Φαρμακευτικός Κόσμος τεύχος 197 by BOUSSIAS

ΔΙΜΗΝΙΑΙA ΔΙΜΗΝΙΑΙA ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟN ΤΟN ΕΚΔΟΣΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ ΚΛΑΔΟ www.f-kosmos.gr www.f-kosmos.gr ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023 – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024

Γιάννης Μαλλιαρός: «Το 2024 ξεκινά το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε.» σελ. 18 Case study: Συνδυαστική πώληση αντισηπτικού στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με φυτικό σκεύασμα που περιέχει πρόπολη με τη βοήθεια της f-anazitisi σελ. 14

Special Report: Η αγορά των Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων σελ. 22-38

ΚΟΙΝΩΝΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

SP ES O

x+5

SP ES O

Ταχ. Γραφείο Κ.Ε.Μ.Π ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ Αρ. Αδείασ 726

ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ

Μάνος Μελισσουργάκης: «Σε ό,τι γράφω βάζω ενέχυρο την ψυχή μου» σελ. 56

ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ.Α∆ΕΙΑΣ 442/91

ISSN 1108-2003

ΚΛΑ∆ΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ Λ. Κηφισίασ 125-127 Αθήνα Τ.Κ. 11524 Κτίριο COSMOS CENTER

#197

ΔΙΜΗΝΙΑΙA ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟN ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ ΚΛΑΔΟ www.f-kosmos.gr ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023 – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2024

#197

Editorial

Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα: Στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής και αναβαθμίζουν τον επαγγελματικό σας ρόλο Το 2023 αποτέλεσε μια κορυφαία στιγμή στην ιστορία των Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων (IΠ) για τις διεθνείς αγορές.

πρόκειτο για μια εμβληματική χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας σημειώθηκε ρεκόρ εγκρίσεων νέων συσκευών από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), εξαιρουμένων όσων ανήκουν στα προϊόντα επείγουσας έγκρισης (Εmergency Use Authorizations, EUAs) όπως είναι αυτά που προορίζονται για τη διάγνωση της νόσου Covid-19. Ειδικότερα, σύμφωνα με την ετήσια ανασκόπηση του FDA κατά τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς: 230 εξειδικευμένα ιατροτεχνολογικά προϊόντα έλαβαν έγκριση 257.400 διαφορετικοί τύποι συσκευών καταχωρήθηκαν 21.500 επιχειρήσεις ΙΠ εγγράφηκαν στα μητρώα του FDA 19.100 αιτήσεις για νέα προϊόντα υποβλήθηκαν στην αρμόδια αρχή 71 νέες κατευθυντήριες οδηγίες δόθηκαν από τις ρυθμιστικές αρχές.

ΣΤΟ 5,5% Ο ΕΤΉΣΙΟΣ ΑΡΙΘΜΌΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΙΠ ΠΑΓΚΟΣΜΊΩΣ

Η αγορά των ΙΠ παγκοσμίως κυμαίνεται μεταξύ 470 και 550 δισ.€, με το 25-30% περίπου να αφορά την Ευρώπη. Σημειώνεται δε ότι η παγκόσμια αγορά ΙΠ προβλέπεται ότι θα ανέλθει στα επίπεδα των 750 δισ.$ έως το τέλος της δεκαετίας, καταγράφοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 5,5%. Στην Ελλάδα επίσης αυτή η αγορά δείχνει να ανθεί παρά τα προβλήματα αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους προς τους προμηθευτές ΙΠ. Είναι ενδεικτικό ότι το 2021 η αγορά εμφάνισε αύξηση κατά 10,4% σε σχέση με το 2020 και ανήλθε στα 2,3 δισ.€, αποτελώντας πλέον το 1,64% της συνολικής ευρωπαϊκής αγοράς. Πρόσφατα η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, επισήμανε την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι τα ιατρο-

4 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

τεχνολογικά προϊόντα και τα διαγνωστικά μέσα θα είναι διαθέσιμα στους ασθενείς όποτε αυτοί τα χρειάζονται. Από τα διαθέσιμα στοιχεία όμως προκύπτει ότι ένας σημαντικός αριθμός in vitro διαγνωστικών ιατροτεχνολογικών προϊόντων που διατίθενται στην αγορά δεν συμμορφώνονται ακόμη με τους νέους κανόνες ούτε έχουν αντικατασταθεί από νέα τεχνολογικά προϊόντα. Επομένως θα δοθεί ένας χρονικός ορίζοντας στους κατασκευαστές για να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, χωρίς να διακυβεύονται οι απαιτήσεις ασφάλειας.

ΠΟΤΕ ΘΑ ΙΣΧΥΣΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

Σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, οι κανόνες αυτοί θα εφαρμόζονται από τις 26 Μαΐου 2025 για τα in vitro διαγνωστικά ιατροτεχνολογικά προϊόντα υψηλού κινδύνου ή από τις 26 Μαΐου 2027 για τα in vitro διαγνωστικά ιατροτεχνολογικά προϊόντα χαμηλότερου κινδύνου. Ένας μεγάλος όγκος αυτών των προϊόντων τόσο στην Ελλάδα όσο και πανευρωπαϊκά διακινείται και μέσω των ιδιωτικών φαρμακείων και δεν χρειάζεται κανείς να μιλήσει για την υπεραξία που δίνουν στην ανθρώπινη υγεία. Αρκεί να σκεφτούμε πώς θα ήταν σήμερα ο κόσμος μας χωρίς τα τεστ Covid-19, τα τεστ γρίπης, στρεπτόκοκκου και πολλά άλλα φαρμακευτικά και διαγνωστικά είδη με αποδεδειγμένη ωφέλεια. Σε αυτήν την τεράστια αγορά που «υπηρετεί» την υγεία των πολιτών και ταυτόχρονα αναβαθμίζει τον επιστημονικό ρόλο του φαρμακοποιού είναι αφιερωμένο μεγάλο μέρος της ύλης αυτού του τεύχους μας. Καλή ανάγνωση. Βάσω Καλυβιώτη Αρχισυντάκτρια «Φαρμακευτικού Κόσμου»

περιεχόμενα

#197 04 Editorial: Ιατροτεχνολογικά

Προϊόντα: Στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής και αναβαθμίζουν τον επαγγελματικό σας ρόλο / Βάσω Καλυβιώτη 08 Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις σε συνεργασία με το f.daily 14 Case study: Συνδυαστική πώληση αντισηπτικού στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με φυτικό σκεύασμα που περιέχει πρόπολη με τη βοήθεια της f-anazitisi / Άννα Πάολα Αρβανιτάκη

Οργάνωση – λειτουργία φαρμακείου 18 Συνέντευξη: Γιάννης

Μαλλιαρός: «Το 2024 ξεκινά το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε.»

Special Report: Η αγορά των Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων 22 Ιατροτεχνολογικά και δερμοκαλλυντικά προϊόντα: Διαφορές – όρια – προοπτικές / Σπύρος Παπαγεωργίου 26 Οι νέες τάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον / Αναστασία Σαράφη 28 Αποφάσεις οικονομικής διαχείρισης και μάρκετινγκ στο φαρμακείο / Γιώργος Κουτέπας 30 Συνέντευξη: Κυριάκος Σουλιώτης: «Οι πολιτικές πειθαρχίας στους προϋπολογισμούς δεν πρέπει να ανακόψουν την αναπτυξιακή πορεία του κλάδου» 32 Πληθωρισμός και πιστοποιήσεις απειλούν τη διαθεσιμότητα των προϊόντων / Κώστας Μαριάκης 34 Σε τι διαφοροποιούνται τα MDMS από τα φαρμακευτικά σκευάσματα; / Σταύρος Μπαριάμης 38 Εγκατάσταση, αξιοποίηση, προσβασιμότητα στο ΕΣΥ και στην ΠΦΥ / Θάνος Χαλαζωνίτης

6 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Διαχείριση παθήσεων φαρμακείου

40 Ανακουφίζοντας τους ασθενείς

με πονόλαιμο / Αναστασία Σαράφη 42 Καλλυντική φροντίδα: Ουλές σε πρόσωπο και σώμα / Βάσω Καλυβιώτη 44 Η φροντίδα στα έλκη κατακλίσεως 46 Αιθέρια έλαια: Πώς απωθούν τα έντομα με φυσικό τρόπο / Άννα Πάολα Αρβανιτάκη 48 Ημικρανία: Γιατί κάθε ασθενής είναι τόσο διαφορετικός; / Δρ. Μιχαήλ Βικελής

Φαρμακευτική αγορά 52 Εταιρικά νέα 54 Νέα προϊόντα

Κοινωνία – Πολιτισμός 56 Μάνος Μελισσουργάκης:

«Σε ό,τι γράφω βάζω ενέχυρο την ψυχή μου»

www.farmakeutikoskosmos.gr/ fk_magazine_archive

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Βάσω Καλυβιώτη ΔΙΟΡΘΩΣΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Αναστασία Σαράφη ADVERTISING MANAGER Άννα Κατσουλάκη akatsoulaki@boussias.com

ΓΡΑΦΙΣΤΡΙΑ Ελένη Μακρυκώστα

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Κωνσταντίνος Χασιώτης

ΕΚΔΟΤΗΣ Μιχάλης Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Κατερίνα Πολυμερίδου GROUP ΑDVERTISING DIRECTOR Λήδα Πλατή

ΚΛΑΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ Λ. Κηφισίας 125-127 - Αθήνα Τ.Κ. 115 24 Κτίριο Cosmos Center Τ.: 210 710 2452

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 21-1740 ISSN: 2732-6160 Σκανάρετε με το smart phone σας τον κώδικα QR στο εξώφυλλο του περιοδικού, χρησιμοποιώντας τη δωρεάν εφαρμογή QR Reader, και μεταφερθείτε στην ηλεκτρονική έκδοση του «Φαρμακευτικού Κόσμου».

Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις

Σε συνεργασία με το

Το περιοδικό «Φαρμακευτικός Κόσμος» συγκεντρώνει και παρουσιάζει μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις και ειδήσεις των τελευταίων δύο μηνών, όπως καταγράφηκαν μέσα από το f.daily, το εξειδικευμένο B2B, καθημερινό e-newsletter μας που απευθύνεται σε φαρμακοποιούς, decision makers, executives και experts του φαρμακευτικού κλάδου, καθώς και σε όσους σχετίζονται με τον κλάδο της αγοράς του φαρμακείου.

ΜΕ ΑΠΟΖΉΜΙΩΣΉ Ο ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ COVID-19 ΣΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ

ΣΕ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΠΡΟΧΩΡΑ Ο ΟΜΙΛΟΣ PROFARM

Εφόσον νομοθετηθεί, θα χρειαστεί επικαιροποίηση των κατευθυντήριων οδηγιών

Που τον καθιστούν «εθνικό πρωταθλητή» του κλάδου, σύμφωνα με τον Θ. Σκυλακάκη

Αντλώντας τεχνογνωσία από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που ήδη εφαρμόζουν τον εμβολιασμό έναντι της Covid-19 στα φαρμακεία, φαρμακοποιοί και κυβέρνηση έθεσαν επί τάπητος το θέμα της ανάπτυξης της αντίστοιχης υπηρεσίας και στην Ελλάδα. Στόχος είναι να αξιοποιηθεί το μεγάλο δίκτυο των φαρμακείων που διαθέτει η χώρα αλλά και η προσωπική σχέση που έχουν οι φαρμακοποιοί με τους ασθενείς, δίνοντας το δικαίωμα να τους προτρέπουν σε ενέργειες πρόληψης. Σύμφωνα με πληροφορίες του f.daily, σίγουρα θα υπάρξει αποζημίωση του φαρμακοποιού για τον εμβολιασμό κατά της Covid-19, ενώ θα προηγηθεί σύντομη επικαιροποίηση των απαραίτητων οδηγιών που χρειάζονται οι φαρμακοποιοί για να προσφέρουν την υπηρεσία. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν απαιτείται κανενός είδους επένδυση σε ψυγεία, καθώς στα υπάρχοντα που διαθέτουν τα φαρμακεία (2-8° Κελσίου) τα εμβόλια μπορούν να διατηρηθούν έως 10 εβδομάδες. Το σίγουρο πάντως είναι ότι θα χρειαστεί συντονισμός και νομοθετικές ρυθμίσεις έτσι ώστε να εφαρμοστεί ο αντιCovid-19 εμβολιασμός στα φαρμακεία της επικράτειας. Ο πρόεδρος του ΠΦΣ, Απόστολος Βαλτάς, σημείωσε μιλώντας στο f.daily: «Εμείς, όποτε μας ζητήθηκε να συμβάλλουμε στην αντιμετώπιση του κορονοϊού, βάλαμε πλάτη. Καταρχάς, το βλέπουμε θετικά, όμως θα πρέπει να μελετηθούν διάφορες παράμετροι, ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή εμβολιαστική κάλυψη των Ελλήνων πολιτών». Σημειώνεται ότι την πρόθεση της κυβέρνησης να συμμετάσχουν τα φαρμακεία στον εμβολιασμό του κοινού κατά της Covid-19 εξέφρασε ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης σε συνέντευξη Τύπου. Όπως είπε χαρακτηριστικά: «ο ετήσιος εμβολιασμός κατά της Covid-19, ιδιαίτερα των ευάλωτων, πρέπει να γίνει ρουτίνα. Στο πλαίσιο αυτής της ομαλοποίησης, είναι πολιτική μας βούληση να βρούμε τον τρόπο να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εμβολιαστικά κανάλια, τους γιατρούς προφανώς, τα κέντρα υγείας και ει δυνατόν τα ιδιωτικά φαρμακεία». είναι χαμηλή η εμβολιαστική κάλυψη φέτος.

Τον αποκλειστικό έλεγχο των τριών φαρμακαποθηκών Pharma Group, Μεσσηνίας, Αχαΐας και Αργολίδας, αποκτά η PROFARM, σύμφωνα με ανακοίνωση από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η Επιτροπή αποφάσισε ομόφωνα να εγκρίνει την εν λόγω συναλλαγή, καθώς όπως αναφέρει «οι συνθήκες ανταγωνισμού δεν θα μεταβληθούν ως αποτέλεσμα της υπό κρίση συναλλαγής ούτε σε οριζόντιο ούτε σε κάθετο επίπεδο και η εξετασθείσα συγκέντρωση δεν αναμένεται να επιφέρει αλλαγές στη δομή των σχετικών αγορών και κατά συνέπεια δεν θα επηρεάσει το επίπεδο ανταγωνισμού ή θα οδηγήσει σε περιορισμό του σε αυτές». Μιλώντας στο f.daily, ο Θόδωρος Σκυλακάκης, Διευθύνων Σύμβουλος της Profarm, δήλωσε: «Από το 2020 και μετά τη στρατηγική συνεργασία μας με την Emma Capital, είχαμε υποσχεθεί τη δημιουργία ενός "εθνικού πρωταθλητή" στο χώρο της διανομής φαρμακευτικών προϊόντων. Σε αυτήν την κατεύθυνση προχωρήσαμε σε συνεργασία με τον Όμιλο Pharma Group, ο οποίος κυριαρχεί στην αγορά της Πελοποννήσου. Ο Όμιλος Profarm πλέον είναι ο μεγαλύτερος ιδιωτικός Όμιλος στην ελληνική αγορά και εξυπηρετεί σε καθημερινή βάση 1800 φαρμακεία, έχοντας ταυτόχρονα σημαντική παρουσία τόσο στο 3PL όσο και στην εισαγωγή και αντιπροσώπευση φαρμάκων, μέσω της θυγατρικής μας Intergis Pharma, και παραφαρμακευτικών μέσω της Medworld. Συνεχίζουμε την πορεία προς την κορυφή, με τη στήριξη των μετόχων μας και έχοντας ενισχύσει την ομάδα διοίκησης του Ομίλου με τα καταξιωμένα στελέχη της Pharma Group». Οι ιδρυτές της πρώτης φαρμακαποθήκης Pharma Group, Κ. Φυλακτίδης και Δ. Μιχαλόπουλος, βρίσκονται στο χώρο από το 1978 και ήταν εμπνευστές των δικτύων στο χώρο των φαρμακαποθηκών, δημιουργώντας τον Όμιλο που εξυπηρετεί εκατοντάδες φαρμακεία στην Πελοπόννησο, στα Ιόνια νησιά και στη Δυτική Ελλάδα.

8 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Σε συνεργασία με το

Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΉΝ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΟΥ ΤΟ 2024

Η τεχνητή νοημοσύνη και οι αναδυόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα και συνολική ευεξία είναι οι παράγοντες που έρχονται να αλλάξουν τα δεδομένα στο χώρο των καλλυντικών και της προσωπικής περιποίησης, σύμφωνα με έκθεση «Global Beauty and Personal Care Trend Predictions» της εταιρείας ερευνών Mintel για το 2024. Η ομορφιά συνδέεται με την ψυχική υγεία Σύμφωνα με τη Mintel, οι καταναλωτές βάζουν ως προτεραιότητά τους την ευεξία και την καλή ψυχολογία και θα στραφούν σε προϊόντα περιποίησης που έχουν ιδιότητες βελτίωσης της διάθεσης και μείωσης του στρες. Πρακτικές «ψυχο-δερματολογίας» που αναζητούν τη σχέση της υγείας του δέρματος με την ψυχική υγεία, προϊόντα που επιδρούν στις αισθήσεις και συνδυάζουν την αρωματοθεραπεία με την περιποίηση, αλλά και στοχευμένα συμπληρώματα αναμένεται να γίνουν μέρος της καθημερινότητας, με τις εταιρείες να αξιοποιούν την τάση αυτή στη στρατηγική τους. Σε αυτό συμβάλλει και η τεχνολογία, με τις φορητές συσκευές που μετρούν τα επίπεδα του στρες και της κατάστασης του δέρματος και εφαρμογές που προσφέρουν συμβουλές για καλύτερη υγεία και ευεξία. Εξατομικευμένα καλλυντικά με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης Οι ερευνητές της Mintel εκτιμούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μετασχηματίσει την αγορά του καλλυντικού, προσφέροντας στις εταιρείες καλύτερη εικόνα για τις προτιμήσεις και τις ανάγκες των καταναλωτών. Αυτό θα επιτευχθεί με αναλύσεις δεδομένων, σχολίων και τάσεων από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ψηφιακές δοκιμές προϊόντων, με εξατομικευμένες συστάσεις που θα επιτρέπει η πρόσβαση σε γενετικές και περιβαλλοντικές πληροφορίες και οι αναλύσεις παραγόντων lifestyle. Έτσι οι εταιρείες θα προχωρούν στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών αλλά και εξατομικευμένων προϊόντων που θα καλύπτουν τυχόν κενά, θα είναι φιλικά προς το περιβάλλον και θα εμπνέουν εμπιστοσύνη. Η πρόκληση εδώ είναι να δοθεί μεγάλη προσοχή στην προστασία των προσωπικών δεδομένων και στη διαφάνεια. Πρόθυμοι οι καταναλωτές να πληρώσουν ακριβά την υψηλή ποιότητα Όλο και περισσότεροι καταναλωτές επιλέγουν πλέον την τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα και την υψηλή ποιότητα και όχι τόσο τις προσφορές, την εντυπωσιακή συσκευασία ή τα πολυδιαφημιζόμενα προϊόντα, όπως πιστεύουν οι αναλυτές της Mintel. Αυτό σημαίνει ότι αναζητούν επιστημονική πληροφόρηση για τα οφέλη των ενεργών συστατικών και δείχνουν προτίμηση στα brands που παρέχουν

10 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

στοιχεία κλινικών μελετών και πιστοποιήσεις που υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς τους. Στο πλαίσιο αυτό η τάση για την αισθητική των συσκευασιών χαρακτηρίζεται από απλότητα, καθαρές γραμμές, ουδέτερα χρώματα και μια υπονοούμενη πολυτέλεια.

ΠΟΙΑ Ή ΣΧΕΣΉ ΤΉΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΦΑΝΙΣΉΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ;

Πανευρωπαϊκή έρευνα που αξιολόγησε τον συσχετισμό μεταξύ του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) σε ενήλικες με ή χωρίς καρδιομεταβολικά νοσήματα και του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου χρησιμοποίησε δεδομένα από τις προοπτικές μελέτες της Βρετανικής Τράπεζας Βιολογικών Δεδομένων (UK Biobank) και της Ευρωπαϊκής Προοπτικής Έρευνας για τον Καρκίνο και τη Διατροφή (EPIC). Σύμφωνα με τη σύνοψη των αποτελεσμάτων των ιατρών του ΕΚΠΑ ο συνολικός αριθμός συμμετεχόντων ήταν 577.343 ενήλικες χωρίς καρκίνο, διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακά νοσήματα κατά την έναρξη της μελέτης. Στην ανάλυση των δεδομένων φάνηκε ότι ο ΔΜΣ συσχετιζόταν θετικά με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου μεταξύ των συμμετεχόντων χωρίς καρδιομεταβολικά νοσήματα, καθώς και μεταξύ των συμμετεχόντων με διαβήτη τύπου 2, και μεταξύ των συμμετεχόντων με καρδιομεταβολικά νοσήματα. Συμπερασματικά, ανεξαρτήτως του καρδιομεταβολικού προφίλ, μεγαλύτερες τιμές ΔΜΖ αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου που σχετίζεται με την παχυσαρκία μεταξύ των Ευρωπαίων ενηλίκων. Η συνδυαστική αλληλεπίδραση μεταξύ παχυσαρκίας και καρδιομεταβολικών νοσημάτων υποδεικνύει ότι η πρόληψη ή η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα μεταφραζόταν σε μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου καρκίνου σε διάφορες ομάδες πληθυσμού που πάσχουν από διαφορετικές νόσους.

