013 | ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2022
ISSN: 2732-7361
Ολοκληρωμένες, πρωτοποριακές και ποιοτικές υπηρεσίες ασφάλειας ΝΙΚΗΤΑΣ ΚΛΑΔΑΚΗΣ, ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ NETBULL
20
Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΖΗΜΙΩΝ: ΠΟΛΛΑ ΥΠΕΡ, ΚΑΝΕΝΑ ΚΑΤΑ
26
ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΑΒΡΟΖΟΓΛΟΥ: ΑΠΟ ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΟΛΟ ΜΕ ΟΧΗΜΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
30
Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΙΝSTANT PAYMENTS;
05●07 2022 LIVE ON YOUR
SCREEN Shaping the Course of Data Privacy in the Digital Era Το Συνέδριο θα σκιαγραφήσει το τοπίο των προσωπικών δεδομένων και της ιδιωτικότητας, όπως αυτό διαμορφώνεται στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα, εξετάζοντας μεταξύ άλλων την εξέλιξη της εφαρμογής του GDPR και τους μηχανισμούς επιβολής του Κανονισμού, το μέλλον των διασυνοριακών διαβιβάσεων, την προστασία προσωπικών δεδομένων στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και του platform economy, τον ρόλο του DPO και του privacy professional και την ασφάλεια των δεδομένων.
SPEAKERS
Dr. Ann Cavoukian
Thomas Boué
Ph.D., LL.D. (Hon.), M.S.M., Executive Director, Global Privacy & Security by Design Centre
Director General, Policy – EMEA, BSA, The Software Alliance
Oliver Patel
Γρηγόρης Λαζαράκος
Head of Inbound Data Flows for the UK Government, at the Department for Digital, Culture, Media and Sport
Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων στη Βουλή των Ελλήνων
Carlo Rossi Chauvenet
Partner at CRCLEX, Adjunct Professor at Università Bocconi, Chair of IOT and Privacy Center
Σπύρος Τάσσης
Δικηγόρος LL.M (TMT & Privacy), Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας
Gianluigi Marino
Partner, Osborne Clarke
Σάντυ Τσακιρίδη
Ανώτερη Νοµική Σύµβουλος στο νοµικό τµήµα για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων, Όμιλος HSBC
www.dataprivacy.gr
ΧΡΥΣΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ
Συμμετοχές: Ανδρόνικος Χίρτογλου, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 232), M: 6957191500, E: achirtoglou@boussias.com Χορηγίες: Λήδα Πλατή, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 271), Ε: lplati@boussias.com Περιεχόμενο: Αλεξάνδρα Βαρλά, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 118), E: avarla@boussias.com
Official Publication
ΠΕΡΙΕ ΧΟΜΕΝ Α
Proxima Nova Bold, Regular
Digital Finance T E C H N O L O G Y
&
I N N O V AT I O N
I N
F I N A N C I A L
S E R V I C E S
OUTLINE
42 Interview
H Σοφία Δράκου, Senior Product Owner in Digital Innovation Teams της Alpha Bank, μοιράζεται την εμπειρία της στις agile προσεγγίσεις και την ψηφιακή τραπεζική
44 Feature Story
Ψηφιακός μετασχηματισμός και outsourcing προς τους πελάτες: Ανάγκη ή Φιλοσοφία;
48 Feature Story
Το μόνο βέβαιο είναι το αβέβαιο
52 Research
Τα pain-points του παραδοσιακού banking
4 Editorial 6 Trends
Tα mainframes των τραπεζών μεταφέρονται στο cloud. Πώς το fintech αλλάζει τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες
12 Cover Story
Ο Νικήτας Κλαδάκης, Γενικός Διευθυντής της Netbull, μάς μιλάει για το όραμα της εταιρείας να αποτελέσει κορυφαίο πάροχο υπηρεσιών και τεχνολογιών ασφάλειας στην Ευρώπη, ενώ αναλύει και την στρατηγική της Netbull
20 Feature Story
Ψηφιακή διαχείριση ζημιών: πολλά υπέρ, κανένα κατά…
26 Interview
Ο Θανάσης Ναβροζόγλου, CEO της NATECH Financial Services, ξεδιπλώνει την συναρπαστική ιστορία της εταιρείας του, που με έδρα τα Γιάννενα κατακτά αξιοπρόσεκτη θέση στην παγκόσμια αγορά
30 Feature Story
Η ώρα των Instant Payments;
36 Feature Story
Εάλω η ‘περίμετρος’ ασφαλείαςκαι μετά, τι;
AΡΧΙΣΥΝΤΑΚTΡΙΑ Αγγελική Κορρέ E: akorre@boussias.com ΣΥΝΤΑΞΗ Βαγγέλης Βαγγελάτος, Γιάννης Ριζόπουλος ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Γιάννης Μουρατίδης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Μαρία Βαλλή E: mvalli@boussias.com ΥΠΟΔΟΧH ΔΙΑΦHΜΙΣΗΣ Μαγδαλένα Καπάνταη E: mkapantai@boussias.com ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Αλέξανδρος Καρβουτζής ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ Κορνήλιος Σαραντίογλου IMAGE BANK www.stock.adobe.com
54 Analysis
Θα καταρρίψουν κι άλλα ρεκόρ οι fintech φέτος;
ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Aµαλία Ψιλούδη E: apsiloudi@boussias.com ΥΠΕYΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡIΑΣ Ρίτα Κανδάκη
56 Analysis
Το fintech η λύση του financial inclusion
58 Digital Game Changer O Ξενοφών Λιαπάκης αναλύει μία εκ των βασικότερων τάσεων για το 2022, το hyper-automation
62 Analysis
Αδειάζει η «κλεψύδρα» των Bitcoin! Λίγα μείνανε πια…
64 S tart up corner
Finloup: Το buy now-pay later στα ελληνικά
70 Focus Point
Eπιφυλακή για ρωσικά κυβερνοαντίποινα στο Banking της Δύσης
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήµητρα Σπανού ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ Pressious Arvanitidis ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ Presstime ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου ΕΚΔΟΤΗΣ: Μιχάλης Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Κατερίνα Πολυμερίδου ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Νένα Γιαννακίδου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Βίκυ Παυλάτου CREATIVE DIRECTOR Γιώργος Τριχιάς
73 Letters from London
Η Παναγιώτα Κοβάνη παρουσιάζει τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο της ασφάλειας.
74 Ε merging tech
O Γιάννης Ριζόπουλος παρουσιάζει μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες εξελίξεις στο χώρο του fintech
DIGITAL FINANCE
3
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, www.boussias.com www.digital-finance.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ): €60 Κωδικός ΕΛΤΑ: 210186 ISSN 2732-7361
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
ΕDITORIAL
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΡΡΕ
Αρχισυντάκτρια
Παγκόσμιες κρίσεις, η Ευρώπη και το τεχνολογικό κενό
Η
Ευρώπη όπως είναι σήμερα σφυρηλατήθηκε σε περιόδους κρίσης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δημιουργήθηκε ως απάντηση στις καταστροφικές συνέπειες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η πτώση του τείχους του Βερολίνου σηματοδότησε την έναρξη μιας περιόδου ανάκαμψης των οικονομιών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η κρίση της ευρωζώνης που ακολούθησε οδήγησαν σε μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Η πανδημία COVID-19 πυροδότησε στη συνέχεια ένα υψηλότερο επίπεδο δημοσιονομικού συντονισμού μέσω του NextGeneration EU fund. Πιο πρόσφατα, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν αποτελεί μόνο ανθρωπιστική κρίση, αλλά έχει αναδείξει μία σειρά από αδυναμίες – από την επισιτιστική ασφάλεια και την ενέργεια μέχρι την άμυνα. Ο πόλεμος επέτεινε το γεγονός ότι η ανθεκτικότητα εξαρτάται από μία ισχυρή οικονομία με στρατηγική αυτονομία σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς, η οποία εδώ και καιρό θεωρείται δεδομένη. Η τεχνολογία είναι επίσης καίριας σημασίας. Εάν η Ευρώπη δεν προλάβει να καλύψει το χαμένο έδαφος σε σχέση με άλλες μεγάλες περιοχές σε βασικές τεχνολογίες, θα είναι ευάλωτη σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας -υπονομεύοντας το σχετικά ισχυρό ρεκόρ της περιοχής όσον αφορά τη βιωσιμότητα-, καθώς και την ασφάλεια και την στρατηγική ισχύ, τροχοπεδώντας την μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα. Δεδομένων των «σεισμικών» γεγονότων στην ίδια της την ήπειρο, μία ισχυρή Ευρώπη είναι αναμφισβήτητα περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Ωστόσο, για να γίνει αυτό θα πρέπει η Ευρώπη να αντιμετωπίσει μία κρίση ανταγωνιστικόDIGITAL FINANCE
4
τητας που εξελίσσεται αθόρυβα εδώ και δύο δεκαετίες, με επίκεντρο το επιχειρηματικό και τεχνολογικό χάσμα σε σχέση με άλλες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη. Σύμφωνα με μελέτη της McKinsey, η αντιμετώπιση αυτού του χάσματος απαιτεί από τους ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου να επιδείξουν την ίδια αποφασιστικότητα και συνεργασία που επέδειξαν αρχικά στην αντίδρασή τους στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η έλλειψη κλίμακας της Ευρώπης στις εγκάρσιες τεχνολογίες θέτει σε κίνδυνο τη θέση της σε όλους σχεδόν τους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των σημερινών προπυργίων όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και τα είδη πολυτελείας. Το γεγονός ότι η Ευρώπη δεν κατάφερε να συμβαδίσει με τις ΗΠΑ στο πρώτο τεχνολογικό κύμα με επίκεντρο το διαδίκτυο και το λογισμικό, σημαίνει ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε αποδυναμωμένη θέση στις οριζόντιες τεχνολογίες σε όλους τους τομείς. Σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, το χάσμα αυτό θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική ανάπτυξη και τη στρατηγική της αυτονομία. Μπορεί η δυναμική της κοινής δράσης που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία τώρα να δώσει επίσης την ώθηση για να γίνουν οι απαραίτητες αντισταθμίσεις για την τεχνολογία και την ανταγωνιστικότητα που θεωρούνταν από καιρό δύσκολες; Πιθανότατα θα χρειαστεί περισσότερη δουλειά για να καθοριστεί πώς να αντιμετωπιστούν τα κενά της Ευρώπης στην εταιρική απόδοση και στην καινοτομία λεπτομερώς και στην πράξη, τεχνολογία ανά τεχνολογία και τομέα προς τομέα, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα στο ευρωπαϊκό μοντέλο μακροπρόθεσμα. Είναι ωστόσο κρίσιμης σημασίας αυτό να γίνει…
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
TRENDS
4 στις 5 τράπεζες που σχεδιάζουν ή μεταφέρουν ήδη τα mainframes τους στο cloud κινούνται με πολύ γρήγορους ρυθμούς Η μελέτη σημειώνει ότι αυτές οι τράπεζες βλέπουν στέρεο έδαφος για τη μετάβαση των mainframes στο cloud -με την ταχύτητα/ευελιξία, την ασφάλεια και την ικανότητα προσθήκης νέων δυνατοτήτων ως τα ισχυρότερα κίνητρα, όπως δήλωσε το 43%, το 41% και το 37% των ερωτηθέντων, αντίστοιχα. Μάλιστα, το 62% αναμένει IRR (εσωτερικό βαθμό απόδοσης επένδυσης) μεγαλύτερο από 10%, ενώ το 77% αναμένει να ‘αποσβέσει’ τη σχετική επένδυση εντός 18 μηνών. Μεταξύ των κυριότερων προκλήσεων ή εμποδίων που αφορούν τη μετάβαση των mainframes στο cloud είναι ο κίνδυνος προβλημάτων στη λειτουργία της τράπεζας, η έλλειψη κατανόησης του τρόπου λειτουργίας του κώδικα, η ικανότητα προσέλκυσης και διατήρησης του κατάλληλου τεχνολογικού ταλέντου και η ρύθμιση των κινδύνων ασφάλειας και συμμόρφωσης. «Οι τράπεζες είναι ικανές στο να προσλαμβάνουν και να επενδύουν σε νεαρά ταλέντα, αλλά η διατήρησή τους παραμένει μια δύσκολη εξίσωση», δήλωσε ο Αλέξανδρος Λυρίγκος, Financial Services Director της Accenture. «Οι επιτυχημένες τράπεζες μετασχηματίζουν την κουλτούρα τους δημιουργώντας οδικούς χάρτες για τις δεξιότητες που θα χρειαστούν στο μέλλον και αναπτύσσουν στρατηγικές για την προσέλκυση ταλέντου από νέες δεξαμενές, ενώ παράλληλα ενισχύουν τις δεξιότητες του υπάρχοντος δυναμικού τους. Μερικές μάλιστα αυξάνουν σημαντικά την αξιοποίηση εξωτερικών δεξαμενών ταλέντου και είναι ανοιχτές στην αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού που εργάζεται απομακρυσμένα. Η αντιμετώπιση των προκλήσεων του ταλέντου θα είναι ζωτικής σημασίας για τις τράπεζες στην επίτευξη των στόχων μετάβασης των mainframes τους τα επόμενα χρόνια». Μεταξύ άλλων βασικών ευρημάτων: • Οι τράπεζες βλέπουν το cloud ως ευκαιρία για την ενίσχυση της αποδοτικότητάς τους καθώς το κόστος των mainframes αυξάνεται. Το 91% των τραπεζών αναφέρει ότι το κόστος συντήρησης των mainframes έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. • Οι ανάγκες για ταλέντο είναι συγκεκριμένες. Τα τραπεζικά στελέχη που συμμετείχαν στην έρευνα βλέπουν τη μεγαλύτερη ζήτηση σε δεξιότητες σχετικές με την κυβερνοασφάλεια (47%), τις λύσεις cloud (46%), συμπεριλαμβανομένης της ικανότητας σχεδιασμού εικονικών υποδομών, πλατφορμών και εφαρμογών βασισμένων σε cloud για μεγαλύτερη ταχύτητα και ευελιξία. • Τα περισσότερα mainframes είναι ηλικίας μεταξύ 5 και 20 ετών. Το 58% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι το mainframe είναι ηλικίας 5-10 ετών, το 27% 11-20 ετών και το 9% 21-30 ετών. • Το public cloud είναι η προτιμώμενη επιλογή για τη μετάβαση των mainframes. To 63% των τραπεζών σχεδιάζει να αξιοποιήσει public cloud, γεγονός που μπορεί να προσφέρει πρόσθετη οικονομική αποδοτικότητα, ευελιξία και ευκολία συμμόρφωσης με τους κανονισμούς, το 31% σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει ένα hybrid cloud μοντέλο και μόλις το 6% στρέφεται σε private cloud.
Ο
ι τράπεζες μειώνουν την επί δεκαετίες εξάρτησή τους από την παρωχημένη mainframe τεχνολογία και σχεδιάζουν να μεταφέρουν ένα σημαντικό μέρος των βασικών επιχειρησιακών λειτουργιών τους στο cloud, προκειμένου να λανσάρουν γρήγορα νέα προϊόντα και να παραμείνουν ανταγωνιστικές, σύμφωνα με νέα μελέτη της Accenture. Η εν λόγω μελέτη με τίτλο “The great cloud mainframe migration: what banks need to know” βασίζεται σε παγκόσμια έρευνα 150 τραπεζικών στελεχών των οποίων οι οργανισμοί σχεδιάζουν ή έχουν ήδη αρχίσει να μεταφέρουν τα mainframes τους στο cloud. Η μελέτη δείχνει ότι το 82% των στελεχών σχεδιάζει να μεταφέρει περισσότερο από το 50% των φορτίων εργασίας του mainframe στο cloud -συμπεριλαμβανομένου του 22% που στοχεύει να μεταφέρει περισσότερο από το 75%- ενώ η συντριπτική πλειοψηφία σχεδιάζει να το κάνει τα επόμενα δύο έως πέντε χρόνια. Οι περισσότερες τράπεζες έχουν αρχίσει να μεταφέρουν ορισμένες εφαρμογές στο cloud, αλλά εξακολουθούν να στηρίζονται στην παλαιότερη mainframe τεχνολογία για τις περισσότερες βασικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων πελατών, των πληρωμών, των επενδύσεων, του κινδύνου και της συμμόρφωσης. «Ενώ πολλές τράπεζες αξιοποιούν υποδομές Cloud για τα κανάλια όπως mobile και internet banking αλλά και για εφαρμογές συνεργασίας και τηλε-εργασίας, εξακολουθούν να βασίζονται σε παλαιότερες τεχνολογίες για τα βασικά τραπεζικά συστήματα. Ως αποτέλεσμα αυτού, βασικά προϊόντα στηρίζονται σε κώδικα που γράφτηκε πριν από δεκαετίες, γεγονός που επηρεάζει την ευελιξία τους για νέες προσφερόμενες υπηρεσίες αλλά και το κόστος συντήρησης», δήλωσε ο Αγαμέμνονας Κακανέλης, Financial Services Director της Accenture. «Έχοντας επενδύσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια στον ψηφιακό μετασχηματισμό τους, πλέον φαίνεται ότι είναι απαραίτητο να ενσωματώσουν καινοτομία και στις κύριες τραπεζικές εφαρμογές, όπου το Cloud αποτελεί μια διέξοδο προς αυτήν την κατεύθυνση». DIGITAL FINANCE
6
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η ΤΕΧΝΗΤΉ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗ ΑΠΟΤΕΛΕΊ ΙΣΧΥΡΌ ΕΡΓΑΛΕΊΟ ΣΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΊΑ ΠΕΛΆΤΗ Στην ψηφιακή εποχή η εμπειρία του πελάτη αποτελεί το Ιερό Δισκοποτηρο που θα διακρίνει τους νικητές από τους νικημένους.
Μ
ια νέα παγκόσμια έρευνα από το MIT Sloan Management Review Connections, με τίτλο Delivering Experiences That Win Business and Build Loyalty: CX Champions Share Their Strategies, χορηγούμενη από την SAS, αποκαλύπτει ότι οι εταιρείες που σημειώνουν βέλτιστες επιδόσεις στην εμπειρία πελάτη (CX) επιτυγχάνουν καλύτερες αποδόσεις από τις επενδύσεις στην τεχνολογία CX σε σχέση με τον ανταγωνισμό, διαχειριζόμενοι την εμπειρία πελάτη μέσω διαλειτουργικών ομάδων, καθορισμένων ροών εργασίας και αξιοποιώντας ευρέως τεχνολογίες analytics και Τεχνητής Νοημοσύνης. Στην έρευνα συμμετείχαν 2,670 ερωτηθέντες, εκ των οποίων το 15% χαρακτηρίζονται ως κορυφαίοι στην εμπειρία καταναλωτή.
Η ψηφιακή στρατηγική και η συνεργασία είναι το κλειδί Οι ισχυρές αποδόσεις στην εμπειρία πελάτη είναι δύσκολο να προκύψουν από την ενασχόληση ενός μόνο στελέχους πάνω σε αυτό το ζήτημα. Αντίθετα, η έρευνα δείχνει ότι η σύνδεση της στρατηγικής CX με την ψηφιακή στρατηγική μιας εταιρείας κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά στην απόδοση. Έτσι, διασφαλίζεται η δημιουργία ενιαίων στόχων CX και KPIs που ισχύουν σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης. Σχεδόν το 75% των κορυφαίων εταιρειών «συμφωνούν απόλυτα» ότι η στρατηγική και οι τεχνολογίες CX αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ψηφιακού μετασχηματισμού των οργανισμών τους. Εντάσσοντας τη στρατηγική CX στην εταιρική και ψηφιακή στρατηγική, οι πρωταθλήτριες στην εμπειρία πελάτη εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν πολύ ισχυρές διαλειτουργικές ή αποκεντρωμένες ομάδες. Για να βεβαιωθεί ότι όλοι συμβαδίζουν, το 70% αυτών των εταιρειών έχει επίσης καταγράψει τη ροή εργασιών των διαδικασιών CX.
Η τεχνητή νοημοσύνη αναδεικνύεται σε ισχυρό εργαλείο της εμπειρίας πελάτη Οι κορυφαίες εταιρείες στην εμπειρία πελάτη διακρίνονται για την εξελιγμένη χρήση των analytics και της τεχνητής νοημοσύνης. Περισσότερες από το 80% των εταιρειών αυτών κάνουν σημαντική χρήση των analytics κατά την διάρκεια όλου του customer journeyς, από την έρευνα έως την υιοθέτηση και τη συνεχή αλληλεπίδραση. Μάλιστα, οι κορυφαίοι στην εμπειρία πελάτη έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη από εκείνους που η μελέτη αποκάλεσε «Yστερούντες», με το ποσοστό να είναι μικρότερο του 40%. Οι πρωταθλητές στην εμπειρία πελάτη έχουν επίσης προβάδισμα και όσον αφορά την υιοθέτηση εργαλείων CX. Για την ακρίβεια, ορισμένα εργαλεία θα χρησιμοποιούνται καθολικά από αυτές τις εταιρείες μέσα στα επόμενα δύο χρόνια: • Το 86% θα έχει υιοθετήσει τεχνολογία εξατομίκευσης. • Το 84% θα έχει υιοθετήσει τη συλλογή δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. • Το 81% θα έχει υιοθετήσει chatbots με τεχνητή νοημοσύνη. • Το 72% θα έχει υιοθετήσει omnichannel εμπειρίες. Μέσω της έρευνας διαπιστώθηκε επίσης ότι οι κορυφαίες εταιρείες στην εμπειρία πελάτη είναι αρκετά πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν "έξυπνες" προσεγγίσεις για την βελτίωση του CX, συμπεριλαμβανομένων των έξυπνων βοηθών, που ενσωματώνονται σε αγαθά και υπηρεσίες. Αναμένεται επίσης να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό στη χρήση του edge computing, αξιοποιώντας την ικανότητά του για ενίσχυση των real-time analytics. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι οι εταιρείες με τη χειρότερη ποιότητα στην εμπειρία πελάτη είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν τεχνολογία VR σε σχέση με τις εταιρείες με κορυφαία εμπειρία πελάτη.
DIGITAL FINANCE
CX Leaders: Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, λιανεμπόριο και τεχνολογία/τηλεπικοινωνίες Την μερίδα του λέοντος κατέχουν οι εταιρείες τεχνολογίας /τηλεπικοινωνιών και συγχρόνως ο τομέας αυτός έχει τα υψηλότερα επίπεδα υιοθέτησης πληθώρας εργαλείων τεχνολογίας CX. Παρά τα φιλόδοξα σχέδια για επενδύσεις στην τεχνολογία CX, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες δεν έχουν ακόμη καταφέρει να ξεπεράσουν τους υπόλοιπους κλάδους. Από την άλλη πλευρά, οι εταιρείες λιανικής, προηγούνται σημαντικά στη χρήση έξυπνων βοηθών ενσωματωμένων σε τηλέφωνα και tablets και προηγούνται ελαφρώς στη χρήση live chats, την τεχνολογία εξατομίκευσης, τη χρήση AI chatbots και τις immersive εμπειρίες. Εξακολουθούν βέβαια να βρίσκονται πίσω στην ανάπτυξη omnichannel εμπειριών - ένα musthave στο μυαλό των περισσότερων καταναλωτών. Σχεδόν το 50% των επιχειρήσεων στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, του λιανικού εμπορίου και της τεχνολογίας/τηλεπικοινωνιών σχεδιάζουν να αυξήσουν κατά 25% τις επενδύσεις τους στην τεχνολογία CX τα επόμενα δύο χρόνια, με μόλις το 10% σχεδιάζει να αυξήσει τις επενδύσεις του κατά 75%. Ορισμένες μάλιστα σχεδιάζουν να διπλασιάσουν τις επενδύσεις τους σε τεχνολογία CX.
7
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
TRENDS
ΠΩΣ ΤΟ «FINTECH» ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Σύμφωνα με το GlobeNewsWire, ο κλάδος fintech αναμένεται να φτάσει σε εκτίμηση αξίας 305 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2025, με εκτιμώμενη ανάπτυξη 25% κάθε χρόνο. Οι καινοτομίες του κλάδου της πληροφορικής ήταν ο κινητήριος παράγοντας για την εταιρική επέκταση. Η τεχνολογία έχει βοηθήσει τις επιχειρήσεις να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον αντί να γίνουν ξεπερασμένες. Οι fintech έχουν εκτιναχθεί σε δημοτικότητα, συγκεντρώνοντας μια σταθερή ροή νέων συμμετοχών κάθε μέρα. Οι fintech προσφέρουν πλέον απλούστερες υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας και ταχύτερες λύσεις. Οι εταιρείες fintech αλλάζουν επίσης τη δομή της απασχόλησης στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Σύμφωνα με την ανάλυση της Aegean Equity, το fintech μπορεί να έχει δύο σημαντικές επιπτώσεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο: • Απώλεια θέσεων εργασίας: Πολλοί φοβούνται ότι το fintech θα
οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας στον χρηματoπιστωτικό τομέα. Αυτές οι εταιρείες παρέχουν καινοτόμες υπηρεσίες που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα συνεργάζονται με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Crowdfunding, mobile banking, εφαρμογές και τεχνολογίες διαδικτυακής τραπεζικής εξαλείφουν την ανάγκη των πελατών να επισκέπτονται φυσικά τις τοποθεσίες των τραπεζών και να αλληλεπιδρούν με χρηματοοικονομικούς συμβούλους. • Δομή του χρηματοοικονομικού κλάδου: Οι εταιρείες Fintech προκαλούν τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επανεξετάσουν τις οργανωτικές δομές, τις λειτουργίες τους και την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών στο ευρύ κοινό. Οι εταιρείες θα οδηγηθούν να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά και οι εργαζόμενοι και οι επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού κλάδου θα πρέπει να διευρύνουν το σύνολο των δεξιοτήτων τους προκειμένου να βρουν δουλειά στον τομέα. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη Έκ-
DIGITAL FINANCE
8
θεση της PwC Global Fintech, το ζήτημα δεν είναι πλέον αν το fintech θα αλλάξει τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, αλλά μάλλον ποιες εταιρείες θα το εφαρμόσουν πιο αποτελεσματικά και θα αναδειχθούν ηγέτες. Τα επόμενα τέσσερα χρόνια, η παγκόσμια αγορά fintech αναμένεται να αναπτυχθεί με CAGR (σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης) περίπου 20%. Σύμφωνα με το GlobeNewswire, η αγοραία αξία εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 305 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2025. Επιπλέον, φέτος ήταν μια στιγμή ορόσημο για τη βιομηχανία fintech, με τη γραμμή μεταξύ του fintech και των παραδοσιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών να γίνεται όλο και πιο θολή. Λόγω του ανταγωνισμού από τα fintech και την πανδημία του κορωνοϊού, σχεδόν κάθε υφιστάμενος χρηματοπιστωτικός οργανισμός συμπεριφέρεται τώρα διαφορετικά και συμμετέχει σε πράξεις καινοτομίας. Ως αποτέλεσμα, οι εν ενεργεία φορείς επενδύουν, αποκτούν και συνεργάζονται με ανταγωνιστές fintech. Το Fintech εμφανίστηκε τον εικοστό πρώτο αιώνα για να περιγράψει την τεχνολογία που χρησιμοποιείται στα back-end συστήματα των καθιερωμένων χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Ωστόσο, από τότε έχει γίνει μια μετάβαση σε υπηρεσίες πιο προσανατολισμένες στον καταναλωτή και, ως εκ τούτου, του έχει δοθεί και αντίστοιχος ορισμός. ]Το Fintech σήμερα εκτείνεται σε διάφορους τομείς και επιχειρήσεις, όπως η εκπαίδευση, η λιανική τραπεζική, η μη κερδοσκοπική συγκέντρωση κεφαλαίων και η διαχείριση επενδύσεων. (Ανάλυση από την Aegean Equity)
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
THE MARKET’S VOICE
CODE 4 THOUGHT
Ελέγχοντας την ασφάλεια του λογισμικού από μέσα προς τα έξω Εξαλείψετε τις κρυφές αδυναμίες του πηγαίου κώδικα για να προστατεύσετε την ασφάλεια των δεδομένων σας και το απόρρητο των πελατών σας Του Σ Π Ύ Ρ Ο Υ Ν Ι Κ Ο Λ Ά Ο Υ , Sales and Commercial Director Code4Thought
ADVERTORIAL
Π
Ο άλλος τρόπος είναι το inside-out. Αυτή η προσέγγιση είναι πιο θεμελιώδης, εξετάζει τον κώδικα των συστημάτων λογισμικού, την ποιότητα και την αρχιτεκτονική τους, για να εντοπίσει τα μέρη όπου κάποιος θα μπορούσε να διεισδύσει σε αυτά και το πιο σημαντικό είναι ότι θα μάθουμε επίσης τι ζημιά θα μπορούσαν να κάνουν οι κακόβουλοι χρήστες, δηλαδή, τα δεδομένα που θα μπορούσαν να κλέψουν, και τα ζητήματα απορρήτου που μπορούν να παραβιάσουν. Όταν η προσέγγιση inside-out εφαρμόζεται σωστά, διασφαλίζει την ελαχιστοποίηση των κινδύνων και, ως εκ τούτου, δημιουργεί ένα πιο ανθεκτικό λογισμικό. Η προτροπή είναι, οι δύο προσεγγίσεις να συνδυάζονται. Είναι πολύ καλό που, έξω κάποιος χτυπά τις πόρτες προσπαθώντας να μπει μέσα, ενώ μέσα, κάποιος κοιτάζει τη δομική ακεραιότητα του συνόλου. Επίσης, η ασφάλεια από το στάδιο του σχεδιασμού είναι απαραίτητη – αντί να δοκιμάζουμε την ασφάλεια ενός συστήματος όταν αυτό έχει ολοκληρωθεί. Αυτό μειώνει το κόστος και μετριάζει τους κινδύνους επειδή η επίλυση θεμάτων ασφάλειας στην αρχή είναι πολύ φθηνότερη, κατά 100 φορές λιγότερο, σύμφωνα με έρευνα και οδηγεί σε ένα πιο ανθεκτικό σύστημα όπου η ασφάλεια ενσωματώνεται αντί να προστίθεται βιαστικά ως μια επιδιόρθωση. Προϋπόθεση για τα πιο πάνω είναι να υπάρχουν σαφείς και κατάλληλες απαιτήσεις και ότι ο πηγαίος κώδικας είναι προσβάσιμος για να ελεγχθεί για την ποιότητά του και για το εάν η ασφάλεια είναι σωστά ενσωματωμένη.
ερισσότερο από μια δεκαετία μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα βρίσκονται πλέον σε έναν νέο κόσμο με μια καινούρια σειρά προκλήσεων στα επιχειρηματικά μοντέλα τους και στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. Επίκεντρο αυτών των προκλήσεων είναι οι ψηφιακές τεχνολογίες που αναδιαρθρώνοντας διαδικασίες και προϊόντα μετατρέπουν τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς σε τεχνολογικές εταιρείες. Αυτή η συνεχής εξέλιξη απαιτεί νέους τρόπους διασφάλισης της ποιότητας και ασφάλειας των συστημάτων λογισμικού, καθώς αναμένεται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στις νέες αναδυόμενες τεχνολογίες και τη λειτουργική χρήση τους, αλλά και τις επακόλουθες προκλήσεις που παρουσιάζονται στις εταιρείες, όπως η ενοποίηση με τα υπάρχοντα παλαιότερα (legacy) συστήματα και τις υφιστάμενες υποδομές πληροφορικής. Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις και κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, βρίσκεται στον κυβερνοχώρο με τις παραβιάσεις δεδομένων να εξακολουθούν να εμφανίζονται τακτικά ως μία από τις πιο δαπανηρές πηγές απωλειών και δημιουργίας λειτουργικού κινδύνου. Βασικό στοιχείο για την προστασία από απειλές και την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο δεν είναι η προσπάθεια αποτροπής όλων, αλλά η αποδοχή ότι αυτό θα συμβεί. Το μόνο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε την πιθανότητα αυτή όσο το δυνατόν περισσότερο και να διασφαλίσουμε ότι όταν συμβεί, ο αντίκτυπος να είναι όσο το δυνατόν λιγότερος. Όταν αντιμετωπίζουμε έναν κίνδυνο, πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε την έκθεσή μας για να ξέρουμε πού να εστιάσουμε τις προσπάθειές μας. Βασικά, υπάρχουν δύο τρόποι για να εντοπίσουμε τις εκθέσεις σε κινδύνους. Ο πιο συνηθισμένος και γνωστός τρόπος είναι το outside-in, ο οποίος μπορεί να περιγραφή απλοϊκά ως ένας έξυπνος τρόπος να χτυπάς τις πόρτες και να δεις αν ανοίξουν. Αυτό κάνουν οι ηθικοί χάκερ, είναι βασικά το ίδιο με αυτό που κάνουν οι μη ηθικοί χάκερ: προσπαθήστε να μπείτε μέσα. DIGITAL FINANCE
A: Κύπρου 4, Πάτρα Τ: 2610427549 E: yiannis@code4thought.eu www.code4thought.eu 9
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
TRENDS
22Η ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΏΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΣΦΑΛΙΣΤΏΝ ΣΤΗΝ ΎΔΡΑ Με μεγάλο ενδιαφέρον και συμμετοχή πολυάριθμων, υψηλόβαθμων στελεχών της ασφαλιστικής και αντασφαλιστικής αγοράς από την Ελλάδα και 13 χώρες του εξωτερικού ολοκληρώθηκε η 22η Συνάντηση Ασφαλιστών & Αντασφαλιστών στην Ύδρα. Στη Συνάντηση Ασφαλιστών & Αντασφαλιστών στην Ύδρα έδωσαν το παρόν ο Υπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Άδωνης Γεωργιάδης, η Βουλευτής κ. Όλγα Κεφαλογιάννη, η κ. Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, Υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος και ο κ. Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, Πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ενδιαφέρουσες συζητήσεις και να ανταλλάξουν απόψεις πάνω στις εξελίξεις και τα τρέχοντα θέματα της ασφαλιστικής και αντασφαλιστικής αγοράς. Επιπλέον, ουσιαστική παράμετρο της διοργάνωσης αποτελούν οι συναντήσεις που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο αυτής με στόχο την ενίσχυση και την ανάπτυξη συνεργασιών. Ο Πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ), κ. Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου καλωσόρισε τους συνέδρους στην Ύδρα μετά από 2 χρόνια απουσίας λόγω των περιορισμών που επέβαλε η πανδημία Covid -19. Στην εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή ο κόσμος και οι οποίες επηρεάζουν την ασφαλιστική αγορά, με ιδιαίτερη έμφαση στην πανδημία Covid – 19, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την κλιματική αλλαγή και την άνοδο του πληθωρισμού. Ο Πρόεδρος της ΕΑΕΕ τόνισε πως στοίχημα για την ασφαλιστική αγορά αποτελεί το να παραμένει επίκαιρη σε σχέση με ό,τι συμβαίνει στον κόσμο διατηρώντας παράλληλα ισχυρή κεφαλαιακή θέση. «Είμαστε εδώ όχι για να αντικαταστήσουμε το Κράτος, αλλά για να το συμπληρώσουμε σε θέματα που δεν αποτελούν ειδικότητα και αντικείμενό του. Καλούμε την Κυβέρνηση να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις της για το καλό της κοινωνίας.», σημείωσε ο κ. Σαρρηγεωργίου.
Οι IT leaders πρέπει να ενισχύσουν τις ικανότητες ανάλυσης δεδομένων
Ν
έα έρευνα της Digital Realty αποκαλύπτει ότι το 65% των IT leaders δηλώνουν ότι πρέπει να ενισχύσουν την ικανότητα των ομάδων τους στην ανάλυση δεδομένων για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί αντλώντας τη μέγιστη αξία που μπορούν να τους προσφέρουν τα δεδομένα . Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 78% όταν εστιάζουμε σε επιχειρήσεις της Β. Αμερικής, σε σύγκριση με ποσοστό 63% σε επιχειρήσεις της Λατινικής Αμερικής, 55% σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και 48% σε επιχειρήσεις της Ασίας. Η ενίσχυση των δεξιοτήτων των ομάδων, θεωρήθηκε μείζονος σημασίας ξεπερνώντας τις ανάγκες επένδυσης στην τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) (59%) και ήταν η δεύτερη δημοφιλέστερη απάντηση μεταξύ των ερωτηθέντων στην ερώτηση: Ποιο παράγοντα θεωρούν σημαντικότερο για τις επιχειρήσεις τους στα επόμενα δυο χρόνια προκειμένου να βελτιστοποιήσουν την ποιότητα των πληροφορίων που απορρέουν από τα δεδομένα; Περισσότεροι από ένας στους πέντε (21%) των IT leaders παγκοσμίως, υπογράμμισαν ότι η έλλειψη εσωτερικού ταλέντου για την ανάλυση δεδομένων καθώς και η έλλειψη ταλέντου στη δημιουργία τεχνικής ικανότητας (21%), αποτελούν τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι οργανισμοί τους κατά την άντληση πληροφοριών από τα δεδομένα τους. Η έρευνα της Digital Realty αποκάλυψε ότι τα τρία τέταρτα (75%) των εταιρειών >$1B έχουν πλέον μια επίσημη επιχειρηματική στρατηγική δεδομένων στο στάδιο του σχεδιασμού, της υιοθέτησης ή της εκτέλεσης. Αυτό συγκρίνεται με το 63% των εταιρειών παγκοσμίως, που υποδηλώνει ότι οι μεγαλύτερες εταιρείες λειτουργούν ελαφρώς μπροστά από την καμπύλη αναφορικά με τα δεδομένα, κάτι που είναι πιθανό να τους δώσει πλεονέκτημα έναντι των μικρότερων ανταγωνιστών, καθώς η αύξηση του όγκου των δεδομένων καθιστά το Data Gravity μια ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση. Η έρευνα, τέλος, δείχνει ότι το 17% των IT leaders αναμένουν ότι οι πληροφορίες που βασίζονται στα δεδομένα, θα τους βοηθήσουν να προσελκύσουν περισσότερα ταλέντα στο μέλλον. DIGITAL FINANCE
10
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
THE MARKET’S VOICE
DINTELLO CONSULTING
Custom λογισμικό χωρίς περιττές δεσμεύσεις O Σπύρος Πέννας, Managing Director της εταιρείας Dintello Consulting, που παράγει Custom και διαθέτει έτοιμες λύσεις λογισμικού, μας μιλά για την δυναμική πορεία της εταιρείας, αλλά και την φιλοσοφία που την οδηγεί. Του ΣΠΎΡΟΥ ΠΈΝΝΑ Managing Director, Dintello Consulting
Πότε, πως και με ποια φιλοσοφία δημιουργήσατε την Dintello Consulting;
του στο χάρτη και όλο τον αγώνα. Δημιουργήσαμε μια “ψηφιακή εξέδρα” σε αθλήματα που δεν μπορούσες να παρακολουθήσεις και ταυτόχρονα ενισχύουμε την ασφάλεια, αλλά και τους χορηγούς. Επίσης καταγράφοντας τη πορεία κάθε αθλητή δίνουμε τη δυνατότητα στους προπονητές να παρακολουθήσουν ξανά την πορεία του, να τη συγκρίνουν με την ιδανική πορεία, αλλά και να έχουν καταχωρημένους σε cloud όλους τους αγώνες τους. Το προϊόν αυτό μας έδωσε και διεθνή αναγνώριση».
«H εταιρεία δημιουργήθηκε πριν περίπου ενάμιση χρόνο, για να δώσω στην αγορά λύσεις που δε θα έχουν περιττές δεσμεύσεις και να υλοποιώ λογισμικό κατασκευασμένο πάνω στην εκάστοτε ανάγκη του πελάτη. Τι εννοώ δεσμεύσεις; Το λογισμικό που κυκλοφορεί έχει άδειες χρήσεις, με αποτέλεσμα ο πελάτης να μην έχει ποτέ πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα του. Ήρθε λοιπόν η ώρα να μην υπάρχουν άδειες χρήσεις και περιορισμοί στους χρήστες. Ο πηγαίος κώδικας να παραδίδεται στον τελικό πελάτη, που πληρώνει μηνιαίο ή ετήσιο ποσό ή ένα ποσό στην αρχή της συνεργασίας και είναι ελεύθερος να χρησιμοποιήσει το λογισμικό για όσους χρήστες ή υποκαταστήματα θέλει και έχοντας τον πηγαίο κώδικα να πάρει υπηρεσίες και από αλλού».
Ποια θεωρείτε ότι είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά σας σαν εταιρεία που εξασφαλίζουν την επιτυχία σε ένα project; «Η πολύ στενή επαφή με τον πελάτη, ώστε να καταλαβαίνουμε τις πραγματικές του ανάγκες και να τις υλοποιούμε, κατασκευάζοντας λογισμικό ειδικά για αυτόν. Επίσης υλοποιούμε ορισμένα έργα με ZappDev, ένα εργαλείο που παράγει κώδικα αφού έχεις σχεδιάσει το IDE, και στο οποίο πραγματοποιείς αλλαγές πάρα πολύ εύκολα. Με το τρόπο αυτό αποτυπώνεις τις ανάγκες του πελάτη, σε πιο υψηλό επίπεδο από τον κώδικα».
Παρέχετε specialized IT solutions, σε οργανισμούς με εξειδικευμένες ανάγκες όπως του χρηματοπιστωτικού τομέα. Πώς θα περιγράφατε το ρόλο σας; «Παρέχουμε τις υπηρεσίες μας σε πολλούς μεγάλους οργανισμούς, μέσα στους οποίους είναι και οι χρηματοπιστωτικοί, διότι γνωρίζουμε το domain. Ο ρόλος αλλά και η όλη φιλοσοφία της εταιρείας επικεντρώνονται στην ευελιξία στη δημιουργία λογισμικού, χωρίς δεσμεύσεις και με την παράδοση του πηγαίου κώδικα. Ήδη έχουμε 2 λύσεις που κατασκευάζονται για πελάτες μας: Το D-Insurance Broker αποτελεί λύση μηχανογράφησης ασφαλιστικών πρακτορείων. Το υλοποιούμε στην εταιρεία CITY Μεσίτες Ασφαλίσεων AE, πολύ μεγάλη εταιρεία στο χώρο. Το D-Investment Relations με τρία modules -Μητρώο, CRM, εξωτερική πληροφόρηση- και στο οποίο και πάλι ένας πολύ μεγάλος οργανισμός μας εμπιστεύτηκε και είμαστε αυτή τη στιγμή σε φάση υλοποίησης».
Και αντίστοιχα ποια είναι τα στοιχεία που εξασφαλίζουν την επιτυχημένη πορεία σας σαν εταιρεία; «Οι συνεργάτες μου που έχουν καταπληκτικές ιδέες και κατασκευάζουν απίθανο λογισμικό. Και τους οποίους θα ήθελα πραγματικά να ευχαριστήσω για αυτό. Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον πρώτο μου εργοδότη, ιδιοκτήτη της Printec που μου έμαθε να δουλεύω με το τρόπο που δουλεύω. Και τέλος εύχομαι να εξαλειφθεί το εταιρικό bulling το οποίο και εγώ έχω υποστεί σαν εργαζόμενος».
