Φαρμακευτικός κόσμος_Τ 193

για να αλλάξει τον κόσμο μας: Οι επιδράσεις της στην ιατρική, τις θεραπείες και το φάρμακο

σελ. 16-30

Case study: Συνδυαστική πώληση

αναλγητικού με συμπλήρωμα διατροφής που περιέχει γλυκοζαμίνη

με τη βοήθεια της f-anazitisi σελ. 10

ΔΙΆΧΕΙΡΙΣΗ ΠΆΘΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΦΆΡΜΆΚΕΙΟ

Η σιδηροπενία μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη λειτουργικότητα

έως και 30% σελ. 38

ΚΟΙΝΩΝΙΆ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Στάθης Μαυρίδης: Από τα παιχνίδια

του μυαλού στη σκιά του ονείρου

σελ. 48

Καλώς ήρθατε

στο συναρπαστικό κόσμο της Τεχνητής Νοημοσύνης

Από την αρχή του χρόνου οι ειδήσεις και τα άρθρα που αφορούν τις εφαρμογές και τα επιτεύγματα της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά με τους επαγγελματίες υγείας να αδυνατούν να

παρακολουθήσουν τον όγκο των επιστημονικών πληροφοριών που προκύπτουν και το κατά πόσο αυτές μπορούν να ενσωματωθούν και να μεταμορφώσουν το οικοσύστημα του χώρου της υγείας και κατ’ επέκταση και του φαρμακείου.

α πεδία που μπορεί να επηρεάσει η ΤΝ την Υγεία είναι αναρίθμητα, με πολύ πρόσφατη την είδηση δημιουργίας ενός ισχυρού αντιβιοτικού, το οποίο προέκυψε από έναν υπολογιστικό αλγόριθμο με πάνω από 100 εκατομμύρια χημικές ενώσεις και είναι ικανό να σκοτώσει υπερβακτήρια που μέχρι σήμερα είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν

με συμβατικά αντιβιοτικά. Η ομάδα των ερευνητών του ΜΙΤ ονόμασε το μόριο «halicin» ως φόρο τιμής προς το ευαίσθητο σύστημα τεχνητής νοημοσύνης «Hal» από την ταινία του Stanley Kubrick «2001: A Space Odyssey».

Τα επιτεύγματα της χρήσης ΤΝ στην Ιατρική είναι απεριόριστα και ξεφεύγουν από τη δημιουργία νέων πιο αποτελεσματικών φαρμάκων και πιο αξιόπιστων ιατρικών και διαγνωστικών εξετάσεων.

Παράλληλα, στο χώρο του φαρμακείου η συμβολή της ΤΝ δείχνει να επηρεάζει δραστικά τον τρόπο λειτουργίας του. Μια πρόσφατη πανεθνική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Αμερική από την Prescryptive Health, η οποία επικεντρώθηκε στη χρήση της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης στα φαρμακεία, έφερε στο φως κάποια πολύ σημαντικά ευρήματα:

Το 62% των επικεφαλής των φαρμακείων είπε πως η ΤΝ θα διαταράξει θετικά το τοπίο των φαρμακείων μέσα σε 1 έως 2 χρόνια.

Το 91% των ίδιων πιστεύει ότι η Τεχνολογία μπορεί να βελτιώσει

την κερδοφορία των φαρμακείων τους χωρίς καμία αμφιβολία.

Ειδικότερα στο χώρο του φαρμακείου, η ΤΝ θα βρει εφαρμογή

εκτός των άλλων στην τιμολόγηση των σκευασμάτων, αφού θα

είναι σε θέση να συγκρίνει τις τιμές ανάμεσα σε χιλιάδες φαρ-

μακεία προάγοντας πιο ανταγωνιστικές τιμές, ενώ παράλληλα θα

| Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος 2023 |

προσελκύσει νέους καταναλωτές, οι οποίοι επιζητούν τις νέες τε-

χνολογίες και τις εμπειρίες που αυτή τους προσφέρει.

Ακόμη πιο πρακτικές λύσεις, και σήμερα εφαρμόσιμες από όλους τους φαρμακοποιούς, δίνει το λογισμικό ChatGPT, το viral chatbot της OpenAI, γέννημα θρέμμα της ΤΝ. Απλό και εύκολο

στη χρήση μπορεί να λύσει τα χέρια του φαρμακοποιού σε μια

σειρά από ζητήματα όπως:

Πληροφορίες και αλληλεπιδράσεις φαρμάκων

Υπολογισμούς δοσολογίας

Υποστήριξη κλινικών αποφάσεων

Εκπαίδευση και συμμόρφωση ασθενών

Μείωση των σφαλμάτων στη διαχείριση αποτελεσμάτων

Τη δημιουργία περιεχομένου για τις καμπάνιες του φαρμακείου.

Υπάρχουν μειονεκτήματα; Η ερώτηση και η απάντησή του είναι προφανείς. Φυσικά και υπάρχουν και καθόλου τυχαία δεν είναι η επιστολή/παρέμβαση περισσότερων από 1000 ερευνητών του χώρου της τεχνολογίας, ανάμεσά τους και ο Έλον Μάσκ, οι οποίοι ζητούν μια εξάμηνη «παύση» στην ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων ΤΝ, όπως το GPT του OpenAI, για να σταματήσει αυτό που αποκαλούν «επικίνδυνη» κούρσα. Ίσως το πιο σημαντικό αυτής της επιστολής είναι το αίτημα προς τις κυβερνήσεις να παρέμβουν

ώστε να δημιουργηθούν κανόνες αλλά και αρχές ελέγχου αυτής

της νέας τεχνολογικής ικανότητας.

Και μέχρι να ολοκληρωθούν όλα αυτά θα πρέπει να τραβήξουμε

το πόδι από το γκάζι.

Βάσω Καλυβιώτη

Αρχισυντάκτρια «Φαρμακευτικού Κόσμου»

περιεχόμενα

04 Editorial:

Καλώς ήρθατε στο

συναρπαστικό κόσμο της

Τεχνητής Νοημοσύνης

08 Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις

σε συνεργασία με το f.daily

10 Case study: Συνδυαστική

πώληση αναλγητικού με

συμπλήρωμα διατροφής που

περιέχει γλυκοζαμίνη με τη

βοήθεια της f-anazitisi

12 Παρουσίαση: Pharma Center

2003-2023: Δυναμική παρουσία

στα ελληνικά φαρμακεία τα

τελευταία 20 χρόνια

Τεχνητή νοημοσύνη & φαρμακείο

16 Η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει

τον κόσμο μας, την ιατρική,

τις θεραπείες και τη διανομή

φαρμάκων / Νίκος Σπανουδάκης

20 Η Τεχνητή Νοημοσύνη

έφτασε στο φαρμακείο σας.

Μπορείτε να τη χρησιμοποιείτε

από σήμερα και μάλιστα

δωρεάν… / Νίκος Καζάζης

24 Οι βελτιώσεις και οι

προκλήσεις στο χονδρεμπόριο

φαρμάκων / Λευτέρης Μαρίνος

26

Μπορεί να αλλάξει

το μέλλον της υγείας

και του φαρμακείου; /

Γιάννης Αλαφάκης

28

Συνέντευξη: Σωκράτης

Γουρλής, μέλος ΔΣ Ομίλου

Ιατρόπολις: Η Τεχνητή

Νοημοσύνη παρέχει άμεσα

υψηλής ακρίβειας διαγνώσεις

Διαχείριση παθήσεων

στο φαρμακείο

32

Παρουσίαση: Κοινό κρυολόγημα, γρίπη, λοιπές χειμερινές

λοιμώξεις - Πολλά κοινά

συμπτώματα, μία η καλύτερη

λύση

34 Αποσυμφορητικά: Μεγάλο μέρος του πληθυσμού αυτήν την εποχή τα χρειάζεται / Βάσω Καλυβιώτη

36 Τα φυσικά αντιισταμινικά προϊόντα / Άννα Πάολα Αρβανιτάκη

38 Η σιδηροπενία μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη λειτουργικότητα έως και 30% / Βάσω Καλυβιώτη

40 Συμπληρώματα διατροφής:

Η διαχείριση των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας / Σταύρος Μπαριάμης Φαρμακευτική

Αγορά

Κατσουλάκη akatsoulaki@boussias.com

ΓΡΑΦΙΣΤΡΙΑ Ελένη Μακρυκώστα

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Κωνσταντίνος Χασιώτης

44 Νέα προϊόντα

46 Εταιρικά νέα

Κοινωνία & Πολιτισμός

48 Στάθης Μαυρίδης:

Από τα παιχνίδια του μυαλού στη σκιά του ονείρου

ΕΚΔΟΤΗΣ Μιχάλης Μπούσιας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Κατερίνα Πολυμερίδου

GROUP ΑDVERTISING DIRECTOR

Λήδα Πλατή

ΚΛΑΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ Λ. Κηφισίας 125-127 - Αθήνα

Τ.Κ. 115 24 Κτίριο Cosmos Center Τ.: 210 710 2452

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 21-1740

ISSN: 2732-6160

Σκανάρετε με το smart phone σας τον

κώδικα QR στο εξώφυλλο του περιοδικού, χρησιμοποιώντας τη δωρεάν εφαρμογή QR

Reader, και μεταφερθείτε στην ηλεκτρονική έκδοση του «Φαρμακευτικού Κόσμου».

Οργάνωση – λειτουργία φαρμακείου

Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις

Το περιοδικό «Φαρμακευτικός Κόσμος» συγκεντρώνει και παρουσιάζει μερικές

από τις σημαντικότερες εξελίξεις και ειδήσεις των τελευταίων δύο μηνών, όπως

καταγράφηκαν μέσα από το f.daily, το εξειδικευμένο B2B, καθημερινό e-newsletter

μας που απευθύνεται σε φαρμακοποιούς, decision makers, executives και experts

του φαρμακευτικού κλάδου, καθώς και σε όσους σχετίζονται με τον κλάδο της αγοράς του φαρμακείου.

ΟΙ 5 ΝΕΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ

Όπως αποκαλύπτει ο Απ. Βαλτάς στο f.daily θα έχουν ολοκληρωθεί την επόμενη 3ετία

Πέντε νέες υπηρεσίες -οι οποίες θα αλλάξουν τη φαρμακευτική πρακτική όπως τουλάχιστον τη γνωρίσουμε έως σήμερα και θα φέρουν την Ελλάδα πιο κοντά σε ρόλους που έχουν ήδη υιοθετηθεί από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά φαρμακεία και σίγουρα θα αναβαθμίσουν τις υπηρεσίες προς τους πολίτες- συζητά η ηγεσία του ΠΦΣ με την κυβέρνηση και τους εμπλεκόμενους θεσμικούς φορείς. Οι προτάσεις αυτές αποτελούν προσωπικό στοίχημα του προέδρου του Συλλόγου Απόστολου Βαλτά ο οποίος αποκάλυψε στο f.daily ότι στόχος είναι να υλοποιηθούν μέσα στην επόμενη τριετία. «Ήδη έχουν κατατεθεί οι σχετικές μελέτες στο υπ. Υγείας και πρόκειται για πιστοποιημένες υπηρεσίες για τις οποίες οι φαρμακοποιοί θα αποζημιώνονται όπως ακριβώς συμβαίνει και σε άλλα 32 κράτη της Ευρώπης. Έχουν μελετηθεί για την αξία του προληπτικού τους χαρακτήρα και συνάδουν με τις διεθνείς πρακτικές», τονίζει ο Απ. Βαλτάς. Οι υπηρεσίες αυτές αφορούν: • ∆ιαχείριση φαρμακοθεραπείας και συμμόρφωση των ασθενών με την ορθή λήψη φαρμάκων. • Παρακολούθηση αντιυπερτασικής αγωγής • Εκπαίδευση χρήσης αναπνευστικών συσκευών. • Πρόληψη καρκίνου μέσω διακοπής καπνίσματος. • ∆ιενέργεια και καταγραφή εμβολιασμών ενηλίκων.

ΟΙ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΜΕ ΤΗΝ ΠΙΟ ΙΣΧΥΡΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Παγκόσμια έρευνα που διεξήγε η συμβουλευτική εταιρεία DT

Consulting αποκαλύπτει ποιες φαρμακευτικές εταιρείες ξεχώρισαν το 2022 στον τομέα της επικοινωνίας τους με τους επαγγελματίες

υγείας, ενώ έδειξε ότι συχνά ο κλάδος δεν καλύπτει τις ανάγκες τους.

Στη γενική κατάταξη των εταιρειών που άφησαν ικανοποιημένο το

επιστημονικό κοινό τους, πρώτες έρχονται η UCB και η Novo Nordisk. Όσον αφορά τα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Bristol Myers Squibb, με την Boehringer Ingelheim και τη Merck Healthcare να ακολουθούν. Στα μη ψηφιακά μέσα επικοινωνίας, οι επαγγελματίες υγείας ψήφισαν τη Novo Nordisk, την Gilead και την Pierre Fabre, η οποία μάλιστα αναδείχθηκε ως η πιο «αξιόπιστη» εταιρεία στο χώρο. Οι ερευνητές τονίζουν ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες καλούνται να ακολουθήσουν μια omnichannel προσέγγιση στην επικοινωνία τους, ωστόσο καθεμία πρέπει να βρει τη βέλτιστη ισορροπία μεταξύ των ψηφιακών και των μη ψηφιακών μέσων.

ΟΤΑΝ ΚΛΕΙΝΕΙ ΕΝΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΡΑΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΓΙΑ ΤΟΥΣ 50ΑΡΗΔΕΣ

Τα προβλήματα πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας αναδεικνύονται

στη μετά-Covid εποχή, με τους φαρμακοποιούς να διαδραματίζουν

ζωτικό ρόλο στην εξάλειψη των ανισοτήτων, σύμφωνα με άρθρο στο Fierce Pharma. Είναι γεγονός ότι η παροχή φροντίδας υγείας είναι υποβαθμισμένη σε απομακρυσμένες και χαμηλού εισοδήματος περιοχές. Υπάρχουν ασθενείς που δεν έχουν πρόσβαση στα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία ή στερούνται σχετικής παιδείας. Δεν είναι λίγοι όσοι βρίσκονται στην τραγική θέση να πρέπει να επιλέξουν αν θα αγοράσουν φάρμακα ή φαγητό, σύμφωνα με έρευνα του Kaiser Family Foundation το 2022. Μεγαλύτερης ηλι-

κίας ασθενείς με προβλήματα κινητικότητας δεν μπορούν να πάνε

στο φαρμακείο τους, ενώ έρευνα στο JAMA έδειξε ότι ασθενείς

ηλικίας 50 ετών και άνω τείνουν να μη λαμβάνουν τα φάρμακά τους για τρεις μήνες μετά το κλείσιμο του φαρμακείου της γειτονιάς τους. Παράλληλα έδειξε ότι η μη συμμόρφωση στην αγωγή

είναι πιο συχνή στις περιοχές με λιγότερα φαρμακεία.

Για αποστολή δελτίων τύπου: Βάσω Καλυβιώτη, Ε: v.kalyvioti@boussias.com

Για διαφήμιση: Άννα Κατσουλάκη, Ε: akatsoulaki@boussias.com, Τ: 2106617777 (195)

Για συνδρομές: Ματίνα Μπελεγρή, Ε: mbelegri@boussias.com, Τ: 210-6617777 (εσωτ. 246)

Case Study

Συνδυαστική πώληση αναλγητικού

τη βοήθεια της

Άννα-Πάολα Αρβανιτάκη, φαρμακοποιός - βιολόγος, υπεύθυνη γραμμής επιστημονικής υποστήριξης f-anazitisi

Πριν δώσετε ένα σκεύασμα σε έναν πελάτη σας, ο οποίος παρουσιάζει

συμπτώματα αρθρίτιδας, συζητάτε και ενημερώνεστε για τις ανάγκες του, τι του συμβαίνει και τι ζητάει από εσάς.

πελάτης έχει εμφανή συμπτώματα οστεοαρθρίτιδας (πόνο, δυσκαμψία, ευαισθησία στο άγγιγμα και ελαφρύ οίδημα των αρθρώσεων). Ο θεράπων ιατρός του έχει συστήσει αρχικά ένα απλό αναλγητικό με παρακεταμόλη.

ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ

ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ

F-ANAZITISI;

Εξυπηρετώντας τον πελάτη

Προχωράτε με την πώληση του ιδιοσκευάσματος, στο οποίο καταλήξατε. Σκανάρετε τον κωδικό barcode του ιδιοσκευάσματος. Προχωράτε προς ολοκλήρωση της πώλησης.

Χρησιμοποιώντας την f-anazitisi

Ελέγχετε για αποτελέσματα, καθώς επιθυμείτε να συμβουλέψετε σωστά τον πελάτη, αλλά και να προχωρήσετε σε συνδυαστι-

κή πώληση συμπληρώματος διατροφής που περιέχει γλυκοζα-

μίνη (glucosamine). Εμφανίζονται αποτελέσματα για όλες τις

θεματικές ενότητες και επιλέγετε την ενότητα

«ΦΆΡΜΆΚΟ & ΣΥΜΠΛΗΡΏΜΆΤΆ ΔΙΆΤΡΟΦΗΣ»

Εμφανίζεται η λίστα με όλα τα συμπληρώματα διατροφής που

μπορείτε να συγχορηγήσετε με το συγκεκριμένο σκεύασμα, για

κάθε ένδειξή του ξεχωριστά. Από τη λίστα συμπληρωμάτων για

την ένδειξη «Αρθραλγία» επιλέγετε τη Γλυκοζαμίνη.