SKROUTZ: ΣΤΉΝ ΠΡΩΤΉ 10ΑΔΑ ΟΙ ΠΩΛΉΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΉΡΩΜΑΤΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΉΣ ΚΑΙ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ

Στις εορταστικές online αγορές για φέτος

Φέτος οι online αγορές κατά την εορταστική περίοδο στο Skroutz Marketplace αυξήθηκαν κατά 28% σε σχέση με την ίδια περίοδο κατά το προηγούμενο έτος με τη μέση τιμή του καλαθιού στο Skroutz Marketplace κατά το εξεταζόμενο διάστημα να φθάνει τα 67€. Ως προς τις κατηγορίες προϊόντων που επέλεξαν οι καταναλωτές, τη μεγαλύτερη αύξηση στις πωλήσεις σημείωσε η κατηγορία «Ανδρικές μπλούζες» (108,58%). Η λίστα με τις top 10 κατηγορίες προϊόντων με τις περισσότερες πωλήσεις κατά την εορταστική περίοδο 2023 περιλαμβάνει: Θήκες Κινητών, Κινητά Τηλέφωνα, Ειδικά Συμπληρώματα Διατροφής, Βιταμίνες, Επιτραπέζια Παιχνίδια, Bluetooth Handsfree, Κρέμες Προσώπου, Sneakers, Προστασία Οθόνης Κινητών, Παιχνίδια Lego.

Σε συνεργασία με το

Γεγονότα/Ειδήσεις/Εξελίξεις ΑΥΞΉΘΉΚΕ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΙΩΝ ΣΤΉΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟ 2022, ΜΕΙΩΘΉΚΑΝ ΟΙ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΙ

Σύμφωνα με νέα στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ

Αύξηση στον αριθμό των φαρμακείων στην Ελλάδα κατά 1,5% καταγράφει η Ελληνική Στατιστική Αρχή για το έτος 2022 σε σύγκριση με το 2021, σύμφωνα με ετήσια έκθεση που δημοσιεύτηκε σήμερα. Ειδικότερα, το έτος 2022 λειτούργησαν 10.552 φαρμακεία στο σύνολο της χώρας, εκ των οποίων 3.805 (36,1%) στην Περιφέρεια Αττικής. Η μεγαλύτερη αύξηση (4,7%) παρατηρήθηκε στην Περιφέρεια Κρήτης με 27 νέα φαρμακεία, ενώ η μεγαλύτερη μείωση (1,3%) παρατηρήθηκε στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με 4 λιγότερα φαρμακεία (Πίνακας 8, Γράφημα 5). Συνεπώς ο αριθμός των φαρμακείων ανά 10.000 κατοίκους ανά Περιφέρεια για το 2022 ανέρχεται σε 9,9. Η Περιφέρεια με τη μεγαλύτερη πυκνότητα σε φαρμακεία ως προς τον πληθυσμό της είναι η Θεσσαλία (11,1), με δεύτερη την Κεντρική Μακεδονία (10,6), ενώ η μικρότερη πυκνότητα σε φαρμακεία εμφανίζεται στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (7,7). Αναφορικά με τον αριθμό των φαρμακοποιών, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΦΣ, ο αριθμός όσων εργάστηκαν σε φαρμακεία το έτος 2022 ανήλθε σε 11.267 έναντι 11.414 το έτος 2021, σημειώνοντας μείωση κατά 1,3%. Η έκθεση περιλαμβάνει στοιχεία και για τις φαρμακαποθήκες, οι οποίες το 2022 ανήλθαν σε 130 έναντι 145 το 2021, παρουσιάζοντας μείωση κατά 10,3%, χωρίς να διατίθενται στοιχεία ανά περιφέρεια.

ΟΙ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΙ ΞΑΝΑ ΣΤΑ ΘΡΑΝΙΑ

Η Φαρμακευτική Φροντίδα υποχρεωτικό μάθημα στα ελληνικά πανεπιστήμια Σε πυρετό συζητήσεων με την πανεπιστημιακή κοινότητα βρίσκεται το προεδρείο του ΠΦΣ προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την εισαγωγική του μαθήματος της Φαρμακευτικής Φροντίδας στα Τμήματα Φαρμακευτικής των ελληνικών πανεπιστημίων στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Στόχος είναι οι απόφοιτοι της Φαρμακευτικής να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι μετά τις σπουδές τους για την παροχή μιας σειράς υπηρεσιών Φαρμακευτικής Φροντίδας. Όσον αφορά τους φαρμακοποιούς που ήδη διαθέτουν φαρμακεία, αυτοί θα χρειαστεί να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους με ειδικά μαθήματα, ώστε να λάβουν τις πιστοποιήσεις που απαιτούνται για την παροχή αυτών των υπηρεσιών στους Έλληνες πολίτες. Τα τελευταία χρόνια έχει αναζωπυρωθεί ο διάλογος και στην Ελλάδα για την παροχή υπηρεσιών στα φαρμακεία όπως είναι:

• Διαχείριση φαρμακοθεραπείας και συμμόρφωση ασθενούς • Παρακολούθηση αποτελεσματικότητας αντιυπερτασικής αγωγής • Εκπαίδευση χρήσης αναπνευστικών συσκευών χορήγησης φαρμάκων • Πρόληψη καρκίνου μέσω διακοπής του καπνίσματος • Καταχώρηση και διενέργεια εμβολιασμών.

Ενώ όμως οι συζητήσεις προχωρούν, τη στιγμή μάλιστα που το σύνολο του κλάδου δηλώνει θετικό στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών, αυτό που υπολείπεται είναι οι πιστοποιήσεις και οι απαραίτητες γνώσεις ώστε να παρέχονται αυτές οι υπηρεσίες, τονίζουν μιλώντας στο f.daily οι εκπρόσωποι του κλάδου, Απόστολος Βαλτάς, Σεραφείμ Ζήκας και Μανώλης Κατσαράκης. Έτσι, το προεδρείο του ΠΦΣ έχει επιδοθεί σε συναντήσεις με τους προέδρους των Φαρμακευτικών Σχολών αλλά και τους καθηγητές τόσο της Ελλάδας αλλά και των ξένων πανεπιστημίων. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του f.daily το μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελεί η εύρεση καθηγητών πανεπιστημίου με εξειδίκευση στο μάθημα της Φαρμακευτικής Φροντίδας, οι οποίοι θα μπορούν να «οχυρώσουν» με γνώσεις τους μελλοντικούς φαρμακοποιούς του «πάγκου».

NATURE: Ή ΣΕΜΑΓΛΟΥΤΙΔΉ ΔΕΝ ΔΕΙΧΝΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Μεγάλη έρευνα σε ιατρικούς φακέλους 1,8 εκατ. ασθενών Σε αντίθεση με πρόσφατες αναλύσεις που αξιολογούνται επί του παρόντος από τον FDA και τον ΕΜΑ, μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο Nature δείχνει ότι η σεμαγλουτίδη είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει αυτοκτονικές σκέψεις στους ασθενείς σε σύγκριση με άλλες θεραπείες διαβήτη και παχυσαρκίας. Η μελέτη αφορούσε ιατρικούς φακέλους 1,8 εκατ. ασθενών στις ΗΠΑ που λάμβαναν σεμαγλουτίδη, διεξήχθη από επιστήμονες του Case Western Reserve University του Κλήβελαντ και χρηματοδοτήθηκε από εθνικά ινστιτούτα Υγείας της χώρας. Σημειώνεται ότι ο ΕΜΑ και ο FDA αξιολογούν όλα τα διαθέσιμα δεδομένα και τις αναφορές που έχουν δεχθεί για ανεπιθύμητες ενέργειες της σεμαγλουτίδης αλλά και της τιρζεπατίδης.

info Για αποστολή δελτίων τύπου: Βάσω Καλυβιώτη, Ε: v.kalyvioti@boussias.com Για διαφήμιση: Άννα Κατσουλάκη, Ε: akatsoulaki@boussias.com, Τ: 2106617777 (195) Για συνδρομές: Ματίνα Μπελεγρή, Ε: mbelegri@boussias.com, Τ: 210-6617777 (εσωτ. 246)

12 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Case Study

Συνδυαστική πώληση αντισηπτικού στοματοφαρυγγικής κοιλότητας με φυτικό σκεύασμα που περιέχει πρόπολη Με τη βοήθεια της

το κέρδος στην επιστήμη σας

Άννα-Πάολα Αρβανιτάκη, φαρμακοποιός - βιολόγος, υπεύθυνη γραμμής επιστημονικής υποστήριξης f-anazitisi

Πριν δώσετε ένα σκεύασμα σε έναν πελάτη σας, ο οποίος παραπονιέται για πονόλαιμο, συζητάτε και ενημερώνεστε για τις ανάγκες του, τι του συμβαίνει και τι ζητάει από εσάς.

πελάτης αντιμετωπίζει συμπτώματα όπως πόνο στο λαιμό, δυσκολία στην κατάποση και ελαφριά μεταβολή στη φωνή του, την οποία περιγράφει ως «κλείσιμο» ή βραχνάδα. Ο παθολόγος έχει συστήσει ένα τοπικό αντισηπτικό σκεύασμα, για την ανακούφισή του.

ΠΩΣ ΘΑ ΠΕΤΥΧΕΤΕ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗ ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ F-ANAZITISI; Εξυπηρετώντας τον πελάτη Προχωράτε με την πώληση του ιδιοσκευάσματος στο οποίο καταλήξατε. Σκανάρετε τον κωδικό barcode του ιδιοσκευάσματος. Προχωράτε προς ολοκλήρωση της πώλησης.

Χρησιμοποιώντας την f-anazitisi Ελέγχετε για αποτελέσματα, καθώς επιθυμείτε να συμβουλέψετε σωστά τον πελάτη, αλλά και να προχωρήσετε σε συνδυαστική πώληση συμπληρώματος διατροφής που περιέχει Πρόπολη και συνδυασμό φυτικών εκχυλισμάτων όπως Πεντάνευρο, Ευκάλυπτο και Αλθαία. Εμφανίζονται αποτελέσματα για όλες τις θεματικές ενότητες: Επιλέγετε την ενότητα «ΦΑΡΜΑΚΟ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ». Εμφανίζεται η λίστα με όλα τα συμπληρώματα διατροφής που μπορείτε να συγχορηγήσετε με το συγκεκριμένο φάρμακο, για κάθε ένδειξή του ξεχωριστά. Από τη λίστα συμπληρωμάτων για την ένδειξή «Φλεγμονή στο λαιμό (Πονόλαιμος)» επιλέγετε την «Πρόπολη». Ενημερώνετε τον πελάτη για το τι είναι η πρόπολη και ποια τα οφέλη από τη χρήση της. Για το ότι μπορεί να περιορίσει τον

14 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

πονόλαιμο, ενώ μπορεί να ληφθεί και προληπτικά στη διάρκεια του χειμώνα για την πρόληψη της γρίπης και του κρυολογήματος. Ενημερώνετε πως η λήψη καλό είναι να αποφεύγεται από παιδιά κάτω των 12 ετών. Προτείνετε την κατάλληλη δοσολογία. Σε γυναίκα ασθενή υπογραμμίζετε το γεγονός ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη φυτικών σκευασμάτων κατά τη διάρκεια της κύησης και της γαλουχίας και ότι θα πρέπει να συμβουλευτεί τον ιατρό της σε τέτοια περίπτωση. Υπενθυμίζετε στον πελάτη τη σημασία της τήρησης των μέτρων προσωπικής υγιεινής και ατομικής προστασίας σε περίπτωση συμπτωμάτων κρυολογήματος, ιώσεων κλπ. Προτείνετε στον ασθενή τη λήψη του σκευάσματος σύμφωνα με τις οδηγίες της f-anazitisi και προχωράτε στη συνδυαστική πώληση.

Η ΕΝΌΤΗΤΑ «ΦΑΡΜΑΚΟ & ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ»: εριλαμβάνει περισσότερες από 500 μονογραφίες Π Συμπληρωμάτων Διατροφής, με αναλυτικές πληροφορίες για την ταυτότητα, τη δοσολογία και το προφίλ ασφαλείας τους. υνδέει τις ενδείξεις των φαρμάκων με εκείνες Σ των Συμπληρωμάτων Διατροφής, δίνοντάς σας τη δυνατότητα εύκολης, γρήγορης και επιστημονικά τεκμηριωμένης συνδυαστικής πώλησης. Δώστε στους ασθενείς σας την επιστημονική συμβουλή που χρειάζονται, στο χρόνο που βρίσκονται μπροστά στον πάγκο του φαρμακείου σας.

Οργάνωση & λειτουργία

φαρμακείου Το 2024 είναι μια χρονιά ορόσημο για τον όμιλο ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε., καθώς ξεκινά το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του, αναφέρει στη συνέντευξή του ο Γιάννης Μαλλιαρός. Σε αυτήν την ενότητα ενημερωθείτε επίσης για όλες τις εξελίξεις των ιατροτεχνολογικών προϊόντων, μια αγορά που αναπτύσσεται παγκοσμίως ιλιγγιωδώς.

Συνέντευξη

Γιάννης Μαλλιαρός:

Το 2024 ξεκινά το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. Συνέντευξη Βάσω Καλυβιώτη

Το 2023 αποτέλεσε μια θετική χρονιά, σε συνέχεια των προηγουμένων, για τον όμιλο ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε., του οποίου ο κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 2%. Περισσότερα από 60 επιπλέον φαρμακεία, νέα μέλη και πελάτες, έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στον όμιλο, ο οποίος πέρα από τις τρέχουσες προκλήσεις, κατορθώνει να έχει μηδενικό τραπεζικό δανεισμό, εξασφαλίζοντας έτσι ανθεκτικότητα. Οι θετικές προοπτικές όμως επεκτείνονται πέρα από τα κέρδη και αφορούν την πραγματική ανάπτυξη που έχει προγραμματιστεί για το 2024.

πως εξηγεί ο ταμίας του Δ.Σ. του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε., Γιάννης Μαλλιαρός, το 2024 προβλέπεται εκπληκτικό, καθώς ξεκινά το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του ομίλου. Ένα πλάνο με διττή φύση, καθώς το ένα τμήμα θα αφορά την ψηφιακή μετάβαση σε νέες τεχνολογίες και το δεύτερο την κατασκευή μιας νέας εγκατάστασης με σχεδιασμό και αυτοματισμούς αιχμής εναρμονισμένους με τις οδηγίες περιβαλλοντικής διακυβέρνησης.

Ποιες είναι οι προκλήσεις που διαβλέπετε για το 2024; Θα είναι χρονιά επενδύσεων για εσάς;

Γιάννης Μαλλιαρός, ταμίας Δ.Σ. ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε.

18 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Το 2024, αν και εμφανίζει αρκετές αβεβαιότητες, εντούτοις εκτιμούμε ότι θα είναι μια θετική χρονιά, καθώς αναμένεται άνοδος της φαρμακευτικής αγοράς, τόσο στο επίπεδο των φαρμακείων της κοινότητας όσο και στο χονδρεμπόριο. Η άνοδος αυτή θα είναι μικρή και σίγουρα αναντίστοιχη με τις πραγματικές ανάγκες του μεγάλου αριθμού των χρονίως πασχόντων. Πέραν αυτών οι ελλείψεις θα συνεχίσουν να απασχολούν το χονδρεμπόριο και τα φαρμακεία. Εκτιμούμε ότι θα επιμείνουν και ίσως ενταθούν περαιτέρω, καθώς οι λόγοι που τις δημιουργούν (συγκεντροποίηση της παραγωγής, ανελαστικότητες στο σύστημα διανομής, σύστημα τιμοδότησης, παράλληλες εξαγωγές κλπ.) θα συνεχίσουν να

υπάρχουν, με πολλά από τα αίτια να είναι εκτός εθνικού ελέγχου. Ειδικά όμως για εμάς στον ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. το 2024 θα είναι μια πολύ σημαντική χρονιά. Είναι η χρονιά στην οποία φιλοδοξούμε να εκκινήσουμε το μεγαλύτερο επενδυτικό πλάνο στην ιστορία του ομίλου. Ένα πλάνο με διττή φύση, καθώς το ένα τμήμα θα αφορά την ψηφιακή μετάβαση σε νέες τεχνολογίες και το δεύτερο την κατασκευή μιας νέας εγκατάστασης με σχεδιασμό και αυτοματισμούς αιχμής. Και οι δύο αυτές επενδύσεις θα οδηγήσουν σε οικονομίες κλίμακας που θα επιτρέψουν στον όμιλο να προσφέρει σημαντικά οφέλη στους συνεταίρους αφενός αλλά και στα συνεργαζόμενα φαρμακεία αφετέρου. Είναι επίσης αξιομνημόνευτο το ότι η υιοθέτηση αυτών των τεχνολογικών λύσεων μαζί με τις ικανότητες των ανθρώπων μας θα εξασφαλίσουν στον όμιλο την πρώτη θέση που κατέχουμε σήμερα στο χονδρεμπόριο για τα επόμενα –πολλά– χρόνια. Οι νέες ενοποιημένες εφαρμογές, που θα υλοποιηθούν μέσα σε μια διετία, θα μας δίνουν τη δυνατότητα όχι μόνο να εξορθολογήσουμε τις λειτουργίες μας αλλά και να βελτιστοποιήσουμε στο σύνολό της τη διαχείριση αποθεμάτων, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες αιχμής στη βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη των ποσοτήτων που χρειάζεται το σύνολο των αποθηκών μας και τα φαρμακεία μας. Είναι κάτι που στον ελληνικό χονδρεμπορικό χώρο δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα.

Ποια είναι τα στρατηγικά σας σχέδια; Προτεραιότητα για εμάς είναι πάντα οι φαρμακοποιοί συνέταιροι και για αυτό όλα μας τα σχέδια αποσκοπούν όχι μόνο στον εφοδιασμό τους με φάρμακα αλλά και στην υποστήριξη της αποστολής τους ως αναντικατάστατοι παρόχοι πρωτοβάθμιας φροντίδας. Η συνεχής αναζήτηση καινοτομιών που μας κάνουν αποτελεσματικότερους στο επίπεδο του εφοδιασμού, η εξασφάλιση μεγάλης γκάμας και κυρίως επάρκειας προϊόντων που μας παρέχει το προβάδισμα έναντι συναγωνιστών και ανταγωνιστών, καθώς και η διεύρυνση των μεριδίων του ομίλου αποτελούν σημαντικούς στόχους υλοποίησης των στρατηγικών μας προτεραιοτήτων. Παράλληλα η ανάπτυξη και διεύρυνση του δικτύου φαρμακείων Green Pharmacy του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. συμπληρώνει τις στρατηγικές μας επιδιώξεις. Tο δίκτυο προσφέρει επιπλέον διασφαλίσεις στον φαρμακοποιό μέσω μοναδικών, στοχευμένων προωθητικών ενεργειών, στατιστικών δεδομένων για το σημείο και την περιοχή, εκπαιδεύσεων για την ομάδα του φαρμακείου και τον φαρμακοποιό.

Ποια είναι τα πιθανά οφέλη που έχουν οι φαρμακοποιοί συνεταιριστές; Η επάρκεια προϊόντων, η αξιοπιστία και η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών όρων για τους φαρμακοποιούς αποτελούν σημαντικά οφέλη για τους συνεταίρους και τους συνεργαζόμενους φαρμακοποιούς που μας εμπιστεύονται. Οι ωφέλειες δεν περιορίζονται μόνο στα μέλη μας. Εξαιτίας του μεγέθους μας, πέριξ του 12% της εθνικής αγοράς, ο όμιλος δίνει τον τόνο στο σύνολο του κλάδου και επηρεάζει προς όφελος των φαρμακοποιών συναγωνιζόμενους και ανταγωνιστές.

Πώς μπορούν οι φαρμακοποιοί να συμβάλουν στην καλύτερη φροντίδα των ασθενών και στην υγεία της κοινότητας; Τα φαρμακεία στη χώρα μας συνιστούν το πυκνότερο δίκτυο φαρμακείων στην Ευρώπη. Ως συνέπεια οι φαρμακοποιοί είναι οι πλέον προσβάσιμοι από όλους τους επαγγελματίες υγείας και επιπλέον χωρίς την ανάγκη προγραμματισμένου ραντεβού. Ως εκ τούτου οι ευκαιρίες για θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι πολύ περισσότερες από οποιαδήποτε δομή ή επιστήμονα στο χώρο της υγείας. Έχοντας εντάξει στα πλάνα μας τη δια βίου επιμόρφωση των φαρμακοποιών μας, τον εφοδιάζουμε με τη γνώση και τους τρόπους που θα τον καταστήσουν αποτελεσματικότερο. Με αυτόν τον τρόπο στοχεύουμε τόσο στην ευαισθητοποίηση του κοινού για ζητήματα που το απασχολούν σχετικά με την υγεία του όσο και στη διαχείριση των αναγκών των ασθενών του.

Ως ο μεγαλύτερος Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών τι είναι αυτό που σας κάνει να ξεχωρίζετε από τον τεράστιο ανταγωνισμό που υπάρχει στο χονδρεμπόριο του φαρμάκου; Καταρχάς έχουμε τα περισσότερα μέλη-συνεταίρους φαρμακοποιούς, γεγονός που μας δίνει τη δυνατότητα να ενσωματώσουμε όλες τις ιδιαιτερότητες των διαφορετικών μεγεθών των

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 19

Συνέντευξη

Ποιες στρατηγικές μπορούν να αξιοποιήσουν οι συνεταιρισμοί για να διαχειριστούν και να μετριάσουν τις επιπτώσεις των ελλείψεων φαρμάκων στα κοινοτικά φαρμακεία; Ο διαμοιρασμός ανεπαρκών ποσοτήτων είναι πάντα μια δύσκολη άσκηση, με λίγες λύσεις. Για εμάς όλοι οι συνέταιροι είναι ίσοι στη δυνατότητα πρόσβασης στα φάρμακα που αποκαλούνται «κρίσιμοι κωδικοί». Μοιραία υπάρχει ποσόστωση στη διάθεσή τους, ανάλογη της αποκλειστικότητας που έχουμε στην προμήθεια των φαρμάκων ανά φαρμακείο και του διακινούμενου όγκου. Το γεγονός ότι και οι φαρμακευτικές εταιρείες γνωρίζουν πως ο όμιλος δεν συμμετέχει με κανένα άμεσο ή έμμεσο τρόπο στις εξαγωγές, δύναται σε κάποιες περιπτώσεις να μας χαρίσει ένα προβάδισμα στον εφοδιασμό μας από αυτές, εξασφαλίζοντας έτσι, κατά το δυνατόν, μεγαλύτερες ποσότητες.