ADVERTORIAL
Παρόλα αυτά δεν περιορίζεστε μόνο στον χρηματοπιστωτικό τομέα…
Dintello Consulting Custom & Ready Made Aplications Stelios Mavromatis 60, Agios Dometios 2364, Nicosia – CYPRUS Τ: 6936652220, Ε: spyrosp@dintelloconsulting.com https://dintelloconsulting.com
«Όντως. Θα αναλύσω για παράδειγμα μια εφαρμογή που υλοποιήσαμε για πρώτη φορά στη χώρα μας και βρίσκεται σε δοκιμές. Σε πολλά αθλήματα δεν υπάρχει η δυνατότητα να παρακολουθήσουμε τους αθλητές, γιατί κάνουν ορειβασία, ή σκι στα χιόνια, ή αγωνίζονται μακριά στη θάλασσα, κολυμπώντας ή κάνοντας ιστιοπλοΐα. Τοποθετώντας μια συσκευή σε κάθε αθλητή μπορούμε πλέον, μέσο κινητής τηλεφωνίας, να προβάλουμε την πορεία DIGITAL FINANCE
11
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
COVER STORY
NΙΚΉΤΑΣ ΚΛΑΔΆΚΗΣ
Ολοκληρωμένες, πρωτοποριακές και ποιοτικές υπηρεσίες ασφάλειας Ο Νικήτας Κλαδάκης, Γενικός Διευθυντής της Netbull, μάς μιλάει για το όραμα της εταιρείας να αποτελέσει κορυφαίο πάροχο υπηρεσιών και τεχνολογιών ασφάλειας στην Ευρώπη, ενώ αναλύει και την στρατηγική της Netbull η οποία εστιάζει στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών ασφάλειας. Συνέντευξη στην ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΚΟΡΡΈ
Μ
ετρώντας εννέα χρόνια παρουσίας, η Netbull απολαμβάνει την εμπιστοσύνη μεγάλου αριθμού εταιρειών και οργανισμών σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των πληροφοριών και την προστασία των δεδομένων τους. Η εξαγορά της από την Adacom έρχεται να υποστηρίξει περαιτέρω την εταιρεία στην υλοποίηση του οράματός της και τη διασφάλιση της επιτυχίας της.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε η συμφωνία εξαγοράς της Netbull από τη θυγατρική της IDEAL Holdings, ADACOM. Τι σημαίνει αυτή η κίνηση και πώς διαμορφώνεται πλέον η στρατηγική σας; Από την ίδρυσή της Netbull, όραμά μας ήταν να αποτελέσουμε έναν από τους μεγαλύτερους παρόχους υπηρεσιών και τεχνολογιών κυβερνοασφάλειας στην Ευρώπη. Στα εννέα χρόνια που πέρασαν καταφέραμε να μας εμπιστευτεί την ασφάλεια του πλήθος Οργανισμών του Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα με αποτέλεσμα σήμερα να λειτουργούμε ένα από τα πλέον βραβευμένα Κέντρα Ασφαλούς Παρακολούθησης Συμβάντων (SOC), αλλά και να έχουμε συμβάλει με επιτυχία στην αντιμετώπιση ορισμένων εκ των μεγαλύτερων κυβερνοεπιθέσεων στην χώρα μας. Όμως για να υλοποιήσουμε το όραμά μας και να πετύχουμε ακόμα περισσότερα στο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης που δραστηριοποιούμαστε, θα έπρεπε να αλλάξουμε στρατηγική και να ενώσουμε δυνάμεις με μια εταιρεία DIGITAL FINANCE
12
η οποία θα είχε κοινούς στόχους και αξίες με εμάς. Με την εξαγορά μας από την ADACOM, και πλέον την κοινή μας στρατηγική και συμπόρευση, εκμεταλλευόμαστε τις συνέργειες και αποκτούμε τα εχέγγυα που απαιτούνται, όπως την επέκταση σε νέες αγορές, τη διεύρυνση του πελατολογίου αλλά και την πρόσβαση σε κεφάλαια που μας εξασφαλίζει το κύρος της IDEAL Holdings, για να δώσουμε σάρκα και οστά στο όραμά μας. Μαζί δημιουργούμε τη μεγαλύτερη εταιρεία κυβερνοσφάλειας στην Ελλάδα, με ισχυρή παρουσία στην Ελλάδα και σε αρκετές χώρες στο εξωτερικό, με περισσότερους από 120 έμπειρους συμβούλους κυβερνοασφάλειας και με ένα χαρτοφυλάκιο λύσεων και υπηρεσιών που μας επιτρέπει να είμαστε πλέον ο μοναδικός πάροχος στην Ελλάδα με τέτοια ολιστική πρόταση, η οποία μπορεί να βοηθήσει οποιοδήποτε μέγεθος οργανισμού να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις κυβερνοασφάλειας του πλέον εξελισσόμενου τοπίου απειλών.
Πώς διαμορφώνονται σήμερα οι τάσεις σε ό,τι αφορά τις κυβερνοαπειλές και τις προκλήσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι σύγχρονες εταιρείες και οργανισμοί; Η πανδημία και τα lockdown πώς έχουν επηρεάσει; Η πανδημία έχει τροποποιήσει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών, καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η τηλεργασία αποτελούν πλέον κεντρική στρατηγική ανάπτυξης ενώ παράλληλα προ-
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
DIGITAL FINANCE
13
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
COVER STORY
σθέτει νέες προκλήσεις για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Παράλληλα, η χρήση των υπηρεσιών νέφους, η απομακρυσμένη πρόσβαση και οι νέες τεχνολογίες έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των κυβερνοεπιθέσεων μέσω malware, ransomware, phishing κ.λπ. που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με τις κλασικές λύσεις και αρχιτεκτονικές ασφαλείας. Γι’ αυτό τον τελευταίο καιρό γίνεται συζήτηση για νέες σύγχρονες αρχιτεκτονικές ασφαλείας ολιστικής ασφάλειας (Defense in Depth) και μηδενικής εμπιστοσύνης (Zero Trust), καθώς και υπηρεσιών παρακολούθησης και διαχείρισης περιστατικών ασφαλείας 24x7 σε πραγματικό χρόνο μέσω τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου οι οργανισμοί να θωρακίσουν τα δεδομένα τους, τις υπηρεσίες νέφους που έχουν υιοθετήσει, το δίκτυο των υποδομών τους και τη νέα τους περίμετρο που πλέον είναι οι απομακρυσμένοι σταθμοί εργασίας.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς ποιες είναι οι ιδιαίτερες ανάγκες των χρηματοοικονομικών οργανισμών σε ό,τι αφορά την ασφάλεια; Ποια η πρόταση αξίας της Netbull; Οι περισσότεροι οργανισμοί στον χρηματοοικονομικό τομέα έχουν legacy συστήματα τα οποία δεν δέχονται εύκολα τις όποιες επεμβάσεις, ή τροποποιήσεις έτσι ώστε να ενταχθούν σε ένα σύγχρονο αποτελεσματικό περιβάλλον στα θέματα της ασφάλειας συστημάτων DIGITAL FINANCE
14
και δεδομένων. Παρ' όλα αυτά, η υποδομή της εταιρείας μας και η αρχιτεκτονική ασφάλειας που έχουμε σχεδιάσει, επιτρέπει να επέμβουμε στα σημεία εκείνα που δεν εμποδίζουν τη λειτουργία των legacy συστημάτων, έτσι ώστε να χτίσουμε πριν από αυτά διάφορους μηχανισμούς προστασίας. Στο σημείο που ενώνονται τα legacy συστήματα με την υπόλοιπη πληροφοριακή υποδομή, εμείς χτίζουμε τους κατάλληλους μηχανισμούς ανίχνευσης και προστασίας από απειλές. Αναλύοντας τη δομή των επιθέσεων, διαπιστώνουμε ότι η φάση προετοιμασίας μιας επίθεσης από εισβολείς έχει μεγάλη διάρκεια. Άρα, αν κάποιοι θέλουν να επιτεθούν σε μια τράπεζα ή μια ασφαλιστική εταιρεία, η προετοιμασία τους χωρίζεται σε δύο στάδια, στη συγκέντρωση πληροφοριών και στην επιλογή του τρόπου («όπλου»), δηλαδή του χτυπήματος που θα κάνουν. Έτσι ξεκινά η αναζήτηση του εισβολέα, ο οποίος ψάχνει στα κοινωνικά δίκτυα, στο website του οργανισμού /στόχου, αλλά και σε άλλα σημεία για διάφορες πληροφορίες, προκειμένου να σχηματίσει μια σαφέστερη εικόνα για τον στόχο. Αυτήν η εικόνα αναφέρεται συνήθως ως σημείο ή επιφάνεια επίθεσης, και αποτελεί το σημείο όπου ο επιτιθέμενος θα προσπαθήσει να εισβάλει. Οι επιθέσεις συνήθως είναι μέσω email ή post σε website, που σκοπό έχει να παραπλανήσει τον αποδέκτη τους, δηλαδή το μέσο επίθεσης είναι ένα phishing email ή σελίδα. Εκεί θα οδηγηθεί ο χρήστης του οργανισμού για να μπορέσει να κάνει την πρώτη εισαγωγή πληρο-
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
φοριών. Μέσω αυτής της διασύνδεσης, ο επιτιθέμενος θα χρησιμοποιήσει τα συστήματα τους για να περάσει προς το υπόλοιπο δίκτυο, να φτάσει με άλλα λόγια στο legacy περιβάλλον του οργανισμού. Η προσέγγιση της Netbull είναι να χτίσει τείχη άμυνας, φράγματα δηλαδή, πριν τα legacy συστήματα. Για τον λόγο αυτό παρέχουμε υπηρεσίες έγκαιρης προειδοποίησης (early warning services), μέσω των οποίων, την ώρα που ο επιτιθέμενος συγκεντρώνει πληροφορίες και δεν είναι ορατός στα συστήματα μας, εμείς με κατάλληλους ελέγχους που κάνουμε στα σημεία επιθέσεων, στο dark web, και σε διάφορα άλλα μέσα πληροφοριών, μπορούμε να καταλάβουμε τι πάει να κάνει ο επιτιθέμενος και να στοχεύσουμε στην έγκαιρη ανίχνευση της επίθεσης. Άρα πριν καταφέρει ο χάκερ να περάσει στα legacy συστήματα, εμείς έχουμε ενεργοποιήσει κατάλληλους μηχανισμούς προστασίας, ανίχνευσης και απόκρισης σε απειλές. Πλέον μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες μπορούμε να αποκριθούμε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, και μέσω της τεχνητής νοημοσύνης να δημιουργήσουμε ένα πλάνο το οποίο να μας επιτρέψει την γρήγορη εξάλειψη των επιθέσεων.
Ειδικοί αναλυτές αλλά και η πρακτική εμπειρία αναδεικνύουν την ανάγκη για ολιστική προσέγγιση σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των πληροφοριών. Τι περιλαμβάνει αυτό και πώς μπορεί η τεχνογνωσία της Netbull να βοηθήσει και να το διασφαλίσει; Είναι γεγονός ότι σήμερα ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η τηλεργασία έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις σε όλο και μεγαλύτερη χρήση πληροφοριακών συστημάτων και υπηρεσιών. Συνεπώς αυξάνεται η επιφάνεια επίθεσης και το εύρος των ευκαιριών, για την πραγματοποίηση νέων πολύπλοκων και εξελιγμένων κυβερνοεπιθέσεων, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Για την αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων η εταιρεία μας, μετά από χρόνια έρευνας, έχει αναπτύξει μία αρχιτεκτονική ασφαλείας την netbull Security Architecture (nSA), η οποία εφαρμόζεται από τα πρώιμα στάδια σχεδιασμού έως την υλοποίηση, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των κυβερνοεπιθέσεων με μηχανισμούς τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης. Ο κύριος σκοπός της αρχιτεκτονικής είναι η προστασία των πληροφοριών, βασίζεται στην ασφάλεια δικτύου για την ανάπτυξη των απαραίτητων μηχανισμών ασφαλείας και περιλαμβάνει μηχανισμούς ασφαλείας σε κάθε επίπεδο. Η αρχιτεκτονική nSA, χωρίζεται σε δομικούς άξονες για την Ασφάλεια Δικτύου, Προστασία από διαρροή δεδομένων, Διακυβέρνηση Κινδύνου & Συμμόρφωση, Διαχείριση Ασφάλειας Πληροφοριών, Διαχείριση Ταυτοποίησης & Πρόσβασης, Ασφάλεια Εφαρμογών & Βάσεων Δεδομένων, Ασφάλεια τελικού σημείου καθώς και Ασφάλεια νέφους. Η nSA επιτρέπει την προστα-
Η εταιρεία μας αξιοποιεί το εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών της και τη μακρά ιστορία της στην τεχνική γνώση, την παροχή συμβουλών και την υποστήριξη για τον εντοπισμό πιθανών λύσεων σία πολύτιμων πληροφοριών σε τρεις διαστάσεις: την χρήση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, την εκπαίδευση των ανθρώπων και την εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών και διαδικασιών. Η εν λόγω αρχιτεκτονική μας επιτρέπει να αναπτύξουμε ένα ολοκληρωμένο σύνολο τεχνολογικών λύσεων και υπηρεσιών η οποία επιτρέπει στους οργανισμούς την ανάπτυξη άμυνας εις βάθος.
Πώς μπορούν οι προηγμένες τεχνολογίες Artificial Intelligence και machine learning τις οποίες αξιοποιείτε στην Netbull στην προστασία των δεδομένων; Ποια είναι τα οφέλη που προσφέρουν αλλά και ποια τα σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής; Οι υπηρεσίες τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης επεκτείνουν τη λειτουργικότητα γνωσιακής ανάλυσης της πλατφόρμας διαχείρισης απειλών eASIS (που βασίζεται στην λύση IBM QRadar), βοηθώντας τους αναλυτές μας στη διερεύνηση και αντιμετώπιση απειλών. Ουσιαστικά αξιοποιούν τις γνωσιακές βάσεις της εταιρείας, προσθέτοντας μη δομημένα στοιχεία, όπως για παράδειγμα πληροφορίες από ιστότοπους ασφάλειας, από ιστολόγια (blogs) και ερευνητικές μελέτες και συσχετίζοντάς τα με τα περιστατικά ασφάλειας που εντοπίζονται στους πελάτες μας. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να συμβάλει σημαντικά στον εντοπισμό εξειδικευμένων μόνιμων απειλών ακόμα και μη ταξινομημένων καθώς και στην αυτόματη παροχή πληροφοριών για την βέλτιστη λήψη αποφάσεων. Από την άλλη όμως, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργήθηκε για να βοηθήσει την ανθρώπινη ικανότητα των αναλυτών ασφαλείας και όχι να την αντικαταστήσει. Οι ομάδες ασφάλειας της εταιρείας μας αξιοποιούν την εμπειρία και την τεχνογνωσία τους για να παρέχουν προηγμένες υπηρεσίες για την αντιμετώπιση κυβερνοαπειλών. Αξίες όπως η ακεραιότητα, η καινοτομία, η δημιουργικότητα και η ευελιξία μας καθοδήγησαν στο να γίνουμε αυτό που είμαστε σήμερα, μια εταιρεία της οποίας κύριος στόχος είναι η ικανοποίηση των πελατών και η εκπλήρωση των δεσμεύσεών της, διότι επιτυχία μας θεωρούμε την επιτυχία των πελατών μας.
DIGITAL FINANCE
15
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
COVER STORY
Η εκπαίδευση του προσωπικού των περισσότερων επιχειρήσεων σε θέματα κυβερνοασφάλειας είναι ελλιπής. Αυτό οι κυβερνοεγκληματίες το γνωρίζουν και το εκμεταλλεύονται Ο ανθρώπινος παράγοντας εξακολουθεί να αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό ακόμα -αν και πια καταναλωτές και εργαζόμενοι έχουν υψηλά επίπεδα εξοικείωσης με τις ψηφιακές λειτουργίες; Τι κάνουν «λάθος» οι οργανισμοί σε αυτό το πλαίσιο και πώς μπορεί αυτός ο κίνδυνος να ελαχιστοποιηθεί; Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι η κινητήρια δύναμη κάθε οργανισμού ώστε όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες να εκτελούνται με συνέπεια και ακρίβεια. Η εκπαίδευση του προσωπικού των περισσότερων επιχειρήσεων παρόλο που έχουν υψηλά επίπεδα εξοικείωσης με ψηφιακές λειτουργίες, εντούτοις σε θέματα κυβερνοασφάλειας είναι ελλιπής. Αυτό είναι κάτι που οι περισσότεροι κυβερνοεγκληματίες το γνωρίζουν και το εκμεταλλεύονται κατά τα πρώιμα στάδια μίας κυβερνοεπίθεσης. Οι επιθέσεις ηλεκτρονικού ψαρέματος μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, είναι αυτές που έχουν θέσει σε κίνδυνο την επιχειρηματική δραστηριότητα μερικών από τους μεγαλύτερους οργανισμούς. Έτσι αποτελεί επιτακτική ανάγκη, η εκπαίδευση και η τακτική ενημέρωση όλου του προσωπικού, σε θέματα κυβερνοασφάλειας διότι οι κυβερνοεπιθέσεις συνεχώς εξελίσσονται. Με αυτόν τον τρόπο διαμορφώνεται θετική κουλτούρα κυβερνοασφάλειας στον οργανισμό, και τον καθιστά πιο αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση προκλήσεων και τεχνασμάτων κυβερνοεγκληματιών, όντας σε θέση να αναγνωρίσει άμεσα απειλές τέτοιου είδους.
Πώς μπορεί ένας οργανισμός να μετρήσει την αποτελεσματικότητα των επενδύσεων σε ασφάλεια; Ένα σημαντικό μέρος της εφαρμογής του πλαισίου Κυβερνοασφάλειας σε έναν οργανισμό είναι η δημιουργία ενός Συστήματος Διαχείρισης Κινδύνων (Risk Management System), το οποίο πέρα των άλλων θα διαθέτει και τους απαραίτητους μετρικούς παράγοντες (key metrics) για την αποτελεσματικότητα των επενδύσεων στην κυβερνοασφάλεια. DIGITAL FINANCE
16
Το εν λόγω σύστημα θα χρησιμοποιείται για την αποτίμηση του επιπέδου της επικινδυνότητας που διατρέχει η επιχείρηση και θα αποτελείται από ένα σύνολο διαδικασιών, μεθοδολογιών και μετρικών που στοχεύουν στη μείωση του σχετικού κινδύνου. Η μείωση αυτή επιτυγχάνεται µέσω της δημιουργίας, επιλογής και εφαρμογής των κατάλληλων μέτρων για την ασφάλεια δεδομένων και συστημάτων του οργανισμού.
Ποιο είναι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Netbull σε έναν τόσο κρίσιμο τομέα όσο αυτός της ασφάλειας των πληροφοριών; Η Netbull αναπτύσσει συνεχώς τις παρεχόμενες υπηρεσίες και προηγμένες λύσεις της στον τομέα της ασφάλειας πληροφοριών και της προστασίας δεδομένων και οι δραστηριότητές της περιλαμβάνουν κυρίως: • παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών ασφαλείας όπως μελέτες ασφάλειας, δοκιμές διείσδυσης, διερεύνηση περιστατικών εισβολής, ανάλυση κινδύνου, ανάλυση GAP και συμμόρφωση με νομικά και ρυθμιστικά πλαίσια όπως NIS, GDPR, ISO/IEC 27001 κ.λπ. • σχεδιασμός και εφαρμογή ολοκληρωμένων λύσεων ασφάλειας πληροφοριών • διαχειριζόμενες υπηρεσίες που παρέχονται μέσω του ιδιόκτητου Επιχειρησιακού Κέντρου Ασφαλείας (netbull SOC) • ασφάλεια ως υπηρεσία για υποδομές cloud • εμπειρογνώμονες ασφάλειας πληροφοριών για πολύπλοκα περιβάλλοντα και απαιτητικά έργα ασφάλειας • ολιστική προσέγγιση σε θέματα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και προστασίας δεομένων. Η κύρια στρατηγική μας είναι η παροχή πρωτοποριακών και ποιοτικών υπηρεσιών διαχειριζόμενης ασφάλειας (Managed Security Services) και όχι η απλή μεταπώληση προϊόντων. Για την υλοποίηση της κύρια αυτής στρατηγικής: Έχουμε υιοθετήσει μια ολιστική προσέγγιση για την ασφάλεια που καλύπτει τομείς ασφάλειας για Πρόβλεψη, Πρόληψη, Ανίχνευση και Απόκριση κυβερνοαπειλών Το τοπίο των απειλών αλλάζει καθημερινά. Οι απειλές για μια επιχείρησή δεν είναι πλέον μόνο τοπικές. Ο τρόπος με τον οποίο οι χρήστες συνδέονται με το Διαδίκτυο και την εταιρεία τους μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών, η προσβασιμότητα που απολαμβάνουν μέσω της τεχνολογίας κινητής τηλεφωνίας και η ευκολία με την οποία οι άνθρωποι, τα προϊόντα και οι πληροφορίες διακινούνται πέρα από τα σύνορα δημιουργούν τρωτά σημεία. Για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών, έχει αναπτυχθεί μια αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζεται από την αρχή ότι η πληροφοριακή υποδομή ενός οργανισμού είναι σε κίνδυνο και βασίζεται σε πιθανά σενάρια επίθεσης και καλύπτει όλους τους τομείς Πρόβλεψης, Πρόληψης, Ανίχνευσης και Από-
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
κρισης, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, Ανάλυσης Συμπεριφοράς Δικτύου, Ανάλυσης Συμπεριφοράς Χρηστών και Ανίχνευσης & Απόκρισης Τελικού Σημείου. Διατηρούμε στρατηγικές συνεργασίες και συνέργειες με κορυφαίους προμηθευτές τεχνολογίας Συνεργαζόμαστε στενά με επιλεγμένους τεχνολογικούς ηγέτες σε εφαρμογές λογισμικού, υποδομές και συμβουλευτικές υπηρεσίες για να ενισχύσουμε το δικό μας μοναδικό χαρτοφυλάκιο λύσεων και προηγμένων υπηρεσιών. Η αξιοποίηση των ικανοτήτων αυτών των ηγετών του κλάδου της ασφάλειας μας επιτρέπει να επικεντρωθούμε στον στόχο μας που είναι η ασφαλής ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των πελατών μας. Μέσω της ολοκληρωμένης, έξυπνης ενσωμάτωσης λύσεων που βασίζονται σε προϊόντα συνεργατών, υποστηρίζουμε και συμπληρώνουμε τις δικές μας βασικές υπηρεσίες για να μεγιστοποιήσουμε την παραγωγικότητά των πελατών μας. Διαθέτουμε τεχνογνωσία τόσο σε θέματα ασφάλειας όσο και πληροφορικής και συνεργαζόμαστε με τους παγκόσμιους στρατηγικούς τεχνολογικούς συνεργάτες μας για να διασφαλίσουμε την παροχή λύσεων παγκόσμιας κλάσης που δημιουργούν πραγματικά και απτά επιχειρηματικά οφέλη σε πελάτες σε όλες τις αγορές και επιχειρηματικούς τομείς.
βάση τη σχέση τους με συγκεκριμένους προμηθευτές. Η υπηρεσία τους συνδέεται αποκλειστικά με τα οφέλη του υλικού και του λογισμικού που μεταπωλούν και έχουν κίνητρο να προωθήσουν συγκεκριμένα προϊόντα που βασίζονται αποκλειστικά σε συμβάσεις. Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς ολοκληρωτές, η Netbull δεν βασίζεται σε μια λίστα προτιμώμενων προμηθευτών. Αντίθετα, η εταιρεία μας αξιοποιεί το εκτεταμένο δίκτυο συνεργατών της για λύσεις δικτύωσης και ασφάλειας και τη μακρά ιστορία της στην τεχνική γνώση, την παροχή συμβουλών και την υποστήριξη για τον εντοπισμό πιθανών λύσεων. Η εταιρεία ακολουθεί μια αυστηρή διαδικασία ελέγχου τεχνολογιών, διασφαλίζοντας ότι όλα τα στοιχεία της λύσης πρέπει να πληρούν τις τεχνικές και οικονομικές απαιτήσεις του πελάτη. Οι πελάτες μας είναι βέβαιοι ότι αυτή η προσέγγιση διασφαλίζει ότι η εταιρεία αναπτύσσει προσαρμοσμένες λύσεις που είναι ανεξάρτητες από τις σχέσεις προμηθευτών, πληρούν τις τεχνικές απαιτήσεις, τον προϋπολογισμό και επιλύουν τα προβλήματα τους.
Έχουμε αποδεδειγμένη εμπειρία, στον σχεδιασμό και την υλοποίηση λύσεων καθώς και προηγμένων υπηρεσιών ασφαλείας Αυτό που ξεχωρίζει στην εταιρεία μας δεν είναι η τεχνολογία αλλά η εκπαίδευση και η ικανότητα των στελεχών της, καθώς και η η αφοσίωση τους στην εξαιρετική εξυπηρέτηση. Η Netbull έχει μακρά ιστορία επιτυχίας και στελεχώνεται από ανθρώπους με μέσο όρο 14+ χρόνια αποδεδειγμένης εμπειρίας στην παροχή υπηρεσιών και λύσεων. Οι μηχανικοί μας είναι πιστοποιημένοι με σχετικές πιστοποιήσεις που αποδεικνύουν την τεχνογνωσία τους σε διάφορα επίπεδα που σχετίζονται με την ασφάλεια συστημάτων όπως η πιστοποίηση τεχνολογίας CCSA, CCNA, SSCE, καθώς και τον κίνδυνο επιχειρηματικών δεδομένων όπως οι πιστοποιήσεις DPO & ISO 27001 Lead Auditor. Οι διευθυντές μας έχουν δει από πρώτο χέρι τις απαιτήσεις στην εργασία που αντιμετωπίζουν οι πελάτες μας σε διάφορους κλάδους και κατανοούν τις προκλήσεις που παρουσιάζονται σε καθημερινή βάση. Οι ομάδες μας αξιοποιούν την εμπειρία και την τεχνογνωσία τους για να παρέχουν εξαιρετικές υπηρεσίες. Παρέχουμε προτάσεις και υπηρεσίες ανεξαρτήτως κατασκευαστών, με χρήση των καλυτέρων τεχνολογιών και λύσεων Οι περισσότεροι παραδοσιακοί ολοκληρωτές (integrators) τεχνολογίας προωθούν τον εαυτό τους με DIGITAL FINANCE
17
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
THE MARKET’S VOICE
MELLON GROUP
Καλωσορίζουμε την εποχή του Paperless! Ο ψηφιακός μετασχηματισμός προχωράει με γοργά βήματα στον τραπεζικό κλάδο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η εξάλειψη των έντυπων εγγράφων, αν και προς το παρόν μάλλον περιορισμένη, μπορεί να συμβάλλει ταυτόχρονα στην βελτίωση της εμπειρίας του πελάτη καθώς και στην ενίσχυση της αποδοτικότητας του τραπεζικού καταστήματος.
ADVERTORIAL
Τ
ην τελευταία φορά που επισκεφθήκατε ένα τραπεζικό κατάστημα, μήπως διαπιστώσατε ότι η εμπειρία σας μέσα σε αυτό επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις μη αυτοματοποιημένες διαδικασίες και τη γραφειοκρατία; Σκεφθήκατε ότι θα έπρεπε να είχατε χρησιμοποιήσει το online και mobile banking, αλλά οι συναλλαγές σας μπορούσαν να πραγματοποιηθούν μόνο εντός του καταστήματος; Κι ακόμα, μήπως λαμβάνετε τους μηνιαίους λογαριασμούς σας σε έντυπο μέσω του ταχυδρομείου; Και πώς υπογράφετε τις συμβάσεις για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα με την τράπεζά σας; Στη σύγχρονη τεχνολογική εποχή, η μεγαλύτερη ίσως πρόκληση για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα είναι η διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, που δεν αφορά μόνον την ψηφιακή τους αναβάθμιση και τη μείωση του λειτουργικού κόστους, αλλά τη βιώσιμη ανάπτυξή τους σε ένα εκθετικά αναπτυσσόμενο τεχνολογικό περιβάλλον, με τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες να είναι όχι μόνον πιο γρήγορες, αλλά και πιο έξυπνες. Κεντρικός άξονας σε αυτή την προσπάθειά τους ήταν, και είναι, πάντα ο πελάτης. DIGITAL FINANCE
Είναι οι τάσεις που αναδεικνύονται από τις προτιμήσεις του, τις συναλλακτικές ανάγκες του και τις κοινωνικές συμπεριφορές του, καθώς και οι φορείς με τους οποίους συνεργάζεται. Η διαδικασία, φυσικά, ξεκινάει αρκετά χρόνια πριν, με λίγους, ίσως, να θυμούνται πια τι σήμαινε για την καθημερινότητά μας η έλευση των ΑΤΜ, των APS ή η διάδοση των «πλαστικού χρήματος». Σήμερα, η τάση της ψηφιοποίησης στον τραπεζικό τομέα συνεχίζεται με τα ψηφιακά νομίσματα (digital currencies), τις ανέπαφες πληρωμές, το στοχευμένο μάρκετινγκ (targeted marketing) μέσω των social media, το selfie-pay και πολλά άλλα.
Είναι το phygital η νέα πραγματικότητα;
Ο όρος “Phygital”, δηλαδή ο συνδυασμός φυσικής και ψηφιακής παρουσίας, έχει κατακλύσει τις αναφορές στα λειτουργικά μοντέλα των τραπεζικών καταστημάτων και όχι μόνο. Τα ερωτήματα, όμως, για την επόμενη μέρα είναι πολλά: Μιλάμε για μία ακόμα τάση ή για τη νέα πραγματικότητα; Αρκεί μόνο η υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας και καινοτομίας; Πόσο αναγκαία είναι η οργανωτική
18
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
διάρθρωση στο ανθρώπινο δυναμικό, την επιχειρησιακή στρατηγική και τις διαδικασίες της τράπεζας; Κι ακόμα, πώς καταλήγει να αναβαθμίζεται ο ρόλος του τραπεζικού καταστήματος; Kαι τελικά, θα δούμε καταστήματα απελευθερωμένα από τα μετρητά; Τα τραπεζικά καταστήματα τείνουν να μετασχηματιστούν από κέντρα διεκπεραίωσης συναλλαγών, πληρωμής λογαριασμών, καταθέσεων και αναλήψεων σε πραγματικά συμβουλευτικά κέντρα για τις χρηματοπιστωτικές ανάγκες των πελατών τους, αναβαθμίζοντας τα ίδια, το ρόλο του τραπεζικού υπαλλήλου. Οι τράπεζες που επιθυμούν τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας και ενός ισχυρού ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, πρέπει να δημιουργήσουν νέες ροές εσόδων και ολοκληρωμένα, πελατοκεντρικά, διαδραστικά και διασυνδεδεμένα ψηφιακά οικοσυστήματα, αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με την οικονομική ζωή, τους στόχους, τη συμπεριφορά και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, για να τους εξασφαλίσουν βελτιωμένες και εξατομικευμένες καθημερινές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Ψηφιακές υπογραφές από απόσταση, πληρωμές, εμβάσματα και εξυπηρέτηση είναι πλέον όλα δυνατά, εξ αποστάσεως! Επίσης, η ταυτοποίηση του πελάτη, ο έλεγχος εγγράφων και δικαιολογητικών γίνεται όλο και περισσότερο online. Ακόμα και παραδοσιακά γραφειοκρατικές διαδικασίες, όπως το digital customer onboarding, γίνεται πλέον από κινητές συσκευές, μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ ο χρόνος αυτός συνεχίζει να μειώνεται, καθώς έρχεται και το κράτος να υποστηρίξει τις ψηφιακές διαδικασίες μέσω της ψηφιοποίησης των υπηρεσιών του. Η αξιοποίηση τεχνολογιών για κινητά τηλέφωνα και η ανάπτυξη της λειτουργικότητας Ηλεκτρονικής Υπογραφής (e-signature) αποτελεί ένα από τα οχήματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και ανασχεδιασμό των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών με επίκεντρο την εμπειρία του πελάτη, ως αντικατάσταση της φυσικής υπογραφής στα Καταστήματα του Δικτύου, αλλά και έξω από αυτά.
Πόσο απέχουμε από την εξάλειψη των έντυπων εγγράφων;
Ένας, όμως, από τους βασικούς τομείς που εξακολουθεί να έχει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης σε ό,τι αφορά στην ψηφιοποίηση, σε πολλές τράπεζες, είναι αυτός της εξάλειψης της χρήσης χαρτιού για την επικοινωνία με τους πελάτες, τα έγγραφα και τις συμβάσεις. Τα άμεσα οικονομικά οφέλη για τις τράπεζες είναι πολλά, αλλά τα οφέλη που μεταφράζονται ως βελτιωμένη εμπειρία για τους πελάτες, είναι ακόμη περισσότερα. Είναι γεγονός ότι οι καταναλωτές ανησυχούν, πάνω απ’ όλα, για τον αντίκτυπο της πανδημίας στην οικονομία. Είναι δύσπιστοι και διατηρούν μία προσκόλληση στα έντυπα αντίγραφα καθώς έχουν εμπιστοσύνη σε ότι αποθηκεύουν στο αρχείο των συναλλαγών τους, εν μέσω φόβου ότι η τράπεζα θα διαγράψει τα δεδομένα των αντίγραφων κίνησης. Πολλές τράπεζες προσπαθούν ενεργά να ενθαρρύνουν τους χρήστες του online και mobile banking να επιλέξουν την paperless επικοινωνία και να λαμβάνουν τα σχετικά έγγραφα σε ψηφιακή μορφή μέσω email. Αυτή η προσπάθεια συναντά πολλά εμπόδια, καθώς οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίζουν ότι όλα τα ηλεκτρονικά κοινοποιούμενα έγγραφα μπορούν να είναι άμεσα προσβάσιμα από τους πελάτες για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Απαιτείται ένας ασφαλής και ευέλικτος χώρος αποθήκευσης ηλεκτρονικών DIGITAL FINANCE
εγγράφων μαζί με το αντίστοιχο user portal στην καρδιά αυτού του συστήματος. Η τράπεζα πρέπει επίσης να σκεφτεί ποια εργαλεία θα χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο της ταυτότητας των ηλεκτρονικών συμφωνιών. Οι ψηφιακές υπογραφές θα πρέπει να αποτελούν βασικό μέρος της διαδικασίας και τα σωστά βιομετρικά εργαλεία μπορούν να βοηθήσουν πολύ στον έλεγχο της ταυτότητας αυτών των υπογραφών.
Η πρόταση της Mellon
Η ψηφιακή ασφάλεια αποτελεί βασικό στοιχείο στις λειτουργίες χωρίς χαρτί για τη διασφάλιση της ασφάλειας όλων των μερών για την επεξεργασία ηλεκτρονικών συναλλαγών. Η Mellon διαθέτει μια σειρά από κορυφαίες τεχνολογίες για την ενεργοποίηση της ψηφιακής επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής για ασφαλή διαχείριση ψηφιακού περιεχομένου. Πέρα όμως από τα άμεσα οικονομικά οφέλη που αποδίδει στην Τράπεζα η χρήση της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπογραφών -από την απλούστευση των διαδικασιών με την ταυτόχρονη αύξηση της ασφάλειας-, ο κύριος μοχλός που ωθεί στην ολοένα και μεγαλύτερη χρήση της είναι η εμπειρία του πελάτη. Η λύση μας προσφέρει ταχύτητα στην εξυπηρέτηση, απλούστευση διαδικασιών, προσωποποιημένη επικοινωνία και ευκολία στη χρήση. Σύμφωνα με τη McKinsey, η μείωση του κόστους και η βελτίωση της ροής και της εγκυρότητας των επιχειρηματικών διαδικασιών κατά τη μετάβαση σε papperless μπορεί να αποφέρει θετική απόδοση της επένδυσης και απόσβεση εντός 18 μηνών. Είναι η στιγμή που οι τράπεζες θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία να μετασχηματιστούν επιταχύνοντας τις επενδύσεις τους σε τεχνολογία και ενσωμάτωση ευέλικτων και κλιμακούμενων επιχειρηματικών μοντέλων, δημιουργώντας συνάμα και έναν ισχυρό πυρήνα. Στην πορεία επιτάχυνσης των σχεδίων μετασχηματισμού, θα πρέπει να εντείνουν τις επενδύσεις τους σε τομείς όπως η διενέργεια σεναρίων για μεταβολές σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον, την τεχνολογία, τις λειτουργίες back-office και τα κανονιστικά πλαίσια, καθώς και την ανάπτυξη δεικτών απόδοσης, τον πλήρη επαναπροσδιορισμό των υφιστάμενων δομών κόστους, και την προσαρμογή των επιχειρηματικών τους μοντέλων προς την κατεύθυνση του πελάτη. Going paperless και paperless βιώσιμα branches, λοιπόν, σχεδιασμένα με περιβαλλοντικά φιλικές προδιαγραφές, με οθόνες αφής, δυνατότητα ηλεκτρονικής υπογραφής στις περισσότερες συναλλαγές, αποστολή των εγγράφων ψηφιακά και ειδικά διαμορφωμένοι χώροι για να συνομιλούν οι πελάτες με εξειδικευμένους συμβούλους. Όλα αυτά συγκροτούν μια νέα τράπεζα και τη σύγχρονη αντίληψη που θα προσδιορίσει την τραπεζική εμπειρία στη νέα εποχή.
Λεωφ. Αθηνών-Πειραιώς 74Α, 18547 Πειραιάς Τ: +30 2103727000 , F: +30 2103 223 694 E: info@mellongroup.com, www.mellongroup.com
19
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Ψηφιακή διαχείριση ζημιών: πολλά υπέρ, κανένα κατά… Η ασφαλιστική αγορά βιώνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της που, σταδιακά, αγγίζει κάθε κλάδο και πτυχή της. Η αυτοματοποίηση της διαχείρισης ζημιών και αποζημιώσεων, με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής, γλυτώνει χρόνο και χρήμα από διαδικασίες ρουτίνας, μειώνει τον κίνδυνο ανθρώπινων λαθών, βελτιώνει τις διαδικασίες και διευκολύνει με έξυπνους τρόπους τη λήψη σωστότερων αποφάσεων στην καθημερινότητα. Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ DIGITAL FINANCE
20
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η
βέλτιστη εμπειρία του πελάτη έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια στο Holy Grail, το «Ιερό Δισκοπότηρο» σε πλήθος κλάδους και τομείς με πρώτους το retail και τα services, όπου ο χρήστης-καταναλωτής πρέπει να διατηρείται σε μια κατάσταση μόνιμης ει δυνατόν ικανοποίησης και θετικού προσήμου στη σχέση του με τις επιχειρήσεις. Που, με τη σειρά τους, είναι εκ των πραγμάτων υποχρεωμένες να συντηρούν αυτή την κατάσταση με κάθε τρόπο και μέσο, αφού ο ευχαριστημένος πελάτης όχι μόνο θα ξανάρθει διεκδικώντας τα όποια οφέλη των προγραμμάτων πιστότητας, αλλά θα διαδώσει στον στενό κύκλο του πόσο ευχαριστημένος είναι από το συγκεκριμένο brand, θα το αναφέρει ευρύτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως άτυπος influencer και, μακροπρόθεσμα, θα πολλαπλασιάσει με τις αγορές του τόσο τα έσοδα, όσο και τα κέρδη της «τυχερής» επιχείρησης. Φυσικά, αυτή η διατήρηση του θετικού προσήμου κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι... Οι επιχειρήσεις, ανάλογα με την ταυτότητα και το αντικείμενο κάθε μιας, πρέπει να δαπανήσουν χρόνο, κόπο και χρήμα, όχι άπαξ αλλά συνεχώς, πρέπει να διαμορφώσουν την ανάλογη κουλτούρα σε όλη την ιεραρχία τους και πολύ περισσότερο στην front line, στην «πρώτη γραμμή» που έρχεται σε επαφή με τον πελάτη, αλλά και στο back office, στους μηχανισμούς που (πρέπει να) τρέχουν στο παρασκήνιο αθόρυβα και αποτελεσματικά, για να το καταφέρουν. Αυτό, αλλού είναι ευκολότερο κι αλλού πιο δύσκολο, πολύ περισσότερο τώρα, στη μετά-πανδημία εποχή. Η εξοικείωση μέσα σε λίγους μήνες με τα ψηφιακά «καλούδια», λόγω της πανδημίας, δεν ήλθε μόνη της – επιτάχυνε μεν την ψηφιοποίηση της ζωής μας, αλλά ταυτόχρονα αύξησε απότομα και υπέρμετρα τις απαιτήσεις μας.
Enter, Insurtech!
Στον ασφαλιστικό κλάδο, η ψηφιακή τεχνολογία δεν μπήκε ούτε εύκολα, ούτε γρήγορα, όμως προχωρεί πλέον με άλματα, για να καλύψει το χαμένο έδαφος. Ο χώρος του Insurtech θεωρείται από τους πιο «καυτούς» από πλευράς εξελίξεων και ήδη βλέπουμε τα πρώτα δείγματα γραφής, με πολλές εταιρείες να υιοθετούν σχεδόν με συνοπτικές διαδικασίες (τουλάχιστον σε σύγκριση με το παρελθόν) πλατφόρμες και συστήματα, με απώτερο στόχο τόσο τον εξορθολογισμό των δικών τους διαδικασιών, όσο -και κυρίως- τη μεγαλύτερη δυνατή βελτίωση της διαρκώς εξελισσόμενης εμπειρίας του πελάτη. Όσο γι’ αυτόν, επιζητεί πλέον μια ολοένα περισσότερο προσωποποιημένη εξυπηρέτηση και δεν το κρύβει – περσινή παγκόσμια έρευνα της Accenture έδειξε ότι το 76% των πελατών ασφαλιστικών εταιρειών είναι διατεθειμένο να αλλάξει εταιρεία, αναζητώντας προσωποποιημένες υπηρεσίες, ενώ άλλη έρευνα -αυτή τη φορά από την CapGemini- βρήκε πως τρεις στους τέσσερις ασφαλισμένους είναι έτοιμοι να αλλάξουν, αν ο πάροχος των ασφαλιστικών υπηρεσιών τους δεν προσφέρει πολυκαναλική (omnichannel) εξυπηρέτηση. Η ψηφιακή τεχνολογία πρέπει να θεωρείται, πλέον, εκ των ων ουκ άνευ και στις ασφάλειες, σε κάθε μορφή και έκφανσή της. DIGITAL FINANCE
Μια από τις πιο χαρακτηριστικές -και ίσως πιο εύκολες στην υλοποίησή τους- εφαρμογές είναι η ψηφιοποίηση και (προφανώς) ψηφιακή διαχείριση των ζημιών και αποζημιώσεων (claims), με όλο και περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες να την υιοθετούν, καθώς τα πλεονεκτήματα που προσφέρει είναι πολλά και τα μειονεκτήματα ουσιαστικά μηδενικά, πλην του κόπου, του χρόνου και του κόστους υλοποίησης που, όμως, είναι αναπόφευκτοι παράγοντες σε κάθε μετάβαση από μια εποχή σε άλλη κι από offline σε online mode – πιο σωστά, σε mobile mode, αφού στις περισσότερες περιπτώσεις όλες οι διαδικασίες μπορούν να γίνουν (και γίνονται) μέσω του κινητού τηλεφώνου, που ο καθένας μας έχει πλέον στην τσέπη ή στην τσάντα του.
Σημαντικά πλεονεκτήματα
Στα υπέρ, λοιπόν, θα πρέπει να κατατάξουμε (εκτός από την εντελώς αναβαθμισμένη εμπειρία και ικανοποίηση του πελάτη) την ταχύτητα εξέτασης του αιτήματος, με τις διαδικασίες στα πιο κοινά αιτήματα να είναι πλήρως αυτοματοποιημένες, την αποφυγή των (ως τώρα αναπόφευκτων) ανθρώπινων λαθών, τον καλύτερο συντονισμό των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, αλλά και την «απελευθέρωση» αρκετών εργαζομένων από διαδικασίες ρουτίνας, ώστε να αφοσιώνονται απερίσπαστοι σε άλλες, πιο χρήσιμες εργασίες και να παίρνουν κρίσιμες αποφάσεις, όπου χρειάζεται, με πιο καθαρό μυαλό. Επίσης, η διαδραστική επικοινωνία των πελατών με την εταιρεία «ανεβαίνει πίστα», οι απαραίτητοι έλεγχοι γίνονται ευκολότερα και ταχύτερα, η διαφάνεια είναι μεγαλύτερη, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με την εμπιστοσύνη (αναγκαία συνθήκη σε τέτοιου είδους σχέσεις). Από την άλλη, δεν είναι καθόλου αμελητέο το πρόσθετο «φορτίο» σε ψηφιακές δυνατότητες (από πλευράς υποδομών σε «σίδερο» και ανθρώπινο δυναμικό), αλλά και η ανάγκη ανάπτυξης ειδικών και προσαρμοσμένων στα ασφαλιστικά δεξιοτήτων, όπου όλο και περισσότερο αξιοποιούνται η Τεχνητή Νοημοσύνη και η Μηχανική Μάθηση. Καθώς, μεγάλο μέρος των διαδικασιών γίνεται πλέον αυτοματοποιημένα, ο έλεγχος πρέπει να είναι διπλός και τριπλός, σε κάθε στάδιο, αφενός για να προστατεύεται και να είναι πάντα καλυμμένος ο πελάτης, αφετέρου για να συμμορφώνεται και η ασφαλιστική εταιρεία με το ρυθμιστικό πλαίσιο (πχ. σε θέματα προσωπικού απορρήτου, GDPR, κλπ.) που επιβάλλουν οι νόμοι και οι εποπτικές αρχές. Κι ίσως είμαστε μονάχα στην αρχή, αφού το σύνολο του ασφαλιστικού κλάδου βρίσκεται σε φάση ριζικής αναθεώρησης, τρόπων, μεθόδων, στόχων και προοπτικών.
Το 76% των πελατών ασφαλιστικών εταιρειών είναι διατεθειμένο να αλλάξει εταιρεία, αναζητώντας προσωποποιημένες υπηρεσίες 21
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Παγκόσμια και ελληνική τάση
Η τάση προς πλήρη ψηφιοποίηση της ασφαλιστικής αγοράς, στον χώρο των claims, είναι βεβαίως παγκόσμια, αλλά -ως ένα βαθμό, καθώς χρειάζεται ακόμα αρκετή δουλειά- και ελληνική. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα από τις απαντήσεις δυο εκπροσώπων σημαντικών εταιρειών του κλάδου, του Ανδρέα Σούλη, Διευθυντή Αποζημιώσεων της ERGO Ασφαλιστική, και του Αλέξη Πανταζή, συνιδρυτή και Εκτελεστικού Διευθυντή της Hellas Direct, στις ερωτήσεις του Digital Finance, για το συγκεκριμένο θέμα.
