Lawyer Τεύχος 17 by BOUSSIAS

Στην οδήγηση

όλα.

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α Φ Ρ Ο Ν Τ Ι Δ Α

Γ Ι Α

Τ Ο

Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν

Ε Γ Γ Υ Η Μ Ε Ν Η

Π Ο Ι Ο Τ Η Τ Α

ΕΛΕΥΘΕΡΗ

∆ΙΕΛΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ∆ΑΚΤΥΛΙΟ

Με Fisikon µπορείς και να τα όλα! Φυσική εξέλιξη

Φθηνότερο έως και 65%

από τα άλλα συµβατικά καύσιµα

Πιο φιλικό στο περιβάλλον, καθώς περιορίζει δραστικά τους ρύπους Εγγυηµένη ποιότητα καυσίµου

www.fisikon.gr

LAWYER

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

TIMH: 11,00 € ISSN: 2732-6152

017

The Business Magazine • Δεκέμβριος 2021

The Business Magazine

ΦΩΤΗΣ ΚΟΥΡΜΟΥΣΗΣ

www.lawyermagazine.gr

Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών

EDITOR IN CHIEF ATTORNEY AT LAW LL.M

04 _

Editorial

News & Updates

18 _

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΣ

Cover Story: Φώτης Κουρμούσης Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών

Interview: Αθανάσιος Κουλορίδας Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών (ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ.)

Lawyer Viewpoint: Νομοθεσία για τα e-sports

ACCOUNT MANAGER

In the Spotlight: COP26: Η Διάσκεψη για το Κλίμα και η επόμενη μέρα για την ΕΕ

COP26 και η επόμενη μέρα για την ΕΕ _σελ. 20

017

ESG και διαχείριση κεφαλαίων_σελ. 26

Αλεξάνδρα Βαρλά

Οι νέες απαιτήσεις γνωστοποίησης ESG_σελ. 30

avarla@boussias.com ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ / ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ

Αλεξιάννα Τσότσου Λυδία Βενέρη Λήδα Πλατή

lplati@boussias.com YΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Ρούλη Σαμίου

26 In the Spotlight: ESG και διαχείριση κεφαλαίων: Η ανερχόμενη τάση στις διεθνείς επενδύσεις

40 _

In the Spotlight: Οι νέες απαιτήσεις γνωστοποίησης πληροφοριών για τις εταιρείες _

Lawyer Viewpoint: Golden Visa, δικαιούχοι και δικαιολογητικά

Χρύσα Δανιηλίδου ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Αdobe Stock ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

Ρίτα Κανδάκη

ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

46 _

48 _

Lawyer On Tour: Julia Holden Partner, Trevisan & Cuonzo

Lawyer On Tour: 2021 Annual Meeting: International Trademark Association (INTA)

Lawyer Viewpoint: Σύσταση ΙΚΕ – Προϋποθέσεις Ίδρυσης – Διαδικασία – Δικαιολογητικά

World Report

Lawyer Viewpoint: Παραγραφή προστίμων του ΚΟΚ

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

IMAGE BANK

Lawyer Viewpoint: Τα μάρμαρα του Παρθενώνα

Nατάσσα Θεοδοσίου

Θωμάς Αρσένης

Opinions: Ελένη Α. Γρηγορίου, Δικηγόρος, LL.M. Εμπορικού και Οικονομικού Δικαίου

rsamiou@boussias.com ART DIRECTOR

Ιωάννα Παχή, Δηµήτρης Φαραός, Θανάσης Μουτζίκος

Lawyer Viewpoint: Οι Digital Nomads στην Ελλάδα

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Δήμητρα Σπανού ΕΚΤΥΠΩΣΗ/ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ

Pressious Arvanitidis

ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ/ΕΝΘΕΣΗ/ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ

Presstime ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ

Κωσταντίνος Χασιώτης, Αλέξης Σουλιώτης, Λίνα Γκολοµάζου

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ΕΤΗΣΙΕΣ) Εταιρειών: €121 Ιδιωτών: €99 Φοιτητών: €77 Κύπρου-Εξωτερικού: €132

ΕΚΔΟΤΗΣ

Μιχάλης Κ. Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Κατερίνα Πολυμερίδου ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

Νένα Γιαννακίδου CREATIVE DIRECTOR

Γιώργος Τριχιάς ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΒOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. Κλεισθένους 338, Τ.Κ. 153 44, Γέρακας Τ.: 210 661 7777 Website: www.boussias.com

20 LAWYER _ 3

Κωδικός ΕΛΤΑ 210177 ISSN 2732-6152

_EDITORIAL

“THERE IS A GREAT NEED FOR THE INTRODUCTION OF NEW VALUES IN OUR SOCIETY, WHERE BIGGER IS NOT NECESSARILY BETTER, WHERE SLOWER CAN BE FASTER, AND WHERE LESS CAN BE MORE”. – GAYLORD NELSON ESG, όπως Environmental, Social and Governance. Ίσως και το “buzzword” της φετινής χρονιάς.

εφυλλίζοντας το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας θα διαπιστώσετε ότι τα κριτήρια ESG βρίσκονται παντού: στη διαχείριση κεφαλαίων, στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα, στις αυξημένες υποχρεώσεις των εταιρειών για γνωστοποίηση πληροφοριών σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα των δραστηριοτήτων τους, στο στρατηγικό πλάνο του International Trademark Association για το 2022-2025, στο Corporate Governance Conference που διοργανώνει η BOUSSIAS στις 15/2/2022, μερικούς μήνες μετά την εφαρμογή του νόμου για την εταιρική διακυβέρνηση. Αυτό που επιδιώκουμε γεμίζοντας τις σελίδες αυτού του τεύχους με λέξεις όπως κλιματική αλλαγή, αειφορία, κοινωνική υπευθυνότητα, είναι όχι μόνο να μιλήσουμε για ένα εξαιρετικά επίκαιρο θέμα, αλλά ταυτόχρονα να εξετάσουμε πώς το ESG ξεφεύγει από τον στενό επιχειρηματικό πυρήνα για να επηρεάσει πτυχές της καθημερινότητάς μας. Στη Διάσκεψη Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή COP26, ο David Attenborough υπογράμμισε ότι κανένα έθνος δεν έχει ολοκληρώσει την ανάπτυξή του, διότι κανένα έθνος δεν είναι ακόμη βιώσιμο, επισημαίνοντας ότι ο δρόμος μέχρι την επίτευξη ενός καλού επιπέδου ζωής και ενός μετρημένου αποτυπώματος στον πλανήτη, είναι ακόμη μακρύς. A good standard of living and a modest footprint. Η βιωσιμότητα - όπως το αποτύπωμα - είναι υπόθεση πολύ προσωπική. Η αειφορία, η περιβαλλοντική και η κοινωνική ευσυνειδησία δεν αφορούν μόνον τις επιχειρήσεις, αλλά και εμάς τους ίδιους, στους οποίους ο Sir Attenborough απευθύνει έκκληση, ζητώντας μας να αλλάξουμε τις πρακτικές μας για να διασφαλίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Αφήνοντας πίσω άλλη μια ταραχώδη χρονιά και στον απόηχο του επιτακτικού μηνύματος της COP26, είναι ευκαιρία να επανεξετάσουμε τις αξίες μας και να υιοθετήσουμε πιο βιώσιμες πρακτικές στην καθημερινότητά μας, εγκαταλείποντας το αδικαιολόγητο άγχος, τις άσκοπες μετακινήσεις - βλάπτουν τόσο εμάς, όσο και τον πλανήτη, την άκριτη κατανάλωση – πληροφοριών και όχι μόνο.

Αλεξάνδρα Βαρλά Editor-in-Chief

Για το 2022, λοιπόν, θα ακολουθήσω τα λόγια του Gaylord Nelson και θα επιλέξω το πιο καλό από το πιο μεγάλο, την αργή και συνειδητή εξέλιξη από τη γρήγορη και άναρχη κίνηση, το λίγο (και ουσιαστικό) από το πολύ. Εύχομαι μια Καλή Χρονιά, με υγεία και αληθινά χαμόγελα! 4 _ LAWYER

_NEWS&UPDATES

ΕΓΧΕΙΡΊΔΙΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΑΔΕ ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΆ ΘΈΜΑΤΑ

E-ΕΦΚΑ: ΝΈΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉ ΥΠΗΡΕΣΊΑ ΓΙΑ ΈΜΜΙΣΘΟΥΣ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥΣ, ΜΙΣΘΩΤΟΎΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΎΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΎΣ Στις 10/12/2021 τέθηκε σε λειτουργία η νέα ηλεκτρονική υπηρεσία τροποποίησης των Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (Α.Π.Δ.) για τα έτη 2019 και 2020 για Έμμισθους Δικηγόρους, Μισθωτούς Μηχανικούς και Υγειονομικούς. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο e-ΕΦΚΑ, η νέα ηλεκτρονική υπηρεσία είναι διαθέσιμη σε: - εργοδότες δικηγόρων με έμμισθη εντολή απασχολούμενων στον ιδιωτικό τομέα και σε Ν.Π.Ι.Δ. και - εργοδότες μισθωτών μηχανικών και υγειονομικών απασχολούμενων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα με σχέση ιδιωτικού δικαίου (Ι.Δ.Α.Χ., Ι.Δ.Ο.Χ. με υποχρέωση υποβολής ΑΠΔ Κοινών Επιχειρήσεων). Η υπηρεσία θα παρέχεται στους εργοδότες μέσω του ιστότοπου του e-ΕΦΚΑ (www.efka.gov.gr) επιλέγοντας: Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες → Εργοδότες → Ηλεκτρονική Υπηρεσία Τροποποίησης της Ασφάλισης για Έμμισθους Δικηγόρους, Μισθωτούς Μηχανικούς και Υγειονομικούς με τη χρήση των κωδικών πρόσβασης που διαθέτουν για την υποβολή Α.Π.Δ. μέσω διαδικτύου. Η δε δυνατότητα τροποποίησης παρέχεται στον εργοδότη ανά ασφαλισμένο. Η νέα ηλεκτρονική υπηρεσία θα εμπλουτισθεί στις 17/01/2022 με αυτοματοποιημένη ηλεκτρονική διαδικασία επιστροφής των αντιστοίχως αχρεωστήτως καταβληθεισών εισφορών στους εν λόγω δικαιούχους (ασφαλισμένους και εργοδότες).

LAWYER _ 5

Εγχειρίδιο ερωτήσεων και απαντήσεων για τα σημαντικότερα ζητήματα που υποβάλλονται από τους πολίτες για τελωνειακά θέματα εξέδωσε η ΑΑΔΕ, στο πλαίσιο διευκόλυνσης των πολιτών και των φορέων για θέματα που άπτονται του ενδιαφέροντος της Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων και Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης (Γ.Δ.Τ. & Ε.Φ.Κ.). Το εγχειρίδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την επιστροφή ή την απαλλαγή από τον Φ.Π.Α που αναλογεί σε αγορές αγαθών στην κοινότητα, οι οποίες πραγματοποιούνται από ταξιδιώτες μόνιμους κατοίκους μη κοινοτικών χωρών και περιλαμβάνονται στις αποσκευές τους κατά την αναχώρησή τους από τις τρίτες χώρες.

_NEWS&UPDATES

ΠΑΡΑΠΟΜΠΉ ΣΤΗΝ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΉ ΟΛΟΜΈΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΕΊΟΥ ΠΆΓΟΥ ΓΙΑ ΤΡΕΙΣ ΔΙΚΑΣΤΈΣ ΚΑΙ ΈΝΑΝ ΕΙΣΑΓΓΕΛΈΑ

ΕΞΑΓΟΡΆ ΑΙΟΛΙΚΏΝ ΠΆΡΚΩΝ ΙΣΧΎΟΣ 37,2 MW ΈΝΑΝΤΙ 85 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΏ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΛΠΕ Με ανακοίνωσή της, η εταιρία "ΕΛΠΕ Ανανεώσιμες Αιολικά Πάρκα Ευβοίας Μονοπρόσωπη Α.Ε.", εξ ολοκλήρου θυγατρική της ΕΛΠΕ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ, ανακοίνωσε την υπογραφή δεσμευτικών συμβάσεων για την εξαγορά των εταιρειών "ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Α.Ε." και "ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΧΛΑΔΟΤΟΠΟΣ Α.Ε.” Τα εν λόγω αιολικά πάρκα που βρίσκονται στη Νότια Εύβοια βρίσκονται σε λειτουργία ήδη από τον Οκτώβριο του 2018 και το Δεκέμβριο του 2019 αντίστοιχα. Η ΕΛΠΕ απέκτησε το 100% των μετοχών των δύο εταιρειών έναντι 85 εκατομμυρίων ευρώ. Όσον αφορά στο αιολικό πάρκο της εξαγορασθείσας εταιρίας "ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΕΥΒΟΙΑΣ ΑΕ", η συνολική ισχύς του ανέρχεται σε 18 MW, ενώ αποτελείται από συνολικά 6 ανεμογεννήτριες, τοποθετημένες στη θέση Μεγάλο Βουνό της Καρύστου. Η θέση της "ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΧΛΑΔΟΤΟΠΟΣ Α.Ε." βρίσκεται στο Τρίκορφο Καρύστου και έχει συνολική ισχύ 19,2 MW (σύνολο 6 ανεμογεννητριών). Όπως υπολογίζεται, τα δύο πάρκα μπορούν να καλύψουν, με καθαρή ενέργεια, τις ετήσιες ενεργειακές ανάγκες για περίπου 34.000 νοικοκυριά. Αποκλειστικός χρηματοοικονομικός σύμβουλος της ΕΛΠΕ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ Α.Ε. ήταν η PwC και νομικός σύμβουλος η δικηγορική εταιρεία Καρατζάς & Συνεργάτες.

Με οριστική παύση καθηκόντων είναι αντιμέτωποι τρεις δικαστές και ένας εισαγγελέας, οι οποίοι έχουν παραπεμφθεί στην πειθαρχική Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Αιτία της παραπομπής αποτελεί η υπερβολική καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων που έχει σαν αποτέλεσμα την παρακώλυση της ορθής απονομής της δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα, πρόκειται για καθυστέρηση που έφτανε έως και τα 3 χρόνια, ενώ αναμένεται να υπάρξουν και άλλες αντίστοιχες παραπομπές. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι αυτή του άρθρου 60 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και προβλέπει δυνατότητα οριστικής παύσης καθηκόντων, α) για ανικανότητα εκτέλεσης των υπηρεσιακών του καθηκόντων, λόγω νόσου ή αναπηρίας, σωματικής ή πνευματικής, εφ' όσον η ανικανότητα αυτή διαρκεί και πέρα από το χρόνο που ορίζεται από τις κείμενες διατάξεις για τους πολιτικούς διοικητικούς υπαλλήλους, ή β) για υπηρεσιακή ανεπάρκεια.

ΑΠΌΦΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΘΎΝΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΏΝ ΑΠΌ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΈΣ ΥΠΗΡΕΣΊΕΣ Στην έκδοση μιας σημαντικής απόφασης για την ευθύνη των τραπεζών από επενδυτικές υπηρεσίες προχώρησε το Μονομελές Εφετείο Λάρισας. Σύμφωνα με την απόφαση, το Δικαστήριο δημιουργεί δεδικασμένο στον χαρακτηρισμό των εναγόντων ως καταναλωτών κατά την έννοια του ν. 2251/1994, ελλείψει οικονομικοτεχνικών γνώσεων. Στην απόφαση το Δικαστήριο, επίσης, επιρρίπτει στα τραπεζικά ιδρύματα, κατά την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών, το βάρος του ενδελεχούς ελέγχου, της ανάλυσης ρίσκου, της πλήρους και εμπεριστατωμένης έρευνας και ενημέρωσης του πελάτη/επενδυτή, η οποία πρέπει να συνυπολογίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τελευταίου (π.χ. ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, οικονομικό υπόβαθρο, επιθυμία ανάληψης κινδύνων). Στη συγκεκριμένη περίπτωση το Δικαστήριο έκρινε ότι οι ενάγοντες δεν έλαβαν καν τη δέουσα ενημέρωση αναφορικά με το περιεχόμενο των συναφθεισών συμφωνιών, της ασφάλειας και των κινδύνων απώλειας του κεφαλαίου τους.

6 _ LAWYER

ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΊΑ Η ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΉ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ ΠΙΝΑΚΊΩΝ Με ενημέρωσή του το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοινώνει την έναρξη λειτουργίας του dikes. moj.gov.gr που αφορά την ηλεκτρονική και σε πραγματικό χρόνο ενημέρωση για την πορεία των εκθεμάτων στα Δικαστήρια. Η υπηρεσία, όπως αναφέρεται στην σχετική ανακοίνωση, παρέχει σε κάθε ενδιαφερόμενο (δικηγόρο, διάδικο, μάρτυρα) ενημέρωση μέσω διαδικτύου και σε πραγματικό χρόνο για την πορεία των πινακίων/ εκθεμάτων στα πολιτικά και ποινικά Δικαστήρια. Δίνεται, έτσι, η δυνατότητα σε όποιον το επιθυμεί να γνωρίζει ποια υπόθεση εκδικάζεται εκείνη τη στιγμή σε ένα συγκεκριμένο πινάκιο ή μια συγκεκριμένη αίθουσα δικαστηρίων, συμβάλλοντας στην αποφυγή συνωστισμού στις αίθουσες των δικαστηρίων και στην ομαλότερη ροή των δικαστηριακών διαδικασιών. Η πιλοτική εφαρμογή της πλατφόρμας ξεκινά από το Πρωτοδικείο Αθηνών για το σύνολο των αστικών και ποινικών υποθέσεων, ενώ, σύντομα, η υπηρεσία θα επεκταθεί στα Πρωτοδικεία Θεσσαλονίκης, Πειραιά και Χαλκίδας. Ακόμη, θα ενεργοποιηθεί και υπηρεσία αποστολής SMS, μέσω της οποίας ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να ενημερώνεται για την πορεία των εκθεμάτων.

ΔΩΡΕΆΝ 43.500 ΆΥΛΕΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΈΝΕΣ ΨΗΦΙΑΚΈΣ ΥΠΟΓΡΑΦΈΣ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΙΚΗΓΌΡΟΥΣ Δωρεάν 43.500 άυλες απομακρυσμένες ψηφιακές υπογραφές για όλους τους δικηγόρους ανακοίνωσε ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης. Οι υπογραφές είναι τριετούς διάρκειας και θα παρασχεθούν σε όλους τους δικηγόρους αρχής γενομένης από τον Ιανουάριο του 2022, με χρήση των προσωπικών κωδικών τους. Οι νέες άυλες ψηφιακές υπογραφές θα αντικαταστήσουν το σημερινό σύστημα ψηφιακών υπογραφών με usb-token (στικάκι) και δεν θα απαιτείται ετήσια ανανέωσή τους. Η εξέλιξη αποτελεί σημαντικό βήμα για την απλούστευση των διαδικασιών και τη βελτίωση της καθημερινότητας των δικηγόρων.

ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΑΞΙΟΠΟΊΗΣΗ ΥΛΙΚΟΎ ΑΠΌ ΚΆΜΕΡΑ (ΑΠ 254/2021) Με την απόφασή του 254/2021, ο Άρειος Πάγος αποφάσισε ότι στο πλαίσιο της δίκης και προκειμένου να επιτευχθεί η απονομή της δικαιοσύνης και η τυχόν καταδίκη του κατηγορουμένου, τόσο τα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής όσο και της προστασίας των προσωπικών δεδομένων δεν είναι απόλυτα. Μπορούν να τύχουν δηλαδή περιορισμών

χάριν

του

δημοσίου συμφέροντος και με εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας. Ειδικά αναφορικά με τα προσωπικά δεδομένα, τα οποία απειλούνται από τη χρήση βιντεοσκοπημένου ή φωτογραφικού υλικού, ο ΑΠ επεσήμανε ότι η προστασία τους δεν εκφράζεται με την πλήρη απαγόρευση της επεξεργασίας τους, αλλά και με την θέσπιση προϋποθέσεων επεξεργασίας που μπορεί να εξυπηρετήσει την στάθμιση και την εξισορρόπηση μεταξύ των συνταγματικών δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα της έννομης προστασίας και οι αρχές της εύρυθμης λειτουργίας του κράτους και της χρηστής απονομής της δικαιοσύνης. LAWYER _ 7

_COVER STORY

Φώτης Κουρμούσης Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, Υπουργείο Οικονομικών

Στόχος μου είναι η μείωση του χρέους αλλά με ορθολογικό τρόπο Ο Φώτης Κουρμούσης μοιράζεται με το Lawyer το όραμά του για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και την εδραίωση των κριτηρίων ESG, ενώ αποτιμά την επιτυχία του νέου θεσμικού πλαισίου για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους και εξηγεί πώς θα μπορέσουν οι επιχειρήσεις να επιβιώσουν στη μετά-Covid εποχή. Της Αλεξιάννας Τσότσου

8 _ LAWYER

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Ξεκίνησα την επαγγελματική μου σταδιοδρομία εργαζόμενος στο έργο του Κτηματολογίου το 1999, σχεδιάζοντας τους πρώτους χάρτες της χώρας μας. Στον ιδιωτικό τομέα, εργάστηκα ως σύμβουλος μικρομεσαίων επιχειρήσεων για τη βελτίωση της οργάνωσής τους, σε θέματα σχετικά με την ποιότητα, το περιβάλλον, την υγεία – ασφάλεια εργαζομένων και τα εργασιακά – ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ τις υποστήριξα παράλληλα στην υλοποίηση αναπτυξιακών έργων και επενδύσεων εκσυγχρονισμού τους, με αξιοποίηση ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Επιπρόσθετα, εργάστηκα σε μεγάλες επιχειρήσεις (τράπεζες, ασφαλιστικές, ναυτιλιακές, βιομηχανίες κλπ.) για την ενσωμάτωση δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Αειφόρου Ανάπτυξης στην επιχειρηματική τους Στρατηγική. Ακολούθως, εργάστηκα ως διαπιστευμένος επιθεωρητής Φορέων Πιστοποίησης, ελέγχοντας επιχειρήσεις για τη συμμόρφωσή τους με διεθνή πρότυπα (ISO) και ως εμπειρογνώμονας σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Παράλληλα, δραστηριοποιήθηκα εκτενώς σε ερευνητικές δράσεις και εν τέλει εντάχθηκα στο μόνιμο διδακτικό – ερευνητικό προσωπικό (ΕΔΙΠ) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από όπου απέκτησα το διδακτορικό μου δίπλωμα, υλοποιώντας διεθνώς πρωτότυπη έρευνα σε θέματα ανακύκλωσης, που χρηματοδοτήθηκε επανειλημμένα από την ΕΕ. Το 2009 ανέλαβα σύμβουλος στο νεοσύστατο (τότε) Υπουργείο Περιβάλλοντος, διότι επιθυμούσα να συμβάλλω, με τις τεχνικές μου γνώσεις, στην εθνική προσπάθεια για την αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων ρύπανσης. Ωστόσο, η προσωπική μου πεποίθηση είναι ότι το περιβάλλον αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και ως εκ τούτου το 2011 μεταφέρθηκα στο Υπουργείο Ανάπτυξης και ανέλαβα σύμβουλος επενδύσεων, ενώ το 2012 ανέλαβα σύμβουλος στο Υπουργείο Οικονομικών με ενασχόληση σε ελέγχους και φορολογική διοίκηση, όπου μέσα σε 3 έτη υλοποίησα σειρά έργων μεταρρύθμισης και εργάστηκα για την προώθηση των εξαγωγών των ελληνικών επιχειρήσεων. Το 2016 ανέλαβα καθήκοντα Ειδικού Γραμματέα και ίδρυσα την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) στο Υπουργείο Ανάπτυξης. Στην Ειδική Γραμματεία, με μια δυναμική και ορεξάτη ομάδα δημοσίων υπαλλήλων, υλοποιήσαμε πληθώρα έργων για την αντιμετώπιση της υπερχρέωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Πέρα από την εργασία, είναι απαραίτητο να εφοδιαζόμαστε συνεχώς και με γνωσιακό υπόβαθρο και συνεπώς κατέχω διδακτορικό Μηχανικής (ΕΜΠ),

ενώ παράλληλα διαθέτω μεταπτυχιακές σπουδές σε Διοίκηση Επιχειρήσεων (ALBA, INSEAD), Στρατηγική Ηγεσία και Διακυβέρνηση Τραπεζών (Oxford). Οι πρώτες μου σπουδές ήταν σε περιβαλλοντική πολιτική και διαχείριση (ΠΑ). Εκτός από την ενεργή πολυετή εργασία μου σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να αναφέρω και το σημαντικότερο και ομορφότερο “έργο” που υλοποιώ με άπειρη χαρά, που είναι η ανατροφή και διαπαιδαγώγηση του μικρού υιού μου. Και όπως εκπαιδεύτηκα σε διάφορα Πανεπιστήμια, συνεχίζω να εκπαιδεύομαι και από τα παιδιά, που με την αγνότητά τους μας μαθαίνουν την πραγματική σημασία σε έννοιες, όπως αγάπη, αλληλεγγύη, ανοχή και συγχώρεση. Έχοντας εργαστεί ως σύμβουλος επιχειρήσεων για την αειφόρο ανάπτυξη, ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι βέλτιστες πρακτικές που οφείλει να υιοθετήσει μια επιχείρηση προς αυτή την κατεύθυνση; Τι ρόλο θα διαδραματίσουν στο προσεχές μέλλον τα κριτήρια ESG; Καταρχάς, θα πρέπει να τηρούν τη νομοθεσία. Αυτό είναι το ελάχιστο. Και πάνω σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να αναπτύξουν επιχειρηματικές πρακτικές που στηρίζουν, αξιοποιούν και επενδύουν στους ανθρώπους (βλέπε διαφορετικότητα, π.χ. των φύλων και φυλών) και το περιβάλλον (βλέπε ανακύκλωση, εξοικονόμηση ενέργειας κλπ). Εννοώ την ενσωμάτωση καινοτόμων πρακτικών στην επιχειρηματική στρατηγική και λειτουργία των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να σταθούν, να ανταγωνιστούν και να πρωτοστατήσουν επάξια στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Αυτό πρακτικά σημαίνει τη μετάβαση σε έναν τρόπο λειτουργίας, με ψηφιοποίηση διαδικασιών, αξιοποίηση του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων, αξιοποίηση των ανταγωνιστικών μας πλεονεκτημάτων, όπως ο πολιτισμός μας και η ελληνική φύση, καθώς και του πολυτιμότερου κεφαλαίου της χώρας μας που είναι οι άνθρωποί της, οι οποίοι διεθνώς πρωτοπορούν. Είναι γνωστά τα παραδείγματα ESG περί εκσυγχρονισμού μεγάλων επιχειρήσεων (με την εγκατάσταση σύγχρονου εξοπλισμού), εξαγωγής αγροτικών βιολογικών προϊόντων ή εγκατάστασης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κλπ. Ωστόσο, επειδή η χώρα μας αποτελείται κυρίως από πολύ μικρές επιχειρήσεις, θα ήθελα να δω άλλες πρακτικές. Μόνο κατά την τελευταία εβδομάδα άκουσα τις ακόλουθες ιδέες:

Θα είναι ολοένα και πιο δύσκολο για μια επιχείρηση να βρει χρηματοδότηση, εάν δεν εφαρμόζει κριτήρια ESG

LAWYER _ 9

_COVER STORY • μ ανάβικο που καθαρίζει τα λαχανικά και τα παραδίδει στο σπίτι, ώστε να “κερδίσει” χρόνο ο γονιός που εργάζεται και ταυτόχρονα ανατρέφει τα παιδιά του. Η μετακίνηση ενός μεταφορέα είναι πολλαπλά καλύτερη από τη μετακίνηση πολλαπλών καταναλωτών, με σημαντικά κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη. • ανεμιστήρας οροφής αντί κλιματιστικού σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, που μειώνει την κατανάλωση ενέργειας. • διαφήμιση προϊόντος που μας καλεί σε υλοποίηση εθελοντικής δράσης κοινωνικού – περιβαλλοντικού χαρακτήρα, που παράλληλα υποστηρίζει τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Υπάρχουν πολλές ιδέες, το ελληνικό δαιμόνιο είναι ανεξάντλητο. Στην εποχή του κορωνοϊού, θα ήθελα να δω την περαιτέρω ανάπτυξη της τηλεργασίας, ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος διασποράς της πανδημίας και ταυτόχρονα να καταστεί πιο εύκολη η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής. Επίσης, θα ήθελα να δω περισσότερη διαμεσολάβηση και λιγότερη δικομανία. Περισσότερη άθληση και υγιεινή ζωή και λιγότερη κίνηση οχημάτων στους δρόμους. Χρειάζεται να έχουμε και προσωπική και οικογενειακή ευθύνη και όχι μόνο σκέτη κρατική και εταιρική ευθύνη (βλέπε Καζαντζάκης). Βασικό κομμάτι που πρέπει να αναπτύξει κάθε επιχείρηση είναι ο διάλογος με τα ενδιαφερόμενα μέρη, που έχουν πολλαπλές προσδοκίες και απαιτήσεις. Όποια επιχείρηση ασχολείται πραγματικά με αυτές, σημαίνει ότι κερδίζει την εμπιστοσύνη τους και αποτελεί έναν άξιο συνεργάτη και πάροχο υπηρεσιών και προϊόντων. Επίσης, πολύ σημαντικό παράγοντα συνιστούν η διαφάνεια και ο απολογισμός, δηλαδή η δημοσιοποίηση πληροφοριών για τις δράσεις της κάθε επιχείρησης, ειδικά αυτές που αφορούν σε σημαντικά ζητήματα με μεγάλη επίπτωση.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποφασίσει ότι η ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG αποτελεί μονόδρομο. Ως εκ τούτου όλα τα προγράμματα ευρωπαϊκών επιδοτήσεων πλέον υποχρεώνουν τις επιχειρήσεις να αλλάξουν προς την κατεύθυνση υλοποίησης δράσεων για το περιβάλλον και την κοινωνία. Επιπρόσθετα, η Ε.Ε. οδηγεί σταδιακά και το τραπεζικό σύστημα να ενσωματώσει/υιοθετήσει αυτά τα κριτήρια ESG, κατά την παροχή δανειοδότησης. Θα είναι ολοένα και πιο δύσκολο για μια επιχείρηση να βρει χρηματοδότηση, εάν δεν εφαρμόζει κριτήρια ESG. Πώς εφαρμόζει η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους τα παραπάνω κριτήρια; Η ΕΓΔΙΧ είναι η πρώτη δημόσια υπηρεσία που υιοθέτησε κριτήρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) και Αειφόρου Ανάπτυξης στη συνεργασία της με τους προμηθευτές παροχής αγαθών και υπηρεσιών. Πιο συγκεκριμένα, το Σεπτέμβριο του 2020 προκηρύχθηκε ο πρώτος διαγωνισμός παροχής υπηρεσιών Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας, με τα ακόλουθα κριτήρια ΕΚΕ: • υιοθέτηση πολιτικής για την ΕΚΕ του Αναδόχου • εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ των εργαζομένων (π.χ. απασχόληση και υποστήριξη εργαζομένων που εντάσσονται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως ΑΜΕΑ, εξάλειψη των διακρίσεων, προαγωγή ισότητας φύλων) • εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ της κοινωνίας (π.χ. εθελοντισμός, χορηγίες – υποστήριξη ΜΚΟ, υποστήριξη – επιλογή τοπικών προμηθευτών) • εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ του περιβάλλοντος (π.χ. ανακύκλωση υλικών, εξοικονόμηση ενέργειας) • εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ της ορθής διακυβέρνησης και της διαφάνειας, καθώς και εναντίον της δωροδοκίας και της διαφθοράς.

Η ΕΓΔΙΧ είναι η πρώτη δημόσια υπηρεσία που υιοθέτησε κριτήρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) και Αειφόρου Ανάπτυξης στη συνεργασία της με τους προμηθευτές παροχής αγαθών και υπηρεσιών 10 _ LAWYER

Επιπρόσθετα, η ΕΓΔΙΧ έχει ήδη ενσωματώσει σχετικές δράσεις ΕΚΕ στη λειτουργία της: • για την ορθή διακυβέρνηση: α) με τη χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την υποβολή ερωτήσεων των οφειλετών και την απάντησή τους, με σκοπό τη μείωση της γραφειοκρατίας, την προώθηση της διαφάνειας και την πρόληψη της δωροδοκίας και της διαφθοράς. β) με τη δημόσια διαβούλευση στα τεύχη διαγωνισμών, με σκοπό να προετοιμάζονται οι υποψήφιοι ανάδοχοι. • για την κοινωνία: α) προσωποποιημένη πληροφόρηση των οφειλετών και τηλεφωνικώς, μέσω των Κέντρων & Γραφείων Ενημέρωσης & Υποστήριξης Δανειοληπτών, με σκοπό την ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων και κατά συνέπεια την εξοικονόμηση κόστους για τον πολίτη και τη μείωση ρύπων στο περιβάλλον.

β) σ τοχευμένη ενημέρωση εμπλεκόμενων φορέων, όπως Επιμελητήρια Επιχειρήσεων, Επιστημονικές Ενώσεις – Σύλλογοι και Καταναλωτικές Οργανώσεις, μέσω 400 ημερίδων που συνδιοργάνωσε πανελλαδικά η ΕΓΔΙΧ. γ) υποστήριξη και εκπαίδευση των συνεργατών των οφειλετών (λογιστές, οικονομολόγοι, δικηγόροι κλπ). • για τους εργαζόμενους: α) η προαγωγή της ισότητας των 2 φύλων με την ανάληψη θέσεων ευθύνης από γυναίκες σε ποσοστό ~67% καθώς και ότι το ποσοστό των γυναικών στο σύνολο των εργαζομένων κυμαίνεται σε ~59%. β) η παροχή συχνής εκπαίδευσης των εργαζομένων στα νέα δεδομένα/εξελίξεις της νομοθεσίας. γ) η παροχή ιατρικών συμβουλών και εξετάσεων από ειδικό Ιατρό Εργασίας, με σκοπό την αποτροπή επαγγελματικών ασθενειών. δ) η παροχή τεχνικών συμβουλών από ειδικό Τεχνικό Ασφαλείας, με σκοπό την αποτροπή εργατικών ατυχημάτων. ε) η διενέργεια τακτικών συζητήσεων των εργαζομένων και εκπροσώπων τους με τη διοίκηση. στ) η πλήρης εφαρμογή της τηλεργασίας, με σκοπό την αποφυγή της διασποράς της πανδημίας του κορωνοϊού. • για το περιβάλλον: α) η εγκατάσταση συστήματος ψηφιακών εγγράφων και ψηφιακής υπογραφής που έχει ελαχιστοποιήσει την εκτύπωση χαρτιού και την κατανάλωση μελανιών. β) η εγκατάσταση συστήματος αυτόματης σκίασης στα παράθυρα και ο πλήρης φωτισμός των γραφείων με χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. γ) η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών panels στη στέγη του κτιρίου.

του προγράμματος τεχνικής υποστήριξης (TSI). Τα βήματα που έχουν ήδη γίνει είναι: • Η ένταξη του Υπουργείου Οικονομικών, δια της ΕΓΔΙΧ, ως τακτικό μέλος (regular member) στο Διεθνές Δίκτυο για τη Χρηματοοικονομική Εκπαίδευση (International Network on Financial Education - INFE) του ΟΟΣΑ. • Η πραγματοποίηση από την ΕΓΔΙΧ της 1ης φάσης του έργου, όπου έγινε η πρώτη τηλε-συνάντηση (22/11/2021), με σκοπό την ενημέρωση εκπροσώπων 80 φορέων (Υπουργεία, Πανεπιστήμια, Ιδρύματα, Ερευνητικά Κέντρα, Καταναλωτικές Οργανώσεις, Ενώσεις, ΜΚΟ κλπ.) για το έργο και τη σχετική έρευνα που θα διεξαχθεί μεταξύ των εμπλεκομένων/ ενδιαφερομένων μερών, με σκοπό τη χαρτογράφηση των υφιστάμενων δράσεων χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης στη χώρα μας. Τα επόμενα βήματα που θα γίνουν στο πλαίσιο υλοποίησης του έργου είναι: • Η μέτρηση του επιπέδου του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού των νέων, ενηλίκων και πολύ μικρών επιχειρήσεων • Η ανάλυση των δεδομένων και η συγκριτική αξιολόγηση, βάσει διεθνούς εμπειρίας • Ο καθορισμός του οράματος της στρατηγικής κατεύθυνσης και των στόχων • Η κατάρτιση Σχεδίου Δράσης με συγκεκριμένες ενέργειες/δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης ανά ομάδα – στόχο • Η υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης.

Πώς μπορεί να προωθηθεί ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ποια βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση; Η Ελληνική Κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή μιας Εθνικής Στρατηγικής για τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση είναι ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους για την αύξηση των επιπέδων χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού του ελληνικού πληθυσμού. Η εκπόνηση της εν λόγω Εθνικής Στρατηγικής στη χώρα μας αποτελεί ένα καινοτόμο έργο, το συντονισμό του οποίου έχει αναλάβει η ΕΓΔΙΧ, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομικών. Το έργο υλοποιείται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), στον οποίο ανατέθηκε η εκπόνηση εργασιών απευθείας από τη Γενική Διεύθυνση Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (DG Reform) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Χρηματοδοτείται στο πλαίσιο LAWYER _ 11

_COVER STORY Προσβλέπω ότι η νέα αυτή συνεργασία και η ανταλλαγή τεχνογνωσίας, σε συνδυασμό με τη λειτουργία του πανελλαδικού δικτύου των 52 Κέντρων – Γραφείων Ενημέρωσης και Υποστήριξης Δανειοληπτών (ΚΕΥΔ-ΓΕΥΔ) της ΕΓΔΙΧ, βοηθούν τα νοικοκυριά, τους αυτοαπασχολούμενους και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων να λαμβάνουν αποτελεσματικές χρηματοοικονομικές αποφάσεις, χρησιμοποιώντας με ασφάλεια τις παραδοσιακές και καινοτόμες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και προϊόντα (τηλ. για ραντεβού 213.212.5730).

του, η Κυβέρνηση υλοποίησε προγράμματα στήριξης, όπως: • τ ο ΓΕΦΥΡΑ 1 για την επιδότηση δανείων 1ης κατοικίας κορωνόπληκτων νοικοκυριών, για 12 μήνες • το ΓΕΦΥΡΑ 2 για την επιδότηση δανείων κορωνόπληκτων επιχειρήσεων, για 8 μήνες. Το ποσοστό επιδότησης των ανωτέρω προγραμμάτων ανήλθε σε έως 90% της μηνιαίας δόσης και κάλυπτε τόσο το κεφάλαιο της οφειλής όσο και τους τόκους. Σταδιακά λήγουν τα προγράμματα στήριξης, καθώς και οι αναστολές πληρωμής οφειλών. Ως εκ τούτου, όλοι οι οφειλέτες θα πρέπει να αξιοποιήσουν τα εργαλεία του νέου Νόμου για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης ευκαιρίας (Ν. 4738/2020), με σκοπό την αντιμετώπιση των οφειλών, που είτε γεννήθηκαν είτε προϋπήρχαν και επιδεινώθηκαν, εξαιτίας της πανδημίας. Ο Νόμος αυτός έχει υιοθετήσει διεθνείς και βέλτιστες πρακτικές (όπως αυτές καθορίζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα και τον ΟΟΣΑ) και εναρμόνισε την Ευρωπαϊκή Οδηγία 1023/2019, την οποία υποχρεούνται να τηρούν όλες οι χώρες και άρα οι κανόνες είναι πλέον ίδιοι. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται και η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών, μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού ή/και της εξυγίανσης επιχειρήσεων. Ωστόσο, αν κάποιος οφειλέτης δεν δύναται να ρυθμίσει τις οφειλές του, τότε θα πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία της πλήρους διαγραφής (“κούρεμα”) από τα χρέη (δηλ. μέσω πτώχευσης) και έτσι να κάνει ένα νέο ξεκίνημα, απαλλαγμένος από όλες τις οφειλές, δηλαδή να έχει μια 2η ευκαιρία. Στόχος της ΕΓΔΙΧ είναι να επιτευχθεί η μείωση του χρέους, αλλά με ορθολογικό τρόπο, δηλαδή να γίνουν οι μέγιστες ρυθμίσεις οφειλών, όπου αυτό είναι εφικτό, έτσι ώστε να αποφευχθούν οι πτωχεύσεις. Το Κράτος παρέχει και οικονομική στήριξη, υπό τη μορφή επιδότησης ή/και επιδόματος, με εστίαση στην 1η κατοικία των ευάλωτων νοικοκυριών. Στη μετά-Covid-εποχή, θεωρώ ότι θα επιβιώσουν οι ανθεκτικές επιχειρήσεις και αυτές που έχουν την ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Ο Νόμος για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης ευκαιρίας θα συμβάλλει στη διάκριση των επιχειρήσεων, σε βιώσιμες και μη. ■

Πώς αποτιμάτε έως τώρα την επιτυχία του θεσμικού πλαισίου, όπως αυτό έχει εκσυγχρονιστεί και εφαρμόζεται, για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους και την αποφυγή της υπερχρέωσης; Πώς υποδέχθηκε η αγορά τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών; Μέχρι σήμερα, έχουν υποβληθεί περισσότερες από 570 οριστικές αιτήσεις και έχουν ήδη δοθεί οι πρώτες 24 επιτυχείς ρυθμίσεις στους οφειλέτες. Οι ρυθμίσεις αυτές παράχθηκαν από τον αυτοματοποιημένο αλγόριθμο και εγκρίθηκαν από την πλειοψηφία των ιδιωτών πιστωτών, δηλαδή τραπεζών και διαχειριστών δανείων (αφού το δημόσιο ψηφίζει πάντοτε θετικά, ως υποχρεούται εκ της νομοθεσίας). Οι εν λόγω ρυθμίσεις περιέχουν μερική διαγραφή χρέους, καθώς και μακροχρόνια αποπληρωμή σε έως 240 δόσεις για το δημόσιο και έως 420 δόσεις για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επόμενο βήμα της διαδικασίας αποτελεί η εξέταση της εν λόγω ρύθμισης από τους οφειλέτες και η παροχή της σύμφωνης γνώμης τους, μέσω της υπογραφής της σχετικής σύμβασης. Εντός των επόμενων εβδομάδων θα παραχθούν αυτομάτως και οι υπόλοιπες ρυθμίσεις οφειλών, κατόπιν της ολοκλήρωσης απαιτούμενων ελέγχων (διάρκειας 2 μηνών από την υποβολή της αίτησης), με σκοπό την πρόληψη καταστρατήγησης του εργαλείου από στρατηγικούς κακοπληρωτές. Ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον περισσότεροι από 40 χιλιάδες οφειλέτες, οι οποίοι έχουν εισέλθει στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού μηχανισμού της ΕΓΔΙΧ και έχουν ξεκινήσει την αίτησή τους, με σκοπό να ρυθμίσουν τις οφειλές τους (http://www.keyd.gov.gr/ryumish_ofeilvn_ ejvdik/).

Στη μετά-Covidεποχή, θεωρώ ότι θα επιβιώσουν οι ανθεκτικές επιχειρήσεις και αυτές που έχουν την ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα

Πώς θα διαμορφωθεί το τοπίο του ιδιωτικού χρέους στη μετά-Covid εποχή; Είναι επαρκή τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την ανάσχεση της υπερχρέωσης ή θα ληφθούν και άλλα λόγω των προκλήσεων της συνεχιζόμενης πανδημίας; Το ιδιωτικό χρέος αναμένεται να αυξηθεί εξαιτίας της πανδημίας. Με σκοπό την ανάσχεσή 12 _ LAWYER

Τροποποίηση Κανονισμού Ομαδικής Απαλλαγής (ΚΟΑ) για τις κάθετες συμφωνίες: Τα κύρια σημεία Το σχέδιο Κανονισμού και Κατευθυντήριων Γραμμών, που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούλιο του 2021 προς αντικατάσταση του ΚΟΑ 330/2010 και των Κατευθυντήριων Γραμμών για την αξιολόγηση των κάθετων περιορισμών του ανταγωνισμού του έτους 2010, επιχειρεί να αντιμετωπίσει τα ζητήματα που ανέκυψαν στη λειτουργία των δικτύων διανομής από την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου, την αυξανόμενη χρήση νέων τύπων κάθετων συμφωνιών για τη διανομή προϊόντων και την ανάδυση νέων επιχειρηματικών μοντέλων προώθησης και πώλησης προϊόντων στο διαδικτυακό περιβάλλον, όπως οι διαδικτυακές πλατφόρμες και οι ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών.

ρία είναι τα κύρια πεδία διαφοροποίησης συμβατικές ρήτρες περιορισμού των πωλήσεων σε σύγκριση με το ισχύον πλαίσιο: η δυσε γεωγραφικές περιοχές ή ομάδες πελατών οι νατότητα υιοθέτησης από τους προμηθευτές οποίες τυγχάνουν απαλλαγής υπό τον ΚΟΑ. Το διαφορετικής πολιτικής εντός και εκτός διαδιπροτεινόμενο σχέδιο Κανονισμού, για πρώτη κτύου, η αυστηρότερη αντιμετώπιση της διττής φορά, κατηγοριοποιεί τους σχετικούς περιοριδιανομής και η εισαγωγή μεγαλύτερης ευελιξίας σμούς ανά είδος δικτύου διανομής (αποκλειστιως προς τους γεωγραφικούς και πελατειακούς κής και επιλεκτικής) και προβλέπει άλλη δέσμη περιορισμούς των πωλήσεων. απαλλασσόμενων περιορισμών για δίκτυα που δεν Ως προς το πρώτο, προτείνεται η επιεικέστερη είναι ούτε αποκλειστικής ούτε επιλεκτικής αντιμετώπιση: (α) της πρακτικής της διπλής διανομής. Μεταξύ των σημαντικότερων τροποτιμολόγησης των προϊόντων από τον προμηθευποιήσεων που προτείνονται σταχυολογούνται τή, ανάλογα με το αν αυτά προορίζονται να η δυνατότητα ορισμού συγκεκριμένου αριθμού μεταπωληθούν στους τελικούς καταναλωτές μέσω αποκλειστικών διανομέων στην ίδια γεωγραφιδιαδικτύου ή σε φυσικά καταστήματα, υπό την κή περιοχή, η απαλλαγή του περιορισμού των Εταίρος προϋπόθεση ότι αντανακλά τις κοστολογικές ενεργητικών και των παθητικών πωλήσεων από ΛΑΜΠΑΔΑΡΙΟΣ & διαφορές μεταξύ των δύο καναλιών διανομής αποκλειστικούς διανομείς σε μη εξουσιοδοτηΣυνεργάτες και δεν αποβλέπει στον περιορισμό της απο- Εταιρεία Δικηγόρων μένους διανομείς εγκατεστημένους σε περιοχή τελεσματικής χρήσης του διαδικτύου από τους όπου λειτουργεί δίκτυο επιλεκτικής διανομής, διανομείς, και (β) της υιοθέτησης διαφορετικαι η απαλλαγή του περιορισμού των ενεργητικών κριτηρίων και ελάχιστων προϋποθέσεων για κών πωλήσεων από εξουσιοδοτημένους διανομείς την επιλογή διανομέων, ανάλογα με το αν θα δραστησε περιοχή ή ομάδα πελατών που έχει παραχωρηθεί ριοποιηθούν εντός ή εκτός διαδικτύου, καθώς και ανά αποκλειστικά σε άλλους διανομείς. είδος καταστήματος, ενόψει του υψηλότερου κόστους Ιδιαίτερα μεγάλης πρακτικής σημασίας είναι η πρόβλεψη λειτουργίας των φυσικών καταστημάτων σε σχέση με τα ότι οι απαλλασσόμενοι περιορισμοί που επιβάλλονται αντίστοιχα ηλεκτρονικά. από τον προμηθευτή στους διανομείς μπορούν να “μεΑυστηρότερη αντιμετώπιση επιφυλάσσεται στη διττή τακυληθούν” και στους υπο-διανομείς. διανομή, με στόχο την αποφυγή φαινομένων συντονισμού ιδίως ως προς τις τιμές ως απόρροια της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ προμηθευτή και διανομέων, όταν ο πρώτος δραστηριοποιείται και στο επίπεδο της λιανικής πώλησης, ανταγωνιστικά προς τους διανομείς. Υπό την προτεινόμενη ρύθμιση, στην περίπτωση που το συνολικό μερίδιο αγοράς προμηθευτή και διανομέα υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο όριο σε επίπεδο λιανικής (προτείνεται το 10%), ένα σύστημα διττής διανομής θα τυγχάνει απαλλαγής υπό την προϋπόθεση, μεταξύ άλλων, 3, Stadiou str., 105 62 Athens – Greece ότι κάθε ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ προμηθευτή Τ: +30 (210) 3231135 F: +30 (210) 3226368 και διανομέων συνάδει με τις κατευθυντήριες γραμμές E: llf@lambadarioslaw.gr W: lambadarioslaw.gr για τις συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ ανταγωνιστών. Οι σημαντικότερες, ωστόσο, τροποποιήσεις αφορούν στις

_INFO

_ADVERTORIAL

Λευκοθέα Β. Ντέκα

LAWYER _ 13

_INTERVIEW

Πρέπει να οικοδομήσουμε την αίγλη του ελληνικού χρηματιστηρίου ως ένα κλαμπ των αρίστων Ο Πρόεδρος της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών, Αθανάσιος Κουλορίδας, εξηγεί στο Lawyer γιατί η εταιρική διακυβέρνηση είναι μια έννοια πολύ ευρύτερη από την τυπική συμμόρφωση στις νομοθετικές πρωτοβουλίες, περιγράφει το οφέλη της στην προσέλκυση επενδύσεων και προτείνει λύσεις για την αναβάθμιση του ρόλου και της αξίας του ελληνικού χρηματιστηρίου. Της Αλεξιάννας Τσότσου Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς, την επαγγελματική σας πορεία και την ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ.

κανόνων που πρέπει να εφαρμόζει η εταιρία. Εταιρική διακυβέρνηση είναι η ίδια η υπεύθυνη διαχείριση εταιρικών υποθέσεων της εταιρίας με το βέλτιστο δυνατό τρόπο και με γνώμονα το εταιρικό συμφέρον. Ακόμη και αν υπήρχε μόνο ένας μέτοχος, η εταιρική διακυβέρνηση είναι οι αρχές, οι πρακτικές, η κουλτούρα να διοικώ την εταιρία με γνώμονα την επαύξηση της αξίας της. Η εταιρική διακυβέρνηση δημιουργεί εμπιστοσύνη και ασφάλεια στους επενδυτές. Τα οφέλη μια τέτοιας διακυβέρνησης είναι σημαντικά: 1. Αποτελεσματικότερη κατανόηση, καταγραφή και διαχείριση κινδύνων: Ειδικά σε μη ρευστές αγορές, η αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων παρέχει ασφάλεια στους μετόχους ότι η επένδυσή τους, ακόμη και αν δεν μπορούν να τη ρευστοποιήσουν, θα προστατευθεί από τη διοίκηση της εταιρίας. 2. Βελτίωση της εταιρικής εικόνας και της φήμης της εταιρίας: Μεγαλύτερη διαφάνεια και “ηθική” στον τρόπο λήψης αποφάσεων συνεπάγεται ένα ισχυρότερο εμπορικό σήμα. 3. Ταχύτερη και αποδοτικότερη λήψη αποφάσεων: Σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον το να έχει μια εταιρία έναν καταγεγραμμένο μηχανισμό ροής πληροφορίας και λήψης αποφάσεων είναι σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. 4. Καλύτερη συμμόρφωση με το κανονιστικό πλαίσιο της λειτουργίας της εταιρίας

Είμαι Eπίκουρος Kαθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με επιστημονική εξειδίκευση στο δίκαιο εταιριών και κεφαλαιαγοράς, διαχειριστής εταίρος στη Δικηγορική Εταιρία ABLAW (Athens Business Lawyers) με εικοσαετή σχεδόν εμπειρία σε θέματα κεφαλαιαγοράς και πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής της Ένωσης Εισηγμένων Εταιριών (ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ), ενός φορέα που εκπροσωπεί θεσμικά την πλειοψηφία της κεφαλαιοποίησης των εισηγμένων εταιριών του ελληνικού χρηματιστηρίου προωθώντας τις συλλογικές επιδιώξεις τους, δικτυώνει και διευκολύνει την επικοινωνία και τον διάλογο με τους θεσμικούς φορείς για τη χάραξη και εφαρμογή αποτελεσματικότερων πολιτικών και συμβάλει στον εκσυγχρονισμό του ρυθμιστικού τοπίου με αποδεδειγμένο ιστορικό ουσιαστικών παρεμβάσεων και δράσεων. Ποια είναι η αξία που έχει η εταιρική διακυβέρνηση στη βιωσιμότητα μιας εταιρείας και πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ως κίνητρο για την προσέλκυση επενδύσεων; Για να απαντήσει κανείς στην ερώτηση αυτή θα πρέπει να ορίσει την έννοια “εταιρική διακυβέρνηση”. Προφανώς δεν μιλάμε για την τυπική συμμόρφωση με όποιες υποχρεωτικές ρυθμίσεις. Η εταιρική διακυβέρνηση δεν είναι ένα σύνολο 14 _ LAWYER

Αθανάσιος Κουλορίδας Πρόεδρος Διοικούσας Επιτροπής Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών (ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ.)

LAWYER _ 15

_INTERVIEW 5. Ο υσιαστικότερη παραγωγή και δημοσίευση πληροφορίας: Η πληροφορία είναι δύναμη. Δεν μπορούν να στηριχθούν σωστές αποφάσεις σε ελλιπείς ή εσφαλμένες πληροφορίες. 6. Αντιμετώπιση συγκρούσεων συμφερόντων: Το ζήτημα αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό σε εταιρίες σαν τις ελληνικές, οι οποίες χαρακτηρίζονται από συγκέντρωση της πλειοψηφίας σε μεγαλομετόχους. Με απλά λόγια δεν θα σου δώσει κανείς τα λεφτά του αν φοβάται ότι μπορείς τον “ρίξεις”… ανεξάρτητα αν το κάνεις ή όχι. 7. Ε υκολότερη και συστηματικότερη άντληση κεφαλαίων από επενδυτές σε υψηλότερες αποτιμήσεις, γεγονός που με τη σειρά του επιτρέπει την καλύτερη υλοποίηση των επιχειρηματικών σχεδίων της εταιρίας. Ως πρόεδρος της Ένωσης Εισηγμένων Εταιρειών αλλά και ως ακαδημαϊκό μέλος του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Εταιρικής Διακυβέρνησης, μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποιες βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζουν οι πιο επιτυχημένες και υγιείς επιχειρήσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο; Δεν θα ήθελα να αναλωθώ σε τυποποιημένες προσεγγίσεις. Οι επιλογές εξαρτώνται από τη μετοχική σύνθεση της εταιρίας, το μέγεθός της, τη δραστηριότητά της και τη φιλοσοφία της διοίκησής της. Νομίζω ότι το βασικό ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι διοικήσεις των εταιριών είναι το εξής: “Αν ήμουν επενδυτής, τι θα ήθελα να διορθωθεί στην εταιρία μου για να επενδύσω;”. Στον μόνο που δεν μπορεί να πει κανείς ψέματα είναι στον εαυτό του. Υπάρχουν άπειρες επιλογές για να φτάσει κανείς στο επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά κανείς δεν γνωρίζει τον ταχύτερο δρόμο καλύτερα από τις ίδιες τις διοικήσεις της κάθε εταιρίας: Πρώτα, λοιπόν, διαπιστώνω τις αδυναμίες μου και βρίσκω λύσεις. Αν διαπιστώνω ότι δεν έχω, έχω σίγουρα μία: Δεν ξέρω τις αδυναμίες μου. Στο πρίσμα αυτό, ουσιαστική είναι η συγκρότηση του διοικητικού συμβουλίου με τους καλύτερους δυνατούς υποψηφίους και η διασφάλιση της διοικητικής συνέχειας της εταιρίας. Επίσης, σημαντική είναι η επένδυση σε ένα αποτελεσματικό σύστημα εσωτερικού ελέγχου. Τέλος, κρίσιμο για να αξιοποιηθούν τα ανωτέρω είναι η διαμόρφωση των απαραίτητων ροών πληροφόρησης εντός της εταιρίας. Φυσικά, θα πει κανείς όλα τα ανωτέρω έχουν κόστος. Σωστά, αλλά είναι ένα κόστος που αποδίδει μέσω της άντλησης περισσότερων κεφαλαίων σε υψηλότερη αξία. Αν μια εταιρία δεν έχει ως στόχο την άντληση κεφαλαίων από το κοινό, δεν υπάρχει λόγος να είναι στο χρηματιστήριο και δεν είναι σωστό να κρατάμε αυτές τις εταιρίες στο χρηματιστήριο.

Πώς κρίνετε την ανταπόκριση της αγοράς στον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση; Θεωρείτε ότι αυτός έχει επιτύχει τον σκοπό του ή στην πράξη διαφαίνεται ότι επιδέχεται βελτιώσεων; Είναι πολύ νωρίς ακόμη για να αξιολογήσει κανείς τον νέο νόμο για την εταιρική διακυβέρνηση. Πάγια θέση της ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ και προσωπική μου θέση είναι ότι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν προάγουν την ουσιαστική συμμόρφωση. Το παράδειγμα του ν. 3016/2002 είναι από μόνο του επαρκές. Τις εταιρίες δεν τις διοικούν δικηγόροι. Ο νόμος αναπάντεχα οδηγεί σε μια “αντίδραση” τυπικής συμμόρφωσης. Αντί να απαντήσει κανείς ποιο είναι το πρόβλημά μου για να το λύσω, βλέπει την απαίτηση του νόμου ως πρόβλημα και προσπαθεί να συμμορφωθεί με το μικρότερο δυνατό κόστος. Υπό αυτή την έννοια, θεωρώ ότι ούτε ο νόμος ούτε οι δρακόντειες κυρώσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς θα έχουν αποτέλεσμα. Εξάλλου, δεν θεωρώ ότι το δημόσιο και κάθε ανεξάρτητη διοικητική αρχή είναι αποτελεσματικότερη στην Ελλάδα, σε θέματα διακυβέρνησης, ώστε να εποπτεύει τη διοίκηση των εταιριών. Αυτή η προσέγγιση μας βρίσκει φιλοσοφικά αντίθετους. Αν κάποιος δεν θέλει να συμμορφωθεί, δεν μπορείς να του το επιβάλεις αν δεν αντιληφθεί την αξία συμμόρφωσης. Θεωρώ, λοιπόν, ότι βρισκόμαστε ακόμη σε αυτό το στάδιο της τυπικής συμμόρφωσης και χρειαζόμαστε δρόμο ακόμη. Βέβαια, προφανώς και ο νέος νόμος μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα και σίγουρα αποτέλεσε μια ευκαιρία για ενδοσκόπηση και αυτοαξιολόγηση για πολλές εταιρίες. Τι σημαίνουν τα ανωτέρω; Ότι δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι; Κάθε άλλο… Aυτό που πρέπει να γίνει είναι να θέσουμε στις εισηγμένες εταιρίες ένα ουσιαστικό δίλημμα και αυτό απαιτεί άλλη στρατηγική: Θέλετε να συμμετέχετε σε ένα γκρουπ των αρίστων, δηλαδή στις καλύτερες και δυναμικότερες εταιρίες της ελληνικής οικονομίας οι οποίες θα απαρτίζουν ένα σύγχρονο ελληνικό χρηματιστήριο; Αν ναι, πρέπει να αποδείξετε ότι είστε οι καλύτεροι και να διαμορφώσουμε φυσικά τις συνθήκες για να είναι στο χρηματιστήριο οι καλύτερες ελληνικές εταιρίες. Άλλως, μήπως επι-

Ο νόμος αναπάντεχα οδηγεί σε μια “αντίδραση” τυπικής συμμόρφωσης. Υπό αυτή την έννοια, θεωρώ ότι ούτε ο νόμος ούτε οι δρακόντειες κυρώσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς θα έχουν αποτέλεσμα

16 _ LAWYER

θυμείτε να φύγετε, γιατί θεωρείτε ότι δεν έχετε κάποιο συνεχιζόμενο όφελος; Αν ναι, θα πρέπει να διευκολυνθεί η έξοδος και η δραστηριοποίησή τους σε μια λιγότερο αυστηρή τοπική αγορά.

γιση ή εισάγουμε επιπλέον εθνικές προϋποθέσεις. Το παράδειγμα του crowdfunding είναι ένα καλό παράδειγμα κακής νομοθέτησης. Τέλος, πρέπει να δώσουμε έμφαση στη διαμόρφωση και υποστήριξη του ευρύτερου οικοσυστήματος εισαγωγών και στη φύση και το αποτύπωμα του ελληνικού χρηματιστηρίου. Χρειαζόμαστε ένα χρηματιστήριο που να τοποθετείται στην αιχμή του δόρατος του αφηγήματος της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Γιατί όχι, το πρώτο “πράσινο” ή “έξυπνο” συνολικά χρηματιστήριο με αποκλειστικά “πράσινες” ή “έξυπνες” εταιρίες προσελκύοντας εταιρίες και εκτός συνόρων.

Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι βασικότερες νομοθετικές παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν, έτσι ώστε να εκσυγχρονιστεί και να θωρακιστεί αποτελεσματικά η ελληνική κεφαλαιαγορά; Δεν χρειαζόμαστε απαραίτητα επιπλέον νομοθετικές παρεμβάσεις, αλλά χάραξη εθνικής στρατηγικής. Πρέπει να οικοδομήσουμε την αίγλη του ελληνικού χρηματιστηρίου ως ένα κλαμπ των αρίστων. Αυτό απαιτεί σειρά πρωτοβουλιών σε ευρύτερο πλαίσιο. Αντιλαμβάνομαι ότι λόγω της δεκαετούς κρίσης δεν υπήρχε κίνητρο εισαγωγών κυρίως λόγω των πολύ χαμηλών αποτιμήσεων. Επίσης, ένα άλλο εγγενές πρόβλημα της ελληνικής αγοράς είναι το μέγεθος των περισσοτέρων ελληνικών εταιριών που είναι σχετικά μικρό. Ωστόσο, οι αποτιμήσεις βελτιώνονται και η εισαγωγή στο χρηματιστήριο μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των μεγεθών και άρα της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Το ελληνικό χρηματιστήριο σήμερα υπολείπεται ως ποσοστό του ΑΕΠ που αντιπροσωπεύει σε σχέση με άλλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Χρειάζεται νέες εισαγωγές. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για την εισαγωγή νέων εταιριών. Ένα τέτοιο κίνητρο είναι η μείωση του φορολογικού συντελεστή για εισηγμένες εταιρίες ή η υιοθέτηση ενός αυξημένου συντελεστή έκπτωσης δαπανών που συνδέονται με την εισαγωγή και τις διαρκείς υποχρεώσεις των εισηγμένων εταιριών (συμμόρφωσης, εταιρικής διακυβέρνησης κλπ). Εξάλλου, το όποιο δημοσιονομικό κόστος αντισταθμίζεται από την ποιότητα της χρηματοοικονομικής και άρα φορολογικής πληροφόρησης και το σύνολο των συναλλαγών και υπηρεσιών που συνδέονται με τις απαιτήσεις της λειτουργίας μιας εισηγμένης εταιρίας. Αυτό, ωστόσο, απαιτεί μια διαφάνεια και ασφάλεια των “όρων του παιχνιδιού”. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αυστηρή εποπτεία και την αποτρεπτική εποπτεία, και νομίζω ότι ο Έλληνας νομοθέτης και επόπτης την έχουν περάσει. Οι περισσότερες διατάξεις μας συνοδεύονται από εξοντωτικά πρόστιμα, δεν υπάρχει προθεσμία παραγραφής και καμία προτεραιοποίηση στις καταγγελίες. Αυτό οδηγεί σε ένα απίστευτο βάρος για την αγορά. Δεν υπάρχουν επαρκείς και αναλυτικές οδηγίες συμμόρφωσης. Το βάρος της νομοθέτησης έχει μεταφερθεί από τις εθνικές αρχές στα ενωσιακά όργανα, οπότε ο ρόλος των περισσοτέρων αρχών στο θέμα αυτό είναι περισσότερο ερμηνευτικός. Στην Ελλάδα έχουμε ελάχιστη διαφάνεια για τις θέσεις της εποπτικής αρχής: Αρκεί κανείς να συγκρίνει τον ιστότοπο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς σε σχέση με ιστοτόπους άλλων εποπτικών αρχών, π.χ. της BAFIN. Επίσης, συνήθως υιοθετούμε την αυστηρότερη προσέγ-

Πώς συμβάλλει η Ένωση Εισηγμένων Εταιρειών στη βιώσιμη ανάπτυξη και την εφαρμογή των ESG κριτηρίων στον επενδυτικό χώρο; Το ESG είναι ίσως αυτό που λέμε το “next big thing”. Υπάρχει μεγάλη κινητικότητα, αλλά ακόμη ασάφεια στις υποχρεώσεις των εταιριών και τον τρόπο συμμόρφωσης. Έχουμε προγραμματίσει για το 2022 σειρά δράσεων σε ενημερωτικό επίπεδο. Μέσω της συμμετοχής μας στους European Issuers (την ευρωπαϊκή ένωση εισηγμένων εταιριών) συνδιαμορφώνουμε θέσεις σε ενωσιακό επίπεδο. Και εδώ πρέπει να αντιμετωπίσουμε ένα θέμα κόστους συμμόρφωσης για τις εισηγμένες εταιρίες. Προφανώς και η συμμόρφωση με κριτήρια ESG διευκολύνει την πρόσβαση σε ένα μεγάλο κύκλο κεφαλαίων, αλλά η συμμόρφωση με τα κριτήρια αυτά απαιτεί σημαντικές εμπροσθοβαρείς επενδύσεις και συνεπάγεται και αυξημένο κόστος σε σχέση με τον ανταγωνισμό εκτός ΕΕ (π.χ. Τουρκία, Κίνα κλπ). Επικροτούμε και προσυπογράφουμε τον φιλόδοξο κυβερνητικό σχεδιασμό για ανάπτυξη με οικολογικό - και θα πρόσθετα και κοινωνικό πρόσημο (το ESG τα έχει και τα δύο), αλλά η επιτυχία του κρίνεται από την επιτυχία συμμόρφωσης του ιδιωτικού τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, οι πρωτοβουλίες μας κατευθύνονται στη διαμόρφωση στρατηγικών, κινήτρων και προγραμμάτων ενίσχυσης για τις συμμορφούμενες εταιρίες. Τέλος, επιδιώκουμε την τυποποίηση και αυτοματοποίηση των διαφόρων μηχανισμών δημοσιοποίησης των σχετικών πληροφοριών, ώστε να διευκολυνθεί η διάχυση της σχετικής πληροφορίας. Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μας, ένα στοίχημα για την επιτυχία του θεσμού. ■

Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αυστηρή εποπτεία και την αποτρεπτική εποπτεία, και νομίζω ότι ο Έλληνας νομοθέτης και επόπτης την έχουν περάσει

LAWYER _ 17

_LAWYER VIEWPOINT

Νομοθεσία για τα e-sports Σε διαβούλευση τέθηκε από τις 8 μέχρι τις 22 Νοεμβρίου 2021 το νέο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το νέο νομοσχέδιο με τίτλο “Αθλητικός Εθελοντισμός, Αθλητισμός Αναψυχής και Άθληση για Όλους, Πνευματικός Αθλητισμός, Ηλεκτρονικός Αθλητισμός (e-sports), Εργασιακός Αθλητισμός και λοιπές τροποποιήσεις της αθλητικής νομοθεσίας” επιδιώκει τη ρύθμιση ζητημάτων που άπτονται του τομέα του αθλητισμού.

Της Λυδίας Βενέρη

το πεδίο των e-sports, θεσπίζονται μέτρα προώθησης του ηλεκτρονικού αθλητισμού, καθώς, όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, ο ηλεκτρονικός αθλητισμός έχει εξελιχθεί σε μια μορφή αθλητισμού που πληροί τα διεθνή αθλητικά κριτήρια, ώστε πλέον να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τα e-sports έχουν κατακτήσει τη θέση τους στον χώρο του αθλητισμού. Το νέο νομοσχέδιο προβαίνει στην εξαγωγή ορισμών που συμβάλλουν στην κωδικοποίηση του πεδίου των e-sports. Πιο συγκεκριμένα, ως ηλεκτρονικός αθλητισμός ορίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 32 του νόμου, κάθε μορφή αγωνιστικού (ερασιτεχνικού) αθλητισμού στο διαδίκτυο, στην οποία οι παίκτες, ατομικά ή ομαδικά, προπονούνται και αγωνίζονται με τη βοήθεια ηλεκτρονικών συστημάτων και η οποία περιλαμβάνει: α) την ενεργητική και συστηματική ενασχόληση με ηλεκτρονικό άθλημα, ατομικά ή ομαδικά, με συγκεκριμένο τρόπο και ειδική μεθοδολογία, β) τη διαμόρφωση και ανάπτυξη ή βελτίωση δεξιοτήτων και την εκμάθηση των κανόνων για τη συμμετοχή σε αγωνιστικές εκδηλώσεις, ατομικά ή ομαδικά, γ) την επικοινωνία με ηλεκτρονική συσκευή (Η/Υ ή κονσόλα),

δ) τη συμμετοχή σε ειδικά σχεδιασμένες αγωνιστικές διοργανώσεις, με την παρουσία θεατών, είτε στον χώρο διεξαγωγής είτε μέσω διαδικτύου και ε) την επιδίωξη της μέγιστης απόδοσης με σκοπό την κατάκτηση του επάθλου. Αντίστοιχα, ως ηλεκτρονικά αθλήματα, νοούνται αυτά που έχουν αμιγώς αθλητικό περιεχόμενο, δηλαδή όσα αποτελούν ψηφιακή αναπαράσταση γνωστού αθλήματος, ατομικού ή ομαδικού, που καλλιεργείται από τις ήδη αναγνωρισμένες αθλητικές ομοσπονδίες (όπως ποδόσφαιρο, αντισφαίριση, μαχητικές τέχνες, μηχανοκίνητος αθλητισμός, καλαθοσφαίριση) και διακρίνονται σε: α) e-sports με αθλητικό χαρακτήρα,

Ο ηλεκτρονικός αθλητισμός έχει εξελιχθεί σε μια μορφή αθλητισμού που πληροί τα διεθνή αθλητικά κριτήρια, ώστε πλέον να μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τα e-sports έχουν κατακτήσει τη θέση τους στον χώρο του αθλητισμού. 18 _ LAWYER

β) π αιχνίδια εικονικής πραγματικότητας με τη χρήση ειδικής μάσκας και γ) παιχνίδια προστιθέμενης πραγματικότητας (Augmented Reality). Άλλος ορισμός που τίθεται από τον νόμο είναι αυτός τους αθλητή ηλεκτρονικού αθλητισμού, ο οποίος είναι το φυσικό πρόσωπο, το οποίο, είτε ατομικά, είτε ως μέλος ομάδας, συμμετέχει σε προπονήσεις, αγώνες και διοργανώσεις ηλεκτρονικού αθλητισμού, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά συστήματα και σε περισσότερα από ένα ατομικά ή ομαδικά ηλεκτρονικά αθλήματα χωρίς να μπορεί να είναι μέλος σε περισσότερες από μία ομάδες. Σύμφωνα με το άρθρο 34 για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού αθλητισμού και σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 78 και επόμενα του Αστικού Κώδικα, ιδρύονται σωματεία, που έχουν ως κύριο σκοπό τη συστηματική καλλιέργεια και την ανάπτυξη των δυνατοτήτων των αθλητών τους (παικτών) για τη συμμετοχή τους σε αγωνιστικές δραστηριότητες συγκεκριμένων ηλεκτρονικών αθλημάτων σε κονσόλες ή υπολογιστές. Τα ήδη νομίμως υφιστάμενα ερασιτεχνικά αθλητικά σωματεία, τα οποία έχουν λάβει την ειδική αθλητική αναγνώριση του άρθρου 8 του ν. 2725/1999 (Α’ 121) και είναι εγγεγραμμένα στο ηλεκτρονικό μητρώο αθλητικών σωματείων του άρθρου 142 του ν. 4714/2020 (Α’ 148), δύνανται να καλλιεργούν ως κλάδο άθλησης ηλεκτρονικά αθλήματα (e-sports). Όπως ορίζεται στο άρθρο 35 του νόμου, τα σωματεία, τα οποία καλλιεργούν ηλεκτρονικά αθλήματα, δικαιούνται να ζητήσουν την παροχή ειδικής αθλητικής αναγνώρισης, η οποία χορηγείται, ύστερα από αίτηση του Δ.Σ., με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, με τη διαδικασία και τα δικαιολογητικά που καθορίζονται στο άρθρο 8 του ν. 2725/1999 (Α’ 121). Η απόφαση παροχής της ειδικής αθλητικής αναγνώρισης ανακαλείται για τους λόγους της παρ. 3 του άρθρου 8 του ν. 2725/1999, καθώς και αν διαπιστωθεί ότι το σωματείο καλλιεργεί ηλεκτρονικό άθλημα χωρίς αμιγώς αθλητικό περιεχόμενο, το οποίο απεικονίζει, αναπαράγει και προωθεί κάθε είδους βία. Ο νόμος προβλέπει ακόμη ότι στον ηλεκτρονικό αθλητισμό θα εφαρμόζεται ο ν. 2725/1999, εξαιρουμέ-

Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (Δ.Ο.Ε.) αναγνώρισε ήδη από τον Νοέμβριο του 2017 ότι τα ηλεκτρονικά αθλήματα (e-sports) αποτελούν αθλητική δραστηριότητα και γίνονται σκέψεις να συμπεριληφθούν αρχικά ως άθλημα επίδειξης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι.

νων των άρθρων 31, 34 και 35 του εν λόγω νόμου. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Πολιτισμού και Αθλητισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης καταρτίζονται οι κανονισμοί ασφαλούς διοργάνωσης δραστηριοτήτων ηλεκτρονικού αθλητισμού του άρθρου 32, με τους οποίους καθορίζονται οι προϋποθέσεις συμμετοχής, τα μέτρα ασφαλείας, οι προδιαγραφές του χρησιμοποιούμενου εξοπλισμού, οι υποχρεώσεις των συμμετεχόντων και κάθε άλλο σχετικό θέμα, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία τεχνική λεπτομέρεια. Η σημασία της ρύθμισης του πεδίου του ηλεκτρονικού αθλητισμού εντείνεται, όπως επισημαίνεται από του Υπουργείο, αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι “η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (Δ.Ο.Ε.) αναγνώρισε ήδη από τον Νοέμβριο του 2017 ότι τα ηλεκτρονικά αθλήματα (e-sports) αποτελούν αθλητική δραστηριότητα και γίνονται σκέψεις να συμπεριληφθούν αρχικά ως άθλημα επίδειξης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι. Με τον τρόπο αυτό δείχνει ότι έχει πλήρη επίγνωση της ταχείας ανάπτυξης και της δημοτικότητας των e-sports στους νέους, γεγονός που τα καθιστά ελκυστική πρόταση, ώστε οι Ολυμπιακοί Αγώνες να έλθουν πιο κοντά στη νέα γενιά”. ■ LAWYER _ 19

_IN THE SPOTLIGHT

COP 26:

Η Διάσκεψη για το Κλίμα και η επόμενη μέρα για την ΕΕ 2L 0A W_Y EL RA W_Y E2 R0

αρακτηρίστηκε, και όχι άδικα, η τελευταία ίσως ευκαιρία της ανθρωπότητας να αντιστρέψει την κλιματική καταστροφή. Με τους επιστήμονες να κρούουν πανικόβλητοι τον κώδωνα του κινδύνου, αν η μέση θερμοκρασία της γης ξεπεράσει τον 1,5 βαθμό σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, και με τις έως τώρα προβλέψεις να μιλούν για αύξηση άνω των 2 βαθμών, η λήψη βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων έχει ήδη αργήσει πολύ. Τα αποτελέσματα της COP 26, της πρόσφατης Διάσκεψης για το Κλίμα που έλαβε χώρα στη Γλασκώβη από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 12 Νοεμβρίου 2021, ήταν ενθαρρυντικά, όχι όμως σε τέτοιο βαθμό, ώστε να εξαλειφθεί η απειλή της κλιματικής αλλαγής. Οι δεσμεύσεις των κρατών κινήθηκαν προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως πέρα από ορισμένες χώρες που πρωτοπορούν και θέτουν ολοένα και πιο φιλόδοξους στόχους, όπως η ΕΕ, υπήρξε σημαντική ασάφεια και αναβλητική τάση από τις υπόλοιπες. Η επόμενη μέρα θα κριθεί σε τεράστιο βαθμό από την εξειδίκευση, την επικαιροποίηση και την έγκαιρη υλοποίηση όσων συμφωνήθηκαν στη Γλασκώβη.

Το πλαίσιο της Διάσκεψης Τα αρχικά COP σημαίνουν Διάσκεψη των Μερών (Conference of the Parties), που αντιπροσωπεύουν το εκτελεστικό σώμα της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (Συμφωνία των Παρισίων). H Συμφωνία αυτή είναι η πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνής συμφωνία για το κλίμα, η οποία υπογράφηκε στις 22 Απριλίου 2016 και έθεσε ως στόχο τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας της γης κάτω από 2 βαθμούς και ιδανικά κάτω από 1,5 σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα μέσω της μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Καθώς η εν λόγω Συμφωνία αποτελούσε ένα γενικό πλαίσιο, πολλά επιμέρους στοιχεία της δεν είχαν οριστικοποιηθεί έως τον Δεκέμβριο του 2018 και την COP24, η οποία κατέληξε στον λεγόμενο “Κανονισμό του Παρισιού” (Paris Rulebook) με λει-

Σε μία από τις κρισιμότερες διασκέψεις για το κλίμα και με τον χρόνο να μετράει κυριολεκτικά αντίστροφα, η COP26 και τα αποτελέσματά της δέχθηκαν ανάμεικτες κριτικές με ορισμένες θετικές συμφωνίες, αλλά και αρκετή αναποφασιστικότητα από πολλούς σημαντικούς ρυπαντές που θέτει εν αμφιβόλω τον στόχο της ανακοπής της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό.

Της

Αλεξιάννας Τσότσου LAWYER _ 21

_IN THE SPOTLIGHT Τι αποφασίστηκε

τουργικές και τεχνικές λεπτομέρειες για την υλοποίηση των Συμφωνίας των Παρισίων. Η COP24 αποδείχθηκε μεγαλύτερη πρόκληση

Μείωση αερίων του θερμοκηπίου

ακόμα και από την ίδια την υπογραφή της

Το κύριο ζητούμενο ήταν να συμφωνηθεί η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία είναι υπεύθυνα για την αύξηση της θερμοκρασίας της γης. Ωστόσο, -και αυτή είναι η μεγαλύτερη απογοήτευση της Διάσκεψης- δεν υπήρξαν σαφείς δεσμεύσεις από τα κράτη για ουσιαστική μείωση μέχρι το 2030. Οι μοναδικές μεγάλες βιομηχανικές χώρες που έχουν δεσμευτεί για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 είναι οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ιαπωνία, ενώ παράλληλα έχουν υποβάλλει και ουσιαστικά σχέδια για σημαντική μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα (της τάξης του 50%) μέχρι το 2030. Αντίθετα, η Κίνα έθεσε ως ορίζοντα για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το 2060, ενώ ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι δεν παρουσίασε κανένα στόχο για μείωση των εκπομπών έως το 2030, οπότε θεωρείται ότι θα επέλθει κορύφωσή τους. Από την άλλη, η Ρωσία έχει ανακοινώσει τον στόχο για μείωση 30% των εκπομπών έως το 2030, ωστόσο τα μέχρι τώρα στοιχεία καταδεικνύουν ότι είναι εξαιρετικά αμφίβολη η επίτευξή του και το σχέδιο ασαφές. Ακόμα χειρότερα διαμορφώθηκε η κατάσταση με την Ινδία, η οποία δεν δεσμεύτηκε για κανέναν στόχο έως το 2030 και ανακοίνωσε την πρόθεσή της για κλιματική ουδετερότητα όχι νωρίτερα από το 2070. Η Τουρκία, από την άλλη, στοχεύει στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2053, όμως για το 2030 έχει θέσει ως μοναδικό στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 21% σε σύγκριση όχι με το 2005, όπως ισχύει για τις άλλες χώρες, αλλά με το υποτιθέμενο επίπεδο που θα διαμορφωνόταν χωρίς τη λήψη μέτρων. Το βασικότερο, πάντως, πρόβλημα δεν είναι τόσο οι στόχοι αυτοί καθ’ αυτοί όσο το ότι αυτοί είναι αδύναμοι, γιατί δεν συνοδεύονται από αξιόπιστα σχέδια για την επίτευξή τους. Με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί για το 2030, οι οποίοι περιλαμβάνουν μόνο τη σταδιακή μείωση των εκπομπών, η θερμοκρασία της γης θα αυξηθεί τελικά κατά 2,5 βαθμούς, οπότε η μόνη ελπίδα να αντιστραφεί αυτή η πορεία είναι αν επιτευχθούν οι στόχοι για μηδενικές καθαρές εκπομπές έως το 2050. Όμως, επειδή ακριβώς τα σχέδια πολλών χωρών, όπως η Αυστραλία, η Κίνα, η Σαουδική Αραβία, η Βραζιλία και η Ρωσία, δεν είναι λεπτομερή και

Συμφωνίας, καθώς τα κράτη βρέθηκαν αντιμέτωπα με πλήθος τεχνικών και πολιτικών προκλήσεων που συνόδευαν την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Παρόλο που εγκρίθηκε πληθώρα διατάξεων για την υλοποίηση και τη χρηματοδότηση της Συμφωνίας, ανεπίλυτο έμεινε το ζήτημα του περιβόητου άρθρου 6, το οποίο αφορούσε τη διεθνή συνεργασία για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα. Η COP25 πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2019, όπου ο ΟΗΕ κάλεσε τα κράτη να παρουσιάσουν υψηλότερους στόχους για το 2020 και ουσιαστικότερα σχέδια για τη μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου. Τα αποτελέσματα αυτής της Διάσκεψης δεν ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, αν και θετική κρίθηκε η εξέλιξη, με την οποία 66 χώρες ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να επιτύχουν κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Στην COP26, η οποία πραγματοποιήθηκε φέτος λόγω αναβολής της το 2020 εξαιτίας της πανδημίας, συγκεντρώθηκαν 197 χώρες με αίτημα τη λήψη δεσμευτικών μέτρων που θα ανακόψουν την πορεία της κλιματικής αλλαγής. Η Γλασκώβη επιλέχθηκε σκόπιμα, καθώς είναι μία από τις πιο πράσινες ευρωπαϊκές πόλεις με στόχο για κλιματική ουδετερότητα έως το 2030.

Οι δεσμεύσεις των κρατών κινήθηκαν προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως πέρα από ορισμένες χώρες που πρωτοπορούν, όπως η ΕΕ, υπήρξε σημαντική ασάφεια και αναβλητική τάση από τις υπόλοιπες 22 _ LAWYER

γεννούν αμφιβολίες για τη δυνατότητα υλοποίησής τους, δημιουργείται ένα κενό αξιοπιστίας που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για το επίπεδο των εκπομπών στο μέσο του αιώνα. Εντούτοις, κρίνεται θετικό το γεγονός ότι στη Συμφωνία της COP26 οι χώρες κλήθηκαν να επανεξετάσουν τους στόχους τους και να ενισχύσουν τον σχεδιασμό τους έως το τέλος του 2022, έτσι ώστε να είναι περισσότερο πιθανή η ευθυγράμμισή τους με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στη Συμφωνία των Παρισίων. Παράλληλα, η δέσμευση 80 χωρών, μεταξύ των οποίων η ΕΕ και οι ΗΠΑ, να μειώσουν κατά 30% σε σχέση με το 2020 τις εκπομπές μεθανίου, του δεύτερου αερίου που συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου μετά το διοξείδιο του άνθρακα, ήταν μια μη αναμενόμενη εξέλιξη που θα μπορούσε να εξισορροπήσει εν μέρει τους περιορισμένους στόχους σχετικά με το διοξείδιο του άνθρακα.

συμβιβασμό, ο οποίος μειώνει κατά πολύ τους αρχικούς στόχους. Συγκεκριμένα, η αρχική διατύπωση έκανε λόγο για “σταδιακή κατάργηση” της χρήσης άνθρακα, όμως η Ινδία και η Κίνα διαφώνησαν και τελικά συμφωνήθηκε η “σταδιακή μείωση”. Ωστόσο, το ενθαρρυντικό είναι ότι επετεύχθη για πρώτη φορά συμφωνία των κρατών για τον περιορισμό της χρήσης άνθρακα, αλλά και για τον τερματισμό των κρατικών ενισχύσεων στα ορυκτά καύσιμα για παραγωγή ενέργειας. Επιπλέον, 23 χώρες, μεταξύ των οποίων το Βιετνάμ, η Πολωνία και η Χιλή, όπου η χρήση άνθρακα είναι πολύ διαδεδομένη, δεσμεύτηκαν στον τερματισμό του για την παραγωγή ενέργειας.

Διεθνείς αγορές άνθρακα Μετά από πέντε χρόνια διαπραγματεύσεων, τα κράτη κατέληξαν στους κανόνες που θα διέπουν την παγκόσμια αγορά άνθρακα στο πλαίσιο του άρθρου 6 της Συμφωνίας των Παρισίων. Επρόκειτο για ένα από τα πλέον αμφισβητούμενα ζητήματα τα τελευταία χρόνια, για το οποίο δεν είχε επιτευχθεί συμφωνία στις προηγούμενες Διασκέψεις του ΟΗΕ. Τελικά, τα κράτη συμφώνησαν να αποφύγουν τη διπλή καταμέτρηση,

Μείωση της χρήσης άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας Σημαντικό σημείο της COP26 είναι αναμφίβολα η συμφωνία των χωρών για τη σταδιακή μείωση της χρήσης άνθρακα για την παραγωγή ενέργειας, η οποία ωστόσο επήλθε έπειτα από LAWYER _ 23

_IN THE SPOTLIGHT ώστε να μην είναι δυνατό περισσότερες από μία χώρες να διεκδικούν τις ίδιες μειώσεις των εκπομπών που υπολογίζονται για τη διαπίστωση της τήρησης των δεσμεύσεων, κάτι που θα υπονόμευε την πρόοδο σε αυτό το θέμα. Δυστυχώς, όμως, τα κράτη αποφάσισαν ότι θα επιτρέψουν τη μεταφορά παλαιών πιστώσεων άνθρακα που έχουν δημιουργηθεί από το 2013 στο πλαίσιο του μηχανισμού καθαρής ανάπτυξης του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Μάλιστα, δεν τέθηκαν κατευθυντήριες γραμμές που θα εξασφάλιζαν ότι αυτές οι παλαιότερες πιστώσεις αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές μειώσεις εκπομπών του θερμοκηπίου, οπότε τελικά το ζήτημα παρέμεινε ανοιχτό και πρέπει να επιλυθεί στην επόμενη Διάσκεψη COP27 το 2022.

βαλλοντικό της όφελος, αλλά και ειδικότερα επειδή τα δάση απορροφούν τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.

Οι δεσμεύσεις της ΕΕ Η ΕΕ βρίσκεται στην πρωτοπορία των προσπαθειών της ανθρωπότητας για περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, οπότε προσήλθε στην COP26 με φιλόδοξους στόχους και επιτυχημένες δεσμεύσεις. Συγκεκριμένα, έχει ήδη καταφέρει να μειώσει το 2020 τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου κατά 31% σε σχέση με το 1990, ενώ παρουσίασε τον Δεκέμβριο του 2019 την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η οποία στοχεύει στον μηδενισμό των καθαρών εκπομπών άνθρακα έως το 2050. Επιπλέον, με τον νέο Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο αναθεώρησε τον ενδιάμεσο στόχο της μείωσης των εκπομπών σε 55% για το 2030 και αναμένεται να θέσει επιπλέον στόχους για το 2040, οι οποίοι θα εξειδικευτούν μέχρι το 2024. Ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος, ο οποίος εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον περασμένο Ιούνιο, μετατρέπει την πολιτική δέσμευση της Πράσινης Συμφωνίας για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050 σε νομική υποχρέωση. Πέρα από τους αναφερόμενους στόχους, ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος προβλέπει ένα συνεκτικό πλάνο για την αξιολόγηση των κρατών από την Επιτροπή, έτσι ώστε να διαπιστώνεται έγκαιρα η πρόοδός τους και η συνοχή των εθνικών μέτρων που λαμβάνουν για την επίτευξη του συλλογικού στόχου της κλιματικής ουδετερότητας. Παράλληλα, βρίσκεται ήδη σε διαβούλευση το πακέτο “Fit for 55”, το οποίο περιλαμβάνει δεκατρείς νομοθετικές προτάσεις για την αναθεώρηση ολόκληρου του πλαισίου της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2030. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται οι Οδηγίες για

Χρηματοδότηση στις αναπτυσσόμενες χώρες Το 2009, οι πλουσιότερες χώρες δεσμεύτηκαν να χρηματοδοτήσουν με 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2020 τις προσπάθειες των αναπτυσσόμενων χωρών να προσαρμοστούν στις νέες ανάγκες για την κλιματική αλλαγή. Όμως, στην COP26 διαπιστώθηκε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες δεν ανταποκρίθηκαν σε αυτή τη δέσμευση, αφού το υψηλότερο ποσό ετησίως που δόθηκε για αυτό τον σκοπό ήταν 79,6 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019. Σε αυτό το πλαίσιο, πέρα από τη δέσμευση των κρατών ότι θα αγγίξουν τον στόχο των 100 δισεκατομμυρίων ετησίως έως το 2023, συμφωνήθηκε και συγκεκριμένη διαδικασία για την ανάπτυξη ενός νέου, μεγαλύτερου στόχου χρηματοδότησης, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ μετά το 2025. Με τον καθορισμό ενός ευρέος φάσματος επιλογών που εξασφαλίζουν την πρόοδο της διαδικασίας όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες, ο νέος στόχος αναμένεται να προσδιοριστεί με ακρίβεια το 2024. Παρά όλα αυτά, το αίτημα για σαφή διατύπωση περί διπλασιασμού του στόχου χρηματοδότησης δεν ευοδώθηκε.

Διάσωση των δασών Οι ηγέτες από περισσότερες από 100 χώρες, στις οποίες βρίσκεται περίπου το 85% των δασών του πλανήτη, υποσχέθηκαν να σταματήσουν την αποδάσωση μέχρι το 2030. Αυτή η συμφωνία, στην οποία συμπεριλήφθηκε και η Βραζιλία που έχει κατηγορηθεί επανειλημμένως για την αποψίλωση του Αμαζονίου, θεωρείται ζωτικής σημασίας όχι μόνο για το συνολικότερο περι-

Οι μοναδικές μεγάλες βιομηχανικές χώρες που έχουν δεσμευτεί για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 είναι οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ιαπωνία 24 _ LAWYER

Με τον νέο Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο η ΕΕ αναθεώρησε τον ενδιάμεσο στόχο της μείωσης των εκπομπών σε 55% για το 2030 και αναμένεται να θέσει επιπλέον στόχους για το 2040 τον επιμερισμό των προσπαθειών, τη χρήση γης και τη δασοκομία, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση, τα πρότυπα εκπομπών για τα νέα αυτοκίνητα και τα φορτηγά και για τη φορολόγηση της ενέργειας. Συγκεκριμένα, ορισμένες από τις πιο καίριες προτάσεις αφορούν ποικίλους τομείς: • Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) της ΕΕ θα αναθεωρηθεί, έτσι ώστε να μειωθεί τόσο το συνολικό όσο και το ετήσιο ανώτατο όριο εκπομπών. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπής για τις αεροπορικές μεταφορές και τη συμπερίληψη των εκπομπών από τις θαλάσσιες μεταφορές στο ΣΕΔΕ. • Έως το 2035 τίθεται ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας στους τομείς της χρήσης γης, της δασοκομίας και της γεωργίας. • Η Οδηγία για τις ΑΠΕ θα θέσει αυξημένο στόχο για την παραγωγή του 40% της συνολικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. • Η Οδηγία για την ενεργειακή απόδοση πρόκειται να διπλασιάσει την υποχρέωση ετήσιας εξοικονόμησης ενέργειας από τα κράτη-μέλη, αλλά και να αυξήσει τις υποχρεώσεις ανακαίνισης κτιρίων, έτσι ώστε παράλληλα με τη μείωση της χρήσης ενέργειας να δοθεί ώθηση και στην οικονομία. • Θα αυστηροποιηθούν οι πρότυπες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά, απαιτώντας μείωση των μέσων εκπομπών των καινούργιων αυτοκινήτων LAWYER _ 25

κατά 55% το 2030 και κατά 100% το 2035 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021. Επικουρικά, θα αναθεωρηθεί ο Κανονισμός για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, ώστε σε όλα τα κράτη-μέλη να διασφαλίζεται επαρκές δίκτυο φόρτισης. • Για τη μείωση της ρύπανσης από την αεροπορία και τη ναυτιλία, οι πρωτοβουλίες ReFuelEU Aviation και FuelEU Maritime αντίστοιχα θα υποχρεώνουν σε χρήση βιώσιμων συνθετικών καυσίμων με χαμηλές εκπομπές με συγκεκριμένο ανώτατο όριο για την περιεκτικότητα σε συμβατικά καύσιμα υψηλών εκπομπών. • Αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα με τη θέσπιση νέου μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής, ο οποίος θα επιβάλει συγκεκριμένη τιμή εκπομπών άνθρακα στις εισαγωγές και θα διασφαλίζει ότι η μείωση των εκπομπών εντός ΕΕ συμβάλλει στην παγκόσμια μείωση των εκπομπών. Προκύπτει, λοιπόν, το συμπέρασμα ότι η ΕΕ έχει εισέλθει πλέον σε μία φάση, κατά την οποία εκπονεί ολοκληρωμένα σχέδια με προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους, έτσι ώστε να μπορέσει να επιτύχει εγκαίρως και ενδεχομένως να υπερβεί τους στόχους που έχει θέσει, επενδύοντας σε μια πράσινη οικονομία που λαμβάνει συγχρόνως υπόψη και τις προϋποθέσεις κοινωνικής βιωσιμότητας. Έτσι, σε κάθε διεθνή διάσκεψη για το κλίμα και το περιβάλλον προσέρχεται με συγκεκριμένο πλάνο και επιτευχθέντες στόχους, διαμορφώνοντας εν πολλοίς τις φιλοδοξίες και την επόμενη μέρα για τον πλανήτη. ■

ESG και διαχείριση κεφαλαίων: Η ανερχόμενη τάση στις διεθνείς επενδύσεις και οι προκλήσεις της

Με την πίεση για περιβαλλοντικά βιώσιμη και κοινωνικά υπεύθυνη επενδυτική δραστηριότητα να αυξάνεται συνεχώς, οι διαχειριστές κεφαλαίων βρίσκονται στο κατώφλι μιας νέας εποχής που διαμορφώνει το διεθνές τοπίο και επιβάλλει τον συνυπολογισμό και την εξισορρόπηση ενός συμπλέγματος παραγόντων και απαιτήσεων που προκύπτουν από το κανονιστικό περιβάλλον, αλλά και τη στόχευση των επενδυτών.

Της

Αλεξιάννας Τσότσου LAWYER _ 26

_IN THE SPOTLIGHT

το πεδίο της διαχείρισης κεφαλαίων, ο συνυπολογισμός περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων, αλλά και παραγόντων που σχετίζονται με την εταιρική διακυβέρνηση έχει κάνει την εμφάνισή του ήδη από την προηγουμένη δεκαετία. Πλέον, η επίγνωση της δυναμικής που έχουν τα κριτήρια ESG στην προώθηση υπεύθυνων επενδύσεων κερδίζει ολοένα περισσότερο έδαφος και αποτελεί μία από τις σημαντικότερες κινητήριες δυνάμεις στις επενδυτικές πρακτικές. Μεγάλο ρόλο σε αυτή την τάση έχουν διαδραματίσει οι θεσμικοί επενδυτές, οι οποίοι έχουν στραφεί προς μία βιώσιμη και κοινωνικά υπεύθυνη επενδυτική προσέγγιση, καθορίζοντας συνακόλουθα τις στρατηγικές των επιχειρήσεων που διαχειρίζονται κεφάλαια αλλά και αυτών που θέλουν να τα προσελκύσουν. Έχει δημιουργηθεί έτσι μια αμφίδρομη σχέση, με τους διαχειριστές κεφαλαίων να πιέζουν τις εταιρείες για ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG στην πολιτική τους, αλλά αντίστοιχα και τις εταιρείες να πρωτοπορούν στον τομέα αυτό, κατευθύνοντας έτσι τον προορισμό των επενδύσεων. Αυτή η μετατόπιση του ενδιαφέροντος συνοδεύεται από διάφορες προκλήσεις σε πολλά διαφορετικά επίπεδα και έχει σε μεγάλο βαθμό καθορίσει τον τρόπο, με τον οποίο γίνονται πλέον οι διεθνείς επενδύσεις.

Στην ΕΕ, η οποία βρίσκεται στην πρωτοπορία της στήριξης των ESG κριτηρίων, έχει ήδη από το 2019 τεθεί σε ισχύ ο Κανονισμός SFDR που απαιτεί τη γνωστοποίηση πληροφοριών σχετικά με τις αειφόρες επενδύσεις και τους κινδύνους βιωσιμότητας κάθε προϊόντος, ενώ παράλληλα η Οδηγία NFRD για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση ισχύει από το 2014 και επιβάλλει στις εταιρείες δημοσίου συμφέροντος να αναφέρουν στις μη χρηματοοικονομικές εκθέσεις τους πληροφορίες σχετικά με περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Μάλιστα, ο Κανονισμός Taxonomy που ψηφίστηκε το 2020 τροποποιεί τα δύο νομοθετήματα με πρόσθετες υποχρεώσεις γνωστοποίησης ανάλογα με τον στόχο που εξυπηρετεί κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα, ενώ στα μέσα του 2022 αναμένεται και το αναθεωρημένο πλαίσιο για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση και την εταιρική βιωσιμότητα (Οδηγία CSRD).

Οι περισσότερες χώρες έχουν επιβάλει ή αναμένεται να επιβάλλουν ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για τις ESG επενδύσεις

Κανονιστική συμμόρφωση Ένα από τα κυριότερα ζητήματα που καλούνται να λάβουν υπόψη οι διαχειριστές κεφαλαίων είναι η συμμόρφωσή τους με το αυστηροποιημένο κανονιστικό περιβάλλον που αφορά τις ESG επενδύσεις και το οποίο κατά βάση επιβάλλει την υποχρεωτική γνωστοποίηση ορισμένων πληροφοριών σχετικά με τις δραστηριότητες που πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας και το μερίδιό τους στον κύκλο εργασιών της εταιρείας. Οι περισσότερες χώρες έχουν επιβάλει ή αναμένεται σύντομα να επιβάλλουν υποχρεώσεις με συγκεκριμένο περιεχόμενο που αφορούν τόσο τους διαχειριστές κεφαλαίων όσο και τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, έτσι ώστε να υπάρχει διαφάνεια και επαρκής πληροφόρηση για την προώθηση επενδύσεων που συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς πλέον δεν αποτελεί μέλος της ΕΕ, επέλεξε να μην ακολουθήσει το ρυθμιστικό της πλαίσιο και σχεδιάζει τη δική του νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία θα βασίζεται στις συστάσεις της Αρχής Χρηματοοικονομικής Συμπεριφοράς (Financial Conduct Authority) της χώρας. Το εν λόγω πλαίσιο θα αφορά όλες τις εταιρείες διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων και χαρτοφυλακίων επενδύσεων, εκτός από αυτές που διαχειρίζονται λιγότερο από 5 δισεκατομμύρια λίρες σε τριετή βάση, και θα επιβάλλει γνωστοποιήσεις σε επίπεδο οντότητας σχετικά με τον συνυπολογισμό των ρίσκων και των ευκαιριών που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα, αλλά και σε επίπεδο προϊόντων με ετήσιες εκθέσεις αναφορικά με

LAWYER _ 27

_IN THE SPOTLIGHT συγκεκριμένους δείκτες των χαρτοφυλακίων. Οι απαιτήσεις αυτές γνωστοποίησης αναμένεται να ισχύσουν από το 2023 για τις μεγάλες εταιρείες και από το 2024 για τις υπόλοιπες. Στις ΗΠΑ δεν έχει ακόμα υιοθετηθεί κάποιο επίσημο νομοθέτημα, το οποίο θα καθορίζει τα κριτήρια και τις υποχρεωτικές γνωστοποιήσεις για τις επενδύσεις ESG. Ωστόσο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, Gary Gensler, έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι αποτελεί στόχο του να δημιουργηθεί ένα συνεκτικό κανονιστικό περιβάλλον, το οποίο θα επιβάλλει συγκεκριμένες υποχρεώσεις γνωστοποίησης στους διαχειριστές κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων και των δεδομένων που χρησιμοποιούν, για να ορίσουν κεντρικούς όρους στις επενδύσεις ESG, όπως η βιωσιμότητα, η διαφορετικότητα και η ένταξη. Με δεδομένο ότι ο Gensler δίνει ιδιαίτερη έμφαση στους διαχειριστές κεφαλαίων που απευθύνονται στο κοινό, για να αντλήσουν κεφάλαια, τα οποία θα κατευθυνθούν σε εταιρείες με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς, αναμένεται το προσεχές διάστημα η οριστικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου που θα ορίζει τα κριτήρια καθορισμού μιας ESG επένδυσης και των παρεπόμενων υποχρεώσεων γνωστοποίησης. Στην αγορά της Ασίας, το Χονγκ Κόνγκ τροποποίησε πρόσφατα των Κώδικα Δεοντολογίας των Διαχειριστών Κεφαλαίων, επιβάλλοντας υποχρεώσεις που θα ισχύσουν

Γίνονται προσπάθειες και σε διεθνές επίπεδο να καθοριστούν παγκόσμια πρότυπα γνωστοποιήσεων, έτσι ώστε να υπάρχει συνέπεια και ενότητα στις πληροφορίες 28 _ LAWYER

σταδιακά από τον Αύγουστο του 2022. Οι υποχρεώσεις αυτές δημιουργούν ένα κανονιστικό περιβάλλον που αφορά την εταιρική διακυβέρνηση, τη διαχείριση των κινδύνων και τις γνωστοποιήσεις σχετικά με την επίπτωση κάθε επένδυσης στο περιβάλλον. Αντίστοιχα, στη Σιγκαπούρη η Νομισματική Αρχή (MAS) έχει συστήσει Oμάδα Eργασίας για την Πράσινη Οικονομία, με στόχο να προωθηθούν νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα περιλαμβάνουν την ταξινόμηση των επενδύσεων σε βιώσιμες και μη, πρακτικές διαχείρισης των περιβαλλοντικών κινδύνων και τις αντίστοιχες γνωστοποιήσεις. Πέρα, πάντως, από τις εθνικές δικαιοδοσίες, γίνονται προσπάθειες και σε διεθνές επίπεδο να καθοριστούν παγκόσμια πρότυπα γνωστοποιήσεων, έτσι ώστε να υπάρχει συνέπεια και ενότητα στις πληροφορίες, οι οποίες έτσι θα μπορούν εύκολα να συγκριθούν μεταξύ τους. Η βασικότερη πρωτοβουλία έχει ληφθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Προμηθειών Κινητών Αξιών (IOSCO), ο οποίος τον Ιούνιο του 2021 δημοσίευσε τις προτάσεις του σχετικά με τις πρακτικές, τις πολιτικές, τις διαδικασίες και τις γνωστοποιήσεις για τις βιώσιμες επενδύσεις. Οι προτάσεις αυτές απευθύνονται στις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, οι οποίες ενθαρρύνονται να θεσπίσουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τους διαχειριστές κεφαλαίων αναφορικά με την αντιμετώπιση των κινδύνων και ευκαιριών βιωσιμότητας, να τροποποιήσουν και να επεκτείνουν τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης, έτσι ώστε οι επενδυτές να μπορούν να αντιληφθούν καλύτερα ποια προϊόντα σέβονται τους δείκτες ESG, και να εισάγουν συγκεκριμένα εργαλεία ελέγχου και επιβολής με στόχο την επαρκή συμμόρφωση των διαχειριστών κεφαλαίων στις ανωτέρω υποχρεώσεις. Μάλιστα, η προτροπή προς τα κράτη είναι οι υποχρεώσεις γνωστοποίησης να ακολουθούν τα πρότυπα του TCFD (Task Force on ClimateRelated Financial Disclosures), έτσι ώστε να επιτευχθεί ένα όσο το δυνατόν πιο συνεκτικό πλαίσιο παγκοσμίως.

Λειτουργικές προκλήσεις Η δυναμική εισαγωγή των κριτηρίων ESG ως παραγόντων για την επιλογή και προώθηση συγκεκριμένων επενδύσεων έναντι άλλων δημιουργεί και λειτουργικές προκλήσεις

Το πράσινο “ξέπλυμα” αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους σε μια εποχή, στην οποία πολλές επιχειρήσεις προβάλλουν έντονα την εικόνα της κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητάς τους

των διαχειριστών κεφαλαίων είναι η συνεργασία με τους θεσμικούς επενδυτές, οι οποίοι θέτουν τους δικούς τους όρους και έχουν τις δικές τους πολιτικές για τις επενδύσεις ESG. Παρόλο που, όπως προαναφέρθηκε, παρουσιάζεται παγκοσμίως μια σαφής τάση ρύθμισης του κανονιστικού πλαισίου σχετικά με τους δείκτες ESG, απέχουμε ακόμα πολύ από το να υπάρξει διεθνής ομοιομορφία. Η συνεργασία, λοιπόν, με θεσμικούς επενδυτές περιλαμβάνει πρόσθετες υποχρεώσεις επιμέλειας και υποβολή προσαρμοσμένων εκθέσεων, με αποτέλεσμα η επενδυτική δραστηριότητα του δημοσίου τομέα σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνα προϊόντα να καθίσταται εξαιρετικά περίπλοκη.

Συμπερασματικά Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η αγορά προσανατολίζεται ολοένα και περισσότερο σε επενδύσεις σε εταιρείες που προωθούν την περιβαλλοντική και κοινωνική υπευθυνότητα, ενώ παράλληλα εξασφαλίζουν την υγιή πορεία τους μέσω μιας αυστηρής πολιτικής εταιρικής διακυβέρνησης. Υπό αυτό το πρίσμα, η πίεση προς τους επενδυτές και τους διαχειριστές κεφαλαίων είναι τεράστια, διαμορφώνοντας τελικά το διεθνές επενδυτικό τοπίο για τα επόμενα χρόνια. Η εξέλιξη αυτή, όμως, συνοδεύεται και από ένα σύμπλεγμα προκλήσεων που αφορούν τις απαιτήσεις των επενδυτών, τους στόχους των διαχειριστών κεφαλαίων και το κανονιστικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο πρέπει να δρουν. Η μετάβαση στη νέα εποχή της βιώσιμης και υπεύθυνης επενδυτικής δραστηριότητας θα απαιτήσει τη λειτουργία ενός νέου επιχειρησιακού μοντέλου που θα δίνει μεγάλη έμφαση στη διαχείριση των δεδομένων και την κανονιστική συμμόρφωση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όσο αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο η πίεση για μετριασμό των περιβαλλοντικών κινδύνων, η σημασία των επενδύσεων ESG θα επιτείνεται. Αν και ακόμα δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που ρυθμίζει τις διεθνείς επενδύσεις σε αυτό τον τομέα, η πρόθεση των μεγαλύτερων παικτών στην αγορά είναι σαφής και δίνει πλεονέκτημα στις επιχειρήσεις που πρωτοπορούν και ενσωματώνουν ενεργητικά τις πρακτικές ESG στη στρατηγική τους. ■

κατά τη διαχείριση κεφαλαίων πέρα από το ζήτημα της κανονιστικής συμμόρφωσης. Οι διαχειριστές κεφαλαίων θα πρέπει να αναθεωρήσουν ολόκληρη την επενδυτική στρατηγική τους και να αναπτύξουν πολιτικές που θα στηρίζουν αυτή τη στρατηγική. Αυτές οι πολιτικές μπορεί να περιλαμβάνουν την ενεργή συνεργασία με εταιρείες που επενδύουν στους ESG δείκτες αλλά και την εκποίηση χαρτοφυλακίων επενδύσεων που δεν τους συνυπολογίζουν. Περαιτέρω, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στη συγκέντρωση και αξιολόγηση των δεδομένων των επενδύσεων, προκειμένου να αποφευχθεί το φαινόμενο του “greenwashing”. Το πράσινο “ξέπλυμα” αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους σε μια εποχή, στην οποία πολλές επιχειρήσεις προβάλλουν έντονα την εικόνα της κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητάς τους, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού έχει μοναδικό στόχο την παραπλάνηση του κοινού και την αποκόμιση κέρδους. Παρόλο που οι εκτεταμένες υποχρεώσεις γνωστοποίησης έχουν και ως επικουρικό στόχο την καταπολέμηση του φαινομένου, δεν επαρκούν από μόνες τους, οπότε απαιτείται από τους ίδιους τους διαχειριστές και τις εταιρείες να επιτύχουν την προσβασιμότητα σε πληθώρα δεδομένων που αφορούν τον κύκλο ζωής μιας επένδυσης. Ένα ζήτημα, επίσης, που περιπλέκει αρκετά την επιχειρησιακή λειτουργία LAWYER _ 29

_IN THE SPOTLIGHT

ESG: Οι νέες απαιτήσεις γνωστοποίησης πληροφοριών για τις εταιρείες Με τα κριτήρια ESG να αποκτούν ολοένα και πιο βαρύνουσα σημασία στη στρατηγική της ΕΕ, μεγάλο βάρος δίνεται στη γνωστοποίηση πληροφοριών των εταιρειών που είναι απαραίτητες, για να αξιολογηθεί μια επένδυση. Έτσι, το θεσμικό πλαίσιο προσαρμόζεται και επεκτείνεται συνεχώς, ώστε να διασφαλιστεί η αλληλεπίδραση των συμμετεχόντων στην αγορά και η επαρκής τους πληροφόρηση για την αειφόρο χρηματοδότηση. Της

Αλεξιάννας Τσότσου

LAWYER _ 30

ε τη συζήτηση για την αειφόρο ανάπτυξη να βρίσκεται στο επίκεντρο των πρωτοβουλιών της ΕΕ και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, όπως αναθεωρήθηκε πρόσφατα με τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο, να επιδιώκει ένα συνεκτικό πλαίσιο που θα επιτρέψει την κλιματική ουδετερότητα, η γνωστοποίηση χρηματοοικονομικών και μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών έρχεται ξανά στο προσκήνιο. Παρόλο που ήδη ισχύει ένα συνεκτικό νομικό πλαίσιο για τις υποχρεώσεις γνωστοποίησης με τον Κανονισμό SFDR και την Οδηγία NFRD, ο Κανονισμός Taxonomy φέρνει αρκετές αλλαγές που θα ισχύσουν από 1η Ιανουαρίου 2022. Η αιτία των αλλαγών ήταν η ανάγκη να γίνει σαφέστερο και λεπτομερέστερο το σύστημα υποβολής αναφορών για κρίσιμες πληροφορίες που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση και με αυτόν τον τρόπο να προωθηθούν οι επενδύσεις που σέβονται τα κριτήρια ESG και συμβάλλουν σε μια δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη.

σχετικά με τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και τον χαρακτηρισμό τους ως περιβαλλοντικά βιώσιμων. Οι έξι περιβαλλοντικοί στόχοι που τίθενται στον Κανονισμό και με βάση τους οποίους αξιολογείται η περιβαλλοντική βιωσιμότητα μιας οικονομικής δραστηριότητας είναι οι εξής: • Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής • Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή • Βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων • Μετάβαση σε μία κυκλική οικονομία • Πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης • Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. Για να προσδιοριστεί ο βαθμός της βιωσιμότητας μιας επένδυσης, θα πρέπει να ισχύουν σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια, δηλαδή αυτή: • Να συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη ενός ή περισσοτέρων από τους προαναφερθέντες στόχους. • Να μην επιβαρύνει σημαντικά κανέναν από τους στόχους. • Να ασκείται σύμφωνα με τις ελάχιστες διασφαλίσεις, δηλαδή να εφαρμόζει συγκεκριμένες διαδικασίες προκειμένου να διασφαλίζει την ευθυγράμμιση με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ, των Ηνωμένων Εθνών και των αρχών και δικαιωμάτων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και του Διεθνούς Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. • Να συμμορφώνεται προς τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου βιωσιμότητας που θεσπίζει η Επιτροπή σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα του Κανονισμού.

Η γνωστοποίηση πληροφοριών σύμφωνα με τον Κανονισμό Taxonomy Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2020/852 (Κανονισμός Taxonomy) τέθηκε σε ισχύ στις 12 Ιουλίου 2020 στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την αειφόρο χρηματοδότηση της ΕΕ. Στόχος του είναι να δημιουργήσει ένα συνεκτικό πλαίσιο ταξινόμησης, το οποίο θα χαρακτηρίζει με σαφήνεια και αντικειμενικά κριτήρια ποιες οικονομικές δραστηριότητες θεωρούνται περιβαλλοντικά βιώσιμες, έτσι ώστε να παρέχεται επαρκής ενημέρωση και διαφάνεια στους επενδυτές και σε άλλους ενδιαφερόμενους για τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που υποστηρίζουν τους περιβαλλοντικούς στόχους. Ο κανονισμός θα εφαρμοστεί σε όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά που διαθέτουν χρηματοπιστωτικά προϊόντα στην ΕΕ και εμπίπτουν στο πλαίσιο του Κανονισμού Γνωστοποιήσεων Αειφορίας (SFDR), συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των διαχειριστών κεφαλαίων και των ασφαλιστικών εταιρειών. Επιπλέον, όλες οι εταιρείες που υπόκεινται σε υποχρέωση δημοσίευσης μη χρηματοικονομικών πληροφοριών με βάση την Οδηγία NFRD, ήτοι οι μεγάλες εταιρείες και οι εισηγμένες σε οργανωμένη αγορά, θα κληθούν να παράσχουν πληροφορίες

Ο Κανονισμός Taxonomy τροποποιεί τον Κανονισμό SFDR υπό την έννοια ότι επιβάλλει πρόσθετες υποχρεώσεις γνωστοποίησης με βάση τρεις κατηγορίες κεφαλαίων ανάλογα με τους περιβαλλοντικούς στόχους LAWYER _ 31

_IN THE SPOTLIGHT Από την 1η Ιανουαρίου 2022, ο Κανονισμός Taxonomy θα εφαρμοστεί στα χρηματοπιστωτικά προϊόντα, τα οποία προωθούν ή έχουν ως στόχο τους τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή. Για τους τέσσερις υπόλοιπους περιβαλλοντικούς στόχους, ο Κανονισμός θα ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2023. Η υποχρέωση αυτή ισχύει και για τις μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες των εισηγμένων εταιρειών και των εταιρειών δημοσίου συμφέροντος. Σε αυτό το πλαίσιο, οι υπόχρεοι θα πρέπει να προσδιορίζουν ποια παρεχόμενα προϊόντα και οικονομικές δραστηριότητες συνοδεύονται με υποχρέωση γνωστοποίησης, αλλά και να δηλώνουν τυχόν εθελοντική γνωστοποίηση πληροφοριών για κατηγορίες προϊόντων. Σε κάθε περίπτωση, προϊόντα και δραστηριότητες που έχουν ως αντικείμενο βιώσιμες επενδύσεις ή προωθούν περιβαλλοντικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά απαιτούν γνωστοποίηση σύμφωνα με τον Κανονισμό Taxonomy, ενώ περαιτέρω πρέπει να γνωστοποιείται η συμμόρφωση με τα κατώτατα περιβαλλοντικά όρια και το ποσοστό των επενδύσεων και των εσόδων που είναι εναρμονισμένα με τον Κανονισμό.

τους τη βιώσιμη επένδυση. Αυτά υπάγονται στο άρθρο 5 του Κανονισμού Taxonomy, το οποίο επιβάλλει γνωστοποίηση πληροφοριών, καθώς πρόκειται για προϊόντα που έχουν ως στόχο τους κάποιον από τους προαναφερθέντες στόχους του Κανονισμού Taxonomy. Υποχρέωση γνωστοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 6 του ίδιου Κανονισμού έχουν τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα του άρθρου 8 του Κανονισμού SFDR, τα οποία προωθούν τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά είτε εξ ολοκλήρου είτε σε συνδυασμό με άλλα χαρακτηριστικά. Όλα τα υπόλοιπα χρηματοπιστωτικά προϊόντα υπάγονται στο άρθρο 7 του Κανονισμού Taxonomy, σύμφωνα με το οποίο είτε θα πρέπει και αυτά να ακολουθούν τις απαιτήσεις γνωστοποίησης είτε να αναφέρουν ρητά ότι πρόκειται για επενδύσεις που δεν λαμβάνουν υπόψη τα κριτήρια της ΕΕ για περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις. Έτσι, με βάση τον Κανονισμό Taxonomy, οι υπόχρεες εταιρείες θα πρέπει να γνωστοποιούν πώς συνδέονται οι δραστηριότητές τους στον κύκλο εργασιών και τις δαπάνες τους και να κατηγοριοποιήσουν τις δραστηριότητες ως περιβαλλοντικά βιώσιμες ή όχι. Ο χαρακτηρισμός αυτός θα πρέπει να γίνεται με βάση λεπτομερείς περιγραφές και συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία θα περιγραφούν σε κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις που θα εκδοθούν από την Επιτροπή προσεχώς. Ήδη έχει εκδοθεί το πρότυπο που αφορά τις δραστηριότητες αναφορικά με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή, ενώ αναμένεται μέσα στο 2022 να εκδοθούν και τα υπόλοιπα πρότυπα για τους στόχους που αφορούν υποχρέωση γνωστοποίησης από την 1η Ιανουαρίου του 2023.

Ο Κανονισμός SFDR για τους διαχειριστές κεφαλαίων Η γνωστοποίηση πληροφοριών για αειφόρες και γενικά επενδύσεις με βάση τα κριτήρια ESG είναι ήδη από το 2019 υποχρεωτική για τους διαχειριστές κεφαλαίων σύμφωνα με τον Κανονισμό SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), έτσι ώστε να αξιολογούνται οι κίνδυνοι βιωσιμότητας σε επίπεδο εταιρείας και κατηγορίας προϊόντων και να εξετάζονται οι δυσμενείς επιπτώσεις τους στις διαδικασίες λήψης επενδυτικών αποφάσεων. Ήδη από τις 10 Μαρτίου 2021 οι συμμετέχοντες στη χρηματοπιστωτική αγορά υποχρεούνται να έχουν δημοσιεύσει πολιτικές κινδύνου στην ιστοσελίδα τους και να γνωστοποιούν πώς ενσωματώνουν τις εκτιμήσεις βιωσιμότητας στα προϊόντα τους, ενώ προβλέφθηκε συγκεκριμένος μηχανισμός για την αναφορά στο προσυμβατικό στάδιο των δυσμενών επιπτώσεων των επενδυτικών αποφάσεων στους παράγοντες αειφορίας. Ο Κανονισμός Taxonomy τροποποιεί τον Κανονισμό SFDR υπό την έννοια ότι επιβάλλει πρόσθετες υποχρεώσεις γνωστοποίησης με βάση τρεις κατηγορίες κεφαλαίων ανάλογα με τους περιβαλλοντικούς στόχους. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 9 του Κανονισμού SFDR περιλαμβάνονται χρηματοπιστωτικά προϊόντα που έχουν ως στόχο

Οι Οδηγίες NFRD και CSRD για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση Η Οδηγία NFRD (Non-Financial Reporting Directive) απαιτεί από εταιρείες δημοσίου συμφέροντος που απασχολούν πάνω από 500 υπαλλήλους να γνωστοποιούν στις μη οικονομικές καταστάσεις τους πληροφορίες σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα, διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού, σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέτρα ενάντια στη διαφθορά και καταπολέμηση των διακρίσεων. Στο πεδίο της Οδηγίας εμπίπτουν 11.700 εταιρείες στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των εισηγμένων εταιρειών, των τραπεζών, των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και άλλων επιχειρήσεων που χαρακτηρίζονται από τα κράτη ως δημοσίου συμφέροντος. 32 _ LAWYER

ΤΡIΤΗ

presents

Corporate Governance

15 ● 02 ● 2022

LIVE ON YOUR SCREEN

Conference

Η επόμενη μέρα στην Εταιρική Διακυβέρνηση: Best practices ● Lessons learned ● Looking into the future

Μερικούς μήνες μετά την εφαρμογή του νόμου 4706/2020, το Corporate Governance Conference 2022 ανοίγει διάλογο με την αγορά και σκιαγραφεί την επόμενη μέρα στην εταιρική διακυβέρνηση. Κορυφαίοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό μοιράζονται την εμπειρία τους και συζητούν για τις βασικές αρχές και τις βέλτιστες πρακτικές της εταιρικής διακυβέρνησης, τη θετική επίδρασή της στην ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, τις προκλήσεις και τα οφέλη της συμμόρφωσης. Μεταξύ άλλων στο συνέδριο θα αναπτυχθούν: ⊲ ⊲ ⊲ ⊲ ⊲

Η ανταπόκριση της ελληνικής αγοράς στο νέο κανονιστικό πλαίσιο Best practices & lessons learned από τη συμμόρφωση με τον νέο νόμο Η αλληλεπίδραση της εταιρικής διακυβέρνησης με τις πολιτικές ESG Η εταιρική διακυβέρνηση ως κίνητρο για την προσέλκυση επενδύσεων Οι πρακτικές συμμόρφωσης που εφαρμόζουν οι μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού

www.corporate-governance.gr Συμμετοχές: Μαρία Βασιλικούδη, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 109) E: mvasilikoudi@boussias.com Χορηγίες: Λήδα Πλατή, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 271) E: lplati@boussias.com Περιεχόμενο: Αλεξάνδρα Βαρλά, Τ: 210 6617 777 (εσωτ. 118), E: avarla@boussias.com

Official Publication

_IN THE SPOTLIGHT Το άρθρο 8 του Κανονισμού Taxonomy επιβάλλει στις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο της Οδηγίας NFRD να υποβάλλουν εκθέσεις σχετικά με τον βαθμό βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων τους. Στις 6 Ιουλίου 2021 εγκρίθηκε από την Επιτροπή κατ’ εξουσιοδότηση πράξη που συμπληρώνει τον Κανονισμό Taxonomy και καθορίζει το περιεχόμενο, τη μεθοδολογία και την παρουσίαση των πληροφοριών και των δεικτών που πρέπει να γνωστοποιούνται από τις επιχειρήσεις. Από 1η Ιανουαρίου 2022 τόσο για τις χρηματοπιστωτικές όσο και τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις απαιτείται η γνωστοποίηση του ποσοστού των δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με τον Κανονισμό Taxonomy ως περιβαλλοντικά βιώσιμες αλλά και των μη περιβαλλοντικά βιώσιμων, παρέχοντας ποιοτικές πληροφορίες σχετικά με αυτές. Για τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, από 1η Ιανουαρίου 2023 θα πρέπει να παρέχονται επιπλέον πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση των εν λόγω δραστηριοτήτων, γνωστοποιώντας βασικούς δείκτες απόδοσης (KPIs). Η υποχρέωση αυτή ισχύει για τις χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις από 1η Ιανουαρίου 2024. Στις 21 Απριλίου 2021 η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση για ένα νέο εκσυγχρονισμένο θεσμικό πλαίσιο για τη μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση (Οδηγία Corporate Sustainability Reporting Directive), με βάση το οποίο οι επενδυτές θα μπορούν να έχουν μια πιο ολοκληρωμένη και εις βάθος πληροφόρηση για κάθε εταιρεία και τον αντίκτυπό της στο περιβάλλον και την κοινωνία. Η Οδηγία CSRD, η οποία αναμένεται να ψηφιστεί μέχρι τα μέσα της νέας χρονιάς, επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής των απαιτήσεων

της Οδηγίας NFRD, συμπεριλαμβάνοντας όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις, είτε είναι εισηγμένες είτε όχι, και χωρίς το προηγούμενο όριο των 500 εργαζομένων. Έτσι, οι οντότητες που πλέον θα υπόκεινται στις υποχρεώσεις γνωστοποίησης αυξάνονται σε 49.000. Επιπλέον, η πρόταση εισάγει λεπτομερέστερες απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα αναφορών βιωσιμότητας, τα οποία αναμένεται να υιοθετηθούν από το European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG) μέχρι τα τέλη του 2022, οπότε θα καλύπτουν τις εκθέσεις που θα δημοσιευτούν το 2024 και θα αφορούν το οικονομικό έτος 2023. Βασικός στόχος του νέου πλαισίου είναι να εξασφαλίσει την αρμονία με άλλες πρωτοβουλίες της ΕΕ για την αειφόρο χρηματοδότηση και ιδίως με τους Κανονισμούς SFDR και Taxonomy, έτσι ώστε να μειωθεί η πολυπλοκότητα και ο κίνδυνος διπλών απαιτήσεων γνωστοποίησης σε μία εταιρεία. Έτσι, διασφαλίζεται ότι οι επενδυτές και οι συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές που υπόκεινται στο πεδίο του Κανονισμού SFDR λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις επενδύσεις τους. Αυτή η αλληλεπίδραση μεταξύ των νομοθετικών πλαισίων που αφορούν τη βιωσιμότητα εντάσσεται στον γενικότερο σκοπό της ΕΕ να πρωτοπορήσει στα ζητήματα ESG και ιδιαίτερα στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της προώθησης βιώσιμων επενδύσεων που θα δημιουργήσουν πλούτο χωρίς να υπονομεύσουν τις φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η οποία πλέον αποτελεί τον ισχυρότερο κινητήριο μοχλό των νομοθετικών πρωτοβουλιών της Ένωσης. ■

Από 1η Ιανουαρίου 2022 τόσο για τις χρηματοπιστωτικές όσο και τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις απαιτείται η γνωστοποίηση του ποσοστού των δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με τον Κανονισμό Taxonomy ως περιβαλλοντικά βιώσιμες 34 _ LAWYER

Πώς

κρίνετε τις αλλαγές που επιβάλλει από 1/1/2022 ο Κανονισμός Taxonomy στις εισηγμένες εταιρείες σχετικά με τις απαιτήσεις γνωστοποίησης για τις περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητές τους; Θεωρείτε ότι η αυστηροποίηση και αποσαφήνιση του πλαισίου θα συμβάλει στην προσέλκυση επενδύσεων;

Ο Κανονισμός 2020/852 (γνωστός και ως Taxonomy) επιχειρεί να συμβάλει καθοριστικά, ώστε οι προτεραιότητες της πραγματικής οικονομίας μέσω των χρηματικών ροών να γίνουν άκρως συμβατές με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, ήτοι μιας οικονομικής ανάπτυξης που ενεργά πια συμβάλλει στην χαμηλή εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου και στην ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Ο κανονισμός θεσπίζει ενιαία κριτήρια για την αξιολόγηση μιας οικονομικής δραστηριότητας ως περιβαλλοντικά βιώσιμης και υποχρεώνει τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες ήδη υποχρεούνται σε δήλωση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών (άρθρα 19α και 29α οδηγίας 2013/34/ ΕΕ) να παρέχουν από 1/1/2022 πληροφορίες σχετικά με βασικούς δείκτες επιδόσεων για το κλίμα και συγκεκριμένα: α) το ποσοστό του κύκλου εργασιών τους από προϊόντα ή υπηρεσίες που συνδέονται με οικονομικές δραστηριότητες που συμβάλλουν στους στόχους του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και αφετέρου της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, και β) το ποσοστό των κεφαλαιουχικών δαπανών τους και την αναλογία των λειτουργικών δαπανών τους που σχετίζονται με περιουσιακά στοιχεία ή διαδικασίες που συνδέονται με τέτοιες οικονομικές δραστηριότητες. Τα ενιαία κριτήρια και η διαφάνεια των αγορών μέσω της δημοσιοποίησης των πληροφοριών λογικά θα συμβάλουν, ώστε οι επιχειρηματικές επιλογές των εταιριών και συνακόλουθα των επενδυτών να διοχετευθούν, μεταξύ ομοίων κατά λοιπά αποδόσεων, σε οικονομικές δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται ως πράσινες ή βιώσιμες. Επίσης, τα κριτήρια που θεσπίζει ο Κανονισμός θα αξιοποιηθούν και από τους νομοθέτες, καθώς ασκούν πολιτική για την επίτευξη των στόχων της πράσινης ανάπτυξης. Συνεπώς, είναι αναμενόμενο ότι και οι κανονιστικές ρυθμίσεις που θα επιλεγούν από τους κανονιστικούς νομοθέτες θα δίνουν προβάδισμα στις βιώσιμες δραστηριότητες του Κανονισμού, ενισχύοντας την επενδυτική προτίμηση υπέρ τους. Η επιτυχία του Κανονισμού αυτού θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο τα τεχνικά κριτήρια ελέγχου που εκδίδονται εις εκτέλεσή του παρέχουν επαρκή νομική σαφήνεια, είναι εφικτά και εύκολα στην εφαρμογή, ενώ καθιστούν δυνατό τον έλεγχο της συμμόρφωσης με εύλογο κόστος, αποφεύγοντας τον περιττό διοικητικό φόρτο. Επίσης, σημαντική παράμετρος της επιτυχίας είναι και η ταχύτητα επικαιροποίησης αυτών των τεχνικών κριτηρίων στο μέτρο που θα καταστεί αναγκαίο με βάση την εμπειρία της πράξης. Η επενδυτική πλατφόρμα που ιδρύει ο Κανονισμός φαίνεται ότι θα επιτελέσει ένα κρίσιμο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση. “Οι καιροί ου μενετοί” και ο Κανονισμός μας δίνει ελπίδες. Ίδωμεν! LAWYER _ 35

Όλγα Παπαδόγιαννη General Counsel Europe, Coca-Cola

_IN THE SPOTLIGHT Κατά τη γνώμη μας, η αποσαφήνιση του πλαισίου των εταιρικών αναφορών της Ταξινομίας της ΕΕ πρόκειται να ενισχύσει την διαφάνεια στην αγορά και να συμβάλει στην αποτροπή του φαινομένου “greenwashing”. Η υιοθέτηση και ένταξη της Οδηγίας της Ταξινομίας από τα Δ.Σ. των εταιρειών στην στρατηγική εξέλιξη και τη λήψη των αποφάσεών τους και η παρακολούθηση και η μέτρηση, στη συνέχεια, των δεικτών θα επιτρέψει την ενσωμάτωση των μακροπρόθεσμων κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων στην εταιρική στρατηγική και θα αποφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη μέσα από βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και έργα.

Δήμητρα Χατζηαρσενίου Head of Legal Depart ment, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Β.Ε.Τ.Ε., Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ

Στον Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ αναμένουμε την αύξηση των απαιτήσεων από την επενδυτική κοινότητα για τη γνωστοποίηση οικονομικών και άλλων στοιχείων που αφορούν τις βιώσιμες δραστηριότητες, αλλά και συνολικά την προσέγγιση του Ομίλου για τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης. O εντοπισμός, η συλλογή και ο προγραμματισμός της μελλοντικής συγκέντρωσης των απαιτούμενων στοιχείων πρόκειται να αποτελέσει μια επιπρόσθετη πρόκληση, που θα πρέπει να διαχειριστούμε με προσοχή. Αναμένουμε, πάντως, πως η ευθυγράμμιση του Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με τους στόχους του EU Taxonomy θα αποφέρει ένα αξιόλογο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θα ενισχύει την επιχειρησιακή μας ανθεκτικότητα ως προς τους κινδύνους ESG. Τέλος, υποστηρίζουμε πως, μέσω των δραστηριοτήτων αυτών, ο ιδιωτικός τομέας θα έχει την ευκαιρία να λειτουργήσει ως καταλυτικός παράγοντας στην επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ.

Η έναρξη εφαρμογής του Κανονισμού Taxonomy θέτει τις εισηγμένες εταιρείες προ νέας πρόκλησης ως προς τη γνωστοποίηση πρόσθετης, μη χρηματοοικονομικής, πληροφόρησης αναφορικά με τον χαρακτήρα των δραστηριοτήτων τους ως περιβαλλοντικά βιώσιμων και εν τέλει ως προς την αναπροσαρμογή της στρατηγικής και κουλτούρας τους. Η αυξημένη διαφάνεια και η οριοθέτηση των εφαρμοστέων κριτηρίων σε συνδυασμό με αντίστοιχα τεχνικά κριτήρια ελέγχου θέτουν σε λειτουργία ένα συγκροτημένο πλαίσιο συμμόρφωσης. Τίθενται οι βάσεις για μία ολιστική κατανόηση της έννοιας της βιωσιμότητας, με αποσαφήνιση των απαιτήσεων και ενισχυμένη ασφάλεια, προς αποφυγή του “greenwashing”.

Νικόλαος Ζάχος Head of Legal, INTRACOM HOLDINGS S.A.

Η υποχρεωτικότητα των αλλαγών θα αναδείξει άμεσα το πλεονέκτημα των εισηγμένων εταιρειών που είτε προνόησαν να υιοθετήσουν εκ των προτέρων τις αρχές ESG στα επιχειρησιακά σχέδια και στην εσωτερική λειτουργία τους, είτε θα τις εντάξουν γνήσια στο επιχειρηματικό τους μοντέλο. Τα περιθώρια επιφανειακής προσέγγισης ως προς την περιβαλλοντική βιωσιμότητα θα είναι περιορισμένα και ο προβληματισμός ως προς το συνεπαγόμενο διαχειριστικό κόστος αναποτελεσματικός. