Digital Finance Τεύχος 01 by BOUSSIAS

Digita t l Finance ta 001 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

T E C H N O L O G Y

I N N O V AT I O N

I N

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

Οι τράπεζες είναι ανοικτές στις προκλήσεις των καιρών

ΧΑΡΟΥΛΑ ΑΠΑΛΑΓΑΚΗ ΓΓ ΤΗΣ ΕΕΤ

H DR. LEDA GLYPTIS ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Ο ΝΕΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ PSD2 ΚΑΙ ΠΩΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΟ OPEN BANKING

Ο ΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΛΑΜΠΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ

Proxima Nova Bold, Regular

Digital Finance T E C H N O L O G Y

I N N O V AT I O N

I N

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

ΤΟ 2021 ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ OUTLINE

Γίνετε συνδρομητής στο νέο περιοδικό της BOUSSIAS για τον Χρηματοοικονομικό και Πιστωτικό τομέα και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου.

Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Digital Finance.

Για να γίνετε συνδρομητής επικοινωνήστε με την Αμαλία Ψιλούδη Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com

ΠΕΡΙΕ ΧΟΜΕΝ Α

26 Feature Story

ήμα κινδύνου για τις τράπεζες Σ η αύξηση των περιστατικών απάτης στο mobile banking

30 Interview

HEAD OF BUSINESS UNIT Βίκυ Παυλάτου

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Γιάννης Ριζόπουλος, Γιάννης Μουρατίδης, Παναγιώτης Μαρκέτος

Δρ Δημήτρης Σαλαμπάσης μιλά O για την τραπεζική τεχνολογία του μέλλοντος, το AI και τα data

36 World

News

επέλαση των insurtechs, Η οι διακρίσεις των ελληνικών τραπεζών και η μετατροπή του Viber σε…fintech

Analysis

intech hub, ESG, ψηφιακός F μετασχηματισμός και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο μικροσκόπιο του 18ου Συνεδρίου Bank Management

16 World

SD2: O Ευρωπαϊκός Κανονισμός P που ανοίγει το δρόμο για το Open Banking

20 Cover Story

Χαρούλα Απαλαγάκη στο Η Digital Finance: Τα Data Analytics είναι η τεχνολογία του μέλλοντος για τις τράπεζες

AΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Άγγελος Ανδρέου E: aandreou@boussias.com

α ψηφιακά νομίσματα των Τ Κεντρικών Τραπεζών και ο αγώνας για την επικράτηση τους

Dr Leda Glyptis στο Digital Η Finance: Η πανδημία του κορωνοϊού ξεκαθαρίζει το τοπίο της καινοτομίας στις τράπεζες

43 Feature Story

ι τράπεζες έρχονται Ο αντιμέτωπες με τα payments: Ποιος θα επικρατήσει;

48 Startup Corner

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Νίκος Σαράφογλου E: nsarafoglou@boussias.com CREATIVE DIRECTOR Γιώργος Τριχιάς ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ελένη Μακρυκώστα

40 Interview

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ Νένα Γιαννακίδου

ο Fintech στην Ελλάδα μεγαλώνει Τ και αυτό είναι μη αναστρέψιμο

ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ Κορνήλιος Σαραντίογλου IMAGE BANK www.stock.adobe.com ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Aµαλία Ψιλούδη E: apsiloudi@boussias.com Δηµήτρης Φαραός , Θανάσης Μουτζίκος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήµητρα Σπανού ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ Pressious Arvanitidis ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ Presstime ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

50 Emerging Tech

στήλη για τις αναδυόμενες Η τεχνολογίες: Ποιες τάσεις θα επικρατήσουν το 2021;

ΕΚΔΟΤΗΣ: Μιχάλης Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Αντωνία Κατσουλιέρη

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

Κλεισθένους 338, 153 44 Γέρακας Τ: 210 6617777, F: 210 6617778, www.boussias.com www.digital-finance.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ) Εταιρειών: €99 Στελεχών/Ιδιωτών: €60 Φοιτητών: €50 Κύπρου-Εξωτερικού: €150 ISSN 2732-7361

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ΕDITORIAL

Logo_LAndscape

Ο θαυμαστός Cloud Computing κόσμος του Fintech Awards ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ Αρχισυντάκτης

Καλωσορίσατε στο Digital Finance. Είναι μεγάλη μας χαρά που κρατάτε το περιοδικό στα χέρια σας, και που αποφασίσατε να του ρίξετε μια ματιά, να δείτε και τι είναι αυτό το νέο εγχείρημα της BOUSSIAS.

ίμαι ο Άγγελος Ανδρέου, αρχισυντάκτης του περιοδικού, άρτι αφιχθείς από το “ναό του fintech”, το Λονδινο όπου εργάστηκα τα τελευταία χρόνια ως συντάκτης μερικών από τα μεγαλύτερα B2B περιοδικά στον κόσμο γύρω από τo finance, fintech και insurance. Γιατί γύρισα θα μου πείτε, και δίκιο θα έχετε. Γύρισα γιατί, τελικά, ο ελληνικός ήλιος μπαίνει πάνω από οποιαδήποτε “διεθνή καριέρα” αλλά κυρίως γιατί ήθελα να εξερευνήσω το fintech στον τόπό μου όπου άκουγα να γίνονται πολλά μικρά αλλά σημαντικά βήματα. Έτσι, οι συγκυρίες το έφεραν και διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μου με την Boussias που μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήθελε αυτό που ήθελα κι εγώ: να εξερευνήσει τις τάσεις και τα ζητήματα γύρω από την τεχνολογία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον χρηματοοικονομικό τομέα. Και κάπως έτσι γεννήθηκε το Digital Finance. Ναι, εν μέσω πανδημίας Covid-19 εμείς αποφασίσαμε να βγάλουμε στην αγορά ένα περιοδικό σαν κι αυτό. Αν προσπαθείτε να βρείτε κάτι παράλογο στην παραπάνω πρόταση, να σας ενημέρωσω ότι δε θα βρείτε. Γιατί, ακριβώς επειδή υπάρχει αυτή η πανδημία, η παρουσία αυτού του περιοδικού είναι χρήσιμη και αναγκαία. Η πανδημία μάς έκλεισε στα σπίτια μας και μας παρέσυρε σε έναν αγώνα ψηφιοποίησης. Η κατάσταση αυτή θα φέρει ριζικές αλλαγές στον χρηματοοικονομικό και πιστωτικό τομέα. Εμείς είμαστε εδώ για να τις καταγράψουμε και να σας βοηθήσουμε αναδεικνύοντας παλιές και νέες τεχνολογίες που βοηθούν τόσο στις εσωτερικές λειτουργίες των οργανισμών όσο και στις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους. Είμαστε εδώ για να δώσουμε ένα βήμα σε εσάς, τους εργαζόμενους και τα στέλεχη σε τράπεζες, ασφαλιστικούς οργανισμούς, επενδυτικές εταιρείες, κ.ο.κ. Να πείτε τη γνώμη σας DIGITAL FINANCE

για έναν χρηματοοικονομικό κόσμο που σιγά σιγά μεταμορφώνεται σε εναν κοσμο αμιγώς... fintech. Μην το φοβάστε το fintech. Είναι ένας φωτεινός, προοδευτικός και καινοτόμος χώρος όπου οι ιδέες δεν στερεύουν ποτέ. Τι θα διαβάσετε λοιπόν σε αυτό το τεύχος; Κατ’αρχάς θα παρατηρήσετε ότι είναι επικεντρωμένο στο banking γιατί το έφεραν έτσι οι συγκυρίες. Τα επόμενα τεύχη θα περιλαμβάνουν όλους χρηματοοικοονομικούς τομείς, γιατί αυτός είναι ο στόχος μας εδώ: να καλύψουν όλο το φάσμα και να γίνουμε αρωγοί για όλους τους χρηματοοικονομικούς κα πιστωτικούς κλάδους. Είχαμε την μεγάλη τιμή να φιλοξενούμε στο εξώφυλλο την Χαρούλα Απαλαγάκη, γενική γραμματέα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, η οποία δίνει μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη για την τεχνολογία στον τραπεζικό τομέα. Έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε την Dr Leda Glyptis, τη διεθνή guru του fintech που μιλά για την πανδημία και τις τράπεζες αλλά και μια συνέντευξη – ποταμό με τον Δρ. Δημήτρη Σαλαμπάση για τις νέες τεχνολογίες και το σύγχρονο τραπεζικό τοπίο. Στο τεύχος θα βρείτε άκρως ενδιαφέροντα θέματα που έχουν επιμεληθεί οι συντάκτες Γιαννης Μουρατίδης, Παναγιώτης Μαρκέτος και Γιάννης Ριζόπουλος, και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα από τον νέο κανονισμό PSD2 μέχρι τα νέα κρυπτονομίσματα των Κεντρικών Τραπεζών. Τέλος, δύο στήλες η μίά αφιερωμένη εξολοκλήρου στις startups, Fintech Corner και η δεύτερη στις αναδυόμενες τεχνολογίες, Emerging Tech. Προσπαθήσαμε να φτιάξουμε ένα περιοδικό με όραμα για το μέλλον και ελπίζουμε σε αυτό το ταξίδι να σας έχουμε συνοδοιπόρους. Καλή ανάγνωση!

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Official Publication

presents

Become the Star in the Cloud Hall of Fame ΚΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Καθηγητής Δρ. Ιωάννης Φιλιππόπουλος Director of Informatics and Engineering Division Hellenic American University| Nashua, New Hampshire| USA, Assistant Professor Cyprus International Institute of Management MSc Shipping Operations & Management, ex. Head Of ICT/IS Department Angelicoussis Group, Member AMMITEC

Δρ. Νάνσυ Αλωνιστιώτη

Αλέξανδρος Αποστολίδης

Εθνικό και Καποδιστριακό Athens International Πανεπιστήµιο Αθηνών Airport S.A

Μάρκος Δασύρας Eurobank

Δρ. Κωνσταντίνος Ελευθεριάνος

Χρόνης Καπαλίδης

Δρ. Γιάννης Κοζάτσας

Δρ. Στέφανος Κόλλιας

Χάρης Λιναρδάκης

Κωνσταντίνος Μάντζιος

Δρ. Μάνθος Μαχαίρας

OTE Business Development Manager

University of Warwick

ICT

ΕΔΥΤΕ

IBM Public Cloud Leader

Ναυτικός Μηχανολόγος

Metrostar Management Corp

Νίκος Μελισσουργός

Δρ. Αριάνα Πολυβίου

Οδυσσέας Ράπτης

Ηλίας Σαββάκης

Δηµήτρης Σταµάτης

Αχιλλέας Χούρσογλου

Μιχάλης Ψαλλίδας

HPE Pointnext Technology Services

Πανεπιστήµιο Λευκωσίας

e-trikala Α.Ε

Deloitte Greece

ΔΑΕΜ Α.Ε

I.C.T. Advisor

Crowdpolicy

ΥΠΟΒΟΛΗ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΩΝ ΕΩΣ

ΥΠΟΒΑΛΕΤΕ ΤΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ ΣΑΣ

Παρασκευή 26 Μαρτίου 2021

www.cloudawards.gr

Υποψηφιότητες: Χαρά Κατσαρού, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 233), M: 6951007127, E: xkatsarou@boussias.com Χορηγίες: Λίζα Αντωνιάδη, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 158), E: lantoniadi@boussias.com Θάνος Θώμος, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 322), E: tthomos@boussias.com

NEWS

ΣΥΡΡΟΗ ΈΠΈΝΔΥΤΩΝ ΣΤΙΣ INSURTECHS

ο ιλιγγιώδες ποσό των 7.12 δισεκατομμυρίων δολαρίων άγγιξαν οι διεθνείς επενδύσεις σε insurtech startups την περασμένη χρονιά, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημόσιότητα έρευνα του Insider Intelligence. Το ποσό αφορά σε 377 συμφωνίες επενδυτών με insurtechs που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο χρηματοδότητησης, ενώ η έρευνα προβλέπει περαιτέρω αυξηση για το 2021 για τις insurtechs στον τομέα Υγείας και Ζωής. Οι συνολικές επενδύσεις σημείωσαν λοιπόν αύξηση 12% σε σχέση με τα 6.35 δισεκατομμύρια δολάρια του 2019, ενώ ο όγκος των συμφωνιών αυξήθηκε κατα΄20%. Μάλιστα, το πρώτο τέταρτο του 2020 οι επενδύσεις είχαν σημειώσει “βουτιά” κυρίως λόγω της εμφάνισης της πανδημίας του κορωνοϊού, ωστόσο από το δεύτερο τετράμηνο, οι επενδυτές φαίνεται ότι είδαν πως το πεδίο του insurtech είναι ίσως ο πιο επικερδής τομέας του fintech. Η startup με τη μεγαλύτερη προσέλκυση επενδυτών ήταν η αμερικανική Bright Health η οποία συγκέντρωσε 500 εκατομμύρια δολάρια στον τελευταίο της γύρο, πιθανώς λόγω της ραγδαίας αύξησης του πελατολόγιου της. Η Hippo από την άλλη μάζεψε περί τα 350 εκατομμύρια δολάρια το τελευταίο τετράμηνο του 2020, ακολουθώντας το ρεκόρ πωλήσεων που έκανε το δεύτερο τετράμηνο, καθώς η αύξηση άγγιξε το 60%. Η εκτίμηση του Insider Intelligence είναι ότι το 2021 θα

υπάρξουν ακόμα περισσότερες επενδύσεις, δεδομενου ότι εδραιωμένες πλέον startups όπως η Root και η Lemonade βγήκαν στη χρηματιστηριακή αγορά, δείχνοντας το δρόμο της κυριαρχίας των insurtechs στο μέλλον. Παράλληλα, η έκθεση αναφέρει πως η νέα διακυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτείων θα δώσει έμφαση στη νομοθεσία για την ασφαλιστική κάλυψη υγείας (Care Affordable Act) πράγμα που θα ενδυναμώσει τη ζήτηση των καταναλωτών για αγορά προϊόντων ειδικά προς insurtech εταιρείες που εξειδικεύονται στον τομέα της Υγείας και της Ζωής.

ΝΈΑ STARTUP «ΑΠΈΙΛΈΙ» ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΤΟΥ BLOOMBERG Η Level Trading Field, η αμερικανική startup που ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2016 από μια ομάδα πρώην traders, παρουσίασε την ομώνυμη της πλατφόρμα επικοινωνίας για traders, που φιλοδοξεί να πάρει μερίδιο της πίτας από τα εδραιωμένα τερματικά των Bloomberg και Thomson Reuters. Η διαδικτυακή αυτή πλατφόρμα προσφέρει κανάλια επικοιωνίας, εργαλεία έρευνας και εφαρμογές ποσοτικής ανάλυσης, ακριβώς δηλαδή ότι προσφέρουν και οι κολοσσοί του παγκόσμιου trading service, με τη μόνη διαφορά ότι η χρήση της είναι δωρέαν. Σύμφωνα με τον CEO της Level Trading Field, η καινούρια πλατφόρμα είναι ένα λειτουργικό σύστημα η χρήση του οποίου είναι πολύ απλή με εικονίδια και εφαρμογές στο desktop. Όπως δήλωσε ο Lanre Sarumi, η εταιρεία φιλοδοξεί να γίνει ο νούμερο 1 πάροχος για την αγορά των futures και των equities, και να παρέχει γρήγορη πρόσβαση στους traders σε market data αλλά και εξειδικευμένες τεχνολογίες που θα οδηγούν σε καλύτερες επενδυτικές αποφάσεις. Η startup δείχνει να “εκμεταλλεύεται” τη διαρκώς αυξανόμενη δυσφορία των πελατών απέναντι σε Bloomberg και Thomson Reuters λόγω υψηλού κόστους των τερματικών τους.

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

COVID-19: ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΜΙΣΟ ΔΙΣ. ΟΙ ΑΝΈΠΑΦΈΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΈΣ

πανδημία του κορωνοϊού έφερε νέο ρεκόρ στις ανέπαφες συναλλαγές, όπως ανακοίνωσε η εταιρεία ψηφιακών συναλλαγών Visa. Λόγω της αύξησης του ορίου ανέπαφων συναλλαγών από τις τράπεζες από την αρχή της πανδημίας, οι ευρωπαίοι καταναλωτές προχώρησαν σε μαζικές πληρωμές χωρίς την εισαγωγή PIN, με τη Visa να έχει επεξεργαστεί από από 500 εκατομμύρια επιπρόσθετες ανέπαφες συναλλαγές σε περισσότερες από 29 χώρες σε όλη την Ευρώπη. Η αύξηση του ορίου ανέπαφων συναλλαγών έχει διευκολύνει σημαντικά τόσο τους εμπόρους όσο και τους καταναλωτές αφού πλέον πάνω από το 75% των πληρωμών με γίνονται πέον ανέπαφα. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, το μερίδιο των ανέπαφων συναλλαγών με Visa υπερδιπλασιάστηκε σε ετήσια βάση. Στην Ελλάδα, το μερίδιο των ανέπαφων συναλλαγών με Visa αυξήθηκε κατά περισσότερο από 25%. Η εταιρεία επισημαίνει ότι η αύξηση αυτή οφείλεται και στην αλλαγή των καταναλωτικών συμπεριφορών των ευρωπαίων πολιτών που χρησιμοποιούν τις κινητές συσκευές τους για συναλλαγές εν κινήσει. Παράλληλα, διευκρινίζει πως οι ανέπαφες κάρτες έχουν από τα χαμηλότερα ποσοστά απάτης μεταξύ όλων των μεθόδων πληρωμής.

ΣΤΗ ΔΈΥΤΈΡΗ ΘΈΣΗ ΤΟΥ BLOOMBERG Η EBURY ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΙΜΙΑ ΈΥΡΩ-ΔΟΛΑΡΙΟΥ

ΔΙΈΘΝΈΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΈΙΣ ΓΙΑ ΈΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΈΖΑ ΚΑΙ EUROBANK Η Εθνική Τράπεζα απέσπασε για όγδοη χρονιά το βραβείο Best Trade Finance Provider in Greece για το 2020 στα πλαίσια των βραβείων του αμερικανικού περιοδικού Global Finance. Στα ίδια βραβεία, η Eurobank ανακηρύχθηκε Best Consumer Digital Bank in Greece διατηρώντας τον τίτλο στη συγκεκριμένη κατηγορία για τρίτη συνεχόμενη χρονιά. Τα βραβεία του περιοδικού Global Finance είναι από τα πιο δημοφιλή στον τραπεζικό και επενδυτικό κόσμο, καθώς βραβεύουν την καινοτομία και τις παρεχόμενες υπηρεσίες σε ένα ευρύ γεωγραφικό φάσμα, δικαιολογώντας πλήρως τον χαρακτηρισμό “Global”, ενώ συμμετέχουν μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον χρηματοοικονομικό και τεχνολογικό κλάδο. Σημειώνεται ότι το παγκόσμιο βραβειο Best Private Bank in the World έλαβε η JP Morgan, η οποία βραβεύτηκε τόσο για την επέκταση της στην Ασιατική αγορά, όσο και για τις καινοτόμες λύσεις της σε επίπεδο customer service και data analytics.

DIGITAL FINANCE

λείδωσε στη δεύτερη θέση του Bloomberg η βρετανική fintech Ebury, που διαθέτει γραφεία και στην Ελλάδα, καθώς οι αναλυτές της είχαν την δεύτερη πιο πετυχημένη πρόβλέψη για την ισοτιμία ευρώ/δολαρίου για το τρίτο τρίμηνο του 2020. Το Bloomberg αξιολογεί τους αναλυτές με τρία ανελαστικά κριτήρια: α. Το περιθώριο λάθους, β. Το timing, σε περίπτωση που υπάρχουν ταυτόσημες προβλέψεις δηλαδή λαμβάνεται υπόψιν η παλαιότητα της πρόβλεψης, και γ. Η ακρίβεια κατεύθυνσης. Είναι η έκτη φορά μέσα στα τελευταία εννέα τρίμηνα που η εταιρεία αναδεικνύεται στις υψηλότερες θέσεις στην κατάταξη του Bloomberg και για την ακρίβεια στις προβλέψεις ισοτιμίας του ζεύγους ευρώ – δολαρίου. Συγκεκριμένα, οι αναλυτές της βρίσκονταν στην πρώτη θέση για το τέταρτο τρίμηνο του 2018 και στη δεύτερη στο δεύτερο τρίμηνο του 2019. Οι αναλυτές της Ebury τερμάτισαν μπροστά από συναδέρφους τους από 61 οργανισμούς, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται αναλυτές από τις μεγαλύτερες εμπορικές και επενδυτικές τράπεζες του κόσμου.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Α Ν Α LY S I S Τoυ Ά Γ Γ Ε Λ Ο Υ Ά Ν Δ Ρ Ε Ο Υ

Η Τράπεζα της Ελλάδας στο “στίβο” της καινοτομίας Τις προσπάθειες της Τράπεζας της Ελλάδας να στηρίξει την καινοτομία στον χρηματοπιστωτικό – και όχι μόνο – τομέα ανέλυσε η Σταυρούλα Καμπουρίδου, κατά τη διάρκεια του 18ου Συνεδρίου Bank Management.

ανάπτυξη και η προωθηση της τεχνολογικής καινοτομίας στην ελληνική επικράτεια αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες στην χάραξη της πολιτικής από τη ρυθμιστική αρχή της χώρας, σύμφωνα με τη Σταυρούλα Καμπουρίδου, Head of Fintech Innovation Hub στην Τράπεζα της Ελλαδας. Μιλώντας στο 18ο Συνέδριο Bank Management που διοργάνωσε τον περασμένο Νοέμβρη η Boussias Communications, η κυρία Καμπουρίδου αναφέρθηκε σε δύο βασικές πρωτοβουλίες που ελήφθησαν τον τελευταίο ενάμιση χρόνο στη χώρα και έφεραν την Ελλάδα λίγο πιο κοντά στην λίστα των χωρών που υποστηρίζουν την καινοτομία. Η πρόοδος της χώρας στο συγκεκριμένο τομέα φάνηκε άλλωστε και από την ετήσια έκθεση για τον Δείκτη Καινοτομίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, όπου, όπως ανέφερε η κ. Καμπουρίδου, από το 2018 έως το 2020, στον υποδείκτη “Regulatory Quality”, η Ελλάδα έχει ανέβει κατά εφτά θέσεις. Ο συγκεκριμένος υποδείκτης αποτυπώνει την ικανότητα των κυβερνήσεων και κυρίως των κανονιστικών αρχών στην χάραξη πολιτικής που επιτρεπει την ανάπτυξη και την καινοτομία στον ιδιωτικό τομέα συμπεριλαμβανομένου του χρηματοπιστωτικού. “Βλέπουμε ότι αυτή η άνοδος είναι consistent και αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα,” είπε η κ. Καμπουρίδου.

Βήμα Πρώτο: Fintech Innovation Hub Η σχέση της Τράπεζας της Ελλάδος με την καινοτομία στην ουσία έχει ξεκινήσει τον τελευταίο εναμιση χρόνο, απ’ όταν η ρυθμιστική αρχή κατάλαβε πως μέρος της ανάπτυξης της οικονομίας αλλά και του ελέγχου της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας πρέπει να γίνει ο τεχνολογικός τομέας, αφού ο ψηφιακός μετασχηματισμός, που βρίσκεται εν πλήρει εξελίξει, επιβάλλει τη χρήση και την υιοθέτηση λύσεων που επηρεάζουν τόσο τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος όσο και την εξυπηρέτηση των πελατών. Τα παραδείγματα που έρχονται από πολλές ευρωπαϊκές και μη χώρες, ώθησαν την ΤτΕ να εστιάσει τις προσπάθειες της σε δύο πεδία δράσεων. Ο πρώτος ήταν με τη δημιουργία του Fintech Innovation Hub, ενός σημείου δηλαδή που χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Δανία και η Ολλάνδία έχουν όχι μόνο αναπτύξει αλλά και καταστήσει αναγκαία συνθήκη για την ανθιση της καινοτομίας. Στη χώρα μας, το Fintech Innovation Hub δημιουργήθηκε τον Μάρτιο του 2019. “Μέχρι στιγμής, μπορούμε να πούμε ότι το hub έχει τεραστια επιτυχία, καθώς έχουμε πάνω από 60 αιτήσεις από εταιρείες που ενδιαφέρονται DIGITAL FINANCE

να μάθουν το κανονιστικό πλαίσιο της τράπεζας, πώς αδειοδοτούμε τις εταιρείες, και άλλα θέματα που προκύπτουν,” είπε η κ. Καμπουρίδου. “Από αυτές τις 60 εταιρείες, οι δύο αναμένεται να προχωρήσουν στο επόμενο στάδιο της αδειοδότησης”. Η αδειοδότητση αυτή έχει να κάνει με το PSD2, την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία επιτρέπει σε third-party providers να παρέχουν υπηρεσίες payment και account information, με τη συναίνεση του πελάτη. Τα οφέλη του hub ωστόσο δεν περιορίζονται μόνο στις startup ή τις μεγάλες επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, αλλά έχουν βοηθήσει και την ίδια την Τράπεζα της Ελλάδας να βελτίωσει το κανονιστικό της πλαίσιο και να γίνει πιο φιλική με την καινοτομία. Όπως ανέφερε η κ. Καμπουρίδου, η ρυθμιστική αρχή έχει εκδώσει ήδη τρεις πράξεις εκτελεστικής επιτροπής που ρυθμίζουν το πλαίσιο της τράπεζας σε θέματα που άπτονται της καινοτομίας. “Η πρώτη ήταν το Δεκέμβρη του 2019 και αφορούσε την οδηγία PSD2,” είπε η κ. Καμπουρίδου. “Η δεύτερη βγήκε εν μέσω πανδημίας του κορωνοϊού τον Ιούνιο του 2020 και είχε σχέση με την κοινωνική αποστασιοποίηση, αφού θετει το πλαίσιο όσον αφορά την εξ αποστάσεως ηλεκτρονική ταυτοποίηση νέων πελατών, το digital onboarding δηλαδή, που ήδη την έχουν υλοποιήσει δύο μεγάλες τράπεζες.” Το εν λόγω πλάισιο είναι αρκετά φιλελεύθερο, καθώς δεν απαιτείται έγκριση. Ωστόσο, η ΤτΕ διατηρεί το δικαίωμα να προβεί σε επιθεωρήσεις όποτε κρίνεται απαραίτητο. Η τρίτη πράξη εκτελεστικής επιτροπής βγήκε, σύμφωνα με την κ. Καμπουρίδου, τον Οκτώβρη του 2020 και εξειδικεύει το ρυθμιστικό πλαίσιο για την εξωτερική ανάθεση λειτουργιών, το λεγόμενο outsourcing. “Συγκεκριμένα ρυθμίζει το cloud outsourcing το οποίο είναι πολύ σημαντικό γιατί οι startup επιχειρήσεις που μας προσεγγίζουν δεν έχουν στην ιδιοκτησία τους datacentres, άρα είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να ξεκινούν τη λειτουργία τους μέσα από το cloud,” πρόσθεσε η κ. Καμπουρίδου. Κατά μια ευτυχή συγκυρία, την ίδια περίοδο, η Microsoft ανακοίνωσε μια μεγάλη επένδυση στην Ελλάδα, με σκοπό τη δημιουργία του όγδοου datacentre της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, πράγμα που σημαίνει πως το έργο θα βοήθησει το σύνολο των εταιρειών προς την χρήση cloud datacentre, ενώ παράλληλα θα σημάνει και την δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας. Παραληλλα, το ίδιο διάστημα, η μεγαλύτερη ελληνική εταιρεία cloud outsourcing εξαγοράστηκε από έναν από τους μεγαλύτερους παρόχους παγκοσμίους. “Βλέπουμε έναν επόπτη που προσπαθεί μέσα από ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Μέρος της ανάπτυξης της οικονομίας πρέπει να γίνει ο τεχνολογικός τομέας

μηνύματα που παίρνει από αυτό το single point of contact να διευκολύνει την καινοτομία και τις επενδύσεις πάντα στα πλαίσια της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας,” είπε η κ. Καμπουρίδου.

Βήμα Δεύτερο: Regulatory Sandbox Εκτός από το fintech innovation hub, η Τράπεζα της Ελλάδας έχει στη φαρέτρα της και δεύτερο “όπλο” για την ενίσχυση της καινοτομίας στη χώρα, με τη δημιουργία ενός regulatory sandbox. Όπως ανέφερε στην ομιλία της η επικεφαλής του Hub της ΤτΕ, η Ελλάδα βρισκόταν στις τελευταίες θέσεις από άποψη καινοτομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τερματίζοντας 26η από τις 28 χώρες. Με τη δημιουργία του regulatory sandbox, φιλοδοξεί να βρεθεί ανάμεσα στις οχτώ πρώτες χώρες που διαθέτουν ένα τέτοιο εργαλείο καινοτομίας. Το Regulatory Sandbox έχει ξεκινήσει από τον Σεπτέμβριο του 2020 και αναμένεται να βγει ζωντανά στην ιστοσελίδα της τράπεζας τον Απρίλιο του 2021. “Είναι ένα βήμα παραπέρα από το να δίνεις non-binding πληροφορίες όπως κάναμε στο Hub,” είπε κ. Καμπουρίδου. “Εδώ οι εταιρείες θα έρχονται να υποβάλλουν τις λύσεις τους και εμείς θα έχουμε συγκεκριμένα κριτήρια για να μπορούν να περάσουν στη φάση του testing.” Η διαδικασία θα συνεχίζεται όταν οι εταρείες κρίνονται θετικά σε σχέση με τα κριτήρια αυτά και θα εισέρχονται στη φάση του testing, το οποίο θα παρέχει συγκεκριμένα Key Performance Indicators (KPIs). “Η εταιρεία θα τρέχει με την υλοποίηση της λύσης όσο εμείς θα παρακολουθούμε τα KPIs,” εξηγεί η κ. Καμπουρίδου. “Στο τέλος αυτής της περιόδου, η οποία θα κρατήσει ένα εξάμηνο ή δωδεκάμηνο, θα προχωρήσει στην υλοποίηση της λύσης πλέον σε ένα διευρυμένο περιβάλλον που θα περιλαμβάνει όλους τους πιθανούς πελάτες και όχι στο περιορισμένο περιβάλλον του testing, και πιθανώς να βοηθήσει στην αδειοδότηση της.” DIGITAL FINANCE

Η εκτίμηση είναι ότι το regulatory sandbox δεν θα βοηθήσει μόνο την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων αλλά και σε διάφορους τομείς που καλείται η Τράπεζα της Ελλάδας να ρυθμίσει. Όπως αναφέρει η κ. Καμπουρίδου, η διαδικασία αυτή θα βοηθήσει τη ρυθμιστική αρχή να επιταχύνει την εξασφάλιση της κανονιστικής συμμόρφωσης των καινοτόμων λύσεων, στην εγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των κινδύνων αλλά και στην ενίσχυση της δυνατότητας αξιολόγησης των θεσμικών κενών και στη βελτίωση των regulations στη χώρα. “Γενικά το sandbox θα μας βοηθησει να κάνουμε περισσότερες αλλαγές για να γίνει πιο φιλικό το περιβάλλον προς την τεχνολογία και την καινοτομία,” πρόσθεσε η κ. Καμπουρίδου.

