Lawyer Τεύχος 08

LAWYER

The Business Magazine • Φεβρουάριος 2021

ΓEΏΡΓIΟΣ ΚΏΤΣΗΡΑΣ Υφυπουργός Δικαιοσύνης για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Εξελίξεις στο φορολογικό τοπίο_σελ.26 Brexit και ασφαλιστικές υπηρεσίες_σελ. 34 Νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος_σελ. 38

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

008

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

The Business Magazine www.lawyermagazine.gr

04

06

ΕΚΔΟΤΗΣ

_

Editorial

News & Updates

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

10

20

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

_

14

Thought Leadership: Ιωάννης Ελ. Κοϊμτζόγλου, Δ.Ν., Δικηγόρος, Νομικός Σύμβουλος Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Cover Story: Γεώργιος Κώτσηρας, Υφυπουργός Δικαιοσύνης για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Interview: Κατερίνα Δασκαλάκη, Senior Advisor, Labour Relations, ΣΕΒ

EDITOR IN CHIEF ATTORNEY AT LAW LL.M

Μιχάλης Κ. Μπούσιας

_

Δηµήτρης Κορδεράς

_

_

Αντωνία Κατσουλιέρη Αλεξάνδρα Βαρλά

avarla@boussias.com ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ / ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ

Αλεξιάννα Τσότσου

ΕΞΩΤΕΡΙΚΉ ΣΥΝΕΡΓΆΤΙΣ

26 _

30 _

34

In the Spotlight: Η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών: Συνοπτική παρουσίαση

In the Spotlight: Οι προτάσεις της «Επιτροπής Πισσαρίδη» για τη φορολογική πολιτική στην Ελλάδα

In the Spotlight: Brexit: Πώς θα επηρεάσει την παροχή ασφαλιστικών υπηρεσιών σε ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο

_

Λυδία Βενέρη

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

Νένα Γιαννακίδου ACCOUNT MANAGER

Λήδα Πλατή

lplati@boussias.com YΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Ρούλη Σαμίου

rsamiou@boussias.com

38

43

46

In the Spotlight: Ο νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος: Περιορισμός της ανωνυμίας και ενίσχυση της διαφάνειας

Opinions: Ευάγγελος Μαργαρίτης, Δικηγόρος, Δρ. Νομικής, Attorney at Law, Lamda Development S.A

Opinions: Ευαγγελία Παπαδάκη, Νομικός Σύμβουλος της ADACOM S.A., LLM International Commercial Law

50 _

54 _

58

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Opinions: Μαρία Γ. Σινανίδου, Int. IP LL.M. Certified Mediation Advocate, Δικηγόρος

Industry Focus: Μαργαρίτα Αντωνάκη Γενική Διευθύντρια, Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος

Market Research: Global Link: Αποκωδικοποιώντας τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήμητρα Σπανού

_

_

_

_

CREATIVE DIRECTOR

Γιώργος Τριχιάς ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Nατάσσα Θεοδοσίου ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Θωμάς Αρσένης IMAGE BANK

Αdobe Stock Λέττα Γκύζη, Δηµήτρης Φαραός, Θανάσης Μουτζίκος

ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

Pressious Arvanitidis

ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ

62

70

78

Lawyer Events: Employment Law Conference 2021

Lawyer Events: Legal Tech Forum ΣΔΕΕ

Lawyer On Tour: Ignacio Navas Marqués, Δικηγόρος στον Δικηγορικό Σύλλογο Βαρκελώνης και Βρυξελλών, με ειδίκευση στο τραπεζικό δίκαιο και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

_

_

_

30

Ροδάνθη Τζωρτζάκη, Δικηγόρος στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και Βαρκελώνης, με ειδίκευση στο διεθνές εμπορικό δίκαιο

81 _

World Report

LAWYER _ 3

Presstime ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ) Εταιρειών: €121 Ιδιωτών: €99 Φοιτητών: €77 Κύπρου-Εξωτερικού: €132 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΒOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Κλεισθένους 338, Τ.Κ. 153 44, Γέρακας Τ.: 210 661 7777 Website: www.boussias.com Κωδικός ΕΛΤΑ 210177 ISSN 2732-6152

_EDITORIAL

“ AI WILL FORCE US TO BE MORE HUMAN” - Garry Kasparov Α

ν και βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τον τελευταίο χρόνο, η νομική τεχνολογία δεν είναι κάτι νέο. Ο τομέας του legal tech αναπτύσσεται εδώ και αρκετά χρόνια με ταχύτατους ρυθμούς, αγγίζοντας όλο το φάσμα της διεθνούς, αλλά και της ελληνικής αγοράς. Ο κλάδος των νομικών υπηρεσιών δεν αποτελεί εξαίρεση. O κορωνοϊός λειτούργησε απλώς ως επιταχυντής ενός ψηφιακού μετασχηματισμού και μιας τεχνολογικής επανάστασης που είχε ήδη ξεκινήσει να «ταρακουνά» τον νομικό κόσμο. Ήδη και πριν την πανδημία, η οποία κατέστησε απαραίτητη τη χρήση εργαλείων τεχνολογίας για τη διασφάλιση της ομαλής ροής των εργασιών εξ’ αποστάσεως, οι δικηγόροι είχαν αντιληφθεί την αξία της νομικής τεχνολογίας, ως sine qua non προϋπόθεση για την καινοτομία, αλλά και για την απόκτηση ενός ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, σε μια ιδιαίτερα απαιτητική αγορά. Ταυτόχρονα, όμως, με τα αδιαμφισβήτητα οφέλη που εξασφαλίζει η χρήση εργαλείων, όπως είναι οι ψηφιακές βάσεις δεδομένων, οι μηχανές αναζήτησης και τα λογισμικά διαχείρισης συμβάσεων, γίνεται συχνά λόγος και για τους κινδύνους που ενέχει η νομική τεχνολογία και –ειδικότερα– η τεχνητή νοημοσύνη, εάν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά. Ένα από τα πιο συνήθη ερωτήματα που τίθενται σε διεθνή fora είναι κατά πόσον μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να αντικαταστήσει τον δικηγόρο. Ο προβληματισμός δεν είναι παράλογος αν λάβουμε υπόψη ότι, χάρη στην αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, πολλές από τις κατεξοχήν ανθρώπινες εργασίες μπορούν πλέον να πραγματοποιηθούν από μηχανές. Αυτό, όμως, σημαίνει απαραίτητα ότι θα αντικαταστήσουν την ανθρώπινη έμπνευση και δημιουργικότητα; Κατά τη γνώμη μου, όχι. Η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία θα αναλάβουν τις επαναληπτικές και διεκπεραιωτικές εργασίες, απελευθερώνοντας χρόνο στον δικηγόρο, ώστε αυτός να αφοσιωθεί στην κριτική σκέψη και τις πιο «ανθρώπινες» πτυχές του επαγγέλματος.

Αλεξάνδρα Βαρλά Editor-in-Chief

Απόδειξη προς τούτο αποτελεί και ο παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι, Garry Kasparov, o οποίος παρότι ηττήθηκε το 1997 από τον υπερ-υπολογιστή “Deep Blue” της IBM, σε μια από τις ιστορικότερες «μάχες» μεταξύ ανθρώπου και μηχανής, κάθε άλλο παρά φοβάται την τεχνητή νοημοσύνη: AI will force us to be more human. Η αυτοματοποίηση, λοιπόν, θα δώσει χώρο στη δημιουργικότητα και τη φαντασία, φέρνοντάς μας πιο κοντά στην ανθρώπινη φύση μας, αυτήν που δεν υποκαθίσταται από καμία μηχανή.

4 _ LAWYER

Έλεγχος Συμβάσεων & Εξαγωγή Δεδομένων με χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) Το eBrevia «διαβάζει» και αναλύει συμβάσεις, δημιουργώντας στοχευμένη, δομημένη πληροφορία, σύμφωνα με τις ανάγκες σας, με ακρίβεια και μεγάλη ταχύτητα. Τώρα διαθέσιμο και στα Ελληνικά από την Αρχειοθήκη Α.Ε.!

ΑΚΡΙΒΕΣ

ΓΡΉΓΟΡΟ

ΦΙΛΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΟ ΧΡΉΣΤΉ

Ακριβέστερο ακόμα και από τον έλεγχο με το μάτι. Αποφύγετε την πιθανότητα λάθους από ανθρώπινο σφάλμα.

30-90% γρηγορότερο από τον άνθρωπο. Αναλύει 50+ έγγραφα σε 1 λεπτό.

Ελέγξτε τα έγγραφά σας σε συνεργασία με την ομάδα σας, και παρακολουθήστε σε πραγματικό χρόνο την εξέλιξη του κάθε έργου, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες workflow και reporting του eBrevia.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΙΜΟ

ΠΟΛΎΓΛΩΣΣΟ

ΠΟΛΎΧΡΉΣΤΙΚΟ

Εύκολη και γρήγορη εκπαίδευση του αλγορίθμου ΑΙ σε νέες έννοιες, ακόμα και από μη εξειδικευμένους χρήστες. Χρησιμοποιήστε το eBrevia για οποιοδήποτε νέο έργο σας.

Εκτός από Ελληνικά, το eBrevia έχει εκπαιδευτεί σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες, αλλά και σε κινέζικα και Ιαπωνικά. Η λίστα εμπλουτίζεται συνεχώς.

Έχετε να διαχειριστείτε συμβάσεις δανείων ή μισθώσεων; Χρειάζεστε μαζικό έλεγχο συμβάσεων πελατών ή προμηθευτών ενόψει ενός audit ή ενός M&A; Το eBrevia εκπαιδεύεται εύκολα και γρήγορα, και με τη βοήθεια του προσωπικού της Αρχειοθήκης ΑΕ, για να ανταποκριθεί πλήρως στις ανάγκες σας.

ΑΣΦΑΛΕΣ

ΒΟΛΙΚΟ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΟ

Ασφάλεια επιπέδου VDR και πανίσχυρη τεχνολογία κρυπτογράφησης, για αποθήκευση αρχείων τόσο στο cloud, όσο και σε δικούς σας servers.

Εξάγει στοχευμένη πληροφορία από πλήθος εγγράφων στη μορφή που σας βολεύει: Word, Excel, η και απευθείας σε δική σας βάση δεδομένων.

Με το open API του, το eBrevia ενσωματώνεται ήδη στα κυριότερα Virtual Data Rooms και συστήματα Διαχείρισης Συμβάσεων.

ΓΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ, ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ ΑΕ

210-55.70.410

info@archeiothiki.gr

Archeiothiki.gr | eBrevia.com

_NEWS&UPDATES

ΤΕΧΝΙΚΉ ΈΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΌΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΌ

ΨΗΦΊΣΤΗΚΕ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΑ Με 166 ψήφους «υπέρ» έναντι 132 «κατά» ψηφίσθηκε επί της αρχής το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Παιδείας «Εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας, αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος και άλλες διατάξεις» κατά την ονομαστική ψηφοφορία που προκάλεσαν ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΚΚΕ. Το σχέδιο νόμου ψηφίσθηκε, επίσης, κατά πλειοψηφία και επί των άρθρων, στο σύνολό του, όπως και οι τροπολογίες.

ΝΈΑ ΣΥΜΦΩΝΊΑ ΜΕ ΤΗΝ ELDORADO GOLD

Η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού και η αντίστοιχη ολλανδική Αρχή (Netherland Authority for Consumers and Markets, ACM) ανέθεσαν από κοινού σε εμπειρογνώμονες την εκπόνηση τεχνικής έκθεσης για τη βιωσιμότητα και τον ανταγωνισμό. Προτάθηκε η ανάπτυξη ενός “sandbox” για τη βιώσιμη ανάπτυξη, ώστε να υπάρξει η δυνατότητα πειραματισμού με νέες μορφές εμπορικών πρακτικών, ένας ασφαλής χώρος δηλαδή, όπου τόσο οι ρυθμιζόμενες όσο και οι μη ρυθμιζόμενες εταιρείες μπορούν να πειραματιστούν με καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, χωρίς να υποστούν αμέσως όλες τις αναμενόμενες κανονιστικές συνέπειες της συμμετοχής σε μια τέτοια δραστηριότητα.

Στην υπογραφή συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση προχώρησε η Eldorado Gold Corporation που καλύπτει τις εξορυκτικές δραστηριότητες της εταιρίας στη βόρεια Ελλάδα. Για την εκτέλεση της συμφωνίας αναμένεται να απασχοληθούν περί τους 3.070 εργαζόμενους. Την συμφωνία χαιρέτησαν με κοινό ανακοινωθέν οι πρεσβευτές του Καναδά και των ΗΠΑ, Mark Allen και Goeffrey R. Pyatt στην Αθήνα, αναφέροντας πως πρόκειται να τηρηθούν τα υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα, ενώ θα δημιουργηθούν άμεσα και έμμεσα 5.000 νέες θέσεις εργασίας και σημαντικά έσοδα για την ελληνική οικονομία.

6 _ LAWYER

Η AMAZON ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Memorandum of Understanding υπογράφηκε μεταξύ της Amazon και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με στόχο τη δημιουργία μιας μοντέρνας, ψηφιακής Ελλάδας με έμφαση στο cloud computing. Η δημιουργία των πρώτων γραφείων της Amazon Web Services (AWS) ανακοινώθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2021. Τα γραφεία θα υποστηρίζουν οργανισμούς κάθε μεγέθους, νεοφυείς και άλλες επιχειρήσεις, αλλά και φορείς του δημοσίου κατά τη μετάβασή τους στο AWS Cloud.

ΑΠΟΖΗΜΊΩΣΗ ΓΙΑ ΗΘΙΚΉ ΒΛΆΒΗ ΕΞΑΙΤΊΑΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΉΣ ΠΑΡΕΝΌΧΛΗΣΗΣ ΣΕ ΒΆΡΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΗΣ Σύμφωνα με την απόφαση, σεξουαλική παρενόχληση είναι οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής, μη λεκτικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός ατόμου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Ο εναγόμενος εργοδότης έχει το βάρος απόδειξης της μη ύπαρξης σεξουαλικής παρενόχλησης, όταν ο εργαζόμενος επικαλείται με την αγωγή του γεγονότα, από τα οποία μπορεί να πιθανολογηθεί σεξουαλική, ή άλλη παρενόχληση (ΜΕφΘεσ 1196/2020).

ΤΟ ΣΧΈΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΆΝΟΙΓΜΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΎ Με εμβολιασμούς κατά προτεραιότητα στους εργαζόμενους του κλάδου σκοπεύει να προχωρήσει στο άνοιγμα του τουρισμού η κυβέρνηση. Το άνοιγμα θα εξαρτηθεί από την πορεία των εμβολιασμών. Στόχος είναι να ενταχθούν στο πρόγραμμα των ενισχύσεων όλοι οι εργαζόμενοι του χώρου, ειδικότερα δε οι ξεναγοί που επλήγησαν σημαντικά το προηγούμενο καλοκαίρι. Ταυτόχρονα, η επιστρεπτέα προκαταβολή έχει μετατραπεί σε επιχορήγηση με το 50% στις τελευταίες εκδοχές της να είναι μη επιστρεπτέο.

ΚΙΝΔΥΝΕΎΕΙ Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΉ ΣΕΖΌΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ ΚΑΙ ΑΥΤΌ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΊΡΙ Η εμφάνιση μεταλλάξεων και η αργή πρόοδος των εμβολιασμών στο σύνολο της Ευρωζώνης απειλούν και φέτος την τουριστική σεζόν σε Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, όπως σημειώνει η Capital Economics. Αντίθετα, το Βέλγιο και η Γερμανία θα μπορούσαν να επωφεληθούν, καθώς η απώλεια εσόδων από τουρίστες του εξωτερικού μπορεί να αντισταθμιστεί από πρόσθετες δαπάνες κατοίκων που θα παραμείνουν στο εσωτερικό των χωρών. Καθίσταται εμφανές πως η ανάκαμψη των οικονομιών της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και μικρών νησιών της Μεσογείου εξαρτάται άρρηκτα από τον τουρισμό.

LAWYER _ 7

_NEWS&UPDATES

ΔΙΕΥΚΡΙΝΊΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΕΠΊ ΑΥΤΟΦΏΡΟΥ ΠΛΗΜΜΕΛΉΜΑΤΟΣ, ΤΗ ΣΎΛΛΗΨΗ ΚΑΙ ΚΡΆΤΗΣΗ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥ

ΑΊΤΗΜΑ ΓΙΑ ΜΑΖΙΚΆ RAPID TESTS ΣΕ ΌΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΟΥΣ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΈΜΜΙΣΘΑ ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΊΑ Με επιστολή της προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης, η Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων Ελλάδος ζητά τη διεξαγωγή μαζικών rapid tests ανίχνευσης του Covid-19 για όλους τους εργαζόμενους (Δικαστικούς Υπαλλήλους, Δικαστικούς και Εισαγγελικούς Λειτουργούς, Δικηγόρους) στα Δικαστήρια και τα Έμμισθα Υποθηκοφυλακεία όλης της χώρας.

ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΌΝΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΆ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΒΙΆΣΕΙΣ ΑΝΘΡΩΠΊΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΆΤΩΝ ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΔΔΑ Στην ετήσια μελέτη για το 2020 που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) φαίνεται η βελτίωση της εικόνας της χώρας αναφορικά με τον όγκο και τη φύση των παραβάσεών της στο επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τον πίνακα, η Ελλάδα κατατάσσεται το 2020 στην 10η θέση μεταξύ των 47 κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης με κριτήριο τις καταδικαστικές αποφάσεις, ενώ το 2019 η χώρα βρισκόταν στην 7η θέση.

8 _ LAWYER

Με εγκύκλιό της η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου επισημαίνει ότι η κράτηση δικηγόρου συλληφθέντος για αυτόφωρο πλημμέλημα δεν είναι σύννομη. Ο συλληφθείς δικηγόρος πρέπει να οδηγείται αμέσως ενώπιον του Εισαγγελέα, χωρίς να είναι επιτρεπτή η εκδίκαση της σχετικής ποινικής υπόθεσής του κατά την αυτόφωρη διαδικασία, ενώ είναι δυνατή και σύννομη η τηλεφωνική εισαγγελική εντολή που διατάσσει να αφεθεί ελεύθερος, βασιζόμενη στην εκτίμηση της βαρύτητας του εγκλήματος και της προσωπικότητας του συλληφθέντος, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 279 ΚΠΔ, η εφαρμογή του οποίου πρέπει να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα.

ΔΙΚΑΊΩΜΑ ΠΑΤΈΡΑ ΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑ ΜΕ ΤΈΚΝΟ Καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ λόγω παραβίασης του άρθρου 8 της ΕΣΔΑ κατόπιν άρνησης του Εισαγγελέα Ανηλίκων να χορηγήσει στον προσφεύγοντα πατέρα αντίγραφα των εκθέσεων κοινωνικής έρευνας, που συντάχθηκε από αρμόδια κοινωνική λειτουργό κατόπιν δικής του παραγγελίας, αφού προηγήθηκαν διαμαρτυρίες του για ματαίωση της ήδη ρυθμισμένης επικοινωνίας με τα τέκνα του. Βάσει της νομολογίας του ΕΔΔΑ, κάθε γονιός έχει δικαίωμα να λαμβάνει αντίγραφα των συντασσομένων εκθέσεων κοινωνικής έρευνας, αφού αφορούν τα τέκνα του και τον ίδιο.

1Ο ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΌ ΣΥΝΈΔΡΙΟ ΤΗΣ MYTILINEOS ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΏΣΙΜΗ ΑΝΆΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΊΑ Το συνέδριο με τίτλο “Net Zero Action: From challenge to opportunity for accelerated & sustainable value creation” πραγματοποιήθηκε μέσω live streaming την Πέμπτη, 18 Φεβρουαρίου, με διακεκριμένους Ευρωπαίους ομιλητές από την ακαδημαϊκή κοινότητα και τις επιχειρήσεις, καθώς και εκπροσώπους θεσμικών φορέων. Στόχος του συνεδρίου ήταν να αναδείξει την ανάγκη ουσιαστικών πρωτοβουλιών από τις επιχειρήσεις μέσω της συνεργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο με βάση τους δείκτες ESG (Environmental Social Governance) για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Παράλληλα, παρουσιάστηκε το πλάνο «Μηδενικού Άνθρακα» και η αύξηση των επενδύσεων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της MYTILINEOS, η οποία θέτει τις βασικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές αρχές στο επίκεντρο της δραστηριότητάς της. Τονίστηκε ότι στην Ευρώπη

ΔΗΜΙΟΥΡΓΊΑ FAMILY OFFICE ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ

η κινητικότητα είναι έντονη, ενώ η στιγμή είναι κατάλληλη και για την Ελλάδα, η οποία δείχνει να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής με την προώθηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και την κατάργηση της παραγωγής λιγνίτη μέχρι το 2028. Στο τέλος του συνεδρίου, ανώτερα στελέχη εταιρειών και βιομηχανιών αντάλλαξαν απόψεις για τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά στη βιώσιμη ανάπτυξη και το πώς αυτές συνδέονται με την επενδυτική τους στρατηγική.

Στις 17.02.2021 ψηφίστηκε από τη Βουλή το νομοσχέδιο «Μισθολόγιο και ζητήματα ανθρώπινου δυναμικού της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων», με το οποίο εισάγεται νέο άρθρο 71Η στον Ν.4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος, «ΚΦΕ») που προβλέπει δυνατότητα σύστασης εταιρίας ειδικού σκοπού διαχείρισης οικογενειακής περιουσίας. Η εταιρεία μπορεί να λάβει τη μορφή: ΑΕ, ΕΠΕ, ΟΕ, ΕΕ, Κοινωνίας κ.α. (εκτός από νομικό πρόσωπο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα). Σκοπός των εταιριών θα είναι η παροχή υποστήριξης στα φυσικά πρόσωπα και στις οικογένειές τους κατά τη διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, κάθε οικογένεια μπορεί να εξυπηρετεί τις προσωπικές και επιχειρηματικές ανάγκες των μελών της χωρίς ταυτόχρονα αυτή η υπηρεσία που θα παρέχεται από το εξειδικευμένο αυτό ανθρώπινο δυναμικό να επιβαρύνεται με υπέρογκο κόστος Φ.Π.Α, καθώς μέσω της ρύθμισης επιτυγχάνεται μικρό φορολογικό κόστος όσον αφορά στη φορολογία εισοδήματος. Στις περισσότερες χώρες η λειτουργία του Family office, που πλέον θεσμοθετείται και στην Ελλάδα, είναι άτυπη. Στην εταιρία μπορούν να συμμετέχουν φυσικά πρόσωπα (φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας), τα οποία είναι μέλη της οικογένειας, καθώς και νομικά πρόσωπα ή οντότητες (στα οποία συμμετέχουν τα φυσικά πρόσωπα ή/και τα μέλη της οικογένειας).

LAWYER _ 9

_THOUGHT LEADERSHIP

Ιωάννης Ελ. Κοϊμτζόγλου Νομικός Σύμβουλος Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Το νέο σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα Ο νέος νόμος για τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα κινείται στην κατεύθυνση της αξιοκρατίας και της τήρησης των προδιαγραφών συνταγματικής νομιμότητας με τη φιλοδοξία της ποιοτικής βελτίωσης της ελληνικής δημόσιας διοίκησης. Η μετάβασή της, όμως, σε ένα νέο μοντέλο πρέπει να συμπληρωθεί και με μεταρρυθμίσεις που αφορούν τα καθήκοντα και την απόδοση των υπαλλήλων μετά την πρόσληψή τους.

10 _ LAWYER

Δ

Η ιστορία

ημοσιεύτηκε πρόσφατα ο Ν. 4765/2021 (ΦΕΚ Α’, 15.01.2021) με τίτλο «Εκσυγχρονισμός του συστήματος προσλήψεων στον δημόσιο τομέα και ενίσχυση του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.) και λοιπές διατάξεις».

Με τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και την έναρξη της συστηματικής επανασυγκρότησης του ελληνικού κράτους διαπιστώθηκαν σοβαρά προβλήματα στην ελληνική δημόσια διοίκηση, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των πελατειακών προσλήψεων. Ήταν διάχυτη η αίσθηση ότι οι θέσεις στο δημόσιο διανέμονταν αυθαίρετα από τους κρατούντες, με βάση κομματικά κριτήρια. Μελέτες της εποχής διαπίστωσαν την ανάγκη αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης με βάση τις εξής παραμέτρους: α) καθιέρωση γραπτού διαγωνισμού ως αποκλειστικού συστήματος προσλήψεων και β) σύσταση ενός κεντρικού νέου οργάνου που θα είχε γενική επιτελική αρμοδιότητα για τις προσλήψεις. Αρχικά, καθιερώθηκε ο διαγωνισμός ως βασικό σύστημα προσλήψεων και συγκροτήθηκε το ΑΣΔΥ (Ανώτατο Συμβούλιο Δημοσίων Υπηρεσιών), ως θεσμός που θα εγγυόταν την εφαρμογή του νέου Κώδικα και εξοπλίστηκε με συντονιστικές και συμβουλευτικές αρμοδιότητες, χωρίς τη δυνατότητα να ελέγχει τη νομιμότητα των προσλήψεων. Το ΑΣΔΥ θεωρείται ιστορικά ότι δεν συνέβαλε, όσο έπρεπε, στη νομιμότητα των προσλήψεων κατ’ εφαρμογή αντικειμενικών κριτηρίων και τελικά, καταργήθηκε με το ΝΔ 285/1974. Μετά την κατάργηση του ΑΣΔΥ, ιδρύθηκε (άρθρο 43 του ΠΔ 611/1977) η πενταμελής Κεντρική Επιτροπή Διαγωνισμών (ΚΕΔ), προκειμένου να εφαρμοστεί ο διαγωνισμός, ως μέσο πρόσληψης στο Δημόσιο με πολλές, βέβαια, εξαιρέσεις. Το 1983, άρχισε να ισχύει (Ν.1320/1983) ένα νέο σύστημα προσλήψεων βασισμένο, στο πλαίσιο των πολιτικών απόψεων που κυριαρχούσαν την εποχή εκείνη, σε κοινωνικά κριτήρια και με επικουρικό τον ρόλο των πτυχίων και των λοιπών τυπικών προσόντων. Η Διεύθυνση Προγραμματισμού και Πρόσληψης του Υπουργείου Προεδρίας συνέλεγε και επεξεργαζόταν τα στοιχεία για τις ανά χρόνο κενές θέσεις. Ο αριθμός των προσληπτέων καθοριζόταν από Τριμελή Υπουργική

Το ζήτημα Ο νέος νόμος ρυθμίζει ένα ζήτημα με διαχρονικό πολιτικό, κοινωνικό και νομικό ενδιαφέρον: τον τρόπο επιλογής του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης. Η πολιτική διάσταση του ζητήματος συνδέεται με το ερώτημα εάν πρέπει και εάν είναι εφικτό η δημόσια διοίκηση να στελεχώνεται με προσωπικό, εφαρμόζοντας αντικειμενικά κριτήρια επιλογής και πρόσληψης, ανεξάρτητα από τις πολιτικές συμπάθειες ή αντιπάθειες της εκάστοτε κυβέρνησης προς τους υποψηφίους δημοσίους υπαλλήλους. Το κοινωνικό ενδιαφέρον για το ζήτημα συνδέεται με τη διαπίστωση ότι η απόκτηση της ιδιότητας του δημοσίου υπαλλήλου είναι περιζήτητη ακόμη, ως μορφή επαγγελματικής διασφάλισης, η οποία βέβαια δεν προσφέρει τις υλικές απολαβές που, ενδεχομένως, μπορεί κάποιος να επιτύχει στον ιδιωτικό τομέα, παρέχει, όμως, συνδυαζόμενη με τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, μια επαγγελματική ασφάλεια, η οποία στη σημερινή εποχή της γενικευμένης αβεβαιότητας δεν είναι αμελητέα. Η νομική διάσταση του ζητήματος συνδέεται με την υποχρέωση εφαρμογής στη διαδικασία πρόσληψης προσωπικού για τη δημόσια διοίκηση των συνταγματικών αρχών του κράτους δικαίου, της ισότητας των πολιτών και της αξιοκρατίας. Το ζήτημα, τέλος, του συστήματος επιλογής του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης συνδέεται, γενικότερα, με το τελικό και μείζονος σημασίας ζητούμενο, που συχνά, στο πλαίσιο της συγκεκριμένης συζήτησης, παραβλέπεται: πρέπει το σύστημα πρόσληψης, που εφαρμόζεται κάθε φορά, να διασφαλίζει, πέραν της νομιμότητας, την επιλογή προσωπικού ικανού να εργαστεί αποδοτικά, με σκοπό την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, σε έναν δημόσιο τομέα που εξελίσσεται πλέον ραγδαία.

Πρέπει το σύστημα πρόσληψης να διασφαλίζει, πέραν της νομιμότητας, την επιλογή προσωπικού ικανού να εργαστεί αποδοτικά για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, σε έναν δημόσιο τομέα που εξελίσσεται ραγδαία

LAWYER _ 11

_THOUGHT LEADERSHIP Επιτροπή κατόπιν εισήγησης του Υπουργού Προεδρίας. Στη συνέχεια, με το Ν. 1943/1991 επανήλθε ως κύριο σύστημα προσλήψεων ο διαγωνισμός και την ευθύνη για την οργάνωσή του ανέλαβε πενταμελής Κεντρική Επιτροπή, υπαγόμενη στο Υπουργείο Προεδρίας. Τέλος, με το Ν. 2190/1994 ιδρύθηκε το ΑΣΕΠ ως Ανεξάρτητη Αρχή αρμόδια για τις προσλήψεις στο Δημόσιο. Ο Ν. 2190/1994 θεσπίστηκε με σκοπό να ρυθμίσει με αξιοκρατικό τρόπο το σύστημα των προσλήψεων των δημοσίων υπαλλήλων, καθιερώνοντας το διαγωνισμό ως διαδικασία πρόσληψης, προβλέποντας, όμως, αρκετές εξαιρέσεις από τη διαγωνιστική διαδικασία υπέρ ενός συστήματος αυτόματης επιλογής με εφαρμογή τυπικών κριτηρίων μοριοδότησης. Η εφαρμογή του νόμου έδειξε ότι αυτός κατέληγε να ενθαρρύνει την εφαρμογή μηχανιστικών κριτηρίων επιλογής και δεν επέτρεπε να διαγνωστεί η «προσωπική αξία» του υποψηφίου και η ικανότητά του να ανταποκριθεί στα καθήκοντα της θέσης που θα αναλάβει. Επιπλέον, η πολυδιάσπαση και η δυσχέρεια ερμηνείας των διατάξεων, οι οποίες υπέστησαν πολλαπλές τροποποιήσεις, η πρόβλεψη παράλληλων και ειδικών διαδικασιών για τη στελέχωση του δημόσιου τομέα, οι οποίες εναπόκειντο στη διακριτική ευχέρεια των φορέων, η χρονική διάρκεια των διαδικασιών επιλογής, η ανάγκη συστηματικής ρύθμισης της διαδικασίας για την επιλογή διευθυντικών στελεχών του δημοσίου, όλα αυτά οδήγησαν στην ανάγκη θέσπισης ενός νέου νόμου που να ρυθμίζει τη διαδικασία προσλήψεων στον δημόσιο τομέα.

Οι συνταγματικές αρχές που πρέπει να διέπουν το σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα Οι συνταγματικές αρχές που πρέπει να διέπουν το σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα είναι οι αρχές της ισότητας, της αξιοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Η αρχή της ισότητας σημαίνει, στην προκειμένη περίπτωση, ότι πρέπει όλοι οι πολίτες να έχουν ισότιμα και ανάλογα με τα προσόντα τους την ευχέρεια πρόσβασης στη διαδικασία πρόσληψης στον δημόσιο τομέα. Η λειτουργία της αρχής της αξιοκρατίας επιβάλλει τη θέσπιση συστημάτων επιλογής των υποψήφιων δημοσίων υπαλλήλων με δύο βασικά χαρακτη-

ριστικά: πρώτον την ύπαρξη αντικειμενικών κριτηρίων, έτσι ώστε να μειώνεται η υπόνοια μεροληψίας, δεύτερον ανάδειξη και αναζήτηση της αξίας του καθενός, η οποία πρέπει να αποτελεί βασικό κριτήριο επιλογής του. Η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης επιβάλλει την εισαγωγή στα συστήματα επιλογής προσωπικού στοιχείων που εκδηλώνουν έμπρακτα (με την πρόσληψη στο δημόσιο) το ενδιαφέρον του κράτους για αδύναμες κοινωνικές ομάδες. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές της αξιοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης δεν έχουν απλώς ερμηνευτικό χαρακτήρα, αλλά όντας αρχές συνταγματικής περιωπής καθιστούν αντισυνταγματική κάθε διάταξη που αντιβαίνει σε αυτές. Τέλος, το άρθρο 103 παρ. 7 Σ ορίζει ότι: «η πρόσληψη υπαλλήλων στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, πλην των περιπτώσεων της παραγράφου 5, γίνεται είτε με διαγωνισμό είτε με επιλογή σύμφωνα με προκαθορισμένα και αντικειμενικά κριτήρια και υπάγεται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής, όπως νόμος ορίζει. Νόμος μπορεί να προβλέπει ειδικές διαδικασίες επιλογής που περιβάλλονται με αυξημένες εγγυήσεις διαφάνειας και αξιοκρατίας ή ειδικές διαδικασίες επιλογής προσωπικού για θέσεις το αντικείμενο των οποίων περιβάλλεται από ειδικές συνταγματικές εγγυήσεις ή προσιδιάζει σε σχέση εντολής». Από την προαναφερόμενη διάταξη προκύπτουν ερμηνευτικά οι κανόνες που πρέπει να διέπουν τις διαδικασίες προσλήψεων: α) βούληση του συντακτικού νομοθέτη είναι η διαδικασία των προσλήψεων να διέπεται από τις αρχές της αξιοκρατίας, της ισότητας και σεβασμού της αξίας του ανθρώπου όσων συμμετέχουν σε αυτήν, β) οι αρχές αυτές είναι υποχρεωτικό να τηρούνται σε κάθε διαδικασία προσλήψεων και για οποιαδήποτε κατηγορία προσωπικού, γ) της εφαρμογής των κανόνων αυτών εξαιρούνται μόνον οι θέσεις ανώτατων διοικητικών υπαλλήλων, οι οποίοι καταλαμβάνουν θέσεις εκτός υπαλληλικής

Ο ένας και μοναδικός πανελλαδικός διαγωνισμός διασφαλίζει τη διαφάνεια της διαδικασίας και την εφαρμογή της αξιοκρατίας, ενώ η δομημένη συνέντευξη συμβάλλει στον έλεγχο των ουσιαστικών δεξιοτήτων των υποψηφίων 12 _ LAWYER

ιεραρχίας, δ) τα συστήματα πρόσληψης πρέπει να βασίζονται στην ύπαρξη προκαθορισμένου και σταθερού προσοντολογίου, ε) οι διαδικασίες πρόσληψης πρέπει να υπάγονται στον έλεγχο ανεξάρτητης αρχής.

