισμών σε επίπεδο κατοικίας και πόλης, ώστε η πρώτη να είναι αυτόνομη και μεταλλάξιμη, ενώ η δεύτερη να υποστηρίξει έννοιες όπως η ισότητα και η δημοκρατία. Στα πάνελ των ξενοδοχείων συμμετείχαν ο Τάσος Γεωργαντζής, η Ασπασία Τάκα,

Η σημασία των διαγωνισμών στο πλαίσιο της συζήτησης για την «αόρατη αρχιτεκτονική»

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ο Κωνσταντίνος Καραμπατάκης, ο Βαγγέλης Στυλιανίδης, ο Σωτήρης Τσέργας, ο Αριστείδης Ντάλας, η Τατιάνα Κούπα, η Μαρίνα Φιλιππίδη και ο Γιάννης Δουρίδας. Βασικά συμπεράσματα ήταν η πως η κουλτούρα ενός brand ξενοδοχείου καθοδηγεί το guest experience, που αποκτά καθοριστική σημασία για τον σχεδιασμό, μετά την εποχή της εικόνας η οποία ήταν αρκετή για να φέρει κάποιον σε ένα ξενοδοχείο. Επίσης πέρα από την εικόνα, βασική είναι η κατασκευή ενός κτιρίου, η οποία επιπλέον μπορεί να απαλλάξει τον επιχειρηματία από τις τακτικές ανακαινίσεις. Οι αρχιτέκτονες σχεδιάζουν για να δημιουργήσουν πολλαπλά επίπεδα αναγνώσεων προς χάριν μίας αφήγησης, φροντίζουν να μη γίνει το κάτι παραπάνω στα εξαιρετικά οικόπεδα ενώ εφευρίσκουν το

μοναδικό σε τόπους που δεν είναι προνομιούχοι, μελετούν marketing plan με στόχο αισθήματα χαράς και ελευθερίας, βλέπουν τον χώρο ως χρήστες και όχι θεατές ώστε το ωραίο να έχει πάντα κάτι να προσφέρει. Τέλος αναδείχθηκε η τάση της «επιστροφής στις ρίζες» με το λεγόμενο slow living να αποτελεί κυρίαρχο πρόσταγμα των διακοπών και τα ξενοδοχεία πόλεων να αναπτύσσονται σαν hubs που μπορούν να φιλοξενήσουν ακόμα και τις επαγγελματικές δραστηριότητες των digital nomads. Στο πάνελ για τις κατοικίες συμμετείχαν ο Γιώργος Σίνας, ο Δημήτρης Μουστρούφης, η Στέλλα Πιερή και ο Ρήγας Ποτηρόπουλος υπογραμμίστηκε ότι υπάρχει η τάση αποκέντρωσης για την απλοποίηση της ζωής, η οποία ωστόσο παραμένει ενήμερη με τις εξελίξεις σε κάθε

Η κουλτούρα του ξενοδοχειακού brand στο πρώτο πάνελ για τον σχεδιασμό των ξενοδοχείων

Το πάνελ για την παραθεριστική κατοικία

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

EVENTS

σημείο της γης μέσω της τεχνολογίας. Η εξοχική κατοικία αποκτά στοιχεία της κύριας κατοικίας, ενώ κρατά το πολύτιμο εύρημα των ημερών της καραντίνας και μετατρέπεται σε «νησίδα πολιτισμού», με χρήσεις αναψυχής, διδασκαλίας, άθλησης και ανθρώπινης επαφής. Ανάμεσα στις τάσεις που ξεχωρίζουν είναι το έξυπνο σπίτι ως έννοια πέρα από την κατανάλωση, οι ανοιχτοί και πολλαπλών χρήσεων χώροι και η αξιοποίηση εξωτερικών χώρων μεγαλύτερων από τους εσωτερικούς. Στη μέση της ημέρας έτρεξε το πάνελ «The future of workspace», στο πλαίσιο του οποίου ειπώθηκε πως η εταιρεία που καταφέρνει να περάσει τις εταιρικές της αξίες στον χώρο της, είναι και η πλέον πετυχημένη εταιρεία (αναφέρθηκε το παράδειγμα της Google). Συμμετείχαν οι Μαρίκα Μαυρολέων, Δημήτρης Τραβασά-

ρος, Πάνος Παρθένιος και Γιώργος Τσολάκης. Ακολούθησε ο διάλογος για τη «νέα πολυκατοικία» και τη θέση της στην post pandemic εποχή, όπου η εργασία από το σπίτι απαιτεί πλήρως εξοπλισμένο home office αλλά και χώρους χαλάρωσης και άθλησης, στο πάνελ που συμμετείχαν ο Παύλος Χατζηαγγελίδης, ο Πιέρος Πιερής, ο Δημήτρης Τσίγκος, ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος και ο Αλέξανδρος Κιτρινιάρης. Η ημέρα ολοκληρώθηκε με το πάνελ «Storytelling design», με τους Μίλτο Κοντογιάννη, Εύα Μανιαδάκη, Κυριάκο Κυριακού, Θάνο Ζακόπουλο και Μάρα Παπαβασιλείου, όπου ειπώθηκε πως το storytelling πρέπει να είναι νοηματικό. Η φόρμα να ακολουθεί το νόημα. Και βέβαια ένα ουσιαστικό αφήγημα δεν μπορεί να είναι συνήθως έξω από τη φύση.

Το πάνελ που συζήτησε το μέλλον των γραφειακών χώρων

Στο πάνελ για το αλουμίνιο με θέμα façade engineering και industrial design

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Leon Avigad, επικεφαλής του επιχειρηματικού ομίλου Brown Hotels

Με την υπογραφή διεθνών αρχιτεκτόνων Το απόγευμα της Κυριακής, στο πάνελ Learnings from Glasgow Cop 26, με τον συντονισμό του Ηλία Μεσσίνα, καλεσμένοι του Βασίλη Μπαρτζώκα της Design Ambassador και του Archisearch.gr ήταν ο θρυλικός αρχιτέκτονας Peter Murray, επιμελητής του φόρουμ New London Architecture και συνιδρυτής του London Festival of Architecture – μετεξέλιξη της Clerkenwell Architecture Biennale – και επιμελητής ορισμένων από τις σημαντικότερες εκθέσεις των τελευταίων 40 ετών στη Βασιλική Ακαδημία, που συνομίλησε με τον Michel Mossessian και τον John Veikos. Ο αρχιτέκτοI A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

νας Michel Mossessian έχει σχεδιάσει μεταξύ άλλων τη νικητήρια πρόταση για το νέο αρχηγείο του ΝΑΤΟ και ποικίλα κτίρια-ορόσημα στο Λονδίνο, όπως το 5 Merchant Square στο Paddington, το οποίο καταλαμβάνεται από τη Marks & Spencer, και τα κτίρια S1 και S2 στο King’s Cross, ένα εκ των οποίων θα στεγάσει τα γραφεία της Google Deepmind. Ενδιαφέρεται βαθιά για τον πολιτιστικό τοπικισμό και η αρχιτεκτονική του υπερβαίνει την ενασχόληση με το κτίριο και μόνο, όπως έχει αποδείξει η δουλειά του στη Μεντίνα της Φεζ στο Μαρόκο. Σήμερα είναι και επισκέπτης καθηγητής στο Imperial College του Λονδίνου όπου δίνει διαλέξεις για το πώς η αρχιτεκτονική επηρεάζει την ευημερία. 27

EVENTS

Τρίτος διεθνής καλεσμένος, ο Leon Avigad οραματιστής ξενοδόχος που ηγείται των Brown Hotels από το Ισραήλ, επενδύοντας σήμερα 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα, στον τομέα της φιλοξενίας. Ο Leon μίλησε και εξήγησε γιατί επέλεξε να επενδύσει στη χώρα και μοιράστηκε το όραμά του για τη μετατροπή της Ομόνοιας σε πολιτιστικό και δημιουργικό προορισμό, καθώς 12 ξενοδοχεία του ομίλου του θα λειτουργούν στην περιοχή, ενώ σε Ελλάδα και Κύπρο θα λειτουργήσουν συνολικά 40 ακόμα. Παρότι είχε την επιλογή των δικών του αρχιτεκτόνων και designers αποφάσισε να συνεργαστεί με Έλληνες, όπως οι Elastic architects, το γραφείο Urban Soul Project και οι K-studio. «Η Ομόνοια είναι ακόμα Ομόνοια. Δεν είναι με τίποτα Κολωνάκι. Βρίσκεται όμως κοντά στην αγορά. Στο μετρό. Και η αθηναϊκή αγορά δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αυτές του εξωτερικού. Είναι επίσης, δίπλα στο Μοναστηράκι απ’ όπου μπορείς να πας στην Ακρόπολη. Και έχει θέα στο Σύνταγμα». Ο Leon Avigad πρότεινε για αρχή να γίνει μια χριστουγεννιάτικη

αγορά. Έχει επιλέξει πάλι τους συνεργάτες για να ανοίξει εστιατόρια και κλαμπ στην περιοχή της Ομόνοιας. «Λένε ότι η Ομόνοια ανήκει στον κόσμο της» είπε στο The Architect Show και συνέχισε: «Εγώ δεν λέω να βάλουμε Gucci και Prada στην Ομόνοια. Καμία σχέση. Η Ομόνοια πρέπει να είναι fun, happy. Το καλύτερο μέρος για να κάνει κάποιος την έξοδό του στην Αθήνα. Όχι μόνο Κολωνάκι, Εξάρχεια, Κεραμεικό. Θα δείτε μια άλλη Ομόνοια μετά την πανδημία».

Μάρμαρο και αλουμίνιο, οι πρωταγωνιστές O πρωταγωνιστής των πρώτων πάνελ της ίδιας μέρας ήταν τα υλικά, με πρώτο το μάρμαρο. Η ελληνική βιομηχανία μαρμάρου είναι παγκόσμιας κλάσης και με αρχαίο, κυριολεκτικά, dna. Ανάμεσα στους αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και στελέχη που παρευρέθηκαν στο event ήταν ο Ηλίας Μεσσίνας, η Στέλλα Πιερή, η Σταυρούλα Χριστοφιλοπούλου, η Λυδία Ξυνογαλά, ο Σωτήρης Λάζου, η Νίκη και η Ζωή Μοσκο-

Ο θρυλικός αρχιτέκτονας Peter Murray OBE (αριστερά) με τον Michel Mossessian και τον John Veikos

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

φόγλου, ο Βαγγέλης Στυλιανίδης και ο Θάνος Ζακόπουλος, σε πάνελ που συντόνιζαν ο Νικόλας Μπαρελιέ, ο Πάνος Ηλιόπουλος και η Ελένη Τσιριντάνη. Ένα άλλο υλικό που αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα σε εθνικό επίπεδο είναι το αλουμίνιο, αν ειδικά λάβουμε υπόψη ότι οι εξαγωγές του φτάνουν σχεδόν το 6% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Στο πάνελ για το αλουμίνιο με θέμα «Façade engineering & Industrial Design» συμμετείχαν o CEO της Aluminco, Αργύρης Καρράς, η Κατερίνα Βασιλάκου και η Αγγελική Αθανασιάδου, ο Λουκάς Μπομπότης. Στο πάνελ της «Τεχνολογίας» για το αλουμίνιο μίλησαν ο Γιώργος Μπάτζιος, ο Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος, ο Stephan Buerger, η Νεφέλη Χατζημηνά και ο Νίκος Παπαβασιλείου. Οι αρχιτέκτονες υπογράμμισαν ότι το υλικό δεν

αποτελεί «μόδα» αλλά εξέλιξη της σκέψης των αρχιτεκτόνων και της τεχνολογίας. Προσαρμόζεται με νέο λεξιλόγιο σε κάθε τόπο και είναι τα μέσο που διαχειρίζεται και καθορίζει τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, ενώ η επιδερμίδα του κτιρίου γίνεται αντιληπτή στον άνθρωπο σε διαφορετική κλίμακα και συνθήκη – με απόσταση, εξωτερικά αλλά και αποσπασματικά εσωτερικά. Ως προς τη χρήση του αλουμινίου στις προσόψεις, σε μία εποχή που δεν υπάρχουν ρυθμοί, ο αρχιτέκτονας έχει τη ευθύνη να εξασφαλίσει τη συνέχεια και την αρμονία στην πόλη, πέρα από σχεδιαστικούς κανόνες. Παράλληλα, η επιλογή του υλικού δεν προσφέρει μόνο έλεγχο της βιοκλιματικής συμπεριφοράς αλλά μπορούν και να μειώσουν το συνολικό βάρος του κτιρίου με αποτέλεσμα την ευκολία στην τοποθέτηση.

4.000 επισκέπτες πέρασαν κατά τη διάρκεια του διήμερου

Το ενδιαφέρον των επισκεπτών προσέλκυσαν και οι εμπεριστατωμένες ομιλίες

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

INTERVIEW

Βασίλης Μπαρτζώκας: Η θέση της αρχιτεκτονικής στη νέα πραγματικότητα O Βασίλης Μπαρτζώκας, επιμελητής, Creative Director και Production Designer του the Architect Show, σε διοργάνωση MEDEXPO, μας μιλά για το project «Architects Talk» που διερευνούσε τη νέα πραγματικότητα και τη θέση της αρχιτεκτονικής σε αυτήν. ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΗΔΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ 30

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Το θέμα του διήμερου συνεδρίου «Architects Talk» στο πλαίσιο της έκθεσης «The Architect Show» που διοργανώνει η MEDEXPO, ήταν «Exploring the unknown» και διερευνούσε τη νέα πραγματικότητα και τη θέση της αρχιτεκτονικής σε αυτήν. Στην εποχή του COVID-19 τα πράγματα έτρεξαν γρηγορότερα από ποτέ. Το real estate άλλαξε πρόσωπο. Νέοι επενδυτές εμφανίστηκαν στον κλάδο του τουρισμού και της φιλοξενίας με τα σχήματα της περασμένης περιόδου – όπως το AirBNB- να περνούν σε παρακμή. Η συζήτηση για την αειφορία έχει γιγαντωθεί, προκαλώντας ντόμινο εξελίξεων στα υλικά και την κατασκευή. Η τεχνολογική επανάσταση εκμηδενίζει τις αποστάσεις και μεταβάλλει τις αντιλήψεις γύρω από τις χρήσεις των χώρων και τις λειτουργίες των τόπων. Για παράδειγμα, μία βίλα στη Μύκονο μπορεί να είναι γραφείο - ήδη συμβαίνει. Και ένα παλιό κτίριο γραφείων στο κέντρο της Αθήνας μπορεί να τραπεί σε κοινωνικές κατοικίες - αυτό λέγεται πως θα συμβεί. Οι νέες κοινωνικές ομάδες που αναδύονται οικονομικά δυνατές έχουν διαφορετικές αξίες και ήθη και επιβάλλουν νέο lifestyle. Φυσικά, ορισμένα από τα παραπάνω βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα, ενώ άλλα σχεδιάζονται και λέγεται ότι θα γίνουν. Δεν μας ενδιαφέρει να δώσουμε εμείς το πρόσημο σε όλα αυτά. Δικό μας έργο, στο «Architects Talk» είναι να συζητήσουμε και να καταγράψουμε όσα παρατηρούμε, αφήνοντας τα συμπεράσματα στο κοινό μας.

Designing for… designers. Τι προκλήσεις αλλά και ποιο το πεδίο εμπνεύσεως λαμπρόν όταν σχεδιάζεις μια – επίτρεψέ μου να την χαρακτηρίσω έτσι – εμπειρία για τους ανθρώπους που ο σχεδιασμός είναι η ειδικότητά τους; Κάθε διοργάνωση από την Design Ambassador και το Archisearch.gr συνδυάζει τρία στοιχεία: Τη συναναστροφή και την κοινωνικότητα, με την ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών, σε διαφορετικά, πρωτότυπα, curated περιβάλλοντα που εμπνέουν την επόμενη κίνηση. Αυτή είναι η δημιουργική φόρμουλα για κάθε δράση μας. Την επαναπροσδιορίζουμε κάθε φορά, ανάλογα με τις συνθήκες, σε μία διαλεκτική για αρχιτέκτονες και designers αλλά και τους επιχειρηματίες - προμηθευτές και πελάτες των αρχιτεκτόνων και των designers. Ποιο ήταν το κεντρικό μήνυμα του φετινού συνεδρίου «Architects Talk» στο The Architect Show 3 και πώς υπηρετήθηκε; I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Βασίλης Μπαρτζώκας, ιδρυτής και διευθυντής της Design Ambassador και της πλατφόρμας Archisearch.gr

Το φετινό event συγκέντρωσε περίπου 2.000 ανθρώπους. Πώς τους κάνατε να νιώσουν ασφαλείς, in a… COVIDshield, σε μια περίοδο έξαρσης των κρουσμάτων και της ανησυχίας για την πανδημία; Με την τήρηση όλων των μέτρων προστασίας, σε μία περίοδο που ακόμα δεν είχαμε έξαρση των κρουσμάτων. Η αθρόα προσέλευση του κοινού μάς εξέπληξε. Ο κόσμος έχει ανάγκη να επανέλθει σε μία εξωστρεφή, κοινωνική και δημιουργική καθημερινότητα. Το narration είναι αυτό που δομεί τελικά το νόημα για τα ανθρώπινα όντα. Ποια ήταν τα narrations που αναδύθηκαν από τα φετινά πάνελ διαλόγου στο πλαίσιο του tAS3; Όπως κάθε χρόνο υπάρχουν οι θεματικές των ξενοδοχείων και των πολυτελών κατοικιών. Σε αυτούς του τομείς είχαμε νέα πράγματα να πούμε. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε το πρώτο πάνελ για την αόρατη αρχιτεκτονική, στο οποίο εθίγη το ζήτημα των διαγωνισμών, ιδιαίτερα σημαντικό σε μία περίοδο που υπόσχεται αλματώδη ανάπτυξη με ιδιωτικά και δημόσια έργα.

Credit για τις φωτογραφίες: Spyros Hound Photography

INTERVIEW

Από αριστερά προς τα δεξιά: Peter Murrey OBE, New London Architecture, Michel Mossessian, Mossessian Architects, Βασίλης Μπαρτζώκας, Design Ambassador

Στο ίδιο πλαίσιο κινήθηκε και το πάνελ για τις πολυκατοικίες, μιας και η πόλη μας εξελίσσεται πάνω στο ήδη χτισμένο περιβάλλον, με ελάχιστα νέα οικόπεδα να χτίζονται από το μηδέν. Λόγω των αναγκών της νέας phygital εποχής συζητήσαμε για τα νέα κτίρια γραφείων που αναπτύσσονται στην Αθήνα, χωρίς ακόμα να έχουν βρει τους ενοίκους τους. Το αρχιτεκτονικό σκέλος της πρώτης ημέρας ολοκληρώθηκε με το πάνελ «Storytelling design», αφιερωμένο στο εφήμερο design μέσα από εικαστικές εγκαταστάσεις, pop up κατασκευές και τα στυλιζαρισμένα εμπορικά concept. Η ημέρα έκλεισε με δύο συζητήσεις για την αγορά ακινήτων. Η Κυριακή ήταν αφιερωμένη σε δύο υλικά, στα οποία η Ελλάδα είναι εξαγωγική δύναμη. Το μάρμαρο και το αλουμίνιο. Το μάρμαρο εξετάστηκε υπό το πρίσμα των ιδιοτήτων και της ποιητικής του δύναμης στον σχεδιασμό, της βιωσιμότητας και της επανάχρησης των λατο-

Στην εποχή της πανδημίας τα πράγματα έτρεξαν γρηγορότερα από ποτέ. Το real estate άλλαξε πρόσωπο, νέοι επενδυτές εμφανίστηκαν στον κλάδο του τουρισμού 32

μείων απ’ όπου γεννιέται. Η συζήτηση γύρω από το αλουμίνιο εξέτασε τις τεχνολογικές λύσεις και τον καινοτόμο σχεδιασμό. Ένα εξαιρετικό πάνελ για τα μαθήματα του Συνεδρίου για τη Κλιματική Αλλαγή Glasgow cop26 έφερε στην Αθήνα τον θρυλικό αρχιτέκτονα Peter Murray, επιμελητή του φόρουμ New London Architecture, πρωτεργάτη του London Festival of Architecture και επιμελητή ορισμένων από τις σημαντικότερες εκθέσεις των τελευταίων 40 ετών στην Βασιλική Ακαδημία. Επίσης από το Λονδίνο, στη σκηνή του «Architects Talk» μετέβη ο αρχιτέκτονας Michel Mossessian, ο οποίος έχει σχεδιάσει μεταξύ άλλων τη νικητήρια πρόταση για το νέο αρχηγείο του ΝΑΤΟ και ποικίλα κτίρια ορόσημα στο Λονδίνο, όπως το 5 Merchant Square στο Paddington. Την ίδια μέρα, ο Leon Avigad της αλυσίδας ξενοδοχείων Brown μίλησε για την Αθήνα ως επενδυτικό προορισμό καθώς επιθυμεί να ανοίξει 44 ξενοδοχεία στην Ελλάδα, πολλά από τα οποία θα βρίσκονται στην Αθήνα. Όραμα, materiality, έργο (με όλους τους περιορισμούς που συναντά). Ποια η πρόταση του tAS3 για τον βέλτιστο συνδυασμό τους σε κάθε αρχιτεκτονικό έργο; Το «The Architect Show» είναι ο χώρος και η συνθήκη που πελάτες, αρχιτέκτονες και επιχειρηματίες του χώρου των υλικών θα ανακαλύψουν I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Από αριστερά: Leon Avigad, Founder & Co Owner of Brown Hotels, Bασίλης Μπαρτζώκας, Design Ambassador

κάθε φορά τον δικό τους βέλτιστο συνδυασμό. Δεν υπάρχει λοιπόν η πρόταση, αλλά η καλύτερη συνθήκη για τη διαμόρφωσή της. Was the… uknown explored; Ποια βασικά σημεία αναδείχτηκαν; Στην περίπτωση μας το «άγνωστο» πραγματοποιεί αναμέτρηση με τον εαυτό του, μιας και τα δεδομένα αλλάζουν πολύ γρήγορα. Ωστόσο οι διακεκριμένοι αρχιτέκτονες και στελέχη της αγοράς που μας τίμησαν με την παρουσία τους έριξαν φως σε αρκετές κρίσιμες πτυχές της επικαιρότητας. Χαρακτηριστικά, ως προς την αόρατη αρχιτεκτονική, υπογραμμίστηκε η σημασία των προτάσεων των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, προκειμένου να ξεκινήσει ο διάλογος για το «κάτι άλλο» που είναι εφικτό να συμβεί. Οι αρχιτέκτονες δεν παρέλειψαν να αναφερθούν στη σημασία των διαγωνισμών σε επίπεδο κατοικίας και πόλης, ώστε η πρώτη να είναι αυτόνομη και μεταλλάξιμη, ενώ η δεύτερη να υποστηρίξει έννοιες όπως η ισότητα και η δημοκρατία. Ως προς το ξενοδοχείο, τρεις ήταν οι βασικές τάσεις που αναδείχθηκαν. Αφενός το slowliving ως ζητούμενος τρόπος ζωής που υποστηρίζεται από την εμπειρία, η δημιουργία ενός περιβάλλοντος κοινωνικοποίησης ταξιδιωτών με παρόμοιο background και ενδιαφέροντα, και ο καλός, ανθεκτικός σχεδιασμός, όπου όλα είναι λειτουργικά και αντέχουν στον χρόνο. I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Επίσης πλέον παρατηρείται μία πιο συνειδητή σύνδεση brand και αρχιτεκτονικής. O τρίτος διεθνής καλεσμένος μας, ο Leon Avigad, ξενοδόχος που ηγείται των Brown Hotels από το Ισραήλ, επενδύοντας σήμερα 300 εκατομμύρια ευρώ στην Ελλάδα, μοιράστηκε το όραμά του για τη μετατροπή της Ομόνοιας σε πολιτιστικό και δημιουργικό προορισμό, καθώς 12 ξενοδοχεία του ομίλου του θα λειτουργούν στην περιοχή, ενώ σε Ελλάδα και Κύπρο θα λειτουργήσουν συνολικά 40 ακόμα. Έχει συνεργαστεί με Έλληνες, όπως οι Elastic Architects, το γραφείο Urban Soul Project και οι K-Studio. Πρότεινε τη δημιουργία μίας χριστουγεννιάτικης αγοράς στην Ομόνοια, ενώ έχει επιλέξει συνεργάτες για να ανοίξει εστιατόρια και κλαμπ στην περιοχή. Η Ομόνοια πρέπει να είναι fun, happy. Το καλύτερο μέρος για να κάνει κάποιος την έξοδό του στην Αθήνα. Μοιράσου μαζί μας μερικά hints για το τι θα δούμε στο «The Architect Show 4»… Βρισκόμαστε σε μία εποχή που έχουν ξεκινήσει οι αλλαγές. Περιμένω πως του χρόνου, τέτοια εποχή, θα έχουμε εξελίξεις γύρω από θέματα που αφορούν στο περιβάλλον, την πορεία των μεγάλων έργων στην Ελλάδα και τον κοινωνικό μετασχηματισμό, που συντελείται διεθνώς και επηρεάζει τη χώρα. Όλα αυτά τα θέματα θα προσφέρουν έδαφος για περισσότερη συζήτηση. 33

Ένα έτος κυκλοφορίας και συνεχίζουμε δυναμικά! Ενημερώνουμε την κατασκευαστική αγορά. Συνομιλούμε με τους πρωταγωνιστές. Καταγράφουμε τις εξελίξεις και αναλύουμε τις τάσεις που αλλάζουν τις υποδομές.

Μ Ε Ρ Ι Κ Α Α Π Ο ΤΑ Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ ΑΤΑ Π Ο Υ Θ Α Α Ν Α Δ Ε Ι Ξ Ε Ι ΤΟ CONSTRUCTION ΤΟ 2022 • • • • • •

Η τεχνολογία στην υπηρεσία του real estate Επιμόρφωση προσωπικού στις τεχνικές εταιρείες Πιστοποιημένα υλικά για το κτιριακό κέλυφος Αντισεισμική θωράκιση ενεργειακών υποδομών Οικοδομικά υλικά και κυκλική οικονομία Έξυπνες λύσεις επικοινωνίας στις κατασκευές

Ε Ν Ε Ρ Γ Ο Π Ο Ι Η Σ Τ Ε Σ Η Μ Ε ΡΑ Τ Η Σ Υ Ν Δ Ρ Ο Μ Η Σ Α Σ www.constructionmag.gr/subscribe

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Γιάννης Πισπιρίγκος E: gpispirigos@boussias.com

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ματίνα Δημητριάδου E: mdimitriadou@boussias.com

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Βίκυ Θεοδωρίδου E: vtheodoridou@boussias.com

INTERVIEW

Θωμάς Δοξιάδης: Το Experience Park μάς μαθαίνει να συμβιώνουμε με τη φύση Η φιλοσοφία του Πάρκου Εμπειριών στο Ελληνικό

Από την αρχή έως το τέλος του, το Experience Park είναι έτσι σχεδιασμένο από τους Doxiadis+ ώστε να παρακινεί τον άνθρωπο να επαναπροσδιορίζει τη σχέση του με τη φύση, αλλά και με το ίδιο του τον εαυτό. ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ: ΓΙΆΝΝΗΣ ΠΙΣΠΙΡΊΓΚΟΣ 36

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ζωής που όλοι μας έχουμε στερηθεί ζώντας σε πόλεις τσιμέντου. Για όλα αυτά που αντιπροσωπεύει το Experience Park μάς μίλησε ο Θωμάς Δοξιάδης, αρχιτέκτων και επικεφαλής του αρχιτεκτονικού γραφείου Doxiadis+, που ανέλαβε τη μελέτη αρχιτεκτονικής και αρχιτεκτονικής τοπίου για το συγκεκριμένο πάρκο.

Η έννοια της symbiosis

ίγο πριν από τη χριστουγεννιάτικη περίοδο οι κάτοικοι της Αθήνας είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το Experience Park, το Πάρκο Εμπειριών που αποτελεί τμήμα της μεγαλύτερης αστικής ανάπλασης που συντελείται στην περιοχή του Ελληνικού. Οι επισκέπτες είχαν τη μοναδική ευκαιρία, μέσα στο εορταστικό κλίμα, να πάρουν μια πρώτη γεύση της επένδυσης που θα αλλάξει την εικόνα όχι μόνο της Αθήνας αλλά και όλης της Ελλάδας. Αυτό που έχει όμως ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι πως η έκπληξη που νιώθει ο επισκέπτης του Πάρκου δεν σταματά εκεί, σε αυτό που θα έρθει και αποτελεί μέρος του οράματος της Lamda Development. Με την είσοδό του στο Experience Park, ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με ένα τοπίο που δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως πάρκο αναψυχής ή άλσος. Ο επισκέπτης του Experience Park νιώθει ότι εισέρχεται σε έναν πνεύμονα πρασίνου που όλα είναι έτσι επιλεγμένα ώστε να «συνομιλεί» με το παρελθόν και να (ξανα)γίνεται μέρος της φύσης και της I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Η συζήτηση με τον Θωμά Δοξιάδη ξεκίνησε με επίκεντρο της έννοια της συμβίωσης, ή symbiosis όπως συνηθίζει να τη χρησιμοποιεί. Εδώ και 22 περίπου χρόνια, όσο διάστημα δηλαδή δραστηριοποιείται το γραφείο του, η φιλοσοφία της συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση αποτελεί τον πυρήνα της σχεδιαστικής κουλτούρας του. «Η συμβίωση για την οποία μιλάμε έχει δύο πτυχές: αφενός αφορά τη συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση, με τους συνανθρώπους του αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Πρόκειται για μια συμβιωτική σχέση που υπήρχε από πάντα αλλά με το πέρασμα του χρόνου έχει πληγωθεί. Εδώ και 22 χρόνια περίπου δουλεύουμε για να γιατρέψουμε αυτές τις σχέσεις», εξηγεί και συνεχίζει: «Από την ανθρωποκεντρική πλευρά, το Πάρκο δεν σχεδιάστηκε σαν ένα άλσος, ή σαν πάρκο περιπάτου. Έχει σχεδιαστεί ως χώρος σωματικής άσκησης και ευεξίας με στόχο να συνομιλείς με τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτό φαίνεται από τα πολλά και διαφορετικά σημεία που υπάρχουν για να κάτσει ο επισκέπτης του πάρκου. Σημεία που, είτε κάποιος είναι μόνος του ή με παρέα, ενισχύουν την κοινωνικοποίησή του, την αίσθηση ότι αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνόλου». Προχωρώντας στα κεντρικότερα σημεία του Πάρκου, ο επισκέπτης συναντά το σιντριβάνι και δίπλα υπάρχει η παιδική χαρά όπου κυριαρχούν οι ξύλινες κατασκευές. «Βασικό στοιχείο του Πάρκου είναι η συνύπαρξη των παιδιών με τους ενήλικες, καθώς θεωρούμε ότι η παιδική χαρά είναι η καρδιά του πάρκου, συνδυαστικά με το στοιχείο του νερού στο σιντριβάνι. Αυτά τα δύο μαζί συναποτελούν την έννοια του παιχνιδιού, όπου το μυαλό και το σώμα μας μαθαίνουν να αλληλεπιδρούν με τον χώρο και τους άλλους ανθρώπους», σημειώνει ο κ. Δοξιάδης. Είναι έτσι επιλεγμένη, όμως, η διαρρύθμιση και οργάνωση του χώρου που δίνει την εντύπωση πως το σιντριβάνι μαζί την παιδική χαρά αποτελούν τον πυρήνα του τοπίου, χωρίς ωστόσο να επισκιάζουν τα υπόλοιπα τμήματά του. Μάλιστα, σε οποιοδήποτε από τα σημεία του Experience Park, ο επισκέπτης νιώθει ταυτόχρονα αυτονομία αλλά και τμήμα του συνόλου.

Θωμάς Δοξιάδης, αρχιτέκτων τοπίου, Doxiadis+

INTERVIEW

Από την προσοχή του επισκέπτη, ακόμη, δεν ξεφεύγει η παρουσία των υποστέγων, όπου γίνονταν οι επισκευές των αεροσκαφών. Αν και αποτελούν κομμάτι του παρελθόντος, δεν είναι παράταιρα του συνολικού τοπίου. Ή όπως περιγράφει ο κ. Δοξιάδης: «Στο Πάρκο συνυπάρχει το σήμερα με το παρελθόν, γιατί δεν πιστεύουμε ότι πρέπει να σβήνουμε ό,τι υπάρχει. Έπρεπε, σύμφωνα με τις δικές μας αρχές, να σεβαστούμε τα τμήματα του πρώην αεροδρομίου και να επαναχρησιμοποιήσουμε όσα μπορούσαμε, με αποκλειστικό γνώμονα την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών του ανθρώπου».