Ενημερώνετε τον πελάτη για τα οφέλη της χρήσης της συγκεκριμένης ουσίας και για το ότι συμμετέχει στην κατασκευή όλων

των συνδετικών ιστών του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του

χόνδρου των αρθρώσεων, ωστόσο μπορεί να περάσουν αρκετές

εβδομάδες προτού παρουσιαστούν οποιαδήποτε οφέλη.

Ενημερώνετε για τον εξίσου αποτελεσματικό συνδυασμό γλυκοζαμίνης – χονδροϊτίνης - MSM (μεθυλο-σουλφονυλο-μεθάνιο),

εξηγώντας πως οι 3 ουσίες έχουν χονδροπροστατευτική δράση. Προτείνετε την κατάλληλη δοσολογία.

Ρωτήστε τον πελάτη αν λαμβάνει άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, όπως αντιδιαβητικά ή κουμαρινικά αντιπηκτικά, ώστε να

τον ενημερώσετε για την εμφάνιση πιθανών αλληλεπιδράσεων.

Σε υπέρβαρους ή διαβητικούς ασθενείς, υπογραμμίστε τη σημασία του να συμβουλευτούν τον θεράποντα ιατρό τους πριν από την κατανάλωση γλυκοζαμίνης, καθώς ενδέχεται να αυξήσει την ινσουλινο-αντίσταση. Σε γυναίκα ασθενή υπογραμμίστε ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας.

Προτείνετε τη λήψη του σκευάσματος σύμφωνα με τις οδηγίες της f-anazitisi και προχωράτε στη συνδυαστική πώληση.

Η ΝΕΑ ΕΝΟΤΗΤΑ «ΦΑΡΜΑΚΟ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ»:

το κέρδος στην επιστήμη σας Περιλαμβάνει 500 μονογραφίες Συμπληρωμάτων Διατροφής, με αναλυτικές πληροφορίες για την ταυτότητα, τη δοσολογία και το προφίλ ασφαλείας τους. Συνδέει τις ενδείξεις των φαρμάκων με εκείνες των Συμπληρωμάτων Διατροφής, δίνοντάς σας τη δυνατότητα εύκολης, γρήγορης και επιστημονικά τεκμηριωμένης συνδυαστικής πώλησης.

Δώστε στους ασθενείς σας την επιστημονική συμβουλή που

χρειάζονται, στο χρόνο που βρίσκονται μπροστά στον πάγκο

του φαρμακείου σας.

PHARMA CENTER

2003-2023: Δυναμική παρουσία

Η PHARMA CENTER εδώ και δύο δεκαετίες που δραστηριοποιείται στο χώρο

του φαρμακείου έχει στόχο να συμβάλλει ουσιαστικά στην επέκταση του κλάδου

των Συμπληρωμάτων Διατροφής στην Ελλάδα με πρωτοποριακά σκευάσματα.

Γι’ αυτό επέλεξε την πρώτη εταιρεία στα ανεξάρτητα φαρμακεία της Αγγλίας, τη Health Aid – Vitamin Supplements.

πό τα πρώτα βήματα η PHARMA CENTER καινοτόμησε, επενδύοντας δημιουργικά στην ανάπτυξη των Διατροφικών Συμπληρωμάτων «Νέας Γενιάς», που διαθέτουν συνεργιστικές δράσεις με πολλαπλές εφαρμογές

για τη βελτίωση των καθημερινών προβλημάτων υγείας.

Βάσει της αρχής «Η Πρόληψη είναι καλύτερη της θεραπείας» και με συμμάχους τους φαρμακοποιούς και τους

ιατρούς πολλών ειδικοτήτων, συνεχίζει να συμβάλλει

στη δημιουργία ενός μεγάλου κλάδου στα ελληνικά φαρμακεία.

HEALTH AID: THE WORLD OF WELLBEING

Η πρωτοπόρος εταιρεία παραγωγής συμπληρωμάτων υγείας Health Aid δραστηριοποιείται στην Αγγλία από το 1982 και παράγει στην περιοχή του Λονδίνου 500 διαφορετικά διατροφικά σκευάσματα που καλύπτουν όλες τις κατηγορίες συμπληρωμάτων: Πολυβιταμίνες, Μέταλλα, Αμινοξέα, Πεπτικά, Προβιοτικά, Αντιοξειδωτικά, Βότανα, Διαιτητικά, Ηρεμιστικά, Φυτικά Εκχυλίσματα κ.ά.

Με τη δυναμική διεθνούς ανάπτυξης, η Health Aid εξάγει τα προϊόντα της σε 35 χώρες της Ευρώπης, Αμερικής και Ασίας.

| Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος 2023 |

Η παραγωγός εταιρεία ακολουθεί τις βρετανικές και ευρωπαϊκές προδιαγραφές στην επιλογή πρώτων υλών από φυσικές και ασφαλείς πηγές και χρησιμοποιεί τεχνικές που εξασφαλίζουν:

chelated (καλύτερη απορρόφηση) buffered (αποφυγή ερεθισμών) balanced (εξισορρόπηση) και standardized (τιτλοδότηση)

ώστε να εγγυώνται σταθερή απόδοση μακράς διάρκειας και μέγιστη αποτελεσματικότητα, ενώ προσφέρει λύσεις κατάλληλες για φυτοφάγους-vegetarian και αυστηρά χορτοφάγους-vegan.

Όλα τα προϊόντα Health Aid ελέγχονται αυστηρά για την καθαρότητα και τη δράση τους, ενώ οι συνθέσεις επικαιροποιούνται σύμφωνα με την πιο σύγχρονη επιστημονική έρευνα και τις συνθήκες της αγοράς, διασφαλίζοντας ότι ανταποκρίνονται στα υψηλά πρότυπα που θέτει η βρετανική εταιρεία και ότι προσφέρουν πραγματικά οφέλη στην υγεία των καταναλωτών.

Με τη δέσμευση να αναγνωρίζει τις πολλές και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες για όλη την οικογένεια, η Health Aid θέτει στόχο όχι μόνο να ανταποκρίνεται σε αυτές αλλά και να τις υπερβαίνει. ●

Στο χώρο του φαρμακείου η συμβολή της Τεχνητής

Νοημοσύνης (ΤΝ) δείχνει να επηρεάζει δραστικά

τον τρόπο λειτουργίας του, αφού μπορεί να βελτιώσει

την κερδοφορία, να διευκολύνει την τιμολόγηση και

να προσελκύσει περισσότερους καταναλωτές.

Αυτή η ενότητα είναι αφιερωμένη στην ΤΝ και τις

εφαρμογές της τόσο στη λειτουργία των φαρμακείων

όσο και στην ΠΦΥ στο τώρα αλλά και στο άμεσο μέλλον.

Οργάνωση & λειτουργία φαρμακείου

Οργάνωση – Λειτουργία

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ & ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Στην εποχή μας η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) είναι μια επιστήμη, η οποία έχει προχωρήσει πέρα από το επίπεδο της έρευνας και έχει φτάσει να παράγει τεχνολογίες που είναι τριγύρω μας και επηρεάζουν όλες τις δραστηριότητές μας. Έτσι λοιπόν επηρεάζει και τον τομέα της ιατρικής, επίσης όλες τις σχετικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων, της διανομής τους αλλά και τη διαχείριση των θεραπειών από την πλευρά του ιατρού και του ασθενή.

Νίκος Σπανουδάκης

Διδάκτορας του Université Paris Cité

Επιχειρώντας να εστιάσουμε σε αυτούς τους τομείς, η ΤΝ σήμερα χρησιμοποιείται για την επιτάχυνση της ανακάλυψης φαρμάκων, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη των ιδιοτήτων νέων ενώσεων και των πιθανών επιπτώσεών τους (τοξικότητα) στον οργανισμό. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί, μέσω της ανάλυσης μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων ασθενών, για εξατομικευμένες θεραπείες που λαμβάνουν υπόψη τις ατομικές διαφορές στο DNA, τον τρόπο ζωής και άλλους παράγοντες.

Π Ο ΣΟ Ε ΤΟΙΜΟΙ Ε Ι ΝΑΙ ΟΙ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟ Ι ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧ Η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜ Ε ΝΗΣ ΘΕΡΑΠΕ Ι ΑΣ; Σε άρθρο της, η M.J. Kennedy (Department of Clinical Sciences, Fred Wilson School of Pharmacy, High Point University, High

Point, NC, USA) αναρωτιέται αν οι φαρμακοποιοί είναι έτοιμοι για τα εξατομικευμένα φάρμακα. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι ο φαρμακοποιός εξατομικεύει τη φαρμακευτική θεραπεία με βάση την ηλικία, το μέγεθος, τη λειτουργία οργάνων, τις ταυτόχρονες θεραπείες, τη διατροφή, τις αλλεργίες και τις ασθένειες ενός συγκεκριμένου ασθενούς. Σε αυτήν την ήδη πολύπλοκη απόφαση, ο γονότυπος είναι μια πρόσθετη πηγή μεταβλητότητας. Παρόλο που η εξατομικευμένη ιατρική και η φαρμακογενετική εξακολουθούν να θεωρούνται ευρέως ως αναδυόμενοι τομείς περίθαλψης ασθενών, οι ρόλοι και οι ευθύνες των φαρμακοποιών δεν έχουν ακόμη καθοριστεί με σαφήνεια και η ΤΝ θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση.

Προς το παρόν τα φάρμακα έχουν «ένα μέγεθος για όλους»

και παράγονται μαζικά. Οι τρισδιάστατοι εκτυπωτές (3DP) μπορούν να «τυπώνουν» εξατομικευμένα φάρμακα στο μέλλον. Ο 3DP παρέχει τη δυνατότητα παραγωγής φαρμάκων με πλήρως προσαρμόσιμο περιεχόμενο φαρμάκου, μορφολογία, κινητική απελευθέρωσης, αισθητική και γευστικά προφίλ. Αξιοσημείωτο παράδειγμα φαρμάκου 3DP με επίκεντρο τον ασθενή είναι ταμπλέτες με σχέδια Braille για άτομα με προβλήματα όρασης. Η πρώτη κλινική μελέτη που καταδεικνύει τα οφέλη του φαρμακευτικού 3DP έναντι των παραδοσιακών μεθόδων παραγωγής δημοσίευσε τα αποτελέσματά της το 2019.

αλλάζει τον κόσμο μας, την ιατρική, τις θεραπείες

και τη διανομή φαρμάκων

Φαρμακείου

Η ΤΕΧΝΗΤ Η ΝΟΗΜΟΣ Υ ΝΗ

ΑΝΟ Ι ΓΕΙ Ν Ε ΟΥΣ ΔΡΟ ΜΟΥΣ ΣΤΗΝ

ΑΥΤΟΔΙ Α ΓΝΩΣΗ

Μια άλλη κατεύθυνση, στην οποία συνδράμει ήδη η ΤΝ αλλά μπορεί να φέρει πραγματική επανάσταση, είναι αυτή της αυτοδιάγνωσης (self-diagnosis) και (αργότερα) της αυτοΐασης (selfhealing). Ήδη, εδώ και μία δεκαετία, περισσότερο από το ένα τρίτο των Αμερικανών χρησιμοποιούν τον παγκόσμιο ιστό για να κάνουν αυτοδιάγνωση.

Σήμερα οι εφαρμογές της ΤΝ κάνουν δυνατή την αυτοδιάγνω-

ση όχι μόνο μέσω ενδείξεων από συμπτώματα, αλλά και μέσω

της ανάγνωσης αποτελεσμάτων εξετάσεων, είτε είναι σε φυσική

γλώσσα είτε εικόνες (ακτινογραφίες, υπερηχογραφήματα κλπ)

με μηχανική ή βαθιά μάθηση.

Επίσης μπορούν να κάνουν υποθέσεις (abduction) και να επιχειρηματολογήσουν υπέρ μίας ή άλλης διάγνωσης. Στο μέλλον, διεπαφές τύπου ChatGPT θα συνομιλούν με τους πολίτες αλλά

και το ιατρικό προσωπικό σε φυσική γλώσσα και με κατάλληλες ερωτο-απαντήσεις θα οδηγούν τους πρώτους στην αυτοδιάγνωση και την αυτοΐαση και τους δεύτερους σε πιο ασφαλή συμπεράσματα.

ΔΙΑΝΟΜ Η ΑΣΦΑΛ Ω Ν ΦΑΡΜ Α ΚΩΝ, ΔΙΑΧΕ Ι ΡΙΣΗ ΑΠΟΘΕΜ ΑΤΩΝ ΚΑΙ Ε ΝΑ ΤΡ Ι ΤΟ Μ ΑΤΙ ΣΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ

ΑΠΟΤ Ε ΛΕΣΜΑ Επίσης, η ΤΝ μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της διανομής των φαρμάκων. Χώροι εφαρμογής είναι η βελτιστοποίηση της εφοδιαστικής αλυσίδας φαρμάκων, με την πρόβλεψη της ζήτησης, τον εντοπισμό σημείων συμφόρησης στη διαδικασία διανομής και τον εξορθολογισμό της παράδοσης φαρμάκων στους ασθενείς. Μέσω των προβλέψεων αλλά και της αναμενόμενης κατανάλωσης σε κάθε περιοχή, η ΤΝ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό και την πρόληψη της

Σημασιολογικοί χάρτες

καταστημάτων μαζί με ρομπότ που

περιδιαβαίνουν τους διαδρόμους

και σαρώνουν τα ράφια, μπορούν

να απαντήσουν σε ερωτήσεις όπως

ποια προϊόντα δεν είναι διαθέσιμα

διανομής μη εγκεκριμένων φαρμάκων, τα οποία μπορεί να είναι επικίνδυνα για τους ασθενείς.

Το ίδιο ισχύει και για τη διαχείριση του αποθέματος φαρμάκων με πιο αποτελεσματικό τρόπο είτε σε αποθήκες είτε σε φαρμακεία. Όσον αφορά την παράδοση στον τελικό καταναλωτή, η ΤΝ

και η ρομποτική μπορεί να βοηθήσει στην αγορά προϊόντων από το ράφι. Σε μια πρόσφατη εργασία προτείνεται η αναπαράσταση

αυτού του είδους των πληροφοριών σε ψηφιακή μορφή σημασιολογικών χαρτών καταστημάτων. Οι σημασιολογικοί χάρτες καταστημάτων σε συνδυασμό με ρομπότ, τα οποία περιδιαβαίνουν

τους διαδρόμους και σαρώνουν τα ράφια, μπορούν να απαντήσουν ερωτήσεις που αφορούν τον καταναλωτή ή τον υπεύθυνο καταστήματος, όπως:

α) ποια προϊόντα δεν είναι διαθέσιμα ή δεν έχουν τοποθετηθεί

στο ράφι;

β) πού μπορώ να βρω ένα συγκεκριμένο προϊόν;

γ) ποια είναι η πιο γρήγορη διαδρομή για τη λίστα αγορών μου;

δ) πόσος ελεύθερος χώρος απομένει στο ράφι με τα αντιβιοτικά;

Μια άλλη σημαντική εφαρμογή της ΤΝ είναι στη διαχείριση της θεραπείας, παρέχοντας στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, προγνωστικά αναλυτικά στοιχεία και εξατομικευμένες προτάσεις για τη συνέχιση κάποιας θεραπείας. Μια πρώτη δυνατότητα είναι η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο για τον εντοπισμό πιθανών προβλημάτων προτού αυτά γίνουν σοβαρά. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στη διαχείριση χρόνιων καταστάσεων, όπως ο διαβήτης ή οι καρδιακές παθήσεις. Επίσης, ο έξυπνος βοηθός μπορεί να αυξομειώνει τη δοσολογία ενός φαρμάκου αν το επιβάλλουν εξωτερικές (π.χ. η θερμοκρασία περιβάλλοντος) ή άλλες συνθήκες.

Επίσης μπορεί να μαθαίνει τις ώρες της ημέρας που βολεύουν

τον ασθενή να παίρνει τα φάρμακά του ή να κάνει κάποια δραστηριότητα και να του κάνει τις κατάλληλες υπενθυμίσεις, ακόμα και ενώ ο ασθενής βλέπει τηλεόραση.

Η ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Φ Ε ΡΝΕΙ

ΤΗΝ ΕΠΑΝ Α ΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚ Η

Ένας ανερχόμενος τομέας της ΤΝ είναι και αυτός της εξηγήσιμης

ΤΝ (explainable AI - xAI). Το πρώτο συνέδριο με ακριβώς αυτόν

τον τίτλο θα γίνει φέτος στην Λισαβώνα. Σε ένα πρόσφατο άρθρο μας δείχνουμε πώς λειτουργεί ένα σύστημα υποστήριξης αποφάσεων διάγνωσης γυναικολογικών ασθενειών, το οποίο δίνει επαρκείς εξηγήσεις στον ιατρό που το χρησιμοποιεί. Για κάθε

Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος 2023 |

απόφαση του συστήματος, οι εξηγήσεις πρέπει να περιλαμβάνουν: α) τους βασικούς και σημαντικούς λόγους που το οδήγησαν σε αυτήν (attributive explanation), β) τους λόγους για τους

οποίους η συγκεκριμένη απόφαση είναι μια καλή επιλογή σε σχέση με άλλες (contrastive explanation), και τέλος γ) τι περαιτέρω ενέργειες μπορούμε να κάνουμε για να επιβεβαιώσουμε την απόφαση ή να αποκλείσουμε εντελώς άλλες (actionable part).