Διεύρυνση του Banking Με τα βήματα αυτά, η Τράπεζα της Ελλάδος ξεφεύγει από τον αυστηρά τραπεζικό της ρόλο, “αγκαλιάζοντας” στην ουσία τον τομέα του fintech, ο οποίος πασχίζει να βρει τα πατήματα του στην Ελλάδα. Μάλιστα, η κ. Καμπουρίδου ανέφερε πως πρόσφατα εκδόθηκε μια πράξη εκτελεστικής επιτροπής που καθορίζει το πλαίσιο του microlending. To ίδιο διάστημα, είπε, η Τράπεζα της Ελλάδας δέχθηκε πολλές ερωτήσεις απο εταιρείες με συναφές αντικείμενο που ήθελαν να δημιουργήσουν καινοτόμες λύσεις. “Καταλαβαίνετε ότι η εποπτική περίμετρος της Τράπεζας της Ελλάδας διευρύνεται πέρα από το παραδοσιακό banking,” πρόσθεσε η κ. Καμπουρίδου.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Α Ν Α LY S I S Τoυ Ά Γ Γ Ε Λ Ο Υ Ά Ν Δ Ρ Ε Ο Υ

Το ESG έρχεται να εδραιωθεί και οι τράπεζες πρέπει να το ενσωματώσουν Κάτι που στον Δυτικό Κόσμο ήδη έχει γίνει κοινός τόπος, στην Ελλάδα κάνει δειλά τα πρώτα του βήματα που όμως πρέπει να επιταχυνθούν καθώς οι εξελίξεις τρέχουν και ο ελληνικός τραπεζικός τομέας δεν πρέπει να μείνει πολύ πίσω.

ια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα παρουσίασε ο Νίκος Αυλώνας, πρόεδρος του Centre for Sustainability & Excellence, κατά τη διάρκεια του 18ου Συνεδρίου Bank Management που διοργάνωσε η Boussias Communications. Το ESG είναι μια παράμετρος που επηρεάζει όλες τις εταιρείες παγκοσμίως αλλά και όλους όσους δανειοδοτούν επιχειρήσεις. Όπως ανμέφερε ο κ. Αυλώνας, το ESG είναι τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης που πρεπει να ενσωματώνουν όλοι οργανισμοί στη στρατηγική τους και γενικότερα μεσα στη λειτουργία τους. “Είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που κυριαρχεί στην παγκόσμια ατζέντα και δυστυχώς η Ελλάδα έχει μείνει αρκετά πίσω,” αναφέρει ο κ. Αυλώνας. Πράγματι, αυτά τα κριτήρια τα τελευταία χρόνια έχουν εναρμονιστεί πλήρως με την οικονομική δραστηριότητα, με τους περισσότερους οργανισμούς σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες DIGITAL FINANCE

να χαράσσουν στρατηγικές ανάλογες με τη θετικότητα ή όχι του λεγόμενου ESG δείκτη. Πολύ χαρακηριστικό παράδειγμα ήταν ίδρυση το 2017 της επενδυτικής πλατφόρμας στο Χρηματιστήριο του Λουξεμβούργου, το λεγόμενο “Green Exchange”, όπου οι επενδυτές μπορούσαν να προχωρήσουν σε αγοραπωλησίες μετοχών αποκλειστικά και μόνο από εταιρείες που πληρούσαν τα ESG κριτήρια. Όπως αναφέρει ο κ. Αυλώνας πάνω από 17 τρισεκατομμύρια δολάρια έχουν επενδυθεί μέχρι στιγμής σε όσες εταιρείες και οργανισμούς διαθέτουν υψηλά ESG ratings, καθώς τα μεγάλα επενδυτικά funds κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. Μάλιστα, μέγαλοι data providers, όπως το Thomson Reuters, έχουν ιδρύσει ανεξάρτητους τομείς ESG data, με τεχνολογιές που βοηθούν τους asset managers να βρίσκουν ευκολότερα οργανισμούς με υψηλό ESG σκορ, και να παίρνουν καλύτερες επενδυτικές αποφάσεις. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ληνική οικονομία αλλά και τους επενδυτές όταν βλέπουν ότι δεν εχουν καλή βαθμολογία.”

Γιατί το ESG είναι τόσο κρίσιμο; Η πολύ απλή εξήγηση είναι, όπως τόνισε ο κ. Αυλώνεας, ότι οι επενδυτές προτιμούν να ρίξουν λεφτά σε εταιρείες που πληρούν τα ESG κρτήρια γιατί θεωρούνται εταιρείες χαμηλού ρίσκου και εταιρείες που έχουν καλύτερο μέλλον από τις υπολοιπες. “Oυσιαστικά, αυτό που βλέπουμε στο διεθνές περιβάλλον είναι ότι τα ESG κριτήρια επηρεάζουν τις τράπεζες κατα δυο τρόπους: πρώτον στο κατά πόσο οι τράπεζες είναι ελκυστικές σε επενδυτές, και άρα να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια, και δεύτερον στο κατά πόσο θα δώσουν δάνεια σε επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτηρια,” επισημαίνει ο κ. Αυλώνας. “Μη ξεχνάμε ότι το ESG είναι κύρια πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Green Deal που προσφατα ανοκοινώθηκε από την Κομισιόν. Ακόμα και το πακέτο ανάκαμψης της χώρας στηρίζεται πάνω σε ESG κριτήρια. Αρα διαδραματίζουν ένα κεντρικό ρόλο για τη συνολική οικονομία της χώρας και την εξέλιξη της.”

Τι πρέπει να γίνει

Είναι σαφές πως η εταιρική διακυβέρνηση όπως εφαρμόζεται μέχρι στιγμής στην Ελλάδα δεν βοηθά στην υιοθέτηση των ESG Το ESG είναι κύρια κριτηρίων, και η χώρα μας κινδυνεύει να πολιτική της μείνει πολύ πίσω σε σχέση με τις υπόλοιΕυρωπαϊκής Ένωσης πες ευρωπαϊκές χώρες, με μεγάλες επιπτώσεις τόσο στην ελληνική οικονομία όπως και το Green όσο και στις ίδιες τις τράπεζες, αφού το Deal που προσφατα επενδυτικό ενδιαφέρον είναι ακόμα μειανοκοινώθηκε ωμένο και δεν φαίνεται να ανακάμπτει σύντομα. από την Κομισιόν. Γι’αυτό χρειάζονται δομικές αλλαγές, να Άκόμα και το πακέτο αφουγκραστεί ο χρηματοοικονομικός τοανάκαμψης της χώρας μέας τις αλλαγές που συντελούνται στα στηρίζεται πάνω στα θέματα του responsibility και να αγκαλιάσει πρακτικές που μπορεί σε μια πρώτη ESG κριτήρια. Άρα ανάγνωση να του φαίνονται ξένοι, ωστόσο είναι σίγουρο ότι θα τους ωφελήσει ουσιαστικά. Η έρευνα διαπιστωνει ότι τα περιθώρια διαδραματίζουν ένα Η έρευνα για την Ελλάδα βελτίωσης της εταιρικής διακύβερνησης Ο κ. Αυλώνας παρουσίασε μάλιστα την πρώτη κεντρικό ρόλο για τη είναι μεγάλα, αφού κατ’αρχάς δεν υπάρχει σχετική έρευνα και έκθεση που πραγματοποι- συνολική οικονομία στοχοθέτηση στα θέματα της κλιματικής ήθηκε για το ελληνικό επιχειρείν και τη σχέση αλλαγής και των εκπομπών αερίων θερτης χώρας και την του με το ESG και τα αποτελέσματα – όπως μοκηπίου. Επιπλέον δεν υπάρχει σαφής ίσως αναμενόταν – ήταν σχετικά αποκαρδιω- εξέλιξη της.” στοχοθέτησης σε όλα τα θέματα ESG ούτε τικά. Η έν λόγω έρευνα έγινε σε 17 μόλις εταιαυτό διατυπώνεται στις εκθέσεις βιώσιμης ρείες, καθώς ήταν οι μόνες στην Ελλάδα που ΝΙΚΟΣ ΑΥΛΩΝΑΣ ανάπτυξης, ενώ επισημαίνει και την πλήεκπλήρωναν κάποια από τα 120 κριτήρια ESG Πρόεδρος του Centre for ρη απουσία των λεγόμενων ESG standards και αυτές αποτελούν το 9% των εισηγμένων Sustainability & Excellence που απαιτούνται από τους επενδυτές. στο ελληνικό χρηματιστήριο. “Το κομματι του ESG θα παίξει μεγάλο “Αυτό που ειδαμε ηταν οτι στην Ελλαδα ρόλο τα επόμενα τέσσερα με πέντε χρουπαρχει μια εκρηξη στην εκδοση εκθέσεων βιωσιμης ανάπτυνια, ήδη δηλαδή έχει μπει για τα καλά στις στρατηγικές των ξης. Εχουμε περισσότερες από 110 εταιρείες που εκδίδουν κάθε διεθνών επιχειρήσεων,” είπε ο κ. Αυλώνας. “Ακόμα και η Ευχρόνο σχετικές εκθέσεις. Αυτό είναι σημαντικό γιατι επηρεάζει ρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εχει θεσπίσει πολιτικές για το θέμα και τα ratings των εταιρειών,” είπε ο κ. Αυλώνας της χρηματοδοτησης των επιχειρησεων, άρα οι τράπεζες θα το Σύμφωνα με την έρευνα, το 65% των εταιρειών ειχαν ανοδική αντιμετωπίζουν σχεδόν σε καθημερινή βαση.” Αυτό που πρέαύξηση του τζιρου τους από το 2018 μέχρι το 2019, ενω το 41% πει να γίνει για τον κ. Αυλώνα είναι να προχωρήσουν σε πολύ είχε διαρκή άνοδο τζίρου για τρία συνεχόμενα έτη από το 2017 συγκεκριμένα βήματα. Το κυριότερο είναι να καταλάβουν τα έως το 2019. Αντίστοιχα τουλαχιστον 20 άλλες έρευνες σε ΕυρωESG ratings, να αντιληφθούν τα 120 κριτηρια που υπάρχουν και πη και ΗΠΑ έχουν δείξει την ίδια τάση: εταιρείες που εχουν ενειναι αυστηρά και να δουν πώς μπορούν να τα ενσωματώσουν σωματωσει τα ESG κριτήρια τα πάνε πολύ καλύτερα οικονομικά στη λειτουργία τους. μακροπρόθεσμα από τις αλλες εταιρείες που εχουν καθόλου ή “Οι οργανισμοί που είχαν αυξητικά αποτελεσματα στο τζίρο χαμηλά ESG ratings. τους ήταν αυτοί που ειχαν πολύ καλά ESG Ratings. Εχουν θεΗ ελληνική έρευνα δείχνει ότι οι βαθμολογίες των τραπεζών σπίσει πολύ συγκεκριμένους στοχους και εφαμρόσει standards,” είναι καπου στη μέση. “Αυτό σημαίνει ότι με κάποιες διαφοροπρόσθεσε ο κ. Αυλώνας. ποιήσεις οι εταιρείες αυτές δεν είναι πολύ ελκυστικές και άρα Το σίγουρο είναι πως τις ελληνικές τράπεζες τις περιμένει ένας θεωρούνται εταιρείες μεσαιου επιχειρηματικού ρίσκου,” ανέφεαγώνας δρόμου αν θέλουν να παραμείνουν ανταγωνιστικές και ρε ο κ. Αυλώνας. “Aντίστοιχα στη Βορεια Αμερική, οι τραπεζες να προσελκύσουν επενδύσεις και σε αυτό θα πρέπει να εστιάέχουν πολύ υψηλά scores. Έχουμε πολύ μεγάλη απόκλιση στα σουν τα επόμενα χρόνια – εκτός από τη ψηφιοποίηση τους και ratings των ελληνικών τραπεζών και αυτό επηρεάζει και την ελτα υπόλοιπα θέματατα που έχουν να αντιμετωπίσουν. DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Α Ν Α LY S I S Τoυ Ά Γ Γ Ε Λ Ο Υ Ά Ν Δ Ρ Ε Ο Υ

Εγγυητής για την επιβίωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων οι τράπεζες H πανδημία του κορωνοϊού έφερε πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε μια οικονομική και υπαρξιακή κρίση, και οι τράπεζες θα πρέπει να αναλάβουν τη στήριξη τους, όπως συμφώνησαν οι ομιλητές σε σχετικό πάνελ συζήτησης κατά τη διάρκεια του 18ου Συνεδρίου Bank Management.

ι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι η ραχοκοκκαλιά της ελληνικής οικονομίας,” είπε ο Παναγιώτης Τουρναβίτης, CEO της Τράπεζας της Καρδίτσας, κατά τη διάρκεια της τοποθέτησης του στη συζήτηση για την επιβίωση των ΜμΕ στα πλαίσια του 18ου Συνεδρίου Bank Management που διοργάνωσε η Boussias. Πράγματι, η πανδημία του κορωνοϊού έπληξε – και συνεχίζει να πλήττει – σφοδρά την οικονομία και ειδικά τις επιχειρήσεις που δεν έχουν ούτε τη ρευστότητα ούτε τις υποδομές για να ανταποκριθούν στις ανάγκες που έφερε μαζί της η πανδημία και τις αλλαγές που εισέβαλλαν βίαια στην καθημερινή και επιχειρηματική ζωή όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και ολόκληρου του κόσμου.

Ελλείψεις και προβλήματα Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, έγινε σαφές πως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν πληγεί περισσότερο από κάθε αλλο τομέα. Όπως ανέφερε ο Πάνος Θεοδώρου, Head of Strategy & Analysis Sector in the Small Business Segment General Division στη Eurobank, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είχαν ακόμα και πριν τη κρίση ορισμένα χαρακτηριστικά που – παρά την ευελιξία τους – τις καθιστούσαν ευάλωτες στο ξέσπασμα μια τέτοιας μεγάλης πανδημίας. “Στην πλειοψηφία τους προκειται για πολύ μικρές επιχειρήσεις, οικογενειακού χαρακήρα που παρουσιάζουν χαμηλή παραγωγικότητα,” είπε ο κ. Θεοδώρου. “Λόγω του μεγέθους και της δομής τους δεν υπάρχει η δυνατότητα απασχόλησης εξειδικευμένου προσωπικού σε θέσεις – κλειδιά και επιπλέον η δραστηριότητα παραμένει επικεντρωμένη στην εγχώρια ζήτηση, ενώ η χρήση της τεχνολογίας είναι περιορισμένη.” Ο Κωνσταντίνος Καναβός, Head of Business Banking Segment στην Εθνική Τράπεζα, είπε ότι εφόσον συνεχίζει η πανδημία να είναι κομμάτι της καθημερινότητας, είναι σημαντικό ο επιχειρηματικός κόσμος να προσαρμοστεί και να θέσει στόχο για την επόμενη ημέρα. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις ωστόσο έχουν δυο μεγάλα προβλήματα. “Πρόκειται για ατομικές επιχειρήσεις που προσπαθούν να αναπτυχθούν σε εναν τομέα χωρίς να έχουν από πίσω τους κάποια καθοδήγηση,” είπε ο κ. Καναβός. “Το θεμελιώδες ζήτημα για αυτούς από την αρχή της πανδημίας ήταν η διασφάλιση της ρευστότητας και δεν έχει υπάρξει ξανά άλλη DIGITAL FINANCE

εποχή που η ανάγκη για ρευστότητα να ήταν τόσο μεγάλη.” Το δεύτερο ζήτημα για τον κ. Καναβό είναι ότι ολες οι επιχειρήσεις έπρεπε να λειτουργήσουν ξαφνικά σε συνθήκες που επιβάλουν υγειονομικούς κανόνες.

Η αρωγή των τραπεζών Κοινή παραδοχή των συνομιλητών ήταν ότι οι τράπεζες οφείλουν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στην βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, γιατί στηρίζοντας τις, στηρίζουν στην ουσία ολόκληρη την ελληνική οικονομία. Η Τράπεζα της Καρδίτσας είναι μια συνεταιριστική τράπεζα που δημιουργήθηκε από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, γι’αυτό και η συνεισφορά της θεωρείται δεδομένη. Ο κ. Τουρναβίτης ανέφερε πως οι τοπικές επιχειρήσεις έχουν ως σημείο αναφοράς την Τράπεζα της Καρδίτσας ειδικά σε εποχές κρίσης όπως αυτή που διανύουμε αλλά και τις ημέρες που η περιοχή είχε πληγεί από τις σφοδρές καιρικές συνθήκες που προκλήθηκαν μέσα στο 2020 από τον Ιανό και κατέστρεψαν τις σοδειές των αγροτών. “ Έχουμε μια καθαρά πελατοκεντρική προσέγγιση, η οποία βοηθά έμπρακτα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις,” είπε ο κ. Τουρναβίτης. "Πριν από όλους προχωρήσαμε σε αναστολές αποπληρωμής δανείων, νέες δανειοδοτήσεις με προνομιακά επιτόκια, ενώ σταθήκαμε και μέσω των ιδρυμάτων μας στις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν πληγεί περισσότερο." Μάλιστα, ο κ. Τουρναβίτης τόνισε πως λόγω της φύσης των ΜμΕ, η φυσική επικοινωνία είναι το ζητούμενο για τους πελάτες. Από την άλλη μεριά, ο κ. Καναβός ανέφερε πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι εξαιρετικά σημαντικός στην επιβίωση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι δευκολύνσεις που παρέχονται μέσω της τεχνολογίάς επισπεύδουν τη διευθέτηση των ζητημάτων για τα οποία συνήθως προσέρχονται οι επιχειρήσεις στις τράπεζες. “Πρέπει να συνεχίσουμε να επενδύουμε στις τεχνολογίες προκειμένου να διευκολύνονται οι διαδιακασίες για τις ΜμΕ.” Ωστόσο, για τον κ. Καναβό, είναι πολύ σημαντικό οι τράπεζες να ξεφύγουν από τη λογική της στείρας πώλησης προϊόντων και λύσεων και να αναλάβουν ένα ρόλο πιο σημαντικό και ουσιώδη για να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις εν μέσω πανδημίας. “Η δική μας δουλειά δεν είναι μόνο να προωθήσουμε προϊόντα, το ζητούμενο είναι να ενισχύσουμε την μικρομεσαία επιχειρηΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ματικότητα και αυτό θα το επιτύχουμε αν αναπτύξουμε έναν συμβουλευτικό ρόλο,” είπε ο κ. Καναβός. Αυτός ο ρόλος είναι μια πραγματική ανάγκη να δουν οι επιχειρήσεις στο πρόσωπο του τραπεζικού τομέα στέλεχη που θα τον συμβουλεύσουν, θα αναδείξουν ευκαιρίες και αντίστοιχα να προτείνουν χρηματοδοτικά εργαλεία. “Θα πρέπει να εστιάσουμε πάρα πολύ στην εκπαίδευση,”πρόσθεσε ο κ. Καναβός. “Πρέπει να τους βοηθήσουμε να καταλαβουν καλύτερα το ρόλο τους, να τους δείξουμε τα διαθεσιμα εργαλεία, να τους δείξουμε τη δυναμη που εχουν με την πελατεία τους, να τους βοήθησουμε να βρουν τα εργαλεία που χρειάζονται για να προσαρμόζονται στις οποιεσδήποτε συνθήκες.” Επιπλέον, ο κ. Θεοδώρου μίλησε για οικοσυστήματα επιχειρήσεων, τα οποία θα αναδεικνύoυν και θα ενισχύουν την παρουσία των επιχειρήσεων στον ψηφιακό κόσμο. “Το θέμα των οικοσυστημάτων ειναι στρατηγική προτεραιότητα, γιατί ειδικά στις μέρες μας το να μπορείς να πουλάς ηλεκτρονικά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σου είναι θέμα βιώσιμότητας της επιχεριησης,” είπε ο κ. Θεοδώρου. “Στην ουσία πρέπει να παρέχουμε λύσεις για τις οποίες η επιχείρηση δεν εχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει, όπως για παράδειγμα να μπορούν οι πελάτες της να αγοράζουν προϊόντα χωρίς η ίδια να διαθέτει ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό κατάστημα.” Το μεγαλύτερο ζήτημα ωστόσο είναι η ενίσχυση της ρευστότητας ειδικά σε επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία έχει πληγεί περισσότερο από την πανδημία του κορωνοϊού. Εν προκειμένω, οι τράπεζες, σύμφωνα με τους ομιλητές, θα πρέπει να συνεχίσουν να δανειδοτούν με προνομιακά επιτόκια προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια της λειτουργίας της επιχειρήσης, DIGITAL FINANCE

ενώ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και το νομικό πλαίσιο, το οποίο θα πρέπει να διευκολύνει τις επιχειρήσεις προκειμένου να απαλλαγούν από οικονομικά βαρίδια όπως έντοκα δάνεια και φόρους.

Μετά την πανδημία Σίγουρα σκοπός των πρωτοβουλιών των τραπεζών δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μόνο η αντιμετώπιση της τρέχουσας συνθήκης, αλλά κυρίως η αλλαγή νοοτροπίας και η διείσδυση του ψηφιακού μετασχηματισμού στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, παράγοντες που θα τους επιτρέψουν να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη κρίση στο μέλλον, όταν η πανδημία παρέλθει. “Είναι ίσως το μεγάλο στοίχημα για όλες τις ΜμΕ αλλά και τις τράπεζες να μπορέσουν να μάθουν από αυτήν την κρίση έτσι ώστε να είναι καλύτερα προετοιμασμένες και πιο ανθεκτικές σε οποιαδήποτε άλλη κακή συνθήκη τους επιβληθεί,” είπε ο κ. Τουρναβίτης. Σε κάθε περίπτωση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα πρέπει να συνεχιστεί γιατί ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε κρίση, ο σύγχρονος κόσμος οδεύει προς την πλήρη ψηφιοποίηση και αυτό οφείλει να είναι το ζητούμενο για μια επιχείρηση. “Η ψηφιοποίήση δίνει μια μεγάλη ευκαιρία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να ανοίξουν το πεδίο δράσης τους και εκτός συνόρων, που θα τους κάνει και πιο ανθεκτικές αλλά και περισσότερο κερδοφόρες αφού το αγοραστικό κοινό θα ειναι σαφώς πιο μεγάλο,” είπε ο κ. Θεοδώρου. “Οι τράπεζες θα πρέπει να γίνουν αρωγοί σε αυτό και να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές με προσεκτικά βήματα και να επωφεληθούν αυτής της μεγάλης ευκαιρίας.”

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Α Ν Α LY S I S Τoυ Ά Γ Γ Ε Λ Ο Υ Ά Ν Δ Ρ Ε Ο Υ

Ο αέναος κύκλος του ψηφιακού μετασχηματισμού Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, οι προκλήσεις, οι πυλώνες και τα λάθη στην εφαρμογή του, βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης για την επιχειρηματική ανάπτυξη των τραπεζών, σε ένα ζωντανό και ενδιαφέρον debate τραπεζικών στελεχών στα πλαίσια του 18ου Συνεδρίου Bank Management.

ο agility, η ευελιξία δηλαδή να προσαρμοστούν οι τράπεζες στις ανάγκες τις νέας εποχής βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων καθώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και δημιουργεί νέες ανάγκες αλλά και νέες ευκαιρίες για την επιχειρηματική τους ανάπτυξη.

Optimization Vs Transformation Κατ’αρχάς πρέπει να ορισουμε τι σημαίνει μετασχηματισμός για τις τράπεζες, καθώς, όπως επεσήμανε ο Γιώργος Νασούλης, General Manager και Group CIO της Τράπεζας Πειραιώς, πολλοί συγχέουν το optimization με το transformation. “To optimization σημαίνει ότι δίνουμε νεα capabilities που βελτιώνουν το financial performance ενός οργανισμού, επεκτείνεις δηλαδή υπάρχουσες προτάσεις και τα δίνεις με εναν καλύτερο τρόπο. Για παράδειγμα αν βάλεις ενα προϊόν στο web banking που ήδη εχεις, αυτό δεν είναι digital transformation είναι optimization,” είπε ο κ. Νασούλης. “Ωστόσο θα πρέπει ο τρόπος που τα κάνουμε αυτά να μας δίνει τη δυνατότητα μελλοντικά να μιλάμε για business DIGITAL FINANCE

transformation. Μπορούμε με τεχνολογία να σκεφτούμε νεο τροπο λειτουργίας, ένα νέο μοντέλο λειτουργίας μιας τράπεζας;"

Οι πέντε πυλώνες Σύμφωνα με τον Ανέστη Πετρίδη, Deputy General Manager και Group CIO της Eurobank, ο πιο βασικός πυλώνας του ψηφιακού μετασχηματισμού είναι ο εκμοντερνισμός των υποδομών, του infrastructure της τράπεζας. “Το banking εχει εξελιχθεί σε ενα commodity service, καθώς οι πελάτες περιμένουν να είναι διαθέσιμες οι τραπεζικές υπηρεσίες όπως ακριβώς περιμένει να είναι διεθέσιμο το νερό και το ρεύμα σπίτι του," είπε ο κ. Πετρίδης. Το δεύτερο είναι αυτό που αφορά σε προϊόντα και υπηρεσίες. “Θα πρέπει να υπάρχει ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού του core banking, με τη χρήση τεχνολογιών όπως το DevOps και το Cloud,” πρόσθεσε. Ο τρίτος πυλώνας πρέπει να ειναι τα data analytics. Όλες οι τράπεζες έχουν μια τέτοια λειτουργία, αλλά αυτή τη στιγμή και η τάση που διαμορφώνεται είναι το real-time data analytics καθώς είναι πολύ σημαντικό να μπορεί να αναβαθΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

fintechs και τεχνολογικές εταιρείες με παραπλήσιες υπηρεσίες, το σημαντικότερο είναι η εισαγωγή νέων μεθοδολογιών, νεου τρόπου προσεγγισης των προβλημάτων. Είναι η προσπάθεια ενός συνολικού redesign του experience του πελάτη.” Παράλληλα ανέφερε ότι υπαρχει ενα θέμα σχετικά με την εκπαίδευση και την τεχνογωσία. “Υιοθετούμε τις νεες τεχνολογίες σταδιακά, δίνοντας χρόνο στους ανθρωπους να απορροφήσουν την πληροφορία και να εκπαιδευτούν,"είπε ο κ. Μαρίνος

μιστεί το customer journey. Σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη θα πρέπει να γίνει και εκδημοκρατισμός των data ούτως ώστε ακόμα και οι καταναλωτές να έχουν πρόσβαση. “Ο τεταρτος πυλώνας είναι η αυτοματοποίηση που δίνει τη δυνατότητα να αλλάξει το customer journey, μεσα από KPIs να μετρησεις τι μπορείς να αλλαξεις στην συνολική εμπειρία για τον πελατη,” είπε ο κ. Πετρίδης. “Ο πέμπτος πυλώνας εχει να κανει με το ψηφιακό γίγνεσθαι, το omnichannel, τα ανοιχτά APIs εκεί όπου ουσιαστικα μετουσιώνεται η εμπειρία του χρήστη σαν ενα βασικό touchpoint.”

Τα λάθη του ψηφιακού μετασχηματισμού Ο μετασχηαματισμός για να μπορέσει σημαντικά να συμβάλλει στην ανάπτυξη των τραπεζών θα πρέπει να πληροί ορισμένα κριτήρια. Ο Γιώργος Νασούλης της Τράπεζας Πειραιώς επεσήμανε ότι δεν έχει νόημα να μιλάμε για ψηφιακό μετασχηματισμό αν δεν προσθέτει κάποια επιχειρηματική αξία στη λετουργία μιας τράπεζας. “Θα πρέπει πριν ξεκινήσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό να ορίσουμε το business value και αντίστοιχα τα KPI targets,” είπε ο κ. Νασούλης. “Αν δεν υπάρχουν αυτά, δεν έχει νόημα να ξεκινήσεις τον μετασχηματισμό. Πολλές φορές ξεκινάμε πράγματα που δεν εχουν καποιο value και έχουμε ξοδέψει χωρίς λόγο χρήματα – είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι το digital transformation είναι στην ουσία business transformation.”

Οι συνεργασίες βοηθούν Η Έφη Πρεσβεια, Chief Technology and Operations Officer της Attica Bank δίνει “ψήφο εμπιστοσύνης” στους παρόχους. “Για εμας αποδείκνύεται πολύ αποτελεσματικός τρόπος η συνεργασία με παρόχους και τρίτους συνεργάτες που έχουν τις λύσεις και την τεχνογνωσία ώστε να βοηθήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό,” είπε η κ. Πρεσβεια. “Θεωρούμε ότι το πλάνο του μετασχηματισμού εκτός των άλλων αποδίδει καλύτερα όταν μπορείς να βασίζεσαι σε συνεργάτες που κατέχουν τη λύση την οποία ζητάς για τις εσωτερικές σου διαδικασίες, όπως τη διαχείριση δεδομένων και τις επικοινωνίες.”