Το οργανικό στοιχείο της βλάστησης Σε αυτήν τη συσχέτιση που λαμβάνει χώρα στο Experience Park εισέρχεται και το κομμάτι της της βλάστησης. Δεν θα μπορούσε άλλωστε το Experience Park να επιτελέσει τον σκοπό του, εάν δεν στηριζόταν στην ίδια τη ζωή, στην έμβια φύση. Πώς έγινε όμως η διαχείριση της βλάστησης; «Το μεγαλύτερο τμήμα της βλάστησης που υπήρχε στον χώρο του Πάρκου διατηρήθηκε, εκτός φυσικά από κάποια μικρότερα φυτά-ει-

σβολείς, όπως η ακακία. Συνολικά, έχουμε περίπου 500 δέντρα (όπως κουτσουπιά, χαρουπιά, ελιά) και σχεδόν 45.000 μικρότερα φυτά (όπως θυμάρι, δεντρολίβανο, λεβάντα). Όλα είναι ιθαγενή και ζωντανά», εξηγεί ο κ. Δοξιάδης. Αυτό είναι λοιπόν που κάνει το Πάρκο όμορφο και καλό και πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτές τις έννοιες; «Η φύση όπως είναι από μόνη της και τα φυτά που έχουν ριζώσει σε έναν τόπο έχουν μεγαλύτερη σημασία από τις δικές μας προκαταλήψεις για το πώς πρέπει να είναι ένα πάρκο», επισημαίνει συμπληρώνοντας: «Προσπαθούμε δηλαδή να πείσουμε τον επισκέπτη ότι καλό και όμορφο είναι αυτό που έχει δημιουργήσει η φύση. Ακόμη και τα φυτά που έχουν επιβιώσει σε έναν σκληρό χώρο όπως αυτός του πρώην αεροδρομίου - αυτό είναι το περιβάλλον, χωρίς καλλωπισμούς». Δεν θα μπορούσε όμως κάποιος να πει ότι αυτή η προσέγγιση δίνει την αίσθηση της υποβάθμισης; «Όχι, σε καμία περίπτωση δεν ισχύει αυτό», τονίζει ο ίδιος. «Δεν είναι υποβαθμισμένο, είναι το πραγματικό. Αφήσαμε ορισμένα τραχιά στοιχεία και δημιουργήσαμε κάποιες περιοχές, όπως ο κήπος της γαλήνης, για να υπάρχουν πολλές διαφορετικές αισθήσεις, δημιουργώ-

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ντας μικρογραφίες των οικοσυστημάτων της Αττικής. Ο ευκάλυπτος, οι ελιές, ο κήπος των αρωματικών, δημιουργούν μια ιστορία από το τραχύ φυσικό τοπίο, που βρήκαμε και αφήσαμε, έως το σήμερα».

Η ανακύκλωση γίνεται μάθημα

Για τον Θωμά Δοξιάδη, προστασία και διατήρηση του φυσικού τοπίου χωρίς ανακύκλωση (upcycling) και επανάχρηση υλικών δεν μπορεί να υπάρξει. «Όταν σκεφτόμαστε ‘‘οικολογία’’, πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη τον τεράστιο αντίκτυπο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, γι’ αυτό και ως γραφείο ακολουθούμε την επανάχρηση των υλικών, όπως και την ανακύκλωση. Ο σκοπός είναι να μειώσουμε το αποτύπωμα άνθρακα και να διδάξουμε την αξία της επαναχρησιμοποίησης των ρυπογόνων υλικών». Αυτό πώς έγινε πράξη στο Πάρκο; «Αντί να σπάσουμε τα μπετά του πρώην αεροδρομίου επιβαρύνοντας το περιβάλλον, τα επαναχρησιμοποιήσαμε, με αποτέλεσμα να φτιάξουμε καινούργια δάπεδα, παγκάκια, πεζούλια, καλντερίμια από το μπετόν που υπήρχε στα παλαιά δάπεδα του αεροδρομίου». Εκτός όμως από το I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

μπετόν, όπως εξηγεί ο κ. Δοξιάδης, επαναχρησιμοποιήθηκε και η άσφαλτος, κάτι που αποτελεί παγκόσμια πρωτοπορία. «Σε άλλα σημεία, επιπλέον, διατηρήσαμε την παλιά άσφαλτο και όπου προσθέσαμε καινούργια τη φρεζάραμε για να ανοίξει το χρώμα της και να μη δεσμεύει τόση ηλιακή ακτινοβολία (που προκαλεί το φαινόμενο της αστικής θερμονησίδας). Χρησιμοποιήσαμε δηλαδή το παλιό υλικό για να είναι ωραίο αλλά και φιλικό προς το περιβάλλον». Με αυτόν τον τρόπο, το γραφείο Δοξιάδη θέλει να περάσει ένα απλό αλλά σημαντικό μήνυμα στον κόσμο που θα επισκεφτεί το Πάρκο. «Δεν χρειάζεται κάτι να είναι καινούργιο για να είναι ωραίο, αλλά μπορεί να είναι παλιό και εφόσον διατηρηθεί σωστά να αποβεί ωφέλιμο για τη φύση και βέβαια τον άνθρωπο». Φεύγοντας από το Πάρκο, ο επισκέπτης αισθάνεται ανανεωμένος, ότι ήρθε σε επαφή με έναν τόπο διαφορετικό αλλά και τόσο γνώριμο ταυτόχρονα. Ίσως είναι τα βιώματα που όλοι μας, λίγο πολύ, κουβαλάμε μέσα μας, οι εικόνες που έχουμε για την ελληνική ύπαιθρο. Ίσως μια διαφυγή από την καθημερινότητα. Αναμφισβήτητα, το Experience Park, ακόμη και σε αυτήν την πρωτόλεια μορφή, εντυπωσιάζει. 39

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Το αλουμίνιο ως «γέφυρα» αισθητικότητας και βιωσιμότητας Οι λόγοι που έχουν καθιερώσει το αλουμίνιο ως ένα από τα πιο βασικά υλικά στην αρχιτεκτονική και ευρύτερα στον κλάδο των κατασκευών και οι εφαρμογές του στα σύγχρονα κτίρια. ΤΩΝ ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΔΑΪΛΑ ΚΑΙ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Το

αλουμίνιο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και διαδεδομένα υλικά στον κλάδο της αρχιτεκτονικής, καθώς ξεχωρίζει για την ευελιξία και την αντοχή του. Τα τελευταία περίπου εκατό χρόνια, εξαιτίας των σπουδαίων φυσικών ιδιοτήτων του, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πλέον σημαντικά οικοδομικά υλικά της βιομηχανίας κατασκευών. Το αλουμίνιο είναι το τρίτο πιο διαδεδομένο στοιχείο στον πλανήτη μετά το οξυγόνο και το πυρίτιο και αναμφίβολα το μέταλλο με τη μεγαλύτερη αφθονία. Η χρήση του στην αρχιτεκτονική και τις κατασκευές φαίνεται να έχει γίνει ακόμη πιο συχνή τα τελευταία χρόνια λόγω των κριτηρίων βιωσιμότητας των κτιρίων. Το αλουμίνιο, εκτός από το γεγονός ότι προσφέρει τεράστια ευελιξία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, είναι ένα υλικό που διακρίνεται για την ανακυκλωσιμότητα του, ενώ παράλληλα δεν οξειδώνεται, σε αντίθεση με τον χάλυβα. Με αφορμή τα παραπάνω προκύπτει το ακόλουθο ερώτημα: Ποιες είναι οι εφαρμογές του αλουμινίου στις σύγχρονες κατασκευές και ποιες τάσεις προβλέπονται για το μέλλον;

Αισθητική και βιωσιμότητα

Το αλουμίνιο δεν έχει μόνο φυσικές ιδιότητες που συμβάλλουν στην βιωσιμότητα των οικοδομημάτων. Στα χέρια των έμπειρων μηχανικών αποτελεί ένα από τα κυριότερα μέσα αρχιτεκτονικής έκφρασης προσδίδοντας υψηλή αισθητική και μοναδικό χαρακτήρα στο ύφος των κατασκευών. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η υλοποίηση πληθώρας εμβληματικών έργων έχει βασιστεί στο αλουμίνιο. Για τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το αλουμίνιο στη σύγχρονη αρχιτεκτονική, μιλά ο Λουκάς Μπομπότης, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Bobotis + Bobotis Architects. Συγκεκριμένα δηλώνει: «Οι αξιόλογες ιδιότητες του αλουμινίου όπως το μικρό του βάρος, η ευπλαστότητα, η ανακυκλωσιμότητα του ως υλικό, η ανθεκτικότητα και η τιμή του, συνδυαστικά με το ότι υπάρχει σε αφθονία στον πλανήτη, το καθιστούν ένα από τα υλικά, το οποίο ενδείκνυται για εφαρμογές στην αρχιτεκτονική, όπως και σε άλλους κλάδους. Το γεγονός, ότι ως υλικό δεν παρουσιάζει προβλήματα οξείδωσης αντίστοιχα με εκείνα του χάλυβα, εξασφαλίζει εξαιρετικές συνθήκες βιωσιμότητας των κτιρίων, όπου αυτό εφαρμόζεται. Επιπλέον η μεγάλη γκάμα των εφαρμογών του σε αισθητικό επίπεδο, παρέχει πολλές δυνατότητες αισθητικής δημιουργίας». Εστιάζοντας σε ζητήματα που αφορούν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και τη βιωσιμότητα των κτιρίων, η Χρυσάνθη Μαυραγάνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός της ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες, επισημαίνει πως «τα σύγχρονα συστήματα αλουμινίου αποτελούν σημαντικό εκφραστικό στοιχείο για τον αρχιτέκτονα. Υπερβαίνουν πιθανούς κατασκευαστικούς περιορισμούς υλοποίησης της αρχιτεκτονικής πρόθεσης σε σχέση με τις μορφές και τις διαστάσεις των ανοιγμάτων του κτιρίου, προσφέροντας σχεδιαστική ευελιξία. Παράλληλα, οι εξελισσόμενες τεχνολογικές δυνατότητες πολλαπλών λειτουργιών ανοίγματος, παραγωγής διατομών στήριξης υαλοπινάκων με ελάχιστο ορατό τμήμα και η αφθονία επιλογών υφής και χρωματισμών, διευρύνουν την λειτουργική και αισθητική δυναμική ενός κτιριακού έργου. Η επίτευξη όλο και μικρότερων συντελεστών θερμοπερατότητας (Uw) στο πλαίσιο των υαλοστασίων, συμβάλλει στη βελτιωμένη θερμομονωτική ικανότητα του συνολικού κουφώματος και κατ’ επέκταση στην βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιριακού κελύφους, η οποία I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την βιωσιμότητα του κτιρίου. Ταυτόχρονα, η μεγιστοποίηση του φυσικού φωτισμού των εσωτερικών χώρων και οι δυνατότητες που παρέχουν τα σύγχρονα συστήματα αλουμινίου για διευρυμένη ή ελεγχόμενη θέαση του περιβάλλοντος χώρου του κτίσματος, αλλά και η παροχή ηχομονωτικής προστασίας, προκαλούν θετικά ερεθίσματα στον χρήστη του κτιρίου και ενεργοποιούν ψυχο-φυσιολογικές διεργασίες, οι οποίες συνεισφέρουν τελικά στην ποιοτική διαβίωσή του εκεί».

Εφαρμογές σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους Ποικίλες εφαρμογές του αλουμινίου εντοπίζουμε τόσο στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων όσο και στο εξωτερικό περίβλημα. Η Χρυσάνθη Μαυραγάνη (ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες) αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η χρήση κραμάτων αλουμινίου έχει πολλαπλές εφαρμογές για την βιομηχανική παραγωγή στοιχείων, που συνθέτουν τόσο το κέλυφος ενός κτιρίου, όσο και τις εσωτερικές διαμορφώσεις των χώρων. Πέραν των κουφωμάτων, (πλαίσια υαλοστασίων, πόρτες, σκιάδια, ρολά) άλλα ενδεικτικά στοιχεία από αλουμίνιο που χρησιμοποιούνται στο κτιριακό κέλυφος, είναι τα συστήματα σκίασης (στέγαστρα, περσίδες, διάτρητα ή διαμορφωμένα φύλλα αλουμινίου), τα σύνθετα πάνελ αλουμινίου - πολυαιθυλενίου ως επενδύσεις, καθώς και τα διαμορφωμένα φύλλα (κυματοειδή, τραπεζοειδή) για επικαλύψεις και πλαγιοκαλύψεις, απλά ή σύνθετα (πολυουρεθάνης ή ορυκτοβάμβακα). Το αλουμίνιο χρησιμοποιείται όμως εκτενώς και στο εσωτερικό των κτιρίων με τη μορφή διαχωριστικών πετασμάτων μεταξύ χώρων, αλλά και λωρίδων, φύλλων και κασετών για ψευδοροφές. Τέλος, χρησιμοποιείται για την κατασκευή αεραγωγών, φωτιστικών και διακοσμητικών στοιχείων, υδρορροών, πινακίδων σήμανσης και άλλων δευτερευόντων στοιχείων». Με τη σειρά του, ο Λουκάς Μπομπότης (Bobotis + Bobotis Architects) τονίζει τα σημαντικά οφέλη του αλουμινίου στην κατασκευή. «Οι εφαρμογές του υλικού, ποικίλουν από αισθητικές έως και τεχνικές, αξιοποιούνται σε εξωτερικούς χώρους, όπως και σε εφαρμογές λεπτομερειών σε εσωτερικούς. Συχνότερα αξιοποιείται το αλουμίνιο ως υλικό επένδυσης του εξωτερικού κελύφους των κτιρίων, ως υλικό πλαισίωσης ανοιγμάτων, καθώς

Λουκάς Μπομπότης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Bobotis & Bobotis Architects

Χρυσάνθη Μαυραγάνη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

και ως ανακλαστικό υλικό φωτιστικών σωμάτων. Η χρήση του αλουμινίου, ειδικά στην περίπτωσή του ως υλικό επικάλυψης κτιρίου, καθώς επίσης ως εφαρμογή αλουμινοκυψέλης με τελικό επιφανειακό υλικό πέτρας ή μαρμάρου, συμβάλλει στην δραστική μείωση του συνολικού βάρος του κτιρίου και ως εκ τούτου στην μείωση των μεγεθών της θεμελίωσης με αντίστοιχα οφέλη στον χρόνο κατασκευής και στο κόστος του έργου», επισημαίνει.

ψευδοροφών, εσωτερικών διαχωριστικών) είναι πιο διαδεδομένη κυρίως σε επαγγελματικά κτίρια (βιομηχανικά, γραφείων, εμπορικά). Λαμβάνοντας όμως υπόψη τα προαναφερόμενα πλεονεκτήματα, εύκολα οδηγούμαστε στη διατύπωση της άποψης, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος προκατάληψης ως προς τη χρήση του αλουμινίου σε ολόκληρο το φάσμα χρήσεων των κτιρίων».

Τα πλεονεκτήματα του αλουμινίου

Αναμφίβολα το αλουμίνιο είναι ένα υλικό το οποίο πρωταγωνιστεί στην βιομηχανία κατασκευών και η χρήση του είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη, τόσο σε κατασκευές οι οποίες προορίζονται για κατοικίες όσο και σε επαγγελματικά ή δημόσιας χρήσης κτίρια. Εκτιμώντας την υπάρχουσα τάση της αγοράς και συνυπολογίζοντας τις αυστηρές προδιαγραφές βιωσιμότητας που ήδη έχουν τεθεί, το αλουμίνιο αναμένεται να έχει τον πρώτο λόγο τα επόμενα χρόνια. O Παναγιώτης Κλησιάρης, Μηχανολόγος Μηχανικός, EXALCO R&D Department, υποδεικνύει τις πολλαπλές δυνατότητες των αρχιτεκτονικών συστημάτων αλουμινίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, «μοναδικό όριο αποτελεί η φαντασία της αρχιτεκτονικής! Μόνο με αυτή φράση θα μπορούσαμε να περιγράψουμε τις απίστευτες και ανεξάντλητες δυνατότητες των αρχιτεκτονικών συστημάτων αλουμινίου, που συνεχώς καλύπτουν το μεγαλύτερο εύρος εφαρμογών σε κάθε κτιριακή δομή. Το αλουμίνιο υπερισχύει και θα εξακολουθεί να πρωτοστατεί έναντι των ανταγωνιστικών υλικών καθώς: ακολουθεί τις συνεχώς εναλλασσόμενες τάσεις της αγοράς, υποστηρίζει άμεσα ειδικές εφαρμογές ανά έργο, παρέχει πιστοποιημένες λύσεις αντοχής, ασφάλειας και ενεργειακών επιδόσεων, εγγυάται ποιοτική αντοχή στη διάρκεια του χρόνου και συμβάλλει στη προστασία του περιβάλλοντος ως υλικό 100% ανακυκλώσιμο. Το οικολογικό αποτύπωμα του αλουμινίου, οι συνεχείς μεγάλες επενδύσεις των ελληνικών βιομηχανιών σε τεχνολογικό εξοπλισμό, έρευνα και ανάπτυξη, οι επιδόσεις των συστημάτων αλουμινίου σε αντοχή, ασφάλεια και εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς και η ελληνικότητα του προϊόντος, αποτελούν αξίες που ενισχύουν την υπεροχή του». Ακολούθως, ο Γιώργος Τσιμπίκος, CEO της Orama Minimal Frames, δηλώνει σχετικά με τις επερχόμενες εξελίξεις στην βιομηχανία του αλουμινίου πως «από εδώ και στο εξής, νέες τάσεις αναδύονται στα συστήματα αλουμινίου, γεγονός το οποίο ακολουθεί, σέβεται και «ακούει» τις επιταγές αρχιτεκτόνων και developers. Ο μινιμαλισμός, η πλήρης επικράτηση του γυαλιού και η λιγότερη δυνατή εμφάνιση περιμετρικών, οριζόντιων και κάθετων διατομών, μας «βγάζει» στον εξωτερικό θαυμάσιο χώρο και δημιουργείται μια ενότητα με τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου. Συνεπώς, τα minimal frames είναι τα πλέον κατάλληλα συστήματα για να ενοποιηθούν οι δύο χώροι. Η ανακύκλωση και η sustainable ανάπτυξη είναι ακόμη μια απαίτηση -δεν θα την ονομάσω τάση- αναγκαία για την προστασία του περιβάλλοντος. Το αλουμίνιο ως υλικό είναι πλήρως ανακυκλώσιμο και με τις νέες απαιτήσεις θα πρέπει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής του να προέρχεται από ανακύκλωση. Τέλος, οι δομικές κατασκευές από αλουμίνιο έχουν πιστοποιηθεί από τις περισσότερες εταιρείες ως προς την θερμομόνωση των κτιρίων, καθώς οι επιφάνειες

Όπως έχουμε αναφέρει νωρίτερα, το αλουμίνιο διαθέτει ευρεία γκάμα από σπουδαίες φυσικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο οικοδομικό υλικό. Ωστόσο, ας εξετάσουμε πιο αναλυτικά τα πλεονεκτήματα αυτά από αρχιτεκτονική σκοπιά. Ο Λουκάς Μπομπότης (Bobotis + Bobotis Architects) υπογραμμίζει πως «οι ιδιότητες του αλουμινίου σε συνδυασμό με το κόστος του, είναι παράγοντες που το καθιστούν ως ένα από τα σύγχρονα υλικά, που συχνά χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητά μας, καθώς επίσης και στις κατασκευές. Όντας ένα ιδιαίτερα ελαφρύ μέταλλο, καθίσταται ιδανική επιλογή για να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί ως υλικό επικάλυψης και στέγασης σε κτίρια με μεγάλα spans. Είναι ένα υλικό, το οποίο χρησιμοποιούμε και στις δικές μας αρχιτεκτονικές προτάσεις, ιδιαίτερα σε ειδικά κτίρια». Στη συνέχεια, η Χρυσάνθη Μαυραγάνη (ΑΕΤΕΡ Αρχιτέκτονες) δηλώνει πως «χαρακτηριστικά πλεονεκτήματα του αλουμινίου είναι ότι διαμορφώνεται εύκολα (έλαση, διέλαση) και επιδέχεται επιφανειακή κατεργασία (ανοδίωση, ηλεκτροστατική βαφή, σουμπλιχρωμία) και ως εκ τούτου παρέχει μορφολογική και αισθητική ευελιξία. Είναι ένα ελαφρύ υλικό, το οποίο δεν επιβαρύνει τον φέροντα οργανισμό του κτιρίου, ενώ έχει καλή αντιδιαβρωτική συμπεριφορά και μεγάλο χρόνο ζωής. Επιπλέον έχει καλή θερμομονωτική συμπεριφορά, είναι ανακυκλώσιμο και μη τοξικό υλικό, οπότε συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος. Στην τρέχουσα Ελληνική πραγματικότητα, πέραν της ευρείας παρουσίας του στα κουφώματα, η χρήση μεγαλύτερων ορατών επιφανειών αλουμινίου (με τη μορφή επενδύσεων, σκιάσεων,

Τάσεις και προοπτικές για το μέλλον

Το αλουμίνιο αποτελεί το μέλλον των κατασκευών

Παναγιώτης Κλησιάρης, Μηχανολόγος Μηχανικός, EXALCO R&D Deparment

Γιώργος Τσιμπίκος, CEO Orama Minimal Frames

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

με ανοίγματα είναι πλέον μεγάλες και αποτελούν το δεύτερο πιο μεγάλο αριθμό εξωτερικών τετραγωνικών μέτρων, μετά την τοιχοποιία». «Ο minimal σχεδιασμός των κουφωμάτων από αλουμίνιο είναι κάτι που συζητιέται και θεωρείται τάση στον κλάδο μας. Αυτό όμως, είναι κάτι που ήδη υπάρχει τώρα που μιλάμε, οπότε δεν είναι και πολύ δόκιμο να το χαρακτηρίσουμε ως εξέλιξη που τώρα αναδύεται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν άλλα concepts, που θα τα δούμε να εμφανίζονται» αναφέρει από την πλευρά του ο Ιωάννης Χατζηιωάννου, Πολιτικός Μηχανικός και Επικεφαλής της Δ/νσης Έργων της Aluminco. Συμπληρώνει λέγοντας ότι «κάτι που πιστεύω ότι θα μας απασχολήσει σε μελλοντικό χρόνο είναι η λύση που θα δοθεί στην ανάγκη για έναν διαφορετικό τρόπο κίνησης/κύλισης του βάρους των κουφωμάτων, ανοιγόμενων και συρόμενων, όχι από τη σκοπιά της ηλεκτροκίνησης. Η ανάγκη για τέτοια λύση προκύπτει από το γεγονός, ότι τα κουφώματα χαρακτηρίζονται πλέον από μεγαλύτερη επιφάνεια και συνεπακόλουθα, ολοένα και μεγαλύτερο βάρος. Ένα breakthrough, λοιπόν, για διαφορετικό τρόπο κίνησης/κύλισης και αποτελεσματικής μεταφοράς του αυξανόμενου βάρους των κουφωμάτων: αυτή είναι η τάση που θα θέσει νέες προκλήσεις». Συμπερασματικά το αλουμίνιο διαθέτει αρκετά πλεονεκτήματα, τα οποία το καθιστούν ένα αξιόπιστο οικοδομικό υλικό, που θα συνεχίσει για αρκετό ακόμα χρονικό διάστημα να βρίσκεται στο επίκεντρο των οικοδομικών δραστηριοτήτων. Επί του θέματος ο Χρίστος Δίπλας, Αρχιτέκτων Μηχανικός της εταιρείας Τεκτόναρχος, υποστηρίζει πως «το αλουμίνιο έχει καταχωρηθεί στην συνείδηση των μελετητών, κατασκευαστών, επιχειρηματιών I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

της δόμησης, αλλά και του ευρύτερου κοινού ως συνώνυμο της σύγχρονης κατασκευής και όχι άδικα. Αυτό που χρειαζόμαστε τώρα, ως τεχνική κοινότητα της χώρας, αλλά και ως μελλοντικοί χρήστες μιας κατασκευής, είναι κυρίως η ενδυνάμωση της συνεργασίας και της αλληλεπίδρασης αρχιτεκτόνων και ερευνητών-στελεχών της βιομηχανίας του αλουμινίου, προσβλέποντας στην βέλτιστη δυνατή κάλυψη των αναγκών και στόχων της εποχής, ιδιαίτερα της πράσινης μετάβασης και της κυκλικής οικονομίας. Ας σώζουμε τον πλανήτη διακονώντας την υψηλότερη αισθητική και λειτουργικότητα».

Ιωάννης Χατζηιωάννου Πολιτικός Μηχανικός και Επικεφαλής Δ/νσης Έργων, Aluminco

Χρίστος Δίπλας, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, Ιδρυτής της Εταιρείας Τεκτόναρχος Α.Τ.Ε.

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Παθητικό Κτίριο: Σχεδιάζοντας σήμερα τα κτίρια του μέλλοντος Ακόμη και μετά την «καταιγίδα» της ενεργειακής κρίσης ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΔΕΛΗΓΙΆΝΝΗ

πιτρέψτε μου μια μικρή «λογοτεχνική» παρεκτροπή. Υπόσχομαι να μη διαρκέσει πολύ! Όταν διάβασα για πρώτη φορά τον όρο «Παθητικό Κτίριο», μου ήρθε στο μυαλό το ρήμα «πάσχω». Γιατί να προσπαθήσει κάποιος για κάτι που πάσχει; αναρωτήθηκα. Και άρχισα να διαβάζω. Μετά από αρκετό διάβασμα και ένα virtual στρογγυλό τραπέζι μέσα από τις συνεντεύξεις με 5 exceptional επαγγελματίες: Gernot Vallentin, Μάριο Γκονζάλες, Μαρία Καλτσά, Μαργαρίτα Λεμονή, Λεωνίδα Νάσση… είδα τη διάσταση εκείνη που διαμορφώνει τις έννοιες της «συμ-πάθειας» (compassion), δηλαδή ένα κτίριο που «ζει» μαζί με τους εν-οίκους του, προσφέροντας υψηλή αίσθηση άνεσης και ποιότητας αέρα, συμβάλλοντας στην ευκρασία και τελικά στην ευζωία των ανθρώπων που ζουν σε αυτά.

Με βάση το παραπάνω (Πίνακας ΠΚ1), είναι προφανή τα οφέλη του ΠΚ στη δεδομένη εποχή της (εκρηκτικής) ανόδου των τιμών ενέργειας. Δεν περιορίζονται, όμως, σε αυτό: η αναβαθμισμένη ποιότητα ζωής που προσφέρει, η δημιουργία κοινοτήτων από τους ενοίκους τους, το ελκυστικότερο της επένδυσης σε ΠΚ έναντι των συμβατικών (κάθε κλίμακας), η εγγύηση ποιότητας (λόγω ελέγχου προτύπων κατά την κατασκευή) και – φυσικά – η υψηλή αρχιτεκτονική ελευθερία που προσφέρει είναι στα θετικά που πρέπει να συνυπολογιστούν.

Μπορούμε να έχουμε affordable Παθητικά Κτίρια; Εν αρχή ην… το κόστος, όπως είναι αναμενόμενο, οπότε η ερώτηση αν μπορούμε τελικά να έχουμε ΠΚ με budget που δεν

αφορά τους λίγους δεν θα μπορούσε παρά να γίνει σε όλους. Διαβάστε τις απαντήσεις τους στα κίτρινα πλαίσια.

ΠΚ και αρχιτεκτονική στην πράξη Κατοικίες, πολυκατοικίες, συγκροτήματα κατοικιών, σχολεία… Οι εφαρμογές των αρχών του ΠΚ μπορούν να γίνουν στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και ανασχεδιασμό κτιρίων κάθε χρήσης. Κάθε project έχει να κομίσει μια σημαντική – και αξιοποιήσιμη – εμπειρία. Η «… ολιστική προσέγγιση στην μελέτη ενός κτιρίου που αποτελεί και την βάση σχεδιασμού μας. Η σχεδίαση αφενός έχει σαν βασικό άξονα την βιοκλιματική αρχιτεκτονική, και αφετέρου την αρμονική ένταξη και κάλυψη των αναγκών του χρήστη στους χώρους που θα παραχθούν, I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Gernot Vallentin

*Dipl. Ing., architect, Certified Passive House Designer, Founder ArchitekturWerkstatt Vallentin, Award-winning architect in the field of sustainable building design, Μόναχο «Ένα Παθητικό Σπίτι μπορεί να κτιστεί με το normal budget… Στο Παθητικό Σπίτι μετρά λιγότερο η αρχική επένδυση και περισσότερο η κατανάλωση στη διάρκεια του χρόνου. Οι ιδιοκτήτες εξοικονομούν μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Επιπλέον, τα Παθητικά Σπίτια χτίζονται, κατά κύριο λόγο, με τα κορυφαία στάνταρντ ποιότητας γιατί όλα πρέπει να υπολογιστούν με ακρίβεια εξαρχής».

Μάριο Γκονζάλες

ισορροπώντας πάντα μεταξύ αισθητικής και βιώσιμου σχεδιασμού» αναφέρει ο Λεωνίδας Νάσσης ως προς την συνολική προσέγγιση σχεδιασμού κάθε αρχιτεκτονήματος, με τις αρχές του ΠΚ. «Αποφεύγονται μεταξύ άλλων φαινόμενα μούχλας, μεγάλης διαφοράς θερμοκρασίας μέσα στο χώρο (πχ μεταξύ επιφάνειας παραθύρου και τοίχων της αίθουσας), μετάδοση μικροβίων και ιών, αλλά κυρίως μειώνονται οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (ppm CO2). Επομένως ένα ΠΚ μπορεί να δημιουργήσει τον πλέον κατάλληλο χώρο για την σωστή ανάπτυξη και εκπαίδευση των επόμενων γενεών, να ανταπεξέλθει εξαιρετικά στις ανάγκες της πολιτείας εν μέσω πανδημίας, καθώς και να καλλιεργήσει και ευαισθητοποιήσει την πολιτεία να σε θέματα σεβασμού του περιβάλλοντος» αναφέρει η Μαργαρίτα Λεμονή, αναδεικνύοντας το I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

*Aρχιτέκτων, ιδρυτικό μέλος των Gonzalez Malama Architects, μέλος ΕΙΠΑΚ, Πιστοποιημένος Σχεδιαστής παθητικών κτιρίων, Καλαμάτα «Κάθε επιπλέον ποιοτικό χαρακτηριστικό που προστίθεται σε ένα οικοδομικό έργο, έχει συνέπειες στο κόστος. Ωστόσο, ειδικά στην περίπτωση του παθητικού κτιρίου, η βασική επιπλέον επένδυση γίνεται, ουσιαστικά, στα μονωτικά υλικά και τους υαλοπίνακες, τα οποία αποτελούν ένα μικρό μέρος του κόστους καθώς και στο σύστημα αερισμού, το οποίο όμως πρώτον είναι μικρής αξίας και δεύτερον είναι πολύ οικονομικότερο από τα υπερμεγέθη και πολύπλοκα συστήματα θέρμανσης-ψύξης που απομακρύνουμε ή υποδιαστασιολογούμε. Επίσης, το κόστος σχεδίασης και πιστοποίησης είναι ιδιαίτερα μειωμένο σε σχέση τα υπόλοιπα πρότυπα, λόγω απλοποίησης και συστηματοποίησης. Όμως, ακόμα και αν αυξάνεται η αρχική επένδυση κατά 0-10%, αποτελεί ίσως την μόνη επένδυση που μειώνει δραστικά το κόστος συντήρησης και διαβίωσης, σε τόσο μεγάλο βαθμό ( έως 90%) που με κάνει να αναρωτιέμαι αν μπορούμε να έχουμε affordable κτίρια που να μην είναι παθητικά».

ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗΣ ΤΟΥ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ Παθητικό Κτίριο VS Kτίριο Κλάσης Α+ Έως 10 φορές λιγότερη ενέργεια για θέρμανση Έως 5 φορές λιγότερη ενέργεια για ψύξη 5% - 10% υψηλότερο κόστος κατασκευής Χρόνος απόσβεσης αρχικής επένδυσης έως 6 χρόνια (από εξοικονόμηση ενέργειας) Παθητικό Κτίριο (κατανάλωση ενέργειας) 1/6 ενέργειας που καταναλώνει ένα νέο κτίριο 1/12 ενέργειας που καταναλώνει ένα κτίριο που κτίστηκε μετά το 2000 *Τα στοιχεία έχουν ληφθεί από τις απαντήσεις των συνεντευξιαζόμενων 45

S U S TA I N A B L E A R C H I T E C T U R E

Μαρία Καλτσά

*Αρχιτέκτων, Μελετητής Παθητικών Πολυκατοικιών, Κτιριακών και Έργων Ανάπλασης, Πρώην Γενική Γραμματέας Χωροταξίας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Αθήνα «Συγκρινόμενο με ένα συμβατικό είναι τόσο πολύ οικονομικότερο κατά τη λειτουργία του που το αυξημένο αρχικό κόστος κατασκευής 5-8% αποσβένεται πολλαπλά από τη χρήση και συντήρησή του, προσφέροντας υπεραξία και ασύγκριτα υψηλότερο επίπεδο άνεσης και ποιότητας αέρα στο εσωτερικό του. Δεν είναι τυχαίο πως τα παθητικά κτήρια έχουν την πιο απαιτητική ενεργειακή πιστοποίηση στον κόσμο. Έτσι ελαχιστοποιούν το performance gap, την απόκλιση δηλαδή μεταξύ προβλεπόμενης και πραγματικής κατανάλωσης ενέργειας, που αποτελεί το αδύνατο σημείο των εθνικών κανονισμών».

Μαργαρίτα Λεμονή

*Αρχιτέκτων Μηχανικός, Certified Passive House Designer, μέλος ΕΙΠΑΚ, με ειδίκευση στο Σχεδιασμό Παθητικών Κτιρίων και Σχολείων, Μόναχο «Ένα κτίριο, σχεδιασμένο και υλοποιημένο με βάση το πρότυπο του παθητικού Κτιρίου, ίσως χρειάζεται μια λίγο μεγαλύτερη αρχική επένδυση, που στη συνέχεια μπορεί να την αποσβέσει σε σύντομο σχετικά χρονικό διάστημα. Επιπλέον εκτός από τον σωστό σχεδιασμό στην περίπτωση του παθητικού κτιρίου ελέγχεται και η κατασκευή, πράγμα που οδηγεί σε αποφυγή πολλών λαθών. Συνεπώς ένα πιστοποιημένο παθητικό κτίριο όχι μόνο είναι πιο affordable από ένα υφιστάμενων προδιαγραφών, αλλά εμπνέει και σιγουριά στους χρήστες του για την ποιότητα και την άνεση που προσφέρει»

Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ)

«Πολλοί μας κατηγορούν ότι εμείς του Παθητικού Κτιρίου δεν τα πάμε καλά με τους αρχιτέκτονες γιατί περιορίζουμε την δημιουργικότητά τους, τους επιβάλλουμε σπίτια-κουτιά, τους μιλάμε συνεχώς για θερμογέφυρες και μηχανικούς αερισμούς και δεν τους αφήνουμε να κάνουν το όραμα τους πράξη για έναν ευχαριστημένο πελάτη. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Εμείς είμαστε αυτοί που απαλλάσσουμε εντελώς τους αρχιτέκτονες από το άγχος της ενεργειακής συμπεριφοράς της κάθε μολυβιάς που τραβάνε σε ένα σχέδιο χωρίς κανένα περιορισμό. Με τα εργαλεία και τη γνώση που διαθέτουμε, και την πιστοποίηση που προσφέρουμε, εγγυόμαστε τόσο στους αρχιτέκτονες όσο και στον τελικό πελάτη το άριστο αποτέλεσμα κτιρίου της ύψιστης ενεργειακής απόδοσης στη βέλτιστη σχέση κόστους- οφέλους».