Η χρήση της τεχνολογίας και η ψηφιοποίηση των insurance claims δείχνει να επικρατεί όλο και περισσότερο στην αγορά. Εσείς τι κάνετε στη δική σας εταιρεία; Την εφαρμόζετε και σε ποιους κλάδους;
Σε ό,τι αφορά τα claims, προβλέπεται ότι ως το 2030 πάνω από το 50% των διαδικασιών θα είναι πλήρως αυτοματοποιημένες. Η ERGO πρωτοπορεί στην εφαρμογή τεχνολογιών αιχμής, έχοντας πετύχει ήδη από πολύ νωρίς, μεγάλη αυτοματοποίηση σε όλους τους κλάδους ασφάλισης
Αλέξης Πανταζής: Την απολαμβάνουν! Σε ένα μικροτρακάρισμα ο οδηγός κάνει δήλωση τηλεφωνικά και μας στέλνει φωτογραφίες. Με την υπηρεσία Fast Track, μέσα σε μερικά λεπτά έχει ξεμπερδέψει κι έχει φύγει, με όλες τις πληροφορίες στο email του και με την αποζημίωσή του να έχει ήδη αρχίσει. Ή πηγαίνει σε ένα από τα 2.000 συνεργεία που είναι ηλεκτρονικά συνδεδεμένα στην πλατφόρμα μας κι εμείς κάνουμε όλες τις επικοινωνίες, εγκρίσεις και πληρωμές από απόσταση.
Τη συνδυάζετε με κάποια μέθοδο επαλήθευσης; Έχετε αντιμετωπίσει φαινόμενα απάτης και πώς τα χειριστήκατε;
Ανδρέας Σούλης: Η αντιμετώπιση της απάτης αποτελεί για την εταιρεία μας στρατηγικό στόχο, διότι μία εταιρεία με πελατοκεντρικό προσανατολισμό, που στοχεύει Ανδρέας Σούλης: Πράγματι, η τεχνολοστην παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών γική επανάσταση που ζούμε σήμερα μεταστην καλύτερη δυνατή τιμή, δεν μπορεί σχηματίζει σταδιακά το σύνολο σχεδόν των να παραβλέψει αδικαιολόγητες εκροές οι εργασιών και των εν γένει δραστηριοτήτων οποίες αυξάνουν το κόστος και συνεπώς το των ασφαλιστικών οργανισμών. Ειδικά, σε ασφάλιστρο που καταβάλλουν οι πελάτες ότι αφορά στα claims, προβλέπεται ότι ως της. Προς αυτή την κατεύθυνση, η εταιρεία το 2030 πάνω από το 50% των διαδικασιών μας χρησιμοποιεί εξελιγμένο λογισμικό, το που συμβαίνουν σήμερα στις Διευθύνσεις οποίο συνδυάζει στοιχεία από διάφορες Αποζημιώσεων θα είναι πλήρως αυτοματοβάσεις δεδομένων και αναδεικνύει ζημίες ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΟΥΛΗΣ ποιημένες. Προφανώς, η ERGO ως μέλος με ύποπτα χαρακτηριστικά. Εν συνεχεία, οι ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ενός πολυεθνικού οργανισμού όχι απλώς ζημίες αυτές ελέγχονται εξονυχιστικά από ακολουθεί, αλλά πρωτοπορεί στην εφαρεξειδικευμένους συνεργάτες μας και, στις ΑΠΟΖΗΜΙΏΣΕΩΝ ΤΗΣ ERGO μογή τεχνολογιών αιχμής, έχοντας πετύχει περιπτώσεις που τελικώς αποδεικνύεται ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΉ ήδη από πολύ νωρίς μεγάλη αυτοματοποίαπατηλή συμπεριφορά, εφαρμόζεται η αρχή ηση σε όλους τους κλάδους ασφάλισης, μειώνοντας κατ’ αυτόν της μηδενικής ανοχής απέναντι στα εμπλεκόμενα πρόσωπα. τον τρόπο την ανθρώπινη συμμετοχή σε εργασίες ρουτίνας και Αλέξης Πανταζής: Η ψηφιοποίηση αφήνει ακόμα λιγότερο διευκολύνοντας με έξυπνους τρόπους τη λήψη αποφάσεων. χώρο για πιθανές απάτες. Διαθέτουμε πρόσβαση real time Αλέξης Πανταζής: Ήμασταν από την πρώτη στιγμή μία αμιγώς στα στοιχεία των εμπλεκόμενων οδηγών και ακολουθούμε digital ασφαλιστική εταιρεία, οπότε όλες μας οι διαδικασίες ήταν συγκεκριμένα βήματα, αν χρειαστεί κάποια επιβεβαίωση πληεξαρχής ψηφιοποιημένες. Έχουμε δημιουργήσει τις δικές μας ροφοριών. Εδώ, βέβαια, παίζουν ρόλο και οι άνθρωποί μας. τεχνολογίες εσωτερικά και απασχολούμε πάνω από 50 software Οι εξαιρετικές in house ομάδες μας, όπως αυτές των claims engineers και data scientists. Στον τομέα των ζημιών, το digital και των car experts, έχουν και την εμπειρία και την κρίση να αξιολογήσουν πιθανές απόπειρες fraud. στοιχείο μας επιτρέπει να είμαστε άμεσοι και αποτελεσματικοί, την ώρα που ο ασφαλισμένος μας έχει περισσότερο ανάγκη. Από το πρώτο τηλεφώνημα ως την τελική πληρωμή, όλα γίνονται Συνδέεται η χρήση της τεχνολογίας με προβλήματα ηλεκτρονικά, μειώνοντας σημαντικά τους χρόνους απόκρισης ασφαλείας; Ανδρέας Σούλης: Είναι βέβαιο ότι η χρήση της τεχνολογίας Οι πελάτες σας πώς τη σχολιάζουν; Την αποδέχονται και του Internet συνδέεται άμεσα με το ζήτημα της ασφάλειας και σε ποιο βαθμό; των πληροφοριών και των δεδομένων, τα οποία πρέπει να Ανδρέας Σούλης: Εξαρτάται από την ηλικία, οι νεότεροι προστατεύονται όχι μόνο γιατί αποτελούν ίσως το σημαντιόχι απλώς την αποδέχονται, αλλά την απαιτούν, οι μεσήλικότερο περιουσιακό στοιχείο των εταιρειών, όχι μόνο γιατί η κες μάλλον ενθουσιάζονται από τις δυνατότητες και κυρίως προστασία τους επιβάλλεται από πολύ αυστηρούς εθνικούς τις εναλλακτικές που τους παρέχει η νέα τεχνολογία, ενώ οι και ευρωπαϊκούς κανόνες δικαίου, αλλά κυρίως για λόγους γηραιότεροι είναι περισσότερο επιφυλακτικοί. σεβασμού προς τους πελάτες μας. DIGITAL FINANCE
22
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
THE MARKET’S VOICE
ATRADIUS
Ψηφιοποιώντας τα Claims στην Ασφάλιση Πιστώσεων Με 25ετή παρουσία στην Ελλάδα, η Atradius παραμένει στη θέση του market leader της Ελληνικής αγοράς Ασφάλισης Πιστώσεων, θέση την οποία κρατά τα τελευταία 8 συνεχόμενα έτη. Της Ξ Έ Ν Ι Α Σ Φ Ο Υ Τ Σ Ά , C l a i m s O p e r a t i o n s M a n a g e r, A t r a d i u s H e l l e n i c B r a n c h
ADVERTORIAL
Έ
χοντας λοιπόν βιώσει όλες τις παθογένειες της ελληνικής -και όχι μόνο- οικονομίας (πιστωτική κρίση του 2009, περίοδος του GRexit, πανδημία covid-19 και πρόσφατα τη σύρραξη Ρωσίας-Ουκρανίας) το ζήτημα της αποζημίωσης παραμένει μείζονος σημασίας για εμάς. Η αποζημίωση αποτελεί ουσιαστικά την πραγμάτωση της ασφαλιστικής σύμβασης. Εξάλλου, ασφαλίζουμε το πολυτιμότερο αγαθό σε έναν οικονομικό οργανισμό, τη ρευστότητά του, η οποία ενισχύεται με την απόδοση της αποζημίωσης. Η σημαντικότητα της αποζημίωσης για την ασφαλισμένη επιχείρηση είναι κίνητρο για εμάς και φροντίζουμε πάντα αυτή να δίδεται με συνέπεια και μάλιστα εντός 6 μηνών από την αρχική ημερομηνία πληρωμής της απαίτησης, άμεσα και ακριβοδίκαια. Η Atradius έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ και συνεχίζει σε αυτόν τον προσανατολισμό να επενδύει σε τεχνολογίες αιχμής με σκοπό την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της. Αυτό δεν αποτελεί για εμάς απλά μια τάση, αλλά έναν στρατηγικό προσανατολισμό, συνεπώς και τα Claims δε θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση. Σε καθημερινή βάση κατά τη διαχείριση των ζημιών λαμβάνουμε και χρειάζεται να επεξεργαστούμε μεγάλο όγκο πληροφοριών και εγγράφων, τα οποία στο σύνολό τους εισάγονται σε μια τεράστια βάση δεδομένων, ενώ η διατήρηση ενός τέτοιου ηλεκτρονικού αρχείου επιτρέπει την άμεση ανάκτηση πληροφοριών ανά πάσα στιγμή για το τάχιστο της αξιολόγησης και τελικά το έγκαιρο της αποζημίωσης μιας υπόθεσης. Παράλληλα, με τη χρήση της πλατφόρμας Atrium, η Atradius προσφέρει τη δυνατότητα στους Ασφαλισμένους της να εισαγάγουν οι ίδιοι τον φάκελο ζημιάς, να κάνουν upload υποστηρικτικά για τη ζημιά αυτή έγγραφα και να παρακολουθούν την πορεία της υπόθεσης οποτεδήποτε το θελήσουν. Πέρα από την εξοικονόμηση χρόνου, διαχειριστικού κόστους και την ελαχιστοποίηση πιθανών παραλείψεων, η χρήση του Atrium προσφέρει στον Ασφαλισμένο τη δυνατότητα να είναι δίπλα στον Ασφαλιστή, ο πιο άμεσός του συνεργάτης και να συμμετέχει ενεργά σε όλη την πορεία της αποζημίωσής του. Η κουλτούρα ωστόσο της Atradius ήταν και παραμένει αμιγώς ανθρωποκεντρική. DIGITAL FINANCE
Έτσι και κατά την ψηφιοποίηση των Claims, καμία πλατφόρμα ή αλγόριθμος δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσει το ένστικτο, την εμπειρία και την κριτική σκέψη του Claims Examiner, ο οποίος παραμένει ο βασικός επιβλέπων τη διαδικασία και η άμεση επαφή των Ασφαλισμένων στις περιπτώσεις ζημιάς. Παρά το γεγονός ότι η αποζημίωση των επισφαλειών είναι η δουλειά μας, θεωρούμε ότι ο καλύτερος τρόπος να διαχειριστεί κανείς τις ζημιές είναι απλά να τις αποφύγει. Η βασική μας δε αρχή και κύριο μήνυμα στους Ασφαλισμένους μας, είναι η πρόληψη και όχι η καταστολή! Υπενθυμίζω ότι η ασφαλιστική κάλυψη στους πελάτες μας παρέχεται με τη θεμελίωση πιστωτικών ορίων για τους οφειλέτες τους. Η διατήρηση οικονομικών στοιχείων για πάνω από 200 εκατομμύρια εταιρείες στη βάση δεδομένων μας, τα οποία αναμοχλεύουμε περιοδικά, μας επιτρέπει να εντοπίζουμε κινήσεις οφειλετών ασυνήθιστες ως προς τον κλάδο ή την έως τώρα πορεία τους. Είτε μέσω των αποφάσεων πιστωτικών ορίων είτε συμβουλεύοντας κατ’ ιδίαν τους Ασφαλισμένους μας, συμβάλλουμε ουσιαστικά στην πρόληψη και αποφυγή επισφαλειών και άρα και ασφαλιστικών υποθέσεων. Διανύουμε μια περίοδο τεχνολογικού αναβρασμού, η διαδρομή αναμένεται μακρά, αλλά παραμένει πεποίθησή μου ότι η υιοθέτηση της ιδέας είναι πολύ πιο σημαντική από τον αντίκτυπο σε κάθε ξεκίνημα.
Α: 44, Kifissias Ave I 151 25, Maroussi Τ: 2130 394400 Ε: GR.INFO@atradius.com www.atradius.gr 23
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Αλέξης Πανταζής: Στην πραγματικότητα, η καταγραφή και η ψηφιακή διαχείριση συμβάλλουν στη διαφάνεια και δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολιών. Το σημαντικότερο; Η άμεση τηλεφωνική καταγραφή και η remote διαχείριση προστατεύουν περαιτέρω τους οδηγούς που είχαν ένα ατύχημα -και τους γύρω τους- καθώς απομακρύνονται άμεσα από το σημείο, χωρίς να κινδυνεύουν οι ίδιοι ή να προκαλούν προβλήματα στην κυκλοφορία.
Η μετάβαση των claims στο ψηφιακό περιβάλλον μειώνει αισθητά την εμπλοκή του ανθρώπινου παράγοντα στη διαδικασία. Πόσο επηρεάζει αυτό τις σχέσεις με τους πελάτες και τι «αντίμετρα» εφαρμόζετε για την αντιμετώπιση του (όποιου) προβλήματος;
Ανδρέας Σούλης: Ζούμε την 4η Βιομηχανική Επανάσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο κόσμος που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε, αλλάζει. Μαζί του αλλάζει το εργασιακό περιβάλλον και δημιουργούνται Ποια τα συμπεράσματά σας από την νέοι, πιο digital, εργασιακοί ρόλοι. Προ φανώς, αυτή η αλλαγή μειώνει αισθητά ως τώρα λειτουργία; Η εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος (πέραν την εμπλοκή του ανθρώπινου παράγοντα της αναβάθμισης της εμπειρίας του στη διευθέτηση σχεδόν κάθε εργασίας πελάτη, βεβαίως) πόσο σημαντική ρουτίνας. Όμως, το ερώτημα που τελικώς είναι; τίθεται, είναι αν αυτή η αλλαγή λειτουργεί Ανδρέας Σούλης: Τα πλεονεκτήματα από προς όφελος ή εις βάρος του καταναλωτή. την αυτοματοποίηση των διαδικασιών σχεΑν η απάντηση είναι ότι ο καταναλωτής τίζονται τόσο με οικονομικά οφέλη, όσο και μέσα στον ψηφιακό κόσμο απολαμβάνει με την «υγεία» της ίδιας της εταιρείας. Τα υψηλότερη παροχή υπηρεσίας, τότε η προπροφανή πλεονεκτήματα είναι βεβαίως η σωπική εξυπηρέτηση προφανώς υστερεί. εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος, όμως Παρόλα αυτά, πρέπει να σας πω ότι στην υπάρχουν και οφέλη που σχετίζονται με ERGO έχουμε μάθει να αφουγκραζόμαστε τη μείωση ή την εξάλειψη του «ανθρώπιτις ανάγκες των πελατών μας, οι οποίες νου λάθους», την on-line ενημέρωση των καθορίζουν την στάση μας και, εν τέλει, ενδιαφερομένων μερών, τον έλεγχο της είναι αυτές που επιταχύνουν ή περιορίζουν συμμόρφωσης με τους εταιρικούς κανόνες την ορμή μας, για να συναντήσουμε τη νέα και τις οδηγίες των εποπτικών αρχών, την ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ εποχή. Αυτό πολύ απλά σημαίνει ότι διατηαντικειμενική αξιολόγηση των παρεχόμερούμε και θα συνεχίσουμε να διατηρούμε ΣΥΝΙΔΡΥΤΉΣ ΚΑΙ νων υπηρεσιών και πολλά άλλα. στο μέλλον την ανθρώπινη επαφή και επιΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Αλέξης Πανταζής: Οι ασφαλισμένοι ήταν κοινωνία, στο βαθμό και την έκταση που ΤΗΣ HELLAS DIRECT ήδη έτοιμοι για digital διαχείριση ζημιών, επιθυμούν οι ασφαλισμένοι μας. ενώ και η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις Αλέξης Πανταζής: Η εμπλοκή του ανθρώ- άλλωστε οι ίδιοι άνθρωποι είναι που κάνουν ηλεκτρονικά πινου παράγοντα περιορίζεται εκεί που δε χρειάζεται, ώστε να τις αγορές τους, κλείνουν εισιτήρια ηλεκτρονικά, χρησιμο- μπορεί να εμπλακεί ακόμα περισσότερο εκεί που όντως χρειάποιούν το gov.gr κτλ. Έχουμε επενδύσει περισσότερα από 15 ζεται. Στο τηλεφωνικό μας κέντρο απαντούν άνθρωποι καταρεκατ. ευρώ στην τεχνολογία και διαχειριζόμαστε ηλεκτρονικά τισμένοι και έμπειροι. Σε περίπτωση ατυχήματος θα νοιαστούν περίπου 200-300 ζημιές την ημέρα. Οι κλήσεις ανά ζημιά πρώτα αν είναι όλοι καλά, αν υπάρχει ανάγκη για βοήθεια. Στην έχουν μειωθεί από 17 σε 2. Ταυτόχρονα, η εταιρεία μας δεν πραγματικότητα είναι «μαζί» με τον ασφαλισμένο σε κάθε βήμα, σταματά να αναπτύσσεται και να μεγαλώνει. Αφήνουμε στους από την αρχή μέχρι το τέλος. Αν μείνει κάποιος στον δρόμο, πριν ανθρώπους μας τον χώρο και τον χρόνο να είναι δίπλα στους φτάσει η οδική βοήθεια του στέλνουμε καφέ. Η τεχνολογία δεν ασφαλισμένους μας, την στιγμή που εκείνοι μας χρειάζονται μπορεί να υποκαταστήσει την ανθρώπινη επαφή- μπορεί, όμως, περισσότερο. Και φροντίζουμε όλα τα υπόλοιπα, να γίνονται να κάνει όλα τα άλλα. αυτόματα και ψηφιακά.
Οι ασφαλισμένοι ήταν ήδη έτοιμοι για digital διαχείριση ζημιών, ενώ η πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις. Έχουμε επενδύσει περισσότερα από 15 εκατ. ευρώ στην τεχνολογία και διαχειριζόμαστε ηλεκτρονικά περίπου 200-300 ζημιές την ημέρα
Υπάρχουν σχέδια επέκτασης και σε άλλους κλάδους; Αλέξης Πανταζής: Όλα στην Hellas Direct γίνονται ήδη ψηφιακά. Το τελευταίο μας προϊόν, το δανειακό πορτοφόλι wallet+, παρέχεται επίσης ηλεκτρονικά, δεν χρειάζεται φυσική παρουσία του οδηγού πουθενά. Τώρα που η υπηρεσία εμπλουτίζεται με σέρβις/ συνεργεία/ ΚΤΕΟ, το μόνο που θα χρειάζεται να κάνει, είναι να πάει το αυτοκίνητό του ή τη μηχανή του εκεί που θα επιλέξει. DIGITAL FINANCE
24
Όλο και περισσότερες ασφαλιστικές εταιρείες υιοθετούν εφαρμογές ψηφιακής διαχείρισης ζημιών και αποζημιώσεων ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
THE MARKET’S VOICE
HELLAS DIRECT
Ψηφιοποιώντας τη διαχείριση ζημιών στην ασφάλεια Η πρόκληση του ψηφιακού μετασχηματισμού παραμένει ανοιχτή καθώς οι εξελίξεις προχωρούν με ταχύτητα – και με την επιπλέον ώθηση που έδωσε η πανδημία. Οι ίδιες τάσεις αναμένεται να κυριαρχήσουν και στο μετά – covid περιβάλλον.
Α
φενός επειδή θα μεγαλώνουν οι γενιές που είναι πολύ εξοικειωμένες με την τεχνολογία (Generations Y, Z και Alpha), αφετέρου επειδή η πανδημία επιτάχυνε την υιοθέτηση τεχνολογικών εργαλείων, κι έτσι τομείς όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο, οι online χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και η ψηφιακή διακυβέρνηση κατέγραψαν άλματα. Η ασφάλεια είχε κάνει σημαντικά digital βήματα και πριν την πανδημία. Στον ψηφιακό μετασχηματισμό του insurtech τομέα καταγράφουν δυναμική πορεία εταιρείες όπως η Hellas Direct, που ξεκίνησε να λειτουργεί πριν 10 χρόνια στο σύγχρονο περιβάλλον, προσαρμοσμένη εξαρχής στα τρέχοντα δεδομένα. Έχει μέχρι στιγμής επενδύσει πάνω από 15 εκατ. ευρώ στην τεχνολογία ενώ με πάνω από 50 μηχανικούς και προγραμματιστές στο δυναμικό της, το οργανόγραμμά της θυμίζει περισσότερο εταιρεία τεχνολογίας παρά «παραδοσιακή» ασφαλιστική. Η λειτουργία της εστιάζει στην αξιοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων, στις προηγμένες δυνατότητες ανάλυσης δεδομένων και τη χρήση και των δύο με στόχο την παροχή εξαιρετικής εμπειρίας στις διαδικασίες αποζημιώσεων.
ADVERTORIAL
Η εδραίωση της τεχνολογίας στον κλάδο ζημιών
Έτσι ελαχιστοποιεί τον χρόνο που χρειάζεται σε κάθε βήμα: από την πραγματογνωμοσύνη μέχρι την αποστολή τιμολογίων, από τις επικοινωνίες έως την τελική πληρωμή, όλα γίνονται ηλεκτρονικά και από απόσταση, χωρίς περιττές καθυστερήσεις και ταλαιπωρία των ασφαλισμένων. Ήδη από το 2019 οι κλήσεις για μία ζημιά έχουν μειωθεί από 17 σε 2. Χάρη στους αυτοματισμούς, τα τεχνολογικά εργαλεία και τους ικανούς ανθρώπους της, η Hellas Direct έχει καταφέρει να διαχειρίζεται ηλεκτρονικά 200-300 ζημιές την ημέρα. Μέσω της υπηρεσίας Fast Track, πάνω από τις μισές κλείνουν ακόμα και σε 24 ώρες ενώ το πρόσφατο ρεκόρ της είναι μόλις 9 λεπτά.
Digital ώθηση στο μέλλον
Τα βήματα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό είναι ολοένα και ταχύτερα και το τοπίο αλλάζει με επιτυχημένες παρεμβάσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα. Στον τομέα της ασφάλειας, το αίτημα για διαφάνεια, αξιοπιστία, ποιοτική εξυπηρέτηση και απαλλαγή από βάρη του παρελθόντος είναι διαρκές. Η ικανοποίησή του περνά μέσα από την αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων σε κάθε τι που μπορεί να κάνει τη ζωή των ανθρώπων καλύτερη.
Η ολοκληρωμένη και γρήγορη διαχείριση των ζημιών βρίσκεται στον πυρήνα του τρόπου λειτουργίας της Hellas Direct. Αξιοποιώντας την τεχνολογία από το πρώτο βήμα, τη δήλωση της ζημιάς, η μετάβαση προς ταχύτερες και ευκολότερες για τον ασφαλισμένο λύσεις έχει ήδη γίνει. Η δυνατότητα τηλεφωνικής καταγραφής ατυχήματος – υπό δεδομένες συνθήκες- και η ηλεκτρονική αποστολή φωτογραφιών από το σημείο είναι δύο απλές κινήσεις που κάνουν εξ αρχής τη διαφορά. Η αναμονή για τη Φροντίδα Ατυχήματος δεν είναι απαραίτητη, αν δεν συντρέχει σοβαρός λόγος. Παράλληλα, η διαδικασία αποζημίωσης έχει ουσιαστικά ήδη αρχίσει πριν καν ο οδηγός φύγει από το σημείο του ατυχήματος. Η τεχνολογία – και οι έμπειρες και εξειδικευμένες inhouse ομάδεςείναι η βάση και για τη συνέχεια στην αποτελεσματική διαχείριση μιας ζημιάς. Με τη δική της ιδιόκτητη πλατφόρμα, η Hellas Direct είναι συνδεδεμένη ηλεκτρονικά με πάνω από 2.000 συνεργεία. DIGITAL FINANCE
A: Αγίου Κωνσταντίνου 59 , 151 24, Μαρούσι Τ: 212 222 9999 E: support@hellasdirect.gr W: www.hellasdirect.gr 25
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
INTERVIEW
ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΑΒΡΟΖΟΓΛΟΥ
Από τα Γιάννενα στον κόσμο όλο, με όχημα την καινοτομία Ο ιδρυτής, πρόεδρος και CEO της NATECH Financial Services ξεδιπλώνει σε μια αποκλειστική συνέντευξη-ποταμό στο Digital Finance τη συναρπαστική ιστορία της μικρής οικογενειακής επιχείρησης, που ξεκίνησε από την πρωτεύουσα της Ηπείρου (η έδρα της παραμένει εκεί, άλλωστε) για να κατακτήσει με τις καινοτόμες λύσεις της στο τραπεζικό λογισμικό μια αξιοπρόσεκτη θέση στην παγκόσμια αγορά και να ανοίξει τα φτερά της για πολύ ευρύτερους ορίζοντες, σ’ όλο τον κόσμο… DIGITAL FINANCE
26
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η σ τ ο ν Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο
Η
NATECH είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση εταιρείας. Σεμνό και ταπεινό το ξεκίνημα, οικογενειακή υπόθεση η ίδρυσή της, αλλά σπουδαίες οι καταβολές του παρελθόντος και φιλόδοξα τα σχέδια για το μέλλον, που έχουν ήδη αρχίσει να υλοποιούνται. Πυκνή η αφήγηση του Θανάση Ναβρόζογλου και ελάχιστες οι δικές μου παρεμβάσεις, περισσότερο τυπικού χαρακτήρα οι ερωτήσεις μου – απλώς αφορμές για να προχωρήσουμε παρακάτω… Και, κάπως έτσι, περάσαμε από τα Γιάννενα και τις συνεταιριστικές τράπεζες στις πολλές εγκαταστάσεις ανά τον κόσμο, στη συνέργεια με την Πειραιώς που ξάφνιασε και τις μεγάλες επενδύσεις που χτυπάνε την «πόρτα» της, έτοιμες να χρηματοδοτήσουν τα σχέδια για εξάπλωση στην Αμερική…
Ο επιμένων Γιαννιώτικα…
Τη NATECH την ιδρύσαμε το 2003, στα Γιάννενα, με σκοπό να εξυπηρετήσει τις μηχανογραφικές ανάγκες των πιστωτικών συνεταιρισμών και των μικρών συνεταιριστικών τραπεζών, που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα. Είναι η μετεξέλιξη μιας παλαιότερης εταιρείας, που είχε δημιουργήσει ο πατέρας μου κι έκανε κατ’ αποκοπήν κάποια έργα με συνεταιριστικές τράπεζες, αλλά η NATECH στήθηκε μ’ αυτό ως κύριο σκοπό… Οι γονείς μου ήταν έλληνες μετανάστες στην Αμερική – ζούσαμε στη Νέα Υόρκη κι εργάζονταν στο χώρο της Πληροφορικής, ο πατέρας Ηλεκτρ. Μηχανικός και η μητέρα προγραμματίστρια. Ήρθαμε από εκεί το ’84, εγώ σπούδασα Μηχανικός Η/Υ στην Πάτρα και μαζί με τον αδελφό μου, που σπούδασε Οικονομικά (σήμερα είναι ο CFO της NATECH) ξεκινήσαμε όλοι μαζί τη νέα εταιρεία – η οικογένεια ελέγχει και σήμερα περίπου το 90%. Αναπτύξαμε, με στόχο να δώσουμε λύσεις στους συνεταιρισμούς και τις μικρές τράπεζες, την πρώτη γενιά της τραπεζικής εφαρμογής που κάλυπτε όλο το εύρος των λειτουργικών αναγκών τους. Όμως, όσο μπαίνεις στο παιχνίδι, τόσο αλλάζεις, εξελίσσεσαι, βλέπεις νέες ανάγκες. Έτσι, πολύ σύντομα, το 2007, αρχίσαμε να σχεδιάζουμε τη νέα γενιά του συστήματος. Οι ελληνικές συνεταιριστικές είχαν αποφασίσει τότε, να αποκτήσουν ενοποιημένη μηχανογραφική πληροφόρηση – μπήκαμε στη λογική να φτιάξουμε νέο σύστημα, πιο σύγχρονο, που να «βλέπει» την ευρωπαϊκή αγορά, να υποστηρίζει κι άλλα πράγματα… Ήλθαν οι εξελίξεις, το 2009 με την κρίση, και η ενοποίηση δεν προχώρησε, όμως πρακτικά κατέληξαν όλοι να έχουν το δικό μας σύστημα.
Μοναδική τεχνολογία
Για να φτιαχτεί ένα τραπεζικό σύστημα, ένα core banking, χρειάζονται περίπου 7-12 χρόνια… Παγκοσμίως υπάρχουν περίπου 35 κατασκευαστές. Εμείς κάναμε την πρώτη μεγάλη συμφωνία με ξένο πάροχο το ’18. Ξένους πελάτες είχαμε και νωρίτερα, όμως τότε ήρθε η Ziraat, η μεγαλύτερη τουρκική τράπεζα και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, που αποφάσισε να βάλει -έπειτα από διεθνή διαγωνισμό, τον οποίο κερδίσαμε- τη δική μας λύση στο κατάστημά της στην Ελλάδα. Εκεί άλλαξε πρακτικά η πορεία μας – σκεπτόμασταν πλέον μεγαλύτερους οργανισμούς! Τυποποιήθηκαν τα πράγματα, βελτιώθηκαν οι διαδικασίες. Είχαμε (κι ακόμα έχουμε) μια μοναδική τεχνολογία ως εταιρεία: το σύστημά μας δεν χρειάζεται το λεγόμενο «κλείσιμο ημέρας». Στις τράπεζες, στο τέλος της ημέρας ή λίγο μετά τα μεσάνυκτα, ενοποιούνται τα DIGITAL FINANCE
οικονομικά αποτελέσματα από διάφορα ετερογενή συστήματα και παράγεται ο λεγόμενος ισολογισμός. Αυτό γίνεται παγκοσμίως, όταν οι τράπεζες βγαίνουν offline -δηλ. παύουν να λειτουργούν τα κλασικά κανάλια εξυπηρέτησης και μένουν ανοικτά πχ. μονάχα τα ψηφιακά, mobile και web banking. Εμείς δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι τέτοιο, καθώς το σύστημά μας έχει αναπτυχθεί με διαφορετική λογική – το κάνει με αυτόματο τρόπο live, συνεχώς- οπότε, για τις μικρές τράπεζες, αυτό ήταν μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα. Τις βοήθησε πολύ, είμασταν κι εμείς από πάνω, με αποτέλεσμα το σύστημα σταδιακά να εξελιχθεί, να αναδειχθεί σε διεθνείς μελέτες και λύσεις, η Forrester να μας αναγνωρίζει συστηματικά τα 4-5 τελευταία χρόνια ως έναν από τους παγκόσμιους παρόχους κι άλλοι αναλυτές μπήκαν, επίσης, στην ίδια λογική. Ακολούθησαν κι άλλες εγκαταστάσεις εκτός Ελλάδας, στην Αγγλία, την Ιταλία, στη Νιγηρία και αλλού. Φέτος φτάσαμε να έχουμε περίπου 30 πελάτες, μικρές και μεσαίες τράπεζες, σε περισσότερες από 10 χώρες σ’ όλο τον κόσμο. Κάνουμε κυρίως banking (core banking - καταθέσεις, δάνεια, λογιστήριο, compliance, mobile & web banking, τα πάντα), αλλά υποστηρίζουμε επίσης ιδρύματα πληρωμών, ηλεκτρονικού χρήματος, ακόμα και κάποιους ελάχιστους πελάτες στο χώρο του ERP…
Προκλήσεις και ευκαιρίες
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση ήταν ότι ερχόμασταν από την Ελλάδα (δεν μιλούσαμε καν για τα Γιάννενα, όταν πηγαίναμε στο εξωτερικό) κι ήμασταν μέλος των PIGS (Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία) με τα πολλά οικονομικά προβλήματα – στην Ευρώπη, είμασταν οι «παρίες»… Ακόμα και στην Αιθιοπία όταν πηγαίναμε, ήταν επιφυλακτικοί! Το brand Ελλάδα δεν έπαιζε καθόλου, αλλά αυτό το ξεπεράσαμε σταδιακά, με τη δουλειά μας. Η δεύτερη πρόκληση ήταν ότι, ήμασταν αυτοχρηματοδοτούμενοι ως οργανισμός, δεν μας είχε δώσει κάποιος άλλος χρήματα, όταν ο μικρότερος παίκτης στο δικό μας κύκλωμα είχε χρηματοδότηση άνω των 50 Μ€ - τάξη μεγέθους 10 φορές μεγαλύτερη από εμάς! Είχαμε κι αυτό να ανταγωνιστούμε… Η τρίτη και πολύ σοβαρή πρόκληση ήταν ότι χρησιμοποιούσαμε στο σύστημά μας integrated (ενοποιημένη) αρχιτεκτονική, την ώρα που οι περισσότεροι είχαν συνηθίσει σε μια λογική best of breed, δηλ. να συνδυάζουν πολλά διαφορετικά υποσυστήματα… Ωραία λογική, αλλά όχι πρακτική, ενώ κοστίζει και περισσότερο. Αυτό προκαλούσε δυο προβλήματα: οι υπεύθυνοι των τμημάτων το έβλεπαν ως πρόκληση να αγοράσουν ένα ενοποιημένο σύστημα, κάτι που δεν το είχαν ξανακάνει, ενώ οι μηχανικοί που
Η πρώτη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίσαμε ήταν ότι ερχόμασταν από την Ελλάδα κι ήμασταν μέλος των PIGS, με τα πολλά οικονομικά προβλήματα στην Ευρώπη ήμασταν "παρίες" 27
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
INTERVIEW
εξελίσσονται: ξεκινήσαμε 7 άτομα, σήμερα είμαστε 75 και ως το τέλος του χρόνου θα φτάσουμε τους 150, κατανεμημένους σε Ελλάδα (Γιάννενα – Αθήνα, τις δυο πόλεις όπου αναπτύσσουμε σήμερα κώδικα) και Γερμανία, με σχέδια για τη δημιουργία θυγατρικών και σε άλλες χώρες, σε συνδυασμό με τοπικά Κέντρα Ανάπτυξης Συστημάτων, που θα αξιοποιούν το τοπικό ανθρώπινο δυναμικό.
Κόντρα στην πεπατημένη
τα συνδύαζαν όλα αυτά, ξαφνικά έπαυαν να έχουν λόγο ύπαρξης! «Παιδιά, αλλάξτε δουλειά – δεν μπορείτε να τα βάλετε με όλους» μας έλεγαν. Μεγάλες προκλήσεις, αλλά δεν πειράζει – ξεκινάς, μαθαίνεις, βελτιώνεσαι. Αυτό που μάθαμε στην πορεία, ήταν ότι έπρεπε να αναδείξουμε περισσότερο κάποια στοιχεία μας, να πούμε ποιο είναι το όφελος για τον οργανισμό. Είμασταν και λίγο τυχεροί, καθώς πέσαμε στην εποχή της ψηφιοποίησης. Κάποτε ήταν ανεκτό μια εκκαθάριση λογαριασμού σε τράπεζα να διαρκεί δυο και τρεις ημέρες (οι άνθρωποι δεν δούλευαν σ’ αυτούς τους φρενήρεις ρυθμούς που βλέπουμε σήμερα, να σηκώνεις το κινητό και να γίνονται όλα «ζωντανά» - υπήρχε ανοχή). Σήμερα, αυτό δεν υπάρχει, πρέπει να έχεις την πληροφορία άμεσα, να έρχονται πολλά ερεθίσματα από πολλούς παρόχους – ακόμα και το Facebook, που έπεισε τον κόσμο να είναι διασυνδεδεμένος και να τα βλέπει όλα live, συνέβαλε στην αντίληψη να έχουν οι άνθρωποι μεγαλύτερες προσδοκίες από τον τεχνολογικό τους πάροχο. Φυσικά, βοήθησε πάρα πολύ κι η πανδημία, καθώς υπήρξε άμεση ανάγκη ψηφιοποίησης.
Εξωστρέφεια και DNA
Η εξωστρέφεια ήταν από την αρχή στο DNA μας – δεν υποτιμούσαμε την ελληνική αγορά, αλλά ξέραμε ότι έχει συγκεκριμένο "ταβάνι". Για παράδειγμα, το ’12 οι συνεταιριστικές τράπεζες είχαν συρρικνωθεί σε κάτι πολύ μικρό, κάτω από 15 μέλη. Ξέραμε πως δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε σε επίπεδο συστημικών τραπεζών, εκεί είναι άλλα τα μεγέθη και οι πρακτικές, οπότε στραφήκαμε στην ευρωπαϊκή αγορά και την υποσαχάρια Αφρική. Όμως, όλα DIGITAL FINANCE
28
Το σημαντικότερο πλεονέκτημά μας είναι ότι προσεγγίσαμε το τραπεζικό κύκλωμα με μια νέα, φρέσκια ματιά, δεν κοιτάξαμε τι υπάρχει στην αγορά, ώστε να προσπαθήσουμε απλώς να βελτιώσουμε κάποια επί μέρους στοιχεία. Ως τότε οι πάροχοι έφτιαχναν τέλεια μικρά κομματάκια ενός puzzle και μετά τα συναρμολογούσαν, για να πάρουν την πλήρη εικόνα. Εμείς πήγαμε ανάποδα: κάναμε ένα σκαρίφημα της γενικής εικόνας και στη συνέχεια πήγαμε να το βελτιώσουμε τοπικά, με αποτέλεσμα να είμαστε αρκετά πιο ευέλικτοι από τους άλλους, κάνοντας στοχευμένες παρεμβάσεις. Δεν τα κάναμε όλα τέλεια, αλλά είχαμε πάντα πλήρη εικόνα και, σε κάποιες συγκεκριμένες «ψηφίδες», ήμασταν πολύ καλοί, επεμβαίνοντας όπου χρειαζόταν. Όποιος έλθει σ’ εμάς, προχωρεί πολύ γρήγορα στην εγκατάσταση ενός νέου συστήματος, που θα είναι up and running σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, αν το θέλει – από εκεί και μετά, έχει το χρόνο για επί μέρους βελτιώσεις. Αντίθετα, ο παραδοσιακός τρόπος εγκατάστασης, «να τα φτιάξουμε όλα τέλεια από την αρχή», συνήθως δεν σου βγαίνει. Αν πας σε μια μεγάλη εταιρεία σήμερα, να πάρεις ένα τραπεζικό σύστημα, θέλεις 3-5 χρόνια για ολοκλήρωση του project, ενώ σ’ εμάς ο τυπικός χρόνος είναι λιγότερο από έναν χρόνο, αν είσαι νέα τράπεζα. Υπάρχει, λοιπόν, το κέρδος του χρόνου και της ευελιξίας, λόγω της 24ωρης λειτουργικότητας του συστήματος.
Τραπεζική «από μέσα»
Έχουμε φτάσει πια στο σημείο η NATECH να ξέρει την τραπεζική «από μέσα», επειδή το σύστημα φτιάχτηκε κατ’ ουσία συνεργατικά, μαζί με τους πελάτες μας, που μας έδιναν πολύ μεγάλο input πώς θα ήθελαν να πράγματα. Ήταν μια διαδραστική διαδικασία, όπου ο καθένας έλεγε το δικό του κομμάτι κι αυτό εξελισσόταν. Φτάσαμε, λοιπόν, στο σημείο η ομάδα που σχεδιάζει τα προϊόντα, να ξέρει πολύ καλά την τραπεζική. Έτσι, όταν πάμε να μιλήσουμε σε κάποιον οργανισμό, μιλάμε πολύ εύκολα τη γλώσσα που κι αυτός θέλει να ακούσει, δεν χρειάζονται πολλοί ενδιάμεσοι παίκτες και φορείς για να «μεταφράσουν» τους δύο κόσμους. Αυτό χτίζει αξιοπιστία, εμπιστοσύνη και, παράλληλα, μειώνει χρόνο και κόστος. H Gartner έλεγε πως το 70% του κόστους ενός τραπεζικού συστήματος, είναι σε non-added value services, δεν προσθέτουν αξία. Εμείς αυτό δεν το έχουμε.
Η συνέργεια με την Πειραιώς
Πήγαμε στην Πειραιώς για να συζητήσουμε σχετικά με κάποια επί μέρους συστήματα – η NATECH είχε ξεκινήσει από πέρυσι να ψάχνει πρόσβαση σε τραπεζική άδεια, προκειμένου να προσφέρει Banking-as-a-Service, δηλαδή τεχνολογικές υπηρεσίες σε πελάτες της, αλλά ταυτόχρονα και πρόσβαση σε τραπεζική άδεια, όπου αυτό απαιτείται. Ψάχναμε σε Ελλάδα και Ευρώπη τράπεζες που θα ήθελαν να συνεργαστούν μαζί μας, για να μισθώνουν την τραπεζική ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
τους άδεια. Έγινε, λοιπόν, μια πρώτη κρούση στην Πειραιώς, η οποία -εκείνη την εποχή- ενδιαφερόταν για κάτι αντίστοιχο, με άλλο σχήμα. Παρουσιάσαμε τη δική μας πρόταση, άκουσαν κι αυτοί πολύ σοβαρά τις παρατηρήσεις μας και το όραμά μας, ταιριάξαμε πάρα πολύ σε θέματα φιλοσοφίας, χημείας των ανθρώπων σε υψηλότατο επίπεδο, οπότε πολύ γρήγορα αρχίσαμε να μιλάμε για πιο στρατηγική συνεργασία, σε περισσότερα επίπεδα. Σύντομα, επειδή αρχίσαμε να εντατικοποιούμε τις συναντήσεις, είδαμε ότι υπάρχει ένας κοινός τόπος που ήταν η δημιουργία νέας ψηφιακής τράπεζας, για μια αγορά που σήμερα δεν εξυπηρετείται – τα εγχειρήματα είναι «κουτσά», μένουν στο πλαίσιο του marketing κι όχι της ουσίας. Υπήρχε πολύ καλή μαγιά στην ελληνική αγορά, που ήταν αυτή της Viva – είχε κάνει κάτι μαγικό, ήταν ο πρώτος ελληνικός μονόκερος και μάλιστα x 2, οπότε είχε καλλιεργήσει μια ασφάλεια στους κόλπους των τραπεζικών στελεχών και των τραπεζιτών. Ομολογώ ότι ο Χρήστος Μεγάλου και ο Θοδωρής Γναρδέλλης, ο CEO κι ο CFO της Πειραιώς, ήταν οραματιστές – πήγαν πολύ γρήγορα σ’ αυτή τη συζήτηση. Ο δικός μας χώρος αμφισβητεί αυτούς τους ανθρώπους, πριν καν τους γνωρίσει, με την έννοια ότι «οι τραπεζίτες πολύ δύσκολα αλλάζουν» - μπορεί να έχουν όραμα, αλλά αυτό σπάνια μετουσιώνεται σε πράξη. Εδώ, βρήκαμε το ανάποδο: είδαμε ανθρώπους που είχαν καταλάβει πως πρέπει πραγματικά να γίνει μια αλλαγή. Αφού συνέκλιναν οι απόψεις -κι εμείς μάθαμε και ακούσαμε- μέσα σε ακριβώς τρεις μήνες (Ιανουάριο με Απρίλιο, φέτος), καταλήξαμε σε συμφωνία. Έχοντας λύσει πολλά επί μέρους σημεία και καταρτίσει ένα πολύ αναλυτικό πλάνο, πήραμε τις "ευλογίες" των αντίστοιχων ΔΣ και επενδυτών και προχωρήσαμε στην επίσημη ανακοίνωση.
