Lawyer Τεύχος 10

LAWYER

The Business Magazine • Aπρίλιος 2021

ΗΛΊΑΣ ΚΟΪΜΤΖΌΓΛΟΥ

Διαχειριστής Εταίρος, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας_σελ.24 Η Ψηφιοποίηση της Ελληνικής Ναυτιλίας_σελ. 32 Εξελίξεις στην Αθλητική Νομοθεσία_σελ. 38

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

010

Angélique de Graaff

12 6 May June 2021

PTSD Model

Dr. Catalin Zaharia

live broadcasting from the birthland of Hippocrates & Asclepius

NLP in psychotherapy

www.nlptrainings.gr

Deborah Epelman Addictions, Compulsions & Identity

Μια μοναδική συνάντηση επιστημόνων και NLP experts από όλο τον κόσμο, με εξειδικευμένες παρουσιάσεις NLP προσεγγίσεων στον τομέα της Υγείας

Elli Papadopoulou In Vivo® Fertilty

Τα workshops, συνολικά ή μεμονωμένα, απευθύνονται σε: Eπιχειρήσεις, οι οποίες επιθυμούν να επενδύσουν σε στελέχη τους, ώστε να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και την ισορροπία τους επιδρώντας στην αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα τους.

Frank Pucelik

Eπαγγελματίες υγείας οι οποίοι θέλουν να διερευνήσουν και να εμπλουτίσουν την εργαλειοθήκη τους με NLP προσεγγίσεις, που στοχεύουν στην ενίσχυση του κατάλληλου mindset για τη συνολική φροντίδα των ασθενών τους.

PTSD Model

Dr. Maaike Heutink

Άτομα που ενδιαφέρονται να μάθουν πώς αυτά και οι οικείοι τους μπορούν να υιοθετούν ένα υγιές mindset και να αντιμετωπίζoυν θέματα υγείας και ευεξίας, που απασχολούν την καθημερινότητα τους, με πιο αποτελεσματικούς τρόπους.

Proactive preparation for a medical procedure

Rev. Dr. Patricia Novick Stress resilience, preventing burnout, mental wellness

Dr. Peter Schuetz NLP in psychotherapy

Dr. Phil Parker

Lightning Process for Chronic Health Issues

Sara Pongiluppi Digital Awareness

Shiri Ben-Arzi Medical Coaching and Embodiment meet NLP

Wassili Zafiris Depression Coaching with NLP

Under the auspices of:

Sponsors:

Media sponsors:

LAWYER

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

LAWYER

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

010

The Business Magazine • Aπρίλιος 2021

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΑΝΤΏΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

ΗΛΊΑΣ ΚΟΪΜΤΖΟΓΛΟΥ

Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας_σελ.24

Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας_σελ.24

Η Ψηφιοποίηση της Ελληνικής Ναυτιλίας_σελ. 32

Η Ψηφιοποίηση της Ελληνικής Ναυτιλίας_σελ. 32

Εξελίξεις στην Αθλητική Νομοθεσία_σελ. 38

Εξελίξεις στην Αθλητική Νομοθεσία_σελ. 38

Managing Partner, Metaxas & Associates Law Firm

06

Editorial

News & Updates

08

14

18

Cover Story: Ηλίας Κοϊμτζόγλου, Διαχειριστής Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας Κοϊμτζόγλου - Μπακάλης - Βενιέρης - Λεβέντης & Συνεργάτες (KBVL Law Firm)

Back Cover Story: Καθηγητής Αντώνης Μεταξάς, Managing Partner, Metaxas and Associates Law Firm

Interview: Δρ. Φοίβη Κουντούρη, Καθηγήτρια Βιώσιμης Ανάπτυξης στο ΟΠΑ, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, Συν-επικεφαλής Ελληνικό Δίκτυο Λύσεων για την Βιώσιμη Ανάπτυξη των ΗΕ

24 _

In the Spotlight: Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Από τη στρατηγική της ΕΕ στην υλοποίηση στην Ελλάδα

010

_

_

_

_

32 _

In the Spotlight: Η ψηφιοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας: Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού και ο νόμος 4770/2021

42

In the Spotlight: Πρόσφατες εξελίξεις και επερχόμενοι στόχοι στην αθλητική νομοθεσία

Opinions: Βασίλειος Δημητρούκας, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, LL.M MICS

46 Opinions: Ευάγγελος Ι. Μαργαρίτης, Δικηγόρος, Δ.Ν. Post-doc Νομικής Αθηνών, CIPP/E

_

60 _

Opinions: Μαρία Γ. Σινανίδου, Int. IP LL.M. Certified Mediation Advocate, Δικηγόρος

www.lawyermagazine.gr ΕΚΔΟΤΗΣ

Μιχάλης Κ. Μπούσιας ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Αντωνία Κατσουλιέρη EDITOR IN CHIEF ATTORNEY AT LAW LL.M

Αλεξάνδρα Βαρλά

avarla@boussias.com ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ / ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ

Αλεξιάννα Τσότσου

ΕΞΩΤΕΡΙΚΉ ΣΥΝΕΡΓΆΤΙΣ

Λυδία Βενέρη

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

Νένα Γιαννακίδου ACCOUNT MANAGER

Λήδα Πλατή

lplati@boussias.com YΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Ρούλη Σαμίου

_

_

_

The Business Magazine

Δηµήτρης Κορδεράς

38

52

010

Διαχειριστής Εταίρος, KBVL Law Firm

04

_

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

The Business Magazine • Aπρίλιος 2021

Lawyer On Tour: INTA Conference

56 _

Industry Focus: Κάτια Αβραμίδου, General Legal Counsel, AEGEAN AIRLINES

64 _

World Report

rsamiou@boussias.com CREATIVE DIRECTOR

Γιώργος Τριχιάς ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Nατάσσα Θεοδοσίου ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Θωμάς Αρσένης IMAGE BANK

Αdobe Stock ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

Ρίτα Κανδάκη

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Λέττα Γκύζη, Δηµήτρης Φαραός, Θανάσης Μουτζίκος

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήμητρα Σπανού ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

Pressious Arvanitidis

ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ

24

Presstime

38

ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ) Εταιρειών: €121 Ιδιωτών: €99 Φοιτητών: €77 Κύπρου-Εξωτερικού: €132 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΒOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Κλεισθένους 338, Τ.Κ. 153 44, Γέρακας Τ.: 210 661 7777 Website: www.boussias.com Κωδικός ΕΛΤΑ 210177 ISSN 2732-6152

LAWYER _ 3

_EDITORIAL

“ IF YOU CAN DREAM IT, YOU CAN DO IT” - Walt Disney «Τ

ι θα συμβουλεύατε έναν νέο συνάδελφο, στο ξεκίνημα της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας;», ρώτησα τον Ηλία Κοϊμτζόγλου, Διαχειριστή Εταίρο της KBVL, στη συνέντευξη που φιλοξενείται στις σελίδες αυτού του τεύχους. «Να επιδιώξει να αποκτήσει κοινωνική πείρα και κοινωνική δικτύωση, να παρακολουθεί και να κατανοεί τις τάσεις που διαμορφώνονται στην οικονομία και στην πολιτική, να αποκτήσει υψηλότατο επίπεδο γνώσης της αγγλικής γλώσσας, να ταξιδέψει και να φροντίσει να καλλιεργήσει αυτά που στα αγγλικά αποκαλούνται soft skills», μου απαντά. Η απάντηση μου έκανε ιδιαίτερη (θετική) εντύπωση και με έβαλε σε σκέψεις. Ακούμε συχνά -και από τους εξαίρετους νομικούς που φιλοξενούνται στο Lawyer- ότι ο σύγχρονος δικηγόρος πρέπει να είναι και στρατηγικός σύμβουλος της επιχείρησης, να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, να αντιλαμβάνεται τις ανάγκες του πελάτη του, να διαθέτει επικοινωνιακές και οργανωτικές δεξιότητες. Συμφωνώ απολύτως. Ο δικηγόρος (πρέπει να) είναι ένα πολύπλευρο, ευέλικτο ον με ευρύτητα πνεύματος, διεπιστημονικά ενδιαφέροντα και προοδευτικό τρόπο σκέψης. Πώς λειτουργεί, όμως, αυτό στην πράξη; Ο πρωτοετής φοιτητής, ο νέος δικηγόρος, χάνονται συχνά στη «δίνη» των υποχρεώσεων, των άγνωστων σε αυτούς γνωστικών αντικειμένων, των αυξημένων απαιτήσεων, του εξαντλητικού ωραρίου, σε σημείο που η κοινωνική δικτύωση, τα ταξίδια και η ανάπτυξη των soft skills φαντάζουν πολυτέλεια. Ταυτόχρονα, η προσήλωση στο θεωρητικό κομμάτι των σπουδών, η έλλειψη πρακτικής εμπειρίας και η απουσία προγραμμάτων που στοχεύουν στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων συχνά οδηγούν σε συντηρητικό και μονοδιάστατο τρόπο σκέψης – πολύ μακριά από το προφίλ του δικηγόρου που περιέγραψα παραπάνω.

Αλεξάνδρα Βαρλά Editor-in-Chief

Πέρα από μια ενδεχόμενη αναθεώρηση της φιλοσοφίας και του προγράμματος σπουδών, πώς θα μπορούσαμε να γεφυρώσουμε αυτήν την απόσταση; Ίσως φέρνοντας κοντά τους καταξιωμένους, προοδευτικά σκεπτόμενους νομικούς της χώρας μας με τους νέους συναδέλφους, ώστε να τους καθοδηγήσουν, ως μέντορες, στο ξεκίνημα της πορείας τους και να τους δώσουν πρακτικές και ουσιαστικές συμβουλές όχι μόνον για το πώς θα κατακτήσουν τη γνώση αλλά –και κυρίως– για το πώς θα κατακτήσουν τα όνειρά τους. Εγώ, πάντως, ξεκινώντας τη σταδιοδρομία μου θα ήθελα να ακούσω κάτι σαν αυτό: If you can dream it, you can do it.

4 _ LAWYER

08 06 2021

presents





LIVE ON YOUR SCREEN

Fasten your seatbelts: Navigating the privacy challenges in a rapidly changing business ecosystem

www.dataprivacy.gr

CONFERENCE SPEAKERS Με τη συμμετοχή καταξιωμένων Ελλήνων & διεθνών εισηγητών, το Data Privacy & Protection Conference 2021 θα εξετάσει τους τρόπους με τους οποίους οι επιχειρήσεις και οι σύμβουλοι ιδιωτικότητας μπορούν να «ελιχθούν» σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίσουν με έξυπνο τρόπο τις προκλήσεις που παρουσιάζονται στο πεδίο της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων και της αξιοποίησης των ψηφιακών εργαλείων.

Bruno Gencarelli

Thomas Boué

Eleonor Duhs

Μίνα Ζούλοβιτς

Tommaso Ricci

Γρηγόρης Λαζαράκος

Head of Unit - International Data Flows and Protection, EU Commission, DG for Justice & Consumers

Eξωτερική Νομική Σύμβουλος, GRECA

Director General, Policy - EMEA, BSA, The Software Alliance

Data Protection & LegalTech Specialist, DLA Piper Italy

Director, Fieldfisher’s Privacy and Information Law Team

Alberto Di Felice Infrastructure, Privacy and Security, Digital Europe

Δικηγόρος, DPO στη Βουλή των Ελλήνων

Συμμετοχές: Κωνσταντίνος Τσαντάς, Τ: 210-6617777 (εσωτ. 156), Ε: ktsantas@boussias.com Χορηγίες: Λήδα Πλατή, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 271), Ε: lplati@boussias.com Περιεχόμενο: Αλεξάνδρα Βαρλά, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 118), E: avarla@boussias.com

Official Publication

_NEWS&UPDATES

ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ Ν. 4624/2019 ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΆ ΔΕΔΟΜΈΝΑ ΩΣ ΕΠΙΕΙΚΈΣΤΕΡΟΥ Παύση της ποινικής δίωξης λόγω παραγραφής αποφάσισε ο Άρειος Πάγος (ΑΠ 316/2020). Η αναιρεσείουσα είχε καταδικαστεί για παράβαση του προϊσχύοντος Ν. 2472/1977 για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, με την πράξη να αποτελεί κακούργημα σύμφωνα με τον νόμο. Σύμφωνα με τον νέο ισχύοντα νόμο 4624/2019, άρθρο 38 παρ. 1, η πράξη της αναιρεσείουσας αποτελεί πλημμέλημα, ενώ το αξιόποινο έχει παραγραφεί λόγω της παρόδου οκταετίας από την τέλεση της πράξης έως τη συζήτηση ενώπιον του δικαστηρίου. Ο νέος νόμος εφαρμόζεται ως επιεικέστερος αυτεπαγγέλτως σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του ΠΚ.

ΝΈΑ ΕΓΚΎΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟΥ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΆ ΔΙΚΑΣΤΙΚΉΣ ΦΕΡΕΓΓΥΌΤΗΤΑΣ Το Υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία µε το Υπουργείο Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης προωθούν την απλούστευση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών στον τομέα

ΈΝΝΟΜΟ ΣΥΜΦΈΡΟΝ ΤΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΣΘΈΝΤΟΣ ΣΥΜΜΕΤΈΧΟΝΤΟΣ ΣΕ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΌ ΚΑΤΆ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΉΣ ΤΡΊΤΟΥ ΣΎΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΕ Ο αποκλεισμός της εταιρείας ΝΑΜΑ από τον διαγωνισμό για την επέκταση του μετρό της Αθήνας αναμένεται να επιφέρει αλλαγές στη νομολογία του ΣτΕ για το έννομο συμφέρον του προσφεύγοντος κατά του αποκλεισμού του με τον ισχυρισμό της αμφισβήτησης της νομιμότητας της συμμετοχής άλλου συμμετέχοντος. Συγκεκριμένα, η ΝΑΜΑ αποκλείστηκε από τον διαγωνισμό με την αιτιολογία της έλλειψης εμπειρίας ορισμένων μελών της ομάδας της στην κατασκευή έργων και προσέφυγε στην Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών αμφισβητώντας όχι μόνο την απόρριψη της προσφοράς της αλλά και την αποδοχή της προσφοράς άλλης ένωσης εταιρειών με επικεφαλής τη ΣΑΛΦΩ. Η Αρχή απέρριψε το μέρος της προσφυγής που αφορούσε την αποδοχή της προσφοράς του άλλου συμμετέχοντος και η ΝΑΜΑ προσέφυγε στο ΣτΕ, το οποίο απηύθυνε για το θέμα προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΔΕΕ απεφάνθη ότι ο αποκλεισθείς συμμετέχων στον διαγωνισμό έχει έννομο συμφέρον να προσφύγει κατά της απόφασης που αποδέχτηκε την προσφορά άλλου συμμετέχοντος, κάτι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την πάγια νομολογία του ΣτΕ, οπότε η απόφαση του τελευταίου αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

6 _ LAWYER

της δικαιοσύνης. Με στόχο τη διευκόλυνση του έργου των δικαστών, δικαστικών υπαλλήλων, δικηγόρων και την εξυπηρέτηση του πολίτη προωθείται η «Μελέτη για την οµογενοποίηση και προτυποποίηση των Πιστοποιητικών Φερεγγυότητας – Επιχειρηματικότητας», τα οποία θα βεβαιώνουν και θα πιστοποιούν τη δικαστική φερεγγυότητα µιας επιχείρησης, προκειµένου να µπορεί να συµµετέχει σε δημόσιο διαγωνισμό, να λαμβάνει δάνεια, να συνάπτει επιχειρηματικές σχέσεις, αλλά και για κάθε άλλη συναφή νόμιμη χρήση.

ΠΡΌΣΤΙΜΟ 2.000€ ΣΕ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΠΔΠΧ Με την απόφαση 12/2021, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα προχώρησε στην επιβολή προστίμου σε επιχείρηση για τη χρήση κάμερας παρακολούθησης στον χώρο εργασίας. Ο καταγγέλλων υποστήριξε ότι η κάμερα εστίαζε στον χώρο εργασίας του και στόχευε στην παρακολούθησή του και όχι στην εξυπηρέτηση σκοπών ασφαλείας. Σύμφωνα με την Αρχή, δεν πληρούται το κριτήριο της αρχής της αναλογικότητας, ενώ προκύπτει και παράβαση της αρχής της ελαχιστοποίησης των δεδομένων λόγω της εμβέλειας της κάμερας που είχε τοποθετήσει η επιχείρηση. Η δυνατότητα του ιδιοκτήτη να επιτηρεί τον χώρο ανά πάσα στιγμή μέσω του κινητού του τηλεφώνου προσβάλλει τα δικαιώματα «ευάλωτων» προσώπων, όπως οι εργαζόμενοι. Έτσι, σύμφωνα με τα άρθρα 5 παρ. 1 γ’, 6 παρ. 1 στ’, 58 παρ. 2 θ’ και 83 παρ. 2, η Αρχή επέβαλε πρόστιμο ύψους 2.000€ στην επιχείρηση.

ΚΑΘΕΣΤΏΣ ΗΡΑΚΛΉΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΌΚΚΙΝΑ ΔΆΝΕΙΑ

ΠΡΟΣΦΥΓΉ ΣΤΟΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΌ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΎ ΜΟΥΣΕΊΟΥ ΑΚΡΌΠΟΛΗΣ Καθυστερήσεις στην πορεία του διαγωνισμού για την αποκατάσταση του Παλαιού Μουσείου Ακρόπολης, ένα βήμα πριν την ανάθεσή του στην Τομή, θυγατρική του Άκτωρα. Η Επιτροπή του διαγωνισμού είχε εισηγηθεί ανάθεση της σύμβασης στην εταιρεία, η οποία είχε ανακηρυχθεί προσωρινή μειοδότρια προσφέροντας έκπτωση 48,72%. Ο λόγος της ανάκλησης είναι η προσφυγή της τεχνικής εταιρείας Άκων Κόρυμβος. Συγκεκριμένα, κατά την εταιρεία η ανάθεση δεν είναι νόμιμη, διότι δεν υπήρξε γνωμοδότηση της επιτροπής για το αν οι προσφορές των Τομή και P&C Development είναι υπερβολικά χαμηλές, λόγος που απορρίφθηκε. Και ο δεύτερος λόγος της κατασκευαστικής περί μη νόμιμης πρόσκλησης της αναθέτουσας αρχής για υποβολή αιτιολόγησης κρίθηκε ως άνευ εννόμου συμφέροντος. Δεκτοί έγιναν ο τρίτος και ο τέταρτος λόγος της προσφυγής αναφορικά με το πλημμελώς αιτιολογημένο των προσφορών, καθώς δεν υπάρχει αναφορά συγκεκριμένα σε κανένα μέγεθος των υπό κρίση προσφορών, ενώ δεν της κοινοποιήθηκαν για να ελέγξει αν αυτές οι αιτιολογήσεις είναι επαρκείς. Αυτοί οι τελευταίοι λόγοι έκριναν δεκτή την προσφυγή. Το έργο έχει προϋπολογισμό 2,2 εκατομμύρια και αφορά στην κτιριολογική αναβάθμιση του ιστορικού κτιρίου του μουσείου και στην αναβάθμιση των υποδομών του με την λογική ενός αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, ο οποίος θα διαμορφώσει ένα σύγχρονο εκθεσιακό περιβάλλον.

Έγκριση της παράτασης του καθεστώτος «Ηρακλή» για τα κόκκινα δάνεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το καθεστώς παρατείνεται για 18 μήνες έως τον Οκτώβριο του 2022. Με το καθεστώς επιδιώκεται να διευκολυνθεί η τιτλοποίηση και αφαίρεση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους ισολογισμούς των τραπεζών. Ένας φορέας τιτλοποίησης θα μπορεί να αγοράζει τα κόκκινα, μη εξυπηρετούμενα δάνεια και να πωλεί τίτλους σε επενδυτές. Θα παρέχεται εγγύηση του Δημοσίου για τους τίτλους υψηλής εξασφάλισης του φορέα τιτλοποίησης, ενώ το κράτος θα αμείβεται υπό τους όρους που επιβάλλει η αγορά. Στόχος είναι η προσέλκυση επενδυτών και η στήριξη των τραπεζών στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

LAWYER _ 7

Ηλίας Κοϊμτζόγλου Διαχειριστής Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας ΚοϊμτζόγλουΜπακάλης-Βενιέρης -Λεβέντης & Συνεργάτες, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

Σε μια εφ’όλης της ύλης συνέντευξη, συζητήσαμε με τον Ηλία Κοϊμτζόγλου για τις αρχές που τον χαρακτηρίζουν ως δικηγόρο, την πελατοκεντρική και πρακτική προσέγγιση της KBVL στην παροχή νομικών υπηρεσιών, την αξία της ομαδικότητας και της συνεργασίας, τους εταιρικούς μετασχηματισμούς εν καιρώ πανδημίας, αλλά και τις συμβουλές που θα έδινε σε έναν νέο συνάδελφο, στο ξεκίνημα της καριέρας του. Της Αλεξάνδρας Βαρλά

8 _ LAWYER

_COVER STORY

Ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την KBVL στην αγορά της παροχής νομικών υπηρεσιών; Είμαστε μια «νεοφυής» δικηγορική εταιρεία που ιδρύθηκε μόλις πριν από τέσσερα χρόνια από τρεις δικηγόρους. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα καταφέραμε να αναπτυχθούμε με ιδιαίτερα ταχύ ρυθμό και αυτή τη στιγμή είμαστε πέντε συνεταίροι και συνολικά τριάντα πέντε δικηγόροι και η εταιρεία μας έχει υποδομή, οργανωτική και ιεραρχική δομή, αλλά και τεχνογνωσία που την καθιστούν ικανή να υποστηρίξει σύνθετα έργα και σημαντικούς πελάτες. Η δικηγορική μας εταιρεία είναι επίσης μέλος του διεθνούς δικτύου δικηγορικών εταιρειών Deloitte Legal και αυτό το προνόμιο μας δίνει παγκόσμιο αποτύπωμα και τη δυνατότητα να μπορούμε να εξυπηρετούμε πολυεθνικούς πελάτες που επιλέγουν το δίκτυο σε διεθνές επίπεδο. Η ομάδα των συνεταίρων, εκτός από εμένα, περιλαμβάνει τον Στάθη Μπακάλη, αναγνωρισμένο δικαστηριακό δικηγόρο στον τομέα του φορολογικού δικαίου, τον Γιώργο Βενιέρη, πρωτο-

πόρο σε θέματα φορολογικού και κληρονομικού σχεδιασμού φυσικών προσώπων που δραστηριοποιούνται μέσω οικογενειακών επιχειρήσεων, τον Θωμά Λεβέντη, έμπειρο δικηγόρο σε θέματα φορολογικού σχεδιασμού μεγάλων συναλλαγών και εταιρικών μετασχηματισμών και τον Μιχάλη Παττακό, έναν εξαιρετικά δραστήριο δικηγόρο στους τομείς των εξαγορών, μετασχηματισμών και αναδιοργανώσεων εταιρειών. Η επιτυχημένη διαδρομή μας μέχρι σήμερα, αλλά και η στρατηγική μας για το μέλλον εδράζεται σε δύο βασικές αρχές, οι οποίες είναι βιωματικές και έχουν οριοθετήσει τις αυτοτελείς επαγγελματικές πορείες όλων των συνεταίρων. Συγκεκριμένα: Είμαστε αυστηρά «πελατοκεντρικοί» στον τρόπο παροχής των υπηρεσιών μας, δηλαδή παρακολουθούμε οι ίδιοι σε κάθε στάδιό της την κάθε υπόθεση, μικρή ή μεγάλη, προσπαθώντας να οικοδομήσουμε μακροχρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ νομικού συμβούλου και πελάτη. Παράλληλα, είμαστε πρακτικοί και στοχεύουμε πάντα, αφουγκραζόμενοι την επιχειρηματική ανάγκη του πελάτη, να δίνουμε άμεσες, εύληπτες και σωστά «γειωμένες» νομικές λύσεις.

Ο κοσμοπολιτισμός και η ευρύτητα του πνεύματος είναι εξίσου απαραίτητα εφόδια, όσο και οι σπουδές LAWYER _ 9

_COVER STORY Ποιες είναι οι βασικές αρχές που σας χαρακτηρίζουν ως δικηγόρο;

ρόλων και στρατηγικών στόχων. Υπό αυτή την έννοια, εμείς προσπαθούμε να εμπεδώσουμε και να εμπνεύσουμε πίστη στις αρχές της συνεργασίας και της ενσυνείδητης συμμετοχής στην επίτευξη κοινών στόχων, ήδη από το στάδιο της άσκησης. Στην KBVL, από την πρώτη ημέρα κάθε ασκούμενος εργάζεται υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης και την εποπτεία ενός συνεταίρου, ενώ παράλληλα φροντίζουμε να εκτίθεται σε περισσότερα του ενός γνωστικά αντικείμενα και κυρίως να αντιλαμβάνεται τη «μεγάλη εικόνα» για την οποία εργάζεται. Κόντρα στα στερεότυπα που έχουν περιορίσει γενιές ασκούμενων δικηγόρων στη διεκπεραίωση διαδικαστικών ζητημάτων δικαστηριακής δικηγορίας, ή απλώς στη διεξαγωγή νομικής έρευνας, κάθε ασκούμενος δικηγόρος στην KBVL συμμετέχει στις συσκέψεις της ομάδας έργου στην οποία ανήκει, παρακολουθεί τις συναντήσεις και τις επικοινωνίες με τους πελάτες και βαδίζει σε μια πορεία λελογισμένης κλιμάκωσης συμμετοχής στον χειρισμό πελατών και υποθέσεων. Από την άλλη πλευρά, στην κορυφή της πυραμίδας, δηλαδή στην ομάδα των συνεταίρων, το αποκλειστικό κριτήριο εισόδου είναι το αντικειμενικό κριτήριο της αξίας. Καθένας από εμάς είναι προσωρινός θεματοφύλακας του μεριδίου που του αναλογεί στην άυλη εταιρική αξία που δημιουργείται και είναι θεσμοθετημένος κανόνας ότι θα το παραδώσει στο μέλλον σε όποιον συνεργάτη, μέλος της ομάδας, έχει αποδεδειγμένα και ουσιαστικά συμβάλει στην ανάπτυξη της εταιρείας και των συνεργατών της. Αυτό νομίζω ότι αποτελεί σαφές και επαρκές κίνητρο για τη συμμετοχή και την ανάληψη πρωτοβουλιών από τους συνεργάτες μας.

Πιστεύω στην αυστηρή λογική, στη δομή και τη δημιουργικότητα της νομικής σκέψης και επιστήμης. Επειδή κατά βάση είμαι συμβουλευτικός δικηγόρος, πάντα με απασχολεί σε ενεστώτα χρόνο η πρόβλεψη ενός ή περισσοτέρων «κακών σεναρίων» και η προληπτική βέλτιστη αντιμετώπισή τους. Με επίκαιρους όρους ψάχνω πρωτίστως για το «εμβόλιο» και όχι για το «φάρμακο». Επίσης, δίνω μεγάλη σημασία στην τέχνη και τη στρατηγική των διαπραγματεύσεων, η οποία κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να διδάσκεται στις ελληνικές νομικές σχολές και απαιτεί εκτός από γνώση και πείρα, αυξημένο βαθμό συναισθηματικής νοημοσύνης. Έχω εμπλακεί ως δικηγόρος σε έντονες συγκρούσεις, ιδίως στο πλαίσιο διαδοχής γενεών σε οικογενειακές επιχειρήσεις, όπου ιδιαίτερα αξιόλογοι δικηγόροι ναρκοθέτησαν αμοιβαία συμφέρουσες συμβιβαστικές λύσεις, ακολουθώντας τακτικές στυγνής αντιδικίας και ολομέτωπης επίθεσης, σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο και πόρους των εμπλεκομένων, απαξιώνοντας τελικά το κοινό περιουσιακό στοιχείο. Πιστεύω ότι ο νομικός σύμβουλος οφείλει να μην παρασύρεται από το θυμικό του εντολέα του, ούτε από τον προσωπικό επαγγελματικό του ναρκισσισμό, ώστε να είναι σε θέση να διακρίνει και να υποδεικνύει το ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα συμφέρον για τον πελάτη του. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η αξία της ομαδικότητας και της συνεργασίας στην επίτευξη των στόχων μιας εταιρείας; Πώς ενθαρρύνετε τη συμμετοχή και τη λήψη πρωτοβουλιών από τους συνεργάτες σας;

Επειδή κατά βάση είμαι συμβουλευτικός δικηγόρος, πάντα με απασχολεί σε ενεστώτα χρόνο η πρόβλεψη ενός ή περισσοτέρων «κακών σεναρίων» και η προληπτική βέλτιστη αντιμετώπισή τους

Μια δικηγορική εταιρεία είναι εκ της φύσεως και του αντικειμένου της ένας συνεταιρισμός εντάσεως εργασίας. Νομίζω ότι μια ορχήστρα ή μια ομάδα ποδοσφαίρου είναι τα συγγενέστερα παραδείγματα

Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα οφέλη από τη χρήση της τεχνολογίας στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος; Πώς έχει επηρεάσει η χρήση της τεχνολογίας την παροχή των υπηρεσιών προς τους πελάτες σας;

οργανισμών που βασίζονται κατ’ αρχήν σε μονάδες οι οποίες, όμως, επιβάλλεται να λειτουργήσουν και να επιτελέσουν τον σκοπό τους μόνον υπό καθεστώς συντεταγμένου πλάνου συνεργασίας, κατανομής

10 _ LAWYER

Ευστάθιος Μπακάλης, Head of Tax Controversy & Litigation, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

Θωμάς Λεβέντης, Head of International and Business Tax, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

Γιώργος Βενιέρης, Head of Private Clients Services, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

Μιχάλης Παττακός, Co-Head of M&A and Bankruptcy & Restructuring, KBVL Law Firm, Member of Deloitte Legal Network

LAWYER _ 11

_COVER STORY Η διείσδυση της τεχνολογίας έχει

Δε θα έλεγα ότι η πανδημία έφερε σημα-

ήδη επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην

ντική επιβράδυνση στις συναλλαγές. Αντι-

άσκηση του δικηγορικού επαγγέλμα-

θέτως, έχω την αίσθηση ότι οι στρατηγικοί

τος και αποτελεί σε παγκόσμιο επί-

επενδυτές τη χρησιμοποίησαν ως ευκαιρία,

πεδο βασικό ζήτημα προβληματισμού και

για να τοποθετηθούν με ευνοϊκούς όρους

συζήτησης. Όλοι έχουμε διαβάσει άρθρα

στην ελληνική αγορά, προσβλέποντας στα

τα οποία προβλέπουν ότι πολύ σύντομα

μακροπρόθεσμα οφέλη που αναμένεται να

οι δικηγόροι θα αντικατασταθούν από

αποφέρει η επιστροφή στην κανονικότητα

ρομπότ που θα κάνουν τη δουλειά μας

και η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονο-

γρηγορότερα και φθηνότερα αναφέροντας,

μίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα έχουμε

μάλιστα, παραδείγματα έξυπνων λογισμι-

δει στον τομέα των ακινήτων και ειδικά

κών που ήδη σήμερα διαβάζουν και ανα-

των ακινήτων που σχετίζονται με τουρι-

λύουν συμβάσεις, κερδίζοντας σε χρόνο

στική εκμετάλλευση, όπου το ενδιαφέρον

ακόμα και έμπειρους νομικούς. Κατά τη

των επενδυτών είναι αυξημένο και έχουν

γνώμη μου, η τεχνητή νοημοσύνη και η

πραγματοποιηθεί ορισμένες πολύ μεγάλες

ρομποτική θα δημιουργήσουν αξιόπιστα

συναλλαγές. Αυτό που μας προβλημάτισε

εργαλεία αυτοματοποίησης σημαντικού

ιδιαιτέρως στην εποχή της πανδημίας

μέρους δικηγορικής ύλης, χωρίς όμως

από νομική άποψη, ιδίως σε περιπτώσεις

να υποκαταστήσουν τον δικηγόρο, ιδίως

στρατηγικών και μακροχρόνιων

σε ό,τι αφορά στον σκληρό πυρήνα των

επενδύσεων, ήταν η συμβατική

υπηρεσιών που προσφέρει. Και στη δική μας δουλειά γίνεται ήδη αντιληπτό ότι η δυναμική και η προστιθέμενη αξία που δημιουργείται μέσω της χρήσης της τεχνολογίας είναι αδιαμφισβήτητα ουσιαστικές. Για να σας δώσω ένα απτό παράδειγμα, εκτός από τον αυτοματοποιημένο τρόπο με τον οποίο γίνεται πλέον ως εργασιακή ρουτίνα, μέσα από εξαιρετικά οργανωμένες βάσεις δεδομένων, σε ταχύτατο χρόνο η νομική έρευνα, αναπτύσσονται και «εκπαιδεύονται» έξυπνα εργαλεία, τα οποία ελαχιστοποιούν τον χρόνο κατάρτισης απλών συμβάσεων, διεκπεραίωσης νομικών ελέγχων, αλλά και οργάνωσης και ψηφιοποίησης τεράστιων σε όγκο

Προσπαθούμε να εμπεδώσουμε και να εμπνεύσουμε πίστη στις αρχές της συνεργασίας και της ενσυνείδητης συμμετοχής στην επίτευξη κοινών στόχων, ήδη από το στάδιο της άσκησης

διαχείριση της έννοιας της πανδημίας, η συγγένειά της με την έννοια της ανώτερης βίας και η κατανομή της διαχείρισης του κινδύνου που αυτή συνεπάγεται. Μας απασχόλησαν, επίσης, ιδιαίτερα έντονα ζητήματα συμμόρφωσης με το ενωσιακό δίκαιο κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.