Μια ακόμα εφαρμογή της ΤΝ με επιχειρηματολογία είναι στην πρόσβαση ευαίσθητων ιατρικών δεδομένων. Όταν ένας άνθρωπος ή ένα σύστημα ζητά πρόσβαση σε ιατρικά δεδομένα εφαρμόζονται εθνικές νομοθεσίες, συμφωνίες μεταξύ κρατών αλλά

και οι κανόνες του ιδρύματος που κατέχει την πληροφορία.

Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει κωδικοποιώντας τη νομοθεσία και δημιουργώντας επιχειρήματα για την πρόσβαση στα δεδομένα, προβάλλοντας τις κατάλληλες εξηγήσεις.

Συνολικά, η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να φέρει επανάσταση στον τομέα της Ιατρικής, επιτρέποντας ταχύτερες και ακριβέστερες διαγνώσεις, εξατομικευμένες θεραπείες και πιο αποτελεσματική

ανάπτυξη φαρμάκων. Ακόμα, έχει τη δυνατότητα να κάνει τη διανομή φαρμάκων πιο αποτελεσματική, βελτιώνοντας τη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, τη διαχείριση αποθεμάτων και την πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα. Τέλος, βελτιώνει τη διαχείριση της θεραπείας παρέχοντας στους γιατρούς πιο ακριβείς και εξατομικευμένες πληροφορίες που μπορούν να τους βοηθήσουν να λάβουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με τη φροντίδα των ασθενών. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των αποτελεσμάτων των ασθενών και στη μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης. Ωστόσο είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η υιοθέτηση της ΤΝ στην υγεία πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις ηθικές και νομικές επιπτώσεις της χρήσης της και, τελικά, να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στον πολίτη αλλά και στον επαγγελματία της υγείας. ●

Ό Νίκος Σπανουδάκης είναι διδάκτορας του Université Paris Cité (Γαλλίας). Εργάζεται στο Πολυτεχνείο

Κρήτης, ως μέλος του Εργαστηριακού Διδακτικού

Προσωπικού της Σχολής Μηχανικών Παραγωγής

και Διοίκησης αλλά και ως Διευθυντής του Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης. Είναι επίσης συνιδρυτής της νεοφυούς εταιρείας Argument Theory

που εδρεύει στο Παρίσι (Γαλλίας).

Η Argument Theory (argument-theory.com) προσφέρει

υπηρεσίες αυτοματοποιημένης λήψης απόφασης

στον παγκόσμιο ιστό, βασιζόμενες στην τεχνολογία Υπολογιστικής Επιχειρηματολογίας της ΤΝ

Οργάνωση - Λειτουργία Φαρμακείου

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ & ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Η Τεχνητή Νοημοσύνη

έφτασε στο φαρμακείο σας

μπορείτε να τη χρησιμοποιείτε

από σήμερα και μάλιστα

δωρεάν…

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) έχει γίνει μία από τις σημαντικότερες τεχνολογικές εξελίξεις του 21ου αιώνα και φέρνει επανάσταση στον τρόπο που ζούμε, επικοινωνούμε και εργαζόμαστε. Αναπτύσσεται μέσα από λογισμικά συστήματα που μπορούν να εκτελούν εργασίες, οι οποίες συνήθως απαιτούν ανθρώπινη νοημοσύνη και ικανότητες, όπως η οπτική αντίληψη, η αναγνώριση ομιλίας, η λήψη αποφάσεων και άλλες παρόμοιες ενέργειες.

επικοινωνίας και να ανταποκρίνεται με τρόπο που είναι πολύ δύσκολο να διακρίνεις αν οι απαντήσεις του δίνονται από άνθρωπο ή από μια «μηχανή».

Νίκος Καζάζης Σύμβουλος-καθηγητής Μάρκετινγκ, Συγγραφέας του βιβλίου «Κερδοφόρο Φαρμακείο»

Το ChatGPT είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός τέτοιου συστήματος. Κυκλοφόρησε στις 30 Νοεμβρίου

2022 και σε μόλις μία εβδομάδα απέκτησε ένα εκατομμύριο χρήστες. Σήμερα, οι χρήστες του ξεπερνούν κατά

πολύ τα 100 εκατ. και το χρησιμοποιούν ως πηγή ενημέρωσης για

θέματα επιστήμης, τεχνολογίας, πολιτικής κ.ά., αλλά και ως εργαλείο δουλειάς, στην έρευνα, στη βιομηχανία, στο εμπόριο και μεταξύ

πολλών άλλων στην υγειονομική περίθαλψη και κατ’ επέκταση και στις εργασίες των φαρμακείων. Αυτό το σύστημα μπορείτε να το χρησιμοποιείτε και εσείς από σήμερα κιόλας στο φαρμακείο σας και μάλιστα δωρεάν.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ChatGPT

Το ChatGPT είναι ένα λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης που έχει σχεδιαστεί για να επικοινωνεί με τους ανθρώπους μέσω γραπτού κειμένου. Οι προηγμένοι αλγόριθμοι επεξεργασίας φυσικής γλώσσας τού επιτρέπουν να κατανοεί τις αποχρώσεις της ανθρώπινης

Πάρτε μία γεύση από ένα σύντομο διάλογό μου με τη «μηχανή» που έγινε στα Ελληνικά.

Ερώτηση: Θέλεις να μιλήσουμε για τη

βοήθεια που μπορείς να προσφέρεις σε

ένα φαρμακείο;

Απάντηση: Certainly! Με χαρά θα συζητήσω πώς μπορώ

να βοηθήσω ένα φαρμακείο. Ποιο είδος βοήθειας

ψάχνετε ακριβώς;

Ερώτηση: Θέλω να μου πεις πώς μπορείς

να βοηθήσεις έναν φαρμακοποιό στην

καθημερινή του ρουτίνα.

Απάντηση: Certainly! Ω ς μηχανή μάθησης, υπάρχουν

διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορώ να βοηθήσω έναν φαρμακοποιό στην καθημερινή του ρουτίνα.

Μπορώ να απαντώ σε ερωτήσεις πελατών, να παρέχω πληροφορίες για φάρμακα και να διευκολύνω τις

διοικητικές εργασίες του φαρμακοποιού, όπως η

διαχείριση αποθεμάτων και η επεξεργασία συνταγών.

Επιπλέον, μπορώ να παρέχω υπηρεσίες μετάφρασης σε

πελάτες που μιλούν άλλη γλώσσα, διευκολύνοντας έτσι την επικοινωνία μεταξύ τους.

Οργάνωση – Λειτουργία Φαρμακείου

Εντυπωσιακό έτσι; Ας δούμε λοιπόν πιο αναλυτικά πώς μπορείτε να

χρησιμοποιήσετε αυτό το «θαυματουργό εργαλείο» ακόμα και από

τη στιγμή που θα τελειώσετε την ανάγνωση αυτού του άρθρου.

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ChatGPT

ΣΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Πρώτα απ’ όλα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ChatGPT ως πηγή

γνώσης για:

Πληροφορίες και αλληλεπιδράσεις φαρμάκων: Το ChatGPT

μπορεί να παρέχει πληροφορίες σχετικά με φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των ενδείξεων, των δοσολογιών, των παρενεργειών και των αλληλεπιδράσεών τους, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής χρήση τους.

Υπολογισμούς δοσολογίας: Μπορεί να εκτελέσει υπολογισμούς δοσολογίας με βάση το βάρος, την ηλικία και άλλα στοιχεία των ασθενών, για να διασφαλίζεται ότι οι ασθενείς λαμβά-

νουν τη σωστή δόση φαρμάκου.

Υποστήριξη κλινικών αποφάσεων: Μπορεί να παρέχει καθοδήγηση και υποστήριξη για τη λήψη κλινικών αποφάσεων, όπως η πρόταση εναλλακτικών φαρμάκων για ασθενείς με αντενδείξεις ή αλλεργίες σε συγκεκριμένα φάρμακα.

Εκπαίδευση και συμμόρφωση ασθενών: Μπορεί να δημιουργεί εκπαιδευτικό υλικό για τους ασθενείς σχετικά με τη διαχείριση της πάθησής τους και τη σωστή χρήση των φαρμάκων τους.

Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε το ChatGPT ως εργαλείο για

την αποτελεσματική διαχείριση του φαρμακείου σας. Αξιοποιώντας

τις δυνατότητες του συστήματος μπορείτε να πετύχετε: Βελτίωση της αποδοτικότητας, αυτοματοποιώντας εργασίες ρουτίνας, ώστε να εργάζεστε πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά, μειώνοντας το χρόνο και τους πόρους που απαιτούνται για την εκτέλεση συγκεκριμένων εργασιών.

Μείωση σφαλμάτων που αφορούν διαχείριση αποθεμάτων και παραγγελίες πελατών. Βελτίωση της εμπειρίας των πελατών, παρέχοντάς τους γρήγορη και βολική πρόσβαση σε πληροφορίες και βοήθεια σχετική με τα θέματα υγείας που τους απασχολούν, δημιουργώντας έτσι προϋποθέσεις για αυξημένη αφοσίωση (loyalty) των πελατών στο φαρμακείο και επαναληπτικές αγορές.

Συγκέντρωση σχολίων και κριτικές πελατών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό του μείγματος προϊόντων, βελτίωση των υπηρεσιών και γενικότερα το μάρκετινγκ του φαρμακείου σας.

Δημιουργία περιεχομένου που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για προωθητικές ενέργειες ή ολοκληρωμένες καμπάνιες μάρκετινγκ. Για παράδειγμα, μπορείτε να δημιουργήσετε περιγραφές προϊόντων για την ιστοσελίδα του φαρμακείου σας, πρότυπα email προς τους πελάτες σας, αναρτήσεις και ενημερώσεις σε κοινωνικά μέσα κ.ά. Αυτό μπορεί να σας εξοικονομήσει σημαντικό χρόνο και προσπάθεια, επιτρέποντάς σας να επικεντρωθείτε σε άλλες σημαντικές εργασίες.

Το ChatGPT μπορεί να παρέχει καθοδήγηση και υποστήριξη για

τη λήψη κλινικών αποφάσεων, όπως η πρόταση εναλλακτικών φαρμάκων για ασθενείς με αντενδείξεις ή αλλεργίες σε συγκεκριμένα φάρμακα

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Το ChatGPT μπορεί να αποτελέσει προφανώς ένα πολύτιμο εργαλείο για το φαρμακείο σας με πολλά πλεονεκτήματα χωρίς όμως να λείπουν και τα μειονεκτήματα.

Πλεονεκτήματα:

Ευελιξία: Το ChatGPT μπορεί να κατανοήσει και να δημιουργήσει μηνύματα σε «ανθρώπινη γλώσσα» για ένα ευρύ φάσμα

θεμάτων.

Άδιάκοπη λειτουργία: Λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα με δυνατότητα να απαντά σε μηνύματα σε πραγματικό χρόνο.

Άξιοπιστία: Εκπαιδεύεται σε ένα τεράστιο όγκο δεδομένων κει-

μένου και χρησιμοποιεί αλγόριθμους μηχανικής μάθησης για να

κατανοεί και να απάντα στις ερωτήσεις που δέχεται. Αυτό σημαίνει ότι οι απαντήσεις του είναι συνήθως ακριβείς και αξιόπιστες.

Εξοικονόμηση χρόνου: Το ChatGPT εξοικονομεί χρόνο και

προσπάθεια για τους χρήστες, παρέχοντας άμεσα πληροφορίες

ή απαντήσεις σε ποικίλα ερωτήματα.

Μειονεκτήματα:

Περιορισμένη κατανόηση: Το ChatGPT είναι μια «μηχανή» και

ως εκ τούτου δεν μπορεί να έχει πάντα το ίδιο επίπεδο κατα-

νόησης με τον άνθρωπο. Αυτό σημαίνει ότι οι απαντήσεις του

κάποιες φορές μπορεί να μην είναι ακριβείς ή πλήρεις.

Μεροληπτικές απαντήσεις: Το σύστημα εκπαιδεύεται κυρίως

σε δεδομένα κειμένου από το διαδίκτυο, τα οποία μπορεί να περιέχουν προκαταλήψεις ή ανακρίβειες. Αυτές μπορούν τελικά να

ενυπάρχουν στις πληροφορίες ή σε ορισμένες απαντήσεις του.

Έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης: Το ChatGPT ως

μηχανή δεν έχει συναισθήματα και συνεπώς δεν μπορεί να παρέχει συναισθηματική υποστήριξη στους χρήστες (πχ. σε θέματα υγείας) όπως μπορείτε να κάνετε εσείς ως επαγγελματίας

υγείας.

Μη επικαιροποιημένες πληροφορίες. Αυτό είναι πρόσκαιρο

μειονέκτημα που αναμένεται να εξαλειφθεί στο άμεσο μέλλον.

Προς το παρόν τα δεδομένα που περιέχει το σύστημα και στα

οποία έχει «εκπαιδευτεί» φτάνουν έως το τέλος του 2021. Ωστόσο εισάγονται συνεχώς νέα στοιχεία που θα επιτρέψουν την επικαιροποίηση των πληροφοριών που παρέχει το σύστημα.

Άνησυχίες για την ασφάλεια και το απόρρητο: Το ChatGPT μπορεί να συλλέγει μηχανικά και να αποθηκεύει δεδομένα από διάφορους χρήστες, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο και την ασφάλεια. Οι χρήστες θα πρέπει να γνωρίζουν αυτούς τους κινδύνους και να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων.

ΠΩΣ ΝΑ ΑΡΧΙΣΕΤΕ ΝΑ

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΤΟ ChatGPT

ΑΜΕΣΑ

Για να χρησιμοποιήσετε το ChatGPT, πρέπει να αποκτήσετε πρόσβαση με την εγγραφή σας στην πλατφόρμα, της OpenAI (https://chat. openai.com/auth/login). Μόλις αποκτήσετε πρόσβαση, μπορείτε να αρχίσετε να χρησιμοποιείτε το ChatGPT ακολουθώντας την παρακάτω διαδικασία: 1. Πληκτρολογήστε την ερώτησή σας (να είστε όσο το δυνατόν πιο σαφείς και συγκεκριμένοι). 2. Ελέγξτε την απάντηση και αξιολογήστε τις παρεχόμενες πληροφορίες. 3. Ζητήστε διευκρινίσεις και πληκτρολογήστε μια συμπληρωματική ερώτηση. Να θυμάστε ότι το ChatGPT έχει σχεδιαστεί για να παρέχει χρήσιμες απαντήσεις και πληροφορίες. Ωστόσο, δεν πρέπει να χρησιμοποιείτε άκριτα ως υποκατάστατο επαγγελματικών ή ιατρικών συμβουλών. Τα παραπάνω βήματα μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε άμεσα για απλές εφαρμογές, όπως αναζήτηση πληροφοριών για ποικίλα θέματα π.χ. πληροφορίες για αλληλεπιδράσεις φαρμάκων, παρενέργειες κ.ά., δημιουργία περιεχομένου για την ιστοσελίδα του φαρμακείου σας κλπ. Για περισσότερο σύνθετες εφαρμογές, όπως είναι η διαχείριση αποθεμάτων, η συγκέντρωση σχολίων και οι κριτικές πελατών κλπ., θα πρέπει να ενσωματώσετε το ChatGPT ως chatbot (πλατφόρμα συνομιλίας) στην ιστοσελίδα ή και σε κάποια εφαρμογή κινητού τηλεφώνου του φαρμακείου σας και στη συνέχεια να του δώσετε πρόσβαση στο πληροφοριακό σας σύστημα. Μολονότι αυτό δεν είναι τεχνικά δύσκολο, για να το κάνετε θα χρειαστείτε τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

ΗΘΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Αν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε το ChatGPT στη λειτουργία

του φαρμακείου σας θα πρέπει να θυμάστε ότι η χρήση του εγείρει διάφορα ηθικά ζητήματα που πρέπει να λάβετε υπόψη σας. Ως

επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να:

διασφαλίζετε την προστασία του ιατρικού απορρήτου των

ασθενών - πελατών σας

ενημερώνετε τους πελάτες σας για τη χρήση του συστήματος ChatGPT

επαληθεύετε την ακρίβεια και την αξιοπιστία των πληροφοριών που

παρέχονται από το ChatGPT

διασφαλίζετε ότι το ChatGPT σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά το ανθρώπινο στοιχείο της φαρμακευτικής φροντίδας και πρακτικής.

Αντιμετωπίζοντας αυτά τα ηθικά ζητήματα, μπορείτε να είστε βέ-

βαιοι ότι η χρήση του ChatGPT θα είναι πρώτα απ’ όλα απολύτως

ηθική και βεβαίως επωφελής τόσο για εσάς και τους συνεργάτες

σας όσο και για τους πελάτες σας. ●

– Μάρτιος – Απρίλιος |

Οργάνωση - Λειτουργία Φαρμακείου

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ & ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

βελτιώσεις και οι προκλήσεις

στο χονδρεμπόριο φαρμάκων

Υπάρχουν κάποιες αντιθέσεις που προκαλούν ευχάριστα τις διανοητικές μας λειτουργίες και μας βοηθούν να καταλήξουμε σε ευκρινή συμπεράσματα

μεγάλης βεβαιότητας, και άλλες που αυξάνουν τις αμφιβολίες και ενισχύουν τις αμφισημίες. Αυτή που θα μας απασχολήσει ανήκει μάλλον στη δεύτερη

κατηγορία και αφορά την αμηχανία που αισθάνονται πολλοί από εμάς μπροστά στη μηχανική τεχνητή νοημοσύνη.

Λευτέρης Μαρίνος Φαρμακοποιός MSc, γενικός γραμματέας ΟΣΦΕ & Ομίλου ΠΡΟΣΥΦΆΠΕ

ν και είναι ανορθόδοξη πρακτική στην αρθρογραφία, θα επιθυμούσα προτού βγάλει ο αναγνώστης

τα δικά του συμπεράσματα, να προλάβω να δηλώσω ότι η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί σημαντικό

και ιδιαίτερα χρήσιμο επίτευγμα της ανθρώπινης διανόησης. Και

ο λόγος για αυτήν την εξαρχής τοποθέτηση οφείλεται στο ότι

ελπίζω ότι θα βοηθήσει τον αναγνώστη να απεκδυθεί τις δυστο-

πικές εκδοχές του μέλλοντος που ενσάρκωσε η ανθρώπινη φα-

ντασία σε ταινίες και βιβλία, τα οποία οι περισσότεροι έχουμε δει ή διαβάσει, και στα οποία η σκεπτόμενη μηχανή, μηχανορραφεί για την ανθρώπινη καταστροφή. Προκειμένου να γίνει πιο κατανοητή η θετική επίδραση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), θα πρέπει ο αναγνώστης να γνωρίζει ότι το παρόν άρθρο είναι προϊόν της συνεργασίας ΤΝ και ανθρώπου, καθώς η μηχανή openai παρείχε σημαντικό τμήμα των

Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος 2023 |

πληροφοριών και επεξεργάστηκε μεγάλο τμήμα του κειμένου, ενώ ο υποφαινόμενος επιμελήθηκε το άρθρο, διασταύρωσε επιπλέον τις πληροφορίες και τις εκτιμήσεις, διατηρώντας ουσιαστικά και αδιάληπτα τον πλήρη έλεγχο του κειμένου. Εν ολίγοις η μηχανή βοήθησε αλλά δεν κατέλαβε ή αντικατέστησε την ανθρώπινη δημιουργικότητα.

Εν προκειμένω, συνολικά ολόκληρος ο τομέας της υγείας πρόκειται να ευεργετηθεί από την ΤΝ και πιο συγκεκριμένα η διάγνωση, η θεραπεία και η πρόληψη των νόσων, η βελτίωση της

παρακολούθησης της υγείας των ασθενών καθώς και όλο το φάσμα της παροχής φροντίδας, όπως και η διανομή και διάθεση των φαρμάκων. (Zamani et al., 2022)

Και μόνο η ικανότητα αξιοποίησης και επεξεργασίας των μεγάλου όγκου δεδομένων (Big data) μας δίνει τη δυνατότητα για εξακρίβωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειας μιας θεραπείας/φαρμάκου/ιατρικής παρέμβασης (IOBE, 2022). Όπερ μεθερμηνευόμενο σημαίνει ότι τόσο ο χρόνος αδειοδότησης νέων φαρμάκων θα μειωθεί όσο και το πραγματικό τους κόστος, καθώς θα απαιτούνται μικρότερες δαπάνες για την αξιολόγηση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητάς τους. Το αν αυτό θα καταλήξει σε πραγματικά μειωμένες τιμές και δαπάνες των ασφαλιστικών φορέων είναι ένα σύνθετο ζήτημα, όμως ας κρατήσουμε ότι η μείωση του κόστους όντως παρέχεται από την ΤΝ. Ειδικότερα για το χονδρεμπόριο φαρμάκων η τεχνητή νοημοσύ-

νη έχει τη δυνατότητα να έχει σημαντικές επιπτώσεις. Ορισμένες

από αυτές είναι οι εξής:

Οι

Οργάνωση – λειτουργία φαρμακείου

Βελτιωμένη ακρίβεια των προβλέψεων για τη ζήτηση φαρμάκων: Με τη χρήση ΤΝ, οι χονδρέμποροι

μπορούν να αναλύουν μεγάλο όγκο διαφορετικών δεδομένων και πληροφοριών για να προβλέπουν τη ζήτηση φαρμάκων.

Βελτιωμένη διαχείριση του αποθέματος: Η ΤΝ, υποστηρίζοντας την αυτόματη πρόβλεψη, δίνει την ευχέρεια για

γρήγορη αναπροσαρμογή των αποθεμάτων πολλών χιλιά-

δων διαφορετικών φαρμάκων ταυτόχρονα, βασιζόμενη στις

προβλέψεις για τη ζήτηση, τις πραγματικές πωλήσεις και τις

προβλέψεις για τη λήψη των φαρμάκων από τους ασθενείς.

Βελτιωμένος εντοπισμός περιπτώσεων απάτης: Η ΤΝ

μπορεί να βοηθήσει στην ανίχνευση απάτης στην αλυσίδα

του φαρμάκου μέσω της ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδο-

μένων που συνδέονται με τη διαδρομή, τη διανομή και τις πωλήσεις των φαρμάκων.

Βελτιωμένη αποδοτικότητα στην παρακολούθηση

της αλυσίδας εφοδιασμού: Η ΤΝ μπορεί να βελτιώσει τη διαφάνεια και την ακρίβεια της αλυσίδας διανομής, επιτρέποντας σε χονδρέμπορους αλλά και σε φαρμακευτικές εταιρείες να παρακολουθούν την κίνηση των προϊόντων τους σε πραγματικό χρόνο, καθ’ όλη τη διαδρομή: από τον παραγωγό μέχρι τον ασθενή. Ειδικά στα θερμοευαίσθητα φάρμακα, η συμβολή της ΤΝ στην ασφαλή διακίνηση και διάθεσή τους

θα είναι μάλλον καθοριστική.

Βελτιωμένη επιλογή φαρμάκων και παρακολούθη-

ση των αποτελεσμάτων τους: Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει τους ιατρούς και τους φαρμακοποιούς να επιλέγουν τα αποτελεσματικότερα και ασφαλέστερα φάρμακα για τους ασθενείς τους, βασιζόμενη σε δεδομένα που συλλέγονται από προηγούμενες θεραπείες. Αυτό μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των φαρμακοθεραπειών και να μειώσει τον όποιο κίνδυνο για την υγεία του ασθενούς. Παράλληλα μέσω της αξιοποίησης αυτών των πληροφοριών οι χονδρέμποροι

μπορούν να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι να ανταποκριθούν στη ζήτηση αυτών των σκευασμάτων με μεγαλύτερη ταχύτητα και επιχειρηματική αποτελεσματικότητα.

Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν υπόψη ορισμένες προκλήσεις που συνδέονται με την εφαρμογή της ΤΝ, όπως:

1. Απαιτείται προσαρμογή της κουλτούρας των χονδρεμπορικών επιχειρήσεων: Η εφαρμογή της ΤΝ απαιτεί

αλλαγές στην εκπαίδευση του προσωπικού, ώστε να μπορούν να

αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες και τα δεδομένα.

2. Ανάγκη για προστασία των δεδομένων: Η χρήση της

ΤΝ απαιτεί τη συλλογή, την αποθήκευση και την ανάλυση των

δεδομένων των πελατών, κάτι που προϋποθέτει την προστασία

της ιδιωτικότητας των δεδομένων.

3. Αντιμετώπιση απρόβλεπτων καταστάσεων: Παρόλο που η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη της ζήτησης για φάρμακα, δεν μπορεί να δώσει απάντηση σε κάθε ενδεχόμενο, καθώς μπορεί να υπάρξουν απρόβλεπτες καταστάσεις, όπως μια πανδημία ή μια φυσική καταστροφή, γεγονότα που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τη ζήτηση και την προμήθεια φαρμάκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ΤΝ ενδέχεται να μην είναι αρκετή για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα.

4. Ανταγωνισμός: Η χρήση της ΤΝ στο χονδρεμπόριο φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο ανταγωνισμό, καθώς οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αποτελεσματικότερα την ΤΝ μπορούν να προσφέρουν φάρμακα ταχύτερα, σε χαμηλότερες τιμές, με μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων και με καλύτερη επάρκεια.

Συνολικά, η ΤΝ μπορεί να έχει σημαντική επίπτωση στο χονδρεμπόριο φαρμάκων, βελτιώνοντας την απόδοση, την αποθήκευση, την παρακολούθηση και τη διανομή των φαρμακευτικών σκευασμάτων. Ωστόσο, οι προκλήσεις που συνδέονται με την εφαρμογή της πρέπει να αντιμετωπιστούν με προσοχή, προκειμένου να επιτευχθούν τα μέγιστα οφέλη και να αποφευχθούν τα πιθανά προβλήματα. ●

Πηγές • https://chat.openai.com/chat • IOBE (2022) ‘Ψηφιακή υγεία και Real World Data στην Ελλάδα: Ο μετασχηματισμός στο οικοσύστημα της υγείας και ο αντίκτυπος στην οικονομία’, pp. 1–41. Available at: http://iobe.gr/docs/research/RES_05_A_10032022_REP_ GR.pdf, Zamani, E. D. et al. (2022) • ‘Artificial intelligence and big data analytics for supply chain resilience: a systematic literature review’, Annals of Operations Research. Nature Publishing Group, p. 1. doi: 10.1007/S10479-022-04983-Y.

Η ΤΝ μπορεί να βοηθήσει στην

ανίχνευση απάτης στην αλυσίδα

του φαρμάκου μέσω της ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων που συνδέονται με τη διαδρομή, τη διανομή και τις πωλήσεις

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ & ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

και του φαρμακείου;

«Ο προσωπικός σύμβουλος υγείας τον ενημέρωσε ότι έπρεπε να επισκεφθεί το φαρμακείο. Τα φάρμακά του και τα συμπληρώματα διατροφής σε λίγες

ημέρες έφταναν στο τέλος. Τα δεδομένα από τις έξυπνες φορητές συσκευές

και το οικιακό σύστημα παρακολούθησης της υγείας είχαν ήδη αποσταλεί στον φαρμακοποιό του. Εκείνος με τη βοήθεια του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης θα διαμόρφωνε τη φαρμακευτική αγωγή και θα του πρότεινε

τα συμπληρώματα διατροφής που ήταν απαραίτητα για τον επόμενο μήνα.

Ιωάννης Αλαφάκης Φαρμακοποιός MSc

το φαρμακείο σκάναρε το barcode της κάρτας υγείας.

Ο αυτοματοποιημένος ρομποτικός μηχανισμός συνέ-

λεξε τα φάρμακα που συνταγογράφησε ηλεκτρονικά

ο γιατρός, καθώς και τα συμπληρώματα που επέλεξε ο φαρμακοποιός. Αμέσως μετά ακολούθησε η καθιερωμένη ενημέρωση σχετικά με την εξέλιξη της θεραπείας, η οποία ήταν εξατομικευμένη. Ο φαρμακοποιός τον ενημέρωσε για κάποιες αλλαγές στο δοσολογικό σχήμα και του πρότεινε τα απαραίτητα συμπληρώματα. Αμέσως μετά ανανέωσαν το ραντεβού τους για τον επόμενο μήνα».

Το παραπάνω αποτελεί σκηνή από ένα φανταστικό μέλλον που η λειτουργία του φαρμακείου, η παραλαβή φαρμάκων και η αγορά συμπληρωμάτων διατροφής θα αλλάξει σημαντικά. Πόσο μακρινό είναι όμως αυτό το μέλλον;

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι κάτι καινούργιο για τον τομέα της υγείας. Την τελευταία δεκαετία παρακολουθούμε με

ιδιαίτερο ενδιαφέρον την εφαρμογή της σε συστήματα που υπόσχονται ότι θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο προάγουμε την υγεία. Στην Ιατρική οι τομείς που χρησιμοποιούν δεδομένα απεικόνισης, όπως η ογκολογία και η μαστογραφία, ήδη εφαρμόζουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης με θετικά αποτελέσματα. Και στο χώρο του φαρμάκου όμως, η χρήση αυτής της τεχνολογίας δεν είναι κάτι καινούργιο.

Τα πρώτα φάρμακα που σχεδιάστηκαν με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές.

Ο σχεδιασμός και η ανακάλυψη νέων φαρμάκων μπορεί να γίνει ταχύτερα και με χαμηλότερο κόστος. Θα περάσουν χρόνια μέχρι

να δούμε αυτά τα φάρμακα στα ράφια των φαρμακείων, αλλά

η τεχνολογία θα αλλάξει τη φαρμακοβιομηχανία από τα πρώτα

στάδια σχεδιασμού ενός φαρμάκου έως και την παραλαβή του από το φαρμακείο.

ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΠΡΩΙΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΟΙ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Η Gen Z δεν θα λαμβάνει τα φάρμακα με τον ίδιο τρόπο που έκαναν οι προηγούμενες γενιές. Η γενιά που χρησιμοποιεί έξυπνες συσκευές έχει πλέον στη διάθεσή της ένα σωρό δεδομένα που απομένει κάποιος να τα αναλύσει και να τα επεξεργαστεί για να διαμορφώσει εξατομικευμένες θεραπείες με βέλτιστα αποτελέσματα. Η συλλογή των δεδομένων από τους ασθενείς, η ανάλυση και η επεξεργασία τους ήταν κάποτε διαδικασία που απαιτούσε

χρόνο και ήταν εύκολο να προκύψουν ανθρώπινα λάθη. Η ανάπτυξη όμως αυτών των συστημάτων τα κάνει όλα αυτά ευκολότερα. Επίσης γίνεται πλέον εφικτή η πρώιμη διάγνωση, δίνοντας

Μπορεί να αλλάξει το μέλλον

της υγείας

Οργάνωση

– λειτουργία φαρμακείου

τη δυνατότητα για άμεσες και αποτελεσματικότερες θεραπείες.

Μέσω των φορητών συσκευών και των οικιακών συστημάτων

παρακολούθησης της υγείας, είμαστε πλέον σε θέση να παρακολουθούμε τους ασθενείς 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, συλλέγοντας πολύτιμα δεδομένα. Η ανάλυση και επεξεργασία αυτών των δεδομένων μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αποτρέψουν την εμφάνιση χρόνιων νόσων (όπως καρδιακές παθήσεις, υπέρταση, διαβήτη), ελαχιστοποιώντας σοβαρές επιπλοκές και συμβάλλοντας σημαντικά στη βελτίωση της υγείας καθώς και στη μείωση της υγειονομικής δαπάνης.

Η «ΘΕΣΗ» ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥ

ΣΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΦΕΡΝΕΙ Η

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Οι φαρμακοποιοί πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τη θέση τους, έχοντας πολλά περισσότερα να προσφέρουν στους ασθενείς

τους. Έχουν λάβει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, είναι σε καθημερινή επαφή με τους ασθενείς και διαχειρίζονται ένα μεγάλο όγκο δεδομένων. Παρ’ όλα αυτά δεν έχουν τα κατάλληλα εργα-

λεία και τον απαραίτητο χρόνο για να διαχειριστούν όλα αυτά τα

δεδομένα προς όφελος των ασθενών τους.

Με τη συνεχόμενη αύξηση της υπολογιστικής δύναμης σε συνδυ-

ασμό με μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών, τα συστήματα τεχνητής

νοημοσύνης θα μπορούν να επεξεργαστούν αυτά τα δεδομένα

και να βοηθήσουν τον φαρμακοποιό να αποφασίσει ποια θα είναι η καλύτερη θεραπευτική επιλογή για έναν συγκεκριμένο ασθενή. Το φαρμακείο του μέλλοντος θα έχει διαφορετική εμφάνιση και αναβαθμισμένο ρόλο. Δεν θα περιορίζεται στην παροχή φαρμάκων, αλλά θα αποτελεί σημείο όπου οι ασθενείς θα μπορούν να επισκεφτούν για να πραγματοποιήσουν ένα βασικό έλεγχο της κατάστασης της υγείας τους, καθώς και να λάβουν εξατομικευμένες θεραπείες βασισμένες στο προφίλ τους.

Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ

Το σύστημα φαρμακευτικής περίθαλψης στη χώρα μας παρουσιάζει αδυναμίες, ενώ παράλληλα η αύξηση των δαπανών διαβίωσης έχει υπονομεύσει τις προσπάθειες πρόληψης παραγόντων κινδύνου για την υγεία. Οι ασθενείς λαμβάνουν καθυστερημένα τα φάρμακά τους με αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία. Οι αδυναμίες αυτές τονίζουν την ανάγκη για εκσυγχρονισμό με σκοπό την αυτοματοποίηση και βελτιστοποίηση των υπηρεσιών. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλλει προς αυτήν την κατεύθυνση και να αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματική στον τομέα αυτό. Η πανδημία της Covid-19 έδειξε ότι οι φαρμακοποιοί είμαστε σε ετοιμότητα. Δεν πρέπει να φοβηθούμε, αλλά να κατανοήσουμε αυτές τις τεχνολογίες έτσι ώστε να τις χρησιμοποιήσουμε προς όφελός μας, αποκλείοντας τους πιθανούς κινδύνους. ●

ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ & ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

Η Τεχνητή Νοημοσύνη παρέχει

άμεσα υψηλής ακρίβειας

διαγνώσεις

Συνέντευξη του Σωκράτη Γουρλή, μέλος ΔΣ Ομίλου Ιατρόπολις, στη Βάσω Καλυβιώτη

Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να σημειώσει ιατρικά άλματα σε σχεδόν όλα τα πεδία που εφαρμόστηκε. Πλέον επιτρέπει

να γίνονται ταχύτερες και ακριβέστερες διαγνώσεις, να παρέχονται τις εξατομικευμένες θεραπείες, ενώ συμμετέχει στην πιο αποτελεσματική ανάπτυξη φαρμάκων.

ε απλά λόγια δημιουργεί, με τον όγκο πληροφο-

ριών που «κουβαλάει», πιο ασφαλή δεδομένα

για την κατανόηση του προφίλ των ασθενών

και οδηγεί σε πιο ενημερωμένες αποφάσεις για

τη φροντίδα τους. Απώτερος στόχος δεν είναι μόνο η βέλτιστη φροντίδα για όσους νοσούν αλλά και μια άλλη σημαντική παράμετρος που αφορά τα υγειονομικά συστήματα όλου του κόσμου και έχει να κάνει με τη μείωση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης.

Για τις σπουδαίες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ)

στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και για το κατά πόσο αυτές αναπτύσσονται στην εγχώρια αγορά μιλά ο Σωκράτης Γουρλής, μέλος ΔΣ του Ομίλου Ιατρόπολις, ο οποίος αναφέρεται

στα οφέλη αλλά και στις τεράστιες δυνατότητες που ανοίγονται

τα προσεχή χρόνια. Και αν οι επικριτές της νέας ψηφιακής επανάστασης επικαλούνται το περίφημο ρητό του Σίγκμουντ Φρόιντ ότι «ο πολιτισμός φέρνει δυστυχία», ο συνομιλητής μας απαντά πως «ακόμη και αν εφευρεθεί ένας υπερυπολογιστής που θα μπορεί να κάνει τα πάντα, ο ανθρώπινος παράγοντας θα είναι και πάλι αυτός που θα πρέπει να τον θέσει σε λειτουργία».

| Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος |

Η Τεχνητή Νοημοσύνη παράγει πλέον τεχνολογίες που επηρεάζουν όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Σε αυτό το τεύχος εστιάζουμε στην Υγεία και στη φαρμακευτική έρευνα, όπου τα πεδία εφαρμογής είναι συναρπαστικά.

Ο Όμιλός σας, ως βασικός πάροχος ΠΦΥ, ενδιαφέρεται για την ενσωμάτωση όλων αυτών των πληροφοριών στη στρατηγική του; H Τεχνητή Νοημοσύνη τα τελευταία χρόνια αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας

σε διάφορους τομείς της Υγείας αλλά και στην Πρωτοβάθ-

μια Φροντίδα Υγείας, στην οποία και δραστηριοποιούμαστε.

Όσο εξελίσσεται η Τεχνητή Νοημοσύνη τόσο θα παρέχονται και

πιο ασφαλείς υπηρεσίες και ταχύτερα αποτελέσματα για τους

ασθενείς.

Εμείς στο ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ από την πρώτη στιγμή που άρχισε να

αναπτύσσεται η τεχνολογία αυτή, την αξιοποιήσαμε, ώστε να

διαθέτουμε μηχανήματα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απεικονιστική ακρίβεια προς όφελος των ασθενών μας.

Σε ποιους τομείς εφαρμόζεται ήδη η Τεχνητή

Νοημοσύνη;

Εδώ και περίπου πέντε χρόνια υπάρχουν διαθέσιμα μηχανήματα

στην αγορά που εμπεριέχουν την Τεχνητή Νοημοσύνη καθώς και

ανεξάρτητα λογισμικά, πολλά από τα οποία τα αξιοποιούμε ήδη.

Υπάρχουν δηλαδή μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας που έχουν

ενσωματωμένη την Τεχνητή Νοημοσύνη, με έξυπνα λογισμικά

που εντοπίζουν διάφορες παθήσεις πολύ πιο γρήγορα -και ανώδυνα φυσικά- από ό,τι οι συμβατικές μέθοδοι.

Για παράδειγμα οι σύγχρονοι μαγνητικοί τομογράφοι αποτελούν

ένα δείγμα ενσωμάτωσης της Τεχνητής Νοημοσύνης, αφού λαμβάνουν εξατομικευμένα στοιχεία από κάθε ασθενή, ώστε να επιτύχουν μια απεικόνιση άριστη ως προς το αποτέλεσμα σε εξαι-

ρετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

Τα μηχανήματα αυτά αντιλαμβάνονται το σωματότυπο του ασθε-

νούς και σε συνδυασμό και με άλλες παραμέτρους αλλά και με

τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης κάνουν μια ανασύνθεση της

εικόνας για να αποτυπώνονται τυχόν παθήσεις με απόλυτη ακρί-

βεια. Άλλη μια ενδεικτική περίπτωση εφαρμογής είναι η μαστο-

γραφία. Υπάρχουν διάφορα software που αξιοποιούν τα λεγόμε-

με

ενσωματωμένη Τεχνητή

παθήσεις πολύ πιο γρήγορα -και

ανώδυνα φυσικά- από ό,τι οι

συμβατικές μέθοδοι

να big data, δηλαδή συλλέγουν μεγάλο όγκο δεδομένων και στη συνέχεια τα εξετάζουν και τα αναλύουν προκειμένου να εξάγουν ένα πιο σαφές συμπέρασμα που θα βοηθήσει τον ακτινολόγο να διαπιστώσει εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα υγείας ή όχι.

Στην περίπτωση που εντοπισθεί κατά τη μαστογραφία κάποιο

πρόβλημα ή κάποιο ύποπτο σημείο, προσδιορίζει την περιοχή κυκλώνοντάς την, ώστε να διευκολύνει τον γιατρό στη διάγνωσή του. Συνεπώς παρέχει στον ακτινολόγο μια δικλείδα ασφαλείας ώστε να επιτευχθεί ένα ολοκληρωμένο αποτέλεσμα χωρίς καμία πιθανότητα λάθους. Ουσιαστικά κάνει τη ζωή του ακτινολόγου

Μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας

Νοημοσύνη εντοπίζουν διάφορες

Η άθροιση όλων των αποτελεσμάτων των αιματολογικών εξετάσεων με τη βοήθεια της ΤΝ

θα βοηθήσει τον θεράποντα ιατρό

και τον μικροβιολόγο να κάνουν

τη σωστή διάγνωση και μάλιστα πλήρως εξατομικευμένα

ακόμα πιο εύκολη. Είναι συστήματα που διαθέτουμε ήδη στα διαγνωστικά μας κέντρα από τότε που εφευρέθηκαν. Και στον τομέα της Ογκολογίας όμως, η νέα τεχνολογία με την Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια και να βοηθήσει τις ιατρικές ομάδες για μια πιο γρήγορη και πιο ακριβή διάγνωση.

Ποια πιστεύετε ότι είναι τα οφέλη για εσάς αλλά και για τους ασθενείς σας από την εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινή πρακτική;

Υπάρχουν πολλά οφέλη και πλεονεκτήματα για τους ασθενείς, ειδικά στα συστήματα απεικόνισης και διάγνωσης. Ένα από τα κυριότερα είναι ότι η νέα τεχνική μπορεί να διαγνώσει χωρίς ταλαιπωρία για τους ασθενείς μία νόσο σε πρώιμο ακόμη στάδιο, που υπό άλλες συνθήκες ίσως η διάγνωση να καθυστερούσε, ειδικά

εάν δεν υπάρχουν αισθητά συμπτώματα. Από την άλλη και στα διαγνωστικά κέντρα του ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ έχουμε διαπιστώσει, και στην πράξη πια, ότι υπάρχει όφελος στις υπηρεσίες μας από τη σύγχρονη τεχνολογία και ειδικά από την Τεχνητή Νοημοσύνη, καθώς μπορούμε με συνέπεια και ακρίβεια να δίνουμε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα εξετάσεων και σε πολύ συντομότερο χρόνο.

Ένας τομέας όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει σημειώσει μεγάλα επιτεύγματα είναι αυτός της εξατομικευμένης ιατρικής. Σκέφτεστε να επενδύσετε σε τέτοιου τύπου «εργαλεία»;

Η Τεχνητή Νοημοσύνη πράγματι συμβάλλει προς την κατεύθυνση της εξατομικευμένης ιατρικής κι εμείς στο ΙΑΤΡΟΠΟΛΙΣ είμαστε

θιασώτες αυτής της νέας σύγχρονης αντίληψης. Άλλωστε κάθε

ασθενής είναι ξεχωριστός και πρέπει να αντιμετωπίζεται και διαφορετικά με βάση τις ανάγκες του. Σήμερα εφαρμόζεται στον

τομέα της απεικόνισης η Τεχνητή Νοημοσύνη, αλλά πολύ σύντομα θα μπορεί να εφαρμοσθεί και στις αιματολογικές εξετάσεις.

Η άθροιση όλων των αποτελεσμάτων των εξετάσεων με τη βοήθειά της θα βοηθήσει τον θεράποντα ιατρό αλλά και τον μικροβιολόγο να κάνουν τη σωστή διάγνωση για τον ασθενή τους και μάλιστα πλήρως εξατομικευμένα.

Κλείνοντας, δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και σε μια σημαντική μερίδα επιστημόνων που αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό την Τεχνητή

Νοημοσύνη, θέτοντας ως βασικό τους ερώτημα

αν θα προσφέρει πραγματικά αποτελέσματα.

Ποιες είναι οι δικές σας σκέψεις;

Η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται να βοηθήσει το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό και να το συνδράμει ώστε να του κάνει τη

ζωή πιο εύκολη και χωρίς άγχος, αφού θα έχει πάντα μια δικλείδα ασφαλείας, ώστε να μη γίνει κάποιο λάθος στη διάγνωση.

Κανένα μηχάνημα όμως δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον άνθρω-

πο και γι’ αυτό όσοι βλέπουν τις νέες μεθόδους με σκεπτικισμό

δεν θα πρέπει να ανησυχούν.

Εμείς ως Όμιλος πάντα διαφωνούσαμε με τη λογική ότι τα μηχανήματα μπορούν κάποια στιγμή να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους. Γιατί αυτό δεν μπορεί να γίνει όσα χρόνια και να περάσουν.

Εξάλλου η πιο εξελιγμένη «μηχανή» είναι ο ίδιος ο άνθρωπος και ουδείς μπορεί να πάρει τη θέση του.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη όμως μπορεί να διευκολύνει τους ανθρώπους να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα και ταχύτερα προς

όφελος του ασθενούς. Άρα τα μηχανήματα μπορούν απλά να βοηθήσουν στην ποιότητα και στην ταχύτητα στην εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Την τελική απόφαση για μια θεραπεία αλλά και τη διάγνωση θα την έχει πάντα ο άνθρωπος, ο γιατρός.

Ακόμη και να εφευρεθεί ένας υπερυπολογιστής που θα μπορεί να

κάνει τα πάντα, ο ανθρώπινος παράγοντας θα είναι και πάλι αυτός

που θα πρέπει να τον θέσει σε λειτουργία. Συνεπώς η όποια εφαρμογή νέων μεθόδων τεχνολογικά εξελιγμένων παραμένει εργαλείο

στα χέρια του ανθρώπου για να βελτιώνει τη ζωή μας, να την κάνει πιο ποιοτική. ●

Πώς θα βοηθήσετε τους ασθενείς να συντομεύσουν

τη διάρκεια του κοινού κρυολογήματος, της γρίπης

και των άλλων χειμερινών λοιμώξεων;

Ποια είναι τα φυσικά αντισταμινικά και πώς δρουν τα αποσυμφορητικά; Σε αυτήν την ενότητα

θα ενημερωθείτε επίσης για την αποκατάσταση

των επιπέδων σιδήρου αλλά και τη βελτίωση

των συμπτωμάτων της οστεοαρθρίτιδας.

Διαχείριση παθήσεων στο

φαρμακείο

Δρ. Αναστάσιος Σπαντιδέας, Παθολόγος – Κλινικός Φαρμακολόγος, Πέτρος Κασαρτζιάν, Φαρμακοποιός- Χημικός Φαρμάκων

Το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη, η Covid-19 και οι λοιπές χειμερινές ιογενείς λοιμώξεις εδώ και πολλά χρόνια ταλαιπωρούν σε μεγάλο βαθμό κάθε χρόνο όλες τις ηλικιακές βαθμίδες, άλλοτε με λίγα και ήπια συμπτώματα και ταχεία υποχώρηση και άλλοτε δυστυχώς με επιπλοκές και υπολειμματικά συμπτώματα και σε σπάνιες περιπτώσεις με τραγική κατάληξη.

γρίπη εμφανίζεται κάθε χρόνο και κάθε περίπου 10 χρόνια επανεμφανίζεται με την μορφή πανδημίας.

Υπεύθυνοι ιοί για την εμφάνισή της είναι τριών ειδών:

η A, η B και η C. Το κοινό κρυολόγημα εμφανίζεται

σταθερά κάθε χρόνο, κυρίως τους χειμερινούς μήνες με πάνω από

200 είδη ιών να είναι υπεύθυνοι για τη μετάδοσή του. Την τελευταία

τριετία ζήσαμε και την πανδημική εμπειρία της Covid-19, ο πόλεμος

της οποίας δεν έχει ακόμη τελειώσει, καθότι παρατηρούνται συνεχώς

νέες μεταλλάξεις και ποιος ξέρει τι άλλο μας μέλλεται ακόμα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν πολλά κοινά συμπτώματα

για όλες τις χειμερινές λοιμώξεις, στα οποία περιλαμβάνονται πυρετός, πονοκέφαλος, ρινόρροια-ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα, φαρυγγαλγία και λιγότερα συχνά μυαλγίες, αρθραλγίες, αδυναμία, αίσθημα καταβολής και κακουχίας και ξηρός βήχας.

Όλα τα προαναφερόμενα συμπτώματα είναι από λίγο έως πολύ ενοχλητικά, οδυνηρά και πάντα επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής των νοσούντων.

Οι λύσεις που υιοθετούνται για την αντιμετώπισή τους είναι η χορήγηση αντιπυρετικών, αναλγητικών, βιταμινών για την τόνωση του

ανοσοποιητικού καθώς και άλλων επικουρικών αγωγών για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων αλλεργικού τύπου, όπως μπούκωμα, φτέρνισμα, καταρροή.

Υπάρχουν αρκετά προϊόντα στην αγορά που περιέχουν κάποιους συνδυασμούς ουσιών, ονομάζονται cold and flu και προορίζονται για την αντιμετώπιση των εν λόγω συμπτωμάτων. Τα περισσότερα από αυτά τα σκευάσματα περιέχουν και ψευδοεφεδρίνη, μια ουσία για την οποία πρόσφατα εκδόθηκε από τις ευρωπαϊκές αρχές φαρμάκων εντολή επαναξιολόγησης της ασφάλειάς της.

Η ΝΕΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ

ΛΥΣΗ

Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στην ελληνική αγορά το νέο καινοτόμο προϊόν Talorbin®, το οποίο αποτελείται από το μοναδικό συνδυασμό παρακεταμόλης 500mg, φαινυραμίνης 25mg και βιταμίνης C 200mg.

Λόγω των συστατικών του και της δοσολογίας του έχει τριπλή δράση Αντιπυρετική/παυσίπονη Αντιαλλεργική Ενισχυτική του ανοσοποιητικού.

Το Talorbin® διαφέρει και υπερέχει από τα άλλα προϊόντα cold and flu ως προς τη μορφή του αλλά και ως προς τη δράση του, η οποία είναι πληρέστερη και ταχύτερη.

Διατίθεται σε συσκευασία 8 φακελίσκων σε κοκκία για πόσιμο διάλυμα και έχει ευχάριστη γεύση βανίλια - πορτοκάλι.

Διάθεση στα φαρμακεία από PHARMAQ Ά .Ε. / εταιρεία της IASIS PHARMA

Κοινό κρυολόγημα, γρίπη, λοιπές χειμερινές λοιμώξεις

Πολλά κοινά συμπτώματα, μία η καλύτερη λύση

Αποσυμφορητικά:

Βάσω Καλυβιώτη

Σοβαρό πρόβλημα σε όσους πάσχουν από αλλεργίες προκαλούν οι συχνές και απότομες αλλαγές του καιρού, κάτι που συμβαίνει συχνά την άνοιξη και τις αρχές καλοκαιριού. Σύμφωνα με τον Μηνά Ν. Αρτόπουλο, Χειρουργό Ωτορινολαρυγγολόγο, Διευθυντή της Α΄ Ω.Ρ.Λ. κλινικής του ΜΗΤΕΡΑ «οι ξαφνικές αλλαγές στη θερμοκρασία και την υγρασία του αέρα προκαλούν συνήθως συμπτώματα στους πάσχοντες από αλλεργίες, επειδή ο βλεννογόνος αντιδρά.

άλιστα, οι αλλαγές στη θερμοκρασία και την υγρασία του αέρα μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονή, ενώ από την πλευρά του ο δυνατός άνεμος είναι υπεύθυ-

νος για τη διασπορά της γύρης των φυτών, η οποία

πυροδοτεί τις αλλεργικές κρίσεις».

Η πιο συχνή ανοιξιάτικη αλλεργία είναι η αλλεργική ρινίτιδα που

κάθε χρόνο την περίοδο αυτή ταλαιπωρεί εκατομμύρια ανθρώπους

σε ολόκληρο τον κόσμο. Προκαλεί φλεγμονή του βλεννογόνου της

μύτης λόγω υπέρμετρης ευαισθησίας στη γύρη, τη χλόη, τη σκόνη, τις τρίχες και τα φτερά οικιακών ζώων. Συχνά εμφανίζεται μαζί με αλλεργική επιπεφυκίτιδα και άσθμα.

ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Σύμφωνα με τους Ω.Ρ.Λ. τα βασικά συμπτώματα της αλλεργικής

ρινίτιδας είναι:

Φτερνίσματα: Συνεχή, συχνά το πρωί ή και με την έκθεση σε χώ-

ρους με υψηλή συγκέντρωση στο υπεύθυνο αεροαλλεργιογόνο.

Κνησμός στη μύτη, στο φάρυγγα, στα αυτιά. Ειδικά στη μύτη, η τριβή που ο κνησμός προκαλεί είναι τόσο έντονη που δημιουργείται μια μικρή οριζόντια (εγκάρσια) πτυχή στο κάτω μέρος της. Ρινική συμφόρηση: Μπουκωμένη μύτη η οποία επηρεάζει συχνά την όσφρηση, αλλοιώνοντας κατά συνέπεια και τη γεύση, καθώς

αυτές οι δύο αισθήσεις είναι στενά συνδεδεμένες.

Άκοή: Σε ορισμένα άτομα επηρεάζει και την ακοή, προκαλώντας

την αίσθηση ότι έχουν βουλωμένα αυτιά.

Ρινική καταρροή: Έκκριση διάφανης βλέννας συνήθως

σε αρκετή ποσότητα.

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού

αυτήν την εποχή τα χρειάζεται

παθήσεων στο φαρμακείο

Επίσης μπορεί να συνυπάρξει με αλλεργική επιπεφυκίτιδα και

να συνδεθεί με:

• οπισθορινική καταρροή

• βήχα

• ροχαλητό

• μαύρους κύκλους και οίδημα κάτω από τα μάτια

• κόπωση, ευερεθιστότητα, κεφαλαλγία / πονοκέφαλο

• συχνές ωτίτιδες

• ιγμορίτιδα

• ρινικούς πολύποδες.

«Οι άνθρωποι που επιβαρύνονται περισσότερο από την αλλεργική

ρινίτιδα είναι τα παιδιά που υποφέρουν από συχνές ωτίτιδες, ρινοκολπίτιδες-ιγμορίτιδες και κρεατάκια και οι ενήλικες που πάσχουν

από σκολίωση του ρινικού διαφράγματος, υπερτροφία των ρινικών

κογχών, ρινικούς πολύποδες και ρινοκολπίτιδες», όπως τονίζει ο Μ. Αρτόπουλος.

Αξίζει να τονιστεί ότι τα παιδιά ενός γονέα με αλλεργική ρινίτιδα

έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν την ίδια νόσο καθώς υπάρχει σαφής κληρονομικότητα. Είναι γεγονός δε ότι ο κίνδυνος εμφά-

νισης στα παιδιά αυξάνεται σημαντικά, αν και οι δύο γονείς έχουν αλλεργική ρινίτιδα.

Η διάγνωση γίνεται με βάση την κλινική εξέταση και το ιστορικό του ασθενή. Οι ειδικές εξετάσεις που απαιτούνται για τον εντοπισμό του υπεύθυνου αλλεργιογόνου είναι οι δερματικές δοκιμασίες νυγμού και οι αιματολογικές εξετάσεις για τη μέτρηση της ολικής ανοσοσφαιρίνης E. Ανάλογα με το υπεύθυνο αλλεργιογόνο ορίζεται και η διάρκεια της θεραπείας, ενώ παράλληλα δίνονται οι κατάλληλες οδηγίες αποφυγής. Συνήθως η θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας γίνεται με τη χορήγηση: Άντιισταμινικών Άποσυμφορητικών Ενδορινικών στεροειδών Άντι-λευκοτριενικών: Φάρμακα που χρησιμοποιούνται κυρίως για τον έλεγχο των συμπτωμάτων του άσθματος αλλά και της αλλεργικής ρινίτιδας. ●

Ο

κίνδυνος εμφάνισης

στα παιδιά αυξάνεται σημαντικά, αν και οι δύο γονείς έχουν αλλεργική ρινίτιδα

Τα φυσικά αντιισταμινικά προϊόντα

Άννα-Πάολα Αρβανιτάκη, φαρμακοποιός - βιολόγος, υπεύθυνη γραμμής επιστημονικής υποστήριξης f-anazitisi

Η αλλεργία ορίζεται ως η παθολογική αντίδραση υπερευαισθησίας του οργανισμού απέναντι σε αβλαβείς περιβαλλοντικούς παράγοντες (αλλεργιογόνα), όπως είναι η γύρη ή τα ακάρεα. Με την είσοδο ενός αλλεργιογόνου στον οργανισμό, πυροδοτείται η παραγωγή ισταμίνης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα, κνησμός, ερυθρότητα, οφθαλμικός ερεθισμός κ.ά.

Το βασικότερο όπλο για την αντιμετώπιση των αλλεργιών αποτελούν τα αντιισταμινικά φάρμακα, τα οποία αναστέλλουν τη δράση της ισταμίνης, καταλαμβάνοντας τους υποδοχείς της (Η1, Η2 και Η3). Εκτός από τα φάρμακα, υπάρχουν ωστόσο και φυσικές ουσίες (από βότανα ή τρόφιμα), που μπορεί να έχουν παρόμοια δράση και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση των αλλεργικών εκδηλώσεων.

Κουερσετίνη (Quercetin): Θεωρείται η βασίλισσα των βιοφλαβονοειδών και είναι εξαιρετικά χρήσιμη σε περιπτώσεις αντιμετώπισης αλλεργιών, καθώς συμβάλλει στην αναστολή της παραγωγής ισταμίνης. Εκτός αυτού έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, ενώ βοηθά και στη διατήρηση της υγιούς λειτουργίας του καρδιαγγειακού συστήματος. Απαντάται στο κόκκινο κρασί, στο κρεμμύδι και στο πράσινο τσάι.

Βρωμελαΐνη (Bromelain): Ο όρος είναι μια συλλογική ονομασία για τα ένζυμα (κυρίως πρωτεολυτικά), που προέρχονται

από τα ώριμα και τα ανώριμα φρούτα, τους μίσχους και τα

φύλλα του φυτού Ananas comosus. Λέγεται ότι είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της αναπνευστικής δυσφορίας και της φλεγμονής που σχετίζεται με τις αλλεργίες.

Μεθυλο-σουλφονυλο-μεθάνιο (ΜSM): Οργανική ένωση

που περιέχει θείο, που βρίσκεται φυσικά σε κάποια φρούτα, λαχανικά, σιτηρά, σε ζώα και (σε ίχνη) στον άνθρωπο. Χρησιμοποιείται ευρέως για τις αντιοξειδωτικές, τις αντιισταμινικές και

τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του.

Τσουκνίδα (Urtica dioica): Χρησιμοποιείται στον έλεγχο των

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

συμπτωμάτων της αλλεργίας, καθώς μειώνει την παρουσία αλλεργιογόνων στους αεραγωγούς και ανακουφίζει από τη ρινική συμφόρηση.

Πετασίτης (Petasites hybridus): Βότανο πλούσιο σε θεραπευτικές ιδιότητες (μεταξύ άλλων αποχρεμπτικές, αντισπασμωδικές, αναλγητικές και επουλωτικές).

Πράσινο τσάι: Θεωρείται ένα από τα καλύτερα φυσικά αντιισταμινικά. Αυτό οφείλεται στη σημαντική περιεκτικότητά του σε

κουερσετίνη και κατεχίνη, ουσίες που λειτουργούν ως αντιοξει-

δωτικά και συμβάλλουν στη μείωση της απελευθέρωσης ισταμίνης.

Κόκκινο τσάι Rooibos: Πρόκειται για μια ιδιαίτερη ποικιλία

τσαγιού, χωρίς καφεΐνη, που παράγεται από τα φύλλα και τους

βλαστούς του φυτού Aspalathus linearis. Είναι πλούσιο σε φυσικά αντιισταμινικά συστατικά που μειώνουν τη συμφόρηση και καταπραΰνουν τα δερματικά συμπτώματα της αλλεργίας.

Τριφύλλι – Άλφάλφα (Medicago sativa): Πρόκειται για ένα

superfood με μοναδική περιεκτικότητα σε βιταμίνες, μεταλλικά

στοιχεία και χλωροφύλλη. Μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση

της αίσθησης καύσου στα μάτια και της ρινικής καταρροής.

Μηλόξυδο: Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και συμβάλλει

στην αποτελεσματική καταπολέμηση της δυσφορίας που συνδέεται με αλλεργίες. Συνιστάται για εποχικές αλλεργίες και αναπνευστικά προβλήματα που σχετίζονται με κρυολογήματα.

* Η χρήση των παραπάνω δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση τη συνιστώμενη φαρμακευτική αγωγή. ∆εν συνιστάται η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής ή παρασκευασμάτων βοτάνων, χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. ●

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα συμπληρώματα διατροφής επισκεφθείτε το: https://f-anazitisi.gr/

Η κουερσετίνη, η βασίλισσα των βιοφλαβονοειδών, είναι εξαιρετικά

χρήσιμη σε αλλεργίες, καθώς συμβάλλει στην αναστολή της παραγωγής ισταμίνης

Η σιδηροπενία μπορεί να μειώσει την ανθρώπινη λειτουργικότητα έως

και 30%

Βάσω Καλυβιώτη

Ο σίδηρος είναι ένα μέταλλο, σημαντικό συστατικό της αιμοσφαιρίνης, που απαιτείται για μια σειρά από κρίσιμες σωματικές διεργασίες. Είναι άκρως

ενδεικτικό ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι η σιδηροπενία

μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε μείωση της λειτουργικότητάς του έως και 30%.

Ησιδηροπενία εμφανίζεται συχνά στο γενικό πληθυσμό, όμως οι γυναίκες, τα παιδιά και οι έφηβοι που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης, αλλά και οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα, όπως νεφρική νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια και φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, έχουν υψηλότερες πιθανότητες να εμφανίσουν σιδηροπενία ή και σιδηροπενική αναιμία. Τόσο η διάγνωση όσο και η αντιμετώπιση της σιδηροπενίας είναι εύκολη, επομένως είναι πραγματικά σημαντικό οι επαγγελματίες υγείας να μπορούν να αναγνωρίσουν πιθανά συμπτώματα και να προτρέπουν

ιδιαίτερα όσους ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες πολιτών να

ελέγχουν τακτικά τα επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό τους.

Η ανεπάρκεια σιδήρου παρά το γεγονός ότι επηρεάζει το ένα τρίτο του πληθυσμού παγκοσμίως, συχνά υποδιαγιγνώσκεται με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζεται έγκαιρα και αποτελεσματικά, τη στιγμή μάλιστα που στην αγορά υπάρχουν δεκάδες ασφαλή και αποτελεσματικά σκευάσματα που βελτιώνουν τα επίπεδα σιδήρου και μάλιστα χωρίς τις παλαιότερες παρενέργειες.

Τα συμπτώματα που συνήθως περιγράφει

ο ασθενής με μειωμένα επίπεδα σιδήρου

Ορισμένοι πληθυσμοί μπορεί να έχουν ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου, μειωμένη απορρόφηση ή αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο. Έτσι, μπορεί να διατρέχουν άμεσα κίνδυνο έλλειψης σιδήρου που εν συνεχεία

μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, ζάλη και αδυναμία. Τα συμπτώματα που οι ίδιοι οι ασθενείς περιγράφουν μεταξύ άλλων είναι:

Σωματική και πνευματική κόπωση, ευερεθιστότητα, απώλεια μαλλιών, εύθραυστα νύχια με μορφολογικές ανωμαλίες, χλωμή όψη, εύκολο μελάνιασμα, ευαισθησία σε λοιμώξεις, πονοκέφαλοι, προβλήματα μνήμης.

Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος 2023 |

Οι ομάδες του πληθυσμού που διατρέχουν το

μεγαλύτερο κίνδυνο

Η ανεπάρκεια σιδήρου και η σιδηροπενική αναιμία παρουσιάζονται

σε αυξημένο ποσοστό στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, στις έγκυες ή σε όσες γέννησαν πρόσφατα αλλά και σε όσους πάσχουν από χρόνιες φλεγμονώδεις νόσους που έχουν ως αποτέλεσμα να μη γίνεται απορρόφηση του σιδήρου από τη διατροφή. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι το 50% των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν κάποια μορφή ανεπάρκειας σιδήρου, με ή χωρίς αναιμία. Αυξημένα ποσοστά ανεπάρκειας σιδήρου εμφανίζονται τέλος και σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο και μάλιστα σε ποσοστό 50% για όσους βρίσκονται σε στάδιο νόσου 2-5.

Στους παραπάνω πληθυσμούς θα πρέπει να προστεθούν τα βρέφη, τα παιδιά λόγω της ανάπτυξής τους, οι αθλητές λόγω σκληρών προπονήσεων, όσοι υποβάλλονται σε ογκολογικές θεραπείες (χημειοθεραπείες και ακτινοβολίες) αλλά και οι αιμοδότες.

Η συνιστώμενη πρόσληψη σιδήρου είναι 14mg ημερησίως, αλλά μπορεί να χρειαστεί να είναι μεγαλύτερη σε αθλητές αντοχής και

πολύ δραστήρια άτομα, καθώς και σε χορτοφάγους που λαμβά-

νουν το σίδηρό τους μέσω φυτικών πηγών, οι οποίες δεν απορ-

ροφώνται τόσο αποτελεσματικά όσο οι ζωικές πηγές.

Τα συμπληρώματα θα πρέπει να λαμβάνονται σε συνδυασμό με

ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C) που βοηθά στην απορρόφηση, ενώ η

καφεΐνη και το ασβέστιο θα πρέπει να αποφεύγονται πριν ή μετά

τη λήψη του σιδήρου.

Ενημερώστε τους πελάτες σας ότι η διατήρηση των επιπέδων

σιδήρου είναι συχνά πολύ πιο εύκολη από την αποκατάσταση και την αύξηση των εξαντλημένων επιπέδων σιδήρου από τον οργανισμό.

Σήμερα οι θεραπευτικές επιλογές είναι αποτελεσματικές και ασφαλείς, είτε με την από του στόματος χορήγηση σιδήρου είτε με την

ενδοφλέβια χορήγησή του σε κάποιους ασθενείς. ●

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

της οστεοαρθρίτιδας

Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) αποτελεί την πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας που

επηρεάζει το 12% του πληθυσμού και συσχετίζεται κυρίως με το γήρας

και τα αυξανόμενα επίπεδα παχυσαρκίας στα άτομα της κοινότητας.

Η ΟΑ αποτελεί τη συχνότερη αιτία πρόκλησης φυσικής αναπηρίας μεταξύ

των ενηλίκων, προσβάλλοντας κατά κύριο λόγο τις αρθρώσεις του ισχίου

και του γονάτου και σε μικρότερο βαθμό τις αρθρώσεις των δακτύλων

και του αυχένα. Οι οικονομικές επιπτώσεις της εκφυλιστικής αυτής νόσου, η οποία κατατάσσεται 11η στην παγκόσμια λίστα των αναπηριών στη μέση

και τρίτη ηλικία, αγγίζουν το 0,5% του ΑΕΠ μιας δυτικής χώρας.

Dr. Σταύρος Ε. Μπαριάμης MPharm, MSc, PhD Φαρμακοποιός –Χημικός

Ηπρώτης γραμμής θεραπεία για την ΟΑ μπορεί να συμπεριλαμβάνει πρακτικές, όπως την επαρκή ανάπαυση, την απώλεια βάρους (περί του 10% είναι αρκετό για να ανακουφιστούν βασικά συμπτώματα), τη γυμναστική και ειδικές φυσιοθεραπευτικές ασκήσεις, καθώς και τη χρήση ορθοτικών συσκευών που ευθυγραμμίζουν τις αρθρώσεις.

Για τη διαχείριση του πόνου συνίσταται η χρήση ψυχρών ή θερμών επιθεμάτων, καθώς και φαρμάκων, όπως παρακεταμόλης, ιβουπροφαίνης, πιροξικάμης και λοιπών μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ), ανάλογα με το επίπεδο της νόσου, το υγειονομικό ιστορικό του ασθενούς και τις κλινικές κατευθυντήριες γραμμές. Όμως, η μακροπρόθεσμη χρήση των φαρμάκων, που απαιτείται

από αρκετούς ασθενείς για την αντιμετώπιση του πόνου και την

αύξηση της παραγωγικότητάς τους, μπορεί εν δυνάμει να εντείνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες που τα συνοδεύουν.