Ο τρίτος "παίκτης" και η εκκίνηση
Ο τρίτος "παίκτης" σ’ αυτή την προσπάθεια είναι η Neptune (σσ. ελβετική επενδυτική εταιρεία, με εδώ εκπρόσωπο τον Χάρη Αντωνίου, ήδη επενδυτή της Navtech), η οποία συμμετέχει στο σχήμα τόσο συμβουλευτικά, όσο και επενδυτικά, εταιρεία με την οποία μιλούσαμε εμείς, πριν από τις επαφές με την Πειραιώς, για εγχειρήματα που είχαμε στην ευρωπαϊκή αγορά. Όμως, η νέα ψηφιακή τράπεζα που ετοιμάζουμε θα ξεκινήσει με τους δυο - η Neptune θα συμμετάσχει σε δεύτερη φάση. Έχει ξεκινήσει πλέον η υλοποίηση και προχωρεί η διαδικασία αδειοδότησης από την ΤτΕ για την ίδρυση μιας νέας τράπεζας, η οποία θα έχει μονάχα ψηφιακή δραστηριότητα, δηλαδή χωρίς καταστήματα, στην Ελλάδα και στην ευρωπαϊκή αγορά. Θα έχει δυο σκέλη, το πρώτο εντελώς ψηφιακό, με αυτοεξυπηρέτηση μέσα από mobile εφαρμογές και web, μαζί με μικρό δανειακό χαρτοφυλάκιο, και το δεύτερο, για την παροχή τραπεζικής άδειας (Banking-asa-Service) σε εταιρείες, Fintech και γενικότερα οργανισμούς του χρηματοπιστωτικού κλάδου. Το πρώτο σκέλος περιλαμβάνει και τμήμα BNPL – υπάρχει κάποια περιορισμένη δραστηριότητα σ’ αυτόν τον τομέα στην Ελλάδα, αλλά εμείς θα είμαστε οι πρώτοι που θα το κάνουμε δομημένα –αν στο ενδιάμεσο δεν προκύψει κάτι άλλο, που δεν γνωρίζουμε. Εμείς, με την απόκτηση της τραπεζικής αδείας, ξεκινάμε αμέσως. Ως οργανισμός είμαστε σχεδόν έτοιμοι και βλέπουμε στο επόμενο 9μηνο – 12μηνο, αρχές του ’23, να είμαστε (υπό την αίρεση, βεβαίως, των εποπτικών αρχών) σε πρώτη λειτουργική φάση. DIGITAL FINANCE
Και το όνομα αυτής;
Όνομα δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα (σσ η συζήτηση γινόταν στα τέλη Μαΐου κι αυτό μπορεί να μην ισχύει πιά) – οι γραφειοκρατικές διαδικασίες δεν έχουν ολοκληρωθεί, οπότε υπάρχει "απαγορευτικό". Κάντε λίγη υπομονή…
Μοναδική περίπτωση και πλάνα για ΗΠΑ
Με όλα αυτά που κάνουμε, μάλλον είμαστε μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα, δεν υπάρχει κάποιο ανάλογο σχήμα. Βεβαίως, υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που ασχολούνται με επί μέρους αντικείμενα, αλλά ακριβώς αυτό, όχι. Το πλάνο μας είναι να έχουμε μέσα στο ’23 παρουσία και στην Αμερική – ήδη το ξεκινάμε. Η αγορά είναι παρεμφερής, με ανάλογες ανάγκες, από πλευράς μικρών τραπεζών. Έχουμε κάνει κάποιες επαφές και προεργασία, τους τελευταίους μήνες, με σχήματα στις ΗΠΑ κι επειδή είμαστε σε νέο γύρο επενδύσεων, με στόχο την ανάπτυξη των περιφερειακών σχεδίων μας, σκοπεύουμε να αντλήσουμε γύρω στα 50 εκατ. δολάρια, μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Κλείσαμε έναν γύρο χρηματοδότησης -2,5 εκατ. πριν από δυο μήνες- σχετικά γρήγορα και με συγκεκριμένους αποδέκτες, αλλά τώρα -λόγω της μεγάλης έκθεσης και του διευρυμένου πλάνου που έχουμε- τα κεφάλαια θα αντληθούν από private equity firms, family offices, από συγκεκριμένο εύρος ανθρώπων που επενδύουν σ’ αυτές τις επιχειρήσεις.
Η επόμενη ημέρα…
Ο τομέας μας μεταβάλλεται συνεχώς – κάτι που «σηκώνεις» σήμερα, σε τρεις μήνες μπορεί να είναι ξεπερασμένο. Αυτή τη στιγμή υπάρχει σοβαρή τάση για καλύτερη εμπειρία χρήστη, ενώ επίσης υπάρχει -κι αυτό είναι θετικό- σοβαρή προσπάθεια για συνέργειες, ο κόσμος αρχίζει να δημιουργεί οικοσυστήματα εφαρμογών και λύσεων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό για τον τελικό χρήστη, τον καταναλωτή – συνεργαζόμαστε και η καινοτομία δημιουργείται από προτάσεις πολλών κι όχι μονάχα ενός. Στο παρελθόν κοιτούσαμε λίγο ανταγωνιστικά και με καχυποψία, ο ένας τον άλλον. Σήμερα, αυτό έχει αλλάξει λίγο - ο κόσμος έχει αρχίσει να ψάχνει (και να βρίσκει) ευκαιρίες ο ένας μέσα από τον άλλον. Έτσι -κι αυτό, άλλωστε, φαίνεται- εξελισσόμαστε όλοι μαζί, ως αγορά, όχι ο καθένας μεμονωμένα. Η δεύτερη μεγάλη τάση είναι πως όλα πλέον γίνονται ψηφιακά, το φυσικό αρχίζει να φεύγει. Βεβαίως, έχει κι αυτό τα αρνητικά του, από κάποιο σημείο και μετά, γιατί η ανθρώπινη πλευρά των σχέσεων πολλές φορές είναι σημαντική. Τέλος, η τρίτη είναι ότι χάνονται τα μονοπώλια – στο παρελθόν είχαμε πχ. το μονοπώλιο των καρτών (Visa – Mastercard), σήμερα πλέον ολιγοπώλιο- αλλά ο κόσμος προσπαθεί με τις Fintech και τα νέα εγχειρήματα να τα σπάσει, να δημιουργήσει νέες ιδέες, και οι καταναλωτές είναι λίγο πιο ζεστοί να τις ακολουθήσουν.
Η κυρίαρχη τάση είναι η εστίαση στην καλύτερη εμπειρία χρήστη, ενώ επίσης υπάρχει σοβαρή προσπάθεια για συνέργειες 29
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Η ώρα των Instant Payments; Οι άμεσες ηλεκτρονικές πληρωμές είναι από τα πιο καυτά θέματα όχι μόνο στην τραπεζική, αλλά και στην ευρύτερη οικονομία και όχι άδικα. Αφού αγγίζουν σχεδόν όλο το φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας και προβάλουν δυναμικές που μπορούν να αλλάξουν συνολικά τον τρόπο που συναλλασσόμαστε και τελικά ζούμε. Σε ποιο όμως σημείο της εξελικτικής τους πορείας βρίσκονται; Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE
30
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η
άμεση ανταλλαγή αξιών σε πραγματικό χρόνο είναι παλιά όσο και το χρήμα. Το οποίο ως μέσο μας βόλεψε αρκετά τα πρώτα 5000 χρόνια, ακόμα και αν έπρεπε να περάσουμε από τις χάντρες από κεχριμπάρι στα ψήγματα μετάλλου και από τα μεταλλικά νομίσματα στα χαρτονομίσματα. Τελικά όμως καταφέραμε να μετατρέψουμε και το χρήμα -όπως και τόσα άλλα- σε data. Kαι έτσι να μπορούμε να το ανταλλάσσουμε και να το στέλνουμε οπουδήποτε με την ταχύτητα και ευκολία του ηλεκτρισμού, σωστά; Όχι ακριβώς… Τα data είναι βολικά όσο και "ιδιότροπα" και τα συστήματα διαχείρισης τους αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, συνήθως ανάλογες των αξιών που "ψηφιοποιούν". Ειδικά όταν καλούνται να επιτρέψουν σε όλους να διεκπεραιώσουν συναλλαγές με την ευκολία και την αμεσότητα που μας είχαν συνηθίσει επί αιώνες τα μετρητά. Μπορεί ο Μάρκο Πόλο να έφερε την ιδέα της πίστωσης σε ένα κομμάτι χαρτί -νόμισμα από την Κίνα, (και ίσως για αυτό να φυλακίστηκε), αλλά την ιδέα της ηλεκτρονικής πίστωσης σε ένα σύνολο data που ταξιδεύουν τον πλανήτη με σχεδόν απόλυτη ταχύτητα, είναι δύσκολο για ένα κομμάτι του πληθυσμού ακόμα και να την συλλάβει, πόσο μάλλον να την εφαρμόσει καθολικά. Σε βαθμό που -την ώρα που πολλοί μιλούν για το τέλος των αγορών με μετρητά- αρκετοί να απορούν...
νικό διάστημα ανάμεσα στην αρχή μιας συναλλαγής και της πληρωμής είναι στην ουσία μια danger zone για τους εμπλεκόμενους, παράγοντας ανασφάλειας και συχνά αποτρεπτικός όρος για τις συναλλαγές. Η εξέλιξη της τεχνολογίας έρχεται και εδώ κουβαλώντας την υπόσχεση να εξαφανίσει την danger zone. Αξίζει να αναφέρουμε αυτή Όπως εξηγεί και η Σταυρούλα Καμπουότι το διάστημα ρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της ΔΙΑΣ Ιανουάριος-Απρίλιος Α.Ε. «...τα τελευταία χρόνια συντελείται μια "επανάσταση" στις πληρωμές διεφέτος, η υπηρεσία θνώς, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις IRIS Payments P2P νέες τεχνολογίες που έχουμε στη διάθεσή μας και τις αξιοποιούμε προς όφελος (person to person) ασφάλειας, της αμεσότητας και της ανήλθε στο 26% των της ευκολίας των πληρωμών. Οι πληρωμές ή άμεσων πληρωμών μεταφορές χρημάτων είναι από τις βασικές οικονομικές λειτουργίες που εκτελούμε στην Ελλάδα, καθημερινά, είτε ως φυσικά πρόσωπα είτε ξεπερνώντας το ως επιχειρήσεις. Ειδικά για το παγκόσμιο ένα εκατομμύριο εμπόριο, ο χρόνος αναδεικνύεται πλέον στην πιο κρίσιμη παράμετρο για την υλοεγγεγραμμένους ποίηση των συναλλαγών. Οι συναλλαγές χρήστες. Είναι σε 24/7/365 είναι η φυσική εξέλιξη των εντυπωσιακό ότι η πληρωμών, η οποία θα προσδώσει σημαχρήση της υπηρεσίας ντική αξία σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη αλυσίδας αξιών (value chain). Επιπλέαυξήθηκε κατά 150% της ον, η δυνατότητα που έχουμε πλέον να σε σχέση με το ίδιο εκτελούμε πληρωμές σε πραγματικό χρόνο (έως 10 δευτερόλεπτα) μας προσφέρει μια διάστημα πέρσι σειρά από νέες δυνατότητες που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν: το μοίρασμα του ΣΤΑΥΡΟΎΛΑ λογαριασμού μεταξύ της παρέας, η πληΚΑΜΠΟΥΡΊΔΟΥ «Γιατί να εγκαταλείψουμε ρωμή ενός φορτίου στο container που είναι έτοιμο για αναχώρηση μια Κυριακή απότα μετρητά;» ΔΙΕΥΘΎΝΟΥΣΑ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ "Γιατί ζούμε σε ανυπόμονους καιρούς", είναι γευμα, η πληρωμή ενός γιατρού που ήρθε ΤΗΣ ΔΙΑΣ Α.Ε. η πιο σύντομη υπεραπλουστευμένη απάντηεπειγόντως βράδυ στο σπίτι για εξέταση, ση. Το πρόβλημα είναι ότι -παραδόξως- ιστορικά όσο περισ- είναι μόνο παραδείγματα για το πώς αλλάζει η ζωή μας χάρη στις νέες τεχνολογίες των payments», μας εξηγεί. σότερο διασυνδέονται αγορές, χρηματιστήρια, τράπεζες και οργανισμοί τόσο μεγαλύτερες γινόντουσαν οι καθυστερήσεις, «Στην εμπέδωση των νέων αυτών μεθόδων συνέβαλε και η διεπροκειμένου όλοι αυτοί να συμφωνήσουν στο ποιος πληρώνει τής πανδημική κρίση, καθώς κατέστησε ακόμη πιο επιτακτική τι σε ποιον, πότε, σε ποιο νόμισμα και των παραμέτρων "ουκ την ανάγκη πληρωμών με ψηφιακά μέσα. Ένα χαρακτηριστικό εστί τέλος". Την ίδια στιγμή επιχειρήσεις και φυσικά πρόσω- παράδειγμα είναι η πληρωμή με κωδικό QR, η οποία εκτιμάπα θεωρούν την ταχύτητα που έφερε η ψηφιοποίηση και η ται ότι θα διαδοθεί ραγδαία σε διεθνές επίπεδο, αγγίζοντας επεξεργασία δεδομένων σε πραγματικό χρόνο τη νέα νόρμα, τα 2,2 δισ. χρήστες και τα 2,7 τρισ. δολάρια σε όρους αξίας που έρχεται να αποθεώσει την κουλτούρα του "on business συναλλαγών», συμπληρώνει η ίδια. 24/7/365". Πώς ερμηνεύεται αυτή η αντίφαση; Για να καταλάβουμε τη δυναμική, ας προσπαθήσουμε να φαΤο "μυστικό" βρίσκεται ίσως στη φύση των πληρωμών. O χρό- νταστούμε για λίγο ότι είναι χαράματα Σαββάτου στην Ελλάδα νος εκτέλεσης μιας πληρωμής είναι στην ουσία η πεμπτουσία του 2010 και ότι θέλουμε να μεταφέρουμε 100.000 ευρώ σε της λειτουργικότητας της. Ιστορικά κάθε πληρωμή είναι μια έναν λογαριασμό, εντός ή εκτός Ελλάδας, με μηδενικό ρίσκο. πράξη που ξεκινάει από την εμπιστοσύνη που δείχνουν τα Από το κινητό σε λίγα λεπτά. αντισυμβαλλόμενα μέρη σε μια συναλλαγή. Η αμεσότητα με «Το πρώτο τετράμηνο του 2022, 1 στους 4 πραγματοποίησε την οποία η συναλλαγή ολοκληρώνεται είναι παράγοντας διατραπεζική μεταφορά χρημάτων (μέσω IBAN) με άμεση επιβεβαίωσης της εμπιστοσύνης κοκ. Διαφορετικά το χρο- πίστωση. Στην Ελλάδα, η δυνατότητα της άμεσης πίστωσης DIGITAL FINANCE
31
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
παρέχεται και μέσω του IRIS Payments» μας λέει χαρακτηριστικά. «Οι χρήστες της υπηρεσίας μεταφέρουν χρήματα άμεσα και εύκολα σε φίλους, επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις. Το μόνο που χρειάζεται να γνωρίζει ο χρήστης, είναι ο αριθμός κινητού τον οποίο επιλέγει από τις επαφές του τηλεφώνου του. Στη συνέχεια, πραγματοποιεί τη μεταφορά χρημάτων μέσα από τη δυνατότητα IRIS που περιλαμβάνεται στα mobile apps των τραπεζών Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, Eurobank και Τράπεζα Πειραιώς» για μια διαδικασία που μέχρι πριν από μόλις μερικά χρόνια θα ήταν αδιανόητη.
4,3 εκατ. άμεσες πληρωμές στη χώρα μας, καταγράφοντας αύξηση 100% σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι». «Οι υπηρεσίες κίνησης κεφαλαίων αποτελούσαν ανέκαθεν κύριες εργασίες των τραπεζών. Στο επίκεντρο αυτής της λειτουργίας, βρίσκονται πάντα οι ανάγκες των πελατών για άμεσες μεταφορές κεφαλαίων, Στην Alpha Bank ασφαλή τρόπο και έγκαιρη ενημέρωση παρακολουθούμε τις με για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη» μας λέει εξελίξεις, υιοθετούμε ο Διονύσιος Νικολός, Υποδιευθυντής Διεύθυνσης Εφαρμογών Πληροφορικής της και εφαρμόζουμε Alpha Bank. «Τις ανάγκες αυτές έρχεται τα SEPA πρότυπα να ικανοποιήσει το προϊόν των Instant και εξελίσσουμε τα Payments, το οποίο η Alpha Bank προσφέπροϊόντα πληρωμών ρει στην πελατεία της από τον Ιανουάριο Too Good To Be True? του 2021. Η υπηρεσία αυτή είναι η φυσική μας, ώστε να είναι Η εξελικτική πορεία των άμεσων πλησυνέχεια μίας μεγάλης διαδρομής που ξεστην αιχμή της κίνησε το 2002 με τη μετάβαση στο Ευρώ, ρωμών είναι ομολογουμένως σημαντική. Μένει να δούμε την επίδραση τους στην και άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά με τη τεχνολογίας προς κουλτούρα των συναλλαγών και το τραπετου Ενιαίου Χώρου Ευρωπαϊόφελος των πελατών δημιουργία ζικό σύστημα, ποια είναι η δυναμική τους κών Πληρωμών (Single Euro Payments Area μας. Το 2022, και με ποιες τεχνολογίες θα εξελιχθούν στο – SEPA) το 2008. Στην Alpha Bank, το SEPA άμεσο μέλλον αλλά κυρίως πως τις βλέπει καταγράψαμε αύξηση απετέλεσε από την αρχή βασικό στρατηγικό η τραπεζική αγορά και οι οργανισμοί πίσω της ανάπτυξης της, προσφέροντας 50% σε σχέση με το πυλώνα τους. στην πελατεία της τα δυο βασικά προϊόντα 2021, στις ροές τόσο πληρωμών SEPA CREDIT TRANSFER και «Η δυνατότητα των άμεσων πληρωμών παρέχεται στη χώρα μας ήδη από τον των εξερχομένων όσο SEPA DIRECΤ DEBIT. Στα θεμέλια αυτών Σεπτέμβριο του 2020, μέσω μιας λύσης υπηρεσιών, το 2019 παρουσιάστηκε και των εισερχομένων των που υλοποιήσαμε σε τοπικό επίπεδο. από το Ευρωσύστημα το SEPA INSTANT εντολών instant Σήμερα, 22 πάροχοι υπηρεσιών πληρωPAYEMΕNT, μία καινοτόμος υπηρεσία που μών (δλδ τράπεζες, ιδρύματα πληρωμών, κατατάσσεται στην κατηγορία των "fast payments ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος κ.α.), payments" με βασικά χαρακτηριστικά την που εξυπηρετούν το 98% των ελληνικών 24/7 διαθεσιμότητα της, τον άμεσο διακαΔΙΟΝΎΣΙΟΣ ΝΙΚΟΛΌΣ νονισμό της εντολής και την online πίστωση τραπεζικών λογαριασμών, συμμετέχουν ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ στο πανευρωπαϊκό σχήμα SCT Instant, του δικαιούχου εντός 10 δευτερολέπτων». ΔΙΕΎΘΥΝΣΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΏΝ μέσω της ΔΙΑΣ», μας λέει η Σταυρούλα Αντίστοιχα για τον Άκη Γιούχα, Head of Καμπουρίδου. «Εντός του 2022 αναμένεται Technology & Operations της Optima Bank ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΉΣ THΣ να ενταχθούν στο σχήμα δύο ακόμη μέλη, η έννοια των άμεσων πληρωμών είναι «… ALPHA BANK ενώ επίκειται και η συμμετοχή της Τράπεκάτι που προϋπήρχε πανευρωπαϊκά ως μέζας της Ελλάδος για τις πληρωμές και εισπράξεις του δημόθοδος πληρωμών εδώ και κάποια χρόνια, όμως μεμονωμένα σιου τομέα. Ένα σημαντικό ορόσημο για το τοπίο πληρωμών και με διαφορετικό σύστημα σε κάθε χώρα. Αυτή η έλλειψη για τη χώρα μας επετεύχθη τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν κοινής λειτουργικότητας, δεν βοηθούσε στην υιοθέτηση της το εγχώριο σύστημα πληρωμών διασυνδέθηκε με το διατραυπηρεσίας άμεσων πληρωμών μεταξύ των χωρών από τους πεζικό σύστημα πληρωμών TIPS (ΤΑRGET Instant Payment ευρωπαίους καταναλωτές / πελάτες. Στο πλαίσιο της PSD2, Settlement) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. η ευρωπαϊκή ένωση έθεσε το πλαίσιο για μια κοινή πανευρωΜε την υλοποίηση αυτή, οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών παϊκή υπηρεσία, διευκολύνοντας τις μεταφορές μεταξύ των στην Ελλάδα απέκτησαν άμεση πρόσβαση σε 26 χώρες και μελών του Ενιαίου Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και άροντας επιπλέον σε 2.356 παρόχους υπηρεσιών πληρωμών και τα πολλούς από τους περιορισμούς, όπως τη λειτουργία 24/7 υποκαταστήματά τους στη ζώνη SEPA. και διευρύνοντας το ύψος του ποσού της μεταφοράς στις Πρόκειται για μια υλοποίηση-σταθμό για τις πληρωμές στη 100.000€. Με βάση τα νέα αυτά δεδομένα πιστεύουμε πως χώρα μας, η οποία ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας της ΔΙΑΣ στο άμεσο μέλλον η πλειοψηφία των συναλλαγών θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο. με το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την Τράπεζα της Ελλάδος. Η απήχηση της νέας υπηρεσίας ήταν εντυπωσιακή: Βρισκόμαστε πλέον σε μια εποχή όπου όλα είναι live. Το cash το διάστημα Ιανουάριος-Απρίλιος 2022 πραγματοποιήθηκαν flow για κάθε επιχείρηση αποτελεί σημαντικό παράγοντα DIGITAL FINANCE
32
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
για την εύρυθμη λειτουργία της και χρήσιμο "εργαλείο" παραγωγικότητας. Αυτό, αποτελεί και δική μας προτεραιότητα. Για αυτό και με την καινοτομία που παρέχουμε στις μεταφορές κεφαλαίων, απλοποιούμε τη διαδικασία προς όφελος των πελατών μας. Ωστόσο, αυτό συνεπάγεται και αυξημένες απαιτήσεις σε συστήματα υποστήριξης και σε άλλους τομείς των τραπεζών, όπως operations και anti-money laundering. Πρόκειται για μία τεχνολογική πρόκληση καθώς χρειάζεται να αναπτυχθούν και να εξελιχθούν τεχνολογίες που να μπορούν να υποστηρίξουν αυτόν τον νέο τρόπο λειτουργίας».
Η ιδανική συγκυρία για πέρασμα στις άμεσες πληρωμές;
Στην Optima bank, αλλάζουμε τα δεδομένα στο περιβάλλον των μεταφορών μέσω mobile και e-banking, επενδύοντας σε νέες και καινοτόμες λύσεις που βασίζονται στις δυνατότητες των instant payments. Για παράδειγμα με το κόστος απλού εμβάσματος επιλέγουμε και εκτελούμε αυτόματα τον πιο γρήγορο τρόπο μεταφοράς, ακόμα και σε 10 δευτερόλεπτα.
Alpha Bank, το ταξίδι στον κόσμο των γρήγορων πληρωμών ξεκίνησε με την υλοποίηση του IRIS OnLine το 2016 σε συνεργασία με τον Εθνικό Φορέα εκκαθάρισης διατραπεζικών πληρωμών ΔΙΑΣ ΑΕ, που αποτέλεσε τον προάγγελο των Instant Payments» και συνεχίζει λέγοντας ότι «…από τον Ιανουάριο του 2021 η υπηρεσία IRIS OnLine μετεξελίχθηκε σε ένα προϊόν πλήρως συμβατό με το SEPA INSTANT PAYMENT, και μέχρι σήμερα έχει επεκταθεί σε 36 χώρες και περιοχές του SEPA, μέσω της συμμέτοχης της Alpha Bank στο TARGET Instant Payment Settlement (TIPS). Τα τελευταία αυτά δύο χρόνια, οι πελάτες της Alpha Bank δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στις Άμεσες Πληρωμές, καθώς σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, τις επιλέγουν ως τρόπο αποστολής εντολών σε Ευρώ με διακανονισμό την ίδια ημέρα, ενώ το 9% των εξερχομένων και των 11% των εισερχομένων εντολών, είναι πλέον instant payments. Αξίζει να σημειωθεί ότι η τάση το 2022 είναι ακόμα πιο ενθαρρυντική, καθώς, σε σχέση με το 2021, καταγράφεται αύξηση 50% στις ροές τόσο των εξερχομένων όσο και των εισερχομένων εντολών instant payments» .
Στη δεδομένη χρονική στιγμή τα instant payments έχουν όλες τις συνθήκες υπέρ τους. Η ψηφιοποίηση της καθημερινής ζωής και οι ποταμοί ψηφιακών δεδομένων, που έφερε η έκρηξη στο ηλεκτρονικό εμπόριο, τόσο λόγω covid-19 όσο και λόγω ευρύτερου ψηφιακού μετασχηματισμού, στήνουν το τέλειο περιβάλλον για να περάσουν οι ψηφιακές πληρωμές στην υλοποίηση της υπόσχεσης πίσω από τα instant payments. Τα καταφέρνουν; «Οι χρήστες μπορούν ήδη μέσα από την υλοποίηση της ΔΙΑΣ, να πληρώνουν τους Instant Payments λογαριασμούς τους με κωδικό QR (κωδικός αντί για «Χρήμα»; πληρωμής RF) και ήδη το 78% των συνερΜπορούμε να πούμε ότι οι ψηφιακές γαζόμενων οργανισμών και επιχειρήσεων πληρωμές είναι πλέον άμεσες και σαν έχει υιοθετήσει αυτή τη δυνατότητα», μας τέτοιες θα γίνουν το κύριο και βασικό ΆΚΗΣ ΓΙΟΎΧΑΣ ενημερώνει η Σταυρούλα Καμπουρίδου. όχημα της πλειοψηφίας των πληρωμών HEAD OF TECHNOLOGY & OP- στο άμεσο μέλλον; «Με την επιλογή της χρήσης RF/QR, οι ERATIONS ΤΗΣ OPTIMA BANK «Η αρχή έχει γίνει, αλλά είμαστε ακόμη ηλεκτρονικές πληρωμές ενισχύονται και εκτελούνται πλέον διαισθητικά, με το σκαμακριά από αυτό το στόχο» μας εξηγεί νάρισμα ενός RF/QR από το κινητό τηλέφωνο, απλά, γρήγορα ο Διονύσιος Νικολός. «Σε μεγάλο βαθμό η υπηρεσία χρηκαι με ασφάλεια. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται σήμερα από σιμοποιείται μόνο για ενδοσυνοριακές συναλλαγές, καθώς τις φορολογικές αρχές για πληρωμή φόρων (π.χ. τέλη κυκλο- πάρα την ένταξη στο TIPS, οι διασυνοριακές Instant πληρωμές φορίας), φορείς κοινωνικής ασφάλισης, εταιρείες ενέργειας, έχουν μικρά ποσοστά. Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που τηλεφωνίας, ασφαλιστικές, φαρμακοβιομηχανίες, εταιρείες εμποδίζουν την εξάπλωση των Άμεσων Πληρωμών, όπως ταχυμεταφορών, εμπορίας αυτοκινήτων, ιδιωτικά εκπαιδευ- π.χ. το όριο των 100.000 Ευρώ ανά συναλλαγή, η δυνατότητα τήρια, εταιρείες εμπορίας ειδών ένδυσης και καλλυντικών κ.ά. εκτέλεσης συναλλαγής μόνο σε Ευρώ και εντός SEPA και η Τα επόμενα βήματα που σχεδιάζει η ΔΙΑΣ στον τομέα αυτό, απουσία προϊόντων για χρήση των Instant Payments στα φυσικά σημεία πώλησης (Instant payments at the POI). σε συνεργασία με το οικοσύστημα των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών για το 2022 είναι η εκτεταμένη χρήση του στατικού Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν σε εξέλιξη πολλές πρωτοβουλίQR στις πληρωμές λογαριασμών και η έκδοση δυναμικού ες που αναμένεται να δώσουν σημαντική ώθηση στα Instant QR στο σημείο της πληρωμής (IRIS e-commerce). Στόχος Payments, όπως μεταξύ άλλων: μας είναι, έως το τέλος του 2023, το 100% των πληρωμών • Ο κανονισμός πληρωμών της PSD2 και το πλαίσιο ‘Open λογαριασμών στην Ελλάδα να εκτελείται με QR/RF code». Banking’ μέσω του οποίου οι Τράπεζες προσφέρουν τη δυνατότητα διενέργειας πληρωμών από τρίτους παρόχους. Αντίστοιχα όπως μας εξηγεί ο Διονύσιος Νικολός «…για την DIGITAL FINANCE
33
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
αποκαλυπτικό τρόπο πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν συνήθειες πληρωμών οι πολίτες, είτε πρόκειται για φυσικά πρόσωπα είτε για επιχειρήσεις» μας λέει η Σταυρούλα Καμπουρίδου. «Αυτό αποτυπώνεται στους εντυπωσιακούς ρυθμούς διείσδυσης των εναλλακτικών καναλιών στις τραπεζικές συναλλαγές των χρηστών τα τελευταία χρόνια. Η στροφή αυτή γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή όταν οι νέες τεχνολογίες, όπως είπαμε νωρίτερα, προσφέρουν την επιλογή πιο ασφαλών, γρήγορων και εύχρηστων μεταφορών χρημάτων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι πληρωμές μεταξύ τραπεζικών λογαριασμών (Accountto-Account)».
Οι ψηφιακές πληρωμές σαν επιταχυντής εξέλιξης της αγοράς
• Η έναρξη της υπηρεσίας R2P (SEPA Request-to-Pay scheme), που απευθύνεται κατά κύριο λόγο στους εταιρικούς πελάτες και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το Νοέμβριο του 2022. • Η μετάπτωση των συμβατικών μηνυμάτων πληρωμών του Target2 και της SWIFT στο πρότυπο ISO 20022 που χρησιμοποιούν και τα σχήματα SEPA από το Νοέμβριο 2022. • Η επέκταση του SEPA Instant Payment σε χώρες εκτός SEPA (Instant Euro One-Leg Out Credit Transfer) και σε άλλα νομίσματα. (Cross Currency Instant Payments) • Η έλευση του ψηφιακού Ευρώ που μελετάται από το Ευρωσύστημα. Όλα τα παραπάνω συνεπικουρούμενα από τις τεχνολογικές εξελίξεις στις περιοχές του Cloud computing, των application interfaces (APIs και Microservices) και των δικτύων επόμενης γενιάς 5G οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τα Instant Payment θα αποτελούν πολύ σύντομα το βασικό όχημα εκτέλεσης πληρωμών έναντι της χρήσης μετρητών». «Πρώτα η εμπειρία των capital controls στην Ελλάδα και, προσφάτως, της πανδημικής κρίσης μας έδειξαν με τον πλέον
Οι instant payments έχουν, μεταξύ άλλων, και τον χαρακτήρα του επιταχυντή στον ψηφιακό μετασχηματισμό τόσο της ευρύτερης αγοράς, όσο και του τραπεζικού συστήματος DIGITAL FINANCE
34
Μια διάσταση που συχνά μας διαφεύγει -αφού οι περισσότεροι εστιάζουν στην ταχύτητα, ευκολία και αξιοπιστία τους- είναι ότι παράλληλα οι instant payments έχουν το χαρακτήρα του επιταχυντή στον ψηφιακό μετασχηματισμό, τόσο της ευρύτερης αγοράς όσο και του τραπεζικού συστήματος. Αφού επιστρατεύουν το e-banking επόμενης γενιάς και ενός νέου κύματος fintech που έρχεται να αλλάξει όλα όσα έχουμε ως δεδομένα, με την καινοτομία του open banking, τα api και τα big data. «Δεν είναι τυχαίο ότι οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών σχεδιάζουν και υλοποιούν νέες συναρπαστικές ψηφιακές υπηρεσίες βασιζόμενες στη λογική του gamification» όπως αναφέρει σχετικά και η Σταυρούλα Καμπουρίδου. «Αυτό που βλέπουμε, λοιπόν, είναι πως τόσο οι χρήστες όσο και οι πάροχοι είναι πιο έτοιμοι από ποτέ να καλωσορίσουν το ευρωπαϊκό όραμα του TIPS, αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρουν οι άμεσες πληρωμές προς όφελος όλων των συναλλασσόμενων πλευρών». Στην ουσία έρχονται έτσι να αλλάξουν τον τρόπο που διαχειριζόμαστε το χρήμα και τις αξίες πίσω του και ταυτόχρονα γίνονται μια πλατφόρμα καινοτομίας, πάνω στην οποία τα νέα ψηφιακά εργαλεία έρχονται να δώσουν πραγματική -παρότι ψηφιακή- υπόσταση σε κάθε είδους ιδέα για την νέα τραπεζική, εμπόριο και συναλλαγές. «Στο επόμενο διάστημα, αναμένουμε οι δυνατότητες που δίνουν τα Instant payments να βοηθήσουν στη διεύρυνση των p2p payments στην Ελλάδα, δίνοντας την ευχέρεια άμεσων μεταφορών στους ιδιώτες με τη χρήση του αριθμού κινητού και στις επιχειρήσεις με τον ΑΦΜ», μας εξηγεί ο Άκης Γιούχας. «Αυτός ο τρόπος πληρωμών θα μειώσει ακόμα περισσότερο τη χρήση μετρητών, κάτι που ήδη συμβαίνει με τη χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών. Επιπλέον, διαφαίνεται μελλοντικά πως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, σε συνεργασία με τις επιχειρήσεις και αξιοποιώντας τα APIs, θα δημιουργήσουν νέους τρόπους πληρωμών, που αρχικά θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση μεταφορών μέσω οποιασδήποτε εφαρμογής (payment initiation) και σταδιακά ενδέχεται να οδηγήσουν στην αποδυνάμωση της χρήσης καρτών σαν μέσο πληρωμής, τόσο στα φυσικά όσο και στα ηλεκτρονικά καταστήματα». ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
ΤΡΆΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΟΣ
10 ΒΑΣΙΚΆ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΆΜΕΣΕΣ ΠΛΗΡΩΜΈΣ Τι είναι οι άμεσες πληρωμές και σε ποια φάση είναι η εφαρμογή τους στην Ελλάδα: • Είναι ηλεκτρονικές πληρωμές λιανικής που διεκπεραιώνονται σε πραγματικό χρόνο 24/7/365, ενώ τα χρήματα είναι άμεσα διαθέσιμα στον δικαιούχο. Συνεπώς, συμβαδίζουν με τις τάσεις ψηφιοποίησης και καινοτομίας, παρέχοντας ταυτόχρονα ασφαλείς και απλές συναλλαγές με οριστικό διακανονισμό. • Ο χώρος των άμεσων πληρωμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη πολλών και διαφορετικών εθνικών λύσεων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός κατακερματισμένου τοπίου που"πνίγει" την καινοτομία και εμποδίζει την προσβασιμότητα των πολιτών σε ενιαίες και ομοιόμορφες λύσεις. • Το Ευρωσύστημα, έχοντας αντιληφθεί πλήρως τη δυναμική των άμεσων πληρωμών και τη δυνατότητα να γίνουν η "νέα κανονικότητα" στη ζώνη του ευρώ, έθεσε σε εφαρμογή την υπηρεσία TIPS (TARGET Instant Payment Settlement) το Νοέμβριο του 2018 συμβάλλοντας καταλυτικά στο να αποφευχθεί η επικράτηση εθνικών λύσεων στις άμεσες πληρωμές. Το ΤΙPS προσφέρει πλήρη διαλειτουργικότητα και προσβασιμότητα σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και επιτρέπει στους Παρόχους Υπηρεσιών Πληρωμών (ΠΥΠ) να προσφέρουν στους πελάτες τους άμεσες μεταφορές κεφαλαίων. Στη χώρα μας, από το Δεκέμβριο του 2021 έχουν συνδεθεί στο ΤIPS μέσω της ΔΙΑΣ εννέα ΠΥΠ, οι οποίοι και αντιστοιχούν στο 97% του συνόλου των εγχώριων λογαριασμών πληρωμών. • H Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) υποστηρίζει την πλήρη ανάπτυξη των άμεσων πληρωμών στην ελληνική αγορά στο πλαίσιο της "Στρατηγικής του Ευρωσυστήματος" και τους στόχους Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Mάλιστα, η ΤτΕ προτίθεται να ενταχθεί και η ίδια στο TIPS ως Τράπεζα δικαιούχου εντός του 2022, διευρύνοντας έτσι σημαντικά τη χρήση των άμεσων πληρωμών για φορείς του Ελληνικού Δημοσίου.
Η επίδραση των άμεσων πληρωμών τους στην ελληνική αγορά και η ευρύτερη δυναμική τους: • Το ευρωπαϊκό οικοσύστημα πληρωμών υφίσταται συνεχώς μετασχηματισμό σε σημαντικό βαθμό, καθώς πολλές καινοτόμες λύσεις έχουν υιοθετηθεί από την αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η άμεση πληρωμή με σάρωση κωδικού QR μέσω κινητού. Το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο (όπως πχ η Οδηγία PSD2) αναμένεται να προσαρμοστεί σύντομα έτσι ώστε να δοθεί στους ΠΥΠ η δυνατότητα περαιτέρω ανάπτυξης τέτοιων λύσεων. • Στην Ελλάδα, η διάδοση των άμεσων πληρωμών εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλει στη διευκόλυνση της καθημερινότητας των πολιτών, και να εκσυγχρονίσει το περιβάλλον συναλλαγών τους με το Δημόσιο. Προϋπόθεση για την επιτυχία των σχετικών προσπαθειών είναι η υποστήριξη του εγχειρήματος από τους εμπλεκόμενους, σε επιχειρησιακό και τεχνικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΠΥΠ καλούνται να καταστήσουν τις άμεσες πληρωμές ελκυστικές, εύχρηστες και διαθέσιμες μέσω πολλαπλών καναλιών, προσφέροντας επιπλέον λειτουργικότητες, όπως πχ το Request to Pay (RTP). • Οι εξελίξεις στον χώρο των πληρωμών καθοδηγούνται από τη ζήτηση για μεγαλύτερη ευκολία, ασφάλεια, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Επίσης, η τρέχουσα πανδημία ανέδειξε τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής ιδιαίτερα στις διαδικτυακές αγορές. Το Ευρωσύστημα μέσω του TIPS παρέχει μια ανθεκτική, αποτελεσματική, και αξιόπιστη υποδομή άμεσων πληρωμών με πανευρωπαϊκή εμβέλεια ενισχύοντας περαιτέρω την αυτονομία, την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής αγοράς πληρωμών. Αντίθετα, οι διάφορες ιδιωτικές λύσεις ενέχουν κινδύνους, κυρίως όσον αφορά στην ιδιωτικότητα, στην ασφάλεια και στην προσβασιμότητα, και αυξάνουν ταυτόχρονα τον κατακερματισμό της αγοράς. DIGITAL FINANCE
35
• Η συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας καινοτόμου ευρωπαϊκής αγοράς πληρωμών λιανικής. Το ζητούμενο είναι να καταφέρουμε να μεταμορφώσουμε τις άμεσες πληρωμές από μια niche υπηρεσία σε μια νέα κανονικότητα. Για το σκοπό αυτό, οι ΠΥΠ πρέπει να αντιμετωπίσουν τις άμεσες πληρωμές ως συμπληρωματικές με τις υπόλοιπες υπηρεσίες (π.χ. τις κάρτες). Οι τελικοί χρήστες απλά θα επιλέγουν ποιο μέσο τους ταιριάζει καλύτερα και ποιο ηλεκτρονικό κανάλι είναι ευκολότερο για τις αγορές τους.
Εξέλιξη των άμεσων πληρωμών σε σχέση με τη χρήση μετρητών: • Ιστορικά οι πληρωμές εξελίσσονται συνεχώς. Σήμερα, η ψηφιοποίηση έχει οδηγήσει στην ανάδυση δυο κυρίαρχων τάσεων. Η πρώτη αφορά στην αυξανόμενη χρήση ψηφιακών πορτοφολιών, έξυπνων τηλεφώνων και ένδυτων συσκευών για την πραγματοποίηση πληρωμών μέσω μεταφορών πίστωσης ή καρτών. Η δεύτερη αφορά στην παρατηρούμενη μείωση της χρήσης μετρητών ως μέσου πληρωμών και της χρήσης τους, ολοένα και περισσότερο, ως μέσου αποθήκευσης αξίας. • Μια πληρωμή πρέπει να είναι ασφαλής, προσβάσιμη, απλή και φιλική προς το περιβάλλον. Η δυνατότητα πρόσβασης σε μετρητά είναι κεντρικής σημασίας αφού εξασφαλίζει σταθερότητα, ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Το Ευρωσύστημα διασφαλίζει ότι οι επιλογές πληρωμής παραμένουν ισότιμα διαθέσιμες σε όλους. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έθεσε σε λειτουργία την υπηρεσία TIPS, ενισχύοντας περαιτέρω την αυτονομία και την ανθεκτικότητα της Ευρωπαϊκής αγοράς πληρωμών. Παράλληλα, διερευνάται σε επίπεδο Ευρωσυστήματος η δυνατότητα έκδοσης ψηφιακού νομίσματος (ψηφιακού ευρώ), με σκοπό να ενισχύσει περαιτέρω το ψηφιακό περιβάλλον διενέργειας πληρωμών λιανικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Εάλω η ‘περίμετρος’ ασφαλείας – και μετά, τι; Η νέα κανονικότητα, στην μετά πανδημία εποχή, είναι μια πραγματικότητα στην οποία είμαστε αναγκασμένοι να προσαρμοστούμε, αποδεχόμενοι σημαντικές ανατροπές στην καθημερινότητά μας. Η υβριδική και η εξ αποστάσεως εργασία αλλάζουν τους κανόνες του παιχνιδιού και μας επιβάλλουν, σε συνδυασμό με τις ολοένα αυξανόμενες κυβερνο-απειλές και το γεγονός ότι καταργήθηκε στην πράξη η παραδοσιακή «περίμετρος» ασφαλείας, να λάβουμε μέτρα και αντίμετρα, να εγκαταστήσουμε δικλείδες και να διαμορφώσουμε μια κουλτούρα εγρήγορσης, σε μόνιμη βάση. Κι αν οι παραπάνω προφυλάξεις μας αφορούν πλέον όλους, στον χρηματοοικονομικό τομέα αυτό ισχύει σε υπερθετικό βαθμό. DIGITAL FINANCE
36
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ
κόπο και φροντίδα επιχειρήσεις, οργανισμοί και οντότητες, για να προστατεύσουν τα συστήματα και τις υποδομές τους, αλλά και τα πολύτιμα δεδομένα που φιλοξενούσαν ή διακινούσαν από εκεί. Από την στιγμή που το γραφείο «μετακόμισε» στο σπίτι ή ακόμα χειρότερα, στο κινητό, μοιραία η περίμετρος έχασε τη συνέχειά της, με τις «τρύπες» και τα προβλήματα να πολλαπλασιάζονται ταχύτατα. Βέβαια, αυτά άρχισαν να συμβαίνουν τους πρώτους μήνες του ’20, όταν επιβλήθηκε για λόγους ανωτέρας βίας ο εγκλεισμός όλων μας – με δεδομένο ότι η ζωή έπρεπε να συνεχιστεί, οι πρώτες λύσεις ήταν εκ των ενόντων. Από τότε, κύλησε αρκετό νερό στο αυλάκι και μαζί του έφερε μέτρα και αντίμετρα, επέβαλε προφυλάξεις προσαρμοσμένες στις νέες ανάγκες, διαμόρφωσε νέα κουλτούρα εργασιακής συμπεριφοράς, ενώ -ειδικά στον χρηματοοικονομικό χώρο, ο οποίος συγκαταλέγεται στους πιο ευαίσθητους, εξ ου και η υπαγωγή του σε καθεστώς «σκληρής» ρύθμισης- έκανε καθημερινή πραγματικότητα τη φιλοσοφία και τη στρατηγική του Zero Trust, της μηδενικής εμπιστοσύνης απέναντι σε οτιδήποτε άγνωστο ή μη εξουσιοδοτημένο. Από το Connectivity-first έχουμε περάσει προ πολλού στο Security-first κι αυτό είναι φανερό.
Τοπίο γεμάτο κινδύνους
Μ
ια από τις πιο σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας είναι αναμφισβήτητα η αλλαγή (σε σημείο ανατροπής, μερικές φορές) στον τρόπο και τον τόπο εργασίας -μια άλλη, διόλου άσχετη με αυτή, είναι η εξοικείωσή μας με την ψηφιακή τεχνολογία και τις εφαρμογές της στην καθημερινότητά μας. Ανάλογα με τον τομέα, την ειδικότητα και τη θέση καθενός, η εξ αποστάσεως ή/και υβριδική εργασία έχουν αντικαταστήσει πλέον σε μεγάλο βαθμό την υποχρεωτική παρουσία σε συγκεκριμένο χώρο με συγκεκριμένο ωράριο. Κι όπως όλα δείχνουν, ο νέος τρόπος εργασίας «ήρθε για να μείνει» - αυτό, τουλάχιστον, μας λένε όλοι οι ειδικοί (εργατολόγοι, κοινωνιολόγοι, οικονομολόγοι και τόσοι άλλοι) που μελετούν συνεχώς τη νέα κατάσταση και κάνουν τις προβλέψεις τους. Τα πλεονεκτήματα είναι αρκετά, όμως, δεν λείπουν και οι «παράπλευρες απώλειες» με μια από τις σοβαρότερες να είναι η «άλωση» της περιμέτρου ασφαλείας που, συχνά, «έκτιζαν» με DIGITAL FINANCE
Οι ειδήμονες θεωρούν την ουσιαστική έλλειψη της περιμέτρου, ως τη μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί, καθώς έχουν ταυτόχρονα πολλαπλασιαστεί (σοφή η γνωστή ρήση «ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται»…) οι κάθε λογής επιθέσεις από κακόβουλους, οι οποίοι προσπαθούν να ανακαλύψουν "κερκόπορτες" ή να εξωθήσουν σε λάθη τους εξ αποστάσεως εργαζομένους, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε πολύτιμα δεδομένα. Δούρειοι Ίπποι (Trojan horses), κοινωνική μηχανική (Social Engineering) και κάθε λογής μηχανεύματα αξιοποιούνται γι’ αυτόν τον σκοπό και συχνά-πυκνά αποδεικνύονται αποτελεσματικά. Δεν αποτελεί, λοιπόν, έκπληξη το γεγονός πως στο Global Workplace Report για το 2021, μόλις το 43,2% των εργαζομένων από το σπίτι πιστεύουν ότι τα δεδομένα των επιχειρήσεών τους είναι ασφαλή, στο πλαίσιο αυτού του τρόπου εργασίας. Όταν δεν έχουν γνώσιν οι φύλακες, έχουν οι παθόντες… Καλή η τεχνολογία, που έτσι κι αλλιώς συνεχώς βελτιώνεται, αλλά και άμεση η εξάρτησή της από τους ανθρώπους που τη χρησιμοποιούν και την κουλτούρα τους, η οποία πρέπει πλέον
Η πλέον ουσιαστική έλλειψη περιμέτρου είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουν να αντιμετωπίσουν οι οργανισμοί, καθώς έχουν πολλαπλασιαστεί οι επιθέσεις 37
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Ο εργαζόμενος συνεχίζει να είναι ο ίδιος υπεύθυνος για τη συμπεριφορά και τη «διαγωγή» του, ελέγχοντας το μερίδιο που του αναλογεί στην πρόσβαση από το άκρο (βλέπε, edge).
Σοβαρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
να «συντονιστεί» σε διαφορετική συχνότητα, με υποχρεωτικά καθαρότερη «λήψη». Κι είναι σαφές ότι στη διαμόρφωση αυτής της νέας κουλτούρας, κρίσιμο ρόλο παίζει η επιμόρφωση με στόχο την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, η επιβολή κανόνων που πρέπει να τηρούνται χωρίς εκπτώσεις, αλλά και η τακτική ενημέρωση / αναβάθμισή τους. Όσο οι επιτιθέμενοι εφευρίσκουν νέους τρόπους προσβολής, τόσο οι αμυνόμενοι πρέπει να επικαιροποιούν τις αντιδράσεις τους. Πολύ περισσότερο τώρα, εποχή στην οποία βιώνουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πάντων και τη συνακόλουθη μετακίνηση δεδομένων, εφαρμογών και υπηρεσιών στο cloud. Όπου, βεβαίως, η εντύπωση ότι «άλλος φροντίζει για την ασφάλειά τους», απέχει πολύ από την πραγματικότητα.
Στην ψηφιακή εποχή είναι πλέον αδιαμφισβήτητο ότι, ειδικά για τον χρηματοοικονομικό τομέα, η κυβερνοασφάλεια αποτελεί ανταγωνιστικό πλεονέκτημα DIGITAL FINANCE
38
Από τη δική τους πλευρά, οι CIO και οι CISO πρέπει να έχουν (ειδικά στον χρηματοοικονομικό τομέα) ως σημαία τους την πάσει θυσία ολιστική προστασία της εταιρείας και των πελατών της, αφού είναι πλέον αδιαμφισβήτητο και αποδεικνύεται καθημερινά στην πράξη πως, στην ψηφιακή / υβριδική εποχή, η κυβερνοασφάλεια αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Δύσκολα μπορεί να σταθεί στην -έτσι κι αλλιώς, φοβισμένη- αγορά μια τράπεζα που το δίκτυο και οι υπηρεσίες της είναι «σουρωτήρι» από πλευράς ασφαλείας, απ’ όποιο κανάλι (κινητό, laptop, tablet) κι αν την προσεγγίζεις. Γι’ αυτό και οι υπεύθυνοι πρέπει να έχουν άμεση και στενή συνεργασία με κάθε τομέα και τμήμα της εταιρίας ή του οργανισμού: από το HR και τις Οικονομικές Υπηρεσίες ως το Marketing και τις Πωλήσεις, καθώς η «στραβή» μπορεί να γίνει από οποιονδήποτε, από τον διευθυντή και τον τμηματάρχη ως τον λογιστή και τον «σταζιέρη». Οι ορθές διαδικασίες, έλεγχοι και πολιτικές αφορούν τους πάντες, χωρίς εξαιρέσεις. Η συντριπτική πλειοψηφία έχει ήδη (ή τουλάχιστον, πρέπει να έχει) διαμορφώσει τέτοιους κανόνες, προσαρμόζοντάς τους στις δικές της ανάγκες και ιδιομορφίες. Αλλά, όποιες κι αν είναι αυτές, κάποια βασικά σημεία και δράσεις παραμένουν τα ίδια, διαχρονικά. Σε σχετική ανάλυσή του, το Forbes κατατάσσει στα «εκ των ων ουκ άνευ» τη διαμόρφωση ξεκάθαρης πολιτικής με τη σχετική εκπαίδευση επ’ αυτής, την προσαρμογή σε συγκεκριμένα ζητούμενα, την ανάπτυξη κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των εργαζομένων, την αποδοχή εκ μέρους τους συμφωνίας μυστικότητας (NDA), τη δημιουργία κάποιων «ψηφιακών στεγανών» στη δομή του δικτύου ώστε τυχόν πρόβλημα σε έναν να μην επηρεάζει τους άλλους, τη διενέργεια τακτικών ελέγχων για την «υγεία» του συστήματος (ώστε τυχόν παραβίαση να μην γίνει αντιληπτή εβδομάδες και μήνες μετά, όπως συχνά γίνεται), αλλά και την κρυπτογράφηση αν όχι του συνόλου, τουλάχιστον σημαντικού μέρους των διακινούμενων δεδομένων. Επίσης, το καλό περιοδικό συστήνει μετ’ επιτάσεως τη μετάβαση στο cloud σε σύγκριση με τις on-premise λύσεις αλλά και τη χρήση συνδέσεων VPN, επιμένει ιδιαίτερα στα ισχυρά και μοναδικά ει δυνατόν passwords, υπογραμμίζει την ανάγκη διασφάλισης των συσκευών με τις οποίες μπαίνει (στο πλαίσιο της δημοφιλούς μεν, αλλά συχνά μη-ασφαλούς τακτικής BYOD – Bring Your Own Device) στο σύστημα κάθε εργαζόμενος, ζητάει ειδική μεταχείριση για τα δεδομένα των πελατών από το CRM (καθώς ο «πέλεκυς» του GDPR είναι πάντα ιδιαίτερα κοφτερός), προτείνει την εγκατάσταση λογισμικού ελέγχου σε διαρκή βάση και σε πραγματικό χρόνο, ενώ θεωρεί απαραίτητη (ειδικά για μεσαιο-μεγάλες επιχειρήσεις) την τοποθέτηση Chief Information Security Officer, σε συνδυασμό με την εφαρμογή της Zero Trust λογικής, για την πρόσβαση στο δίκτυο. ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
ΙΩΆΝΝΗΣ ΤΖΆΝΟΣ
Με ισχυρές άμυνες οι τράπεζες «Η κυβερνοασφάλεια αποτελεί προτεραιότητα παντός καιρού για τις τράπεζες», ήταν το καταλυτικό στην απλότητά του πρώτο σχόλιο του Ιωάννη Τζάνου, Group Corporate Security Officer & Chief Information Security Officer της Eurobank, τη συμβολή του οποίου ζητήσαμε στο πλαίσιο αυτού του αφιερώματος. Οι απαντήσεις του στις ερωτήσεις μας, σχετικά με την απομακρυσμένη αλλά και την υβριδική εργασία στον συγκεκριμένο χώρο, είναι αναλυτικές και απόλυτα χρηστικές, «φωτίζοντας» πολλές πλευρές αυτής της επιβεβλημένης εκ των πραγμάτων νέας κατάστασης, που τείνει να εδραιωθεί. Η πανδημία και η εξ ανάγκης δουλειά από το σπίτι άλωσε στην πράξη την καλά φυλασσόμενη "περίμετρο" των εταιρικών δικτύων. Η υβριδική εργασία, που δείχνει να επικρατεί για την ώρα, πώς έχει αλλάξει τα δεδομένα στο θέμα της ασφάλειας και τι μέτρα πρέπει να λαμβάνονται πλέον, εκτός των γενικών, ειδικά από τους εργαζομένους σε "ευαίσθητους" κλάδους, όπως ο τραπεζοασφαλιστικός; DIGITAL FINANCE
Η πανδημία και οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν παγκοσμίως, πράγματι, προκάλεσαν ταχύτατα, μια μεγάλη επέκταση στην εξ’ αποστάσεως εργασία. Σε χρόνο dt, η απομακρυσμένη πρόσβαση μετατράπηκε στη νέα κανονικότητα για εκατομμύρια εργαζομένους παγκοσμίως, στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, και η διατήρηση αυτού του μοντέλου σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ανά περίπτωση, φαίνεται πως προκρίνεται από πολλές επιχειρήσεις και μεταπανδημικά.
39
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Η επέκταση της εξ’ αποστάσεως εργασίας, ωστόσο, αφήνει τους οργανισμούς εκτεθειμένους σε περισσότερες και περιπλοκότερες κυβερνοεπιθέσεις. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι επιχειρήσεις, και σίγουρα οι τράπεζες, κλήθηκαν να διασφαλίσουν ότι έχουν τα κατάλληλα συστήματα και τους απαραίτητους μηχανισμούς ασφαλείας. Σημαντικό, όμως, ρόλο σε όλη αυτή τη διαδικασία έχουν φυσικά και οι εργαζόμενοι, η συμβολή των οποίων είναι κρίσιμης σημασίας στην προσπάθεια των Οργανισμών για αποτελεσματική κυβερνοασφάλεια. Οι εργαζόμενοι, λοιπόν, όταν εργάζονται εξ αποστάσεως, θα πρέπει, ενδεικτικά, να: • Γνωρίζουν, αλλά και να εφαρμόζουν τις σχετικές πολιτικές και οδηγίες του Οργανισμού τους. • Ενημερώνουν αμελλητί τον προϊστάμενο τους ή τη Μονάδα Ασφαλείας σε περίπτωση που αντιληφθούν κάτι ύποπτο ή εκδηλωθεί περιστατικό ασφαλείας. • Μη χρησιμοποιούν για προσωπικές τους εργασίες τυχόν εξοπλισμό (π.χ. φορητό Η/Υ), λογισμικό ή την πρόσβαση που τους έχει παρασχεθεί για τον σκοπό της τηλεργασίας. Εξυπακούεται πως δεν πρέπει να επιτρέπουν τη χρήση τους στα μέλη της οικογενείας τους ή σε τρίτους. • Κλειδώνουν ή να απενεργοποιούν τον εξοπλισμό, όταν δεν είναι παρόντες, και να τον κρατούν σε όσο πιο ασφαλή τοποθεσία γίνεται. • Μη συζητούν υπηρεσιακά θέματα παρουσία τρίτου, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις συζητήσεις τους κατά τη διάρκεια τηλεφωνικών συνομιλιών και τηλεδιασκέψεων, να αποφεύγουν την ανοικτή ακρόαση και να χρησιμοποιούν ακουστικά κεφαλής. • Μην αφήνουν εκτεθειμένα σε τρίτους πάσης φύσεως έγγραφα (εκτυπώσεις ή/και σχετικές σημειώσεις) και να μην απορρίπτουν ή/και ανακυκλώνουν έγγραφα (εκτυπώσεις ή/ και σχετικές σημειώσεις), εκτός αν τα έχουν προηγουμένως καταστρέψει σε βαθμό που δεν είναι αναγνώσιμα. Ειδική πρέπει να είναι η προσοχή κατά τη διάρκεια τηλεδιασκέψεων. Συστήνεται: • Εφόσον το κρίνουν, να επιλέγουν σίγαση του μικροφώνου ή/ και κλείσιμο της κάμεράς τους. • Να επιλέγουν την απόκρυψη φόντου (background) με θόλωση ή με προσθήκη εικόνας (virtual background) προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος αποκάλυψης προσωπικών πληροφοριών.
Γενική αρχή μας είναι ότι δεν αντιμετωπίζουμε την ασφάλεια μεμονωμένα, αλλά την ενσωματώνουμε ως κεντρικό πυλώνα στην στρατηγική, τη δομή και τη λειτουργία μας DIGITAL FINANCE
40
•Ν α βρίσκονται σε χώρο όπου δεν υπάρχει κίνδυνος να καταγραφούν δεδομένα φωνής ή εικόνας τρίτων προσώπων. •Ν α μην προβαίνουν σε καταγραφή (π.χ. ηχογράφηση, βιντεοσκόπηση) των τηλεδιασκέψεων με ίδια μέσα.
Στη δική σας περίπτωση, της Eurobank, ποιοι είναι οι βασικοί άξονες στους οποίους έχετε λάβει μέτρα; Έχετε ολοκληρώσει την "ασπίδα προστασίας" σας, απέναντι στις αυξημένες πλέον κυβερνοαπειλές; (αν μπορούμε να μιλήσουμε για ολοκλήρωση, καθώς ο αγώνας είναι μάλλον συνεχής και αδιάκοπος…) Η Eurobank από χρόνια επενδύει συστηματικά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της, σε όλα τα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας των συστημάτων, με διαρκείς επενδύσεις. Αυτή τη στιγμή έχουμε σε εξέλιξη ένα πρόγραμμα συνολικών επενδύσεων που, σε ορίζοντα τριετίας, ξεπερνά τα 200 εκατ. € - εργαζόμαστε καθημερινά για να υλοποιήσουμε τη στρατηγική του Οργανισμού και να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες των πελατών μας. Η μεθοδική δουλειά για τον ψηφιακό μετασχηματισμό μας, όλα αυτά τα χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα, στο ξέσπασμα της πανδημίας, η Τράπεζα να είναι σε θέση να αντιδράσει ταχύτατα και αποτελεσματικά. Ήταν από τις πρώτες εταιρείες στη χώρα που κατάφερε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα να περάσει με απόλυτη ασφάλεια σε καθεστώς πλήρους τηλεργασίας για τουλάχιστον 4.000 εργαζομένους της, διασφαλίζοντας, ταυτόχρονα, την 24/7 εξυπηρέτηση των πελατών με ολοκληρωμένες και ασφαλείς ψηφιακές υπηρεσίες. Αξιολογώντας τα νέα δεδομένα που έχουμε στη διάθεση μας από την πλούσια εμπειρία της τελευταίας διετίας, έχουμε πλέον διευρύνει τις διαδικασίες και τις τεχνολογικές λύσεις για την πρόσθετη προστασία από τις ευρύτερες προκλήσεις που απορρέουν λόγω της εξ αποστάσεως εργασίας, αλλά και από τη διεύρυνση της διάθεσης ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Γενική αρχή μας είναι ότι δεν αντιμετωπίζουμε την κυβερνοασφάλεια κατά μεμονωμένο τρόπο, αλλά την ενσωματώνουμε ως κεντρικό πυλώνα στη στρατηγική, τη δομή και τη λειτουργία του Ομίλου. Είναι παρούσα σε κάθε βήμα και πλαίσιο της ψηφιακής παρουσίας του Οργανισμού, είτε αναφερόμαστε στην ανάπτυξη νέων ψηφιακών υπηρεσιών και προϊόντων, είτε στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, των πληροφοριακών συστημάτων και των υποδομών. Για να υποστηρίξει την ενίσχυση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, η Τράπεζα μεταξύ άλλων: • Διασφαλίζει τη συμμόρφωσή της με την κείμενη νομοθεσία και τις κανονιστικές διατάξεις. • Επενδύει σε κατάλληλες και αναλογικές τεχνολογικές λύσεις ασφάλειας και εφαρμόζει βέλτιστες διεθνείς πρακτικές που καλύπτουν όλο το φάσμα των πυλώνων αναγνώριση, προστασία και αντιμετώπιση. • Εφαρμόζει κατάλληλες διαδικασίες δοκιμών και τεχνικών ελέγχων για την έγκαιρη ανίχνευση απειλών που ενδέχεται να την επηρεάσουν. • Ενημερώνει/εκπαιδεύει και ευαισθητοποιεί συνεχώς το προσωπικό και τους πελάτες της με ποικίλους τρόπους για τις αναδυόμενες απειλές και απάτες στον κυβερνοχώρο. ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η εφαρμογή αναβαθμισμένων μέτρων και κανόνων επιβάλλει τη διαμόρφωση κουλτούρας ασφαλείας σε ατομικό επίπεδο, ώστε να μην εξελιχθεί ο κάθε εργαζόμενος στον μοιραίο "αδύναμο κρίκο της αλυσίδας". Το έχουμε καταφέρει αυτό κι αν όχι, τι μας λείπει; Δεδομένου ότι οι απειλές στον κυβερνοχώρο συνεχώς αυξάνονται και μεταβάλλονται, η διαμόρφωση κουλτούρας ασφαλείας σε ατομικό επίπεδο απαιτεί συνεχή προσπάθεια, τόσο από την πλευρά του εργοδότη, όσο και από τον ίδιο τον εργαζόμενο. Το ελάχιστο που μπορεί να κάνει ο εργοδότης, πέραν του να διασφαλίζει σε τεχνικό επίπεδο τα καλύτερα δυνατά συστήματα, είναι να εκπαιδεύει και να ενημερώνει τακτικά το προσωπικό του για: • Την ορθή και ασφαλή χρήση των ψηφιακών υποδομών του, συμπεριλαμβανομένων αυτών της τηλεργασίας (remote access), συνεργατικών εργαλείων (collaborative tools, teleconference tools), e-mail σε κινητές συσκευές κ.λπ. • Τους κινδύνους από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και ειδικότερα για τις μεθόδους κοινωνικής μηχανικής (social engineering) και αλίευσης δεδομένων ή/και κωδικών πρόσβασης (phishing) καθώς και τις επιθέσεις τύπου ransomware (το κακόβουλο λογισμικό που ζητά λύτρα από τα θύματα, απειλώντας να δημοσιεύσει, να διαγράψει ή να αποτρέψει την πρόσβαση σε σημαντικά δεδομένα, αρχεία και συστήματα)
Τι συστήνετε ως βασικές και απαραίτητες προφυλάξεις στους χρήστες- πελάτες σας, που έτσι κι αλλιώς στα ίδια συστήματα μπαίνουν; Είναι γεγονός ότι η αυξημένη χρήση του διαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών είναι "πεδίο δράσης" για διάφορους επιτήδειους που εκμεταλλεύονται, εξαπατούν, διαδίδουν κακόβουλο λογισμικό και υποκλέπτουν ευαίσθητα στοιχεία ή κωδικούς μέσω απατηλών email, SMS, μηνυμάτων στα κοινωνικά μέσα κι άλλα τεχνάσματα phishing. Αξίζει να πούμε, βέβαια, πως οι απάτες στο διαδίκτυο επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στο πώς θα μπορέσουν να ξεγελάσουν και να εξαπατήσουν τους πολίτες, παρά στο να παραβιάσουν ή να "χακάρουν" κάποιο σύστημα μιας τράπεζας ή ενός οργανισμού, καθώς προφανώς εκεί ο βαθμός δυσκολίας είναι υψηλότερος και απαιτούνται άλλου τύπου γνώσεις και δυνατότητες. Οι πολίτες θα πρέπει: • Να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί με μηνύματα (email, SMS) που τους ενημερώνουν για δήθεν προβλήματα με λογαριασμούς, κάρτες ή το eBanking τους. Πρέπει, επίσης, να είναι απολύτως σαφές σε όλους πως δεν υπάρχει περίπτωση η οποιαδήποτε τράπεζα να ζητήσει από τον πελάτη να της αποκαλύψει τον προσωπικό του κωδικό. • Να διακόπτουν την τηλεφωνική κλήση, σε περίπτωση που καλέσει κάποιος από άγνωστο αριθμό, ειδικά από το εξωτερικό, ισχυριζόμενος ότι είναι από εταιρεία Πληροφορικής και επικοινωνεί μαζί τους για την επιδιόρθωση βλάβης στον υπολογιστή τους. • Να μην προχωρούν σε εγκατάσταση λογισμικού απομακρυσμένης διαχείρισης που τους προτείνει κάποιος άγνωστος. DIGITAL FINANCE
• Να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί και επιφυλακτικοί με όσους επικοινωνούν μαζί τους μέσω τηλεφώνου, email ή διαδικτυακών διαφημίσεων και τους υπόσχονται υψηλές αποδόσεις με το άνοιγμα λογαριασμού σε διαδικτυακές επενδυτικές πλατφόρμες. • Nα είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν λαμβάνουν αιτήματα πληρωμής με email και να επαληθεύουν ότι το αίτημα είναι έγκυρο, διασταυρώνοντας τον αριθμό λογαριασμού με τον προμηθευτή ή τον πελάτη με τον οποίο συναλλάσσονται. • Να μη δέχονται να μεσολαβήσουν ως ενδιάμεσοι σε διακίνηση χρημάτων από άλλα άτομα, συνήθως άγνωστα σ’ αυτούς. Μπορεί να υποστούν σημαντικές επιπτώσεις, καθώς με αυτόν τον τρόπο εμπλέκονται σε παράνομες ενέργειες, είτε το γνωρίζουν είτε όχι.
Η αγορά θεωρείτε ότι ανοίγει νέους δρόμους, από πλευράς προσφοράς προϊόντων και υπηρεσιών, καλύπτοντας πλήρως τις σημερινές ανάγκες των χρηστών, ή υστερεί έναντι των κακόβουλων; (αν και όχι τόσο όσο το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο, όπου η διαφορά φάσης είναι κάτι περισσότερο από ορατή…) Η ψηφιακή εξέλιξη, ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός και μετασχηματισμός του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα δεν αποτελεί απλώς επιτακτική ανάγκη. Είναι μονόδρομος για κάθε οργανισμό που θέλει να παραμείνει ανταγωνιστικός και βιώσιμος στη σύγχρονη εποχή. Η ορθή χρήση της τεχνολογίας μπορεί να μας προσφέρει σημαντικά "δώρα", περιορίζοντας τη γραφειοκρατία, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες, επιτυγχάνοντας έτσι την βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών, που είναι και ο στόχος κάθε επιχείρησης. Σε αυτό το περιβάλλον, τα θέματα κυβερνοασφάλειας, η προστασία και η ανθεκτικότητα των ψηφιακών υποδομών απέναντι στις συνεχώς εξελισσόμενες απειλές του κυβερνοχώρου είναι και θα παραμείνουν επίκαιρα. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι οργανισμοί οφείλουν να αναζητούν διαρκώς τρόπους που διασφαλίζουν την ικανότητα τους όχι μόνο να προβλέπουν και να ανταποκρίνονται σε αναδυόμενες απειλές αλλά και να μπορούν να ανακάμπτουν γρήγορα από αυτές. Είναι, επίσης, πολύ σημαντική η καλή συνεργασία όλων των επιχειρήσεων, φυσικά και των τραπεζών με τους αρμόδιους θεσμικούς και εποπτικούς φορείς, προκειμένου να εναρμονίζονται δράσεις και πρωτοβουλίες, σε μια διαδικασία ανταλλαγής απόψεων και πληροφοριών, για την αποτελεσματικότερη άμυνα απέναντι σε τυχαίες ή αθέμιτες απειλές και κάθε μορφή απάτης.
Οι οργανισμοί οφείλουν να διασφαλίζουν την ικανότητα τους όχι μόνο να ανταποκρίνονται στις απειλές αλλά και να ανακάμπτουν γρήγορα από αυτές 41
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
INTERVIEW
ΣΟΦΊΑ ΔΡΆΚΟΥ
Στην τεχνολογία δεν υπάρχουν στεγανά Η Σοφία Δράκου, Senior Product Owner in Digital Innovation Τeams της Alpha Bank, μας μεταφέρει την πολύτιμη εμπειρία της από το σημείο όπου το agile συναντάει την ψηφιακή τραπεζική, καθώς και από την μέχρι τώρα επιτυχημένη πορεία της στον απαιτητικό κόσμο της τεχνολογίας, μέσα στο περιβάλλον της Alpha Bank. Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η B Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ
Η
ψηφιακή τεχνολογία φέρνει ένα νέο φρέσκο αέρα στα παραδοσιακά πιο συντηρητικά τραπεζικά περιβάλλοντα. Το πέρασμα νέων ανθρώπων από τα tech industries στο digital banking επιταχύνει τις εξελίξεις όχι μόνο στην τραπεζική, αλλά και την κοινωνική πλευρά τoυ ευρύτερου τραπεζικού οικοσυστήματος. H Σοφία Δράκου μας μιλά για την agile διάσταση του σύγχρονου banking αλλά και την εμπειρία της σαν Senior Product Owner σε αυτό.
Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουν μια καριέρα στον τομέα της τεχνολογίας ελκυστική; Τι είναι αυτό που σας γοητεύει ιδιαίτερα εσάς προσωπικά; Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο στον τομέα της τεχνολογίας είναι το τρίπτυχο ταχύτητα - πελατοκεντρική φιλοσοφία - διευρυμένο περιβάλλον συνεργασίας. Ο συνδυασμός των παραπάνω δημιουργεί ένα πολύ γοητευτικό μείγμα στην εργασιακή μου καθημερινότητα, καθώς η τεχνολογία, λόγω της ταχύτητας με την οποία κινείται, μας δίνει πρόσφορο έδαφος να διερευνούμε συνεχώς νέα πράγματα, να ανακαλύπτουμε νέα «μονοπάτια» στην ανάπτυξη λύσεων για την κάλυψη των αναγκών των πελατών, ενώ παράλληλα η συμμετοχή όλο και περισσότερων κλάδων σε projects τεχνολογίας, οδηγεί σε ένα διευρυμένο περιβάλλον ομάδων και ευνοεί την ανταλλαγή γνώσεων και τακτικών. Κάτι που επίσης με γοητεύει στον τομέα της τεχνολογίας και της ανάπτυξης digital προϊόντων και υπηρεσιών, ειδικότερα τα τελευταία χρόνια, είναι ο agile τρόπος δουλειάς, τον οποίο θεωρώ μονόδρομο, προκειμένου οι εταιρείες να ανταπεξέλθουν στο διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Οι τρεις βασικές αξίες του agile τρόπου δουλειάς, transparency – inspection – adaptation (διαφάνεια, παρατήρηση, προσαρμογή), είναι καθοριστικές για το αποτέλεσμα. Έχοντας πάντα τον πελάτη και τα θέλω του στο DIGITAL FINANCE
42
επίκεντρο, η ομάδα δημιουργεί συχνές ευκαιρίες για feedback από τους ίδιους τους πελάτες, προκειμένου να στηριχτεί σε αυτό για τα επόμενα βήματα.
Πως ξεκινήσατε την agile μεθοδολογία; Μπορείτε να αναφέρετε μερικά έργα ή προϊόντα που αναπτύχθηκαν με βάση agile μεθοδολογίες; Στην Alpha Bank ξεκινήσαμε το ταξίδι στον agile κόσμο το 2018, με τη σύσταση μίας μικρή cross-functional ομάδας, που δημιούργησε την πρώτη digital onboarding εφαρμογή από ελληνική τράπεζα, το bleep app, της οποίας είχα την τύχη και την τιμή να είμαι η Product Owner. Έκτοτε όλο και περισσότερα έργα ακολούθησαν το επιτυχημένο παράδειγμα του bleep προς την agile μεθοδολογία, όπως για παράδειγμα το άνοιγμα του πρώτου λογαριασμού για ιδιώτες πελάτες από το κινητό και από το κατάστημα, το άνοιγμα του πρώτου εταιρικού λογαριασμού για Επιχειρήσεις από τον υπολογιστή και το Κατάστημα, ο ανασχεδιασμός του ψηφιακού πορτοφολιού myAlpha wallet, και το πιο πρόσφατο, η απόκτηση καταναλωτικού δανείου myAlpha Quick Loan από το κινητό. Πολλά από τα παραπάνω αποτέλεσαν και success stories καινοτομίας για τον τραπεζικό κλάδο καθώς συνιστούσαν πρωτοποριακά value propositions, με τους πελάτες μας να υποδέχονται πολύ θετικά τις νέες υπηρεσίες.
Οι γυναίκες αυξάνονται στον τομέα της τεχνολογίας ή όχι και γιατί; Όσο η ίδια η τεχνολογία εξελίσσεται και οι κλάδοι που την αποτελούν ολοένα πληθαίνουν, τόσο αυξάνεται και ο κόσμος που εργάζεται στον τομέα της τεχνολογίας, ενώ την ιδέα ότι κάποιος ρόλος είναι περισσότερο ανδρικός ή γυναικείος, δεν την συναντάμε συχνά στη δουλειά μας. Μια γυναίκα μπορεί να ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
είναι product owner, software engineer, designer, developer, tester, analyst, κ.λπ., ακριβώς όπως μπορεί να είναι και ένας άνδρας. Ο χώρος της τεχνολογίας πρέπει να αποτελείται από ανοιχτά μυαλά, ανθρώπους που θέλουν να εξελίξουν τον κλάδο μακριά από στερεότυπα ή αναχρονιστικές αντιλήψεις. Άλλωστε, στην τεχνολογία δεν υπάρχουν «στεγανά», δεν ενδιαφέρει το φύλο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η θρησκεία, η ηλικία κ.λπ.
Τι θα συμβουλεύατε τις γυναίκες που επιθυμούν να μπουν στον τομέα της τεχνολογίας; Οι συμβουλές μου προς τις γυναίκες που επιθυμούν να μπουν στον τομέα της τεχνολογίας, είναι οι ίδιες και για τους άντρες που επιθυμούν το ίδιο. Πέραν από τα τυπικά προσόντα, εκπαίδευση, γνώσεις που σαφώς πρέπει να έχει ο καθένας μας ανάλογα με τη θέση και το αντικείμενό του στο χώρο της τεχνολογίας, θα τους συμβούλευα να εστιάζουν στην καλλιέργεια των soft skills, αλλά και την αντιμετώπιση του έργου τους ως… έργο τέχνης, δίνοντας αξία σε αυτό που κάνουν καθημερινά. Πιστεύω ότι η ευγένεια, η συναισθηματική νοημοσύνη, η ομαδικότητα είναι αξίες και δεξιότητες που κάνουν έναν συνεργάτη να ξεχωρίζει και μια ομάδα να μένει ενωμένη. Επιπλέον, για τον κόσμο της τεχνολογίας, που είναι τόσο δημιουργικός, η κριτική ικανότητα των εργαζομένων σε αυτόν είναι πολύ σημαντική δεξιότητα. Η ροή της πληροφορίας, οι νέες τάσεις, τα ερεθίσματα από τη διεθνή αγορά είναι τόσα πολλά που πρέπει να μπορείς να βάζεις προτεραιότητες με κριτήριο πάντα την αξία που δημιουργείται για τον πελάτη, και να σταθμίζεις πού αξίζει να προσπαθήσεις περισσότερο και πού λιγότερο. Χωρίς αυτό, χάνεται το όραμα, δεν υπάρχει δέσμευση, δεν είναι κατανοητό «το τι κάνουμε και γιατί», «για ποιον το κάνουμε», «τι πρόβλημα πάμε να λύσουμε» κάθε φορά.
Τι ξεχωρίζετε στον νέο αυτό τρόπο δουλειάς; Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει διάθεση για αλλαγή και θετική αντιμετώπιση των νέων δεδομένων. Εστιάζοντας στα σημαντικά, ξεκινώντας από το γενικό και εμβαθύνοντας στην συνέχεια προς το ειδικό είναι ένας τρόπος να διαχειριστούμε την ασάφεια που είναι δεδομένο ότι θα αντιμετωπίσουμε, και να μπορέσουμε να μείνουμε ήρεμοι μέσα στα πολλά ερωτηματικά που δημιουργούνται καθημερινά γύρω μας. Πάνω απ’ όλα τα προηγούμενα είναι η απλή σκέψη και η διατήρηση της κοινής λογικής. Οι ανάγκες των πελατών είναι απλές, εκφράζονται συνήθως σε μια πρόταση: «θέλω ένα δάνειο χωρίς να πάω στο κατάστημα». Το ίδιο απλές πρέπει να είναι και οι λύσεις που δίνουμε στους πελάτες μας, χωρίς να τους δημιουργούμε ερωτηματικά ή δύσκολες αποφάσεις μπροστά από μια οθόνη. Όλοι εμείς, στις agile ομάδες της Alpha Bank, εστιάζουμε πάρα πολύ στην απλότητα των λύσεων που προσφέρουμε. Αυτό που κάνουμε είναι να δημιουργούμε νέες εμπειρίες για τους πελάτες μας, με τρόπο που απαντά στην κοινή λογική τους. Ξεκινάμε από το μηδέν, κατανοούμε τα "pain points" των πελατών και δημιουργούμε μία νέα εμπειρία, εστιάζοντας στην ευκολία χρήσης των υπηρεσιών μας. DIGITAL FINANCE
Είχατε κάποιες δυσκολίες στην σταδιοδρομία σας λόγω του φύλου σας και πώς τις αντιμετωπίσατε; Όχι, προσωπικά δεν έχω αισθανθεί έως τώρα ότι έχω βρεθεί αντιμέτωπη με δυσκολίες λόγω φύλου και αυτό σίγουρα οφείλεται και στην καθοριστική συμβολή της Alpha Bank που ως εργοδότης διασφαλίζει τη συνεχή ενδυνάμωση των γυναικών. Ωστόσο αντιλαμβάνομαι ότι ο δρόμος προς την εξίσωση των φύλων στον εργασιακό τομέα έχει σίγουρα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης, εύχομαι όμως σύντομα και άλλες εταιρείες στην Ελλάδα να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Alpha Bank στο θέμα της ενίσχυσης της γυναικείας παρουσίας.
Πώς αντιμετωπίζονται ζητήματα gender equality στην Alpha Bank; Η Αlpha Bank τα τελευταία χρόνια σημειώνει μεγάλα βήματα προόδου στον τομέα της γυναικείας ενδυνάμωσης, της εδραίωσης της ισότητας στον εργασιακό χώρο, αλλά και γενικότερα στην παροχή ενός σύγχρονου, υγιούς και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος στους εργαζόμενούς της, γεγονός που την έχει αναδείξει μεταξύ των καλύτερων εργοδοτών στην Ελλάδα. Η ένταξη της Τράπεζάς μας για τέταρτη συνεχή χρονιά στον διεθνή Δείκτη Ισότητας Φύλων Bloomberg Gender-Equality Index (GEI), αποτελεί σημαντική απόδειξη της ισχυρής δέσμευσης της για τη διαρκή ενδυνάμωση των γυναικών για την ανέλιξή τους σε όλες τις βαθμίδες ιεραρχίας καθώς και για τη σφυρηλάτηση μίας εργασιακής κουλτούρας που διασφαλίζει μισθολογική ισότητα, ίσες ευκαιρίες προσωπικής και επαγγελματικής εξέλιξης, ισότιμη αξιολόγηση και επιβράβευση. Ενδεικτικά, το 56% του συνόλου του προσωπικού της Τράπεζας είναι γυναίκες, ενώ, για το έτος 2021, το 60% των προαγωγών που δόθηκαν αφορούσαν γυναίκες. Παράλληλα, ενισχύεται δυναμικά η παρουσία των γυναικών στις ανώτερες διοικητικές θέσεις με το αντίστοιχο ποσοστό να φτάνει σήμερα το 37%. Επιπλέον, πρόσφατα η Alpha Bank προχώρησε στην υπογραφή της πρώτης Ειδικής Επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στον τραπεζικό κλάδο για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση των διακρίσεων καθώς και των μορφών συμπεριφοράς βίας και παρενόχλησης. Χαίρομαι που η Τράπεζα στην οποία εργάζομαι έφερε στην επιφάνεια ένα τόσο σημαντικό θέμα ανοίγοντας τον δρόμο για την εδραίωση τέτοιων πολιτικών στον εργασιακό χώρο.