Ποιοι είναι οι τομείς δικαίου που πιστεύετε ότι θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια και γιατί; Αδιαμφισβήτητα κάθε τομέας

αρχείων νομικών υπηρεσιών μεγάλων

που συναρτάται άμεσα με την εξέλιξη της

οργανισμών. Πολλά από αυτά τα εργα-

τεχνολογίας και των εφαρμογών της στις

λεία εμείς τα χρησιμοποιούμε ήδη στην

συναλλαγές, αλλά και στην καθημερινή ζωή

καθημερινή μας πρακτική και διαπιστώνω

των ανθρώπων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα

ότι αναβαθμίζουν ουσιαστικά το επίπεδο

αποτελεί το δίκαιο προστασίας προσωπι-

των υπηρεσιών που προσφέρουμε και μας

κών δεδομένων, το οποίο υφίσταται εδώ

καθιστούν περισσότερο ανταγωνιστικούς,

και αρκετά χρόνια, αλλά στην ελληνική

αφού εξοικονομούν χρόνο και χρήμα.

αγορά δημιούργησε ουσιαστική ζήτηση για νομική υποστήριξη μόλις τα τελευταία

Εξειδικεύεστε, μεταξύ άλλων, στον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων. Πώς έχουν επηρεαστεί οι εταιρικοί μετασχηματισμοί από την πανδημία του Covid-19;

τρία χρόνια, λόγω της αναδιοργάνωσης του ρυθμιστικού πλαισίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο και της απειλής επιβολής σοβαρών κυρώσεων, αλλά και λόγω της αυξανόμενης

12 _ LAWYER

σημασίας της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων στις εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρέπει να σημειώσω ότι η KBVL έχει δημιουργήσει μια ομάδα έξι δικηγόρων που δουλεύει υπό την καθοδήγηση του συναδέλφου Απόστολου Βόρρα, ενός από τους πλέον καταξιωμένους τόσο σε ακαδημαϊκό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο δικηγόρους στον τομέα της συμμόρφωσης με το δίκαιο προστασίας προσωπικών δεδομένων. Η ομάδα αυτή ασχολείται αποκλειστικά με το συγκεκριμένο αντικείμενο, υποστηρίζοντας σημαντικούς πελάτες σε ζητήματα αιχμής και συμμετέχει ενεργά στο σχετικό δημόσιο επιστημονικό διάλογο. Άλλος κλάδος του δικαίου, ο οποίος εκτιμώ ότι θα δημιουργήσει μεσοπρόθεσμα αυξημένη ζήτηση παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών, είναι η εξυγίανση και αναδιοργάνωση εταιρειών μέσα από τις διαδικασίες του νέου Πτωχευτικού Κώδικα. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνω ότι η KBVL έχει αναλάβει τη νομική υποστήριξη των δυο μεγαλύτερων και πολυπλοκότερων ειδικών διαχειρίσεων της τελευταίας δεκαετίας, δηλαδή των Ελληνικών Ναυπηγείων και της ΛΑΡΚΟ, οι οποίες βαίνουν προς την ολοκλήρωσή τους εντός των επόμενων μηνών και αναμένεται να επανεκκινήσουν δυο στρατηγικής φύσεως βιομηχανικές μονάδες για την ελληνική οικονομία. Είμαστε, επίσης, ενεργά εμπλεκόμενοι στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία της εφαρμοστικής νομοθεσίας του νέου Πτωχευτικού Κώδικα. Επίσης ο τομέας της ενέργειας, λόγω της ουσιαστικής απελευθέρωσης της αγοράς και της επιβεβλημένης στροφής στην «πράσινη» ενέργεια αναμένεται να προσελκύσει σοβαρές επενδύσεις και να δημιουργήσει σημαντικές ευκαιρίες. Εμείς σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε πολύ σύντομα μια νέα ομάδα, η οποία θα στελεχωθεί από εξειδικευμένους συναδέλφους με σημαντική επαγγελματική εμπειρία και ουσιαστική διαδρομή σε αυτό το αντικείμενο.

Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο συνάδελφο, στο ξεκίνημα της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας; Διαχρονικά στην Ελλάδα οι νομικές σπουδές επιλέγονται ως η αυτονόητη διέξοδος του αναποφάσιστου καλού μαθητή που, μάλλον ευλόγως, δεν έχει αποκρυσταλλωμένη ακαδημαϊκή ή επαγγελματική στόχευση. Αυτή η αντίληψη έχει δημιουργήσει πλήθος απροσανατόλιστων νομικών αλλά και δικηγόρων, οι οποίοι δυσκολεύονται να ευδοκιμήσουν επαγγελματικά, ιδίως μετά από την υπερδεκαετή οικονομική κρίση, η οποία συρρίκνωσε την παραδοσιακή δικαστηριακή δικηγορική ύλη και περιόρισε δραστικά το αρχετυπικό μοντέλο της ατομικής δικηγορίας. Θα πήγαινα, επομένως, αρκετά πίσω στο χρόνο και θα τον/την συμβούλευα

Τέλος, αναμένω να υπάρξει αυξημένη ζήτηση για νομικές υπηρεσίες που σχετίζο-

να επιλέξει συνειδητά τη νομική επιστήμη και να μην παρασυρθεί από τη λογική «πάμε στη νομική και μετά βλέπουμε». Επίσης, θα τον/την συμβούλευα να πάρει στα σοβαρά τη φοίτηση στη νομική σχολή, να παρακολουθεί και να ευχαριστηθεί στην ουσία του το πρόγραμμα σπουδών, να μελετά συστηματικά και να συμμετέχει σε διαδικασίες που είναι παρακολουθηματικές του βασικού προγράμματος, όπως π.χ. η εκπόνηση εργασιών και η συμμετοχή σε διεθνείς εικονικές δίκες. Η πιο πρακτική και πιο χρήσιμη νομίζω, όμως, συμβουλή που θα έδινα θα ήταν να επιδιώξει να αποκτήσει κοινωνική πείρα και κοινωνική δικτύωση, να παρακολουθεί και να κατανοεί τις τάσεις που διαμορφώνονται στην οικονομία και στην πολιτική, να αποκτήσει υψηλότατο επίπεδο γνώσης της αγγλικής γλώσσας, να ταξιδέψει και να φροντίσει να καλλιεργήσει αυτά που στα αγγλικά αποκαλούνται soft skills. Το προσόν, το οποίο εκτιμώ ότι είναι πλέον απαραίτητο για μια επιτυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία στη διάρκεια της οποίας τα δεδομένα θα ανατραπούν πολλές φορές, δεν είναι η στατική αριστεία αλλά η διαχρονική προσαρμοστικότητα. Ο κοσμοπολιτισμός, λοι-

νται με θέματα κανονιστικής συμμόρφωσης, διαφάνειας, εταιρικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνων.

πόν, και η ευρύτητα του πνεύματος είναι πλέον εξίσου απαραίτητα εφόδια, όσο και οι σπουδές.

■

Έχω την αίσθηση ότι οι στρατηγικοί επενδυτές χρησιμοποίησαν την πανδημία ως ευκαιρία για να τοποθετηθούν με ευνοϊκούς όρους στην ελληνική αγορά

_BACK COVER STORY

Το λειτούργημά μας απαιτεί διαρκή εγρήγορση, προσπάθεια και προσαρμοστικότητα Συζητήσαμε με τον Καθηγητή Αντώνη Μεταξά για την αγορά ενέργειας, τις επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 και τις συνακόλουθες προκλήσεις στην ενεργειακή πολιτική, τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να αποτελέσει η Ελλάδα πεδίο προσέλκυσης διεθνών επενδύσεων, αλλά και τη στρατηγική που ακολουθεί η Metaxas & Associates Law Firm από την ίδρυσή της. Της Αλεξάνδρας Βαρλά

Ενόψει της πλούσιας εμπειρίας σας και βαθιάς γνώσης της εν λόγω αγοράς, ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι προκλήσεις που παρουσιάζονται από την πανδημία του Covid-19 στην αγορά της ενέργειας; Η αποτίμηση των συνεπειών και προκλήσεων της πανδημίας του Covid-19 στην παγκόσμια αγορά της ενέργειας είναι πολυσχιδής και καταλαμβάνει όλους τους επιμέρους ενεργειακούς τομείς (αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, αγορά λοιπών υδρογονανθράκων κλπ). Την ακριβή έκταση των συνεπειών δεν μπορεί κανείς με ασφάλεια αυτή τη στιγμή να αποτιμήσει, καθότι είναι βέβαιο ότι μείζονες διαστάσεις των εν λόγω επιπτώσεων θα καταστούν εμφανείς σε όλο τους το εύρος, μετά

την υποχώρηση του υγειονομικού σκέλους της πανδημίας και την πλήρη εκδίπλωση των οικονομικών της συνεπειών. Σε κάθε περίπτωση, παρατηρείται μια σταθερά ανοδική πορεία των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), τάση που συμβαδίζει με τη βασική στρατηγική στόχευση της Ε.Ε., η οποία, στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και μετασχηματισμού της οικονομίας στη μεταπανδημική εποχή, εστιάζει στην ενεργειακή μετάβαση προς μια πιο πράσινη, κυκλική και κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Η κύρια πρόκληση που αντιμετωπίζει η ενεργειακή πολιτική σήμερα, ένεκα του νέου πλαισίου που έχει διαμορφώσει η πανδημία και με εμφανή την τάση αποστασιοποίησης από τα ορυκτά 14 _ LAWYER

Καθηγητής Αντώνης Μεταξάς Managing Partner Metaxas & Associates Law Firm

LAWYER _ 15

_BACK COVER STORY διαφορών συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα ανάσχεσης επενδυτικών πρωτοβουλιών. Δεν αρκούν, συνεπώς, μόνο οι βελτιώσεις στο μακροοικονομικό-φορολογικό περιβάλλον, αλλά απαιτούνται ριζικές τομές στον τομέα της ενέργειας και των υποδομών, αναδιοργάνωση των μηχανισμών διευκόλυνσης της υλοποίησης ξένων επενδύσεων με τη δημιουργία ενός πραγματικού one stop shop, αλλά και ένας ουσιαστικός εκσυγχρονισμός του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και της Διοίκησης στη χώρα μας. Βέβαια, η χώρα μας οφείλει να έχει παράλληλα σαφή στρατηγική για την επιλογή και ιεράρχηση των επενδύσεων που η ίδια επιθυμεί να προσελκύσει, καθότι προτιμητέες είναι επενδύσεις υψηλής προσθετικότητας σε σχέση με τις εγχώριες παραγωγικές δομές και την ανάγκη διαρθρωτικής αναδιάταξης και εκσυγχρονισμού της ελληνικής οικονομίας.

καύσιμα, είναι η συγκροτημένη διαμόρφωση των βημάτων της ενεργειακής μετάβασης αλλά και η έμφαση σε στοχευμένες επενδυτικές πρωτοβουλίες δυνάμενες να προωθήσουν την πράσινη ανάπτυξη με παράλληλη στήριξη των παραγωγικών δομών που θίγονται από το αναπτυξιακό μοντέλο του παρελθόντος που ήταν προσανατολισμένο στα ορυκτά καύσιμα. Πώς κρίνετε το νέο τοπίο που δημιουργείται στην ελληνική αγορά ενέργειας από την εφαρμογή του Target Model; Παρά το γεγονός ότι η όλως αναγκαία εφαρμογή του μοντέλου στόχου για τη λειτουργία της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού (Τarget Μodel) συνοδεύθηκε από πλήθος προσδοκιών, όπως η μείωση των τιμών ρεύματος στη χονδρεμπορική αγορά, η βελτίωση της ρευστότητας των επιμέρους αγορών, αλλά και η διαφανής και ποιοτική λειτουργία του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας και του ανταγωνισμού, η εφαρμογή του νέου μοντέλου ανέδειξε με σαφήνεια τις δομικές παθογένειες, τα χρόνια προβλήματα, το περιορισμένο βάθος αλλά και τις στρεβλώσεις της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικότερα, οι τιμές στην αγορά εξισορρόπησης τετραπλασιάστηκαν, καθιστώντας αναγκαίες τις άμεσες ρυθμιστικές παρεμβάσεις της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας για την αποκλιμάκωση των προβλημάτων. Από την άλλη πλευρά, ο απώτερος στρατηγικός στόχος του Target Model σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι η δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς προς όφελος του τελικού καταναλωτή. Συνιστά, συνεπώς, μια αναγκαία διαρθρωτική παρέμβαση με οφέλη που προβλέπεται ότι θα φανούν μακροπρόθεσμα. Η σύζευξη (coupling) της ελληνικής αγοράς με τις αγορές των γειτονικών χωρών και η σύζευξη της ελληνικής ενδοημερήσιας αγοράς με την πανευρωπαϊκή ενδοημερήσια αγορά συνεχούς διαπραγμάτευσης αναμένεται να επιφέρει δομικές βελτιώσεις και εκσυγχρονισμό της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Η δικηγορική σας εταιρεία έχει κυρίαρχη παρουσία στους τομείς εξειδίκευσής σας. Προσφάτως, μάλιστα, διακριθήκατε, από το Legal 500, ως κορυφαία νομική εταιρεία της χώρας στον τομέα της Ενέργειας. Ποια η στρατηγική που ακολουθείτε; Η δικηγορική μας εταιρεία είχε από την ίδρυσή της σαφείς στρατηγικές και μεθοδολογικές στοχεύσεις, επιδιώκοντας να προσεγγίσει το λειτούργημά μας σε συστοίχιση με τις ανάγκες της προϊούσας κλαδικής εξειδίκευσης που συντελείται εντός του Δικαίου. Προσεγγίσαμε, δηλαδή, την οργάνωση της δικηγορικής μας παρουσίας με σαφή προσανατολισμό σε συγκεκριμένους άξονες εξειδίκευσης. Εντούτοις, συχνά λέω και στους νεότερους συνεργάτες της εταιρείας μας ότι καμία εξειδίκευση δεν μπορεί να οικοδομηθεί εν κενώ, αν δηλαδή εκλείπει η βάση μιας άρτιας γενικής νομικής παιδείας. Έχουμε στοχεύσει σε συγκεκριμένους τομείς της εν ευρεία εννοία επιχειρηματικής δικηγορίας με κύρια επικέντρωση στον ούτως ή άλλως ευρύ, πολυσχιδή και επιστημονικά απαιτητικό τομέα της ενέργειας. Αυτή η σαφήνεια της στόχευσής μας μας επιτρέπει να δομούμε τη νομική μας εργασία και την πλήρη κάλυψη του εντολέα σε στέρεο επιστημονικό υπόβαθρο και γνώση του επιχειρηματικού και θεσμικού περιβάλλοντος,

Παρατηρείται μια σταθερά ανοδική πορεία των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), τάση που συμβαδίζει με τη βασική στρατηγική στόχευση της Ε.Ε

Θα μπορούσε να αποτελέσει η χώρα μας πεδίο προσέλκυσης διεθνών επενδύσεων και υπό ποιες προϋποθέσεις; Η προσέλκυση παραγωγικών, σοβαρών ξένων επενδύσεων για τη χώρα μας είναι ένα διαρκές ζητούμενο. Διαχρονικές συστημικές παθογένειες, μια κουλτούρα συνεχών αλλαγών των «κανόνων του παιχνιδιού» από την πλευρά του ελληνικού Δημοσίου, συχνές αναθεωρήσεις ενός πολυδαίδαλου ρυθμιστικού πλαισίου, γραφειοκρατικές εμμονές αλλά και καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση

16 _ LAWYER

Παρατηρεί κανείς ότι η δικηγορική σας εταιρεία έχει έντονη δραστηριότητα στον χώρο των επιχειρηματικών συναλλαγών (transactional practice) αλλά και στις νομικές παρεμβάσεις δομικού χαρακτήρα στην εγχώρια ενεργειακή αγορά. Πώς κατέστη εφικτή η σημαντική αυτή παρουσία σας σ’ ένα εξόχως ανταγωνιστικό περιβάλλον;

κάτι που εκτιμάται από την ευρεία ελληνική αλλά και αλλοδαπή πελατειακή μας βάση. Από εκεί και πέρα, είμαστε πάντα προσγειωμένοι, δεν εφησυχάζουμε και έχουμε επίγνωση του ότι το ελεύθερο επάγγελμα έχει τους κύκλους του και απαιτεί διαρκή εγρήγορση και προσπάθεια. Εκτός από το επιστημονικό υπόβαθρο, ποιες είναι εκείνες οι ιδιότητες που πρέπει να διαθέτει ο δικηγόρος, ώστε να αποτελεί επιχειρηματικό και στρατηγικό σύμβουλο για τους πελάτες του; Ο ρόλος του δικηγόρου σήμερα είναι εξόχως σύνθετος. Πέρα από ουσιαστική και εξειδικευμένη γνώση τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, ο νομικός σύμβουλος οφείλει να είναι εξοικειωμένος με τον τρόπο λειτουργίας και τις ιδιαιτερότητες της αγοράς, στην οποία ο εντολέας του δραστηριοποιείται, να χειρίζεται και να αναλύει διεπιστημονικά δεδομένα, να αντιλαμβάνεται πλήρως τις επιχειρηματικές και στρατηγικές ανάγκες του εκάστοτε εντολέα και να κινείται με γνώμονα την εύρεση σταθερών και αποτελεσματικών λύσεων για την προληπτική αποσόβηση ή έστω περιορισμό κινδύνων. Ειδικότερα στον εξόχως δυναμικό και ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα της ενέργειας, απαιτείται συνεχής εγρήγορση, ενημέρωση, εξειδικευμένη επιστημονική κατάρτιση, αλλά και κατανόηση του τεχνικοοικονομικού πλαισίου για την αποτελεσματική νομική κάλυψη των αναγκών του πελάτη.

Η παροχή νομικών υπηρεσιών συντελείται σ’ ένα όντως άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον. Από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι πάντα υφίσταται χώρος για ποιοτική προσπάθεια με σαφείς ιεραρχήσεις μακριά από μαξιμαλιστικές λογικές. Δεν μπορεί ένας νομικός να είναι πλέον ουσιαστικά εξειδικευμένος ταυτοχρόνως σε πλείονες αγορές και κλάδους δικαίου. Η δικηγορική μας εταιρεία μάλλον το κατανόησε αυτό εγκαίρως και ούσα ευέλικτη, στοχευμένη στις επιλογές της και εξωστρεφής προσπαθεί να ανταποκρίνεται σε αυτό το δεδομένο. Απαιτείται συνεχής προσπάθεια και προσήλωση συνεπώς, αλλά και προσαρμοστικότητα στις εξελισσόμενες ανάγκες του λειτουργήματός μας.

■

Η δικηγορική μας εταιρεία είχε από την ίδρυσή της σαφείς στρατηγικές και μεθοδολογικές στοχεύσεις. Προσεγγίσαμε την οργάνωση της δικηγορικής μας παρουσίας με σαφή προσανατολισμό σε συγκεκριμένους άξονες εξειδίκευσης 17 _ LAWYER

_INTERVIEW

Η επίτευξη της βιωσιμότητας απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση Συζητήσαμε με την Δρ. Φοίβη Κουντούρη για το πρόγραμμα «Νερό για το Αύριο», τον ρόλο των δικηγορικών εταιρειών στην επίτευξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης, τη σημασία της τεχνολογίας, καθώς και την πορεία

Δρ. Φοίβη Κουντούρη Καθηγήτρια Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών & Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων | Συν-επικεφαλής στο Ελληνικό Δίκτυο Λύσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών (UN Sustainable Development Solutions Network)

της Ελλάδας στο πεδίο της βιωσιμότητας σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Της Αλεξάνδρας Βαρλά

ΟΗΕ με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Aνάκαμψης και Aνθεκτικότητας. Το πρόγραμμα επιδιώκει τη συνεργασία θεσμικών, παραγωγικών και επιστημονικών φορέων, για την ανάπτυξη κοινών στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδίων για τη διαχείριση του νερού στον γεωργικό τομέα, που θα υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη, την περιβαλλοντική ανθεκτικότητα, την τοπική

Είστε Επιστημονική Υπεύθυνη του προγράμματος «Νερό για το Αύριο», το οποίο ανακοίνωσε η Αθηναϊκή Ζυθοποιία για τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων της Ελλάδας. Ποιοι είναι οι στόχοι του προγράμματος και τι περιλαμβάνει; Το «Νερό για το Αύριο» είναι ένα πρόγραμμα της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας που προωθεί τη Βιώσιμη Ανάπτυξη μέσα από λύσεις αειφόρου διαχείρισης των υδατικών πόρων στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 του

18 _ LAWYER

κοινωνική συνοχή και θα δημιουργούν νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας.

H πρώτη περιοχή παρέμβασης του έργου είναι η Περιφέρεια Θεσσαλίας, όπου η Αθηναϊκή Ζυθοποιία έχει έντονη παρουσία μέσω του Προγράμματος Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού που υλοποιεί. Η περιοχή χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό υδατικών συστημάτων σε ελλιπή και κακή κατάσταση στη χώρα και είναι ξηρότερη υδρολογικά, παρουσιάζει υψηλή ευαισθησία σε ακραία φαινόμενα, που αποτελούν επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς επίσης και πολλά κοινωνικό-οικονομικά προβλήματα που πηγάζουν από μη-αειφόρες γεωργικές και άλλες πρακτικές. Στόχος μας είναι το «Νερό για το Αύριο» να αποτελέσει παράδειγμα σχεδίασης και εφαρμογής ενός αειφορικού μετασχηματισμού που χρειάζεται η εγχώρια οικονομία και η κοινωνία. Το πρόγραμμα υλοποιείται υπό την επιστημονική μου επίβλεψη και με τη συνδρομή ερευνητών που ανήκουν στο Cluster for Sustainability Transition (ReSEES Εργαστήριο Έρευνας, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ; Μονάδα Αειφόρου Ανάπτυξης, ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ; ΕΙΤ Climate KIC HUB Greece; UN SDSN Greece και Europe) το οποίο διευθύνω. Για την υλοποίηση του Προγράμματος, εφαρμόζεται η μέθοδος «Καινοτόμος Μετασχηματισμός Συστημάτων», μία διαδικασία, που καθιστά δυνατή τη μετασχηματιστική αλλαγή μέσα σε πολύπλοκα συστήματα, στην οποία η ερευνητική μου ομάδα θεωρείται πρωτοπόρος. Η ανάπτυξη της μεθοδολογίας αυτής, η οποία τυγχάνει παγκόσμιας επιστημονικής αποδοχής, καθώς και αποδοχής από διαμορφωτές πολιτικής, έχει ήδη εγκριθεί από μια σειρά διεθνών και εθνικών φορέων, αλλά και κυβερνήσεων.

οποίο διευθύνω. Το EIT Climate KIC αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινοπραξία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα της Ευρώπης, με στόχο την επιτάχυνση της τεχνολογικής και κοινωνικής καινοτομίας για τη μετάβαση στην κλιματικά ουδέτερη και ανθεκτική Ευρώπη. Για παράδειγμα, είμαι επιστημονική υπεύθυνη σε μετασχηματιστικά έργα, όπως το Deep Demonstrations_for Zero-Net Emissions_in_ Maritime_Hubs:_Port_of_Piraeus που προτείνει καινοτόμες λύσεις (κυκλική οικονομία, ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, nature-based solutions για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή) για τη μετάβαση των Ευρωπαϊκών λιμανιών στην αειφορία. Μέσω της Μονάδας Αειφόρου Ανάπτυξης του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ», το μεγαλύτερο κρατικό Ερευνητικό Κέντρο Πληροφορικής, την οποία διευθύνω, επικεντρωνόμαστε στη διεπιστημονική έρευνα συστημάτων και στην παροχή καινοτόμων λύσεων για τη μετάβαση σε ένα μέλλον πράσινο και ψηφιακό. Η διεπαφή πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού είναι ο κεντρικός άξονας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, καθώς και του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Γι’ αυτό, κεντρικός στόχος μας είναι η έρευνα και η υλοποίηση βιώσιμων λύσεων που προάγουν την καινοτομία για το πράσινο και ψηφιακό μέλλον της Ευρώπης. Η επίτευξη της βιωσιμότητας είναι πολυσύνθετο πρόβλημα και απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση. Η διεπιστημονικότητα της δουλειάς μου καθρεφτίζεται στην πιο πρόσφατη και μια από τις πιο τιμητικές διακρίσεις που έχω λάβει, το βραβείο του European Research Council (ERC), το οποίο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες παγκόσμιες επιστημονικές διακρίσεις. Το βραβείο αυτό εστιάζει στην ανάπτυξη νέας γενιάς συστημάτων νερού που θα χρησιμοποιήσουν σύγχρονες τεχνολογίες για την παρακολούθηση και τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο, επιτυγχάνοντας μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα και ευελιξία. Το βραβείο θα εστιάσει στην εφαρμογή συνδυαστικών λύσεων από διάφορα

Στόχος μας είναι το «Νερό για το Αύριο» να αποτελέσει παράδειγμα σχεδίασης και εφαρμογής ενός αειφορικού μετασχηματισμού που χρειάζεται η εγχώρια οικονομία και η κοινωνία

Ποιος είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην υλοποίηση των στόχων βιωσιμότητας; Τεχνολογία και καινοτομία συνιστούν κεντρικές έννοιες στην εφαρμογή της Ατζέντας του 2030 και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs). Η αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας βοηθάει στον προσδιορισμό των προβλημάτων και στην ανάπτυξη λύσεων αναφορικά με τις προκλήσεις της αειφόρου ανάπτυξης σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της καινοτομίας είναι και ο βασικός σκοπός του EIT Climate-KIC Hub Ελλάδας το

LAWYER _ 19

_INTERVIEW τους για την προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης εντός των εταιρειών τους και σε ολόκληρη τη νομική βιομηχανία. Τέλος, πολύτιμη βοήθεια μπορούν να προσφέρουν τα δικηγορικά γραφεία στην ερμηνεία και την εφαρμογή της Ταξονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον χαρακτηρισμό μιας επένδυσης ως συμβατής με τα κριτήρια της βιωσιμότητας ή όχι, τη συμμόρφωση των επιχειρήσεων με συγκεκριμένους δείκτες για το Περιβάλλον, την Κοινωνία και τη Διακυβέρνηση (ESG), με τον κλιματικό νόμο, καθώς και άλλα νομικά κείμενα με σύνθετους όρους που έχουν δημοσιευθεί ή πρόκειται να δημοσιευθούν αναφορικά με τη λειτουργία βιώσιμων χρηματοοικονομικών εργαλείων, όπως είναι τα Πράσινα Ομόλογα. Η ομάδα εργασίας του Δικτύου Λύσεων του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (UN SDSN) για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, της οποίας ηγούμαι, εργάζεται εκτενώς πάνω στα ESG καθώς και σε θέματα βιώσιμης χρηματοδότησης και Ταξονομίας. Αυτά βρίσκονται στον πυρήνα τόσο της πρώτης Έκθεσης1 που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, όσο και της δεύτερης που έχουμε ήδη αρχίσει να επεξεργαζόμαστε και αναμένεται να δημοσιευθεί στις αρχές του επόμενου έτους.