Στη σύγχρονη φαρμακευτική πρακτική και φροντίδα, τα συμπληρώματα διατροφής περιλαμβάνουν προϊόντα που στοχεύουν να διατηρήσουν την πρόσληψη μικροθρεπτικών συστατικών που λείπουν από το σύγχρονο τρόπο διατροφής, καθώς και την επαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών που σχετίζονται με έλλειψη (Fe, Β12 κ.ά.) και να υποστηρίξουν συγκεκριμένες φυσιολογικές λειτουργίες.

Έχει καταγραφεί ότι ένα ποσοστό 32-54% ασθενών με ΟΑ έχουν χρησιμοποιήσει ή χρησιμοποιούν κάποιο συμπλήρωμα σχετικό με τη διαχείριση της νόσου τους.

ΘΕΙΙΚΗ ΓΛΥΚΟΖΑΜΙΝΗ

Η θειική γλυκοζαμίνη (Glucosamine sulfate), ένας ενδογενής αμινομονοσακχαρίτης, είναι το πιο διαδεδομένο συστατικό των συμπληρωμάτων διατροφής που σχετίζονται με την ΟΑ, σε δόσεις από 500mg έως 1500mg. Συμμετέχει στη σύνθεση των γλυκοπρωτεϊνών και γλυκοζαμινογλυκανών στο αρθρικό υγρό, στους συνδέσμους και σε άλλες δομές των αρθρώσεων. Πιο συγκεκριμένα, η γλυκοζαμίνη δρα μέσω της σύνθεσης δομικών πρωτεϊνών (επένδυση κυτταρικής μεμβράνης, κολλαγόνο, οστεοειδές, μήτρα οστού) και ως «λιπαντικό» στο συνδετικό ιστό, με στόχο την αποκατάσταση της λειτουργικής ικανότητας μιας άρθρωσης.

Η διαχείριση των συμπτωμάτων

Με βάση βιοχημικά και φαρμακολογικά δεδομένα από μελέτες που

έγιναν σε ζώα και σε ανθρώπους, η θειική γλυκοζαμίνη είναι ικανή να ελέγξει και να μειώσει τον πόνο, καθώς και να επιβραδύνει τη

νόσο, πάντα επικουρικά με την όποια θεραπευτική αγωγή και αντιμετώπιση.

Από άποψη ασφάλειας, η χρήση της γλυκοζαμίνης είναι καλά ανεκτή, όπως καταδεικνύεται σε αρκετές μελέτες, με τις κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες να εντοπίζονται στο γαστρεντερικό σύστημα (ναυτία, εμετός, διάρροια, κοιλιακός πόνος), σε μικρότερη συχνότητα από ό,τι αντίστοιχες παρενέργειες των ΜΣΑΦ, αφού μπορεί να

συνεισφέρει στη μείωση της δόσης των τελευταίων. Επιπλέον, δεν

φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά διαβητολογικούς ασθενείς, αφού

δεν αυξάνει την γλυκόζη αίματος. Είναι επίσης ασφαλής για χρήση

σε ασθενείς με αλλεργίες στα οστρακόδερμα θαλασσινά, αφού η

προέλευσή της είναι από το κέλυφος και όχι από το βρώσιμο τμήμα,

το οποίο περιέχει τα υπεύθυνα αντιγόνα. Στις βασικές τις αντενδεί-

ξεις της είναι η αντιμιτωτική χημειοθεραπεία.

ΧΟΝΔΡΟΪΤΙΝΗ

Η χονδροϊτίνη (Chondroitin) είναι και αυτή μια ενδογενής γλυκοζα-

μινογλυκάνη και συναντάται στα σκευάσματα ως θειικό άλας, μόνη

της ή σε συνδυασμό και με άλλα συστατικά. Όπως και η γλυκοζα-

μίνη, η δράση της θειικής χονδροϊτίνης συμβάλλει καθοριστικά στην

υγεία των αρθρώσεων, καθώς αυξάνει την πυκνότητα και την ελα-

στικότητα του χόνδρου. Μάλιστα, σε συνδυασμό με τη γλυκοζαμίνη, ανακουφίζει από τον πόνο της ΟΑ, αυξάνει την κινητικότητα των αρθρώσεων, μειώνει την ανάγκη για παυσίπονα και ΜΣΑΦ και μπορεί να αποτρέψει ή να επιβραδύνει την περαιτέρω φθορά των χόνδρων. Διατροφικές πηγές της συγκεκριμένης ουσίας δεν υπάρχουν και έτσι ο οργανισμός, για να την παράγει, θα πρέπει να λαμβάνει συμπληρώματα διατροφής. Στις βασικές τις αντενδείξεις της είναι η συγχορήγηση με κουμαρινικά αντιπηκτικά, κυρίως όταν η χονδροϊτίνη συνδυάζεται με γλυκοζαμίνη και χορηγείται σε υψηλές δόσεις και για μεγάλο χρονικό διάστημα.

S-ΑΔΕΝΟΣΥΛΟ-ΜΕΘΕΙΟΝΙΝΗ H S-Αδενοσυλο-Μεθειονίνη (SAM-e, S-adenosylmethionine), ειδική μορφή του αμινοξέος μεθειονίνη, είναι ένας σημαντικός φυσιολογικός παράγοντας που σχηματίζεται στο σώμα από την ένωση του απαραίτητου της μεθειονίνης με την τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP). Η έλλειψη της SAM-e στους ιστούς των αρθρώσεων, ακριβώς όπως η έλλειψη της γλυκοζαμίνης, οδηγεί σε απώλεια της σαν ζελέ φύσης του χόνδρου, καθώς και της ικανότητάς του να απορροφά τους κραδασμούς. Από αυτήν την παρατήρηση καταλαβαίνουμε ότι η SAM-e μπορεί να είναι χρήσιμη στην αντιμετώπιση της ΟΑ. Σε εργαστηριακές και κλινικές μελέτες με συμπληρώματα SAM-e, παρατηρήθηκε αύξηση στον σχηματισμό του χόνδρου.

για τη δημιουργία γλυκοζαμίνης & χονδροϊτίνης, απαραίτητα

για τη λίπανση των χόνδρων

Επιπλέον, η SAM-e φαίνεται να σταματά ή και να αντιστρέφει την επίδραση φλεγμονωδών παραγόντων που σχετίζονται με την ΟΑ και τη βλάβη στις αρθρώσεις και τους χόνδρους. Σταματά έτσι ο πόνος του ασθενούς και πολλές φορές μειώνεται και η δόση των χορηγούμενων ΜΣΑΦ. Η SAM-e επίσης υποστηρίζει την υγεία των συνδέσμων, παρέχοντας συγκεκριμένη ποσότητα θείου για τη δημιουργία γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης, απαραίτητα για τη λίπανση των χόνδρων.

Πέρα των ενδείξεών της για την ΟΑ, έχει και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, αυξάνοντας την παραγωγή των νευροδιαβιβαστών που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάθεση, τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα και δρα, μαζί με τη γλουταθειόνη, στην αποτοξίνωση

του οργανισμού.

Στις βασικές αντενδείξεις είναι η συγχορήγησή της με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως SSRIs και MAOIs, γιατί οδηγεί σε αθροιστικές ανεπιθύμητες ενέργειες συσσώρευσης νευροδιαβιβαστών (π.χ, σερετονεργικό σύνδρομο), λεβοντόπα, αντιαιμοπεταλιακά και αντιπηκτικά φάρμακα.

ΜΕΘΥΛΟΣΟΥΛΦΟΝΥΛΜΕΘΑΝΙΟ

Το μεθυλοσουλφονυλμεθάνιο (MSM, Methylsulfonylmethane) είναι μια φυσική διατροφική μορφή οργανικού

ριστικό ότι τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα και ΟΑ εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα MSM στον οργανισμό τους. Το MSM, λόγω της αντιοξειδωτικής δράσης του, βοηθά στη μείωση των δεικτών που σχετίζονται με τη φλεγμονή και αυξάνει τη δράση της κορτιζόλης.

Η αντιφλεγμονώδης δράση του ενισχύεται όταν συνδυάζεται με τιτλοδοτημένο εκχύλισμα της δρόγης Boswellia serrata.

Το MSM συμβάλλει αποτελεσματικά στην πρόληψη κοινών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ανακούφισης του πόνου στις αρθρώσεις και στη δυσκαμψία. Όταν συνδυάζεται με γλυκοζαμίνη, θειική χονδροϊτίνη και κολλαγόνο, ενισχύει περαιτέρω την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και συμβάλλει στην υγεία και στην ελαστικότητα χόνδρου. Συμβάλλει στη μείωση των χρόνιων πόνων διαφόρων τύπων, κυρίως της ΟΑ, της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, της ινομυαλγίας, των πόνων της πλάτης και του αυχένα, των πονοκεφάλων, των ημικρανιών, των μυϊκών πόνων, του συνδρόμου του καρπιαίου σωλήνα και άλλων τραυμάτων που προκαλούνται

από αθλητικές δραστηριότητες. Είναι κατάλληλο για αθλητές, άτομα που καταπονούν τις αρθρώσεις τους αλλά και για όσους υποφέρουν από οίδημα και πόνο σχετιζόμενα με την ηλικία.

Η υπερβολική πρόσληψη MSM μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές, διάρροια, κόπωση και πονοκέφαλο. Επίσης δεν θα πρέπει να λαμβάνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Άτομα με ιστορικό νεφρολιθιάσεων ή πάσχοντες από νεφρική ανεπάρκεια θα πρέπει να αποφύγουν τη λήψη MSM.

BOSWELLIA SERRATA

Η Boswellia Serrata είναι μια ρητίνη που φημίζεται για τις αρωματικές και φαρμακευτικές ιδιότητές της. Υπάρχουν 16 είδη Boswellia, ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται η Boswellia Sacra (λιβάνι), η Boswellia carterii (ή Boswellia carteri) και η Boswellia serrata. Η Boswellia serrata ειδικότερα έχει μελετηθεί ευρέως για τα σημαντικά ιατρικά οφέλη της. Η ρητίνη της Boswellia carteri και serrata χρησιμοποιείται στη θεραπεία της αρθρίτιδας και άλλων φλεγμονωδών νοσημάτων από το παραδοσιακό ιατρικό σύστημα διάφορων χωρών. Ασθενείς με ΟΑ που χρησιμοποιούν Boswellia serrata αναφέρουν ανακούφιση από τον πόνο, βελτίωση της κάμψης και ελάττωση της διόγκωσης του γόνατος, όπως και αύξηση της απόστασης βάδισης. Δεν υπάρχει όμως ικανός αριθμός μελετών και μετα-αναλύσεων που να καταδεικνύει τη μεγάλη συνεισφορά στη

νόσο.

Συμπερασματικά, τα συμπληρώματα διατροφής σχετιζόμενα με

την ΟΑ δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν αμιγώς ως ένα μέσο για

την πρόληψη ή τη θεραπεία των διαφόρων σταδίων της νόσου.

Θα πρέπει να προτείνονται και να χορηγούνται έπειτα από κλινική

και διαφορική αξιολόγηση και σίγουρα σε ένα χρονικό πλαίσιο που

να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς, συμπληρωματικά

με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. ●

Πηγές

1. Liu X, et al. Br J Sports Med 2018; 52, 167–175 “Dietary supplements for treating osteoarthritis: a systematic review and meta-analysis”; 2. Phillip G, et al. Am. Fam. Physician 2008; 17, 178-185.

H SAM-e υποστηρίζει την υγεία των συνδέσμων, παρέχοντας συγκεκριμένη ποσότητα θείου

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

Προϊόντα

IMUPRET® / από την ELPEN

H ELPEN κυκλοφόρησε το νέο ΜΗΣΥΦΑ φυτικής προέλευσης Imupret® για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινού κρυολογήματος. Ενδείκνυται σε περιπτώσεις με πονόλαιμο, δυσκολία στην κατάποση και βήχα λόγω κρυολογήματος και χορηγείται από τα πρώτα κιόλας συμπτώματα. Η σύνθεση του Imupret® αποτελείται από τον ειδικά επιλεγμένο συνδυασμό 7 φαρμακευτικών φυτών, σε συγκεκριμένες αναλογίες που δρουν συνεργικά μεταξύ τους: ρίζα αλθαίας, φλοιό βελανιδιάς, άνθος χαμομηλιού, πόα πικραλίδας, μίσχο equisetum, μυριόφυλλο και φύλλα καρυδιάς. Είναι κατάλληλο για ενήλικες και παιδιά από 6 ετών. Διατίθεται σε συσκευασία των 50 επικαλυμμένων δισκίων.

TALORBIN / της Iasis Pharma / από τη PHARMA Q

Πρόσφατα κυκλοφόρησε στην ελληνική αγορά το νέο προϊόν Talorbin® με το συνδυασμό παρακεταμόλης 500mg, φαινυραμίνης 25mg και βιταμίνης C 200mg. Λόγω των συστατικών του και της δοσολογίας του, έχει τριπλή δράση: αντιπυρετική/παυσίπονη, αντιαλλεργική και ενισχυτική του ανοσοποιητικού. Το Talorbin® διαφέρει από τα άλλα προϊόντα cold and flu ως προς τη μορφή του αλλά και ως προς τη δράση του, η οποία είναι πληρέστερη και ταχύτερη. Διατίθεται σε συσκευασία 8 φακελίσκων σε κοκκία για πόσιμο διάλυμα και έχει ευχάριστη γεύση βανίλια - πορτοκάλι. Διατίθεται στα φαρμακεία από τη PHARMAQ Α.Ε., εταιρεία της Iasis Pharma.

A TO Z IODINE IRON FREE / της Health Aid / από τη Pharma Center Το νέο A to Z είναι ένας ισορροπημένος συνδυασμός βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων & λουτεΐνης για τις καθημερινές ανάγκες σε ενέργεια και ζωντάνια. Αποτελεί ιδανική πολυβιταμίνη για όσους δεν επιτρέπεται να λάβουν ιώδιο ή σίδηρο, όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις διαταραχών του θυρεοειδούς αδένα και σε υπερφόρτωση του οργανισμού σε σίδηρο που μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία οργάνων (καρδιά, ήπαρ). Επιπροσθέτως, είναι πολύ χρήσιμη λύση σε όσους ήδη λαμβάνουν κάποιο ξεχωριστό σκεύασμα σιδήρου ή σε όσους εμφανίζουν γαστρεντερική ευαισθησία στη λήψη σιδήρου (δυσκοιλιότητα). Κατάλληλο για φυτοφάγους (Vegetarian).

CITRUS BIOFLAVONOIDS / της Health Aid / από τη Pharma Center Το Citrus Bioflavonoids 1000mg της Ηealth Aid περιέχει βιοφλαβονοειδή εσπεριδοειδών, τα οποία διαθέτουν ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που σχετίζονται με την προστασία ολόκληρου του οργανισμού από τις βλαβερές συνέπειες των ελευθέρων ριζών (antioxidants). Επιπλέον υποστηρίζουν την ελαστικότητα των αγγείων και την υγεία της καρδιάς, ενώ παράλληλα συνεργάζονται με την βιταμίνη C, εντείνοντας της αποτελεσματικότητά της. Το Citrus Bioflavonoids 1000mg είναι κατάλληλο για αυστηρά χορτοφάγους (vegan).

FEROGLOBIN / της Vitabiotics / από την Prisum Hellas

Στη σειρά Feroglobin της Vitabiotics προστίθενται 2 νέα προϊόντα. Το Feroglobin Liquid Plus είναι μια προηγμένη φόρμουλα υγρού σιδήρου για ενήλικες, με φυλλικό οξύ, βιταμίνες, σιβηριανό Ginseng, CoQ10 και άλλα θρεπτικά συστατικά που συμβάλλουν στην πρόληψη της αναιμίας, στην παραγωγή ενέργειας και στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης. Το Feroglobin Baby Drops αποτελεί μια μοναδική, ισορροπημένη σύνθεση υγρού σιδήρου σε σταγόνες, με βιταμίνη C και ψευδάργυρο, ειδικά σχεδιασμένη για βρέφη 4-24 μηνών. Όλα τα προϊόντα της σειράς Feroglobin αποτελούν ολοκληρωμένες συνθέσεις με βάση το σίδηρο, ενώ παράλληλα είναι φιλικά προς το στομάχι.

NEU PHASE / της Neubria / από την Douni Health Products AE

Το Neu Phase της Neubria είναι μια καθημερινή φόρμουλα με βιταμίνες και βότανα για γυναίκες

πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση. Με μία μόνο ταμπλέτα την ημέρα, υποστηρίζει τις

ειδικές ανάγκες της γυναίκας, φροντίζοντας σώμα και μυαλό. Το Neu Phase περιέχει: • εκχυλίσματα Dong Quai, Rosemary, Tulsi, Sage, Shatavari και Soy Isoflavones για τη μετρίαση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης • εκχυλίσματα Bacopa Monnieri, Gotu Kola, Schisandra, Blueberry, Rhodiola

Rosea και Green Tea για την υποστήριξη του νευρικού συστήματος • βιταμίνες Α, Β, C, D και Ε, μέταλλα και χολίνη για τη γενική ευεξία και υποστήριξη του οργανισμού. Χωρίς γλουτένη, λακτόζη και μαγιά. Κατάλληλο για χορτοφάγους.