Οι ανάγκες των πελατών είναι απλές. Το ίδιο απλές πρέπει να είναι και οι λύσεις, χωρίς να τους δημιουργούνται ερωτηματικά ή να πρέπει να πάρουν δύσκολες αποφάσεις μέσα από μία οθόνη 43
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Ψηφιακός Μετασχηματισμός & Outsourcing προς τους Πελάτες: Ανάγκη ή Φιλοσοφία; Χαρακτηριστικά παραδείγματα ψηφιακού μετασχηματισμού και τις δυνατότητας ενδυνάμωσης του πελάτη, ακόμα και μέσα στην ασφαλιστική διαδικασία αναδύονται μέσα από την εμπειρία της Groupama, της Hellas Direct και της Volkwagen Bank αναδεικνύοντας όχι μόνο την insurtech και fintech δυναμική, αλλά και την ταυτόχρονη αναβάθμιση του ρόλου του πελάτη -μέσα από την τεχνολογία- στο business. Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE
44
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
H
προνομιακή πρόσβαση του Digital ένα chatbot το οποίο δεν δίνει μόνο πληFinance στο πλατύ info-stream του ροφορίες με AI, άλλα έχει γίνει integrated Digital Business Transformation με το back end σύστημα και μπορείς να Conference -του αδελφού περιοδικού της του πεις "πες μου πότε λήγει το συμBoussias, netweek- μας έδωσε την πολύτιμη βόλαιο, τι χρωστάω, δώσε μου κωδικό οπτική όχι μόνο στον δρόμο του ψηφιακού πληρωμής και στείλε μου να πληρώσω". μετασχηματισμού της ελληνικής ασφαΌλα αυτά από ένα παραδοσιακό industry. λιστικής επιχειρηματικότητας, αλλά και Πρέπει να αλλάξουμε Και έρχεται η πανδημία… Υπάρχουν σε εκείνες τις ιδιαίτερες πρακτικές με τις πλάνα, που όμως πρέπει να έρθουν πιο κουλτούρα. Για το οποίες ένας κλάδος με ιδιαίτερες ανάγκες μπροστά, οπότε τι κάνουμε; Εισάγουμε e-signature... κάποιοι ένα e-signature. Ένα e-approval για εμάς, και δυναμική, όπως ο ασφαλιστικός ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις αυτών των πεμιας και ο πελάτης πρέπει να υπογράαπό τη νομική ρίεργων καιρών. ψει το συμβόλαιο του χωρίς φυσική υπηρεσία μας είπαν παρουσία, αφού είμαστε σε καραντίνα. Μοναδικές και οι δύο για τον τρόπο που "ωραία και από το απάντησαν ψηφιακά σε αυτές της προκλήΑυτό υλοποιήθηκε in house σε λιγότερο σεις -με κορυφαία αυτή της πανδημίας- μία από δύο μήνες. Ήρθε το request στο IT γραφείο πότε θα digital first ασφαλιστική και μια που διατηρεί το Φλεβάρη, τέλος Απρίλη βγήκαμε. Τι έρθει να υπογράψει;". κάναμε; Ο ασφαλιστής περνάει την αίτηαναλογική, αλλά και ισχυρή ψηφιακή υπόΗ αρχιτεκτονική σταση καινοτομίας, μας μεταφέρουν την ση στο cheetah και παίρνει ένα μήνυμα εμπειρία τους, αλλά και την κουλτούρα του πρέπει να αλλάξει, ο πελάτης που του ζητά να υπογράψει οργανισμών που διακρίνονται στον ψηφιακό την αίτηση. Οπότε μπαίνει από όποια συαλλά πρέπει και να σκευή του θέλει σε ένα website, συμπλημετασχηματισμό. «Όλοι, όταν ακούμε για μια ασφαλιστική εκπαιδεύσουμε τον ρώνει κάποια βασικά στοιχεία για να τον ταυτοποιήσουμε, του στέλνουμε onetime εταιρεία σκεφτόμαστε κάτι πιο traditional, πελάτη. password σε κινητό που έχει δηλώσει και μια εταιρεία με 95 χρόνια στο χώρο, τον εμείς λαμβάνουμε τα πάντα στο back end ασφαλιστή που παίρνει τηλέφωνο όταν λήσε real time και το στέλνουμε στον κλάγει το συμβόλαιο και ρωτάει πότε να περάσει ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ δο για έγκριση του underwriting, αφού να φέρει το καινούργιο και να πληρωθεί σε ΤΖΕΡΚΕΤΖΟΓΛΟΥ αφορούσε κυρίως συμβόλαια ζωής. Και μια παραδοσιακή διαδικασία» παραδέχεται BUSINESS ANALYSIS ταυτόχρονα ενημερώνονται και ασφαεξ αρχής ο Κωνσταντίνος Τσερκεζόγλου, Business Analysis & Digital Transformation & DIGITAL TRANSFORMATION λιστής και ασφαλιζόμενος. Αυτή ήταν η πρώτη επιτάχυνση λόγω του Covid-19. Manager, της Groupama Ασφαλιστική, πριν MANAGER, Δεύτερη επιτάχυνση: ο ασφαλιστής έπρειστορήσει το μακρύ ταξίδι της εταιρείας του GROUPAMA AΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ πε να μπορεί να υποβάλει την αίτηση από στο ψηφιακό κόσμο. παντού, γιατί καλό το cheetah, αλλά είχε «Η Groupama ξεκίνησε το 2013 με μια εφαρμογή σε windows WPF τεχνολογία, -παρωχημένη πλέον- που πολλή πληροφορία. Οπότε την ξανασχεδιάζουμε για να μπορεί να επιτρέπει στον ασφαλιστή να τιμολογήσει και να εκδώσει να δουλέψει σε mobile συσκευές. Για τα απαραίτητα έγγραφα χρησιμοποιήσαμε την τεχνολογία του κινητού και ο πελάσυμβόλαιο σε όλους τους κλάδους, βασισμένη σε web service. Το 2016 λανσάραμε ένα χώρο πελατών όπου μπορεί κάποιος της μπορεί να τα φωτογραφίζει και να τα στέλνει αυτός ή ο από υπολογιστή να τυπώσει τα συμβόλαια του, να δει το ασφαλιστής του. Ο Covid όμως κράτησε παραπάνω από όσο προφίλ του και να ενημερώσει διεύθυνση, τηλέφωνο, κλπ περιμέναμε και τελικά όλες οι επικοινωνίες με τους πελάτες trigg-άροντας την σχετική διαδικασία -γιατί οι ασφαλιστικές έγιναν ψηφιακά. Από το συμβόλαιο μέχρι και την πραγματοδεν επιτρέπουν τόσο εύκολα να αλλάζεις-, να πληρώσει on line γνωμοσύνη μέσω βίντεο κλήσης. Και βέβαια φέρνουμε πράγσε integration με την τράπεζα, να τυπώσει το συμβόλαιο κλπ. ματα στο cloud ξεκινώντας από τα site και φτάνοντας στα API, Το 2017 λανσάραμε εφαρμογή για κινητά -κλώνος μεν του site, τον identity server και συστήματα single sign- on». αλλά πρωτοποριακή- όπου μπορείς και να κάνεις δήλωση για ατύχημα στον κλάδο αυτοκινήτου: τρακάρεις, βγάζεις φωτογραφίες με το κινητό και ανεβάζεις όλη την πληροφορία στο back end σύστημα της ασφαλιστικής. Το 2018 εισάγαμε το pass kit, σαν αυτό που μάθαμε αργότερα από τον covid. Με αυτό ο καθένας μπορεί να μπει και να δει τι συμβόλαιο έχει, τι καλύψεις, πότε λήγει κ.α. Το 2019 κάναμε port το cheetah σε mobile και ο χρήστης μας κάνει ότι έκανε το 2013 από το laptop πια από το κινητό του. Και το 2020 μπαίνουμε με πιο enhanced τεχνολογίες, βάζοντας
Η πανδημία αποτέλεσε ταυτόχρονα πρόκληση αλλά και έναυσμα για την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού
DIGITAL FINANCE
45
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Digital από …κούνια
«Όχι γιατί προέκυψε κάτι απρόοπτο ή μια νέα «Εγώ δεν θα σας εξηγήσω πως η Hellas ευκαιρία, αλλά για να μην έχει απρόοπτα και Direct εφαρμόζει τον ψηφιακό μετασχηγια να μην χάσει ευκαιρία. Αυτό απαιτεί να ματισμό, γιατί εμείς δεν το κάνουμε» δήμπορεί να κανιβαλίσει εκούσια τα υπάρχοντα λωσε εξαρχής από τον αντίποδα του digital επιχειρηματικά του μοντέλα. Όσο επιτυχηonly ο Μιχάλης Περιβολάρης, Head of μένα και αν είναι. Το Netflix το έκανε ήδη 4 Infrastructure & Automation της Hellas φορές. Αυτό απαιτεί μια ισχυρή κουλτούρα Direct. «Όταν βγάζεις τον πελάτη σου από Η διαρκής εξάσκηση καινοτομίας και τίποτα άλλο. Χωρίς αυτή κάθε τη δύσκολη κατάσταση με ένα τηλεφώνημα τεχνολογία, αναλογική, ψηφιακή ή εξωγήινη μας καθιστά έτοιμους δεν θα βοηθήσει σε κάτι πέρα από το να λύ6 λεπτών και έχεις αποζημίωση από την επόμενη μέρα είναι δεδομένο πως είσαι για αλλαγές. Ήμασταν νεις ένα πρόβλημα τη φορά. Μια κουλτούρα ήδη ψηφιακή εταιρεία. Και για να το κάασφαλείς στα σπίτια που όμως δεν φοβάται τις αλλαγές, αλλά αντινεις αυτό θα πρέπει να είσαι ψηφιακή από θέτως, τις επιδιώκει. Έτσι η διαρκής εξάσκημας 10 μέρες πριν το πρώτο συμβόλαιο. Οπότε δεν θα σας ση μας καθιστά έτοιμους ακόμα και για τα ανακοινωθεί το κουράσω με το πώς γίνεται ο ψηφιακός αναπάντεχα. Ενδεικτικά στην Hellas Direct μετασχηματισμός. ήμασταν ασφαλείς στα σπίτια μας 10 μέρες lockdown, χωρίς Γιατί απλούστατα δεν ξέρω πως δεν γίπριν ανακοινωθεί το lockdown, χωρίς να επηνα επηρεαστεί ο νεται να μην έχεις ήδη ψηφιοποιήσει ότι ρεαστεί ο τρόπος λειτουργίας μας. Ίσα -ίσα τρόπος λειτουργίας το είδαμε και σαν ευκαιρία και υιοθετήσαμε μπορεί να ψηφιοποιηθεί ή να αυτοματοποιήσεις ότι μπορεί να αυτοματοποιηθεί. ακόμα καλύτερες πρακτικές, που διατηρούμε μας. Το είδαμε και Στην Hellas Direct είμαστε ψηφιακοί από μέχρι σήμερα μειώνοντας καθημερινά τους σαν ευκαιρία και το πρώτο λεπτό της δημιουργίας μας και χρόνους απόκρισης μας. Σήμερα το ρεκόρ αυτός είναι ένας από τους λόγους που υιοθετήσαμε ακόμα μας -από την καταγραφή μιας ζημιάς μέχρι είμαστε ένας από τους 10 πρώτους στις καλύτερες πρακτικές, την έγκριση αποζημίωσης- είναι μόλις 9 λεπτά ασφάλειες αυτοκινήτου στην Ελλάδα. και το βελτιώνουμε διαρκώς». Το να είσαι ψηφιακός είναι πολύ σημα- που διατηρούμε μέχρι ντικό, αλλά δεν είναι ο στόχος. Αρχίζει σήμερα μειώνοντας Από το μετασχηματισμό στον όμως να μοιάζει πια με προ-απαιτούμενο κορονοϊό: Τι μας έμαθε η ζωή καθημερινά τους επιβίωσης, παρά για πλεονέκτημα διαφο«Τι μάθαμε;» επανέρχεται με την πιο επίχρόνους απόκρισης καιρη ρητορική ερώτηση της εποχής ο Κωνροποίησης. Το 70% των εταιρειών αποτυγχάνουν να σταντίνος Τσερκεζόγλου. «Δεν πρέπει να μας. πετύχουν τους στόχους του ψηφιακού μεκάτσουμε να σκεφτούμε αν κάποιος το έχει τασχηματισμού τους. Άρα που βρίσκεται το κάνει πριν από μας για εμάς. Στο θέμα του ΜΙΧΑΛΗΣ approval σκεφτήκαμε ότι το κάνουν ήδη οι μυστικό της επιτυχίας; Σίγουρα όχι μόνο τράπεζες και το χρησιμοποιήσαμε. Πρέπει στην ψηφιοποίηση. ΠΕΡΙΒΟΛΑΡΗΣ, Όποιος οργανισμός έχει στον πυρήνα να αλλάξω την κουλτούρα. Για το e-signature HEAD OF INFRUSTRUCTURE της στρατηγικής του να βλέπει αυτό που δώσαμε αγώνα για να πείσουμε μέσα στην & AUTOMATION, έρχεται και όποιος δει το transformation εταιρεία ότι είναι το μέλλον. Κάποιοι από HELLAS DIRECT σαν ένα συνεχόμενο ταξίδι και όχι σαν ένα την νομική υπηρεσία όταν τους το εξηγήproject με αρχή και τέλος, θα επιβιώσει». σαμε μας είπαν "ωραία και από το γραφείο πότε θα έρθει να υπογράψει;". Σαφώς η αρχιτεκτονική πρέπει Αυτό όπως αναφέρει ο Μιχάλης Περιβολάρης, η Gartner από να αλλάξει για να μας βοηθήσει να πάμε ένα βήμα παραπέρα, το 2018 το αναφέρει σαν «continuous next», δηλαδή «τι συμβαίνει μετά;» αφού πετύχει κάποιος τον μετασχηματισμό. αλλά και να εκπαιδεύσουμε τον πελάτη. Σε αυτό βοήθησε πάρα Όπως εξηγεί continuous next είναι όταν ένας οργανισμός προπολύ ο covid, γιατί τον έκανε να ψάξει ψηφιακούς τρόπους να επικοινωνήσει. Σίγουρα έρχονται και άλλα πράγματα όπως το σπαθεί να ανασχεδιάσει συνειδητά τον εαυτό του σε συνεχή και συνεπή βάση. KYC, το OCR που θα διαβάζει αυτόματα έγγραφα και θα τα σηκώνει στο σύστημα και βέβαια το IoT». Στην ίδια φιλοσοφία συνεχίζει και ο Μιχάλης Περιβολάρης, λέγοντας ότι η διαρκής αμφισβήτηση βοηθά τους οργανισμούς να κοιτάξουν πιο εύκολα έξω από τα συνηθισμένα και έτσι δημιουργούνται περισσότερες πιθανότητες να διαταράξουν την βιομηχανία που ανήκουν. «Δεν είναι τυχαίο ότι δώσαμε πρώτοι συμβόλαια online με ακρίβεια μιας μέρας πριν δέκα χρόνια, χωρίς έγγραφα και γραφειοκρατία. Και όσο ξεπερνάς τα όρια τόσο βλέπεις τις αποστάσεις για τα επόμενα σύνορα πιο
Αν πουλάτε ένα προϊόν, σημαντικό για τον πελάτη, αυτός θα έχει διάθεση να ξοδέψει λίγο χρόνο για εσάς
DIGITAL FINANCE
46
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
μικρές» εξηγεί. «Για παράδειγμα η Hellas Direct ανακάλυψε πως δεν αρκεί να αλλάξεις μόνο τoν κλάδο που ανήκεις -που ήταν ο αρχικός της στόχος που εν μέρη τον έχει πετύχει- αλλά τώρα βλέπει πως πρέπει να αλλάξει και όλες τις άλλες βιομηχανίες, που αλληλεπιδρούν μαζί της. Κάπως έτσι δημιούργησε και πριν έξι χρόνια την δικής της πλατφόρμα που σήμερα έχει πάνω από 2000 συνεργαζόμενα συνεργεία και μηχανικούς. Αυτοί επικοινωνούν ψηφιακά και μειώνουν την αναμονή του πελάτη μέσα στο συνεργείο μέχρι και 96%. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπορείς να τα καταφέρεις όλα αυτά αν δεν σκέφτεσαι διαρκώς όχι μόνο πως θα μετασχηματιστείς αλλά σε τι θα μετασχηματιστείς αμέσως μετά. Η νέα εποχή όμως απαιτεί να ενσωματώσεις τρία πράγματα στην κουλτούρα σου για συνεχείς μετασχηματισμούς:
Πρώτον, σε κάθε βήμα κάθε διαδικασίας άνθρωποι και μηχανές πρέπει να λειτουργούν δίπλα δίπλα και να δίνουν πάντα το καλύτερο που μπορούν. Ξέροντας ότι την επόμενη μέρα θα έχουν ανακαλυφθεί τα εργαλεία που θα τους βοηθήσουν να εξυπηρετούν ακόμα καλύτερα. Δεύτερον, θα πρέπει να αντικατασταθεί η λογική του project management, που κυριαρχεί σήμερα, με του product management καθοδηγούμενο από νέα δεδομένα και εργαλεία και όχι εικασίες και αντιλήψεις. Και τρίτον, η αναπαράσταση του ψηφιακού κόσμου με ένα αντίστοιχο του ψηφιακού, μας δίνει τη δυνατότητα να δοκιμάζουμε νέα μοντέλα, ξανά και ξανά, προβλέποντας το απρόβλεπτο και μειώνοντας διαρκώς το ρίσκο».
. ΟUTSOURCING ΣΤΟΥΣ …ΠΕΛΆΤΕΣ ΤΟ ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ VOLKSWAGEN FINANCIAL SERVICES Απόστολος Χουλιάρας, Commercial Director της Volkswagen Bank στο Digital Business Transformation Conference «Ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε "μήπως πρέπει να κάνουμε outsourced κάποιες από τις διαδικασίες μας όχι σε άλλες εταιρείες αλλά στους ίδιους τους πελάτες μας, που είναι έτοιμοι να τις αναλάβουν"; Στην Volkswagen Financial Services για παράδειγμα δοκιμάσαμε αντί να μαζεύει ο πελάτης όλα τα χαρτιά και να τα παραδίδει στον πωλητή μιας έκθεσης για να αιτηθεί leasing, το εξής: Ο πελάτης αφού δει το αυτοκίνητο που τον ενδιαφέρει στην έκθεση, πηγαίνει σπίτι και συμπληρώνει μια online πλατφόρμα, στην οποία κάνει και upload όλα τα έγγραφα του στο δικό του χρόνο. Αυτά πάνε στο εγκριτικό τμήμα μας, όπου αξιολογούνται ηλεκτρονικά και συνεχίζει το flow ψηφιακά με ηλεκτρονική απάντηση στον πελάτη, με ψηφιακή του υπογραφή και όλο το customer journey ολοκληρώνεται ψηφιακά. Έτσι πετύχαμε να απελευθερώσουμε πολύ από το χρόνο των πωλητών μας, που πλέον τον αφιερώνουν σε value adding activities. Επίσης οι αιτήσεις που παίρνουμε είναι πολύ καλύτερης ποιότητας, γιατί γίνονται μέσα από την ψηφιακή πλατφόρμα που έχει και σημεία κλειδιά για να προβλέπει λάθη. Χάρη σε αυτό οι εγκρίσεις επιταχύνθηκαν κατά 50%. Η όλη διαδικασία γίνεται πια χωρίς εκτυπώσεις και courier να πηγαινοέρχονται με χαρτιά, οπότε έχει μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Και ο πελάτης ωφελείται, αφού μπορεί να ολοκληρώσει την αίτηση του στο δικό του χρόνο, ακόμα και από τον καναπέ του. Και νιώθει και πιο ασφαλής απολαμβάνοντας επιπλέον privacy, αφού δεν αφήνει έγγραφα με προσωπικά του δεδομένα -εκκαθαριστικό, μισθοδοσία κ.α.- κάπου που δεν ένιωθε πολύ άνετα να τα βλέπουν. Αν πουλάτε λοιπόν ένα προϊόν που είναι σημαντικό για τον πελάτη, αυτός θα έχει λίγη διάθεση να ξοδέψει λίγο χρόνο για να κάνει κάτι για εσάς. Εδώ μιλάμε για το καινούργιο του αυτοκίνητο, προφανώς δεν θα του αρέσει να κάνει αίτηση για να πάρει ένα πακέτο τσιγάρα. Από πλευρά της η εταιρεία έχει έναν ακόμα λόγο αν εξοικονομεί αρκετά resources να κάνει μια διαδικασία outsourced στον πελάτη. Δείτε τι οφέλη μπορεί να έχει αυτός για να το κάνει με χαρά και όχι καταναγκαστικά και έχετε υπόψιν σας ότι οι πελάτες έχουν ωριμάσει ψηφιακά και υπάρχουν tasks που μπορεί να τα κάνουν καλύτερα από τους υπαλλήλους μας. Οπότε στα πλαίσια του ψηφιακού μετασχηματισμού σας αναρωτηθείτε "μήπως υπάρχει κάποιο task που θα μπορούσα να κάνω outsourced στον πελάτη;" Και απολαύστε τα αντίστοιχα οφέλη».
DIGITAL FINANCE
47
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Το μόνο βέβαιο είναι το αβέβαιο Υπερβήκαμε τα όρια μιας δεκαετίας, στην οποία έχουν συμβεί πράγματα που ακόμα και οι risk managers με πολύ φαντασία, δύσκολα θα τα περιλάμβαναν στα σχέδια τους. Μπορεί κάποιοι να ισχυριστούν ότι η οικονομική κρίση του 2008 και ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν αναμενόμενα, δεν θα μπορούσαν να πουν όμως το ίδιο για την πανδημία και τις ραγδαίες εξελίξεις της κλιματικής αλλαγής. Της Α Γ Γ Ε Λ Ι Κ Ή Σ Κ Ο Ρ Ρ Έ DIGITAL FINANCE
48
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Σ
ε αυτό το πλαίσιο μάλλον έκπληξη αποτελεί ο τίτλος μιας πρόσφατης μελέτης της McKinsey, η οποία με τίτλο “From risk management to strategic resilience”, δημιουργεί ερωτηματικά για την πηγή της υπεραισιοδοξίας των των διοικητικών στελεχών που συμμετείχαν στην υλοποίηση της. Σύμφωνα λοιπόν με τη μελέτη, υψηλόβαθμα στελέχη θεωρούν ότι πρέπει να αφοσιωθούν σε μια προσπάθεια να μετουσιώσουν τις παθητικές διαδικασίες διαχείρισης ρίσκου σε μια στρατηγική στο πλαίσιο της οποίας οι προβλέψεις θα εξασφαλίσουν τη μακραίωνη αντοχή των κορυφαίων οργανισμών. Είναι δηλαδή σαν να λέμε ότι σε ένα κόσμο που η μεταβολή έχει γίνει σχεδόν καθημερινότητα, οι άνθρωποι αυτοί θεωρούν ότι μπορούν να χαράξουν ένα ασφαλές μονοπάτι, ανεξάρτητα με το τι συμβαίνει γύρω τους.
Πανδημία και κλιματική κρίση σπάνε τα κοντέρ της ανησυχίας
Οι παράγοντες της πανδημίας και της κλιματικής κρίσης έχουν κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και ειδοποιούς διαφορές. Η πανδημία μοιάζει περισσότερο με ένα μάθημα που μας έδειξε τις αδυναμίες ανθρώπων και συστημάτων, αλλά θεωρητικά τουλάχιστον έχει ένα τέλος. Η κλιματική αλλαγή είναι μια χρόνια κατάσταση, την οποία αντιλαμβανόμαστε με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τα επίπεδα αισιοδοξίας μας και τις ορατές της εκφάνσεις. Μια δεύτερη ομάδα παραγόντων, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις, ο πληθωρισμός και η επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, ορίζουν ένα δεύτερο επίπεδο ανησυχίας, μάλλον ηπιότερης, δεδομένου ότι η εμπειρία των οργανισμών κάνει τις προβλέψεις σε αυτούς τους τομείς πιο ρεαλιστικές. Σε αυτό το πλαίσιο, η McKinsey, για λογαριασμό της Federation of European Risk Management Associations (FERMA), εκπόνησε μια μελέτη, βασισμένη σε 200 υψηλόβαθμα στελέχη από διαφορετικούς τομείς της αγοράς και σε διαφορετικές χώρες. Το θεμελιώδες αποτέλεσμα της μελέτης ήταν η στροφή των risk managers από ένα μικρό αριθμό σαφώς καθορισμένων κινδύνων, κυρίως οικονομικής φύσης, σε ένα ιστό κινδύνων, ο οποίος θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένα δομικό στοιχείο της στρατηγικής μακρόχρονης αντοχής των οργανισμών. Το ενδιαφέρον είναι ότι το 60% των ατόμων που συμμετείχαν, θεωρούν ότι ακόμα και σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, οι οργανισμοί έχουν εξαιρετικές ή πολύ καλές δυνατότητες μακρόχρονης αντοχής σε κινδύνους. Υπερβολική αισιοδοξία ή άγνοια κινδύνου; Μάλλον τίποτα από τα δύο. Πολλά παραδείγματα μας δείχνουν ότι για τους μεγάλους οργανισμούς, ισχύει το “to big to fall”. Με πρόσφατο το παράδειγμα της Boeing, η οποία πέρασε την πιο δύσκολη κρίση της ιστορίας της, αλλά και των Monsanto και BP, οι οποίες υπέστησαν μεγάλες ζημιές από συμβάντα που θα μπορούσαμε να εντάξουμε σε ένα ευρύτερο κύκλο οικολογικών καταστροφών, φαίνεται ότι με τα ανάλογα κεφάλαια, όλα διορθώνονται. Η τεράστια πληγή των κόκκινων δανείων για τις ελληνικές τράπεζες, παρότι ανοιχτή για δεκαετίες τώρα, δε φάνηκε να απειλεί την αντοχή τους στο χρόνο. Οπότε, μπορούν οι οργανισμοί αυτοί να εφησυχάσουν, θεωρώντας ότι για κάθε πρόβλημα υπάρχει λύση; DIGITAL FINANCE
Έχουμε δει τα χειρότερα;
Σε αυτήν την ερώτηση, μάλλον κανένας δεν μπορεί να δώσει απάντηση. Ακόμα και σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά που δε γνωρίζουμε αν θα παραμείνει παγκοσμιοποιημένη, τα χειρότερα δεν είναι τα ίδια για τους οργανισμούς κάθε χώρας. Επιπλέον, η προσπάθεια του ανθρώπινου είδους να ελέγξει τις φυσικές δυνάμεις, φαίνεται να αποτυγχάνει με φρικτό τρόπο. Δικαιολογημένα λοιπόν κάποιοι διανοητές έχουν σταματήσει να μιλούν για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και να θεωρούν πιο πιθανό το σενάριο προσαρμογής στις διαθέσεις της. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, μάλλον θα ήταν περισσότερο λογικό να πούμε ότι δεν έχουμε δει τα χειρότερα, αλλά μπορούμε τουλάχιστον να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα. Με αυτό το σκεπτικό το dynamic risk management φαίνεται να κερδίζει διαρκώς έδαφος στις προτιμήσεις των οργανισμών. Η χρήση των τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων που απαιτούνται για τη δυναμική μεταβολή σε ξαφνικές μεταβολές, αν είναι δυνατόν ακόμα και σε πραγματικό χρόνο, δεν είναι πλέον τεχνολογικά ανέφικτη, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι κάθε φορά αποτελεσματική. Μπορεί οι προμηθευτές να προσπαθούν να μας πείσουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι πανάκεια. Πέρα όμως του γεγονότος ότι ακόμα και με την καλύτερη ποιότητα δεδομένων, μακρά ακόμα απέχει από το να είναι επαρκής, η εξάρτησή της από τη ροή πληροφορίας είναι το αδύνατο σημείο της. Όταν οι κυβερνοεπιθέσεις στοχεύουν πλέον σε διακοπή ροής πληροφοριών με αντίτιμο λύτρα και όχι δόξα, όπως στο παρελθόν, είναι σαφές ότι η ασφάλεια των ψηφιακών υποδομών είναι στρατηγικής σημασίας για την μακροπρόθεσμη επιβίωση των οργανισμών. Πέρα όμως από τις εξωτερικές δυνάμεις που μπορούν να επηρεάσουν τη μακροβιότητα ενός οργανισμού, υπάρχουν και δυνάμεις που μπορούν να κάνουν το ίδιο στο εσωτερικό του, κάτι δηλαδή σαν τα αυτοάνοσα νοσήματα στο ανθρώπινο σώμα. Οι εταιρείες κολοσσοί διοικούμενοι τις περισσότερες φορές από αρκετούς μεγαλομετόχους, έχουν μεν τη δυνατότητα να αντέχουν τις ζημιές, αλλά όχι κάθε φορά και την επιθυμία. Η σκέψη αυτή ανατρέπει σε ένα βαθμό το "to big to fall", γιατί μπορεί η πτώση να μην είναι εύκολη από εξωτερικές δυνάμεις, μπορεί να δημιουργηθεί όμως από "διαβρωμένα" θεμέλια. Επομένως, η δυναμική διαχείριση ρίσκου δεν αποσκοπεί μόνο στον περιορισμό της ζημιάς από κινδύνους, αλλά και στη διατήρηση της κερδοφορίας. Σε ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε σε προηγούμενο τεύχος του περιοδικού Digital
Η δυναμική διαχείριση ρίσκου δεν αποσκοπεί μόνο στον περιορισμό της ζημιάς από κινδύνους, αλλά και στη διατήρηση της κερδοφορίας 49
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
F E AT U R E S T O R Y
Ας φανταστούμε λοιπόν ότι τον Μάρτιο του 2021, μια ελληνική τράπεζα, αποφασίζει να μετατρέψει κάποια από τα κεφάλαια της σε καταναλωτικά δάνεια μέχρι 5000 ευρώ. Αναθέτει στην τεχνητή της νοημοσύνη να εντοπίσει την κατηγορία πελατών με τη μικρότερη πιθανότητα κινδύνου και αυτή επιστρέφει μια λίστα, στην οποία οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι το 90%. Η τράπεζα δημιουργεί ένα προϊόν που το ονομάζει “Δάνειο express”, το οποίο διατίθεται από τα ψηφιακά της κανάλια και εγκρίνεται σε λίγα λεπτά. Όλα βαίνουν καλά, μέχρι που τον Ιούνιο του 2021, εμφανίζεται στους λογαριασμούς ρεύματος η άγνωστη μέχρι τότε χρέωση "Ρήτρα Αναπροσαρμογής". Η συγκεκριμένη χρέωση διπλασιάζει ή και τριπλασιάζει το κόστος ενέργειας για ένα νοικοκυριό με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό των ληπτών του προαναφερόμενου καταναλωτικού δανείου, να επιλέγουν να πληρώνουν τους λογαριασμούς ρεύματος, αντί να αποπληρώνουν το δάνειο. Θα μπορούσαμε να πούμε σε αυτή την περίπτωση ότι η τεχνητή νοημοσύνη που αξιοποίησε η τράπεζα ήταν ανεπαρκής; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι "Ναι", αν η τράπεζα είχε αναθέσει στην τεχνητή νοημοσύνη να παρακολουθεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις και να ενσωματώνει τους κινδύνους στις προτάσεις της. Επειδή όμως μάλλον η τράπεζα δεν είχε κάνει κάτι τέτοιο, δεν μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Πόσο ευφυείς θεωρούμε τις τεχνητές νοημοσύνες;
Finance και αφορούσε μια επένδυση της Υδρόγειος Ασφαλιστικής σε τεχνολογία πρόβλεψης κινδύνου, ο εκπρόσωπος της εταιρείας κάνει σαφές ότι πρωταρχικός στόχος της επένδυσης είναι η μείωση των απατηλών περιστατικών που επηρεάζουν άμεσα την κερδοφορία της εταιρείας.
Συνεχίζει να έχει νόημα ο ορισμός του slow moving risk;
Παραδοσιακά, οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί χωρίζουν τους κινδύνους σε αυτούς που αναδύονται με αργό ρυθμό και σε αυτούς που αναδύονται ξαφνικά. Θεωρητικά, ένας σεισμός ανήκει στη δεύτερη κατηγορία, αν και υπάρχουν στατιστικά μοντέλα που προϋπολογίζουν σε ένα βαθμό τις συνέπειες του, ενώ η παροχή καταναλωτικών δανείων σε δημόσιους υπαλλήλους ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Όλοι λίγο πολύ γνωρίζουμε ότι ένας δημόσιος υπάλληλος στην οικογένεια, είναι σχεδόν εμπράγματη εξασφάλιση για ένα δάνειο. DIGITAL FINANCE
50
Ένα ερώτημα που θα χρειαστεί να απαντήσουν όλοι οι οργανισμοί που θα αξιοποιήσουν το dynamic risk management, είναι το μέγεθος του ποσοστού των αποφάσεων που θα επιτρέψουν στις τεχνητές τους νοημοσύνες και επομένως την ευρύτητα των δεδομένων που θα τις τροφοδοτήσουν. Οι τεχνολογίες μηχανικής μάθησης, αν και γνωρίζουν μια νέα περίοδο αναγέννησης, έχουν μακρά ιστορία. Πολλοί από τους αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται σήμερα, έχουν τις ρίζες τους ακόμα και τη δεκαετία του 1960. Επομένως, αυτό που κάνουν οι περισσότεροι κατασκευαστές αλγόριθμων, οι οποίοι στη συνέχεια τους ενσωματώνουν στις εφαρμογές τους, είναι μια βελτιστοποίηση της λειτουργίας τους, αλλά κυρίως αναλαμβάνουν την εκπαίδευσή τους. Θεωρητικά, πριν ο αλγόριθμος εφαρμοστεί σε κάποιο προϊόν, έχει δοκιμαστεί σε συνθήκες εργαστηρίου. Ωστόσο, η πραγματική εκπαίδευση ξεκινά από την στιγμή που θα λειτουργήσει στον πραγματικό επιχειρηματικό κόσμο. Για παράδειγμα, τα λάθη των αλγόριθμων που χρησιμοποιήθηκαν για την έκδοση αποφάσεων σε απλές νομικές υποθέσεις, έδειξαν τα προβλήματά τους, μόνο όταν εφαρμόστηκαν πιλοτικά σε μεγάλο αριθμό πραγματικών υποθέσεων. Κατά συνέπεια, είναι καθοριστικής σημασίας σε ποιες εφαρμογές και κατ’ επέκταση σε ποιους αλγόριθμους που αυτές εμπεριέχουν θα εμπιστευτούμε τις αποφάσεις διαχείρισης κινδύνου. Επίσης, η ποσότητα των δεδομένων που θα τροφοδοτήσουν τον αλγόριθμο είναι καταλυτικής σημασίας. Τι νόημα έχει για παράδειγμα ένας αλγόριθμος που προβλέπει τις προμήθειες εποχικών προϊόντων σε μια αλυσίδα λιανικής, αν δεν τροφοδοτείται με ακριβείς προβλέψεις για τον καιρό. Κατ’ αναλογία, τι νόημα έχει ένας αλγόριθμος που υπολογίζει το ρίΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
σκο σε επενδύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αν δεν έχει τη δυνατότητα να κάνει μακροπρόθεσμες προβλέψεις για τη μεταβολή του κλίματος. Στα πρώτα βήματα, τα οποία μπορεί να έχουν και διάρκεια ενός ή δύο ετών, η επίβλεψη του αλγόριθμου είναι επιβεβλημένη. Άλλωστε, με την επίβλεψη, ο οργανισμός δεν θα αποφύγει μόνο λάθη, αλλά θα έχει τη δυνατότητα να κάνει τις μικρορυθμίσεις που χρειάζονται για την καλύτερη εκπαίδευση του αλγόριθμου. Επίσης επιβεβλημένη, είναι η συμφωνία ανάμεσα στη διοίκηση και την ομάδα των data scientists, όσον αφορά τις ρεαλιστικές προσδοκίες των αποτελεσμάτων πρόβλεψης. Μπορεί ο CEO της εταιρείας να είναι συνεπαρμένος από μια ταινία επιστημονικής φαντασίας που είδε το προηγούμενο βράδυ, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι την επόμενη μέρα θα έχει στη διάθεση του έναν κβαντικό υπολογιστή για να βάλει τον οργανισμό που διοικεί στη θέση του πρωταγωνιστή του σεναρίου.
παγκόσμιου πληθυσμού δεν ήταν και για ρεκόρ Guinness. Ευτυχώς φυσικά για ανθρώπινο είδος, το οποίο με τη βοήθεια της τεχνολογίας και της πειθαρχίας, κατάφερε αυτή τη φορά να επιβιώσει. Ωστόσο, η πανδημία ήταν μια εξαιρετική άσκηση για τις τράπεζες, οι οποίες δοκίμασαν σε ένα τελείως διαφορετικό περιβάλλον τα μοντέλα διαχείρισης κινδύνου που χρησιμοποιούν. Σύμφωνα με μια μελέτη της McKinsey, η πανδημία επηρέασε την αποτελεσματικότητα των μοντέλων παγκοσμίως, περιλαμβανομένων και μοντέλων με υψηλή αξιοπιστία, όπως αυτά των κινδύνων πίστωσης και απατηλών συναλλαγών. Η ανταπόκριση των χρηματοοικονομικών οργανισμών, ήταν η εφαρμογή μέτρων έκτακτης ανάγκης, τα οποία λόγω αναγκαίας προχειρότητας, είτε μετρίαζαν υπερβολικά τον κίνδυνο, είτε απαιτούσαν μεγαλύτερες δαπάνες για monitoring. Πλέον με την πανδημία σε ελεγχόμενη κατάσταση, οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί επαναξιολογούν τα μοντέλα τους και ήδη προβαίνουν σε αλλαγές, όπως για παράδειγμα γίνεται στην Ασία και στη Βόρεια Αμερική, είτε βρίσκονται σε ένα στάδιο αξιολόγησης, όπως γίνεται στην Ευρώπη.
Η πανδημία ήταν μια ευκαιρία για τις τράπεζες
Παρά το γεγονός ότι μια πανδημία ακούγεται πάντα σαν κάτι τρομακτικό, τελικά τα αποτελέσματα της στο σύνολο του
Το δυναμικό risk management που ενσωματώνεται στην στρατηγική μακροχρόνιας αντοχής του οργανισμού, περιλαμβάνει τη δυνατότητα πρόβλεψης κινδύνου, τη διάθεση ανάληψης ρίσκου και τις αποφάσεις δράσεων Οι πέντε δράσεις που απαιτούνται για τη μετάβαση σε δυναμικό risk management
Αλλαγή της νοοτροπίας risk management
Δημιουργία ευέλικτων πρακτικών risk management
Αξιοποίηση της ανάλυσης δεδομένων
Βελτίωση της αντίληψης του κινδύνου
Μετατόπιση της βαρύτητας από την πρόληψη στη συνύφανση με την στρατηγική και τη δημιουργία αξίας.
Βασικό στοιχείο είναι η δημιουργία ομάδων σε διαφορετικά τμήματα που συνεργάζονται με στόχο τις γρήγορες αποφάσεις σε επιχειρηματικές επιλογές, καινοτόμες ιδέες και τους κινδύνους που εμπεριέχουν.
Ψηφιοποίηση των ροών διαδικασιών, αξιοποίηση των δεδομένων για ευρύτερη κατανόηση των κινδύνων, χρήση αλγορίθμων για ταχύτερη εύρεση σφαλμάτων και προβλέψεις μεγαλύτερης ακρίβειας.
Περισσότερη γνώση που αποσκοπεί στην πληρέστερη εικόνα του περιβάλλοντος και των κινδύνων του.
DIGITAL FINANCE
51
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Θεμελίωση της κουλτούρας διαχείρισης κινδύνου Οι ομάδες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, έχουν κάνει δική τους τη νοοτροπία διαχείρισης ρίσκου του οργανισμού, οι διοικητές των ομάδων έχουν καθορισμένες ευθύνες, η κουλτούρα του risk management συνυφαίνεται με τις καθημερινές επιχειρηματικές δράσεις και τα αποτελέσματά τους.
RESEARCH
Tα pain-points του παραδοσιακού banking Τα νούμερα είναι αμείλικτα καθώς σύμφωνα με τελευταίες μελέτες όλο και περισσότεροι GenX-ers, Millennials και GenZ-ers στη Δύση, εγκαταλείπουν μαζικά τις μεγάλες τράπεζες και τα παραδοσιακά χρηματοπιστωτικά δίκτυα για την ευκολία των fintech υπηρεσιών και την αμεσότητα των ψηφιακών neobanks. Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ
Η
νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Μάιο από την εταιρεία data analytics, FICO, είναι κατηγορηματική. Το νεότερο και δυναμικότερο κοινό υιοθετεί την banking as a service φιλοσοφία και χάρη σε αυτή εγκαταλείπει τα παραδοσιακά τραπεζικά ιδρύματα για fintechs και neobanks. Tα νούμερα της έρευνας «Counterattack: Banks Field Guide to Fintech Disruption» της Fico σε συνεργασία με την Cornerstone Advisors, δείχνουν αυτό που οι περισσότεροι περίμεναν ότι θα συμβεί αργά ή γρήγορα στο banking. Το disruption πέτυχε σε κλίμακα και ταχύτητα που κανείς δεν περίμενε και μάλιστα στο ζωτικότερο από όλα τα δημογραφικά κοινά. Τους πελάτες του μέλλοντος. Εστιασμένη κυρίως σε ΗΠΑ και δυτική Ευρώπη η έρευνα δείχνει ότι 12% περισσότεροι πελάτες από το 2020 προτίμησαν την DIGITAL FINANCE
52
ψηφιακή τραπεζική ενός οργανισμού που δεν διαθέτει brick and mortar δίκτυο. Μόλις όμως ο φακός κάνει zoom στο ηλικιακό φάσμα της generation Z (γεννημένοι μετά το 1995 και πριν το 2010) τα νούμερα γίνονται ανησυχητικά. Μόλις το 25% τους χρησιμοποιεί παραδοσιακές «μεγάλες» τράπεζες. «Και τι να τις κάνει;» θα μπορούσε να είναι μια καθησυχαστική αντίδραση, αφού μιλάμε για τη γενιά που μεγάλωσε στο δυτικό κόσμο μέσα στην μεγάλη οικονομική κρίση, οπότε δεν έχει και ιδιαίτερη σχέση με οικονομικές δυναμικές των προηγούμενων γενεών και έχει την χειρότερη εικόνα για τις τράπεζες; Δυστυχώς ούτε αυτή η ερμηνεία επαρκεί, αφού το ποσοστό έχει πέσει κατά 10% από το 35% του 2020. Δέκα ποσοστιαίες μονάδες σε πέντε χρόνια! Σύμφωνα με την ίδια μελέτη τα ποσοστά υποχωρούν στα μισά όταν εστιάσουμε στην generation X, αλλά ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
αυτό δεν εμποδίζει το 47% των στελεχών σε αμερικανικές τράπεζες -που ρωτήθηκαν για το ποιον βλέπουν ως μεγαλύτερο ανταγωνιστή των ιδρυμάτων τους τη δεκαετία που έρχεται- να απαντήσουν «οι fintechs». Όπως όλοι ξέρουν, η κλιμάκωση του φαινομένου ήρθε με την πανδημία, όταν όλοι αναγκάστηκαν να προσφύγουν στην ψηφιακή τραπεζική για να συνεχίσει να γυρίζει ο τροχός της οικονομικής ζωής. Μοιραία η ανάγκη για ψηφιακά τραπεζικά εργαλεία γιγαντώθηκε και το κοινό τους μαζί της. Σύμφωνα με τη μελέτη αυτό αποτυπώθηκε στις χρηματοδοτήσεις fintech startups και υπαρχόντων εταιρειών που έφτασε τα 131,5 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2021. Το κοινό άρχισε να ανακαλύπτει τα banking apps -πολλές φορές μέσα από το υπάρχον τραπεζικό δίκτυο- και να τα ακολουθεί έξω από αυτό, καθώς αυτά ανταγωνιζόντουσαν διαρκώς για τα δύο βασικά χαρακτηριστικά που το κοινό επιβράβευε. Την προσωποποίηση των -προσαρμοσμένων στον εκάστοτε πελάτη- υπηρεσιών και τη δυνατότητα άμεσης εξυπηρέτησης από οπουδήποτε και οποτεδήποτε.
Pain Points και Ευκαιρίες
Το σημαντικότερο σημείο εστίασης της έρευνας -μετά τις σειρήνες συναγερμού των στατιστικών μεγεθών- είναι η ανίχνευση των πέντε βασικών pain-points του παραδοσιακού συστήματος και ταυτόχρονα των κύριων λόγων της «διαρροής» πελατών και κεφαλαίων προς ένα υπολογιστικό τραπεζικό σύμπαν από αλγόριθμους, ΑΙ, API, open banking και υποκαταστήματα διαγώνιου εύρους συχνά μόλις εξίμιση ίντσες: Overdraft: Ο ψηφιακός ανταγωνισμός ειδικά των αμερικανικών neobanks προσφέρει υπηρεσίες όπως προστασία από τις υπερχρεώσεις χωρίς επιπλέον fees. Κατά περίπτωση ανταγωνιστές όπως το SpotMe ή το Chime καλύπτουν μέχρι και 200 δολάρια υπερχρέωσης σε απλούς λογαριασμούς καρτών αλλά και υπεραναλήψεις ανάλογα με το -εύκολα ψηφιακά διαθέσιμο- προφίλ του πελάτη. Αποταμιεύσεις και επενδύσεις: Όλο και περισσότερα fintech based «ιδρύματα»/apps προσφέρουν προγράμματα αυτόματης αποταμίευσης τα οποία συνδυάζουν με ψηφιακά προγράμματα επενδύσεων, σε μια φιλοσοφία που μοιάζει να συνδυάζει την λογική και ευχρηστία ενός mobile app δίαιτας ή γυμναστικής με την stress free διαδικασία του «με το πάτημα ενός κουμπιού». BNPL (Buy Now Pay Latter): Λίγες πρακτικές έπιασαν τόσο πολύ τόσο απότομα όσο το ψηφιακό microfinancing της κατανάνωσης. Ενδεικτικό της εξάπλωσης της πρακτικής δανεισμού του bnpl είναι ότι ανάμεσα στα μέλη της generation Ζ από το 6% που το χρησιμοποιούσαν το 2019 σήμερα έχει φτάσει το 36%. Niche Neobanks: Τίποτα δεν είχε τα τελευταία χρόνια στη Δύση την γοητεία των neobanks που έλεγαν από την αρχή και ανοικτά ότι θέλουν για πελάτες όσους το παραδοσιακό «λευκό /αγγλoσαξονικό / καθωσπρέπει» τραπεζικό σύστημα κοιτούσε σηκώνοντας το φρύδι του. Νeobanks για έγχρωμους νέους, μεξικανούς μετανάστες ή μη, μέλη της LGTBQ κοινότητας κλπ εμφανίστηκαν και με φυσικότητα έκοψαν πολλά, μικρά, αλλά δυναμικά κομμάτια από το αθέατο μέχρι εκείνη τη στιγμή κοινό της παραδοσιακής τραπεζικής. DIGITAL FINANCE
Open Banking: Ποιος να το έλεγε στους boomers που προστάτευαν κάθε σελίδα δημόσιου εγγράφου τους από τα μάτια τον ξένων σαν ψυχροπολεμικό κρατικό top secret, ότι οι απόγονοι τους θα θεωρούσαν σε ποσοστό 66% βασικό απαιτούμενο για τον τραπεζικό λογαριασμό τους να μπορεί να συνδεθεί με app εκτός της τράπεζας στην οποία ανήκει. Και να παρέχει σε κάποιο άυλο σύστημα όλα τα προσωπικά banking data τους. Ή -ακόμα χειρότερα- ότι το 69% των απογόνων αυτών θα ήταν διατεθειμένο να αλλάξει τράπεζα αν η τράπεζα του δεν επιτρέπει αυτή τη διασύνδεση με τον πιο εύκολο και άμεσο τρόπο; Σημαντικό παραμένει ωστόσο ότι ανάμεσα στα ίδια τα δυσοίωνα αυτά σημάδια η έρευνα αναδεικνύει και τα «αντίμετρα» που η «παραδοσιακή» τραπεζική μπορεί να πάρει για να μην χάσει τον πόλεμο με τις neobanks. Παραδόξως, το δυνατότερο σημείο των τραπεζών είναι αυτό που οι fintechs χρησιμοποιούν εναντίον τους, τα data. H μέση «παλιά» κλασσική τράπεζα έχει ήδη data πολλών πηγών -πιστώσεων, κινήσεων, αιτήσεων, φορολογικά, ασφαλιστικά κλπ- και σε πολύ μεγαλύτερο βάθος χρόνου από μια fintech. Απλά πρέπει να βρει τρόπο να τα «ελευθερώσει» από τα δεσμά των legacy συστημάτων της που τα καθιστούν «άχρηστα». Αυτό θα της δώσει τη δυνατότητα -με την πλήρη χρήση των νέων τεχνολογιών σε agile φιλοσοφία- όχι απλά να ανταγωνιστεί το αποκλειστικά digital banking αλλά να το ξεπεράσει, σε όλα τα παραπάνω pain-points. Αφενός γιατί διαθέτει πολύ μεγαλύτερα κεφάλαια, αφετέρου γιατί μπορεί να συνδυάσει όλα τα παραπάνω pain-points σε διαλειτουργικές υπηρεσίες, προσφέροντας για παράδειγμα συνολική πιστωτική εικόνα με bnpl evaluation scoring ανά πελάτη σε app. Και αποδίδοντας σε διαδικασίες επενδύσεων που συχνά θυμίζουν ...online τζόγο, αξιοπιστία και ενημέρωση για τα ρίσκα και τις ευκαιρίες ανάλογα με αυτά ενός χρηματοπιστωτικού οργανισμού με κύρος ανάλογου της ιστορίας του. Αλλά πριν από όλα καλύπτοντας όλες τις διαδικασίες με μια «ομπρέλα» από τεχνολογίες και εφαρμογές που θα κάνουν πιο εύκολη τη ζωή των πελατών τους και θα κάνουν πιο προσωποποιημένη την πελατειακή εμπειρία, εμπλουτίζοντας την με αξίες -όπως την ασφάλεια και την σταθερότητα- του παλιού offline κόσμου. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε και ο Nikhil Behl, chief marketing officer της FICO, όμως αυτό δεν μπορεί να γίνει όταν περίπου το 60% των συστημικών τραπεζών των ΗΠΑ προσπαθεί να κάνει ότι έκανε παραδοσιακά, με τον ίδιο τρόπο, αλλά με ψηφιακά εργαλεία, χωρίς να αλλάξει το core banking του. «Έτσι χάνει το κύριο πλεονέκτημα του ψηφιακού περιβάλλοντος που είναι ότι μπορεί να δημιουργεί μια πλούσια πελατειακή εμπειρία».
Το δυνατότερο σημείο των τραπεζών είναι τα data. Απλά, πρέπει να βρουν τρόπο να τα "ελευθερώσουν" από τα δεσμά των legacy συστημάτων τους που τα καθιστούν "άχρηστα" 53
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
A N A LY S I S
Θα καταρρίψουν κι άλλα ρεκόρ οι fintech, φέτος; Οι επενδύσεις, οι εξαγορές και η εν γένει δραστηριότητά τους «απογειώθηκαν» τον περασμένο χρόνο. Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ
Έ
νας από τους πιο «καυτούς» τομείς, από πλευράς δραστηριότητας, ενδιαφέροντος και προοπτικών, στο χώρο των χρηματοοικονομικών, είναι -πέρα από κάθε αμφιβολία- οι Fintech. Οι μικρές, ευέλικτες, καινοτόμες εταιρείες οι οποίες έρχονται να προσφέρουν δόκιμες λύσεις εκεί όπου οι μεγαλύτερες (κι ας μη μιλήσουμε για τους «δεινόσαυρους») εταιρείες του κλάδου συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα προσαρμογής και «καθαρής» σκέψης, την ώρα που οι ανάγκες -πιο σωστά, οι απαιτήσεις- των πελατών τους αυξάνουν κατακόρυφα. Έτσι, οι συνέργειες και οι εξαγορές προβάλλουν ως η πλέον προφανής λύση, που εξασφαλίζει -πάντα υπό κατάλληλες προϋποθέσεις- το μέλλον και των δυο πλευρών: των πρώτων, γιατί από μικροί μεγαλώνουν, εντάσσονται σε μεγαλύτερους οργανισμούς κι έχουν την ευκαιρία να υλοποιήσουν σε μεγάλη κλίμακα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που δημιούργησαν, και των δεύτερων, επειδή «μπολιάζονται» με φρέσκες ιδέες, DIGITAL FINANCE
54
ανανεώνονται και μπορούν να ατενίζουν την εποχή της νέας κανονικότητας με μεγαλύτερη αισιοδοξία. Κι αυτά δεν τα λέμε εμείς, αλλά αποδεικνύονται από νούμερα, τα αδιάψευστα στοιχεία της αγοράς. Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση της KPMG ”Pulse of Fintech” για το β’ εξάμηνο του 2021, που ερευνά τις τάσεις των παγκόσμιων επενδύσεων σε Fintech, η συνολική παγκόσμια χρηματοδότησή τους μέσω M&A, PE και VC ανήλθε το 2021 στα 210 δισ.$ αφού στη διάρκεια της περσινής χρονιάς σημειώθηκε ρεκόρ 5.684 συμφωνιών. Η χρηματοδότηση των Fintech κατά το β’ εξάμηνο αντιστοιχούσε σε 101 δισ. $ επί του συνόλου, σημειώνοντας μικρή πτώση έναντι των 109 δισ.$ του α’ εξαμήνου.