επιστημονικά πεδία, όπως η Θεωρία Αποφάσεων, ο Βέλτιστος Έλεγχος, η Υδρομηχανική και η Μηχανική Μάθηση. Το Βραβείο υποστηρίζεται με 10 εκατομμύρια ευρώ και αποτελεί το μεγαλύτερο ερευνητικό έργο για τον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 6 (Διασφαλίζουμε τη διαθεσιμότητα και τη βιώσιμη διαχείριση του νερού και των εγκαταστάσεων υγιεινής για όλους παγκοσμίως). Πώς πιστεύετε ότι μπορούν να συμμετέχουν οι δικηγορικές εταιρείες στην επίτευξη των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης; Οι δικηγορικές εταιρείες, ως θεματοφύλακες του νόμου, του ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου, της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και εν γένει των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προτύπων της ΕΕ, παρέχουν την απαραίτητη νομική ασφάλεια στις κρατικές και ιδιωτικές επιχειρήσεις, ώστε να πραγματοποιήσουν τις κρίσιμες αποφάσεις και επενδύσεις, που θα είναι καθοριστικές για την υλοποίηση του μετασχηματισμού που απαιτείται για τη μετάβαση στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Είναι γεγονός ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα υστερούν στην υιοθέτηση πράσινων και τεχνολογικά προηγμένων μεθόδων παραγωγής στο πλαίσιο μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Είναι, επίσης, γεγονός ότι το σχετικό νομικό και κανονιστικό πλαίσιο είναι πολύπλοκο και απαιτητικό. Oι δικηγορικές εταιρείες μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να δημοσιεύουν προτάσεις και κατευθυντήριες γραμμές για την υιοθέτηση των στόχων της βιωσιμότητας. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να προωθήσουν ενεργά τη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς μία πράσινη και ψηφιακή οικονομία και κατ’ επέκταση την επίτευξη των στόχων αειφόρου ανάπτυξης. Επιπλέον, μπορούν να συνδράμουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ανάπτυξη των ικανοτήτων που απαιτούνται για τον αειφόρο μετασχηματισμό τους. Σημαντικές, επίσης, πρωτοβουλίες έχουμε δει σχετικά με τη μετάβαση στην αειφορία του ίδιου του δικηγορικού επαγγέλματος, όπως για παράδειγμα το Δίκτυο Αειφορίας Δικηγορικών Γραφείων (LFSN), όπου μεγάλες δικηγορικές εταιρείες ενώνουν τις δυνάμεις

Η αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας βοηθάει στον προσδιορισμό των προβλημάτων και στην ανάπτυξη λύσεων αναφορικά με τις προκλήσεις της αειφόρου ανάπτυξης σε τοπικό και σε παγκόσμιο επίπεδο

Σε ποιο σημείο θεωρείτε ότι βρίσκεται η Ελλάδα αναφορικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη συγκριτικά με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες; Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έκθεση τoυ Δικτύου Λύσεων του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (UN SDSN), στου οποίου τον Ευρωπαϊκό Κόμβο είμαι πρόεδρος, η Ελλάδα βρίσκεται στην 43η θέση σε σύνολο 166 χωρών ως προς την επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, με βαθμολογία 74,33/100. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 77,30/100. Η Ελλάδα βρίσκεται σε καλή πορεία στους στόχους 1-εξάλειψη φτώχειας και 6-καθαρό νερό και αποχέτευση, καθώς και στους στόχους 7-προσιτή καθαρή ενέργεια και 8-αξιοπρεπείς εργασιακές συνθήκες και οικονομική ανάπτυξη. Λιγότερο καλά, αλλά με σημάδια

20 _ LAWYER

βελτίωσης, βρίσκεται στους στόχους 3-καλή υγεία και ευεξία, 5-ισότητα των φύλων, 9-βιομηχανία, καινοτομία και υποδομές, 10-μείωση ανισοτήτων, 11-βιώσιμες πόλεις και κοινότητες, 15-ζωή στην ξηρά και 16-ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί. Ομοίως, στους στόχους 2-μηδενική πείνα, 14-υποθαλάσσια ζωή και 17-συνεργασία για τους στόχους, των οποίων ωστόσο η πρόοδος δείχνει στασιμότητα. Οι σημαντικότερες προκλήσεις διαφαίνονται στην επίτευξη των στόχων 4-ποιότητα εκπαίδευσης, 13-κλιματική δράση, και 12-υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή. Τον Φεβρουάριο δημοσιεύθηκε έκθεση2 που εκπονήθηκε από Ομάδα Εργασίας ανώτερων ερευνητών υπό την καθοδήγηση μου από κοινού με τον πρόεδρο του παγκόσμιου SDSN, Jeff Sachs. Σκοπός, μεταξύ άλλων, ήταν η εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας, των 17 Στόχων καθώς και των συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς κάθε ευρωπαϊκό κράτος-μέλος, για τον προσδιορισμό τεχνολογικών και πολιτικών διεξόδων στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, προτείνοντας εφικτούς τρόπους χρηματοδότησης. Η μεθοδολογία μας έδειξε ότι συνολικά η διαδικασία συστάσεων της Επιτροπής είναι κατά 72% αποτελεσματική στην ανάδειξη θεμάτων αειφορίας που αντιμετωπίζουν οι χώρες. Πολλές από τις ανάγκες που εντοπίσαμε στα κράτη καλύπτονται από ένα ευρύ φάσμα έργων που υλοποιούνται από τη συστάδα των ερευνητικών ινστιτούτων που διευθύνω (ReSEES, EIT Climate- KIC HUB Greece, ATHENA RC).

Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) με την εφαρμογή παραμέτρων ασφαλείας στους χώρους εργασίας, ενώ στην πραγματικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Όσον αφορά το κόστος, γίνονται σημαντικές προσπάθειες στήριξης από τις κυβερνήσεις. Στην Ελλάδα θεσμοθετηθήκαν μέτρα περιβαλλοντικής φορολογικής πολιτικής, όπως υπερ-αποσβέσεις και υπερ-εκπτώσεις στις δαπάνες εταιρικών οχημάτων με μηδενικούς ή χαμηλούς ρύπους. Τα χρηματοοικονομικά εργαλεία, όπως είναι τα φορολογικά οφέλη, τα επιδοτούμενα δάνεια, οι κρατικές επιχορηγήσεις, η βοήθεια αγοράς εξοπλισμού ή τα ασφαλιστικά προγράμματα, μπορούν να βελτιώσουν τον κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων και παρέχουν επιπλέον κίνητρα. Τέλος, η καινοτομία είναι αυτή που έρχεται να φέρει πρακτικές, έξυπνες λύσεις σε καθημερινά προβλήματα μιας επιχείρησης. Για παράδειγμα, η βιομηχανική συμβίωση είναι ένα παράδειγμα κυκλικής οικονομίας που αποσκοπεί στη συστηματική αύξηση της αποδοτικότητας της ενέργειας και των υλικών που χρησιμοποιούνται στις βιομηχανικές διεργασίες με τη δημιουργία ρευμάτων σύνδεσης μεταξύ των διαφορετικών βιομηχανικών μονάδων. Σε αυτή την κατεύθυνση προσπαθώ να συμβάλλω με τα έργα των ερευνητικών μου ινστιτούτων, αναφορικά με τη Βιώσιμη Μπλε Ανάπτυξη, το Πλέγμα Νερό-Τροφή-Ενέργεια και το Μετριασμό και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη βιώσιμη χρηματοδότηση, καθώς και με τη συμμετοχή μου σε διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως η Παγκόσμια στρογγυλή τράπεζα για βιώσιμη ναυτιλία και λιμάνια, η Επιτροπή Lancet, η Ανώτερη Ομάδα Εργασίας για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και οι 4-Θάλασσες. Επίσης, έχω γράψει βιβλία με συναφή θεματολογία, όπως “The Ocean of Tomorrow: The Transition to Sustainability”,

Τι θα απαντούσατε στις επιχειρήσεις και τις βιομηχανίες που θεωρούν ότι το κόστος εφαρμογής περιβαλλοντικών πολιτικών και μέτρων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την υιοθέτησή τους; Ποια τα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις για την υιοθέτηση πολιτικών βιωσιμότητας; Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η υιοθέτηση περιβαλλοντικών πολιτικών αποτελεί τη μόνη σοφή στρατηγική για μια επιχείρηση ή βιομηχανία. Εκτός από το ότι επιβάλλονται από διεθνείς πολιτικές και θεσμικές κατευθύνσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης, η ανάπτυξη κουλτούρας εταιρικής υπευθυνότητας είναι ζήτημα κύρους και αποτελεί το σημαντικότερο άυλο περιουσιακό στοιχείο των επιχειρήσεων. Πολλές επιχειρήσεις συγχέουν την Εταιρική

1. S achs, J., Koundouri, P., et al., 2021. Transformations for the Joint Implementation of Agenda 2030 for Sustainable Development and the European Green Deal - A Green and Digital, Job-Based and Inclusive Recovery from the COVID-19 Pandemic.

Report of the UN Sustainable Development Solutions Network 2. S achs, J., Koundouri, P., et al., 2021. Transformations for the Joint Implementation of Agenda 2030 for Sustainable Development and the European Green Deal - A Green and Digital, Job-Based and Inclusive Recovery from the COVID-19 Pandemic.

Report of the UN Sustainable Development Solutions Network

21 _ LAWYER

_INTERVIEW “Water Resources Management Sustaining Socio-Economic Welfare”, καθώς και μεγάλο πλήθος επιστημονικών άρθρων.

θαλάσσιων οικοσυστημάτων»3 και «Η Χρήση τεχνικών οικονομικής αποτίμησης για την ενημέρωση της διαχείρισης των υδάτινων πόρων»4. Επιπλέον, αποτελούν και ένα από τα κύρια ερευνητικά μου ενδιαφέροντα και τις χρησιμοποιώ σε πολλά από τα βιβλία μου όπως, για παράδειγμα, «The Economics of Water Management in Developing Countries: Problems, Principles and Policies», «Econometrics Informing Natural Resources Management», «Coping with Water Deficiency», καθώς και το πιο πρόσφατο «The Ocean of Tomorrow: The Transition to Sustainability». Οι τεχνικές αυτές στην ουσία εστιάζουν στη μετάφραση του μη-αγοραίου κόστους και οφέλους των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (non-market effects) στο περιβάλλον και την κοινωνία σε χρηματοοικονομικό. Πάνω σε αυτό εργαζόμαστε και ως Επιστημονική Επιτροπή για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Σε τι βαθμό επηρεάζεται η ελληνική οικονομία (η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον τουρισμό) από την κλιματική αλλαγή; Η Επιτροπή Μελέτης των Επιπτώσεων της Κλιματικής Αλλαγής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΕΜΕΚΑ) έχει εκτιμήσει τις αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το μακροοικονομικό κόστος προσαρμογής, υπό το σενάριο ακραίων κλιματικών συνθηκών, αντιστοιχεί στο 1,5%, 0,9% και 0,1% του ΑΕΠ για τις περιόδους 2025-2050, 2051-2070, και μετά το 2070 αντίστοιχα. Σωρευτικά, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μπορεί να στοιχίσει στην ελληνική οικονομία (μέχρι το 2100) €123 δισ. (σε τιμές 2008). Ειδικά για τον ελληνικό τουρισμό, οι επιπτώσεις ως το τέλος του αιώνα θα είναι σημαντικές, όπως προκύπτει από τον δείκτη τουριστικής ευφορίας. Αυτές εντοπίζονται κυρίως στη χρονική και περιφερειακή ανακατανομή των αφίξεων τουριστών στη χώρα μας, επομένως και των εισπράξεων. Τα έσοδα από τον τομέα του τουρισμού αποτελούν σημαντικό οικονομικό πόρο, γι’ αυτό και απαιτείται μακροχρόνιος στρατηγικός σχεδιασμός με στόχο την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος στο πλαίσιο της εξελισσόμενης ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής. Η έκθεση της «Επιτροπής Πισσαρίδη», της οποίας είμαι μέλος, τόνισε την ανάγκη για την εστίαση των προσπαθειών σε τέσσερις βασικούς άξονες επενδύσεων για τον βιώσιμο μετασχηματισμό της Ελλάδας: Ανανεώσιμη ενέργεια, Κυκλική οικονομία, Λύσεις βασισμένες στη φύση και Έργα κλιματικής προσαρμογής. Δεν υπάρχει τομέας της οικονομίας ή πτυχή της ζωής που να μην επηρεάζεται από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ακόμα και αγαθά, όπως η πρόσβαση σε καθαρό αέρα και νερό, η βιοποικιλότητα, η ποιότητα της δημόσιας υγείας, κινδυνεύουν. Ωστόσο, τέτοια αγαθά από τη φύση τους δεν μπορούν να αποτιμηθούν σε νομισματικές αξίες, καθώς δεν είναι εμπορεύσιμα. Υπάρχει, όμως, τρόπος αυτό να γίνει με κατάλληλες οικονομετρικές τεχνικές αποτίμησης (non-market valuation), με τις οποίες έχω δουλέψει σε επιστημονικά άρθρα, όπως «Η Αποτίμηση

Η ΕΚΕ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την καταπολέμηση των διακρίσεων, την ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών, και τη δημιουργία θέσεων εργασίας

Αν θα έπρεπε να ξεχωρίσετε δύο σημαντικά ορόσημα στην μέχρι τώρα επαγγελματική σας πορεία, ποια θα ήταν αυτά; Θα αναφερόμουν σε τρία...

1. Εκλεγμένη Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος-Φυσικών Πόρων 2019, 2.

Research Council (ERC) Synergy Grant, την πιο σημαντική Ευρωπαική ερευνητική χρηματοδότηση/βραβείο και πρώτη σε Ελλάδα/Κύπρο, 2020, 3. Εκλεγμένο μέλος World Academy of Art & Science 2021 ■

3. V assilopoulos, Achilleas and Koundouri, Phoebe. (2020).

"Valuation of Marine Ecosystems", Oxford Research Encyclopedia of Environmental Economics. DOI: 10.1093/ acrefore/9780199389414.013.529 4. B irol, E., Karousakis, K., & Koundouri, P. (2006). Using economic valuation techniques to inform water resources management: A survey and critical appraisal of available techniques and an application. Science of the total environment, 365(1-3), 105-122

22 _ LAWYER

Under the Auspices

ALL THINGS ENERGY 2-4.06.21 FORUM LIVE ON YOUR SCREEN

Energy in Today’s Turbulent World The largest post-Covid online event in the Energy field is here!

Involving panels, plenary, power talks and one to one discussion, the international B2B digital Forum engages energy producers, consumers, associated service industries and government agencies to examine the energy transition.

+140

+30

+1000

senior executives from countries and participants of a high executive level will participate in a novel combinatorial approach to discuss the main pillars of the Forum: • Epidemics • Economics • Energy trade

• Broader international politics and • Energy/Environment policies • Technological Opportunities and Challenges

Who is the Forum For? The Forum is addressed to Senior Executives, from companies in energy producer and consuming industries and all associated businesses such as transport/transmission, distribution, marketing, logistics, terminals, ports, physical trading/ importing, energy exchanges & derivatives, raw materials and equipment suppliers, banks, insurance and reinsurance, funds & assets managers, investors, certifying bodies, cybersecurity agencies, R&D centers, software apps and Government regulators.

Follow us

JOIN US @allthingsforum.com with Early Bird 15% until 5/5/2021

allthingsenergyforum.com Associate Partners

Honorary Support

Content Partner

Media Sponsors

For participations: Argyro Syggouni, T: +30 210 6617 777 (ext. 165), Ε: asyggouni@boussias.com | Maria Asiminaki, T: +30 210 6617 777 (ext. 148), Ε: masiminaki@boussias.com | For sponsorships: Sofia Andritsopoulou, Τ: +30 210 6617777 (ext. 143), Ε: sandritsopoulou@boussias.com Nicole Armoni, Τ: +30 210 6617777 (ext. 155), Ε: narmoni@boussias.com | Maria Asiminaki, T: +30 210 6617 777 (ext. 148), Ε: masiminaki@boussias.com

Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Από τη στρατηγική της ΕΕ στην υλοποίηση στην Ελλάδα Η αξιοποίηση κυρίως της αιολικής ενέργειας, αλλά και άλλων μορφών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως η κυματική και η ηλιακή ενέργεια, σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις προωθείται έντονα από την ΕΕ λόγω του τεράστιου δυναμικού της. Στην Ελλάδα πρόκειται για έναν τομέα που δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα, όμως αναμένεται να μας απασχολήσει τους επόμενους μήνες και χρόνια λόγω των άριστων συνθηκών που επικρατούν στη Μεσόγειο και ειδικότερα στα νησιά για έργα ΑΠΕ. Της

Αλεξιάννας Τσότσου

T

α ενεργειακά έργα στη θάλασσα είναι ένα πεδίο που έχει απασχολήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση εδώ και χρόνια, με αρκετά έργα να έχουν ήδη ολοκληρωθεί και να υπάρχει πλούσια νομοθετική πρόβλεψη σε κεντρικό επίπεδο. Πρόσφατα, δημοσιεύθηκε η στρατηγική της ΕΕ για την αξιοποίηση των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία έθεσε φιλόδοξους στόχους στα πλαίσια της κλιματικής ουδετερότητας της Ευρώπης έως το 2050. Η Ελλάδα έχει, επίσης, θέσει με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα ψηλά τον πήχη όσον αφορά τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να πρέπει να καλύπτουν το 35% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας έως το 2030. Παρ’ όλα αυτά, τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, τα οποία

αποτελούν την κύρια πηγή αξιοποίησης των ΑΠΕ στη θάλασσα, δεν έχουν ρυθμιστεί ως τώρα με νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα. Πριν μερικές ημέρες, όμως, ο αρμόδιος υπουργός ανακοίνωσε ότι αυτό πρόκειται να γίνει τους προσεχείς μήνες.

Η νομοθέτηση θεσμικού πλαισίου για τις θαλάσσιες ΑΠΕ στην Ελλάδα Στις 2 Μαρτίου 2021, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, συμμετείχε στη διαδικτυακή διάσκεψη με τίτλο «Blue Economy Forum: The Way to Green Recovery», η οποία έγινε στα πλαίσια του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών. Σε αυτή τη διάσκεψη, τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα των επενδύσεων στις υπεράκτιες ΑΠΕ στην Ελλάδα και ο υπουργός επεσήμανε ότι το θεσμικό

LAWYER _ 24

_IN THE SPOTLIGHT

πλαίσιο για τα έργα ΑΠΕ στη θάλασσα θα είναι έτοιμο τον Ιούνιο του 2021, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορεί να υποστηρίξει σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των θαλάσσιων αιολικών πάρκων και των πλωτών φωτοβολταϊκών. Το πλαίσιο αυτό έρχεται μετά από χρόνια διαβουλεύσεων και προετοιμασίας και θα αφορά τη χωροθέτηση, την αδειοδότηση και την πώληση της παραγόμενης ενέργειας. Όπως αναφέρει η Αναστασία Μακρή, Partner στη Zepos & Yannopoulos Law Firm, σχετικά με τα κυριότερα ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη νομοθέτηση του θεσμικού πλαισίου για τις θαλάσσιες ΑΠΕ, «Η ανάπτυξη ενός βιώσιμου θεσμικού πλαισίου για τις θαλάσσιες ΑΠΕ θα πρέπει να κινηθεί σε τρεις βασικούς άξονες. Κατ’ αρχήν, στην ανάπτυξη ενός πλήρους χωροταξικού σχεδίου που θα λαμβάνει υπόψη τις

σύνθετες τεχνικές ανάγκες των θαλάσσιων ΑΠΕ και θα διασφαλίζει ταυτόχρονα τους όρους προστασίας του περιβάλλοντος και την αδιατάρακτη συνέχιση των δραστηριοτήτων στον θαλάσσιο χώρο. Δεύτερον, στην παράλληλη θεσμοθέτηση ενός ευέλικτου μοντέλου αδειοδότησης που θα επιτρέπει την ταχεία ανάπτυξη των έργων, με παράλληλη μέριμνα για

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε στο Blue Economy Forum ότι το θεσμικό πλαίσιο για τις θαλάσσιες ΑΠΕ θα είναι έτοιμο τον Ιούνιο του 2021 LAWYER _ 25

_IN THE SPOTLIGHT την ανάπτυξη έργων διασύνδεσης. Και τέλος, στη χάραξη ενός πλαισίου αποζημίωσης που θα δημιουργεί ελκυστικό περιβάλλον για την επένδυση χωρίς να θέτει υπό διακινδύνευση τη βιωσιμότητα του Ειδικού Λογαριασμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΕΛΑΠΕ). Οι προτάσεις για πιλοτικά έργα, ειδικό πλαίσιο διαγωνισμών ή στήριξη από το Ταμείο Ανάκαμψης κινούνται προς την κατεύθυνση αυτή. Η επίτευξη ασφάλειας δικαίου θα αποτελεί σε κάθε περίπτωση ιδιαίτερης σημασίας παράγοντα για την προσέλκυση και υλοποίηση επενδύσεων αυτού του μεγέθους.» Ο Γιάννης Σειραδάκης, εταίρος και επικεφαλής του τμήματος Ενέργειας και Περιβάλλοντος στη Bernitsas Law Firm, περιγράφει τα στάδια υλοποίησης ενός έργου επένδυσης σε υπεράκτιες ΑΠΕ που πρέπει να συμπεριληφθούν στο νομοθετικό πλαίσιο ως εξής: «Κρίσιμη για την ανάπτυξη των θαλάσσιων αιολικών πάρκων είναι η εκπόνηση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, όπως αυτή προβλέπεται στο ν. 4545/2018, καθώς και η αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η οποία ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη. Ένα εύλογο πλαίσιο ανάπτυξης των off-shore αιολικών πάρκων θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής στάδια: (α) προέγκριση χωροθέτησης και δέσμευση μιας ευρύτερης περιοχής από τον επενδυτή (ήδη υφίσταται η διαδικασία του ν. 4447/2016), (β) οριστική χωροθέτηση, μέσω μεταξύ άλλων, και Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, (γ) λήψη βεβαίωσης παραγωγού ειδικών έργων (ν. 4685/2020), (δ) ειδική περιβαλλοντική αδειοδότηση του έργου, (ε) σύνδεση με το δίκτυο και, τελευταίο και πολύ σημαντικό (στ) εξασφάλιση ευνοϊκού πλαισίου πώλησης της παραγόμενης ενέργειας. Ειδικά ως προς το τελευταίο σημείο, απαραίτητη για τη βιωσιμότητα των σχετικών επενδύσεων είναι η υιοθέτηση ενός σαφούς πλαισίου αποζημιώσεων των παραγωγών (ενδεχομένως κατά το πρόσφατο γερμανικό πρότυπο), ενώ σημαντικό επενδυτικό κίνητρο θα αποτελούσε η δυνατότητα επιστροφής μέρους δαπανών για μελέτες σκοπιμότητας και προμελέτες που εκπονούνται για προτάσεις που τελικώς δεν ευδοκιμούν.»

Η στρατηγική της ΕΕ για την αξιοποίηση των υπεράκτιων ΑΠΕ Η κινητικότητα, πάντως, στον τομέα των ενεργειακών έργων ΑΠΕ στη θάλασσα είχε ήδη γίνει εμφανής από τις 19 Νοεμβρίου 2020, όταν δημοσιεύθηκε η ανακοίνωση της Κομισιόν για τη

στρατηγική της ΕΕ, έτσι ώστε οι υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αποτελέσουν βασική συνιστώσα του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης έως το 2050. Η αξιοποίηση αυτού του τεχνολογικού και φυσικού δυναμικού έχει καθοριστική σημασία, για να επιτύχει η Ευρώπη τους στόχους της για μείωση των εκπομπών άνθρακα έως το 2030 και να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Επιπλέον, με τις αναγκαίες επενδύσεις για τον σκοπό αυτό να εκτιμώνται σε έως και 800 δισ. ευρώ, πρόκειται για μία στρατηγική που θα συμβάλλει και στην οικονομική ανάκαμψη μετά την κρίση της πανδημίας. Στην ανακοίνωση για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αναγνωρίστηκε πλήρως η προοπτική των υπεράκτιων ΑΠΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία. Στην εν λόγω συμφωνία περιγράφεται με ποιον τρόπο θα μπορέσουν να μειωθούν οι εκπο-

Οι αναγκαίες επενδύσεις για την αξιοποίηση των υπεράκτιων ΑΠΕ εκτιμώνται στα 800 δισ. ευρώ, συνεπώς η στρατηγική αυτή θα συμβάλλει στην οικονομική ανάκαμψη μετά την κρίση της πανδημίας 26 _ LAWYER

μπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και για την επίτευξη αυτής της μείωσης θα απαιτηθεί η εντατικοποίηση των έργων υπεράκτιας αιολικής ενέργειας. Μάλιστα, έχει υπολογιστεί ότι τα έργα αυτά απαιτούν λιγότερο από το 3% του ευρωπαϊκού θαλάσσιου χώρου και, κατά συνέπεια, μπορούν να είναι συμβατά με τους στόχους της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα. Ο στόχος που έχει τεθεί έως το 2030 είναι η ισχύς των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να φτάσει στην ΕΕ τα 40 GW. Οι υπεράκτιες ΑΠΕ συγκαταλέγονται μεταξύ των τεχνολογιών με τις μεγαλύτερες δυνατότητες κλιμάκωσης. Η σημερινή εγκατεστημένη υπεράκτια αιολική ισχύ είναι 12 GW και στην ανακοίνωσή της η Επιτροπή εκτιμά ότι είναι ρεαλιστικός και εφικτός ο στόχος να φτάσει η υπεράκτια αιολική ισχύ τα 60 GW και η ωκεάνια ισχύ το 1 GW έως το 2030, με απώτερο στόχο εγκατεστημένη ισχύ τουλάχιστον 300 GW και 40 GW αντίστοιχα έως το 2050. Η αγορά υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στην ΕΕ αντιστοιχεί στο 42% της παγκόσμιας αγοράς σε όρους σωρευτικής εγκατεστημένης ισχύος, ακολουθούμενη από το Ηνωμένο Βασίλειο (9,7 GW) και την Κίνα (6,8 GW). Η βιομηχανία της ΕΕ είναι επίσης πρωτοπόρος παγκοσμίως στην ανάπτυξη τεχνολογιών ωκεάνιας ενέργειας, κυρίως κυματικής και παλιρροϊκής, με τις ευρωπαϊκές εταιρείες να κατέχουν το 66% των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στον τομέα της παλιρροϊκής ενέργειας και το 44% στον τομέα της κυματικής ενέργειας. Οι τεχνολογίες αυτές έχουν άμεση δυνατότητα αξιοποίησης στη Μεσόγειο Θάλασσα, η οποία, όπως αναφέρει η Κομισιόν, διαθέτει υψηλό δυναμικό κυρίως πλωτής αιολικής ενέργειας καθώς και ικανοποιητικό δυναμικό κυματικής ενέργειας. Η περιφερειακή συνεργασία για τις υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας οργανώνεται δυνάμει της Σύμβασης της Βαρκελώνης για το περιβάλλον και της πρωτοβουλίας WestMed, ενώ η ομάδα για την ενεργειακή συνδεσιμότητα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης (CESEC) προωθεί πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας ανατολικά της Αδριατικής Θάλασσας. Επιπλέον, τα νησιά στον ευρωπαϊκό χώρο διαθέτουν μεγάλο δυναμικό στον τομέα των διαφόρων μορφών θαλάσσιας ενέργειας και μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των υπεράκτιων ΑΠΕ. Η πρωτοβουλία «Καθαρή ενέργεια για τα νησιά της ΕΕ» παρέχει ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο συνεργασίας για την

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΕΡΓΑ Η ανάπτυξη των θαλάσσιων ενεργειακών έργων στην ΕΕ διέπεται από ένα πολύπλοκο νομικό πλαίσιο από Οδηγίες και Κανονισμούς που οριοθετούν το τελικό αποτέλεσμα κάθε έργου. Πρόκειται για νομοθετήματα που είτε αφορούν άμεσα την παραγωγή ενέργειας είτε την επηρεάζουν μέσω περιορισμών για την προστασία του περιβάλλοντος: ⊲ Η Οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (2009/28/ΕΚ), όπου καθορίζονται στόχοι για την αξιοποίηση των ΑΠΕ και θεσπίζονται μέτρα για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης και της πώλησης της ενέργειας. ⊲ Η Οδηγία για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό (2014/89/ ΕΕ), η οποία περιέχει τέσσερις τομείς που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την εκπόνηση των εθνικών θαλάσσιων χωροταξικών σχεδίων από τα κράτη-μέλη. Οι τομείς αυτοί σχετίζονται με το περιβάλλον, την αλιεία, τις θαλάσσιες μεταφορές και την ενέργεια και τα κράτη-μέλη μπορούν να προσθέσουν επιπλέον τομείς, όπως για παράδειγμα τον τουρισμό. Η Οδηγία διασφαλίζει ότι ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός εφαρμόζεται σε όλα τα ύδατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διευκολύνει τη διασυνοριακή συνεργασία. ⊲ Η Οδηγία για την αξιολόγηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων (2014/52/ΕΕ), η οποία εφαρμόζεται σε ένα ευρύ φάσμα δημόσιων και ιδιωτικών έργων, συμπεριλαμβανομένων των ενεργειακών έργων που έχουν γίνει και πρόκειται να γίνουν στην ΕΕ. ⊲ Η Οδηγία για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), η οποία αποσκοπεί στη διασφάλιση της διατήρησης ενός ευρέος φάσματος σπάνιων, απειλούμενων και ενδημικών ειδών, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων ειδών, και στην προστασία 450 ζώων, 500 φυτών και περίπου 200 σπάνιων και χαρακτηριστικών τύπων οικοτόπων. ⊲ Η Οδηγία για τα πτηνά (2009/147/ΕΚ), η οποία προβλέπει εκτεταμένη προστασία για όλα τα άγρια πτηνά της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων ειδών. Η Οδηγία απαιτεί από τα κράτη-μέλη να ορίσουν περιοχές ειδικής προστασίας για απειλούμενα και μεταναστευτικά είδη. Μάλιστα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 18/11/2020 δημοσίευσε έγγραφο καθοδήγησης για τα έργα αιολικής ενέργειας και την προστασία της φύσης, στο οποίο αναγράφονται αναλυτικές οδηγίες και ορθές πρακτικές για την εφαρμογή των διατάξεων των δύο παραπάνω Οδηγιών για τα πτηνά και τους οικοτόπους σε έργα αιολικής ενέργειας. ⊲ Ο Κανονισμός για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα (2018/1999/ΕΕ).

27 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT προώθηση ενεργειακών έργων με χρηματοδότηση από επενδυτές του ιδιωτικού τομέα, μέσα στήριξης της ΕΕ και τεχνική βοήθεια, προκειμένου να επιταχυνθεί η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια σε όλα τα νησιά της ΕΕ. Ο στόχος για εγκατεστημένη δυναμικότητα 300 GW από υπεράκτιες ΑΠΕ έως το 2050 είναι αρκετά φιλόδοξος και θα απαιτήσει σειρά νομοθετικών και διοικητικών πρωτοβουλιών από τα μέλη-κράτη. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να εκπονηθούν εγκαίρως ολοκληρωμένα σχέδια ανάπτυξης με αξιολόγηση της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και οικονομικής βιωσιμότητας των έργων, διασφαλίζοντας την αρμονική συνύπαρξη με άλλες δραστηριότητες, όπως η αλιεία, η ναυτιλία και ο τουρισμός. Παράλληλα, τα σχέδια αυτά θα πρέπει να συμμορφώνονται με την περιβαλλοντική νομοθεσία, την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ και την προστασία της βιοποικιλότητας. Για να καταστεί αυτό εφικτό, θα πρέπει όλα τα παράκτια κράτη-μέλη να υποβάλουν εθνικά θαλάσσια χωροταξικά σχέδια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα οποία θα υπόκεινται σε στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση. Οι βασικές δράσεις που θα προωθήσει η Επιτροπή για τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών και την υλοποίηση υπεράκτιων έργων ΑΠΕ είναι: ► Θα υποβάλει έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό, η οποία θα αντικατοπτρίζει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ενέργειας από υπεράκτιες ανανεώσιμες πηγές. ► Θα αναπτύξει, σε συνεργασία με τα κράτη-μέλη και τους περιφερειακούς οργανισμούς, κοινή προσέγγιση και πιλοτικά έργα για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό σε επίπεδο θαλάσσιας λεκάνης, εξετάζοντας τους κινδύνους στη θάλασσα, τη συμβατότητα με την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης.

Η Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα στηρίξει στρατηγικές επενδύσεις στην υπεράκτια ενέργεια μέσω του προγράμματος InvestEU 28 _ LAWYER

► Θ α υποστηρίξει έργα πολλαπλών χρήσεων με κράτη-μέλη και περιφερειακούς οργανισμούς, έτσι ώστε να ληφθεί υπόψη η δυνατότητα πολυλειτουργικότητας, με τη μορφή υβριδικών έργων ή ενός πιο διαπλεγμένου δικτύου. ► Θα καταρτίσει ένα πλαίσιο, εντός του οποίου τα κράτη-μέλη θα διαμορφώσουν κοινή μακροπρόθεσμη δέσμευση για την ανάπτυξη υπεράκτιων ΑΠΕ έως το 2050. ► Θα δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ σχετικά με τον τρόπο συντονισμού του επιμερισμού του κόστους και των οφελών σε διασυνοριακό επίπεδο για τα έργα μεταφοράς ενέργειας που συνδυάζονται με την ανάπτυξη έργων παραγωγής ενέργειας. ► Θα αναθεωρήσει τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς της ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος, έτσι ώστε να παρέχει ένα πλήρως επικαιροποιημένο και κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό πλαίσιο, ευνοϊκό για την οικονομικά αποδοτική ανάπτυξη καθαρής ενέργειας. ► Θα ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να συμπεριλάβουν στα εθνικά τους σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σχετικές με την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των υπεράκτιων, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Power up» του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. ► Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα στηρίξει στρατηγικές επενδύσεις στην υπεράκτια ενέργεια μέσω του νέου προγράμματος InvestEU, το οποίο αφορά, μεταξύ άλλων, επενδύσεις υψηλότερου κινδύνου που συμβάλλουν στην τεχνολογική πρωτοπορία της ΕΕ. Γενικά, το νέο πρόγραμμα InvestEU μπορεί να παρέχει στήριξη και εγγυήσεις για αναδυόμενες τεχνολογίες με σκοπό την επιτάχυνση των ιδιωτικών επενδύσεων, την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας και την ανάπτυξη υποδομών, μειώνοντας το κόστος του αρχικού κεφαλαίου και παρέχοντας κίνητρα για νέες επενδύσεις. Πάντως, πέρα από τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, τα οποία παρουσιάζουν αυτή τη στιγμή τη μεγαλύτερη δυναμική για την επίτευξη των κλιματικών στόχων έως το 2050, υπάρχουν και άλλες τεχνολογίες που θα μας απασχολήσουν τα επόμενα χρόνια, όπως τα βιοκαύσιμα από φύκη (βιοντίζελ, βιοαέριο και βιοαιθανόλη), η μετατροπή της ωκεάνιας θερμικής ενέργειας και οι πλωτές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις. Μπορεί ακόμη να βρίσκονται σε πρώιμα στάδια ανάπτυξης, όμως είναι εξαιρετικά ελπιδοφόρες για το μέλλον.

■

ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη > Πνομοθέτηση οια είναι τατουκυριότερα θεσμικού πλαισίου για τις θαλάσσιες ΑΠΕ στην Ελλάδα, η οποία, όπως ανακοίνωσε ο αρμόδιος Υπουργός, αναμένεται να γίνει το καλοκαίρι; Η ανάπτυξη των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνιστά σημαντικό διακύβευμα ενόψει της στρατηγικής στόχευσης για κλιματική ουδετερότητα στο πλαίσιο του European Green Deal της ΕΕ. Το αυτό ισχύει και για τη χώρα μας ειδικώς και ενόψει του ότι, με βάση την πλούσια σχετική εμπειρία της δικηγορικής μας εταιρείας από τη διενέργεια σύνθετων και απαιτητικών νομικών ελέγχων (legal due diligence) κατά την εξαγορά χερσαίων έργων, οι νομικά δόκιμες αλλά και κοινωνικά αποδεκτές χωροθετήσεις ΑΠΕ στον χερσαίο χώρο της ελληνικής επικράτειας έχουν ήδη εν πολλοίς εξαντληθεί. Για τη διαμόρφωση ενός συγκροτημένου θεσμικού πλαισίου για τη βιώσιμη ανάπτυξη των υπεράκτιων ΑΠΕ πρέπει, εντούτοις, να ληφθούν σοβαρά υπόψη σειρά ζητημάτων, όπως λ.χ. η δόμηση μιας συνεκτικής νομικής μεθοδολογίας για τη θέσπιση δικαιωμάτων ανάπτυξης και υλοποίησης σε θαλάσσιες εκτάσεις, ο καθορισμός κατάλληλου αρμoδίου φορέα που θα έχει την κεντρική ευθύνη για τον σχεδιασμό, τη μελέτη και την αδειοδότηση του έργου χωρίς γραφειοκρατικές πολυδιασπάσεις, καθώς και τη σύνδεση του έργου στο δίκτυο. Κομβικής σημασίας είναι, επίσης, ο καθορισμός του τρόπου αποζημίωσης των επενδυτών για την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, αλλά και η διερεύνηση των τρόπων διαχείρισης κινδύνων κατά την ανάπτυξη των θαλάσσιων ΑΠΕ αλλά και ρίσκων σε σχέση με τις υφιστάμενες δυνατότητες των δικτυακών υποδομών που καλούνται να τα υποστηρίξουν.

>

Καθηγητής Αντώνης Μεταξάς Managing Partner Metaxas & Associates Law Firm

πάρχουν κίνδυνοι για το θαλάσσιο περιβάλλον και τις ναυτιλιακές Υ δραστηριότητες λόγω της ανάπτυξης εγκαταστάσεων θαλάσσιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; Πώς μπορεί να επέλθει η επιθυμητή ισορροπία ανάμεσα στα πιθανώς αντικρουόμενα συμφέροντα και ποιες περαιτέρω προκλήσεις αντιμετωπίζει η υλοποίηση τέτοιων έργων στη θάλασσα;

Η εκπόνηση θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα, για να μπορέσουν να υλοποιηθούν έργα ΑΠΕ στη θάλασσα. Μέσω αυτού, αποκλείεται η σύγκρουση μεταξύ των θαλάσσιων αιολικών πάρκων ή των πλωτών φωτοβολταϊκών και της ναυτιλιακής δραστηριότητας ή της προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Για να το πούμε απλά, με την ολοκληρωμένη θαλάσσια χωροθέτηση, τα έργα ΑΠΕ δεν τοποθετούνται σε περιοχές Natura ή σε περιοχές, από τις οποίες διέρχονται τα πλοία. Στην Ελλάδα, δεν έχει γίνει αυτή η χωροθέτηση, όμως αναμένεται να γίνει το προσεχές διάστημα. Οπωσδήποτε, τα πλωτά έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αντιμετωπίζουν και άλλες προκλήσεις, όπως το επιπλέον κόστος της εγκατάστασης με δαπάνες που δεν υπάρχουν στην ξηρά, για παράδειγμα η βύθιση του υποθαλάσσιου καλωδίου. Από την άλλη, τα πλεονεκτήματα αυτών των έργων είναι τόσο σημαντικά που υπερκαλύπτουν τέτοια ζητήματα. Οι πλωτές ανεμογεννήτριες έχουν πολύ μικρότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον σε σχέση Καθηγητής με τις αντίστοιχες στην ξηρά και έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, ενώ επιπλέον η Ναυτιλιακής ενέργεια που προσλαμβάνουν είναι καλύτερης ποιότητας, καθώς στη θάλασσα δεν υπάρχουν Ηλεκτρονικής στροβιλισμοί λόγω των βουνών. Τεχνολογίας, Βέβαια, στην Ελλάδα, υπάρχει το πρόβλημα του μεγάλου βάθους των θαλασσών, κάτι που Πανεπιστήμιο υποχρεώνει τις εγκαταστάσεις των θαλάσσιων ΑΠΕ να τοποθετούνται κοντά στην ξηρά. Αιγαίου Για παράδειγμα, στο MUSICA (Multiple Use of Space for Island Autonomy) Project που υλοποιείται από το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου σε συνεργασία με φορείς από όλη την Ευρώπη, η τοποθέτηση ανεμογεννητριών πολλαπλών χρήσεων με πλωτή εξέδρα δοκιμών έξω από το νησί των Οινουσσών θα γίνει σε βάθος 70 μέτρων με πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες σε σχέση με χώρες, όπως η Δανία, όπου η θάλασσα είναι ρηχή ακόμα και σε μεγάλη απόσταση από την ακτή. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, πρόκειται για έναν τομέα με εξαιρετικά οφέλη για την παραγωγή ενέργειας, ο οποίος αναπτύσσεται παράλληλα και με άλλες δράσεις για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ήδη, υπάρχει η τάση για έργα ΑΠΕ πάνω στα πλοία, π.χ. με προσαρμοσμένη εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ή ειδικές διατάξεις, όπως κυψέλες υδρογόνου, οπότε θεωρώ ότι είμαστε ακόμα στην αρχή σε μια εξέλιξη που έχει πολλά να προσφέρει και μπορεί να γίνει με τρόπους που ξεπερνούν πιθανές προκλήσεις σε όλα τα επίπεδα.

Νικήτας Νικητάκος

LAWYER _ 29

και Ενέργειας ανακοίνωσε πριν λίγες > Οεβδομάδες ΥπουργόςότιΠεριβάλλοντος μέχρι τον Ιούνιο θα έχει ολοκληρωθεί η νομοθέτηση του θεσμικού πλαισίου για τις θαλάσσιες ΑΠΕ. Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα κυριότερα ζητήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη σύμφωνα και με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της ΕΕ;

Αλεξία Τροκούδη Δικηγόρος, Διευθύντρια του Νομικού Κλάδου Συμμετοχών και Ενεργειακής Ρύθμισης του Ομίλου των Ελληνικών Πετρελαίων

Η ανάπτυξη των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αποτελεί πλέον μία από τις πιο ελπιδοφόρες προοπτικές για την παραγωγή καθαρής ενέργειας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πράσινης συμφωνίας. Τούτο αναδείχθηκε πρόσφατα και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην από 19.11.2020 ανακοίνωσή της για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την αξιοποίηση του δυναμικού των υπεράκτιων ΑΠΕ, στην οποία τέθηκε ως στόχος για υπεράκτια αιολική ισχύ τουλάχιστον 60 GW και ωκεάνια ισχύ τουλάχιστον 1 GW έως το 2030, με απώτερο στόχο εγκατεστημένης ισχύος τουλάχιστον 300 GW και 40 GW, αντίστοιχα, έως το 2050. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απόλυτα κατανοητό ότι μία από τις προτεραιότητες του Υπ. Ενέργειας είναι η θεσμοθέτηση του σχετικού νομοθετικού πλαισίου. Θεωρώ ότι τα κυριότερα ζητήματα που θα αντιμετωπιστούν σε πρώτη φάση θα είναι κυρίως η αδειοδότηση, η στήριξη των έργων αυτών ιδιαίτερα κατά το πρώτο χρονικό διάστημα και η εξασφάλιση των κονδυλίων και επενδύσεων τόσο στο δίκτυο όσο και στην τεχνολογία των υπεράκτιων ΑΠΕ αυτή καθ’ αυτή. Πιο συγκεκριμένα, η πρόκληση της ταχείας αδειοδότησης των έργων, ειδικώς αν ληφθεί υπόψη ότι μεσολαβεί μεγάλο χρονικό διάστημα για την κατασκευή του απαραίτητου δικτύου πριν την κατασκευή του έργου, είναι κομβικής σημασίας για την ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής. Θα πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή, προκειμένου αφενός μεν να καθορισθούν οι θαλάσσιοι χώροι ανάπτυξης των έργων ΑΠΕ και αφετέρου να λαμβάνονται υπόψη οι περιβαλλοντικές διατάξεις που έχουν να κάνουν με την προστασία των θαλασσίων ειδών και οικοσυστημάτων καθώς και η παράλληλη ανάγκη ανάπτυξης και άλλων δραστηριοτήτων (π.χ. αλιείας και τουρισμού). Ο τρόπος στήριξης και αποζημίωσης των υπεράκτιων έργων ΑΠΕ κατά το πρώτο χρονικό διάστημα μέχρι την ωρίμανσή τους στη χώρα μας είναι κεφαλαιώδους σημασίας ζήτημα, ώστε να δοθούν τα κατάλληλα σήματα στους ενδιαφερόμενους επενδυτές, και θα πρέπει να εξεταστεί ποια θα είναι η βέλτιστη πρακτική προκειμένου η ανάπτυξη των έργων αυτών να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατόν. Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν χρήσιμο οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας να περιέχουν στοχευμένες προβλέψεις για τις εν λόγω τεχνολογίες. Τέλος, και με δεδομένο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι οι επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων ισχύος του 2050 χρειάζεται να ανέλθουν σε 800 δισ. ευρώ, θα πρέπει να διασφαλιστούν τα απαραίτητα κονδύλια, συμπεριλαμβανομένης και της μέγιστης χρήσης των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων, για την ανάπτυξη του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να κινητοποιηθούν και τα σχετικά ιδιωτικά κεφάλαια, ώστε να επιτευχθεί το συντομότερο η διείσδυση αυτής της νέας τεχνολογίας ΑΠΕ.

ότι τα θαλάσσια αιολικά πάρκα έχουν τη δυναμική να συμβάλλουν ενεργά στη μετατροπή > Θτης εωρείτε Ευρώπης σε κλιματικά ουδέτερη ζώνη έως το 2050, σύμφωνα με τους φιλόδοξους στόχους της Κομισιόν; Υπάρχει η πρόθεση από τα Ελληνικά Πετρέλαια να γίνουν επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα; Παρότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι παγκοσμίως η πρωτοπόρος αγορά στη θαλάσσια αιολική ενέργεια με 12 GW σωρευτικής εγκατεστημένης ισχύος, με αποτέλεσμα η εν λόγω τεχνολογία να έχει καταστεί η πιο ώριμη από τις τεχνολογίες των υπεράκτιων ΑΠΕ, εντούτοις υπάρχουν τεράστια περιθώρια ανάπτυξης, προκειμένου να επιτευχθεί μεγάλης κλίμακας αύξηση των θαλασσίων αιολικών πάρκων χάρη στο τεράστιο δυναμικό των ευρωπαϊκών θαλάσσιων χώρων. Ως εκ τούτου, υπάρχουν η δυναμική και η τεχνογνωσία για την ουσιαστική συμβολή των θαλάσσιων αιολικών πάρκων στον στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστεί κλιματικά ουδέτερη ζώνη έως το 2050. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Επιτροπή εκτιμά ότι η επίτευξη του ενδιάμεσου κλιματικού στόχου 30 _ LAWYER

>

προσφάτως δημοσιευθείσα στρατηγική της Κομισιόν για την > Παξιοποίηση ώς κρίνετετουτηνδυναμικού των υπεράκτιων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας; Θεωρείτε ότι οι προτάσεις αυτές μπορούν να υλοποιηθούν στο άμεσο μέλλον και στην Ελλάδα; Με το Ν.4546/2018, η Ελλάδα καλείται να υιοθετήσει ένα Πλαίσιο για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό σε εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2014/89/ΕΕ. Ο προσδιορισμός βασικών κανόνων χρήσης και δραστηριοποίησης στις θαλάσσιες περιοχές είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τη μελλοντική ευημερία της Ελλάδας, ταυτόχρονα όμως είναι και ιδιαίτερα περίπλοκος, εξαιτίας των νέων τεχνολογιών και των δυνατοτήτων που αυτές παρέχουν. Ένα αποτελεσματικό νομικό πλαίσιο αξιοποίησης των θαλασσών πρέπει να χαρακτηρίζεται από λειτουργικότητα και διορατικότητα μέσα από τη γνώση των τεχνολογικών τάσεων, την κατανόηση του παράγοντα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, την πρόβλεψη για υιοθέτηση εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης, τη δέσμευση για δίκαιη απόδοση των περιβαλλοντικών και οικονομικών αποτελεσμάτων και την καινοτομία. Η Ελλάδα διαθέτει ικανό επιστημονικό δυναμικό για τη δημιουργία του Ελληνικού Θαλάσσιου Χωροταξικού Πλαισίου όσο και τη σύνταξη εξειδικευμένης και δίκαιης νομοθεσίας. Ως Μονάδα Αειφόρου Ανάπτυξης του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ», στηρίζουμε την καινοτομία στη Θάλασσα, με έργα όπως το EIT ClimAccelerator, το οποίο υποστηρίζει 30-40 νεοφυείς επιχειρήσεις ετησίως, οι οποίες παρέχουν λύσεις για την απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Ένα παράδειγμα καινοτομίας σε θαλάσσια έργα είναι η εγκατάσταση πλωτών νησιών, πάνω στα οποία θα μπορούν να γίνουν υποδομές ανάλογες με αυτές της ξηράς. Το έργο MERMAID, του οποίου ηγήθηκα, ανέπτυξε ιδέες για την επόμενη γενιά υπεράκτιων πλατφορμών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολλαπλούς σκοπούς, όπως η εξόρυξη ενέργειας, η υδατοκαλλιέργεια και οι σχετικές με την πλατφόρμα μεταφορές, εξετάζοντας τον συνδυασμό υφιστάμενων δομών ή την κατασκευή νέων δομών σε κατάλληλες τοποθεσίες υπό διαφορετικές συνθήκες. Επίσης, το έργο MERMAID διερευνά τις βέλτιστες πρακτικές για την ανάπτυξη πλατφορμών πολλαπλών χρήσεων και τα συσσωρευτικά οφέλη από τη χρήση τους για το θαλάσσιο περιβάλλον. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες κατέστη δυνατή η αξιοποίηση του υπεράκτιου αιολικού δυναμικού σε ρηχά νερά με αποτέλεσμα την «έκρηξη» στα μεγέθη της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από υπεράκτια αιολικά πάρκα. Σύμφωνα με την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), η αιολική ισχύς στην Ελλάδα ξεπέρασε τα 4.000 MW κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2020. Όμως, οι ιδιαίτερα μεγάλες εκτάσεις που πρέπει να δεσμευτούν και το υψηλό κόστος αποτελούν μεγάλες προκλήσεις για τη δημιουργία ενός λειτουργικού και παραγωγικού θεσμικού πλαισίου.

Φοίβη Κουντούρη Καθηγήτρια Βιώσιμης Ανάπτυξης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών & Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ένωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων & Συν-επικεφαλής στο Ελληνικό Δίκτυο Λύσεων για την Βιώσιμη Ανάπτυξη των Ηνωμένων Εθνών (UN Sustainable Development Solutions Network)

για το 2030, ήτοι για την μείωση του εκπομπών αερίου θερμοκηπίου κατά 55% σε σχέση με το 1990, μέσω ανάπτυξης της θαλάσσιας αιολικής ενέργειας θα χρειαστεί λιγότερο από το 3% του ευρωπαϊκού θαλάσσιου χώρου. Επιπλέον, η λεκάνη της Μεσογείου αναγνωρίστηκε από την Επιτροπή ως υψηλού δυναμικού αναφορικά με την υπεράκτια αιολική ενέργεια (κυρίως πλωτή) στην πρόσφατη ανακοίνωση της στρατηγικής της για τις υπεράκτιες ΑΠΕ και η χώρα μας, δεδομένου ότι περικλείεται από θάλασσα, δεν θα πρέπει να αφήσει την ευκαιρία της ανάπτυξης των θαλασσίων αιολικών πάρκων ανεκμετάλλευτη. Ο Όμιλος των Ελληνικών Πετρελαίων παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σε όλο το φάσμα των τεχνολογιών ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένης και της τεχνολογίας των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, και έχει αποτυπωθεί δημόσια η πρόθεση του να αναπτύξει το χαρτοφυλάκιό του στα έργα ΑΠΕ. Συνεπώς, θεωρώ ότι εάν παρουσιαστεί η κατάλληλη ευκαιρία, η οποία θα πρέπει να πληροί μία σειρά από προϋποθέσεις εμπορικής και νομικής φύσης, τότε ο Όμιλος ΕΛΠΕ δεν θα διστάσει να την αδράξει.

LAWYER _ 31

Η ψηφιοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας:

Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού και ο νόμος 4770/2021 Με σημαντική καθυστέρηση σε σχέση με άλλα κράτη, σχεδιάζονται και υλοποιούνται το τελευταίο διάστημα καινοτομίες στον χώρο της ελληνικής ναυτιλίας με σκοπό την ψηφιοποίηση πολλών από τις διαδικασίες και τα μητρώα της. Στόχος είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς της μέσω της απλούστευσης και της διασύνδεσης των συστημάτων που διέπουν την εμπορική ναυτιλία, τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, τον θαλάσσιο τουρισμό και τη διαχείριση λιμένων. Της

Αλεξιάννας Τσότσου LAWYER _ 32

_IN THE SPOTLIGHT

M

έσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο προσπάθειας να μειωθεί η γραφειοκρατία και ο χρόνος διεκπεραίωσης των ζητημάτων σε πολλούς κλάδους, αλλά και με την ώθηση που δίνει η πανδημία στην ψηφιοποίηση, δημοσιεύθηκε πριν λίγους μήνες η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού που αφορά σχεδόν όλο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας και διοίκησης. Οι στόχοι για την ελληνική ναυτιλία είναι από τους πλέον φιλόδοξους σε ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων. Ορισμένοι από αυτούς υλοποιήθηκαν με τον νόμο 4770/2021, ενώ κάποιοι άλλοι απαιτούν μεγαλύτερη προεργασία, οπότε θα τεθούν επί τάπητος σε επόμενα νομοθετήματα σε βάθος μηνών ή ακόμη και ετών.

που θα συσταθούν είναι: α) το Υποσύστημα Ναυτικών, μέσω του οποίου θα καταργηθεί η ανάγκη έκδοσης έντυπου ναυτικού φυλλαδίου, β) το Υποσύστημα Μητρώου Πλοίων, Σκαφών και Εταιρειών, με αντικείμενο την ψηφιακή οργάνωση των εγγράφων που βρίσκονται σε Νηολόγια, Λεμβολόγια και Βιβλία Εγγραφής Μικρών Σκαφών των Λιμενικών Αρχών, γ) το Υποσύστημα Επιθεώρησης Πλοίων, στο οποίο θα καταχωρούνται οι εκθέσεις επιθεώρησης, τα στοιχεία των επιθεωρητών, οι παραβάσεις, οι δυσλειτουργίες και οι καταγγελίες για το σύνολο των πλοίων που φέρουν ελληνική σημαία, ενώ θα εξυπηρετείται και η έκδοση όλων των σχετικών κυβερνητικών πιστοποιητικών και βεβαιώσεων αναφορικά με την ασφάλεια πλοίων και λιμένων. ► Ψ ηφιοποίηση των λειτουργιών του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και του Λιμενικού Σώματος: Η ψηφιοποίηση των λειτουργιών του ΥΝΑΝΠ και του Λιμενικού Σώματος βασίζεται στον ανασχεδιασμό των πληροφοριακών συστημάτων και διαρθρώνεται σε πέντε βασικά μητρώα – οντότητες («οντότητα πλοίο», «οντότητα ναυτικός», «οντότητα εταιρεία», «οντότητα λιμενικός», «οντότητα πολιτικός υπάλληλος»), ώστε να δοθεί η δυνατότητα διαλειτουργικότητας με τρίτους φορείς του δημοσίου. Η υλοποίηση του έργου αυτού αναμένεται ότι θα οδηγήσει

Οι στόχοι της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025 Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού θέτει φιλόδοξους και μακροπρόθεσμους στόχους με ορίζοντα υλοποίησης το 2025. Όσον αφορά στον τομέα της ναυτιλίας, πρόκειται για στόχους που επικεντρώνονται στην απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και την παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας και το αναπτυξιακό δυναμικό της. Οι κυριότερες δράσεις προς την κατεύθυνση αυτή είναι οι εξής: ► Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για τον τομέα της Ναυτιλίας και της Νησιωτικής Πολιτικής: Αφορά την ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος για την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς τη ναυτιλιακή κοινότητα, αναφορικά με διοικητικές διαδικασίες, όπως η απογραφή και ναυτολόγηση των ναυτικών, η ολοκληρωμένη, επικαιροποιημένη και προσβάσιμη πληροφόρηση σχετικά με τα υπό ελληνική σημαία πλοία/σκάφη, καθώς και η πιστοποίηση των πλοίων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Το έργο στοχεύει στην επιτάχυνση της διεκπεραίωσης των εν λόγω διαδικασιών, ελαχιστοποιώντας την υποχρέωση φυσικής παρουσίας των πολιτών στις υπηρεσίες του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Ορισμένα από τα βασικότερα υποσυστήματα

Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού στοχεύει στην απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και την παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών, ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας και το αναπτυξιακό δυναμικό της LAWYER _ 33

_IN THE SPOTLIGHT

►

►

►

►

στον περιορισμό της γραφειοκρατίας, στην επιτάχυνση των διαδικασιών και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού νηολογίου, ώστε να επιτευχθεί νέα αναπτυξιακή δυναμική. Προτεραιότητα θα δοθεί στα Βιβλία Νηολογίων/ Υποθηκολογίων και Κατασχέσεων, στις αλλοδαπές εταιρείες που εγκαθιστούν στην Ελλάδα υποκαταστήματα και στην ψηφιοποίηση των ναυτολογίων των πλοίων. Σύστημα υποστήριξης της ναυτικής σταδιο δρομίας - Marine Career Information System (MARIS): Το έργο αφορά στην πλήρη ψηφιοποίηση της ελληνικού συστήματος ναυτικής εκπαίδευσης και πιστοποίησης, καθώς και στην παροχή σχετικών ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τη ναυτιλιακή κοινότητα και τους πολίτες, με στόχο την αξιόπιστη και γρήγορη εξυπηρέτηση των ναυτικών εγγεγραμμένων στα μητρώα, των σπουδαστών Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού και των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Αναβάθμιση Ενιαίου Πληροφοριακού Συστήματος

Αλιείας: Αφορά στον εκσυγχρονισμό και στην επέκταση των υπηρεσιών του υπάρχοντος Ενιαίου Πληροφοριακού Συστήματος Αλιείας και των πληροφοριακών συστημάτων από τα οποία πλαισιώνεται. Επιπλέον, θα διασυνδεθούν μεταξύ τους το Εθνικό Αλιευτικό Μητρώο, το Μηνιαίο Δελτίο Αλιευτικής Δραστηριότητας Λιμενικών Αρχών, το Υποσύστημα Καταχώρησης Αλιευτικών Επιθεωρήσεων και Παραβάσεων, το Υποσύστημα Αλιευτικής Νομοθεσίας και το Υποσύστημα Κέντρου Παρακολούθησης Αλιείας, ώστε να υπάρχει διαλειτουργικότητα όλων των συστημάτων και εφαρμογών που διαθέτει ή σχεδιάζει να υλοποιήσει το ΥΝΑΝΠ στον τομέα της αλιείας. Πληροφοριακό Σύστημα Ακτοπλοϊκών Συγκοινω νιών: Η σκοπιμότητα του έργου αφορά στην παροχή ψηφιακών υπηρεσιών προς τη ναυτιλιακή κοινότητα αναφορικά με τις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες. Μέσω της αναβάθμισης των υπηρεσιών της Διεύθυνσης Θαλασσίων Υπηρεσιών του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, θα παρέχονται εύκολα πληροφορίες παρακολούθησης του ακτοπλοϊκού δικτύου και των πλοίων της χώρας σε πραγματικό χρόνο. Αναβάθμιση συστήματος παροχής υπηρεσιών

θαλάσσιου τουρισμού και σκαφών αναψυχής: Θα αναπτυχθεί σύστημα για τη διαχείριση των αιτήσεων που πρέπει να υποβάλουν τα σκάφη αναψυχής, με ελληνική ή ξένη σημαία, για τον ελλιμενισμό τους, το οποίο θα

Στην Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας καταχωρίζονται δεδομένα για τις υπηρεσίες λιμένα και εφοδιαστικής αλυσίδας, ώστε όλες οι διαδικασίες να διενεργούνται ηλεκτρονικά, απλούστερα και ταχύτερα ενημερώνει για τις χρεώσεις ελλιμενισμού, θα επιτρέπει στον χρήστη να καθορίσει τις περιόδους ελλιμενισμού σε κάθε μαρίνα ή λιμάνι, θα ενημερώνει για την κατάσταση του λιμανιού και θα παρέχει πληροφορίες για τη διευκόλυνση του θαλάσσιου τουρισμού. ► Ανάπτυξη συστήματος για την εκμετάλλευση λιμένων: Το έργο στοχεύει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των δικτύων θαλάσσιων αρτηριών και στη διασύνδεση των παράκτιων λιμένων της Ελλάδας με το σύστημα μεταφορών της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ► Ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος υποστήριξης των Φορέων Διοίκησης και Εκμετάλλευσης Λιμένων: Το σύστημα θα υποστηρίζει την επικοινωνία και τις συναλλαγές των Φορέων Διοίκησης και Εκμετάλλευσης Λιμένων αναφορικά με τη δραστηριότητα των εμπορικών, επιβατηγών, οχηματαγωγών, τουριστικών, αλιευτικών και άλλων υπόχρεων πλοίων σε καταβολή πάσης φύσεως τελών στον χώρο ευθύνης τους. Σκοπός είναι η ενίσχυση του στρατηγικού σχεδιασμού σε θέματα ανάπτυξης της εφοδιαστικής αλυσίδας και η ψηφιοποίηση όλων των διαδικασιών που αφορούν τη διαχείριση της ζήτησης και της παροχής υπηρεσιών λιμένα, οι οποίες απευθύνονται σε πλοιοκτήτες, πράκτορες, ναυτιλιακά γραφεία, επαγγελματίες λιμένα, μεταφορείς, εισαγωγείς/ εξαγωγείς, αρμόδιες αρχές, επιβάτες κ.λπ. Επιπλέον, πρόκειται να συσταθεί Ψηφιακό «Κτηματολόγιο» Λιμένων, για να απλουστευθούν οι διαδικασίες των Φορέων Διαχείρισης Λιμένων μέσω ενός κεντρικού συστήματος με βάση τα διεθνή πρότυπα.

34 _ LAWYER

Οι ρυθμίσεις του νέου νόμου 4770/2021 για την ψηφιοποίηση και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής ναυτιλίας Στις 29 Ιανουαρίου δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ ο νόμος 4770/2021, ο οποίος περιλαμβάνει διατάξεις για τη θαλάσσια πολιτική στον νησιωτικό χώρο, τη συμμόρφωση της χώρας με υποχρεώσεις της διεθνούς ναυσιπλοΐας, αλλά και για την ψηφιοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας. Ορισμένες από τις διατάξεις που αφορούν την ψηφιοποίηση της ελληνικής ναυτιλίας αποτελούν υλοποίηση κάποιων από τους στόχους της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού, όμως ακόμα είναι αρκετά αυτά που πρέπει να γίνουν, οπότε αναμένονται περαιτέρω νομοθετικές πρωτοβουλίες το επόμενο διάστημα. Στο άρθρο 11 του νέου νόμου ρυθμίζεται η δημιουργία και το περιεχόμενο της Πλατφόρμας ενιαίας παρακολούθησης και τεκμηρίωσης, στην οποία θα τηρούνται δεδομένα, στατιστικά στοιχεία και μελέτες που συγκεντρώνονται στα πεδία της Εθνικής Στρατηγικής μέσω αναφορών από αρμόδιες υπηρεσίες και εποπτευόμενους φορείς του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και του Αρχηγείου του Λιμενικού Σώματος. Με αυτόν τον τρόπο, θα υπάρχει διασύνδεση όλων των δεδομένων μεταξύ τους, αλλά και με βάσεις δεδομένων των φορέων του δημοσίου τομέα. Στο άρθρο 24 περιγράφεται το νέο ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για την ηλεκτρονική υποβολή δεδομένων από τους χρήστες και τους λοιπούς συναλλασσόμενους με τους λιμένες της χώρας, σύμφωνα με τους στόχους της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού για την υποστήριξη της επικοινωνίας και των συναλλαγών με τους φορείς διοίκησης και εκμετάλλευσης λιμένων. Η Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας συστήνεται από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και σε αυτή καταχωρίζονται δεδομένα που αφορούν υπηρεσίες λιμένα και εφοδιαστικής αλυσίδας, με στόχο την καταγραφή προσφοράς και ζήτησης των υπηρεσιών αυτών κατά τρόπο ομοιογενή με τη χρήση τεχνολογιών πληροφορικής. Έτσι, όλες οι διαδικασίες θα διενεργούνται αποκλειστικά ηλεκτρονικά με αποτέλεσμα την επιτάχυνση και την απλούστευσή τους. Τέλος, στο άρθρο 45 περιλαμβάνονται οι τροποποιήσεις που έγιναν στο άρθρο 7 του ν.

4256/2014 σχετικά με την εφαρμογή e-ναυλοσύμφωνο, σύμφωνα με τις οποίες η σύναψη ναυλοσυμφώνων θα γίνεται πλέον με ηλεκτρονικό τρόπο. Έτσι, η υποχρέωση των επαγγελματικών πλοίων αναψυχής να φέρουν, εφόσον είναι ναυλωμένα, αντίγραφο ναυλοσυμφώνου, προσυπογεγραμμένο από τον πλοίαρχο ή τον κυβερνήτη και κατατεθειμένο στην αρμόδια λιμενική αρχή, υλοποιείται με απλούστερο και ταχύτερο τρόπο, ενώ διευκολύνεται σε σημαντικό βαθμό και ο κεντρικός έλεγχος συμμόρφωσης με τις διατάξεις του νόμου. Στην ηλεκτρονική εφαρμογή θα υποβάλλονται τα στοιχεία των ναυλοσυμφώνων ή η χρησιμοποίηση για ιδίους σκοπούς των καταχωρισμένων στο ηλεκτρονικό μητρώο επαγγελματικών πλοίων αναψυχής, καθώς και τα στοιχεία των επιβαινόντων, έτσι ώστε να ενημερώνονται άμεσα οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Επιπλέον, ηλεκτρονικά εκδίδονται και οι άδειες απόπλου και κατάπλου, εγκρίνεται η θέση ελλιμενισμού και υποβάλλονται τα απαραίτητα τέλη.

■

Η σύναψη και η υποβολή ναυλοσυμφώνων καθώς και η έκδοση αδειών απόπλου και κατάπλου θα γίνονται πλέον με ηλεκτρονικό τρόπο LAWYER _ 35

_IN THE SPOTLIGHT της ελληνικής ναυτιλίας προωθείται στη Βίβλο > ΗΨηφιακού ψηφιοποίηση Μετασχηματισμού με πλήθος έργων και φιλόδοξων στόχων. Ποιες από αυτές τις δράσεις θεωρείτε ότι είναι οι σημαντικότερες, έτσι ώστε να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα τόσο των πλοίων υπό ελληνική σημαία όσο και των ελληνικών λιμένων;

Λεωνίδας Χριστόπουλος Γενικός Γραμματέας Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών

Η διαμόρφωση ενός σύγχρονου και λειτουργικού κράτους, που δε θα είναι φοβικό απέναντι στην ψηφιακή εποχή και στις επαναστατικές αλλαγές που φέρνει, είναι στρατηγικής σημασίας προτεραιότητα της παρούσας κυβέρνησης. Στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σχεδιάζουμε δράσεις και συντονίζουμε τις απαιτούμενες ενέργειες για τη μετάβαση της Ελλάδας στην ψηφιακή εποχή, με στόχο η χώρα μας να είναι ανάμεσα στους key-players των τεχνολογικών εξελίξεων παγκοσμίως. Ως Γενικός Γραμματέας σε μια νευραλγική θέση, αυτή της ψηφιακής διακυβέρνησης και της απλούστευσης των διαδικασιών, πρέπει να σας πω ότι η επιτυχημένη μετάβαση στην ψηφιακή Ελλάδα, θα κριθεί -μεταξύ άλλων- από την αποτελεσματική εφαρμογή της εθνικής ψηφιακής στρατηγικής, όπως αυτή αποτυπώνεται στη Βίβλο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού. Στο πλαίσιο αυτό, στη ΒΨΜ τίθενται δύο μείζονος σημασίας άξονες, πάνω στους οποίους έχουν σχεδιαστεί τα αναγκαία έργα που αποτελούν την πυξίδα για την ενίσχυση της «γαλάζιας οικονομίας», αλλά και την τόνωση του ενδιαφέροντος της ευρύτερης ναυτιλιακής κοινότητας σε μια χώρα με μακρά ναυτική παράδοση. Ο πρώτος άξονας αφορά στη διατήρηση και στην ενίσχυση της παγκόσμιας και ευρωπαϊκής ισχύος της ελληνικής Ναυτιλίας, καθώς κεντρική πολιτική επιλογή είναι η προσέλκυση περισσότερων πλοίων υπό ελληνική σημαία. Για το λόγο αυτό, προωθούνται έργα για την απλούστευση των διαδικασιών, ώστε να διαμορφωθούν λειτουργικότερες, αποδοτικότερες και φιλικότερες διαδικασίες που προασπίζουν τη διαφάνεια των συναλλαγών ναυτικών, πολιτών και επιχειρήσεων. Θα σας αναφέρω ενδεικτικά, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για τον τομέα της Ναυτιλίας και της Νησιωτικής Πολιτικής, αλλά και την ψηφιοποίηση των αρχείων για την Ηλεκτρονικοποίηση Λειτουργιών του ΥΠΑΝ και του ΛΣ- ΕΛ. ΑΚΤ. Δεύτερος βασικός άξονας είναι η υιοθέτηση μιας σύγχρονης και αποτελεσματικής Εθνικής Λιμενικής Στρατηγικής, με απώτερο στόχο να αναδειχθεί ο αναπτυξιακός ρόλος των λιμανιών μας σε συνδυασμό και με άλλους κλάδους της οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση, υψηλά στην ατζέντα βρίσκονται έργα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των θαλάσσιων αρτηριών, των «πράσινων» υποδομών και της διασύνδεσης των παράκτιων λιμένων με το σύστημα μεταφορών καταρχάς της Ελλάδας, αλλά και κατ’ επέκταση της Ε.Ε. Ενδεικτικά θα αναφέρω το Πληροφοριακό Σύστημα Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών, αλλά και την Ανάπτυξη Συστήματος για την εκμετάλλευση Λιμένων. Ζητούμενο είναι να δοθεί η δυνατότητα στα περιφερειακά λιμάνια των νησιών μας να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στις πύλες εισόδου φορτίου της Ε.Ε.

36 _ LAWYER

της ελληνικής ναυτιλίας προωθείται στη Βίβλο > ΗΨηφιακού ψηφιοποίηση Μετασχηματισμού με έργα σε διάφορους τομείς. Θεωρείτε ότι αυτές οι δράσεις είναι επαρκείς, για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα τόσο των πλοίων υπό ελληνική σημαία όσο και των ελληνικών λιμένων; Ποια άλλα στοιχεία συνιστούν την έννοια του ψηφιακού μετασχηματισμού στη ναυτιλία και πρέπει να ληφθούν υπόψη; Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στη ναυτιλία συνίσταται σε τρεις παραμέτρους, την τεχνολογία, τις διαδικασίες και το προσωπικό. Το πρώτο σκέλος αφορά στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών στη ναυτιλία (Shipping 4.0) και περιλαμβάνει ενδεικτικά τεχνολογίες, όπως το Internet of Things, τα Big Data Analytics, το 3D printing, τα αυτόνομα πλοία και τον απομακρυσμένο έλεγχό τους. Πρόκειται για καινοτόμες εξελίξεις, οι οποίες υπαγορεύονται από τον Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας (IMO), όπως για παράδειγμα το e-navigation, το οποίο αποτελεί υποχρέωση των κρατών-μελών στον οργανισμό, και συνδέονται με σημαντικές νομικές προκλήσεις στο πεδίο του data privacy και της νομικής αντιμετώπισης της τεχνητής νοημοσύνης. Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού επικεντρώνεται κυρίως στο δεύτερο σκέλος του ψηφιακού μετασχηματισμού στη ναυτιλία, τις διαδικασίες. Εδώ, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής έχει προχωρήσει αρκετά και με σημαντικές δράσεις, όπως το ψηφιακό νηολόγιο, συμμορφούμενο με τις επιταγές των διεθνών οργανισμών, στις οποίες είναι μέλος η Ελλάδα. Για παράδειγμα, το e-navigation του IMO απαιτεί να υποβάλλονται όλα τα απαραίτητα έγγραφα ηλεκτρονικά, οπότε ήταν μια απαραίτητη προσαρμογή που έπρεπε να γίνει και στην Ελλάδα. Όλη αυτή η εξέλιξη, όμως, χρειάζεται προσοχή, καθώς το ζήτημα του cyber security είναι υπαρκτό και απαιτεί υψηλό επίπεδο προστασίας απέναντι στις κυβερνοεπιθέσεις. Από εκεί και πέρα, υπάρχει και η παράμετρος του προσωπικού, όπου πρέπει να γίνουν θεσμικές αλλαγές, για να επέλθει σωστά ο ψηφιακός μετασχηματισμός στη ναυτιλία. Εκτός από τις δεξιότητες που απαιτούνται αυτή τη στιγμή από τους ναυτικούς, θα πρέπει πλέον να λαμβάνονται υπόψη και οι ψηφιακές δεξιότητες. Το τοπίο αλλάζει ραγδαία και αναμένεται να δημιουργηθούν εντελώς καινούριες θέσεις εργασίας, όπως για παράδειγμα ο χειριστής που ασκεί απομακρυσμένο έλεγχο στο αυτόνομο πλοίο. Ήδη παρατηρούνται αλλαγές στη ναυτική εκπαίδευση και στην Ελλάδα. Θα πρέπει να προστεθεί πλέον ο κλάδος της ηλεκτρολογίας και των ηλεκτρονικών στην εκπαίδευση των ναυτικών, σύμφωνα με τις επιταγές του IMO, έτσι ώστε σε κάθε πλοίο να υπάρχει και εκπαιδευμένος ηλεκτρολόγος. Η τάση, πάντως, είναι ότι θα υπάρξει τα επόμενα χρόνια μεγάλη ζήτηση για ειδικότητες με υψηλή εξειδίκευση στο πεδίο των αυτοματισμών, ενώ οι θέσεις εργασίας χαμηλής ή μέτριας εξειδίκευσης θα υποστούν σημαντική συρρίκνωση.

LAWYER _ 37

Νικήτας Νικητάκος Καθηγητής Ναυτιλιακής Ηλεκτρονικής Τεχνολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πρόσφατες εξελίξεις και επερχόμενοι στόχοι στην αθλητική νομοθεσία Κοιτώντας προς την κατεύθυνση της διαφάνειας, της μείωσης της γραφειοκρατίας και της πάταξης των φαινομένων βίας στον αθλητισμό, βρίσκεται σε εξέλιξη η θέσπιση και αναμόρφωση του αθλητικού νομικού πλαισίου σε ένα μεγάλο εύρος θεμάτων, μερικά εκ των οποίων έχουν ήδη ρυθμιστεί, ενώ σε άλλα αυτό αναμένεται να γίνει τους επόμενους μήνες.

Της

Αλεξιάννας Τσότσου

38 _ LAWYER

_IN THE SPOTLIGHT

H

αθλητική νομοθεσία έχει υποστεί αρκετές αλλαγές το τελευταίο διάστημα σε ένα ευρύ πεδίο θεμάτων. Από μεταρρυθμίσεις που αφορούν τη διαφάνεια των αθλητικών φορέων μέχρι διατάξεις για την πρόληψη των αδικημάτων στον χώρο του αθλητισμού και αυστηροποίηση των ποινών τους, υπάρχει έντονη κινητικότητα εδώ και μερικούς μήνες. Τον Σεπτέμβριο του 2020, ψηφίστηκε ο νέος αθλητικός νόμος 4726/2020, ο οποίος επέφερε αρκετές αλλαγές στο προϋπάρχον νομοθετικό πλαίσιο. Μεταξύ των θεμάτων που ρύθμισε είναι οι παροχές σε διακρινόμενους αθλητές, οι άδειες λειτουργίας των αθλητικών εγκαταστάσεων και η σύσταση από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού του Μητρώου Αθλητικών Σωματείων. Επιπλέον, προχώρησε σε αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου των αρχαιρεσιών των αθλητικών φορέων και της εκπροσώπησης των αθλητών στις διοικήσεις των ομοσπονδιών με την ενίσχυση του ρόλου των αθλητών του ολυμπιακού και παραολυμπιακού αθλητισμού μέσω της παροχής δικαιώματος ψήφου στα διοικητικά συμβούλια των ομοσπονδιών. Σημαντική ήταν και η σύσταση της Εθνικής Πλατφόρμας Αθλητικής Ακεραιότητας σύμφωνα με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την υπογραφή της Σύμβασης Macolin, η οποία εκκρεμούσε για χρόνια. Η σύσταση της συγκεκριμένης πλατφόρμας συμπεριλαμβανόταν και στους στόχους της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού, με στόχο την καταπολέμηση της χειραγώγησης των αθλητικών αγώνων. Η πλατφόρμα αυτή χρησιμοποιείται για δημιουργία αναφορών και ανταλλαγή πληροφοριών αλλά και για την παροχή εκπαιδευτικού υλικού σε θέματα αθλητικής ακεραιότητας. Σχετικά με το προς τα πού θα κινηθούν οι επόμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες για τον αθλητισμό, η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025 δίνει το στίγμα για τους στόχους ψηφιοποίησης σε ένα μεγάλο εύρος πληροφοριών και συστημάτων. Από εκεί και πέρα, αναμένεται η ψήφιση του νομοσχεδίου για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού και την εναρμόνιση με την ολιστική μελέτη FIFA-UEFA, ενώ έχουν εξαγγελθεί και άλλες μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας, κακοποίησης και κακοδιαχείρισης στον αθλητισμό.

Οι στόχοι της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού για τον αθλητισμό Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού 20202025 θέτει φιλόδοξους στόχους εκσυγχρονισμού σε διάφορους τομείς, ένας εκ των οποίων είναι και ο αθλητισμός. Γύρω από αυτούς τους στόχους, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ήδη εκπληρωθεί, όπως η σύσταση της Εθνικής Πλατφόρμας Αθλητικής Ακεραιότητας, θα κινηθούν οι επερχόμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες τα επόμενα χρόνια. Οι κυριότεροι στόχοι είναι οι εξής: • Ψηφιακός μετασχηματισμός και διαχείριση μητρώων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού: Αφορά στην ψηφιοποίηση των μηχανισμών διαχείρισης των μητρώων που σχετίζονται με τους αθλητικούς φορείς και τις υπηρεσίες άθλησης. Ορισμένα από τα βασικότερα μητρώα υπό διαχείριση είναι το Μητρώο Αθλητικών Φορέων (Ομοσπονδίες, Ενώσεις και Αθλητικά Σωματεία), το Μητρώο Προπονητών και Εκπαιδευτών, το Μητρώο Αθλητικών Υποδομών της χώρας, το Μητρώο Εποπτευόμενων Φορέων και των οικονομικών δεσμεύσεών τους, το Μητρώο Διαμεσολαβητών Αθλητικών Συμβάσεων, το Μητρώο Λεσχών Φιλάθλων και το Μητρώο Διακριθέντων Αθλητών.

• Ψ ηφιακό Μητρώο Αθλητικών Φορέων: Η δημιουργία του συγκεκριμένου μητρώου θα αφορά την επικαιροποίηση και τον εμπλουτισμό των στοιχείων των Αθλητικών Φορέων, όπως των αθλητικών ομοσπονδιών, των αθλητικών ενώσεων και των αθλητικών σωματείων, έτσι ώστε να διευκολυνθεί το εποπτικό και ελεγκτικό έργο της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού.

Η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού θέτει φιλόδοξους στόχους για τον εκσυγχρονισμό, τη διαφάνεια και τη μείωση της γραφειοκρατίας στον αθλητισμό LAWYER _ 39

_IN THE SPOTLIGHT • Ψ ηφιακό Μητρώο Διακριθέντων Αθλητών: Στόχος είναι η δημιουργία και εφαρμογή ενός συστήματος μοριοδότησης μαθητών/αθλητών, στο οποίο ο μαθητής/αθλητής θα μπορεί να εισέλθει, για να καταθέτει αίτηση μοριοδότησης για την εισαγωγή του στα πανεπιστήμια κάνοντας χρήση της αγωνιστικής του διάκρισης, να παρακολουθήσει και να διεκπεραιώσει ηλεκτρονικά το αίτημά του.

• Πλατφόρμα διαχείρισης Προγραμμάτων Άθλησης για Όλους: Η πλατφόρμα θα διασφαλίζει την υλοποίηση των θεσμικών διατάξεων των προγραμμάτων, τον έλεγχο της διαφάνειας και της ισονομίας μεταξύ των φορέων υλοποίησης, τη μείωση του όγκου της γραφειοκρατίας, του χρόνου έγκρισης ενός προγράμματος από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού και του κόστους υλοποίησής τους, καθώς και την άμεση έκδοση των διαφόρων βεβαιώσεων.

Στόχος του νομοσχεδίου είναι η πάταξη των φαινομένων οπαδικής βίας στον χώρο του αθλητισμού, εναρμονίζοντας τη νομοθεσία με τις προτάσεις των FIFA/UEFA οι αρμοδιότητές τους σχετίζονται κυρίως με τον έλεγχο των αθλητικών εταιρειών. Έτσι, η Επιτροπή ελέγχει τις Ανώνυμες Αθλητικές Εταιρείες και τους οικείους επαγγελματικούς συνδέσμους, διενεργώντας τακτικό ή έκτακτο, διαχειριστικό και λογιστικό έλεγχο. Οι Ανώνυμες Αθλητικές Εταιρείες υποχρεούνται να καταθέτουν στην Επιτροπή τον προϋπολογισμό τους και εγγυητική επιστολή ελληνικής τράπεζας ποσού ίσου με το 5% των εξόδων του προϋπολογισμού. Τέλος, με δεδομένο ότι μέτοχοι των Ανώνυμων Αθλητικών Εταιρειών μπορούν να είναι μόνο ημεδαπά πρόσωπα (με τα οποία εξομοιώνονται και τα πρόσωπα της ΕΕ), η Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού χορηγεί άδεια σε φυσικά πρόσωπα με ιθαγένεια τρίτης χώρας εκτός ΕΕ, για να αποκτήσουν μετοχές των εταιρειών μετά από έλεγχό της. Στόχος του νομοσχεδίου είναι και η πάταξη των φαινομένων οπαδικής βίας στον χώρο του αθλητισμού, εναρμονίζοντας τη νομοθεσία με τις προτάσεις των FIFA/UEFA. Για να επιτευχθεί αυτό, αυστηροποιούνται οι ποινές για εγκληματικές πράξεις οπαδικής βίας, για τις οποίες μάλιστα θεσπίζεται το ιδιώνυμο, δηλαδή οι επιβαλλόμενες ποινές δεν θα υπόκεινται σε αναστολή ούτε μετατροπή σε χρηματική ποινή. Επιπλέον, εξορθολογίζεται η αντικειμενική ευθύνη των ομάδων για τις βιαιοπραγίες των οπαδών τους. Η αντικειμενική ευθύνη των ομάδων είναι μια ρύθμιση που δεν έχει λειτουργήσει έως τώρα, καθώς οι ομάδες, για να αποποιηθούν τις ευθύνες τους, δεν αναγνώριζαν τις λέσχες φιλάθλων, οι οποίες δρούσαν έτσι ανεξέλεγκτα. Οι νέες διατάξεις ρυθμίζουν την εποπτεία και τον έλεγχο που πρέπει να ασκούν οι ομάδες στις λέσχες φιλάθλων και την αυξημένη τους ευθύνη για τις οργανωμένες μετακινήσεις των οπα-

Νέο αθλητικό νομοσχέδιο Το νέο αθλητικό νομοσχέδιο με τίτλο «Αναμόρφωση θεσμικού πλαισίου της Επιτροπής Επαγγελματικού Αθλητισμού, διατάξεις εναρμόνισης με ολιστική μελέτη FIFA-UEFA για το ποδόσφαιρο και την Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία, αναδιάρθρωση επαγγελματικών κατηγοριών ποδοσφαίρου και λοιπές τροποποιήσεις της αθλητικής νομοθεσίας» βρισκόταν σε δημόσια διαβούλευση έως τις 26 Φεβρουαρίου και αναμένεται να ψηφιστεί το επόμενο διάστημα. Συμπεριλαμβάνει διάφορες διατάξεις σε αρκετά πεδία, όπως οι επαγγελματικές κατηγορίες του ποδοσφαίρου, οι εκλογές της ΕΠΟ και η Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού. Συγκεκριμένα, με βάση το σχέδιο νόμου καταργείται η τρίτη επαγγελματική κατηγορία ποδοσφαίρου (Football League) και αυστηροποιούνται οι όροι συμμετοχής στη δεύτερη κατηγορία (Super League 2). Οι εκλογές της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας θα πραγματοποιούνται κάθε τέσσερα χρόνια και πριν τη διεξαγωγή των θερινών Ολυμπιακών αγώνων, σε συμμόρφωση με την ολιστική μελέτη των FIFA/UEFA. Ένα σημείο, στο οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο νομοσχέδιο, είναι η Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού με τον καθορισμό των αρμοδιοτήτων και της λειτουργίας της. Εν προκειμένω, αναφέρεται ότι τα μέλη της Επιτροπής απολαμβάνουν πλήρους προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας, ενώ

40 _ LAWYER

δών τους, με στόχο να υπάρξει μεγαλύτερη ασφάλεια και σαφήνεια ως προς την απόδοση ευθυνών.

Κέντρο Αθλητικών Ερευνών μετεγκαθίσταται σε νέους χώρους στο Ο.Α.Κ.Α. με στόχο, μέσω της ενίσχυσης της χρηματοδότησής του, την προώθηση της έρευνας στον αθλητισμό, την τεκμηρίωση και διάδοση πληροφοριών επιστημονικού και τεχνολογικού ενδιαφέροντος για αθλητικά θέματα, αλλά και την ανάπτυξη συνεργασιών με πανεπιστημιακά ιδρύματα και με τις αθλητικές Ομοσπονδίες.

• Ινστιτούτο Επιμόρφωσης Αθλητικών Στελεχών: Σε συνεργασία με Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, την Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή και την Ελληνική Παραολυμπιακή Επιτροπή, δημιουργείται το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης Αθλητικών Στελεχών, το οποίο θα προσφέρει σεμινάρια επιμόρφωσης στα στελέχη του αθλητισμού, ώστε όσοι ασχολούνται διοικητικά με τον αθλητισμό να έχουν κατάλληλη κατάρτιση, γνώσεις στρατηγικού σχεδιασμού και αθλητικού management, οικονομικής διαχείρισης, τεχνικών προσέλκυσης εσόδων και χορηγιών, διοικητική σκέψη κλπ.

• Κλιμάκιο Ελέγχου Αθλητικών Φορέων: Συστήνεται ελεγκτικός μηχανισμός για τη διενέργεια ελέγχων ορθότητας των καταχωρημένων στοιχείων των αθλητικών σωματείων στο αντίστοιχο μητρώο, αναφορικά με τη δραστηριότητα και τη σωστή λειτουργία τους, στο πλαίσιο της χρηστής διοίκησης.

Επερχόμενες νομοθετικές εξελίξεις Τους επόμενους μήνες, έχουν ανακοινωθεί από τον αρμόδιο υπουργό περαιτέρω εξελίξεις στην αθλητική νομοθεσία με στόχο κυρίως την αντιμετώπιση των φαινομένων βίας, κακοποίησης και κακοδιαχείρισης στον αθλητισμό, με αφορμή τις σοκαριστικές καταγγελίες που έχουν γίνει από αθλητές το τελευταίο διάστημα. Σε αυτό το πλαίσιο, προγραμματίζονται τα εξής: • Κέντρο Υποστήριξης Αθλητισμού: Θα δημιουργηθεί υπηρεσία στη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, η οποία θα υποδέχεται αιτήματα και ερωτήματα αθλητών, αθλητικών φορέων και του κοινού και θα τα προωθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες, έτσι ώστε να επιλύονται διαδικαστικά και νομικά ζητήματα που άπτονται της αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και των εποπτευόμενων φορέων της.

• Αθλητικός Συνήγορος: Θεσπίζεται θεσμός διαμεσολάβησης μεταξύ των αθλητικών φορέων και της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού για τον έγκαιρο εντοπισμό και τη δίκαιη και αποτελεσματική διαχείριση καταγγελιών, που αφορούν σε απρεπή συμπεριφορά, κατάχρηση εξουσίας και φαινόμενα κακοδιοίκησης.

• Συμβουλευτική Γραμμή Υποστήριξης: Θα εκδοθεί Κοινή Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με σκοπό την υποστήριξη των αθλητών που υφίστανται οποιουδήποτε είδους κακοποίηση.

• Κώδικας Δεοντολογίας: Ο συγκεκριμένος Κώδικας Δεοντολογίας θα είναι εναρμονισμένος με τον Κώδικα Δεοντολογίας της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής με βάση τις αξίες και τις αρχές που κατοχυρώνονται στον Ολυμπιακό Χάρτη και τον Κώδικα της αντίστοιχης Διεθνούς Ομοσπονδίας.

• Πειθαρχικός Κώδικας: Θα επικαιροποιηθεί ο Πειθαρχικός Κώδικας στην κατεύθυνση των αρχών της ΔΟΕ και της Διεθνούς Ομοσπονδίας κάθε αθλήματος, με στόχο να τεθούν σαφή όρια στον ρόλο και τις αρμοδιότητες όλων των εμπλεκομένων φορέων στον αθλητισμό.

• Εθνικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών: Το Εθνικό

Επιπλέον, αναμένεται τους επόμενους μήνες η έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης για το επόμενο σχέδιο νόμου, το οποίο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για τον εθελοντισμό, τα e-sports, τον πνευματικό, ψυχαγωγικό, εναλλακτικό, εργασιακό και μαζικό αθλητισμό, καθώς και την εφαρμογή της ρομποτικής στον αθλητισμό. ■

Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού αναμένεται να θεσπιστεί Κώδικας Δεοντολογίας και να επικαιροποιηθεί ο Πειθαρχικός Κώδικας με βάση τα πρότυπα της ΔΟΕ και των διεθνών ομοσπονδιών κάθε αθλήματος 41 _ LAWYER

_ΟPINIONS

ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΗΒ & ΕΕ ΜΕΤΑ ΤΟ BREXIT Η Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής ΕΕ) και το Ηνωμένο Βασίλειο (εφεξής ΗΒ) κατέληξαν σε συμφωνία μετά το Brexit, τη Συμφωνία Εμπορίου και Συνεργασίας (Trade & Cooperation Agreement, εφεξής ΣΕΣ), την Παραμονή των Χριστουγέννων 2020. Οι διατάξεις της ΣΕΣ έγιναν νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου (EU Future Relationships Act 2020) στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Παρόλο που η ΣΕΣ προέβλεπε δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις, δεν έκανε ωστόσο καμία αναφορά σε δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις, καθώς και στη δικαιοδοσία και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές διαδικασίες.

Ε

ν ολίγοις δεν επιτεύχθηκε άμεση συμφωνία για την αντικατάσταση του καθεστώτος του κανονισμού των Βρυξελλών (1215/2012). Ο κανονισμός αυτός παρέχει μια απλοποιημένη διαδικασία για την αμοιβαία εκτέλεση των αποφάσεων μεταξύ των δικαστηρίων των κρατών-μελών της ΕΕ. Από την 1η Ιανουαρίου 2021, επομένως, το καθεστώς του Κανονισμού των Βρυξελλών δεν ισχύει πλέον για το ΗΒ. Όσον αφορά, λοιπόν, στην αρμοδιότητα των δικαστηρίων του ΗΒ και την εκτέλεση αποφάσεων μεταξύ των δικαστηρίων των κρατών-μελών της ΕΕ

Βασίλειος Δημητρούκας Δικηγόρος Παρ' Αρείω Πάγω, LL.M Maritime Law, LL.M German Law, PGDip History & Theory of Law, MICS

και του ΗΒ, εύλογα θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι τελικά επικράτησε ένα «σκληρό Brexit», καθόσον παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα. Ωστόσο, φαίνεται ότι η απάντηση βρίσκεται καταρχάς στις -διμερείς ή πολυμερείς - συνθήκες που το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη και θα υπογράψει μετά το Brexit. Περαιτέρω, το αποτέλεσμα μετριάζεται από την αίτηση του ΗΒ για προσχώρηση στη Σύμβαση του Λουγκάνο του 2007 για τη διεθνή δικαιοδοσία, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπο-

42 _ LAWYER

ρικές υποθέσεις, αλλά και την ένταξή του μονομερώς, όπως άλλωστε είχε δικαίωμα, στη Σύμβαση της Χάγης του 2005 για τις συμφωνίες παρέκτασης της δικαιοδοσίας (Hague Convention on Choice of Court Agreements - HCCCA).

δημιουργεί περαιτέρω βεβαιότητα για τους καταναλωτές που αγοράζουν διασυνοριακά επιτρέποντάς τους να ασκήσουν τα δικαιώματά τους στη χώρα όπου κατοικούν. Σε περίπτωση μη ένταξης του ΗΒ στη Σύμβαση του Λουγκάνο, από την άλλη πλευρά, η εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων δεν θα πραγματοποιείται πλέον αυτόματα, γεγονός που θα δημιουργήσει περαιτέρω αβεβαιότητα και μεγαλύτερο βάρος όσον αφορά στη διαδικασία, τον χρόνο και το κόστος.

Σύμβαση του Λουγκάνο Η Σύμβαση του Λουγκάνο του 2007 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις διέπει τη δικαιοδοσία και την αμοιβαία εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και τριών χωρών της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (European Free Trade Association ή EFTA, εφεξής ΕΖΕΣ), της Ισλανδίας, Νορβηγίας και Ελβετίας. Η σύμβαση του Λουγκάνο λειτουργεί ουσιαστικά με τον ίδιο τρόπο, όπως και o Κανονισμός των Βρυξελλών, μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ. Το Ηνωμένο Βασίλειο συμμετείχε στη Σύμβαση του Λουγκάνο λόγω της ένταξής του στην ΕΕ. Τώρα που το ΗΒ δεν είναι μέλος της ΕΕ, τα συμβαλλόμενα μέρη θα μπορούσαν να συμφωνήσουν ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να προσχωρήσει στη Σύμβαση του Λουγκάνο ως ανεξάρτητο συμβαλλόμενο μέρος. Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΕ δεν έχει ακόμη εγκρίνει την προσχώρηση του HB στη Σύμβαση του Λουγκάνο. Το ΗΒ υπέβαλε την αίτησή του να προσχωρήσει στη Σύμβαση του Λουγκάνο στις 8 Απριλίου 2020. Ωστόσο, η προσχώρηση απαιτεί τη συγκατάθεση όλων των συμβαλλομένων μερών, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ. Η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία έχουν δηλώσει την υποστήριξή τους για την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά η θέση της ΕΕ δεν είναι ακόμη σαφής και η ΣΕΣ σιωπά για αυτό το θέμα. Η αποδοχή της προσχώρησης στη Σύμβαση του Λουγκάνο θεωρείται γενικά ως η προτιμώμενη επιλογή για το ΗΒ, καθώς οι αποφάσεις των δικαστηρίων του ΗΒ θα συνεχίσουν να αναγνωρίζονται και να είναι άμεσα εκτελεστές σε ολόκληρη την ΕΕ και στις χώρες της ΕΖΕΣ (EFTA) -και το αντίστροφο- και οι ρήτρες περί αρμοδιότητας των δικαστηρίων του ΗΒ θα εξακολουθούν να γίνονται σεβαστές σε αυτές τις χώρες. Συγκεκριμένα, η Σύμβαση του Λουγκάνο εξαλείφει την ανάγκη πολλαπλών νομικών ενεργειών σε διαφορετικές χώρες και

Σύμβαση της Χάγης Η Σύμβαση της Χάγης του 2005 εφαρμόζεται μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, του Μεξικού, της Σιγκαπούρης και του Μαυροβουνίου. Η Σύμβαση της Χάγης άρχισε να ισχύει για το ΗΒ όταν προσχώρησε στη Σύμβαση η ΕΕ την 1η Οκτωβρίου 2015 και το ΗΒ προσχώρησε εκ νέου μετά το Brexit μονομερώς, χωρίς να λάβει άδεια από την ΕΕ, ως ανεξάρτητο συμβαλλόμενο κράτος από την 1η Ιανουαρίου 2021. Το ΗΒ υποστηρίζει και έχει νομοθετήσει για το γεγονός, ότι η Σύμβαση της Χάγης εφαρμόζεται σε διεθνείς συμβάσεις που υπογράφηκαν μετά την 1η Οκτωβρίου 2015, όταν τέθηκε η Σύμβαση σε ισχύ σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαφωνεί, υποστηρίζοντας ότι ισχύει μεταξύ ΗΒ και ΕΕ μόνο για συμβάσεις που υπογράφηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Όπου εφαρμόζεται η Σύμβαση της Χάγης, οι αποφάσεις των δικαστηρίων του ΗΒ θα είναι άμεσα εκτελεστές σε ολόκληρη την ΕΕ (και στα άλλα συμβαλλόμενα κράτη της Σύμβασης της Χάγης, που είναι το Μεξικό, το Μαυροβούνιο και η Σιγκαπούρη). Ωστόσο, η Σύμβαση της Χάγης ισχύει μόνο όταν υπάρχει ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας που τέθηκε μετά την έναρξη ισχύος της Σύμβασης για το ενδιαφερόμενο κράτος. Ειδικότερα ισχύει μόνο όταν: - Η διαφορά εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης όπως προβλέπεται στο Άρθρο 2 -π.χ. η Σύμβαση δεν ισχύει για εργατικές ή καταναλωτικές διαφορές ή αξιώσεις ή για αποζημίωση λόγω σωματικής βλάβης - Υ πάρχει ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας κατά την έννοια του άρθρου 3 και

Εν ολίγοις, δεν επιτεύχθηκε άμεση συμφωνία για την αντικατάσταση του καθεστώτος του Κανονισμού των Βρυξελλών (1215/2012)

LAWYER _ 43

_ΟPINIONS Διμερείς Συμβάσεις Η περίπτωση της Νορβηγίας Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, το ΗΒ έχει ήδη προχωρήσει σε διμερείς συμβάσεις αμοιβαίας αναγνώρισης και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων. Χαρακτηριστική είναι η συμφωνία με τη Νορβηγία. Το ΗΒ και η Νορβηγία έχουν καταλήξει σε συμφωνία που επεκτείνει και ενημερώνει μια παλιά συνθήκη αμοιβαίας επιβολής, τη Σύμβαση του 1961 για την αμοιβαία αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές υποθέσεις μεταξύ του ΗΒ και της Νορβηγίας (Convention for the Reciprocal Recognition and Enforcement of Judgements in Civil Matters 1961), η οποία θα εφαρμοστεί εάν το ΗΒ δεν προσχωρήσει τελικά στη Σύμβαση του Λουγκάνο. Το πρακτικό αποτέλεσμα αυτής της συμφωνίας είναι ότι οι αποφάσεις θα συνεχίσουν να εφαρμόζονται αμοιβαία μεταξύ του ΗΒ και της Νορβηγίας από την 1η Ιανουαρίου 2021.

- Η ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας τίθεται σε ισχύ μετά την έναρξη ισχύος της Σύμβασης για το ενδιαφερόμενο κράτος του οποίου τα δικαστήρια έχουν επιληφθεί της διαφοράς κατά την έννοια του Άρθρου 16. Υπό το ανωτέρω πρίσμα, συμπεραίνουμε ότι η Σύμβαση της Χάγης καλύπτει μόνο ένα σχετικά στενό φάσμα διαφορών σε σύγκριση με τη Σύμβαση του Λουγκάνο και αφήνει ένα πιθανό κενό. Όπως είναι φυσικό, η μη συμφωνία μεταξύ ΕΕ και ΗΒ ως προς το χρονικό σημείο έναρξης ισχύος της Σύμβασης της Χάγης, γεννά αβεβαιότητα κυρίως σε σχέση με την εξωτερική εκτέλεση, δηλαδή των αποφάσεων των δικαστηρίων του ΗΒ που τίθενται σε εκτέλεση εντός της ΕΕ. Δεδομένου ότι το Δικαστήριο της ΕΕ είναι απίθανο να αποσαφηνίσει το ζήτημα σύντομα, είναι καλύτερο να υποθέσουμε ότι η άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (για εφαρμογή της Σύμβασης της Χάγης μεταξύ ΗΒ και ΕΕ μόνο για συμβάσεις που υπογράφηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2021) θα επικρατήσει για το άμεσο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι, από τη σκοπιά ενός δικαστή στην ΕΕ, πολύ λίγες διαφορές θα εμπίπτουν στο χρονικό πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης της Χάγης.

Συμπέρασμα Εν κατακλείδι, η Σύμβαση της Χάγης θα διαδραματίσει έναν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο με την πάροδο του χρόνου και εν αναμονή οποιασδήποτε συμφωνίας σχετικά με τη προσχώρηση ή μη του ΗΒ στη Σύμβαση του Λουγκάνο. Συνολικά, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εξακριβωθεί η επίδραση του Brexit. Θεωρείται, ωστόσο, σχεδόν σίγουρο ότι ορισμένες πτυχές του εμπορικού νομικού τοπίου του Ηνωμένου Βασιλείου δεν θα επηρεαστούν. Για παράδειγμα, είναι δύσκολο να δούμε πώς θα επηρεαστεί αρνητικά η διαιτησία του Λονδίνου, τόσο λόγω των προφανών και χρόνιων πλεονεκτημάτων της, συμπεριλαμβανομένης της εμπιστευτικότητας, της ικανότητας ελέγχου της διαδικασίας και της δυνατότητας επιλογής διαιτητών ιδιαίτερα πεπειραμένων, όσο ιδίως λόγω των «αλμάτων» που έχουν επιτευχθεί στη διεξαγωγή πλέον ψηφιακών ακροάσεων υπό το φως της πανδημίας. ■

Φαίνεται ότι η απάντηση βρίσκεται καταρχάς στις -διμερείς ή πολυμερείςσυνθήκες που το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη και θα υπογράψει μετά το Brexit

44 _ LAWYER

ΥΠΌ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ

presents

Athens ESG Forum Embracing the Next Finance Revolution

E A R LY B IRD -20% EΩ

ΔΕΥΤΕΡΑ

Σ 17/05/20

21

Στο σημερινό παγκόσμιο ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι κορυφαίες εταιρείες αναγνωρίζουν ότι, πέραν των χρηματοοικονομικών κεφαλαίων, πρέπει να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG). Η BOUSSIAS ανοίγει τη συζήτηση για τα κριτήρια ESG, με στόχο να παρουσιάσει τη σημασία και την επίδρασή τους στην επιχειρηματικότητα και την επενδυτική δραστηριότητα στη χώρα μας. Το συνέδριο θα επιχειρήσει να ρίξει φως σε θέματα σχετικά με: • Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τη σημασία της διαφάνειας σε θέματα ESG & η επισήμανση των επιχειρηματικών ευκαιριών που σχετίζονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

• Βελτίωση της διαχείρισης των ερωτημάτων των επενδυτών για θέματα ESG. • Ενσωμάτωση ουσιαστικών και συναφών δεδομένων ESG στη διαδικασία λήψης επενδυτικών αποφάσεων των εταιρειών.

• Αποτελεσματικότερη εφαρμογή των επερχόμενων ρυθμιστικών πλαισίων που σχετίζονται με θέματα ESG. • Ενίσχυση των επιδόσεων των ελληνικών επιχειρήσεων σε θέματα ESG.

www.athens-esg-forum.gr

LIVESTREAMING BY

audio visual equipment

ΧΟΡΗΓOΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝIΑΣ

Συμμετοχές: Ελένη Καλογρίτσα, T: +30 210 661 7777 (εσωτ. 122), E: ekalogritsa@boussias.com Περιεχόμενο: XXXXXXXXXXXXXXXXX, Τ: 210 6617777 Χορηγίες: Λίζα Αντωνιάδη, T: +30 210 661 7777, (εσωτ.

158), (εσωτ.

E:L Alantoniadi@boussias.com, W YXXX), E R _E: XXXXXXXXXXXXXXXXX@boussias.com 45 XXXXXXXXXXXXXXXXX, Τ: 210 6617777 (εσωτ. XXX), Ε: XXXXXXXXXXXXXXXXX@boussias.com ΆνναΧορηγίες: Γυπαράκη, T: +30 210 661 7777, (εσωτ.

152), E: agyparaki@boussias.com Συμμετοχές: XXXXXXXXXXXXXXXXX, T: 210 661(εσωτ.

7777 (εσωτ. Ε: XXXXXXXXXXXXXXXXX@boussias.com Περιεχόμενο: Βασίλης Καφίρης, T: +30 210 661 7777, 132), E:XXX), vkafiris@boussias.com

Official Publications

_ΟPINIONS

Η ΣΥΜΒΑΣΗ FRANCHISE ΣΤΟ ΜΕΤΑIΧΜΙΟ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ «ΟΙΟΝΕΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗ» ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ «ΑΓΟΡΑΣ» ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ 1. Τα συμβατικά δίκτυα

Ευάγγελος Ι. Μαργαρίτης Δικηγόρος, Δ.Ν.

Post – doc Νομικής Αθηνών, CIPP/E

κόστους της επιχειρηματικής δράσης, όπως διαμορφώθηκε από τους Coase (The nature of the firm, the market and the law, 1937) και Williamson (Markets and Hierarchies, Analysis and Antitrust Implications, 1975). Σύμφωνα με την προσέγγιση που παραδοσιακά ακολουθείται από τους οικονομολόγους, οι επιχειρήσεις επιλέγουν να λειτουργήσουν είτε στην «αγορά», με την έννοια της ανεξάρτητης δραστηριότητας και της εστίασης σε έναν συγκεκριμένο τομέα δράσης, επιλέγοντας ανταλλακτικές σχέσεις με άλλες ανεξάρτητες επιχειρήσεις, για να προμηθευτούν ή να προμηθεύσουν προϊόντα και υπηρεσίες, είτε «ιεραρχικά», ως μία ανεξάρτητη εταιρία δομημένη με τη μορφή πυραμίδας, που επιλέγει να επιμελείται η ίδια όλων των σταδίων της παραγωγής και της διανομής, διασπείροντας δηλαδή το πεδίο ενδιαφέροντός της σε μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων. Ανάλογα με τις συνθήκες κάθε αγοράς, οι Coase και Williamson

Υφίστανται περιπτώσεις, όπου «κοινός είναι ο σκοπός των συμβάσεων και όχι ο σκοπός των συμβαλλομένων» (Larenz / Wolf, Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts, 9η εκδ. 2004, § 23, αρ. 127). Είναι δυνατό να υφίστανται περιπτώσεις, όπου η εκπλήρωση μιας συμβατικής παροχής εξαρτάται από μια τρίτη συμβατική παροχή προς ή από ένα μέρος της αρχικής σύμβασης, το οποίο μετέχει και σε έναν άλλο, ανεξάρτητο συμβατικό δεσμό. Αυτό δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένδειξη της «οικονομικής σύνδεσης» ανεξάρτητων συμβάσεων. Το franchising αποτελεί μορφή εμπορικής δράσης μεταξύ ανεξάρτητων νομικά επιχειρήσεων, εντούτοις συνδεδεμένων οικονομικά, υπό κοινό «περίβλημα» απέναντι στον εκτός του συστήματος παρατηρητή. Ο τρόπος αυτός προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών υπερβαίνει την παραδοσιακή οικονομική θεωρία περί περιορισμού του

46 _ LAWYER

αναπτύσσουν διαφορετικά κριτήρια που πρέπει να λάβει κάθε επιχείρηση υπόψη της, για να περιορίσει το κόστος λειτουργίας της. Η θεωρία αυτή έχει εμφανίσει ρήγματα τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη των «συμβατικών δικτύων». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το franchising, το οποίο δεν μπορεί να ενταχθεί στη λογική του δίπολου «αγορά – ιεραρχία». «As a form of economic organization, the franchise contract lies between markets and hierarchies» έχει διαγνώσει ο Dnes (The Economic Analysis of Franchising and its Regulation, εις Joerges, Franchising and the Law: Theoretical and Comparative Approaches in Europe and the United States, 1991, σ. 133). Ή, κατά την εξίσου εύστοχη διατύπωση του Norton (Journal of Business 1988, 198.), «the central feature of franchise organizations is the presence of both market–like and firm–like qualities». Η ιδιομορφία αυτή αποτελεί εννοιολογικό γνώρισμα του franchising και με βάση τον ίδιο τον ορισμό που δίνεται από τον Ελληνικό Σύνδεσμο Franchise, κατά πιστή, σχεδόν, μετάφραση από τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Δεοντολογίας για το franchising. Ανήκει έτσι σε μία κατηγορία μορφωμάτων που εμφανίστηκαν τα τελευταία έτη στο προσκήνιο της οικονομίας, δρουν «μεταξύ αγοράς και ιεραρχίας» και χαρακτηρίζονται ως «δίκτυα συμβάσεων» ή «συμβατικά δίκτυα».

«Xωρίς δίκτυα συμβάσεων δεν υπάρχει οικονομία της αγοράς» έχει λεχθεί εύστοχα (Grundmann, Contractual networks in German private law, εις Cafaggi, Contractual Networks, Inter-Firm Cooperation and Economic Growth, 2011, σ. 112 = AcP 2007, 721, «ohne Vertragsnetze keine Marktwirtschaft»). Τα «δίκτυα συμβάσεων» (Netzwerkverträge, networks of contracts) συνιστούν ένα νέο οικονομικό–κοινωνιολογικό φαινόμενο, που περιλαμβάνει μορφώματα που αποτελούνται από πολλούς παράγοντες, ανεξάρτητους νομικά μεταξύ τους με κοινό οικονομικό προσανατολισμό, χωρίς να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους σε ένα νομικά ανεξάρτητο μόρφωμα. Ο χαρακτηρισμός τους ως «δίκτυα συμβάσεων» αναδεικνύει τη συμβατική βάση τους, δεν αποτελούν όμως απλώς ένα σύνολο συμβάσεων με κοινό σημείο αναφοράς έναν ή περισσότερους συμβαλλομένους, αλλά οι συμβάσεις διαπλέκονται οικονομικά μεταξύ

τους με συνδετικό στοιχείο το κοινό εγχείρημα. Αποτελούν έτσι «υβρίδια», δημιουργήματα της αναπόδραστης ανάγκης των συναλλαγών, με στοιχεία τόσο ανταλλακτικά όσο και εταιρικά, χαρακτηριστικά τόσο «αγοράς» όσο και «ιεραρχίας» (Teubner, ZHR 2001, 552, Hutter/ Τeubner, JITE 1993, 706 επ.). Χαρακτηριστικά ο Teubner χρησιμοποιεί επανειλημμένα τον όρο controrgs, για να υποδηλώσει την ύπαρξη και την ιδιομορφία τους. Ως υβρίδια έχουν την πολυτέλεια να προσαρμόζονται στις εκάστοτε αντιφατικές συνθήκες που δημιουργεί η σύγχρονη οικονομία. Αμιγείς ανταλλακτικές συμβάσεις στην ελεύθερη αγορά από τη μία και ιεραρχικά λειτουργούσα επιχείρηση από την άλλη δεν μπορούν να είναι «πανταχού παρούσες». Οι πρώτες είναι προσανατολισμένες στην επίτευξη του μέγιστου οφέλους από κάθε πλευρά και είναι εύκολα τροποποιήσιμες, αλλά δεν ενδείκνυνται για συντονισμένη δράση. Η δεύτερη ναι μεν στηρίζεται σε ιεραρχία και οργάνωση, όμως η έλλειψη κινήτρου, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και η ανασφάλεια για το μεγάλο κόστος της επέκτασης σε νέες αγορές ή του δανεισμού λειτουργούν ως τροχοπέδη. Ωστόσο, τα παραγγέλματα αυτά, καίτοι παράδοξα, φθάνουν στο σημείο να ικανοποιούνται ταυτόχρονα. Η απάντηση του Teubner είναι μία: “Co-opetition”, ή μία λογική που «δικτυώνει» τον τρόπο δράσης επιχειρήσεων στην ελεύθερη αγορά με τον συντονισμό εντός μίας και μόνο επιχείρησης Teubner (ZHR 2001, 564). Η εφαρμογή του σχήματος «αξιοπιστία»«ευελιξία» είναι λοιπόν το βασικό πλεονέκτημα των «συμβατικών δικτύων».

Tην αγορά στον αντίποδα της ιεραρχίας, τον ανταγωνισμό απέναντι στην ενσωμάτωση, το ατομικό ενάντια στο συλλογικό, τη συστημική δέσμευση έναντι της αυτονομίας, διαδέχεται η «συνεργασία», η «συντονισμένη εμπιστοσύνη» ως τρίτη, πιο ευέλικτη, μορφή επιχειρηματικής δράσης, η οποία στηρίζεται έντονα στο κίνητρο κάθε μέρους, για να επιτύχει αποτέλεσμα «δικτυωμένο», που μόνο του δεν θα μπορούσε να επιτύχει. Τα «δίκτυα συμβάσεων» στηρίζονται στην

«Xωρίς δίκτυα συμβάσεων δεν υπάρχει οικονομία της αγοράς» έχει λεχθεί εύστοχα

LAWYER _ 47

_ΟPINIONS αλληλοσυμπλήρωση ως προς όλους τους τομείς δράσης των παραγόντων τους, με αμοιβαία ανταλλαγή πληροφοριών, μέσων, πηγών και δραστηριοτήτων. Πρόκειται για μία «interdependent symbiosis», όπως πολύ εύστοχα προσδιορίζει τη συνύπαρξη αυτή ο Mouzas (The Weakest Link: Legal Aspects of Network Architecture, of Supply Chains, Comment on Collins, εις Amstutz/Teubner, Networks: legal issues of multilateral co-operation, 2009, σ. 211 επ.), για να υποδηλώσει τη συνεργασία ως προς τη μέθοδο ανάπτυξης των ανεξάρτητων επιχειρήσεων και την αλληλεξάρτηση που υπάρχει μεταξύ τους.

της ανάθεσης σε άλλον της διαχείρισης μιας υπόθεσης σε μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή λόγω αδυναμίας του αναθέτοντος κυρίου της, ή της κατάρτισης μιας σύμβασης που εξαρτάται από το εάν ο μέλλων οφειλέτης θα τύχει χρηματοδότησης από κάποιον πιστωτή, όπως στις «συνδεδεμένες συμβάσεις» του άρθρου 15 της οδηγίας 2008/48 (= άρθρο 15 της κοινής υπουργικής απόφασης Z1-699/2010) ή τις συμβάσεις πιστωτικής κάρτας, της μεσολάβησης πολλαπλών πιστωτικών ιδρυμάτων για τη διενέργεια μιας τραπεζικής πληρωμής κ.α. Υπάρχουν, λοιπόν, συμβάσεις «οιονεί εταιρικές», όπου τα μέρη επιδιώκουν το ίδιο απώτερο, συνήθως οικονομικό αποτέλεσμα και έχουν κοινό συμφέρον στην πραγμάτωσή του, χωρίς αυτό να εξυψώνεται σε κοινό σκοπό. Αυτές οι «οιονεί εταιρικές» συμβάσεις είναι είτε απλές, όταν μεταξύ των μερών υπάρχει κοινό συμφέρον χωρίς η πραγμάτωσή του να εξαρτάται από τρίτα πρόσωπα, π.χ. μία τυπική μεριστική σύμβαση δανείου ή εμπορικής αντιπροσωπείας, είτε και «συνδεδεμένες». Οι τελευταίες αυτές συμβάσεις χαρακτηρίζονται από την ύπαρξη κάποιας σύνδεσης μεταξύ τους, με την έννοια ότι η επιτυχία της μίας σύμβασης εξαρτάται από μία άλλη σύμβαση, ένα από τα υποκείμενα της οποίας είναι υποκείμενο και στην αρχική σύμβαση, υπάρχει δηλαδή μεταξύ μη συνδεδεμένων μεταξύ τους μερών κοινό συμφέρον, όχι όμως κοινός σκοπός. Ως προς αυτό, προσομοιάζουν με μία πολυμερή εταιρική σύμβαση, με τρία τουλάχιστον δηλαδή συμβαλλόμενα πρόσωπα, αυτός ο σχηματισμός δε απεικονίζει πολύ χαρακτηριστικά τον τρόπο λειτουργίας του franchising. Οι οικονομικοί όροι, λοιπόν, «δικτύωση» και «οικονομική σύνδεση συμβάσεων» μπορούν να εισέλθουν στον χώρο του δικαίου μέσω της πύλης των «οιονεί εταιρικών συμβάσεων», ώστε η οικονομική σύνδεση να μετατραπεί σε νομική. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει in concreto συμφωνία για συμμετοχή του δικαιοδότη στις εισπράξεις του δικαιοχρήστη, οπότε η σύμβαση franchise

2. Η ένταξη των δικτύων franchising στα συμβατικά δίκτυα από νομική άποψη Ο παράγοντας Χ, η συνεργασία μεταξύ των μερών, αναδεικνύεται ως το χαρακτηριστικό του franchising που το καθιστά μια προηγμένη μορφή εμπορικής συνεργασίας και του προσδίδει τον χαρακτήρα του «κάτι παραπάνω» από τις προηγούμενες μορφές ανάπτυξης, που στηρίζονται είτε σε ατομικά στοιχεία, με ατομοκεντρικό προσανατολισμό χωρίς συνεργατικά ψήγματα (εδώ και οι κλασικές μέθοδοι εμπορικής αντιπροσωπείας και εξουσιοδοτημένου διανομέα, αφού η πρώτη χαρακτηρίζεται από την πλήρη υπαγωγή του αντιπροσώπου στον έλεγχο και τις οδηγίες του αντιπροσωπευoμένου, η δε δεύτερη από έλλειψη ενιαίας προς τα έξω εμφάνισης και «εταιρικής ταυτότητας»), είτε προσλαμβάνουν αποκλειστικά εταιρικό χαρακτήρα χωρίς το ατομικό κίνητρο επιτυχίας και τη δυνατότητα αποτελεσματικής εποπτείας κάθε περιοχής. Είναι, λοιπόν, η «δικτύωση» που διαμορφώνει τη σχέση μεταξύ των μερών ως σχέση συνεργατική, στηριγμένη στην εμπιστοσύνη και την υπευθυνότητα και συμβάλλει στην υπέρβαση του διμερούς στοιχείου στη σχέση μεταξύ των μερών, μεταμορφώνοντάς τη σε μία πολύπλευρη συλλογική δράση. Η συμμετοχή του δανειστή στα κέρδη ή τις εισπράξεις του οφειλέτη δεν είναι η μόνη μορφή με την οποία μπορεί να εκδηλωθεί το κοινό συμφέρον των μερών, χωρίς αυτό να εξυψώνεται σε κοινό σκοπό. Αντίθετα, η κοινότητα συμφερόντων μπορεί να λάβει διάφορες μορφές, όπως της επιθυμίας για ενίσχυση της φήμης του συστήματος, όπως στις εξεταζόμενες συμβάσεις franchise, ή

Η τυπολογική κατάταξη μιας σύμβασης franchise στις «οιονεί εταιρικές» έχει ως συνέπεια ότι είναι δυνατό να διαγνωστούν εταιρικού δικαίου υποχρεώσεις μεταξύ των αντισυμβαλλομένων, χωρίς να υφίσταται εταιρική σύμβαση

48 _ LAWYER

θα μπορούσε να θεωρηθεί μεριστική άνευ ετέρου, το (δεδομένο) κοινό συμφέρον μεταξύ των μερών που στηρίζεται στη συνεργασία τους και την κατανομή των ρόλων, τη «δικτύωσή» τους δηλαδή, επιτρέπει και επιβάλλεται να γίνει λόγος γενικά περί οιονεί εταιρικής συμβάσεως. Ο χαρακτηρισμός από μόνος του βέβαια δεν έχει σημασία. Αντιθέτως, το κρίσιμο ερώτημα που ευλόγως παραμένει αφορά στην εξεύρεση των εφαρμοστέων επ’ αυτών των συμβάσεων κανόνων δικαίου για τη λύση των προβλημάτων που ανακύπτουν σε αυτές, ξεπερνώντας την προβληματική μιας κλασικής ανταλλακτικής σύμβασης. Η διαπίστωση κοινού προσανατολισμού στις συμβάσεις franchise με όμοιο, κατά βάση, περιεχόμενο, εντός του ίδιου συστήματος είναι μια πρώτη απάντηση στην οικονομική έννοια της σύνδεσης ανεξάρτητων συμβάσεων. Η σύμβαση franchise είναι μια «οιονεί εταιρική σύμβαση». Η παραδοχή του κοινού συμφέροντος των αντισυμβαλλομένων, δικαιοδότη και δικαιοχρήστη, ανοίγει τον δρόμο για εφαρμογή διατάξεων με εταιρική χροιά σε μία σύμβαση franchise, που κατά τη διαμόρφωσή της είναι ανταλλακτική, κάτι που επιτρέπει συγχρόνως και τη συνεκτίμηση των συμφερόντων και των λοιπών μελών του συστήματος, ακόμα και αν δεν συνδέονται συμβατικά με άλλους δικαιοχρήστες.

πίστης που επιτάσσει να υπάρχει ισοκατανομή των πλεονεκτημάτων των υποκειμένων του συστήματος, τα οποία ο δικαιοδότης λαμβάνει χάρη στο ότι διαπραγματεύεται με την ισχύ και τη μαζικότητα των δικαιοχρηστών του συστήματος, ενέργεια για την οποία έχει καταβληθεί σε αυτόν αντάλλαγμα και αρμόζει στον ρόλο του και την ανάληψη υποχρέωσής του να υποστηρίζει τους δικαιοχρήστες στη λειτουργία της επιχείρησής τους. Η υποχρέωση αυτή του δικαιοδότη δεν μπορεί να απεμποληθεί με προδιατυπωμένη συμφωνία με το δικαιοχρήστη, αφού θα σήμαινε, ενόψει της ιδιομορφίας της σύμβασης και του διαχειριστικού ρόλου του δικαιοδότη, ότι θα ελάμβανε διπλό αντάλλαγμα από αυτόν κατά κατάχρηση της συλλογικότητας του εγχειρήματος, τυχόν δε τέτοια συμφωνία είναι άκυρη ως καταχρηστική κατ’ άρθρον 2 παρ. 6 του ν. 2251/1994. β. Από την άλλη, η «δικτύωση» σημαίνει τη δημιουργία μιας υποχρέωσης ίσης μεταχείρισης των δικαιοχρηστών από τον δικαιοδότη. Η καταχρηστική επιβολή διακρίσεων εις βάρος ενός δικαιοχρήστη, ο οποίος έχει τις ίδιες υποχρεώσεις που έχουν και άλλοι εντός του συστήματος, οι οποίοι όμως απολαμβάνουν κάποια πλεονεκτήματα που ο ίδιος δεν δικαιούται, δεν δικαιολογείται

3. Έννομες συνέπειες Η τυπολογική κατάταξη μιας σύμβασης franchise στις «οιονεί εταιρικές» έχει ως συνέπεια ότι είναι δυνατό να διαγνωστούν εταιρικού δικαίου υποχρεώσεις μεταξύ των αντισυμβαλλομένων, χωρίς να υφίσταται εταιρική σύμβαση (Αναλυτικά για τα ζητήματα αυτά βλ. τη διδακτορική μου διατριβή, Συνδεδεμένες Συμβάσεις Franchise, Π.Ν. Σάκκουλας 2016, passim, ιδίως σελ. 136 επ.): α. Αρχικά, η «δικτύωση» συνεπάγεται τη δημιουργία μιας ιδιόμορφης υποχρέωσης κατανομής των οικονομικών παροχών που λαμβάνει ο δικαιοδότης λόγω των συμβάσεων τις οποίες καταρτίζει κάθε δικαιοχρήστης στο όνομα και για λογαριασμό του, με τη μεσολάβηση όμως του κέντρου του συστήματος. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί παρεπόμενη υποχρέωση του δικαιοδότη και ανακύπτει στο πλαίσιο συμπληρωτικής ερμηνείας της σύμβασης ως εξειδίκευση της αρχής της καλής

LAWYER _ 49

_ΟPINIONS σε καμία περίπτωση από την αρχή της καλής πίστης, όταν οι συνθήκες και οι περιστάσεις δεν το επιβάλλουν. γ. Επίσης, η «δικτύωση» τροποποιεί το μέτρο της ευθύνης κάθε συμβαλλομένου απέναντι στον άλλο. Ο προσωπικός χαρακτήρας της σχέσης δικαιοδότη και δικαιοχρήστη και ο έλεγχος του δικαιοδότη, εφόσον ο ίδιος ουσιαστικά εγκρίνει τις ενέργειες που κάθε δικαιοχρήστης επιθυμεί να πραγματοποιήσει και επιβλέπει την εκτέλεση των εντολών που δίνει στο δικαιοχρήστη, έχει συνέπεια ότι ο δικαιοδότης δε μπορεί παρά να απαιτήσει από τον αντισυμβαλλόμενό του το μέτρο της επιμέλειας κατά την εκτέλεση των υποχρεώσεών του που επιδεικνύει κατά τη διαχείριση και των ίδιων υποθέσεων. Ελαφρά συγκεκριμένη αμέλεια, λοιπόν, είναι το μέτρο της ευθύνης του δικαιοχρήστη έναντι του δικαιοδότη. Από την άλλη, ο ιδιόμορφος διαχειριστικός ρόλος του δικαιοδότη αναπόφευκτα οδηγεί στην ερμηνεία της «συνήθους επιμέλειας» που πρέπει να επιδεικνύει ο δικαιοδότης, ως της «επιμέλειας του συνετού δικαιοδότη», ενός δικαιοδότη δηλαδή που μπορεί να λαμβάνει επιχειρηματικές αποφάσεις, διαθέτοντας μεγαλύτερο περιθώριο ελευθερίας. δ. Τέλος, η «δικτύωση» διαφοροποιεί ποιοτικά το περιεχόμενο του σπουδαίου λόγου καταγγελίας. Ακόμα και μια ελάσσων προσβολή, που στο πλαίσιο μιας συνηθισμένης διαρκούς σύμβασης δεν θα αποτελούσε λόγο καταγγελίας ή θα στοιχειοθετούσε μια άκυρη καταγγελία, στο σύστημα συνδεδεμένων συμβάσεων franchise αρκεί, και μάλιστα χωρίς τη διαμαρτυρία του δικαιοδότη, για την καταγγελία. Από την άλλη, ο δικαιοχρήστης έχει δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης, εάν ο δικαιοδότης δεν τηρεί την επιμέλεια του συνετού επιχειρηματία, ή εάν κριθεί ότι οι αρχές που θα ακολουθήσει το σύστημα δεν τον συμφέρουν πλέον.

5. α. Και στο επίπεδο της σχέσης των δικαιοχρηστών μεταξύ τους, όμως, η «δικτύωση» δεν είναι άμοιρη συνεπειών. Η παράβαση των αρχών του συστήματος, η παραβίαση της υποχρέωσης εχεμύθειας και η παράλειψη ενημέρωσης για επικείμενο κίνδυνο των υπολοίπων δικαιοχρηστών συνεπάγεται κυρώσεις για τον παραβάτη δικαιοχρήστη. β. Η σύμβαση franchise εμφανίζει τα χαρακτηριστικά της σύμβασης με

προστατευτική υπέρ τρίτου ενέργεια, ωστόσο αυτό δεν κρίνεται αρκετό για την προστασία κάθε δικαιοχρήστη, αλλά ούτε και μπορεί να ανταποκριθεί στην ιδιαίτερη διάσταση κάθε σύμβασης ως οιονεί εταιρικής συνδεδεμένης και τη λειτουργία του συστήματος. γ. Η ανάγκη να αναγνωριστεί δικαίωμα αυτοπροστασίας κάθε δικαιοχρήστη με τη μορφή αξίωσης κατά του «παραβάτη» για άρση και παράλειψη της βλαπτικής συμπεριφοράς καλύπτεται με την παραδοχή της σύμβασης franchise ως γνήσιας σύμβασης υπέρ τρίτου. Η υπερατομική διάσταση κάθε σύμβασης και η σύνθεση του συστήματος franchising από όλες τις συμβάσεις τις διαπλέκει ακόμα και αν δεν υπάρχει ευθεία συμβατική δέσμευση των δικαιοχρηστών. Η οικονομική σύνδεση των συμβάσεων franchising αποκτά τη σημασία της στον χώρο του δικαίου ολοκληρωτικά μέσω της θεώρησης της σύμβασης ως γνήσιας υπέρ κάθε τρίτου δικαιοχρήστη σύμβασης. Έτσι, ενώ η συμβατική σχέση υπάρχει μεταξύ δικαιοδότη και δικαιοχρήστη, μια από τις κύριες υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο δικαιοχρήστης και συναρτάται με το ίδιο το σύστημα και επομένως και με τους λοιπούς συμμετέχοντες σε αυτό δικαιοχρήστες, αναλαμβάνεται ευθύς εξαρχής και έναντι αυτών, παρέχοντας δικαίωμά τους για άρση και παράλειψη της παράβασης των αρχών του συστήματος και αποζημίωσης ως «τρίτων» στο πλαίσιο μιας γνήσιας σύμβασης υπέρ τρίτου, και δη αυτοτελώς, ασκώντας ίδιο δικαίωμα που αντλούν από τη σύμβαση δικαιοδότη και δικαιοχρήστη. Αντιστοίχως, ο δικαιοχρήστης αναλαμβάνει και έναντι των άλλων δικαιοχρηστών ως τρίτων, με τους οποίους δεν συνδέεται απευθείας συμβατικά, αλλά μέσω του συμβατικού δεσμού του με το δικαιοδότη, και παρεπόμενες υποχρεώσεις πρόνοιας και ενημέρωσης. Πρόκειται για την υποχρέωση διαφύλαξης απορρήτου και την υποχρέωση προειδοποίησης και ενημέρωσης για κινδύνους που ενδέχεται να πλήξουν την ταυτότητα και τη λειτουργικότητα του συστήματος. ■

Η οικονομική σύνδεση των συμβάσεων franchising αποκτά τη σημασία της στον χώρο του δικαίου ολοκληρωτικά μέσω της θεώρησης της σύμβασης ως γνήσιας υπέρ κάθε τρίτου δικαιοχρήστη σύμβασης

50 _ LAWYER

12.05.2021 LIVE ON YOUR SCREEN

presents

Προκλήσεις - Τάσεις Προσεγγίσεις - Λύσεις - Υπηρεσίες

H δυναμική πορεία Αυτοματοποίησης της Κανονιστικής Συμμόρφωσης

www.regtech.gr

SPEAKERS Academic Speaker

Prof. Lilian Mitrou

University of the Aegean

International Speakers

George Anagnostopoulos Retail Credit Risk Danske Bank, Denmark

Sophia Bantanidis Citi

Institutional Speakers

Prof. Charikleia Apalagaki Hellenic Bank Association

Ioannis Kanellopoulos

Bank of Greece

Shruti Ajitsaria

Allen & Overy LLP

Panos Skliamis

SPIN Analytics

Dr. Ruth Wandhöfer Gauss

Nicola Yiannoulis European Banking Authority

Governance / Risk / Compliance & IT Executive Leaders

Joseph Avramides

Athens International Airport

Antonis Evangelidis

VIANEX S.A Group of Companies

Sofoklis Karapidakis

Mytilineos AE

Michael Spanos

Euromedica SA

Dionisis Theodossiou

HSBC France

Χρυσός Χορηγός

Livestreaming by

audio visual equipment

Τιμητική Υποστήριξη Proxima Nova Bold, Regular

Συμμετοχές: Αγγελική Γιαννοπούλου, Μ.: 6906174720, Ε: agiannopoulou@boussias.com | Χορηγίες: Θάνος Θώμος, Τ: +30 210 6617 777 (ext. 322), Ε: tthomos@boussias.com | Λίζα Αντωνιάδη, Τ: +30 210 6617 777 (ext. 158), Ε: lantoniadi@boussias.com Περιεχόμενο: Βίκυ Παυλάτου, Τ: +30 6943 627371, Ε: pavlatou@boussias.com

Digital Finance Official Publication

T E C H N O L O G Y

&

I N N O V AT I O N

I N

OUTLINE

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

_ΟPINIONS

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Στις 26 Απριλίου κάθε έτους εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας. Ο εορτασμός αυτός ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2001, με τη συλλογική απόφαση των κρατών-μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (WIPO) και έχει ως στόχο την αύξηση της αναγνωρισιμότητας του σημαντικού ρόλου της διανοητικής ιδιοκτησίας στην καθημερινή ζωή και στην ανάπτυξη της καινοτομίας και της δημιουργικότητας. Η ημερομηνία αυτή επιλέχθηκε ως ημέρα εορτασμού, καθότι αποτελεί την ημερομηνία σύστασης και έναρξης της δραστηριοποίησης του WIPO (26 Απριλίου 1970) μετά την ψήφιση της Συνθήκης του WIPO το 1967 (WIPO Convention).

52 _ LAWYER

Μαρία Γ. Σινανίδου Int. IP LL.M. Certified Mediation Advocate, Δικηγόρος

T

ο 2021, η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας είναι αφιερωμένη στη σημασία του δικαίου της διανοητικής ιδιοκτησίας για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ). Σε μια περίοδο που η επιταγή της οικονομικής ανάκαμψης είναι ιδιαίτερα υψηλή, η Παγκόσμια Ημέρα Διανοητικής Ιδιοκτησίας 2021 έχει ως στόχο να αναδείξει τον κρίσιμο ρόλο των ΜμΕ στην οικονομία και πώς μπορεί να γίνει χρήση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας για την οικοδόμηση ισχυρότερων, πιο ανταγωνιστικών και ανθεκτικών επιχειρήσεων. Οι ΜμΕ αποτελούν -όπως λέγεται- τη ‘ραχοκοκαλιά’ των εθνικών οικονομιών παρέχοντας αγαθά και υπηρεσίες, πραγματοποιώντας συχνά πρωτοποριακές καινοτομίες και εμπνευσμένες δημιουργίες. Στη Σύσταση της Επιτροπής 2003/361 (Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 124 της 20/05/2003 σ. 0036–0041) ορίζονται οι πολύ μικρές, οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις. Το άρθρο 2 αναφέρεται στον αριθμό των απασχολούμενων και στα οικονομικά όρια προσδιορίζοντας τις κατηγορίες επιχειρήσεων. Σύμφωνα με έρευνες, οι ΜμΕ αποτελούν περίπου το 90% των παγκόσμιων επιχειρήσεων (βλ. σχετική καταγραφή σε έρευνα της ΕΥ σε συνεργασία με τον ΣΕΒ, Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, Μέρος Α, 2017, σελ. 6, σύμφωνα με την οποία οι ΜμΕ αποτελούν σημαντικό πυλώνα της επιχειρηματικότητας και της οικονομίας τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, με ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 99,8% και 99,9%) και απασχολούν περίπου το 50% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Στο πλαίσιο της προστασίας με δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας υφίστανται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, ήτοι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα πιστοποιητικά υποδείγματος χρησιμότητας, τα καταχωρισμένα σχέδια ή υποδείγματα, τα εμπορικά σήματα, οι γεωγραφικές ενδείξεις. Παράλληλα, αξίζει να αναφερθεί η προστασία μέσω των διατάξεων περί αθέμιτου ανταγωνισμού μιας τεχνογνωσίας, η οποία δύναται να συνιστά εμπορικό μυστικό. Τα δικαιώματα που παρέχονται στον δικαιούχο -είτε αυτός είναι φυσικό πρόσωπο, είτε

είναι (πρωτογενώς, όπου είναι δυνατόν ή δευτερογενώς) νομικό πρόσωπο- μπορούν να εξασφαλίσουν σε αυτόν για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα μονοπωλιακό χαρακτήρα ή τη δυνατότητα να ορίσει (π.χ. με άδεια εκμετάλλευσης) ένα ή περισσότερα συμβαλλόμενα μέρη, τα οποία θα εκμεταλλεύονται τα δικαιώματά του νομίμως, με τους όρους της εκάστοτε συμφωνίας. Κάθε ΜμΕ μπορεί να αξιοποιήσει τα εργαλεία που της παρέχονται σύμφωνα με το δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας, ώστε αφενός να προστατεύσει την ύπαρξή της και αφετέρου να αποκτήσει η ίδια μεγαλύτερη αξία. Άυλα περιουσιακά στοιχεία, όπως τα εμπορικά σήματα, τα σχέδια και υποδείγματα, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τα δεδομένα, αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στη σημερινή οικονομία της γνώσης. Οι βιομηχανίες έντασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αντιπροσωπεύουν το 45% του συνολικού ΑΕΠ και το 93% του συνόλου των εξαγωγών της ΕΕ, ενώ η προστιθέμενη αξία της διανοητικής ιδιοκτησίας παρουσιάζει αύξηση στα περισσότερα ευρωπαϊκά βιομηχανικά οικοσυστήματα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι σχετικές με δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας καταχωρίσεις αυξάνονται, καθώς τα άυλα περιουσιακά στοιχεία διαδραματίζουν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στον παγκόσμιο αγώνα δρόμου για τεχνολογική πρωτοπορία.

Οι κλάδοι που πραγματοποιούν εντατική χρήση της διανοητικής ιδιοκτησίας διαδραματίζουν ουσιώδη ρόλο στην οικονομία της ΕΕ και αντιπροσωπεύουν σήμερα το 45% του ΑΕΠ της Ευρώπης

Τα μεγέθη των οικονομικών δεικτών των βιομηχανιών έντασης διανοητικής ιδιοκτησίας είναι εξαιρετικά σημαντικά και αποτελούν συχνά σημεία ενεργών εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών για την περαιτέρω ενίσχυση των βιομηχανιών αυτών. Σε έρευνα που δημοσίευσε το 2019 το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (EPO) αναφέρεται (σελ. 21, με στοιχεία από το 2015) ότι

LAWYER _ 53

_ΟPINIONS Οι ΜμΕ μπορούν να υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του προγράμματος επιχορηγήσεων ύψους 20 εκατ. ευρώ, το οποίο βοηθάει τις επιχειρήσεις της ΕΕ να αξιοποιήσουν καλύτερα τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας τους. Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει μέτρα σε πέντε βασικούς τομείς: ► Βελτίωση της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας ► Ε νίσχυση της αξιοποίησης της διανοητικής ιδιοκτησίας από τις ΜμΕ ► Δ ιευκόλυνση του διαμοιρασμού της διανοητικής ιδιοκτησίας με διασφάλιση απόδοσης επενδύσεων ► Κ αταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και βελτίωση της επιβολής των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ► Ε νίσχυση της θέσης της ΕΕ ως παγκόσμιου φορέα καθορισμού προτύπων σε θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας και προώθηση ισότιμων όρων ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.

μόνο το 9% των ΜμΕ έχουν καταχωρισμένα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, σε σύγκριση με το 40% μεγάλων επιχειρήσεων. Τον Νοέμβριο του 2020 ο Thierry BRETON, Επίτροπος αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά, δήλωσε: «Η Ευρώπη είναι η πατρίδα ορισμένων από τις κορυφαίες καινοτομίες σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά οι εταιρείες εξακολουθούν να μην είναι σε θέση να προστατέψουν πλήρως τις εφευρέσεις τους και να αξιοποιήσουν τη διανοητική τους ιδιοκτησία.(…)» Στο πλαίσιο αυτό, στις 25.11.2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σχέδιο δράσης για τη διανοητική ιδιοκτησία, με σκοπό να βοηθήσει ιδίως τις ΜμΕ να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις εφευρέσεις και τις δημιουργίες τους και να διασφαλίσουν ότι αυτές μπορούν να ωφελήσουν την οικονομία και την κοινωνία. Με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του EUIPO, το πρόγραμμα ‘Ideas Powered for Business SME Fund’ έχει στόχο να βοηθήσει τις επιχειρήσεις που ανταποκρίνονται στον επίσημο ορισμό της ΜμΕ να αναπτύξουν στρατηγικές διανοητικής ιδιοκτησίας και να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο.

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Διανοητικής Ιδιοκτησίας αποτελεί ευκαιρία να υπενθυμίσουμε τη συμβολή της διανοητικής ιδιοκτησίας στη δημιουργικότητα, την καινοτομία, τον πολιτισμό, την επιστήμη και κατ’ επέκταση, την οικονομία και την ανάπτυξη. Η κρίση της πανδημίας Covid-19 ανέδειξε, μεταξύ άλλων, εξαρτήσεις που υφίστανται οι τεχνολογίες κρίσιμης σημασίας και ο πολιτισμός. Είναι πλέον αυταπόδεικτο ότι δημιουργία δεν υφίσταται χωρίς σεβασμό σε αυτήν. Τα προγράμματα χρηματοδότησης είναι μια μορφή έμπρακτης απόδειξης αυτής της παραδοχής. Άλλωστε, οι κατακτήσεις του ανθρώπινου πνεύματος, που αποτελούν το καθοριστικό συστατικό της παγκόσμιας προόδου σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, τροφοδοτούνται από την αναγνώρισή μας, με κάθε τρόπο.

■

Κάθε ΜμΕ μπορεί να αξιοποιήσει τα εργαλεία που της παρέχει το δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας, ώστε να προστατεύσει την ύπαρξή της και να αποκτήσει μεγαλύτερη αξία

54 _ LAWYER

ΤΟ 2021 ΜΠΕΊΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ

Γίνετε συνδρομητής στο νέο περιοδικό της BOUSSIAS για το χώρο του corporate finance και του accounting, και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Finance Pro. ΞΕΦΥΛΛΊΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΊΟΔΊΚΟ

Γίνετε συνδρομητής: https://financepro.gr/ Υπεύθυνος συνδρομών: Λέττα Γκύζη, L A W Y E E: R _lgkyzi@boussias.com, 55 Τ: 210 6617777 (Εσωτ. 163)

_INDUSTRY FOCUS

Κάτια Αβραμίδου General Legal Counsel, AEGEAN AIRLINES

Βασική μου αρχή η πλήρης αφοσίωση στο έργο και στις υποθέσεις Συζητήσαμε με την General Counsel της AEGEAN, Κάτια Αβραμίδου, για τις σημαντικότερες στιγμές του Νομικού Τμήματος του οποίου ηγείται, την εναρμόνιση της εταιρείας με τις διατάξεις του νέου νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση, τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αεροπορικές εταιρίες λόγω της πανδημίας, αλλά και για τον ρόλο των γυναικών επαγγελματιών σήμερα.

Της

Αλεξάνδρας Βαρλά 56 _ LAWYER

Ποιες είναι οι αρμοδιότητές σας ως επικεφαλής του Νομικού Τμήματος της AEGEAN και ποια η μεγαλύτερη πρόκληση που έχετε κληθεί να αντιμετωπίσετε μέχρι στιγμής; Η θέση μου στην εταιρία ως επικεφαλής του Νομικού Τμήματος της AEGEAN και της Olympic Air είναι ποικιλόμορφη, εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και γεμάτη προκλήσεις, αλλά συνάμα υπεύθυνη και ιδιαίτερα απαιτητική. Το Νομικό Τμήμα της εταιρίας ασχολείται με τα καθημερινά νομικά ζητήματα και υποθέσεις που αφορούν την εταιρία και τις θυγατρικές της, τη διοίκηση, το προσωπικό της και τις εν γένει αεροπορικές και μη δραστηριότητές της. Η συνεργασία με τον Πρόεδρο και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο αλλά και με επιμέρους διευθύνσεις είναι σημαντική για τη

ρική διακυβέρνηση, με το οποίο καλούνται να συμμορφωθούν μέχρι 17/7/2021 οι εταιρίες με κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα. Ο Ν. 4706/2020 αντικαθιστά πλήρως τον Ν. 3016/2002 που καθόριζε τις βασικές αρχές του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης, ενώ τροποποιεί και τα άρθρα 44 και 35 του Ν. 4449/2017 σχετικά με τις Επ. Ελέγχου και τα συστήματα ερευνών και κυρώσεων στους ορκωτούς ελεγκτές. Στο πλαίσιο του νόμου αυτού θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και να συνδυάζονται οι διατάξεις περί ανωνύμων εταιριών του Ν. 4548/2018, καθώς συνδυαστικά διαμορφώνεται το νομικό πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης για τις ανώνυμες εταιρίες με κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα. Στο νέο αυτό θεσμικό πλαίσιο προβλέπονται ζητήματα δομής του Δ.Σ. (καταλληλότητα και πολυμορφία μελών Δ.Σ., διακρίσεις μελών σε εκτελεστικά, μη εκτελεστικά & ανεξάρτητα, ιδιότητες μελών), σύσταση πλέον της επιτροπής ελέγχου ανεξάρτητων επιτροπών αποδοχών και υποψηφιοτήτων, υιοθέτηση συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης (κυρίως σύστημα εσωτερικών ελεγκτικών μηχανισμών και επαρκών και αποτελεσματικών διαδικασιών για την πρόληψη και καταστολή καταστάσεων σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς και μηχανισμοί επικοινωνίας με τους μετόχους κ.ά.) από κάθε ανώνυμη εταιρία με κινητές αξίες εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά στην Ελλάδα. Περαιτέρω, κάθε ανώνυμη εταιρία που υπάγεται στον Ν. 4706/2020 υποχρεούται να διαθέτει επικαιροποιημένο Κανονισμό Λειτουργίας, η εφαρμογή του οποίου επεκτείνεται και στις θυγατρικές της. Αναφορικά με την AEGEAN, το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας έχει ήδη εκκινήσει προπαρασκευαστικές ενέρ-

διεκπεραίωση των υποθέσεων. Ως γνωστόν, η AEGEAN τυγχάνει μέλος της διεθνούς αεροπορικής συμμαχίας Star Alliance και της διεθνούς ένωσης αεροπορικών εταιριών ΙΑΤΑ. Το τμήμα μας τελεί σε συνεργασία με τις νομικές διευθύνσεις των οργανισμών αυτών, ενώ συμμετέχουμε στα τοπικά και διεθνή συνέδρια. Οι πιο σημαντικές στιγμές για το τμήμα μας ήταν η συγχώνευση το έτος 2001 με την απορρόφηση της Cronus Airlines, η εισαγωγή της AEGEAN στο Χ.Α.Α. το έτος 2007, η ένταξη στη διεθνή αεροπορική συμμαχία Star Alliance το έτος 2010, η παραγγελία στην Airbus S.A.S. των αεροσκαφών Airbus ceo το 2005, η εξαγορά της Olympic Air το 2013 και η νεότερη και μεγαλύτερη παραγγελία στην Airbus S.A.S των αεροσκαφών Airbus Α320/Α321 neo το 2018, που ακόμη βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές που σας χαρακτηρίζουν ως General Legal Counsel; Οι βασικές αρχές αφορούν στην πλήρη αφοσίωση στο έργο και στις υποθέσεις, στον σεβασμό των προθεσμιών και στη διαχείριση των προτεραιοτήτων, ώστε ο χειρισμός και η διεκπεραίωση των υποθέσεων να γίνονται με γνώμονα τα συμφέροντα της εταιρίας και την προστασία της διοίκησης και του Δ.Σ., με τρόπο άκρως αποτελεσματικό. Τηρούνται οι ισορροπίες μεταξύ των συναδέλφων με δυνατότητα πρωτοβουλιών και ad hoc χειρισμών που επιτρέπουν την ενίσχυση του πνεύματος της συνεργασίας και εν τέλει της αποδοτικότητας για το τμήμα μας.

Πώς κρίνετε τον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση και ποια είναι η στρατηγική που θα ακολουθήσει η AEGEAN, ως εισηγμένη εταιρεία, για τη συμμόρφωσή της με τις διατάξεις της εν λόγω νομοθεσίας;

Τηρούνται οι ισορροπίες μεταξύ των συναδέλφων με δυνατότητα πρωτοβουλιών και ad hoc χειρισμών που επιτρέπουν την ενίσχυση του πνεύματος της συνεργασίας

Ο Ν. 4706/2020 για την Εταιρική Διακυβέρνηση ανωνύμων εταιριών διαμορφώνει ένα αρκετά απαιτητικό πλαίσιο κανόνων δικαίου και διαδικασιών για την εται-

LAWYER _ 57

_INDUSTRY FOCUS Πώς κρίνετε τα μέτρα στήριξης του κλάδου των αερομεταφορών από τις επιπτώσεις της πανδημίας του Covid19;

γειες για την εναρμόνιση του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης της εταιρίας με τις διατάξεις των άρθρων 1-24 του Ν.