Το νέο σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα (Ν. 4765/2021) Ο νέος νόμος διέπει τις προσλήψεις μόνιμου και αορίστου χρόνου προσωπικού στο Δημόσιο και ΟΤΑ για όλες τις ειδικότητες. Οι προσλήψεις θα γίνονται με πανελλήνιο διαγωνισμό, ο οποίος θα λαμβάνει χώρα μία φορά στη διετία (ο πρώτος θα γίνει το αργότερο το τρίτο τρίμηνο του 2022). Ο διαγωνισμός θα γίνεται είτε με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών είτε με ανάπτυξη κειμένου είτε με συνδυασμό των 2 συστημάτων. Προσωπικό ειδικών θέσεων και προσόντων θα υπόκειται σε διαδικασία δομημένης συνέντευξης με σκοπό να αξιολογηθεί η καταλληλότητα των υποψηφίων για την άσκηση των καθηκόντων τους και η επικοινωνιακή τους ικανότητα. Πρόσθετες πρακτικές δοκιμασίες ή εξέταση ειδικών γνώσεων μπορεί να προβλέπονται. Η μοριοδότηση του υποψηφίου αυξάνεται από την ύπαρξη στο πρόσωπο του μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, από την τεκμηριωμένη γνώση ξένων γλωσσών καθώς και από την εργασιακή εμπειρία. Ενισχύονται ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (άτομα με αναπηρία, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, ομογενείς με ελληνική ιθαγένεια) και ενθαρρύνεται η εντοπιότητα των υποψηφίων σε σχέση με τις υπό κατάληψη θέσεις. Ο νέος νόμος κρίνεται ότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, εφαρμογής δηλαδή των συνταγματικών αρχών που προαναφέρθηκαν και πρέπει να διέπουν τις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα. Ο ένας και μοναδικός πανελλαδικός διαγωνισμός για την πρόσληψη διασφαλίζει τη διαφάνεια της διαδικασίας και την εφαρμογή της αξιοκρατίας. Η δομημένη συνέντευξη συμβάλλει στον έλεγχο των ουσιαστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων των υποψηφίων και αποκλείει την αξιολόγηση τυπικών και μόνον προσόντων. Εάν, μάλιστα, η συνέντευξη ήταν δημόσια ή καταγραφόταν για ενδεχόμενη δικαστική αξιολόγηση, θα αποτρέπονταν και τα σχόλια που καταλήγουν στο ότι η συνέντευξη νοθεύει την αντικειμενικότητα της διαδικασίας.

Οι προοπτικές Είναι βέβαιο ότι ένα σύστημα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα, το οποίο πληροί τις προδιαγραφές συνταγματικής νομιμότητας που ήδη αναφέρθηκαν, θα συμβάλλει αποφασιστικά στην ποιοτική βελτίωση της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και τη μετάβασή της στο μοντέλο του New Public Management (NPM). Ο νέος νόμος φαίνεται να το κάνει. Δεν αρκεί, όμως, μόνον αυτό: απαιτούνται ακόμη η θέσπιση και η τήρηση ενός οργανογράμματος του δημόσιου τομέα, ο επακριβής καθορισμός των καθηκόντων των υπαλλήλων (job design), ο καθορισμός κριτηρίων ελέγχου απόδοσης του υπαλλήλου (job success criterion) και ο καθορισμός των προσόντων που απαιτούνται για την κατάληψη των θέσεων (job specification). Η κατά το δυνατόν ταχύτερη υλοποίηση των ανωτέρω θα διασφαλίζει την ομαλή προσαρμογή της ελληνικής δημόσιας διοίκησης στην τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, στις ψηφιοποιημένες επικοινωνίες και δράσεις και στην «πράσινη μετάβαση», τη νέα μορφή δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος. ■

Ο νέος νόμος συμβάλλει στη μετάβαση στο μοντέλο του New Public Management, όμως δεν αρκεί αυτό. Απαιτείται επιπλέον ο ακριβής καθορισμός προσόντων και κριτηρίων απόδοσης του υπαλλήλου LAWYER _ 13

_COVER STORY

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οριζόντιο στοιχείο κάθε χαρασσόμενης εθνικής πολιτικής Ένα ενισχυμένο πλαίσιο δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, η πρόοδος της ψηφιοποίησης, αλλά και μια δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες βρίσκονται στις προτεραιότητες του Υφυπουργού, ο οποίος μιλά στο Lawyer για τα επόμενα βήματα και τις πρωτοβουλίες που έχουν δρομολογηθεί με την ανάληψη του χαρτοφυλακίου Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Της Αλεξάνδρας Βαρλά Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που πιστεύετε ότι οδήγησαν στον διορισμό σας ως Υφυπουργού Δικαιοσύνης για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Εκτιμώ ότι τα προσωπικά χαρακτηριστικά υποχωρούν μπροστά στο συλλογικό κριτήριο της υλοποίησης του κυβερνητικού έργου. Εκλαμβάνω, επομένως, αυτή την επιλογή ως εντολή πρόσθετης ευθύνης να εργαστώ προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι, επίσης, διαχρονική η πίστη του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στη νεότερη γενιά, εντός και εκτός πολιτικού συστήματος. Ποιες είναι οι πρώτες ενέργειες που πραγματοποιήσατε ως Υφυπουργός Δικαιοσύνης και ποια τα επόμενα βήματα; Στο Υπουργείο έχει ήδη παραχθεί σημαντικό έργο από τον Υπουργό κ. Τσιάρα και έχουν ήδη δρομολογηθεί κρίσιμες νομοθετικές και πολιτι-

κές πρωτοβουλίες πολύ πριν από την ανάληψη των καθηκόντων μου. Εκ φύσεως, εξάλλου, θεωρώ πολύ πιο παραγωγικό το να προσθέτει κανείς τις δυνάμεις του σε κοινούς σκοπούς. Αφού, πάντοτε σε συνεργασία με τον Υπουργό και τις υπηρεσιακές δομές, ολοκληρώσαμε έναν αναγκαίο κύκλο ενημέρωσης για τα εκκρεμή θέματα και αναμείναμε τις αναγκαίες διατυπώσεις για το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου, εργαζόμαστε ήδη πάνω σε κρίσιμους τομείς. Δεν σας κρύβω ότι, πριν ακόμη αναλάβω το χαρτοφυλάκιο, θεωρούσα επιβεβλημένη την εκπόνηση δράσεων για μια Δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες. Συμβολικά και ουσιαστικά, απέστειλα, λίγες ημέρες μετά την ορκωμοσία μου, επιστολή προς όλες τις διοικήσεις των δικαστικών μονάδων της χώρας, με την οποία ζητούσα να πληροφορηθώ 14 _ LAWYER

Γεώργιος Κώτσηρας Υφυπουργός Δικαιοσύνης για θέματα Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

LAWYER _ 15

_COVER STORY την πρόοδο της διαδικασίας καταγραφής

κές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πηγές.

αναγκών και ελλείψεων για τη φυσική προ-

Θα εργαστούμε σθεναρά, ώστε, αφενός, η

σβασιμότητα των ΑμεΑ στα δικαστικά μέγαρα

χώρα μας να ανταποκρίνεται με τον πλέον

και καταστήματα όλης της επικράτειας και

αποτελεσματικό τρόπο στις υποχρεώσεις που

επεσήμαινα την ανάγκη επίσπευσης της δια-

έχει αναλάβει στο πλαίσιο της διεθνούς και

δικασίας αυτής, πάντοτε από κοινού με την

της ευρωπαϊκής δικαιοταξίας και, αφετέρου,

ενίσχυση της ψηφιακής προσβασιμότητας. Το

να καταστήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπί-

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ΑμεΑ, εκπονη-

νων δικαιωμάτων οριζόντιο στοιχείο κάθε

θέν υπό την αιγίδα του Υπουργού Επικρα-

χαρασσόμενης εθνικής πολιτικής.

τείας κ. Γεραπετρίτη, επιφυλάσσει κομβικό

Για το 2021, το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο της επιτάχυνσης της επίλυσης των δικαστικών διαφορών. Με ποιον τρόπο θα μπορέσει να καταστεί αυτός ο στόχος εφικτός, με δεδομένο μάλιστα ότι έχει συγκεντρωθεί ένας τεράστιος όγκος δικαστικών υποθέσεων που ήταν αδύνατο να εκδικαστούν λόγω της πανδημίας;

ρόλο και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το ίδιο και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα του Παιδιού, για το οποίο ήδη βρισκόμαστε σε φάση επικαιροποίησης και εμπλουτισμού, ώστε εντός των επόμενων μηνών να είναι έτοιμο προς παρουσίαση. Ταυτόχρονα, επιταχύνουμε τους ρυθμούς, ώστε να ολοκληρώσουμε εκκρεμότητες σχε-

Η πανδημία επέτεινε, αφενός, το υπαρκτό

τικά με την έκδοση πράξεων δευτερογενούς νομοθεσίας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας. Και ασφαλώς, πάντοτε υπό το πρίσμα της συνολικής θεώρησης της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της Δικαιοσύνης, συμβάλλουμε στην τεκμηρίωση της νομοθετικής πρωτοβουλίας και κάθε άλλου έργου που υποστηρίζεται από μονάδες που εποπτεύονται από τον Υπουργό. Προωθείται, έτσι, το νομοσχέδιο για τον νέο Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων και τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Πρόκειται για παρεμβάσεις ουσίας που θα αποδώσουν καρπούς. Τι περιλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο Διεθνούς Συνεργασίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων; Ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες;

πρόβλημα, αλλά, αφετέρου,

Πριν ακόμη αναλάβω το χαρτοφυλάκιο, θεωρούσα επιβεβλημένη την εκπόνηση δράσεων για μια Δικαιοσύνη πιο φιλική προς ευαίσθητες πληθυσμιακές ομάδες

κατέδειξε ακόμη πιο επιτακτικά την ανάγκη πρόοδου της ψηφιοποίησης. Αυτή θεωρώ και την πλέον ασφαλή οδό στην αποφόρτιση της δικαστηριακής ύλης. Έχουμε όλοι πλήρη συναίσθηση ότι δεν μπορεί να υποκατασταθεί η ακροαματική διαδικασία και να αυτοματοποιηθεί απόλυτα η σύνθετη δικανική αξιολόγηση. Εννοώ, όμως, την εισαγωγή ψηφιακών υποστηρικτικών διαδικασιών στη συγκέντρωση των αποδεικτικών μέσων, τη διασύνδεση δικαστικών υπηρεσιών και,

ενδεχομένως, ακόμη και στη διάσκεψη που

Στις αρμοδιότητές μου περιλαμβάνεται η

ήδη δυνητικά έχει αρχίσει να εφαρμόζεται.

κάθετη εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης

Σημαντικό βήμα θεωρώ και την καθιέρωση

Ειδικών Νομικών Ζητημάτων και Ανθρωπίνων

στον νέο Κώδικα Δικαστικών Υπαλλήλων κλά-

Δικαιωμάτων, καθώς και του αυτοτελούς

δου δικαστικών υπαλλήλων Επικουρίας και

Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων,

Τεκμηρίωσης του Δικαστικού Έργου, με αρμο-

όπως αυτά διαρθρώνονται οργανικά από

διότητα, μεταξύ άλλων, την αποδελτίωση και

τον νεοπαγή Οργανισμό του Υπουργείου

ευρετηρίαση της νομολογίας. Εκτιμώ ότι

(Π.Δ. 6/2021). Πρόκειται για μια εξαι-

αυτού του είδους η υποβοήθηση του δικανι-

ρετικά κρίσιμη ύλη που ανάγεται σε όλο

κού έργου στην αιτιολογία της δικαστικής

το πλέγμα της διεθνούς συνεργασίας σε

κρίσης θα συντμήσει καθοριστικά τον χρόνο

αστικές και ποινικές υποθέσεις, καθώς

έκδοσης των αποφάσεων.

και της σύγκλισης της εθνικής έννομης

Με αφορμή την πρόσφατη καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου για πράξη σεξουαλικής

τάξης με τις υπερεθνικές, προστατευτι-

16 _ LAWYER

βίας εναντίον της, τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν τεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Θεωρείτε ότι υπάρχει χάσμα ανάμεσα στη θεσμοθέτηση των δικαιωμάτων και στην υπεράσπισή τους στην πράξη; Αν ναι, πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να καλυφθεί; Είμαι προσωπικά και θεσμικά κοντά σε κάθε γενναία πράξη αποκάλυψης περιστατικών βίας κάθε μορφής, ιδιαίτερα όταν το θύμα κινείται από ελατήρια προστασίας ατόμων που διατρέχουν ανάλογους κινδύνους. Αποτελεί καθήκον της Πολιτείας να ενθαρρύνει το σύστημα υποδοχής τέτοιων καταγγελιών, ενισχύοντας τις δομές διασφάλισης του απορρήτου και ψυχολογικής υποστήριξης του προσώπου που έχει υποστεί ανάρμοστη συμπεριφορά. Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, χωρίς ασφαλώς να παραγνωρίζω την ανάγκη βελτιωτικών παρεμβάσεων, δεν συμμερίζομαι τη λογική της αποσπασματικής νομοθετικής παρέμβασης με αφορμή την επικαιρότητα. Θεωρώ το νομικό οπλοστάσιο επαρκές προϊόν μακρο-

χρόνιων νομοπαρασκευαστικών διαδικασιών με εσωτερική λογική συνοχή. Ειδικά, μάλιστα, ο Ποινικός Κώδικας παρακολουθείται κατά την εφαρμογή του από διαρκή επιστημονική επιτροπή με διακεκριμένα μέλη που θα εισηγηθούν τυχόν αναγκαίες αλλαγές. Όλες αυτές οι προσεγγίσεις και οι προβληματισμοί χρήζουν πολύ προσεκτικής επεξεργασίας -η οποία και θα υπάρξει- για να μην δημιουργούνται ενδοσυστηματικές ασυνέπειες.

Θα εργαστούμε σθεναρά ώστε να καταστήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οριζόντιο στοιχείο κάθε χαρασσόμενης εθνικής πολιτικής LAWYER _ 17

Πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει περαιτέρω βήματα προς την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων; Θεωρείτε πως η χώρα βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Προεκτείνοντας τη συλλογιστική του προηγούμενου ερωτήματος, δεν είμαι από εκείνους που απαξιώνουν το

_COVER STORY νομικό πλαίσιο της χώρας μας. Η ασφαλέ-

Καλούμαστε να επικαιροποιήσουμε και να επαυξήσουμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, λαμβάνοντας υπόψη σύνθετες, αλλά και σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες. Όπου απαιτούνται συνέργειες με άλλα Υπουργεία, προχωράμε σε αυτές. Προτεραιότητα αποτελεί, επίσης, η πλήρης λειτουργία των Εταιριών Προστασίας Ανηλίκων και των Σπιτιών του Παιδιού. Περαιτέρω, είναι αναγκαία η συνολική προσέγγιση της δικανικής μεταχείρισης της ανηλικότητας με μέριμνα για την πιστή εφαρμογή και ενίσχυση του πλαισίου διενέργειας διαδικαστικών πράξεων, με έμφαση στη χρήση φιλικών μέσων, στα ιδιαίτερα προσόντα των διενεργούντων αυτές λειτουργών, την αποφυγή της επανάληψης κλπ. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα του Παιδιού θα βασίζεται στις θεμελιώδεις αρχές της φιλικής προς τα παιδιά δικαιοσύνης και συγκεκριμένα στην αντιμετώπισή τους ως φορέων πλήρων δικαιωμάτων, την προστασία του υπέρτατου συμφέροντος και της αξιοπρέπειάς τους, την προστασία από τις διακρίσεις και τον απόλυτο σεβασμό στις αρχές και τις εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Κεντρικός στόχος των σχετικών δράσεων και παρεμβάσεων είναι μία φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη πριν, κατά και μετά τη δικαστική διαδικασία που θα στηρίζεται στις κατευθυντήριες οδηγίες του Συμβουλίου της Ευρώπης· στην πληροφόρηση και καθοδήγηση, την προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, την προστασία του παιδιού από κάθε βλάβη, όπως εκφοβισμό, αντίποινα και δευτερογενή θυματοποίηση και τη διεπιστημονικη προσέγγισή του. Τέλος, θεωρώ αναγκαίο, σε μεταγενέ-

στερη κατεύθυνση ουσιαστικής ενίσχυσης του πλαισίου, όπου αυτό είναι αναγκαίο, είναι η εναρμόνισή του με τις μέγιστες εγγυήσεις προστασίας που τάσσουν οι υπερεθνικές πηγές του. Στο πλαίσιο αυτό, αναλαμβάνουμε ήδη μια συνολική πρωτοβουλία για την ενίσχυση της «εθνικής διάστασης» του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., δηλαδή της διάχυσής του στην επιστημονική και κοινωνική βάση και στην ανάδειξή του σε ουσιώδες κριτήριο χάραξης εθνικών πολιτικών, σύμφωνα με τα πορίσματα της πρόσφατης Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μαζί, ασφαλώς, με το «κεκτημένο» της ΕΣΔΑ, ο Χάρτης αντανακλά μια προωθημένη ερμηνεία των δικαιωμάτων που σχετίζονται με τη σύγχρονη πραγματικότητα: προσωπικά δεδομένα, βιοηθική, ψηφιακός μετασχηματισμός, δικαιώματα του παιδιού, ρατσισμός και μισαλλοδοξία υπό το πρίσμα του μεταναστευτικού φαινομένου κλπ. Θεωρώ, ωστόσο, αναγκαίο να επισημάνω ότι η προστασία των δικαιωμάτων δεν εξαντλείται στη νομοθέτηση. Προσαπαιτεί την προσήλωση της Διοίκησης, πράγμα που επιτυγχάνεται μέσα από τη διαρκή επιμόρφωση των στελεχών της. Αποτελεί, όμως, και έργο της δικαστικής εξουσίας να ανεύρει όλα τα διαθέσιμα ερμηνευτικά εργαλεία και να επιβάλει λύσεις ακόμη και εκεί όπου οι άλλες δύο κρατικές λειτουργίες υστέρησαν. Με μεγάλη επιστημονική ικανοποίηση διαπιστώνω ότι οι Έλληνες δικαστές επαληθεύουν τον ρόλο των λειτουργών

Είμαι προσωπικά και θεσμικά κοντά σε κάθε γενναία πράξη αποκάλυψης περιστατικών βίας κάθε μορφής, ιδιαίτερα όταν το θύμα κινείται από ελατήρια προστασίας ατόμων που διατρέχουν ανάλογους κινδύνους

της ως κοινοί δικαστές του ενωσιακού δικαίου και υιοθετούν με συστηματικότητα την ερμηνεία των εθνικών βάσεων υπό το φως των υπερεθνικών. Σε πρόσφατη συνέντευξή σας δηλώσατε ότι προωθείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ενισχυμένο πλαίσιο δράσεων για την ολοκληρωμένη προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού με άξονα υψηλής προτεραιότητας μία Δικαιοσύνη φιλικότερη προς τα παιδιά (child-friendly justice). Ποιες είναι οι βασικές σας προτεραιότητες σε αυτόν τον τομέα;

στερο χρόνο, να εξεταστεί συνολικά η ανηλικότητα με οριζόντιο τρόπο, προφανώς στο πλαίσιο συντονισμένης νομοπαρασκευαστικής εργασίας, στο σύνολο των βασικών κωδικοποιήσεών μας.

■

18 _ LAWYER

ΤΟ 2021 ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

WORKFORCE E M P L O Y E R ' S

D A I L Y

N E W S

Γίνετε συνδρομητής στο νέο newsletter της BOUSSIAS για το χώρο του Ανθρώπινου Δυναμικού και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο καθημερινής, φρέσκιας και έγκυρης ενημέρωσης για όλες τις b2b εξελίξεις του κλάδου.

Όλες οι ειδήσεις για τις εταιρείες που πρωταγωνιστούν στην εν λόγω αγορά και για τους προμηθευτές τους, μετακινήσεις στελεχών, νέες συνεργασίες, θεσμικές και διεθνείς εξελίξεις, συνθέτουν τον κόσμο του Workforce.

ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗΣ

#1b3665 https://hrpro.gr/subscribe/ Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Δημήτρη Φαραό, Τ: +30 210 6617 777 (ext. 102) E: farao@boussias.com

Tru

Pro

_BACK COVER STORY

Δημιουργώντας ένα σύγχρονο πλαίσιο εργασίας Ο αντίκτυπος της πανδημίας στην εργασία και την παραγωγή, ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων, το μέλλον της τηλεργασίας, οι προϋποθέσεις ενός βιώσιμου ασφαλιστικού συστήματος, αλλά και το ζήτημα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησής μας με την Κατερίνα Δασκαλάκη, η οποία μοιράζεται με το Lawyer τις σκέψεις της και τις πάγιες θέσεις του ΣΕΒ για το σύγχρονο εργασιακό τοπίο.

Της Αλεξάνδρας Βαρλά Πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί η αγορά εργασίας μετά την πανδημία; Πιστεύετε ότι το πλήγμα σε κλάδους, όπως η εστίαση και ο τουρισμός, είναι αναστρέψιμο; Με ποιον τρόπο θα μπορέσουν να ορθοποδήσουν ξανά οι ελληνικές επιχειρήσεις; Αναμφισβήτητα, βιώσαμε και βιώνουμε, σε παγκόσμιο επίπεδο, μία πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση και ένα εναλλασσόμενο κλείσιμο και άνοιγμα της οικονομικής δραστηριότητας, τα οποία προκαλούν σημαντικές οικονομικές αναταράξεις. Επηρεάζονται, δε, όλοι οι τομείς της ελληνικής οικονομίας, και ιδιαίτερα οι υπηρεσίες, η εστίαση και ο τουρισμός. Η νέα κρίση του Covid-19 βρήκε την ελληνική οικονομία τη στιγμή που έβγαινε από την πολυετή οικονομική κρίση. Οι προβλέψεις για το τρέχον έτος θεωρούνται εξαιρετικά ριψοκίνδυνες. Η χώρα μας παραμένει πιο εκτεθειμένη, ανάμεσα στις χώρες της Ευρωζώνης, λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας της οικονομίας μας και

20 _ LAWYER

Κατερίνα Δασκαλάκη Senior Advisor, Labour Relations, ΣΕΒ

Eίναι ευκαιρία και ταυτόχρονα πρόκληση να σχεδιάσουμε και να προχωρήσουμε στον μετασχηματισμό του παραγωγικού μας μοντέλου, προς την κατεύθυνση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας

LAWYER _ 21

_BACK COVER STORY των δυσμενών μακροπρόθεσμα δημογραφικών προοπτικών. Πέραν της εφαρμογής των υγειονομικών μέτρων και τη δεδομένη στήριξη εκ μέρους της πολιτείας των οικονομικά πληγέντων από την πανδημία (εργαζομένων και επιχειρήσεων), είναι ευκαιρία και ταυτόχρονα πρόκληση να σχεδιάσουμε και να προχωρήσουμε στον μετασχηματισμό του παραγωγικού μας μοντέλου, προς την κατεύθυνση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας, μέσα από την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων και την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων. Το τελευταίο διάστημα, διαπιστώσαμε για μια ακόμη φορά τη σημασία, την αναγκαιότητα και την ανθεκτικότητα της μεταποίησης. Η βιομηχανία διατήρησε τη δυνατότητά της να παράγει –και να εξάγει– προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, αλλά και να διατηρεί καλές και βιώσιμες θέσεις εργασίας. Αναδείχθηκαν, επομένως, τόσο τα όρια του παραγωγικού μας υποδείγματος, όσο όμως και η διέξοδος. Στο επίκεντρο, λοιπόν, βρίσκεται η ανάγκη για την αύξηση του μεριδίου της βιομηχανίας στο 15% του ΑΕΠ σε ορίζοντα 10ετίας, στρατηγική κατεύθυνση του ΣΕΒ για το επόμενο χρονικό διάστημα. Είναι γεγονός, λοιπόν, ότι πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα σε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε επενδύσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, φέρνουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη που διαχέεται σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Πέρα από την πανδημία, ποιες είναι οι σύγχρονες προκλήσεις για τον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας, τις οποίες καλούνται να διαχειριστούν οι επιχειρήσεις;

απασχόλησης και επιχειρηματικής οργάνωσης, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ασκούν τα εργασιακά τους καθήκοντα και δημιουργούν ανάγκες για νέες δεξιότητες και νέα επαγγέλματα. Ως βασική πρόκληση αναδεικνύεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων και η ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων των εργαζομένων. Κύριος στόχος όλων μας είναι να προετοιμάσουμε το σημερινό και μελλοντικό ανθρώπινο δυναμικό, αλλά και τις επιχειρήσεις με τις κατάλληλες (ψηφιακές) δεξιότητες (εθνικό, κλαδικό και επιχειρησιακό επίπεδο) μέσω της συνεχούς μάθησης, ώστε να αξιοποιήσουμε τις ευκαιρίες και να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του ψηφιακού μετασχηματισμού στον κόσμο της εργασίας. Συνεπώς, είναι απαραίτητη μία συνολική στρατηγική ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, με επενδύσεις, επανακατάρτιση εργαζομένων, ανάληψη του ρόλου φορέα επανακατάρτισης και πιστοποίησης από τις ίδιες τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενίσχυση της καινοτομίας στην εκπαίδευση και διάχυση στις επιχειρήσεις

Διαχρονική θέση του ΣΕΒ είναι πως ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό ασφαλιστικό σύστημα, χαρακτηρίζεται από την ασφαλιστική δικαιοσύνη, εδράζεται στις αρχές της ισότητας, της ανταποδοτικότητας, της διαγενεακής αλληλεγγύης και της αναδιανομής

των δυνατοτήτων της τεχνολογίας με κλαδική και περιφερειακή εξειδίκευση. Μία άλλη πρόκληση που συνδέεται άμεσα με τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την οποία καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε είναι η αυτοματοποίηση και το πώς οι επιχειρήσεις αξιοποιούν το δυναμικό της νέας τεχνολογίας και των ρομπότ, για να ενισχύσουν την εγχώρια βιομηχανική παραγωγή. Θεωρούμε απαραίτητη την ενίσχυση της κατάρτισης των εργαζόμενων όλων των επιπέδων και τη ριζική αναπροσαρμογή του συστή-

Οι σύγχρονες επιχειρήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν, επιπρόσθετα του Covid-19, μακροπρόθεσμες προκλήσεις που συνδέονται με την τεχνολογική, ψηφιακή εξέλιξη, την παγκοσμιοποίηση, την κλιματική αλλαγή και τη δημογραφική γήρανση, που επιφέρουν ριζικές αλλαγές στον κόσμο της παραγωγής και της εργασίας. Οι προκλήσεις αυτές διαμορφώνουν νέα δεδομένα σχετικά με το πώς, πού και από ποιους παράγονται τα προϊόντα και οι υπηρεσίες, οδηγούν στην ανάδυση νέων μορφών

22 _ LAWYER

ματος ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης, με τη στενή συνεργασία όλων των μερών για διαρκή εκπαίδευση στο πλαίσιο της εργασίας και τη δημιουργία εκπαιδευτικών διαδρομών για όλους τους εργαζόμενους. Όλα τα παραπάνω απαιτούν τη δημιουργία ενός σύγχρονου πλαισίου εργασίας, με βασικές συνιστώσες τον επανασχεδιασμό των θέσεων εργασίας, με ενίσχυση της δυνατότητας για ευελιξία ως προς τον χρόνο και την οργάνωση εργασίας, με ενθάρρυνση και ενίσχυση της εργασιακής κινητικότητας, τόσο εντός όσο και εκτός της επιχείρησης.

εργασία και ειδικότερα η τηλεργασία. Η μορφή αυτή εργασίας υιοθετήθηκε από τη συντριπτική πλειονότητα των εταιρειών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η ταχεία προσαρμογή οφείλεται και στο γεγονός ότι πολλές -κυρίως οργανωμένες- επιχειρήσεις είχαν, ήδη, εγκατεστημένο τον βασικό εξοπλισμό για την εξ αποστάσεως εργασία. Οι περισσότερες δημοσιευμένες σχετικές έρευνες υπογραμμίζουν τη θετική αξιολόγηση και επίδραση της τηλεργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 στην παραγωγικότητα των εργαζομένων, στον συνδυασμό των οικογενειακών αναγκών και της επαγγελματικής ζωής, αλλά και στην ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων, δε, επιθυμεί την καθιέρωσή της και στη μετά πανδημίας εποχή, ενώ τόσο οι εργαζόμενοι, όσο και οι εργοδότες προκρίνουν ως αποδοτικότερο τρόπο εργασίας ένα υβριδικό μοντέλο που θα συνδυάζει την τηλεργασία και τη φυσική παρουσία. Στην Ελλάδα, το θεσμικό πλαίσιο είναι

Θεωρείτε ότι η τηλεργασία είναι «λύση ανάγκης» ή μια μορφή εργασίας που μπορεί να εδραιωθεί στο μέλλον και να καταστεί επωφελής για εργοδότες και εργαζόμενους; Για να συμβεί το δεύτερο, είναι επαρκές το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο; Ένα από τα ζητήματα, ίσως το σημαντικότερο, το οποίο εμφανίστηκε και έπρεπε με ταχύτατους ρυθμούς να ενσωματωθεί στη σύγχρονη επιχειρηματική λειτουργία, άμεσα και αποτελεσματικά, ήταν η εξ’ αποστάσεως 23 _ LAWYER

_BACK COVER STORY σε γενικές γραμμές ικανοποιητικό. Ωστόσο, υπάρχουν επιμέρους προβλήματα κατά την εφαρμογή της τηλεργασίας, κυρίως λόγω της πολυπλοκότητας και ακαμψίας του ισχύοντος εργατικού και φορολογικού δικαίου. Ειδικότερα, ζητήματα σχετικά με την τηλεργασία που πρέπει να αντιμετωπιστούν αφορούν στην προσαρμογή του χώρου εργασίας στις ανάγκες του εργαζόμενου και της επιχείρησης, στον τρόπο εφαρμογής της τηλεργασίας και τον συνδυασμό της με την εργασία στο γραφείο (ένα μικτό σύστημα), στον τρόπο καταγραφής του χρόνου εργασίας, θέματα που σχετίζονται με τις υποδομές, τον εξοπλισμό, τις δαπάνες, καθώς και αλλά θέματα διασφάλισης υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Βασικό εργαλείο που μπορούμε να αξιοποιήσουμε είναι η πρόσφατη Ευρωπαϊκή Συμφωνία – Πλαίσιο για την Ψηφιοποίηση, που υπεγράφη από τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους, στο πλαίσιο της οποίας αποτυπώνονται, μεταξύ άλλων, σημαντικά και αμοιβαία οφέλη για επιχειρήσεις και εργαζομένους από την αξιοποίησή της. Πώς θεωρείτε ότι θα διαμορφωθεί ένα ανταγωνιστικό μισθολογικό πλαίσιο, το οποίο θα διασφαλίζει την απασχόληση και την ανάπτυξη, σε ένα περιβάλλον που αλλάζει λόγω του Covid-19; Στόχος όλων μας οφείλει να είναι η διαμόρφωση των αμοιβών με όρους ανταγωνιστικότητας και παραγωγικότητας. Μόνο με αυτούς τους όρους μπορεί να διασφαλιστεί και να ενισχυθεί η εργασία, το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων, η βιωσιμότητα και η ανάπτυξη των ελληνικών επιχειρήσεων, σε ένα συνεχώς εναλλασσόμενο και γεμάτο προκλήσεις οικονομικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο των κλαδικών και των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας, οφείλουμε ως θεσμικοί κοινωνικοί συνομιλητές να εφαρμόζουμε σαφείς κανόνες και ποσοτικούς δείκτες, βάσει των οποίων θα συζητούνται και θα καθορίζονται οι μισθολογικές αυξήσεις (π.χ. κόστος εργατικού δυναμικού ανταγωνιστών). Είναι προφανές, παράλληλα, ότι, προκειμένου μία συλλογική σύμβαση εργασίας που υπογράφεται να έχει ουσιαστικό αντίκρισμα, οφείλει να τηρεί ορισμένες στοιχειώδεις προϋποθέσεις, όπως είναι η πλήρης αντιπρο-

σωπευτικότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων που την υπογράφουν και η τεκμηρίωση των αιτημάτων, τα οποία, ει δυνατόν, θα πρέπει να συνοδεύονται από ανάλυση επιπτώσεων στην αγορά εργασίας, στην απασχόληση και στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου στον οποίον αφορούν. Ένα, όμως, από τα βασικά πεδία του εργατικού δικαίου που δημιούργησε προβλήματα στο σύστημα των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα παραμένει η υποχρεωτική διαιτησία. Η πάγια θέση του ΣΕΒ είναι ότι δεν συμβαδίζει με την πρακτική των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών και είναι αντίθετη και ασύμβατη με τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας, τις Διεθνείς Συστάσεις και τον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Όσον αφορά στον νομοθετικά καθορισμένο κατώτατο μισθό, οφείλει να διαμορφώνεται με ουσιαστική σύνδεση με τις οικονομικές δυνατότητες και επιδόσεις της οικονομίας (βάσει δεικτών παραγωγικότητας, ανεργίας, ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας). Το ρυθμιστικό πλαίσιο της δια-

Πρέπει να προχωρήσουμε άμεσα σε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε επενδύσεις, οι οποίες, με τη σειρά τους, φέρνουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη που διαχέεται σε όλους τους κλάδους της οικονομίας

δικασίας διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού πρέπει να τηρείται, ώστε οι θεσμικοί κοινωνικοί εταίροι να συμμετέχουν ουσιαστικά και ενεργά στη διαδικασία, καθώς αποτελούν τους πλέον κατάλληλους και αρμόδιους φορείς της αγοράς που θα μεταφέρουν τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τις πιθανές επιπτώσεις από τις μεταβολές του νομοθετικά καθορισμένου κατώτατου μισθού στην αγορά. Ποια είναι η θέση του ΣΕΒ για ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο θα λειτουργεί προς όφελος των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και των συνταξιούχων;

24 _ LAWYER

Διαχρονική θέση του ΣΕΒ είναι πως ένα βιώσιμο και αποτελεσματικό ασφαλιστικό σύστημα, χαρακτηρίζεται από την ασφαλιστική δικαιοσύνη, εδράζεται στις αρχές της ισότητας, της ανταποδοτικότητας, της διαγενεακής αλληλεγγύης και της αναδιανομής. Το σύστημα αυτό εξασφαλίζει τη διαφάνεια της λειτουργίας του συστήματος, της χρηματοδότησης των ταμείων και του τρόπου καθορισμού των παροχών και λειτουργεί με πραγματικά ανταποδοτικούς όρους, ανάλογα με την προσφορά (σε χρόνο και εισφορές) κάθε ασφαλισμένου. Η μεταρρύθμιση της κοινωνικής ασφάλισης είναι κρίσιμο να αντιμετωπισθεί ως κατεξοχήν αναπτυξιακό πρόβλημα και όχι ως «αριθμητικό» ή λογιστικό. Είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και μέριμνα: ► Στη διαφύλαξη της ανταγωνιστικότητας της εργασίας, με αντιμετώπιση κατεξοχήν του προβλήματος του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας, που εξακολουθεί να παραμένει υψηλό, σε σχέση με τις άλλες χώρες. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,90% τον Ιούνιο του 2020 και κατά 3% από τον Ιανουάριο του 2021 αποτελεί σαφώς ένα πολύ σημαντικό βήμα, αλλά πρέπει να μειωθεί περαιτέρω προς όφελος της πραγματικής ενίσχυσης της απασχόλησης, του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων και της ανταγωνιστικότητας της εγχώριας παραγωγής. ► Στην αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής, της εισφοροαποφυγής και της αδήλωτης εργασίας, φαινόμενα τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την αποτελεσματικότητα και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

των συμπληρωματικών συστημάτων ιδιωτικής ασφάλισης του 3ου πυλώνα. Το ζήτημα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο ενδιαφέροντος του ΣΕΒ. Ποιες είναι οι βασικές θέσεις και προτάσεις του Συνδέσμου αναφορικά με το καθεστώς των ΒΑΕ; Το θέμα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων αποτελεί διαχρονικά αντικείμενο διαβούλευσης, δεδομένου ότι προβλέπει μια ειδική μεταχείριση για ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων ως προς το καθεστώς κοινωνικής τους ασφάλισης (κυρίως πρόωρη συνταξιοδότηση), οι οποίες αποδεδειγμένα υφίστανται ασυνήθη επιβάρυνση από την άσκηση της εργασίας τους. Στην Ελλάδα σήμερα δεν έχουν ανακοινωθεί επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των ασφαλισμένων στα ΒΑΕ. Σύμφωνα, όμως, με εκτιμήσεις, περίπου το 28 – 30% των ενεργών ασφαλισμένων ανήκουν σε αυτό το καθεστώς, όταν σε χώρες όπου ισχύει καθεστώς προνομιακής συνταξιοδοτικής μεταχείρισης ορισμένων επαγγελμάτων, στην καλύτερη περίπτωση δεν καλύπτουν περισσότερο του 5% έως 7% των εργαζομένων. Και αυτό συμβαίνει γιατί πλέον οι συνθήκες εργασίας έχουν αλλάξει. Κρίσιμο ζήτημα εδώ είναι το αν η ένταξη ενός επαγγέλματος στα ΒΑΕ θα πρέπει να εξακολουθήσει να γίνεται βάσει κριτηρίων μιας περασμένης εποχής, όταν πρωτοθεσμοθετήθηκαν τα ΒΑΕ, προκειμένου να αντισταθμίσουν τόσο την έλλειψη επαρκούς νομοθεσίας, όσο και την αδυναμία της παλιάς τεχνολογίας να περιορίσει τον επαγγελματικό κίνδυνο. Διαχρονικά η θέση του ΣΕΒ είναι ότι, οποιαδήποτε απόφαση για ένταξη ειδικοτήτων, επαγγελμάτων ή χώρων εργασίας στα ΒΑΕ οφείλει να στηρίζεται στα απαραίτητα εκ του νόμου επιστημονικά και τεχνικά δεδομένα, στις κρατούσες διεθνώς αντιλήψεις και στις πραγματικές συνθήκες εργασίας. Θεωρούμε, λοιπόν, απαραίτητη την επαναξιολόγηση, την αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό του καθεστώτος των ΒΑΕ, με βάση τις σημερινές συνθήκες και την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και μεθόδων εργασίας, ώστε να δούμε αν δικαιολογείται και επιβάλλεται και η απένταξη ορισμένων επαγγελμάτων και ειδικοτήτων από τον Πίνακα ΒΑΕ, ο οποίος ήδη μετρά 10 χρόνια εφαρμογής.