Πώς η πανδημία επηρέασε τον ψηφιακό μετασχηματισμό

Είναι ένας κύκλος χωρίς τέλος όπου θα πρέπει συνεχώς να προσαρμοζόμαστε

Τον τελευταίο χρόνο, η πανδημία του κορωνοϊού αποδείχθηκε μοιραία για την ψηφιοποίηση της αγοράς. Ο Διονύσης Θεοδοσίου, Head of IT Greece της HBSC France τόνισε ότι η πανδημία δημιούργησε ένα μεγάλο disruption στο παραδοσιακό banking. “Ο στόχος του disruption ήταν το κύριο κανάλι πώλησης και επικοινωνίας με τους πελάτες που ήταν το φυσικό κατάστημα,” είπε ο κ. Θεοδοσίου. “Τα ψηφιακά κανάλια απεκτησαν το κεντρικό ρόλο για να μπορέσουμε να εξυπηρετούμε τους πελάτες.” Σύμφωνα με τον ίδιο, η πανδημία έδωσε το έναυσμα να ξανασκεφτούν οι τράπεζες τον τρόπο αλληλεπίδρασης με τους πελάτες τους. “Σε αυτό βοήθησε και ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου από το κράτος έτσι ωστε οι ψηφιακές υπογραφές να είναι πιο εύκολες και πιο αποδεκτές από το ευρύ κοινό,” είπε ο κ. Θεοδοσου. “ Ένα από τα πιο βασικα συμπεράσματα αυτών των μηνών της κρίσης είναι ότι τελικά μπορούμε να εκτελούμε συναλλαγές και σε παγκόσμιο επίπεδο μεσω ψηγιακών εργαλειών πολύ πιο εύκολα από οσο νομίζαμε.”

O Γιώργος Μαρίνος της Εθνικής Τράπεζας πρόσθεσε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να είναι για όλους. “Ο ψηφιακός μετασχηματισμός πρέπει να μας οδηγεί σε μια πρόταση προς τους πελάτες μας, να μην αποκλείει μερίδιο πελατείας αλλα να κανει προσβάσιμες τις υπηρεσίες μας για όλους,” είπε ο κ. Μαρίνος. “Οφείλουμε να συμπεριλάβουμε όλους τους πελάτες ακόμα και μεγαλύτερης ηλικίας, δε μπορείς να κάνεις διακρίσεις.”

Ο αέναος κύκλος του μετασχηματισμού Το σίγουρο είναι πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν έχει τέλος. Σύμφωνα με τον Νίκο Βασιλόπουλο, IT Transformation Manager της Alpha Bank, πάντα περνούσε ο κόσμος από μετασχηματισμούς. "Η διαφορά είναι ότι αυτοί οι κυκλοι γινονται πολύ μικρότεροι, η συχνότητα εχει αυξηθεί δραματικά και ο κόσμος αναγκάζεται να κινείται σε αυτούς τους ρυθμούς,” είπε ο κ. Βασιλόπουλος. “Ο μετασχηματισμός θα υπαρχει πάντα όσο υπάρχουν δύο παράγοντες. Πρώτον όσο υπάρχουν οι καινουριες πλατφόρμες που θα μας δίνουν λύσεις σε προβλήματα που δεν είχαν λύση και δεύτερον όσο το περιβάλλον θα μας επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε αυτές τις λύσεις”, πρόσθεσε ο κ. Βασιλόπουλος. “Αρα δεν τίθεται θεμα να τελειώσει ο ψηφιακός μετασχηματισμός, βρισκόμαστε σε έναν κύκλο χωρίς τέλος που απλώς θα πρέπει να προσαρμοζόμαστε στα νέα δεδομένα κάθε φορά.”

Τα εμπόδια και οι προκλήσεις Σε κάθε ψηφιακό μετασχηματισμό, παντού στον κόσμο και σε κάθε κλάδο, υπάρχουν εμπόδια και προκλήσεις που καλούνται οι οργανισμοί και οι εταιρείες να επιλύσουν. Στην περίπτωση των ελληνικών τραπεζών ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα είναι το θέμα κουλτούρας και της εκπαίδευσης προσωπικού. Ο Γιώργος Μαρίνος, Head of Digital Transformation της Εθνικής Τραπεζες ανέφερε ότι οι τράπεζες είναι οργανισμοί που έχουν οργανωθεί γύρω από το χαρτί και με αυστηρές γραφειοκρατικές διαδικασίες. “Η αναπροσαρμογή των διαδικασιών είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις τράπεζες,"είπε ο κ. Μαρίνος. Για να υπερκεραστεί αυτό το εμπόδιο, ο κ. Μαρίνος ανέφερε ότι στην Εθνική “εκτός του ότι παρακολουθούμε τράπεζες του εξωτερικού, DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

WORLD

PSD2 - Με στόχο τον εκδημοκρατισμό των e-πληρωμών Στην Ελλάδα, οι αλλαγές που φέρνει ο νέος κανονισμός PSD2 είναι σημαντικές και το Digital Finance καταγράφει με τη βοήθεια τριών σημαντικών προσώπων στον κλάδο πώς διαμορφώνει το τοπίο των πληρωμών. Τoυ ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

ίτε το καταλάβατε, είτε όχι (ανήμερα Πρωτοχρονιάς θα ήταν λίγο δύσκολο) η 1η του έτους ήταν μια σημαντική ημέρα για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην Ελλάδα. Ακριβώς τότε, τέθηκε σε εφαρμογή και στη χώρα μας ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που επιβάλλει -για να ενισχύσει την ασφάλεια και να αποτρέψει κάθε προσπάθειας απάτης- σε όλα τα κράτη–μέλη τη διαδικασία Ισχυρής Ταυτοποίησης Πελατών. Μ’ άλλα λόγια, γίνεται πλέον προαπαιτούμενο σε κάθε συναλλαγή με ηλεκτρονικό κατάστημα, ένα ακόμα στάδιο επιβεβαίωσης της ταυτότητας του κατόχου της κάρτας που χρησιμοποιείται σ’ αυτήν. DIGITAL FINANCE

Η Ισχυρή Ταυτοποίηση Πελάτη (Strong Customer Authentication - SCA) είναι ένας ακόμα πυλώνας για την πλήρη εφαρμογή της Οδηγίας PSD2, με στόχο τη ρύθμιση των κανονισμών πληρωμών στον Ενιαίο Χώρο Πληρωμών με ευρώ (SEPA). Η συγκεκριμένη οδηγία παρέχει τη νομική βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη μιας καλύτερα ενοποιημένης εσωτερικής αγοράς για τις ηλεκτρονικές πληρωμές, θέτει σε εφαρμογή περιεκτικούς κανόνες για τις υπηρεσίες πληρωμών ώστε οι διεθνείς πληρωμές να καταστούν το ίδιο απλές, αποτελεσματικές και ασφαλείς με εκείνες που διεκπεραιώνονται εντός της ίδιας χώρας και αποσκοπεί στο άνοιγμα ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

πεζες δεν είναι σε θέση (δεν είναι ο ρόλος τους αυτός) να προσφέρουν, καθώς δεν έχουν την απαιτούμενη γρηγοράδα και σπιρτάδα.

των αγορών πληρωμών σε νεοεισερχόμενους, οδηγώντας σε ενίσχυση του ανταγωνισμού, περισσότερες επιλογές για τους καταναλωτές και, βεβαίως, μείωση του κόστους. Τέλος, είναι προσαρμοσμένη στην εποχή μας, όσον αφορά στην ασφάλεια και τη διαφάνεια, κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο μετά την εκδήλωση της πανδημίας, καθώς μεγάλο ποσοστό συναλλαγών γίνεται πλέον ψηφιακά. Ουσιαστικά, τα δεδομένα των πελατών απελευθερώνονται από το ως τώρα μονοπώλιο των τραπεζών και ο εκδημοκρατισμός των ηλεκτρονικών πληρωμών γίνεται πράξη. Όμως, την ίδια ώρα, η πρόσφατη εξέλιξη επισφραγίζει κάτι πολύ μεγαλύτερο: στηρίζει την ανοικτή τραπεζική (open banking) και -σε δεύτερο χρόνο- στρώνει το δρόμο για την ανοικτή χρηματοδότηση (open finance), που τα αμέσως επόμενα χρόνια θα μπει στη ζωή μας, αλλάζοντας εντελώς τους κανόνες του παιχνιδιού στην παγκόσμια οικονομία. Για όλα αυτά, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της PSD2, την πορεία, τις εμπειρίες, τα εμπόδια και τις προοπτικές για την επόμενη ημέρα, το Digital Finance συνάντησε και ρώτησε τρεις ανθρώπους που έζησαν τις εξελίξεις εκ των έσω, συνέβαλαν στη διαμόρφωσή τους και μπορούν να μιλήσουν μετά λόγου γνώσεως: τον Δημοσθένη Γαλλή, Προϊστάμενο του Τμήματος Αξιολόγησης Κινδύνων Πληροφοριακών Συστημάτων Εποπτευομένων Εταιρειών στη Διεύθυνση Επιθεώρησης Εποπτευομένων Εταιρειών της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Μαρίνο Ξυναριανό, Digital Innovation & Financial Technologies Expert, CDO & FintelioX Dir. της Crowdpolicy και τον Πάνο Παπαβασιλείου, συνιδρυτή και CIO/CTO της Finker.

NEXT IN THE NEW Ο νέος πυλώνας MODERNIST

ΔΓ: Από 01/01 ενεργοποιήθηκε ένας βασικός πυλώνας της PSD2 - η ισχυρή ταυτοποίηση του πελάτη σε συναλλαγές που κάνει με κάρτες από το Διαδίκτυο. Το έργο είναι αρκετά δύσκολο, γιατί εμπλέκει πάρα πολλούς, όχι μόνο τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών (τράπεζες, ιδρύματα πληρωμών, ιδρύματα ηλεκτρονικού χρήματος) αλλά ολόκληρο το κύκλωμα της ηλεκτρονικής λιανικής (e-retail payments ecosystem). Ναι μεν μπήκε σε εφαρμογή από 01/01, με επίσημη καθυστέρηση περίπου 15 μηνών από την αρχική ημερομηνία λόγω τεχνικών δυσκολιών, αλλά και πάλι τo ευρωπαϊκό οικοσύστημα πληρωμών δεν είναι πλήρως έτοιμο, καθώς οι όποιες δυσκολίες έχουν ενισχυθεί λόγω της πανδημίας. Προχωράμε σταδιακά, όμως, πρέπει να περιμένουμε 2-3 μήνες ακόμα για να είναι όλοι οι εμπλεκόμενοι έτοιμοι…

Η ανοικτή τραπεζική ΔΓ: Ο άλλος πυλώνας της PSD2 είναι η ανοικτή τραπεζική (open banking) η οποία υλοποιείται με τα APIs, τις ειδικές διεπαφές που διασυνδέουν τους εποπτευόμενους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών με τρίτες εταιρίες, επίσης εποπτευόμενες, τους Third Party Providers (TPPs). Παρά το γεγονός ότι δεν υπήρχε η σχετική εμπειρία στην Ελλάδα, σχεδόν όλα τα εποπτευόμενα ιδρύματα έχουν πλέον τις PSD2 APIs τους. Όμως, δεν έχουν αξιοποιηθεί από τρίτους όλα, παρά μόνο των τεσσάρων μεγάλων συστημικών τραπεζών, αυτά έχουν μέχρι στιγμής ζήτηση. Ειδικές διεπαφές έχουν όλοι, απλώς οι τράπεζες έχουν προς το παρόν τη μερίδα του λέοντος! Στόχος, βεβαίως, είναι να κινηθεί όλη η αγορά, ώστε να μπορέσει ο πελάτης να έχει εναλλακτικές λύσεις, αλλά και επειδή -όταν υπάρχει ανταγωνισμός- οι πληρωμές θα γίνουν φτηνότερες… Θεωρώ ότι, στο χρονικό διάστημα που είχαμε για την υλοποίηση της PSD2, πήγαμε πάρα πολύ καλά ως χώρα και μάλιστα οι υλοποιήσεις των ειδικών διεπαφών που έγιναν με την παραίνεση της ΤτΕ, είναι συμβατές με τα ευρωπαϊκά standards. Σίγουρα δεν είμαστε στην πρώτη ταχύτητα της Ευρώπης (Γαλλία, Γερμανία, Αγγλία και Ιταλία), αλλά μια θέση μεταξύ δεύτερης και τρίτης ταχύτητας (αν υποθέσουμε ότι είναι τέσσερις) την έχουμε!

Η προϊστορία - τα πρώτα βήματα ΔΓ: Η Ελλάδα έπιασε το νήμα της PSD2 από την αρχή, καθώς οι προϋπάρχουσες στην Ευρώπη τα προηγούμενα χρόνια υπηρεσίες πληρωμών που δεν ήταν εποπτευόμενες από τις κεντρικές τράπεζες, πλέον μπήκαν με την PSD2 υπό την εποπτεία τους. Αυτές οι υπηρεσίες δεν υπήρχαν στην Ελλάδα, οπότε τόσο οι εποπτευόμενοι όσο και οι εποπτικές αρχές είχαν να τρέξουν μεγαλύτερη διαδρομή απ’ ό,τι όλοι οι άλλοι. Κατ’ αρχάς, να γνωρίσουν και να καταλάβουν αυτές τις υπηρεσίες και μετά οι μεν να τις υλοποιήσουν και οι δε να τις εποπτεύσουν… Θεωρώ ότι τα πήγαμε καλά! ΜΞ: Το ταξίδι για το PSD2 στην Ελλάδα ξεκίνησε στις 10 Ιανουαρίου του ’19 – Τότε έγινε η πρώτη συνάντηση στην Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, με τη συμμετοχή της ΤτΕ, σχετικά με την εφαρμογή της στη χώρα μας. Αργήσαμε πάρα πολύ να ξεκινήσουμε και χρειάστηκε να γίνει αγώνας δρόμου, ώστε να προλάβουμε ως τα τέλη Μαρτίου να δημιουργήσουμε περιβάλλον sandbox, ως τα τέλη Αυγούστου να βγουν τα παραγωγικά και τον επόμενο μήνα να πάρουν όλες οι τράπεζες έγκριση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Αρχή. Σταδιακά, η ΤτΕ έδωσε τις κατάλληλες άδειες σε όσες τράπεζες «περνούσαν τις εξετάσεις»…

Mόνο ένας έχει κάνει αίτηση για άδεια PSD2. H εγχώρια αγορά είναι ακόμα λίγο ευαίσθητη στο θέμα "δίνω δεδομένα σε τρίτους".

ΠΠ: Απώτερος στόχος ήταν να σπάσει το μονοπώλιο κάποιων μεγάλων (τράπεζες – Visa – Mastercard) όσον αφορά στις πληρωμές και να δημιουργηθούν καινούριες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας με βάση αυτά τα δεδομένα, που οι τράDIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

WORLD

ΜΞ: Η επανάσταση είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλίες όπως πχ. της BBVA, της πρώτης που διέθεσε market place από APIs – υπηρεσίες για χρήση από ιδιώτες ή επιχειρήσεις. Παλιότερα, το 2015-6, η Credit Acricole είχε market place με εφαρμογές για κινητά, πρόσθετες υπηρεσίες από τρίτους στους πελάτες της. Αντίστοιχο δημιούργησε και η Εθνική, αλλά δεν ευδοκίμησε – το βάρος έπεσε σε άλλες υπηρεσίες, άμεσα υλοποιήσιμες. Υπήρχε μεγάλος αριθμός τρίτων παρόχων, με συμπληρωματικές εφαρμογές σε Internet / Mobile banking, αλλά με όχι τόσο ασφαλή τρόπο (έμπαιναν θέματα privacy / security) κι έτσι η ΕΕ φιλελευθεροποίησε τη διακίνηση δεδομένων ώστε οι πελάτες των τραπεζών να επιλέγουν εκείνοι τον πάροχο που θα τους εξυπηρετεί (όχι αναγκαστικά μια τράπεζα) και να του δίνουν πρόσβαση σε πληροφορίες. Πειραιώς, Alpha, Eurobank έχουν δώσει τη δυνατότητα να βλέπεις μέσω mobile banking τους λογαριασμούς σου στις υπόλοιπες, σύντομα σε περισσότερες και μέσω Salt Edge –η Εθνική προτίμησε την εφαρμογή Waiz. Έτσι μπορείς να βλέπεις τους λογαριασμούς σου απ’ όλες τις ελληνικές τράπεζες κι από διεθνείς ηλεκτρονικές (N26 – Revolut – κλπ.) για συγκέντρωση και κατηγοριοποίηση εξόδων. ΠΠ: Η Ελλάδα δεν ανήκει στις προηγμένες αγορές, σαν τη Βρετανία και τις σκανδιναβικές χώρες, όπου γίνεται χαμός… εμείς υστερούμε. Έχω μάθει από πηγές της ΤτΕ ότι μόνο ένας έχει κάνει αίτηση για άδεια PSD2 (AISP ή PISP) – η εγχώρια αγορά, όσον αφορά στον καταναλωτή, είναι ακόμα λίγο κουμπωμένη και ευαίσθητη στο θέμα ‘δίνω δεδομένα σε τρίτους’ – η τεχνική υποδομή, τα APIs των τραπεζών μόλις τώρα ωριμάζουν… Νομίζω ότι εμείς συμβάλαμε σ’ αυτή τη ωρίμανση, όπως και το γεγονός ότι οι δράσεις των τραπεζών ήταν συντεταγμένες στο account aggregation, με πρώτες τις Eurobank και Alpha, που υποχρέωσαν τις άλλες να τρέξουν για υποδομές τους… Υπάρχουν πάντα θεματάκια, αλλά έχουμε καλή επικοινωνία και συνεργασία με όλους – έχει πλέον δημιουργηθεί μια οικειότητα των αρμόδιων τεχνικών τμημάτων μ’ εμάς, που είμασταν άλλωστε και οι πρώτοι…

Η ιδιοκτησία των δεδομένων ΔΓ: Ως τώρα, τα δεδομένα που είχε η τράπεζα στην οποία είμαστε πελάτες ανήκαν σ’ αυτήν… Με την PSD2 αυτό δεν ισχύει πια, καθώς η ιδιοκτησία των δεδομένων περνάει πλέον στον πελάτη που μπορεί να δώσει τη συγκατάθεσή του ώστε μια τρίτη εταιρία να έχει πρόσβαση σ’ αυτά… Ο TPP μπορεί να προσπελάσει τα δεδομένα των πελατών του στα συστήματα των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών και να πάρει μέσω των APIs δεδομένα για να παρουσιάσει στον πελάτη στοιχειώδεις ή πιο ενισχυμένες υπηρεσίες… Αυτό ισοδυναμεί με σπάσιμο του μονοπωλίου των τραπεζών - η τράπεζα δεν μπορεί να αρνηθεί τα δεδομένα, αν ο τρίτος έχει τη συγκατάθεση του πελάτη, είναι εποπτευόμενος κι έχει τηρήσει όλα τα απαιτούμενα… Πλέον, μπαίνουν πολλοί στο παιχνίδι, αυξάνεται ο ανταγωνισμός και -προϊόντος του χρόνου- θα εμφανιστούν ενδιαφέροντα προϊόντα. Με την ίδια λογική, μετά το open banking, σύντομα θα δούμε και το open insurance! Η απελευθέρωση των δεδομένων DIGITAL FINANCE

δίνει σε τρίτους τη δυνατότητα να δημιουργήσουν προϊόντα πιο ανταγωνιστικά και θελκτικά στον πελάτη, κάτι που μόνο πλεονεκτήματα μπορεί να έχει… Πριν από μερικά χρόνια, κανείς δεν θα το πίστευε!

Ο δικός σας ρόλος ΔΓ: Το εγχώριο οικοσύστημα πληρωμών αλλά και η εποπτική αρχή κάλυψαν πολύ γρήγορα το χαμένο έδαφος (χαρακτηριστικό της φυλής μας, αυτό) κι είμαστε σε σημείο που δεν έχουμε να φοβηθούμε κάτι. Δημιουργήθηκε πολύ γρήγορα το απαραίτητο εποπτικό υλικό και πραγματοποιήθηκαν εγκαίρως οι απαραίτητες παρεμβάσεις για την ύπαρξη ομοιογένειας στην αγορά, κυρίως στα θέματα των ειδικών διεπαφών και του Open Banking. Απλώς δεν επιτρέπεται να χαλαρώσεις ή να μην καταλάβεις κάτι, γιατί όλα εξελίσσονται ταχύτατα και υπάρχει ο κίνδυνος μια μικρή αδράνεια να έχει κόστος – βρίσκονται όλοι σε επιφυλακή κι όλα προχωρούν καλά… ΜΞ: Στη FidelioX προσπαθούμε να πείσουμε τους ΟΤΑ να αξιοποιήσουν την PSD2, τουλάχιστον το payment initiation. Καθώς όλοι είναι πελάτες τραπεζών, μπορούν να αξιοποιήσουν τους λογαριασμούς τους σε κάποια τράπεζα, χωρίς κάρτα, με πολύ μικρότερο κόστος. Οι δράσεις του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, που δίνει πολλές ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εκπαιδεύει τους πολίτες να εμπιστεύονται την ψηφιακή τεχνολογία, βοηθάνε… Τα open APIs καλύπτουν, επίσης, και δυνατότητες ταυτοποίησης πελατών / πολιτών χωρίς απαραίτητα να είναι το κράτος αυτό που δίνει την ταυτοποίηση – θα δούμε κι άλλα μοντέλα, όπου το κράτος μαζί με τις τράπεζες κι άλλους μεγάλους παίκτες, όπως οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, θα μπορούν να παίζουν επί ίσοις όροις, προσφέροντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες στους χρήστες. ΠΠ: Δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε για εγχώρια ανοιχτή τραπεζική, χωρίς αναφορά στην finker, την ελληνική τεχνολογική ομάδα (μια fintech startup) που πρώτη -το 2018- υιοθέτησε το πνεύμα της οδηγίας PSD2 λανσάροντας τον πρώτο Account Aggregator στην Ελλάδα, με σύνθημα One app – All banks. Ξεκινώντας ως νεοφυής, έλαβε στήριξη από ελληνικές τράπεζες όπως η Eurobank και η Εθνική Τράπεζα, έθεσε τις πρώτες βάσεις για την προώθηση του Open Banking στην Ελλάδα και το 2019 προσέφερε την τεχνολογική της πλατφόρμα για τη διάθεση του Eurobank Account Aggregation. Σήμερα, ως πιστοποιημένος πάροχος υπηρεσιών ανοιχτής τραπεζικής (AISP), βοηθά τράπεζες και εταιρείες να την ενσωματώσουν στην εταιρική στρατηγική τους και παρέχει τεχνολογικά εργαλεία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους σε τομείς όπως Personal & Business finances, Lending, Digital Onboarding, KYC κ.α.

Μια κομβική χρονιά ΔΓ: Το 2021 είναι κομβική χρονιά: θα δούμε αν η κινητικότητα την οποία έχουν δείξει οι εποπτευόμενοι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών (συστημικές τράπεζες, μικρότερα ιδρύματα, ιδρύματα πληρωμών και ηλεκτρονικού χρήματος) στην Ελλάδα, θα μετουσιωθεί σε κάτι πιο χειροπιαστό. Στις πρώτες αυτό ήδη γίνεται! Για τους υπόλοιπους, το ’21 θα δείξει αν υπάρχει πίσω ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

τους το απαραίτητο πελατειακό δυναμικό, αλλά και τα ελκυστικά προϊόντα που θα αναδείξουν τα οφέλη της PSD2…

ΠΩΣ ΤΟ BREXIT ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ "ΔΙΑΤΑΡΑΞΕΙ" ΤΗΝ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΜΕ ΤΟΝ PSD2

ΜΞ: Τρίτοι πάροχοι ξεκινούν από τα ERP και χτίζουν νέες υπηρεσίες που πραγματικά αξιοποιούν την PSD2. Το Berlin Group ήδη δουλεύει στις προδιαγραφές του Open Finance κι όλοι στην Ευρώπη το βλέπουν σαν την επόμενη ημέρα της PSD2 – δηλαδή, να προσφέρω open APIs κι αργότερα υπηρεσίες συνολικά για το χρηματο-οικονομικό προφίλ του πελάτη… Στην Ελλάδα, εφόσον έρθει και το Instant Payment (τώρα, σε λανθάνουσα μορφή ως Iris online από το ΔΙΑΣ, με όριο τα 500 € ενώ το ευρωπαϊκό είναι στο 1 M€…) θα αρχίσουν κι άλλοι παίκτες (πχ. ασφαλιστικές, μικροχρηματοδότηση κλπ.) οι οποίοι ως τώρα δεν αξιοποιούσαν το open banking να κινούνται για τη δημιουργία περισσότερο δραστήριων καταναλωτών. Οι τράπεζες θα αρχίσουν να παίζουν κι αυτές τον ρόλο των TPP, προσφέροντας πρόσθετες υπηρεσίες προς τους καταναλωτές και τους μεγάλους πελάτες τους αξιοποιώντας τις δυνατότητες της PSD2 για άμεση πληρωμή από τον λογαριασμό τους κι όχι μέσω χρεωστικής/πιστωτικής (ένα στάδιο λιγότερο), με μικρότερο βεβαίως κόστος

Ένα από τα μεγαλύτερα θέματα συζήτησης στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα είναι εάν το Brexit θα επηρεάσει τις διευρωπαϊκές πληρωμές και την εναρμόνιση με τον PSD2. Εδώ και μερικούς μήνες, σύμφωνα με διεθνή δημοσίευματα, βρίσκεται στα σκαριά μια παρασκηνιακά έντονη συζήτηση ανάμεσα στην EBA (European Banking Authority) και την βρετανική ρυθμιστική Αρχή (FCA). Το πρόβλημα έγκειται στο ότι η FCA δεν θα είναι κομμάτι των ευρωπαϊκών αρχών, και άρα δεν θα είναι υποχρεωμένη να συνεχίζει να υιοθετεί τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο, οι συζητήσεις προκρίνουν ως λύση την θέσπιση ειδικής οδηγίας από μεριάς FCA η οποία θα είναι παρόμοια ή πανομοιότυπη με το PSD2 και έτσι θα μπορεί το πλαίσιο των πληρωμών στη Μεγάλη Βρετανία να εναρμονιστεί πλήρως με το ευρωπαϊκό. Η Βρετανική Αρχή παραδέχεται ότι θα πρέπει να προχωρήσει σε επιπρόσθετες πράξεις και μέτρα προκειμένου να λυθούν τεχνικές λεπτομέρειες, καθώς δεν αρκεί μόνο η "αντιγραφή" της ευρωπαϊκής οδηγίας. Οι Financial Times αναφέρου πως τα προσχέδια του βρετανικού κανονιστικού πλαισίου επεξεργάζονται ήδη από την FCA και πως ελπίζουν εντός λίγων μηνών να έχουν εγκριθεί και να τεθούν σε πλήρη ισχύ προκειμένου να μην υπάρξει οποιοδήποτε πρόβλημα στην βρετανική και ευρωπαϊκή αγορά.

Προδιαγεγραμμένο το μέλλον… ΜΞ: Τα επόμενα χρόνια θα υπάρξουν αρκετοί παίκτες που θα αρχίσουν να αξιοποιούν τις δυνατότητες της PSD2, αν και μάλλον θα μας προλάβει το open finance, που θα μπει στην εικόνα. Θα δούμε τους δυο μεγάλους παίκτες (Visa & MasterCard) να είναι πιο ενεργοί – έχουν ήδη κάνει τα πρώτα βήματα με εξαγορές και δεν θεωρώ ότι θα αφήσουν αυτή την υπόθεση στην τύχη της. Και, βέβαια, όσο αναπτύσσονται τα καινούρια συστήματα άμεσης μεταφοράς κλπ. θα βλέπουμε περισσότερες εφαρμογές να αξιοποιούν τις δυνατότητες της PSD2 και από τις τράπεζες, αλλά και από τρίτους παρόχους, είτε πρόκειται για money institutions είτε για ιδρύματα πληρωμών. Προφανώς, δεν θα τα δούμε τόσο γρήγορα όσο στην υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά αυτό εξαρτάται από τη στρατηγική που θα ακολουθήσουν οι τράπεζες – αυτή τη στιγμή, λόγω της πανδημίας, προσπαθούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, να ελαχιστοποιήσουν τις ουρές, να δώσουν αυτοματοποιημένες υπηρεσίες σ’ όσους τομείς δεν ήταν διαθέσιμες – έχουν πολλά μέτωπα ταυτόχρονα ανοικτά, με περιορισμένο προσωπικό που φθίνει συνεχώς.… ΔΓ: Η PSD2 εποπτεύει μόνο ό,τι αφορά στο «άνοιγμα» δεδομένων που έχουν σχέση με λογαριασμούς πληρωμών. Ό,τι κτιστεί σε δεδομένα που δεν έχουν σχέση με δεδομένα λογαριασμών πληρωμών, είναι εκτός PSD2, άρα εκτός εποπτείας. Δεν απαγορεύεται, αλλά είναι εκτός! Ναι μεν υπάρχει άνοιγμα της αγοράς, όμως σύντομα θα χρειαστούν κι άλλα ανοίγματα, για τα δεδομένα των δανείων, των επενδύσεων κλπ. Αυτά, θα έρθει να καλύψει η PSD3, σε επόμενη φάση – δεν γνωρίζουμε πότε θα γίνει αυτό, αλλά σίγουρα θα θεσμοθετηθεί εποπτεία κι άλλων τομέων, στο πλαίσιο του open finance, της «ανοικτής χρηματοδότησης», όταν θα ανοίξουν πια, όλα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη ανακοίνωσε πως θα παρουσιάσει τα νέα σχέδιά της ως το καλοκαίρι του ’22. Τα σχόλια του κ. Γαλλή απηχούν προσωπικές του απόψεις. DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

COVER STORY

Η ΧΑΡΟΎΛΑ ΑΠΑΛΑΓΑΚΗ ΣΤΟ DIGITAL FINANCE

Τα data analytics είναι η τεχνολογία του μέλλοντος για τις τράπεζες Το Digital Finance έχει τη χαρά να φιλοξενεί στο πρώτο του τεύχος την Χαρούλα Απαλαγάκη, γενική γραμματέα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Η κυρία Απαλαγάκη δηλώνει πως οι τράπεζες είναι έτοιμες να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Τoυ ΑΓΓΕΛΟY ΑΝΔΡΕΟΥ

Κυρία Απαλαγάκη, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η τεχνολογία αλλάζουν τον τομέα των financial services όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα, η πανδημία του κορωνοϊού επίσπευσε λίγο τα πράγματα σε ό,τι αφορά το υπό διαμόρφωση τραπεζικό τοπίο. Πώς ανταποκρίνονται οι ελληνικές τράπεζες στις προκλήσεις που ήρθαν και θα εξακολουθούν να έρχονται; Κατά ευτυχή συγκυρία η πανδημική κρίση του 2020, που όλοι ελπίζουμε να αποτελεί σύντομα μία δυσάρεστη «ανάμνηση», βρήκε και την ελληνική οικονομία, αλλά και το τραπεζικό σύστημα της χώρας, έτοιμο για την επόμενη μέρα. Μετά τη δύσκολη δεκαετία του 2010, οι ελληνικές τράπεζες ήταν, και παραμένουν έτοιμες για τις προκλήσεις του μέλλοντος. Την δεκαετία που πέρασε το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δούλεψε συστηματικά. ΄Εθεσε στόχους που σταδιακά τους κατακτά. ΄Οπως στοχοθέτηση για ενεργητική μείωση του προβληματικού δανειακού χαρτοφυλακίου τους (NPLs). Σημαντικές επενδύσεις ψηφιακού τους μετασχηματισμού. Βελτίωση των συνθηκών επικοινωνίας και εξυπηρέτησης μίας ευρείας πελατειακής βάσης. Κεφαλαιακή θωράκιση. Επιστροφή στην κερδοφορία. Χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας. ΄Όλα αυτά μπορεί κανείς να τα εντοπίσει σε αναλυτικό δελτίο τύπου, που δημοσιεύσαμε αρχές του έτους. Θεωρώ τον απολογισμό του ελληνικού τραπεζικού συστήματος για το 2020 εξαιρετικό. Ο περαιτέρω ψηφιακός μετασχηματισμός του ελληνικού banking, είναι ο ένας από τους δύο επίκαιρους πυλώνες του. Ο άλλος είναι η βιώσιμη ανάπτυξη. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν αποτελεί για τις τράπεζες πρόσφατη ανακάλυψη. Η ετοιμότητα του συστήματος φάνηκε, ήδη, τις προηγούμενες δεκαετίες. Με τις πληρωμές. Η συναλλακτική DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

COVER STORY

INFO Η κα Απαλαγάκη Χαρούλα είναι από το 2004 Καθηγήτρια του Αστικού Δικονομικού Δικαίου, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (στο οποίο υπηρετεί από το 1982) και από την 1.3.2017 Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Είναι επίσης Δικηγόρος- Μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, και διαθέτει εξειδίκευση στο Αστικό, στο Αστικό Δικονομικό,και στο Τραπεζικό Δίκαιο. Έχει ήδη συμμετάσχει σε πολλές σχετικές Νομοπαρασκευαστικές Επιτροπές, και σε πολλά διεθνή Συνέδρια, ιδίως σε ζητήματα Δικονομικού και Τραπεζικού Δικαίου. Διαθέτει, επίσης, δικαστηριακή εμπειρία, ιδίως στα Ανώτατα Δικαστήρια. Εργάστηκε από το 2001 έως και το 2016 στην Τράπεζα Πειραιώς,και υπήρξε Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίουαυτής από το 2006 έως τις 28.2.2017. Έχει συγγράψει αρκετά έργα (μονογραφίες, ερμηνείες, μελέτες), στην ελληνική και αγγλική γλώσσα.