Ευρύτατος καταμερισμός
Οι συνολικές επενδύσεις σε Fintech στην αμερικανική ήπειρο άγγιξαν τα 105 δισ. $ το 2021, σημειώνοντας και ρεκόρ 64,5 δισ. $ χρηματοδότησης από VC. Τα 88 δισ. $ της συνολικής ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
χρηματοδότησης και 52,7 δισ. $ της χρηματοδότησης VC προήλθαν από τις ΗΠΑ. Η περιοχή Ευρώπης, Μέσης Ανατολής & Αφρικής κατέγραψε επενδύσεις σε Fintech ύψους 77 δισ. $ το 2021, συμπεριλαμβανομένου και νέου ρεκόρ 31,1 δισ. $ σε χρηματοδότηση από VC, ενώ οι επενδύσεις σε Fintech στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού σχεδόν διπλασιάστηκαν– από τα 14,7 δισ. $ το 2020 στα 27,5 δισ. το 2021. Οι μεγαλύτερες συμφωνίες στις Fintech, στο β’ εξάμηνο του 2021, περιλαμβάνουν την εξαγορά ύψους 9,2 δισ.$ της δανικής εταιρείας επεξεργασίας πληρωμών Nets από την ιταλική Nexi, τη συγχώνευση αξίας 3,75 δισ. $ της Calypso Technology, μιας πλατφόρμας Fintech στο cloud, και της AxiomSL, εταιρείας κανονιστικής τεχνολογίας (regtech), για τη δημιουργία της Adenza στις ΗΠΑ, και την εξαγορά έναντι 2,7 δισ. $ της ιαπωνικής Paidy από την PayPal. Στο β’ εξάμηνο του 2021 καταγράφηκαν επίσης τέσσερις γύροι χρηματοδότησης VC ύψους άνω του 1 δισ. $, συμπεριλαμβανομένης της άντλησης 2 δισ. $ από την Generate στις ΗΠΑ, US$ 1,1 δισ. από την Nubank με έδρα τη Βραζιλία, 1,1 δισ. $ από την Chima στις ΗΠΑ και 1 δισ. $ από την FTX, στις Μπαχάμες.
Οι πληρωμές στο επίκεντρο
Ο τομέας των πληρωμών συνέχισε να προσελκύει τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση μεταξύ των επιμέρους τομέων του Fintech, με επενδύσεις ύψους 51,7 δισ. $ παγκοσμίως το 2021, σημειώνοντας σημαντική άνοδο από τα 29,1 δισ. του 2020. Το αυξανόμενο κύμα ενδιαφέροντος για τομείς όπως το BNPL (Buy Now Pay Later) και λύσεις που υιοθετούν τα embedded banking και open banking, βοήθησε στη διατήρηση της δυναμικής των πληρωμών. Το blockchain και τα κρυπτονομίσματα προσέλκυσαν έντονο ενδιαφέρον, με ρεκόρ επενδύσεων ύψους 30,2 δισ. $ σημειώνοντας άνοδο από τα US$ 5,5 δισ. το 2020 και υπετριπλασιάζοντας το προηγούμενο ρεκόρ των 8,2 δισ. $ που καταγράφηκε το 2018. Ρεκόρ επενδύσεων, επίσης σημειώθηκε στους τομείς της κυβερνοασφάλειας (4,85 δισ. $) και του Wealthtech (1,62 δισ. $). Ευλόγως θετικά ήταν και τα καταληκτικά σχόλια των ερευνητών. «Το 2021 υπήρξε μια απίστευτα καλή χρονιά για την αγορά του Fintech παγκοσμίως, με ρεκόρ συμφωνιών σε όλους τους τομείς» τόνισε ο Anton Ruddenklau, Global Fintech Leader της KPMG International. «Βλέπουμε πρωτοφανές ενδιαφέρον για τις εταιρείες Fintech, με χρηματοδότηση-ρεκόρ σε τομείς όπως το blockchain και τα κρυπτονομίσματα, η κυβερνοασφάλεια και το wealthtech, ενώ οι πληρωμές παραμένουν σημαντική κινητήρια δύναμη για τη δραστηριότητα στο Fintech, με τον τομέα να διευρύνεται σε καθημερινή βάση».
υπερτριπλασιάστηκε πέρυσι σε ετήσια βάση, αγγίζοντας τα 36,2 δισ. $. Ο αριθμός των διασυνοριακών συμφωνιών M&A, επίσης, ανήλθε σε πρωτοφανές υψηλό 275 συμφωνιών, στη διάρκεια του χρόνου. Τόσο το α’ όσο και το β’ εξάμηνο του 2021 σημειώθηκε έντονη δραστηριότητα. Στη διάρκεια του α’ εξαμήνου του 2021, το Χρηματιστήριο του Λονδίνου εξαγόρασε την Refinitiv με έδρα τις ΗΠΑ έναντι 14,8 δισ. $ και το αμερικανικό Nasdaq εξαγόρασε την καναδική Verafin έναντι US$ 2,7 δισ., ενώ στο β’ εξάμηνο του 2021, εκτός από την εξαγορά της δανικής Nets από την ιταλική Nexi έναντι 9,2 δισ. $, είχαμε και εκείνη της ιαπωνικής Paidy από την PayPal, έναντι 2,7 δισ. $. Μάλιστα, οι ερευνητές της KPMG θεωρούν ότι αυτή η τάση όχι μόνο θα συνεχιστεί φέτος, αλλά ενδέχεται να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Η πρόβλεψή τους είναι πως οι επενδύσεις σε Fintech αναμένεται να παραμείνουν εξαιρετικά δυναμικές, με περισσότερη δραστηριότητα σε λιγότερο αναπτυγμένες αγορές Fintech, όπως η Αφρική, η Νοτιοανατολική Ασία και η Λατινική Αμερική. Η δραστηριότητα M&A επίσης αναμένεται να αυξηθεί, με τις αξίες των συμφωνιών να μεγεθύνονται καθώς τόσο οι μεγάλες εταιρείες, όσο και οι Fintech έχουν πάγιο στόχο την ανάπτυξη και την κλιμάκωση. Αναμένεται, επίσης, αυξανόμενο ενδιαφέρον για λύσεις ESG, με επίκεντρο τις Fintech και λύσεις ικανές να ανταποκριθούν στην ανάγκη για εκσυγχρονισμό των βασικών τραπεζικών πλατφορμών. Τέλος, θεωρούν ότι θα υπάρξει κι ένας αυξανόμενος αριθμός Fintech οι οποίες επιδιώκουν να ξεχωρίσουν ως εταιρείες δεδομένων, και όχι απλά ως Fintech.
State of Fintech, παρομοίως
Ανάλογα (αν και όχι ακριβώς τα ίδια) είναι και τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η δραστήρια εταιρία ερευνών CB Insights Research, στο πλαίσιο της δικής της έκθεσης State of Fintech 2021, η οποία μάλιστα δίνει και μερικά επιπλέον ευρήματα και αποτελέσματα συγκρίσεων, όπως πχ. ότι σε Fintech κατέληξε πέρυσι το 1 $ για κάθε 5 $ επενδύσεις από VCs, παγκοσμίως. Στα σχετικά διαγράμματα, δηλωτικά της αύξησης των επενδύσεων σε Fintech, στη διάρκεια του 2021, φαίνεται καθαρά ο υπερδιπλασιασμός τους, από τα 49 δις $ του 2020 στα 131,5 δις $ το 2021, ήτοι αύξηση κατά ποσοστό 168%, που μάλιστα -κατά τους ερευνητές- εκτείνεται σ’ όλους τους τομείς κι όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη. Μένει να δούμε, λοιπόν, αν αυτή η ισχυρή αυξητική τάση θα συνεχιστεί και φέτος με την ίδια ορμή…
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της εποχής είναι οι εξαγορές fintech από μεγαλύτερες και κατεστημένες εταιρείες του χώρου, με στόχο win-win λύσεις
Κρατάνε γερά οι εξαγορές
Κι όπως προείπαμε, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της εποχής, είναι οι εξαγορές Fintech από μεγαλύτερες και κατεστημένες εταιρείες του χώρου, με στόχο win-win λύσεις και συμπόρευση στη νέα εποχή. Σύμφωνα με την έκθεση της KPMG, έπειτα από ένα χαμηλό επταετίας των μόλις 10,7 δισ. $ το 2020 (έφταιγε, άραγε, η αβεβαιότητα λόγω της πανδημίας;), η αξία των διασυνοριακών συμφωνιών M&A στο Fintech DIGITAL FINANCE
55
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
A N A LY S I S
World Economic Forum Annual Meeting: «To fintech ως η λύση του financial inclusion» Η Βραζιλία υιοθετεί της ψηφιακές πληρωμές γρηγορότερα από κάθε άλλη χώρα στον πλανήτη και δείχνει πως το fintech μπορεί να δώσει απαντήσεις στην πρόκληση του financial inclusion. Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE
56
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Μ
ια μεγάλη χώρα της Λατινικής Αμερικής με ακόμα μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα μπαίνει στο ραντάρ του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ ως παράδειγμα προς μίμηση. Η Βραζιλία αναδεικνύεται ως πρότυπο για τον τρόπο που η μαζική υιοθέτηση νέων τεχνολογιών στο banking μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα αύξησης της οικονομικής συμπερίληψης και κατ’ επέκταση της καταπολέμησης της φτώχειας και της στροφής προς την ανάπτυξη από τα κάτω. Στην περίπτωση της Βραζιλίας οι ψηφιακές πληρωμές έκαναν το θαύμα. Για όλη την τελευταία δεκαετία υιοθετούνταν μαζικά από τον πληθυσμό, αυξάνοντας συχνά τον ανταγωνισμό ανάμεσα στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και ρίχνοντας τις τραπεζικές χρεώσεις. Με ρυθμό μάλιστα που έκανε πολλούς αναλυτές να μιλούν για μια «σιωπηλή επανάσταση» στην τραπεζική της χώρας. Αναπόφευκτα αυτό το ρεύμα στροφής προς την ψηφιακή τραπεζική, με την έλευση του Covid-19 απέκτησε πρωτοφανείς διαστάσεις. Σε νούμερα αυτό ερμηνεύεται από το φαινόμενο 16 εκατομμύρια άνθρωποι να «μπήκαν» στο τραπεζικό σύστημα για πρώτη φορά, μόνο τα δύο τελευταία χρόνια. Αυτή η «μετανάστευση» προς την επικράτεια της ψηφιακής τραπεζικής, ανέβασε το συνολικό ποσοστό των εξυπηρετούμενων από digital banking στο 85% του πληθυσμού! Σύμφωνα με το World Trade Forum είναι ίσως η μεγαλύτερη αύξηση «τραπεζικού πληθυσμού» εδώ και δεκαετίες. Οι συνέπειες αυτής της μετακίνησης πληθυσμού όμως είναι εξίσου εντυπωσιακές, αφού δεν έφεραν απλώς περισσότερους ανθρώπους στην ψηφιακή τραπεζική. Έφεραν περισσότερους ανθρώπους στην τραπεζική για πρώτη φορά. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στα όρια της επίσημης οικονομίας -ή έξω από αυτή- αλλά και ιδιώτες σε αντίστοιχη θέση μπήκαν μέσω του digital banking στην τραπεζική αλλά και την επίσημη οικονομία. Αυτό σήμανε αυτομάτως ριζικές αλλαγές. Πριν από όλα το προφανές είναι το πλήγμα στην παραοικονομία το οποίο σίγουρα θα γίνει τόσο θέμα αντιπαραθέσεων όσο και αντικείμενο κάποιας οικονομικής μελέτης στα επόμενα χρόνια. Αλλά ταυτόχρονα και πέρα από το προφανές, ένα νέο ρεύμα χρήματος έγινε ορατό να ρέει προς την επίσημη οικονομία μέσω των τραπεζών. Μαζί με μια νέα εναλλακτική για τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, τα οποία σε μέρη όπως η Λατινική Αμερική είναι τόσο ευάλωτα όσο και διόλου ευκαταφρόνητα τόσο σε μέγεθος όσο και δυναμικές.
Digital Banking The Brazilian Way
τήθηκαν παράλληλα διεθνή στάνταρντς, εστιάζοντας εξαρχής στη δια-λειτουργικότητα και την εύκολη επικοινωνία μεταξύ συστημάτων, οργανισμών αλλά και χωρών. Και η κυβέρνηση έκανε ότι μπορεί για να βοηθήσει, ενθαρρύνοντας συμπράξεις ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Έτσι προέκυψαν φαινόμενα όπως η περίπτωση της Nubank. Έχοντας ιδρυθεί στο Sao Paolo μόλις το 2013, η τράπεζα αυτή είναι σήμερα μια από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες ψηφιακής τραπεζικής στον κόσμο, προσφέροντας ψηφιακά τραπεζικά προϊόντα σε πάνω από 53 εκατομμύρια πελάτες. Το σημαντικότερο κατόρθωμα της όμως -και του γενικότερου νέο-τραπεζικού «κύματος» πίσω από αυτή- είναι ότι περίπου 5,6 εκατομμύρια από αυτούς τους πελάτες της -λίγο πάνω από ένα ολόκληρο 10%- δεν είχαν πριν από την εγγραφή τους στο σύστημά της, καμία πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Ψηφιακό ή αναλογικό. Σε πλήρη αντιστοιχία και στην ευρύτερη οικονομία χάρη στο digital banking υπολογίστηκε ότι το 80% των μικροσκοπικών επιχειρήσεων «του δρόμου» μπορούσε για πρώτη φορά να έχει -συχνά από φαβέλες που δεν είχαν κανένα παραδοσιακό τραπεζικό δίκτυο- πρόσβαση μέσω ενός κινητού σε τράπεζα. Και από εκεί στην επίσημη οικονομία. Για να γίνει κάτι τέτοιο εφικτό βέβαια χρειάστηκε κάτι παραπάνω από μερικά έξυπνα και υπερλειτουργικά app. Οι περισσότεροι αναλυτές αναδεικνύουν σαν ισχυρότερο καταλύτη στην αντίδραση το Pix. Δημιουργημένο από την Κεντρική Τράπεζα της Βραζιλίας, το Pix είναι το σύστημα άμεσων ψηφιακών πληρωμών, που πρωτο-λανσαρίστηκε το 2020 και άμεσα επέτρεψε σε 40 εκατομμύρια Βραζιλιάνους να κάνουν την πρώτη τους τραπεζική πληρωμή. Προσοχή, όχι την πρώτη τους ψηφιακή πληρωμή, αλλά την πρώτη τους τραπεζική πληρωμή ανεξαρτήτως μέσου! Μέσα στα δύο πρώτα χρόνια οι χρήστες του έφτασαν τα 124 εκατομμύρια. Σύμφωνα μάλιστα με το Bank of International Settlements (BIS), το Pix είχε την ταχύτερη υιοθέτηση ανάμεσα σε όλα τα συστήματα άμεσων ηλεκτρονικών πληρωμών που παρακολουθεί το σύστημα BIS, σε όλο τον πλανήτη. Αυτό όμως που προκύπτει ακόμα σημαντικότερο είναι ότι εξυπηρετώντας και τις πληρωμές των προγραμμάτων του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, όπως το CaDUnico και Bolsa Familia -ειδικά σε περιοχές χωρίς το απαραίτητο μέχρι πρόσφατα χρηματοπιστωτικό δίκτυο- διασυνδέει τράπεζες, κράτος, μικρές επιχειρήσεις και ανθρώπους που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικά εργαλεία, δίνοντας μοναδικές ιστορικά ευκαιρίες για ανάπτυξη από τα κάτω.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η κίνηση όπως εντοπίζει η ανάλυση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ξεκίνησε από μια συγκεκριμένη φιλοσοφία πίσω από το digital banking, που του έδινε υψηλή προτεραιότητα. Έτσι για παράδειγμα το κανονιστικό πλαίσιο που σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε υιοθέτησε την αρχή της αναλογικότητας στην αυστηρότητα των όρων ανάπτυξης των εφαρμογών ανάλογα με τα μεγέθη επιχειρήσεων ώστε να μην «πνίξει» το οικοσύστημα εν τη γενέσει του. Οι περισσότερες κυβερνητικές πολιτικές ασφαλείας εξετάστηκαν προσεκτικά ώστε να μην υψώνουν τείχη που θα σταματούσαν τη διάχυση της ψηφιακής εξέλιξης προς τους μικρότερους και νεότερους οργανισμούς και από εκεί στον πληθυσμό. ΥιοθεDIGITAL FINANCE
Το Pix, δημιουργία της Κεντρικής Τράπεζας της Βραζιλίας, επέτρεψε από το 2020 σε 40 εκατ. Βραζιλιάνους να κάνουν την πρώτη τους τραπεζική πληρωμή! 57
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
D I G I TA L G A M E C H A N G E R S
ΞΕΝΟΦΏΝ ΛΙΑΠΆΚΗΣ
Hyper-automation: “Μια από τις κύριες τάσεις των επιχειρήσεων για το 2022” Στον απόηχο αυτής της άνευ προηγουμένου υγειονομικής κρίσης που βιώνουμε και της ώθησης που αυτή έδωσε στις επιχειρήσεις στο να μετασχηματιστούν ταχύτερα τρέχοντας μια σειρά από προγράμματα με στόχο το digitalization και το operational excellence, η αυτοματοποίηση αναδείχθηκε ως ο x-factor που συμβάλλει καθοριστικά στην επιτυχή ολοκλήρωση τους.
Κ
αι για τον λόγο αυτό συνεχίζει να αποτελεί τη κυρίαρχη τάση των οργανισμών στον σχεδιασμό των επιχειρηματικών τους λειτουργιών. Παρά τις περικοπές δαπανών που όλοι οι οργανισμοί έκαναν εν μέσω κρίσης, οι επενδύσεις που έκαναν και συνεχίζουν να κάνουν σε τεχνολογίες που τους βοηθούν να αυτοματοποιήσουν όσο περισσότερο γίνεται και να προσαρμόσουν τις ροές εργασίας τους, τις υπηρεσίες τους και τα επιχειρηματικά τους μοντέλα τους, συνεχώς αυξάνονται. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το 80% των CEO επιταχύνουν τις προσπάθειες ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης των εργασιακών διαδικασιών με την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, και στόχο το time-to-market, ελαχιστοποιώντας τους χρόνους διακοπής λειτουργίας, παρέχοντας καλύτερα προϊόντα, υπηρεσίες και εμπειρία στους πελάτες τους. Παρόμοια είναι και η εκτίμηση της Gartner που όπως αναφέρει η υπερ-αυτοματοποίηση θα είναι μια σημαντική τάση της τεχνολογίας το 2022 στο χώρο των επιχειρήσεων. Με την αυτοματοποίηση, οι οργανισμοί μπορούν να μειώσουν το ανθρώπινο λάθος και να κάνουν τις διαδικασίες τους πιο αποτελεσματικές, αφαιρώντας επαναλαμβανόμενες, μηχανικές και ανθρώπινες παρεμβάσεις που έχουν κόστος και προκαλούν καθυστερήσεις. Συνολικά, η αυτοματοποίηση των διαδικασιών από άκρο σε άκρο σημαίνει ότι χρειάζονται λιγότεροι πόροι για την επιτυχή ολοκλήρωση της διαδικασίας, δίνοντάς τους τη DIGITAL FINANCE
58
δυνατότητα να μειώσουν το λειτουργικό τους κόστος ενώ ταυτόχρονα να παρέχουν ταχύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες. Για να επιτευχθεί όμως η αυτοματοποίηση απαιτείται η ενοποιημένη χρήση πολλαπλών τεχνολογιών, με σημαντικότερες την Μηχανική Μάθηση (Machine Learning), την Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence), των ρομποτικών (Robotic Process Automation) καθώς και πλατφόρμες για την ανάπτυξη εφαρμογών που απαιτούν λίγο ή και καθόλου γνώση προγραμματισμού, λίγες ή καμία γραμμή κώδικα (low-code ή no-code platforms).
Αξιοποιώντας το Intelligent Automation (IA)
To Intelligent Automation αποτελεί ένα συνδυασμό των Robotic Process Automation (RPA) και τεχνητής νοημοσύνης (AI) τεχνολογιών που μαζί ενισχύουν τους αυτοματισμούς από άκρο σε άκρο, αυξάνουν την αποδοτικότητα, ενισχύουν την παραγωγικότητα, μεγιστοποιούν την κερδοφορία και την απόδοση επένδυσης (ROI) και επιταχύνουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό του οργανισμού. Προκειμένου να το επιτύχουν αυτό, προχωρούν σε αυτό που λέμε IA Democratization, καθιστώντας τέτοια προηγμένα εργαλεία, προσβάσιμα από κάθε χρήστη εντός του οργανισμού, βοηθώντας τον στην αναγνώριση patterns, στη λήψη αποφάσεων, στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών του, και στη βελτίωση ή ριζική αλλαγή του τρόπου που εκτελεί καθημερινά την εργασία του. ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Αξιοποιώντας τις low-code και no-code πλατφόρμες
Μια πρόσφατη έκθεση της Forrester αναφέρει ότι η αγορά των low-code και no-code platforms αναμένεται να ξεπεράσει τα 21 δις. δολάρια μέσα στην επόμενη 5ετία. Μια τέτοια πλατφόρμα επιτρέπει την ανάπτυξη εφαρμογών με ελάχιστες ή και καθόλου δεξιότητες προγραμματισμού. Αυτό επιτυγχάνεται συνήθως μέσω ενός εύχρηστου drag and drop γραφικού περιβάλλοντος που διαθέτουν, με έμφαση στο setup/ configuration, work-flow και γράφοντας ελάχιστες ή καθόλου γραμμές κώδικα. Τόσο οι low-code όσο και οι no-code πλατφόρμες γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς, καθώς προσφέρουν μια εύκολη και γρήγορη εναλλακτική στις παραδοσιακές διαδικασίες ανάπτυξης λογισμικού. Ειδικά, βλέπουμε startups να επιλέγουν στην αρχή και να χρησιμοποιούν τέτοιες πλατφόρμες που τους δίνουν την δυνατότητα ανάπτυξης εφαρμογών από μέλη τους που έχουν περιορισμένες δεξιότητες στο χώρο του προγραμματισμού. Η μεγάλη πρόκληση που αυτές αντιμετωπίζουν είναι το κατά DIGITAL FINANCE
πόσο θα μπορέσει η εφαρμογή που ανέπτυξαν να κάνει το απαιτούμενο scale-up όταν έρθει η ώρα. Επιπλέον, βλέπουμε τελευταία μεγάλους οργανισμούς να υιοθετούν σταδιακά τέτοιες πλατφόρμες προκειμένου να αυτοματοποιήσουν τις διαδικασίες τους και να ενισχύσουν τη διαδικασία ψηφιακού μετασχηματισμού τους. Η υιοθέτηση τέτοιων τεχνολογιών εξασφαλίζει υψηλότερη παραγωγικότητα, μείωση κόστους και μεγαλύτερη επιχειρηματική ευελιξία, καθώς επιτρέπουν στους οργανισμούς να δημιουργούν και να λανσάρουν επιχειρηματικές εφαρμογές, γρηγορότερα με λιγότερη προσπάθεια ανάπτυξης, είτε από developers που ανήκουν στη πληροφορική είτε από citizen developers που ανήκουν σε άλλες διευθύνσεις της επιχείρησης. Η μεγάλη πρόκληση για αυτούς έχει να κάνει με την καθιέρωση ενός τόσο αποτελεσματικού μοντέλου διακυβέρνησης, που να διασφαλίζει το κατάλληλο επίπεδο ασφάλειας και τα απαραίτητα πρότυπα πληροφορικής δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί γίνονται όλο και πιο αυστηροί, και οφείλουν να συμμορφώνονται με αυτούς.
59
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
D I G I TA L G A M E C H A N G E R S
Αξιοποιώντας τις lean και agile μεθοδολογίες
Η εφαρμογή της Lean μεθοδολογίας στον τομέα του process optimization, οδηγεί σε operational excellence μέσω της συνεχούς βελτίωσης των διαδικασιών, μειώνοντας την σπατάλη χρόνου, διακοπή περιττών ενεργειών, μείωση κόστους και πόρων, αυτοματοποίησης επαναλαμβανόμενων μηχανικών ενεργειών, κάνοντας αποτελεσματική χρήση όλων των διαθέσιμων ψηφιακών τεχνολογιών που προσθέτουν αξία στους πελάτες παρέχοντάς τους καλύτερες υπηρεσίες και εμπειρία. Οι παραπάνω βελτιώσεις μπαίνουν στο προς υλοποίηση backlog των ομάδων που ασχολούνται με το digitalization και automation του οργανισμού. Με την εφαρμογή της Agile μεθοδολογίας που βασίζεται στη λειτουργία self-organized ομάδων, αυτόνομων, cross-functional έχοντας Business και IT ρόλους μέσα σε αυτές, η ιεράρχηση και υλοποίηση του backlog τους γίνεται πολύ πιο αποτελεσματικά λαμβάνοντας υπόψη τους το time-to-market και customer experience που τους διαφοροποιούν από τους ανταγωνιστές τους.
Αξιολογώντας νέες τάσεις όπως αυτή των Citizen Developers.
Με τον όρο Citizen Developer εννοούμε αυτόν που αν και δεν ανήκει στην πληροφορική του οργανισμού, αναπτύσσει εφαρμογές για αυτόν, χρησιμοποιώντας συνήθως πλατφόρμες low-code ή nocode που δεν απαιτούν γνώσεις προγραμματισμού. Η υιοθέτηση μιας τέτοιας τάσης από έναν οργανισμό έχει όπως αναμένεται πλεονεκτήματα όπως: • Η ευελιξία, καθώς οι επιχειρήσεις σήμερα αλλάζουν πολύ γρήγορα και πρέπει να είναι έτοιμες να προσαρμόσουν και να εξελίξουν τις υπηρεσίες τους ώστε να ανταποκρίνονται ταχύτερα στις τυχόν νέες συνθήκες και ευκαιρίες. • Η ταχύτητα, μια και δίνεται η δυνατότητα σε κάποιον που έχει την γνώση του business να αναπτύξει ή να συμμετέχει στην ανάπτυξη της κατάλληλης εφαρμογής που θα καλύπτει τις ανάγκες του, διαφορετικά θα έπρεπε το αίτημα του να πάρει προτεραιότητα και να διασφαλίσει τα αντίστοιχα resources από την πληροφορική που απαιτούνται. • Η παραγωγικότητα του οργανισμού ειδικά στη περίπτωση όπου οι citizen developers αποτελούν μέλη μιας ευρύτερης agile crossfunctional ομάδας όπου η συνύπαρξη τους με τους developers από την πληροφορική και άλλους ρόλους από το business δίνει πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Αλλά και μειονεκτήματα όπως:
Shadow IT
Ο όρος Shadow IT χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν εργαζόμενοι σε έναν οργανισμό, οι οποίοι χρησιμοποιούν εφαρμογές χωρίς την επίσημη γνώση, αξιολόγηση και συγκατάθεση της διεύθυνσης πληροφορικής του. Υπάρχει μια συζήτηση για πολλά χρόνια στην κοινότητα της πληροφορικής σχετικά με το Shadow IT, με τους περισσότερους να υποστηρίζουν, ανάμεσα τους και εγώ, ότι η έλλειψη της κατάλληλης διακυβέρνησης δημιουργεί τεράστιους κινδύνους, όταν business χρήστες υιοθετούν εργαλεία και αναπτύσσουν εφαρμογές που συνήθως δεν είναι καν τεκμηριωμένες, δεν ακολουθούν κανόνες σχετικά με τις άδειες χρήσης και ασφαλείας.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, ο αυτοματισμός ήταν τα τελευταία χρόνια και θα συνεχίσει να είναι μια από τις κύριες προτεραιότητες των επιχειρήσεων. Υιοθετούν και ενοποιούν ολοένα και περισσότερες τεχνολογίες που συμβάλλουν σε αυτό, όπως η Μηχανική Μάθηση, η Τεχνητή Νοημοσύνη, τα Robotics καθώς και πλατφόρμες ανάπτυξης εφαρμογών που απαιτούν λίγο ή και καθόλου γνώση προγραμματισμού (low-code ή no-code platforms). Αυτό που μένει να φανεί είναι πόσο καλά είναι προετοιμασμένες να εφαρμόσουν χωρίς ρίσκο τέτοιες τεχνολογίες και να αποκομίσουν τα οφέλη που αυτές προσφέρουν όπως απαιτεί η νέα ψηφιακή εποχή.
Ο αυτοματισμός είναι μία από τις κύριες προτεραιότητες των οργανισμών. Αυτό που μένει να φανεί είναι πόσο μπορούν να αποκομίσουν τα οφέλη που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες DIGITAL FINANCE
• Η ανάγκη για διαρκή εκπαίδευση και επανεκπαίδευση, δεδομένου ότι η τεχνολογία αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς και οι citizen developers επειδή δεν είναι προγραμματιστές λογισμικού, χρειάζονται καθοδήγηση, standards και το κατάλληλο governance. • Η δημιουργία τεχνικού χρέους, καθώς η ανάπτυξη γίνεται από μη επαγγελματίες που εστιάζουν κυρίως στην ταχύτητα, έχοντας ως αποτέλεσμα εφαρμογές με εκπτώσεις στη λειτουργικότητα, στην τεκμηρίωση, στην ποιότητα, στην ασφάλεια και στη δυνατότητα μελλοντικής αναβάθμισης τους. Χρέος το οποίο κάποια στιγμή το πληρώνει κανείς με χρόνο, χρήμα και πόρους ανάπτυξης. Τα προβλήματα όμως γίνονται ακόμη μεγαλύτερα για την επιχείρηση εάν το turn-over αυτών των citizen developers είναι μεγάλο. • Η δυνατότητα Scaling Up, καθώς η επιχείρηση αναπτύσσεται, οι λύσεις που υλοποιούνται πρέπει να έχουν τη δυνατότητα αναβάθμισης ώστε να μπορούν τις υποστηρίξουν. • Το Shadow IT, που οδηγεί η έλλειψη του κατάλληλου πλαισίου διακυβέρνησης ειδικά στα επίπεδα λειτουργικής συνέχειας και ασφάλειας. • Η έλλειψη του κατάλληλου μοντέλου διακυβέρνησης, το οποίο να δίνει τη δυνατότητα Προληπτικής Διαχείρισης των σχετικών Κινδύνων και συμμόρφωσης με τους συνεχώς εξελισσόμενους ελέγχους, τα πρότυπα και τους κανονισμούς του. Ένα είναι σίγουρο, η υιοθέτηση ενός τέτοιου μοντέλου απαιτεί ένα ισχυρό πλαίσιο διακυβέρνησης και συμμόρφωσης με την συμμετοχή της πληροφορικής, έτσι ώστε ο οργανισμός να έχει τη βεβαιότητα ότι οι διαδικασίες ακολουθούν τις πολιτικές και πρακτικές συμμόρφωσης του.
60
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Proxima Nova Bold, Regular
Digital Finance T E C H N O L O G Y
&
I N N O V AT I O N
I N
F I N A N C I A L
S E R V I C E S
Τ Ο 2 0 2 2 Μ Π Ε Ι Τ OUTLINE Ε ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ
Το νέο περιοδικό της BOUSSIAS φέρνει στο προσκήνιο τη σχέση της τεχνολογίας με τον Χρηματοοικονομικό και Πιστωτικό τομέα. Μέσα από την πλατφόρμα του Digital Finance, οι επαγγελματίες του κλάδου διαμορφώνουν άποψη για το μέλλον. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Digital Finance.
Γίνετε συνδρομητής: www.digital-finance.gr Υπεύθυνη συνδρομών: Αμαλία Ψιλούδη Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com
A N A LY S I S
Αδειάζει η «κλεψύδρα» των Bitcoin! Λίγα μείνανε πια… Την 1 Απριλίου «εξορύχθηκε» το υπ’ αριθμ. 19.000.000 και ολοένα περισσότεροι αρχίζουν πλέον να αναρωτιούνται για τη συνέχεια της πορείας και το μέλλον του δημοφιλέστερου κρυπτονομίσματος Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ο Π Ο ΥΛ Ο Υ
Η
φετινή Πρωταπριλιά θα μείνει στην ιστορία των Bitcoin και δεν πρόκειται για αστείο, λόγω της ημέρας. Ο λόγος είναι πως ακριβώς τότε έλαβε χώρα η «εξόρυξη» του Bitcoin #19.000.000, κάτι που αρκετοί «κρυπτωρύχοι» χαρακτήρισαν ως «ιστορική στιγμή». Κι αν αναρωτιέστε γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία η συμπλήρωση αυτού του αριθμού, θα πρέπει να θυμίσουμε πως το σύνολο των Bitcoin που μπορούν να «εξορυχθούν» και να τεθούν σε κυκλοφορία δεν μπορεί - εκ κατασκευής του συστήματος- να ξεπεράσει πρακτικά τον μαγικό αριθμό των 21.000.000. Μ’ άλλα λόγια, μένουν πλέον μονάχα 2.000.000 κρυπτονομίσματα, για να αδειάσει η «κλεψύδρα», δηλαδή ποσοστό λιγότερο του 10% των θεωρητικά διαθέσιμων. Αν κάνουμε τις απλές αριθμητικές πράξεις, θα δούμε πως αυτά τα 19.000.000 Bitcoins εξορύχθηκαν τα τελευταία 13 χρόνια -δηλαδή, από το 2009, που το πρώτο κρυπτονόμισμα έκανε την εμφάνισή DIGITAL FINANCE
62
του- και οι ειδήμονες λένε πως όσα υπολείπονται, μένει να τεθούν σε κυκλοφορία τα επόμενα 118 χρόνια, ως το 2140. Αλλά, γιατί ως τότε; Και, μήπως είναι λίγα για τόσο μεγάλο διάστημα; Οι εξηγήσεις έπονται, όμως, ανώτερα στελέχη του χώρου, όπως ο Kjetil Hove Pettersen, CEO της Kryptovault, μιας από τις πιο φιλικές προς το περιβάλλον εταιρίεας εξόρυξης, φτάνουν στο σημείο να πουν δημόσια (στο Cointelegraph) πως «σε πρώτη ανάγνωση, αυτό μπορεί να φαίνεται μικρό νούμερο, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι οι καλύτερες μέρες βρίσκονται μπροστά μας». Η επίτευξη αυτού του ορόσημου, λοιπόν, ήταν μια καλή ευκαιρία για να «γυρίσουμε πίσω στα βασικά» και να θυμηθούμε τις αρχές λειτουργίας του Bitcoin, χωρίς την εξάρτηση από το οικονομικό σκέλος και την ως τώρα πορεία του αρχαιότερου και δημοφιλέστερου κρυπτονομίσματος, η οποία μάλλον προϋποθέτει γερά νεύρα, τόνους ψυχραιμίας και άφθονη κριτική σκέψη απ’ όσους ασχολούνται με τους δείκτες και τις τρελές διακυμάνσεις της τιμής του. ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η «εξόρυξη» θέλει τρόπο
Ο «εφευρέτης» του Bitcoin, γνωστός με το όνομα Satoshi Nakamoto, το σχεδίασε ως «ψηφιακό χρυσό» κι όπως το πολύτιμο μέταλλο είναι πεπερασμένο, το ίδιο συμβαίνει και με το ψηφιακό. Χρειάζονται περίπου 10 λεπτά για να δημιουργηθεί ένα block με Bitcoin, με την επίλυση μιας σειράς πολύπλοκων μαθηματικών εξισώσεων, με 64-ψήφιο αποτέλεσμα, από προηγμένους υπολογιστές, οι οποίοι καταναλώνουν πολύ μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Το σύστημα είναι έτσι σχεδιασμένο που, ο αριθμός των Bitcoin / block που εξορύσσονται, μειώνεται κατά 50% για κάθε 210.000 block, δηλ. κάθε τέσσερα χρόνια – από αυτή τη μείωση προκύπτει ως θεωρητικός «χρόνος λήξης» το έτος 2145. Η αμοιβή του κρυπτωρύχου για κάθε block εκφράζεται σε Satoshi, που καθένα τους ισούται με 0.00000001 Bitcoin. Στο ξεκίνημα, κάθε block περιείχε 50 Bitcoin, τώρα πιά έχει μειωθεί στα 6,25. Κι όπως είναι γνωστό, τα καινούρια νομίσματα καταγράφονται και αποθηκεύονται σε μια αποκεντρωμένη βάση δεδομένων, υλοποιώντας μια αλυσίδα «ανεξίτηλων» εγγραφών, περισσότερο γνωστή ως blockchain. Οι συναλλαγές, επίσης, καταγράφονται με ειδικό λογισμικό, που επικυρώνει και κρυπτογραφεί την πράξη, με αναφορές στο ποσό, την ημερομηνία, τον παλιό και το νέο ιδιοκτήτη – σε κάθε τέτοια εγγραφή, που γίνεται σε block μέχρι καθένα να γεμίσει και να ανοίξει το επόμενο, «ό,τι γράφει, δεν ξεγράφει»- δεν μπορεί ούτε να σβήσει, ούτε να αλλοιωθεί. Τα block «δένουν», επίσης, μεταξύ τους κι η αλυσίδα, που λέγαμε, δεν μπορεί να σπάσει. Κύκλοι της αγοράς υπολογίζουν σε περίπου 900 τα Bitcoin που εξορύσσονται καθημερινά, σ’ όλο τον κόσμο.
Θα τελειώσουν κάποτε;
Θεωρητικά, ναι – κάποτε θα τελειώσουν! Και μάλιστα, οι γνωρίζοντες λένε πως δεν θα φτάσουν καν τα 21 εκατ. σε κυκλοφορία, επειδή το δίκτυο στρογγυλοποιεί σε αρκετά σημεία της διαδικασίας τους αριθμούς, οπότε πάντα κάτι θα «περισσεύει». Επίσης, υπολογίζεται ότι από αυτά, περίπου 3-4 εκατομμύρια πρέπει να θεωρούνται «χαμένα» για πάντα, είτε γιατί κάποιοι ιδιοκτήτες ξέχασαν (συμβαίνει κι αυτό!) τον κωδικό τους, είτε γιατί απεβίωσαν ξαφνικά και οι οικείοι τους (αν υπήρχαν) δεν γνώριζαν κάτι σχετικό, είτε γιατί έγινε κάποιο σοβαρό σφάλμα στη διαχείριση του ηλεκτρονικού πορτοφολιού τους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, ο γέγονεν γέγονεν – η απώλεια είναι οριστική!
Αν τότε, το μακρινό 2140, λειτουργεί ως «αποθήκη αξίας» (store of value) και όχι ως νόμισμα για τις απλές, καθημερινές συναλλαγές, θεωρούν πως, ναι, θα υπάρχουν κάποια αξιοπρεπή έσοδα, καθώς οι όποιες συναλλαγές θα είναι λογικά μεγάλης αξίας, ενώ μπορεί να «παίζει» και διαφορετικό ποσοστό προμήθειας... Λένε, πάντως, πως αν τα έσοδα δεν είναι αρκετά, ενδέχεται οι εξελίξεις να είναι αρνητικές, καθώς οι εναπομείναντες κρυπτωρύχοι μπορεί να συνασπιστούν σε καρτέλ, για να ελέγχουν τις υπάρχουσες υποδομές και να απαιτούν υψηλότερες προμήθειες, ενώ δεν αποκλείουν και την εμφάνιση «πειρατών», που θα ζητούν κάποια μορφή λύτρων για να αποδεσμεύσουν ποσότητες Bitcoin που ελέγχουν. Όμως, όλα αυτά είπαμε ότι θα τα ζήσουμε σε τουλάχιστον ένα αιώνα από σήμερα – ή μήπως, νωρίτερα;
Για καλό και για κακό…
Το Bitcoin και τα λοιπά κρυπτονομίσματα έχουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που, για κάποιους μπορεί να είναι πλεονεκτήματα, για άλλους, μειονεκτήματα – τα σημαντικότερα είναι πως, για την ώρα, είναι σε μεγάλο βαθμό αρρύθμιστα, έχουν τεράστια «πτητικότητα» (το βλέπουμε καθημερινά, με τις τρελές διακυμάνσεις και την «ευαισθησία» των τιμών στην παραμικρή κίνηση ή δήλωση) και, βέβαια, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν (ακόμα) τα «κοινά» νομίσματα στις συνήθεις συναλλαγές, στην αγορά. Επίσης, παρότι γίνονται προσπάθειες από τους σοβαρούς κρυπτωρύχους για περιορισμό της καταναλισκόμενης κατά τις εξορύξεις ενέργειας, με χρήση εναλλακτικών και «πράσινων» μορφών, το πρόβλημα παραμένει σοβαρό. Ερευνητές του πανεπιστημίου της Οξφόρδης είχαν ανακοινώσει παλιότερα πως η παγκόσμια κατανάλωση για κρυπτο-εξορύξεις είναι ανάλογη της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει μια μεγάλη χώρα, όπως η Αργεντινή. Τώρα που τα κριτήρια ESG έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας, αυτό αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα και αυξάνει τον προβληματισμό για τη βιωσιμότητα του χώρου. Εξ ου και οι προτάσεις για θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο που λειτουργούν κάποια κρυπτονομίσματα, με την οικονομικότερη λύση του Proof of Stake, να κερδίζει έδαφος. Πολλοί παράγοντες επιδρούν και παίζουν ρόλο στον χώρο των κρυπτονομισμάτων... Το ότι έχουν μείνει μόνο 2.000.000 Bitcoins είναι ένας από αυτούς, όμως, παρότι εντυπωσιακό στοιχείο, παραμένει, για την ώρα, λιγότερο σημαντικό...
Και μετά, τι πρόκειται να γίνει;
Προφανώς, δεν πρόκειται να εξορυχθούν άλλα Bitcoin, ακόμα κι αν -θεωρητικά- η «κλεψύδρα» δεν έχει αδειάσει εντελώς. Οι συναλλαγές, βεβαίως, θα συνεχιστούν με τα υπάρχοντα, αλλά οι κρυπτωρύχοι θα αμείβονται πολύ λιγότερο, με προμήθεια μόνο για τη διακίνηση (transaction processing fees), αλλά όχι πια για την εξόρυξη. Κι αυτά τα έσοδα θα είναι αρκετά για να συντηρηθούν; Δύσκολο ακούγεται, αλλά εξαρτάται -όπως μας λένε πάλι οι ειδικοί- από τη διάχυση που θα έχει ως τότε το Bitcoin – μ’ άλλα λόγια, πόσο θα έχει ενσωματωθεί στη ζωή μας (μεγάλη κουβέντα αυτή, εδώ δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει αύριο, που λέει ο λόγος – θα ξέρουμε τι θα γίνει σε ενάμιση αιώνα;) το συγκεκριμένο κρυπτονόμισμα και τι μορφή θα έχει πάρει. DIGITAL FINANCE
Άλλα bitcoin δεν πρόκειται να εξορυχθούν. Οι συναλλαγές θα συνεχιστούν με τα υπάρχοντα, αλλά οι κρυπτωρύχοι θα αμείβονται μόνο με προμήθεια για τη διακίνηση 63
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
S TA R T U P C O R N E R
finloup: To buy now-pay later στα ελληνικά Μια ελληνική startup συνδυάζει ψηφιακή τεχνολογία και open banking σε μία λύση που δίνει τη δυνατότητα για αγορές σε 4 άτοκες δόσεις χωρίς έξοδα και τόκους, πιστωτική ή δάνειο. Τoυ Β Α Γ Γ Ε Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΑΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE
64
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
e-banking του και μοιράζεται μαζί μας τα δεδομένα του μέσω open banking, προκειμένου να τα αξιολογήσουμε και στη συνέχεια δίνουμε τη δυνατότητα στο χρήστη να ολοκληρώσει την αγορά του με τη χρεωστική του. Ο χρήστης πληρώνει την 1η δόση επί τόπου με τη χρεωστική του και οι επόμενες 3 δόσεις χρεώνονται αυτόματα στην ίδια κάρτα, σύμφωνα με τις ημερομηνίες στο πλάνο δόσεων του. Πρόκειται για μία διαδικασία που διαρκεί μόλις λίγα δευτερόλεπτα και η έγκριση του χρήστη και το πλάνο δόσεων εμφανίζονται επί τόπου».
Η οικονομική ένταξη (financial inclusiοn) αποτελεί τον πυρήνα της finloup, ενώ ο υπεύθυνος δανεισμός και η συνειδητή κατανάλωση αποτελούν βασικούς πυλώνες της φιλοσοφίας μας
Πως ξεκίνησε η finloup; «Η finloup ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2020 και ξεκίνησε να προσφέρει την υπηρεσία buy now pay later τον Μάϊο του 2021. Έχοντας ως αφετηρία το όραμα να δώσει ένα τέλος στον τοξικό δανεισμό, η ιδρυτική ομάδα δημιούργησε την πρώτη buy now pay later υπηρεσία στην Ελλάδα, διασφαλίζοντας τη φερεγγυότητα των καταναλωτών μέσα από τη χρήση νέων τεχνολογιών και δυνατοτήτων όπως το open banking».