διπλό οικονομικό και παιδευτικό όφελος κατά το σχεδιασμό Παθητικών Σχολείων. Την εμπιστοσύνη που έδειξαν οι επίδοξοι ιδιοκτήτες στο εγχείρημα της πρώτης Παθητικής Πολυκατοικίας στην πρωτεύουσα επισημαίνει η Μαρία Καλτσά: «Η εμπειρία μου ήταν απόλυτα θετική όσον αφορά στους ανθρώπους που εμπιστεύθηκαν το εγχείρημα. Σαν αρχιτέκτων απλά επιβεβαίωσα αυτό που γνώριζα, ότι οι μετασχηματισμοί που έρχονται στο πως πλέον θα σχεδιάζουμε και θα οικοδομούμε, θα είναι απολύτως ανατρεπτικοί». Νοτιότερα, στην ελληνική περιφέρεια «πρόσφατα, παρατηρήσαμε κατά το σχεδιασμό μίας παθητικής κατοικίας στη Μάνη, πως τα μεγέθη και οι αναλογίες των κουφωμάτων και το βάθος των λαμπάδων που προέρχονται από το πάχος των τοίχων μας προσέφεραν επαρκή φωτισμό αλλά και επαρκή σκίαση για την αποφυγή υπερθέρμανσης, όπως επίσης η θερμική μάζα των τοπικών υλικών συνείσφερε ευεργετικά στις ανάγκες ψύξης της» σημειώνει από την εμπειρία του ο Μάριο Γκονζάλες. Αλλά και στο Μόναχο της Γερμανίας, η εμπειρία του Gernot Vallentin δεν διαφέρει: «Όλοι οι ένοικοι Παθητικών Κατοικιών έχουν μια πολύ θετική εμπειρία… Οι άνθρωποι που ζουν σε αυτές εκτιμούν ιδιαίτερα την καλή ποιότητα αέρα που έχουν στο σπίτι ή το διαμέρισμά τους χάριν στον ελεγχόμενο αερισμό των χώρων διαβίωσης, που είναι βασικός στο concept της Παθητικής Κατοικίας». «Οι άνθρωποι είναι πολύ χαρούμενοι να ζουν σε ένα σπίτι που καταναλώνει πολύ λίγη ενέργεια, αντλεί ενέργεια από τον ήλιο και δημιουργεί ένα πολύ καλό αίσθημα κατά το ζην. Οι κάτοικοι ΠΚ δηλώνουν περήφανοι για τα σπίτια τους γιατί επιτυγχάνουν και τον στόχο τους: ενώνει και δημιουργεί μια ευρύτερη κοινότητα».

Η αχίλλειος πτέρνα του κανονιστικού πλαισίου… …ή για την ακρίβεια της έλλειψης αυτού. «Ο ΚΕΝΑΚ που σχεδιάστηκε προ 12ετίας δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες για καλύτερα κτίρια και πρέπει να αναθεωρηθεί στο σύνολο του. Κύριο πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη υποχρέωσης πιστοποιήσεων της πραγματικής συμπεριφοράς των κτιρίων, που επιτρέπει “ενεργειακές αυθαιρεσίες”. Άλλο εμπόδιο είναι η αδυναμία πλήρους αξιοποίησης του κινήτρου αυξημένου συντελεστή που προσφέρεται I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

λόγω έλλειψης του αναγκαίου όγκου οικοδομής» μας αναφέρει η κα Καλτσά. Και αυτό τη στιγμή που, όπως εξηγεί ο κ. Νάσσης «σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές κοινοτικές οδηγίες τα νέα κτίρια θα κατατάσσονται υποχρεωτικά στην Α’ ενεργειακή κατηγορία (ΚΕΝΑΚ)». Επιπλέον, σύμφωνα με τη κα Καλτσά προς υιοθέτηση βαίνει η οδηγία της ΕΕ 2021/0426, που σημαίνει ότι «… από 1/1/30 όλα τα νέα κτήρια θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης».

ΠΚ και προσέλκυση επενδυτών Με το επενδυτικό ρεύμα που έχει ανακινήσει η αγορά ακινήτων στην Ελλάδα, ενδιαφέρον αποτελεί κατά πόσον ένα ΠΚ θα μπορούσε να ιντριγκάρει ή να αποτρέψει τους επενδυτές. Με το κόστος της ενέργειας σε διαρκή άνοδο, ζητούμενο των χρηστών των – πάσης φύσης και χρήσης – κτιρίων θα είναι η ενεργειακή τους αναβάθμιση ώστε να περιορίζονται τα κόστη κατά τη χρήση. Δεδομένων των προαναφερθέντων συνθηκών στο κανονιστικό πλαίσιο (έστω και αν δεν έχουν φτάσει ακόμη στην Ελλάδα), φαίνεται πως τα ΠΚ και εν γένει τα κτίρια nZEB μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό κίνητρο επιλογής για επίδοξους αγοραστές και επενδυτές, συνυπολογίζοντας και τις σχεδιαζόμενες φορολογικές παρεμβάσεις. Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της κας Καλτσά ότι «τα αμέσως επόμενα χρόνια θα δημιουργηθεί μια αγορά κλίμακας που θα αξιοποιεί καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, σχήματα ΣΔΙΤ κ.ά.». «Αποτυπώνεται ήδη μια τάση για επενδύσεις σε κτίρια με μεγάλο οικονομικό όφελος κατά τη λειτουργία, οπότε τα “καλύτερα” κτίρια θα αποκτήσουν ένα κοινό επενδυτών αγοραστών. Θα δούμε μετακίνηση από τις λίγες “πολυτελείς” περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις εμβληματικών κτηρίων σε μαζικές, με ζητούμενο την τεκμηριωμένα και αξιόπιστα σχεδιασμένη χαμηλή κατανάλωση ενέργειας» προσθέτει.

Υλικά, ελληνικό κλίμα και αισθητικό αποτέλεσμα Στο ερώτημα «μπορεί η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική παράδοση κάθε τόπου να ενσωματωθεί στις αρχές σχεδιασμού των Παθητικών Κτιρίων;», ο Mario Gonzalez I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Λεωνίδας Νάσσης

*Αρχιτέκτων Μηχανικός, Ιδρυτής του ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΝΑΣΣΗΣ SUSTAINABLE ARCHΙTECTURE PASSIVE HOUSE DESIGN, Certified Passive House Designer, μέλος ΕΙΠΑΚ, Θεσσαλονίκη «Η ενεργειακή φτώχεια είναι κάτι που κανείς δεν περίμενε 20 χρόνια πριν, αλλά είναι πια γεγονός. Πλέον, βασικός άξονας σχεδιασμού μιας οποιασδήποτε χρήσης κτιρίου, είναι, αδιαμφισβήτητα, το ενεργειακό αποτύπωμά του και κατά συνέπεια η εξοικονόμηση ενέργειας. Θα μπορούσα με βεβαιότητα να πω ότι ένα νέο ΠΚ θα κατανάλωνε το 1/6 σε σχέση με ένα νέο κτίριο, και σίγουρα το 1/12 σε σχέση με ένα κτίριο που έχει κτιστεί μετά το 2000. Ουδείς λόγος σύγκρισης με κτίρια της δεκαετίας του 70’ που υπήρχε έλλειψη κανόνων θερμομόνωσης».

μας δίνει το flip side του «νομίσματος»: «Δεν χρειάζεται. Μπορεί ο σχεδιασμός των παθητικών κτιρίων να ενσωματωθεί στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική!». «Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι εξ’ ορισμού βιοκλιματική, ακριβώς γιατί αποτελεί τον τρόπο που ο άνθρωπος εξημέρωνε τα στοιχεία της φύσης έτσι ώστε να δημιουργήσει έναν τόπο ασφαλή, όταν δεν είχε ακόμα πρόσβαση σε υψηλής τεχνολογίας συστήματα ή καύσιμα υψηλής απόδοσης» συνεχίζει.

Κατά πόσο ένα παθητικό κτίριο προσελκύει ή αποτρέπει έναν επενδυτή; Η (εμπειρική) γνώση για τις κλιματολογικές συνθήκες κάθε τόπου και η προσαρμογή σε αυτές, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση συμβατικών και καινοτόμων υλικών, φαίνεται πως μπορούν να υπηρετήσουν άριστα το παγκόσμιο αιτούμενο της αειφορίας (sustainability) σε συνδυασμό με το άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα. Και τα ΠΚ δεν αποτελούν εξαίρεση. Το αντίθετο μάλλον. «Ο αρχιτέκτονας οφείλει λοιπόν να δημιουργήσει ένα κτίριο με

υψηλή αισθητική, να το προσαρμόσει στα εκάστοτε κλιματικά δεδομένα και ανάγκες και να συμβάλλει στη δημιουργία ενός θερμικά άνετου χώρου χειμώνα και καλοκαίρι» σύμφωνα με την κα Λεμονή. «Δεν θα έλεγα ότι υπάρχουν σύγχρονες τάσεις και νέα υλικά ως προς την κατασκευή κτιρίων nZEB. Πέρα από τα μηχανολογικά, θεωρώ ότι χρησιμοποιούμε τα ίδια υλικά που χρησιμοποιούνται τις τελευταίες δυο δεκαετίες τουλάχιστον… Οι εκάστοτε περιορισμοί που προκύπτουν αντιμετωπίζονται ευκολότερα έχοντας πλέον ως υπόβαθρο την τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί…» αναφέρει ο κ. Νάσσης. Και φαίνεται πως η Ελλάδα αποτελεί ιδανικό τόπο για την απόκτηση εμπειρίας και τεχνογνωσίας, λόγω της τεράστιας ποικιλίας στις κλιματολογικές συνθήκες. «Υπάρχουν πολλά διαφορετικά κλίματα στην Ελλάδα. Από τα βουνά της Ηπείρου, στην ενδοχώρα και τα νησιά στην Μεσόγειο και το Αιγαίο πέλαγος. Το Παθητικό Σπίτι ανταποκρίνεται σε όλες αυτές τις κλιματικές ζώνες. Στη μια ζώνη το ΠΚ χρειάζεται μεγαλύτερη μόνωση, σε άλλη μικρότερη, το ίδιο ισχύει και για το μέγεθος των παραθύρων και για τα μεγέθη των συστημάτων θέρμανσης. Το κτίριο σε κάθε περίπτωση προσανατολίζεται και προσαρμόζεται στο εκάστοτε κλίμα και τελικά γίνεται φιλικό προς αυτό» σύμφωνα με τον κ. Vallentin. Και αν αυτό δεν είναι ο ορισμός της συμ-πάθειας, τότε ποιος είναι;… να καταλήξω εγώ. 47

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Το δάπεδο στον σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό Τα δάπεδα τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κόρον στις κατοικίες και τα επαγγελματικά κτίρια και οι τάσεις που αναδύονται σταδιακά στην αγορά. ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Το

δάπεδο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αισθητική του κτιρίου και φυσικά με τη λειτουργικότητα του. Ανάλογα με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις και τις ανάγκες κάθε κατασκευής, επιλέγονται τα αντίστοιχα υλικά και είδη δαπέδων, ώστε το τελικό αποτέλεσμα να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές και τις προσωπικές προτιμήσεις τις οποίες έχει θέσει ο αρχιτέκτονας μαζί με τον ιδιοκτήτη. Στον σχεδιασμό και κατ’ επέκταση στην επιλογή του δαπέδου, συνυπολογίζονται παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον του εκάστοτε χώρου, το είδος και το ύφος της κατασκευής και φυσικά το κόστος υλοποίησης. Αν και όπως αναφέραμε υπάρχουν πολλές συνισταμένες που καθορίζουν την τελική μορφή ενός έργου, υπάρχουν κάποια είδη δαπέδων που χρησιμοποιούνται ευρέως, διότι ξεχωρίζουν είτε για την αντοχή τους είτε για την καλαισθησία τους. Ποια είναι τα δάπεδα που επιλέγονται κατά κόρον στις κατασκευές του σήμερα και ποιες τάσεις-εξελίξεις αναμένουμε στο εγγύς μέλλον;

Υπαίθριοι χώροι και δάπεδα

Ως γνωστόν οι εξωτερικοί χώροι έρχονται συνεχώς αντιμέτωποι με τις ακραίες μεταβολές της υγρασίας και της θερμότητας και για αυτό θα πρέπει να διαμορφώνονται από υλικά, που διακρίνονται για την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα τους στους κύκλους των καιρικών αλλαγών. Συνεπώς τα δάπεδα υπαίθριων χώρων πρέπει να πληρούν τα παραπάνω κριτήρια και επιπρόσθετα να έχουν μικρό κόστος συντήρησης και μεγάλη διάρκεια στον χρόνο, με ελάχιστες φυσικές φθορές. Ο Νικόλαος Βαϊλάκης, Αρχιτέκτων του γραφείου Vailakis & Associates, αναφέρει ότι: «Η επιλογή των δαπέδων έχει άμεση σχέση με το είδος του κτιρίου, αλλά και με τη χρήση του περιβάλλοντα χώρου. Ειδικά για εξωτερικούς χώρους, παράγοντες όπως η αντοχή, η ολισθηρότητα και η συντήρηση έχουν τεράστια σημασία. Ως γραφείο θεωρούμε τα κεραμικά πλακίδια το πλέον κατάλληλο υλικό για μικρής κλίμακας παρεμβάσεις, διότι έχουν μεγάλη αντοχή στο χρόνο, καλή ανταπόκριση στο ζεστό μεσογειακό κλίμα, ενώ είναι εύκολα στην τοποθέτηση και στη συντήρηση. Παράλληλα, η σημερινή τεχνολογία προσφέρει μια τεράστια ποικιλία υφής, χρώματος, μεγέθους, αλλά και κόστους. Για μεγαλύτερης κλίμακας παρεμβάσεις, επιλέγουμε πλάκες από φυσικά υλικά όπως πέτρες, γρανίτες και κυβόλιθους, που έχουν ακόμα μεγαλύτερες αντοχές». Η Ντιάνα Γιαννοπούλου, Αρχιτέκτων Μηχανικός του γραφείου Micro Team Architects, εκφράζει την άποψη: «Η διαχείριση και η επιI A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

λογή των υλικών καθορίζονται από πολλούς παράγοντες. Η χρήση, αν πρόκειται για κοινόχρηστους ή ιδιωτικούς υπαίθριους χώρους, ο τόπος, το υψόμετρο, το κλίμα, η αρχιτεκτονική σύνθεση γενικότερα, το ύφος και η κλίμακα ενός έργου, είναι καθοριστικά στοιχεία στις επιλογές των υλικών. Εν γένει προτιμούμε τα σκληρά υλικά με αδρανείς συμπεριφορές στις θερμοκρασιακές αλλαγές, στην έκθεση στον ήλιο ή στην βροχή, που εύκολα και γρήγορα εναλλάσσονται στο σκηνικό του καιρού, όπως η φυσική ή αναδομημένη πέτρα και επιστρώσεις τσιμεντοκονιών με αδρανή και σκληρά φυσικά υλικά όπως ο χαλαζίας, που δίνουν γλυπτικές φόρμες και φυσική αμμώδη εικόνα. Ως εναλλακτική επιλογή θα έλεγα τα κεραμικά πλακίδια, φυσικά πάντα υψηλών προδιαγραφών σε ανθεκτικότητα, σκληρότητα και αντιολισθηρότητα σε συνθήκες υγρασίας και παγετού». Μία επιλογή εξωτερικού δαπέδου που συνδυάζει καλαισθησία και συνάμα αντοχή, αποτελεί το ξύλο σύμφωνα με την Μαρία Ρουσσέτου από την εταιρεία Roussetos Parquet Industry. Πιο αναλυτικά δηλώνει: «Τα δάπεδα που προτείνουμε για χρήση σε εξωτερικούς χώρους είναι είδη ξύλου που έχουν αντοχή στην υγρασία, όπως το ΤΕΑΚ, το ΙRΟΚΟ και το BAMBOO. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχουμε εξασφαλίσει την άρτια υποδομή για την τοποθέτηση του ξύλου και την άρτια τοποθέτηση με αρμούς για τις συστολές - διαστολές. Επίσης ο ενδιαφερόμενος πελάτης πρέπει να γνωρίζει, ότι το ξύλο στον εξωτερικό χώρο, ναι μεν προσδίδει εξαιρετική ζεστασιά και υψηλή αισθητική, ωστόσο πρέπει να λαμβάνει υπόψη, ότι απαιτείται τακτική συντήρησή του για να εξασφαλιστεί η χρωματική ζωντάνια της επιφάνειας. Εναλλακτικά και για όσους επιθυμούν την αισθητική του ξύλου στους εξωτερικούς χώρους, αλλά θέλουν να αποφύγουν τη συντήρηση, διατίθενται και συνθετικά δάπεδα ρητίνης, τα οποία δε χρειάζονται καθόλου περιποίηση και έχουν εξαιρετική αισθητική και διάρκεια στο χρόνο».

Νικόλαος Βαϊλάκης, Αρχιτέκτων, Vailakis & Associates

Διαμόρφωση εσωτερικών χώρων Αν και οι φυσικές ιδιότητες ενός υλικού είναι κρίσιμοι παράγοντες που λαμβάνουν πάντοτε υπόψη τους οι αρχιτέκτονες, στη διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται συνήθως στην δημιουργία ενός ζεστού και φιλόξενου περιβάλλοντος, στο οποίο οι ένοικοι, οι επισκέπτες ή οι εργαζόμενοι θα νιώθουν θαλπωρή και οικειότητα. Το δάπεδο κατέχει μείζονος σημασίας ρόλο στην επίτευξη μίας τέτοιας ατμόσφαιρας και για αυτό η επιλογή 49

M AT E R I A L I T Y & D E S I G N

Γρηγόριος Γρηγορίου, Iδιοκτήτης της Παρκετοποίας VIOPARK GRIGORIOU

του αποτελεί διόλου ευκαταφρόνητη υπόθεση. Σήμερα υπάρχει τεράστια γκάμα επιλογών, γεγονός που προσδίδει τεράστια ευελιξία στον σχεδιασμό και στην ελεύθερη αρχιτεκτονική έκφραση. Η Μ. Ρουσσέτου υποστηρίζει ότι τα δρύινα δάπεδα είναι μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές για τους εσωτερικούς χώρους. Χαρακτηριστικά λέει: «Τα δημοφιλέστερα δάπεδα εσωτερικών χώρων είναι τα δρύινα. Καταρχάς τα χρησιμοποιούμε λόγω των εξαιρετικών τους ιδιοτήτων, μεταξύ των οποίων είναι η σκληρότητα της επιφάνεια, η σταθερότητα στην τοποθέτηση τους, καθώς και η τεχνική τους εφαρμογή σε κάθε είδους υποδομή. Επιπλέον, ενδείκνυνται ανεπιφύλακτα και για χρήση σε ενδοδαπέδια θέρμανση, η οποία αποτελεί πλέον έναν από τους δημοφιλέστερους τρόπους θέρμανσης των νέων κατοικιών. Επίσης λόγω του ουδέτερου χρώματός τους, ταιριάζουν με οποιαδήποτε διακοσμητική πρόταση, ενώ παράλληλα μπορούν να υποστούν διάφορες επεξεργασίες στο χρώμα και να βαφτούν στην απόχρωση που επιθυμεί ο πελάτης. Στο εργοστάσιό μας παρέχουμε τη δυνατότητα βαφής και επεξεργασίας βάσει της προσωπικής επιθυμίας του κάθε πελάτη ξεχωριστά». Στη συνέχεια ο Ν. Βαϊλάκης εστιάζει στο γεγονός, ότι κάθε χώρος διακρίνεται από τις δικές του ιδιομορφίες και ανάγκες, βάσει των οποίων πρέπει να γίνεται η επιλογή των δαπέδων. Συγκεκριμένα επεξηγεί: «Στο εσωτερικό, προτιμάμε σε βοηθητικούς χώρους και χώρους δραστηριοτήτων, όπως τα λουτρά, η κουζίνα και το χωλ εισόδου να χρησιμοποιούμε πλακίδια, εξαιτίας της υψηλής αντοχή τους και της μεγάλης ποικιλίας που προσφέρουν. Όμως σε χώρους, όπως η σαλονοτραπεζαρία και τα υπνοδωμάτια, προτιμάμε τη χρήση του ξύλου, το οποίο δημιουργεί μια ευχάριστη και ζέστη ατμόσφαιρα». Ο Γρηγόριος Γρηγορίου, ιδιοκτήτης της Παρκετοποίας VIOPARK GRIGORIOU, αναφέρει κάποια δημοφιλή είδη δαπέδων τα οποία χρησιμοποιούνται στις σύγχρονες κατασκευές, ανάλογα με τις προδιαγραφές του κάθε χώρου και τα προσωπικά κριτήρια του εκάστοτε πελάτη. Σύμφωνα με τον ίδιο: «Στους εσωτερικούς χώρους οι περισσότεροι πελάτες προτιμούν τα λαμινέιτ λόγω του χαμηλού τους κόστους, της δυνατότητας επιλογής μέσα από πολλά χρώματα και σχέδια, όπως και της δυνατότητας DIY. Συχνά επιλέγονται τα ημιμασίφ προγυαλισμένα, επειδή ως προς την τελική εμφάνιση είναι ίδια με τα μασίφ ξύλινα και προσφέρουν πολλά χρώματα και τεχνοτροπίες. Χρησιμοποιούνται σε χώρους που οι πελάτες θα ήθελαν μασίφ

παρκέτα, αλλά κατασκευαστικά δεν γίνεται ή επιθυμούν γρήγορη ολοκλήρωση της τοποθέτησης. Μία ακόμη επιλογή είναι τα μασίφ ξύλινα δάπεδα και παρκέτα, τα οποία χρησιμοποιούνται σε χώρους που είναι επιθυμητό να δοθεί υψηλή αξία, καθώς το κάθε κομμάτι ξύλου είναι μοναδικό και η διάρκεια ζωής ενός σωστά τοποθετημένου παρκέ είναι τουλάχιστον 50 χρόνια. Τέλος, τα βινυλικά LVT χρησιμοποιούνται σε χώρους οι οποίοι θέλουν υλικό με πολύ μικρό πάχος (2 χιλιοστά) και δεν είναι εφικτό να τοποθετηθεί κάποιο άλλο είδος από τα παραπάνω, σε χώρους με υγρασία (υπόγειο, μπάνιο κτλ) και σε χώρους με μεγάλη χρήση (καταστήματα, γραφεία κτλ), γιατί αντέχουν στην φθορά και δεν χρειάζονται συντήρηση». Το ξύλο και τα πλακίδια μεγάλων διαστάσεων είναι δύο από τις συχνότερες επιλογές για τα δάπεδα εσωτερικών χώρων επισημαίνει η Ν. Γιαννοπούλου: «Με κριτήριο παράγοντες όπως η χρήση, η κλίμακα, ο τόπος, το κλίμα και με γνώμονα την προτίμηση μας σε φυσικά υλικά, το προλουστραρισμένο ξύλο -ευέλικτο στην τοποθέτηση και με πολύ καλή συμπεριφορά ακόμη και με ενδοδαπέδια θέρμανση πλέον- αποτελεί μία από τις συχνότερες επιλογές μας. Δεύτερα έρχονται τα πλακίδια μεγάλων διαστάσεων, κυρίως σε πιο Industrial επιλογές».

Κατοικίες και επαγγελματικά κτίρια Ο λειτουργικός σκοπός για τον οποίο προορίζεται ένα οικοδόμημα, καθορίζει τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό. Εντελώς διαφορετικές είναι οι προδιαγραφές ενός επαγγελματικού κτιρίου ή ενός δημόσιου κτίσματος από εκείνες μίας ιδιωτικής κατοικίας. Οι λειτουργίες, η αισθητική και η διαμόρφωση των χώρων, εσωτερικών ή εξωτερικών, είναι μοναδικές σε κάθε είδος κατασκευής. Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα δεν θα μπορούσαν να αποτελούν τα δάπεδα. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες προτεραιότητα δίδεται είτε στην εμφάνιση, είτε στην αντοχή όταν πρόκειται για βιομηχανικό περιβάλλον ή χώρους με αυξημένη συνάθροιση κόσμου, είτε στην υγιεινή κυρίως σε δομές υγείας . Την άποψη αυτή φαίνεται να συμμερίζεται ο Ν. Βαϊλάκης, ο οποίος υπογραμμίζει πως: «Ανάλογα με το είδος του κτιρίου, διαφοροποιούνται και οι απαιτήσεις. Άλλοτε απαιτούνται δάπεδα ανθεκτικά λόγω της υψηλής επισκεψιμότητας, άλλοτε χρειάζονται δάπεδα με ιδιαίτερες προδιαγραφές υγιεινής, άλλοτε πάλι δάπεδα ιδιαίτερων αντιολισθητικών απαιτήσεων κλπ. Η χρήση λοιπόν, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη φύση του δαπέδου. Και βέβαια λόγω της μεγάλης εξέλιξης I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

του κλάδου των υλικών, πλέον υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές που μας δίνουν μια μεγάλη ευελιξία στο να πετύχουμε το λειτουργικό και αισθητικό αποτέλεσμα που θέλουμε, χωρίς να επιλέγουμε πάντα το ίδιο υλικό». Έπειτα, η Ν. Γιαννοπούλου τονίζει: «Η αρχιτεκτονική σύνθεση σε κάθε project, απαιτεί τη δική της διαχείριση και αποτελεί από την πρώτη στιγμή ένα νέο δοχείο ζωής για μας τους μελετητές. Εάν πρόκειται για ένα νέο εξαρχής κτίριο ή μία αποκατάσταση κτιρίου ή μία ανακαίνιση μικρής ή μεγάλης κλίμακας, αν είναι κτίριο κατοικίας ή επαγγελματικής δραστηριότητας, ιδιωτικής ή δημόσιας χρήσης, είναι ευνόητο ότι οι επιλογές μας θα είναι ποικίλες και διαφορετικές και πολλές φορές δεσμευτικές, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση μιας αποκατάστασης ενός μνημείου, όπου μπορεί να μιλάμε για συντήρηση και όχι αντικατάσταση δαπέδων». Εκτός από το είδος της κτιριακής υποδομής σημαντικό ρόλο έχει και η ηλικία της κατασκευής, επισημαίνει ο Γ. Γρηγορίου: «Η επιλογή του δαπέδου επηρεάζεται από το είδος και τη λειτουργία του κτιρίου, από το αν το κτίριο είναι παλιό (ανακατασκευή, αναπαλαίωση) ή καινούργιο (νέα κατασκευή), καθώς και από το αν προορίζεται για οικία ή επαγγελματικό κτίριο».

Προοπτικές για το μέλλον

Με την πάροδο του χρόνου και την ταχεία ανάπτυξη της τεχνολογίας, εμφανίζονται συνεχώς νέα υλικά και τεχνοτροπίες, ανάγοντας ολοένα και σε υψηλότερο επίπεδο την οικοδομική και αρχιτεκτονική δραστηριότητα. Καθημερινά προκύπτουν καινούρια προϊόντα με εντυπωσιακές επιδόσεις, με αποτέλεσμα τα σύγχρονα κτίρια να ξεπερνούν κάθε προσδοκία. Ανάλογες εξελίξεις αναμένουμε και στο τομέα των δαπέδων, με εφαρμογές που θα συνδυάζουν καλαισθησία και ποιότητα. Σχετικά με τις τάσεις, οι οποίες φαίνεται να αναδύονται σταδιακά, κάνει λόγο ο Ν. Βαϊλάκης: «Ως τάση τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια ευρεία χρήση υλικών που κάνουν τα δάπεδα να είναι ή και να μοιάζουν χυτά, χωρίς διαχωριστικούς αρμούς. Έτσι υλικά, όπως η πατητή τσιμεντοκονία και οι αυτοεπιπεδούμενες εποξειδικές ρητίνες, εμφανίζονται ολοένα και περισσότερο. Παράλληλα, τα πλακίδια τείνουν να γίνονται όλο και μεγαλύτερα, καθιστώντας τους διαχωριστικούς αρμούς δυσδιάκριτους. Τελευταία, παρατηρείται αναβίωση της χρήσης των μωσαϊκών δαπέδων, κάτι που έχει οδηγήσει πέρα από την κατασκευή νέων, στην συντήρηση και ανάδειξη αυτών και σε παλαιότερα κτίρια». Με τη σειρά του ο Γ. Γρηγορίου περιγράφει κάποιες εξελίξεις, οι οποίες έχουν παρατηρηθεί I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

τα τελευταία χρόνια στην αγορά των δαπέδων: «Τον τελευταίο καιρό, υπάρχει μια τάση για επιστροφή στα παρκέτα και τα μασίφ δάπεδα, αλλά το δάπεδο να βάφεται με χρώμα και να μη μένει στον φυσικό του χρωματισμό. Υπάρχει και μια τάση προς τα βινυλικά δάπεδα LVT, που αν και βρίσκονται στην αγορά εδώ και κάποια χρόνια, άρχισαν οι πελάτες να τα επιλέγουν πιο συχνά». Κατά τη Μ. Ρουσσέτου, μία ανερχόμενη τάση είναι η επιστροφή στην φυσικότητα. Πιο συγκεκριμένα επισημαίνει: «Αυτό που βλέπουμε ως ανερχόμενη τάση είναι η επιστροφή της φυσικότητας στη διαλογή και την επεξεργασία. Ολοένα και περισσότεροι πελάτες ζητούν δάπεδα με έντονα χαρακτηριστικά, όπως νερά και ρόζους και προσανατολίζονται στη φιλοσοφία του κορμού, ο οποίος γίνεται πάτωμα με σκοπό να προσδώσει φυσικότητα στο χώρο. Χρωματικά η τάση είναι τα γήινα χρώματα με ελαφρές πινελιές του απαλού γκρι ή του καφέ, που δεν κιτρινίζουν και μπορούν να συνδυαστούν εύκολα με οποιοδήποτε διακοσμητικό στυλ. Σε θέμα τεχνοτροπιών και σχεδίων έχει επανέλθει δυναμικά η ζήτηση για ψαροκόκαλο, είτε ορθογώνιο είτε φάλτσο, συνήθως σε μεγαλύτερες διαστάσεις σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Από άποψη επεξεργασίας, η σύγχρονη τάση είναι η εφαρμογή UV στην επιφάνεια του ξύλου, που αποτελεί την επιτομή του συνδυασμού της φυσικότητας στην εμφάνιση και της ανθεκτικότητας στη φθορά του χρόνου». Το ξύλο φαίνεται να επανέρχεται δυναμικά στις προτιμήσεις των αγοραστών εξηγεί η Ν. Γιαννοπούλου: Με δεδομένο, ότι το ξύλο είναι το μόνο ανακυκλώσιμο πραγματικά υλικό στην φύση και τον πλανήτη που κατοικούμε, σίγουρα τα συνεχώς εξελισσόμενα ξύλινα προλουστραρισμένα δάπεδα είναι ανερχόμενα. Ωστόσο ανερχόμενα είναι και τα χυτά με αδρανή υλικά, όπως τα χωμάτινα δάπεδα, κυρίως για υπαίθριους κοινόχρηστους χώρους, έχοντας πολλά πλεονεκτήματα στην απορρόφηση της υγρασίας και της μικρής αντανάκλασης της θερμότητας στο περιβάλλον». Ανακεφαλαιώνοντας το δάπεδο αποτελεί ένα δυναμικό στοιχείο των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων ενός κτιρίου και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την λειτουργικότητα τους, αλλά και την αρχιτεκτονική δημιουργία. Η τεράστια ποικιλία στα είδη δαπέδων μπορεί να καλύψει τις ανάγκες κάθε εγκατάστασης, εξασφαλίζοντας μοναδικό αποτέλεσμα. Απώτερος στόχος είναι η διαμόρφωση ενός ζεστού κτιριακού περιβάλλοντος με υλικά που θα διακρίνονται για την ανθεκτικότητας τους, την ποιότητα κατασκευής και τη φυσική τους ομορφιά. 51

CASE STUDY

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός με γνώμονα την ψυχική ευεξία

Το

Η πρόταση του αρχιτεκτονικού γραφείου NYDE ξεχώρισε για τον ανθρωποκεντρικό της χαρακτήρα με τη δημιουργία ευχάριστων και φιλόξενων χώρων για τους ασθενείς του ΠΑ.ΣΥ.ΚΑΦ, φέρνοντάς τους σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον.

Ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

αρχιτεκτονικό γραφείο NYDE συμμετείχε το 2021 με μία εντυπωσιακή πρόταση στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Νέο Κέντρο του ΠΑ.ΣΥ.ΚΑΦ στην Κύπρο. Κύρια έμπνευση του project αποτέλεσαν οι παραδοσιακές εσωτερικές αυλές στην παλιά Λευκωσία και την κυπριακή ύπαιθρο, που αποτελούν έναν δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του φυσικού περιβάλλοντος και του αστικού ιστού. Οι αυλές αυτές συνδεδεμένες με στιγμές γαλήνης, ξεκούρασης και συνάθροισης με αγαπημένα πρόσωπα, αποτελούν το πρότυπο για την αυλή του ΠΑ.ΣΥ. ΚΑΦ, η οποία εκτείνεται σε έναν ελαιώνα της κυπριακής πρωτεύουσας.

Ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας διέπει όλον τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, καθώς στοχεύει στην δημιουργία φιλόξενων και «ζεστών» χώρων, που θα συμβάλλουν στη ψυχολογική ανάταση τόσο των επισκεπτών, όσο και των εργαζόμενων. Φυσικά στο σχεδιασμό συνυπολογίστηκαν οι ιδιαίτερες κτιριακές ανάγκες του κέντρου, ώστε να επιτυγχάνεται στο μέγιστο η λειτουργικότητα του. Για την πιο εύκολη μετακίνηση των ασθενών, οι περισσότεροι χώροι μετάβασης τους βρίσκονται στο I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ισόγειο, γύρω από την κεντρική εσωτερική αυλή, παρέχοντας θέα προς το πράσινο. Η κύρια ιδέα είναι, πως η συνεχής επαφή με το φυσικό περιβάλλον επηρεάζει θετικά την ψυχολογία και τη διάθεση των ατόμων και για αυτό η ύπαρξη πολλαπλών χώρων πρασίνου, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Με βάση αυτή τη λογική, η κύρια πρόσβαση στο Νέο Κέντρο του ΠΑ.ΣΥ.ΚΑΦ βρίσκεται στην νότια πλευρά, με απρόσκοπτη θέα προς τον ελαιώνα. Για να μην παρεμποδίζεται η επαφή με το φυσικό τοπίο και αλλοιώνεται η οπτική εμπειρία του επισκέπτη, ο ισόγειος και ο υπόγειος χώρος στάθμευσης των οχημάτων λαμβάνουν χώρα στο βόρειο τμήμα του κέντρου, μακριά από την κύρια είσοδο. Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο της εισόδου και του χώρου υποδοχής αποτελεί το καθιστικό. Διαθέτει διπλό ύψος και δικό του εσωτερικό κήπο, ενώ παράλληλα έχει άμεση πρόσβαση στην κεντρική αυλή. Κατά αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται άφθονος φυσικός φωτισμός και επαρκής αερισμός, στοιχεία που το καθιστούν χώρο ζωτικής σημασίας για την συνάθροιση και την κοινωνικοποίηση των ατόμων.

Νησίδες πράσινου στο εσωτερικό

Γύρω από την κεντρική αυλή εκτείνονται οι κτιριακές μονάδες, προκαλώντας την αίσθηση μίας μικρής συνοικίας στα ενδότερα του Κέντρου. Στους εσωτερικούς χώρους των μονάδων, υφίστανται «γωνιές» πρασίνου, δημιουργώντας ξεχωριστά αίθρια μικρότερης κλίμακας. Οι αρμονικές εναλλαγές μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, ο φωτισμός, ο αερισμός και ο δροσισμός, εντείνουν τη δυναμική του κτιρίου και αφήνουν μία μοναδική εμπειρία στον επισκέπτη. Το όμορφο και φιλόξενο περιβάλλον που διέπει τους χώρους, μετατρέπει τους διαδρόμους κίνησης σε τόπους συνάντησης, επικοινωνίας και χαλάρωσης. Αξίζει να αναφέρουμε, ότι ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στον σχεδιασμό του Clean Room, ώστε οι ασθενείς, να έχουν πρόσβαση σε ένα φωτεινό και ευχάριστο δωμάτιο άμεσα συνδεδεμένο με τη φύση, με θέα προς την κεντρική αυλή και προς το πράσινο μέτωπο του ελαιώνα.

Ιδιαιτερότητες στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό Αξιοποιήσιμο στοιχείο για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό αποτέλεσε η φυσική κλίση του οικοπέδου, σηματοδοτώντας τη λειτουργία κάθε επιμέρους μονάδας. Συνεπώς, το Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης τοποθετήθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με τα κτίρια βασικών χρήσεων, διατηρώντας ταυτόχρονα την σύνδεση με τον ελαιώνα και την κεντρική αυλή. Οι φαινομενικά ξεχωριστοί κτιριακοί όγκοι ενοποιούνται οπτικά από το χαρακτηριστικό στέγαστρο, δίνονται στον παρατηρητή την εικόνα ενός συμπαγούς και ενιαίου συγκροτήματος. Παράλληλα, οι πολυάριθμοι ξύλινοι δοκοί του οικοδομήματος δημιουργούν την αίσθηση ενός πυκνού δάσους και συντελούν στην ομαλή μετάβαση από το αστικό περιβάλλον προς την αυλή του ΠΑ.ΣΥ.ΚΑΦ. Η πρόταση του γραφείου NYDE ξεχώρισε για τον τρόπο που συνέδεσε τον κτιριακό σχεδιασμό με το φυσικό περιβάλλον, εξασφαλίζοντας ένα υγιές και ευχάριστο χώρο για τους ασθενείς και τους επισκέπτες του Κέντρου. Αποτελεί μία όαση πρασίνου και γαλήνης, που παρέχει μία αναζωογονητική διέξοδο από τη I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

φορτική ατμόσφαιρα της πόλης. Το εν λόγω αρχιτεκτονικό έργο δεν διακρίνεται μόνο για την υψηλή του αισθητική, αλλά και για τη λειτουργικότητα του, καθώς ανταποκρίνεται πλήρως στις ιδιαίτερες συνθήκες και ανάγκες ενός τέτοιου εγχειρήματος, επίκεντρο του οποίου είναι η ανθρώπινη ζωή.

Νίκος Γιατρός, αρχιτέκτων, NYDE Studio «Παρά τις χωροταξικές απαιτήσεις η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να προσφέρουμε μια αρχιτεκτονική πρόταση απαλλαγμένη από νοσοκομειακά στερεότυπα ή αισθητική, που παραπέμπει σε γραφειακό συγκρότημα. Πέρα της λειτουργικότητας, το έργο αυτό επιδιώκει να δώσει χώρο στον χρόνο για αυτούς που η ζωή τους άλλαξε μετά από μια διάγνωση και για τα άτομα που στέκονται στο πλευρό τους. Παράλληλα όμως, να αποτελέσει και σημείο αναφοράς για την πόλη, εξυμνώντας το ζωτικό έργο που παράγει ο φιλανθρωπικός αυτός οργανισμός. Επιπλέον, γνώμη μας είναι ότι σκοπός ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού είναι να δώσει ζωή σε απροσδόκητες δημιουργίες, οι οποίες προτείνουν λύσεις πέρα από τα κοινότυπα και προσφέρουν ένα διαφορετικό τρόπο σκέψης».

ARCHITECT’S WORLD

Είναι πάντα ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ασφαλής; Κατασκευές που διχάζουν

Είναι πάντα οι σύγχρονες κατασκευές και η αρχιτεκτονική προσέγγιση συνυφασμένες με την ασφάλεια και την προστασία της υγείας; ΤΟΥ ΒΆΙΟΥ ΚΡΌΚΟΥ

IIAANNOOYA YAΡΡΙΙΟΟΣΣ 22002222

Το

ερώτημα αυτό δεν είναι θεωρητικό αλλά βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης και στις σκέψεις των ειδικών. Αφορμή έχουν σταθεί διάφορα περιστατικά που έχουν «στιγματίσει» σύγχρονες κατασκευές.

Οι αυτοκτονίες… από το περίφημο «Vessel» στο Μανχάταν Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η γιγάντια κατασκευή του Βρετανού σχεδιαστή Τόμας Χίδεργουικ, το περίφημο «Vessel» που κοσμεί το κέντρο οικιστικού συγκροτήματος του Μανχάταν. Αν και πρόκειται για μια δημιουργία που εγκαινιάστηκε με πανηγυρικό τρόπο, σύντομα απέκτησε τη φήμη ως «τόπος θανάτου». Τον Ιούλιο του 2021, ο θάνατος ενός 14χρονου ο οποίος έδωσε τέλος στη ζωή του πέφτοντας στο κενό ήλθε να προστεθεί σε μια σειρά θανάτων (ο 4ος κατά σειρά). Ο θάνατος του νεαρού έλαβε χώρα δύο μήνες μόλις αφότου το έργο άνοιξε ξανά για το κοινό, καθώς παρέμενε κλειστό μετά τη «βουτιά» θανάτου ακόμη δύο ανθρώπων μόνο μέσα στο 2021. Για την ιστορία, η είσοδος στο γλυπτό ήταν αρχικά δωρεάν, ωστόσο, μετά την τρίτη αυτοκτονία, η Related Companies, η εταιρεία διαχείρισης του Hudson yards - του αστικού συγκροτήματος 25 δισ. δολαρίων που φιλοξενεί το έργο -, όρισε το κόστος της εισόδου στα δέκα δολάρια, αξιώνοντας μάλιστα οι επισκέπτες να μην ανεβαίνουν μόνοι. Σημειώνεται πως η πρώτη αυτοκτονία στο Vessel σημειώθηκε τον Φεβρουάριο του 2020. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν ήταν λίγοι αυτοί που ζήτησαν μάλιστα να γκρεμιστεί το γλυπτό των 16 ορόφων και άλλοι ζήτησαν να τεθούν σε εφαρμογή περαιτέρω μέτρα ασφαλείας. Από την άλλη πλευρά, η εταιρεία διαχείρισης του έργου δεν τοποθέτησε υψηλά κιγκλιδώματα, όπως είχε ζητηθεί από τους τοπικούς αξιωματούχους και τους ειδικούς για την αποτροπή αυτοκτονιών.

φοιτητές σε ένα κτίριο 11 ορόφων, του οποίου τα υπνοδωμάτια και οι κοινόχρηστοι χώροι δεν θα έχουν καθόλου σχεδόν παράθυρα. Προβλέπεται να κοστίσει 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια συνολικά και το κτίριο μοιάζει με φάρμα μυρμηγκιών, χωρίς το τζάμι: το 94% των κατοίκων του δεν θα έχουν παράθυρα στα μικρά, μονά δωμάτιά τους. Αυτά είπε ο ίδιος ο αρχιτέκτονας του έργου, Ντένις ΜακΦάντεν, ο οποίος παραιτήθηκε, σημειώνοντας πως «ως αρχιτέκτονας, γονιός και άνθρωπος» διαφωνεί… Ο ίδιος αποκάλυψε επίσης πως τα δωμάτια θα έχουν οθόνες που «μιμούνται το φως του ήλιου», μια ιδέα εμπνευσμένη από τα εικονικά φινιστρίνια σε κρουαζιερόπλοια, αντί για παράθυρα. Τονίζει δε πως το γεγονός ότι τα υπνοδωμάτια είναι μικρά, οι φοιτητές θα αναγκάζονται να περνούν περισσότερο χρόνο σε κοινόχρηστους χώρους. Με αφορμή αυτό αρκετοί είναι οι επικριτές που τονίζουν πως κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε εστίες COVID-19 στις μέρες μας. Σύμφωνα με τον ΜακΦάντεν, η πληθυσμιακή πυκνότητα της φοιτητικής εστίας αντιστοιχεί σε 221.000 ανθρώπους ανά τετραγωνικό μίλι, κάτι που θα την κάνει την όγδοη πιο πυκνοκατοικημένη γειτονιά στον κόσμο! Χιλιάδες άτομα έχουν αντιδράσει και έχουν υπογράψει για την ακύρωση του εν λόγω σχεδίου, η διοίκηση όμως του Πανεπιστημίου έχει αντίθετη άποψη: «Είμαστε ενθουσιασμένοι που προχωράμε με αυτό το project που αντιμετωπίζει τη μεγάλη ανάγκη της πανεπιστημιούπολης για τη στέγαση των φοιτητών», επισημαίνει. Έρευνες έχουν δείξει τις αρνητικές συνέπειες από την έλλειψη του ηλιακού φωτός και του καθαρού αέρα, σύμφωνα με τον Guardian, ενώ επισημαίνεται πως τα δωμάτια χωρίς παράθυρα διαταράσσουν τον ύπνο και εντείνουν το άγχος, ενώ η ψυχική υγεία των διαμενόντων σε εστίες έχει συνδεθεί με τη δυνατότητα να βλέπουν χώρους πρασίνου.

Η προστασία της υγείας δεν πρέπει να μεταφράζεται σε περιορισμό του σχεδιασμού

Munger Hall: «Κοινωνικό και ψυχολογικό πείραμα» για φοιτητές Τι μπορούν ή τι πρέπει να υπομένουν οι άνθρωποι στο όνομα της αποδοτικότητας; Αυτός ο προβληματισμός προκύπτει αν μεταφερθούμε στην υπό κατασκευή φοιτητική εστία Munger Hall στην Καλιφόρνια. Πρόκειται για ένα project που χρηματοδοτήθηκε από τον μεγιστάνα Charles Munger, ο οποίος δώρισε 200 εκατομμύρια δολάρια. Διφορούμενες όμως είναι οι αντιδράσεις και τα σχόλια για το εγχείρημα αυτό: «Μία τεράστια φυλακή χωρίς παράθυρα», ένα «πείραμα βασανιστηρίου», «κοινωνικό και ψυχολογικό πείραμα με άγνωστες συνέπειες» είναι λίγες μόνο από τις φράσεις των επικριτών! Ο λόγος; Η προτεινόμενη φοιτητική εστία θα είναι η πιο πυκνοκατοικημένη στον κόσμο, κάτι που θα επιτευχθεί στοιβάζοντας 4.500 I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Αναγκαίος ο συνδυασμός στυλ και προστασίας Και αν για τις παραπάνω περιπτώσεις οι διαφωνίες θα συνεχίσουν να υπάρχουν για αρκετό καιρό ακόμη, το ερώτημα που δημιουργείται είναι ακόμη πιο σοβαρό. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι Αρχιτέκτονες ευθύνονται -και σε τι βαθμό- για πιθανά ατυχήματα, παρόλο που τα projects τους πληρούν όλους τους κανόνες, τα σχέδια δόμησης κ.λπ.; Εν κατακλείδι, την ώρα που αρκετοί αρχιτέκτονες σχεδιάζουν ψηλά κτίρια και άλλους φουτουριστικούς χώρους, θα πρέπει να διασφαλίσουν επίσης τη δημιουργία έργων στους οποίος δεν ελλοχεύουν τέτοιοι κίνδυνοι. Η προστασία της υγείας και η ασφάλεια δεν θα πρέπει να μεταφράζεται σε περιορισμό της εμπειρίας και του καινοτόμου σχεδιασμού… *Πηγές πληροφοριών-εικόνων: archdaily.com, theguardian.com 55

ARCHITECT’S WORLD

Ένα «δάσος κτιρίων» ως απάντηση στην κλιματική κρίση Μια εναλλακτική προσέγγιση του πολεοδομικού σχεδιασμού

Θα μπορούσε άραγε ο πολεοδομικός σχεδιασμός να ήταν τέτοιος που θα αποτελούσε λύση έναντι της κλιματικής κρίσης, παρά μέρος του προβλήματος; ΤΟΥ ΒΆΙΟΥ ΚΡΌΚΟΥ 56

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ίναι αλήθεια πως ο κατασκευαστικός κλάδος παράγει σχεδόν το 40% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα και ο μετασχηματισμός του – που βρίσκεται σε εξέλιξη – με γνώμονα την βιώσιμη ανάπτυξη είναι πιο αναγκαίος από ποτέ. Πόσο μάλλον, αν αναλογιστεί κανείς το γεγονός πως οι πληθυσμοί στα αστικά κέντρα αυξάνονται σε τέτοιο βαθμό που ως το 2060 θα χρειαστούν άλλα 230 δισεκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα νέων κτιρίων, σύμφωνα με εκτιμήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αρχιτεκτονική καλείται να συμβάλει με νέες πρωτοποριακές προτάσεις με απώτερο στόχο την αειφορία. Για παράδειγμα, τα κτίρια θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σαν δέντρα: να δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα και να καθαρίζουν τον αέρα, αναζωογονώντας το περιβάλλον! Σε αυτό βασίζεται η καινοτόμος πρόταση της γνωστής αρχιτεκτονικής εταιρεία Skidmore, Owings & Merrill που παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή στη Γλασκόβη – COP26. Η αμερικάνικη εταιρεία οραματίζεται έναν πολεοδομικό σχεδιασμό με μεγάλους ουρανοξύστες εμπνεόμενη από τις σεκόγιες. Τα κτίρια αυτά θα μπορούν, όπως και τα αληθινά δέντρα, να απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Ειδικότερα, ο σχεδιασμός περιλαμβάνει «δάση κτιρίων» που απομονώνουν άνθρακα και παράγουν βιοϋλικά που δημιουργούν ένα νέο οικολογικό και ανθεκτικό αστικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τους ιθύνοντες του πρότζεκτ, ο εκτεταμένος αντίκτυπος του έργου θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια πραγματική κυκλική οικονομία που απορροφά άνθρακα και υπερβαίνει την ιδέα του να είναι ουδέτερος ως προς τον άνθρακα, μετατρέποντας την αρχιτεκτονική σε μέρος μιας ευρύτερης λύσης.