μας ζωή διευκολύνθηκε σημαντικά, με τις ηλεκτρονικές πληρωμές και τη χρήση εναλλακτικών δικτύων. Στον τομέα αυτό οι τράπεζες υπήρξαν πρωτοπόρες. Και σε όλη αυτή την προσπάθεια έχουν σύμμαχο το ανθρώπινο δυναμικό τους. Ως πρωτεργάτες, λοιπόν, της ψηφιακής μεταρρύθμισης οι ελληνικές τράπεζες θα συνεχίσουν να βρίσκονται στο επίκεντρο του μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Θα επιτελούν το βασικό τους ρόλο, αυτόν της διαμεσολάβησης στην μεταφορά κεφαλαίων από τους θετικούς (καταθέτες) στους αρνητικούς (δανειοδοτούμενους) αποταμιευτές. Θα συνεχίσουν να έχουν κεντρικό ρόλο στη διενέργεια των πληρωμών, στην παροχή επενδυτικών και ασφαλιστικών υπηρεσιών, στη διοχέτευση δανειακών πόρων σε κάθε βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο, σε κάθε ανάγκη των ελληνικών νοικοκυριών για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Θα είναι το σημείο αναφοράς για την αποταμίευση των ελλήνων, θα επενδύουν διαρκώς στο ανθρώπινο δυναμικό τους και θα προσφέρουν σύγχρονα, ασφαλή και τιμολογιακά ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες για όλες τις κατηγορίες του πελατολογίου τους. Η συμβολή αυτή των τραπεζών, συχνά δεν αναγνωρίζεται. Νομίζω, όμως, ότι ο χρόνος θα αποδείξει το αντίθετο. DIGITAL FINANCE

Παρακολουθούμε, ιδίως, εν μέσω συνθηκών covid, τη γεωμετρική αύξηση των ηλεκτρονικών πληρωμών. Η υπηρεσία που προσφέρεται σε δευτερόλεπτα στον καταναλωτή ή και στην επιχείρηση «κρύβει» μέσα της πολλές ώρες σχεδιασμού, ανάλωση ανθρώπινων πόρων και δαπανηρές επενδύσεις. Ωστόσο, συχνά δεν μένουμε στην ουσία, αλλά επικεντρωνόμαστε σε επουσιώδεις κατά την άποψή μου, αιτιάσεις. ΄Όπως λ.χ. τις προμήθειες, χωρίς να αναλογιζόμαστε ότι στην πραγματικότητα αγοράζουμε από την τράπεζα μία υπηρεσία, σημαντικά ασφαλέστερη, από το να εκτελέσουμε τη συναλλαγή μας με άλλους τρόπους, λ.χ. με φυσική παρουσία. Το κόστος της ηλεκτρονικής συναλλαγής είναι αμελητέο.

Τα τελευταία χρόνια και ειδικά το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ένα "άνοιγμα" της τραπεζικής αγοράς, όπου μη Τραπεζικές εταιρείες, όπως οι λεγόμενες bigtechs και fintechs εισέρχονται στο χώρο με τραπεζικά προϊόντα και υπηρεσίες. Πώς βλέπει βλέπει και αντιδρά ο τραπεζικός κλάδος σε αυτό το trend; Η Ευρώπη, τα τελευταία ιδίως χρόνια, έχει υποστηρίξει, σημαντικά, την παρουσία νέων παρόχων.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Προφανώς το κριτήριο είναι η προστασία των καταναλωτών και γενικά των πελατών. Ο υγιής ανταγωνισμός αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της Ευρώπης. Η επιδίωξη αυτή είναι αναμφίβολα ορθή. Η είσοδος non-banks στην παροχή ορισμένων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, όπως ενδεικτικά οι υπηρεσίες πληρωμών, είναι μια διεθνής τάση που έχει αποκτήσει ιδιαίτερη δυναμική τα τελευταία χρόνια. Βασικό της χαρακτηριστικό είναι η προσφορά στο υφιστάμενο πολυπληθές ήδη πελατολόγιο αυτών των εταιρειών (π.χ. στις περιπτώσεις των big techs) νέων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και τραπεζικών, ή η προσπάθεια απόκτησης νέου πελατολογίου από νεοσύστατες εταιρείες που εξειδικεύονται σε συγκεκριμένα τραπεζικά προϊόντα και υπηρεσίες, αξιοποιώντας την τεχνολογική καινοτομία (fintech startups). Απολύτως θεμιτό και απαραίτητο για την εξέλιξη και βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών αυτό το άνοιγμα της αγοράς. Υπό την προϋπόθεση ότι οι όροι και προϋποθέσεις του ανταγωνισμού είναι σαφείς και ίδιοι για όλους τους παρόχους, τράπεζες και μη τράπεζες. Η προστασία του καταναλωτή χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών είναι θεμελιώδης. Η εμπιστοσύνη του συναλλακτικού κοινού είναι αδιαπραγμάτευτη αξία. Η αντίδραση των τραπεζών στους νέους αυτούς παίκτες δεν είναι αμυντική. Οι τράπεζες είναι οργανισμοί ανοικτοί στις προκλήσεις των καιρών, μπορούν να προσελκύσουν υψηλού επιπέδου στελεχιακό δυναμικό, έχουν την εμπειρία διαχείρισης των αναγκών της πελατείας τους και φυσικά έχουν καινοτόμες ιδέες και κεφάλαια να τις υποστηρίξουν. Επίσης, διερευνούν διαρκώς την επέκταση των παρεχόμενων υπηρεσιών τους ακόμα και σε μη χρηματοπιστωτικά προϊόντα και υπηρεσίες. Το ανεκτίμητο κεφάλαιο κάθε οργανισμού -και σε αυτό οι τράπεζες δεν είναι εξαίρεση- είναι οι πελάτες του. Γι’ αυτόν το λόγο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν ανοίγει μόνο η τραπεζική αγορά σε μη τράπεζες αλλά ότι ανοίγουν και θα συνεχίσουν να ανοίγουν και άλλες πρωτοβουλίες και δραστηριότητες από τις τράπεζες. Κατά την εκτίμησή μου, η τραπεζική δραστηριότητα δεν θα υποκατασταθεί με τη μορφή που τη γνωρίζουμε. Είναι διαφορετικό να επιτρέπεις επιμέρους δραστηριότητες και σε άλλους παρόχους (όπως λ.χ. γίνεται κυρίως με τις πληρωμές) και διαφορετικό να υποκαθιστάς ένα δοκιμασμένο πυλώνα της οικονομίας. Οι Τράπεζες δεν περιορίζονται σε μία μόνο δραστηριότητα. Παρέχουν όλες τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Αυτό το «πακέτο» υπηρεσιών, δεν το προσφέρει, σήμερα, τουλάχιστον, κανένας άλλος οργανισμός. Οι τράπεζες, όμως, παρέχουν κυρίως δύο ανεκτίμητες αξίες. Ασφάλεια και αξιοπιστία. Δεν υπάρχει σήμερα ουδείς άλλος τομέας οικονομικής δραστηριότητας,

Οι τράπεζες είναι οργανισμοί ανοικτοί στις προκλήσεις των καιρών, έχουν καινοτόμες ιδέες και κεφάλαια να τις υποστηρίξουν που να ρυθμίζεται, αλλά και να εποπτεύεται τόσο αυστηρά όσο οι τράπεζες. Γιαυτό και δεν νομίζω ότι η τραπεζική λειτουργία μπορεί να υποκατασταθεί.

Ακούγονται πολλά για τις νέες και αναδυόμενες τεχνολογίες, αλλά και τις τεχνολογίες αιχμής που χρησιμοποιούνται στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Εσείς ποιες από αυτές ξεχωρίζετε ως πιο κρίσιμη και χρήσιμη για τις τράπεζες και γιατί; Αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα της αποτελεσματικής διαχείρισης, ανάλυσης και αξιοποίησης των δεδομένων που αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα assets των τραπεζών θα τοποθετούσα το Data Management & Analytics, στην κορυφή της τεχνολογίας αιχμής. Η ψηφιακά κεντροποιημένη διαχείριση των δεδομένων συναλλαγών και η ποιοτική, μοντελοποιημένη ανάλυσή τους, θα αλλάξει το banking. Θα το μετεξελίξει κατά κάποιο τρόπο σε ένα ευρείας κλίμακας private banking για όλους τους πελάτες με προσφορές προϊόντων και υπηρεσιών –και δεν εννοώ μόνο χρηματοοικονομικών- απόλυτα προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους. Φυσικά, τα επόμενα λίγα χρόνια θα δούμε πραγματικά use cases με αξιοποίηση τεχνολογίας DLT (ήδη ετοιμάζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο πιλοτικό πρόγραμμα για τις υποδομές της κεφαλαιαγοράς), του σύννεφου (cloud) ενόψει και του υπό διαμόρφωση πλαισίου ενός ευρωπαϊκού συστήματος πιστοποίησης της κυβερνοασφάλειας για τις υπηρεσίες cloud και της τεχνητής νοημοσύνης (AI). Θέλω, ωστόσο, να σημειώσω το εξής. Οι τεχνολογίες είναι εδώ, θα είναι εδώ, αξιοποιούνται ήδη και θα συνεχίσουν να αξιοποιούνται για τη βελτιστοποίηση της συναλλακτικής εμπειρίας των πελατών των τραπεζών. Δεν αρκούν όμως από μόνες τους. ΄Όπως ήδη επεσήμανα, οι τράπεζες είναι οι πλέον βαριά ρυθμισμένες επιχειρήσεις σε σχέση με κάθε άλλο κλάδο της οικονομίας γιατί είναι οι θεματοφύλακες των αποταμιεύσεων και της οικονομικής ευρωστίας μιας κοινωνίας. Αυτή η θεμελιώδης αρχή τις οδηγεί αλλά και τις διαφοροποιεί από άλλες επιχειρήσεις. Καμία τεχνολογία, όσο ενδιαφέρουσα και οικονομικά δελεαστική να φαίνεται, δεν μπορεί να υπερισχύσει, εάν δεν δοκιμαστεί σε όρους ασφάλειας, ταχύτητας, υψηλής διαθεσιμότητας και καθολικότητας.

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

COVER STORY

Ο χρηματοπιστωτικός εγγραμματισμός αναγνωρίζεται πλέον ανεπιφύλακτα ως σημαντικό εφόδιο ζωής για όλους τους πολίτες Οι τράπεζες διαχειρίζονται κατεξοχήν ξένα κεφάλαια. Δεν έχουν το περιθώριο, την πολυτέλεια θα έλεγα, για το παραμικρό λάθος στις τεχνολογικές τους-και όχι μόνο-επιλογές.

Το ένα θέμα είναι η προσαρμογή

των τραπεζών στην ψηφιακή εποχή. Το άλλο εξίσου σημαντικό είναι και η εκπαίδευση των πελατών προκειμένου να απολαμβάνουν τα νέα ψηφιακά προϊόντα και τις ευκολίες που διαμορφώνονται σε αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Ο κλάδος σας έχει αναλάβει την εκπαίδευση των πελατών και αν ναι πώς το επιτυγχάνει;

Το θέμα της εκπαίδευσης της πελατείας είναι από τα πλέον σημαντικά, επίμονα και επίπονα στη διαδικασία (ψηφιακού) μετασχηματισμού των τραπεζών. Αλλά και γενικότερα η εκπαίδευση των πελατών, ιδίως των επιχειρήσεων, αποτελεί κομβικής σημασίας προϋπόθεση, για την σωστή συνεργασία πελάτη και τράπεζας. Στην Ελλάδα υστερούμε σημαντικά στον τομέα αυτό. Η αρνητική θέση μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στις τράπεζες, οφείλεται ακριβώς σε αυτό. Στην έλλειψη γνώσεων όχι μόνο για τη βασική λειτουργία και αποστολή του τραπεζικού συστήματος, αλλά ιδίως στην έλλειψη κατανόησης και απλών ακόμη υπηρεσιών. Εκτός από μία γενικότερη εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα εξοικείωση, ιδίως των καταναλωτών, με τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, ή και άλλων ακόμη οργανισμών, το βασικό είναι η εμπειρία που αποκομίζει ο καταναλωτής στην επικοινωνία του με την Τράπεζα. Θα πρέπει να του δίνονται σαφείς πληροφορίες, να αναλαμβάνει κινδύνους και υποχρεώσεις, στις οποίες μπορεί να ανταποκριθεί. Να χρησιμοποιεί εναλλακτικά δίκτυα, ή υψηλών προδιαγραφών ψηφιακά κανάλια, μόνο όταν μπορεί να είναι ασφαλής χρήστης. Όλα αυτά τα περικλείουν οι λέξεις εμπιστοσύνη και διαφάνεια. Η σχέση αυτή δεν έχει ακόμη κτιστεί στην ελλάδα και η ευθύνη βαρύνει προφανώς και τα δύο μέρη. Γενικά σε όποιον τομέα και αν αναφερθούμε και αφορά την παροχή υπηρεσιών, ο καταναλωτής είναι εκ των πραγμάτων το ασθενέστερο μέρος. Οι μεγάλοι οργανισμοί και τέτοιοι οργανισμοί είναι και οι τράπεζες θα

DIGITAL FINANCE

πρέπει να διαφωτίζουν τους πελάτες τους, αλλά και οι πελάτες δεν θα πρέπει να επικαλούνται άγνοια, όταν εκ των υστέρων κάτι δεν εξελίσσεται όπως το περιμέναμε στη συναλλακτική σχέση. Και τα δύο μέρη έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Αυτό αποτελεί θεμελιώδη αρχή, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Μόνο εάν αντιμετωπίσουμε τη συναλλακτική μας σχέση με την τράπεζα σε αυτή τη βάση θα αξιοποιήσουμε όσα μας προσφέρει η τραπεζική δραστηριότητα και θα αποφύγουμε όσα δεν ταιριάζουν στο δικό μας καταναλωτικό ή συναλλακτικό προφίλ. Εάν δεν τα πάμε καλά με την τεχνολογία και αδυνατούμε πλέον να εκπαιδευτούμε σε αυτήν, είναι προφανές. Δεν θα τη χρησιμοποιήσουμε. Κυρίαρχη εν προκειμένω θέση έχει η εκπαίδευση για την ασφαλή διενέργεια των ηλεκτρονικών μας συναλλαγών. Η ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μας έχει κάνει απρόσεκτους και επιρρεπείς σε σφάλματα. Έχουμε συνηθίσει να πατάμε links και εικονίδια που ζητούν τη συναίνεσή μας και έχουμε ξεχάσει να διαβάζουμε τι είναι αυτό που πατάμε με τόση μεγάλη άνεση και από ποιον προέρχεται. Οι καταναλωτές πρέπει να είναι προσεκτικοί. Η εξ’ αποστάσεως εξυπηρέτηση έχει έρθει για να μείνει. Διευκολύνει την καθημερινότητά μας. Internet banking, mobile banking, ATM, APS κ.λπ. Η πανδημική κρίση απέδειξε τη σημασία, την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα των τραπεζών στην ηλεκτρονική και εξ’ αποστάσεως εξυπηρέτηση της πελατείας τους. Υπάρχουν πελάτες τραπεζών, και δεν είναι καθόλου λίγοι, που δεν έχουν εξυπηρετηθεί από τραπεζικό κατάστημα περισσότερους από 12 μήνες. Και ο αριθμός των συναλλαγών τους είναι κατά πολύ υψηλότερος του μέσου όρου. Δεν θα πρέπει όμως να παραβλέπουμε και τους κινδύνους του ηλεκτρονικού κόσμου. Υπάρχουν και εκεί, όπως και στο φυσικό κόσμο. Οι οδηγίες είναι πραγματικά απλές και αξίζει τον κόπο όλοι μας να αφιερώσουμε λίγο χρόνο για να τις διαβάσουμε και να τις κατανοήσουμε. Στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχουμε επενδύσει τα τελευταία χρόνια στον χρηματοπιστωτικό εγγραματισμό με πρωτοβουλίες που ξεκινάνε από τους μαθητές του δημοτικού. Ο χρηματοπιστωτικός εγγραμματισμός αναγνωρίζεται πλέον ανεπιφύλακτα ως σημαντικό εφόδιο ζωής για όλους τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό, η βελτίωση της ατομικής συμπεριφοράς περί τα χρηματοοικονομικά έχει αναχθεί σε στόχο μακροπρόθεσμης πολιτικής σε πολλές χώρες, ενώ πολυάριθμες πρωτοβουλίες χρηματοπιστωτικής εκπαίδευσης αναπτύσσονται από θεσμικούς και άλλους φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των φορέων εκπροσώπησής τους και των Κεντρικών Τραπεζών.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Υπό την Αιγίδα

presents

Kαλές Πρακτικές στην Εξυπηρέτηση Πελατών Περισσότερα από 25 στελέχη customer service, support, operations και experience από τα 25 κορυφαία love brands μοιράζονται success stories στην εξυπηρέτηση πελατών, σε μια μέρα όπου ο πελάτης βρίσκεται στο επίκεντρο!

04 03 2021 



LIVE ON YOUR SCREEN

ΤΑ LOVE BRANDS ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΕΙ - ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ: Alfa Pastry BMW Group Carglass

Παναγιώτης Αδαµαντιάδης

Κατερίνα Ζωγράφου

Κώστας Σταθοκωστόπουλος

Μάρκος Γαλεράκης

Δηµήτρης Γκοτζαρίδης

Χάρης Τάκας

Ευθυµία Καραδήµα

Cosmos Sport

Alfa Pastry

BMW Financial

Carglass® Greece

Cosmos Sport

Cosmote e-value

E-FOOD

Eurolife

Cosmote-evalue e-food Εθνική Τράπεζα Eurolife

Στεφανία Δάµα

Στέλιος Πιρπινιάς

Αντώνης Κοκκόλας

Άννα Καραχάλιου

Κλεοπάτρα Παναγοπούλου

Βάσω Τσούνη

Κατερίνα Κωνσταντινίδου

Global Link

HSBC

LeasePlan Hellas Single Member S.A.

Leroy Merlin

Manifest Services

ManpowerGroup Greece

Global Link HSBC Interamerican Κωτσόβολος Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Leaseplan

Μάρθα Ζωντανού

Αλέξανδρος Βλαγκούλης

Λεονάρδος Γριέλας

Βασίλης Ανδριέλος

Λευτέρης Κληµεντίδης

Παναγιώτης Μικρογιαννάκης

Άρης Γεωργόπουλος

NESTLE

Optima bank

Oracle

ΟΤΕ

Stoiximan

Vodafone Greece

Leroy Merlin Manifest ManpowerGroup Nestle ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ Oλυμπία Οδός

Παναγιώτης Χριστόφιλος

Χρυσούλα Δηµητρίου

Χριστίνα Βασιλικού

Μαρία Καλλέργη

Ρωµύλος Πολιτόπουλος

Σοφία Στάµου

Vodafone Greece

Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος

Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος Α.Ε.

Κωτσόβολος

Μουστάκας

Ολυµπία Οδός

Θοδωρής Βελάνας ΟΠΑΠ

ΟΠΑΠ Optima Bank Oracle ΟΤΕ Stoiximan

www.customerconference.gr

Vodafone

Livestreaming by

Χορηγός audio visual equipment

Συμμετοχές: Βασίλης Κουτσαβλής, T: 210 6617777 (εσωτ. 129), Ε: vkoutsavlis@boussias.com Χορηγίες: Άννα Γυπαράκη, T: 210 6617777 (εσωτ. 152), Ε: agyparaki@boussias.com Περιεχόμενο: Μαριλένα Παππά, T: 210 6617777 (εσωτ. 222), Ε: mpappas@boussias.com

Χορηγοί Επικοινωνίας

F E AT U R E S T O R Y

Καμπανάκι για την αύξηση της απάτης στο m-banking Υπερατλαντικά περιστατικά m-banking απάτης στέλνουν μήνυμα κινδύνου στις τράπεζες και ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου προτείνοντας την αύξηση της ασφάλειας στα mobile apps αλλά και έμφαση στα risk analytics και τη διαδικασία αυθεντικοποίησης. Εστιάστε σε ασφάλεια app, risk analytics και διαδικασία αυθεντικοποίησης!

δώ και τουλάχιστον ένα εξάμηνο σε διεθνές επίπεδο παρατηρείται μια έντονη κινητικότητα σε ότι αφορά τις οικονομικές υπηρεσίες μέσω κινητών τηλεφώνων και φορητών συσκευών. Όχι, δεν αναφερόμαστε στο ζήτημα της ραγδαίας αύξησης των πάσης φύσεως συναλλαγών που λαμβάνουν χώρα μέσω των συγκεκριμένων «καναλιών», βοηθούσης -φυσικά- της νέας… κανονικότητας που επέφερε η έλευση της πανδημίας σε συνάρτηση με τα απανωτά lock-down, αλλά στα όσα είθισται να ακολουθούν μια τάση με περιεχόμενο και δη προσοδοφόρο. Ο λόγος, για τα φαινόμενα m-banking απάτης. Μάλιστα, ήταν τέτοια η αύξηση των περιστατικών, που ακόμη και το αμερικανικό FBI έφτασε στο σημείο να εκδώσει δύο σχε-

Τoυ Π Α Ν Α Γ Ι Ώ Τ Η Μ Α Ρ Κ Έ Τ Ο Υ DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

τικές προειδοποιήσεις, η μια εκ των οποίων στα μέσα Νοεμβρίου. Πριν αλέκτορα φωνήσαι τρις, τις τελευταίες ημέρες της περασμένης χρονιάς, ερευνητές της IBM Trusteer έφεραν στο φως της δημοσιότητας μια τεραστίων διαστάσεων λειτουργία fraud, η οποία και αξιοποιούσε ένα δίκτυο εξομοιωτών φορητών συσκευών προκειμένου να εξαπατήσουν τους κατόχους τραπεζικών λογαριασμών στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και εν συνεχεία να υφαρπάξουν εκατομμύρια δολάρια και ευρώ από online τραπεζικούς λογαριασμούς σε χρονικό διάστημα ελάχιστων ημερών. Το εύρος της επιχείρησης ήταν διαφορετικό από οτιδήποτε αντίστοιχο έχουν ανακαλύψει και αντιμετωπίσει οι ερευνητές κατά το παρελθόν. Αρκεί να αναφερθεί πως σε μια περίπτωση και μόνο, οι κυβερνοεγκληματίες χρησιμοποίησαν περίπου 20 εξομοιωτές ώστε να μιμούνται περισσότερα από 16.000 κινητά τηλέφωνα που ανήκουν σε πελάτες των οποίων οι m-banking λογαριασμοί είχαν παραβιαστεί. Σε μια άλλη περίπτωση, ένας μεμονωμένος εξομοιωτής κατάφερε να πλαστογραφήσει κάτι παραπάνω από 8.100 συσκευές! Στη συνέχεια, οι κυβερνοεγκληματίες εισήγαγαν ονόματα χρήστη και κωδικούς πρόσβασης σε τραπεζικές εφαρμογές που εκτελούνταν στους εξομοιωτές και αυτομάτως ήταν σε θέση να πραγματοποιούν την αποστολή ψευδών, όσο και δόλιων εντολών μεταφοράς κεφαλαίων από τους λογαριασμούς που νωρίτερα είχαν ήδη παραβιάσει. Χρήσιμο θα ήταν να τονιστεί πως οι εξομοιωτές συνήθως χρησιμοποιούνται εντελώς νόμιμα από προγραμματιστές και ερευνητές προκειμένου με την σειρά τους να δοκιμάσουν τον τρόπο λειτουργίας των εφαρμογών σε μια ποικιλία από διαφορετικές φορητές συσκευές. Μάλιστα, προκειμένου να παρακάμψουν τα πολλαπλά όσο και σύνθετα επίπεδα και πλαίσια προστασίας που μετέρχονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε μια προσπάθεια να αποκλείσουν, και συνάμα προστατευτούν, από αντίστοιχες επιθέσεις, οι κυβερνοεγκληματίες χρησιμοποίησαν αναγνωριστικά συσκευών που αντιστοιχούν σε κάθε παραβιασμένο κάτοχο λογαριασμού, καθώς επίσης και πλαστογραφημένες θέσεις GPS από τις οποίες ήταν σύνηθες φαινόμενο οι εν λόγω συσκευές να έχουν βρεθεί ενόσω ο κάτοχός τους πραγματοποιεί μια σειρά από ενέργειες. Τα αναγνωριστικά συσκευών πιθανώς αποκτήθηκαν από τις παραβιασμένες συσκευές των κατόχων, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κυβερνοεγκληματίες επιχείρησαν (και κατάφεραν) να παρουσιαστούν ως πελάτες που είχαν πρόσβαση στους λογαριασμούς τους από νέες τηλεφωνικές συσκευές. Οι επιτιθέμενοι μπόρεσαν, επίσης, να παρακάμψουν τον έλεγχο ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων, αποκτώντας πρόσβαση σε SMS μηνύματα. Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη επιχείρηση απάτης μέσω κινητού τηλεφώνου και φορητών συσκευών εν γένει, κατάφερε να αυτοματοποιήσει τη διαδικασία πρόσβασης σε λογαριασμούς, να ξεκινήσει μια συναλλαγή, να λάβει και να υποκλέψει έναν δεύτερο παράγοντα (SMS εν προκειμένω) και σε πλείστες άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιώντας αυτούς τους κωδικούς να ολοκληρώσει τις παράνομες συναλλαγές. Μάλιστα, το γεγονός ότι οι πηγές των δεδομένων, τα σενάρια και οι προσαρμοσμένες εφαρμογές που δημιούργησαν οι κυβερνοεγκληματίες διακρινόταν από εξαιρετική ροή σε μια αυτοματοποιημένη διαδικασία που εξελισσόταν με πρωτόγνωρη ταχύτητα, τους επέτρεψε να DIGITAL FINANCE

δράσουν δίχως να εντοπιστούν εγκαίρως και φυσικά με ξεχωριστή επιτυχία, που αποτιμάται σε εκατομμύρια δολάρια και ευρώ που κατάφεραν να κλέψουν σε ελάχιστα 24ωρα. Κάθε φορά που οι κυβερνοεγκληματίες κατάφερναν να “αδειάζουν” με επιτυχία έναν τραπεζικό λογαριασμό, αυτομάτως απέσυραν την πλαστογραφημένη συσκευή δια μέσω της οποίας είχαν αποκτήσει πρόσβαση στον λογαριασμό, αντικαθιστώντας την με μια νέα. Επιπροσθέτως, σε περίπτωση που το anti fraud σύστημα μιας τράπεζας τους απέρριπτε κατέφευγαν σε μια ανακυκλούμενη λογική χρήσης συσκευών προκειμένου να το παρακάμψουν. Μάλιστα, οι κυβερνοεγκληματίες είχαν υιοθετήσει την στρατηγική επιθέσεων σε ξεχωριστά σκέλη, και μόλις τελείωναν, αυτομάτως διέκοπταν τη λειτουργία, έσβηναν τα ίχνη δεδομένων και ξεκινούσαν μια νέα. Ερευνητές ασφαλείας που κλήθηκαν να εξετάσουν την υπόθεση, εκτιμούν πως οι τραπεζικοί λογαριασμοί παραβιάστηκαν δια μέσω της χρήσης κακόβουλων προγραμμάτων ή phishing επιθέσεων. Προκειμένου να παρακολουθούν την πρόοδο των… εργασιών σε πραγματικό χρόνο, οι κυβερνοεγκληματίες παρεμπόδισαν τις επικοινωνίες μεταξύ των πλαστών συσκευών και των application servers των τραπεζικών ιδρυμάτων. Οι ίδιοι χρησιμοποίησαν, επίσης, αρχεία καταγραφής και screenshots έτσι ώστε να είναι σε θέση να παρακολουθούν την λειτουργία με την πάροδο του χρόνου. Καθώς η επιχείρηση εξελισσόταν, οι ερευνητές διαπίστωσαν πως υπήρξε ένα σαφές upgrade στις κινήσεις των κυβερνοεγκληματιών καθώς αυτοί φαίνεται πως έπαθαν μεν, έμαθαν δε οι από λάθη στα οποία είχαν προβεί σε προηγούμενο χρόνο. Το όλο φαινόμενο «χτυπά» καμπανάκια στο ζήτημα της χρήσης ισχυρών όσο και μη συνηθισμένων κωδικών πρόσβασης, στην εκμάθηση του εντοπισμού απάτης μέσω phishing, καθώς επίσης και τη διατήρηση συσκευών απαλλαγμένων από εγκατεστημένο κακόβουλο λογισμικό. Την ίδια στιγμή, παράγοντες της διεθνούς αγοράς ασφαλείας τονίζουν πως θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο στην περίπτωση κατά την οποία τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παρείχαν έλεγχο ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων μέσω ενός διαφορετικού «καναλιού» από τα SMS. Τα ανωτέρω θα πρέπει να ανησυχήσουν έντονα τα στελέχη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς καταδεικνύουν ένα modus operandi το οποίο μέχρι πρότινος ήταν άγνωστο. Το ζήτημα που γεννάται έχει να κάνει με την ξεκάθαρη αντίληψη της ευφυϊας, της έκτασης, της ταχύτητας, της αποτελεσματικότητας, μα και του βαθμού επικινδυνότητας αντίστοιχων πρακτικών. Όσο πιο αναλυτικά το καταλάβουν, τόσο πιο άμεση θα είναι και η αντίδρασή τους. Αρχής γενομένης από την προσθήκη του σε πιθανά case scenarios και κατ’ επέκταση της ανάπτυξης ενός συνολικότερου πλαισίου αντίδρασης.

Ζήτημα ταχύτητας και καινοτομίας Ερευνητές από τις ΗΠΑ, την Αγγλία και τη Γερμανία που εξέτασαν τη νέα απειλή για τον τραπεζικό κλάδο ισχυρίζονται πως η κλίμακα και η ταχύτητα αυτού του σχήματος το κάνει να ξεχωρίζει από τα προηγούμενα περιστατικά m-fraud. Κι αυτό, καθώς οι επιτιθέμενοι δημιούργησαν ένα δίκτυο που απαρτιζόταν από περίπου 20 εξομοιωτές που με την σειρά τους «μιμούνταν» ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

F E AT U R E S T O R Y

16.000 φορητές συσκευές. Ο m-εξομοιωτής αποτελεί ουσιαστικά μια εικονική φορητή συσκευή που «μιμείται» τη λειτουργικότητα των mobile συσκευών και πλαστοπροσωπεί την αλληλεπίδραση ενός χρήστη με αυτήν! Τέτοιου τύπου ; εξομοιωτές αναπτύχθηκαν αρχικά προκειμένου να επιτρέψουν την αυτόματη δοκιμή λογισμικού σε ένα εύρος συσκευών. Όσο για τις ενέργειες στις οποίες κατέφυγαν οι κυβερνοεγκληματίες, ακολουθούσαν μια αυτοματοποιημένη λογική και περιελάμβαναν -μεταξύ άλλων- κινήσεις, όπως την καταγραφή των χαρακτηριστικών της φορητής συσκευής, την εισαγωγή ονομάτων χρήστη και κωδικών πρόσβασης, την έναρξη της πραγματοποίησης συναλλαγών, τη λήψη και κλοπή εφάπαξ κωδικών εξουσιοδότησης που αποστέλλονται μέσω SMS, καθώς επίσης και την εισαγωγή τους προκειμένου να ολοκληρωθούν οι συναλλαγές.

Tα αναπάντητα ερωτήματα Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κυβερνοεγκληματίες κλωνοποιούσαν τις υφιστάμενες συσκευές του θύματος, ενώ σε κάποιες άλλες προσομοίωσαν το θύμα χρησιμοποιώντας μια νέα συσκευή ώστε να αποκτήσουν πρόσβαση στον τραπεζικό λογαριασμό τους. Σε αυτό το σημείο, χρήσιμο θα ήταν να τονιστεί πως οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι ακόμη σχετικά με το πώς τα τραπεζικά credentials παραβιάστηκαν, παρότι υπάρχουν ενδείξεις πως κάποια υπεκλάπησαν από κακόβουλο λογισμικό, ορισμένα συλλέχθηκαν μέσω επιθέσεων phishing, ενώ δεν αποκλείεται και το dark web να βοήθησε έως ενός σημείου στην όλη προσπάθεια. Ο ακριβής τρόπος συλλογής των αναγνωριστικών συσκευών παραμένει ασαφής, ωστόσο φαντάζει ως λογικό ότι αυτά τα δεδομένα συλλέχθηκαν από κακόβουλο λογισμικό για που υπήρχε ήδη εγκατεστημένο στις συσκευές των θυμάτων.

Υπάρχει τρόπος αποφυγής αντίστοιχων m-απειλών; Αποτελεί κοινό κτήμα πως δεν υφίσταται στην αγορά, σήμερα, μια λύση που θα επιλύσει το ζήτημα, εξαλείφοντας την m-απειλή. Υπό αυτό το πρίσμα, ο καλύτερος τρόπος προστασίας, δεν είναι άλλος από την εφαρμογή μιας πολυεπίπεδης, όσο και σε βάθος άμυνα που απαρτίζεται (αλλά δεν περιορίζεται) στα ακόλουθα: • Ισχυρός έλεγχος ταυτότητας πελατών • Ανάλυση κινδύνου πελάτη και server για την πρόληψη της απάτης • Ενδυνάμωση και προστασία εφαρμογών για κινητά με την προστασία χρόνου εκτέλεσης

Απαιτείται εκσυγχρονισμός του ελέγχου ταυτότητας Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, κρίνεται αναγκαίο για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά και τις fintech εταιρείες να κάνουν ένα βήμα πίσω, επανεξετάζοντας συνολικά το πλαίσιο ελέγχου ταυτότητας. Η κλοπή username και password που χρησιμοποιούνται για την διαδικασία αυθεντικοποίησης των χρηστών και πληρωμών, θέτει τα θεμέλια για την υλοποίηση mobile fraud. Αυτά DIGITAL FINANCE

Η απάτη ανέδειξε το ζήτημα της χρήσης ισχυρών κωδικών πρόσβασης, την εκμάθηση του εντοπισμού απάτης μέσω phishing, καθώς επίσης και τη διατήρηση συσκευών απαλλαγμένων από εγκατεστημένο κακόβουλο λογισμικό τα στατικά, “single-factor” credentials θεωρούνται ως εξαιρετικά ευάλωτα στο phishing, εάν δεν έχουν ήδη παραβιαστεί ως μέρος άλλων επιθέσεων στην ασφάλεια των δεδομένων. Η εφαρμογή ελέγχου ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων (Multi Factor Authentication - MFA) που χρησιμοποιεί δυναμικούς, μιας χρήσης κωδικούς ελέγχου ταυτότητας μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο υφαρπαγής κεφαλαίων από έναν online τραπεζικό λογαριασμό. Μαζί με την πλαστοπροσωπία των υφιστάμενων συσκευών των χρηστών, σε ορισμένες περιπτώσεις οι εισβολείς μπόρεσαν να ενεργοποιήσουν νέες συσκευές με λογαριασμούς θυμάτων. Επιπροσθέτως, μια τράπεζα δεν πρέπει να αποφασίσει ποια κανάλια θα χρησιμοποιήσει για να μεταδώσει τους δυναμικούς κωδικούς ελέγχου ταυτότητας και εξουσιοδότησης, ελαφρά τη καρδία! Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία οι κωδικοί SMS είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι τόσο σε phishing, όσο και σε διαδικασία υποκλοπής τους. Σε αυτήν την περίπτωση, οι κυβερνοεγκληματίες ήταν σε θέση να λάβουν κωδικούς SMS με τις πλαστοπροσωποποιημένες συσκευές, καθιστώντας τους κωδικούς άχρηστους όσον αφορά την προστασία των τραπεζικών λογαριασμών. Μια τυπική επίθεση στους κωδικούς πρόσβασης μιας χρήσης / passcodes (OTP) μέσω SMS θα ξεκινήσει κατευθύνοντας το θύμα σε μια phishing ιστοσελίδα που προσομοιάζει με την αντίστοιχη της τράπεζας. Εκεί, ο χρήστης θα εισαγάγει τα στοιχεία του που αυτομάτως ενεργοποιούν τη μετάδοση ενός OTP μέσω SMS. Το κακόβουλο λογισμικό που υπάρχει ήδη στη συσκευή του θύματος στη συνέχεια θα λάβει κωδικούς SMS και θα τους προωθήσει στον κυβερνοεγκληματία. Αποτέλεσμα; Το θύμα ουδέποτε συνδέεται με την τράπεζα, καθώς αλληλεπιδρά με μια phishing σελίδα! Τα push notifications που αποστέλλονται μέσω ενός κρυπτογραφημένου καναλιού σε μια εφαρμογή για κινητά που συνδέεται άμεσα με τη συσκευή του χρήστη κατά τη διάρκεια της ενεργοποίησης, πιθανότατα θα εμπόδιζαν τους κυβερνοεγκληματίες να συλλέγουν και να χρησιμοποιούν εφάπαξ κωδικούς πρόσβασης SMS για πρόσβαση σε λογαριασμούς ή εξουσιοδότηση πληρωμών. Την ίδια στιγμή, η αξιοποίηση των hardware χαρακτηριστικών και στοιχείων των ίδιων των φορητών συσκευΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ών (λ.χ. Secure Enclave σε iOS συσκευές ή Trusted Execution Environment / Secure Element σε Android συσκευές) καθιστά πολύ πιο δύσκολη διαδικασία την υποκλοπή των αναγνωριστικών των ίδιων των συσκευών. Μάλιστα, στην περίπτωση κατά την οποία απαιτούνταν βιομετρικός έλεγχος ταυτότητας σε συνδυασμό με την επιβεβαίωση ενός push notification, θα παρείχε ένα πρόσθετο επίπεδο άμυνας που θα μπορούσε να εμποδίσει κάθε κακόβουλα σκεπτόμενο εγκληματία. Ως σημαντικό κρίνεται, επίσης, το γεγονός ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να εφαρμόζουν προηγμένη τεχνολογία κατά της παραβίασης σε οποιαδήποτε εφαρμογή mobile banking «τρέχουν» και παρέχουν. Κίνηση, η οποία αυτομάτως μειώνει τον κίνδυνο ότι οι κάθε λογής κυβερνοεγκληματίες και εν γένει κακόβουλοι χρήστες θα μπορούσαν να παραβιάσουν ή να εφαρμόσουν διαδικασία reverse-engineer σχετικά με τη διαδικασία δέσμευσης της συσκευής, προκειμένου να αναπαράγουν μια νόμιμη επανάληψη του χρήστη για μια εφαρμογή mobile banking σε μια προσομοιωμένη συσκευή.

4+1 βήματα πρόληψης και αποτροπής m-απάτης Προ ημερών, αναλυτές κυβερνοασφάλειας με ειδίκευση στον χρηματοπιστωτικό τομέα επεξεργάστηκαν και ανέπτυξαν ένα πλαίσιο εντοπισμού διαδικτυακής απάτης που αποτελείται από πέντε επίπεδα πρόληψης. Επειδή οι απατεώνες χρησιμοποίησαν έναν εξομοιωτή, κατάφεραν να ξεπεράσουν ορισμένες πτυχές του πρώτου πλαισίου πρόληψης. Σήμερα, πλέον, ολοένα και περισσότερα παραδείγματα εξελιγμένων κυβερνοαπατεώνων είναι σε θέση να προσομοιώνουν δεδομένα από την πλευρά του πελάτη, όπως λ.χ. συσκευή, τοποθεσία και ώρα της ημέρας. Αυτό το περιστατικό mobile fraud και η αυξανόμενη ωριμότητα των online δακτυλίων απάτης εν τη ευρεία έννοια, κάνουν λόγο για την ανάγκη μιας πιο ολοκληρωμένης λύσης πρόληψης της απάτης με κατάλληλα διαμορφωμένα επίπεδα. Προς το παρόν, θεωρείται ως πολύ πιο δύσκολο για τους επιτιθέμενους να υπερκεράσουν τα επόμενα επίπεδα πρόληψης: 1ο επίπεδο: Endpoint-centric – Ανάλυση endpoint συμπεριφοράς και συσχετισμού θέσης. Το εν λόγω επίπεδο περιλαμβάνει επίσης εντοπισμό κακόβουλου λογισμικού και δακτυλικό αποτύπωμα συσκευής

ΔΝΤ: ΕΝΙΣΧΥΣH ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Σε πρόσφατο ενημερωτικό σημείωμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) η κυβερνοασφάλεια αναδεικνύεται ξεκάθαρα ως η πλέον σαφής απειλή για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα παγκοσμίως. Όπως υπογραμμίζεται, καθώς διεθνώς εξαρτόμαστε ολοένα και περισσότερο από την ψηφιακή τραπεζική και τις πληρωμές, το πλήθος των κυβερνοεπιθέσεων έχει τριπλασιαστεί κατά την διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, με τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες να αποτελούν την πλέον στοχευμένη βιομηχανία. Δεδομένων των ισχυρών οικονομικών και τεχνολογικών διασυνδέσεων, μια επιτυχημένη κυβερνοεπίθεση σε ένα κεντρικό χρηματοοικονομικό ίδρυμα ή σε ένα βασικό σύστημα ή υπηρεσία που χρησιμοποιείται από πολλούς, θα μπορούσε γρήγορα να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα προκαλώντας εκτεταμένη αναστάτωση και απώλεια εμπιστοσύνης. Το ΔΝΤ επισημαίνει πως πληθώρα από εθνικά χρηματοπιστωτικά συστήματα δεν είναι ακόμη έτοιμα να διαχειριστούν τυχόν κυβερνοεπιθέσεις, ενώ και το πλαίσιο του διεθνούς συντονισμού εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως “αδύναμο”. Σημειώνεται πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας ενός πλαισίου στρατηγικών κινήσεων δια μέσω των οποίων φιλοδοξεί πως θα ενισχυθεί δραστικά το επίπεδο της ασφάλειας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στον κυβερνοχώρο.

2ο επίπεδο: Επικέντρωση στην πλοήγηση και το δίκτυο – Ανάλυση της συνεδρίας, του δικτύου, και της εν γένει συμπεριφοράς πλοήγησης, αλλά και της αναγνώρισης ύποπτων μοτίβων 3ο επίπεδο: User- και Entity-centric (μονό κανάλι) – Ανάλυση της συμπεριφοράς χρήστη / οντότητας ανά κανάλι ξεχωριστά (π.χ. online banking, mobile banking κ.ο.κ.). 4ο επίπεδο: User- και Entity-Centric κατά μήκος καναλιών και προϊόντων – Ανάλυση περίεργων ή μη-συνήθων συμπεριφορών που παρατηρείται κατά μήκος διαφορετικών καναλιών. 5ο επίπεδο: Big Data User και σύνδεση Entity – Ανάλυση σχέσεων για την ανίχνευση οργανωμένου εγκλήματος και εν μέρει κακουργηματικών ενεργειών. Γίνεται αντιληπτό πως oποιοδήποτε σύστημα ανίχνευσης απάτης οφείλει να αξιοποιήσει την αυτόματη διαδικασία εκμάθησης του server και τους αυτοματοποιημένους κανόνες. DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

INTERVIEW

ΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΛΑΜΠΑΣΗΣ

Η καινοτομία ως stand alone στοιχείο δεν μπορεί να σταθεί

Ο Δρ. Δημήτρης Σαλαμπάσης μιλά για τη σύγχρονη τραπεζική, τις αναδυόμενες τεχνολογίες, τις προκλήσεις του μέλλοντος και το υπό διαμόρφωση τοπίο του χρηματοοικονοικό τομέα.

τις ημέρες μας διεθνώς η εικόνα ενός τραπεζίτη να συνομιλεί απευθείας με έναν «πληροφορικάριο», έναν προγραμματιστή ή ακόμη και έναν hacker κάθε άλλο παρά γεννά ερωτήματα, αλλά αντιθέτως εντάσσεται σε ένα ιδιόμορφο μεν, day-to-day business δε. Ποιες τεχνολογίες προκρίνονται σήμερα στην συγκεκριμένη αγορά, πως εξηγείται πως το Open Banking δύναται να αποτελέσει ένα από τα next big things, γιατί οι τράπεζες θα πρέπει να αξιοποιήσουν

το ΑΙ προς την κατεύθυνση ψηφιοποίησης των manual διαδικασιών τους, πως λειτουργεί το «έξυπνο» ασφαλιστήριο σε real time, πόσο πιθανή είναι η εξάλειψη του ανθρώπινου παράγοντα από τις χρηματοπιστωτικές διαδικασίες, γιατί το block chain έχει αναγκαιότητα από rebranding και ποια η πραγματική αξία του user experience στον τραπεζικό κλάδο; Ο Δρ. Δημήτρης Σαλαμπάσης τολμά και θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των (πολλών) ήλων… DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Δρ. Σαλαμπάση ποια είναι η εικόνα που επικρατεί στο διεθνές τεχνολογικό περιβάλλον; Ποιες τάσεις ξεχωρίζουν και ποιοι τομείς ανθίζουν;

Το FinTech ως τμήμα των financial services εμφανίζει τα τελευταία χρόνια σημαντική ανάπτυξη σε διεθνές επίπεδο, παρά το γεγονός ότι ο βαθμός ενίσχυσης από πλευράς επενδύσεων και εν γένει χρηματοδοτήσεων εταιρειών που δραστηριοποιούνται με την ανάπτυξη αντίστοιχων λύσεων και

Συνέντευξη στον Παναγιώτη Μαρκέτο

εφαρμογών, ακολουθεί αντιστρόφως ανάποδη τροχιά, ελέω της πανδημικής κρίσης και της συνολικότερης επιβράδυνσης των ρυθμών μετεξέλιξης του διεθνούς επιχειρηματικού και οικονομικού τοπίου. Βέβαια, την ίδια στιγμή παρατηρούμε πως οι όποιες επενδύσεις είναι περισσότερο στοχευμένες, όσο και πολύ καλά επεξεργασμένες. Κάτι, απολύτως λογικό, όσο τα κεφάλαια μειώνονται. Έχουμε περάσει από την εποχή του hype, όταν και χρηματοδοτούνταν τα… πάντα, σε αυτήν της ωρίμανσης, της ενηλικίωσης, με τους επενδυτές να είναι απόλυτα ενημερωμένοι, αναζητώντας συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στις λύσεις που βρίσκονται υπό διαμόρφωση, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην διαμόρφωση των επιχειρηματικών μοντέλων που υπόσχονται μεγαλύτερη, όσο και ταχύτερη κλιμάκωση. Πλέον, η καινοτομία ως stand alone στοιχείο, δεν πείθει και ούτε μπορεί να σταθεί. Αντιθέτως, θα πρέπει να συνδυάζεται με την κάλυψη δεδομένων αναγκών στην αγορά και την δυνατότητα να είναι σε θέση να «οικοδομήσει» ένα business case έχοντας στον πυρήνα την προτεινόμενη λύση, προϊόν ή εφαρμογή. Το ίδιο, εξάλλου, λαμβάνει χώρα σήμερα και με όλες τις cutting-edge τεχνολογίες, όπως είναι λ.χ. η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain, το cloud κ.ά. Το δε momentum είναι κάτι παραπάνω από ευνοϊκό, όσο και θετικό. Θεωρώ πως το μεγάλο «στοίχημα» του αμέσως επόμενου χρονικού διαστήματος βρίσκεται στον τομέα του open banking και της δυνατότητας που έχουν πλέον οι third-party providers να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα πελατών και να μπορούν να ανοίξουν την αγορά. Μπορεί αυτή τη στιγμή το όλο εγχείρημα να βρίσκεται σεε νηπιακό επίπεδο, ωστόσο είναι σίγουρο πως πρόκειται να εξελιχθεί σε ένα από τα πλέον ελκυστικά, όσο και παραγωγικά next big thing στον ευρύτερο τομέα της χρηματοπιστωτικής αγοράς. Την ίδια στιγμή, πολλές τράπεζες, αλλά και ηγέτιδες εταιρείες όπως λ.χ. οι Visa και Mastercard έχουν εστιάσει

-πλέον- το mindset τους στην λογική της πλατφόρμας παροχής υπηρεσιών, υιοθετώντας ως active μοντέλο λειτουργίας την μετατροπή τους σε ένα hub ανάπτυξης και παροχής υπηρεσιών, μεταβαλλόμενοι τρόπων τινά σε ενορχηστρωτές οικοσυστημάτων. Η διεθνής αγορά, παρακινούμενη και από τα μαθήματα της πανδημίας, εκφράζει έντονο ενδιαφέρον για τον τομέα των πληρωμών με τις ανέπαφες συναλλαγές, αυτές με την χρήση κινητού τηλεφώνου και των εν γένει m-πορτοφολιών, αλλά και το user identity να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Σε αυτό το πλαίσιο, μια συνεπαγόμενη συζήτηση που παρουσιάζει ζωηρό ενδιαφέρον και η οποία έχει πυροδοτηθεί έτι περαιτέρω από τις ιδιαίτερες συνθήκες που εισήχθησαν από την προ έτους έλευση της πανδημίας του κορωνοϊού, έχει να κάνει με την cashless κοινωνία. Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι αρκετά, από το τι σημαίνει για την ίδια

από τη σκοπιά του blockchain και των κρυπτονομισμάτων, αλλά από αυτήν μιας νέας στρατηγικής σχετικά με το πώς μπορεί να υπάρχει στην αγορά λ.χ. ένα ψηφιακό ευρώ, δολάρια, λίρα, γιέν κ.ά. Μάλιστα, τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) έχουν προβεί σε πλήθος ερευνών και βρίσκονται στο επόμενο στάδιο, αυτό της επεξεργασίας μια πιο συνεκτικής στρατηγικής επί του θέματος. Εδώ, στην Αυστραλία, βρίσκονται σε πρωτόλειο στάδιο, καθώς έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην αναζήτηση proof of concepts σχετικά με το πώς μπορεί να λειτουργήσει ο μηχανισμός, τι είδους τεχνολογία απαιτείται, πως διαμορφώνεται το ρυθμιστικό πλαίσιο κ.ο.κ. Δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν σας αναφέρω πως ο τομέας του cloud και δη σε όρους infrastructure είναι διαρκώς αναπτυσσόμενος, γεννώντας διαρκώς ιδέες καθώς δύσκολα μπορεί να περιοριστεί σε συγκεκριμένα

Έχουμε περάσει από την εποχή του hype, όταν και χρηματοδοτούνταν τα πάντα, σε αυτήν της ωρίμανσης και της ενηλικίωσης την κοινωνία να λειτουργεί σε ένα τέτοιο καθεστώς, τι επιπτώσεις θα έχει στην καθημερινότητα επιχειρήσεων και πολιτών, πως μπορεί να αντιμετωπιστεί ο αναπόφευκτος αποκλεισμός που θα προκύψει για σημαντικό μέρος του πληθυσμού και δη για όσους αγνοούν την τεχνολογία ως enabler, πως θα μεταβληθεί η μονοσήμαντη συνήθεια και κουλτούρα των εγχρήματων συναλλαγών κ.ο.κ. Το τελευταίο χρονικό διάστημα σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τομέας των ψηφιακών νομισμάτων και δη σε ότι έχει να κάνει με αυτά των κεντρικών τραπεζών (Central Bank Digital Currencies). Κι αυτό, όχι τόσο DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

όσο και προκαθορισμένα πλαίσια. Η δε τεχνητή νοημοσύνη (AI) αποτελεί game-changer και καταλύτη δραστικών αλλαγών όχι μόνο στον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε, διαχειριζόμαστε και αξιοποιούμε τα δεδομένα, αλλά και στο πως αντιλαμβανόμαστε την ανάλυσή τους. Σε δεύτερη «ανάγνωση», η quantum τεχνολογία αναμένεται να μας προσφέρει εντελώς νέα οπτική σε μια σειρά από επιμέρους επιστημονικούς τομείς, ωστόσο έχει μπροστά της τουλάχιστον μια πενταετία «ωρίμανσης» και μια δεκαετία έως ότου παράγει απτά αποτελέσματα και αποδεκτά use cases.

INTERVIEW

Αναφερθήκατε στο Open Banking. Θεωρείτε πως βρισκόμαστε ενόψει ταχύτερης ή “επιθετικότερης” υιοθέτησής του από την πλευρά των “παραδοσιακών” τραπεζικών ιδρυμάτων;

Οφείλω να ομολογήσω πως το Open Banking αποτελεί την παρούσα χρονική στιγμή ένα από τα πλέον νευραλγικά τμήματα της σύγχρονης τραπεζικής, καθώς επιτρέπει στον κλάδο να διευρυνθεί, για παράδειγμα όταν ένας third-party provider δύναται να αποκτήσει πρόσβαση και να αξιοποιήσει τα δεδομένα πελατών τραπεζών, μεταβάλλοντας την λογική της κατοχής των δεδομένων που με την σειρά της περνά στον πελάτη. Εξυπακούεται πως κάτι τέτοιο διακρίνεται και από σημεία αυξημένου ρίσκου και επικινδυνότητας, τα οποία απαιτούν αυξημένα επίπεδα ασφάλειας. Παράλληλα, μέσω του Open Banking θα ενταθεί ακόμη περισσότερο η αναζήτηση καινοτομίας, με την αντίστοιχη ανάπτυξη λύσεων, προϊόντων και εφαρμογών που με την σειρά τους

οδηγούν στην καθιέρωση νέων λειτουργικών μοντέλων. Τα πάντα εξαρτώνται από το θεσμικό πλαίσιο, καθώς δίχως αυτό δεν δύναται να προχωρήσει δυναμικά η υπόθεση του Open Banking. Για παράδειγμα, στην Αυστραλία επελέγη η ανάποδη (από την συνήθη) λογική, να δομηθεί ένα θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης των δεδομένων -το οποίο βρίσκεται εν ισχύ από την 1η Ιουλίου του περασμένου έτους- και εν συνεχεία να πέσει το βάρος προς τον χρηματοπιστωτικό τομέα προκειμένου να προβεί στις ανάλογες κινήσεις. Σύμφωνα με το Αυστραλιανό πλαίσιο, μόνο οι 4 “συστημικές” τράπεζες επιβάλλεται να ανοίγουν σε APIs τα δεδομένα τους. Κι αυτό, όμως, μόνο σε third parties που έχουν αδειοδοτηθεί ειδικά για αυτό το σκοπό. Το ζήτημα είναι τι είδους δεδομένα «ανοίγεις», προς ποιους, πότε και γιατί, τοι APIs χρησιμοποιείς κ.ο.κ. Η Ευρώπη επέλεξε να ακολουθήσει την εντελώς αντίθετη στρατηγική, για αυτό και έχει ωριμάσει ταχύτερα σε συγκεκριμένες χώρες, όπως λ.χ. στην Μεγάλη Βρετανία.

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Η τεχνολογία του blockchain πέρασε από ποικίλα στάδια, έχοντας ως κοινό παρανομαστή την αμφισβήτηση και ενδεχομένως την κακεντρέχεια. Πλέον, σε ποιο σημείο εκτιμάτε πως βρίσκεται σήμερα εντός του πλαισίου της χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας;

Πράγματι, το blockchain έπεσe θύμα έντονης παραπληροφόρησης σε ότι αφορά την λειτουργία, την σημασία και το ίδιο το περιεχόμενο του στο συνολικότερο χρηματοοικονομικό γίγνεσθαι. Πολλοί, αδυνατούσαν να αντιληφθούν πως επρόκειτο για μια τεχνολογία, συνδέοντας το με τα κρυπτονομίσματα! Βλέπετε, το πρώτο συνθετικό του όρου (κρυπτο-) αρκούσε για να «γεννήσει» αρνητικά συναισθήματα, «κερδίζοντας» αυτομάτως μια «ρετσινιά» που ακόμη και σήμερα είναι κάτι παραπάνω από ορατή. Καθώς, λοιπόν, το blockchain ήταν άμεσα συνδεδεμένο ως enabling τεχνολογία, κρίθηκε κι αυτό ως ένοχο στη συνείδηση κάθε μη-σχετικού. Προσθέστε και το γεγονός πως η φιλοσοφία του τελευταίου βασίζεται πρωτίστως στην αποκεντροποίηση, γεγονός που αντιτίθεται στην παγιωμένη αντίληψη των κεντρικοποιημένων αρχιτεκτονικών, και αυτομάτως έχετε μπροστά σας ανάγλυφα το αρνητικό branding μιας τεχνολογίας. Ευτυχώς, σήμερα βιώνουμε μια περίοδο σχετικής ωριμότητας, καθώς σε αυτό συνέβαλε και το ίδιο το blockchain δια μέσω της αξιοποίησής του για την διευκόλυνση και απλοποίηση μιας σειράς από τραπεζικές εργασίες (λ.χ. στιγμιαία μεταφορά χρημάτων, payments). Πλέον, οι συζητήσεις με τα αρμόδια τραπεζικά στελέχη περί του blockchain, μόλις το 10% του ενδιαφέροντός τους περιστρέφεται γύρω από την τεχνολογία αυτή καθ’ εαυτή. Το υπόλοιπο, συντριπτικό ποσοστό σχετίζεται με το τι κάνει και πως μπορεί να αξιοποιηθεί product ή service-wise. Μάλιστα, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο συμμετέχουμε σε think tank προκειμένου να καταλήξουμε σε use cases, τα οποία δεν θα ενδυναμώσουν απλά το αποτύπωμα της συγκεκριμέ-

νης τεχνολογίας στον τραπεζικό κλάδο, αλλά θα προσθέσουν αξία στην συνολικότερη δομή του. Τα τελευταία χρόνια η διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στον χρηματοοικονομικό κλάδο δείχνει να είναι έντονη, πολυεπίπεδη και με πολλές εκφάνσεις. Θεωρείτε πως στην ολότητά της είναι σε θέση να υποκαταστήσει τον ανθρώπινο παράγοντα;

Δίχως να ακολουθήσω την μονόπλευρη λογική του “λευκού” ή του “μαύρου”, θα έλεγα πως μια πειστική απάντηση μπορεί να δοθεί εάν κάποιος κοιτάξει τι συμβαίνει σε εξειδικευμένους μεν, υψηλής αξίας και πιστότητας δε επιμέρους τομείς, όπως λ.χ. στο Wealth Management ή στο Investment Banking, όπου οι ενδιαφερόμενοι πελάτες επιζητούν την ανθρώπινη διάδραση, καθώς από μια τους πράξη μπορεί να κριθεί σημαντικό μέρος του μελλοντικού τους wellbeing. Σήμερα, η πλειοψηφία των τραπεζών έχουν επικεντρωθεί ως προς το ΑΙ στην διευκόλυνση της πρόσβασης προς τις υπηρεσίες, όπως συμβαίνει με την αξιοποίηση των chatbots, των ολογραμμάτων κ.ά. Όλα αυτά, βέβαια, εκ της διαμόρφωσής τους διακρίνονται από συγκεκριμένο και διόλου ευρύ φάσμα κινήσεων ή ερωταπαντήσεων, γεγονός που αυτομάτως υποβιβάζει την αξία και την εν γένει σημασία τους από τους ίδιους τους πελάτες. Δεν θεωρώ, λοιπόν, πως η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή στους χρηματοπιστωτικούς κόλπους θα εξαλειφθεί, όσο και εάν εξελιχθεί η τεχνολογία. Μπορεί να περιοριστεί ή να σχετίζεται με συγκεκριμένα ζητήματα, ωστόσο θα είναι πάντοτε παρούσα. Ιδανικά, η τεχνητή νοημοσύνη θα πρέπει να αξιοποιήσει το εύρος, το πλήθος και την ισχύ των δεδομένων, προκειμένου με την δύναμη της ανάλυσης να εξάγει εκείνα τα αποτελέσματα δια μέσω των οποίων όσοι λαμβάνουν αποφάσεις να κάνουν πιο ποιοτική, όσο και αποτελεσματικότερη δουλειά προς όφελος των πελατών τους. Παράλληλα, το ΑΙ μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε να κάνει πιο «ευφυή» άπειρες

Δεν θεωρώ πως η ανάγκη για ανθρώπινη επαφή στους χρηματοπιστωτικούς κόλπους θα εξαλειφθεί, όσο και εάν εξελιχθεί η τεχνολογία λειτουργίες που κινούνται κατά μήκος (front και back office) ενός χρηματοπιστωτικού οργανισμού, να κάνει διαχειρίσιμη για τις ίδιες τις τράπεζες την νομοθεσία και τα Κανονιστικά πλαίσια, να μετατρέψει την διαδικασία του reporting σε πραγματικά αποτελεσματικό “εργαλείο” κ.ο.κ. Θα παρότρυνα τις τράπεζες να καταγράψουν τις χειρωνακτικές εργασίες τις οποίες εφαρμόζουν ακόμη και σήμερα, προκειμένου να τις ψηφιοποιήσουν μέσω της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης, αυτοματοποιώντας την ίδια τους την λειτουργία. Across the board γίνεται αναφορά στην σημασία του user experience για την επιτυχημένη διαδικασία απόκτησης, διατήρησης ή και ανάκτησης πελατών. Σας βρίσκει σύμφωνο η προσοχή που δίνεται στον συγκεκριμένο παράγοντα;

Θεωρώ πως η εμπειρία του χρήστη δεν έχει τέτοια δυναμική ώστε από μόνη της να διασφαλίσει την κλιμάκωση των ίδιων των επιχειρηματικών μοντέλων. Μάλιστα, στον τομέα της τραπεζικής σταθμίζω σχετικά χαμηλά το user experience στην αξιακή κλίμακα του ίδιου του πελάτη, προκρίνοντας το value proposition που του προτείνεται. Τολμώ δε να ισχυριστώ, πως η παρεχόμενη αξία αποτελεί το «κλειδί» που οδηγεί στη Γη της Επαγγελίας των πελατών! Επιπροσθέτως, με την πανσπερμία του προφίλ των δυνητικών πελατών που βρίσκονται εκεί έξω, είναι δεδομένο πως πλειάδα εξ’ αυτών ενδιαφέρονται μόνο για το τελικό προϊόν / offering και όχι για το απ’ άκρη σε άκρη journey. Κάποιοι, αξιοποιούν μόνο ένα τμήμα του τελευταίου. Άρα, η συνολική εμπειρία είναι αδύνατον να βιωθεί

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

και κατ’ επέκταση να αποκτήσει τον παραμικρό βαθμό επίδρασης, ενώ παρατηρείται πως υπάρχουν πολλαπλά plug-ins στο value chain που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κατά την διαδικασία του σχεδιασμού των στρατηγικών προσέγγισης των πελατών. Πολλοί παράγοντες της χρηματοπιστωτικής αγοράς θεωρούν πως η τεχνολογία έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε να είναι σε θέση να μπορεί να υλοποιήσει άμεσα, με ταχύτητα, αποτελεσματικότητα και λελογισμένο κόστος κάθε business-wise «θέλω» τους. Το ερώτημα, όμως, είναι γιατί σε πλείστες περιπτώσεις εμφανίζονται ανεξήγητες καθυστερήσεις.

Ξέρετε, έχουμε ξεφύγει από την εποχή κατά την οποία είχαμε τυχόν αμφιβολίες σχετικά με το εύρος, το βάθος, την αποτελεσματικότητα, αλλά και τις δυνατότητες της τεχνολογίας, καθώς αυτές είναι αδιαμφισβήτητες όσο και δίχως όριο. Πλέον, το ζητούμενο έχει να κάνει με την ανάδυση απτών business και use cases, τα οποία θα εξυπηρετούνται ή θα βασίζονται στην τεχνολογία. Πράγματι, σε ορισμένες περιπτώσεις καταγράφεται μια χρονική υστέρηση των εξελίξεων σε συνάρτηση με τα offerings που παράσχει η τεχνολογία, ωστόσο σε αυτή την πραγματικότητα σημαντικό ρόλο παίζει το ρυθμιστικό κομμάτι. Κι αυτό, καθώς υπάρχουν τεράστιοι όσο και πολύπλοκοι μηχανισμοί που «σαρώνουν» κάθε ενεχόμενη πτυχή: Από το ποια τεχνολογία χρησιμοποιείται μέχρι πως και γιατί γίνεται μια συγκεκριμένη διαχείριση των ιδιαίτερα πλούσιων δεδομένων που παράγονται σε κάθε διάδραση ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος.

INTERVIEW

Αποτελεί κοινό τόπο πως τα δεδομένα ενέχουν την αξία που είχε το πετρέλαιο κατά τις προηγούμενες δεκαετίες. Πως επιχειρούν να τα αξιοποιήσουν οι οργανωμένοι χρηματοοικονομικοί παράγοντες;

Πράγµατι, τα δεδοµένα αποτελούν το όχηµα µέσω του οποίου κινείται ο κόσµος! Επιχειρηµατικά, µα και κοινωνιολογικά. Οι δε δυνατότητες που εµπεριέχουν τα δεδοµένα, αποτελώντας πεδίο περαιτέρω διείσδυσης και ανάπτυξης, είναι πραγµατικά αδιανόητες για τον κοινό νου. Και δεν αναφέροµαι αποκλειστικά στα φυσικά δεδοµένα, αλλά και στα εναλλακτικά. Για παράδειγµα, ένα portfolio που διαµορφώνεται για ασφαλιστικά και επενδυτικά προϊόντα, µπορεί να λαµβάνει και να επεξεργάζεται δεδοµένα σχετικά µε το επίπεδο µόρφωσης, τις σπουδές, το θρήσκευµα, την social media έκθεση του ενδιαφερόµενου κ.ο.κ.∆εδοµένα που κινούνται πέραν της καθαρόαιµης financial στόχευσης, µε βάση τα οποία και ανοίγονται πολλοί, όσο και εντελώς καινούριοι ορίζοντες για όσους αναλαµβάνουν να αξιοποιήσουν το αποτέλεσµα της ανάλυσής τους. Σήµερα, συνεργαζόµαστε µε ασφαλιστικές εταιρείες έχοντας αναπτύξει και πειραµατιζόµενοι µε “έξυπνα” συµβόλαια, µε την βοήθεια του blockchain. Μέσω wearables λ.χ. ανι-

Οι δυνατότητες που εμπεριέχουν τα δεδομένα, αποτελώντας πεδίο περαιτέρω διείσδυσης και ανάπτυξης, είναι αδιανόητες για τον κοινό νου χνεύουν την οδηγική συµπεριφορά του πελάτη όπως προκύπτει από τους χτύπους της καρδιάς και άλλες λειτουργίες του οργανισµού, ενώ µέσω geolocation γνωρίζουν σε πραγµατικό χρόνο που βρίσκοµαι. Αυτοµάτως, τα δεδοµένα που προκύπτουν, µπορεί να καταδεικνύουν έναν οδηγό ο οποίος ενδεχοµένως να είναι κουρασµένος ή στρεσαρισµένος και άρα να αυξάνεται το ασφαλιστικό ρίσκο κατά Χ%. Αποτέλεσµα; ∆ίνεται σήµα στο «έξυπνο» συµβόλαιο προκειµένου να αναπροσαρµόσει το premium του ασφαλίστρου! Και όλα αυτά, σε real time, δίχως να υπάρχει η παραµικρή εµπλοκή ή παρουσία φυσικού προσώπου. Αντιθέτως, αξιοποιούνται µε αυτοµατοποιηµένο τρόπο δεδοµένα, machine learning, AI κ.ο.κ. Πρόσφατα είχαµε συζητήσεις µε µια σειρά από παράγοντες στην Κίνα σχετικά µε ένα project µέσω του οποίου ο χρήστης µπορούσε να πληρώσει για προκαθορισµένες συναλλαγές µέσω του χαµόγελού του! Όσο κι εάν ηχεί άκρως περίεργο µε έντονα sci-fi χαρακτηριστικά, εντούτοις όµως το χα-

µόγελο ενός ανθρώπου, όπως και το ίδιο του το σώµα, ενέχει το ρόλο µιας βάσης δεδοµένων, που µε τη σειρά του συνθέτει το digital identity κάθε ενός ξεχωριστά. Το προαναφερθέν project συνδέει µοναδικά χαρακτηριστικά του ατόµου, όπως στην προκειµένη περίπτωση είναι το χαµόγελό του, µε την πιστωτική του κάρτα ή τον τραπεζικό του λογαριασµό. Οπότε, ο ενδιαφερόµενος δεν έχει παρά να χαµογελάσει σε µια κάµερα και αυτοµάτως γίνεται η χρέωση για την αγορά ενός προϊόντος ή µιας υπηρεσίας. Πλέον, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η… µπάλα βρίσκεται στο «γήπεδο» των επιχειρήσεων και οργανισµών, καθώς επαφίεται αποκλειστικά στην διακριτική τους ευχέρεια να αναπτύξουν τους κατάλληλους αλγόριθµους προκειµένου να επεξεργαστούν τα δεδοµένα µε τέτοιο τρόπο, που θα τους αποκαλύψουν συγκεκριµένες ανάγκες των πελατών, δυνητικών είτε υφιστάµενων, και κατ’ επέκταση θα τους οδηγήσουν στον σχεδιασµό νέων προϊόντων.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΛΑΜΠΑΣΗΣ Ο Δρ. Δημήτρης Σαλαμπάσης, είναι Διευθυντής, Master of Financial Technologies και Καθηγητής FinTech Innovation and Entrepreneurship στο AACSB Internationally-Accredited Swinburne Business School, στην Μελβούρνη της Αυστραλίας. Επιπροσθέτως, είναι Επισκέπτης Καθηγητής FinTech στο Πανεπιστήμιο του Québec στον Καναδά, Blockchain και FinTech Fellow στο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών Επιστημών της Σιγκαπούρης, καθώς επίσης και Επισκέπτης Καθηγητής στην Σχολή Διοίκησης του Fribourg στην Ελβετία. Παράλληλα, ο Δρ. Σαλαμπάσης αποτελεί Senior Associate και μέντορας στο Ινστιτούτο Διευθυντικών Στελεχών της Αυστραλίας (Australian Institute of Company Directors - MAICD), αλλά και στο Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών της Αυστραλίας και Ασίας (Financial Services Institute of Australasia - FINSIA) and Mentor.

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

presents

9th

Smart Cities

11/03/2021 LIVE ON YOUR SCREEN

conference 2021

Innovations and Technologies that build Smart Cities Στελέχη Ψηφιακού Μετασχηματισμού των πόλεων

LOS ANGELES • PALO ALTO • LONDON BARCELONA • GOTHENBURG Policy Makers EUROCITIES • EU CITY FACILITY • WORLD BANK

Αξιωματούχοι Κεντρικής Κυβέρνησης Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος

Γιάννης Τσακίρης

Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων

Περιφερειάρχες και Δήμαρχοι Δημήτρης Παπαστεργίου Πρόεδρος ΚΕΔΕ και Δήμαρχος Τρικκαίων

Ιωάννης Ζαμπούκης

Δήμαρχος Αλεξανδρούπολης

Γιώργος Πατούλης

Κωνσταντίνος Αγοραστός

Κώστας Μπακογιάννης

Περιφερειάρχης Αττικής

Περιφερειάρχης Θεσσαλίας

Δήμαρχος Αθηναίων

Παναγιώτης Σημανδηράκης

Αντώνης Γκουντάρας

Δήμαρχος Χανίων

Δήμαρχος Αγιάς

Γρηγόρης Κωνσταντέλλος Δήμαρχος Βάρης-ΒούλαςΒουλιαγμένης

H συμμετοχή είναι ελεύθερη για Στελέχη Δήμων, Περιφερειών και Υπουργείων!

Δείτε όλους τους ομιλητές και την agenda: www.smartcitiesconference.gr Τιμητική Υποστήριξη

Χορηγός

Livestreaming by audio visual equipment

Συμμετοχές: Χάρης Πορέτσης, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 139) E: poretsis@boussias.com Χορηγίες: Λίζα Αντωνιάδη, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 158), Ε: lantoniadi@boussias.com | Θάνος Θώμος, T: 210 6617777 (εσωτ. 322), Ε: tthomos@boussias.com | Μπέσσυ Μπουτεράκου, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 155), Ε: bbouterakou@boussias.com

Official Publications

WORLD

Ο απαγορευμένος καρπός που θα γεννήσει τα νέα ψηφιακά νομίσματα Μετά την κρίση του 2008, τα κρυπτονομίσματα μπήκαν στη ζωή των πολιτών, με αποτέλεσμα να εδραιωθούν στη συνείδηση πολλών ως μια εναλλακτική στα φυσικά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών. Τώρα,οι ίδιες οι κεντρικές τράπεζες ετοιμάζονται να αξιοποιήσουν αυτήν την εξοικείωση και να εισάγουν στην αγορά τα δικά τους ψηφιακά νομίσματα, τα οποία βασίζονται σε διαφορετική φιλοσοφία. Τoυ Γ Ι Ά Ν Ν Η Μ Ο Υ ΡΆΤ Ι Δ Η

Οκτώβριος, εν μέσω της κρίσεως πανδημίας, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως μήνας αποκαλύψεων των ψηφιακών νομισμάτων που ετοιμάζονται να διοχετεύσουν στην αγορά οι κεντρικές τράπεζες. Η Κίνα φαίνεται να εφαρμόζει την πιο επιθετική πολιτική και έτσι το ψηφιακό γιουάν, το οποίο θα εξυπηρετεί την πλατφόρμα πληρωμών Digital Currency Electronic Payment, έχει αρχίσει ήδη να δοκιμάζεται σε κάποιες πόλεις της. O Chandler Guo, ένας από τους πρωτοπόρους στην εξόρυξη κρυπτονομισμάτων, σε συνέντευξη που έδωσε στο BBC News πριν από λίγους μήνες, θεωρεί ότι “κάποια μέρα όλοι θα χρησιμοποιούν το ψηφιακό νόμισμα της Κίνας”. Μπορεί ο Guo να το κάνει να ακούγεται απλό, στην πράξη όμως για μια ισχυροποίηση τέτοιου μεγέθους δεν αρκεί απλά η κεντρική τράπεζα της Κίνας να δημιουργήσει ψηφιακό νόμισμα. Το 2020, η Facebook ανακοίνωσε το δικό της ψηφιακό νόμισμα, το Diem, ή Libra όπως το είχε αρχικά ονομάσει. Η κίνηση αυτή ανησύχησε περαιτέρω τους κεντρικούς τραπεζίτες στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και στη Βρετανία, οι οποίοι, ίσως και λανθασμένα είδαν τη Facebook ως ανταγωνιστή τους, ενώ στην ουσία, οι εμπορικές τράπεζες θα ήταν αυτές που θα έπρεπε να ανησυχήσουν, γιατί η χρήση του Diem θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω τα κέρδη τους από τις προμήθειες των διαφόρων μορφών πληρωμών. Χωρίς να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα τι συνέβη στα παρασκήνια και ποιος ήταν τελικά ο καταλύτης, το αποτέλεσμα ήταν ότι στις αρχές του περασμένου Οκτώβρη, οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες συνέταξαν από κοινού την αναφορά “Central bank digital currencies: foundational principles and core features”, η οποία βάζει τα θεμέλια για τη δημιουργία των Central Bank Digital Currencies (CBDC). Η αναφορά ξεκινά με τη φράση “Central banks have been providing trusted money to the public for hundreds of years as part of their public policy objectives”, στην οποία θεωρούμε ότι η λέξη trusted DIGITAL FINANCE

βρίσκεται εκεί για να κάνει σαφή το διαχωρισμό ανάμεσα στα κρυπτονομίσματα που διακινούνται ήδη στην αγορά και τα ψηφιακά νομίσματα των Κεντρικών Τραπεζών που θα είναι διαθέσιμα σύντομα. Η μεταβλητότητα των διαθέσιμων κρυπτονομισμάτων με τις συνέπειες που αυτή έχει για τον αμύητο κάτοχο, η ασφάλεια των συναλλαγών και της φύλαξης τους, αλλά και το γεγονός ότι η ύπαρξή τους εξαρτάται από ένα δίκτυο εκατομμυρίων ατόμων και όχι από ένα κεντρικό οργανισμό, είναι ορισμένοι από τους λόγους, για τους οποίους οι κεντρικές τράπεζες θεωρούν ότι τα ψηφιακά νομίσματα που θα εκδώσουν θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Ο αντίλογος των οπαδών των κρυπτονομισμάτων απαντά πρώτον ότι υπάρχουν και “σταθερά” κρυπτονομίσματα, η ασφάλεια θα είναι αμφισβητούμενη και για τα ψηφιακά νομίσματα και τέλος, ο θεμελιώδης λόγος που δημιουργήθηκαν τα κρυπτονομίσματα είναι να προσφέρουν μια εναλλακτική στα νομίσματα των κεντρικών τραπεζών.

Περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό. Για αυτούς τα κρυπτονομίσματα ή ένα νόμισμα όπως το Diem, θα μπορούσαν να είναι ένας τρόπος συναλλαγών. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Τα ψηφιακά νομίσματα δεν θα αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα... τουλάχιστον σύντομα Ο Σάββας Μαυρίδης ζει στη Νέα Υόρκη και ειδικεύεται στις τεχνολογίες για τον τραπεζικό τομέα, έχοντας κάνει καριέρα στις διεθνείς αγορές. Στη συζήτηση που είχαμε μαζί του, τον ρωτήσαμε αρχικά ποιες θεωρεί ότι είναι βασικές διαφορές ανάμεσα σε ψηφιακά νομίσματα και κρυπτονομίσματα. Η απάντησή του ήταν λιτή. “Τα κρυπτονομίσματα έχουν χρησιμοποιηθεί κυρίως ως κερδοσκοπικά εργαλεία, θα μπορούσαν όμως να έχουν στο μέλλον και ένα ρόλο αποθετηρίου αξιών, χωρίς μια κεντρική αρχή που θα εξασφαλίζει τον κάτοχό τους. “Πολλές τράπεζες έχουν αποδεχτεί να προσθέτουν τα κρυπτονομίσματα στα περιουσιακά στοιχεία των πελατών τους, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τα εξισώνουν με τα FIAT currencies, ακόμα και αν μιλάμε για τα πιο ασταθή από αυτά, όπως η τουρκική λίρα ή το μπολιβάρ της Βενεζουέλας,” λέει ο κ Μαυρίδης. “Για τις τράπεζες τα κρυπτονομίσματα παραμένουν “περιθωριακά” στοιχεία, τα οποία κέρδισαν το ενδιαφέρον ενός μιDIGITAL FINANCE

κρού ποσοστού πολιτών και κυρίως αυτών που έλκονται από τις παράνομες δραστηριότητες.Αντιθέτως, τα ψηφιακά νομίσματα θα εκδοθούν από τις κεντρικές τράπεζες, θα εξασφαλίζονται από τις υπάρχουσες σύγχρονες τεχνολογικές υποδομές των τραπεζών και λιγότερο πιθανό από decentralized τεχνολογίες, όπως το blockchain και θα έχουν την εγγύηση οργανισμών που πρακτικά δεν μπορούν να χρεοκοπήσουν.” Ο Σ. Μαυρίδης τόνισε ότι η χρήση της τεχνολογίας blockchain είναι προαιρετική για την έκδοση των ψηφιακών νομισμάτων, καθώς οι κεντρικές τράπεζες έχουν δοκιμασμένες τεχνολογίες που έχουν αποδείξει ότι προσφέρουν επαρκή ασφάλεια, οι οποίες μπορούν να εκσυγχρονιστούν για να καλύψουν και τις ανάγκες έκδοσης ψηφιακών νομισμάτων. Αν όμως τα ψηφιακά νομίσματα δε βασίζονται σε decentralized τεχνολογία, τότε ποια είναι η ουσιαστική τους διαφορά από τα υπάρχοντα νομίσματα, τα οποία σε μεγάλο ποσοστό διακινούνται επίσης ψηφιακά; Όταν για παράδειγμα μια επιχείρηση μεταφέρει 1 δις ευρώ σε μια άλλη ή η ΕΕ δανείζει στην Ελλάδα 30 δις ευρώ, στην πράΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

WORLD

ξη αυτό σημαίνει ότι μερικά bit πληροφογραμματισμένο να χάνει δυναμικά μέρος ριών μεταφέρονται από το ένα τραπεζικό της αξίας του, όσο μένει αποταμιευμένο ή σύστημα στο άλλο. το αντίθετο, δηλαδή στην περίπτωση που Όπως μας λέει ο Γιώργος Γιαγλής, Executive η κεντρική τράπεζα θα ήθελε να ενισχύσει Director στο Institute For the Future του την αποταμίευση να αυξάνεται η αξία του University of Nicosia, σχεδόν το 93% των ψηφιακού ευρώ. συναλλαγών σε ευρώ πραγματοποιούνται Ένα επιπλέον όφελος από τη χρήση ψησήμερα ψηφιακά. Δηλαδή, ελάχιστο είναι Με την απευθείας φιακών νομισμάτων - και εφόσον αυτά το ποσοστό συναλλαγών που ένα νόμισμα διατεθούν στην αγορά απευθείας από τις διάθεση ψηφιακών αλλάζει πραγματικά χέρια. κεντρικές τράπεζες - θα είναι η μείωση ή Οπότε, κάπου άλλου θα χρειαστεί να ανα- νομισμάτων, οι ίσως και ο μηδενισμός του κόστους συναλζητήσουμε τις αλλαγές που θα φέρουν με κεντρικές τράπεζες λαγών. Όπως μας λέει ο Γ. Γιαγλής, οι κετην παρουσία τους τα ψηφιακά νομίσμαντρικές τράπεζες δεν είναι κερδοσκοπικοί τα. Τόσο ο Γ. Γιαγλής, όσο και ο Σ. Μαυ- θα μπορούσαν να οργανισμοί και θεωρητικά δεν μπορούν να ρίδης συμφωνούν ότι μια από τις πιο εν- επέμβουν άμεσα πτωχεύσουν. Επομένως, δεν έχουν κάποιο διαφέρουσες αλλαγές, θα μπορούσε να στην οικονομία, με λόγο να επιβάλουν προμήθειες σε συναλείναι η απευθείας διάθεση χρήματος στις λαγές με ψηφιακά νομίσματα. μια διαφοροποίηση αγορές από τις κεντρικές τράπεζες. Το σενάριο αυτό θα μπορούσε να αλλάξει, Σε ένα ακραίο δηλαδή σενάριο, οι εμπορι- των επιτοκίων αν τελικά τη διάθεση των ψηφιακών νομικές τράπεζες σταματούν πλέον να έχουν ή διαθέτοντας σμάτων αναλάβουν οι εμπορικές τράπεζες, κάποιο ρόλο, αφού ο καθένας από εμάς, οπότε ναι μεν θα έχουν τη δυνατότητα να καθώς επίσης επιχειρήσεις και κράτη συ- απευθείας χρήμα προσφέρουν συναλλαγές με μειωμένες ναλλάσσονται απευθείας με τις κεντρικές στην οικονομία. προμήθειες σε σχέση με τις σημερινές, τράπεζες. αλλά όχι μηδενικές, ώστε να επιτύχουν κάΔηλαδή θα Επίσης, ενώ μέχρι τώρα, η επέμβαση των ποιο κέρδος. κεντρικών τραπεζών στην οικονομία γί- μπορούσαμε να Το κέρδος αυτό θα χρειαστεί να το δικαιονεται έμμεσα, είτε επηρεάζοντας το επι- ξυπνήσουμε ένα λογήσουν αν προσφέρουν ως αντάλλαγμα τόκιο της διατραπεζικής αγοράς, είτε πρωί και να έχουμε κάποιες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα προσφέροντας νέο χρήμα αγοράζοντας η ασφάλεια των ψηφιακών πορτοφολιών, περιουσιακά στοιχεία όπως τα ομόλογα, όλοι μας 1000 όπου θα βρίσκονται αποθηκευμένα ευρώ με την απευθείας διάθεση ψηφιακών νο- ψηφιακά ευρώ στο και ψηφιακά ευρώ ή συμβουλευτικές υπημισμάτων οι κεντρικές τράπεζες θα μπο- πορτοφόλι μας. ρεσίες επενδυτικής φύσεως. ρούσαν να επέμβουν άμεσα στην οικονοΘα συνεχίσουν να υπάρχουν μία, με μια διαφοροποίηση των επιτοκίων ΓΙΏΡΓΟΣ ΓΙΑΓΛΉΣ κρυπτονομίσματα; ή διαθέτοντας απευθείας χρήμα στην οιExecutive Director, Institute For κονομία. Με άλλα λόγια, θα μπορούσαμε “ Όταν εμφανίστηκε το bitcoin, πολλοί είνα ξυπνήσουμε ένα πρωί και να έχουμε the Future, University of Nicosia παν ότι είναι μια φούσκα”, λέει ο Γ. Γιαγλής, όλοι μας 1000 ψηφιακά ευρώ στο πορτοκαι συμπληρώνει “όπως διάβασα σε έναν φόλι μας. Το ενδεχόμενο αυτό θα ήταν μια τίτλο άρθρου, οι φούσκες δεν κρατάνε 12 κοσμοϊστορική αλλαγή, αλλά έχει μικρές πιθανότητες να συμχρόνια”. Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι τα κρυπτονομίσμαβεί, γιατί οι συνέπειες του στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό τα δεν θα εξαφανιστούν, καθώς έχουν να επιτελέσουν ένα σησύστημα εκτιμάται ότι θα ήταν απρόβλεπτες. Αυτός είναι και μαντικό ρόλο, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά και στην εξέλιξη ένας από τους λόγους που οι κεντρικές τράπεζες θα εισάγουν της τεχνολογίας. σταδιακά τα ψηφιακά νομίσματα στην παγκόσμια οικονομία, Μπορεί για παράδειγμα τα περισσότερα κρυπτονομίσματα να διατηρώντας το ρόλο των εμπορικών τραπεζών στη σημερινή θεωρούνται κερδοσκοπικά προϊόντα, κάποια όμως από αυτά, του μορφή. όπως για παράδειγμα το Ethereum, λειτουργούν ως πόροι για Ωστόσο, ακόμα και η περιορισμένη απευθείας διοχέτευση όσους χρειάζονται πρόσβαση σε decentralized υποδομές. Επίχρήματος στην αγορά δίνει στις κεντρικές τράπεζες μια εργασης, ένας δεύτερος ρόλος που έχουν αποκτήσει τα κρυπτονολειοθήκη που δεν είχαν στο παρελθόν. μίσματα, είναι αυτός ενός αποθετηρίου αξίας, η οποία μάλιστα Το ψηφιακό νόμισμα θα μπορούσε από το σχεδιασμό του να είναι ανεξάρτητη από τις βουλήσεις των κεντρικών τραπεζών. είναι προγραμματιζόμενο (programmable money). Για παράΣτο παραπάνω πλαίσιο, μας λέει ό Γ. Γιαγλής, θα μπορούσαμε δειγμα, ενώ ένα ευρώ έχει σταθερή αξία ενός ευρώ, το ψηφιανα πούμε ότι στο μέλλον, η λέξη νομίσματα να μην είναι ίσως κό ευρώ θα μπορούσε να διαμορφώνει την αξία του, ανάλογα κατάλληλη για την περιγραφή τους. με την πολιτική της κεντρικής τράπεζας. Στην πράξη, αυτό Τέλος, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι αυτό που ονομάθα μπορούσε να σημαίνει ότι το ψηφιακό ευρώ είναι προζουμε μαύρη οικονομία και αποτελεί ένα σημαντικό ποσοστό DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

της συνολικής οικονομίας, βρίσκει στα κρυπτονομίσματα ένα μέσο συναλλαγών το οποίο, όσο η οικονομία ψηφιοποιείται, θα μπορούσε να αντικαταστήσει άλλα μέσα συναλλαγών, όπως τα χαρτονομίσματα που στο παρελθόν μεταφέρονταν σε βαλίτσες ή σακούλες σκουπιδιών στις πιο λαϊκές εκδοχές.

Μπορούν να κρυπτονομίσματα να πλήξουν τις τράπεζες; Για το άμεσο μέλλον δε φαίνεται να υπάρχει κάποιος ανταγωνιστής που θα μπορούσε να πλήξει σημαντικά τις εμπορικές τράπεζες. Ο ρόλος τους στην οικονομία παραμένει ουσιαστικός, αν και μάλλον “βαρετός” για τους ίδιους τους τραπεζίτες. Η στρατηγική που ακολουθούν μεγάλοι τραπεζικοί οργανισμοί σε όλον τον κόσμο είναι η μείωση των

λειτουργικών εξόδων μέσω συρρίκνωσης κυρίως της φυσικής τους παρουσίας. Η στρατηγική αυτή έχει θετικό αντίκτυπο στα κέρδη, όχι όμως και στο επίπεδο εξυπηρέτησης των πελατών. Αν ο πελάτης χάνει την επαφή του με τον εργαζόμενο που τον εξυπηρετούσε γιατί θα πρέπει να επιλέξει μια από τις γνωστές εμπορικές τράπεζες και να μην απευθυνθεί σε μια challenger bank; Επομένως, στο ερώτημα αν θα συνεχίσουν να υπάρχουν εμπορικές τράπεζες μια πιο πιθανή απάντηση είναι ότι για αρκετό καιρό ακόμα θα συνεχίσουν να υπάρχουν οι τραπεζικές υπηρεσίες με τη γνωστή μέχρι τώρα μορφή τους, αλλά δεν είναι απαραίτητο ότι αυτές θα συνεχίσουν να παρέχονται από τις υπάρχουσες εμπορικές τράπεζες. Η λογική λέει ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν θα επισπεύσουν αυτήν την εξέλιξη, αποδυναμώνοντας περισσότερο τις εμπορικές τράπεζες, διαθέτοντας απευθείας τα ψηφιακά νομίσματα στην αγορά. Ωστόσο, η εικόνα σε αυτήν τη φάση δείχνει ότι το μέλλον των εμπορικών τραπεζών είναι αρκετά αμφίβολο και μένει να δούμε αν έχουν κάποιο κρυφό άσσο στο μανίκι που θα τις ξαναβάλει στο παιχνίδι. DIGITAL FINANCE

ΤΟ LIBRA ΘΈΛΈΙ ΝΑ ΓΙΝΈΙ ΤΟ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΏΝ ΧΡΉΣΤΏΝ ΤΟΥ FACEBOOK Όταν γράφαμε το κείμενο, η Facebook είχε ανακοινώσει ότι το Libra θα είναι διαθέσιμο μέσα στον Ιανουάριο του 2021. Ωστόσο, μετά από πολλές επεισοδιακές εξελίξεις, τον Δεκέμβρη του 2020, μετονομάστηκε σε Diem, με ένα προφίλ σαφώς πιο αποδυναμωμένο από την πρώτη του παρουσίαση, καθώς πολλοί από τους αρχικούς συνεργάτες του εγχειρήματος αποχώρησαν. Ωστόσο, ο ιδρυτής του Facebook δηλώνει πως ακόμα και μετά από αυτές τις εξελίξεις, το Diem θα αποτελέσει πόλο έλξης για τους χρήστοες του δημοφιλούς μέσου κοινωνικών δικτύων. Επίσης, το πιθανότερο είναι ότι η Facebook παραμένει ένας τεχνολογικός κολοσσός και δεν έχει σπάσει σε μικρότερες εταιρείες, όπως συνέβη στο παρελθόν με την AT&T, κάτι που έχει αρχίσει να συζητείται εντονότερα πριν το κλείσιμο της χρονιάς. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι έτσι εξελίχθηκαν τα γεγονότα και να εξετάσουμε τι σημαίνει η είσοδος του Diem στην αγορά. Σύμφωνα με τον Σάββα Μαυρίδη, το Diem δεν είναι απευθείας συγκρίσιμο με τα ψηφιακά νομίσματα, καθώς θα έχει κυρίως το χαρακτήρα ενός ψηφιακού περιουσιακού στοιχείου. Βασικός στόχος της Facebook είναι να δελεάσει τα άνω των δύο δισεκατομμυρίων χρηστών των υπηρεσιών της, να συναλλάσσονται μεταξύ τους με αυτό το μέσο. Μέσα από αυτό το πρίσμα, το Diem είναι περισσότερο ένα δυνατός ανταγωνιστής απέναντι στα υπάρχοντα συστήματα πληρωμών και επέκταση στην κερδοφορία των εταιρειών που τα υποστηρίζουν. Επίσης, το Diem δεν θα είναι το πρώτο νόμισμα που θα διεκδικήσει αυτό το ρόλο. Ήδη αρκετές επιχειρήσεις, όπως για παράδειγμα η Crypto.com, έχουν δημιουργήσει αντίστοιχα νομίσματα και ωθούν τους χρήστες τους να συναλλάσσονται με αυτά. Επομένως και πάλι ο όγκος των χρηστών των υπηρεσιών της Facebook είναι αυτός που κάνει τη διαφορά και όχι η καινοτομία της.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

INTERVIEW

DR LEDA GLYPTIS

O Covid-19 αλλάζει τις προτεραιότητες στις τράπεζες

Η Dr Leda Glyptis, με βαθιά γνώση για το ﬁntech οικοσύστημα και σημαντική πορεία στο χώρο της τραπεζικής τεχνολογίας, που ζει κι εργάζεται στο Λονδίνο, μιλά στο Digital Finance για την Covid και μέτα-Covid εποχή και πώς η πανδημία επηρέαζει τις τεχνολογικές εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα. Πώς επηρέασε η πανδημία του κορωνοϊού την συμπεριφορά των τραπεζών στην υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών;

Έχουμε δει δύο κύματα ήδη και νομίζω μας έρχεται ένα τρίτο. Το πρώτο κύμα ήταν στις αρχές του lockdown πέρυσι την άνοιξη που άρχισαν οι τράπεζες να συνειδητοποιούν ότι αυτό θα κρατήσει παραπάνω από μια-δυο εβδομάδες. Το πρώτο πράγμα που έγινε είναι ότι αρχισαν να σταματάνε κάποια projects. Κάποια projects που δεν ήταν απαραίτητα πολύ visible, που δεν ήταν πολύ προ-

χωρημένα αλλά που χρειάζονταν αρκετό χρόνο και σκέψη. Όχι απαραίτητα να σταματάνε για πάντα, αλλά να παγώνουν. Ειδικά οι τράπεζες που έχουν μεγαλύτερη δραστηριότητα σε δάνεια για εταιρικούς τομείς που άρχισαν να έχουν προβλήματα πολύ νωρίς στα ξεκινήματα της πανδημίας όπως logistics και μεταφορικά,, αρχισαν να σταματάνε κάποια μικρά projects και να λενε, "δε θα μπορέσουμε να κάνουμε deliver όλες τις ανειλλημμένες μας υποχρεώσεις για αυτό το διάστημα, οπότε ας το παγώσουμε μεχρι το επόμενο χρόνο." DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Το δεύτερο κύμα αφορούσε στο κομμάτι της λιανικής τραπεζικής δραστηριότητας. Πολλά πράγματα που δεν τους έδιναν πολλή σημασία, όπως για παράδειγμα ότι το app δεν εχει την ίδια λειτουργικότητα με το site, έπρεπε οπωσδήποτε να αλλάξουν. Κανένας από τους χρήστες δεν συνειδητοποιεί ότι η διαφορά στη λειτουργικότητα του app είναι λόγω περιορισμένης επένδυσης στα συστήματα, ωστόσο μεχρι πρότινος δεν μας ενδιέφερε ιδιαίτερα γιατί όλοι πηγαίναμε στα γραφεία μας ή να παρουμε τα παιδιά από

Συνέντευξη στον ΑΓΓΕΛΟ ΑΝΔΡΕΟΥ

το σχολείο οπότε αν κατι δε δούλευε πεταγομασταν στην τράπεζα για να το λύσουμε. Το άλλο πολύ σημαντικό ήταν ότι για τις περισσότερες τράπεζες ειδικά στη Μεγαλη Βρετανία, τα call centers βρίσκονται σε χώρες που χτυπήθηκαν αλύπητα από την πανδημία, που σημαίνει ότι τη λειτουργικότητα που δεν είχες στην εφαρμογή σου ή στο site σου την κάλυπταν ή τα υποκαταστήματα ή το τηλέφωνο και αυτο εξαφανίστηκε σαν επιλογη. Είδαμε μια εξαιρετικά καθυστερημένη σειρά επενδύσεων με περιορισμένη στρατηγική βούληση και μια βιαστική αντιμετώπιση να λυθούν καποια προβλήματα που θα έπρεπε να έχουν λυθεί πολύ πιο παλιά αλλά δεν ήταν προτεραιότητα. Δεν είδαμε απαραίτητα τη στρατηγική συνέχεια αυτών των επιλογών, και κατανοητό γιατί είμαστε υπό πίεση. Όμως δεν είδα κανέναν να λέει "ο κόσμος αλλαξε αρα πρέπει να προχωρήσουμε σε πληρη αλλαγή των συστηματων μας για να μπορούμε να ανταπεξέλθουμε." Παρ' όλα αυτά, το δεύτερο κύμα ήταν σαφώς πιο θετικό. Εγιναν κάποιες κινήσεις, μπήκαν κάποια χρηστικά συστήματα για να εξυπηρετήσουν και τον πελάτη και τον εργαζόμενο. Το τρίτο κύμα μας ερχεται τώρα, γιατί αυτό που είδαμε μέχρι και τον Ιανουάριο ήταν αποφάσεις και κινήσεις που χρησιμοποιούσαν κεφάλαια του προϋπολογισμού του προηγούμενου έτους. Και όπως ξέρουμε όλοι, στις τράπεζες το budget σου δεν αλλάζει και ακόμα και αν αλλάξουν οι συνθήκες η αντιμετώπιση του τραπεζίτη είναι να χρησιμοποιήσει ό,τι εχει γιατί αν δεν το χρησιμοποιήσει όλο δε θα του το δώσουν αντιστοιχως του χρόνου. Αρα, χωρίς να θέλω να απλουστεύσω πολύ καταστάσεις, μεχρι και τώρα ξοδεύαμε τα περσινα λεφτά. Η χρονια που πέρασε με όλους τους περιορισμούς, με όλο το φόβο με όλο το αγχος και τη χασούρα που είχε η οικονομία πάει να πει ότι οι επιλογές που θα αρχίσουμε να κάνουμε τώρα θα βασίζονται σε εναν προϋπολογισμό που θα έχει γίνει μεσα στα πλαίσια του Covid-19. Στα πλαίσια μιας χρονιάς που έφερε πρώτον πολλές εκπλήξεις

και δευτερον παρα πολύ μεγαλη συρρίκνωση της παγκόσμιας οικονομίας. Αρα οι προϋπολογισμοί που έγιναν τους μήνες που μας πέρασαν και θα αρχίσουν να επηρεάζουν αυτά που θα δούμε το 2021, είναι οι προϋπολογισμοί του Covid. Πιστευω θα δούμε μεγάλες αλλαγές. Κάποιες θετικές, γιατί θα πρέπει να γίνει επένδυση σε κάποια συστήματα, και κάποιες αρνητικές γιατί θα πρέπει να περιοριστούν πολύ οι επιλογές. Δε θα μπορείς να κάνεις δεκα πράγματα για να μπορεις απλώς και μόνο να λες ότι τα κάνεις. Θα πρέπει να εισαι πολύ πιο αφοσιωμένος.

ση, ή ενα επιτυχημένο proof of concept. Θα πρέπει να είναι κατι που θα μπεί in production στα χέρια των πελατών σου για να σου λύσει ουσιαστικά προβλήματα που σου δημιούργησαν και η ιστορία και τα συστήματα που σερνεις τόσα χρόνια αλλά και η εμπειρία του τελευταίου χρόνου.

Αυτό σημαίνει ότι θα παει πίσω την τεχνολογική εξέλιξη;

Σίγουρα. Θα το δούμε πολύ έντονα όσο περνάνε οι μήνες, γιατί οι τράπεζες είχαν πάντα ένα περιβάλλον το οποιο δυσκόλευε την δημιουργικότητα, και δυστυχώς όλες οι κακές συνήθειες γιγαντώνονται όταν είμαστε μακριά και ζούμε από conference call σε conference call. Όλες αυτές οι κουλτούρες “θα σου στείλω ενα email με 87 νοματαίους στο cc γιατί δεν εμπιστεύομαι ότι θα πεις

Θέλω να πιστεύω πως όχι. Μπορεί όμως να παει πίσω ως προς την ανάπτυξη του fintech ως οικοσυστήματος. Γιατί ενας από τους τρόπους που μεγάλωσε αυτός ο χώρος ήταν μέσα από proof of concepts και συνεργασίες πουν δεν είχαν απαραίτητα ούτε βάθος χρόνου, ούτε μεγάλα ποσά, αλλά κατάφε-

Εχω την αίσθηση ότι όλο αυτό δε θα πλήξει μόνο τις startups αλλά και τις τράπεζες, καθώς η καινοτομία και αυτή η επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών θα ανακόψει και την όποια πρόοδο στα χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

H περιοδος της αφθονίας θα σταματήσει. Αυτό που ελπίζω ειναι ότι οι συνεργασίες που θα επιβιώσουν θα ειναι ουσιαστικές και για τις τράπεζες και για τις εταιρείες. ραν να κρατήσουν στην επιβίωση ένα πολύ μεγάλο νούμερο εταιρειών με μικρές συνεργασίες και άρα να υπάρχει μεγαλύτερη γκάμα δημιουργικότητας. Το budget που πήγαινε σε όλα αυτά τα POCs αρχίζει να συρρικνώνεται ή και να εξαφανίζεται, γιατί πρέπει να κανεις διαφορετικές επιλογές λόγω Covid. Από αυτή την άποψη η περιοδος της ποικιλιας και της αφθονίας θα σταματήσει. Αυτό που ελπίζω ειναι ότι οι συνεργασίες που θα επιβιώσουν θα ειναι ουσιαστικές και για τις τράπεζες και για τις εταιρείες. Διότι πρέπει για όλους μας να κάνεις το χρόνο και το χρήμα που θα αφιερωσεις να σου δώσει αποτελέσματα που δε θα είναι απλά μια ανακοινωDIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

στο αφεντικό σου αυτά που θα πω εγώ στο αφεντικό μου”, αυτές είναι συνήθειες που τις ειχαμε δει πολύ σταθερά τα τελευταια 30 χρονια στις τράπεζες και η απόσταση δυστυχώς πάντα σε κάνει να επιστρέφεις στις παλιες σου συνήθειες. Το άλλο θεμα είναι ότι οι απολύσεις και τα redundancies που εχουμε δει σε άλλους κλάδους είναι πολύ πιθανό να χτυπησουν και τις τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι αν ο κόσμος αρχίσει να ζει με το φόβο του ποιος θα έχει δουλειά αύριο, η δημιουργικότητα πέφτει κατακόρυφα γιατί κανείς δεν θα πάρει ρίσκα. Δε μπορείς να έχεις δημιουργικότητα χωρίς ρίσκα - το έζησα πολύ εντονα με

INTERVIEW

την προηγούμενη κρίση στον τραπεζικό χώρο. Όταν ξέρεις ότι ενα ποσοστό του πληθυσμού δεν θα είναι μαζί μας μεχρι το Μάρτη, δε θα παρεις ρισκα. Θα είσαι όσο πιο προσεκτικός γινεται. Ωστόσο ενας μεγάλος κίνδυνος για τις startups είναι ότι μπορεί να μην παρουν το πράγμα πολύ σοβαρά γιατί για μενα η εκπληξη του 2020 ήταν ότι δεn σταμάτησε η επενδυτικη δραστηριότητα. Ναι επρόκειτο για τα λεφτά της προηγούμενης χρονιά αλλά δεν είδαμε καμιά αλλαγή. Είδαμε μεγάλες επενδύσεις, ίσως λιγότερες αλλά πιο μεγάλες. Το χρήμα έρεε, που σημαίνει ότι οι startups δεν είναι απαραίτητο ότι εχουν φοβηθεί όσο θα έπρεπε. Μέσα σε όλη αυτήν την κατάσταση, ποιες βλέπεις να είναι οι τεχνολογικές τάσεις για το 2021;

Αυτό που βλεπω είναι μια αποδοχή του ότι δεν ειναι απαραίτητο να εχεις το πιο θορυβώδες και γυαλιστερό "παιχνιδάκι". Είναι απαραίτητο να εχεις αποτελέσματα. Και η αντιμετώπιση που είχαν οι τράπεζες για ενα πολύ μεγάλο διάστημα προς το fintech ήταν λίγο "καινουριο μου κοσκινάκι και πού να σε κρεμάσω - να σε κρεμάσω να φαίνεσαι!” Eπιτέλους εχει αρχίσει να φεύγει αυτή η νοοτροπία και η διαφορετική αντι-

Δεν ειναι απαραίτητο να εχεις το πιο θορυβώδες και γυαλιστερό "παιχνιδάκι". Είναι απαραίτητο να εχεις αποτελέσματα. μετώπιση του fintech το οποίο πια ισούται με διαφορετικούς τρόπους εργασίας, διαφορετικούς τρόπους να φέρεις κερδοφόρα οικονομικά μοντέλα χρησιμοποιώντας τεχνολογία που δεν είναι απαραίτητο να είναι ολοκαίνουρια, αλλά είναι καινούρια για σένα. Αυτή η μετάβαση του ας βγούμε επιτέλους από τα εργαστήρια και ας μην κάνουμε εφτα POCs αλλα ας προχωρήσουμε να κάνουμε βασικές αλλαγές στην τεχνολογία μας για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε καλύτερα στην επόμενη κρίση. Για μένα αυτό είναι επιτέλους το trend και καιρός ήταν! Πώς βλέπεις την αντίδραση των ελληνικών τραπεζών στον ψηφιακό μετασχηματισμό;

Είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί εγώ αν και ελληνίδα δεν εχω λογαριασμό στην Ελλάδα. Δεν εχω προσωπική εμπειρία,

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

ωστόσο όταν εργαζόμουν στην Mellon καποιες ελληνικές τραπεζες ήταν πελάτες μας. Η αντιμετώπιση για πολλά χρόνια των ελληνικών τραπεζών ήταν σχεδόν ίδια με των βρετανικών, δηλαδή υποτιμούσαν την τεχνολογία. Απλά στην Ελλάδα αυτή η στάση κράτησε λίγο περισσότερο από τη στη Μεγάλη Βρετανία διότι το ανταγωνιστικό τοπίο δεν άλλαξε τόσο γρήγορα όσο αλλαξε αλλού. Αυτό που βλεπω είναι ότι για πρώτη φορά στα ελληνικά δεδομένα είναι ότι βλεπω ανθρωπους σε θέσεις κλειδιά που έχουν διεθνή εμπειρία. Που εχουν βγει έξω και εχουν αντιμετωπίσει μια πολύ διαφορετική πραγματικότητα με μια διαφορετική ταχύτητα και αυτοί οι άνθρωποι γυρνάνε στην Ελλάδα και φέρνουν μαζί τους μερικά δεδομένα που μας έλειπαν. Διότι η ψηφιοποίηση του αγοραστικού κοινού εχει ήδη συμβεί. Υπάρχει μεγάλο digital maturity στην Ελλάδα. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν που έρχονται απέξω και εχουν τη διεθνή εμπειρία έχουν ανοιχτά αυτιά και μάτια και άρα έχουν αλλους τρόπους και αλλες απόψεις. Και αυτό είναι υπέροχο. Είμαστε λίγο πίσω από την άποψη ότι κάποιες συζητήσεις που ξεκινάνε τώρα στην Ελλάδα δεν είναι καινούριες, γίνονται εδώ και χρόνια. Αλλά αυτό εχει ενα αβαντάζ καθώς μπορείς να μάθεις από τα λάθη του άλλου. Υπάρχουν πολλα πράγματα που εγιναν με τρόπους που δεν ήταν ούτε οι πιο αποτελεσματικοί, ούτε οι πιο γρήγοροι, ούτε οι πιο οικονομικοί, και το να μην είσαι πρωτοπόρος δεν είναι απαραίτητα κακό, ειδικά όταν έχεις ηγεσία που είναι έτοιμη να πάρει αποφάσεις. Μπορείς να μάθεις από τα λάθη των άλλων, οπότε η ευκαιρία για την Ελλάδα ειναι μεγάλη, αλλά ο χρόνος είναι περιορισμένος. Πρέπει να κινητοποιηθουμε.

presents

Outline

Celebrating Excellence in Customer Retention & Engagement Τα προγράμματα αφοσίωσης στην πρώτη γραμμή για την ικανοποίηση του πελάτη. Πως σε μία χρονιά αλλαγών η θετική εμπειρία μέτρησε στη σχέση της επιχείρησης με τον πελάτη.

LOYALTY AWARDS’21

Τα Loyalty Awards έρχονται για 4η χρονιά και αποτελούν σημείο αναφοράς για επιχειρήσεις και επαγγελματίες στις πρακτικές customer loyalty. Στόχος των βραβείων είναι να αναδείξουν τις καλύτερες πρακτικές των επιχειρήσεων, οι οποίες σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν με στόχο τη δημιουργία, τη διατήρηση και την ενίσχυση των σχέσεων με τους πελάτες, με βασικό άξονα τα προγράμματα αφοσίωσης. Οι υποψηφιότητες αφορούν σε προγράμματα και μοντέλα επιβράβευσης, στις ευκαιρίες που δημιουργούν οι μάρκες για επικοινωνία και αλληλεπίδραση με τους πελάτες και στις στρατηγικές που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις για να διατηρούν το πελατολόγιό τους. Favicon

Colours

ΒΑΣΙΚEΣ ΕΝOΤΗΤΕΣ

1. Best in Loyalty & Engagement #1D70B7 #E4851C 2. Most Innovative Initiative 3. Best New Product / Service Loyalty Initiative 4. Best in E-commerce 5. Best in Omnichannel 6. Best B2B Initiative 7. Best Use of Rewards & Incentives 8. Best International Initiative

9. Best Regional Initiative #212832

10. Best Partnership Initiative 11. Best Use of Brand Advocates and Influencers 12. Best CSR 13. Best Use of Marketing & Communication 14. Best Use of Digital Technology 15. Best In-house Loyalty Team

KΡΙΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Η ανεξάρτητη κριτική επιτροπή αποτελείται από εμπειρογνώμονες, πανεπιστημιακούς, εκπροσώπους φορέων και υψηλόβαθμα στελέχη του μάρκετινγκ, της διαφήμισης, της επικοινωνίας και της εξυπηρέτησης πελατών.

ΥΠΟΒΟΛΗ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΩΝ ΕΩΣ

22-03-2021

ΥΠΟΒΑΛΕΤΕ ΤΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΤΗΤΕΣ ΣΑΣ

www.loyaltyawards.gr

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Υποψηφιοτητες: Χάρης Πορέτσης, T: +30 210 6617777 (εσωτ. 139), E: poretsis@boussias.com Χορηγίες: Άννα Γυπαράκη, Τ: +30 210 6617777 (εσωτ. 152), Ε: agyparaki@boussias.com Περιεχόμενο: Αγγελική Κουτσουράδη, Τ: +30 210 6617777 (εσωτ. 268), E: akoutsouradi@boussias.com

F E AT U R E S T O R Y

Οι τράπεζες ενώπιος ενωπίω με τα payments Οι υπηρεσίες πληρωμών και λογαριασμών βρίσκονται στο επίκεντρο των offerings από μέρους των τραπεζών προς τους πελάτες τους καθώς συνεισέφεραν περίπου το 1/3 των συνολικών εσόδων των ευρωπαϊκών τραπεζών το 2019. Πώς πρέπει να κινηθούν από δω και στο εξής οι τραπεζες; Τoυ Π Α Ν Α Γ Ι Ω Τ Η Μ Α Ρ Κ Ε Τ Ο Υ

ι πληρωμές ανάγονται σε κορυφαία διέξοδο και μορφή αλληλεπίδρασης με τους ίδιους τους πελάτες. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί πως τα έσοδα που προέρχονται από τις πληρωμές για λογαριασμό των τραπεζών, σημείωσαν σταθερή μέση ετήσια αύξηση της τάξεως του 3%, κατά την εξαετία 2015-2020. Ωστόσο, ορισμένοι εξειδικευμένοι μη τραπεζικοί πάροχοι πληρωμών έχουν καταφέρει να πετύχουν διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης κατά την ίδια χρονική περίοδο. Δείγμα, πως ενδεχομένως ο μέχρι πρότινος «παραδοσιακός» ρόλος των τραπεζών στο επίκεντρο του οικοσυστήματος πληρωμών ενδέχεται να βρίσκεται υπό αμφισβήτηση και να βιώνει μια εκ βάθρων αλλαγή. Βέβαια, σε μελέτη που διενήργησαν από κοινού το Euro Banking Association σε συνεργασία με την McKinsey & DIGITAL FINANCE

Company κατά το χρονικό διάστημα Νοέμβριος 2019 - Νοέμβριος 2020, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιοποιήθηκαν στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου, τα δύο τρίτα των στελεχών που συμμετείχαν ισχυρίστηκαν πως τα τραπεζικά ιδρύματα θα συνεχίσουν να αποτελούν τις κορυφαίες εκφάνσεις στο επίπεδο των payments κατά την προσεχή πενταετία. Παρόλα αυτά, τα ίδια στελέχη θεωρούν πως οι τράπεζες έχουν να αντιμετωπίσουν μια σειρά από αναδυόμενες προκλήσεις. Ως τέτοιες, θεωρούν τον διαρκώς εντεινόμενο ανταγωνισμό από την πλευρά του fintech και των αμιγώς τεχνολογικών εταιρειών καιτην σταδιακή ενδυνάμωση τεχνολογιών που θα μπορούσαν να επιτρέψουν σε άλλους παρόχους πληρωμών να παρεμβληθούν μεταξύ των τραπεζών και ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

των σχέσεων που καλλιεργούν με τους πελάτες τους. Άλλες προκλήσεις που αναφέρθηκαν ήταν η η έλλειψη ευελιξίας στα λειτουργικά μοντέλα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, το έντονα συρρικνούμενο περιβάλλον εσόδων, η αύξηση των προσδοκιών των πελατών, και οι περίπλοκες κανονιστικές διαδικασίες σε συνάρτηση με την μελλοντική τους μετεξέλιξη. Επιπροσθέτως, τα ίδια στελέχη εντόπισαν κενά τόσο στις δυνατότητες, όσο και στις πρακτικές που απαιτούνται για την περαιτέρω άνθηση της payment πτυχής της, ιδιαίτερα σε ότι έχει να κάνει με τα μοντέλα τεχνολογίας, την οργανωτική ευελιξία και δημιουργία εσόδων. Επιπλέον, σύμφωνα με τον παγκόσμιο χάρτη πληρωμών της McKinsey, η πανδημία του κορωνοϊού προκάλεσε (προσωρινή;) πτώση της τάξεως του 6% σε ό,τι αφορά στα έσοδα που προέρχονται από πληρωμές κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους.

Ισχυρά πλεονεκτήματα και ακόμη πιο σημαντικές ευκαιρίες Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες οι τράπεζες θα έχουν ορισμένα μοναδικά -επί του παρόντος, τουλάχιστον- πλεονεκτήματα σε ότι αφορά τον τομέα των payments. Για παράδειγμα, έχουν άμεση πρόσβαση σε μεγάλες ομάδες πελατών, έχουν τον έλεγχο τρεχουσών λογαριασμών και δεδομένων πελατών, καθώς επίσης και ισολογισμούς που τους επιτρέπουν να παρέχουν ρευστότητα προς το καταναλωτικό κοινό μέσω δανειοδότησης. Μπορούν επίσης να χρηματοδοτήσουν και να παρέχουν κεφάλαια για την κάλυψη άμεσων επιχειρηματικών αναγκών, αλλά και να διαχειρίζονται ένα μεγάλο όγκο εταιρικών συναλλαγών. Εξετάζοντας τις ευκαιρίες που ορθώνονται στον τραπεζικό τομέα προκειμένου να αναπτύξει περαιτέρω τις ψηφιακές πληρωμές του, ξεχωρίζουν η δυνατότητα αξιοποίησης υποδομών πληρωμών σε πραγματικό χρόνο έτσι ώστε να προσφέρουν πλήρως ψηφιοποιημένες εμπειρίες πελατών και να βελτιώσουν την ευελιξία και το κόστος των λειτουργικών τους μοντέλων χρησιμοποιώντας διεπαφές προγραμματισμού εφαρμογών (APIs), Payments-as-a-Service (PaaS) κ.ά. Από τα «θέλω» των τραπεζικών στελεχών, δεν εκλείπουν οι προσπάθειες αναβάθμισης των προτάσεων αξίας προς τους πελάτες, με την ταυτόχρονη βελτιστοποίηση των μοντέλων λειτουργίας, ακόμη και την αναγκαιότητα προσαρμογής των εν λόγω επιχειρηματικών μοντέλων στην μεταβαλλόμενη δυναμική που εμφανίζει καθημερινά ο ίδιος ο κλάδος. Λαμβάνοντας υπόψη το πλήθος, την προοπτική κλιμάκωσης, αλλά και το εύρος των προκλήσεων, μένει να αποδειχτεί στην πράξη εάν οι προσπάθειες των τραπεζών θα είναι τέτοιας έντασης και βαθμού διείσδυσης ώστε να τους επιτρέψουν να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες αναδυόμενων αγορών, αυξάνοντας ταυτόχρονα την αξία του payment business τους.