■

Η κρατική εγγύηση του 1ου πυλώνα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης δεν αρκεί πλέον μόνη της, για να υποστηρίξει τη βιωσιμότητα, την ανταποδοτικότητα και την επάρκεια του ασφαλιστικού συστήματος που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Είναι αναγκαία η δημιουργία προϋποθέσεων ευρείας διάδοσης για τα προαιρετικά συστήματα επαγγελματικής ασφάλισης του 2ου πυλώνα. Οι κοινωνικοί εταίροι έχουν ήδη προβλέψει στην ΕΓΣΣΕ 2018 τη δημιουργία ενός Εθνικού Επαγγελματικού Ταμείου, το οποίο θα ενισχύσει τον πρώτο πυλώνα της κρατικής χορήγησης σύνταξης. Σημαντική είναι και η προώθηση της κάλυψης και της αποτελεσματικότητας του κόστους LAWYER _ 25

_ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΤΟΠΊΟ

Η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών: Συνοπτική παρουσίαση

Με στόχο να καταστεί μια αμοιβαία επωφελής διαδικασία για το Δημόσιο και τους φορολογούμενους, η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών ξεκίνησε τη λειτουργία της πριν λίγους μήνες και μετά από την πρόσφατη παράταση που της δόθηκε δέχεται την υποβολή αιτήσεων μέχρι τις 31 Μαρτίου 2021.

Της

LAWYER _ 26

Αλεξιάννας Τσότσου

_IN THE SPOTLIGHT

Μ

ε τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της διοικητικής δικαιοσύνης να συσσωρεύονται, η αποσυμφόρηση των δικαστηρίων με τα παρεπόμενα οφέλη της αποδέσμευσης των φορολογούμενων και την αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω ενός αποτελεσματικού εξωδικαστικού μηχανισμού ήταν ένα αίτημα που απασχολούσε καιρό τον νομικό κόσμο. Στο άρθρο 16 του ν. 4714/2020 προβλέφθηκε η σύσταση Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών με σκοπό την ταχεία και συμβιβαστική επίλυση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και του Συμβουλίου της Επικρατείας. Με την υπ’ αρ. 127519 ΕΞ 2020 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 4939/9-11-2020), ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες και τα επιμέρους ζητήματα της διαδικασίας και ορίζεται η 9η Νοεμβρίου 2020 ως ημερομηνία έναρξης της λειτουργίας της Επιτροπής. Η Επιτροπή συστάθηκε στη Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας με έδρα την Αθήνα και παράρτημα στη Θεσσαλονίκη.

Σιωπηρή απόρριψη της αίτησης τεκμαίρεται, εφόσον δεν εξεταστεί μέχρι τις 29 Οκτωβρίου 2021, οπότε η υπόθεση επανεισάγεται στο αρμόδιο δικαστήριο με επιμέλεια της Γραμματείας της Επιτροπής χωρίς τη σύνταξη πρακτικού.

Προβαλλόμενοι ισχυρισμοί Ανεξαρτήτως των ισχυρισμών που έχουν προβληθεί και εκκρεμούν ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων, ενώπιον της Επιτροπής προβάλλονται παραδεκτώς μόνο οι παρακάτω περιοριστικά αναφερόμενοι ισχυρισμοί: α) Παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τον επίδικο φόρο ή πρόστιμο λόγω παρόδου του χρόνου, εντός του οποίου η Φορολογική Διοίκηση είχε δικαίωμα προς καταλογισμό αυτών. β) Παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει τον επίδικο φόρο ή πρόστιμο λόγω λήψης φορολογικού πιστοποιητικού χωρίς επιφύλαξη. γ) Εσφαλμένος καταλογισμός του φόρου ή προστίμου λόγω πρόδηλης έλλειψης φορολογικής υποχρέωσης ή αριθμητικού σφάλματος. δ) Αναδρομική εφαρμογή της ευμενέστερης φορολογικής κύρωσης. ε) Μείωση του πρόσθετου φόρου, του τόκου, των προσαυξήσεων και των προστίμων. Πάντως, δεν μπορεί να προβληθεί στην αίτηση εξώδικης διαφοράς κανένας από τους ανωτέρω ισχυρισμούς, αν δεν είχε προβληθεί στο δικόγραφο της διαφοράς, το οποίο προσκομίζεται με επιμέλεια του διαδίκου, αλλά ούτε και νέος πραγματικός ισχυρισμός.

Υποθέσεις Στην Επιτροπή υπάγονται περιοριστικά συγκεκριμένες διαφορές από πράξη επιβολής φόρου ή προστίμου κατά τη φορολογική νομοθεσία με αυστηρό χρονικό πλαίσιο, δηλαδή μόνο οι υποθέσεις που: ► Ε ίναι εκκρεμείς και δεν έχουν συζητηθεί ενώπιον των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων και του Συμβουλίου της Επικρατείας έως τις 30 Οκτωβρίου 2020. ► Ε ίναι εκκρεμείς ενώπιον της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών έως τις 30 Οκτωβρίου 2020, εφόσον καταστούν εκκρεμείς ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Η διαδικασία Πριν την υποβολή αίτησης, θα πρέπει να χορηγηθούν διαπιστεύσεις για τη χρήση του ηλεκτρονικού συστήματος της Επιτροπής στον φορολογούμενο, τον νόμιμο εκπρόσωπο ή τον πληρεξούσιο δικηγόρο.

Προθεσμίες Αρχικά, είχε δοθεί με το άρθρο 16 του ν.

4714/2020 προθεσμία υποβολής των αιτήσεων η 31η Δεκεμβρίου 2020, προθεσμία εξέτασης των αιτήσεων η 28η Μαΐου 2021 και προθεσμία έκδοσης των πρακτικών της απόφασης η 31η Ιουλίου 2021. Ωστόσο, με την υπ’ αρ. 148348 ΕΞ 2020 υπουργική απόφαση (ΦΕΚ Β’ 5825/30-12-2020) δόθηκε παράταση σε όλες τις προθεσμίες. Συγκεκριμένα, η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στην Επιτροπή τίθεται η 31η Μαρτίου 2021. Η εξέταση των αιτήσεων πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως την 29η Οκτωβρίου 2021, ενώ η προθεσμία έκδοσης των πρακτικών της εξώδικης επίλυσης είναι η 31η Δεκεμβρίου 2021.

LAWYER _ 27

Η προθεσμία για την υποβολή αιτήσεων στην Επιτροπή πήρε παράταση και είναι πλέον έως την 31η Μαρτίου

LAWYER _ 27

_ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΤΟΠΊΟ Η αίτηση εξώδικης επίλυσης υποβάλλεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά μέσω του διαδικτυακού τόπου της Επιτροπής (eefdd.gr), υπογράφεται υποχρεωτικά από δικηγόρο και αναφέρει συνοπτικά τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς που στηρίζουν το αίτημα. Ισχυρισμοί που δεν προβλέπονται στους προηγουμένως αναφερόμενους λόγους απορρίπτονται ως απαράδεκτοι. Με την αίτηση επισυνάπτονται ηλεκτρονικά με επιμέλεια του αιτούντος: ► Ο ι εκδοθείσες καταλογιστικές πράξεις της Φορολογικής Αρχής και οι σχετικές εκθέσεις ελέγχου ► Τ υχόν ασκηθείσα κατά αυτών ενδικοφανής προσφυγή, με την απόφαση που εκδόθηκε επ’ αυτής ή στοιχεία περί της σιωπηρής απόρριψής της ► Ό λα τα δικόγραφα των προηγούμενων σταδίων της υπόθεσης ► Τ υχόν δικαστικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί έως τη στιγμή εκείνη στο πλαίσιο της διαφοράς ► Σ τοιχεία αποδεικτικά του εμπροθέσμου του εκκρεμούντος ενδίκου βοηθήματος ή μέσου στο διοικητικό δικαστήριο ► Β εβαίωση της Γραμματείας του Δικαστηρίου, στο οποίο εκκρεμεί η υπόθεση, όπου αναγράφεται η ηλεκτρονική της διεύθυνση και βεβαιώνεται ότι η υπόθεση δεν έχει συζητηθεί. Η βεβαίωση αυτή πρέπει να φέρει ημερομηνία έως και πέντε εργάσιμες ημέρες πριν την υποβολή της αίτησης. ► Η πληρεξουσιότητα του υποβάλλοντος την αίτηση δικηγόρου, η οποία παρέχεται με ιδιωτικό έγγραφο με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής ή με εξουσιοδότηση μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr). Προκειμένου για νομικά πρόσωπα, συνυποβάλλονται επιπροσθέτως τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη νομιμοποίηση του νομίμου εκπροσώπου τους. ► Σ αρωμένη υπεύθυνη δήλωση των διαπιστευμένων προσώπων για την ορθότητα και ακρίβεια των δηλωθέντων προσωπικών στοιχείων στο ηλεκτρονικό σύστημα της Επιτροπής με βεβαίωση του γνησίου της υπογραφής ή μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov. gr). Προκειμένου για δικηγόρους, απαιτείται επιπροσθέτως η ανάρτηση σαρωμένου αντιγράφου της δικηγορικής ταυτότητας. Με την υποβολή της αίτησης δίνεται αριθμός φακέλου και αναστέλλεται η εκδίκαση τη σχετικής υπόθεσης ενώπιον του αρμοδίου Διοικητικού Δικαστηρίου ή του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει την προσωρινή δικαστική προστασία.

Η απόφαση Η Επιτροπή, αφού διερευνήσει το παραδεκτό της αίτησης, εξετάζει τους προβαλλόμενους ισχυρισμούς και αποφαίνεται με βάση την κρατούσα νομολογία και την πάγια πρακτική της Φορολογικής Διοίκησης. Σε περίπτωση που το ένδικο βοήθημα έχει ασκηθεί εκπροθέσμως, η αίτηση απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Εφόσον απαιτηθούν συμπληρωματικά έγγραφα, ο αιτών έχει προθεσμία 10 ημερών από την κοινοποίηση της σχετικής πρόσκλησης, προκειμένου να τα αναρτήσει ηλεκτρονικά. Η Επιτροπή καταλήγει υποχρεωτικά σε συγκεκριμένη αιτιολογημένη πρόταση προς τον αιτούντα δια της πλήρους ή μερικής αποδοχής της αίτησης ή δια της απόρριψής της. Η απόφαση κοινοποιείται στον αιτούντα με τους προβλεπόμενους τρόπους του άρθρου 5 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Ο αιτών οφείλει εντός προθεσμίας 5 εργασίμων ημερών από τη νομότυπη κοινοποίηση της πρότασης να την αποδεχτεί ολικά δια της υπογραφής και ανάρτησής της στην ηλεκτρονική Υπηρεσία της Επιτροπής. Μερική αποδοχή δεν επιτρέπεται. Άπρακτη παρέλευση της πενθήμερης προθεσμίας τεκμαίρεται ως απόρριψη της πρότασης. Με την αποδοχή της πρότασης συντάσσεται πρακτικό εξώδικης επίλυσης της διαφοράς που αποτελεί εκτελεστό τίτλο κατ’ άρθρο 45 Κ.Φ.Δ. για την αναγκαστική εκτέλεση και είσπραξη της απαίτησης. Το πρακτικό επιλύει αμετάκλητα τη διαφορά και δεν προσβάλλεται με κανένα ένδικο μέσο. Κοινοποιείται με επιμέλεια της Επιτροπής στον αιτούντα και στο αρμόδιο δικαστήριο, προκειμένου να τεθεί αυτοδικαίως η εκκρεμής δίκη στο αρχείο. Εντός 5 εργασίμων ημερών από την υπογραφή και ανάρτηση της αποδοχής, ο φορολογούμενος οφείλει

Το όφελος για τους φορολογούμενους είναι το γενναίο κούρεμα στις προσαυξήσεις και τα πρόστιμα, καθώς και η δυνατότητα τμηματικής καταβολής του ποσού σε έως και 24 άτοκες δόσεις 28 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT να εξοφλήσει ποσοστό 30% του κύριου φόρου που οφείλεται βάσει της πρότασης και να αναρτήσει το σχετικό παραστατικό εξόφλησης. Σε περίπτωση που δεν τηρηθεί εμπρόθεσμα η υποχρέωση εξόφλησης του 30% της κύριας οφειλής ή δεν καταβληθούν εμπρόθεσμα δύο συνεχόμενες μηνιαίες δόσεις, ο συμβιβασμός ανατρέπεται αναδρομικά. Τα ήδη καταβληθέντα ποσά λογίζονται ότι καταβλήθηκαν έναντι της αρχικής οφειλής που βεβαιώνεται ως δημόσιο έσοδο. Εφόσον γίνει αποδοχή της πρότασης, ο φορολογούμενος έχει ξεκάθαρο όφελος έκπτωσης, καθώς επί του οφειλόμενου ποσού μετά την αφαίρεση του 30% του κύριου φόρου που πληρώνεται στην πενθήμερη προθεσμία πραγματοποιείται μείωση των αναλογούντων πρόσθετων φόρων, τόκων, προσαυξήσεων και προστίμων. Το ύψος της έκπτωσης εξαρτάται από τον αριθμό των δόσεων, ξεκινώντας από 75% για μία δόση και φτάνοντας στο 35% για 21-24 δόσεις. Επί των δόσεων δεν επιβάλλονται τόκοι, τέλη χαρτοσήμου ή άλλες επιβαρύνσεις. Σε περίπτωση απόρριψης της πρότασης από τον αιτούντα, συντάσσεται πρακτικό ματαίωσης που κοινοποιείται στον αιτούντα και στο αρμόδιο δικαστήριο, προκειμένου να συνεχιστεί η ανασταλείσα δίκη ενώπιόν του.

Συμπερασματικά Η Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών συστάθηκε με τη φιλοδοξία να διεκπεραιώσει γρήγορα λιμνάζουσες εκκρεμείς υποθέσεις, των οποίων τα κρίσιμα νομικά ζητήματα έχουν σε μεγάλο βαθμό κριθεί. Η αποσυμφόρηση των διοικητικών δικαστηρίων, η επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και η τόνωση των φορολογικών εσόδων αποτελούν προφανείς θετικές συνέπειες της Επιτροπής. Βεβαίως, αναμένεται όφελος και για τους φορολογούμενους, καθώς προβλέπεται γενναίο κούρεμα στις προσαυξήσεις, τους τόκους και τα πρόστιμα. Επιπλέον, η πρόβλεψη της δυνατότητας τμηματικής καταβολής του ποσού σε έως και 24 δόσεις χωρίς τόκους και προσαυξήσεις είναι ευνοϊκότερη σε σχέση με τον τοκισμό των βεβαιωμένων οφειλών κατά την εκκρεμοδικία. Το κατά πόσο θα είναι μια απλή και αποτελεσματική διαδικασία που θα προτιμηθεί από τους πολίτες, εν όψει μάλιστα των αρνητικών κρίσεων για το πλήθος δικαιολογητικών που απαιτούνται να συγκεντρωθούν με επιμέλεια του φορολογούμενου, και αν θα μπορέσει όντως να επιλύσει τα προβλήματα, για τα οποία συστάθηκε, είναι κάτι που μένει να το δούμε τους επόμενους μήνες. ■

Κατερίνα Καλαμπαλίκη Δικηγόρος στη Δικηγορική Εταιρεία Φορτσάκης Διακόπουλος - Μυλωνογιάννης και Συνεργάτες Επιτροπή Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών > Η φιλοδοξεί να διεκπεραιώσει γρήγορα εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με πλεονεκτήματα και για τις δύο πλευρές, αφού θα οδηγήσει στην άμεση είσπραξη βεβαιωμένων οφειλών, αλλά και σε σημαντικό κούρεμα των προσαυξήσεων για τους φορολογούμενους. Θα μπορούσε μια τέτοια επωφελής διαδικασία εξώδικης επίλυσης των φορολογικών διαφορών να καταστεί μόνιμη και να αποτελεί παγίως μια εναλλακτική λύση για τις φορολογικές αρχές και τους φορολογούμενους; Ο επωφελής χαρακτήρας της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών είναι αδιαμφισβήτητος όχι μόνο λόγω των πλεονεκτημάτων, στα οποία αναφερθήκατε, αλλά και λόγω της αναμενόμενης συμβολής της στην ταχύτερη διεκπεραίωση εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων και στην αποσυμφόρηση των Διοικητικών Δικαστηρίων. Παρόλα αυτά, είναι αμφίβολο το κατά πόσον η λειτουργία της Επιτροπής θα μπορούσε να καταστεί μόνιμη. Ο προσωρινός χαρακτήρας της διαφαίνεται, καταρχάς, από το γεγονός ότι το ζήτημα της παραγραφής απασχολεί πλέον κυρίως σε παλαιότερες υποθέσεις, αφού μετά την έκδοση των υπ’ αριθμ. 1738/2017, 2934/2017 και 320/2020 αποφάσεων του ΣτΕ, οι έλεγχοι περιορίζονται πλέον στις μη παραγεγραμμένες χρήσεις. Συνακόλουθα, το επόμενο διάστημα, η παραγραφή θα πάψει να απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τις δικαστικές και τις διοικητικές αρχές. Ομοίως, το να καταστεί μόνιμη η παροχή της δυνατότητας κουρέματος των προσαυξήσεων, θα συνιστούσε μάλλον αντικίνητρο στις προσπάθειες πάταξης της φοροδιαφυγής, αφού ο φορολογούμενος, γνωρίζοντας εξ’ αρχής ότι στην περίπτωση αποκάλυψης της αποκρυβείσας φορολογητέας ύλης του θα επιβαρυνόταν μόνον με το ποσό του φόρου που απέφυγε να καταβάλει, ενώ θα μπορούσε να «γλιτώσει» μέχρι και το 75% του συνόλου των προσαυξήσεων, πρόσθετων φόρων, τόκων και προστίμων, θα είχε λιγότερους ενδοιασμούς στο να αποκρύψει τα φορολογητέα έσοδά του. Τέλος, δεδομένου ότι η Επιτροπή υποκαθίσταται επί της ουσίας στο έργο της ΔΕΔ και των Διοικητικών Δικαστηρίων, παραμένει ανοιχτό το ερώτημα του εάν τελικά θα ήταν περισσότερο επωφελής η διεύρυνση και υποστήριξη των εξωδικαστικών μηχανισμών, όπως προτάθηκε από την Επιτροπή Πισσαρίδη, ή εάν θα έπρεπε να διερευνηθούν οι δυνατότητες αποτελεσματικότερης και ταχύτερης λειτουργίας των δικαστικών οργάνων και της ΔΕΔ ως οιονεί δικαιοδοτικού οργάνου.

_ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΤΟΠΊΟ

Οι προτάσεις της «Επιτροπής Πισσαρίδη» για τη φορολογική πολιτική στην Ελλάδα Με προτάσεις για σημαντικές μεταρρυθμίσεις στη φορολογική πολιτική της χώρας, η «Επιτροπή Πισσαρίδη» παρουσίασε ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας για τα επόμενα 10 χρόνια με στόχο την αύξηση των εισοδημάτων και της παραγωγικότητας στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Της

Αλεξιάννας Τσότσου

30 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT

M

ε βασικό διακύβευμα την αναμόρφωση της ελληνικής οικονομίας, η Έκθεση της «Επιτροπής Πισσαρίδη» προτείνει γενναίες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια και θα εξασφαλίσουν βιώσιμη άνοδο του ΑΕΠ σε μια συγκυρία, κατά την οποία μπορεί να επιτευχθεί αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη. Κεντρικός πυλώνας σε αυτή τη διαδικασία είναι ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής πολιτικής, έτσι ώστε να μειωθεί το φορολογικό βάρος στην εργασία, να τονωθεί η μεσαία τάξη και να δημιουργηθεί ένα σταθερό περιβάλλον για επενδύσεις.

αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση επενδύσεων. Προτείνεται, λοιπόν, να τίθεται στις συμφωνίες για νέες επενδύσεις δεκαετής ρήτρα μη επιδείνωσης της φορολογίας, αλλά και να εισάγεται διαδικασία για προκαταβολική διευθέτηση των φορολογικών ζητημάτων. Επιπλέον, για να δοθεί ώθηση στις επενδύσεις, προτείνεται η ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό και καινοτομία, ώστε να επιταχύνεται η απόσβεση εντός τριετίας και όχι εντός δεκαετίας, όπως ισχύει σήμερα.

Φορολογία ακινήτων

Αναμόρφωση της φορολόγησης των εισοδημάτων Μία από τις πιο ρηξικέλευθες προτάσεις της Έκθεσης είναι η θέσπιση ενιαίου φορολογικού συντελεστή για όλα τα εισοδήματα, είτε αυτά προέρχονται από εργασία είτε από μίσθωση ακινήτων, μετοχές ή ομόλογα. Η εξομοίωση των εισοδημάτων βασίζεται στη λογική της προοδευτικότητας της φορολογίας, η οποία καταστρατηγείται όταν εφαρμόζεται μειωμένος συντελεστής σε ορισμένες πηγές εισοδήματος. Η πρόταση αυτή, βέβαια, θα πρέπει να συνδυαστεί με συνολικές μεταρρυθμίσεις στην άμεση φορολογία, για να μην προκύψουν σημαντικές επιβαρύνσεις. Θα πρέπει, δηλαδή, να μειωθούν δραστικά οι ασφαλιστικές εισφορές αλλά και οι φορολογικοί συντελεστές μετά τα πρώτα κλιμάκια, καθώς και να καταργηθεί οριστικά η εισφορά αλληλεγγύης. Στόχος είναι η σύγκλιση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και η προσαρμογή των συντελεστών στα μεσαία εισοδήματα.

Φορολογικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις Το αίτημα σταθερού φορολογικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις είναι πάγιο εδώ και χρόνια, αφού είναι σαφές ότι

Όσον αφορά στους φόρους στην ακίνητη περιουσία, η πρόταση της «Επιτροπής Πισσαρίδη» κινείται γύρω από τον άξονα του εξορθολογισμού και της ενοποίησής τους. Η κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου για τους ιδιώτες κρίνεται επιβεβλημένη, για να ενισχυθεί η αγορά ακινήτων. Παράλληλα, προτείνεται η μεταβίβαση του ΕΝΦΙΑ από την κεντρική κυβέρνηση στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Κεντρικός πυλώνας είναι ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής πολιτικής, ώστε να επιτευχθεί μείωση του φορολογικού βάρους στην εργασία, τόνωση της μεσαίας τάξης και δημιουργία ενός σταθερού περιβάλλοντος για επενδύσεις LAWYER _ 31

_ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΌ ΤΟΠΊΟ

Κατερίνα Καλαμπαλίκη Δικηγόρος στη Δικηγορική Εταιρεία Φορτσάκης Διακόπουλος - Μυλωνογιάννης και Συνεργάτες προτάσεις της "Επιτροπής > ΠΠισσαρίδη" ώς κρίνετεγιατιςενιαία φορολογική μεταχείριση των εισοδημάτων από διαφορετικές πηγές και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών; Θεωρείτε ότι οι προταθείσες αυτές μεταρρυθμίσεις θα υιοθετηθούν και θα εφαρμοστούν τελικά;

Τέλος, τονίζεται η σημασία της σύστασης και λειτουργίας αξιόπιστης Ανεξάρτητης Αρχής, η οποία θα καθορίζει τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων, με τρόπο που θα διασφαλίζει την εναρμόνισή τους με αυτές της αγοράς, καθώς το σημερινό σύστημα λειτουργεί ως αντικίνητρο στις αγοραπωλησίες ακινήτων.

Μείωση της φοροδιαφυγής Η μείωση της φοροδιαφυγής θα γίνει, σύμφωνα με την εισήγηση της επιτροπής, με την παροχή στοχευμένων θετικών κινήτρων για τις συναλλαγές με ηλεκτρονικές πληρωμές. Πρόκειται για μια πρακτική, η οποία ήδη ακολουθείται, όπως για παράδειγμα με τις κληρώσεις για τη χορήγηση δώρων σε όσους συναλλάσσονται με κάρτες, και πρέπει να ενισχυθεί τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά, ώστε να καλύψει συναλλαγές με επαγγέλματα, στα οποία οι πληρωμές με κάρτες και η παροχή απόδειξης είναι σπάνιες. Στη συρρίκνωση της παραοικονομίας θα συμβάλλει και η εντατικοποίηση των ελέγχων για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου στα καπνικά προϊόντα και τα καύσιμα, κάτι που απαιτεί την εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού και τεχνογνωσίας. ■

Η ενσωμάτωση στην ίδια φορολογική κλίμακα όλων των εισοδημάτων ανεξάρτητα από την πηγή από την οποία προέρχονται, με ταυτόχρονη μείωση των φορολογικών συντελεστών, θα συνιστούσε σημαντική μεταρρύθμιση, στον βαθμό που θα μπορούσε να προάγει την κοινωνική συνοχή κυρίως μέσω της ανακατανομής των φορολογικών βαρών και της ενίσχυσης της μεσαίας τάξης και των πιο αδύναμων νοικοκυριών, αλλά και να περιορίσει την άτυπη οικονομία. Αυτό δύναται να επιτευχθεί πρωτίστως μέσω της φορολογικής ελάφρυνσης της μισθωτής εργασίας, η οποία και έχει υποστεί τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ασύμμετρα ένα μικρό μέρος του πληθυσμού. Μάλιστα, η μείωση των φορολογικών συντελεστών στη μισθωτή εργασία, μπορεί να αποτελέσει κίνητρο προσέλκυσης εργαζομένων με ιδιαίτερες δεξιότητες προερχόμενων κυρίως από τη μεσαία εισοδηματική κλίμακα, καθώς και Ελλήνων του εξωτερικού (brain gain) μέσω της προσφοράς ενός διεθνώς ανταγωνιστικού μισθού, η παροχή του οποίου είναι μέχρι σήμερα ιδιαίτερα δυσχερής λόγω της υπέρμετρης επιβάρυνσης της μισθωτής εργασίας από φόρους και εισφορές. Από την άλλη πλευρά, η πλήρης εξομοίωση από πλευράς φορολογικής μεταχείρισης των εισοδημάτων όλων των πηγών, εγείρει προβληματισμούς ως προς το κατά πόσον κρίνεται δικαιολογημένη η ενιαία φορολόγησή τους, στο μέτρο που δεν αντανακλάται στο σκέλος της φορολόγησης η προσπάθεια για την απόκτηση κάθε είδους εισοδήματος, που δεν είναι πάντα ίδια για όλες τις εισοδηματικές πηγές. Σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση των ανωτέρω μεταρρυθμίσεων εξαρτάται από την επίτευξη άλλων στόχων, όπως από την αύξηση των δημοσιονομικών της χώρας, η οποία μπορεί να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, μέσω της ενίσχυσης της διαφάνειας, στην οποία θα συμβάλει και η συνεχώς αυξανόμενη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής.

32 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT

της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών > Ηέτυχε σύσταση θετικής αποδοχής στον νομικό κόσμο, με δεδομένο μάλιστα ότι

στις φορολογικές υποθέσεις το ελληνικό δημόσιο είχε την τάση να εξαντλεί όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας. Για ποιον λόγο η Επιτροπή θεσπίστηκε μόνο ως πρόσκαιρος και έκτακτος θεσμός; Υπάρχουν σχέδια η Επιτροπή να καταστεί μόνιμη, ώστε να αποτελεί εναλλακτικό τρόπο επίλυσης των φορολογικών διαφορών; Η θέσπιση της Επιτροπής Εξώδικης Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών αποτελεί μια σημαντική καινοτομία, μια κίνηση εκσυγχρονισμού. Η Επιτροπή αυτή αναμένεται να λειτουργήσει ως ένας αποτελεσματικός και γρήγορος εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης των φορολογικών διαφορών που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης. Στόχος είναι η αποσυμφόρηση της διοικητικής δικαιοσύνης, η ταχεία επίλυση των εκκρεμών φορολογικών διαφορών και η τόνωση των φορολογικών εσόδων. Μέσα από τη λειτουργία της συγκεκριμένης Επιτροπής θα επιλυθούν εξωδικαστικά χιλιάδες υποθέσεις, οι οποίες αυτή τη στιγμή εκκρεμούν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια. Η εξέταση υποθέσεων που λιμνάζουν και μπορούν να διευθετηθούν υπό τους όρους της εξωδικαστικής διαδικασίας θα αμβλύνει σημαντικά το πρόβλημα των αργών ρυθμών της απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας. Σε αυτή την κατεύθυνση, η Επιτροπή λειτουργεί σε τριμελείς συνθέσεις, προκειμένου να διασφαλίζεται η ταχεία διεκπεραίωση των υποθέσεων, και συγκροτείται από πρόσωπα με προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία που εξασφαλίζουν τη δίκαιη και αμερόληπτη διεκπεραίωση των υποθέσεων. Οι ισχυρισμοί που εξετάζονται από την Επιτροπή αφορούν σε ζητήματα, για τα οποία έχει σχηματιστεί σαφής και σταθερή νομολογία, διότι η επιτάχυνση της διευθέτησης της διαφοράς είναι ζητούμενη, αλλά όχι εις βάρος της δικαιοσύνης, των φορολογουμένων και του Δημοσίου. Ως διαδικασία δεν μπορεί να υποκαταστήσει ή να περιορίσει το δικαίωμα του φορολογουμένου να κριθεί η υπόθεσή του από τον φυσικό δικαστή. Η δυνατότητα του φορολογουμένου να απευθυνθεί στην Επιτροπή για την εξέταση της υπόθεσής του τελεί, μάλιστα, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή εκκρεμεί ενώπιον της δικαιοσύνης. Σε αυτά τα πλαίσια, η αρχιτεκτονική του θεσμού εισάγει μια ευέλικτη διοικητική διαδικασία, η οποία δεν λειτουργεί εναλλακτικά, αλλά συμπληρωματικά στα ήδη υφιστάμενα δικαιώματα του φορολογουμένου, και θεραπεύει την υφιστάμενη ανάγκη ταχείας επίλυσης εκκρεμών ενώπιον της δικαιοσύνης φορολογικών διαφορών και τους στόχους της εφαρμοζόμενης δημοσιονομικής πολιτικής.

Αθηνά Καλύβα Ph.D, Υπουργείο Οικονομικών, Γενική Γραμματέας Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας

της "Επιτροπής Πισσαρίδη" για τη φορολογική πολιτική της χώρας στοχεύουν > Οστην ι προτάσεις απλοποίηση και τη σταθερότητα του φορολογικού πλαισίου, ώστε να προσελκυσθούν επενδύσεις. Ποιες από αυτές τις προτάσεις υπάρχει η βούληση να εφαρμοστούν, ποιες όχι και γιατί; Οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο λόγω της πανδημίας, σε ευρωπαϊκό λόγω της αποχώρησης του Ην. Βασιλείου (Brexit) αλλά και σε εθνικό, υπό το πρίσμα των προτάσεων και παρατηρήσεων της "Επιτροπής Πισσαρίδη" εξομαλύνονται από την υιοθέτηση και διατήρηση ενός δίκαιου, αποτελεσματικού και σταθερού φορολογικού συστήματος. Η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, σε συνδυασμό με την απλοποίηση των διαδικασιών, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα, στηρίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα της οικονομίας. Σειρά κινήτρων με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης, των επενδύσεων και της αγοράς εργασίας υιοθετήθηκε και ήδη υλοποιείται για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων, σύμφωνα και με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές. Επιπλέον, προς ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας, εισήχθη πρόβλεψη υπερ-έκπτωσης των δαπανών Έρευνας και Ανάπτυξης σε ποσοστό 200%. Τέλος, στα πλαίσια αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προωθούνται πρωτοβουλίες για την υλοποίηση επενδύσεων στην ενέργεια, την πράσινη οικονομία και την ψηφιοποίηση, με τη μορφή υπερ-αποσβέσεων καθώς και δράσεις για τη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, μέσω της εισαγωγής Ομίλων στον τομέα του ΦΠΑ.

33 _ LAWYER

Brexit: Πώς θα επηρεάσει την παροχή ασφαλιστικών υπηρεσιών σε ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο Με το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο να μην έχει πλέον ισχύ στο Ηνωμένο Βασίλειο από την 1η Ιανουαρίου 2021, τόσο οι ευρωπαϊκές όσο και οι βρετανικές ασφαλιστικές εταιρείες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτόγνωρη κατάσταση που απειλεί την εύρυθμη λειτουργία τους. Η πρόσφατη συμφωνία για το Brexit άφησε σε μεγάλο βαθμό αρρύθμιστο το πεδίο της παροχής υπηρεσιών, οπότε μέχρι την υιοθέτηση μιας νέας, εξειδικευμένης συμφωνίας οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις θα λειτουργούν με πολλές δυσκολίες και ερωτηματικά σε ένα προσωρινό καθεστώς. Της

Αλεξιάννας Τσότσου LAWYER _ 34

_IN THE SPOTLIGHT

M

πορεί ο Boris Johnson να ύψωσε θριαμβευτικά τα χέρια του την παραμονή των Χριστουγέννων, χαρούμενος για τη συμφωνία ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ, όμως οι επιπτώσεις του Brexit είναι πολύ πιο περίπλοκες και απαιτητικές από το κείμενο της 24ης Δεκεμβρίου. Με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κανονισμοί της τελευταίας έπαυσαν να έχουν ισχύ στην επικράτειά του από την 1η Ιανουαρίου 2021. Αυτό έχει συγκεκριμένες και πρακτικές συνέπειες σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς της οικονομίας, με αυτούς της παροχής υπηρεσιών να αντιμετωπίζουν τα περισσότερα προβλήματα. Η συμφωνία για το Brexit, η οποία επιτεύχθηκε ελάχιστα πριν την εκπνοή της περιόδου χάριτος ενός έτους μετά την επίσημη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, αφορά στον μεγαλύτερο βαθμό τις εμπορικές συναλλαγές σε αγαθά και τις μετακινήσεις προσώπων, ενώ αντίθετα αφήνει αρρύθμιστο τον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Μέχρι τότε, όμως, εταιρείες παροχής υπηρεσιών, όπως τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες, συγκαταλέγονται μεταξύ χιλιάδων επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν περιορισμούς στο εμπόριο από την 1η Ιανουαρίου. Καθώς το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την ασφάλιση, ιδίως η Οδηγία «Φερεγγυότητα II», δεν ισχύει πλέον για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020, οι επιπτώσεις μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: ► Ο ι ασφαλιστικές επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου δεν μπορούν πλέον να παρέχουν υπηρεσίες στην ΕΕ και θα γίνουν ασφαλιστικές επιχειρήσεις τρίτων χωρών. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα τους επιτρέπεται πλέον να παρέχουν υπηρεσίες στην ΕΕ, ακόμη και μέσω διαδικτυακών πωλήσεων, βάσει των τρεχουσών αδειών τους. ► Τ α υποκαταστήματα ασφαλιστικών επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ θα γίνουν υποκαταστήματα ασφαλιστικών επιχειρήσεων τρίτων χωρών. Θα χρειαστούν άδεια στο κράτος-μέλος της δραστηριότητάς τους, για να μπορέσουν να συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται. Για να λάβουν την άδεια, θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους όρους που καθορίζονται στη Φερεγγυότητα ΙΙ. Ωστόσο, η άδεια σε κάποιο υποκατάστημα δεν παρέχει το δικαίωμα διεξαγωγής επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε ολόκληρη

την ΕΕ, αλλά μόνο στο κράτος-μέλος που έχει χορηγήσει την άδεια. ► Ο ι θυγατρικές εταιρείες των βρετανικών ασφαλιστικών επιχειρήσεων που βρίσκονται στην ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν ως ασφαλιστικές επιχειρήσεις, φυσικά εφόσον τηρούν τους κανόνες που θέτει το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο.