Ποιες είναι σήμερα οι κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι συνεταιρισμοί των φαρμακοποιών;

«Οι συνεταιρισμοί πρέπει να στοχεύουν στην ολοκληρωμένη υποστήριξη των φαρμακείων και όχι µόνο στον εφοδιασμό φαρμάκων και αυτό µας υποχρεώνει στη συνεχή αναζήτηση νέων υπηρεσιών» φαρμακείων στις προσφερόμενες υπηρεσίες και παροχές μας. Κατά δεύτερον είμαστε η μόνη φαρμακαποθήκη στη χώρα που δεν εξάγει ούτε ένα κουτί φαρμάκου, καθώς είναι πάγια και διαχρονική θέση του Συμβουλίου μας ότι κάθε κουτί φαρμάκου που φθάνει στα χέρια μας πρέπει να εφοδιάζει μόνο τους συνεταίρους και τα συνεργαζόμενα φαρμακεία που διαθέτουν τα σκευάσματα στους Έλληνες πολίτες. Κατά τρίτον προσφέρουμε σε όσα μέλη μας το επιθυμούν τις υπηρεσίες του δικτύου φαρμακείων Green Pharmacy, που όχι μόνο βελτιώνουν την επιχειρηματική αποτελεσματικότητα αλλά, στοχεύοντας στο ανθρωποκεντρικό φαρμακείο, απαντούν και στις σύγχρονες απαιτήσεις.

20 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Νομίζω ότι η σημαντικότερη των προκλήσεων και ταυτόχρονα θεμέλιο στις στρατηγικές επιλογές είναι η συνειδητοποίηση του ότι τόσο το περιβάλλον της υγείας όσο και η λειτουργία των φαρμακείων της κοινότητας βρίσκονται παγκόσμια σε ένα μεταβατικό στάδιο. Το βάρος των συστημάτων υγείας μεταφέρεται στην πρωτοβάθμια φροντίδα με αποτέλεσμα τα φαρμακεία να αποτελούν αναντικατάστατο πόρο τους. Οι συνεταιρισμοί αντίθετα από τις ιδιωτικές φαρμακαποθήκες πρέπει να στοχεύουν πάντα στην ολοκληρωμένη υποστήριξη των φαρμακείων στην αποστολή τους και όχι μόνο στον εφοδιασμό φαρμάκων, και αυτό μας υποχρεώνει στη συνεχή αναζήτηση νέων υπηρεσιών που όμως αυξάνουν τη λειτουργική μας πολυπλοκότητα. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι αποτελεί θεμελιώδη προϋπόθεση, χωρίς να είναι αρκετή από μόνη της, η αέναη επιδίωξη των οικονομιών κλίμακας. Χρειάζεται συνεχής προσαρμογή στις νέες ανάγκες των φαρμακείων και των πολιτών.

Διαχρονικά το ελληνικό φαρμακείο αποτελεί σύμμαχο του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. Πώς του ανταποδίδετε αυτήν την εμπιστοσύνη; Το φαρμακείο δεν είναι μόνο σύμμαχός μας, αλλά αδιαίρετο τμήμα του οικοδομήματος του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. Ο ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. ιδρύθηκε για να υπηρετεί τους συνεταίρους και τα φαρμακεία και δεν παρέκκλινε ποτέ από αυτήν την υποχρέωσή του. Ανταποδίδουμε την εμπιστοσύνη διαθέτοντας στους συνεταίρους και στα συνεργαζόμενα φαρμακεία όλα όσα μνημονεύτηκαν παραπάνω, μαζί με την υπόσχεση της διαρκούς αναζήτησης καλύτερων όρων και υπηρεσιών για να ανταποκριθούμε με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο στις ανάγκες τους. Είμαστε αισιόδοξοι ότι το 2024 θα είναι μια επιτυχημένη χρονιά που θα ισχυροποιήσει τον ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. και τα φαρμακεία που τον εμπιστεύονται. ●

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Ιατροτεχνολογικά και δερμοκαλλυντικά προϊόντα: Διαφορές – όρια – προοπτικές Ο όρος «Ιατροτεχνολογικό Προϊόν - Medical Device» καλύπτει ένα εξαιρετικά ευρύ φάσμα προϊόντων, που μπορεί να είναι μία συσκευή, τμήμα συσκευής ή εξαρτήματος, εμφύτευμα, εξοπλισμός, υλικό ή άλλο είδος.

Σπύρος Παπαγεωργίου Επίκουρος Καθηγητής Χημείας στην Κοσμητολογία-Βιομηχανική Παραγωγή Καλλυντικών & Ιατροτεχνολογικών προϊόντων, Τμήμα Βιοϊατρικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

ρησιμοποιείται μόνο του ή σε συνδυασμό, με προορισμό την ανθρώπινη χρήση για τους παρακάτω σκοπούς: • Διάγνωση, πρόληψη, παρακολούθηση ή ανακούφιση ασθένειας. • Διάγνωση, παρακολούθηση, θεραπεία, ανακούφιση ή επανόρθωση τραύματος. • Διερεύνηση, αντικατάσταση ή τροποποίηση της ανατομίας μιας φυσιολογικής λειτουργίας. • Έλεγχος της σύλληψης. Η κύρια δράση εντός ή επί του ανθρωπίνου σώματος δεν επιτυγχάνεται με φαρμακολογικά ή ανοσολογικά μέσα ούτε μέσω του μεταβολισμού. Από τα μέσα αυτά όμως μπορεί να υποβοηθείται η μηχανική λειτουργία του σώματος. Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (Ι/Π) κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες «classes»: Ι, II (ΙΙα, ΙΙβ και ΙΙΙ). Ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία κατατάσσεται ένα προϊόν, πρέπει να διασφαλίζεται η καταλληλότητα και η ασφάλειά του όταν χρησιμοποιείται υπό τις προβλεπόμενες συνθήκες και για τους επιδιωκόμενους σκοπούς. Η κατάταξη βασίζεται γενικά: στην επικινδυνότητά του στην προοριζόμενη και στην προγραμματισμένη χρήση του (intended purpose) στον μηχανισμό δράσης του (mode of action).

ΟΡΙΣΜΟΊ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΝΌΝΕΣ ΚΑΤΆΤΑΞΗΣ: Α. Διάρκεια ροσωρινή: συνεχής χρήση για περίοδο μικρότερη της 1 ώρας. Π Βραχυπρόθεσμη: συνεχής χρήση μέχρι 30 ημέρες. Μακροπρόθεσμη: συνεχής χρήση για περίοδο άνω των 30 ημερών.

22 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Β. Επεμβατικά χαρακτηριστικά: Ι /Π που στο σύνολό του ή μέρος του διεισδύει στο εσωτερικό του σώματος είτε μέσω σωματικής κοιλότητας είτε μέσω της επιφάνειας του σώματος (μύτη, στόμα, οφθαλμός, βλεννογόνο δέρματος κ.ά.).

Τα Ι/Π Mη Επεμβατικής Τεχνολογίας που έρχονται σε επαφή με προσβεβλημένο δέρμα:

Υ πάγονται στην κατηγορία Ι εφόσον πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως μηχανικός φραγμός για τη συμπίεση ή την απορρόφηση των εξιδρωμάτων. Υπάγονται στην κατηγορία ΙΙα σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, κατά κύριο λόγο όταν χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση του μικροπεριβάλλοντος των τραυμάτων. Υπάγονται στην κατηγορία ΙΙβ εφόσον πρόκειται, κατά κύριο λόγο, να χρησιμοποιηθούν για τραύματα που έχουν διαρρήξει το χόριον και μπορούν να επουλωθούν μόνο από μέσα προς τα έξω. Υπάγονται στην κατηγορία III όλα τα Ι/Π που ενσωματώνουν ως αναπόσπαστο μέρος τους (με φυσικό ή χημικό τρόπο) μια αμιγώς φαρμακευτική ουσία, η οποία πρόκειται να ασκήσει επί του ανθρωπίνου σώματος δράση συμπληρωματική εκείνης που ασκούν τα Ι/Π.

Τα Ι/Π Επεμβατικής Τεχνολογίας που αφορούν τις σωματικές κοιλότητες, εκτός από αυτά του χειρουργικού τύπου: Υ πάγονται στην κατηγορία IΙα εφόσον προορίζονται για προσωρινή ή βραχυπρόθεσμη χρήση, εφόσον απορροφώνται ή διαχέονται από το δέρμα, σύμφωνα το Νέο Κανονισμό 745/2017/EC (EU MDR) για τα «Medical Devices».

Παραδείγματα κυκλοφορούντων προϊόντων CE ΙΙα, CE IIβ επεμβατικής τεχνολογίας είναι:

ροϊόντα αντιφθειρικής αγωγής, βλεννολυτικά αντιβηχικά σιρόΠ πια, spray για τον ερεθισμένο λαιμό, προϊόντα κατά της ξηρότητος του ρινικού βλεννογόνου, προϊόντα προστασίας για την αλλεργική ρινίτιδα, aιμοστατικά προϊόντα, επουλωτικά gels στοματικών ελκών, spray κατά της ξηροφθαλμίας, αλοιφές για επούλωση ελκών

κατάκλισης, χειρουργικών τραυμάτων, εγκαυμάτων, αλοιφές για την ανακούφιση των κιρσών, κολπικά υπόθετα, κρέμες για την ακμή, στοματικά διαλύματα με ενεργό οξυγόνο, στοματικά εμφυτεύματα κ.ά.

ΔΕΡΜΟΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ: ΥΒΡΙΔΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΩΝ

Ο όρος «Cosmeceutical» ή Δερμοκαλλυντικό επινοήθηκε το 1984 από τον Δρ. Albert Kligman (University of Pennsylvania, School of Medicine) για να αναφερθεί στις ουσίες που ασκούν τόσο καλλυντικά όσο και θεραπευτικά οφέλη. Ωστόσο, ο όρος «Cosmeceutical» στερείται κατάλληλου ορισμού παρά το γεγονός ότι χρησιμοποιείται ευρέως από τη βιομηχανία καλλυντικών και τους καταναλωτές. Παρόλο που μια πληθώρα προϊόντων περιποίησης δέρματος βασίζεται σε αυτόν τον τύπο σύνθεσης και ορισμού, αυτά τα προϊόντα δεν αναγνωρίζονται επίσημα από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων της Αμερικής (FDA) και τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ως εκ τούτου, ο όρος δεν έχει νόημα σύμφωνα με το νόμο. Τα «Cosmeceuticals» προέρχονται από συνδυασμό δύο λέξεων: «Cosmetics + Pharmaceuticals», δηλαδή Καλλυντικά + Φαρμακευτικά προϊόντα. Ο όρος εισήχθη στη βιομηχανία καλλυντικών τις τελευταίες δεκαετίες για να μιλήσει για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων που τοποθετούνται στο όριο μεταξύ καλλυντικών και φαρμακευτικών προϊόντων «borderlines products». Από τη μία πλευρά, τα καλλυντικά έχουν επισημανθεί ως ουσία ή μείγμα που προορίζεται να έλθει σε επαφή με εξωτερικά μέρη του σώματος (επι-

δερμίδα, τριχωτά μέρη του σώματος και της κεφαλής, νύχια, χείλη και εξωτερικά γεννητικά όργανα) ή με τα δόντια και τους βλεννογόνους της στοματικής κοιλότητας με αποκλειστικό ή κύριο σκοπό τον καθαρισμό, τον αρωματισμό, την προστασία, τη μεταβολή ή την ενίσχυση της εμφάνισης του δέρματος χωρίς θεραπευτικά οφέλη. Από την άλλη πλευρά, τα φάρμακα έχουν οριστεί ως oι ενώσεις που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ή την πρόληψη ασθενειών και προορίζονται να επηρεάσουν τη δομή ή οποιαδήποτε φυσιολογική λειτουργία του σώματος. Τα δερμοκαλλυντικά αντιπροσωπεύουν υβρίδια μεταξύ φαρμάκων και καλλυντικών προϊόντων και προορίζονται να ενισχύσουν τόσο την υγεία όσο και την ομορφιά του δέρματος με μια εξωτερική εφαρμογή. Καθώς τα δερμοκαλλυντικά προϊόντα δεν θεραπεύουν καμία ασθένεια, δεν μπορούν να θεωρηθούν ως φάρμακο. Ωστόσο, ως καλλυντικό προϊόν, λαμβάνονται με σκοπό να παρέχουν μεγαλύτερα οφέλη, διεισδύοντας σε βαθύτερα στρώματα του δέρματος (χωρίς βέβαια να εισχωρούν στη συστηματική κυκλοφορία), επικουρώντας διάφορες φαρμακευτικές αγωγές, τόσο στη φάση της εφόδου όσο και της συντήρησης. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει νομικός ορισμός των δερμοκαλλυντικών, αυτά τα προϊόντα συχνά ταξινομούνται επίσημα ως καλλυντικά ή σε ορισμένες περιπτώσεις ως φάρμακα, Over-Τhe-Counter (ΟΤC) Products στην EE, στην Αμερική, στην Ιαπωνία κ.α. Η διάκριση μερικές φορές είναι αυθαίρετη και ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Ο καλύτερος ορισμός του όρου «Cosmeceuticals» μπορεί να είναι: «ένα καλλυντικό προϊόν που περιέχει βιολογικά ενεργά συστατικά –τα οποία προορίζονται να έχουν ευεργετικά φυσιολογικά απο-

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 23

Special Report

Ο νέος κανονισμός ρυθμίζει πλέον ως ιατρικές συσκευές IIα και ΙΙβ τις συσκευές ομορφιάς αλλά και τα δερμοκαλλυντικά που προορίζονται για πάσχον δέρμα μέσω μηχανικής δράσης τελέσματα λόγω των φαρμακολογικών τους ιδιοτήτων– και μπορεί να διεισδύσει στην κεράτινη στιβάδα». Μεταξύ των δραστικών συστατικών που περιέχουν τα δερμοκαλλυντικά προϊόντα, κυρίαρχο ρόλο έχουν αρκετά πεπτίδια, χάρη στην ειδική αλληλεπίδρασή τους με βιολογικούς στόχους. Χρησιμοποιούνται κυρίως πεπτίδια αναστολέων νευροδιαβιβαστών, πεπτίδια φορείς και σήματος. Άλλα δραστικά συστατικά που χρησιμοποιούνται είναι: α, β υδροξυοξέα, ρετινοειδή εκτός του ρετινοϊκού οξέος, «growth factors», βιταμίνες, ένζυμα, αντιοξειδωτικά, βοτανικά εκχυλίσματα και δραστικά, πολυσακχαρίτες, λευκαντικά, αντιφλεγμονώδη, αντηλιακά φίλτρα, αντιμικροβιακά, πρε/προ-βιοτικά κ.ά. Με αυτή την έννοια, τα δερμοκαλλυντικά συνεπικουρούν στη φαρμακευτική θεραπεία, αποτελώντας πολύτιμο εργαλείο στα χέρια του δερματολόγου, παιδιάτρου, γυναικολόγου, ΩΡΛ, οδοντιάτρου, πλαστικού χειρουργού και φαρμακοποιού. Συγκεκριμένες δερματικές και άλλες παθήσεις που χρησιμοποιούνται ευρέως είναι: Ακμή κλασσική φαγεσωρική, ροδόχρου ακμή, ατοπική δερματίτιδα, ξηροδερμία, δερματίτιδα πάνας - επαφής, έκζεμα, ξεσμός, ερεθισμός, φλεγμονή, έγκαυμα α΄ βαθμού, ουλές, έλκη, πληγές (minor), μέλασμα, δυσχρωμίες, ψωρίαση, χηλοειδή, ανάγκες εμμηνόπαυσης, ξηρότητα κόλπου, διαταραχή pH, κολπίτιδες, ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα, ευαίσθητα δόντια, ξηροστομία, κακοσμία, άφθες, φωτογήρανση, τριχόπτωση, αλωπεκία ανδρογεννετικού τύπου, σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα, ακτινοδερματίτιδα κ.ά. Η χρήση των δερμοκαλλυντικών «Cosmeceuticals» στη βιομηχανία καλλυντικών αυξάνεται συνεχώς, γεγονός που υπογραμμίζει τη συνάφεια στην αγορά, την αναγνώριση από τους καταναλωτές και την εμπιστοσύνη των ειδικών και των επαγγελματιών υγείας, όπως οι φαρμακοποιοί και οι γιατροί.

ΙΑΤΡΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ, ΔΕΡΜΟΚΑΛΛΥΝΤΙΚΟ Ή ΦΑΡΜΑΚΟ;

Προκειμένου να καθοριστεί εάν ένα προϊόν είναι ιατροτεχνολογικό προϊόν «Medical Device», δερμοκαλλυντικό προϊόν «Cosmeceutical» ή Φάρμακο «Medicine», πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ορισμοί και των τριών, μαζί με τους ισχυρισμούς για το προϊόν, τον τρόπο δράσης στο ανθρώπινο σώμα και τον επιδιωκόμενο σκοπό του προϊόντος. Παραδείγματα κατάταξης: Ένα δερμοκαλλυντικό προϊόν, όπως στην περίπτωση των προϊόντων για ατοπική προδιάθεση ή τάση για ακμή (atopic or acne prone to skin) κατατάσσεται ως δερμοκαλλυντικό και ακολουθεί στην ΕΕ τη νομοθεσία περί καλλυντικών προϊόντων (EC 1223/2009), εκτός αν ισχύει άλλο σε τρίτη χώρα.

24 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Αν το προϊόν ισχυρίζεται (claim) ότι προορίζεται π.χ. για το ακνεϊκό και όχι για την τάση για ακμή δέρμα, δεν μπορεί να είναι δερμοκαλλυντικό και είναι ιατροτεχνολογικό προϊόν (CE IIα ή ΙΙβ), εφόσον αποδειχτεί η μηχανική του δράση, π.χ. ενίσχυση δερματικού φραγμού, μείωση διαδερμικής απώλειας νερού με δημιουργία «occlusive film», αύξηση ενυδάτωσης μέσω ώσμωσης, προστασία έναντι των εξωγενών επιβαρυντικών παραγόντων, διατήρηση μικροβιώματος φιλικό προς το δέρμα, ρύθμιση pH, επιλίπανση κ.ά. Εάν, όμως, το προϊόν περιέχει μία φαρμακευτική ουσία π.χ. κλινδαμυκίνη, ισοτρετινοΐνη, benzoyl peroxide κ.ά., κατατάσσεται υποχρεωτικά ως φάρμακο (topical pharmaceutical).

ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Ο νέος κανονισμός 745/2017/EC (EU MDR) ρυθμίζει πλέον ως ιατρικές συσκευές (Medical Devices) IIα και ΙΙβ τις συσκευές ομορφιάς αλλά και τα δερμοκαλλυντικά που προορίζονται για πάσχον δέρμα μέσω μηχανικής και όχι φαρμακευτικής δράσης. Οι συσκευές ομορφιάς είναι προϊόντα που χρησιμοποιούνται στο πρόσωπο και το σώμα για αισθητικούς λόγους, όπως: Μη συνταγογραφούμενοι έγχρωμοι φακοί επαφής, καλλυντικά εμφυτεύματα, καλλυντικά πληρωτικά (fillers), π.χ. προϊόντα με ένεση για να γεμίσουν τα χείλη, να μειώσουν τις ρυτίδες, συσκευές λιποαναρρόφησης, λιπόλυσης και λιποπλαστικής, συσκευές μικροβελονισμού (micro needling), εξοπλισμός εκπομπής φωτός, όπως λέιζερ ή συσκευές έντονου παλμικού φωτός (IPL) για αφαίρεση τρίχας ή τατουάζ, ανάπλαση δέρματος ή άλλες θεραπείες δέρματος. Η παγκόσμια αξία της βιομηχανίας καλλυντικών, δερμοκαλλυντικών «Cosmeceuticals» και ιατροτεχνολογικών προϊόντων αισθητικής και ιατρικής αισθητικής «Medical Aesthetics» ανήλθε σε πάνω από 530 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, με αναμενόμενο ρυθμό ανάπτυξης περίπου 4% τα επόμενα πέντε χρόνια. Η επιχείρηση των συσκευών ομορφιάς ανθεί. Το μέγεθος της αγοράς των συσκευών «Medical Devices» ανήλθε στα 66 δισεκατομμύρια δολάρια και με ρυθμό ανάπτυξης άνω του 20% έως το 2030. Το σύγχρονο επιχειρηματικό μοντέλο για τις συσκευές ομορφιάς βασίζεται στο μοντέλο της «λευκής ετικέτας», στο οποίο οι διανομείς αγοράζουν το προϊόν από έναν κατασκευαστή και βάζουν το δικό τους όνομα και επωνυμία σε αυτό, ενώ όσον αφορά τα δερμοκαλλυντικά προϊόντα, πολλοί είναι αυτοί που ακολουθούν το μοντέλο της ιδιωτικής ετικέτας (private label). ●

Βιβλιογραφία 1. Peter Elsner, Friedrich Schiller University, Jena, Germany and Howard I. Maibach University of California, San Francisco, California. Cosmeceuticals Drugs vs. Cosmetics. Marcel Dekker, 2000, Inc. New York. Basel. 2. Sörensen A, Landvall P and Lodén M. Moisturizers as Cosmetics, Medicines, or Medical Device? The Regulatory Demands in the European Union. Regulatory Raspporteur 2011; 8: 21-25. 3. Shreya K, Neha G, Deepali V, Siddhartha M, and Upendra N. Role of Nanotechnology in Cosmeceuticals: A Review of Recent Advances. Journal of Pharmaceutics. 2018; 2018: 3420204. 4. https://www.ema.europa.eu/en/human-regulatory-overview/medical-devices

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Οι νέες τάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον Αναστασία Σαράφη

Η τεχνολογία αναπτύσσεται με ραγδαίους ρυθμούς προσφέροντας σημαντικά πλεονεκτήματα στα σημερινά αλλά και στα μελλοντικά ιατροτεχνολογικά προϊόντα υγείας και διαμορφώνοντας ένα μέλλον που κάποτε θα θεωρούταν επιστημονική φαντασία. Ο ασθενής κάνει διάγνωση μόνος του, συσκευές τον ενημερώνουν για τα επίπεδα των βιοδεικτών του και δίνουν συμβουλές, ενώ οι επαγγελματίες υγείας δέχονται δεδομένα και διαχειρίζονται καταστάσεις εξ αποστάσεως.