Πόσο απτές είναι οι προοπτικές; Έχει αποδειχθεί πως στις χρηματιστηριακές αγορές, οι ειδικοί επί των πληρωμών έχουν υπερβεί τον συνολικό ΕυρωπαDIGITAL FINANCE

ΟΙ ΤΡΆΠΕΖΕΣ ΆΠΕΝΆΝΤΙ ΣΤΟΝ ΚΆΘΡΕΦΤΗ Καθώς οι τράπεζες βρίσκονται ενώπιον σημαντικών αποφάσεων και εξελίξεων αναφορικά με την αναγκαιότητα επανεξέτασης της στρατηγικής τους στο κομμάτι των payments, ενδεχομένως να αποδεικνυόταν χρηστικό όσο και αποκαλυπτικό συνάμα, να απαντούσαν σε μια σειρά από ερωτήσεις προκειμένου να διευκρινίσουν τους μεμονωμένους στόχους, τα πλεονεκτήματα και τις προκλήσεις τους. Υπό αυτό το πρίσμα: • Ποιος είναι ο απώτερος σκοπός της δραστηριοποίησής του τραπεζικού σας ιδρύματος σας στον τομέα των payments; • Η επιθυμία της διοίκησης είναι το τραπεζικό ίδρυμα να παίζει ηγετικό ρόλο στα payments, αναπτύσσοντας καινοτόμα νέα προϊόντα και υπηρεσίες, διαφοροποιώντας την δραστηριοποίησή του σε ξεχωριστά τμήματα πελατών, δίχως να διστάζουν να ανταγωνιστούν με αναδυόμενες εταιρείες ή fintechs; • Μήπως η ίδια τράπεζα αντιμετωπίζει το κομμάτι των πληρωμών, απλά, ως ένα ζωτικό τμήμα μεν, μιας ευρύτερης υπηρεσίας που διαθέτουν προς τους πελάτες και αρκείται στο να ακολουθεί τις εξελίξεις αντί να ηγείται, δε; • Διαφέρει η φιλοδοξία μιας τράπεζας στο επίπεδο των payments ανά τμήμα; Πρέπει να στοχεύει στο να αποτελεί ηγέτη μεν στις εταιρικές συναλλαγές, αλλά να υπολείπεται στην λιανική τραπεζική; • Ποια στοιχεία της αλυσίδας αξίας προσφέρουν πρόσβαση σε πρόσθετες ροές εσόδων ή άλλα πιθανά οφέλη; • Ποιες εσωτερικές δραστηριότητες συμβάλλουν στο κόστος, αλλά όχι στην αξία; Άραγε, θα μπορούσαν να προέρχονται εξωτερικά ή να συνενώνονται με συνεργάτες; • Τι θα κοστίσει η επένδυση σε επίπεδο ανθρωπίνων πόρων και συγκεκριμένων κινήσεων από την πλευρά της διοίκησης προκειμένου να γίνει πράξη η επίτευξη της φιλοδοξίας του τραπεζικού ιδρύματος; • Πώς συμπεριφέρονται οι ανταγωνιστές και άλλοι stakeholders στην αγορά; Σε ποια σημεία επισημαίνονται τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και ποια είναι η θέση του τραπεζικού ιδρύματος;

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

F E AT U R E S T O R Y

ϊκό τραπεζικό τομέα κατά το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου - Νοεμβρίου 2020, εμφανίζοντας μια μικρότερη συρρίκνωση και ένα σαφώς μεγαλύτερο πλαίσιο ανάκαμψης. Σήμερα, τα τραπεζικά ιδρύματα εξακολουθούν να επηρεάζονται από τις αυξανόμενες πιστωτικές απώλειες, σε συνδυασμό με τα αρκούντως χαμηλά επιτόκια. Όσο για τους ειδικούς επί των πληρωμών, δείχνουν να κερδίζουν σημαντικά από την εντεινόμενη τάση της μετάβασης και εν γένει υιοθέτησης του ψηφιακού εμπορίου, όσο και από τον πολλαπλασιασμό των ηλεκτρονικών πληρωμών. Την ίδια στιγμή, οι fintechs έχουν τη δυνατότητα να στοχεύσουν προς μια ευρύτερη ομάδα πελατών, αξιοποιώντας το σημαντικό πλεονέκτημα του χαμηλού λειτουργικού κόστους. Παρόλα αυτά, την ίδια στιγμή είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε διαρθρωτικούς παράγοντες, κι αυτό εξαιτίας πρωτίστως της στενότερης εστίασης των πελατοκεντρικών τους σχέσεων. Οι δε μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες (λ.χ. Amazon, Apple, Google, Facebook, Alibaba) αν μη τι άλλο έχουν στη διάθεσή τους εντυπωσιακά “βαθιές τσέπες”, στις οποίες μπορούν να καταφύγουν όταν προκύψει η ανάγκη πραγματοποίησης ανάλογων επενδύσεων. Το μειονέκτημα; Το γεγονός ότι τυπόκεινται σε αυξημένο έλεγχο από κυβερνήσεις και τις ρυθμιστικές αρχές. Παρά τις αβεβαιότητες που έχουν γεννηθεί και γιγαντωθεί κατά τη διάρκεια της περασμένης χρονιάς ως απόρροια του κορωνοϊού, τα τραπεζικά ιδρύματα αντιμετωπίζουν τις προοπτικές τους στον τομέα των πληρωμών υπό ευρύτερα θετικό πρίσμα. Μάλιστα, όπως δείχνει η έρευνα της McKinsey, η πλειοψηφία θεώρησε πως η πανδημική κρίση που συνεχίζει να υφίσταται και να ταλαιπωρεί το παγκόσμιο τοπίο, δεν θα έβλαπτε τη στρατηγική τους θέση, ενώ αντιθέτως θα μπορούσε ακόμη και να τη βελτιώσει. Κατά τον καθορισμό της στρατηγικής τους για κάθε τμήμα πελατών και βήμα στην αλυσίδα αξίας πληρωμών, οι τράπεζες μπορούν να επιλέξουν να οδηγήσουν, να επιταχύ-

νουν, να ακολουθήσουν ή να μειώσουν το αποτύπωμα των payments, ανάλογα με τις ευρύτερες φιλοδοξίες και το σημείο εκκίνησης. Προκειμένου να ηγηθούν, αποτελεί προϋπόθεση από την πλευρά των τραπεζών να θέτουν φιλόδοξους στόχους, να αξιοποιούν ισχυρές δυνατότητες και να επενδύουν σε κλίμακα στον τομέα των payments ως μέσο ανταγωνιστικής διαφοροποίησης. Δίχως περιστροφές, το σύνολο των τραπεζών φιλοδοξούν -σε θεωρητικό, τουλάχιστον επίπεδο- να ηγηθούν σε τουλάχιστον ένα τμήμα των πελατών τους. Η επιτάχυνση θα μπορούσε να περιλαμβάνει ακόμη και την πραγματοποίηση αυτόνομων επενδύσεων ή τουλάχιστον αντίστοιχης λογικής, την αναζήτηση συνεργασιών προκειμένου να κερδίσουν σε επίπεδο κλιμάκωσης, την επέκταση της πρόσβασης των πελατών και της μείωσης του χρόνου που απαιτείται προκειμένου ένα προϊόν, μια υπηρεσία ή ακόμη και μια σημαντική εξέλιξη να λανσαριστεί στην αγορά, ακόμη και ο σχηματισμός συνεργιών ολόκληρης της αγοράς για την αντιμετώπιση των «αγκαθιών» στην σχέση με τους πελάτες και τη δημιουργία νέων προτάσεων. Περίπου οι μισές από τις τράπεζες που συμμετείχαν στην κοινή έρευνα των Euro Banking Association και McKinsey & Company ανέφεραν πως αποσκοπούσαν στην επιτάχυνση του ρυθμού που ακολουθούν στον τομέα των payments. Ακολουθεί η επιλογή για μια τράπεζα που επιδιώκει να παρέχει προϊόντα και υπηρεσίες πληρωμών, δίχως ωστόσο να θέλει να επενδύσει ουσιαστικούς πόρους. Μάλιστα, ορισμένα τραπεζικά ιδρύματα ήδη εφαρμόζουν -σιωπηράτην προαναφερθείσα στρατηγική σε τμήματα που απαιτούν υψηλή κλιμάκωση ή αμφισβητούνται έντονα από ειδικούς και τεχνολογικές εταιρείες. Η μείωση του αποτυπώματος πληρωμών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της χρήσης συνεργατών για επιλεγμένες δραστηριότητες και εφαρμογές. Στις τράπεζες ορθώνονται μια

ΕΣΟΔΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΩΝ PAYMENTS ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ (ΑΞΙΑ ΣΕ ΔΙΣ. ΕΥΡΩ) 9 2013 14 2016

2019

CAGR 2013-19

17% Πηγή: S&P Capital IQ

DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

σειρά ευκαιριών προκειμένου να συνεργαστούν με άλλους οργανισμούς για να καλύψουν τα κενά των δυνατοτήτων, να οδηγήσουν οικονομίες κλίμακας, να μετριάσουν τον επενδυτικό κίνδυνο, να μειώσουν την πολυπλοκότητα της παροχής μη διαφοροποιημένων δραστηριοτήτων και να βοηθήσουν στον καθορισμό νέων προτύπων στην ίδια την αγορά. Αποτελεί κοινό μυστικό πως η συντριπτική πλειοψηφία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων πιστεύουν ότι η συνεργασία ανάγεται ως εξαιρετικά σημαντική παράμετρος, ενώ σίγουρα είναι πρόθυμες να συνεχίσουν να αναζητούν και να επιτυγχάνουν συνεργασίες κατά το εγγύς μέλλον.

Τι ακολουθεί μετά για τα payments; Καθώς η τεχνολογική πρόοδος, η διαρκώς εξελισσόμενη, όσο και μεταβαλλόμενη συμπεριφορά των πελατών, η νέα δυναμική της αγοράς και οι ρευστές ρυθμιστικές ατζέντες συγκλίνουν με τις μεταγενέστερες επιπτώσεις της πανδημίας. Δίχως αμφιβολία, η αρχή της τρέχουσας δεκαετίας δυνητικά μπορεί να μεταβληθεί σε ένα σημείο-καμπής για τον τομέα των πληρωμών. Παρά τις αβεβαιότητες του τρέχοντος περιβάλλοντος, αυτή θα μπορούσε να είναι η στιγμή για τις τράπεζες να διασφαλίσουν την αύξηση της αξίας στον τομέα των payments κατά τον επερχόμενο κύκλο, ενώ παράλληλα θα μπορέσουν να έρθουν σε επαφή με άλλους stakeholders για την επίλυση προκλήσεων σε ολόκληρο τον τομέα και την αξιοποίηση ευκαιριών. Δίχως αμφιβολία, ο τομέας των payments έχει βρεθεί στην πρωτοπορία της καινοτομίας σε ότι αφορά την Ευρωπαϊκή αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών κατά την τελευταία δεκαετία. Μάλιστα, καθώς έχουν λανσάρει μια σειρά από πρωτοποριακές υπηρεσίες, προϊόντα και εν γένει παροχές προς τους πελάτες τους, όπως λ.χ. ψηφιακά πορτοφόλια ή gateways πληρωμής, την ίδια στιγμή έχουν καταφέρει να καθιερωθούν παράλληλα με τις συμβατικές υπηρεσίες πληρωμών, όπως λ.χ. τη διαχείριση μετρητών, πιστωτικών και χρεωστικών καρτών, ακόμη και την απόκτηση POS. Εδώ και μια εξαετία, τουλάχιστον, οι μεμονωμένοι πελάτες έχουν μεταβάλλει ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοστό των δαπανών τους από την πληρωμή με μετρητά σε αντίστοιχες ψηφιακές πληρωμές. Όσο για τις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως λ.χ. τα APIs και το PaaS έχουν διασφαλίσει την ύπαρξη αυξημένων επιπέδων συνδεσιμότητας κατά μήκος συστημάτων, αλλά και οργανισμών. Η ραγδαία ανάπτυξη των λύσεων πληρωμών, των υποστηρικτικών υπηρεσιών, μα και των προτύπων έχει διευρύνει την επιλογή των πελατών, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει έτι περαιτέρω την εμπειρία και την ασφάλεια που βιώνουν οι ίδιοι οι χρήστες. Την ίδια στιγμή, έχει αυξήσει και τον βαθμό πολυπλοκότητας της παροχής υπηρεσιών πληρωμών. Όπως συνέβη σε κάθε επιχειρηματική πτυχή, η έλευση της πανδημίας του Covid-19 λειτούργησε ως καταλύτης επιτάχυνσης εξελίξεων, ασχέτως εάν είχαν αρνητική ή θετική χροιά. Σε ότι αφορά τις τάσεις στον τομέα των payments, αυτές είναι ήδη κάτι παραπάνω από εμφανείς: Συγκεκριμένα, έχει DIGITAL FINANCE

επιταχυνθεί η μετάβαση στην ψηφιακή, ανανεωμένη συμπεριφορά από μέρους των ίδιων των πελατών, ενώ ταυτόχρονα αύξησε την πίεση στην “παραδοσιακή” αντίληψη και θέση που διακρίνει και κατέχουν οι τράπεζες στην εν γένει αγορά των payments. Υπό αυτό το πρίσμα, αναμφίβολα οι “παίκτες” της τραπεζικής αγοράς προσπάθησαν να ανταποκριθούν στις αναδυόμενες τάσεις, ωστόσο αποδεικνύεται ακόμη εξαιρετικά δύσκολο, όσο και αμφίβολης αποτελεσματικότητας, η διαδικασία πρόβλεψης σχετικά με το πως θα αντιδράσουν στην περίπτωση κατά την οποία πολλαπλασιαστούν οι πιέσεις που τους ασκούνται επί του θέματος. Δίχως αμφιβολία, κατά το προσεχές χρονικό διάστημα, το οποίο ορίζεται από μια τριετία τουλάχιστον, οι τράπεζες θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν πλείστες όσες ευκαιρίες προκύψουν, διατηρώντας την υφιστάμενη θέση τους ή ακόμη και ανακτώντας το χαμένο έδαφος στο ιστορικά ισχυρό προπύργιο των πληρωμών. Πόσο μάλλον όταν η προοπτική απώλειας μεριδίου σε έναν τομέα όπου ο βαθμός ανταγωνισμού γιγαντώνεται, ενώ το ίδιο ισχύει και στο επίπεδο του σχεδιασμού, της επεξεργασίας, της ανάπτυξης και εν τέλει της διάθεσης ενός ευρύτατου φάσματος προϊόντων και υπηρεσιών πληρωμών που απευθύνονται τόσο σε τελικούς πελάτες-χρήστες, όσο και σε επιχειρήσεις.

Πόσο συμφωνείτε με τις ακόλουθες διατυπώσεις; (%) Συμφωνώ λίγο

Συμφωνώ πλήρως

Τα payment touchpoints είναι πολύ σημαντικά για την διατήρηση των σχέσεων της τράπεζας με τους πελάτες

Ο τομέας των payments είναι πολύ σημαντικός για την τράπεζά προκειμένου να ενδυναμώσει την αξία και τα οφέλη εσωτερικά και για τους μετόχους

Η τράπεζά μας προσπορίζεται αντίστοιχη αξία μέσω των payments, όσο και ο ανταγωνισμός

Τα Ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να αναπτύσσουν αξία δια μέσω του τομέα των payments, αντίστοιχη τουλάχιστον με αυτή που προσπορίζονται οι εξειδικευμένες payment εταιρείες

Πηγή: Έρευνα 59 μελών EBA, Φεβρουάριος-Μάρτιος, 2020 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

S TA R T U P C O R N E R

Το ελληνικό οικοσύστημα FinTech, μεγάλωσε την περασμένη χρονιά Το οικοσύστημα των FinTech έχει δεχτεί τα περασμένα χρόνια ένα μεγάλο μερίδιο των χρηματοδοτήσεων από ιδιωτικά κεφάλαια, γεγονός που έχει ένα αμφίδρομο όφελος για επιχειρήσεις και επενδυτές. Για την τρέχουσα χρονιά, η πανδημία έχει ένα δισυπόστατο ρόλο και μένει να δούμε αν τελικά θα λειτουργήσει ως γκάζι ή φρένο στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος. Τoυ Γ Ι Ά Ν Ν Η Μ Ο Υ ΡΆΤ Ι Δ Η

ε ερευνα της ESET, η οποία κατασκευάζει λογισμικό κυβερνοασφάλειας, αναφέρεται ότι από τα 10.000 άτομα που συμμετείχαν, περίπου το 40% χρησιμοποιούν μια ως τρεις εφαρμογές Fintech. Σε άλλη έρευνα της Statista εστιάζουμε περισσότερο στην Ευρώπη του 2019, όπου στο ένα άκρο βλέπουμε Ρωσία και Ολλανδία με ποσοστά χρήσης 82% και 73% αντίστοιχα και στο άλλο άκρο Βέλγιο και Γαλλία με ποσοστά 42% και 35%

αντίστοιχα. Στις παραπάνω έρευνες δεν διευκρινίζεται εάν τα ποσοστά περιλαμβάνουν τη χρήση εφαρμογών που έχουν κατασκευάσει οι τράπεζες για να δημιουργήσουν ένα πιο σύγχρονο πρόσωπο προς τους πελάτες τους. Αν και δεν γνωρίζουμε λοιπόν το πόσο ώριμη είναι η ελληνική αγορά όσον αφορά τη χρήση εφαρμογών FinTech, γνωρίζουμε ότι κάποια στιγμή θα ωριμάσει, καθώς υπάρχουν αρκετές συνιστώσες που ωθούν προς αυτήν την DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

κατεύθυνση. Ίσως, ο πιο βασικός είναι ότι οι τράπεζες μειώνουν διαρκώς τα φυσικά τους καταστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο και πλέον έχουν περάσει και στο επόμενο βήμα που αφορά τη μείωση των ATMs. Το μήνυμα που εκπέμπουν διαρκώς οι κεντρικές και εμπορικές τράπεζες κάνει ορατό, ακόμα και για τους πιο ρομαντικούς, ότι τα υλικά νομίσματα αποσύρονται αργά αλλά σταθερά προς τις προθήκες των νομισματικών μου-

σείων. Επομένως, η χρήση εφαρμογών που θα μας επιτρέπουν να κάνουμε χρηματοπιστωτικές συναλλαγές είναι μονόδρομος.

30 εκατομμύρια οι επενδύσεις σε FinTech startup s στην Ελλάδα τη διετία 2019 – 2020 Το δεύτερο τρίμηνο του 2020, σύμφωνα με το CBINSIGHTS, επενδύθηκαν 9,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε FinTech startups, δηλαδή 17% αυξημένες επενδύσεις σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Σύμφωνα με την ετήσια μελέτη που πραγματοποιεί το Found.ation σε συνεργασία με τον ευρωπαϊκό οργανισμό EIT Digital και το Velocity.Partners VC, ο κλάδος FinTech παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αν και το 2020 η αύξηση των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο συγκεκριμένο τομέα ήταν σχετικά μικρή. Εταιρείες όπως οι Belvo, Norbloc, Plum και Tymit βρίσκονται σε διάφορα στάδια χρηματοδοτήσεων μέσω του EquiFund. Η Μαρία Κοκίδου, Innovation Lead & Content Strategist στο Found.ation, μας λέει“Συνολικά έχουν διοχετευτεί περίπου 30 εκατομμύρια ευρώ προς startups που δραστηριοποιούνται στο fintech στην Ελλάδα τα τελευταία δύο χρόνια (2019-2020), περισσότερα από τα 2/3 των οποίων επενδύθηκαν μέσα στο 2020. Να σημειώσουμε ότι η μελέτη του Found.ation δεν διαχωρίζει τις ελληνικές startups βάσει της φορολογικής τους έδρας, επομένως κάποιες από αυτές δραστηριοποιούνται σε χώρες που είτε τα φορολογικό πλαίσιο είναι πιο ευνοϊκό, είτε οι αγορές τους προσφέρονται για ταχύτερη ανάπτυξη.

Η πανδημία έχει εκτινάξει το μερίδιο των FinTech σε υπηρεσίες πληρωμών Μια από τις εφαρμογές FinTech που δέχτηκαν τα φώτα της δημοσιότητας τη χρονιά που πέρασε ήταν η Chime, αφενός γιατί η αποτίμηση της τριπλασιάστηκε μέσα σε έξι μήνες, αφετέρου γιατί βραβεύτηκε ως η καλύτερη εφαρμογή της χρονιάς, από το Forbes. Η επιχειρηματική κίνηση που εκτίνα-

ξε την Chime, ήταν να διαθέσει προκαταβολικά στους εν δυνάμει πελάτες της, ένα ποσό από το πακέτο στήριξης που διέθεσε η κυβέρνηση των ΗΠΑ σε όλους τους πολίτες της, προκειμένου να περιορίσει τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Στην Ελλάδα, η Plum, μια από τις εταιρείες που ξεχώρισαν το 2020, με έδρα στη Βρετανία, προσφέρει μια υπηρεσία, η οποία λειτουργεί ως ψηφιακός κουμπαράς. Σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στο site της, πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι στη Βρετανία, αποταμίευσαν περισσότερα από 350 εκατομμύρια λίρες χρησιμοποιώντας την εφαρμογή. Η Plum έχει καταφέρει να προσελκύσει 23,5 εκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδοτήσεις και αναμένεται να έλξει το ενδιαφέρον της αγοράς και την τρέχουσα χρονιά. Η Norbloc, μεταξύ των επενδυτών της οποίας είναι το Marathon Venture Capital, θεωρείται μια από τους ηγέτιδες στον τομέα της αξιοποίησης τεχνολογιών blockchain σε χρηματοπιστωτικές εφαρμογές. Η εταιρεία ολοκλήρωσε την περασμένη χρονιά σημαντικές συμφωνίες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και στη Σρι Λάνκα και ξεκινά το 2021 με σημαντικές προσδοκίες για νέα χρηματοδότηση, πλέον των 3,9 εκατομμυρίων δολαρίων που έχει λάβει ήδη. Στις υπηρεσίες πληρωμών έχει εστιάσει την επιχειρηματική της δράση η Tymit, η οποία προσφέρει μια χρεωστική κάρτα με σημαντικές ευκολίες για τον κάτοχό της και δυνατότητα μείωσης των εξόδων τραπεζικών συναλλαγών. Η Venture Friends, η οποία έχει επενδύσει επίσης στις Plum, Belvo και Norbloc, χρηματοδότησε με 5 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας την Tymit το 2020, οδηγώντας τη συνολική χρηματοδότηση της εταιρείας στα 17 εκατομμύρια λίρες Αγγλίας. Ανερχόμενο αστέρι, για το 2020 ήταν και η Wealthyhood, η οποία προσφέρει επενδυτικές υπηρεσίες και την περασμένη χρονιά τράβηξε το ενδιαφέρον των κριτών του διαγωνισμού FinQuest της Alpha Bank. Προσωρινά, η εταιρεία δεν έχει λάβει χρηματοδότηση από επενδυτές, αλλά είναι πολύ πιθανό να συμβεί αυτό μέσα στο 2021. DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Στην Ελλάδα το FinTech είναι το δεξί χέρι των τραπεζών Τα μέχρι στιγμής δεδομένα δείχνουν ότι αν μια FinTech startup θέλει να κάνει σόλο καριέρα, θα πρέπει να μεταναστεύσει. Συνήθως, οι εταιρείες που εμφανίζονται σε διαγωνισμούς και εντέλει μένουν στην Ελλάδα, λειτουργούν ως κατασκευαστές για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας, τα οποία προτιμούν να κάνουν outsourcing την ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής. Οι διαγωνισμοί είναι συνήθως το πρώτο στάδιο αναζήτησης ταλέντων, κάποια εκ των οποίων στη συνέχεια ιδρύουν μια επιχείρηση και προσφέρουν υπηρεσίες ως developers. Ο Νεόφυτος Κολοκοτρώνης, Innovation Specialist στο Found.ation θεωρεί ότι οι πρόσφατες κυβερνητικές ανακοινώσεις αφήνουν υποσχέσεις για τον περιορισμό της μετανάστευσης των startups. Τα τελευταία δύο χρόνια γίνονται σημαντικές επενδύσεις από ξένους ομίλους στη χώρα και σε συνδυασμό με κίνητρα για ψηφιακούς νομάδες, θα μπορούσε να ενδυναμωθεί η παρουσία των startups στην Ελλάδα. Κάποιοι θεωρούν πιθανό ακόμη και κάποιοι Έλληνες startuppers να επιστρέψουν στη χώρα μας από το εξωτερικό, προκειμένου να απολαύσουν τα 3S στο πλαίσιο ενός καλύτερου φορολογικού και κοινωνικού κλίματος. Η λογική λέει ότι μια startup που θα έχει την έδρα της στην Ελλάδα, θα περιλαμβάνει και την ελληνική αγορά στο επιχειρηματικό της σχέδιο. Είναι όμως αυτό εφικτό; Σύμφωνα με την έρευνα του ΔΝΤ, η οποία δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2020, στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα κυριαρχούν οι τράπεζες. Το πρόβλημα αυτό γίνεται εντονότερο σε μικρές αγορές, όπως η Ελλάδα, όπου η είσοδος ενός νέου ανταγωνιστή μπορεί να συναντήσει πολλά εμπόδια. Παραδείγματα έχουν υπάρξει στο παρελθόν και οι πιο τολμηροί σήκωσαν το χαλί για να δει το ευρύ κοινό τι συμβαίνει. Όσοι προτιμούν να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο, θα μπορούσαν να πουν ότι αυτή η εικόνα, επειδή ακριβώς επιδέχεται πολλές διορθώσεις, είναι το κατώφλι προς την ανάπτυξη. Γιατί όχι;

EMERGING TECH

Το μέλλον… ορατό, τουλάχιστον για το 2021! Ο Γιαννης Ριζόπουλος καταγράφει τις τάσεις και τις απόψεις που συνθέτουν το σκηνικό της επόμενης ημέρας για την τεχνολογία στο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ποιες τεχνολογίες θα επικρατήσουν; Τoυ Γ Ι Α Ν Ν Η Ρ Ι Ζ Ό Π Ό ΥΛ Ό Υ

ποτελεί πλέον παράδοση, το ξεκίνημα κάθε χρονιάς να συνδυάζεται με προβλέψεις για όσα μας περιμένουν τους επόμενους μήνες: τις τάσεις που θα ανα-διαμορφώσουν τον χώρο της ψηφιακής οικονομίας, στην Ελλάδα και τον κόσμο, και τα αποτελέσματα των αλλαγών που θα βιώσουμε στην καθημερινότητά μας. Συνθέτοντας γνώμες και προβλέψεις από κάμποσες διαφορετικές πηγές, είναι ηλίου φαεινότερο ότι και στην ψηφιακή οικονομία θα επικρατήσει το ευρύτερο επιχειρηματικό μοντέλο που θέλει τον προσανατολισμό πελατο-κεντρικό, βασισμένο σε προσωποποιημένες υπηρεσίες, με κύριο στόχο την καλύτερη δυνατή εμπειρία του πελάτη-χρήστη. Οι ειδήμονες θεωρούν ότι οι παραδοσιακοί χρηματοοικονομικοί οργανισμοί θα επιβιώσουν και στην εποχή της νέας κανονικότητας, αρκεί να προχωρήσουν με γοργό ρυθμό στον αναγκαίο από καιρό ψηφιακό μετασχηματισμό τους και να συνεργαστούν (κάποιες ήδη το κάνουν, με θετικά αποτελέσματα) με νεοφυείς Fintech και Insurtech που, λόγω μικρού μεγέθους και διαφορετικής νοοτροπίας, αλλά και χωρίς τα βάρη του παρελθόντος, μπορούν να αντιδράσουν με αμεσότητα και ευελιξία στα κελεύσματα της αγοράς. Σοφή η ρήση «το γοργόν και χάριν έχει», αλλά δε φτάνει! Χρειάζονται περισσότερα, όπως ο εξοβελισμός της γραφειοκρατίας με την απλοποίηση και αυτοματοποίηση πολλών διαδικασιών – οι ψηφιακοί βοηθοί, που ήδη μας καθοδηγούν στον τραπεζικό λαβύρινθο, είναι

μόνο η αρχή- αλλά και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του RPA (Robotic Process Automation), που θα «απελευθερώσει» ανθρώπους για πιο δημιουργικές εργασίες, αφήνοντας τα τυποποιημένα και βαρετά στις μηχανές. Φυσικά, φέτος θα δούμε ακόμα μεγαλύτερη διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης, τόσο με τη μορφή των analytics, όσο και της Μηχανικής Μάθησης, με τους αλγόριθμους να βοηθάνε στη λήψη σωστότερων αποφάσεων, αλλά και στην καλύτερη προσωποποίηση των προσφερόμενων υπηρεσιών, προς όφελος όλων. Αρκεί να βρεθεί γρήγορα ικανοποιητική λύση στο θέμα των αναγκαίων δεξιοτήτων που εξακολουθούν να είναι είδος εν ανεπαρκεία στον ραγδαία αναπτυσσόμενο ψηφιακό κόσμο. Θα δούμε, όμως, φέτος και ευρύτερη εφαρμογή του blockchain, όχι τόσο στο χώρο των κρυπτονομισμάτων (παρότι αυξάνουν και πληθαίνουν τα ΑΤΜ για αγορές/πωλήσεις), όσο σ’ εκείνον των

Φέτος θα δούμε ακόμα μεγαλύτερη διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης, τόσο με τη μορφή των analytics, όσο και της Μηχανικής Μάθησης DIGITAL FINANCE

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

smart contracts,. Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε και τις απειλές σε θέματα ασφαλείας που στον συγκεκριμένο τομέα κοστίζουν πολύ ακριβά – τόσο το 2021 όσο και τα επόμενα χρόνια, οι κυβερνοεπιθέσεις σε ιδρύματα, επιχειρήσεις και χρήστες θα συνεχίσουν να «χτυπάνε κόκκινο», υπονομεύοντας την πάντα «ευάλωτη» εμπιστοσύνη ανάμεσα στους συμβαλλόμενους. Θα δούμε, λοιπόν, εφαρμογές με πιο σφικτή πολιτική σ’ αυτόν τον τομέα – ήδη, από την 1η του έτους ξεκίνησε η εφαρμογή ακόμα ισχυρότερης ταυτοποίησης στις αγορές με κάρτες που, φυσικά, θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο, τώρα που -λόγω της πανδημίαςγνωρίσαμε και εκτιμήσαμε την ευκολία των ανέπαφων συναλλαγών. Όμως, από την άλλη, αυξήθηκε η ευαισθητοποίηση και η δυσπιστία των χρηστών, που διαβάζουν πλέον με πολύ μεγαλύτερη προσοχή τα «ψιλά γράμματα» των παρόχων και αρνούνται να συναινέσουν στη χρήση μη-απαραίτητων δεδομένων τους, ούτε αποκαλύπτουν τόσο εύκολα τις προτιμήσεις τους, ενώ δεν διστάζουν να προχωρήσουν και σε καταγγελίες αρμοδίως, αν νομίζουν ότι κάπου αδικούνται. Πολλοί διεθνείς σχολιαστές πιστεύουν ότι φέτος θα εκδηλωθούν περισσότερες επιθέσεις εναντίον των παραδοσιακών παικτών του κλάδου από τις μεγάλες εταιρίες τεχνολογίας, που θέλουν να «βάλουν πόδι» και εκεί – ήδη, η Amazon ξεκίνησε να χορηγεί δάνεια στους πελάτες της, σε συνεργασία με την Goldman Sachs… Ένα είναι βέβαιο: φέτος δεν πρόκειται να πλήξουμε!

ΤΟ 2021 ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Γίνετε συνδρομητής στο νέο περιοδικό της BOUSSIAS για το χώρο του corporate finance και του accounting, και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Finance Pro.

Σκανάρετε το QR Code για να ξεφυλλίσετε το περιοδικό

Για να γίνετε συνδρομητής επικοινωνήστε με την Αμαλία Ψιλούδη Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com

001 | ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2021

Ο απαγορευμένος καρπός που θα γεννήσει τα νέα ψηφιακά νομίσματα WORLD | ΣΕΛ.36

H DR. LEDA GLYPTIS ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Ο ΝΕΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ PSD2 ΚΑΙ ΠΩΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΟ OPEN BANKING

Ο ΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΑΛΑΜΠΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