Ποια ανάγκη έρχεται να καλύψει πρωταρχικά η finloup;
Η
πρώτη ερώτηση που μου έρχεται είναι «τι κάνει την finloup διαφορετική από το απλό ebanking app μιας παραδοσιακής τράπεζας, που δίνει δάνειο ή πίστωση;» και η απάντηση από τον Αντώνη Πρέντζα, CEO και co-founder της finloup είναι άμεση. «Πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα, τα οποία όμως είναι αλληλένδετα. Αφού ο χρήστης επιλέξει στο ταμείο πληρωμή με finloup, συνδέεται στο
«Την πρόσβαση σε πίστωση, η οποία είναι προβληματική σε δύο βασικές παραμέτρους. Αφενός υπάρχει αποκλεισμός ορισμένων ομάδων καταναλωτών από την πρόσβαση σε πίστωση. Υπάρχει ακόμα ένας πολύ μεγάλος αριθμός καταναλωτών στην Ελλάδα που αδυνατεί να έχει πρόσβαση σε πίστωση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η γενιά των Millennials και Gen Z, στους οποίους η χορήγηση πίστωσης δεν είναι εύκολη, καθώς πολύ συχνά δεν πληρούν τις παρωχημένες προϋποθέσεις των τραπεζών. Και αφετέρου η πίστωση όταν χορηγείται -είτε με τη μορφή πιστωτικής, είτε καταναλωτικού δανείου- τείνει να μην είναι βιώσιμη, αφού συνοδεύεται με μεγάλες επιβαρύνσεις και υψηλούς τόκους. Η χρήση της πιστωτικής κάρτας, για παράδειγμα, έχει πολύ υψηλό επιτόκιο που ξεπερνάει το 15%, αλλά και πολύ υψηλούς τόκους σε περίπτωση καθυστέρησης της αποπληρωμής. Τα καταναλωτικά δάνεια έχουν δόσεις με πολύ υψηλό επιτόκιο και απαγορευτικά έξοδα εκκίνησης. DIGITAL FINANCE
65
ΑΝΤΏΝΗΣ ΠΡΈΝΤΖΑΣ
CEO και co-founder της finloup
Όλα αυτά καταλήγουν να δημιουργούν ένα χρέος το οποίο είτε δυσκολεύει τον καταναλωτή είτε τον αποτρέπει από το να λάβει πίστωση εξαρχής, με αποτέλεσμα να στερείται αγαθά που μπορεί να χρειάζεται άμεσα. Επιλέγοντας τον τρόπο πληρωμής της finloup, οι καταναλωτές μπορούν να λάβουν πίστωση χωρίς καμία επιβάρυνση – μηδέν τόκοι, μηδέν χρεώσεις. Επιπλέον, μπορούν να λάβουν πίστωση μόνο με τη χρεωστική τους, χωρίς να χρειάζεται να βγάλουν πιστωτική ή δάνειο».
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
S TA R T U P C O R N E R
Ποιες οι μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίσατε; «Να καταλήξουμε σε μία υπηρεσία που να ικανοποιεί με το βέλτιστο τρόπο όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Έπρεπε ο καταναλωτής να λαμβάνει μια υπηρεσία που να του λύνει τα χέρια, χωρίς να τον "κουράζει", αλλά παράλληλα να έχει πλήρη κατανόηση της αγοράς με πίστωση ώστε να διασφαλίζεται η συνειδητή κατανάλωση και ο υπεύθυνος δανεισμός. Από την άλλη, ο έμπορος χρειάζεται τα οφέλη του buy now pay later και μία λύση που να ταιριάζει στις δικές του ανάγκες και υποδομές, χωρίς να χρειάζεται να αφιερώσει πόρους σε πολύπλοκες και χρονοβόρες διασυνδέσεις. Δύσκολος συνδυασμός, αλλά πιστεύουμε ότι το καταφέραμε!».
Σε τι βαθμό υιοθετεί ο ελληνικός πληθυσμός τέτοιες λύσεις;
Ποια είναι η φιλοσοφία πίσω από την ανάπτυξη της εφαρμογής σας; «Η οικονομική ένταξη (financial inclusiοn) αποτελεί τον πυρήνα της finloup, ενώ ο υπεύθυνος δανεισμός και η συνειδητή κατανάλωση αποτελούν βασικούς πυλώνες της φιλοσοφίας μας. Η οικονομική ένταξη την οποία υπηρετούμε, καθιστά την πρόσβαση σε πίστωση εφικτή για ανθρώπους που μέχρι σήμερα δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα. Από την άλλη, η δραστηριότητά μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον υπεύθυνο δανεισμό. Ακριβώς επειδή η αξιολόγηση του χρήστη που λαμβάνει πίστωση μέσω της finloup γίνεται με βάση τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα του μέσω του open banking, οι καταναλωτές λαμβάνουν πίστωση από εμάς, μόνο όταν είναι σε θέση να αποπληρώσουν. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο, υποστηρίζουμε και τη συνειδητή κατανάλωση (conscious consuming), καθώς ενθαρρύνουμε τους καταναλωτές να θέτουν σε προτεραιότητα τις οικονομικές υποχρεώσεις τους προτού προβούν σε αγορές. Για παράδειγμα, θα ελέγξουμε
εάν κάποιος καταναλωτής είναι συνεπής σε υποχρεώσεις όπως την πληρωμή λογαριασμών ρεύματος, τηλεφώνου, ενοικίου κλπ, προτού λάβει πίστωση από εμάς».
Και σε ποιο σημείο βρίσκεται η εταιρεία σήμερα; «Σήμερα είναι σε θέση να διευκολύνει την αγορά στο σημείο πώλησης, σε ηλεκτρονικά αλλά και φυσικά καταστήματα. Οι συνεργασίες μας με καταστήματα από όλους τους κλάδους του λιανεμπορίου αυξάνονται εκθετικά, πλέον και στον τομέα των υπηρεσιών, αλλά και των φυσικών καταστημάτων. Απευθυνόμαστε κατευθείαν στον καταναλωτή, βελτιώνοντας την εμπειρία του, αφού μπορεί να δημιουργεί λογαριασμό finloup και μέσα από αυτόν να διαχειρίζεται εύκολα και γρήγορα τα πλάνα δόσεων, να λαμβάνει εξατομικευμένο περιεχόμενο και κυρίως να κάνει τις αγορές του με ένα "κλικ". Και μέσα στους στόχους μας είναι το 2023 να προσφέρουμε την υπηρεσία μας και σε άλλες χώρες των Βαλκανίων». DIGITAL FINANCE
66
«Αν και πρόκειται για καινούργια έννοια στο ελληνικό τοπίο, παρατηρούμε ότι οι καταναλωτές ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τη συγκεκριμένη μέθοδο πληρωμής. Tο ελληνικό κοινό όχι μόνο είναι έτοιμο να υποδεχθεί αυτή τη λύση, αλλά και ότι τη χρειάζεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι returning customers. Σύμφωνα με τα στοιχεία από τα συνεργαζόμενα καταστήματα, μεγάλο ποσοστό των πελατών που έχουν αγοράσει με finloup, επιστρέφουν στον έμπορο για να αγοράσουν ξανά με τον ίδιο τρόπο. Από την πλευρά των retailers το ενδιαφέρον είναι μεγάλο και πολλοί έμποροι, τόσο με ηλεκτρονικά όσο και με φυσικά καταστήματα, είναι διατεθειμένοι να υιοθετήσουν καινοτόμες λύσεις για να εξυπηρετήσουν το κοινό, το οποίο είναι πλέον καλά πληροφορημένο, άρα και απαιτητικό».
Ποιοι είναι οι ανασταλτικοί παράγοντες-για χρήστες και εμπόρους; «Ακριβώς επειδή πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο στην ελληνική αγορά, σίγουρα υπάρχουν απορίες και από τις δύο πλευρές. Βασική ανησυχία των καταναλωτών είναι η ασφάλεια της σύνδεσης με το e-banking τους και της προστασίας των δεδομένων τους.
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Ινστιτούτο για το Δίκαιο Προστασίας της Ιδιωτικότητας, των Προσωπικών Δεδομένων και την Τεχνολογία
Ινστιτούτο για τη Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη
ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΤΗΣ Α.Ε. ΤΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
2nd Quo Vadis AI? Ποιο Μέλλον για / με την Τεχνητή Νοημοσύνη; Στο 2ο Συνέδριο “QUO VADIS AI?” κορυφαίοι Έλληνες και διεθνείς ομιλητές συμμετέχουν σε έναν διεπιστημονικό προβληματισμό και διάλογο για το παρόν και το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης.
17 06
2022 DIVANI CARAVEL
• Κωνσταντίνος Τσιάρας, Υπουργός Δικαιοσύνης • Σπυρίδων Ι. Φλογαΐτης, Ομότιμος Καθηγητής Νομικής
Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου
• Κωνσταντίνος Μενουδάκος, Πρόεδρος Αρχής Προστασίας Κυριάκος Πιερρακάκης
Παναγιώτης Πικραμμένος Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης
Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Μιχάλης Πικραμένος Αντιπρόεδρος Συμβουλίου της Επικρατείας
Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Επίτιμος Πρόεδρος ΣτΕ
• Φώτης Κουρμούσης, Μέλος Εκτελεστικής Επιτροπής Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
• Σταύρος Ασθενίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε
• Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου, Professor - Faculty of Law and Criminology, Vrije Universiteit Brussel
• Nienke van der Have, Seconded National Expert at European Union Agency for Fundamental Rights
• Ugo Pagallo, Professor in Jurisprudence at Universita’ degli Studi di Torino (Law School)
Νικόλας Κανελλόπουλος
Λίλιαν Μήτρου Καθηγήτρια, Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων
Δικηγόρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Δικαιοσύνη και την Ανάπτυξη
Jan Kleijssen Director, Information Society - Action against Crime, Council of Europe
• Μιχάλης Μητσόπουλος, Διευθυντής Τομέα Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος και Ρυθμιστικών Πολιτικών (ΣΕΒ)
• Ελευθέριος Χελιουδάκης, Συνιδρυτής & Γραμματέας της Homo Digitalis
• Δρ. Ιωάννης Κομπατσιάρης, Διευθυντής στο Ινστιτούτο Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΙΠΤΗΛ) του ΕΚΕΤΑ
• Δρ. Ελένη Κώστα, Full Professor of Technology Law and Human Rights, University of Tilburg
• Αθανάσιος Κυριαζής, Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας
• Rony Medaglia, Professor MSO at Copenhagen Business School • Γιώργος Νούνεσης, Διευθυντής και Πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος»
Cornelia Kutterer
Michael Kolain
Gabriele Mazzini
Senior Director, Head of Responsible Tech & Competition European Government Affairs, Microsoft
Coordinator and Research Associate, German Research Institute for Public Administration
Team Leader - Artificial Intelligence policy & regulation - European Commission
• Gianluca Misuraca, Founder & VP on Technology
Diplomacy and International Relations of Inspiring Futures
www.aiconference.gr
ΧΡΥΣΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ
ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: Ανδρόνικος Χίρτογλου, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 232), M: 6957191500, E: achirtoglou@boussias.com ΧΟΡΗΓΙΕΣ: Λίζα Αντωνιάδη, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 158), E: lantoniadi@boussias.com, Μαριάννα Ζώγε, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 205), E: mzoge@boussias.com ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: Αλεξάνδρα Βαρλά, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 118), E: avarla@boussias.com
Official Publication
S TA R T U P C O R N E R
Η finloup είναι πλήρως εναρμονισμένη με τους εθνικούς νόμους open banking και τους ευρωπαϊκούς όρους προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ακόμα απασχολούν τους καταναλωτές οι κρυφές χρεώσεις, αφού έχοντας μάθει σε αθέμιτες πρακτικές από χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς αλλά και άλλες εταιρείες όπως οργανισμούς τηλεπικοινωνιών, οι Έλληνες είναι αρκετά επιφυλακτικοί. Η finloup όμως έχει ξεκάθαρη υπηρεσία: μηδέν έξοδα εκκίνησης, μηδέν συνδρομή, μηδέν επιτόκιο, μηδέν έξοδα καθυστερημένης αποπληρωμής. Από την πλευρά των εμπόρων, συχνή ανησυχία είναι η αθέτηση πληρωμών. Ωστόσο, η finloup αναλαμβάνει εξολοκλήρου την αποπληρωμή σε περίπτωση αθέτησης – το ρίσκο για τον έμπορο είναι πάντα μηδενικό».
Με ποιο τρόπο τέτοιες εφαρμογές επιδρούν στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό οικοσύστημα; «Η μεγαλύτερη επίδραση είναι ότι καθιστούμε την πρόσβαση σε πίστωση για πρώτη φορά προσιτή σε όλους, αλλά και βιώσιμη! Δίνουμε δύναμη στον καταναλωτή, βοηθώντας τον να αποκτά δίκαιη πίστωση, να προτεραιοποιεί σωστά τα οικονομικά του, να μην βγαίνει εκτός budget όταν χρειάζεται να αγοράσει κάτι και να μην αποκλείεται από οικονομικές υπηρεσίες. Θέλουμε επιπλέον να εξαλείψουμε "τοξικά" χρηματοπιστωτικά προϊόντα -όπως η πιστωτική κάρτα- με υψηλά επιτόκια, χρέος που συσσωρεύεται, κόστος συνδρομής, και έλλειψη διαφάνειας. Η finloup χαράζει τον δρόμο για υγιή πίστωση που εξυπηρετεί τον καταναλωτή, δεν τον επιβαρύνει».
Ποιος ο ρόλος τέτοιων τεχνολογίες στην εξέλιξη του εμπορίου και του ψηφιακού banking στο μέλλον; «Υπηρεσίες όπως το buy now pay later έχουν έρθει για να αλλάξουν και να βελτιώσουν το τοπίο του λιανεμπορίου. Από τη μία, επιτρέπουν σε εκατομμύρια καταναλωτές να έχουν πρόσβαση σε προϊόντα/υπηρεσίες που μέχρι πρόσφατα δεν μπορούσαν να αγοράσουν, από την άλλη οι έμποροι αποκτούν ένα σημαντικό εργαλείο για προσέλκυση νέων πελατών. Βλέπουν το μέσο καλάθι αλλά και το loyalty των πελατών τους να αυξάνεται.
Τα οφέλη αυτά έρχονται να συνδεθούν με το γενικότερο όραμα της finloup, το οποίο αφορά τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος όπου έμποροι και καταναλωτές θα μπορούν να συνδέονται και να συναλλάσσονται με τρόπο ωφέλιμο και για τους δύο. Παράλληλα, τόσο η υπηρεσία BNPL όσο και το mobile Point of Sale (mPOS) financing θα συνεχίσουν να επαναπροσδιορίζουν τις ψηφιακές μεθόδους πληρωμής για καταναλωτές και επιχειρήσεις. Οι ευέλικτες, γρήγορες και ανέπαφες μέθοδοι πληρωμής -που είχαν ήδη αρχίσει να κερδίζουν έδαφος πριν την πανδημία – το 2022 θα είναι η νόρμα».
Ποια θα μπορούσε να είναι επίδραση του «buy now - pay later» μοντέλου στις καταναλωτικές συνήθειες; «Το buy now pay later μπορεί να γίνει πολλά περισσότερα από μία απλή μέθοδος πληρωμής και αυτό είναι που οδηγεί όλη τη στρατηγική μας εξέλιξη. Μπορεί να γίνει εργαλείο διαχείρισης των οικονομικών του καταναλωτή, το οποίο θα ενισχύει τη συDIGITAL FINANCE
68
νειδητή κατανάλωση. Βασική επίδρασή του είναι η ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Έχοντας ένα δίκαιο και ασφαλή τρόπο να διαχειρίζονται το budget τους, οι καταναλωτές μπορούν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, ενώ παράλληλα μένουν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους. Έτσι οδηγούμαστε σε μία αγορά που δεν αποκλείει κανέναν και που οι ανάγκες των καταναλωτών μπαίνουν σε πρώτο πλάνο. Οι κίνδυνοι δημιουργούνται όταν ο BNPL πάροχος δεν δρα ως υπεύθυνος δανειστής και προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τις πωλήσεις του. Στη finloup έχουμε αναπτύξει μία μέθοδο αξιολόγησης, αξιοποιώντας καινοτόμες τεχνολογίες, η οποία βασίζεται σε ανάλυση υψηλής ποιότητας δεδομένων, την οποία εξελίσσουμε διαρκώς μέσα από επιστημονικές μελέτες. Μπορούμε λοιπόν να δημιουργούμε ένα ολοκληρωμένο προφίλ του καταναλωτή και να δίνουμε πίστωση μόνο όταν βλέπουμε ότι θα είναι σε θέση να αποπληρώσει το πλάνο δόσεων, διασφαλίζοντας έτσι ότι το χρέος θα είναι βιώσιμο».
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Η στρατηγική επιλογή στην ενημέρωση Το ημερήσιο newsletter Netfax της BOUSSIAS είναι ένα πολύτιμο στρατηγικό εργαλείο για τους επαγγελματίες της Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, Internet και Ηλεκτρονικού Εμπορίου. Καθημερινά στο Inbox σας, όλες οι ειδήσεις για την IT κοινότητα, διεθνείς τάσεις, συνεργασίες, θεσμικές εξελίξεις κ.α. παρέχουν ένα μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους decision makers της αγοράς.
Εγγραφείτε δοκιμαστικά για 1 μήνα
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Υπεύθυνη Συνδρομών: Αμαλία Ψιλούδη, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 231), Ε: apsiloudi@boussias.com Υπεύθυνη Διαφήμισης: Μαρία Βαλλή, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 183), Ε: mvalli@boussias.com
FOCUS POINT
Επιφυλακή για ρωσικά κυβερνο-αντίποινα στο Banking της Δύσης Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και οι οικονομικές κυρώσεις στην Ρωσία από την Δύση κλιμακώνονται, ο τραπεζικός τομέας σε Ευρώπη και Αμερική ενισχύει τις άμυνες του, περιμένοντας μια μεγάλη ρωσική κυβερνο-επίθεση. Τoυ Β Α Γ Γ Έ Λ Η Β Α Γ Γ Ε Λ ΆΤ Ο Υ DIGITAL FINANCE
70
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
να αντεπιτεθεί στο οικονομικό ρινγκ, γεγονός που κάνει ολόκληρο το σύστημα κυβερνοασφάλειας του τραπεζικού κλάδου του δυτικού κόσμου να αναβοσβήνει προειδοποιητικά. Στα μέσα Μαρτίου, ανώτερα στελέχη του SWIFT δήλωσαν -ανώνυμα- στους Financial Times ότι μια ρωσική κυβερνο-επίθεση κατά του οργανισμού τους θεωρείται αναμενόμενη αν και άγνωστο σε τι κλίμακα. Θεωρούν ότι, μαζί με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Αμερικής, είναι πρωτεύοντες στόχοι και έχουν ήδη εκδοθεί οδηγίες προς όλες τις τράπεζες μέλη του SWIFT για ελέγχους ασφαλείας όλων των ψηφιακών υποδομών τους -με χαρακτήρα υποχρεωτικό- αλλά και αυξημένη επιφυλακή και monitoring. Με 11.000 χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να το χρησιμοποιούν για τις διεθνείς συναλλαγές τους, κανένα μέτρο δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί υπερβολή.
Υπό το φόβο του ρωσικού malware
Κ
αθώς γράφονται αυτές οι γραμμές άλλα επτά ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα «εξορίζονται» από το διεθνή σύστημα πληρωμών SWIFT, στο πλαίσιο των κυρώσεων κατά της Ρωσίας για την συνεχιζόμενη επίθεση στην Ουκρανία. Ανάμεσα τους και μεγάλοι «παίκτες» της τραπεζικής σκακιέρας, όπως η VTB, η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας και η Promsvyazbank που θεωρείται από τους βασικούς οικονομικούς «χρηματοδότες» της ρωσικής στρατιωτικής μηχανής. Μέχρι στιγμής η συζήτηση στο δυτικό κόσμο για το αν και πότε θα εξορισθούν και η Sberbank, η μεγαλύτερη ίσως τράπεζα της Ρωσίας, αλλά και η Gazprombank, η τράπεζα που διαμεσολαβεί το σύνολο των πληρωμών για την αγορά ρωσικού πετρελαίου και αερίου συνεχίζεται και είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την περεταίρω κλιμάκωση των οικονομικών κυρώσεων που τείνουν προς συνολικό αποκλεισμό του ρωσικού ενεργειακού μείγματος από τις δυτικές αγορές. Η ρωσική οικονομία δείχνει να είναι «στριμωγμένη στα σχοινιά», όπως λένε στο μποξ, γιαυτό και η ρωσική κυβέρνηση αναμένεται DIGITAL FINANCE
Το περιοδικό Time μάλιστα αφιέρωσε πολλές σελίδες του σε μια συνέντευξη με θέμα τις προειδοποιήσεις ότι η Ρωσία θα απειλήσει με κυβερνοεπιθέσεις το δυτικό οικονομικό σύστημα, χτυπώντας τράπεζες καθώς και μεγάλες αλλά και μεσαίες, ιδιαίτερα αμερικανικές, επιχειρήσεις. Ο δηλών δεν ήταν άλλος από τον διάσημο πρώην επικεφαλής της CISA (Cybersecurity and Infrastructure Security Agency) Chris Krebs, ο οποίος κέρδισε τον σεβασμό της κοινότητας κυβερνοασφάλειας, όταν αρνήθηκε να υποστηρίξει τους ισχυρισμούς του Τrump το Νοέμβριο του 2020, για «στήσιμο» των εκλογών και απολύθηκε μέσω tweet! Σήμερα, ως συνιδρυτής, με τον πρώην CISO του Facebook Alex Stamos, του Krebs Stamos Group προειδοποιεί και συντάσσεται με την καμπάνια "Shields Up" της CISA που έχει αποκλειστικό σκοπό να αυξήσει τα επίπεδα ετοιμότητας τραπεζών και επιχειρήσεων ενόψει ρωσικών κυβερνοεπιθέσων στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία. «Πριν από όλα ξέρουμε ότι οι Ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας είναι πολύ ικανές στην κυβερνο-αρένα. Η Ουκρανία είχε την ατυχία να είναι ο δοκιμαστικός σωλήνας για αρκετά από τα εργαλεία κυβερνο-επιθέσεων της, για χρόνια. Οι Ρώσοι έριξαν το ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας δύο φορές, το 2015 και το 2016. Εκεί έκαναν την πιο καταστροφική κυβερνοεπίθεση στην ιστορία, τον Ιούνιο του 2017, με το malware NotPetya, που στόχευσε την ουκρανική κρατική μηχανή, παρέλυσε το υπουργείο οικονομικών, τράπεζες, την παραγωγή και διανομή ενέργειας, αλλά και ουκρανικών και διεθνών εταιρειών που είχαν γραφεία στην Ουκρανία (η ζημιά του NotPetya που συνδέεται για το σύνολο σχεδόν των ειδικών
Η Ρωσία αναμένεται να αντεπιτεθεί στο οικονομικό ρινγκ, γεγονός που κάνει το σύστημα κυβερνοασφάλειας του δυτικού τραπεζικού κλάδου να αναβοσβήνει προειδοποιητικά 71
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
FOCUS POINT
του NotPetya θα αποφευχθούν από τους Ρώσους -τουλάχιστον αρχικά. Κυρίως γιατί έχουν ανεξέλεγκτα καταστροφικές συνέπειες -ακόμα και ρωσικές εταιρείες υπέφεραν από τις συνέπειες του συγκεκριμένου malware, μιας και χτυπήθηκαν απλά γιατί έκαναν δουλειές στην Ουκρανία το 2015- και έχουν δυσανάλογα διπλωματικό κόστος. Πιθανότατα θα είναι πολύ «μικρότερες» επιθέσεις σε πολύ πιο προσεκτικά διαλεγμένους στόχους.
Το banking ως το τέλειο θύμα
με το ρωσικό στρατό, διαχύθηκε σε όλο τον κόσμο προκαλώντας πρωτοφανή προβλήματα και σε μη κρατικούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς). Ξέρουμε λοιπόν ότι δεν φοβόνται να χρησιμοποιήσουν τέτοια μέσα. Και ότι τέτοιες κυβερνοεπιθέσεις είναι μέρος της στρατηγικής τους και συνδέονται με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις τους. Το ιστορικό των κυβερνο-επιθέσεων τους δείχνει ότι δεν διστάζουν να χτυπήσουν και οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις είναι μέσα στους στόχους προτεραιότητας τους». Σχεδόν ταυτόχρονα, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Ciaran Martin, πρώην αρχηγός της υπηρεσίας κυβερνοασφαλείας του Ηνωμένου Βασιλείου NCSC έχει προειδοποιήσει στην Guardian, ότι με την κλιμάκωση των συγκρούσεων στην Ουκρανία μια επανάληψη του φαινομένου NotPetya είναι πιθανή. Στον αντίποδα κάποιοι αναλυτές όπως η Jamie MacColl του thinktank "Rusi" υποστηρίζουν ότι τόσο γενικευμένες κυβερνοεπιθέσεις όπως
Οι τράπεζες και το σύστημα υποδομών τους είναι ιδανικός στόχος, αφού δεν προκαλούν μαζικούς θανάτους αλλά έχουν τρομερή επίδραση στο ηθικό του συνόλου του πληθυσμού DIGITAL FINANCE
72
Οι τράπεζες και το σύστημα υποδομών και επικοινωνίας τους είναι σε αυτή τη λογική ιδανικός στόχος. Αφού από την μία πλευρά δεν προκαλούν μαζικούς θανάτους στον άμαχο πληθυσμό, όπως η καταστροφή του δικτύου παραγωγής ενέργειας ή της εφοδιαστικής αλυσίδας για παράδειγμα και από την άλλη έχουν τρομερή επίδραση στο ηθικό του συνόλου του πληθυσμού. Ένα χάος, ή ακόμα και εντελώς κλειστό τραπεζικό σύστημα προκαλεί τρομερή ανασφάλεια και φόβο πολύ πριν οι πολίτες ακούσουν καν μια σφαίρα. Οι Ρώσοι της Unit 74455 που θεωρείται υπεύθυνη κατά το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης για την καταστροφή του NotPetya και συνδέεται με την FSB -αρκετοί ειδικοί βρίσκουν χαλαρές συνδέσεις των ρωσικών ομάδων «στρατευμένου» χάκινγκ, από την FSB μέχρι πίσω, στον 16ο Τομέα ηλεκτρονικού πολέμου της KGB-, αλλά και οι διοικητές τους και πολιτικοί προϊστάμενοι, το έμαθαν όταν έριξαν το τραπεζικό σύστημα της Εσθονίας το 2007. Ο κόσμος από την μία αρχίζει να φοβάται όταν τα ATM τον κοιτάνε σκοτεινιασμένα και τα τερματικά στα υποκαταστήματα των τραπεζών τρεμοσβήνουν και από την άλλη καμιά εικόνα νεκρού παιδιού δεν θα φτάσει στα media για να το καταφέρουν με ένα αόρατο malware. Όπως δηλώνει και η Esther Naylor, research analyst στο Chatham House «οι επιθέσεις δεν χρειάζεται να κάνουν κάτι περισσότερο καταστροφικό από το να προκαλέσουν denial of service. Ο σκοπός τους είναι να προκαλέσουν πανικό και να κάνουν τον κόσμο να αρχίσει να σκέφτεται "τι θα γίνει τώρα;"». Ταυτόχρονα, στις επιθέσεις υπάρχει πάντα η πολυτέλεια της επίσημης άρνησης οποιασδήποτε σχέσης του κράτους με το εκάστοτε περιστατικό και το φόρτωμα σε κάποιον «ανεξάρτητο» hacker. Γιαυτό και ρώσοι χάκερ ξαναχτύπησαν την Εθνική Τράπεζα της Γεωργίας το 2008, αλλά και ρουμανικές τράπεζες φέτος. Η ερώτηση στην προκειμένη περίπτωση είναι «θέλουν;». Στην Εσθονία o «καυγάς» που οδήγησε στις κυβερνο-επιθέσεις έγινε για τη μεταφορά ενός μπρούτζινου αγάλματος στο μνημείο του «Στρατιώτη του Ταλίν» για τα θύματα του Β’ παγκοσμίου πολέμου, ένα στην ουσία ήσσονος σημασίας διπλωματικό επεισόδιο. Αν για τον Κλαούσεβιτς «ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα», για τους Ρώσους ο κυβερνο-πόλεμος μοιάζει να μην είναι απλώς η συνέχεια του πολέμου με άλλα μέσα. Αλλά της διπλωματίας. Σκεφθείτε απλώς ότι αμερικανοί αξιωματούχοι και ειδικοί, δηλώνουν ότι ρωσικές ομάδες κρατικά ελεγχόμενων χάκερ χτυπούν κάθε Ολυμπιακούς Αγώνες από το 2016, σε αντίποινα για τον αποκλεισμό ρώσων αθλητών που από τότε έχουν αποκλειστεί από αγωνίσματα γιατί βρέθηκαν ντοπαρισμένοι. Και αναλογιστείτε πόσο ιδανικός στόχος είναι οι τράπεζες και πόσο νευραλγική η κυβερνο- ασφάλεια τους. ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
LETTERS FROM LONDON
Συνεχίζει να απορροφά κραδασμούς ο ασφαλιστικός κλάδος H Παναγιώτα Κοβάνη, Business Strategy Advisory, Financial Services της GK Advisory Ltd παρουσιάζει τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο της ασφάλειας.
Β
ρισκόμαστε πλέον σχεδόν στα μέσα του 2022 και για καλούς ωστόσο και δυσάρεστους λόγους ο κόσμος της ασφάλισης κλήθηκε να αντιμετωπίσει γεγονότα πέραν των προσδοκιών που προκάλεσαν αρκετές ανακαταταξεις. Με ίσως πιο σημαντικό γεγονός αυτό του πολέμου στην Ουκρανία, δε θα μπορούσαμε πάρα να αναμέναμε αρνητική επιρροή στον κλάδο. Ήδη, τρεις από τους τέσσερις μεγαλύτερους ευρωπαίους αντασφαλιστές (Swiss Re, Hannover Re και SCOR) δήλωσαν ότι τα κέρδη επηρεάστηκαν αρνητικά αφενός λόγω των αυξημένων αποζημιώσεων για φυσικές καταστροφές, αφετέρου και σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω του πολέμου, εν αντιθέσει με τη γερμανική Munich Re που λόγω της πιο ποικίλης επενδυτικής στρατηγικής δήλωσε αύξηση στα κέρδη της. Ο ασφαλιστικός κόσμος ωστόσο προετοιμάζεται για έναν ακόμα κύκλο που ενδέχεται να επηρεάσει αρκετά τα “βιβλία”, με αφορμή την πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απαγόρευση ασφάλισης ευρωπαϊκών πλοίων υπευθύνων για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου και ρωσικών προϊόντων. Για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος της απόφασης αυτής και του αντίκτυπου που ενδέχεται να έχει, αρκεί να λάβει υπόψη ότι 95% των ασφαλίσεων για oil tankers παγκοσμίως ελέγχεται από το International Group of P& I Clubs που εδρεύει στο Λονδίνο και υπάγεται και αυτό στους ευρωπαϊκούς ασφαλιστικούς νόμους και κανονιστικές οδηγίες. Στην αντίπερα όχθη της Ευρώπης , ο βρετανός υπουργός Οικονομικών, ανακοίνωσε την έναρξη διαβουλεύσεων με στόχο
τη δραστική αλλαγή των κανονισμών που διέπουν τον αγγλικό ασφαλιστικό κόσμο, με σκοπό το “ξεκλείδωμα” δισεκατομμυρίων βρετανικών λιρών και την επένδυση τους σε έργα υποδομών και κυρίως στην πράσινη ενέργεια. H πρώτη τέτοια ρύθμιση που αναμένεται να προταθεί και εφαρμοστεί είναι αναφορικά με το λεγόμενο “risk margin”, το επιπλέον δηλαδή ρευστό που καλούνται να διατηρούν οι ασφαλιστικές εταιρείες και τη μείωση αυτού στο 60-70%. Περαιτέρω διαφοροποιήσεις αναμένονται στο reporting και του λεγόμενου “matching adjustment” που
3 από τους 4 μεγαλύτερους ευρωπαίους αντασφαλιστές δήλωσαν ότι τα κέρδη επηρεάστηκαν από τον πόλεμο θα επιτρέψει τις επενδύσεις σε offshore υποδομές, π.χ. αιολική ενέργεια offshore. Όποια μορφή και αν λάβουν οι παραπάνω προτάσεις, το σίγουρο είναι ότι αυτό είναι το πρώτο απτό παράδειγμα διαφοροποίησης της Βρετάνιας από τους ευρωπαίους εταίρους , η επιτυχία της οποίας θα κρίνει τα περαιτέρω βήματα που θα ακολουθήσουν στον ευρύτερο χρηματοοικονομικό κλάδο. Σε άλλα ευχάριστα νέα, ο κλάδος των ταξιδιωτικών ασφαλίσεων αναμένεται DIGITAL FINANCE
73
να εμφανίσει τα μεγαλύτερα κέρδη συγκριτικά με την προηγούμενη διετία. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρώπη βρίσκεται και πάλι στην κορυφή των Αμερικάνων και Καναδών τουριστών κυρίως λόγω της κατάργησης των διαφόρων ταξιδιωτικών περιορισμών που είχαν επιβάλλει πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Οι τελευταίες τάσεις δείχνουν την προτίμηση των ταξιδιωτών για ασφαλιστικά συμβόλαια που περιλαμβάνουν κάλυψη για τη νόσο του Covid. Σε έρευνα πελατών της, η Allianz ανέφερε την Ελλάδα να βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα προτιμήσεων των Αμερικάνων και Καναδών ταξιδιωτών μαζί με άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία. Μεγάλο μερίδιο πελατών προτιμούν την αγορά συμβολαίου ως πακέτο, μαζί δηλαδή με τα αεροπορικά εισιτήρια ή ακόμα και τη διαμονή τους. Αυτό ωστόσο δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αλλά κάτι που έχει ήδη παρατηρηθεί τα τελευταία 3-4 χρόνια κυρίως στη δυτική Ευρώπη με ταξιδιώτες να προτιμούν το “one stop shop” και την αγορά ασφάλισης κατά την αγορά ταξιδιωτικου πακετου (π.χ. κρουαζιέρας) ή και αεροπορικών εισιτήριων. Συνοπτικά, ο ασφαλιστικός τομέας συνεχίζει τη λεπτή εξισορρόπηση και την απορρόφηση κραδασμών από ραγδαία σημαντικά γεγονότα που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, σύμφωνα και με το παλιό ρητό, σε καιρούς μεγάλων προκλήσεων, κρύβονται και οι μεγαλύτερες ευκαιρίες. Το υπόλοιπο της χρονιάς αναμένεται να δείξει αυτούς που θα αντιδράσουν γρήγορα. Μέχρι τότε keep calm and carry on…
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
EMERGING TECH
What… ‘money makes the world go round’; Ο Γιάννης Ριζόπουλος αναρωτιέται τις «είδους» χρήμα είναι αυτό που «κάνει τον κόσμο να γυρίζει», για πόσο καιρό θα συνεχίσει να γίνεται αυτό και τι κοσμογονικές αλλαγές μας επιφυλάσσει ο συνδυασμός ψηφιακής τεχνολογίας, παραδόσεων και αναγκών στην καθημερινότητά μας
«
M
oney makes the world go round…" τραγουδούσε με μπρίο η Λάιζα Μινέλι, ως Sally Bowles, στην εμβληματική εναρκτήρια σκηνή του "Cabaret", του δραματικού μιούζικαλ που της χάρισε ένα Όσκαρ, εκεί πίσω στις αρχές των ‘70ς. Τότε -αλλά ως ένα βαθμό και σήμερα- κανείς δεν αμφέβαλε για την αλήθεια των λόγων της. Γιατί, όντως, τα χρήματα παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, αφού μας επιτρέπουν να "αγοράζουμε" μ’ αυτά ό,τι χρειαζόμαστε στην καθημερινότητά μας: τροφή, στέγη, ενέργεια στις ποικίλες μορφές της, από καύσιμα ως ρεύμα, ένδυση, αλλά και πρόσβαση σε υπηρεσίες, όπως η διαφύλαξη της υγείας μας και η επικοινωνία. Κι αυτό γίνεται επί πολλούς αιώνες, ως διάδοχος κατάσταση της ανταλλακτικής οικονομίας (στην οποία εξακολουθούμε να καταφεύγουμε τοπικά, σε καιρούς ανώμαλους και εποχές δύσβατες) από τότε που οι Φοίνικες κι οι Έλληνες με τα μεταλλικά κέρματα και αργότερα οι Κινέζοι, με τα χαρτονομίσματα, επινόησαν την έννοια της πληρωμής. Όμως, όσο η ζωή μας μεταβαίνει από offline σε online mode, τόσο πληθαίνουν τα μηνύματα και οι ενδείξεις πως πλησιάζουμε σ’ ένα σταυροδρόμι, όπου ο ρόλος του χρήματος, έτσι όπως το ξέραμε, βρίσκεται υπό επανεξέταση. Το βιώνουμε αλλά και το διαβάζουμε, καθώς πυκνώνουν πλέον οι σχετικές αναλύσεις, όπως αυτή του Eswar Prasad, καθηγητή στο πανεπιστήμιο Cornell, που σε πρόσφατο άρθρο του (έχει γράψει και σχετικό βιβλίο για το μέλλον του
χρήματος, μετά την ψηφιακή επανάσταση) στο Technology Review, τονίζει ότι «τα μετρητά οδεύουν προς την έξοδο και οι ψηφιακές τεχνολογίες, που τα αντικαθιστούν, θα μεταμορφώσουν την ίδια τη φυσιογνωμία και τις δυνατότητες του χρήματος». Για να προσθέσει ότι «αν σήμερα, το χρήμα που εκδίδουν οι κεντρικές τράπεζες παίζει ταυτόχρονα το ρόλο του μέσου συναλλαγής, της μονάδας μέτρησης και της ‘αποθήκης’ αξίας, οι ψηφιακές τεχνολογίες θα ωθήσουν προς ένα διαχωρισμό αυτών των ρόλων, καθώς το "ιδιωτικό ψηφιακό χρήμα" (στο οποίο περιλαμβάνονται και μερικά κρυπτονομίσματα), δείχνει να κερδίζει έδαφος. Αυτή η αλλαγή ενδέχεται να περιορίσει την κυριαρχία των κεντρικών τραπεζών, όσον αφορά στη διακίνηση του χρήματος, και να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο ανταγωνισμού μεταξύ των νομισμάτων, ο οποίος θα μπορούσε να έχει μακροχρόνιες συνέπειες για αρκετές χώρες – ειδικά εκείνες με πιο αδύναμη οικονομία».
Είναι τα κρυπτονομίσματα μία ευκαιρία επένδυσης αντίστοιχη με αυτή στα PCs το '80, στο Internet το '90 και στα κινητά στα '00s; DIGITAL FINANCE
74
Επομένως, ουδεμία έκπληξη προκαλεί η διαμάχη των τελευταίων ημερών (σσ. τούτες οι γραμμές γράφονται στα τέλη Μαΐου) για τα δημοφιλή και μη κρυπτονομίσματα, την αξία τους που ανεβοκατεβαίνει εν είδει γιό-γιό, αλλά και την επικινδυνότητά τους για τον άμαθο έως αφελή μικροκαταθέτη, που έσπευσε να "τοποθετήσει" εκεί τις οικονομίες του, ελπίζοντας σε καλύτερες αποδόσεις. Κι όπως γράφτηκε κατά κόρον στα ΜΜΕ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έσπευσαν να καταδικάσουν τη μεγάλη "επένδυση" (4,5 δις δολάρια, όχι αστεία…) της γνωστής επενδυτικής φίρμας της Silicon Valley, Andreessen Horowitz, σε νέο fund που θα υποστηρίζει startups από το χώρο των κρυπτονομισμάτων. Μάλιστα, οι επικεφαλής της συνέκριναν τις ευκαιρίες στα κρυπτονομίσματα, με εκείνες στα PC στη δεκαετία του ’80, στο Internet τη δεκαετία του ’90, και στην κινητή τηλεφωνία στις αρχές του 21ου αι…. Κι αν η γεν. διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, επιμένει -σύμφωνα με άρθρο της «Καθημερινής»- ότι «το bitcoin μπορεί να αποκαλείται νόμισμα, αλλά δεν είναι χρήμα και δεν αποτελεί σταθερή τοποθέτηση αξίας», ο Μάρκος Σωτηρίου, αναλυτής της GlobalBlock, ομολογεί πως «το 99% των κρυπτονομισμάτων δεν φιλοδοξούν να είναι νομίσματα, αλλά τίτλοι και αξίες, πίσω από τα δίκτυα blockchain», εκτιμώντας πως είναι θέμα χρόνου να αγκαλιάσουν όλες οι επιχειρήσεις τη νέα τεχνολογία. Δεν πρόκειται να βαρεθούμε τους επόμενους μήνες – αυτό είναι βέβαιο…
ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ
Powered by
Ελάτε να αναδείξουμε τα πιο επιδραστικά στελέχη Πληροφορικής! Στην δυναμική αγορά των τεχνολογιών πληροφορικής, κάποια στελέχη ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη δράση τους.
ΓΙΝΕ ΜΕΛ ΤΕ ΟΣ
Μπείτε ΕΔΩ και προτείνετε κι εσείς τα στελέχη εκείνα, που κατά την γνώμη σας, ωθούν το ρόλο του στελέχους του τμήματος ΙΤ ένα βήμα μπροστά! Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η BOUSSIAS με τις εκδόσεις netweek και netfax, δημιουργεί μία δυναμική λίστα στελεχών ΙΤ, στα πρότυπα της διεθνούς πρακτικής των Powelists! Ως αναγνώστης των εξειδικευμένων Μέσων για την κοινότητα του ΙΤ, έχετε και εσείς την δυνατότητα να συμβάλλετε στη δημιουργία της ΙΤ Powerlist με τις προτάσεις σας.
ΓΙΝΕΤΕ ΧΟΡΗΓΟΣ Η ΙΤ Powelist αποτελεί ιδανικό περιβάλλον προβολής για τις εταιρείες που προσφέρουν λύσεις και υπηρεσίες πληροφορικής και επικοινωνιών, όσο και για τα brands εταιρειών τα στελέχη των οποίων αναδεικνύονται μέσα από τη λίστα.
Η πλατφόρμα θα είναι ανοιχτή μέχρι και την ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 1 ΙΟΥΛΙΟΥ 2022 Content: Αγγελική Κορρέ, Διευθύντρια Σύνταξης netweek, Τ: 210 661 7777 (ext. 380), Ε: akorre@boussias.com Advertising Sponsorships: Μαρία Βαλλή, Advertising Director, netweek & netfax, Τ: 210 661 7777 (ext. 183), E: mvalli@boussias.com
presents
Payments360°
16 06 22
DIVANI CARAVEL HOTEL
Conference
Next Generation Digital Payments the Payments 4.X era Οι νέας γενιάς Ψηφιακές Πληρωμές στο 6th Payments360 Conference, Divani Caravel, στις 16 Ιουνίου. Customer - centric Καινοτόμες Λύσεις - Instant Payments Cyberthreats & Cybersecurity - Omnichannel περιβάλλοντα.
José Maria Beltrán European Automated Clearing Houses Association (EACHA)
Prof. Νικόλαος Κουρογένης University of Piraeus
Σταυρούλα Καμπουρίδου DIAS – Interbanking Systems
Δείτε την Ατζέντα Χαρούλα Απαλαγάκη Hellenic Bank Association
Γιώργος Κορφιάτης Bank of Greece
Dr. Ιωάννης Ηλιάδης TIRESIAS S.A.
Εξασφαλείστε την θέση σας
www.payments360.gr
SPONSORS
HONORARY SUPPORT
Συμμετοχές: Χαρά Κατσαρού, Τ: +30 210 6617777 (ext. 233), M: +30 6951 007 127, Ε: xkatsarou@boussias.com Χορηγίες: Μαριάννα Ζώγε, T: +30 210 661 7777 (ext. 205), E: mzoge@boussias.com Λίζα Αντωνιάδη, Τ: +30 210 6617777 (ext 158), Ε: lantoniadi@boussias.com Περιεχόμενο: Βίκυ Παυλάτου, Τ: +30 6943 627 371, Ε: pavlatou@boussias.com
Official Publication Proxima Nova Bold, Regular
Digital Finance T E C H N O L O G Y
&
I N N O V AT I O N
I N
OUTLINE
F I N A N C I A L
S E R V I C E S