α ιατροτεχνολογικά προϊόντα συμβάλλουν όσο ποτέ άλλοτε στην καλύτερη διάγνωση και θεραπεία καθώς και στην παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών φροντίδας υγείας και στο μέλλον θα μπορούν πολλά ακόμα να δώσουν. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον κυρίαρχο ρόλο σήμερα αλλά και στο κοντινό μέλλον έχουν ξεκάθαρα τα αυτοδιαγνωστικά τεστ. Σε ένα πλαίσιο που ο ασθενής πλέον έχει μεγαλύτερο ρόλο στη διαχείριση της υγείας του, τα rapid και τα self tests ενδέχεται να εξελιχθούν σε μια καθημερινή πρακτική, με τους αναλυτές να προβλέπουν ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης ύψους 8,6% έως το 2030. Ως γνωστόν τα αυτοδιαγνωστικά τεστ εμφανίστηκαν ως αναγκαία λύση κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 και συνεχίζουν να «πρωταγωνιστούν» στις πωλήσεις των φαρμακείων, όταν η νόσος βρίσκεται σε έξαρση. Παράλληλα όμως άνοιξαν την «πύλη» για την ανάπτυξη και τη διάδοση περισσότερων γρήγορων τεστ, για τη γρίπη, τον στρεπτόκοκκο, τον RSV, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται επίσημα ως self tests, στην πράξη όμως το κοινό έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση να τα χρησιμοποιήσει κατ΄οίκον. Ήδη αναπτύσσονται ταχέα τεστ για μια σειρά καταστάσεων, ακόμα και για τον καρκίνο του παχέος εντέρου, και προβλέπεται η τάση αυτή να συνεχιστεί δυναμικά. Ως απαραίτητα εργαλεία για τους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας εξελίσσονται επίσης οι ψηφιακές θεραπείες, δηλαδή συσκευές με ειδικά software, που συνήθως βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη, και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία αλλά και την πρόληψη διαφόρων ασθενειών και διαταραχών όπως είναι ο διαβήτης και η παχυσαρκία, αλλά και παθήσεις του ΚΝΣ, του

26 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

γαστρεντερικού, του καρδιαγγειακού συστήματος κ.ά. Σύμφωνα με έρευνα σε εκπροσώπους κορυφαίων εταιρειών του χώρου, το 63% αυτών συμφώνησε πως οι ψηφιακές θεραπείες θα έχουν έναν τεράστιο αντίκτυπο στην αγορά την επόμενη 10ετία. Οι αναλυτές της Grand View Research εκτιμούν ότι η εν λόγω αγορά έφτασε τα 6,2 δισ. δολάρια το 2023 και αναμένεται εντυπωσιακή πρόοδος με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 27,2% από το 2024 έως το 2030. Ωστόσο η συντριπτική πλειονότητα των χρηστών αυτών των τεχνολογιών προέρχεται από τη Βόρεια Αμερική.

ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Τα χαρακτηριστικά που θα διαμορφώσουν το μέλλον της αγοράς είναι μεταξύ άλλων: Τεχνητή νοημοσύνη: Όλο και περισσότερες ιατρικές συσκευές που συλλέγουν δεδομένα, αξιοποιούν και θα αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για την καλύτερη επεξεργασία και ανάλυσή τους. Επιπλέον η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί και στο επίπεδο της παραγωγής των ιατροτεχνολογικών προϊόντων με στόχο την αυτοματοποίηση και τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών. Μικρό μέγεθος – μεγάλες δυνατότητες: Αυξάνεται η χρήση των μικρότερων σε μέγεθος ιατρικών συσκευών, π.χ. απινιδωτές, συσκευές για τη διαχείριση και τη μέτρηση του σακχάρου, πιεσόμετρα κ.ά., που παρέχουν παράλληλα και πιο εξελιγμένες λειτουργίες. Ενδεικτικά αναφέρεται το μικρότερο στον κόσμο σύστημα Cardio Help που μετρά διάφορες τιμές που αφορούν το αίμα, όπως κορεσμό οξυγόνου, αιμοσφαιρίνη, αιματοκρίτη, αρτηριακή και φλεβική

θερμοκρασία αίματος. Οι πιο διακριτικές συσκευές πιάνουν λιγότερο χώρο, μεταφέρονται εύκολα και έχουν εύκολο τρόπο χρήσης ώστε οι ασθενείς να παρακολουθούν την υγεία τους μόνοι τους. Έξυπνα ρολόγια και λοιπά «wearables»: Οι συσκευές που ο ασθενής «φορά» πάνω στο σώμα του και δίνουν αποτελέσματα για τους καρδιακούς παλμούς, την αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα γλυκόζης, αλλά και το βάρος, τη θερμοκρασία, τα επίπεδα ενυδάτωσης, τη δραστηριότητα του εγκεφάλου κ.ά. γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή τα τελευταία χρόνια. Η αγορά όμως δεν είναι καθόλου κορεσμένη, σύμφωνα με τους αναλυτές, και ενισχύεται από την εξάπλωση των δεδομένων πραγματικού κόσμου, της τεχνητής νοημοσύνης και της 5G τεχνολογίας. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις της Research And Markets (Ιανουάριος 2024), η αγορά των wearables αναμένεται να φτάσει τα 72,2 δισ. δολάρια έως το 2030 από 20,7 δισ. δολάρια το 2022, ακολουθώντας ένα ρυθμό ανάπτυξης ύψους 16,9%. Internet of Medical Things: Τα wearables συχνά συνδυάζονται και με ειδικά συστήματα software και hardware που επιτρέπουν τη μεταφορά των δεδομένων από τον ασθενή στον επαγγελματία

Ως απαραίτητα εργαλεία για τους ασθενείς και τους επαγγελματίες υγείας εξελίσσονται οι ψηφιακές θεραπείες και σύμφωνα με έρευνα σε εκπροσώπους κορυφαίων εταιρειών του χώρου, αναμένεται να έχουν έναν τεράστιο αντίκτυπο στην αγορά την επόμενη 10ετία υγείας και έχουν ως κύρια πλεονεκτήματα την αντικειμενική οπτική για την κατάσταση των ασθενών, τον περιορισμό των επισκέψεων σε δομές υγείας, την εξ αποστάσεως διαχείριση των χρόνια πασχόντων, τον εντοπισμό συνταγών και πολλά άλλα που αναμένεται να αλλάξουν σημαντικά την παροχή φροντίδας υγείας όπως την ξέρουμε σήμερα. ●

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Αποφάσεις οικονομικής διαχείρισης και μάρκετινγκ στο φαρμακείο Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα προσφέρουν στο φαρμακείο έναν τρόπο διεύρυνσης του μείγματος προϊόντων και της ύλης του, απόλυτα συμβατό με τη φύση του ως χώρου υγειονομικής περίθαλψης.

Γιώργος Κουτέπας Φαρμακοποιός, Πτυχιούχος Επιχειρησιακής Έρευνας και Μάρκετινγκ ΑΣΟΕΕ ΘΥΩΝΗ. Εκπαίδευση και Ανάπτυξη Επιχειρησιακών Διαδικασιών και Υπηρεσιών - www.thyone.gr

ε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσουμε τις βασικές κατευθύνσεις στις αποφάσεις οικονομικής διαχείρισης και μάρκετινγκ προς το κοινό που απαιτείται να πάρει ο φαρμακοποιός, αν αποφασίσει να εντάξει στο φαρμακείο του κάποιες από τις κατηγορίες των ιατροτεχνολογικών.

ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ

Η κερδοφορία των ιατροτεχνολογικών προϊόντων προσδιορίζεται από την τιμή κτήσης που συνεπάγονται οι εμπορικές πολιτικές των προμηθευτών και την τιμή που ορίζει το φαρμακείο και γενικότερα η αγορά. Για κάθε κατηγορία ιατροτεχνολογικών, ο φαρμακοποιός θα κάνει την έρευνά του τόσο για το ποιες είναι οι πολιτικές των προμηθευτών, αν υπάρχουν εκπτώσεις κλπ., όσο και για το ποια είναι η συνήθης τιμή της αγοράς στην οποία θα πρέπει το φαρμακείο να σταθεί ανταγωνιστικά, ποια ποσοστά κέρδους επικρατούν κλπ. Επιπρόσθετα για ιατροτεχνολογικά προϊόντα που αποζημιώνονται με γνωματεύσεις του ασφαλιστικού συστήματος, θα χρειαστεί απαραίτητα να συνυπολογιστούν και τα εξής: • Η τιμή αποζημίωσης που ορίζει το ασφαλιστικό σύστημα (καθώς ανεξάρτητα της τιμής κτήσης σε αυτήν την τιμή θα αποζημιωθεί η χορήγηση με γνωμάτευση ακόμα και αν αυτή συνεπάγεται ζημιά). • Τα ποσοστά rebate (επιστροφή αναλόγως του ύψους του τιμολογίου) αλλά και τυχόν clawback (επιστροφή ανάλογη του ύψους της συνολικής ανά κατηγορία δαπάνης) που επιβαρύνουν

28 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

τον προμηθευτή. Αυτά τα ποσοστά μεταβάλλονται ανά κατηγορία υλικού και αναλόγως της δαπάνης αναφοράς και θα πρέπει να συνυπολογίζονται στον προγραμματισμό της κερδοφορίας. Οι πίνακες που αφορούν το rebate των υλικών είναι εκ των προτέρων γνωστοί. Αναφορικά για το clawback, αυτό δεν προβλέπεται για τις κατηγορίες των διαγνωστικών σακχαρώδη διαβήτη και για τα γάλατα ειδικής διατροφής, ενώ για τις υπόλοιπες κατηγορίες το ύψος των επιστροφών δημοσιεύεται σε τακτές ημερομηνίες και αναλόγως του ύψους της συνολικής δαπάνης από τον ΕΟΠΥΥ.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΟΥΝ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ

Ο προσδιορισμός του κεφαλαίου κίνησης που απαιτεί η δραστηριοποίηση σε κατηγορίες ιατροτεχνολογικών προϊόντων διαμορφώνεται από τους εξής παράγοντες: Α) Τις κατηγορίες των ιατροτεχνολογικών προϊόντων που θα επιλεγούν και το ύψος των αποθεμάτων σε καθεμία από αυτές. Αναλόγως με τις ανάγκες που θα πρέπει να καλύψει το φαρμακείο με την ποικιλία και την άμεση διαθεσιμότητα των προϊόντων, θα χρειαστεί και το αντίστοιχο ύψος αποθεμάτων. Παράγοντες όπως η αμεσότητα της ανάγκης, η δυνατότητα άμεσης παραλαβής από προμηθευτές, η πολυπλοκότητα προϊόντων και εφαρμογής και η συχνότητα επανάληψης της ζήτησης είναι αυτοί που οδηγούν στον καταρτισμό του ραφιού που θα αντιστοιχεί στα προϊόντα αυτά. Β) Αναφορικά με τα προϊόντα που αποζημιώνονται από το ασφαλιστικό σύστημα μέσω ιατρικών γνωματεύσεων, το κεφάλαιο κίνησης που θα δεσμευτεί εξαρτάται προφανώς και από τις διαφορές χρόνου πληρωμών από το ασφαλιστικό ταμείο. Ο φαρμακοποιός θα πρέπει να αναζητήσει τον χρόνο πληρωμών που αντιστοιχεί σε κάθε κατηγορία για την οποία θα δέχεται γνωματεύσεις. Στη συνέχεια να πολλαπλασιάσει τον μηνιαίο κύκλο εργασιών που αναμένει με τον χρόνο αυτό, ώστε να υπολογίσει το κεφάλαιο κίνησης με το οποίο θα χρειαστεί να τον καλύψει.

Σε αυτό θα προσθέσει και την παρακράτηση φόρου, στην οποία υπόκεινται τιμολόγια της κατηγορίας και η οποία αφαιρείται και ουσιαστικά επιστρέφεται κατά τη φορολογική δήλωση του έτους που εκδόθηκαν. Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάει πως από τη στιγμή που εμπλέκεται στη διαδικασία αποζημίωσης μέσω γνωματεύσεων, αυτές υπόκεινται σε έλεγχο και στον ενδεχόμενο κίνδυνο περικοπών. Για το λόγο αυτό, θα χρειαστεί να φροντίζει για τη σύννομη εκτέλεση των γνωματεύσεων βάσει των εγκυκλίων που διέπουν κάθε περίπτωση, για την πληρότητα τυχόν συνοδευτικών εγγράφων και για τη σωστή καταχώρηση των άυλων ταινιών γνησιότητας, αλλά και να είναι προετοιμασμένος για πιθανές απώλειες λόγω περικοπών. Ευτυχώς με την πάροδο του χρόνου, τη βελτίωση των μηχανογραφικών συστημάτων των ταμείων και την εισαγωγή αυτόματων φίλτρων αποτρέπεται η πλειονότητα τέτοιων κινδύνων, αλλά σε κάθε περίπτωση η προσοχή είναι αναγκαία.

ΕΥΡΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

Όλο το οικονομικό υπόβαθρο που περιγράψαμε καταλήγει στο σημείο που θα γίνει η επιλογή των κατηγοριών που θα εισαχθούν στο φαρμακείο. Η επιλογή της δραστηριότητας στα προϊόντα αυτά γίνεται με στόχο τον εμπλουτισμό του μείγματος προϊόντων με κάτι που πιθανόν να μη βρίσκεται σε άμεση τουλάχιστον διαθεσιμότητα από τον ανταγωνισμό στην περιοχή. Για παράδειγμα, η επέκταση στα ορθοπεδικά, σε υλικά κατ’ οίκον περίθαλψης, σε συμπληρώματα ειδικής διατροφής ή σε ακουστικά βαρηκοΐας

δεν είναι μια ενέργεια που ακολουθείται από μεγάλο αριθμό φαρμακείων. Από την άλλη δεν υπάρχει αποκλειστικότητα διάθεσης μέσω φαρμακείων και είναι αναμενόμενο να υπάρχουν προμηθευτές που καλύπτουν ευρύτερες περιοχές, οι οποίοι μάλιστα υπερτερούν σε διασυνδέσεις με τις υγειονομικές δομές, γεγονός που μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να κατευθύνει άμεσα προς αυτούς τη ζήτηση. Παράλληλα οι περισσότεροι εισαγωγείς διαθέτουν και τμήματα απευθείας εξυπηρέτησης του κοινού. Η επιλογή λοιπόν θα πρέπει να αποτελεί άμεση συνάρτηση της προσπάθειας που είναι διατεθειμένος να αναλάβει ο φαρμακοποιός, των γνώσεων με τις οποίες μπορεί να συνδυάσει τα προϊόντα αυτά και των λύσεων που μπορεί να δώσει στα προβλήματα των ασθενών του. Μια στοχευμένη ενέργεια που θα δημιουργήσει ένα σημείο άμεσης εξυπηρέτησης για μια ή περισσότερες κατηγορίες ιατροτεχνολογικών προϊόντων, μια τοποθεσία φαρμακείου κοντά σε δομή νοσηλείας ή εξειδικευμένους ιατρούς ή η απουσία εναλλακτικών λύσεων για τα προϊόντα αυτά σε μια τοπική αγορά μπορεί πράγματι να είναι η αρχή μια επιτυχημένης δραστηριότητας που να αποδώσει την επένδυσή της. Το βέβαιο είναι πως αυτή η προσπάθεια θα χρειαστεί –όπως προαναφέραμε– να επενδυθεί με γνώση, μελέτη των προϊόντων και ενασχόληση με τον ασθενή για να έχει αποτέλεσμα. Ένα αποτέλεσμα που δεν περιλαμβάνει μόνο την απλή χορήγηση προϊόντος αλλά και το να έρθει και να συνεχίσει να έρχεται στο φαρμακείο κοινό και να εξυπηρετείται σε τακτική βάση, μια και είναι αναμενόμενο να πρόκειται για ανθρώπους με ευρύτερες ανάγκες που χρειάζεται να εξυπηρετηθούν στο φαρμακείο. ●

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 29

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Κυριάκος Σουλιώτης:

Οι πολιτικές πειθαρχίας στους προϋπολογισμούς δεν πρέπει να ανακόψουν την αναπτυξιακή πορεία του κλάδου Συνέντευξη στη Βάσω Καλυβιώτη

Πρόσφατα το Ινστιτούτο Πολιτικής Υγείας παρουσίασε μια Ειδική Μελέτη, η οποία κατέγραψε την υφιστάμενη κατάσταση και τις προοπτικές της αγοράς των ιατρικών και βιοτεχνολογικών προϊόντων στην Ελλάδα. Η μελέτη η οποία έγινε για λογαριασμό του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ) παρουσιάζει αξιόλογα ευρήματα για τον κλάδο των ιατροτεχνολογικών προϊόντων με τα οικονομικά μεγέθη να δείχνουν αύξηση των πωλήσεων του κλάδου κατά 10,4% και τους τζίρους να ανέρχονται στα 2,3 δισ. € για το 2021.

Επιστημονικός Υπεύθυνος της μελέτης, Κυριάκος Σουλιώτης, Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στη συνέντευξή του αναφέρεται στο αποτύπωμα του κλάδου στην ελληνική οικονομία αλλά και στις προκλήσεις και στις βελτιώσεις στη συνεργασία κράτους- ασφαλιστικών οργανισμών και επιχειρηματιών.

Πρόσφατα παρουσιάσατε για λογαριασμό του ΣΕΙΒ τα αποτελέσματα μιας Ειδικής Μελέτης για τον ρόλο και το αποτύπωμα του κλάδου των Ιατροτεχνολογικών Προϊόντων (ΙΠ) τόσο στην Οικονομία όσο και στην Υγεία. Ποια ήταν τα βασικά συμπεράσματα αυτής της μελέτης; Η μελέτη, στην οποία αναφέρεστε, επιχειρεί να παρουσιάσει τον ρόλο του κλάδου των ιατροτεχνολογικών προϊόντων στη χώρα μας, να καταγράψει το οικονομικό και αναπτυξιακό του αποτύπωμα και να αναδείξει τις προκλήσεις και τις προοπτικές του. Είναι η πρώτη μελέτη για τον συγκεκριμένο κλάδο στην Ελλάδα, ο οποίος, ως γνωστό, αποτελεί κρίσιμο πυλώνα ανάπτυξης και λειτουργίας των συστημάτων υγείας διεθνώς. Τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματά της σχετίζονται με το τεράστιο οικονομικό μέγεθος του κλάδου, τόσο διεθνώς όσο

30 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

και στη χώρα μας. Πρόκειται για μια αγορά, η οποία παγκοσμίως κυμαίνεται μεταξύ 470 και 550 δισ. €, με το 25-30% περίπου να αφορά την Ευρώπη. Σημειώνεται δε ότι η παγκόσμια αγορά ιατροτεχνολογικών προϊόντων προβλέπεται ότι θα ανέλθει στα επίπεδα των 750 δισ. $ έως το τέλος της δεκαετίας, καταγράφοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 5,5%.

Πιστεύετε ότι υπάρχει προοπτική για αυτήν την αγορά στην Ελλάδα; Όπως καταγράφεται και στη μελέτη μας, η αγορά αυτή έχει ήδη ένα σημαντικό οικονομικό αποτύπωμα στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό ότι το 2021 εμφάνισε αύξηση κατά 10,4% σε σχέση με το 2020 και ανήλθε στα 2,3 δισ. €, αποτελώντας πλέον το 1,64% της ευρωπαϊκής αγοράς. Σύμφωνα δε με τους δημοσιευμένους ισολογισμούς των εταιρειών, παρά τη σημαντική μείωση των τιμών, τα καθαρά κέρδη (προ φόρων) του κλάδου παρουσίασαν το 2021 αύξηση της τάξης του 38% σε σχέση με το 2020. Συνεπώς, η προοπτική για περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου αφενός πρέπει να θεωρείται δεδομένη και αφετέρου πρέπει να συνδεθεί και με την κοινωνική της διάσταση, όπως αυτή αποτυπώνεται π.χ. στο ανθρώπινο δυναμικό που απασχολείται στον κλάδο, το οποίο υπερβαίνει τα 11.000 άτομα. Στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό, αν αναλογιστούμε τις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της διαρροής σημαντικού αριθμού επιστημονικού δυναμικού από τη χώρα μας προς το εξωτερικό.

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος των ΙΠ σήμερα; Και πώς μπορούν να βελτιωθούν οι όποιες συνεργασίες κράτους - ασφαλιστικών οργανισμών επιχειρηματιών; Γενικά, η αγορά υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας είναι μια υπερ-ρυθμισμένη αγορά. Το θεσμικό πλαίσιο είναι υπερβολικό σε όγκο και εμβάθυνση, ωστόσο την ίδια στιγμή μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων του υγειονομικού τομέα διέπεται από αντιφατικούς κανόνες, χαρακτηριστικό που υπονομεύει τις προοπτικές για περαιτέρω ανάπτυξή του. Περαιτέρω, ειδικά όσον αφορά τον κλάδο των ιατρικών και βιοτεχνολογικών προϊόντων, μπορεί αυτός να εξελίσσεται ραγδαία προσφέροντας νέες διαγνωστικές και θεραπευτικές μεθόδους, ωστόσο αυτές ασκούν μια διαρκή πίεση στους προϋπολογισμούς υγείας, με αποτέλεσμα να καθίσταται συνεχώς απαραίτητη η λήψη μέτρων τιθάσευσης του κόστους, προκειμένου να μην απειληθεί η μελλοντική βιωσιμότητα του συστήματος υγείας. Συνεπώς, το στοίχημα που καλούμαστε να κερδίσουμε ως χώρα είναι να εφαρμόσουμε πολιτικές πειθαρχίας στους προϋπολογισμούς, χωρίς όμως αυτές να ανακόπτουν την αναπτυξιακή πορεία ενός κλάδου που αφενός συμβάλλει καθοριστικά στη βελτίωση του επιπέδου υγείας του πληθυσμού και αφετέρου προσελκύει και απασχολεί μεγάλο αριθμό ανθρώπινου δυναμικού με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης.