Για κάθε πόλη και ανάγκη

Όπως εξηγούν οι Chris Cooper και Kent Jackson της SOM Partners η πρόταση για έναν ουρανοξύστη – δέντρο (Urban Sequia – αστική σεκόγια) και κατ’ επέκταση ενός ολόκληρου «δάσους» αποτελεί μια τομή που μπορεί να αλλάξει (αντιστρέψει) την πορεία της κλιματικής αλλαγής. Οι ίδιοι τονίζουν πως η συγκεκριμένη ιδέα μπορεί να εφαρμοστεί και να προσαρμοστεί για να καλύψει τις ανάγκες κάθε πόλης στον κόσμο, ώστε να υπάρχει εν τέλει ένα θετικό αποτύπωμα σε οποιαδήποτε κτιριακή κλίμακα.

Λεπτομέρειες & χαρακτηριστικά

Πιο αναλυτικά, ένας ουρανοξύστης θα αποτελείται από φιλικά προς το περιβάλλον υλικά, όπως ξύλο και βιοτσιμέντο διαφόρων τύπων με μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα. Σύμφωνα με τους σχεδιαστές του, θα διαθέτει τεχνολογία απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα. Υπολογίζεται, συγκεκριμένα, πως θα απορροφά μέχρι και 1.000 τόνους ετησίως, ποσότητα ίση με αυτή που απορροφούν περίπου 50.000 δέντρα στο ίδιο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μετά από 60 χρόνια, αναμένεται να απορροφήσει έως και 400% περισσότερο άνθρακα σε σχέση με όσο θα είχε παραχθεί κατά τη φάση κατασκευής του. Επιπλέον, η ενσωματωμένη βιομάζα και τα φύκια θα είναι στοιχεία του κτιρίου που θα επιτρέπουν στις προσόψεις να μετατρέψουν το κτίριο σε πηγή βιοκαυσίμου, τροφοδοτώντας έτσι τα συστήματα θέρμανσης και I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

τα αυτοκίνητα. Παράλληλα, όπως εξηγεί η SOM, ο δεσμευμένος άνθρακας και η βιομάζα μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή βιοϋλικών για δρόμους, πεζοδρόμια και σωλήνες, ακολουθώντας έτσι τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.

Εξοικονόμηση τόνων άνθρακα

Με τη μετατροπή του γκρίζου αστικού τοπίου σε «πράσινες εστίες», με ένα πολεοδομικό σχεδιασμό που θα βασίζεται σε στοιχεία με έντονη απορρόφηση άνθρακα και με τη δημιουργία δρόμων με πρόσθετη τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα, μια πρώην «γκρίζα αστική υποδομή» θα μπορεί να δεσμεύσει έως και 120 τόνους άνθρακα ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο. Διευρύνοντας αυτές - τις φιλικές προς το περιβάλλον - στρατηγικές τότε μπορούμε να εξοικονομήσουμε έως και 300 τόνους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο άνθρακα ετησίως. Οι άνθρωποι της SOM μάλιστα πάνε και ένα βήμα παραπέρα: «Εάν κάθε πόλη σε όλο τον κόσμο κατασκεύαζε Urban Sequoias, το περιβάλλον θα μπορούσε να αφαιρέσει έως και 1,6 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα από την ατμόσφαιρα κάθε χρόνο». Και καταλήγουν: «Ο άνθρακας που θα απορροφά το κτίριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη συνέχεια σε διάφορες εργοστασιακές εφαρμογές, με διττή ωφέλεια: πρώτον, αναπτύσσοντας έναν οικονομικό τομέα που θα ασχολείται με την απομάκρυνση του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και, δεύτερον, δημιουργώντας έναν κύκλο άνθρακα που θα προσφέρει οφέλη και όχι προβλήματα στην ανθρωπότητα». Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα ενδιαφέρον αλλά και φιλόδοξο εγχείρημα, όπως άλλα παρόμοια που έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια σχετικά με τις κατασκευές κτιρίων. Ωστόσο, οι ειδικοί αναφέρουν ότι δεν πρόκειται να δούμε σύντομα τέτοιου είδους κτίρια, για διάφορους λόγους, τουλάχιστον όχι σε μαζική έκταση. *Πηγή πληροφοριών και εικόνων: www.archdaily.com 57

ARCHITECT’S WORLD

Διεθνή έργα που έρχονται το 2022 Δώδεκα μοναδικά αρχιτεκτονικά projects

Κορυφαία έργα του εξωτερικού που ξεχωρίζουν για τον πρωτότυπο αρχιτεκτονικό τους σχεδιασμό και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του 2022. ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΙΛΗ

άρκα, γραφειακοί χώροι και συγκροτήματα κατοικιών συμπεριλαμβάνονται στη λίστα των αρχιτεκτονικών έργων που πρόκειται να ολοκληρωθούν μέσα στο έτος, συμφωνα με δημοσίευμα της ιστοσελίδας dezeen.com. Ποια είναι τα βασικά γνωρίσματα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού τους, για τα οποία ξεχωρίζουν;

Performing Arts Center, Ταϊπέι Μετά από πολλή προσμονή, το Performing Arts Center της Ταϊπέι θα ανοίξει επιτέλους τις πόρτες του στην πρωτεύουσα της Ταϊβάν το καλοκαίρι του 2022. Ο πολιτιστικός χώρος, ο οποίος παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από την ΟΜΑ το 2009, διαθέτει τρία μοναδικά θέατρα που συνδέονται σε έναν κεντρικό γυάλινο κύβο. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά θέατρα, όλοι οι χώροι των παρασκηνίων θα είναι ορατοί στο κοινό, μέσω ενός περιστρεφόμενου κινητού χώρου.

Sydney Modern, Αυστραλία Στην Αυστραλία, το στούντιο SANAA θα ολοκληρώσει την επέκτασή στην Πινακοθήκη της Νέας Νότιας Ουαλίας, η οποία έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να αντιπαραβάλει τη νεοκλασική αρχιτεκτο58

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

νική της υπάρχουσας γκαλερί. Η επέκταση θα αποτελείται από μια σειρά διαδοχικών περιπτέρων με γυάλινους τοίχους και θα ενσωματώνει μια υπόγεια γκαλερί χτισμένη σε μια διαμορφωμένη δεξαμενή πετρελαίου, η οποία χρονολογείται από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Lanternen, Δανία

Το Lanternen είναι ένα ξύλινο κοινοτικό κέντρο για θαλάσσια σπορ, που κατασκευάζεται στην ακτή του Esbjerg στη Δανία. Σχεδιασμένο από τη Snøhetta και τη WERK Arkitekter, το κτίριο έχει σκοπό να θυμίζει την «τέχνη της ναυπηγικής» και θα διαθέτει ένα μεγάλο άνοιγμα στην πρόσοψή του, το οποίο θα οδηγεί τους επισκέπτες προς τη θάλασσα.

Arkansas Museum Of Fine Arts, ΗΠΑ Ένα από τα κτίρια που πρόκειται να υλοποιηθούν φέτος στις ΗΠΑ είναι το επανασχεδιασμένο Μουσείο Καλών Τεχνών του Αρκάνσας στο Λιτλ Ροκ. Το προηγούμενο έτος, το στούντιο Gang που έχει αναλάβει το έργο, προσέφερε μια προεπισκόπηση του μουσείου, όταν διεύρεσε μία σειρά φωτογραφιών της νέας του οροφής. Φτιαγμένη από σκυρόδεμα, η στέγη διαθέτει καμπυλωτά υπόστεγα, τα οποία αποσκοπούν στην ενοποίηση των υφιστάμενων κατασκευών στην περιοχή. I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

ARCHITECT’S WORLD

DJI Headquarters, Κίνα

Η Foster + Partners έχει αναλάβει μια σειρά από έργα τα οποία πρόκειται να ολοκληρωθούν το 2022, αλλά ένα από τα πιο εντυπωσιακά project της είναι τα κεντρικά γραφεία που έχει σχεδιάσει για την εταιρεία ρομποτικής DJI στην πόλη Σεντσέν. Το έργο θα αποτελείται από δύο πύργους με δικτυώματα από στηρίγματα χάλυβα, που θα συνδέονται με μια κυρτή αερογέφυρα, η οποία έχει σχεδιαστεί για να αναδεικνύει την τελευταία τεχνολογία drone της εταιρείας.

Sundby School, Δανία

Το Sundby School είναι ένα δημοτικό σχολείο στη Δανία, σχεδιασμένο από το γραφείο Henning Larsen Architects σε συνεργασία με τους SKALA Architects, ETN Architects, MOE, Autens και BO-HUS. Το έργο θα διαθέτει προσβάσιμη για περπάτημα οροφή και ευέλικτους εσωτερικούς χώρους. Πρόκειται να γίνει το πρώτο κτίριο της κατηγορίας του, που θα του απονεμηθεί το Nordic Ecolabel, ένα επίσημο πιστοποιητικό βιωσιμότητας για την περιοχή, το οποίο λαμβάνει υπόψη λεπτομέρειες, όπως η κατανάλωση ενέργειας και η χρήση υλικών.

Nanjing Zendai Himalayas Center, Κίνα Ένα ακόμη σπουδαίο έργο το οποίο αναμένουμε το 2022, είναι το κέντρο Nanjing Zendai Himalayas, σχεδιασμένο από το στούντιο MAD. Το συγκρότημα των 560.000 τετραγωνικών μέτρων αποτελεί ένα συνονθύλευμα από μικρά κτιρία, χώρους πρασίνου και υπερυψωμένα μονοπάτια, που οριοθετούνται από ογκώδεις πύργους με τρεχούμενο νερό.

San Pellegrino Flagship Factory, Ιταλία Το San Pellegrino Flagship Factory θα ολοκληρωθεί σε μια ορεινή κοιλάδα της Ιταλίας, σχεδόν πέντε χρόνια αφότου το στούντιο BIG κέρδισε τον αντίστοιχο διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Σχεδιάστηκαν τα κεντρικά γραφεία και το εργοστάσιο εμφιάλωσης της εταιρείας αναψυκτικών San Pellegrino, αποδίδοντας φόρο τιμής στην παραδοσιακή ιταλική αρχιτεκτονική με λεπτομέρειες όπως καμάρες, αψίδες και στοές. 60

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

presents

Bridging Technology to Architects ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

NIUM WARDS ‘22

ΠΡΟΕΔΡΟΣ

Χρίστος Δίπλας

Αρχιτέκτων Μηχανικός

Βάλια Αμοιρίδου

Αρχαιολόγος Μουσειολόγος, Υπηρεσίες Πολιτιστικής Διαχείρισης

#667087

Γρηγόρης Μεϊμαρίδης

Αρχιτέκτων Μηχανικός - ΕΜΠ

Βαγγέλης Σωτηρίου

Ερατώ Κουτσουδάκη

Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, Διεύθυνση Τμήματος Μεγάλων Έργων Europa

Αρχιτέκτων Μουσειολόγος MSc

Κατερίνα Βασιλάκου

Παναγιώτης Παπασωτηρίου

Γιάννης Αγγελής

Μαρία Δέδα

Ηead architect & Founder Deda&Architects Design Studio

Αλέξης Βικέλας

Χάρρυ Μπουγαδέλλης

Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ

Ναταλία Εφραίμογλου

Διευθύνων Σύμβουλος Elval Colour

Διευθύνων Σύμβουλος Vikelas Architects

Αρχιτέκτων Μηχανικός

Παύλος Μιχαήλ

Θεόδωρος Κασάνης

Λάμπρος Γιαννούχος

#3F3E3E

Πιέρος Πιερής

Αρχιτέκτων Μηχανικός, Pieris_Architects

Αρχιτέκτων Μηχανικός, AVW Architecture

Αρχιτέκτων - BA(Hons) DipArch(Hons) ARB

Αρχιτέκτων Interior Designer

Μηχ. Μηχανικός ΕΜΠ, Διευθυντής R&D, ALKAS

Γενικός Διευθυντής, ETEM

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ Γιώργος Βλάχος, Αρχιτέκτων Μηχανικός, MArch-Meng Business Growth Mentor

ΥΠΟΒΟΛH ΥΠΟΨΗΦΙΟΤHΤΩΝ EΩΣ:

ΔΕIΤΕ ΤΙΣ ΕΝOΤΗΤΕΣ ΒΡAΒΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ OΡΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧHΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟY ΣΤΟ SITE ΤΩΝ ΒΡΑΒΕIΩΝ:

04.02.2022

www.aluminiumawards.gr ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ

ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Υποψηφιότητες: Θάλεια Σπυράτου, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 163), E: tspyratou@boussias.com

I A NΧορηγίες: O YA Ρ Ι Ο Σ 2Κυριακή 022 Μανθοπούλου, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 156), Ε: kmanthopoulou@boussias.com Πληροφορίες: ∆ανάη Τριγκάκη, T: +30 210 661 7777 (εσωτ. 175), E: dtrigkaki@boussias.com

Official Publications

ARCHITECT’S WORLD

Valley, Ολλανδία

Το συγκρότημα Valley που βρίσκεται στην Ολλανδία, σχεδιάστηκε από το γραφείο MVRDV. Αποτελείται από τρεις πολυώροφους κτιριακούς όγκους με προεξέχοντα πέτρινα παράθυρα και μπαλκόνια. Ενώ η κατασκευή του κτιρίου έχει ήδη ολοκληρωθεί, η «πράσινη επίστρωση» από 13.000 φυτά, δέντρα και θάμνους αφήνεται τώρα να αναπτυχθεί, ώστε να είναι έτοιμη εγκαίρως για τα εγκαίνια του 2022.

Xi’an International Football Centre, Κίνα Φέτος θα ολοκληρωθεί ένα μεγαλοπρεπές γήπεδο ποδοσφαίρου από τους Αρχιτέκτονες Ζάχα Χαντίντ, εν όψει του Ασιατικού Κυπέλλου AFC 2023. Μεταξύ των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του που το ξεχωρίζουν ως έργο, θα είναι οι πανύψηλες κολώνες και η προεξέχουσα οροφή, στη οποία υπάρχει διαμορφωμένος χώρος για μια σειρά από κατάφυτες βεράντες στο νότιο ύψωμα.

The Reefline, ΗΠΑ

Το ReefLine είναι ένα πρωτότυπο έργο της αρχιτεκτονικής ομάδας OMA. Πρόκειται για ένα υποβρύχιο πάρκο γλυπτών, μήκους επτά μιλίων, το οποίο θα ενισχύσει την ακτογραμμή της παραλίας του Μαϊάμι ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις, που θα είναι ορατές μόνο κολυμπώντας με αναπνευστήρα. Αν και το πάρκο κατασκευάζεται σταδιακά, τον Δεκέμβριο θα ανοίξει παρουσιάζοντας τα πρώτα του γλυπτά. Πάνω και γύρω από τα έργα τέχνης θα υπάρχουν επίσης γεωμετρικοί όγκοι από σκυρόδεμα, οι οποίοι θα λειτουργούν ως τεχνητός ύφαλος.

Minamisanriku 311 Memorial, Ιαπωνία Το γραφείο Kengo Kuma & Associates αναμένεται να ολοκληρώσει ένα μνημείο και συνάμα τουριστικό κέντρο στην Ιαπωνία, αφιερωμένο στον σεισμό και το τσουνάμι του Tōhoku το 2011, ο οποίος αποτελεί το πιο ισχυρό σεισμικό φαινόμενο που έχει καταγραφεί έως σήμερα στην Ιαπωνία. Το μνημείο πήρε το όνομα του από την πόλη στην οποία βρίσκεται. Το κτίριο διαθέτει επένδυση από κέδρο και μια μεγάλη προεξέχουσα οροφή, η οποία στρέφεται προς τον ουρανό. 62

I A N O YA Ρ Ι Ο Σ 2 0 2 2

Ασύρματες λύσεις smart home

Τώρα κάθε σπίτι γίνεται έξυπνο Αναβαθμίστε την υπάρχουσα συμβατική ηλεκτρική σας εγκατάσταση με τις ασύρματες λύσεις της Hager. Οι λύσεις αυτές αποτελούνται από μονάδες μικρού μεγέθους, τα micro-modules, τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους ασύρματα και είναι συμβατά με όλες τις σειρές διακοπτών της Hager, αλλά και με το υπάρχον διακοπτικό υλικό κάθε κατοικίας. Τα micro-modules τοποθετούνται μέσα στο κουτί του διακόπτη, χωρίς μερεμέτια και χωρίς απαίτηση νέας καλωδίωσης. Μέσω τηλεχειριστηρίου ή κινητού (σε συνδυασμό με την μονάδα κεντρικού ελέγχου coviva) μπορείτε πλέον να ελέγξετε τα φώτα και τα ρολά, να ντιμάρετε το φωτισμό ή να δημιουργήσετε σενάρια εντολών.

made in France

Περισσότερες πληροφορίες στο hager.gr