OSTEOFLEX SPORT / της Health Aid / από τη Pharma Center

H σειρά Osteoflex εμπλουτίστηκε με το νέο Osteoflex SPORT για αθλητές και αθλούμενους. Ο νέος

κωδικός απευθύνεται σε νεαρότερες ηλικίες, σε σωματικά ασκούμενους και επαγγελματίες αθλητές

και σε όσους είναι αλλεργικοί στα οστρακοειδή, καθώς είναι vegetarian. Eίναι εμπλουτισμένος με

ενισχυμένη ποσότητα (1000mg) φυτικής θειικής γλυκοζαμίνης, η οποία κατά το μεταβολισμό της

βιοσυνθέτει χονδροϊτίνη & υαλουρονικό οξύ που συντελούν στην επιδιόρθωση των χόνδρων και

των συνδετικών ιστών. Περιέχει επίσης εκχύλισμα κουρκουμίνης, Βιταμίνη C και μαγγάνιο για την

VITAMIN B5 / της Health Aid / από τη Pharma Center

Το συμπλήρωμα διατροφής Vitamin B5 της Health Aid διατηρεί την υγεία του νευρικού συστήματος

και των νοητικών επιδόσεων. Συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας, καθώς και στη σύνθεση και στο μεταβολισμό των στεροειδών ορμονών, της βιταμίνης D & ορισμένων νευροδιαβιβαστών, ενώ πα-

ράλληλα μειώνει την κόπωση και την εξάντληση. Το Vitamin B5 διατίθεται σε ταμπλέτες βραδείας

αποδέσμευσης (prolonged release) προκειμένου να απελευθερώνεται σταθερή δόση ημερησίως.

Το προϊόν είναι κατάλληλο για αυστηρά χορτοφάγους (vegan).

CLINÉA / από τον Όμιλο Σαράντη

O Όμιλος Σαράντη δημιούργησε το νέο refillable skincare brand φαρμακείου clinéa που προσφέρει

μια πλούσια γκάμα από διαφορετικές σειρές περιποίησης με στόχο να καλύψει κάθε ανάγκη: καθαρισμό προσώπου, ενυδάτωση, αντιγήρανση & λάμψη, εξειδικευμένη δράση ορών προσώπου και refills. Διατίθενται σε οικολογικές και επαναγεμιζόμενες συσκευασίες με ανταλλακτικές κάψουλες.

Η «clean beauty» φιλοσοφία του brand ολοκληρώνεται με το σύνολο 4 Balance Boosters με υαλουρονικό οξύ, κομπούχα & πρεβιοτικά που βοηθούν στην προστασία των 4 πυλώνων ισορροπίας

της επιδερμίδας (μικροβίωμα, pH, φυσικός φραγμός, κυτταρική επικοινωνία).

OCTONION SUN / από τη Medical Pharmaquality

Το Octonion Sun είναι αντηλιακό γαλάκτωμα υψηλής αντηλιακής προστασίας με δείκτη SPF 30

UVA & UVB. Ικανοποιεί όλες τις ανάγκες προστασίας με ένα προϊόν γιατί είναι κατάλληλο για

πρόσωπο και σώμα και για ενήλικες και παιδιά (>3 ετών). Περιέχει Aloe Vera, βιταμίνη E, C και F

για ενισχυμένη ενυδάτωση, αντιγηραντική και αναπλαστική δράση. Είναι δερματολογικά ελεγμένο

χωρίς προσθήκη parabens και έχει μη λιπαρή υφή, χωρίς να αφήνει λευκή χροιά. Το Octonion

Sun είναι ένα προϊόν της Medical Pharmaquality με άρωμα Ελλάδας από τη συνταγή μέχρι την παραγωγή του.

ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ

Καλεί φαρμακοποιούς και όλους τους επαγγελματίες

του

κλάδου στο ιδιωτικό του group στο Facebook

Στο πλαίσιο ύπαρξης μια κοινότητας για ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των επαγγελματιών του κλάδου, αλλά και για την ενίσχυση της ενημέρωσης που αφορά δράσεις του ομίλου, ο ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ διαθέτει σχετικό Facebook group. Το συγκεκριμένο group είναι ιδιωτικό, που σημαίνει ότι μόνο όσοι συμμετέχουν σε αυτό μπορούν να βλέπουν τα άτομα που είναι μέλη, καθώς και τις δημοσιεύσεις τους. Μάλιστα, προκειμένου να γίνει περισσότερο ασφαλές αυτό το περιβάλλον, ο όμιλος ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ προχώρησε πριν λίγους μήνες σε αίτημα απάντησης ερωτήσεων για την ένταξη ενός νέου μέλους. Αν είστε φαρμακοποιός, που δεν ανήκετε στην οικογένεια του ομίλου, βοηθός φαρμακοποιού, επαγγελματίας του κλάδου, ακόμα και φοιτητής φαρμακευτικής, μπορείτε να κάνετε αίτημα συμμετοχής στο Facebook group του ομίλου ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ (www.facebook.com/groups/nomembersprosyfape). «Απαντήστε σε όλες τις ερωτήσεις, αποδεχθείτε τους κανόνες συμμετοχής και ελάτε στην παρέα μας!», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση.

ITEQ

∆ημιούργησε νέα διαδικτυακή πύλη για τον Φ.Σ. Καρδίτσας με πλήθος εφαρμογών και τυποποιημένες υπηρεσίες

Ο Φ.Σ. Καρδίτσας σε συνεργασία με την ITEQ αυτοματοποίησε

τις διαδικασίες για την έκδοση, τη διαχείριση

και την ενημέρωση των εφημερευόντων φαρμακείων με τη διαδικτυακή πύλη διαχείρισης και προβολής εφημεριών: karditsa. efhmeries.gr.

Σημειώνεται πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός των εφημεριών

με τη διαδικτυακή πύλη, από την έκδοση έως και τη δημοσίευση

των εφημεριών, προσφέρει ένα πλήθος εφαρμογών και τυποποιημένες υπηρεσίες όπως είναι οι εφαρμογές για την έκδοση εφημεριών με παραμετρικό τρόπο, τη διαχείριση του μητρώου των φαρμακείων, τη διαχείριση των εφημεριών, την προβολή των εφημεριών στο κοινό (στο internet), την προβολή των εφημεριών στο κοινό σε Android και iOS (Efimeries Karditsa), API για την επικοινωνία των εφημεριών σε άλλα μέσα ενημέρωσης (vrisko, xo κ.ά.) και τέλος εφαρμογή e-mail για αποστολή ενημερωτικών e-mail από το φαρμακευτικό σύλλογο στους φαρμακοποιούς.

| Φεβρουάριος – Μάρτιος – Απρίλιος

LIAFARM

Επέλεξε την DIS και τo Microsoft Dynamics 365 F&O για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της

H DIS ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τη Liafarm, μέλος του Ομίλου Επιχειρήσεων Στρούμσας, εταιρεία με 60 χρόνια πορείας στη χονδρική πώληση, αποθήκευση και διανομή φαρμάκων, παραφαρμάκων, καλλυντικών, ορθοπεδικών και συναφών ειδών που κατέχει τον τίτλο των πιο σύγχρονων και φιλικά περιβαλλοντικών υποδομών στον κλάδο του φαρμάκου στην Ευρώπη. Η Liafarm αποφάσισε να προχωρήσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της επιλέγοντας την DIS και τις εφαρμογές Microsoft Dynamics 365 Finance & Supply Chain Management. Το έργο αφορά το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού της Liafarm, με τη χρήση της πλατφόρμας του Business Cloud της Microsoft που θα συμβάλλει συνολικά στη βελτιστοποίηση των οικονομικών λειτουργιών και της εφοδιαστικής αλυσίδας του οργανισμού.

Κοινωνία & πολιτισμός

Στάθης Μαυρίδης

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η ιστορία του φαρμακοποιού και ζωγράφου Στάθη

Μαυρίδη, ο οποίος περίπου στην ηλικία των 30 ετών και ενώ είχε ήδη

ανοίξει το φαρμακείο του στην Καλλιθέα, ξεκίνησε να ασχολείται με τη

ζωγραφική, αναζητώντας μια διέξοδο από τη ρουτίνα. Η ενασχόληση αυτή

τον οδήγησε στα σκαλιά της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών και σε μια

αξιόλογη παρουσία στα εικαστικά δρώμενα της χώρας.

ΟΣτάθης Μαυρίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1971. Σπούδασε Φαρμακευτική στο Πανεπιστήμιο Πατρών και αρκετά χρόνια μετά στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με κατεύθυνση τη Ζωγραφική.

Δάσκαλοί του ήταν ο Γιώργος Λαζόγκας, ο Γιώργος Χαρβαλιάς

και ο Αριστοτέλης Τζάκος. Παράλληλα, στα εργαστήρια επιλογής, σπούδασε επιπλέον «Γλυπτική» με δάσκαλο το Νίκο Τρανό, «Χαρακτική» με διδάσκουσα τη Μαίρη Σχοινά και «Σκηνογραφία» με διδάσκουσα τη Λίλη Πεζανού. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα, διατηρώντας φαρμακείο στην Καλλιθέα, ενώ έχει στο βιογραφικό του πλειάδα συμμετοχών σε ομαδικές εκθέσεις. Τα τελευταία χρόνια έχει διοργανώσει και δύο ατομικές εκθέσεις, με την πιο πρόσφατη

να ονομάζεται «Σκιάς όναρ» και να εγκαινιάζεται στο «Μετς Κέντρο Τεχνών» το Φεβρουάριο 2023.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

«ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

ΜΥΑΛΟΥ»

Αμέσως μόλις αποφοίτησε από τη Σχολή Καλών Τεχνών το Σεπτέμβριο του 2017, ο καλλιτέχνης Στάθης Μαυρίδης πραγματοποίησε και την πρώτη του ατομική έκθεση στην αίθουσα τέχνης «Αστρολάβος- Δεξαμενή», στην οποία εξέθεσε τα έργα της πτυχιακής του εργασίας που προέκυψαν μετά από 2 χρόνια δουλειάς και συμπύκνωναν προβληματισμούς ετών σχετικά με τη ζωγραφική διαδικασία.

Γράφοντας πριν από περίπου 5 χρόνια στον Φαρμακευτικό Κόσμο ανέφερε ότι μέσα από την τέχνη του προσπαθεί να αγγίξει

θέματα που να αφορούν τη ζωή μας, να «μιλήσει» για ζητήματα

που προβληματίζουν και να σχολιάσει εικόνες σημερινές, έντονες, δυσάρεστες άλλες. «Δεν ήταν δυνατό να κλείσω τα μάτια στην εικόνα των μεταναστών που παλεύουν με τα κύματα στο Αιγαίο, τις επιθέσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, τη φτωχοποιημένη

χώρα μου ή το ρόλο των media και της πολιτικής σε όλα αυτά», ανέφερε χαρακτηριστικά.

& Πολιτισμός

Από τα παιχνίδια του μυαλού

στη σκιά του ονείρου

Έργα του Στάθη Μαυρίδη από το 2020 & το 2022 σε χαρτί (κάρβουνο, μελάνι, Gouache, ακρυλικό χρώμα). Παρουσιάστηκαν στην έκθεση «Σκιάς Όναρ».

«ΣΚΙΑΣ ΟΝΑΡ»:

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΟΝΕΙΡΟΥ & ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Σήμερα φαίνεται πως τα έργα του αντανακλούν και βαθύτερες

φιλοσοφικές αναζητήσεις του καλλιτέχνη, διατηρώντας όμως τη

χαρακτηριστική του αισθητική και την εστίασή του στον «άνθρωπο».

Στη δεύτερη ατομική του έκθεση με τίτλο: «Σκιάς όναρ», σύμφωνα με τη Νιόβη Κρητικού, ιστορικό Τέχνης και εικαστικό, ο Στάθης

Μαυρίδης επικεντρώνεται στο φάσμα ονείρου - πραγματικότητας.

Η ίδια γράφει: «Ο ίδιος επιδιώκει να συγκεντρώσει μέσα σε ένα

εξπρεσιονιστικό – σουρεαλιστικό κλίμα, στιγμές που αποκρυσταλλώ-

νουν το Χάιντεγκερικο «Existenz», δηλαδή την ουσία της ενεργητικής

ύπαρξης. Τα έργα γίνονται τοπία ενός αλλόκοσμου, σημειώσεις απο-

σπασματικής αφήγησης, ίχνη μνήμης μιας περασμένης αισθητικής.

Ο καλλιτέχνης θέτει κρίσιμα ερωτήματα γύρω από τον σύγχρονο

τρόπο ζωής σχολιάζοντας ζωγραφικά τα παραδοσιακά ή βουκολικά

χρόνια. Η αισθητική του φέρει γραφιστική (κόμικ) αποτύπωση, θίγοντας με περιγραφικό τρόπο, φιλοσοφικά ερωτήματα.

Ο άνθρωπος βρίσκεται στο επίκεντρο και συχνά παρίσταται μοναχικός. Κάποιο στοιχείο οικισμού προδίδει μια παλαιότερη χρο-

«Παρατηρώντας με προσοχή

την εξέλιξη της εκάστης ιστορίας

κάθε έργου, βρισκόμαστε

είτε μόνοι σε μια ανάμνηση

από τα παλιά, είτε σε ένα

μακρινό τόπο ή σε μια εικόνα

μιας αφήγησης που κάποιος

άλλος μας εξιστόρησε»

νολογία, ενώ ο ρουχισμός και η δραστηριότητα μάς ταξιδεύουν στη φύση, την αγροτική καλλιέργεια και τη χειρωνακτική εργασία.

Η διασκέδαση αποτελεί ακόμη ένα σημείο ενδιαφέροντος του εικαστικού, ο οποίος προσπαθεί να αποδώσει το τσίρκο με τρόπο μελαγχολικό, συνομιλώντας με τον ίδιο στοχασμό της ροζ περιόδου του Πικάσο. «Ο άνθρωπος είναι ο ίσκιος του ονείρου», έγραψε ο Πίνδαρος στον όγδοο Πυθιόνικο. Βασιζόμενος στην

& Πολιτισμός

συγκεκριμένη φράση του λυρικού ποιητή «τί δέ τις τί δ᾽ οὔ τις σκιᾶς ὄναρ ἄνθρωπος», ο καλλιτέχνης προσπαθεί να εξηγήσει τη διαφορά των «Πλείστων» και των «Ελάχιστων», της μάζας και των ολίγων. Οι τελευταίοι προσπαθούν αγωνιωδώς να βρουν το νόημα της ζωής, όταν οι «Πλείστοι» βολεύονται από την κοινωνική μέριμνα.

Σκοπός αυτής της αναφοράς είναι να καταδείξει την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους μέσα στο χρόνο. Η προσέγγιση του κινείται

γύρω από το ονειρικό ή το βίωμα, τη φύση ή τη φαντασία, τη θλίψη ή τη χαρά, το ποιόν ή το κάλπικο. Τέλος, ένα ψυχογραφικό ιστόρημα αναδύεται στη ζωγραφική επιφάνεια του Στάθη Μαυρίδη και πλήθος ερμηνειών εναπόκεινται

στο βλέμμα του θεατή.

Παρατηρώντας με προσοχή την εξέλιξη της εκάστης ιστορίας κάθε έργου, βρισκόμαστε είτε μόνοι σε μια ανάμνη -

ση από τα παλιά, είτε σε ένα μακρινό τόπο, ή σε μια εικόνα μιας αφήγησης που κάποιος άλλος μας εξιστόρησε.

Οι συσχετισμοί με εικόνες του σήμερα δεν λείπουν, ενώ το ηθικό δίδαγμα του εικαστικού εκμαιεύεται, σταδιακά, σύμφωνα με τις αξίες του καθενός».

ΕΚΘΕΣΕΙΣ

Μεταξύ των ομαδικών εκθέσεων, στις οποίες έχει συμμετάσχει ο

Στάθης Μαυρίδης είναι:

«Το κουτί», έκθεση Β Εργαστηρίου Ζωγραφικής, Πολυχώρος Bios, Αθήνα 2011

8η Bienale φοιτητών σχολών Καλών Τεχνών, Κέντρο Σύγχρονης

Τέχνης Θεσσαλονίκης, Μάιος 2017

«Highlights 2018», αίθουσα τέχνης: Αστρολάβος δεξαμενή, Δεκέμβρης 2017

«Exclusives 2018», αίθουσα τέχνης: Αστρολάβος δεξαμενή, Σεπτέμβρης 2018

«Το Μεσολόγγι και ο Λόρδος Βύρων, Στ’ διαδρομή», πινακοθήκη

Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου, Μεσολόγγι – αίθουσα τέχνης:

αγκάθι Κartάλος, Μάρτιος 2018

CulturaHer ομαδα «Διπολα», Πολιτιστικό

Ηρακλείου Κρήτης, Σεπτέμβριος 2019

και συνεδριακό κέντρο

«Κρυπτόν» ομάδα Δίπολα, Δημοτική Πινακοθήκη Χαλκίδας

«Δημήτρης Μυταράς», Οκτώβριος 2021

«Stigma», ομάδα Δίπολα, Δημοτική Πινακοθήκη

Ιούλιος 2022. ●