Όσον αφορά τις πολύμηνες ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων προς τον κλάδο, εκτιμάτε ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια βιώσιμη λύση για τους παρόχους ΙΠ; Αναμφίβολα, το γεγονός ότι στον κλάδο των ιατρικών και βιοτεχνολογικών προϊόντων το ποσοστό των απαιτήσεων επί των πωλήσεων

ανέρχεται σε 60%, συνιστά μια διαρκή πηγή αβεβαιότητας για τους δρώντες σε αυτόν. Αν σε αυτό προστεθεί ο όγκος των ατιμολόγητων ειδών και οι –σε κάποιες περιπτώσεις– ανορθολογικοί προϋπολογισμοί που νομοτελειακά μεταφράζονται σε επιστροφές, γίνεται αντιληπτό ότι μια παρέμβαση διαφορετικής φιλοσοφίας και τεχνικής (και) στην εν λόγω υπο-αγορά του τομέα της υγείας είναι αναγκαία. Εργαλεία πάντως υπάρχουν: η αξιολόγηση αυτών των τεχνολογιών και η σύνδεσή της με την αποζημίωση –όπως εν πολλοίς ισχύει στον τομέα του φαρμάκου– θα μπορούσε να συμβάλλει στη βελτίωση της αποδοτικότητας των σχετικών τεχνολογικών πόρων. Επιπλέον, ο συντονισμός της διαδικασίας κτήσης και ο έγκαιρος προγραμματισμός της ανανέωσης του σχετικού εξοπλισμού θα επιτρέψουν την επίτευξη οικονομιών κλίμακος, οι οποίες με τη σειρά τους συνεπάγονται συγκράτηση κρίσιμων πόρων. Σε κάθε περίπτωση, μια παρέμβαση θεσμική, οργανωτική και χρηματοδοτική στο πεδίο της τιμολόγησης, αξιολόγησης και αποζημίωσης των ιατρικών και βιοτεχνολογικών προϊόντων είναι απαραίτητη

Με δεδομένη την ταχεία ανάπτυξη της έρευνας γύρω από τα ΙΠ, κάτι που υποβοηθά και η Τεχνητή Νοημοσύνη, παρατηρούμε να πληθαίνει παγκοσμίως ο αριθμός αυτών των προϊόντων. Υπάρχει τρόπος η Ελλάδα να τα εντάξει στην αγορά της και να τα αποζημιώνει μέσω της Κοινωνικής Ασφάλισης; Η Ελλάδα ήδη έχει εντάξει σημαντικό μέρος των νέων τεχνολογιών στο σύστημα υγείας της. Φυσικά, σε μια αγορά με τόσο υψηλούς ρυθμούς έρευνας και ανάπτυξης, η διαδικασία αυτή δεν μπορεί να είναι αυτόματη, καθώς μεταξύ άλλων προκαλεί και επιβάρυνση στις δαπάνες υγείας, οι οποίες δεν είναι απεριόριστες. Η σάρωση ορίζοντα που γίνεται στο φάρμακο θα πρέπει να επεκταθεί και στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα, εν συνεχεία να αξιολογείται η σχέση κόστους-οφέλους από την εισαγωγή τους και στη βάση αυτής να λαμβάνονται οι αποφάσεις περί αποζημίωσης. Αυτός ο γενικός κανόνας μπορεί και πρέπει να επεκταθεί σε όλο το φάσμα της φροντίδας υγείας, με ειδική προτεραιότητα στις νέες τεχνολογίες. ●

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 31

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Πληθωρισμός και πιστοποιήσεις απειλούν τη διαθεσιμότητα των προϊόντων Οι εταιρείες οι οποίες προσφέρουν ιατροτεχνολογικά προϊόντα και ο συλλογικός τους φορέας, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ιατρικών & Βιοτεχνολογικών Προϊόντων (ΣΕΙΒ), βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με τις οφειλές των νοσοκομείων, τις υποχρεωτικές επιστροφές, καθώς και άλλα ουσιώδη ζητήματα. Η αντιμετώπισή τους είναι προϋπόθεση για την ομαλή πορεία (και) αυτής της αγοράς στο πεδίο της Υγείας. Ας τα δούμε ένα, ένα…

Κώστας Μαριάκης Γενικός Γραμματέας Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ιατρικών και Βιοτεχνολογικών Προϊόντων

εκινώντας από τις υποχρεωτικές επιστροφές (clawback-rebate), πρέπει να αποδώσουμε την οφειλόμενη σημασία σε ένα θέμα που τίθεται συχνά-πυκνά και αφορά τη συνέχιση αυτού του μηχανισμού. Ο μηχανισμός επινοήθηκε μεν στην εποχή της κρίσης και με «ημερομηνία λήξης», αλλά «καλά κρατεί», δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα στις επιχειρήσεις μας. Κι αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η σταδιακή απάλειψή του ήταν προϋπόθεση για τη συνέχιση της χρηματοδότησης της χώρας από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ως ΣΕΙΒ θεωρούμε ότι τα clawback και rebate πρέπει να καταργηθούν το συντομότερο δυνατόν και μέχρι την κατάργησή τους απαιτείται ορθολογικότερη κατανομή του και ταυτόχρονα μια γενναία –αλλά και δίκαιη– χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ. Το ζήτημα των οφειλών είναι επίσης ιδιαιτέρως κρίσιμο. Όπως φαίνεται από τα δυσθεώρητα μεγέθη των ποσών, την τελευταία πενταετία έχουν εκτοξευθεί οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των Δημόσιων Νοσοκομείων προς τους προμηθευτές. Συγκεκριμένα, βάσει των

32 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Δελτίων Μηνιαίων Στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, τα χρωστούμενα των Δημόσιων Νοσοκομείων τον Σεπτέμβριο 2023 ανήλθαν στα 1,4 δισ. ευρώ, από 0,3 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο 2018! Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέκυψαν από τους ελέγχους του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών (ΚΕΤΕΚΝΥ), ενόψει της αλλαγής στη χρηματοδότηση της νοσοκομειακής περίθαλψης από το 2024, το 2023 αναμένεται να «κλείσει» με χρέη 1,3 δισ. ευρώ. Οι οφειλές αφορούν 661 εκατ. ευρώ για φάρμακα και άλλα 652 εκατ. ευρώ για λοιπές δαπάνες. Το ποσό αυτό θα είναι αυξημένο κατά 4,6% φέτος σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2022, όταν τα χρέη των νοσοκομείων διαμορφώθηκαν σε περίπου 900 εκατ. ευρώ. Στο σημείο αυτό πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι στις 16/11, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα (μαζί με το Βέλγιο και την Ιταλία) στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μη ορθή εφαρμογή των κανόνων της Οδηγίας (2011/7/ΕΕ) για τις καθυστερήσεις πληρωμών. Ειδικότερα, η Ελλάδα παραπέμπεται στο Δικαστήριο λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων στις πληρωμές των δημόσιων νοσοκομείων (πολιτικών και στρατιωτικών) προς τους προμηθευτές τους. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή έχει κινήσει τη διαδικασία επί παραβάσει το 2019. Δεδομένων όλων αυτών, θεωρώ ότι το υπουργείο Υγείας οφείλει να θέσει ως στόχο την ταχύτερη αποπληρωμή των χρεών των νοσοκομείων προς τους προμηθευτές του. Αυτό μπορεί κάλλιστα να είναι μέρος του «νοικοκυρέματος», δηλαδή της τάξης που ακούμε ότι θα επιχειρήσει να βάλει στα οικονομικά των νοσοκομείων όλης της χώρας το υπουργείο Υγείας φέτος.

Ήδη οι οδηγίες που έχουν δοθεί στις Διοικήσεις των νοσοκομείων –και ιδιαίτερα των μεγάλων νοσοκομείων της Αθήνας– είναι να περιοριστούν οι σπατάλες αλλά και οι εξωσυμβατικές αγορές για υγειονομικό υλικό. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ο υφυπουργός Υγείας Μάριος Θεμιστοκλέους, σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε με τους Διοικητές των μεγαλύτερων νοσοκομείων της χώρας, έδωσε λεπτομερείς οδηγίες για αύξηση του ποσοστού των διαγωνισμών στα νοσοκομεία, ώστε να είναι εφικτό να αυξηθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες με τους υπάρχοντες προϋπολογισμούς. Ωστόσο, δεν αναμένεται άμεσα να γίνονται οι προμήθειες με διαγωνισμούς για όλα τα υλικά, καθώς αυτά παραγγέλλονται τμηματικά και ανά κλινική και με βάση τις ανάγκες που προκύπτουν για τους ασθενείς. Τούτο βέβαια έχει ως συνέπεια το φαινόμενο των ατιμολόγητων παροχών από τους προμηθευτές προς τα νοσοκομεία και τη συσσώρευση ποσών που δεν εμφανίζονται στα οφειλόμενα… Ήδη πάντως έχει τεθεί σε εφαρμογή το νέο σύστημα κοστολόγησης νοσοκομειακών υπηρεσιών, το σύστημα των DRGs. Ένα σύστημα μέσω του οποίου θα καταγράφεται το κόστος των ιατρικών πράξεων, τόσο σε σχέση με τις παρεχόμενες υπηρεσίες και νοσηλείες όσο και σε σχέση με το προσωπικό και τα υλικά. Στη λογική αυτή και από το κόστος που θα προκύψει ανά κλινική σε συνδυασμό με την αξιολόγηση που θα γίνει σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας, αναμένεται να αλλάξει ο τρόπος χρηματοδότησης των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Από την άλλη, διαφαίνεται ότι σε πρώτη φάση στόχος είναι να ξεκινήσουν άμεσα οι διαδικασίες για τους μεγάλους διαγωνισμούς. Σε βάθος χρόνου σχεδιάζεται από το υπουργείο Υγείας να υπάρχει ένα πλάνο προμηθειών ανά νοσοκομείο για να καταγράφονται οι ετήσιες ανάγκες σε προμήθειες ώστε σε λίγα χρόνια να γίνονται κεντρικά για όλο το ΕΣΥ από την ΕΚΑΠΥ. Ως ΣΕΙΒ πιστεύουμε ότι σε αυτό το σημείο πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στις προδιαγραφές, ώστε

να αποτραπούν σκόπιμοι αποκλεισμοί και να διασφαλιστεί ο ανταγωνισμός αλλά και η βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων. Μεγάλο θέμα θα αποτελέσει για το 2024 η διαθεσιμότητα των προϊόντων, καθόσον θα δημιουργηθούν προβλήματα στην αγορά αφενός από την αύξηση του κόστους που σχετίζεται με τον πληθωρισμό και τα μεταφορικά και αφετέρου από τις πιστοποιήσεις που θα απαιτούνται όλο και πιο σύντομα για τα προϊόντα που θα λήγουν τα πιστοποιητικά τους και τους λιγοστούς Κοινοποιημένους Οργανισμούς. Όσον αφορά το περίφημο Παρατηρητήριο Τιμών, αυτό θα πρέπει είτε να καταργηθεί είτε να αναδιαρθρωθεί εκ βάθρων ώστε να συμπεριλάβει τις ανατιμήσεις που υποχρεωτικά οφείλουν να γίνουν, αλλιώς θα δημιουργήσουν ένα τέλμα στην αγορά. Βεβαίως όλα τα ανωτέρω έχουν ένα κοινό παρονομαστή: Τα οικονομικά της Υγείας που αποτελούν διαχρονικά μια ενδιαφέρουσα αλλά μονίμως ανολοκλήρωτη υπόθεση. Στον προϋπολογισμό που πρόσφατα συζήτησε η Βουλή, προβλέπεται η διάθεση 481 εκατ. στα νοσοκομεία για την κάλυψη των αναγκών τους αλλά και για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών προς ιδιώτες. Επαρκούν; Η απάντηση είναι σαφώς αρνητική. Υπάρχει όμως και ανάγκη καλύτερης οργάνωσης, αποφασιστικότητας και σταδιακά να επιτευχθούν μικρές νίκες για το σύστημα της Υγείας που υπηρετούμε όλοι. Με δεδομένες όλες τις προκλήσεις που αναφέραμε, καθώς και την ανάγκη συνεργασίας όλων των εμπλεκομένων για την αντιμετώπισή τους, κλείνουμε αυτό το άρθρο διατυπώνοντας την ελπίδα ότι το 2024 οι υπεύθυνοι του χώρου της Υγείας θα αφουγκραστούν τα προβλήματα του κλάδου των ιατροτεχνολογικών ειδών προκειμένου οι τελικοί αποδέκτες, οι ασθενείς, να τύχουν καλύτερης φροντίδας και να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας για τη βελτίωση της διαβίωσής τους. ●

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 33

Special Report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Σε τι διαφοροποιούνται τα MDMS από τα φαρμακευτικά σκευάσματα; Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα (medical devices, MDs) αντιπροσωπεύουν μια ευρεία κατηγορία προϊόντων, όπως συσκευές, λογισμικό και υλικά, τα οποία προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη, τη διάγνωση, την παρακολούθηση, τη θεραπεία ή την ανακούφιση μιας ασθένειας ή τραυματισμού, με την κύρια δράση εντός ή επί του ανθρώπινου σώματος να μην επιτυγχάνεται μέσω φαρμακολογικού ή ανοσολογικού ή μεταβολικού μηχανισμού.

Δρ. Σταύρος Ε. Μπαριάμης Φαρμακοποιός – Χημικός, MPharm, MSc, PhD, stbariamis@gmail.com

εξέλιξη του συγκεκριμένου κλάδου οδήγησε σε έναν αυξανόμενο αριθμό προϊόντων που εκτός από υλικά και συσκευές, περιλαμβάνουν πλέον και ουσίες ή σύμπλοκα ουσιών, τα οποία λόγω της μορφής τους (σκόνες, υγρά και δισκία), αλλά και των σημείων εφαρμογής-δράσης τους (για παράδειγμα ο γαστρεντερικός βλεννογόνος στον οποίο επιδρούν μέσω χορήγησης από το στόμα - p.os), μοιάζουν με τα προϊόντα που παραδοσιακά χαρακτηρίζονται ως φαρμακευτικά. O Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2017/745 τα έχει αναγνωρίσει και τα αντιμετωπίζει ως συσκευές που αποτελούνται από ουσίες ή από σύμπλοκα (substance-base medical devices, medical devices made of substances, MDMS). Βάσει του κανονισμού, τα MDMS διαφοροποιούνται από τα λοιπά προϊόντα της κατηγορίας, αφού προσδιορίζεται ως βασικό τους χαρακτηριστικό η απορρόφησή τους, με σκοπό να δράσουν τοπικά ή συστηματικά. Όπως περιγράφεται από τον κανόνα 21: […] Τα τεχνολογικά προϊόντα τα οποία αποτελούνται από ουσίες ή συνδυασμούς ουσιών που προορίζονται να εισαχθούν στο ανθρώπινο σώμα μέσω σωματικής κοιλότητας ή να εφαρμο-

34 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

στούν στο δέρμα και απορροφώνται από το ανθρώπινο σώμα ή διαχέονται τοπικά σε αυτό ταξινομούνται: α) στην κατηγορία ΙΙΙ, εάν τα ίδια ή τα προϊόντα του μεταβολισμού τους απορροφώνται συστηματικά από το ανθρώπινο σώμα προκειμένου να επιτευχθεί η προβλεπόμενη χρήση, β) στην κατηγορία ΙΙΙ, εάν επιτυγχάνουν την προβλεπόμενη χρήση τους στο στομάχι ή στον κατώτερο γαστρεντερικό σωλήνα και τα ίδια ή τα προϊόντα του μεταβολισμού τους απορροφώνται συστηματικά από το ανθρώπινο σώμα, γ) στην κατηγορία ΙΙα, εάν εφαρμόζονται στο δέρμα ή εάν εφαρμόζονται στη ρινική ή στοματική κοιλότητα μέχρι τον φάρυγγα και επιτυγχάνουν την προβλεπόμενη χρήση τους σε αυτές τις κοιλότητες, και δ) στην κατηγορία ΙΙβ σε όλες τις άλλες περιπτώσεις […]. Το χαρακτηριστικό της απορρόφησης που προϋποθέτει τη δράση των MDMS αποτελεί μια σημαντική ομοιότητα με τα φάρμακα και εγείρει την ανάγκη να προσδιοριστούν καλύτερα οι διαφορές μεταξύ των δύο κατηγοριών, ώστε να προωθηθούν καινοτόμες παρεμβάσεις και να μη χαθούν θεραπευτικές ευκαιρίες.

ΠΟΎ ΒΡΊΣΚΕΤΑΙ Η ΔΙΑΦΟΡΆ ΜΕ ΤΑ ΦΆΡΜΑΚΑ;

Η διαφορά μπορεί να βρεθεί στον μηχανισμό δράσης τους, σύμφωνα με τον ορισμό του «ιατροτεχνολογικού προϊόντος» και του «φαρμακευτικού προϊόντος». Ως φάρμακο γενικά θεωρείται κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που εμφανίζουν θεραπευτικές ή προληπτικές ιδιότητες έναντι ασθενειών και ειδικότερα κάθε ουσία ή συνδυα-

σμός ουσιών που μπορεί να χορηγηθεί στον άνθρωπο, με σκοπό να αποκατασταθούν, να διορθωθούν ή να τροποποιηθούν φυσιολογικές λειτουργίες με την άσκηση φαρμακολογικής, ανοσολογικής ή μεταβολικής δράσης, είτε να γίνει ιατρική διάγνωση. Στα ιατροτεχνολογικά προϊόντα ουσιών/συμπλόκων ουσιών, η επιδιωκόμενη δράση τους δεν επιτυγχάνεται με φαρμακολογικές, ανοσολογικές και μεταβολικές λειτουργίες, αλλά εκπληρώνεται με φυσικούς τρόπους (συμπεριλαμβανομένων της μηχανικής δράσης, του φυσικού φραγμού, της λίπανσης, της ωσμωτικής πίεσης) και χημικούς τρόπους (όπως τροποποίηση του pH, οξεο-βασικές αντιδράσεις και χηλική συμπλοκοποίηση). H μη φαρμακολογική εξήγηση του τρόπου δράσης τους μας οδηγεί αρχικά να διαφοροποιήσουμε τις έννοιες του θεραπευτικού αποτελέσματος και του μηχανισμού δράσης στις δύο κατηγορίες προϊόντων. Στα φάρμακα, για να εξηγήσουμε τον μηχανισμό δράσης

Συστατικό

Στόχος/ Περιγραφικό μοντέλο

ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΉ ΔΡΆΣΗ

ΜΗ-ΣΤΟΧΕΥΜΈΝΟΣ ΤΡΌΠΟΣ ΔΡΆΣΗΣ

Ενεργό φαρμακευτικό συστατικό

Μείγμα/Σύμπλεγμα δραστικών συστατικών

Υποδοχέας στο κύτταρο ή διαλυτός υποδοχέας, ο οποίος ενεργοποιείται ή αποκλείεται από τη δραστική ουσία. Η αλληλεπίδραση ακολουθεί το μοντέλο κλειδιού-κλειδαριάς. Παρατηρείται θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Κανονιστικές διατάξεις

και το θεραπευτικό αποτέλεσμα, περιγράφουμε αρχικά φαρμακοδυναμικά χαρακτηριστικά, τα οποία περιλαμβάνουν την αλληλεπίδραση της φαρμακευτικής ουσίας με τον συστημικό στόχο που τις περισσότερες φορές είναι κάποιος υποδοχέας. Η φαρμακευτική ουσία αλληλεπιδρά συμπληρωματικά με τον στόχο-υποδοχέα (μοντέλο κλειδιού-κλειδαριάς) και επάγει το φαρμακολογικό αποτέλεσμα. Στην περίπτωση όμως πολύπλοκων μειγμάτων που συναντάμε στα MDMS, ο στόχος δεν είναι σαφής ή μοναδικός ώστε να μελετηθούν ακριβείς φαρμακολογικές αλληλεπιδράσεις (αλλά και ανοσολογικές και μεταβολικές). Η δράση και η αποτελεσματικότητά τους μπορεί να εξηγηθεί μέσω φυσικών ή χημικών μηχανισμών των πολύπλοκων μειγμάτων με τον οργανισμό, ως ενιαίο σύνολο, με τους όρους, τα εργαλεία και την ερευνητική μεθοδολογία της συστημικής βιολογίας.

Οδηγία 2001/83/EC

Πολλαπλές αλληλεπιδράσεις με τον ανθρώπινο οργανισμό που επιφέρουν αλλαγές ή βελτιώσεις στις φυσιολογικές λειτουργίες με μη-φαρμακολογικό τρόπο. Η ερμηνεία τους και η μελέτη πραγματοποιείται με όρους συστημικής βιολογίας και συστημικής ιατρικής. Παρατηρείται θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Κανονισμός 2017/745

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 35

Special Report

Στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου προτείνονται ιατροτεχνολογικά προϊόντα με σκοπό την ενίσχυση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών και ηλεκτρολυτών, τη βελτίωση της κινητικότητας και διέλευσης του εντερικού σωλήνα και την αποκατάσταση του μικροβιώματος

ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ MDMS

Μεταβολικό σύνδρομο: Η διαχείριση του σωματικού βάρους, όπως και οι καταστάσεις (προ-διαβήτης) που οδηγούν σε διαβήτη και καρδιοαγγειακές νόσους σε παιδιατρικούς και ενήλικους ασθενείς, είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις της παγκόσμιας δημόσιας υγείας στα επόμενα χρόνια. Η αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου κυρίως βασίζεται σε διατροφικές βελτιώσεις και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, με ταυτόχρονα όμως υψηλό βαθμό μη συμμόρφωσης στις συστάσεις αυτές. Επιπλέον, δεν υπάρχουν εγκεκριμένα φάρμακα για τη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου, παρά μόνο για τις καταστάσεις που συνδέονται με αυτό και κυρίως έχουν μελετηθεί και απευθύνονται σε ενήλικους ασθενείς. Το Policaptil Gel Retard® (PGR, European patent no. 1679009) είναι ένα πόσιμο μακρομοριακό σύμπλεγμα πολυσακχαριτών που έχει καταδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά το σωματικό βάρος, τα επίπεδα γλυκόζης, ινσουλίνης και λιπιδίων στο αίμα, παρέχοντας ένα σημαντικό μη φαρμακολογικό εργαλείο για τη διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου. Το σύμπλεγμα PGR προκύπτει από τον συνδυασμό συστατικών διαφορετικών τύπων φυτικών ινών και φυτικών εκχυλισμάτων, πλούσιων σε πολυσακχαρίτες και ακατέργαστο υλικό αυτών, περιλαμβανομένων γλυκομαννάνη (από Amorphophallus konjac), κελλουλόζη (από Opuntia ficus-indica), ρίζα chicory (Cichorium intybus), γλίσχρασμα από Althaea officinalis, Linum usitatissimum και Tilia platyphyllos Scop. Τα συστατικά του PGR δρουν συνεργειακά, αυξάνοντας τη δέσμευση του ύδατος στο γαστρεντερικό σύστημα, με μια κλινική αποτελεσματικότητα ισοδύναμη με τη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες. Στο γαστρεντερικό σωλήνα, το σύμπλεγμα PGR δρα ως ενεργό, μη φαρμακολογικό σύστημα, όπου μέσα από in vivo και in vitro πειράματα μειώνει τη διαθεσιμότητα των διατροφικών συστατικών στο εντερικό μικροβίωμα και στα επιθηλιακά κύτταρα, που διαμεσολαβούν την απορρόφησή τους.

36 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Γαστρεντερικό σύστημα: Στην παθοφυσιολογία του γαστρεντερικού συγκαταλέγονται παθήσεις που σχετίζονται με την πλεονάζουσα έκκριση οξέος και την ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών όπως H. pylori. Στη φαρμακοθεραπεία τους συναντάμε H2-αναστολείς, αναστολείς αντλίας H+ και αναστολείς αντλίας Να+, τα οποία δεν δρουν αποτελεσματικά με συνυπάρχουσες άλλες καταστάσεις, όπως διάρροιες, ευερέθιστο έντερο κ.ά., καθιστώντας πολλές από αυτές χρόνιες. Το σύμπλεγμα υαλουρονικού οξέος, το οποίο χαρακτηρίζεται από αναπλαστικές ιδιότητες, με θειική χονδροϊτίνη, η οποία έχει αντιφλεγμονώδεις και βλεννοπροστατευτικές ιδιότητες, έχει αναφερθεί σε μελέτες ότι βελτιώνει αισθητά τα συμπτώματα οισοφαγίτιδας και γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης. Οι δυο ουσίες είναι συζευγμένες με το πολυμερές poloxamer 407, και το σύμπλεγμά τους επικάθεται και καλύπτει το επιθήλιο, ως φυσικός φραγμός, επιτρέποντας στην παραγόμενη βλέννα να δρα φυσιολογικά. Στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, το οποίο αρκετές φορές συνυπάρχει με δυσκοιλιότητα ή διάρροια και κοιλιακό πόνο, προτείνονται ιατροτεχνολογικά προϊόντα με σκοπό την ενίσχυση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών και ηλεκτρολυτών, τη βελτίωση της κινητικότητας και διέλευσης του εντερικού σωλήνα και την αποκατάσταση του μικροβιώματος. Το Promelaxin, το οποίο είναι σύμπλεγμα μελιού, Αλόης και πολυσακχαριτών, χορηγείται με τη μορφή μικροκλίσματος και δρα προστατευτικά, μειώνει τις ενοχλήσεις, τον ερεθισμό και τη φλεγμονή. Παιδιατρικοί ασθενείς: Ο βήχας στο παιδί είναι ένα αρκετά συχνό σύμπτωμα, κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες και αποτελεί φυσιολογικό αντανακλαστικό του οργανισμού που σκοπό έχει να απομακρύνει από τους αεραγωγούς καθετί που τους ερεθίζει ή εμποδίζει τη ροή του αέρα. Ο βήχας είναι συχνά θορυβώδης, επίμονος, νυχτερινός και δυσκολεύει τον ύπνο των παιδιών και τις δραστηριότητές τους. Σε αρκετές μελέτες σε παιδιατρικούς ασθενείς έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα φυσικά σιρόπια, στα οποία τα συστατικά έχουν πολλαπλές δράσεις. Σε ένα από τα πιο μελετημένα ιατροτεχνολογικά προϊόντα συναντάμε συστατικά όπως ρητίνες, πολυσακχαρίτες, φλαβονοειδή, σαπωνίνες από Grindelia robusta, Plantago lanceolata, Helichrysum italicum, και μέλι. Τα σιρόπια αυτά επικάθονται στους βλεννογόνους του φάρυγγα και του λάρυγγα, δημιουργώντας έναν φυσικό φραγμό σε ερεθιστικούς παράγοντες, καταπραΰνοντας και την όποια φλεγμονή. Επιπλέον, βελτιώνουν την απόχρεμψη και αυξάνουν την ενυδάτωση της περιοχής. ●

Πηγές:

1. REGULATION (EU) 2017/745 of the European Parliament and of the Council of 5 April 2017 on medical devices, amending Directive 2001/83/EC, Regulation (EC) No. 178/2002. OJ L 117, 5.5.2017, p. 1–175 ; 2. Bilia A. R et al. Planta Med 2021; 87, 1110; 3. Guarino et al. Front. Drug Saf. Regul., 2022, 2, 844256; 4. Savarino V. et al, Front. Drug Saf. Regul., 2023, 3, 1119353

Special report

Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΙΑΤΡΟΤΕ ΧΝΟΛΟΓΙΚ ΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Εγκατάσταση, αξιοποίηση, προσβασιμότητα στο ΕΣΥ και στην ΠΦΥ Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, από απλούς επιδέσμους και γυαλιά έως ειδικό ιατρικό εξοπλισμό που χρησιμοποιείται από γιατρούς και νοσοκομεία.

Δρ. Θάνος Χαλαζωνίτης Συντονιστής Διευθυντής Ακτινολογικού Εργαστηρίου και Διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

ι κανονισμοί 2017/745 και 2017/746 της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθορίζουν τους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά ιατρικών και in vitro διαγνωστικών προϊόντων και των σχετικών κλινικών ερευνών. Αυτοί οι κανονισμοί τέθηκαν σε ισχύ τον Μάιο του 2021 και τον Μάιο του 2022 αντίστοιχα. Τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα ομαδοποιούνται ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου, καθεμία από τις οποίες διαθέτει ειδικό σύνολο κανόνων. Αναφορικά με την εγκατάσταση, αξιοποίηση και προσβασιμότητα προϊόντων ιατροτεχνολογίας στα Κρατικά Νοσοκομεία (Ε.Σ.Υ.) και στο Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), πριν από τη διαδικασία προκηρύξεων διαγωνισμών προμήθειας αυτών, θα πρέπει απαραίτητα να έχει προηγηθεί: • εκτίμηση υπάρχουσας κατάστασης αλλά και των υφιστάμενων δυνατοτήτων του διαθέσιμου υπάρχοντος εξοπλισμού και των υποδομών υποστήριξης, • αξιολόγηση αποτελεσματικότητας και καταλληλόλητας των μεθόδων και τεχνολογιών που προτείνονται, • καθορισμός αναγκαιότητας ενσωμάτωσης αυτών ανά Υγειονομική Περιφέρεια γενικά και ανά Νοσοκομείο ή ΠΕΔΥ ειδικά, • και τέλος ιεράρχηση προτεραιοτήτων και εκτίμηση των πιθανών επιλογών σε πανελλήνιο επίπεδο. Εξυπακούεται ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση, καθώς και η επάρκεια του προσωπικού, που θα αξιοποιήσει τα μέσα αυτά, αποτελούν κομβικό σημείο για την κατά δυνατόν επωφελή και αποδοτική χρήση τους. Σχετικά με την προσβασιμότητα, ιδιαίτερη σημασία έχουν πα-

38 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

ράγοντες όπως είναι η διαθεσιμότητα ιατροτεχνολογίας (σε σχέση με την ευκολία προσέγγισης του χώρου και το χρόνο αναμονής για την εξέταση, τη θεραπεία κλπ. από τον ασθενή και τον συνοδό του, όπου αυτό απαιτείται), η καταλληλόλητα του προϊόντος ανά περίπτωση και η οικονομική «προσιτότητα» (κόστος, ενδεχόμενη ή μη μερική ή ολική κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ) από τους έχοντες την ανάγκη συμπολίτες μας. Ο ρόλος της Πολιτείας για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα αφορά τέσσερις κύριους τομείς δραστηριότητας: την έρευνα και την ανάπτυξη, την αξιολόγηση αυτών, καθώς και των τεχνολογιών υγείας, τους κανονισμούς και το πλαίσιο λειτουργίας και τέλος τη διαχείριση των τεχνολογιών υγείας. Εξυπακούεται πως όλα τα παραπάνω απαιτούν εκπαιδευμένο, καταρτισμένο και εξειδικευμένο ιατρικό (και όχι μόνο) προσωπικό. Η υποχρέωση ασφάλειας και επιμέλειας του ασθενούς από την πλευρά του ιατρού, σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία, δεν εξαντλείται μόνο στον τρόπο που ο ιατρός παρέχει τη φροντίδα, αλλά εκτείνεται και στα μέσα που αυτός χρησιμοποιεί για την παροχή της, δηλαδή τον ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, κάτι για το οποίο φυσικά απαιτείται ειδική εκπαίδευση και απόκτηση δεξιοτήτων. Τόσο η γνώση όσο και οι τεχνικές δεξιότητες της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας, ορίζονται εξάλλου ως αυτονόητη και βασική παράμετρος περιορισμού του ιατρικού σφάλματος. Από την πλευρά της βιομηχανίας παραγωγής και των εταιρειών διάθεσης των προϊόντων αυτών, βασικός τους ρόλος μεταξύ των άλλων, είναι να συμβάλλουν ποικιλοτρόπως στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση, να προάγουν αδιαλείπτως την ενημέρωση και να υποστηρίζουν ενεργά την κατάρτιση των ιατρών και του λοιπού προσωπικού, συνεπικουρώντας τις κάθε είδους εκπαιδευτικές δραστηριότητες (συνέδρια, σεμινάρια, μαθήματα κ.λπ.). Έτσι καθίστανται οι συνδετικοί κρίκοι μεταξύ των αναγκών της ιατρικής κοινότητας αφενός και των απαιτήσεων των ασθενών αφετέρου. Αυτονόητο είναι ότι σε κάθε περίπτωση υπάρχουν συνθήκες διαφάνειας και διαδικασίες εντός των καθοριζόμενων πλαισίων του υγιούς ανταγωνισμού και διάθεσης προϊόντων που αφορούν ειδικά την υγεία. ●

Διαχείριση παθήσεων στο

φαρμακείο Ο πονόλαιμος δεν ισοδυναμεί πάντα με στρεπτοκοκκική λοίμωξη, πώς θα ανακουφίσετε τους ασθενείς σας; Ενημερωθείτε για τις ουλές και τις πρακτικές που αποτρέπουν τα έλκη κατακλίσεως, τις φυσικές λύσεις που απωθούν τα έντομα και ένα ακόμη επιστημονικό άρθρο για την αντιμετώπιση της ημικρανίας.

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

Ανακουφίζοντας τους ασθενείς με πονόλαιμο Αναστασία Σαράφη

Ο πονόλαιμος είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο φαρμακοποιός και μπορεί να οφείλεται σε ιώσεις, περιβαλλοντικούς παράγοντες, αλλεργίες, κάπνισμα, υπερβολική χρήση της φωνής αλλά και σε γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση.

πανιότερα δε προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη (και κυρίως από στρεπτόκοκκο τύπου Α) όπου ο επαγγελματίας υγείας θα πρέπει να παραπέμψει άμεσα σε ιατρό για τη χορήγηση του κατάλληλου αντιβιοτικού.

ΙΙΚΗ 'Ή ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ;

Στις ιώσεις ο πονόλαιμος συχνά συνοδεύεται από βήχα, βραχνάδα και καταρροή, ενώ στις βακτηριακές λοιμώξεις συνυπάρχει πυρετός, άσπρα σημάδια μέσα στο λαιμό και σημεία τοπικής φλεγμονής. Τα ειδικά rapid tests για την ανίχνευση βακτηριακής λοίμωξης (π.χ. strep tests) είναι ένας τρόπος να εξακριβωθεί με ακρίβεια αν απαιτείται η συνταγογράφηση αντιβιοτικών για τη θεραπεία του πονόλαιμου. Σύμφωνα με τη Διεθνή Φαρμακευτική Ομοσπονδία (FIP), στις περιοχές όπου παρέχονται προσβάσιμες δομές για αυτήν την εξέταση είναι μειωμένος ο αριθμός των συνταγογραφήσεων αντιβιοτικών σε σύγκριση με τις περιοχές που δεν υπάρχει η δυνατότητα του τεστ.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Στους ασθενείς με πονόλαιμο, ο φαρμακοποιός πρέπει να κάνει ερωτήσεις ώστε να εξακριβώσει την αιτία (π.χ. πονάει ο λαιμός όταν καταπίνετε; Έχετε πυρετό, βήχα, άσπρα σημάδια στο λαιμό, ΓΟΠ ή αλλεργίες) και να παραπέμψει στον γιατρό αν χρειάζεται. Στη συνέχεια μπορεί να προτείνει: Ξεκούραση ώστε το ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει την πάθηση. Αντιφλεγμονώδη αναλγητικά / παυσίπονα. Παστίλιες, καραμέλες, σταγόνες ή προϊόντα για στοματικές πλύσεις και γαργάρες που μειώνουν τον πόνο, δρώντας τοπικά, και περιορίζουν τη φλεγμονή. Ήπια αντιβηχικά, ώστε να μην επιδεινωθεί ο πονόλαιμος λόγω του βήχα. Σε περίπτωση αλλεργίας, χορηγούνται αντιισταμινικά.

40 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Επίσης ο φαρμακοποιός μπορεί να συμβουλέψει τον ασθενή του να κάνει γαργάρες με ζεστό νερό και αλάτι, να κάνει εισπνοές αρωματικών ατμών με συστατικά που δρουν τοπικά στο ανώτερο αναπνευστικό (καμφορά, μενθόλη ευκάλυπτο), να πίνει πολλά υγρά και ιδίως αυτά που ανακουφίζουν τον λαιμό, όπως είναι τα ζεστά ροφήματα, το νερό με λεμόνι αλλά και οι σούπες. Ο ασθενής επίσης καλό είναι να ξεκουράζει τη φωνή του, να αποφεύγει το κάπνισμα και τους χώρους με καπνό και να χρησιμοποιεί υγραντήρες στο χώρο του. ●

ΟΙ ΤΖΙΡΟΙ ΤΩΝ ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΝΟΛΑΙΜΟ ΚΑΙ ΤΟN ΒΗΧΑ Από τη συνολική αγορά των προϊόντων για το κρυολόγημα, τον βήχα και τον πονόλαιμο, οι παστίλιες/ καραμέλες αναμένεται να ακολουθήσουν τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης (5,6%) την περίοδο 2024-2034. Αυτό αναδεικνύει ανάλυση της αγοράς από τη Future Market Insights που προβλέπει ότι τα συγκεκριμένα προϊόντα θα σημειώσουν πωλήσεις ύψους 4,4 δισ. δολάρια το 2024 (από 4,1 δισ. δολάρια το 2023), που θα φτάσουν έως και τα 7,5 δισ. δολάρια έως το 2034. Με χαμηλότερο αλλά όχι αμελητέο ρυθμό (2,1%) αναμένεται να αναπτυχθούν τα προϊόντα σε μορφή σπρέι για τον πονόλαιμο και τον βήχα και να σημειώσουν πωλήσεις ύψους 598,3 εκατ. έως το 2033. Τα σπρέι συμβάλλουν στη συμμόρφωση γιατί είναι εύκολα στη χρήση και γι’ αυτό προτιμώνται από μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ενώ είναι στις περισσότερες χώρες αρκετά προσιτά οικονομικά.

Καλλυντική φροντίδα

Σβήνοντας τις ουλές από το πρόσωπο και το σώμα Βάσω Καλυβιώτη

Οι ουλές είτε στο πρόσωπο είτε στο σώμα δημιουργούνται μετά από μηχανικό, θερμικό ή χημικό τραυματισμό του δέρματος. Ουλές δημιουργεί και η σοβαρή ακμή καθώς η φλεγμονή που προκαλεί επεκτείνεται σε βαθύτερες στιβάδες του δέρματος με αποτέλεσμα να υπάρχει συνεχής τραυματισμός του χορίου. Οι άνθρωποι προοδευτικά συμφιλιώνονται με τα τραύματά τους είτε αν είναι εσωτερικά είτε αν είναι εξωτερικά. Ειδικότερα για τις ουλές του δέρματος υπάρχουν κάποιοι που όχι μόνο συμφιλιώθηκαν αλλά «έκτισαν» την προσωπικότητά τους γύρω από αυτές.

42 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

α παραδείγματα των ηθοποιών του Χόλυγουντ που έφεραν ουλές και αρνήθηκαν να τις «σβήσουν» είναι πολλά. Όπως πολλά είναι και τα παραδείγματα «κοινών θνητών» που κρατούν τις ουλές ως αποδεικτικό και ως ανάμνηση για κάτι που τους συνέβη (καισαρική τομή, τραυματισμός από πτώση ή τροχαίο).

Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΙΑΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΥΛΕΣ

Αν ο ασθενής επιθυμεί να σβήσει μια για πάντα ή τουλάχιστον να απαλύνει μια ουλή, τότε το πρώτο που θα πρέπει να προτείνει ο φαρμακοποιός του είναι να υπάρχει έγκαιρη παρέμβαση. Αυτό προοδευτικά θα τον βοηθήσει να μειωθούν γρήγορα και αποτελεσματικά τα σημάδια και να αποκατασταθεί η λειτουργία του δέρματός του.

ΟΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

Η θεραπεία των ουλών εξαρτάται συχνά από τον τύπο και τη σοβαρότητά τους. Ενώ ορισμένες ουλές μπορεί να εξασθενήσουν με την πάροδο του χρόνου από μόνες τους, άλλες μπορεί να ωφεληθούν από συγκεκριμένες παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν απαιτούν όλες οι ουλές φαρμακευτική αγωγή, καθώς ορισμένες μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα μέσω χειρουργικών επεμβάσεων ή μη φαρμακευτικών προσεγγίσεων. Ακολουθούν ορισμένοι συνηθισμένοι τύποι ουλών και τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία τους: Υπερτροφικές ουλές: Χρησιμοποιούνται τοπικά στεροειδή που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής και του κνησμού. Γέλη ή επιθέματα σιλικόνης χρησιμοποιούνται για να εξομαλύνουν και να «μαλακώσουν» την ουλή. Χηλοειδείς ουλές: Χρησιμοποιούνται ενέσεις με κορτικοστεροειδή απευθείας στην ουλή που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του μεγέθους της και στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Και σε αυτές χρησιμοποιούνται επιθέματα σιλικόνης για τη διαχείρισή τους. Ατροφικές ουλές: Εφαρμόζονται τοπικά ρετινοειδή όπως η τρετινοΐνη, ένα κοινό ρετινοειδές που χρησιμοποιείται για τη βελτίωση της εμφάνισης των ατροφικών ουλών με την προώθηση της παραγωγής κολλαγόνου και του κύκλου εργασιών του δέρματος. Τα τοπικά αντιβιοτικά εφαρμόζονται για ουλές με φλεγμονώδες περιεχόμενο. Ουλές εγκαυμάτων: Οι επίδεσμοι συμπίεσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν την ένταση της ουλής και να βελτιώσουν την εμφάνισή της. Σε αυτές τις ουλές χρήσιμη είναι και η εφαρμογή της φυσικοθεραπείας, η οποία προλαμβάνει τις συσπάσεις και διατηρεί την ευλυγισία του δέρματος. Μεταχειρουργικές ουλές: Καταρχήν είναι απαραίτητη η χορήγηση τοπικών αντιβιοτικών και αντισηπτικών για την πρόληψη της μόλυνσης κατά την αρχική φάση της επούλωσης. Επίσης πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά κρέμες βοηθούν στην επούλωση.

Θεραπείες ουλών χωρίς συνταγή Σήμερα στην αγορά του φαρμακείου υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία από ενυδατικές κρέμες και τζελ για τις ουλές, που περιέχουν φαρμακευτικά αλλά και φυτικά συστατικά με στόχο την επούλωση.

ΟΥΛΕΣ ΑΠΟ ΑΚΜΗ

Η πιο κοινή αιτία που προκαλεί ουλές στο πρόσωπο και κυρίως στον κορμό του σώματος είναι η ακμή και αποτελεί ένα πολύ συχνό αίτημα

των πασχόντων να απαλλαγούν από τα σημάδια που αφήνουν τα σπυράκια στο πέρασμά τους. Σήμερα η σύγχρονη κοσμητολογία έχει να προσφέρει μια σειρά από προϊόντα ειδικά σχεδιασμένα για το ακνεϊκό δέρμα σε όποια ηλικία και αν αυτό εμφανιστεί. Ειδικοί καθαριστικοί παράγοντες, κρέμες και ενυδατικά τζελ σε μορφές που δεν «πνίγουν» το δέρμα και μάσκες που απελευθερώνουν τους πόρους υπόσχονται μια καθαρότερη επιδερμίδα, πιο δεκτική στις όποιες θεραπείες ακμής απαιτούνται. Ζητούμενο όμως για να μη δημιουργηθούν ουλές στο δέρμα είναι να υπάρχει θεραπευτική προσέγγιση στα δέρματα με ακμή.

Φαρμακευτική αγωγή για την ακμή Διάφορες φαρμακευτικές ουσίες έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για την αντιμετώπιση της ακμής. Ανάλογα την περίπτωση χρησιμοποιούνται φάρμακα για τοπική εφαρμογή και φάρμακα με λήψη από το στόμα, όπως αντιβιοτικά για την καταπολέμηση της φλεγμονής και ορμονικά σκευάσματα για να ρυθμιστούν οι ορμονικοί παράγοντες που συντελούν σε αυξημένη σμηγματόρροια. Ισοτρετινοΐνη: Η ισοτρετινοΐνη (13-cis ρετινοϊκό οξύ) είναι το φάρμακο που χρησιμοποιείται περισσότερο τα τελευταία χρόνια και βοηθά αρκετά στην αντιμετώπιση της ακμής και σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να έχει μόνιμη διάρκεια. Υπάρχουν όμως αρκετές παρενέργειες ή επιπλοκές, τις οποίες θα πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής και να βρίσκεται υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Είναι μια θεραπεία που συνήθως διαρκεί 6 μήνες και λαμβάνεται από το στόμα. Αντενδείκνυται στην κύηση, ενώ πρέπει να ελέγχεται η ηπατική λειτουργία.

Διόρθωση, βελτίωση σε ουλές & σημάδια ακμής Οι τρόποι, με τους οποίους μπορούν να διορθωθούν ή να βελτιωθούν τα σημάδια των ουλών της ακμής διακρίνονται σε 5 βασικές κατηγορίες: Στα peelings, τα οποία αποφράσσουν τους πόρους, όπως και η χρήση κάποιων laser σε συγκεκριμένο μήκος κύματος που μπορεί να μειώσει το μικροβιακό φορτίο που βρίσκεται μέσα στους πόρους. Στα fillers (ενέσιμα υλικά γεμίσματος) που εξομαλύνουν τα σημάδια καθιστώντας τα λιγότερο εμφανή. Στη χειρουργική αφαίρεση σε ειδικές περιπτώσεις για απομάκρυνση μεγάλων ουλών. Στα ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα, με διαφορετική στόχευση το καθένα.

Τα στοχευμένα καλλυντικά προϊόντα φαρμακείου επαναφέρουν το λείο της επιδερμίδας Γενικότερα, οι θεραπείες για την ακμή διακρίνονται σε συντηρητικές και επιθετικές. Πιο συντηρητικές θεραπείες είναι π.χ. τα διάφορα προϊόντα που πουλιούνται στα φαρμακεία, ιατρεία και κέντρα αισθητικής, ενώ πιο επιθετική είναι η χρήση κορτιζόνης, η οποία μπορεί να βοηθήσει αλλά και να προκαλέσει κάποιες άλλες βλάβες. Σε κάθε περίπτωση ο φαρμακοποιός θα πρέπει να εξηγεί ότι για την αποφυγή των ουλών, οι ειδικές θεραπείες που γίνονται στο ιατρείο δεν υποκαθιστούν την περιποίηση του ακνεϊκού δέρματος στο σπίτι. Αντίθετα, συμπληρώνουν τη θεραπεία και οδηγούν πολύ πιο γρήγορα σε θεαματικά αποτελέσματα. ●

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 43

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

Η φροντίδα στα έλκη κατακλίσεως Τα έλκη εκ κατακλίσεως αποτελούν εντοπισμένες δερματικές βλάβες που εμφανίζονται εξαιτίας της ισχαιμίας των ιστών από άσκηση πίεσης για παρατεταμένο χρονικό διάστημα.

υνηθέστερα εντοπίζονται στην ιεροκοκκυγική χώρα, στους γλουτούς, στην ωμοπλάτη, υπομαζικά, στο περίνεο και στις φτέρνες, αλλά μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε περιοχή του δέρματος υφίσταται πίεση, τριβή ή υγρασία για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. Οι επιπτώσεις τους είναι σημαντικές τόσο για τους ασθενείς όσο και για τα συστήματα υγείας, αφού παρατείνουν τη διάρκεια νοσηλείας, καθυστερούν ή αναχαιτίζουν την ανάρρωση και επιβαρύνουν το κόστος νοσηλείας.

ΣΥΜΒΟΥΛΈΣ ΠΡΌΛΗΨΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΊΣ

Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Κατούλη, Καθηγητή Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, Διευθυντή Β΄ Κλινικής Δερματικών και Αφροδίσιων Νόσων Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικό, οι στρατηγικές πρόληψης περιλαμβάνουν τους εξής βασικούς άξονες: • την αναγνώριση ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο για ανάπτυξη κατάκλισης • τη διατήρηση και βελτίωση της ανοχής των ιστών στην πίεση για την πρόληψη της καταστροφής τους • την προστασία του σώματος από τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα των εξωτερικών μηχανικών δυνάμεων όπως πίεση, τριβή και κατάτμηση • τη διατροφική υποστήριξη των ασθενών σύμφωνα με τις ανάγκες τους • τον έλεγχο και την αποφυγή της υπερβολικής υγρασίας. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, τα μέτρα πρόληψης των ελκών κατακλίσεων είναι: Έλεγχος της ασκούμενης πίεσης → αλλαγή θέσεως του ασθενή κάθε 2 ώρες, μετατόπιση του βάρους σώματος τουλάχιστον κάθε 30 λεπτά, παραμονή στη θέση ημι-fowler όχι πάνω από 30 λεπτά. Έλεγχος των δυνάμεων τριβής → κατάλληλη τοποθέτηση, μετακίνηση και περιστροφή του ασθενούς. Αύξηση κινητικότητας → ενεργητική/παθητική φυσικοθεραπεία, έγκαιρη κινητοποίηση ασθενούς. Χρήση συστημάτων υποστήριξης, με σκοπό τη μείωση της πίεσης στο δέρμα → αεροστρώματα, μαξιλάρια αφρού, ύδατος, γέλης ή αέρα. Σωστή φροντίδα του δέρματος → διατήρηση στεγνού και

44 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

καθαρού δέρματος, χρήση ουδέτερου καθαριστικού σαπουνιού/ λοσιόν ενυδάτωσης, μαλάξεις στις περιοχές που είναι επιρρεπείς στην εμφάνιση ελκών εκ κατακλίσεως, περιδέσεις και επίδεσμοι κατάλληλα τοποθετημένοι και όχι σφιχτά εφαρμοσμένοι. Καλή υγιεινή → καθαρά και στεγνά σεντόνια χωρίς πτυχώσεις, υγρασία, εφίδρωση, ακαθαρσίες. Διόρθωση υποθρεψίας → επαρκής ενυδάτωση, διατήρηση καλού επιπέδου θρέψης, χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΈΣ ΠΡΟΣΕΓΓΊΣΕΙΣ

Έλκη 1ου ή 2ου σταδίου: • Εφαρμογή τοπικών αντιβιοτικών σκευασμάτων κάτω από υγρή, αποστειρωμένη γάζα. Ιδιαίτερα αποτελεσματική είναι η εφαρμογή κρέμας τριπλού συνδυασμού για την άμεση ανακούφιση του δέρματος από τη φλεγμονή και ταυτόχρονα την καταπολέμηση πιθανής συνυπάρχουσας δερματικής λοίμωξης ή πρόληψη εμφάνισής της. Ένας τέτοιος συνδυασμός περιλαμβάνει: 1) ακετονίδιο της τριαμσινολόνης, ένα δραστικό τοπικό κορτικοστεροειδές, με ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντικνησμώδη δράση, 2) νυστατίνη, ένα αντιμυκητιασικό με εκλεκτική δράση έναντι των μυκήτων του γένους Candida, 3) νεομυκίνη, ένα αντιβιοτικό ευρέος φάσματος κατά των περισσοτέρων Gram θετικών και αρνητικών βακτηρίων που προκαλούν δερματικές λοιμώξεις. • Επιθέματα κατακλίσεων: Εάν το έλκος δεν επουλωθεί κατά 30% εντός 2 εβδομάδων, μπορεί να χρησιμοποιηθούν επιθέματα υδροκολλοειδή / αφρώδη / αλγηνικά φιλμ, τα οποία διατηρούν υγρό το περιβάλλον του έλκους, ώστε να διεγείρεται η επούλωση με τη δημιουργία κοκκιώδους και επιδερμικού ιστού. Έλκη 3ου ή 4ου σταδίου: • Επιθέματα κατακλίσεων υδροκολλοειδή / αλγηνικά / υδροϊνώδη. Ο χειρουργικός καθαρισμός και η φωτοδυναμική θεραπεία είναι ακόμη δύο θεραπευτικές προσεγγίσεις, οι οποίες εφαρμόζονται σε περιβάλλον ιατρείου. ●

Πηγή: https://iatrikionline.gr/derma_145/infoderma_145_all.pdf

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

Αιθέρια έλαια: Πώς απωθούν τα έντομα με φυσικό τρόπο Άννα-Πάολα Αρβανιτάκη, φαρμακοποιός - βιολόγος, υπεύθυνη γραμμής επιστημονικής υποστήριξης f-anazitisi

Μεταξύ των πιο συνηθισμένων προβλημάτων την άνοιξη και το καλοκαίρι είναι οι δερματικές αντιδράσεις που προκαλούνται από τσιμπήματα διαφόρων ζώων, κυρίως εντόμων.

ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΩΝ ΕΝΤΟΜΩΝ:

ι αντιδράσεις αυτές είναι φλεγμονώδεις ή/και αλλεργικές και συνήθως τοπικές, με συμπτώματα όπως τον έντονο κνησμό (που οδηγεί σε ξεσμό και κατά συνέπεια σε δευτεροπαθείς μολύνσεις), τον πόνο και εξάνθημα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθούν συστηματικά συμπτώματα από ήπια έως σοβαρά, ενώ σε αλλεργικά άτομα μπορεί να προκληθεί αναφυλακτικό σοκ. Σημαντικό λοιπόν είναι το να γνωρίζουμε όχι μόνο τους τρόπους αντιμετώπισης, αλλά και τις μεθόδους πρόληψης των τσιμπημάτων. Από τα πιο διαδεδομένα και αποτελεσματικά φυσικά απωθητικά εντόμων, που βρίσκουν ολοένα και ευρύτερη χρήση σε σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά, είναι τα αιθέρια έλαια. Πρόκειται για μείγματα πτητικών αρωματικών ουσιών, με έντονο και χαρακτηριστικό άρωμα, που προέρχονται από την απόσταξη αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (ολόκληρου του φυτού ή τμημάτων αυτού όπως φλοιός, καρπός, άνθη, φύλλα κ.λπ.). Τα αιθέρια έλαια διαθέτουν μεταξύ άλλων αντισηπτική, αντιμικροβιακή, επουλωτική του δέρματος, αντιφλεγμονώδη, χαλαρωτική, εντομοκτόνο και εντομοαπωθητική δράση.

46 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Λεβάντα: Από τα άνθη και τους μίσχους του φυτού Lavandula officinalis. Εξαιτίας της έντονης μυρωδιάς του δρα μεταξύ άλλων ως παρασιτοκτόνο και εντομοαπωθητικό, αποτρέποντας έντομα και άλλα ζωύφια από το να πλησιάσουν το εκτεθειμένο δέρμα. Citronella: Προκύπτει από την απόσταξη φύλλων των φυτών Cymbopogon nardus και Cymbopogon winterianus και έχει ένα φρέσκο, βοτανώδες, λεμονάτο άρωμα. Λόγω της περιεκτικότητάς του σε σιτρονελάλη και γερανιόλη, χρησιμοποιείται κυρίως ως εντομοαπωθητικό, μόνο του ή σε συνδυασμό με άλλα αιθέρια έλαια. Η πιο γνωστή του ιδιότητα, που έχει αναγνωριστεί από το 1947, είναι η φυσική προστασία που παρέχει από τα κουνούπια χωρίς να εμφανίζει τοξικότητα. Μέντα: Από την απόσταξη του μερικώς αποξηραμένου φυτού Μentha piperita. Η μενθόλη, το σαλικυλικό μεθύλιο και φαινολικές ενώσεις (ροσμαρινικό οξύ και φλαβονοειδή) είναι τα κύρια συστατικά που ευθύνονται για τη δράση του. Έχει μεταξύ άλλων χαλαρωτική, σπασμολυτική, τονωτική, αντιβακτηριακή, αντιφλεγμονώδη, αποχρεμπτική και καταπραϋντική δράση. Είναι από τα ερεθιστικά αιθέρια έλαια, ωστόσο χρησιμοποιείται ευρέως τόσο για τον αρωματισμό κλειστών χώρων όσο και ως τονωτικό, αγχολυτικό, χαλαρωτικό και εντομοαπωθητικό. Βασιλικός: Από τις ταξιανθίες του φυτού Ocimum basilicum, γευστικού, φυλλώδους βοτάνου, που είναι ένα εξαιρετικά δημοφιλές καρύκευμα, αλλά χρησιμοποιείται επίσης σε ποικιλία άλλων σκευασμάτων, μεταξύ των οποίων συμπληρώματα διατροφής και εντομοαπωθητικά. Η μυρωδιά του είναι γλυκιά, πικάντικη και δροσιστική. Έχει αναζωογονητική, εντομοαπωθητική, αντισπασμωδική, ηρεμιστική και αντισηπτική δράση. ●

Διαχείριση παθήσεων στο φαρμακείο

Ημικρανία: Γιατί κάθε ασθενής είναι τόσο διαφορετικός; Ο περισσότερος κόσμος, όταν ακούσει τη λέξη «ημικρανία», σκέφτεται «πονοκέφαλος». Ωστόσο, η ημικρανία είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Ο ημικρανικός πονοκέφαλος είναι πολλές φορές τόσο έντονος και καθηλωτικός, ώστε ο πάσχοντας να βιώνει, για εκείνες τις ώρες της κρίσης, μια μορφή σημαντικής αναπηρίας.

Δρ. Μιχαήλ Βικελής Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, PhD, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος

μορφή της ημικρανίας μπορεί να διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο. Αν και πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ημικρανία σημαίνει απαραίτητα «πονοκέφαλος στο μισό κεφάλι», αυτό δεν είναι σωστό. Πραγματικά, τις περισσότερες φορές, ο πόνος στην ημικρανία εντοπίζεται στο μισό του κεφαλιού: συχνά στην περιοχή πίσω από το ένα μάτι και τον κρόταφο, αλλά μπορεί επίσης να βρίσκεται σε οποιαδήποτε άλλο σημείο, όπως στην κορυφή του κεφαλιού, στο πίσω μέρος του κεφαλιού ή και στον αυχένα. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σπάνιο ο πόνος στην ημικρανία να υπάρχει σε ολόκληρο το κεφάλι. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν ημικρανία έχουν παρατηρήσει ότι ο πόνος αλλάζει εντόπιση από κρίση σε κρίση. Δηλαδή, μπορεί τη μία φορά να εντοπίζεται στο δεξιό μισό του κεφαλιού και την επόμενη φορά στο αριστερό, κάτι που είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό της κατάστασης. Ο πόνος στην ημικρανία είναι ιδιαίτερα δυνατός και συνοδεύεται από μια σειρά άλλων συμπτωμάτων, όπως το ότι ο άτομο δεν μπορεί να ανεχθεί το φως, τους έντονους ήχους, τις μυρωδιές και επίσης μπορεί να έχει τάση για εμετό ή και να κάνει εμετούς. Κάθε κρίση ημικρανίας μπορεί να διαρκεί από λίγες ώρες έως και 2-3 ή και περισσότερες ημέρες, μέχρι να υφεθεί. Μετά από κάποιο διάστημα, η κρίση επανέρχεται (σε κάποιους μετά από αρκετούς μήνες, ενώ σε κάποιους μετά από λίγες ημέρες). Συχνά οι κρίσεις ημικρανίας έρχονται με συχνότητα 2-3 το μήνα ή και περισσότερο, ενώ δεν είναι σπάνιο άνθρωποι με ημικρανία να έρχονται αντιμέτωποι μαζί της 10 ή και περισσότερες μέρες κάθε μήνα, ενώ κάποιοι έχουν ημικρανία ακόμη και καθημερινά.

48 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Ως αποτέλεσμα του πόνου αλλά και των υπόλοιπων συμπτωμάτων, ο άνθρωπος που έχει ημικρανία δεν μπορεί να έχει φυσιολογική δραστηριότητα την ώρα της κρίσης, ενώ μπορεί να φτάνει σε ανάγκη για κατάκλιση σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Πέρα όμως από αυτό, οι άνθρωποι με ημικρανία συχνά ζουν με την αγωνία του πότε θα έρθει η επόμενη κρίση και η ποιότητα της ζωής τους επηρεάζεται ακόμη και τις ημέρες του μήνα που δεν πονούν.

ΤΟ 94% ΤΩΝ ΉΜΙΚΡΑΝΙΚΩΝ ΔΉΛΩΝΕΙ ΜΕΙΩΜΕΝΉ ΑΠΟΔΟΣΉ ΣΤΉΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τα στατιστικά δείχνουν πως ημικρανικές κρίσεις παρουσιάζουν περίπου 800.000 έως και 1 εκατομμύριο Έλληνες. Φυσικά, δεν πάσχουν όλοι στον ίδιο βαθμό. Κάποιοι θα έχουν ήπιες ή αραιές κρίσεις. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε ο Σύλλογος Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος, πολλοί ημικρανικοί ταλαιπωρούνται τόσο σοβαρά και συχνά, ώστε δυσκολεύονται ακόμη και στην εργασία τους. Από περισσότερους από 2100 ασθενείς που απάντησαν στην έρευνα, το 35% δήλωσε πως χάνει 1-2 μέρες από τη δουλειά του το μήνα, το 10% χάνει 3-5 μέρες το μήνα και το 6% πάνω από 5 μέρες κάθε μήνα. Επίσης, το 94% δηλώνει πως έχει μειωμένη απόδοση τουλάχιστον για 1-2 μέρες το μήνα στην εργασία του. Οι περισσότεροι ημικρανικοί διστάζουν να μιλήσουν και να βρουν κατανόηση από το κοινωνικό ή εργασιακό τους περιβάλλον, είτε επειδή θεωρούν ότι αυτό θα υποβαθμίσει το εργασιακό τους προφίλ, είτε διότι θεωρούν ότι οι άλλοι δεν θα τους καταλάβουν.

ΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ & ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥΣ Όταν η ημικρανία είναι περιστασιακή, η προκαλούμενη διαταραχή της καθημερινής λειτουργικότητας ίσως και να είναι διαχειρίσιμη με τη χρήση αναλγητικών. Η αναλγητική θεραπεία στην ημικρανία είναι σημαντικό να λαμβάνεται νωρίς, με την έναρξη της ημικρανικής κρίσης. Στόχος της αναλγητικής θεραπείας πρέπει να είναι με μία μόνο δόση του κατάλληλου φαρμάκου η επίτευξη πλήρους ύφεσης του πόνου και των συνοδών συμπτωμάτων εντός δύο ωρών από τη λήψη του, και όχι απλά η μείωση της έντασης του πόνου. Σε συχνή ημικρανία, μπορεί να γίνει προληπτική θεραπεία. Αυτή γίνεται με κλασικά φάρμακα, αλλά εδώ και λίγα χρόνια χρησιμοποιούνται και η βοτουλινική τοξίνη, αλλά και τα μονοκλωνικά αντισώματα για την ημικρανία. Τα τελευταία, που είναι και σχετικά πιο πρόσφατη εξέλιξη, είναι αντισώματα, όπως αυτά που ο οργα-νισμός συνθέτει για να αντιμετωπίσει ιούς και βακτήρια, που όμως είναι κατασκευασμένα να αδρανοποιούν τη δράση ενός χημικού μο-ρίου του οργανισμού μας που ονομάζεται CGRP. To CGRP υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά στους ημικρανικούς παίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία κρίσεων ημικρανίας. Η απόλυτα εξειδικευμένη τους δράση –η οποία σε αντίθεση με μονοκλωνικά αντισώματα που κυκλοφορούν για άλλες παθήσεις δεν αφορά το ανοσοποιητικό– οδήγησε σε πολύ μικρό ποσοστό παρενεργειών, κάτι πολύ σημαντικό. Τα μονοκλωνικά αντισώματα είναι αποτελεσματικά σε περιπτώσεις επεισοδιακής ή χρόνιας ημικρανίας, αλλά και σε ειδικές περιπτώσεις, όπως ασθενείς με ημικρανία και ιστορικό πολλαπλών αποτυχημένων προηγούμενων θεραπειών ή ασθενείς με κατάχρηση αναλγητικών.

Το ποσοστό των ασθενών, στους οποίους οι κρίσεις θα μειωθούν τουλάχιστον στο μισό εντός τριών μηνών, είναι τουλάχιστον 50%, ενώ καθώς η θεραπεία συνεχίζεται, συνήθως οι κρίσεις μειώνονται ακόμη περισσότερο σε συχνότητα, διάρκεια και ένταση. Δεν είναι σπάνιο άνθρωποι με 8, 10 ή και περισσότερες έντονες κρίσεις το μήνα, μετά τον ένα χρόνο θεραπείας να έχουν 2-3 ήπιες κρίσεις το μήνα μόνο, αλλά το αποτέλεσμα σε κάθε μεμονωμένη περίπτωση μπορεί να ποικίλει. Στατιστικά μιλώντας πάντως, οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν κάνει θεραπεία ημικρανίας με μονοκλωνικά αντισώματα δηλώνουν ευχαριστημένοι ή πολύ ευχαριστημένοι. Τα αντισώματα αυτά συνταγογραφούνται μόνο μετά την ειδική διαδικασία έγκρισης από τον ΕΟΠΥΥ. Εκτός της χορήγησης θεραπείας, γενικά μέτρα όπως η τήρηση ενός σωστού ωραρίου λήψης τροφής, υγρών και ύπνου αλλά και η τακτική σωματική άσκηση σαφώς μπορεί να βοηθήσουν και είναι σημαντικό να εφαρμόζονται. Επίσης, μη φαρμακευτικές θεραπείες, με ουσίες, όπως το μαγνήσιο, η βιταμίνη Β2, το συνένζυμο Q10 και άλλες επίσης χρησιμοποιούνται συχνά.

ΔΥΟ ΝΕΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΤΗ «ΦΑΡΕΤΡΑ» ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ

Οι εξελίξεις στη θεραπεία της ημικρανίας συνεχίζονται και περιλαμβάνουν την εμφάνιση δυο νέων φαρμάκων, του rimegepant, μιας μοναδικής έως τώρα αγωγής, καθώς είναι το μόνο σκεύασμα με ένδειξη και στη θεραπεία των κρίσεων, και στην προληπτική θεραπεία της ημικρανίας και του lasmiditan μιας νέας θεραπείας για την αντιμετώπιση της ημικρανικής κρίσης. ●

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 49

Φαρμακευτική

αγορά

Τα νέα προϊόντα και η δραστηριότητα των επιχειρήσεων στην αγορά υγείας.

Εταιρικά Νέα

ELPEN Σταθερή δέσμευση η ενίσχυση της απασχόλησης Η ELPEN στηρίζει διαχρονικά δράσεις που προωθούν την ενίσχυση της απασχόλησης μέσω της άμεσης σύζευξης εταιρειών και υποψηφίων. Στο πλαίσιο αυτό, είχε δυναμική παρουσία σε δύο σημαντικές διοργανώσεις που υλοποιήθηκαν το τελευταίο διάστημα, τις «Ημέρες Καριέρας ΔΥΠΑ» και το «Digital Business Day». Ειδικότερα, η εταιρεία συμμετείχε στην εκδήλωση «Ημέρες Καριέρας» του ΔΥΠΑ (Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης) που πραγματοποιήθηκε στις 26 & 27 Ιανουαρίου 2024 στο Εκθεσιακό Κέντρο Περιστερίου. Περισσότεροι από 400 ενδιαφερόμενοι για εργασία ή διαφορετική επαγγελματική ευκαιρία επισκέφθηκαν το ειδικά διαμορφωμένο περίπτερο της εταιρείας, λαμβάνοντας εκτενή ενημέρωση για τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας στην ELPEN, αλλά και για τη συνολική δραστηριότητα του κλάδου της φαρμακοβιομηχανίας. Επιπλέον, η ELPEN διοργάνωσε για 3η συνεχή χρονιά το Digital Business Day σε συνεργασία με το «Πανόραμα Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας», προσφέροντας τη δυνατότητα στους νέους μέχρι 30 ετών, αποφοίτους και φοιτητές, να γνωρίσουν την εταιρεία, να λάβουν γνώση για τη δραστηριότητά της και να δικτυωθούν με τα στελέχη της.

BAYER ΕΛΛΑΣ Η Ana Vega αναλαμβάνει το τιμόνι της εταιρείας Η φετινή ετήσια εκδήλωση της Bayer «Connect, Collaborate, Celebrate! The New Year Ahead», αφιερώθηκε στο ξεκίνημα μιας νέας εποχής, με την Ana Vega να αναλαμβάνει το τιμόνι της εταιρείας ως η νέα Senior Bayer Representative και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Bayer Ελλάς. Η Bayer Ελλάς, έχοντας ως βασικούς πυλώνες της στρατηγικής της την καινοτομία, τη βιωσιμότητα και τη δέσμευσή της στην ελληνική κοινωνία, αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες και δράσεις για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Υποστηρίζει την ανάπτυξη προτάσεων πρόληψης, έγκυρης διάγνωσης και θεραπείας για κρίσιμες ασθένειες, προωθεί τη βιωσιμότητα και αναπτύσσει μια συντονισμένη προσπάθεια για την υποστήριξη της επιχειρηματικότητας, την προώθηση της εκπαίδευσης και την ανάπτυξη δράσεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών αναγκών. Η Ana Vega, η νέα Senior Bayer Representative και Διευθύνουσα Σύμβουλος της Bayer Ελλάς, τόνισε πως η εταιρεία βρίσκεται πάντα στην πρώτη γραμμή, επενδύοντας σημαντικά στην ψηφιακή πρόοδο, στην τεχνολογία και στην έρευνα και στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων που θα ωφελήσουν όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στους τομείς της υγείας και της γεωργίας.

52 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Εταιρικά Νέα

ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. Νέες διακρίσεις στην εκπνοή του 2023 Ο όμιλος ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε. κατάφερε να ξεχωρίσει και το 2023, καταγράφοντας σημαντικότατες επιδόσεις. Παρέλαβε νέο βραβείο ως «διαμάντι» της επιχειρηματικής αριστείας από τη ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, σε μια λαμπρή τελετή στο ξενοδοχείο Grand Bretagne, στις 14/12/2023. Το βραβείο παρέλαβε, ο Πρόεδρος του ομίλου ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.Α.Π.Ε., Ανδρέας Γαλανόπουλος. Τη λίστα των βραβεύσεων ήρθε να προσθέσει και αυτή τη χρονιά η κατάταξη του ομίλου μέσα στις 100 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, όπως παρουσιάστηκε και φέτος στο περιοδικό Fortune. Στους κυρίαρχους της ελληνικής οικονομίας περιλαμβάνονται 61 όμιλοι και 39 εταιρείες με τον ελάχιστο κύκλο εργασιών εισαγωγής στη λίστα να ανέρχεται στα 251,4 εκατ. ευρώ, για το 2022. Αντίστοιχα και στο περιοδικό Forbes Ελλάδας, ο όμιλος βρίσκεται μέσα στις 100 πρώτες ελληνικές επιχειρήσεις που σημείωσαν κύκλο εργασιών άνω των 100 εκατ. ευρώ, για το 2022.

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΑΠΟΘΗΚΗ Α.Ε. Μετάβαση σε προηγμένης τεχνολογίας ενιαίο πληροφοριακό σύστημα Η Δυναμική Φαρμακαποθήκη Α.Ε. ανακοινώνει την ολοκλήρωση μιας επιτυχημένης χρονιάς για το 2023, καθώς κατάφερε να επιτύχει όλους τους στόχους της. Παραμένοντας πιστή στα σχέδιά της και για το 2024, εστιάζει στην ανάπτυξη και επέκταση των συνεργασιών της με φαρμακεία σε όλη την Ελλάδα και στην επέκταση των δραστηριοτήτων 3PL. Επιδιώκει δε τον εμπλουτισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους φαρμακοποιούς και τη διατήρηση γερών βάσεων στις σχέσεις με το ανθρώπινο δυναμικό. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, η εταιρεία βρίσκεται σε διαδικασία μετάβασης σε ένα προηγμένης τεχνολογίας ενιαίο πληροφοριακό σύστημα (ERP-CRM-Ecommerce-Mobile-WMS) που θα βοηθήσει στη διαχείριση των αυξημένων απαιτήσεων της αγοράς, στη βελτιστοποίηση των παραδόσεων, με ακρίβεια και ταχύτητα, καθώς και στην εξυπηρέτηση των χιλιάδων γραμμών παραγγελιών. Προβλέπεται επίσης και η αναβάθμιση και επέκταση των αποθηκευτικών χώρων και των ρομποτικών εγκαταστάσεων, ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα κατά 50%, πάντα με γνώμονα την ποιότητα.

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 53

Νέα Προϊόντα

CALCIFORM / από την Iasis Pharma Η Iasis Pharma ενημερώνει ότι έχει αλλάξει το χρώμα των δισκίων της οικογένειας Calciform. Συγκεκριμένα, στα αναβράζοντα δισκία Calciform-Calcium Carbonate 500mg και Calciform D3Calcium Carbonate & Cholecalciferol [1000mg+880IU] αφαιρείται η χρωστική ουσία με αποτέλεσμα τη μεταβολή του χρώματός τους από πορτοκαλί σε λευκό. Η εταιρεία υπενθυμίζει ότι τα δύο προϊόντα παραμένουν ενταγμένα στον πίνακα αποζημιούμενων σκευασμάτων, συνεπώς η συνταγογράφησή τους συνεχίζεται κανονικά. Η οικογένεια Calciform παραμένει θεραπεία 1ης επιλογής στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης και της ανεπάρκειας Ασβεστίου και Βιταμίνης D3.

DIANAZEN / από την Adelco Το Dianazen είναι ένας αποτελεσματικός συνδυασμός 4 συστατικών με συνεργιστική δράση και στην κατάλληλη δοσολογία που προωθεί τη χαλάρωση και την ψυχική ευεξία, μειώνοντας την κούραση και την κόπωση. Έχει τονωτική-προσαρμοστική δράση, ρυθμίζει την ομαλή λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος και συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ψυχολογικού και του νευρικού συστήματος. Περιέχει Sensoril® (ξηρό εκχύλισμα τυπ. 10% σε γλυκοσίδες ανολίδης), Κράταιγο (ξηρό εκχύλισμα τυπ. 3% σε ραμνοσίδη βιτεξίνης και υπεροσίδη), Μαγνήσιο και Βιταμίνη Β6. Δεν περιέχει γλουτένη και ζάχαρη και κυκλοφορεί σε συσκευασία των 30 επικαλυμμένων δισκίων.

GUTZEN® / από τη Medem Το GUTZEN® είναι ένα συμβιωτικό συμπλήρωμα διατροφής με καινοτόμο φόρμουλα που συμβάλλει στην εξισορρόπηση του εντερικού μικροβιώματος και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου (φούσκωμα, αέρια, κοιλιακό άλγος). Η φόρμουλα του GUTZEN® περιέχει το σύμπλεγμα προβιοτικών μικροοργανισμών SynBalance SmilinGut®, το πρεβιοτικό ινουλίνη, κουρκουμά, ψευδάργυρο, βιταμίνες Β6, Β12 και B9 και μαγνήσιο. Το GUTZEN® μέσω της συνεργιστικής δράσης των συστατικών του καταπραΰνει τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου και συμβάλλει στην καλύτερη ποιότητα ζωής των ασθενών. Χωρίς αλλεργιογόνα, συντηρητικά, γλουτένη, λακτόζη, τεχνητά γλυκαντικά & χρωστικές. Κατάλληλο για vegans. Συσκευασία: 30 κάψουλες

ARNICA LAVENDER / από την Camoil by Zarbis Μυοχαλαρωτικό και ανακουφιστικό μασάζ με έλαιο Άρνικας, αιθέρια έλαια δεντρολίβανου & λεβάντας και βιταμίνη Ε. Ο συνδυασμός του Arnica Lavender συμβάλλει στην ανακούφιση από πιασίματα, μυϊκούς & αρθριτικούς πόνους και νευραλγίες. Η αναλγητική και αντιφλεγμονώδης δράση του επιταχύνει την απορρόφηση μελανιών και πρηξιμάτων. Χρησιμοποιείται για: • θερμαντικό μασάζ σε μώλωπες και μυϊκούς πόνους που επιταχύνει την απορρόφηση μελανιών και πρηξιμάτων • ανακούφιση και χαλάρωση των πονεμένων μυών • ανακούφιση σε αρθρίτιδες και νευραλγίες. Απορροφάται γρήγορα, δεν γυαλίζει και δεν λεκιάζει τα ρούχα. Κυκλοφορεί και το Arnica ROLL-ON για άμεση ανακούφιση από μώλωπες και οιδήματα.

CANNABIS MASSAGE OIL / από την Camoil by ZARBIS Το Cannabis Massage Oil χρησιμοποιείται παράλληλα με θεραπευτικές αγωγές για έκζεμα ή ψωρίαση προσφέροντας ενυδάτωση και μείωση του κνησμού. Περιέχει έλαιο ψυχρής έκθλιψης σπόρων κάνναβης, πλούσιο σε γ-λινολεϊκό οξύ και στεαριδονικό οξύ στην ιδανική αναλογία Ω6 και Ω3 λιπαρών οξέων. Έχει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις, αντιγηραντικές και επουλωτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται: • για προστασία αλλά και ανάπλαση της επιδερμίδας σε δερματικές βλάβες λόγω αυτοάνοσων παθήσεων, ψωρίαση, εκζέματα και ακμή • στο τριχωτό της κεφαλής για ενυδάτωση των μαλλιών και την καταπολέμηση της ξηροδερμίας. Απορροφάται γρήγορα, δεν γυαλίζει και δεν λεκιάζει τα ρούχα. Περιέχει λιγότερη από 10ppm THC (την ψυχοδραστική ουσία της ινδικής κάνναβης). φάρμακα

διαγνωστικά

συμπληρώματα διατροφής

54 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

φυσικά-εναλλακτικά

καλλυντικά

ορθοπαιδικά

παραφαρμακευτικά-προϊόντα υγείας

οργάνωση-εξοπλισμός

υπηρεσίες

Κοινωνία &

πολιτισμός Από την έδρα του σχολείου των Αγράφων στη Φαρμακευτική Σχολή του ΕΚΠΑ και από εκεί για 50 χρόνια πίσω από τον πάγκο του φαρμακείου του στην Αθήνα. Όμως σήμερα ανοίγει τα χαρτιά του και μας μιλά για την ποίηση και τη ζωγραφική του. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Μάνος Μελισσουργάκης σε ό,τι κάνει και σε ό,τι γράφει… βάζει ενέχυρο την ψυχή του.

Κοινωνία & Πολιτισμός

Μάνος Μελισσουργάκης:

«Σε ό,τι γράφω βάζω ενέχυρο την ψυχή μου» Στα ηρωικά –και όχι μόνο– χώματα της Κρήτης γεννήθηκα και πιο συγκεκριμένα στο Ηράκλειο. Έζησα εκεί μέχρι τα είκοσι μου χρόνια. Σπούδασα Παιδαγωγική και δίδαξα για τέσσερα χρόνια σε δημόσιο σχολείο. Οι θεωρητικές επιστήμες έχασαν λίγο τη γοητεία τους και κάθισα εκ νέου στα έδρανα, του ΕΚΠΑ αυτή τη φορά, σπουδάζοντας Φαρμακευτική. Είμαι φαρμακοποιός στην Αθήνα από το 1975 και από το 2010 το φαρμακείο μου συνεχίζει τη λειτουργία του με φαρμακοποιό το γιο μου.

ότε άρχισε και η ενασχόλησή μου με τα εικαστικά. Ξεκίνησε με την καλλιτεχνική αποτύπωση φαρμακευτικών φυτών που στόλισαν τα κενά πάνω από τις βιτρίνες φαρμάκων και καλλυντικών στο φαρμακείο. Συνέχισα με κάποια τοπία ξεχωριστής ή σημειολογικής σημασίας αλλά και με προσωπογραφίες για αγαπημένα πρόσωπα, προσωπικές, ηρωικές, πνευματικές. Έχω ένα ιδιαίτερο στυλ ζωγραφικής σε παλιό κεραμίδι που αρέσει πολύ, αλλά ασχολούμαι και με ελαιογραφίες σε καμβά, όλα με προσωπική τεχνική ώστε να είναι σχεδόν λεία η επιφάνεια του έργου. Έχω πάρει μέρος σε πολλές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

ΑΠΟ ΤΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Από το 2015 περίπου στράφηκα στο γραπτό λόγο. Η ποίηση και η συγγραφή έτρεξαν με μεγαλύτερη ταχύτητα. Ήταν από νωρίς αγαπητές σκέψεις, που όμως η καθημερινότητα του φαρμακείου δεν άφηνε χρόνο. Ανέσυρα από τα άδυτα της ψυχής πολλά. Βρήκα ακόμη και εκείνο το ημιτελές πείραμα ποίησης που έγραψα στα δέκα επτά μου χρόνια κάποιο πρωί της άνοιξης, βλέποντας τα χελιδόνια να επιστρέφουν από την Αφρική. Άρχισα να ξετυλίγω –με μειωμένο θάρρος ομολογώ– το μπερδεμένο, θολό, σκεπασμένο με ομίχλη και ενοχές κουβάρι της πνευματικής μου αυτάρκειας. Ξεσκούριασα τις πλαϊνές, περιφερειακές, αμίλητες πλευρές, τρίβοντας με γάργαρη σκέψη και αμέτρητη αισιοδοξία. Και Ω του θαύματος! Έχω σήμερα πέντε ποιητικές συλλογές - βιβλία στα ελληνικά (άλλες πέντε

56 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

Τέσσερα από τα βιβλία του Μάνου Μελισσουργάκη από τις εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ

ανέκδοτες), όλα από τις εκδόσεις Κέδρος, μία ελληνοαγγλική και δύο μυθιστορήματα. Έχω επίσης συμμετάσχει σε αρκετές συλλογικές εκδόσεις, η τελευταία με τον τίτλο «Στιχουργήματα εν πλώ» με άλλους τέσσερις μοναδικούς ποιητές που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΤΑΝ. Πολλά ποιήματα έχουν μεταφρασθεί στα αγγλικά, ιταλικά, ουκρανικά, αραβικά και κάποια έχουν μελοποιηθεί.

ΠΗΓΕΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ & ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Ζούμε κάτω από ένα συνεχή βομβαρδισμό με εικόνες, πράξεις όλων των κατηγοριών, πλημμυρισμένες από ενέργειες και συναισθήματα συνήθως ακραίων χαρακτήρων ανθρώπων κατά τη μορφή, μόνο με ψυχικές ιδιαιτερότητες που αμφισβητούνται για τη λογική και την ψυχική τους υπόσταση. Η λογική αμφισβητεί, η ψυχή παλεύει με συναισθήματα πρωτόγνωρα, αλλοπρόσαλλα, ερεθίσματα κάθε είδους παντού. Όσα δεν βλέπεις ο ίδιος με τα μάτια σου τα προσφέρουν οι ειδήσεις των ΜΜΕ. Ακόμη υπάρχουν τα ανεξάντλητα ερεθίσματα της ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας. Σωρηδόν οι εμπνεύσεις, οι προβληματισμοί, η ψυχική επάρκεια ή αντιστρόφως η ανεπάρκεια. Επιθυμία, αθυμία, θέληση εξιλέωσης ή πάλης με τους δράκοντες. Χρόνος χρειάζεται και λίγο ταλέντο. Όταν βάζεις ενέχυρο την ψυχή σε αυτό που γράφεις, ακολουθούν συνήθως και οι βραβεύσεις. Είναι σημαντικές όταν προέρχονται από ενώσεις και οργανισμούς με κύρος και επίπεδο κριτών και

Διηγήσεις, ιστορίες, παραμύθια που έκαναν την παιδική ψυχή και την καρδιά ένα μικρό σβωλαράκι τρομαγμένο, μα αντρειωμένο το σώμα - καταλάγιασαν λίγο στη φυλακή του υποσυνείδητου μα δεν σταμάτησαν ποτέ να ζητούν την έξοδο στο φως...

ξεχωρίζω από τις δικές μου, εκείνες από παγκόσμιους διαγωνισμούς. Συμβουλή μου είναι να ελέγχουμε πού στέλνουμε τα πνευματικά μας δημιουργήματα.

«ΗΡΩΙΚΕΣ ΜΕΡΕΣ»: ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

Μνήμες. Πολλές, δύσκολες, καθοριστικές στο να εισάγουν και να προσδιορίζουν στο παιδικό μυαλό ηρωικές, εξωπραγματικές για

| Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 | 57

Κοινωνία & Πολιτισμός

Προσωπογραφίες σε κεραμίδι και τοπογραφίες σε καμβά του Μ. Μελισσουργάκη

ένα παιδί καταστάσεις. Εικόνες ζωής, παλιότερες ή πιο κοντινές, ίσως και μελλούμενες, για ανθρώπους αγαπημένους που πάλεψαν, αγωνίστηκαν, έζησαν στα όρια της αντοχής με στερήσεις, κακουχίες, αλλά και με κατορθώματα σαν νέοι Ηρακλήδες να διώξουν τη νέα κόπρο του Αυγεία, όχι από πρόβατα, αλλά από μυαλά υποτιθέμενων ανθρώπων που έκαναν ακόμη και το σταυρό αγκύλη για να φυλακίσουν στις φασιστικές τους δικλείδες όλους τους υπόλοιπους. Διηγήσεις, ιστορίες, παραμύθια από τη γιαγιά, τη μητέρα, τον πατέρα, που έκαναν την παιδική ψυχή και την καρδιά ένα μικρό σβωλαράκι τρομαγμένο, μα αντρειωμένο το σώμα, γιατί αργότερα ίσως κι εκείνο έπρεπε να κάνει τα ίδια. Καταλάγιασαν λίγο στη φυλακή του υποσυνείδητου μα δεν σταμάτησαν ποτέ να ζητούν την έξοδο στο φως. Ώσπου, στην πρώτη ευκαιρία γεννήθηκαν οι «Ηρωικές μέρες» με την ξεχωριστή ελπίδα της προσφοράς στη μνήμη των παλιών. Για να ανάψουν κεριά ευγνωμοσύνης σε προγόνους δικούς ή όχι, που με τους αγώνες και το αίμα τους μας απάλλαξαν από βαρβάρους και φασίστες για να ζούμε σήμερα πάλι, βέβαια με δυσκολίες, αλλά ελεύθεροι. Και επειδή μύθος και ιστορία πολλές φόρες έχουν παράλληλες διαδρομές και ίσως σε κάποια σημεία συγχέονται ή και συμπλέουν, οι «Ηρωικές μέρες» φιλοξενούν κάτι από τους μύθους θεών και

58 | Δεκέμβριος 2023 – Ιανουάριος 2024 |

ανθρώπων (ίσως να μην είναι εντελώς μύθοι) με εκείνη την άδολη, απέραντη αγάπη που κάποιες φορές φωλιάζει στην αδαμιαία ψυχή του ανθρώπου.

Είμαι θερμός και ειλικρινής θαυμαστής των προγόνων, αλλά και των σημερινών Κρητικών που τίμησαν τα ιερά χώματα της Κρήτης, όπως τον προ διμήνου αναχωρήσαντα καθηγητή, πρύτανη Πανεπιστημίου Κρήτης, αστροφυσικό, συγγραφέα κλπ. Λαμπρύνει την Κρήτη αλλά και όλη την Ελλάδα μαζί με τους χιλιάδες άλλους που πρωτοπόρησαν και συνεχίζουν. Γι’ αυτό θα πω μιμούμενος ένα ακόμη αντίλαλο της κρητικής ψυχής: «Αδέρφια σαν θα πάτε στης Κρήτης τα χωριά, μνήματα μην πατάτε, σκεπάζουνε φωτιά».

«ΑΡΓΗΣΑ ΑΛΛΑ ΤΟΛΜΗΣΑ»

Μετρώντας τα αποτελέσματα αυτής της ολιγόχρονης ενασχόλησης, βλέπω ότι θα ήταν σωστό να είχα αρχίσει πολύ νωρίτερα. Οι ώρες του φαρμακείου είναι πολλές και κουραστικές όμως. Μπορεί κάποιος να κάνει μια δεύτερη, άλλου είδους ζωή στη σύνταξή του. Εγώ πάντως το ξεκίνησα. Τόλμησα. Τα αποτελέσματα είναι αισιόδοξα. ●