Φερεγγυότητα ΙΙ Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τις ασφαλιστικές εταιρείες θέτει αυστηρές προϋποθέσεις και διαδικασίες για την εποπτεία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, οπότε είναι απαραίτητο για οποιαδήποτε εταιρεία του Ηνωμένου Βασιλείου θέλει να δραστηριοποιείται στην ΕΕ να συμμορφωθεί με αυτό. Η «Φερεγγυότητα ΙΙ» (Solvency II) είναι η Οδηγία 2009/138/ΕΚ της 25/11/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριοτήτων ασφάλισης και αντασφάλισης. Με τη «Φερεγγυότητα ΙΙ», η οποία στην Ελλάδα τέθηκε σε εφαρμογή από την 1/1/2016 με τον νόμο 4364/2016, πραγματοποιήθηκε μια δραστική αλλαγή αναφορικά με την εποπτεία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με νέες προϋποθέσεις και διαδικασίες, οι οποίες οδηγούν στην ξεκάθαρη απεικόνιση των κρίσιμων οικονομικών στοιχείων και μεγεθών κάθε ασφαλιστικής επιχείρησης. Η βασική ιδέα της νομοθετικής πρωτοβουλίας στηρίχθηκε στην Οδηγία «Βασιλεία ΙΙ» (Basel II)

Καθώς το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο για την ασφάλιση (Φερεγγυότητα II) δεν ισχύει πλέον για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου, οι επιπτώσεις στο διασυνοριακό εμπόριο είναι αναπόφευκτες

LAWYER _ 35 LAWYER _ 35

Brexit που αφορά στην κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, οπότε αντίστοιχα δόθηκε έμφαση στην κεφαλαιακή επάρκεια των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Σκοπός της «Φερεγγυότητας ΙΙ» είναι η προστασία των ασφαλισμένων, η χρηματοοικονομική σταθερότητα, ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας της εποπτείας και η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης στην ασφαλιστική αγορά μέσω της δημιουργίας ενός ενιαίου συστήματος υπολογισμού των κεφαλαιακών απαιτήσεων σε όλα τα κράτη-μέλη. Η Οδηγία εισάγει ως βασικούς όρους αφενός την ελάχιστη κεφαλαιακή απαίτηση (Minimum Capital Requirement, MCR), η οποία απεικονίζει το ελάχιστο επίπεδο κεφαλαίου φερεγγυότητας της ασφαλιστικής εταιρείας, και αφετέρου την απαίτηση κεφαλαίου φερεγγυότητας (Solvency Capital Requirement, SCR), το οποίο απεικονίζει το κεφάλαιο της ασφαλιστικής επιχείρησης που είναι απαραίτητο, για να καλύψει όλους τους κινδύνους, στους οποίους εκτίθεται, σε ποσοστό 99,5% ανά έτος. Τίθενται, επίσης, και προδιαγραφές εταιρικής διακυβέρνησης που εγγυώνται τη σωστή και συνετή διαχείριση της ασφαλιστικής επιχείρησης. Μεταξύ αυτών είναι η λειτουργία διαχείρισης κινδύνων με διαδικασίες που απαιτούνται για την καταγραφή, παρακολούθηση, μέτρηση και διαχείριση των κινδύνων, καθώς και τα όρια ανοχής κινδύνου στα οποία είναι εκτεθειμένες οι ασφαλιστικές εταιρείες, η λειτουργία κανονιστικής συμμόρφωσης για την προσαρμογή της επιχείρησης στο νομοθετικό πλαίσιο, η λειτουργία εσωτερικής επιθεώρησης με αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου, το οποίο περιλαμβάνει διοικητικές και λογιστικές διαδικασίες συντονισμού και ελέγχου, και τέλος η αναλογιστική λειτουργία με διαδικασίες προσδιορισμού των κατάλληλων μεθόδων για τον υπολογισμό των τεχνικών προβλέψεων, καθώς και της αξιολόγησης της επάρκειας και της ποιότητας των στοιχείων που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό τους. Στο επίκεντρο των αυστηρών απαιτήσεων που εγγυώνται τη διαφάνεια, τη φερεγγυότητα και την αξιοπιστία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων τίθεται και η υποχρέωση δημοσιοποίησης οικονομικών και ποιοτικών πληροφοριών, οι οποίες είναι απαραίτητες τόσο για τις εποπτικές αρχές όσο και για την καλύτερη ενημέρωση των ασφαλισμένων. Τέτοιες πληροφορίες είναι μεταξύ άλλων οι οικονομικές καταστάσεις, τα στοιχεία εταιρικής δράσης, το οργανόγραμμα της εταιρείας και οι εταιρικοί στόχοι. Μέσα σε ένα τόσο συνεκτικό και απαιτητικό νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία των ασφαλιστικών

επιχειρήσεων στην ΕΕ, προκύπτει, λοιπόν, το ερώτημα αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα εναρμονιστεί με αυτό ή θα θελήσει να διαφοροποιηθεί, υιοθετώντας συγκεκριμένες διατάξεις και απορρίπτοντας άλλες. Παρόλο που η εναρμόνιση είναι βασική προϋπόθεση, για να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών και να επανέλθει η ελευθερία στο διασυνοριακό εμπόριο, η πιθανότητά της είναι αρκετά αμφισβητήσιμη. Ήδη από την εισαγωγή της Οδηγίας «Φερεγγυότητα ΙΙ», πολλές ασφαλιστικές εταιρείες στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν εκφράσει την αντίθεσή τους σε διάφορα σημεία της, όπως το περιθώριο κινδύνου ή οι κεφαλαιακές απαιτήσεις για ριψοκίνδυνα περιουσιακά στοιχεία (π.χ. ακίνητα ή εταιρικά ομόλογα υψηλής απόδοσης). Ο πειρασμός είναι, επομένως, μεγάλος για την αναθεώρηση του ευρωπαϊκού πλαισίου, προκειμένου να υπάρξει μια ελαφρύτερη εκδοχή για το Ηνωμένο Βασίλειο. Εφόσον συμβεί κάτι τέτοιο, οι διαπραγματεύσεις για το διασυνοριακό εμπόριο στον τομέα της παροχής ασφαλιστικών υπηρεσιών θα δυσκολεύσουν αρκετά και πιθανότατα θα καταλήξουν σε ένα αποτέλεσμα, το οποίο θα απέχει παρασάγγας από την ελεύθερη κυκλοφορία που ίσχυε στην ενιαία εσωτερική αγορά της ΕΕ. Μία πρόγευση του πώς θα είναι το μέλλον για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου που θέλουν να δραστηριοποιούνται στην άλλη πλευρά της Μάγχης παίρνουμε σε αυτή τη μεταβατική περίοδο, καθώς από 1η Ιανουαρίου η ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών δεν ισχύει, ενώ παράλληλα δεν έχει υπάρξει κάποια συμφωνία για την παροχή υπηρεσιών μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου.

Μέσα σε ένα τόσο συνεκτικό και απαιτητικό πλαίσιο για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στην ΕΕ, τίθεται το ερώτημα αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα εναρμονιστεί με αυτό ή θα προτιμήσει μια ελαφρύτερη εκδοχή του 36 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT Προσωρινές άδειες λειτουργίας και η επόμενη μέρα Η έλλειψη συμφωνίας έχει ως αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο να χρειάζονται άδεια λειτουργίας, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις βρετανικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επί του παρόντος, έχει θεσπιστεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες με εθνικά νομοθετικά μέτρα μεταβατική περίοδος, κατά την οποία οι βρετανικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους για περιορισμένο χρονικό διάστημα χωρίς την ύπαρξη άδειας. Αντίστοιχα, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει ήδη δηλώσει ότι θα συνεχίσει να επιτρέπει στις ασφαλιστικές εταιρείες της ΕΕ να λειτουργούν με την προσωρινή άδεια Temporary Permissions Regime (TPR). Το τι θα γίνει στο μέλλον αναμένεται με ενδιαφέρον. Το καθεστώς των προσωρινών αδειών κάποτε θα τελειώσει και θα διαφανεί η πραγματική έκταση του προβλήματος και του ενδεχόμενου σοβαρού περιορισμού στην κυκλοφορία των ασφαλιστικών υπηρεσιών. Αν υπάρξει συμφωνία, τότε μένει να δούμε υπό ποιους όρους θα επιτραπεί το διασυνοριακό εμπόριο και αν η νέα κατάσταση θα γειτνιάζει ή θα απέχει από την ελεύθερη κυκλοφορία που ίσχυε, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μέλος της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε το εμπόριο ασφαλιστικών υπηρεσιών μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου θα ρυθμίζεται βάσει της Γενικής Συμφωνίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το Εμπόριο Υπηρεσιών (GATS), υπό την προϋπόθεση ότι θα πληρούνται οι απαιτήσεις του κράτους υποδοχής. Πάντως, ούτε και αυτή η λύση είναι η απλούστερη, καθώς απαιτεί από το Ηνωμένο Βασίλειο όχι μόνο να αποκτήσει την ιδιότητα μέλους στον ΠΟΕ, αλλά και να συμμετάσχει στις συμφωνίες του, στις οποίες μέχρι πρότινος ήταν συμβαλλόμενο μέρος μέσω της συμμετοχής της ΕΕ. Αρκετές, πάντως, ασφαλιστικές εταιρείες βρίσκονται ή έχουν ήδη προχωρήσει σε διαδικασία αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεών τους με μετεγκατάσταση ή ίδρυση θυγατρικών εταιρειών σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη πρόσβασή τους στην ενιαία αγορά. Η κινητικότητα αυτή, η οποία προκύπτει από την έντονη ανησυχία, φανερώνει πόσο άκαιροι ήταν οι βεβιασμένοι πανηγυρισμοί την παραμονή των Χριστουγέννων, στο τέλος μιας χρονιάς που σημάδεψε τον κόσμο όχι μόνο με την πανδημία.

■

Μαργαρίτα Αντωνάκη Γενική Διευθύντρια, Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος το > ΠBrexit ώς έχειτιςεπηρεάσει δραστηριότητες των ελληνικών επιχειρήσεων, όπως και αντίστοιχα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα; Όσον αφορά το Brexit και τις επιπτώσεις στις ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις, θα έλεγα ότι είναι περιορισμένες, δεδομένου ότι η αγορά μας δεν είχε ιδιαίτερη εξαγωγική δραστηριότητα στη συγκεκριμένη χώρα. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες ασκούσαν ασφάλιση στην Ελλάδα πριν από την ημερομηνία αποχώρησης, θεσπίστηκε, σε εναρμόνιση με όσα έχουν συμφωνηθεί μεταξύ Ε.Ε. και Ηνωμένου Βασιλείου, ειδική μεταβατική ρύθμιση με το άρθρο 7 του ν. 4652/2020, έτσι ώστε να συνεχίσουν κατ’ εξαίρεση με το προηγούμενο καθεστώς, τις εργασίες τους έως τις 31.12.2021 για την εξυπηρέτηση των υφιστάμενων συμβάσεων.

LAWYER _ 37

Ο νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος:

Περιορισμός της ανωνυμίας και ενίσχυση της διαφάνειας Με στόχο την αυστηροποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου και τη διεύρυνση των δικλείδων ασφαλείας ενάντια στη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, ο νέος νόμος τροποποιεί τον προΰφιστάμενο του 2018 και ενσωματώνει την ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία με επάλληλες επικαιροποιήσεις προσπαθεί να θωρακίσει την ενιαία αγορά από αυτή τη μορφή οικονομικού εγκλήματος που μεταλλάσσεται συνεχώς.

Της

Αλεξιάννας Τσότσου LAWYER _ 38

_IN THE SPOTLIGHT

ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν. 4734/2020, ο οποίος ψηφίστηκε πριν λίγους μήνες και τροποποιεί τον υπάρχοντα νόμο 4557/2018, ο οποίος αποτελεί και τη βάση του ισχύοντος ελληνικού θεσμικού πλαισίου. Το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, στο οποίο στηρίζεται το ελληνικό, είναι εναρμονισμένο με τις «Σαράντα (40) Συστάσεις για την καταπολέμηση του Ξεπλύματος Χρήματος, της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας και της Διασποράς Όπλων Μαζικής Καταστροφής (ΟΜΚ)», όπως υιοθετήθηκαν το Φεβρουάριο του 2012 από την Ομάδα Χρηματοπιστωτικής Δράσης (Financial Action Task Force-FATF) ως διεθνή φορέα θέσπισης των σχετικών προτύπων και οδηγιών.

Πρόσβαση στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων

T

ο 2018, αφού η Ελλάδα είχε τιμωρηθεί με πρόστιμο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μη ενσωμάτωση της Οδηγίας 2015/849 (4η Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος), δημοσιεύθηκε τελικά ο νόμος 4557/2018 για την πρόληψη και καταστολή της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η πρώτη νομοθετική ρύθμιση στην Ελλάδα για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος ήταν γεγονός. Επειδή, όμως, πρόκειται για ένα πεδίο, το οποίο εξελίσσεται συνεχώς και απαιτεί προσαρμοστικότητα και αυξανόμενη αυστηροποίηση, για να είναι επίκαιρο, νομοθετήθηκε η 5η Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος (2018/843). Η Οδηγία αυτή LAWYER _ 39 LAWYER _ 39

Κεντρικό θέμα στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες αποτελεί η περίπτωση της άσκησης ελέγχου μιας εταιρείας από άτομο, το οποίο δεν συνιστά επισήμως βασικό μέτοχό της. Ο νόμος 4557/2018 θέσπισε Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων με πληροφορίες, οι οποίες ήταν προσβάσιμες στις αρμόδιες αρχές και τα υπόχρεα πρόσωπα, με στόχο να διευκολυνθεί η υποχρέωση της δέουσας επιμέλειας και διερεύνησης υπόπτων συναλλαγών. Με αυτόν τον τρόπο, οι αρχές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούν να προβαίνουν στην ακριβή ταυτοποίηση του πελάτη τους βάσει εγγράφων, δεδομένων ή πληροφοριών από αξιόπιστες και ανεξάρτητες πηγές. Τέτοιες πληροφορίες ήταν το ονοματεπώνυμο, η ημερομηνία γέννησης, η υπηκοότητα και η χώρα διαμονής των πραγματικών δικαιούχων, καθώς επίσης και το είδος και η έκταση των δικαιωμάτων που κατέχουν. Ο νέος νόμος παρέχει στο κοινό πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν τουλάχιστον στο όνομα, τον μήνα και το έτος γέννησης, τη χώρα διαμονής και την υπηκοότητα του πραγματικού

Ο νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος

τους παρόχους θεματοφυλακής ψηφιακών πορτοφολιών, προκειμένου να μπορούν να εντοπίζονται οι χρήστες εικονικών νομισμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, οι εν λόγω πάροχοι καθίστανται και αυτοί δρώντες στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, υπαγόμενοι σε αυστηρές διατάξεις, ώστε να μην είναι εφικτό να απέχουν από την υποχρέωση εποπτείας. Έτσι, αναμένεται ότι σε μεγάλο βαθμό θα μειωθεί η αξιοποίηση των κρυπτονομισμάτων ως μέσου παράνομων δραστηριοτήτων.

δικαιούχου, καθώς επίσης και στο είδος και την έκταση των δικαιωμάτων του, προκειμένου να υπάρχει άμεση και ευρύτερη διαθεσιμότητα των απαραίτητων πληροφοριών. Καθώς τα παραπάνω στοιχεία αφορούν την οικονομική δραστηριότητα του πραγματικού δικαιούχου, δεν εμπίπτουν στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Για πρόσβαση σε επιπρόσθετες πληροφορίες, όμως, απαιτείται απόδειξη ειδικού εννόμου συμφέροντος, που διαπιστώνεται κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας. Επιπλέον, για την προώθηση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που συνιστά ένα από τα βασικά αδικήματα που στοιχειοθετεί ξέπλυμα χρήματος, οι πληροφορίες του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων καθίστανται διαθέσιμες στις φορολογικές αρχές για την αποτελεσματικότερη εκτέλεση των καθηκόντων τους.

Ελαχιστοποίηση της ανωνυμίας στις προπληρωμένες κάρτες Η ενίσχυση της διαφάνειας μέσω της ελαχιστοποίησης της ανωνυμίας είναι ο άξονας, ο οποίος διατρέχει όλο το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτό γίνεται σαφές, πέρα από τις ρυθμίσεις για την πρόσβαση στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων και τα κρυπτονομίσματα, και στις προπληρωμένες κάρτες. Τα προπληρωμένα μέσα πληρωμής συνδέονται με συγκεκριμένους κινδύνους λόγω της ανώνυμης χρήσης τους, όπως έχει επισημάνει η Έκθεση Εκτίμησης Υπερεθνικού Κινδύνου της Ε.Ε. Ο νόμος 4557/2018 είχε ρυθμίσει το εν λόγω ζήτημα με θέσπιση ορίων συναλλαγών μέσω προπληρωμένων καρτών και απαιτήσεων για την επαλήθευση της ταυτότητας των πελατών. Ο νέος νόμος μειώνει αυτά τα όρια από 250€ σε 150€ και αυξάνει αυτές τις απαιτήσεις. Μάλιστα, ο ελληνικός νόμος είναι αυστηρότερος από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, καθώς προβλέπει ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας επιτρέπεται να δέχονται πληρωμές

Η ρύθμιση για τα κρυπτονομίσματα Ενώ τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τα ιδρύματα πληρωμών ενέπιπταν ήδη στο πεδίο εφαρμογής του νόμου 4557/2018 και συνεπώς είχαν την υποχρέωση επαλήθευσης της ταυτότητας των πελατών τους και παρακολούθησης των χρηματοοικονομικών συναλλαγών τους, οι πάροχοι εικονικών νομισμάτων (κρυπτονομισμάτων) δεν υπάγονταν σε καμία νομική υποχρέωση. Ωστόσο, τα ψηφιακά νομίσματα, των οποίων βασικά χαρακτηριστικά είναι η ανωνυμία και η τεχνολογική ευελιξία για χρήση σε διάφορα περιβάλλοντα, έχουν μεγάλο ρόλο στη διοχέτευση μαύρου χρήματος στην αγορά και στη χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων. Συνεπώς, η νομοθετική τους ρύθμιση, έτσι ώστε να παύσει η παράκαμψη του συμβατικού χρηματοπιστωτικού συστήματος μέσω αυτών, κατέστη γρήγορα κομβικής σημασίας ζήτημα στο πλαίσιο για την πρόληψη του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Γι’ αυτό το λόγο, με τη νέα Οδηγία και τον νέο νόμο, εισάγονται πλέον υποχρεώσεις εφαρμογής μέτρων δέουσας επιμέλειας τόσο για τους παρόχους ανταλλαγής μεταξύ εικονικών και παραστατικών νομισμάτων, όσο και για

Ο νέος νόμος παρέχει στο κοινό πρόσβαση σε πληροφορίες του πραγματικού δικαιούχου, προκειμένου να υπάρχει άμεση και ευρύτερη διαθεσιμότητα των απαραίτητων πληροφοριών 40 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΝΟΜΟΥ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ Ν. 4557/2018 ► Ε νίσχυση της διαφάνειας των εταιρικών δομών μέσω της δημόσιας πρόσβασης στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, ώστε πλέον να μπορούν και απλοί πολίτες να πληροφορηθούν την ταυτότητα του πραγματικού δικαιούχου μιας εταιρίας. ► Α νάρτηση στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών καταλόγου που καθορίζει τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες των προσώπων που ασκούν ή άσκησαν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα. ► Π ρώτη νομοθετική ρύθμιση σε επίπεδο ΕΕ για τα ψηφιακά νομίσματα. ► Π εριορισμός της ανωνυμίας στα κρυπτονομίσματα και τις προπληρωμένες κάρτες. ► Θ έσπιση κεντρικού αυτοματοποιημένου μηχανισμού ανάκτησης δεδομένων (Σύστημα Μητρώων Τραπεζικών Λογαριασμών και Λογαριασμών Πληρωμών) για την έγκαιρη πρόσβαση των αρχών σε πληροφορίες σχετικές με την ταυτότητα των κατόχων τραπεζικών λογαριασμών και λογαριασμών πληρωμών. ► Π ρόσβαση σε μεγαλύτερο εύρος πληροφοριών για την εθνική Μονάδα Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες). ► Ε ιδικές ρυθμίσεις για τη στενότερη συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των αρχών προληπτικής εποπτείας και των αρμόδιων αρχών για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος. ► Κ αθορισμός κριτηρίων και δικλείδων ασφαλείας για τις συναλλαγές από και προς τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου. ► Π ρόβλεψη μέτρων νομικής προστασίας για τα πρόσωπα που προβαίνουν σε καλόπιστη γνωστοποίηση πληροφοριών προς την Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες από την έκθεσή τους σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες.

που πραγματοποιούνται με ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες, μόνο εφόσον αυτές έχουν εκδοθεί από υπόχρεα πρόσωπα με εγκατάσταση στην Ε.Ε.

Συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών Καθοριστικό ρόλο στον εντοπισμό συναλλαγών και δραστηριοτήτων που ενδεχομένως συνδέονται με νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες διαδραματίζουν σε κάθε κράτος οι Μονάδες Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών. Αυτές είναι αρμόδιες για τη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών για τυχόν ύποπτες συναλλαγές. Εάν, από την ανάλυση που διενεργείται, προκύπτουν ανησυχίες σχετικά με πιθανή εγκληματική δραστηριότητα, η υπόθεση προωθείται στις αρμόδιες διωκτικές αρχές. Στην Ελλάδα, η εθνική Μονάδα Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών, της οποίας ο ρόλος ενισχύεται, είναι η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες. Σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία επιτελεί η εποπτική αρχή, η οποία ελέγχει τη συμμόρφωση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ως προς την υποχρέωση δέουσας επιμέλειας και αναφοράς των υπόπτων συναλλαγών. Στην Ελλάδα, αρμόδια εποπτική αρχή των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων

LAWYER _ 41

Ο νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος

αποσοβείται ο κίνδυνος διαρροής κεφαλαίων σε χώρες, οι οποίες δεν καταπολεμούν αποτελεσματικά τη νομιμοποίηση εσόδων και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.

είναι η Τράπεζα της Ελλάδος. Διαμορφώνεται έτσι ένα πλέγμα από διάφορες αρμόδιες αρχές, οι οποίες αποτελούν διαφορετικό κρίκο στην αλυσίδα της καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος. Κεντρική θέση κατέχει η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, της οποίας ο ρόλος ενισχύεται σημαντικά με τον νέο νόμο, καθώς της παρέχεται άμεση πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες. Για να μπορέσει η συνεργασία μεταξύ των ελεγκτικών και των διωκτικών αρχών τόσο μεταξύ τους όσο και με τις αρμόδιες αρχές σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ να είναι στενή και εποικοδομητική, προβλέπονται κανόνες καλύτερου συντονισμού όλων των αρχών. Στόχος είναι τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όλες οι αρχές και τα αρμόδια όργανα της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) να προωθούν άμεσα πιθανές χρήσιμες πληροφορίες που θα συμβάλλουν στη συστηματική καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος.

Τα επόμενα βήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο Η 5η Οδηγία για το ξέπλυμα χρήματος και η ενσωμάτωσή της στις έννομες τάξεις των κρατών-μελών αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στον αγώνα κατά της νομιμοποίησης εσόδων και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ωστόσο, η διασυνοριακή φύση του οικονομικού εγκλήματος και η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας δεν επιτρέπουν τον εφησυχασμό στο πεδίο αυτό, αλλά απαιτούν την επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου στα τρέχοντα δεδομένα που αλλάζουν ραγδαία. Έχοντας αυτό κατά νου, τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού Κανονισμού για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος, ο οποίος δεν θα έχει την ανάγκη ενσωμάτωσης και θα εγγυάται την αποφυγή παρεκκλίσεων μέσα στην ενιαία αγορά. Η νέα νομοθετική πρόταση που αναμένεται να ανακοινωθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Απρίλιο του 2021 θα θωρακίζει αποτελεσματικότερα τον ευρωπαϊκό χώρο έναντι παράνομων δραστηριοτήτων οικονομικού εγκλήματος. Παράλληλα, εξετάζεται το ενδεχόμενο για θέσπιση κεντρικής εποπτικής αρχής για το ξέπλυμα χρήματος σε επίπεδο ΕΕ. Εφόσον οι διαπραγματεύσεις ευοδωθούν και μπορέσει τελικά να υλοποιηθεί η ιδέα ενός τόσο συνεκτικού πλαισίου, θα πρόκειται για μια σημαντική νίκη στον αγώνα της καταπολέμησης του μαύρου χρήματος.

■

Συναλλαγές με τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου Τον Μάιο του 2019, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε αναλυτική μεθοδολογία για τον εντοπισμό τρίτων χωρών, οι οποίες παρουσιάζουν ανεπάρκειες στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, αποτελώντας απειλή για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας είναι να γίνεται αποτελεσματικότερη εποπτεία των κεφαλαίων που εισέρχονται ή εξέρχονται από την ΕΕ και να αποτραπεί η διοχέτευση παράνομων χρηματικών ποσών εκτός ευρωπαϊκού χώρου με ενιαίο τρόπο σε όλα τα κράτη-μέλη. Υπό αυτό το πρίσμα, ο νέος νόμος επιβάλλει στα υπόχρεα πρόσωπα (κατά βάση τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) αυξημένη δέουσα επιμέλεια κατά τη συναλλαγή με φυσικά ή νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου. Για οποιαδήποτε, δηλαδή, συναλλαγή από ή προς χώρες υψηλού κινδύνου, δεν αρκεί το υπόχρεο πρόσωπο να επιδείξει τη συνήθη δέουσα επιμέλεια, αλλά απαιτείται αυξημένη επιμέλεια με εξέταση περισσότερων πληροφοριών, ώστε να

Οι πάροχοι κρυπτονομισμάτων καθίστανται και αυτοί δρώντες στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων, υπαγόμενοι σε αυστηρές διατάξεις, ώστε να μην είναι εφικτό να απέχουν από την υποχρέωση εποπτείας 42 _ LAWYER

_ΟPINIONS

Η ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ ΕΞ ΕΠΟΨΕΩΣ ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑ ΤΟ Ν. 4759/2020 Εισαγωγικά

Ευάγγελος Ι. Μαργαρίτης Δικηγόρος, Δρ. Νομικής, Attorney at Law, Lamda Development S.A.

κοινόχρηστοι και κοινωφελείς χώροι που προβλέπονται στο οικείο σχέδιο ή την εφαρμογή αυτού. Ως «Κήρυξη ή επιβολή της ΡΑ» νοείται η δέσμευση επί ενός ακινήτου που επέρχεται με την έκδοση της διοικητικής πράξης που εγκρίνει το ρυμοτομικό σχέδιο, χαρακτηρίζει τους κοινόχρηστους ή κοινωφελείς χώρους και εγκρίνει τις ρυμοτομικές γραμμές που καθορίζουν τη θέση και την ειδικότερη χρήση τους, ή άλλης διοικητικής πράξης, διά της οποίας καθορίζεται ότι ένα ακίνητο θα αξιοποιηθεί, εν όλω ή εν μέρει, για τη δημιουργία κοινόχρηστων ή κοινωφελών χώρων. Κατά το άρθρο 10 του Ν. 4447/2016 (Ρυμοτομικά Σχέδια Εφαρμογής), για την πολεοδόμηση ορισμένης περιοχής απαιτείται η σύνταξη και έγκριση Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής (ΡΣΕ), το οποίο περιλαμβάνει το Ρυμοτομικό Σχέδιο και την Πράξη Εφαρμογής. Όπου στις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας αναφέρεται η «Ρυμοτομική Μελέτη», νοείται το Ρυμοτομικό Σχέδιο Εφαρμογής. Με τα σχέδια αυτά εξειδικεύονται, σε κλίμακα πόλης ή οικισμού ή

Το Κεφάλαιο Η’ του «νέου Πολεοδομικού Νόμου» 4759/2020 [Α’ 245] περιέχει στα άρθρα 87-93 ρυθμίσεις για την περιβόητη «ρυμοτομική απαλλοτρίωση» και καταλαμβάνει και απαλλοτριώσεις που είχαν κηρυχθεί προ της έναρξης ισχύος του. Αυτό που ενδιαφέρει εξ επόψεως αστικού δικαίου είναι η χρονική στιγμή που επέρχεται η μεταβίβαση της κυριότητας επί των ιδιοκτησιών που δυνάμει της εισαγωγής του πολεοδομικού σχεδίου «ρυμοτομούνται».

Η Ρυμοτομική Απαλλοτρίωση ως εργαλείο πολεοδομικού (ρυμοτομικού) σχεδιασμού Ως «ρυμοτομική απαλλοτρίωση» (ΡΑ) νοείται κατά τον ως άνω νόμο η απαλλοτρίωση, δηλαδή η στέρηση της ιδιοκτησίας ενός προσώπου, που επιβάλλεται επί ακινήτων κατά την έγκριση ρυμοτομικού σχεδίου στη διαδικασία πολεοδομικού σχεδιασμού, με σκοπό να δημιουργηθούν επί αυτών οι

LAWYER _ 43

_ΟPINIONS τμημάτων αυτών ή σε ζώνες και περιοχές ειδικών χρήσεων, οι ρυθμίσεις των Τοπικών ή Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων περί χρήσεων γης και όρων δόμησης και καθορίζονται επακριβώς οι κοινόχρηστοι, κοινωφελείς και οικοδομήσιμοι χώροι της προς πολεοδόμηση περιοχής, καθώς και τα διαγράμματα των δικτύων υποδομής. Για την κατάρτιση Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής απαιτείται η ύπαρξη εγκεκριμένων Τοπικών ή Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (εκτός αν υπάρχει γενικό πολεοδομικό σχέδιο –ΓΠΣ– κατά τις εξαιρέσεις του νόμου). Η έγκριση των Ρυμοτομικών Σχεδίων Εφαρμογής γίνεται με απόφαση του Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ύστερα από γνώμη του οικείου Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων. Με την ίδια απόφαση κυρώνεται και η οικεία Πράξη Εφαρμογής, σύμφωνα με όσα ορίζονται στα άρθρα 8 και 9 του ν. 1337/1983 (Α' 33). Η έγκριση του Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής έχει τις συνέπειες έγκρισης σχεδίου πόλης κατά τις διατάξεις του από 17.7/16.8.1923 ν.δ. (Α' 228).

Καταβολή Αποζημίωσης ως προΰπόθεση εμπράγματης μεταβολής Κατά το άρθρο 17 του Συντάγματος, «Η ιδιοκτησία τελεί υπό την προστασία του Κράτους. [...] Κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια [...] και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση. Πριν καταβληθεί η οριστική ή προσωρινή αποζημίωση διατηρούνται ακέραια όλα τα δικαιώματα του ιδιοκτήτη και δεν επιτρέπεται η κατάληψη». Έτσι, παρά τη «δέσμευση» ενός ακινήτου για λόγους ρυμοτομίας στο πλαίσιο της έγκρισης του Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής, δεν επέρχεται η εμπράγματη μεταβολή, παρά μόνο αν γίνει πλήρης καταβολή της αποζημίωσης, ώστε να επέλθει η «συντέλεση» της απαλλοτρίωσης. Κατά τη διάταξη του άρθρου 10 του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων - Ν.

2882/2001, οι διατάξεις αυτού εφαρμόζονται και επί απαλλοτρίωσης λόγω ρυμοτομίας, σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 2 και 5 αυτού. Ειδικότερα, ορίζεται ότι «Απαλλοτριώσεις προς εφαρμογή σχεδίων πόλεων και ανάπτυξη οικιστικών περιοχών που κηρύχθηκαν

οποτεδήποτε μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος Κώδικα διέπονται, κατά την έκταση που ορίζεται από την παράγραφο 2, από τις διατάξεις του Κώδικα τούτου, με την επιφύλαξη των εξαιρέσεων που ορίζονται από τις διατάξεις αυτές». Το ίδιο ορίζεται και από το άρθρο 93 παρ. 4 του Ν. 4759/2020 (Οι διατάξεις του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων εφαρμόζονται συμπληρωματικά προς τις διατάξεις του παρόντος κεφαλαίου). Η ΡΑ συντελείται, λοιπόν, με την καταβολή στον δικαστικώς αναγνωρισθέντα ή στον αληθινό δικαιούχο της αποζημίωσης που προσδιορίστηκε προσωρινά ή οριστικά κατά το Ν. 2882 ή με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως γνωστοποίησης ότι η αποζημίωση κατατέθηκε στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, όπως προβλέπει το άρθρο 7 του Ν. 2882/2001. Μετά τη συντέλεση της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, ο υπέρ ου αυτής υποχρεούται να ενεργήσει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση για τη μεταγραφή των στοιχείων που αποδεικνύουν τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης – και κατ’ επέκταση την εμπράγματη μεταβολή. Η μεταγραφή μπορεί να γίνει με την επιμέλεια και κάθε άλλου ενδιαφερομένου. Αμέσως μετά την κύρωση και μεταγραφή των πράξεων εφαρμογής ο οικείος Ο.Τ.Α., το Δημόσιο ή τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, καθώς και κάθε ενδιαφερόμενος, μπορούν να καταλάβουν τα νέα ακίνητα που διαμορφώθηκαν με την πράξη εφαρμογής.

Παρά τη «δέσμευση» ενός ακινήτου στο πλαίσιο της έγκρισης του Ρυμοτομικού Σχεδίου Εφαρμογής, η εμπράγματη μεταβολή επέρχεται μόνο με την πλήρη καταβολή της αποζημίωσης και τη «συντέλεση» της απαλλοτρίωσης

Άρση της Ρυτομικής απαλλοτρίωσης «Άρση ΡΑ» είναι η άρση του ρυμοτομικού βάρους ή δέσμευσης που έχει επιβληθεί στο ακίνητο, λόγω παρέλευσης εύλογου χρόνου χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση. Η άρση της ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης γίνεται είτε αυτοδικαίως, είτε κατόπιν δικαστικής απόφασης, ενώ «επανεπιβολή ΡΑ» είναι επαναχαρακτηρισμός ως κοινόχρηστου ή κοινωφελούς χώρου του συνόλου ή μέρους ενός ακινή44 _ LAWYER

του μετά από την άρση της απαλλοτρίωσης αυτού, ο οποίος επιτρέπεται μόνο λόγω της αυξημένης πολεοδομικής αναγκαιότητας του χώρου και υπό την προϋπόθεση, ότι ο φορέας υπέρ ου η απαλλοτρίωση έχει αποδεδειγμένα τη δυνατότητα να καταβάλει άμεσα τη σχετική αποζημίωση. Ο ως άνω Νόμος 4759 περιέχει ειδικές διατάξεις για την «άρση» της ΡΑ. Προβλέπεται ότι η ΡΑ αίρεται αυτοδικαίως, χωρίς να απαιτείται η έκδοση σχετικής διαπιστωτικής πράξης, εάν παρέλθουν χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση: α. δ εκαπέντε (15) έτη από την έγκριση του ρυμοτομικού σχεδίου, με το οποίο αυτή επιβλήθηκε για πρώτη φορά, ή β. π έντε (5) έτη από την κύρωση της σχετικής πράξης εφαρμογής ή πράξης αναλογισμού, ή γ. δ εκαοκτώ (18) μήνες από τον καθορισμό τιμής μονάδας, σύμφωνα με τα άρθρα 18 έως 20 του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων. Μετά από την άρση της ρυμοτομικής απαλλοτρίωσης ο ιδιοκτήτης, με αίτηση προς τον οικείο δήμο, δύναται να ζητήσει την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου, προκειμένου η ιδιοκτησία του να καταστεί οικοδομήσιμη.

Είσπραξη της αποζημίωσης Σύμφωνα με την παράγραφο 7 του άρθρου 146 του ίδιου Ν. 2882: «1. Η αξίωση για την είσπραξη της αποζημίωσης που προσδιορίσθηκε προσωρινά ή οριστικά παραγράφεται μετά την παρέλευση οκταετίας από την αποδεδειγμένη κατάληψη του απαλλοτριωθέντος ακινήτου και σε κάθε περίπτωση μετά την παρέλευση δεκαετίας από τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης. Εάν η οριστική αποζημίωση καθορισθεί μετά τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης και την κατάληψη του ακινήτου, η αξίωση για την είσπραξη της τυχόν διαφοράς μεταξύ οριστικής και προσωρινής αποζημίωσης παραγράφεται μετά την παρέλευση πενταετίας από τη δημοσίευση της απόφασης που καθορίζει την οριστική τιμή. Σε περίπτωση αναγκαστικής απαλλοτρίωσης ακινήτου, η αξίωση του ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη για απόληψη της προσωρινής ή οριστικής αποζημίωσης που προσδιορίστηκε δικαστικά υπόκειται πλέον σε οκταετή

παραγραφή που αρχίζει από την αποδεδειγμένη κατάληψη του ακινήτου και, σε κάθε περίπτωση, σε δεκαετή παραγραφή με αφετηρία τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης. Η αξίωση, όμως, του ενδιαφερόμενου ιδιοκτήτη για τον δικαστικό προσδιορισμό της αποζημίωσης δεν υπόκειται στην παραγραφή του παρόντος άρθρου αλλά στη γενική παραγραφή, η οποία, μετά την εισαγωγή του ΑΚ, είναι εικοσαετής κατ' άρθρο 249 αυτού, αν ληφθεί υπόψη και η διάταξη του άρθρου 18 ΕισΝΑΚ, η οποία επί απαλλοτρίωσης λόγω ρυμοτομίας αρχίζει από τότε που κατέστη αμετάκλητη η απόφαση του Νομάρχη (και πριν του Υπουργού) που κύρωσε την πράξη τακτοποίησης και αναλογισμού του αρμόδιου πολεοδομικού γραφείου (ΑΠ 595/2018, ΑΠ 101/2015, ΑΠ 1218/2011, ΑΠ 1975/2007).

■

Η ρυμοτομική απαλλοτρίωση αίρεται αυτοδικαίως, χωρίς να απαιτείται η έκδοση σχετικής διαπιστωτικής πράξης, εάν παρέλθουν συγκεκριμένες προθεσμίες χωρίς να καταβληθεί αποζημίωση

_ΟPINIONS

Η ΕΞ ΑΠΟΣΤAΣΕΩΣ ΤΑΥΤΟΠΟIΗΣΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Το 2020 μας έφερε αντιμέτωπους με μια μη αναμενόμενη κατάσταση με επιτακτικές αλλαγές στον τρόπο ζωής μας. Σημειώθηκε ραγδαία ανάπτυξη στα ηλεκτρονικά μέσα για τη διευκόλυνση των συναλλαγών, βασική προΰπόθεση των οποίων είναι η ταυτοποίηση του προσώπου που συναλλάσσεται. Το παρόν άρθρο εξετάζει τις πρόσφατες πρωτοβουλίες ρύθμισης της εξ αποστάσεως ταυτοποίησης στην Ελλάδα, συγκρίνοντας μεταξύ των κανόνων για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και αυτών για τους Παρόχους υπηρεσιών εμπιστοσύνης, συμπεραίνοντας τα πλεονεκτήματα στα οποία θα οδηγήσει η εναρμόνιση των δύο ρυθμιστικών πλαισίων.

Νομικό & Κανονιστικό Πλαίσιο

Ευαγγελία Παπαδάκη Νομικός Σύμβουλος της ADACOM S.A., LLM International Commercial Law

της ακεραιότητας των δεδομένων και της ορθότητας της προέλευσης των δεδομένων με τα οποία συνδέεται. Το άρθρο 57 του Ν. 4727/2020 ορίζει ότι πριν από την έκδοση πιστοποιητικού, ο Πάροχος Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης πρέπει να προβαίνει με κατάλληλα μέσα στην ταυτοποίηση του αιτούντος με μία από τις αναφερόμενες μεθόδους στο άρθρο 24 παρ. 1 του Κανονισμού eIDAS, οι οποίες είναι α) με φυσική παρουσία του φυσικού προσώπου ή του εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου του νομικού προσώπου, β) εξ αποστάσεως, με τη χρήση μέσων ηλεκτρονικής ταυτοποίησης για τα οποία, πριν από την έκδοση του εγκεκριμένου πιστοποιητικού, έχει διασφαλιστεί η φυσική παρουσία του φυσικού προσώπου ή του εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου του νομικού προσώπου, γ) μέσω πιστοποιητικού εγκεκριμένης ηλεκτρονικής υπογραφής ή εγκεκριμένης ηλεκτρονικής

Ο πρόσφατος Ν. 4727/2020, που είχε ως στόχο τη συγκέντρωση σε ένα ενιαίο νομοθετικό κείμενο τη ρύθμιση θεμάτων ψηφιακής διακυβέρνησης, προβλέπει ότι τα ηλεκτρονικά έγγραφα που εκδίδονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα με τη χρήση εγκεκριμένης ηλεκτρονικής υπογραφής ή εγκεκριμένης ηλεκτρονικής σφραγίδας, γίνονται υποχρεωτικά αποδεκτά από τους φορείς του δημόσιου τομέα, τα δικαστήρια, τις εισαγγελίες, καθώς και από φυσικά ή νομικά πρόσωπα κατά την ηλεκτρονική διακίνησή τους. Ήδη γνωρίζουμε από τον Κανονισμό (ΕΕ) αρ. 910/2014 («Κανονισμός eIDAS») ότι η εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή έχει νομική ισχύ ισοδύναμη με την ιδιόχειρη υπογραφή και ότι η εγκεκριμένη ηλεκτρονική σφραγίδα χαίρει του τεκμηρίου

46 _ LAWYER

σφραγίδας που έχει εκδοθεί σύμφωνα με το στοιχείο α’ ή β’, ή δ) με τη χρήση άλλων μεθόδων ταυτοποίησης αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο που παρέχουν διασφάλιση ισοδύναμη με τη φυσική παρουσία. Η ηλεκτρονική εξ αποστάσεως ταυτοποίηση εμπίπτει στην περίπτωση δ’ του άρθρου 24 παρ. 1 του Κανονισμού eIDAS και το άρθρο 57 του Ν. 4727/2020 αποτελεί τη νομική βάση, ώστε οι Πάροχοι Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης να έχουν τη δυνατότητα να ταυτοποιούν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη μέθοδο.

διάστημα μέχρι και ενός έτους από την ημερομηνία έναρξης κυκλοφορίας των εγγράφων ταυτοποίησης νέου τύπου με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, θα γίνονται δεκτά, κατά την κρίση του Παρόχου Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης και κατόπιν διενέργειας ανάλυσης κινδύνου, τα ισχύοντα αστυνομικά δελτία ταυτότητας, στα οποία αναγράφεται και με λατινικούς χαρακτήρες το ονοματεπώνυμο, καθώς και τα δελτία ταυτότητας των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, ενώ θα χρησιμοποιούνται βάσεις δεδομένων κατάλληλες για την επαλήθευση των στοιχείων των εγγράφων.

Η πρόταση της ΕΕΤΤ Κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης, η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), η εποπτική αρχή των Παρόχων Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης, εξέδωσε τον Απρίλιο 2020 πρόταση (εφεξής «Πρόταση της ΕΕΤΤ»), η οποία υποβλήθηκε στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, προκειμένου να συνδράμει στην έκδοση υπουργικής απόφασης που θα καθορίζει τις αναγκαίες λεπτομέρειες, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο (καταργηθέν) άρθρο 30 παρ. 2 της από 20-3-2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου. Σημειώνεται ότι το ίδιο λεκτικό για την έκδοση υπουργικής απόφασης δεν επαναλαμβάνεται στο άρθρο 57 του Ν. 4727/2020. Η εν λόγω Πρόταση της ΕΕΤΤ αναλύει τις απαιτήσεις σχετικά με την εξ αποστάσεως ταυτοποίηση κατά την έκδοση εγκεκριμένων πιστοποιητικών και επιτρέπει την εξ αποστάσεως ταυτοποίηση του φυσικού προσώπου ή του εκπροσώπου του νομικού προσώπου, για το οποίο εκδίδεται το πιστοποιητικό, από εκπαιδευμένο προσωπικό με τη χρήση τηλεδιάσκεψης (videoconference), ώστε να διασφαλίζεται η αμφίδρομη οπτική και ηχητική επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο, η οποία υποστηρίζει παράλληλα την ανταλλαγή αρχείων και μηνυμάτων. Κατάλληλα για την ταυτοποίηση είναι μόνο ισχύοντα πρωτότυπα έγγραφα με προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, π.χ. υδατογραφήματα, οπτικώς μεταβλητό κείμενο, μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), μικροτσίπ κλπ., που περιλαμβάνουν τη φωτογραφία του κατόχου και έχουν εκδοθεί από αρμόδια Δημόσια Αρχή. Επιπλέον, προτείνεται ότι για χρονικό

Η Πράξη της Τράπεζας της Ελλάδος Η Τράπεζα της Ελλάδος όρισε με την υπ’ αριθ. 172/1/29.05.2020 Πράξη της Εκτελεστικής Επιτροπής (εφεξής «Πράξη της ΤτΕ) τους όρους και τις προϋποθέσεις για την εξ αποστάσεως ηλεκτρονική ταυτοποίηση φυσικών προσώπων («Digital Onboarding»), κατά τη σύναψη επιχειρηματικής σχέσης, από τα πιστωτικά ιδρύματα και τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (εν γένει υπόχρεα πρόσωπα) που εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η Πράξη της ΤτΕ επιτρέπει ως μεθόδους εξ αποστάσεως ταυτοποίησης: α) την τηλεδιάσκεψη (videoconference) με εκπαιδευμένο υπάλληλο, η οποία συνιστά αμφίδρομη οπτική και ηχητική επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο μεταξύ του φυσικού προσώπου και του εκπαιδευμένου υπαλλήλου που βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες και η οποία υποστηρίζει παράλληλα την ανταλλαγή αρχείων και μηνυμάτων, ή β) την αυτοματοποιημένη διαδικασία χωρίς παρουσία υπαλλήλου, μέσω λήψης δυναμικού αυτοπορτρέτου (dynamic selfie), η οποία

Η ΕΕΤΤ έχει εισηγηθεί την ταυτοποίηση από υπάλληλο μέσω τηλεδιάσκεψης, ενώ η ΤτΕ και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επιτρέπει και τη διαδικασία χωρίς την παρουσία υπαλλήλου

LAWYER _ 47

_ΟPINIONS βασίζεται στη δυναμική και όχι στατική λήψη φωτογραφιών του φυσικού προσώπου, ώστε να διασφαλίζεται ότι αυτό μετέχει ζωντανά στη διαδικασία (liveness). Γίνονται αποδεκτά πρωτότυπα έγγραφα ταυτοποίησης, εφόσον περιλαμβάνονται στο Επιγραμμικό Δημόσιο Μητρώο Γνήσιων Εγγράφων Ταυτότητας και Ταξιδίου (PRADO) και φέρουν φωτογραφία και υπογραφή του κατόχου τους, μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), καθώς και δύο ακόμα προηγμένα οπτικά χαρακτηριστικά ασφαλείας από αυτά που περιγράφονται λεπτομερώς στο ως άνω μητρώο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα εγγράφου ταυτοποίησης που φέρει τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι το διαβατήριο. Κατ’ εξαίρεση, είναι αποδεκτό και το Δελτίο Αστυνομικής Ταυτότητας με λατινικούς χαρακτήρες, μόνο κατά τη χρήση της τηλεδιάσκεψης και κατόπιν ελέγχου της εγκυρότητάς του μέσω διασύνδεσης με την Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης.

H Απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Ομοίως, η απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για την εξ αποστάσεως ταυτοποίηση φυσικών προσώπων κατά τη σύναψη επιχειρηματικής σχέσης με τα εποπτευόμενα υπόχρεα πρόσωπα ή τη διενέργεια περιστασιακής συναλλαγής (εφεξής «Απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς»). Αποδεκτά πρωτότυπα έγγραφα ταυτοποίησης είναι το Δελτίο Αστυνομικής Ταυτότητας ή η ταυτότητα υπηρετούντων στα Σώματα Ασφαλείας και στις Ένοπλες Δυνάμεις ή το διαβατήριο, τα οποία φέρουν φωτογραφία και υπογραφή του κατόχου τους, μηχανικώς αναγνώσιμη ζώνη (MRZ), καθώς και δύο ακόμα προηγμένα οπτικά χαρακτηριστικά ασφαλείας από αυτά που περιγράφονται λεπτομερώς στο μητρώο PRADO. Επιτρεπόμενες μέθοδοι ταυτοποίησης είναι α) η τηλεδιάσκεψη με εκπαιδευμένο υπάλληλο, χρησιμοποιώντας λογισμικές εφαρμογές, όπως ενδεικτικά Microsoft Teams, Skype, WebEx, Zoom ή άλλη εφαρμογή, προκειμένου να επαληθευθεί η «φυσική υπόσταση» του πελάτη με αυτήν που εμφανίζεται στα έγγραφα που λαμβάνονται

με ηλεκτρονικό μήνυμα κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης, ή β) η αυτοματοποιημένη διαδικασία χωρίς παρουσία υπαλλήλου, μέσω λήψης δυναμικού αυτοπορτρέτου (dynamicselfie) σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση εξειδικευμένης λογισμικής εφαρμογής, η οποία βασίζεται στη δυναμική και όχι στατική λήψη φωτογραφιών του φυσικού προσώπου, ώστε να διασφαλίζεται ότι αυτό μετέχει ζωντανά στη διαδικασία (liveness).

Σύγκριση των τριών ρυθμίσεων Υπάρχουν πολλές ομοιότητες μεταξύ της Πρότασης της ΕΕΤΤ, της Πράξης της ΤτΕ και της Απόφασης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, με τις δύο τελευταίες να αλληλοκαλύπτονται σε πολλά σημεία, όπως είναι η κατάρτιση και εκπαίδευση των υπαλλήλων που πραγματοποιούν την τηλεδιάσκεψη, η διασύνδεση με αξιόπιστες δημόσιες βάσεις δεδομένων/μητρώων πολιτών, η τήρηση αρχείου για τις πραγματοποιηθείσες τηλεδιασκέψεις για ορισμένο χρονικό διάστημα, η συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, η λήψη ρητής συγκατάθεσης για την επεξεργασία της εικόνας του ταυτοποιούμενου προσώπου, η δυνατότητα ανάθεσης της διαδικασίας ταυτοποίησης σε εξωτερικό πάροχο υπηρεσιών, η αξιολόγηση των κινδύνων σε περίπτωση που γίνουν αποδεκτά τα ισχύοντα αστυνομικά δελτία ταυτότητας που δεν φέρουν προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας, οι λόγοι τερματισμού της διαδικασίας, όταν δεν είναι εφικτή η επαλήθευση του φυσικού προσώπου ή/και του επίσημου εγγράφου ταυτοποίησης, ή υφίσταται οποιαδήποτε ασυμφωνία ή αβεβαιότητα μεταξύ αυτών κ.ά. Είναι αξιοσημείωτο ότι για τα υπόχρεα πρόσωπα ορίζεται ότι η αξιοπιστία της διαδικασίας αποτελεί αντικείμενο εσωτερικού ελέγχου αλλά και των εξωτερικών ελεγκτών που εντάσσουν τα αποτελέσματα στην έκθεσή τους, ενώ για τους Παρόχους

Η καθυστέρηση ρύθμισης της εξ αποστάσεως ταυτοποίησης στην Ελλάδα μπορεί να οδηγήσει ευλόγως σε ζητήματα ανταγωνισμού εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς

48 _ LAWYER

Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης, αναφέρεται ότι η διαδικασία πιστοποιείται από τον Οργανισμό Αξιολόγησης Συμμόρφωσης και η αντίστοιχη έκθεση υποβάλλεται από τον Πάροχο στην ΕΕΤΤ. Η βασική διαφορά είναι ότι η Απόφαση της ΕΕΤΤ έχει εισηγηθεί την ταυτοποίηση που πραγματοποιείται από υπάλληλο μέσω τηλεδιάσκεψης-βιντεοκλήσης, ενώ η Πράξη της ΤτΕ και η Απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς επιτρέπει και την αυτοματοποιημένη διαδικασία χωρίς την παρουσία υπαλλήλου. Βέβαια, εάν δοθεί η δυνατότητα και επιλογή στους Παρόχους Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης να διεξάγουν υπό προϋποθέσεις τη διαδικασία ταυτοποίησης και με πλήρως αυτοματοποιημένο τρόπο, τότε τα τρία ρυθμιστικά πλαίσια θα συμπλεύσουν, αποφέροντας τα ανάλογα οφέλη σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Τα βήματα προς την εφαρμογή της εξ αποστάσεως ταυτοποίησης

εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Η εν λόγω μέθοδος ταυτοποίησης από τους Παρόχους Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης έχει ήδη αναγνωριστεί σε εθνικό επίπεδο από άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. και η καθυστέρηση της ρύθμισής της στην Ελλάδα μπορεί να οδηγήσει ευλόγως σε ζητήματα ανταγωνισμού εντός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς. Προς το παρόν, δεν είναι δυνατή η εξ αποστάσεως ταυτοποίηση προσώπων που επιθυμούν την έκδοση ηλεκτρονικής υπογραφής, με αποτέλεσμα αυτά να απευθύνονται σε άλλους Παρόχους που λειτουργούν στην Ε.Ε. και παρέχουν αυτή τη δυνατότητα. Έτσι, αφενός τα πρόσωπα στερούνται μιας σημαντικής υπηρεσίας, και αφετέρου οι ημεδαποί Πάροχοι χάνουν επιχειρηματικές ευκαιρίες, πελάτες και κέρδη. Η ρύθμιση της εξ αποστάσεως ταυτοποίησης θα συντελέσει ουσιωδώς στη διευκόλυνση της ταυτοποίησης των προσώπων, όταν δεν είναι δυνατή η φυσική παρουσία, ενώ η δυνατότητα διεξαγωγής της και με αυτοματοποιημένο τρόπο υπό προϋποθέσεις από τους Παρόχους Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης θα οδηγήσει σε αξιόλογες συνεργασίες και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, εφόσον θα εναρμονίζεται με το αντίστοιχο ρυθμιστικό πλαίσιο που διέπει τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.

■

Ο Κανονισμός eIDAS βρίσκεται ήδη σε διαδικασία επικαιροποίησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διεξήγαγε δημόσια διαβούλευση που έληξε τον Οκτώβριο 2020. Ο στόχος της διαβούλευσης ήταν να αξιολογηθεί το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, δηλαδή σε ποιο βαθμό παραμένει κατάλληλο για την επίτευξη των επιδιωκόμενων σκοπών και κατά πόσον είναι σκόπιμο να τροποποιηθεί, λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία που αποκτήθηκε από την εφαρμογή του, τις τεχνολογικές και νομικές εξελίξεις αλλά και τις τάσεις της αγοράς. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στην Ελλάδα έχει ήδη τεθεί η νομική βάση σε εθνικό επίπεδο, ώστε και οι Πάροχοι Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης να έχουν τη δυνατότητα να ταυτοποιούν τα πρόσωπα που επιθυμούν την έκδοση πιστοποιητικού ηλεκτρονικής υπογραφής, σφραγίδας κλπ. χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη μέθοδο. Αναμένεται, όμως, η αναλυτική ρύθμιση που θα ορίσει βάσει ποιων απαιτήσεων οι Πάροχοι Υπηρεσιών Εμπιστοσύνης θα μπορούν να τη χρησιμοποιούν. Παραμένει να δούμε εάν θα επιτραπεί και η αυτοματοποιημένη διαδικασία χωρίς την παρουσία υπαλλήλου, σε εναρμόνιση με τη δυνατότητα που παρέχεται στα υπόχρεα πρόσωπα που LAWYER _ 49

_ΟPINIONS

BREXIT ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ-

Νέα δεδομένα στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας μετά την αποχώρηση του ΗΒ από την ΕΕ

Μαρία Γ. Σινανίδου Int. IP LL.M. Certified Mediation Advocate, Δικηγόρος

“We have our own dream and our own task.

We are with Europe, but not of it. We are linked but not combined.

We are interested and associated but not absorbed.”

Sir Winston Leonard Spencer Churchill, 15.02.1930 (30.11.1874-24.01.1965)

Η

Συμφωνία Αποχώρησης του ΗΒ από την ΕΕ τέθηκε σε εφαρμογή στις 31.01.2020 και καθορίζει τους όρους της εξόδου εξασφαλίζοντας ομαλή αποχώρηση του ΗΒ από την ΕΕ με οργανωμένο τρόπο και με ασφάλεια δικαίου. Η προβλεπόμενη μεταβατική περίοδος που έληξε στις 31.12.2020 έχει σκοπό να επιτρέψει στις δύο πλευρές να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα υιοθετώντας συμφωνίες για όλο το φάσμα των μελλοντικών τους σχέσεων. Στις 23.06.2016 ο βρετανικός λαός αποφάσισε με δημοψήφισμα την αποχώρηση του ΗΒ από την ΕΕ. Η αποχώρηση υπερψηφίσθηκε με το 51,9% των καταγεγραμμένων ψήφων.

Στις 29.03.2017 η βρετανική κυβέρνηση ενεργοποίησε το α. 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ), το οποίο προσδιορίζει τον τρόπο αποχώρησης ενός κράτους-μέλους από την ΕΕ και προβλέπει ότι η έξοδος πρέπει να πραγματοποιηθεί εντός δύο ετών, το αργότερο, από την ημερομηνία ενεργοποίησής του. Η αποχώρηση του ΗΒ πραγματοποιήθηκε τελικά έπειτα από αρκετές αναβολές και παρατάσεις στις 31.01.2020 και από την 1η Φεβρουαρίου 2020 το ΗΒ κατέστη ‘τρίτη χώρα’. Η Συμφωνία Αποχώρησης (Withdrawal Agreement) μεταξύ του ΗΒ και της ΕΕ καθορίζει τους όρους της εξόδου με στόχο την εξασφάλιση της ομαλής

50 _ LAWYER

αποχώρησης του ΗΒ από την ΕΕ, προβλέποντας μια μεταβατική περίοδο, η οποία έληξε στις 31.12.2020. Μέχρι την ημερομηνία αυτή, το δίκαιο της ΕΕ στο σύνολό του -με ορισμένες εξαιρέσεις σύμφωνα με το α. 127 της Συμφωνίας Αποχώρησης- ίσχυε ως προς το ΗΒ και εντός αυτού. Με τα νέα δεδομένα οι κανόνες της ΕΕ στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων δεν θα ισχύουν πλέον στο ΗΒ. Τούτο συνεπάγεται κυρίως τα ακόλουθα:

τις προϋποθέσεις αναγνώρισης της προστασίας στο πλαίσιο του πεδίου εφαρμογής της Συμφωνίας TRIPS, οι εν λόγω διεθνείς συμφωνίες εφαρμόζονται ως προς τη σχέση ΕΕ-ΗΒ στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων όσον αφορά στα ακόλουθα ζητήματα: ► τ ην προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων (π.χ. αποκλειστικά δικαιώματα αναπαραγωγής, διανομής, εκμίσθωσης, παρουσίασης και διάθεσης για τους δημιουργούς και, κατά περίπτωση, για τους δικαιούχους συγγενικών δικαιωμάτων, όπως παραγωγούς φωνογραφημάτων, ερμηνευτές/εκτελεστές καλλιτέχνες και ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς)· ► τη διάρκεια προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενικών δικαιωμάτων· ► τ ις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα μέτρα τεχνολογικής προστασίας και τις πληροφορίες για το καθεστώς των δικαιωμάτων· ► τις βάσεις δεδομένων, εκτός από συγκεκριμένες περιπτώσεις· ► τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών· ► τις τοπογραφίες ημιαγωγών· ► την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (ως μέρους των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τα οποία αναφέρονται στο τρίτο μέρος της Συμφωνίας TRIPS), συμπεριλαμβανομένων των συνοριακών μέτρων. Σημειώνεται ότι οι προαναφερθείσες διεθνείς συμφωνίες δεν προβλέπουν το ίδιο είδος ή επίπεδο προστασίας ως προς ορισμένα δικαιώματα ούτε, κατά περίπτωση, τις ίδιες εξαιρέσεις/περιορισμούς αυτών των δικαιωμάτων σε σύγκριση με τους υφιστάμενους κανόνες στην ΕΕ. Επιπλέον, οι ενωσιακοί κανόνες στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων προβλέπουν ορισμένες μορφές lex specialis ή συγκεκριμένα διασυνοριακά μέτρα προς όφελος των δικαιούχων ή των χρηστών στην εσωτερική αγορά και/ή στη διαχείριση δικαιωμάτων, για τα οποία δεν υπάρχουν ισοδύναμες ρυθμίσεις στις διεθνείς αυτές συμφωνίες.

Γενικές συνέπειες Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα διέπονται στο HB από την εθνική νομοθεσία, η οποία είναι σύμφωνη με τους όρους των διεθνών συμβάσεων, όπως τη Σύμβαση της Βέρνης (1886), καθώς και το κοινοτικό δίκαιο και κεκτημένο. Ωστόσο, ενδέχεται μετά το Brexit οι αποφάσεις των δικαστηρίων στο ΗΒ να αρχίσουν να παρεκκλίνουν από τις αποφάσεις του ΔΕΕ. Για τις παραδοσιακές μορφές προστασίας δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως για τα λογοτεχνικά, μουσικά ή οπτικοακουστικά έργα, το Brexit δεν θα έχει, καταρχήν, πρακτικό αντίκτυπο στο υφιστάμενο καθεστώς. Κατά τα λοιπά, το ΗΒ και η ΕΕ είναι συμβαλλόμενα μέρη σε πολλές από τις βασικές πολυμερείς διεθνείς συμφωνίες για την πνευματική ιδιοκτησία, όπως τη Συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ) για την πνευματική ιδιοκτησία (WCT), τη Συνθήκη του ΠΟΔΙ για τις εκτελέσεις και τα φωνογραφήματα (WPPT), καθώς και τη Συμφωνία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (TRIPS). Η ΕΕ δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης της Βέρνης, ωστόσο σύμφωνα με το α. 1 παρ. 4 της WCT υποχρεούται να συμμορφώνεται με τα α. 1-21 και με το παράρτημα της Σύμβασης της Βέρνης. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις εν λόγω πολυμερείς διεθνείς συμφωνίες και στο πλαίσιο της αρχής της «εθνικής μεταχείρισης» και του «μάλλον ευνοούμενου κράτους», οι οποίες εφαρμόζονται για τους υπηκόους και τα νομικά πρόσωπα που πληρούν

Από 01.02.2020 το ΗΒ κατέστη ‘τρίτη χώρα’ και το δίκαιο της ΕΕ έπαυσε να ισχύει ως προς αυτό και εντός αυτού από 31.12.2020

LAWYER _ 51

_ΟPINIONS Ειδικότερες συνέπειες

στατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας, δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων εισάγει μια υποχρεωτική εξαίρεση προς όφελος των προαναφερομένων και των εξουσιοδοτημένων οντοτήτων που ενεργούν για λογαριασμό αυτών. Σύμφωνα με την Οδηγία, οι εν λόγω εξουσιοδοτημένες οντότητες μπορούν να επικαλούνται την εξαίρεση για λογαριασμό δικαιούχου ή άλλης εξουσιοδοτημένης οντότητας εγκατεστημένων σε άλλο κράτος-μέλος και οι δικαιούχοι και οι εξουσιοδοτημένες οντότητες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αντίγραφο σε προσβάσιμο μορφότυπο από εξουσιοδοτημένη οντότητα εγκατεστημένη σε οποιοδήποτε κράτος-μέλος. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι δικαιούχοι και οι εξουσιοδοτημένες οντότητες στο ΗΒ δεν μπορούν πλέον να λαμβάνουν αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο από εξουσιοδοτημένες οντότητες στην ΕΕ βάσει του πλαισίου που προβλέπεται από την Οδηγία 2017/1564. Αντιστοίχως, οι δικαιούχοι και οι εξουσιοδοτημένες οντότητες στην ΕΕ δεν μπορούν πλέον να λαμβάνουν αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο από εξουσιοδοτημένες οντότητες στο ΗΒ. Η ανταλλαγή αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο μεταξύ της ΕΕ και των τρίτων χωρών που έχουν κυρώσει τη Συνθήκη του Μαρακές διέπεται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2017/1563 για τη διασυνοριακή ανταλλαγή, μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών, αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων ή ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων. Το ΗΒ είναι συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης του Μαρακές από την 01.01.2021.

α. Σ υλλογική διαχείριση δικαιωμάτων (επιγραμμικά δικαιώματα επί μουσικών έργων): Το α. 30 της Οδηγίας 2014/26 για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων, καθώς και τη χορήγηση πολυεδαφικών αδειών για επιγραμμικές χρήσεις μουσικών έργων στην εσωτερική αγορά προβλέπει υποχρέωση των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης να εκπροσωπούν άλλους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης σε ορισμένες περιπτώσεις ως προς τις πολυεδαφικές άδειες (για τα επιγραμμικά δικαιώματα επί μουσικών έργων). Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης στην ΕΕ δεν υπόκεινται πλέον στην υποχρέωση να εκπροσωπούν οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης του ΗΒ ως προς τις πολυεδαφικές άδειες και αντιστρόφως.

β. Ορφανά έργα Ορισμένα πολιτιστικά ιδρύματα στην ΕΕ μπορούν να επωφελούνται από το σύστημα αμοιβαίας αναγνώρισης των ορφανών έργων της Οδηγίας 2012/28 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων. Το σύστημα αυτό τους επιτρέπει να ψηφιοποιούν και να διαθέτουν ένα έργο στο διαδίκτυο σε όλα τα κράτη-μέλη, εφόσον το εν λόγω έργο έχει αναγνωριστεί ως ορφανό σε ένα κράτος-μέλος. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου ο μηχανισμός αμοιβαίας αναγνώρισης που προβλέπει η Οδηγία 2012/28 δεν εφαρμόζεται πλέον μεταξύ του ΗΒ και της ΕΕ. Κατά συνέπεια, τα ορφανά έργα που έχουν αναγνωριστεί στο ΗΒ έως τη λήξη της μεταβατικής περιόδου δεν αναγνωρίζονται πλέον στην ΕΕ σύμφωνα με την Οδηγία 2012/28 και το ίδιο ισχύει για τα ορφανά έργα που έχουν αναγνωριστεί στην ΕΕ. Τούτο σημαίνει ότι οι χρήσεις ορφανών έργων από το ΗΒ, οι οποίες επιτρέπονται σύμφωνα με την Οδηγία, ιδίως σε ό,τι αφορά τη διάθεσή τους στο διαδίκτυο, δεν θα επιτρέπονται πλέον για τα πολιτιστικά ιδρύματα στην ΕΕ και αντιστρόφως.

Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου οι κανόνες της ΕΕ στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων δεν ισχύουν πλέον στο ΗΒ

δ. Ραδιοτηλεοπτικοί φορείς

γ. Π ρόσβαση των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων σε δημοσιευμένα έργα

Η Οδηγία 93/83 περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση προβλέ-

Η Οδηγία 2017/1564 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προ-

52 _ LAWYER

στ. Δ ικαίωμα ειδικής φύσης σε βάσεις δεδομένων

πει, μεταξύ άλλων, ότι η πράξη παρουσίασης στο κοινό μέσω δορυφόρου τελείται μόνο στο κράτος-μέλος όπου εισάγονται τα ραδιοτηλεοπτικά σήματα, προσδιορίζοντας έτσι τοπικά τις πράξεις που σχετίζονται με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τον σκοπό της χορήγησης των σχετικών αδειών. Κατά συνέπεια, για τη μετάδοση ενός έργου ή άλλου υλικού, οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς χρειάζεται να εκκαθαρίζουν τα σχετικά δικαιώματα μόνο στο κράτος-μέλος όπου εισάγεται το σήμα. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς στο ΗΒ δεν θα επωφελούνται πλέον από τον μηχανισμό που προβλέπεται στην Οδηγία, όταν παρέχουν διασυνοριακές υπηρεσίες δορυφορικής μετάδοσης σε πελάτες στην ΕΕ και θα πρέπει να προβαίνουν σε εκκαθάριση δικαιωμάτων σε όλα τα κράτη-μέλη στα οποία φτάνει το σήμα. Αντίστοιχα, οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς στην ΕΕ δεν θα μπορούν πλέον να επωφελούνται από τον μηχανισμό που προβλέπεται από την ενωσιακή νομοθεσία, όταν παρέχουν διασυνοριακές υπηρεσίες δορυφορικής μετάδοσης σε πελάτες στο ΗΒ και θα πρέπει ενδεχομένως, εάν επιθυμούν να προβούν σε μετάδοση στο ΗΒ, να διασφαλίζουν την εκκαθάριση των δικαιωμάτων όλων των οικείων δικαιούχων.

Το α. 7 της Οδηγίας 96/9 σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων παρέχει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, προστασία στους κατασκευαστές βάσεων δεδομένων στα κράτη-μέλη της ΕΕ («δικαίωμα ειδικής φύσης σε βάσεις δεδομένων»). Το α. 11 της Οδηγίας 96/9 περιορίζει τους δικαιούχους προστασίας βάσει του δικαιώματος ειδικής φύσης στους κατασκευαστές (ή δικαιούχους) βάσεων δεδομένων που είναι υπήκοοι κράτους-μέλους της ΕΕ, έχουν τη συνήθη διαμονή τους στο έδαφος της ΕΕ ή είναι εταιρείες/επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία κράτουςμέλους της ΕΕ (και έχουν την καταστατική τους έδρα, την κεντρική τους διοίκηση ή την κύρια εγκατάστασή τους εντός της ΕΕ). Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, οι υπήκοοι του ΗΒ (εκτός εάν έχουν τη συνήθη διαμονή τους στην ΕΕ) και οι εταιρείες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία του ΗΒ δεν δικαιούνται πλέον να αποκτούν το εν λόγω ειδικής φύσης δικαίωμα ως προς βάσεις δεδομένων στην ΕΕ. Αντίστοιχα, οι υπήκοοι και οι εταιρείες των κρατών μελών της ΕΕ δεν δικαιούνται πλέον, με βάση την ενωσιακή νομοθεσία, να αποκτούν το ειδικής φύσης δικαίωμα ως προς βάσεις δεδομένων στο ΗΒ. Το α. 58 της ίδιας Συμφωνίας ρυθμίζει τη συνεχιζόμενη προστασία των βάσεων δεδομένων προβλέποντας, στην παρ. 1, ότι ο δικαιούχος σε σχέση με βάση δεδομένων όσον αφορά το ΗΒ σύμφωνα με το α. 7 της Οδηγίας 96/9, το οποίο αποκτήθηκε πριν από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, θα διατηρήσει, σε σχέση με την εν λόγω βάση δεδομένων, εκτελεστό δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας στο ΗΒ, βάσει του δικαίου του ΗΒ, το οποίο παρέχει το ίδιο επίπεδο προστασίας με εκείνο που προβλέπεται στην Οδηγία 96/9, υπό την προϋπόθεση ότι ο δικαιούχος συνεχίζει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του α. 11 της εν λόγω Οδηγίας. Η διάρκεια προστασίας του δικαιώματος αυτού, βάσει του δικαίου του ΗΒ, θα είναι τουλάχιστον ίση με την εναπομένουσα περίοδο προστασίας βάσει του α. 10 της Οδηγίας 96/9. Τέλος, το α. 58 παρ. 2 της Συμφωνίας προβλέπει ρητώς τα πρόσωπα και τις επιχειρήσεις που θεωρείται ότι συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του α. 11 της Οδηγίας 96/9 και, συνεπώς, μπορούν να διατηρήσουν τα ειδικής φύσης δικαιώματά τους σε βάσεις δεδομένων. ■

ε. Φ ορητότητα επιγραμμικού περιεχομένου Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1128 για τη διασυνοριακή φορητότητα των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου στην εσωτερική αγορά προβλέπει ότι η παροχή υπηρεσίας επιγραμμικού περιεχομένου σε συνδρομητή που βρίσκεται προσωρινά σε ένα κράτος-μέλος, καθώς και η πρόσβαση και χρήση της εν λόγω υπηρεσίας από τον συνδρομητή, θεωρείται ότι πραγματοποιούνται αποκλειστικά στο κράτος-μέλος διαμονής του συνδρομητή. Μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου τα πρόσωπα που κατοικούν στο ΗΒ δεν επωφελούνται πλέον από τις συνδρομές τους σε ψηφιακό περιεχόμενο, όταν ταξιδεύουν στην ΕΕ, και οι πάροχοι υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου που είναι εγκατεστημένοι στο ΗΒ πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες του οικείου κράτους-μέλους ή κρατών-μελών της ΕΕ, εάν επιθυμούν να προσφέρουν υπηρεσίες στους συνδρομητές τους, περιλαμβανομένης της υποχρεωτικής εκκαθάρισης όλων των σχετικών δικαιωμάτων για το εν λόγω κράτος-μέλος ή κράτη-μέλη.