4706/2020, με σκοπό την ολοκλήρωση αυτών μέχρι την καταληκτική προθεσμία. Αναμφισβήτητα πρόκειται για μία μακρά και απαιτητική διαδικασία εναρμόνισης κανονισμών και διαδικασιών με την αρωγή και εμπλοκή και άλλων βασικών τμημάτων της διοίκησης της εταιρίας, αλλά και με τη δημιουργία αποτελεσματικών συστημάτων/ ελεγκτικών μηχανισμών για τους σκοπούς του νέου θεσμικού πλαισίου.

Οι αερομεταφορές είναι ο πρώτος σε βαθμό έντασης κλάδος που έχει θιγεί καίρια από τις συνέπειες της πανδημίας του κορωνοϊού Covid-19 και τα μέτρα περιορισμού στις αεροπορικές μετακινήσεις, που ακόμα τελούν σε ισχύ. Τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας για την AEGEAN ήταν άμεσα και η διοίκηση έχει εστιάσει με εντατικούς ρυθμούς στην προστασία της χρηματοοικονομικής θέσης και ρευστότητας της εταιρίας, αλλά και κυρίως στη διασφάλιση της προοπτικής επανόδου σε μια υγιή πορεία ανάπτυξης, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Παρόλο που η εταιρία μας έλαβε όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα, για να αμβλυνθούν οι αρνητικές συνέπειες, μειώνοντας σημαντικά τα σταθερά κόστη, καθώς και κάνοντας χρήση όλων των οριζόντιων μέτρων στήριξης του κράτους, δεν ήταν δυνατό να αντισταθμιστούν οι καταστροφικές συνέπειες της πανδημίας στην οικονομική θέση της εταιρίας. Όπως έπραξαν το σύνολο των κυριότερων ανταγωνιστών της εταιρίας στην Ευρώπη, η AEGEAN έκανε τις αναγκαίες διαδικασίες για την εξασφάλιση κρατικής στήριξης και στις 23 Δεκεμβρίου 2020 εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του άρθρου 107(2)(β) της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η κρατική ενίσχυση με τη μορφή άμεσης επιχορήγησης προς την εταιρία ύψους μέχρι 120 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση μέρους της ζημιάς που προήλθε λόγω των περιοριστικών μέτρων στις μετακινήσεις που επιβλήθηκαν από την Ελλάδα και άλλες χώρες προορισμού, με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού Covid-19. Η χορήγηση της παραπάνω κρατικής ενίσχυ-

Ποια είναι τα κυριότερα νομικά ζητήματα που αντιμετωπίσατε κατά την εξαγορά της Olympic Air από την AEGEAN; Όπως είναι γνωστό, στις 23 Οκτωβρίου 2013 ολοκληρώθηκε η εξαγορά του 100% των μετοχών της Olympic Air από την AEGEAN και η μεταβίβαση του συνόλου των μετοχών, με την υπογραφή της οριστικής συμφωνίας ανάμεσα στην AEGEAN και την Marfin Investment Group AE. Η Olympic Air κατέστη θυγατρική της AEGEAN, η οποία ανέλαβε και τον έλεγχο της Διοίκησης της εταιρείας. Η Olympic Air διατηρεί μέχρι και σήμερα την άδεια εκμετάλλευσης και την άδεια αερομεταφορέα, ενώ επιχειρεί με στόλο 12 αεροσκαφών Bombardier (Q400, Q100) και ATR. Η εξαγορά της Olympic Air έφερε μια σειρά πλεονεκτημάτων στο επιβατικό κοινό από το 2013 μέχρι και σήμερα και δημιούργησε αυξημένες δυνατότητες για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας, την ενίσχυση του δικτύου των «άγονων» γραμμών και την αύξηση των συνδέσεων στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και σε κοντινούς γειτονικούς προορισμούς. Για την εξαγορά της Olympic Air πραγματοποιήθηκε ο προβλεπόμενος σε τέτοιου είδους εξαγορές νομικός και οικονομικός έλεγχος σε συνεργασία με νομικά γραφεία και εταιρίες ορκωτών ελεγκτών λογιστών προκειμένου, εν τέλει, να υπογραφεί η σύμβαση αγοράς των μετοχών της Olympic Air με την Marfin Investment Group AE. Παράλληλα, για την εν λόγω εξαγορά είχαν γίνει και οι ενέργειες για τις απαιτούμενες εγκρίσεις από τις κατά τόπους αρμόδιες αρχές.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της AEGEAN έχει ήδη εκκινήσει προπαρασκευαστικές ενέργειες για την εναρμόνιση του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης της εταιρείας με τις διατάξεις των άρθρων 1-24 του Ν. 4706/2020

58 _ LAWYER

σης και οι όροι αυτής, οι οποίοι ψηφίστηκαν από την Ελληνική Βουλή, προβλέπονται στο άρθρο 30 του Ν. 4772/2021 (ΦΕΚ Α’ 17/05.02.2021). Συγκεκριμένα, το άρθρο 30 του Ν. 4772/2021, ορίζει ότι η καταβολή της Κρατικής Ενίσχυσης τελεί υπό την αίρεση ότι η εταιρία θα έχει ολοκληρώσει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της, αντλώντας κεφάλαια ποσού τουλάχιστον €60.000.000 ενώ, παράλληλα, το Ελληνικό Δημόσιο θα λάβει, χωρίς επιβάρυνση, ελεύθερα μεταβιβάσιμους τίτλους δικαιωμάτων κτήσης κοινών μετοχών εκδόσεως της εταιρίας μας που αντιπροσωπεύουν 11,5% επί του μετοχικού της κεφαλαίου. Μιλήστε μας για τη γυναίκα επαγγελματία και πώς αυτή αντιμετωπίζεται από την AEGEAN. Η θέση της γυναίκας επαγγελματία στην εταιρία μας χαίρει σεβασμού και καταξίωσης. Ειδικά στις αερομεταφορές, και φυσικά στην AEGEAN και στη θυγατρική της Olympic Air, συναντάμε γυναίκες σε θέσεις που ήταν κατεξοχήν για άνδρες επαγγελματίες, όπως εκείνες του κυβερνήτη και συγκυβερνήτη αεροσκαφών, του μηχανικού αεροσκαφών ή θέσεις σε τμήματα e-commerce, safety και ΙΤ. Ασφαλώς έχουμε και εξαιρετικά στελέχη γυναίκες σε διάφορες διευθύνσεις της εταιρίας. Το δε νομικό μας τμήμα και το τμήμα επενδυτικών σχέσεων απαρτίζονται κατά κύριο λόγο από γυναίκες επαγγελματίες. Το θετικό είναι ότι στην Ελλάδα συναντάμε γυναίκες επαγγελματίες σε όλους τους τομείς με ιδιαίτερη επιτυχία (επιχειρήσεις κάθε είδους, ναυτιλία, ιατρική, πολιτική, θέαμα και ψυχαγωγία), εξέλιξη και καινοτόμες ενέργειες. Είμαι μέλος της Ελληνικής Ένωσης γυναικών στον Πολιτισμό και τον Τουρισμό (HAWCT), που απαρτίζεται από έναν μεγάλο κύκλο των γυναικών επαγγελματιών στους τομείς αυτούς, με πολύ ενδιαφέρουσες δράσεις.

μας νομικό τμήμα. Η τεχνολογία σε διάφορες μορφές, όπως οι μηχανές αναζήτησης, οι βάσεις δεδομένων, η ψηφιοποίηση αρχείων, η ηλεκτρονική υπογραφή συμβάσεων και λοιπών εγγράφων, ως και οι τηλεδιασκέψεις είναι η καθημερινότητά μας και τα εργαλεία μας για την αποτελεσματική και άμεση παροχή νομικών συμβουλών και υπηρεσιών. Η επόμενη ημέρα θα μας φέρει κοντά με την τεχνητή νοημοσύνη, που θα έχει εφαρμογή στη γραμματειακή υποστήριξη των νομικών γραφείων και τμημάτων, στη νομική έρευνα, στη συμβουλευτική δικηγορία και στην εν γένει παροχή νομικών υπηρεσιών, με διάφορες μορφές και πρακτικές. Ήδη διοργανώνονται συνέδρια και ημερίδες με παρουσιαστές μορφές τεχνητής νοημοσύνης, δηλαδή ρομπότ, ενώ πολλές συσκευές κινητών συμπεριλαμβάνουν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για την καθημερινότητά μας. Η AEGEAN επενδύει σε διάφορες μορφές τεχνολογίας σε όλα τα τμήματα της εταιρίας, καθώς και στην εξέλιξη των προσφερόμενων υπηρεσιών στο επιβατικό κοινό. ■

Η εξαγορά της Olympic Air δημιούργησε αυξημένες δυνατότητες για την τουριστική ανάπτυξη της χώρας

Δικηγορία και Καινοτομία: Πώς αξιοποιεί η ομάδα σας τις νέες τεχνολογίες στην παροχή των νομικών υπηρεσιών; Η τεχνολογία στις νομικές υπηρεσίες αλλά και στη νομική/ δικηγορική εργασία έχει ενταχθεί εδώ και πολλά έτη στο δικό

LAWYER _ 59

_LAWYER ON TOUR

WHAT’S NEXT FOR BRANDS: A VIEW FROM EUROPE CONFERENCE INTERNATIONAL TRADEMARK ASSOCIATION

Στις 23 και 24 Μαρτίου διεξήχθη ψηφιακά το Ευρωπαϊκό Συνέδριο του International Trademark Association για το μέλλον των brands στην Ευρώπη, με τίτλο “What’s Next for Brands”. Σε αυτό συμμετείχαν περισσότεροι από 300 δικηγόροι και εκπρόσωποι εταιρειών, μεταξύ αυτών η Novartis Pharma, Richemont International, BrandIT GmbH και Johnson & Johnson Medical. Της

Αλεξάνδρας Βαρλά

T

ο International Trademark Association (INTA) αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα προσαρμοστικότητας και ευελιξίας. Έναν χρόνο μετά το παγκόσμιο ξέσπασμα της πανδημίας, τo INTA κατάφερε να τρέψει το σύνολο των εκδηλώσεών του σε ψηφιακές, συμπεριλαμβανομένης της Ετήσιας Συνάντησης (Annual Meeting) του 2020 - στον πυρήνα της οποίας βρίσκεται όχι μόνον η εκπαίδευση, αλλά (κυρίως) η δικτύωση και η ανάπτυξη κοινωνικών και επαγγελματικών επαφών. Το φετινό Ευρωπαϊκό Συνέδριο του INTA, «What’s Next for Brands», διεξήχθη εξ’ ολοκλήρου ψηφιακά, στις 23 και 24 Μαρτίου. Η τεχνολογία, η τεχνητή νοημοσύνη, το blockchain και η αλληλεπίδρασή τους με το δίκαιο και τις πρακτικές των εμπορικών σημάτων ήταν μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν στο Συνέδριο, μέσω διαδραστικών παρουσιάσεων, συζητήσεων και workshops. Κατά την έναρξη της εκδήλωσης ο CEO του INTA, Etienne Sanz de Acedo, αναφέρθηκε στις κύριες εξελίξεις που διαμόρφωσαν το 2020 και επηρέασαν τις επιχειρήσεις και τα εμπορικά τους σήματα, συμπεριλαμβανομένων των κινημάτων Black Lives Matter και #metoo και, φυσικά, της πανδημίας Covid-19. Σύμφωνα με τον κ. Sanz de Acedo, ο αντίκτυπος των παραπάνω εξελίξεων στους καταναλωτές έλαβε τις ακόλουθες μορφές:

► Α ύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου κατά 160% ► Ψηφιοποίηση των brands ► Επιστροφή των καταναλωτών στις αξίες και στα βασικά αγαθά ► Ενίσχυση των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) και των πρωτοβουλιών Diversity & Inclusion (D&I) ► Ανάδειξη των αρχών της εμπιστοσύνης και της βιωσιμότητας

60 _ LAWYER

_EVENTS εικόνας και της αναγνώρισης λογοτύπων και οπτικού περιεχομένου) στον εντοπισμό δικτύων παραεμπορίου. Η χρήση της τεχνολογίας βρέθηκε στο επίκεντρο της δεύτερης συνεδρίας, Innovation and the Trademark Team: Who’s in the Driver’s Seat? Part 2: Blockchain and Complementary Technologies, η οποία εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο το blockchain και οι συμπληρωματικές τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο των στρατηγικών προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας.

Η πρώτη συνεδρία, Innovation and the Trademark Team: Who’s in the Driver’s Seat? Part 1: Artificial Intelligence, με συντονιστή τον Brian McElligott, Partner, Mason Hayes & Curran και εκπροσώπους από την Gowling WLG, τη Novartis Pharma AG, τον EUIPO και την BrandIT GmbH, επικεντρώθηκε στον ψηφιακό μετασχηματισμό και την καινοτομία που έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής δραστηριότητας των δικηγόρων και εξέτασε τη χρήση εργαλείων και συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που διαμορφώνουν σήμερα την αγορά. Ο Miguel Ortega, Head of New Technologies Service and Programme Manager of the Digital Evolution Programme, European Union Intellectual Property Office (EUIPO), ανέλυσε τον οδικό χάρτη του EUIPO για την τεχνητή νοημοσύνη και τη χρήση εργαλείων με τη μορφή επεξεργασίας και αναγνώρισης εικόνων, ψηφιακών βοηθών, ανάλυσης εγγράφων και σύγκρισης αγαθών και υπηρεσιών.

Η Olivia Dhordain, Deputy Chief IP Counsel, Richemont International SA, μοιράστηκε μια πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία του Οίκου Cartier, κατά του οποίου ασκήθηκε καταγγελία από έναν σχεδιαστή, ο οποίος θεώρησε ότι το ρολόι Trinity του Οίκου και το σχέδιο με τους τρεις δακτυλίους στη στεφάνη ήταν αντίγραφο του δικού του πρωτότυπου σχεδίου. Η ιστορία είχε ως στόχο να τονίσει τη σημασία που έχει η απόδειξη της ημερομηνίας δημιουργίας και πώς η χρονοβόρα, αναποτελεσματική προσέγγιση της χρονολόγησης μέσω δικαστικού επιμελητή ή συμβολαιογράφου αντικαθίσταται, πλέον, από την τεχνολογία blockchain, η οποία δίνει σε ένα ψηφιακό έγγραφο μια συγκεκριμένη ημερομηνία που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί.

Η Caroline Perriard, Co-Chief Executive Officer, BrandIT GmbH, μίλησε για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στη διαδικτυακή προστασία των εμπορικών σημάτων, εξηγώντας πως όσο περισσότερα δεδομένα έχουν οι εταιρείες, τόσο καλύτερα μπορούν να αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα παραποίησης, πως η πρόβλεψη είναι το κλειδί για κάθε στρατηγική κατά του παραεμπορίου, ενώ τόνισε τη σημασία της τεχνολογίας (συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης

LAWYER _ 61

_LAWYER ON TOUR Το Συνέδριο εξέτασε, επίσης, την αλληλεξάρτηση μεταξύ της διανοητικής ιδιοκτησίας και των δεδομένων, καθώς και την αλληλεπίδραση της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού με το πλαίσιο προστασίας δεδομένων, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας Big Data and IP: What to Own, What to Use, What can be Misused. Η Andrea Katalin Toth, Legal & Policy Officer, Unit G1, DG CONNECT, European Commission, υπογράμμισε την αξία των δεδομένων και τον ρόλο τους ως κρίσιμης σημασίας πόρο για τις νεοφυείς και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τον τρόπο με τον οποίο η χρήση των big data αυξάνει την παραγωγικότητα. Σε μια παρουσίαση που επικεντρώθηκε στη διάδραση μεταξύ δεδομένων και πνευματικής ιδιοκτησίας, ο Marcos Alvarez Almodovar, Legal Director, Johnson & Johnson Medical Spain, έθεσε ερωτήματα όπως «υπάρχει ιδιοκτησία στα δεδομένα;», «εάν τα δεδομένα αυτά αποτελούν μέρος ενός έργου, μπορεί το έργο αυτό να υπόκειται σε προστασία με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας;».

Το ΙΝΤΑ είναι αναμφίβολα υπέρμαχος της ευημερίας, υλοποιώντας πρωτοβουλίες που προωθούν την ευεξία και αναδεικνύοντας τη σημασία της ψυχικής υγείας - ιδιαίτερα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Το Ευρωπαϊκό Συνέδριο δεν αποτέλεσε εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Στη συνεδρία Wellness and the Brand Legal Team, η Elizabeth Rimmer, CEO, LawCare και η Alex Vowinckel, Professional Support Lawyer (PSL) for the Intellectual Property Team, CMS, συζήτησαν για τις προκλήσεις του απαιτητικού νομικού επαγγέλματος, το εξαντλητικό ωράριο εργασίας, την αυξανόμενη ανάγκη για θωράκιση της ψυχικής υγείας στον εργασιακό χώρο και πώς η προστασία της ευεξίας και της ψυχικής υγείας θα ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα. Άλλες συνεδρίες ήταν: The Europe Case Roundup, the IP Practice of the Future, στην οποία οι ομιλητές μοιράστηκαν τις σκέψεις τους σχετικά με τις τρέχουσες προκλήσεις και το μέλλον του οικοσυστήματος της διανοητικής ιδιοκτησίας, Complementary IP Rights και Do You Know What Your Business Is Worth? Το Συνέδριο συμπληρώθηκε από networking sessions, εκπαιδευτικά σεμινάρια και συνεδρίες επιχειρηματικής ανάπτυξης, «chair yoga», αλλά και το INTA Cafe όπου οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να «συναντηθούν», να επικοινωνήσουν με άλλους συμμετέχοντες, να μιλήσουν με παλιούς φίλους και να καλλιεργήσουν νέες επαφές. ■

Στη συνέχεια, ο Miguel Arias, Global Entrepreneurship Director της Telefónica, εξέτασε τον ρόλο των δεδομένων στην καινοτομία, τη νέα τάση των ροών δεδομένων (data flows) και τη σημασία της φορητότητας των δεδομένων, τονίζοντας τη βαρύτητα του ρόλου των δικηγόρων διανοητικής ιδιοκτησίας.

62 _ LAWYER

_EVENTS

presents

24.06.21 LIVE ON YOUR SCREEN

EARLY BIRD

-20% ΜΕΧΡI 26.05.2021

Το φετινό συνέδριο θα επικεντρωθεί στις μεταρρυθμίσεις των συστημάτων υγείας προκειμένου να δημιουργηθεί ένα ισχυρό, ανθεκτικό και χωρίς αποκλεισμούς σύστημα υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα , διατηρώντας ταυτόχρονα μια ισχυρή εστίαση στην τοπική οικονομία. Η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση της ζήτησης για μακροχρόνια περίθαλψη, η μικροβιακή αντοχή, η πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και οι επιπτώσεις στην υγεία, ο αυξανόμενος αριθμός δεδομένων για την υγεία και η προστασία τους, είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις που πρέπει να λάβουν υπόψη οι χώρες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προκειμένου να βελτιώσουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και ταυτόχρονα να σταθεροποιήσουν την οικονομία μας. Θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα διδάγματα που αντλήθηκαν από την πανδημία COVID-19 και στον τρόπο με τον οποίο θα τα μεταφράσουμε σε ένα πολιτικό όραμα ικανό να μεγιστοποιήσει τη συνεργασία και να εξασφαλίσει ένα υγιές και δίκαιο μέλλον για όλους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Τα κύρια θέματα του συνεδρίου θα περιλαμβάνουν:

⋅ Παγκόσμια κρίση – παγκόσμια διδάγματα από την πανδημία

⋅ Πολύπλοκες και διασυνοριακές προκλήσεις στο μέλλον

⋅ Οικονομικοί / φυσικοί πόροι και βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας

⋅ Αμφισβήτηση του status quo

στην πολιτική για τα φάρμακα

⋅ Μεταρρυθμίσεις πρωτοβάθμιας υγειονομικής περίθαλψης και νοσοκομειακής υγειονομικής περίθαλψης

⋅ Ο ρόλος της ψηφιακής

τεχνολογίας στη μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας

⋅ «Ενιαία υγεία»

www.healthcareconference.gr Συμμετοχές & Χορηγίες: Χρυσούλα Κορδούλη, Τ: 210 6617777 L A(εσωτ.

W Y E R204), _ 6E:3 ckordouli@boussias.com Γενικές πληροφορίες: Νέλλη Καψή, Τ: 210 6617777 (εσωτ. 289), E: nkapsi@boussias.com Ρενάτα Βαλσαμή, T: 210 6617 777 (εσωτ. 147), 6944940915, E: rvalsami@boussias.com

Official Publication

_WORLD REPORT

ΠΡΌΣΤΙΜΟ 2 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΣΤΗΝ TELEPASS GROUP

«ΠΡΑΣΙΝΟ ΦΩΣ» ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΠΑΙΔΙΩΝ Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε σύμφωνο με την ΕΣΔΑ τον υποχρεωτικό εμβολιασμό παιδιών για συγκεκριμένες ασθένειες, θεωρώντας ότι δεν παραβιάζεται το δικαίωμα σεβασμού της προσωπικής ζωής κατά το άρθρο 8 της Σύμβασης. Η απόφαση αφορά την υπόθεση Vavřička και λοιποί κατά Τσέχικης Δημοκρατίας και σύμφωνα με αυτή το επιχείρημα των προσφευγόντων για παραβίαση του δικαιώματος σεβασμού της ιδιωτικής ζωής δεν ευσταθεί. Στην απόφαση τονίστηκε ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός υποστηρίχθηκε από τις ιατρικές αρχές της χώρας ως μέτρο κατάλληλο, για να διαφυλάξει την ατομική και δημόσια υγεία.

Η ΓΑΛΛΊΑ ΥΠΕΎΘΥΝΗ ΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΈΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΈΣ

Πρόστιμο 2 εκατ. ευρώ στην Telepass Group και την Telepass Broker SpA από την ιταλική Αρχή Ανταγωνισμού για παραπλάνηση των καταναλωτών και μη νόμιμη επεξεργασία δεδομένων. Συγκεκριμένα, ο όμιλος, στο πλαίσιο της προσφοράς ασφαλιστηρίων συμβολαίων αυτοκινήτου μέσω της εφαρμογής του, μοιράστηκε τις πληροφορίες των χρηστών με ασφαλιστικές εταιρείες και διαμεσολαβητές χωρίς να τους ενημερώσει επαρκώς για τη συλλογή των δεδομένων τους και τα είδη της σχετικής επεξεργασίας δεδομένων. Επιπλέον, οι καταναλωτές δεν έλαβαν επαρκείς πληροφορίες για τους παρόχους και τους διαμεσολαβητές, με αποτέλεσμα να μην είναι σε θέση να προβούν σε τεκμηριωμένη επιλογή.

Υπεύθυνη για μη εκπλήρωση των στόχων για το κλίμα είναι η Γαλλία σύμφωνα με απόφαση ορόσημο Διοικητικού Δικαστηρίου στο Παρίσι. Το δικαστήριο έκρινε ότι το κράτος είναι υπεύθυνο για περιβαλλοντικές ζημίες που προκλήθηκαν από τη μη τήρηση των δεσμεύσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, η απόφαση χαρακτηρίζεται ως απόφαση του αιώνα, καθώς ενδέχεται να προκαλέσει σειρά αλλαγών στον χαρακτήρα των περιβαλλοντικών δικαστικών διαδικασιών στη Γαλλία.

64 _ LAWYER

Proxima Nova Bold, Regular

Digital Finance T E C H N O L O G Y

&

I N N O V AT I O N

I N

F I N A N C I A L

S E R V I C E S

ΤΟ 2021 ΜΠΕΙΤΕ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ OUTLINE

Γίνετε συνδρομητής στο νέο περιοδικό της BOUSSIAS για τον Χρηματοοικονομικό και Πιστωτικό τομέα και αποκτήστε ένα πολύτιμο εργαλείο που διαμορφώνει άποψη για τους επαγγελματίες του κλάδου.

Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις με opinion leaders, θεσμικές τοποθετήσεις, παρουσιάσεις μοναδικών projects και key players, συνθέτουν τον κόσμο του Digital Finance. ΞΕΦΥΛΛΙΣΤΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ

Για να γίνετε συνδρομητής επικοινωνήστε με την Αμαλία Ψιλούδη L A W Y Τ: E R210-6617777 _ 65 (Εσωτ. 231) E: apsiloudi@boussias.com

_WORLD REPORT

ΠΡΌΣΤΙΜΟ ΎΨΟΥΣ $2.75 ΔΙΣ. ΑΠΌ ΤΗΝ ΚΊΝΑ ΣΤΗΝ ALIBABA

ΑΎΞΗΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΏΝ ΔΙΚΗΓΌΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΣΊΑ Η άνοδος της Κίνας στον παγκόσμιο χάρτη έχει προκαλέσει μεγάλες αλλαγές και στον δικηγορικό χώρο. Η άνοδος αυτή συνδέεται και με μια ανοδική τάση αύξησης των γυναικών σε ηγετικές, ανώτερες θέσεις στον εργασιακό χώρο. Στον νομικό κλάδο οι γυναίκες φαίνεται να κατακτούν σταδιακά τις ανώτερες διευθυντικές θέσεις των νομικών εταιριών, να ηγούνται και να επιβλέπουν διαδικασίες παγκόσμιας εμβέλειας αλλά και να αναρριχώνται σε θέσεις εταίρων σε μερικές από τις μεγαλύτερες δικηγορικές εταιρίες του κόσμου που δραστηριοποιούνται στην Κίνα.

ΚΥΡΏΣΕΙΣ ΣΕ ΔΙΟΙΚΗΤΈΣ ΠΟΛΙΤΟΦΥΛΑΚΉΣ ΚΑΙ ΑΡΧΗΓΟΎΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΊΑΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΡΑΝΙΚΈΣ ΔΙΑΔΗΛΏΣΕΙΣ ΤΟΥ 2019 Κυρώσεις σε διοικητές πολιτοφυλακής και αρχηγούς της αστυνομίας για τις ιρανικές διαδηλώσεις του 2019 επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση για τη βίαιη αντίδρασή τους απέναντι στις διαδηλώσεις. Οι ιρανικές δυνάμεις φέρονται να χρησιμοποίησαν «εκτεταμένη και δυσανάλογη βία», η οποία κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 1500 ανθρώπους σε διάστημα μικρότερο των δύο εβδομάδων. Οι πανεθνικές διαδηλώσεις αφορούσαν τις υψηλές τιμές των καυσίμων και περιείχαν αιτήματα για ανατροπή της κυβέρνησης. Οι κυρώσεις της ΕΕ κατά του Ιράν επιβάλλονται για πρώτη φορά μετά το 2013 για ζητήματα που αφορούν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

66 _ LAWYER

Πρόστιμο ύψους $2.75 δισ. από την Κρατική Διοίκηση για τη Ρύθμιση της Αγοράς της Κίνας στην Alibaba. Το πρόστιμο αποτελεί το μεγαλύτερο στην ιστορία της κινεζικής αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Η πολιτική «δύο για ένα» της Alibaba θεωρήθηκε ως αθέμιτη, καθώς ένας πιθανός διαδικτυακός πωλητής λιανικής που επιθυμεί την εγγραφή του στην πλατφόρμα της εταιρίας υποχρεούται να μη διατηρεί ηλεκτρονικά καταστήματα ή να μη συμμετέχει σε προωθητικές ενέργειες σε άλλες ανταγωνιστικές πλατφόρμες. Εκτός από το πρόστιμο, η εταιρία υποχρεούται να αναθεωρήσει τα εσωτερικά της πρωτόκολλα, να λάβει μέτρα για την προστασία των καταναλωτών και των επιχειρήσεων αλλά και να υποβάλλει εκθέσεις αυτοελέγχου για τα επόμενα τρία χρόνια.

ΤΟ ΑΝΏΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΟ ΤΩΝ ΗΠΑ ΑΠΟΦΆΝΘΗΚΕ ΥΠΈΡ ΤΗΣ GOOGLE Υπέρ της Google αποφάνθηκε το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ σε μια απόφαση 6 -2 για την διαμάχη της Google με την Oracle, αναφορικά με τα πνευματικά δικαιώματα του λογισμικού Android. Η μακροχρόνια αυτή υπόθεση αφορά περίπου 12.000 γραμμές κώδικα που χρησιμοποίησε η Google για την κατασκευή του Android. Η Oracle είχε ισχυριστεί ότι η Google της οφείλει έως και 9 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η τελευταία ισχυρίστηκε ότι η χρήση του κώδικα καλύπτεται από τη δίκαιη χρήση (fair use) και συνεπώς δεν μπορεί να υπόκειται σε ευθύνη που απορρέει από τα πνευματικά δικαιώματα.

YOU’LL NEED A GOOD

LAWYER The

Business

Magazine

Το 1ο Βusiness περιοδικό στην Ελλάδα για τον κλάδο της δικηγορίας

LAWYER ■ Μόνιμες Στήλες

■ Διεθνείς Εξελίξεις ■ Επικαιρότητα

■ Ειδικά αφιερώματα

■ Συνεντεύξεις από την Ελλάδα

και το εξωτερικό

Κάθε μήνα στην πόρτα και στο mail σου.

Θέλεις να γίνεις μέρος του community; Πληροφορίες / Διαφήμιση: Λήδα Πλατή Τ: 210 6617777(εσωτ.271) Ε: lplati@boussias.com Συνδρομές: Λέττα Γκυζη Τ: +30 210 661 7777(εσωτ.163) Ε: lgkyzi@boussias.com

LAWYER

The Business Magazine • Aπρίλιος 2021

ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ

ΑΝΤΏΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

Managing Partner, Metaxas & Associates Law Firm

Θαλάσσιες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας_σελ.24 Η Ψηφιοποίηση της Ελληνικής Ναυτιλίας_σελ. 32 Εξελίξεις στην Αθλητική Νομοθεσία_σελ. 38

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

010