LAWYER _ 53

_INDUSTRY FOCUS

Μαργαρίτα Αντωνάκη Γενική Διευθύντρια, Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος

Η ιδιωτική ασφάλιση ως αξιόπιστο χρηματοοικονομικό εργαλείο για την επιχείρηση, τον οικογενειάρχη και τον επαγγελματία Η Μαργαρίτα Αντωνάκη, Γενική Διευθύντρια της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, μιλάει στο Lawyer για τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο ιδιωτικός ασφαλιστικός κλάδος τα επόμενα χρόνια, εξηγεί γιατί το αυστηρό και συντηρητικό νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τις ασφαλιστικές εταιρείες πρέπει να αναθεωρηθεί άμεσα και προτείνει καίριους τρόπους ανάπτυξης της επαγγελματικής ασφάλισης. Της

Αλεξιάννας Τσότσου 54 _ LAWYER

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Τι είναι αυτό που σας ώθησε, ως μαθηματικό, να ασχοληθείτε με την ιδιωτική ασφάλιση; Η αγάπη μου για τα μαθηματικά υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την ενασχόλησή μου με την ασφάλιση, έναν τομέα με έντονο το στοιχείο των μαθηματικών μέσω της αναλογιστικής επιστήμης. Το ότι κατόρθωσα να ακολουθήσω μια σταδιοδρομία που είχε συνάφεια με τις σπουδές μου, με την ιδιότητα της αναλογίστριας, ήταν μεγάλο ευτύχημα. Η διαδρομή μου μέσα από θέσεις διοίκησης και ευθύνης, και ιδίως η θέση μου ως Γενικής Διευθύντριας της Ε.Α.Ε.Ε., μού πρόσφερε αναμφίβολα μια πλούσια εμπειρία που δεν περιορίστηκε στα αυστηρά όρια της αναλογιστικής αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς, καθώς η ασφαλιστική εργασία είναι ομολογουμένως ένα σύνθετο αντι-

στη λειτουργία της ασφαλιστικής επιχείρησης αποτελούν εξίσου κρίσιμη περιοχή. Κλειδί στην πρωτοβουλία αυτή της Ε.Ε είναι να κατευθυνθεί μέσω του χρηματοπιστωτικού τομέα, άρα και του ασφαλιστικού, μεγάλος όγκος κεφαλαίων σε επενδύσεις περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμες. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η ανάγκη για αύξηση της ικανότητας των ασφαλιστών να καλύψουν περιβαλλοντικούς κινδύνους (π.χ. μόλυνση υδάτων από εργοστάσιο) γενικά, αλλά και κινδύνους συνδεδεμένους με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. αύξηση δασικών πυρκαγιών λόγω αύξησης της θερμοκρασίας).

κείμενο. Πριν μάλιστα αναλάβω τη θέση της Γενικής Διεύθυνσης στην Ε.Α.Ε.Ε., είχα την τύχη να εργαστώ με την ιδιότητα του επόπτη και στη συνέχεια με την ιδιότητα της Γενικής Διευθύντριας ασφαλιστικής επιχείρησης. Το γεγονός αυτό μου έδωσε μια σφαιρική εικόνα του χώρου, η οποία με βοήθησε ιδιαίτερα στις υψηλές απατήσεις της σημερινής μου θέσης. Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω την ευκαιρία που μου δόθηκε, μέσω κυρίως της συστηματικής ενασχόλησής μου με την Insurance Europe, το ευρωπαϊκό όργανο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, να γνωρίσω τα σημαντικά ευρωπαϊκά θέματα και πολλούς αξιόλογους ανθρώπους του ευρωπαϊκού ασφαλιστικού χώρου.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία (Φερεγγυότητα ΙΙ) θέτει ένα αυστηρό πλαίσιο για τη φερεγγυότητα και την αξιοπιστία των ασφαλιστικών εταιρειών με στόχο την προστασία των ασφαλισμένων-καταναλωτών. Είναι επαρκές, για να μπορούν οι ασφαλισμένοι να εμπιστεύονται τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις; Πιστεύετε ότι επιβαρύνει δυσανάλογα τις ασφαλιστικές εταιρείες ή εξισορροπεί δίκαια τα συμφέροντά τους με αυτά των ασφαλισμένων;

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο ασφαλιστικός κλάδος τα επόμενα χρόνια; Ποιοι τομείς ασφάλισης θεωρείτε ότι θα ευνοηθούν και ποιοι θα αποκτήσουν δευτερεύουσα σημασία; Όλοι οι κλάδοι της ασφάλισης είναι εξίσου σημαντικοί και απαντούν ο καθένας από αυτούς σε διαφορετικές ασφαλιστικές ανάγκες, θεωρώ άρα ότι υπάρχει προοπτική ανάπτυξης για όλους τους κλάδους, αλλά κυρίως για τις ασφαλίσεις συντάξεων και υγείας, φυσικών καταστροφών και αστικής ευθύνης. Η πανδημία του Covid-19 ανέδειξε την αναγκαιότητα της ιδιωτικής ασφάλισης σε πολλές εκφάνσεις της αλλά και συγχρόνως το γεγονός ότι πολίτες και επιχειρήσεις στην Ελλάδα, σε αντίθεση με τον υπόλοιπο προηγμένο κόσμο, είναι εν πολλοίς ανασφάλιστοι. Επομένως, πρόκληση για την αγορά μας στη μετά-Covid εποχή είναι σίγουρα να αναδείξουμε την ιδιωτική ασφάλιση ως αξιόπιστο χρηματοοικονομικό εργαλείο, στο οποίο μπορεί να στηριχθεί ο ασφαλισμένος, είτε πρόκειται για επιχείρηση είτε για οικογενειάρχη ή επαγγελματία. Μεγάλο στοίχημα για τις ελληνικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις αποτελεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός τους τόσο στην οργάνωση όσο και ως τρόπος επικοινωνίας με τον πελάτη μέσω καινοτόμων υπηρεσιών και προϊόντων (π.χ. αυτοματοποιημένες διαδικασίες ανάληψης κινδύνων ή διακανονισμού αποζημίωσης). Η τεχνολογία και η καινοτομία αποτελούν σήμερα στρατηγικό/ ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στα χέρια αυτών που τις διαθέτουν, ίσως ακόμη περισσότερο από την επάρκεια των κεφαλαίων. Το sustainable finance και η ένταξη των περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων

Η Φερεγγυότητα ΙΙ, το γνωστό Solvency II, αποτελεί ένα από τα αυστηρότερα, εάν όχι το αυστηρότερο, πλαίσια εποπτείας που ισχύουν διεθνώς στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Η Φερεγγυότητα ΙΙ έχει ως στόχο την κεφαλαιακή θωράκιση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων μέσω σύγχρονων κανόνων αποτίμησης βασιζόμενων σε ακραία σενάρια, προκειμένου η πιθανότητα πτώχευσής τους να περιοριστεί για τους επόμενους 12 μήνες σε ποσοστό 0,5%. Μέσω αυτής, η Φερεγγυότητα ΙΙ αποβλέπει στην προστασία των ασφαλισμένων, η οποία και είναι άμεσα συνυφασμένη με την αξιοπιστία της ασφαλιστικής αγοράς. Την ίδια στιγμή, η Φερεγγυότητα ΙΙ είναι ένα καθεστώς άκρως συντηρητικό, οδηγώντας σε υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις, οι οποίες, όπως πολλές φορές έχει επισημάνει η Insurance Europe, δεν είναι δικαιολογημένες, Το Δεκέμβριο του 2020, η ΕΙΟΡΑ, η Ευρωπαϊκή Αρχή αρμόδια για τον ασφαλιστικό κλάδο,

Η προστασία του ασφαλισμένου πρέπει να επιτυγχάνεται με τρόπο που να ανταποκρίνεται συγχρόνως στο επιχειρηματικό μοντέλο και στους κινδύνους που πράγματι και όχι θεωρητικά απειλούν μια ασφαλιστική επιχείρηση LAWYER _ 55

_INDUSTRY FOCUS κατέθεσε την Τεχνική Συμβουλή της για την αναθεώρηση του υφιστάμενου πλαισίου, παραμένοντας προσηλωμένη στη συντηρητική φιλοσοφία της. Η Insurance Europe εκφράζει την απογοήτευση της ευρωπαϊκής ασφαλιστικής αγοράς. Επισημαίνει ειδικά ότι παρόλο που η αναθεώρηση του Solvency II αποτελεί ευκαιρία για επίλυση προβλημάτων με τρόπο που θα επέτρεπε στους Ευρωπαίους ασφαλιστές να επενδύσουν περισσότερο στην οικονομία, να παρέχουν περισσότερα μακροπρόθεσμα αποταμιευτικά προϊόντα και μεγαλύτερη προστασία στους πελάτες τους, καθώς και να είναι πιο ανταγωνιστικοί στη διεθνή σκηνή, εντούτοις η ΕΙΟΡΑ αγνοεί αυτή τη δυναμική. Συμπερασματικά, η άποψη της ασφαλιστικής αγοράς είναι ότι η προστασία του ασφαλισμένου πρέπει να επιτυγχάνεται με τρόπο που να ανταποκρίνεται συγχρόνως στο επιχειρηματικό μοντέλο και στους κινδύνους που πράγματι και όχι θεωρητικά απειλούν μια ασφαλιστική επιχείρηση, ώστε να μην δεσμεύονται κεφάλαια που δεν απαιτούνται και τα οποία κοστίζουν ακριβά. Η επαγγελματική ασφάλιση στην Ελλάδα δεν έχει μέχρι σήμερα ιδιαίτερη ανάπτυξη. Πού θεωρείτε ότι οφείλεται το γεγονός αυτό; Ασχολούνται οι ασφαλιστές με επαγγελματική ασφάλιση; Πράγματι, η επαγγελματική ασφάλιση δεν γνωρίζει ιδιαίτερη ανάπτυξη στην Ελλάδα. Πού οφείλεται αυτή η υστέρηση; Πρώτον, μέχρι και πριν τις περικοπές που υπέστησαν οι συντάξεις την περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης, ο δημόσιος πυλώνας ήταν ιδιαίτερα γενναιόδωρος, εξασφαλίζοντας υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης, οπότε δεν υπήρχε ανάγκη στροφής των Ελλήνων σε άλλες συνταξιοδοτικές πηγές. Δεύτερον, όταν λόγω των περικοπών έγινε αντιληπτή η κρατική αδυναμία για παχυλές συντάξεις, δεν υπήρχε επαρκές εισόδημα, για να διατεθεί σε άλλα εργαλεία. Σε αυτό συνέτεινε, βέβαια, και το υψηλό ποσοστό των εισφορών που εξακολουθούν, παρά τις πρόσφατες προσαρμογές προς τα κάτω, να είναι υψηλές. Κυρίως, όμως, έχω την άποψη ότι δεν υπήρξε ποτέ συγκροτημένη προσέγγιση της Ελληνικής Πολιτείας στον τομέα των επαγγελματικών συντάξεων. Αποτέλεσμα είναι ουσιαστικά μέχρι σήμερα η επαγγελματική ασφάλιση στην Ελλάδα να ρυθμίζεται από διατάξεις, που εξαντλούν τον θεσμό στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, τα γνωστά ΤΕΑ, αποκλείοντας στην πράξη τις

ασφαλιστικές επιχειρήσεις, παρότι αποτελούν ισοδύναμους παρόχους επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις ασκούν επαγγελματικές ασφαλίσεις μέσω των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων τους, εφαρμόζοντας τους αυστηρότατους κανόνες της Φερεγγυότητας ΙΙ. Πρόκειται για εργασία που ρητά κατοχυρώνεται στην ευρωπαϊκή ασφαλιστική νομοθεσία, κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα εμπεδωμένο από την ελληνική κοινωνία και διοίκηση, παρότι στην υπόλοιπη Ευρώπη θεωρείται αυτονόητο, όπως πρόσφατα καταγράφηκε στην τελική Έκθεση της Ομάδας Εργασίας Ειδικών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις συντάξεις. Σύμφωνα με ανεπίσημη έρευνα της Insurance Europe το 2017 (με στοιχεία 2015), προέκυψε ότι οι Ευρωπαίοι ασφαλιστές διαχειρίζονται στοιχεία ενεργητικού συνδεδεμένα με επαγγελματική ασφάλιση της τάξης των €2,5 τρις έναντι €3,6 τρις των επαγγελματικών ταμείων. Τα στοιχεία αυτά είναι ενδεικτικά της δυναμικής που αναπτύσσεται στο χώρο της επαγγελματικής σύνταξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν έναν εξίσου ισχυρό ρόλο με τα ταμεία.

Δεν υπήρξε ποτέ συγκροτημένη προσέγγιση της Ελληνικής Πολιτείας για τις επαγγελματικές συντάξεις, με αποτέλεσμα η επαγγελματική ασφάλιση να ρυθμίζεται μόνο από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, αποκλείοντας τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις

Ποιες είναι οι στοχευμένες πρωτοβουλίες που θα μπορούσαν να αναληφθούν από το κράτος, έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε μια πράγματι ανεπτυγμένη επαγγελματική ασφάλιση στην Ελλάδα; Τι βελτιώσεις θα μπορούσαν να γίνουν;

Η ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαμόρφωση στην Ελλάδα ενός ολοκληρωμένου συστήματος τριών πυλώνων (1ος κοινωνική ασφάλιση-2ος επαγγελματική ασφάλιση- 3ος ιδιωτική ασφάλιση). Πρόκειται για ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα συντάξεων που αποτελείται από κοινωνικούς και ιδιωτικούς φορείς, συνδυάζει διανεμητικό και κεφαλαιοποιητικό σύστημα και επιτρέπει καλύτερη διασπορά δημογραφικών και οικονομικών

56 _ LAWYER

κινδύνων, διασφαλίζοντας συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφορετικών πηγών σύνταξης αλλά και σώρευση κεφαλαίων που η οικονομία έχει ανάγκη. Στην Ελλάδα, έχουμε θεωρητικά Σύστημα 3 Πυλώνων, πρακτικά όμως μόνο ενός, της Κοινωνικής Ασφάλισης. Για την ανάπτυξη της Επαγγελματικής Ασφάλισης, απαιτείται ένα μίγμα παρεμβάσεων, σε θεσμικό και φορολογικό επίπεδο. Οι προτάσεις μας κινούνται σε δύο άξονες: ► Ρ ητή αναγνώριση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων εντός της νομοθεσίας για την επαγγελματική ασφάλιση ως παρόχων επαγγελματικής σύνταξης μέσω των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων που προσφέρουν. Παρότι η Ε.Α.Ε.Ε. με αφορμή την ενσωμάτωση της οδηγίας 2016/2341 (IORP II) είχε ζητήσει για την ενότητα της κείμενης νομοθεσίας να περιληφθεί σχετική πρόβλεψη, ο ν. 4680/2020 δεν την περιέλαβε. ► Ά ρση των φορολογικών διαφορών που υπάρχουν σήμερα μεταξύ ΤΕΑ και ασφαλιστικών επιχειρήσεων στον τομέα της επαγγελματικής ασφάλισης ιδιαίτερα στις παροχές και πιο συγκεκριμένα στις εφάπαξ. Κατά την άποψή μας, πρόκειται για ασυμμετρία που πρέπει να ελεγχθεί από νομική άποψη, αλλά και από την οπτική ότι οδηγεί σε αδικαιολόγητο περιορισμό των ανταγωνιστικών επιλογών που πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους οι Έλληνες πολίτες στην επαγγελματική ασφάλισή τους. Αξίζει, πάντως, να σημειώσω ως ένα θετικό πρώτο βήμα ότι στην Τελική Έκθεση Πισσαρίδη υπήρξε επισήμανση αυτής της διαφοροποίησης καθώς και της ανάγκης να διορθωθεί. Ανάλογη αναφορά υπάρχει στο κείμενο των προτάσεων της Ελληνικής Πολιτείας για τις ανάγκες χρηματοδότησης από το Ταμείο Ανασυγκρότησης (Recovery Fund) της Ε.Ε.

μένη. Πολύ νωρίτερα από τη θέσπιση των ΤΕΑ στην Ελλάδα το 2002, οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα χρησιμοποιούσαν τα ομαδικά συνταξιοδοτικά προγράμματα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων ως κίνητρο παραμονής των εργαζομένων τους και προέλκυσης νέων ικανών στελεχών. Παρότι με το ν. 4680/2020, ενισχύθηκαν οι απαιτήσεις λειτουργίας των ΤΕΑ, ιδίως στον τομέα της διακυβέρνησης, οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις υπόκεινται στο πολύ αυστηρότερο πλαίσιο του Solvency II, κυρίως από την άποψη των κεφαλαιακών απαιτήσεων. Επιπλέον, η σύναψη ενός ομαδικού προγράμματος για μια επιχείρηση ή για μια επαγγελματική ομάδα έχει το πλεονέκτημα ότι συνιστά μια διαδικασία σχετικά απλή που δεν προϋποθέτει τη δημιουργία ξεχωριστού νομικού προσώπου με διακριτή διοίκηση για κάθε ασφαλισμένη ομάδα, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της ίδρυσης ενός ΤΕΑ. Και βέβαια, μέσω της συλλογικής διαχείρισης της ασφαλιστικής επιχείρησης για το σύνολο των αντίστοιχων προγραμμάτων που διαθέτει, είναι προφανές ότι επιτυγχάνονται σημαντικές οικονομίες κλίμακος προς όφελος των ασφαλισμένων. Βασικό, τέλος, πλεονέκτημα των ασφαλιστικών επιχειρήσεων είναι ότι διαθέτουν εξειδικευμένα και καταρτισμένα δίκτυα και ανθρώπινο δυναμικό για την ενημέρωση και συνεχή εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων τους με βάση τις υψηλές απαιτήσεις επαγγελματικής δεοντολογίας της νομοθεσίας (ν.

4583/2018) για τη διανομή των ασφαλιστικών προϊόντων και την υποχρέωση επανεκπαίδευσης. Συμπερασματικά, θα ήθελα να σημειώσω, ότι παρόλο που ο ν. 4680/2020 είχε σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση των κανόνων που αφορούν τα ΤΕΑ, η οποία ήταν επιβεβλημένο να γίνει, ωστόσο δεν οδήγησε σε μια συνολική θεώρηση του πλαισίου. Θεωρούμε ότι θα πρέπει να υπάρξει πρόνοια από την πλευρά Πολιτείας έτσι ώστε να ορισθεί επιτέλους τι είναι επαγγελματική ασφάλιση, ποιοι την ασκούν, αλλά και να καθοριστούν οι ελάχιστες προδιαγραφές που θα την διέπουν (π.χ. ελάχιστος χρόνος παραμονής, προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος εξαγοράς). Η θεσμική υπόσταση του 2ου πυλώνα προϋποθέτει ένα ελάχιστο πλέγμα ενιαίων κανόνων, τους οποίους θα οφείλουν να ακολουθούν όλοι ανεξαιρέτως οι φορείς, είτε πρόκειται για ΤΕΑ είτε για ασφαλιστικές επιχειρήσεις με γνώμονα πάντα την προστασία των ασφαλισμένων και την διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού στον κοινωνικά ευαίσθητο χώρο των επαγγελματικών ασφαλίσεων. ■

Ποιος είναι ο ρόλος των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στον πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης; Όπως προανέφερα, σε ολόκληρη την Ε.Ε. επαγγελματική ασφάλιση παρέχουν αδιακρίτως τόσο τα Ιδρύματα Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών (ΙΕΣΠ) όσο και ασφαλιστικές επιχειρήσεις ζωής. Η παροχή επαγγελματικών συντάξεων συνιστά φυσικό χώρο δραστηριοποίησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων μέσω των ομαδικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων τους. Η εμπειρία και τεχνογνωσία των ασφαλιστικών επιχειρήσεων στον τομέα των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών είναι μακρά και δεδο-

LAWYER _ 57

_MARKET REPORT

Αποκωδικοποιώντας τις ανάγκες των επιχειρήσεων στα εργασιακά θέματα Με επικεφαλής τον Ηλία Σκορδά, Research Director της εταιρείας, η Global Link πραγματοποίησε έρευνα με στόχο την καταγραφή και αποκωδικοποίηση των αναγκών των επιχειρήσεων στα εργασιακά θέματα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε την περίοδο 16/09-16/10/2020 με τη συμμετοχή 220 υψηλών στελεχών του HR από επιχειρήσεις και οργανισμούς. Έρευνα της Global Link

58 _ LAWYER

13% 40%

Τομείς διερεύνησης & Προφίλ συμμετεχόντων Οι τομείς που επιδιώχθηκε να διερευνηθούν μέσω της έρευνας της Global Link ήταν οι ακόλουθοι: ► Π οια είναι τα εργασιακά θέματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις αναφορικά με τους εργαζόμενούς τους; ► Π όσο ικανοποιημένες είναι με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους για τα εργασιακά θέματα; ► Σ ε ποια θέματα θεωρούν ότι χρειάζονται ενίσχυση των γνώσεων τους; ► Κ ατά πόσον θεωρούν σαφές το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο για τα εργασιακά θέματα; 40% συμμετεχόντων, Αναφορικά με το προφίλ των αυτοί ήταν σε ποσοστό 60% γυναίκες60% και σε ποσοστό 40% άνδρες, προερχόμενοι κατά 72% από μεγάλες επιχειρήσεις (50+ υπάλληλοι), κατά 15% από μεσαίες και κατά 13% από μικρές επιχειρήσεις, ενώ στο μεγαλύτερο ποσοστό (59%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ τους ΑΝΔΡΕΣ κατείχαν/κατέχουν διευθυντική θέση.

40%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

29

0% 25% 0%

4

25

Πολύ καλή

Καλή

Μέτρια

Πολύ καλή

Καλή

Μέτρια

Πολύ καλή

Καλή

Μέτρια

35-44 ετών

35-44 ετών

25

4 Κακή 4 Κακή Κακή

45-54 ετών

έως ετών

25% 50% 25%

0% 100%

35-44 ετών

45-54 ετών

10 10 Πολύ 10 καλύτερη Πολύ καλύτερη Πολύ καλύτερη

55+ ετών

21

30 30

21 Λίγο καλύτερη Λίγο

Το ίδιο

καλύτερη Λίγο καλύτερη

Το ίδιο

ΥΨΗΛΗ Διευθ/κή 27 θέση (Director/ 27 Manager)

Το ίδιο

ΜΕΣΑΙΑ Διευθ/κή θέση (Supervisor/ Chief)

11

27

11

Λιγότερο καλή Λιγότερο

Πολύ 11 λιγότερο Πολύ καλή λιγότερο

καλή Λιγότερο καλή

καλή Πολύ λιγότερο καλή

75% 100% 75%

25% 50% 25% 0% 25% 0% 0%

40 10

40

10 Πολύ 10 καλύτερη Πολύ καλύτερη Πολύ καλύτερη

Λίγο καλύτερη Λίγο καλύτερη Λίγο καλύτερη

35 35 35 Το ίδιο με Το φέτος ίδιο με φέτος Το ίδιο με φέτος

12 12

1

Λιγότερο 12 καλή Λιγότερο

1 Πολύ λιγότερο Πολύ 1 καλή λιγότερο

καλή Λιγότερο καλή

ΜΕΣΑΙΑ Διευθ/κή θέση (Supervisor/ Chief)

15

Υπάλληλος/ Administrator

Εκτίμηση της οικονομικής κατάστασης της εταιρείας 15

30

Υπάλληλος/ Administrator

Πολύ κακή

26

21

40

ΥΨΗΛΗ Διευθ/κή θέση (Director/ Manager)

55+ ετών

ΜΕΣΑΙΑ Διευθ/κή θέση (Supervisor/ Chief)

Πολύ1κακή

100%

50% 75% 50%

ΥΨΗΛΗ Διευθ/κή θέση (Director/ Manager)

15

1 Πολύ κακή

35 23

26

1

8

50% 75% 3450%

23

(1-11 υπάλληλοι) 23 45-54 55+ ετών ετών

59 34

26

(12-50 υπάλληλοι)

35

100%

0% 25% 0%

Ποια η οικονομική κατάσταση της εταιρείας για τον επόμενο χρόνο σε σχέση με φέτος…;

35 MΕΣΑΙΑ

MΙΚΡΗ

έως 34 ετών

100% 75% 100% 75%

59

(50+ υπάλληλοι)

0%

Σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, η οικονομική κατάσταση της εταιρείας σήμερα είναι μάλλον…;

ΘΈΣΗ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΊΑ

59

MEΓΑΛΗ

έως 34 25 ετών

29

(1-11 υπάλληλοι) MΙΚΡΗ 35-44 45-54 55+ (1-11 υπάλληλοι) ετών ετών ετών

έως 34 ετών

72%

8

41

23

MΕΣΑΙΑ

(12-50 MΙΚΡΗ υπάλληλοι)

8

15%

34

25% 50% 25%

34 MΕΣΑΙΑ35 MEΓΑΛΗ

13%

8

41

MEΓΑΛΗ

(50+ υπάλληλοι)

ΑΝΔΡΕΣ

ΜΈΓΕΘΟΣ ΕΤΑΙΡΕΊΑΣ

75% 100% 75%

29

72%

(12-50 υπάλληλοι) (50+ υπάλληλοι)

100%

Πώς κρίνετε την οικονομική κατάσταση της εταιρείας σας σήμερα;

72%

ΑΝΔΡΕΣ

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

34

41

15% 60%

100%

50% 75% 50%

15%

TO ΠΡΟΦΊΛ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΌΝΤΩΝ 13% 60%

καλή Πολύ λιγότερο καλή

LAWYER _ 59

Τα συμπεράσματα της έρευνας έδειξαν Υπάλληλος/ ότι 7 στις 10 επιχειρήσεις βρίσκονται Administrator σε καλή έως πολύ καλή κατάσταση παρά την πανδημία, ενώ 4 στις 10 σε λιγότερο καλή (κακή) από πέρυσι, δημιουργώντας, εν τέλει, ένα αρνητικό ισοζύγιο. Αντίστοιχα, σε καλύτερη κατάσταση φαίνεται να βρίσκονται οι μεγάλες επιχειρήσεις εν αντιθέσει με τις μεσαίες και μικρές. Αξίζει να σημειωθεί ότι βάσει της έρευνας οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τον επόμενο χρόνο είναι συγκρατημένα αισιόδοξες, με 50% των συμμετεχόντων να θεωρεί ότι θα βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση.

_MARKET REPORT Οι μεγάλες επιχειρήσεις θεωρούν ότι βρίσκονται σε καλή και πολύ καλή κατάσταση σε ποσοστό 80%, ενώ οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις σε ποσοστό 48% θεωρούν ότι βρίσκονται σε μέτρια κατάσταση. Συγκριτικά με έναν χρόνο πριν, οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις αντιλαμβάνονται την κατάστασή τους ως λιγότερο και πολύ λιγότερο καλή σε ποσοστό 59%.

6 ΣΤΙΣ 10 ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΝ ΘΈΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΥΣ Αντιμετωπίζουν θέματα σχετικά με τους εργαζόμενους στην εταιρεία

Εργασιακά θέματα10 των εταιρειών Αναφορικά με τα εργασιακά θέματα των εταιριών σε σχέση με τους εργαζομένους, 6 στις 10 μεγάλες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τέτοια ζητήματα. Πιο αναλυτικά, τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις σχετίζονται με την υπέρβαση ωραρίου, τους μετακινούμενους εργαζόμενους και την αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων εργαζομένων και τρίτων. Ακολουθούν στην κατάταξη οι δανειζόμενοι εργαζόμενοι, η επιβολή πειθαρχικής διαδικασίας και η πρόσληψη εργαζόμενων τρίτων χωρών. Από την άλλη πλευρά, οι μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις δίνουν περισσότερη έμφαση στην αποθήκευση και επεξεργασία των δεδομένων που έρχεται δεύτερη στην κατάταξή τους, στην υπέρβαση του ωραρίου που έρχεται πρώτη και τέλος στους μετακινούμενους εργαζόμενους. Αναφορικά με το επίπεδο γνώσεων των 19 εταιρειών για τα εργασιακά θέματα, η πλειονότητα των επιχειρήσεων εμφανίζεται ικανοποιημένη από τη γνώση της στα εργασιακά θέματα με 9 στις 10 επιχειρήσεις (κυρίως μεγάλες) να εμφανίζονται ως ικανοποιημένες (πάρα πολύ ικανοποιημένες, πολύ ικανοποιημένες, αρκετά ικανοποιημένες) από τις γνώσεις τους και 7 στις 10 να θεωρούν ότι χρειάζονται περαιτέρω ενίσχυση. Ως πολύ καλές χαρακτηρίζουν οι επιχειρήσεις τις γνώσεις τους στη μισθολογική μεταχείριση των παροχών και στις συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών έργου/ορισμένου χρόνου, ενώ ως ελάχιστες χαρακτηρίζουν τις γνώσεις τους αναφορικά με το ζήτημα των κυρώσεων του ΣΕΠΕ και τις διαδικασίες μεταβίβασης της επιχείρησης. Ως ένα από τα ζητήματα που απασχολεί/ενδιαφέρει κυρίως τις μεσαίες

ΜΕΓΑΛΕΣ

ΜΕΣΑΙΕΣ & ΜΙΚΡΕΣ

65%

43%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

Ποια|ες από τις ακόλουθες ανάγκες αφορούν την εταιρεία που εργάζεστε σήμερα;

Υπέρβαση Ωραρίου

30%

Μετακινούμενοι εργαζόμενοι

21%

Προσωπικά Αποθήκευση και επεξεργασία δεδομένων 17%δεδομένα & κ εργαζομένων και τρίτων

Για το πότε χρειάζεται ενημ 14% διαβούλευση με εργαζό Επιβολή πειθαρχικής διαδικασίας 11% Δανειζόμενοι εργαζόμενοι

Πρόσληψη εργαζομένων τριτων χωρών

5%

ΑΛΛΟ

12% Υπερβάσεις

Παρενόχληση & δια

21%

79%

ΝΑΙ

ΟΧΙ

60 _ LAWYER

και μικρές επιχειρήσεις είναι οι ευέλικτες συμβ μορφές απασχόλησης σεΣύναψη ποσοστό συλλογικών 55%. Οι τομείς στους οποίους οι επιχειρήσεις επιχειρησιακών συ θεωρούν ότι χρειάζονται ενίσχυση των γνώσεών τους είναι τα ζητήματα που αφορούν Πειθαρχική δια το ανθρώπινο δυναμικό (πρόσληψη, απόλυση, αξιολόγηση προσωπικού, ωράριο εργασίας), η κοινωνική ασφάλιση, η φορολογική μεταΕλεύθερη διακίνηση εργαζ χείριση των παροχών σε είδος και χρήμα, η | συμμόρφωση με την προστασία δεδομένων(Ελλάδα και, τέλος, οι ενδοεπιχειρησιακές και ενδοομιλικές μεταθέσεις και μετακινήσεις.

Καταγγελία σύμβασης ε

Άδειες & επιδόματα μ

Η σαφήνεια του νομικού πλαισίου για τα εργασιακά θέματα Όσον αφορά στο ζήτημα της σαφήνειας του νομικού πλαισίου για τα εργασιακά θέματα, περίπου 4 στις 10 επιχειρήσεις θεωρούν ότι το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο είναι ασαφές και 8 στις 10 θεωρούν ότι είναι δυσνόητο, ειδικά στους τομείς που αφορούν την 10 ΜΕΓΑΛΕΣ ΜΕΓΑΛΕΣ προστασία προσωπικών δεδομένων, τις κυρώσεις 10 του νόμου και την υποχρέωση ενημέρωσης των εργαζομένων και διαβούλευσης με τους εκπροσώπους τους. Το ζήτημα των προσωπικών δεδομένων απασχολεί σε ποσοστό 33% τις μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις και σε ποσοστό 28% τις μεγάλες, ενώ το ζήτημα της ενημέρωσης απασχολεί σε ποσοστό 33% τις μεγάλες και ΝΑΙΝΑΙ 20% τις μεσαίες και μικρές.

65%65%

Συνοπτικά

ΜΕΓΑΛΕΣ

10 Η πλειονότητα των επιχειρήσεων (περίπου 9 65% στις 10) είναι ικανοποιημένη από τη γνώση της στα εργασιακά θέματα, αλλά επιζητεί ενίσχυση. Πολύ καλή γνώση έχουν, κυρίως,

ΜΕΣΑΙΕΣ ΜΕΣΑΙΕΣ & ΜΙΚΡΕΣ & ΜΙΚΡΕΣ

43%43%

ΟΧΙΟΧΙ

ΜΕΣΑΙΕΣ & ΜΙΚΡΕΣ

43%

ΝΑΙ

για τη μισθολογική μεταχείριση των παροχών, τις συμβάσεις ανεξαρτήτων υπηρεσιών/ έργου/ ορισμένου χρόνου. Από ελάχιστη έως καθόλου γνώση οι επιχειρήσεις έχουν -κυρίως- για τις κυρώσεις του ΣΕΠΕ, τις διαδικασίες μεταβίβασης επιχείρησης, τις κυρώσεις για παραβίαση προσωπικών δεδομένων. Οι ανάγκες που αντιμετωπίζουν σήμερα σχετικά με τους εργαζομένους τους είναι, κυρίως, η υπέρβαση ωραρίου, οι μετακινούμενοι εργαζόμενοι και η αποθήκευση και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. Οι επιχειρήσεις επιζητούν ενίσχυση της γνώσης της επιχείρησης κυρίως σε ανθρώπινο δυναμικό και ασφάλιση. Ενδιαφέροντα θέματα για τα οποία θα ήθελαν περισσότερη πληροφόρηση είναι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης (τηλεργασία, μερική απασχόληση, εκ περιτροπής κλπ), τα θέματα υπερωριών / υπερεργασίας / λοιπών προσαυξήσεων. Όχι πολύ σαφές θεωρούν το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο για τα εργασιακά θέματα, όπως τα προσωπικά δεδομένα και τις κυρώσεις, τις προϋποθέσεις ενημέρωσης/ διαβούλευσης με τους εργαζόμενους και τις υπερβάσεις ωραρίου.

■

ΟΧΙ

Προσωπικά & κυρώσεις Προσωπικάδεδομένα δεδομένα & κυρώσεις

19 19

8 ΣΤΙΣ 10 ΕΤΑΙΡΕΊΕΣ ΘΕΩΡΟΎΝ ΌΤΙ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΆ ΘΈΜΑΤΑ ΜΕ ΔΥΣΝΌΗΤΟ ΝΟΜΙΚΌ ΠΛΑΊΣΙΟ

Υπάρχουν εργασιακά θέματα για τα οποία θεωρείτε εσείς ότι19το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο είναι δυσνόητο;

Αν ναι, για ποιο | α θέματα συγκεκριμένα; Για | Γιατοτοπότε πότεχρειάζεται χρειάζεταιενημέρωση ενημέρωση | διαβούλευση Προσωπικά δεδομένα 30 διαβ&ούκυρώσεις λευσημεμεεργαζόμενους εργαζόμενους Για το πότε χρειάζεται ενημέρωση |

30

Υπερβάσεις ωραρίου Υπερβάσεις ωραρίου

διαβούλευση με εργαζόμενους

Υπερβάσεις ωραρίου

22

Παρενόχληση 22 Παρενόχληση && διακρίσεις διακρίσεις

Παρενόχληση & διακρίσεις

21% 21 % 79% 21%

21%

79% 79% 79%

Σύναψη συλλογικών συμβάσεων &

21

Σύναψη & Σύναψη συλλογικών συλλογικών συμβάσεων συμβάσεων & Πειθαρχική διαδικασία 19 επιχειρησιακών επιχειρησιακών συμφωνιών συμφωνιών Ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων επιχειρησιακών συμφωνιών

16

(Ελλάδα | Ευρώπη) ΝΑΙ

ΟΧΙ

Καταγγελία

Πειθαρχική διαδικασία Πε ιθαρχική διαδικασία σύμβασης εργασίας 11

Ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων Ελ εύθερη δι 10 ακίνηση εργα ζομένων (Ελλάδα | Ευρώπη) (Ε Πρόσληψη αλλοδαπών λλάδα 8| Ευρώ πη )

Άδειες & επιδόματα μισθωτών

ΝΑΙ ΝΑΙ

ΟΧ Ι ΟΧΙ

1

Καταγγελία σύμβασης εργασίας 1 Κα ταγγελίαΑΛΛΟσύ μβασης εργασίας 0

10

20

30

11 11 50

40

μισθωτών ΆδΆδειες ειες & &επεπιδόματα ιδόματα μισθωτών LAWYER _ 61

Πρόσληψη αλλοδαπών Πρόσληψη αλλοδαπών

10 10 8

8

_LAWYER EVENTS

EMPLOYMENT LAW CONFERENCE 2021 Το πλέον επίκαιρο θέμα, οι εργασιακές σχέσεις και πώς αυτές επηρεάστηκαν από την πανδημία του Covid-19, συζητήθηκε στο πλαίσιο του Employment Law Conference 2021 που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά. Έγκριτοι νομικοί, καταξιωμένα στελέχη HR και έμπειροι εκπρόσωποι θεσμικών φορέων παρουσίασαν την δική τους οπτική επί του θέματος και έδωσαν απαντήσεις και πρακτικές λύσεις σε θέματα που απασχολούν τις Διευθύνσεις Ανθρωπίνου Δυναμικού. Της

Λυδίας Βενέρη

62 _ LAWYER

_EMPLOYMENT LAW CONFERENCE 2021

M

ε κυρίαρχα μηνύματα τον διαφορετικό κόσμο, την καινούργια εποχή, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την προσαρμοστικότητα, οι εισηγήσεις πραγματεύτηκαν θέματα όπως η τηλεργασία, οι εναλλακτικές μορφές απασχόλησης, η επαγγελματική ασφάλιση, η ευελιξία, η ασφάλεια και υγεία στην εργασία και η προστασία των ατομικών δεδομένων. Το συνέδριο διοργανώθηκε από το περιοδικό HR Professional και τη Δικηγορική Εταιρεία Κρεμαλής και πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2021. Τον συντονισμό ανέλαβε η Αλεξάνδρα Βαρλά, Attorney at Law, LL.M, Editor-in-Chief, Lawyer | the Business Magazine, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε η Δρ. Παυλίνα Καρασιώτου, Γενική Γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η οποία αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της πανδημίας στον εργασιακό χώρο. Η πανδημία, τόνισε η Δρ. Π. Καρασιώτου, δοκίμασε τις αντοχές και τα όρια της αγοράς και της οικονομίας και ανέδειξε την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και καινοτομίες που θα μπορέσουν να καταστήσουν αυτή την κρίση ως ευκαιρία για εξέλιξη. «Το κράτος αναγκάστηκε να λάβει τον ρόλο του εργοδότη και να στηρίξει έμπρακτα τους εργαζόμενους με στοχευμένα μέτρα στήριξης από τα αρμόδια υπουργεία, ενώ καίριας σημασίας είναι η νομοθέτηση της τηλεργασίας με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες συνθήκες και απαιτήσεις, προκειμένου να μπορέσουμε ως χώρα να ανταπεξέλθουμε στην επόμενη μέρα, στη μετά Covid εποχή, η οποία θα είναι δύσκολη». Σημαντικό προς αυτή την κατεύθυνση ανέφερε ότι είναι και το νέο ασφαλιστικό, το οποίο επιδιώκει τη μετατροπή από το καθαρά διανεμητικό σύστημα στο κεφαλαιοποιητικό με τη διεύρυνση της επαγγελματικής ασφάλισης και τη δημιουργία επαγγελματικών ταμείων, αλλά και επενδυτικών κεφαλαίων για τη στήριξη της οικονομίας. Στην Ελλάδα, το δημογραφικό πρόβλημα, όπως σημείωσε, καθιστά το διανεμητικό σύστημα μη βιώσιμο.

Αλεξάνδρα Βαρλά

Δρ. Παυλίνα Καρασιώτου

Παρ΄ όλα αυτά, η κύρια σύνταξη αναμένεται να παραμείνει διανεμητική, ενώ η επικουρική θα μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητική μέσω του συστήματος συσσώρευσης εισφορών και τη δημιουργία ατομικών λογαριασμών, που θα μπορέσουν να λειτουργήσουν ως επενδυτικά κεφάλαια.

Αποκωδικοποιώντας τις ανάγκες των επιχειρήσεων Στη συνέχεια, ο Ηλίας Σκορδάς, Research Director, Global Link, ανέλυσε εκτενώς έρευνα της Global Link που πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή 220 υψηλών στελεχών του HR. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, 7 στις 10 επιχειρήσεις βρίσκονται σε καλή έως πολύ καλή κατάσταση παρά την πανδημία, ενώ 4 στις 10 σε λιγότερο καλή από πέρυσι, δημιουργώντας εν τέλει ένα αρνητικό ισοζύγιο. Αντίστοιχα, σε καλύτερη κατάσταση φαίνονται να βρίσκονται οι μεγάλες επιχειρήσεις εν αντιΗλίας Σκορδάς θέσει με τις μεσαίες και μικρές.

** Περισσότερες πληροφορίες για την έρευνα της Global Link στη σελίδα 58 του περιοδικού.

LAWYER _ 63

_LAWYER EVENTS

Session 1

Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ – ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Το Νομικό πλαίσιο Ο Γιώργος Ζ. Γεωργίου, Managing Partner, George Z. Georgiou & Associates LLC, αναφέρθηκε στα θέματα που απασχολούν τους εργοδότες διεθνώς αναφορικά με την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία και την οικονομική διαβίωση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων, αλλά και τον μετασχηματισμό του εργασιακού περιβάλλοντος. Ζήτημα αποτελεί η διασφάλιση παροχής ενός ασφαΓιώργος Ζ. Γεωργίου λούς εργασιακού περιβάλλοντος μετά την πανδημία, αλλά και η φροντίδα όσων ασθένησαν από τον ιό. Τα επαγγελματικά ταξίδια αποτελούν πρόκληση για τους εργοδότες, αν και αναμένεται να μειωθούν. Αναφορικά με την υποχρέωση εξέτασης θετικότητας στον ιό, πειθαρχικός κολασμός εργαζόμενου σε περίπτωση άρνησης μπορεί να καταστεί νοητός, μόνο όταν καθίσταται εκ του νόμου υποχρεωτική η εξέταση των πολιτών που παρουσιάζουν συμπτώματα. Αναφορικά με την υποχρέωση εμβολιασμού, η συναίνεση του εργαζόμενου για εμβολιασμό θα πρέπει να υπάρχει σε όλες τις περιπτώσεις, εκτός εάν προκύπτει διαφορετικά με νόμο. Ενδεχόμενη υποχρέωση για εμβολιασμό ενδέχεται να προκαλέσει και θέματα διακρίσεων. Όπως ανέφερε, προκρίνεται η υιοθέτηση πολιτικών που θα διασαφηνίζουν τις συνθήκες τηλεργασίας, της οποίας η χρήση στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά. «Πρέπει να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η σωματική και ψυχική υγεία κατά την τηλεργασία, αλλά ταυτόχρονα και η παραγωγικότητα της επιχείρησης και η προστασία των προσωπικών δεδομένων, τόσο της επιχείρησης όσο και των εργαζομένων» καταλήγει ο ίδιος.

Ο επαναπροσδιορισμός των εργασιακών σχέσεων Με τη σειρά του, ο Αλέξανδρος Δόσχορης, Επικεφαλής του τμήματος Εργατικού και Κοινωνικοασφαλιστικού Δικαίου της Δικηγορικής Εταιρείας KBVL (Μέλος του Δικτύου Δικηγορικών Εταιρειών Deloitte Legal), αναφέρθηκε στις δομικές αλλαγές που υφίστανται οι εργασιακές σχέσεις από την πανδημία. Οι επιχειρήσεις αντιμετώπισαν την ανάγκη μεταρρυθμίσεων για τη μείωση του εργοδοτικού κόστους και την προστασία του ανθρώπινου δυναμικού τους. Οι οργανισμοί που ήταν σε ένα βαθμό προετοιμασμένοι, έχοντας επενδύσει σε τεχνολογικές υποδομές για την τηλεργασία ή έχοντας δώσει έμφαση στην εκπαίδευση των ανθρώπων τους, όχι απλά δεν επηρεάστηκαν, αλλά αποκόμισαν γνώσεις και εμπειρίες. Στην Ελλάδα, βασικό ζήτημα αποτέλεσε η τηλεργασία, της οποίας η παρωχημένη νομοθετική πραγματικότητα ανέδειξε την ανάγκη πλήρους αναδιάρθρωσης των εργασιακών σχέσεων και κυρίως την ανάγκη ενός νέου ευέλικτου μοντέλου εργασίας, το οποίο να περιλαμβάνει τον σεβασμό τόσο για τον Αλέξανδρος Δόσχορης εργαζόμενο όσο για και τον εργοδότη, με τα κυριότερα θέματα να αφορούν τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του τηλεργαζομένου, την κάλυψη του κόστους εξοπλισμού, την τήρηση της νομοθεσίας προσωπικών δεδομένων και το ωράριο απασχόλησης. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί από τις επιχειρήσεις στη διαμόρφωση μίας νέας εταιρικής κουλτούρας ενδυνάμωσης των εργασιακών σχέσεων σε επίπεδο επιχείρησης με την ανάγκη εφαρμογής

64 _ LAWYER

_EMPLOYMENT LAW CONFERENCE 2021

Κατερίνα Δασκαλάκη

Κωνσταντίνος Αγραπιδάς

του δικαιώματος αποσύνδεσης να είναι επιτακτική. Ο ίδιος ο ομιλητής προκρίνει το υβριδικό μοντέλο που συνδυάζει δια ζώσης και εξ αποστάσεως εργασία.

Δημήτρης Φούκας

ανασχεδιασμό του παραγωγικού μοντέλου, για να οδηγηθεί η χώρα σε ανάκαμψη. Οι ομιλητές συζήτησαν ακόμη για τις εργασιακές σχέσεις τα τελευταία χρόνια με την Κ. Δασκαλάκη να τονίζει ότι η αγορά αλλάζει και η νομοθεσία πρέπει να προσαρμόζεται στις νέες ανάγκες. Αντίστοιχα, ο Κ. Αγραπιδάς ανέφερε τις νέες μορφές εργασίας που θέτουν νέες προκλήσεις και ανάγκη προσαρμογής της νομοθεσίας. Ο Δ. Φούκας υπογράμμισε το πλήγμα λόγω των μνημονίων στις εργασιακές σχέσεις και στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ενώ η Κ. Δασκαλάκη αναφέρθηκε στην ανάγκη στήριξης των συλλογικών και κλαδικών συμβάσεων και στον θεσμό της υποχρεωτικής διαιτησίας. Επιπρόσθετα, αναφορικά με την τηλεργασία, ο Δ. Φούκας ανέφερε την ανάγκη προστατευτικού πλαισίου για την προστασία του μισθού και του ωραρίου. Την ίδια στιγμή, ο Κ. Αγραπιδάς έκανε λόγο για την επέκταση της τηλεργασίας και την ανάγκη θεσμικού πλαισίου ρύθμισής της. Τέλος, η Κ. Δασκαλάκη ανέφερε πως με βάση έρευνα του ILO, η Ελλάδα βρίσκεται στην 18η θέση πανευρωπαϊκά αναφορικά με τη ρύθμιση/χρήση της τηλεργασίας, ενώ 9 στους 10 εργαζόμενους θα επέλεγαν το υβριδικό μοντέλο του συνδυασμού τηλεργασίας και εργασίας στο γραφείο.

Συζήτηση πάνελ: Οι προκλήσεις μετά την πανδημία Στο πάνελ που ακολούθησε, τον συντονισμό ανέλαβε η Τζένη Αναγνωστοπούλου, Head of Business Unit, HR Professional της Boussias, που έθεσε τον προβληματισμό των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις μετά την πανδημία. Η Κατερίνα Δασκαλάκη, Senior Advisor, Industrial Relations, Employment and Labour Market, SEV Hellenic Federation of Enterprises, ανέφερε ότι το πλήγμα στον τουρισμό και στην εστίαση αποτελεί το βασικό πρόβλημα των επιχειρήσεων. Στη συνέχεια, ο Κωνσταντίνος Αγραπιδάς, Γενικός Διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας και Ένταξης στην Εργασία, Υπουργείο Εργασίας, επεσήμανε τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής για τη στήριξη των επιχειρήσεων και την ανάγκη τεχνολογικού μετασχηματισμού και εκσυγχρονισμού. Κατόπιν, ο Δημήτρης Φούκας, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Εργαζομένων ΟΤΕ (ΟΜΕΟΤΕ), τόνισε τα προβλήματα στην οικονομία και την ανάγκη ολικού μετασχηματισμού με

LAWYER _ 65

_LAWYER EVENTS

Session 2

ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Τα όρια της εξαρτημένης απασχόλησης Ακολούθως, ο Δημήτριος Κρεμαλής, Partner, Kremalis Law Firm, αναφέρθηκε στην εξαρτημένη εργασία, όπως αυτή ορίζεται στα άρθρα 648 και 652 του ΑΚ με βασικά χαρακτηριστικά της την αξίωση μισθού και τη νομική και προσωπική εξάρτηση από τον εργοδότη. Στη συνέχεια, ανέλυσε την εξέλιξη της απασχόλησης στην Ελλάδα και την αύξηση της μη τυπικής απασχόλησης, που χαρακτηρίζεται από μικρότερη διάρκεια, εκ περιτροπής απασχόληση ή δανεισμό εργαζομένων. Επεσήμανε ακόμη τη σημασία των συμβάσεων outsourcing μέσω συμβάσεων έργου ή παροχής υπηρεσιών, ή μέσω του in-house outsourcing, ή μέσω συμβάσεων παραχώρησης προσωπικού. Τόνισε τις διοικητικές και ποινικές κυρώσεις για την εικονικότητα στις σχέσεις απασχόλησης και τη ρύθμιση για μετατροπή συμβάσεων σε συμβάσεις

Session 3:

εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, εφόσον καλύπτονται πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Η πανδημία, όπως ανέφερε, λειτούργησε ως επιταχυντής στη διαμόρφωση ενός νέου εργασιακού προτύπου με Δημήτριος Κρεμαλής την αναστολή συμβάσεων, τον κρατικό παρεμβατισμό (επιδότηση εργασίας), τη μερική απασχόληση, τη δυνατότητα αναδιαμόρφωσης του χρόνου απασχόλησης και το μοντέλο της απομακρυσμένης εργασίας. Καταληκτικά, ανέφερε τις εργοδοτικές υποχρεώσεις που έγκεινται στην ενημέρωση και διαβούλευση με τους εργαζομένους, στην προστασία απέναντι στο εργατικό ατύχημα, στην προστασία της μητρότητας και στην ίση μεταχείριση. Αντίστοιχα, το προσωπικό έχει υποχρέωση εχεμύθειας και μη ανταγωνισμού και ευθύνη για ζημίες που έχει προκαλέσει.

ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Η απόσπαση εργαζομένων υπό το φως της Οδηγίας 2018/957 Στη συνέχεια του συνεδρίου, η Θεοφανή Μπατσίλα, Associate Lawyer, Kremalis Law Firm, αναφέρθηκε στο Νομοθετικό Πλαίσιο απόσπασης υπό το πρίσμα της διεθνικής παροχής υπηρεσιών (Οδηγίες 96/71/ΕΚ, 2014/67/ΕΕ, 2018/957/ΕΕ) για επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε κράτος-μέλος της ΕΕ ή σε κράτος που έχει υπογράψει τη συμφωνία για τον ΕΟΧ και δεν είναι μέλος της ΕΕ. Η απόσπαση μπορεί να είναι: απόσπαση εργαζομένου για λογαριασμό της επιχείρησης και υπό τη διεύθυνσή της στο έδαφος κράτους-μέλους, στο πλαίσιο σύμβασης που συνάπτεται μεταξύ της επιχείρησης αποστολής και του παραλήπτη της παροχής, απόσπαση στο έδαφος κράτους-μέλους σε εγκατάσταση του ομίλου, ή απόσπαση σε χρήστρια επιχείρηση εγκατεστημένη

στο έδαφος κράτους-μέλους, όταν η επιχείρηση είναι προσωρινής απασχόλησης. Η ίδια έκανε λόγο για τις ελάχιστες εγγυήσεις όρων εργασίας σύμφωνα με την Οδηγία 96/71/ΕΟΚ και το ΠΔ 219/2000 και για την εγγύηση εφαρμογής όρων εργασίας που καθορίζονται από την ελληνική εργατική νομοθεσία, αλλά και για την υποχρέωση των επιχειρήσεων για έγγραφη δήλωση και σύνταξη κατάστασης των αποσπασμένων εργαζόμενων για θεώΘεοφανή Μπατσίλα ρηση. Τέλος, αναφέρθηκε εκτενώς στις Υποθέσεις C-620/18 και C-626/18 για την ακύρωση της Οδηγίας 2018/957, στις οποίες η Ουγγαρία και η Πολωνία άσκησαν προσφυγές με αίτημα την ακύρωση της οδηγίας (ΕΕ) 2018/957.

66 _ LAWYER

_EMPLOYMENT LAW CONFERENCE 2021

Session 4:

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ

Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα των πανευρωπαϊκών συντάξεων στην Ελλάδα

την τυποποιημένη έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα των εισφορών, την συνέχιση καταβολής εισφορών σε περίπτωση μετεγκατάστασης σε άλλο κράτος-μέλος και την καταχώρηση των παραγωγών και των προϊόντων σε κεντρικό ευρωπαϊκό μητρώο (ΕΙΟΡΑ) για μια εποπτεία πανευρωπαϊκής κλίμακας.

Τον λόγο έλαβε αρχικά ο Δρ. Κωνσταντίνος Δ. Κρεμαλής, Founding and Managing Partner of KREMALIS Law Firm, Attorney-at-Law Dr. Φορητότητα, Ευελιξία, iur, Professor Emeritus Αποσόβηση Κινδύνων, Ασφάλιση at the Athens University, και Εποπτεία ο οποίος αναφέρθηκε στην κοινωνική προστασία στην Ακολούθως, η Μαριάννα Παπαμιχαήλ, Ελλάδα και εξήγησε τις μορVice Chairperson at National Actuarial φές κοινωνικής ασφάλισης, Authority, FHAS EurACI European Actuarial ήτοι: Κοινωνική ασφάλιση Association Member, εξήγησε τις προκλήΔρ. Κωνσταντίνος Δ. Κρεμαλής (Κύρια, Επικουρική), Επαγσεις που δημιουργήθηκαν για τις επιχειγελματική ασφάλιση (Υποχρερήσεις μέσα στην πανδημία με κυριότερες ωτική, Προαιρετική), Ιδιωτικές ασφαλιστικές τις: τηλεργασία, αυτοματοποίσυμβάσεις (Ομαδικές, Ατομικές), Λοιποί λογαηση, ευελιξία, εξοικονόμηση ριασμοί (αλληλοβοηθητικά ταμεία/σωματεία). πόρων, επανασχεδιασμός της Ακόμη, μίλησε για τα Πανευρωπαϊκά συνταξιολειτουργίας και των δομών, δοτικά προϊόντα, όπως αυτά εκφράζονται με την διαφοροποίηση ανάλογα με τις κοινωνική ασφάλιση διακινούμενων προσώπων και ανάγκες, διατήρηση της κάθε τα ιδιωτικά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα επιχείρησης και επανεκπαί(ΡΕΡΡ: Εθελοντικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα ατομιδευση του προσωπικού. Η ίδια κής σύνταξης μέσω μακροπρόθεσμης συσσώρευσης παρουσίασε με γραφήματα τις κεφαλαίων σε υπολογαριασμούς των διάφορων προβλέψεις του ρυθμού μεταβοπαρόχων σε ευρωπαϊκές χώρες). λής ΑΕΠ σε σταθερές τιμές σε Ως πλεονεκτήματα των πανευρωπαϊκών συντάΕλλάδα και ΕΕ. Οι προβλέψεις ξεων ανέφερε: το ευρύτατο φάσμα παρόχων, τη Μαριάννα Παπαμιχαήλ αξιολογούνται ως αισιόδοξες, δυνατότητα να πωλούν λογικά τιμολογημένα προμε την ανάπτυξη να αναμένεται ϊόντα σε διάφορα κράτη-μέλη, την επαρκέστερη αυξανόμενη και να σταθεροποιείται έως το προστασία προς κάλυψη κινδύνων μακροζωίας, τη 2025, σύμφωνα με το ΔΝΤ (10/2020), ενώ για διεύρυνση της διακρατικής αγοράς κεφαλαίων με την Ελλάδα η πρόβλεψη για το ΑΕΠ έως το υψηλότερες αποδόσεις, τη δυνατότητα αλλαγής 2025 αναμένεται στα 205-210 τρισεκατομμύπαρόχου χωρίς καταγγελία μετά από μια πενταρια ευρώ. Αναφορικά με την ευελιξία, αυτή ετία, την πλήρη κεφαλαιοποίηση, τις περισσόεκφράζεται με την απασχόληση σε πολλαπλούς τερες επιλογές επενδυτικών στρατηγικών, τη εργοδότες, τα πολλαπλά είδη μισθωτής απαδιασφαλισμένη ενημέρωση, την αποτελεσματισχόλησης και την κατακερματισμένη μέσα στον κότερη αντιμετώπιση της γήρανσης πληθυσμού, χρόνο απασχόληση. Ακόμη, ανέφερε το ζήτημα την προσφορά ασφαλιστικών προϊόντων με μακροτης φορητότητας, δηλαδή την απασχόληση σε πρόθεσμο συνταξιοδοτικό χαρακτήρα, τη διευδιαφορετικές χώρες ή με τηλεργασία από άλλη κόλυνση της μεταφοράς δικαιωμάτων ανά χώρα, χώρα, ή την απασχόληση σε πολλαπλά επαγγέλτην προαγωγή της ενιαίας αγοράς εργασίας, ματα. Οι κίνδυνοι μπορούν να περιοριστούν

LAWYER _ 67

_LAWYER EVENTS

με τη μείωση των φορολογικών εξόδων, την τήρηση υγιών όρων ανταγωνισμού, τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων φορέων, προκειμένου να ρυθμίσουν τα ανακύπτοντα ζητήματα από την ευέλικτη εργασία και την εφαρμογή αναλογιστικών προτύπων.

Τα επαγγελματικά συνταξιοδοτικά σχήματα Τον λόγο έλαβε, στη συνέχεια, ο Ιωάννης Τζανάκος, Insurance & Pensions Executive, Secretary General at Hellenic IORP’s, Member of OPSG at EIOPA, ο οποίος αναφέρθηκε και ανέλυσε την έρευνα της Randstad για ζητήματα που αφορούν στους εργαζομένους, με κυριότερα την προστασία του μισθού και την ασφάλεια υγείας. Κατόπιν, έθεσε κάποιους προβληματισμούς αναφορικά με την τρέχουσα κατάσταση στον χώρο της ασφάλισης. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στο Pension Gap, δηλαδή στη δημογραφική γήρανση και στην αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών υγείας, αλλά και στην κρίση του COVID-19 που οδήγησε σε περαι-

Session 5:

τέρω αύξηση του δανεισμού και του δημοσιονομικού χρέους, σε αύξηση της πίεσης στη χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος και στη μείωση του ποσού αναπλήρωσης. Τα ως άνω έχουν ως αποτέλεσμα μείωση παροχών, χαμηλότερες συντάξεις, περαιτέρω αύξηση ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και μείωση του βιοτικού επιπέδου του εργαζόμενου μόλις συνταξιοδοτηθεί. Ιωάννης Τζανάκος Τέλος, αναφέρθηκε στα συνταξιοδοτικά σχήματα PEPP και στα οφέλη τους για την εργοδοσία, όπως η καλύτερη αξιοποίηση παροχών και εισφορών του εργοδότη, η μείωση του financial distress και του retention ratio των εξειδικευμένων εργαζόμενων, η διαμόρφωση υγιούς εταιρικής κουλτούρας και περιβάλλοντος καλής ένταξης, η ενδυνάμωση του αισθήματος ασφάλειας και πιστότητας των εργαζομένων και τέλος, η προώθηση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και των δεικτών βιώσιμης ανάπτυξης.

ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η ευέλικτη εργασία στην προ και μετά Covid εποχή Αρχικά, η Κορίνα Πασχαλιώρη, Senior Associate Lawyer, Kremalis Law Firm, μίλησε για την ευελιξία στον εργασιακό χώρο που θεωρείται απαραίτητη μετά την πανδημία. Οι ευέλικτες μορφές εργασίας που είχαμε αντιμετωπίσει προ Covid-19 ήταν: η σύμβαση ορισμένου χρόνου, η μερική απασχόληση, η εκ περιτροπής εργασία, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, οι συμβάσεις ετοιμότητας (γνήσια ετοιμότητα και μη γνήσια ετοιμότητα) και η τηλεργασία (οικειοθελής χαρακτήρας για εργαζόμενο και εργοδότη). Η τηλεργασία μπορεί να λάβει τις ακόλουθες μορφές: κινητή τηλεργασία (Mobile Telework), τηλεργασία με έδρα το σπίτι (Home-Based telework), τηλεκέντρα (Telecentres), τηλεκατοικίες (Telecottages), λειτουργική μετεγκατάσταση (Functional Relocation). Μετά τον Covid-19, οι ευέλικτες μορφές εργασίας έχουν

αλλάξει, καθώς άλλες είναι μονομερώς επιβαλλόμενες από τον εργοδότη και μάλιστα χωρίς ανάγκη ενημέρωσης ή διαβούλευσης με εκπροσώπους των εργαζομένων λόγω του έκτακτου χαρακτήρα τους και άλλες είναι υποχρεωτικές για εργοδότη και εργαζόμενο από τον νόμο. Σε αυτές περιλαμβάνονται η εξ αποστάσεως εργασία (Μηχανισμός ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ), το μειωμένο ωράριο, η μεταφορά εντός ομίλου και το ευέλικτο ωράριο. Η Κ. Κορίνα Πασχαλιώρη Πασχαλιώρη κατέληξε ότι εργοδότες και εργαζόμενοι συμφωνούν ότι η ευελιξία στον βαθμό που βελτιώνει την παροχή της εργασίας και το επίπεδο διαβίωσης είναι κάτι που πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω, με τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις από την πολιτεία.

68 _ LAWYER

_EMPLOYMENT LAW CONFERENCE 2021

Session 6:

ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ HR

Στο τελευταίο πάνελ του συνεδρίου, η συντονίστρια Τζένη Αναγνωστοπούλου, Head of Business Unit, HR Professional της Boussias, έθεσε τον προβληματισμό των προκλήσεων που αντιμετώπισαν οι επιχειρήσεις στην πανδημία Covid19. Αρχικά, ο Γιάννης Κουτράκης, Chief People Officer, Printec Group, αναφέρθηκε στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων και στην επικράτηση της τηλεργασίας, στην εναρμόνιση με τις κυβερνητικές αποφάσεις και στην ενημέρωση των εργαζομένων. Στην συνέχεια, ο Κυριάκος Μεταξάκης, Human Resources Leader, αναφέρθηκε στην ανάγκη επικοινωνίας εργαζομένων και εργοδοτών, στην τήρηση των προστατευτικών μέτρων, αλλά και στο ζήτημα των αδειών ειδικού σκοπού για τις εργαζόμενες μητέρες. Η Θάλια Βουβονίκου, Head of HR Greece & Cyprus, HR Department, Henkel Hellas, επεσήμανε την πρόκληση διασφάλισης της ψυχικής και σωματικής υγείας για τους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους και τους νέους «digital» τρόπους επικοινωνίας. Ο Γιώργος Φράγκος, Partner, Consulting, Human Capital Leader, Deloitte Greece, αναφέρθηκε στην έρευνα της Deloitte και στα πορίσματά της αναφορικά με τη

Γιάννης Κουτράκης

Κυριάκος Μεταξάκης

θετική αντιμετώπιση της τηλεργασίας από τους εργαζόμενους και την επιθυμία για επικράτηση υβριδικού μοντέλου εργασίας και, απαντώντας σε ερώτημα, τόνισε ότι τα κύρια συμπεράσματα ήταν ίδια για την Ελλάδα και για άλλες χώρες της Ευρώπης. Αναφορικά με τις πρακτικές ευελιξίας, η Θ. Βουβονίκου ανέφερε ως βασική την τηλεργασία και την επικοινωνία, την εκπαίδευση και την αποστασιοποίηση, ο Γ. Κουτράκης πρόσθεσε την εργασία σε βάρδιες και την αλλαγή της νοοτροπίας, ενώ ο Κ. Μεταξάκης υπογράμμισε την ανάγκη εκσυγχρονισμού του νομοθετικού πλαισίου της τηλεργασίας. Οι ομιλητές συμφώνησαν στο εξής: στη σημασία τήρησης των όρων εργασίας κατά την τηλεργασία, στην αμοιβαία εμπιστοσύνη που πρέπει να διατρέχει την εργασιακή σχέση, στην ανάγκη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής αλλά και στην ανάγκη νομοθετικής κατοχύρωσης του δικαιώματος αποσύνδεσης, προκειμένου να υπάρχουν αμοιβαία οφέλη για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις. Η πανδημία, όπως ανέφεραν οι Γιώργος Φράγκος και Γιάννης Κουτράκης, οδηγεί σε ριζικές αλλαγές στην εργασία και επιτάσσει τον μετασχηματισμό.

Θάλια Βουβονίκου

LAWYER _ 69

Γιώργος Φράγκος

_LAWYER EVENTS

1 FORUM ΝΟΜΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ Ο

ΣΔΕΕ 2021

Στις 03-02-2021 πραγματοποιήθηκε, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, το πρώτο Legal Tech Forum, το οποίο διοργάνωσε αποκλειστικά για τα μέλη του ο Σύνδεσμος Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδος (ΣΔΕΕ), με τη συνεργασία του Lawyer.

Της

Αλεξάνδρας Βαρλά και της Λυδίας Βενέρη

Τ

ην εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε ψηφιακά, παρακολούθησαν περίπου 130 σύνεδροι, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα να επισκεφθούν τα ψηφιακά booths των συνολικά οκτώ χορηγών και εκθετών του Forum.

To 2016, ο γνωστός καθηγητής και συγγραφέας Richard Susskind ανέφερε σε ομιλία του ότι ο νομικός κόσμος πρόκειται να γνωρίσει τεράστιες τεχνολογικές εξελίξεις, οι οποίες θα ταρακουνήσουν την αγορά. “You have five years to reinvent the legal profession” ανέφερε χαρακτηριστικά. Πέντε χρόνια μετά, λοιπόν, βρισκόμαστε μπροστά σε έναν ψηφιακό μετασχηματισμό, ο οποίος κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, αγγίζοντας όλο το φάσμα της διεθνούς, αλλά και της ελληνικής αγοράς. Η χρήση εργαλείων τεχνολογίας καθίσταται επιτακτική ανάγκη για τις εταιρείες, οι οποίες επιδιώκουν την καινοτομία και ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια ιδιαίτερα απαιτητική αγορά. Βεβαίως, η πανδημία του κορωνοϊού μόνο να επιταχύνει θα μπορούσε την ανάπτυξη της νομικής τεχνολογίας, η οποία όμως είχε ήδη κεντρίσει το ενδιαφέρον σε διεθνές επίπεδο. Ο Σύνδεσμος Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδος, αναγνωρίζοντας τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζει η νομική τεχνολογία στην παροχή υπηρεσιών, διοργάνωσε το 1ο Forum Νομικής Τεχνολογίας με στόχο να ενημερώσει τα μέλη του για την αγορά του legal tech και τα διαθέσιμα συστήματα και υπηρεσίες για την υποστήριξη της εργασίας των δικηγόρων. Η εκδήλωση, την οποία συντόνισε η κ. Αλεξάνδρα Βαρλά, Attorney at Law, LL.M, Editor-in-Chief, Lawyer | the Business Magazine, ξεκίνησε με χαιρετισμό από τον κ. Πάνο Αλεξανδρή, Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ο οποίος αναφέρθηκε στις προσπάθειες για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης στην Ελλάδα

και στο πρόγραμμα των 17 σημείων της ψηφιοποίησης που προωθείται από την κυβέρνηση. Ηλεκτρονικά πιστοποιητικά, αποφάσεις, τηλεδίκες, το νέο e-πινάκιο και η ηλεκτρονική κατάθεση φακέλου στα αστικά δικαστήρια είναι μερικές από τις δικαστηριακές πράξεις που επιδιώκεται να ψηφιοποιηθούν, επεσήμανε ο κ. Αλεξανδρής. Στη συνέχεια, ο κ. Δημήτρης Βερβεσός, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, απηύθυνε χαιρετισμό στους συνέδρους, ενώ περιέγραψε λεπτομερώς τις πρωτοβουλίες του ΔΣΑ για την ψηφιοποίηση των διαδικασιών στα δικαστήρια και τα κτηματολόγια, καθώς και τη λειτουργία του help desk και του portal olomeleia.

LAWYER _ 71

_LAWYER EVENTS

τις επιχειρηματικές ανάγκες και το όραμα της εταιρίας, με ταυτόχρονη κατανόηση και γνώση της νέας τεχνολογίας, προκειμένου να μπορέσει να παράσχει νομικές συμβουλές που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες, να βελτιώνουν την παραγωγικότητα της εταιρίας και να διευκολύνουν τη δραστηριότητά της, με ταυτόχρονη τήρηση όλων των κανονιστικών και ρυθμιστικών προτύπων του νόμου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το νομικό τμήμα της εταιρίας μεταμορφώθηκε σε στρατηγικό εταίρο της και διαδραμάτισε καίριο ρόλο στην ανάπτυξη του νέου προϊόντος και της λειτουργίας της επιχείρησης. Η κ. Δημοπούλου έκανε αναφορά και στους σταθερούς εξωτερικούς συνεργάτες της εταιρίας και στη σημασία της εξειδίκευσης, προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες μιας επιχείρησης.

Τον λόγο έλαβε, εν συνεχεία, ο κ. Στάθης Ποταμίτης, Πρόεδρος του ΣΔΕΕ και Managing Partner της POTAMITISVEKRIS, ο οποίος, αφού καλωσόρισε τα μέλη του Συνδέσμου, αναφέρθηκε στην τεχνολογική επανάσταση που συντελείται αυτή τη στιγμή στη δικηγορία και στα νέα εργαλεία που μπορούν πλέον να χρησιμοποιήσουν οι δικηγόροι κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους, όπως είναι μεταξύ άλλων οι ψηφιακές βάσεις δεδομένων, οι μηχανές αναζήτησης και οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης.

Νομικές Εταιρείες & Κυβερνοασφάλεια Στη συνέχεια, ο κ. Δημήτριος Παπακώστας, Data Protection and Security & Compliance Officer, Encode, αναφέρθηκε στις κυβερνοεπιθέσεις και στην κυβερνοασφάλεια, αλλά και στην διαφορά της κυβερνοασφάλειας από την ασφάλεια πληροφοριών. Βασικές απειλές που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας χρήστης είναι οι απει-

Η τεχνολογία ως επιταχυντής του επιχειρηματικού μετασχηματισμού: Η ιστορία του νομικού τμήματος της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ Η πρώτη ομιλήτρια της εκδήλωσης, κ. Αντιγόνη Δημοπούλου, Head of Ethics & Compliance SE EU, Philip Morris International, αναφέρθηκε στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ, ως αποτέλεσμα των αναγκών που δημιουργήθηκαν κατά την κυκλοφορία των νέων προϊόντων της εταιρίας. Το νέο προϊόν IQOS οδήγησε σε μετασχηματισμό του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος της εταιρίας, συμπαρασύροντας και το νομικό τμήμα, το οποίο έπρεπε να λειτουργήσει κατανοώντας

72 _ LAWYER

_1Ο FORUM ΝΟΜΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΣΔΕΕ 2021

λές μέσω email, όπως το spam, phishing, αλλά και υβριδικές απειλές (που περιλαμβάνουν, δηλαδή, συνδυασμό απειλών). Εντός του 2019, επεσήμανε ο κ. Παπακώστας, οι διαρροές δεδομένων αυξήθηκαν κατά 180%, δημιουργώντας έντονη ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την εξέλιξη του κυβερνοεγκλήματος. Όπως σημείωσε, αντιμετωπίζουμε μία επίθεση ανά 39 δευτερόλεπτα, ενώ το μέσο κόστος κάθε επίθεσης είναι ιδιαίτερα υψηλό. Αναφορικά με τις νομικές εταιρίες, βασικό πρόβλημα αποτελεί ο μεγάλος όγκος δεδομένων που αποθηκεύονται και υπόκεινται σε επεξεργασία, ενώ την μεγαλύτερη απειλή αντιμετωπίζουν οι πιο μικρές εταιρίες που δεν έχουν τη δυνατότητα εγκατάστασης επαρκών συστημάτων ασφαλείας. Το έλλειμμα σε τεχνογνωσία και εκπαίδευση, αλλά και η απουσία ελέγχων ασφαλείας καθιστούν την ανίχνευση απειλών δύσκολη. Οι εταιρίες επιβάλλεται να προστατέψουν την εταιρική τους φήμη, τα εταιρικά δεδομένα και τα δεδομένα των πελατών.

ους εξελίσσεται η τεχνολογία, καθώς και στην επιτάχυνση της ανάπτυξής της λόγω της πανδημίας του Covid-19. Η κ. Παπανικολάου παρουσίασε τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία του ανθρώπου. Ειδικά σε ό,τι αφορά το νομικό επάγγελμα, αν και πολλές λειτουργίες και διαδικασίες θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από την τεχνητή νοημοσύνη, εντούτοις η ανάγκη κριτικής σκέψης και ανθρώπινης παρέμβασης στη λήψη αποφάσεων, η οποία δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τις μηχανές, διασφαλίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν υπονομεύει αλλά, αντίθετα, ενισχύει και διαφυλάσσει τον ρόλο του δικηγόρου. Ενδιαφέρον είχε και η παρουσίαση της εφαρμογής Zela Bot της Microsoft, η οποία αναπτύχθηκε μέσω διαδικασιών machine learning, προκειμένου να απαντά ως «ψηφιακός νομικός βοηθός» σε βασικές ερωτήσεις των πελατών της εταιρείας. Επιπλέον, τα προγράμματα κατηγοριοποίησης τυποποιημένων συμβάσεων, όπως το Global Contracting Office, μπορούν να μειώσουν τον χρόνο ενασχόλησης του δικηγόρου με τις τυποποιημένες συμβάσεις, επιταχύνοντας την επεξεργασία των δεδομένων και των συμβάσεων και διευκολύνοντας τις διαδικασίες.

AI for All AI & Legal Profession Η κ. Αντιγόνη Παπανικολάου, Legal & Corporate Affairs Director at Microsoft Greece, Cyprus and Malta, αναφέρθηκε, εν συνεχεία, στους ρυθμούς με τους οποί-

LAWYER _ 73

_LAWYER EVENTS

τεχνητή νοημοσύνη και το machine learning και με ταυτόχρονη επεξεργασία των δεδομένων στην ελληνική γλώσσα, καταφέρνει να προσαρμόζεται και να εκπαιδεύεται από τον δικηγόρο που τo χρησιμοποιεί, ώστε να ακολουθεί τις δικές του προτιμήσεις. Το λογισμικό έχει την ικανότητα να εξάγει συμπεράσματα για σύνθετες νομικές έννοιες, όπως η αποζημίωση ή η διαιτησία, ενώ είναι ιδιαίτερα εύκολο στη χρήση. Το λογισμικό δεν απαιτεί τη γνώση προγραμματισμού από τον χρήστη, αλλά αντιθέτως μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον καθένα.

Fireside Chat with Bjarne Tellmann

eBrevia: Artificial Intelligence helping you revolutionize the contract reviewing process

Ο κ. Bjarne Tellmann, Senior Vice President & General Counsel GSK Consumer Healthcare, αναφέρθηκε εκτενώς στην αξία που έχουν προσλάβει τα δεδομένα στη σημερινή εποχή. Είναι σημαντικό οι δικηγορικές εταιρίες να αλλάξουν τις διαδικασίες τους, έτσι ώστε να μπορούν να αξιοποιούν τον όγκο των δεδομένων που έχουν στην κατοχή τους, να γίνουν πιο υπεύθυνες, να ανταλλάσσουν δεδομένα και να συνεργάζονται με τους φορείς. Ο ίδιος θεωρεί ότι είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα διαμορφωθεί το εργασιακό τοπίο και τα νέα είδη της δικηγορίας, καθώς η εξισορρόπηση εργασιακής και προσωπικής ζωής, η άνεση του χειρισμού υποθέσεων από το

Στη συνέχεια, ο κ. Adam Nguyen, Co-Founder, eBrevia, και ο κ. Γιώργος Ταμιωλάκης, Head of Tech-Enabled Services Business Unit, Archeiothiki SA, παρουσίασαν στους συμμετέχοντες την εφαρμογή eBrevia. Ο κ. Ταμιωλάκης αναφέρθηκε στις μεγάλες αλλαγές που αντιμετωπίζουμε παγκοσμίως, στην έντονη αναταραχή και στην αβεβαιότητα που καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για αποτελεσματική αντιμετώπιση των κρίσεων. Κατά τον ομιλητή, οι δικηγορικές εταιρίες πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες που δημιουργεί η διαρκώς διευρυνόμενη ψηφιοποίηση. Αναφορικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση ανέφερε ότι, αν και δεν είναι διαδεδομένες στην Ελλάδα, φαίνεται ότι ο δημόσιος τομέας προχωρεί με ταχύτερους ρυθμούς από τον ιδιωτικό. Σύμφωνα με έρευνα της Accenture, η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να προσδώσει επιπλέον 195 δισ. στο ΑΕΠ της Ελλάδας και σημείωσε ότι ο πήχης ανεβαίνει, συμπεριλαμβάνοντας και τις δικηγορικές εταιρείες. Ο κ. Nguyen αναφέρθηκε στο λογισμικό eBrevia, το οποίο, αξιοποιώντας την

74 _ LAWYER

_1Ο FORUM ΝΟΜΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΣΔΕΕ 2021

σπίτι, αλλά και το πλήθος ερευνών που δείχνουν ότι οι εργαζόμενοι είναι πιο χαρούμενοι όταν εργάζονται από το σπίτι τους, θέτει τις βάσεις για καθιέρωση της τηλεργασίας. Από την άλλη πλευρά, ειδικά για τους νεότερους του κλάδου, είναι δύσκολη η ενσωμάτωση σε ένα περιβάλλον που λειτουργεί εξ αποστάσεως. Αναφερόμενος στα επαγγελματικά ταξίδια, ο κ. Tellmann σημείωσε ότι αυτά πρόκειται να μειωθούν και υπογράμμισε ότι τόσο η πανδημία του Covid-19 όσο και ο ψηφιακός μετασχηματισμός οδηγούν αναπόφευκτα σε μια αναθεώρηση της έννοιας του «δικηγορικού γραφείου/εταιρείας». Η αυτοματοποίηση των διαδικασιών μπορεί να διευκολύνει πολύ τους δικηγόρους, όπως επεσήμανε, αλλά και να προωθήσει τη διαφάνεια και την ευελιξία, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τον τρόπο, με τον οποίο οι δικηγόροι ορίζουν και παρέχουν τη νομική υπηρεσία. Σύμφωνα με τον κ. Tellmann, η τεχνολογία και η τεχνητή νοημοσύνη αναπόφευκτα θα αντικαταστήσουν κάποιες επαναλαμβανόμενες, διεκπεραιωτικές ενέργειες και καθήκοντα, αυτό ωστόσο θα επιτρέψει στους νομικούς να ασχοληθούν με τις πιο περίπλοκες εργασίες, οι οποίες απαιτούν περισσότερη συγκέντρωση, κριτική και αναλυτική σκέψη. Παράλληλα, η απελευθέρωση του χρόνου που θα καταλάμβαναν οι επαναλαμβανόμενες εργασίες επιτρέπει στους δικηγόρους να διευρύνουν τους γνωστικούς τους ορίζοντες και να αναπτύσσουν νέες δεξιότητες. Άλλωστε, στη σημερινή εποχή, ο δικηγόρος καλείται να αναλάβει πολλούς, διαφορετικούς ρόλους, οι οποίοι εκφεύγουν του αυστηρού πλαισίου της νομικής γνώσης και εκτείνονται σε επιχειρηματικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Συνεπώς, η τεχνητή νοημοσύνη στη δικηγορία μπορεί να έχει πολλά οφέλη τόσο για τον δικηγόρο, όσο και για τους πελάτες του. Σημαντικό όφελος προβλέπεται να έχουν και οι δικηγορικές εταιρίες που διατηρούν έναν μεγάλο όγκο

δεδομένων, τα οποία θα μπορέσουν πλέον –με τη βοήθεια εργαλείων τεχνολογίας– να αξιοποιήσουν για τη βελτίωση της ποιότητας στην παροχή υπηρεσιών.

Το οικοσύστημα της νομικής τεχνολογίας και ο ρόλος των δεδομένων στον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δικαιοσύνης Ο κ. Βασίλης Καρκατζούνης, δικηγόρος και μέλος της Διαρκούς Επιστημονικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης με αντικείμενο την εξέταση των επιπτώσεων στο δικαστικό σύστημα της εισαγωγής της τεχνητής νοημοσύνης, αναφέρθηκε στους αναπτυσσόμενους τομείς του legal tech και του e-justice και στην αναπόφευκτη αλληλεπίδρασή τους. Σύμφωνα με τον κ. Καρκατζούνη, μία σειρά από διαφοροποιητικούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων η στρατηγική στον τομέα της Δικαιοσύνης και το μέγεθος της αγοράς, έχουν ως αποτέλεσμα το κύμα του ψηφιακού μετασχηματισμού να έχει ανομοιογενή αποτελέσματα στα συστήματα δικαιοσύνης ανά τον κόσμο, τη στιγμή που οι “εθνικές πολιτικές” για τη χρήση δεδομένων διαδραματίζουν καταλυτικής σημασίας

LAWYER _ 75

_LAWYER EVENTS

ρόλο στη διαμόρφωση του οικοσυστήματος της νομικής τεχνολογίας. Όπως υπογραμμίστηκε στην εισήγηση, η αύξηση των δεδομένων επιτείνει την ανάγκη ορθότερης διαχείρισης αυτών, με σεβασμό στις αρχές της διακυβέρνησης δεδομένων, της διαφάνειας, της λογοδοσίας, αλλά και του πλαισίου για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Είναι σαφές ότι τα δεδομένα θα αποτελέσουν το νέο καύσιμο για την πρόοδο και στον χώρο της νομικής τεχνολογίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Καρκατζούνης αναφέρθηκε στην πολιτική ανοιχτών δεδομένων, η εφαρμογή της οποίας είναι ιδιαίτερα προβληματική στην Ελλάδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις δικαστικές αποφάσεις, στις οποίες υπάρχει έλλειψη ενιαίου πλαισίου δημοσίευσης. Αξιοποιώντας ως παράδειγμα τον “κύκλο ζωής” μίας δικαστικής απόφασης στην πολιτική δικαιοσύνη, ανέδειξε πως οι αλυσιτελείς πρακτικές και ο προβληματικός σχεδιασμός σε επίπεδο ηλεκτρονικής δικαιοσύνης μπορεί να επηρεάσει καταλυτικά την ανάπτυξη ενός ανταγωνιστικού οικοσυστήματος νομικής τεχνολογίας και στον ιδιωτικό τομέα. Παρά τις εντεινόμενες προσπάθειες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, όπως η ανάπτυξη μηχανισμών για συλλογή και επεξεργασία στατιστικών Στοιχείων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, η Ελλάδα παραμένει πολύ πίσω σε επίπεδο νομικής τεχνολογίας και πρέπει να καλύψει μεγάλο έδαφος τα επόμενα χρόνια. Κλείνοντας, ο κ. Καρκατζούνης αναφέρθηκε σε ορισμένα βασικά συμπεράσματα, θέτοντας στο επίκεντρο την ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και την επένδυση σε κουλτούρα καινοτομίας εντός του συστήματος δικαιοσύνης, τονίζοντας

τις προκλήσεις που τίθενται σε επίπεδο κυβερνοασφάλειας όσο προχωρά ο ψηφιακός μετασχηματισμός.

Παρουσίαση εφαρμογής Ηλεκτρονικής Τιμολόγησης Prosvasis GO Τέλος, ο κ. Άγγελος Κορδούλης, Προϊστάμενος δικτύου συνεργατών Prosvasis, αναφέρθηκε στο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των επιχειρήσεων που έχουν προχωρήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους και στη σημασία της δημιουργίας νέων πλαισίων και πολιτικών λειτουργίας, με τη μηχανογράφηση να αποτελεί πλέον μονόδρομο. Ακόμη, μίλησε για τις υπηρεσίες λογισμικού της Prosvasis και για τα οφέλη που μπορούν να παρέχουν στις επιχειρήσεις. Η ψηφιοποίηση, σύμφωνα με τον ομιλητή, είναι πλέον όχι απλά το μέλλον, αλλά το παρόν και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες για την επιβίωσή τους.

Στο Legal Tech Forum συμμετείχαν ως χορηγοί οι ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ, PROSVASIS, ENCODE και ως εκθέτες οι DELL EXCLUSIVE STORE – SAKKOULAS ONLINE – LEXLABS της ΝΟΜΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ - NOMOS της INTRASOFT & ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Ο ΣΟΛΩΝ

76 _ LAWYER

publication _1Ο FORUM ΝΟΜΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣofficial ΣΔΕΕ 2021

presents

Recognising innovation & best practices in the provision of legal services Τα Business Law Awards είναι τα πρώτα βραβεία στην Ελλάδα που στοχεύουν στην ανάδειξη και επιβράβευση της καινοτομίας, της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και αρτιότητας στην παροχή των νομικών υπηρεσιών δικηγορικών γραφείων, δικηγορικών εταιρειών και in-house νομικών τμημάτων εμπορικών εταιρειών. Απώτερος στόχος των βραβείων είναι η ανάδειξη της σημασίας και της συμβολής του κλάδου στην οικονομική ανάπτυξη και την επιχειρηματικότητα.

ΥΠΟΒΟΛΉ ΥΠΟΨΉΦΙΟΤΉΤΩΝ ΈΩΣ

Παρασκευή 26/03/2021

ΥΠΟΒΑΛΈΤΈ ΤΙΣ ΥΠΟΨΉΦΙΟΤΉΤΈΣ ΣΑΣ

www.businesslawawards.gr

ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΌ: Αλεξάνδρα Βαρλά, avarla@boussias.com, τηλ. 210-6617777 (εσωτ. 118) ΥΠΌΨΗΦΙΌΤΗΤΕΣ: Για in-house νομικά τμήματα: Κωνσταντίνος Τσαντάς, ktsantas@boussias.com, τηλ. 210-6617777 (εσωτ. 156) L A W Y E R _ 7 7τηλ. 210-6617777 (εσωτ. 271) Για δικηγορικές εταιρείες/γραφεία: Λήδα Πλατή, lplati@boussias.com, ΧΌΡΗΓΙΕΣ: Λήδα Πλατή, lplati@boussias.com, τηλ. 210-6617777 (εσωτ. 271)

_LAWYER ON TOUR

Ignacio Navas Marques

Ροδάνθη Τζωρτζάκη

Δικηγόρος στον Δικηγορικό Σύλλογο Βαρκελώνης και Βρυξελλών, με ειδίκευση στο Tραπεζικό Δίκαιο και το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Δικηγόρος στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και Βαρκελώνης, με ειδίκευση στο Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο

Κριτική αποτίμηση των περιορισμών στις εξαγωγές προϊόντων εξαιτίας της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης ΔΎΟ ΚΡΊΣΙΜΕΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΈΣ ΣΤΗΝ ΈΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΎ ΕΜΠΟΡΊΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΎΣ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΏΝ Η τρέχουσα υγειονομική κρίση σε συνδυασμό με την επερχόμενη οικονομική κρίση έχουν αναμφίβολα σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις σε όλη την ανθρωπότητα, επιταχύνουν όμως ταυτόχρονα και την εξέλιξη της ηλεκτρονικής οικονομίας που όπως φαίνεται ήρθε για να μείνει. Δυστυχώς, ως απόρροια της πανδημίας, διάφορες χώρες ανά τον κόσμο έχουν επιβάλλει περιορισμούς στην εξαγωγή προϊόντων τους, οι οποίοι όταν γίνονται ανεξέλεγκτα βλάπτουν σοβαρά το διεθνές εμπόριο, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

78 _ LAWYER

Το παράδοξο της ανθρώπινης φύσης: Προστατευτισμός απέναντι σε μια παγκόσμια κρίση υγείας Αναλύοντας την πρόσφατη Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο 2020, αντιλαμβανόμαστε ότι 80 χώρες περίπου έχουν εισαγάγει απαγορεύσεις ή περιορισμούς στην εξαγωγή ιατροτεχνολογικών προϊόντων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τροφίμων ως αποτέλεσμα της πανδημίας Covid19. Επιπλέον, η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών-μελών του ΠΟΕ δεν έχουν κοινοποιήσει στον Οργανισμό τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν, δεδομένου ότι έως το 2020 μόνο 13 χώρες προέβησαν σε επαρκή κοινοποίηση, για να συμμορφωθούν με το νομικό πλαίσιο που ισχύει από το 2012 για τις χώρες-μέλη του.

Επιπλέον, όπως αναφέρεται στο παράρτημα 2 της έκθεσης του ΠΟΕ, η συντριπτική πλειονότητα των αιτιολογιών των χωρών για τους περιορισμούς στις εξαγωγές ιατρικών προμηθειών, όπως μάσκες, φάρμακα, αναπνευστήρες και άλλο ιατρικό εξοπλισμό, ήταν το άρθρο 20 στοιχείο β) της σύμβασης GATT του 1994 για τις γενικές εξαιρέσεις από την υποχρέωση των κρατών-μελών να προλαμβάνουν περιορισμούς στο διεθνές εμπόριο. Ωστόσο, το άρθρο 20 στοιχείο β) που περιέχει τη δυνατότητα επιβολής των αναγκαίων περιορισμών στο διεθνές εμπόριο για την προστασία της υγείας και της ζωής των ανθρώπων και των ζώων ή τη διατήρηση των φυτών, έχει ρυθμιστικό πεδίο εντελώς διαφορετικό, διότι αποσκοπεί στην προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, γεγονός που αποτελεί και πάγια θέση των αποφάσεων διαιτησίας του ΠΟΕ. Κατά συνέπεια, η ορθή νομική βάση για τον περιορισμό των εξαγωγών την τρέχουσα περίοδο θα ήταν το άρθρο 21 παράγραφος 2 α), δεδομένου ότι αναφέρεται ρητά στον τρέχοντα κίνδυνο ως εξής: «Απαγορεύσεις ή εξαγωγικοί περιορισμοί που εφαρμόζονται προσωρινά για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση οξείας έλλειψης τροφίμων ή άλλων βασικών προϊόντων για το συμβαλλόμενο μέρος». Εν πάση περιπτώσει, το ίδιο στοιχείο του άρθρου 20 που επικαλούνται τα περισσότερα κράτη για τον περιορισμό των εξαγωγών τους, μολονότι δεν αναφέρεται στον όρο «προσωρινό μέτρο», απαιτεί επίσης το μέτρο περιορισμού των εξαγωγών να μην εφαρμόζεται καταχρηστικά, δηλαδή απαιτεί να εφαρμόζεται καλόπιστα, για να διατηρείται ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος ενός μέλους να επικαλείται οποιαδήποτε εξαίρεση και των δικαιωμάτων των υπολοίπων κρατών-μελών του ΠΟΕ. Δυστυχώς, η προηγούμενη εμπειρία των περιορισμών που επιβλήθηκαν ως μέτρα κατά της οικονομικής κρίσης του 2007 δείχνει ότι υπάρχει κίνδυνος οι προσωρινά επιβαλλόμενες απαγορεύσεις να παραμείνουν για πάντα. Είναι ενδεικτικό ότι κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης μεταξύ 20072012 επιβλήθηκαν συνολικά 251 περιορισμοί στις εξαγωγές τροφίμων, και οι 88 από αυτούς παρέμειναν ενεργοί ακόμα και μετά την πάροδο της οικονομικής κρίσης, παρόλο που το άρθρο 22 παράγραφος 2 στοιχείο α) της GATT του 1994 προβλέπει ρητά ότι οι εν λόγω απαγορεύ-

σεις ή περιορισμοί των εξαγωγών μπορούν να εφαρμοστούν μόνο προσωρινά και όχι μόνιμα. Από αυτή τη συμπεριφορά των κρατών συνάγεται ότι, παρά την αναμφίβολη συμβολή των διεθνών οργανισμών στην διευκόλυνση του εξαγωγικού εμπορίου, η διεθνής συνεργασία μέσω αυτών δεν έχει ακόμη φθάσει σε τόσο προχωρημένο επίπεδο, ούτως ώστε να πειστούν οι χώρες για την αποτελεσματικότητά τους και την ανάγκη σεβασμού των κανόνων τους για το κοινό καλό της ανθρωπότητας απέναντι σε κοινούς κινδύνους. Η ανάγκη εφαρμογής της αρχής της διαφάνειας Η έλλειψη κοινοποίησης στον ΠΟΕ των περιορισμών που επιβάλλονται από τα κράτη δημιουργεί τεράστιες στρεβλώσεις στο διεθνές εμπόριο, διότι παραμένει ασαφές ποια μέτρα έχει λάβει κάθε χώρα σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές προϊόντων της και για ποιο χρονικό διάστημα, γεγονός το οποίο έχει σοβαρές συνέπειες, εκτός από το εμπόριο και στην καταπολέμηση της πανδημίας. Είναι αλήθεια ότι εάν τα κράτη συνεχίσουν να ενεργούν χωρίς διαφάνεια και παραλείπουν να αναφέρουν την περίοδο ισχύος των περιορισμών, οι διεθνείς εμπορικές αλυσίδες μοιραία θα βρεθούν -και ήδη βρίσκονται- σε πλήρη ανισορροπία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις προϊόντων που απαιτούνται σε χώρες με περισσότερα θύματα Covid. Επιπλέον, έχει ήδη αρχίσει να αναφαίνεται το λεγόμενο φαινόμενο ντόμινο, με όρους διεθνούς εμπορίου, δηλαδή εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων περιορισμού στις εξαγωγές από διάφορες μικρότερες χώρες -οι οποίες ακολουθούν την ίδια πολιτική μιας μεγάλης χώρας- επηρεάζεται μακροπρόθεσμα η τιμή παραγωγής και πώλησης τέτοιων προϊόντων, στα οποία επιβάλλονται τώρα περιορισμοί εξαγωγών. Πιο συγκεκριμένα, η λογική αντίδραση σε περίπτωση κινδύνου έλλειψης βασικών προϊόντων θα ήταν οι χώρες εισαγωγής να εγκα-

Η προηγούμενη εμπειρία των περιορισμών που επιβλήθηκαν ως μέτρα κατά της οικονομικής κρίσης του 2007 δείχνει ότι υπάρχει κίνδυνος οι προσωρινά επιβαλλόμενες απαγορεύσεις να παραμείνουν για πάντα

LAWYER _ 79

_LAWYER ON TOUR ταλείψουν τις εισαγωγές και να προωθήσουν την εγχώρια παραγωγή. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε χαμηλότερη προσφορά και αύξηση των τιμών των βασικών αγαθών, διότι οι χώρες που μέχρι σήμερα εισήγαγαν τα ίδια προϊόντα δεν θα ήταν σε θέση να τα παράγουν σε τόσο χαμηλές τιμές λόγω έλλειψης οικονομιών κλίμακας. Ο καταλληλότερος τρόπος αντιμετώπισης τέτοιων συνεπειών ενόψει της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, η οποία έχει ήδη οδηγήσει και στην στρέβλωση του διεθνούς εμπορίου, όπως αναλύσαμε ανωτέρω, είναι η εφαρμογή της αρχής της διαφάνειας σε όλους τους εξαγωγικούς περιορισμούς που επιβάλλονται από τα κράτη. Διαφάνεια σημαίνει ότι οι χώρες εξαγωγής πρέπει να τηρούν την υποχρέωσή τους με βάση τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, οι οποίες αποτελούν κυρωμένους κανόνες διεθνούς δικαίου και εσωτερικό δίκαιο των κρατών-μελών του ΠΟΕ, ήτοι να μην αποκρύπτουν πληροφορίες, να κοινοποιούν εκ των προτέρων με σαφήνεια τον κατάλογο των προϊόντων που δεν μπορούν να εξαχθούν και την ακριβή χρονική περίοδο των περιορισμών, ώστε οι χώρες εισαγωγής να μπορούν να προετοιμάζονται επαρκώς. Επιπλέον, η εφαρμογή της αρχής της διαφάνειας περιλαμβάνει την επικαιροποίηση και την αυστηρή αιτιολόγηση των περιορισμών, δεδομένου ότι πρέπει να είναι αναλογικοί και να μην δημιουργούν περιττά εμπόδια στο διεθνές εμπόριο ή να διαταράσσουν τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Είναι αλήθεια ότι ο Covid-19 τελικά θα καταπολεμηθεί, όπως τόσες άλλες ασθένειες που εμφανίστηκαν στον πλανήτη μας, αλλά η διάβρωση της εμπιστοσύνης στο διεθνές σύστημα εισαγωγών-εξαγωγών που προκαλείται από την έλλειψη πληροφοριών θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί εάν τα κράτη δεν είναι ειλικρινή και σαφή μεταξύ τους. Η δράση με διαφάνεια είναι αναμφίβολα το σωστό αντίδοτο στον προστατευτισμό και τον φόβο του άγνωστου, όπως επισημαίνει και ο ίδιος ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου στην πρόσφατη Έκθεσή του για τις επιπτώσεις της πανδημίας στο διεθνές εμπόριο. Πράγματι, και εμείς ως δικηγορική εταιρία έχουμε ήδη έρθει αντιμέτωποι με υποθέσεις εταιριών-πελατών μας, οι οποίοι έχουν κάνει παραγγελίες προϊόντων, όπως προστατευτικά

γάντια από τρίτες χώρες λόγω έλλειψής τους στην Ελλάδα ή την Ισπανία και δεν τα έχουν παραλάβει ποτέ λόγω έλλειψής τους και στην χώρα από την οποία έχουν κάνει την παραγγελία, γεγονός το οποίο δημιουργεί προστριβές μεταξύ εταιριών που ενδεχομένως συνεργάζονται ήδη για χρόνια, υπαναχωρήσεις από συμβάσεις μεταφοράς εμπορευμάτων και φυσικά διαφυγόντα κέρδη για την εταιρία-αγοραστή που χάνει εξαιτίας αυτού τη δυνατότητα μεταπώλησης σε πελάτες λιανικής ή τη σύμβαση προμήθειας που έχει με το δημόσιο ή ΝΠΠΔ. Παρά ταύτα, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την αγορά στην οποία έχουμε περισσότερη εμπειρία ως νομικοί σύμβουλοι (επιχειρήσεις διακρατικού εμπορίου μεταξύ Ελλάδας και Ισπανίας), διακρίνουμε μία αυξητική τάση παρά την κρίση Covid, όπως αναφέρεται και στην Έκθεση Εμπορικού Ισοζυγίου για το 2020 που συνέταξε πρόσφατα το Εμπορικό Τμήμα της ελληνικής πρεσβείας στη Μαδρίτη, ήτοι οι εξαγωγές της Ελλάδας προς την Ισπανία αυξάνονται σταθερά τα τελευταία τρία χρόνια (1.138,47 εκ. ευρώ το 2020 σε αντίθεση με 703.90 εκ. ευρώ το 2016) μειώνοντας με αυτόν τον τρόπο το αρνητικό ισοζύγιο που παραδοσιακά υπήρχε μεταξύ των δύο χώρων λόγω του μεγαλύτερου ύψους εισαγωγών ισπανικών προϊόντων στην Ελλάδα (αξία εμπορικού ισοζυγίου -584,05 το 2020 έναντι -953,46 το 2019). Ενδεχομένως, αυτό να οφείλεται και στο γεγονός ότι οι συνθήκες εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σε αυτή την παγκόσμια συγκυρία πιο ευνοϊκές για το εμπόριο μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών λόγω των γενικότερων ελευθεριών της τελωνειακής ένωσης και για τους λόγους που αναλύσαμε ανωτέρω. Συμπερασματικά, αντιλαμβανόμαστε έτσι και με παραδείγματα ότι η παγκόσμια συνεργασία και διαφάνεια στον τρόπο άσκησης της πολιτικής εξαγωγών από όλες τις χώρες στον κόσμο είναι ουσιώδους σημασίας, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ομαλότητα ροής εισαγωγών-εξαγωγών ιδιαίτερα πολύτιμων προϊόντων για την καταπολέμηση της πανδημίας, όπως είναι τα ιατρικά, παραϊατρικά και αντισηπτικά προϊόντα.

■

Η διάβρωση της εμπιστοσύνης στο διεθνές σύστημα εισαγωγών-εξαγωγών που προκαλείται από την έλλειψη πληροφοριών θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να καταπολεμηθεί εάν τα κράτη δεν είναι ειλικρινή και σαφή μεταξύ τους

80 _ LAWYER

_WORLD REPORT

ΈΛΕΓΧΟΣ ΗΛΙΚΊΑΣ ΑΠΌ ΤΟ TIKTOK Σε έλεγχο της ηλικίας όλων των Ιταλών χρηστών του θα προβεί το TikTok, κατόπιν παρέμβασης της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Η εξέλιξη αυτή έρχεται μετά τον θάνατο 10χρονου κοριτσιού κατά τη συμμετοχή της σε challenge εντός της πλατφόρμας, που περιελάμβανε την πρόκληση λιποθυμίας με χρήση ζώνης δεμένης στο λαιμό. Ο έλεγχος θα οδηγήσει σε αυτόματη διαγραφή των λογαριασμών όλων των χρηστών κάτω των 13 ετών. Επιπλέον, η εταιρεία σκοπεύει να αξιοποιήσει την τεχνητή νοημοσύνη για τον εντοπισμό λογαριασμών που ανήκουν σε παιδιά.

ΕΝΙΑΊΟ ΚΟΙΝΌ ΣΎΣΤΗΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΊΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΊΚΤΥΑ 5G ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΕΕ

ΕΠΑΙΤΕΙΑ, ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ ΚΑΙ ΕΔΔΑ Η προσφεύγουσα, Ρουμάνα υπήκοος, αναγκάστηκε να αναζητήσει ελεημοσύνη στους δρόμους της Γενεύης, καθώς δεν κατάφερε να βρει κάποιας μορφής απασχόληση και της επιβλήθηκε πρόστιμο από τα αστυνομικά όργανα ύψους περίπου 93 ευρώ, δυνάμει του ποινικού κώδικα της Γενεύης που θεωρεί την επαιτεία ως ποινικό αδίκημα. Σύμφωνα με το ΕΔΔΑ, η προσφεύγουσα είχε δικαίωμα σύμφυτο με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια να επιδιώξει να εξασφαλίσει την επιβίωσή της μέσω της επαιτείας. Το δικαστήριο έκρινε ότι η ποινή που της επιβλήθηκε παραβίασε και έβλαψε την αξιοπρέπειά της και τα δικαιώματα του άρθρου 8 της Σύμβασης, ήτοι του σεβασμού στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή.

Στον ENISA ανατέθηκε από την Κομισιόν η προετοιμασία του ενιαίου συστήματος πιστοποίησης με στόχο την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας και την αντιμετώπιση των κινδύνων που απορρέουν από τις αδυναμίες των δικτύων, όπως ανακοινώθηκε την Τετάρτη 3/2/2021. Η ανάπτυξη του συστήματος συμβαδίζει με την πράξη για την κυβερνοασφάλεια που έχει ανακοινωθεί εντός του προγράμματος της νέας στρατηγικής της ΕΕ. Η βελτιστοποίηση της ασφάλειας του 5G αποτελεί βασικό στοιχείο της προώθησης της στρατηγικής κυβερνοασφάλειας της ΕΕ.

LAWYER _ 81

_WORLD REPORT

ΑΠΑΓΌΡΕΥΣΗ ΑΝΑΦΏΝΗΣΗΣ ΔΕΔΟΜΈΝΩΝ ΣΕ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΆ ΚΈΝΤΡΑ COVID-19 Με ανακοίνωσή της στις 16 Φεβρουαρίου 2021, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα Κύπρου ζήτησε από τα κέντρα διενέργειας rapid test για Covid-19 να σταματήσουν την αναφώνηση δεδομένων των πολιτών που υποβλήθηκαν σε τεστ κατά την ώρα της παραλαβής του αποτελέσματος, καθώς με αυτήν την πρακτική παραβιάζεται ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων και δημιουργούνται κίνδυνοι για τα αναφερόμενα πρόσωπα.

ΑΠΌΡΡΗΤΟ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΏΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΏΝ Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προχώρησε σε έγκριση της θέσης του αναφορικά με τους κανόνες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (ePrivacy). Οι κανόνες θα προσδιορίζουν τις περιπτώσεις στις οποίες οι πάροχοι υπηρεσιών επιτρέπεται να επεξεργάζονται δεδομένα ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα αποθηκευμένα σε συσκευές χρηστών. Μετά την έγκριση αυτή, η Προεδρία μπορεί να εκκινήσει τις διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το τελικό κείμενο. Ο κανονισμός που θα προκύψει θα αποτελεί το νέο νομοθετικό πλαίσιο για το ePrivacy μετά την Οδηγία του 2002, ενώ θα εξειδικεύει και θα συμπληρώνει σε ορισμένα σημεία τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία των Δεδομένων (GDPR).

82 _ LAWYER

Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα αποδεικτικά εμβολιασμού για ιατρικούς σκοπούς Τα κράτη-μέλη της ΕΕ, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενέκριναν κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα αποδεικτικά εμβολιασμού για ιατρικούς σκοπούς. Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές αποσκοπούν στην υποστήριξη της διαλειτουργικότητας των πιστοποιητικών εμβολιασμού, (ομοιομορφία του περιεχομένου των πιστοποιητικών εμβολιασμού και θέσπιση ελάχιστου συνόλου δεδομένων για το κάθε πιστοποιητικό), ενώ ορίζουν επίσης τη βάση ενός πλαισίου εμπιστοσύνης που θα διασφαλίζει τη γνησιότητα και την ακεραιότητα των πιστοποιητικών.

ΤΟ 2021 ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Γίνετε συνδρομητής στο νέο περιοδικό της BOUSSIAS για το χώρο του corporate finance και του accounting, και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Finance Pro.

Σκανάρετε το QR Code για να ξεφυλλίσετε το περιοδικό

Για να γίνετε συνδρομητής επικοινωνήστε με την Αμαλία Ψιλούδη Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com

LAWYER

The Business Magazine • Φεβρουάριος 2021

ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΔΑΣΚΑΛΆΚΗ Senior Advisor, Labour Relations, ΣΕΒ

Εξελίξεις στο φορολογικό τοπίο_σελ.26 Brexit και ασφαλιστικές υπηρεσίες_σελ. 34 Νέος νόμος για το ξέπλυμα χρήματος_σελ. 38

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

008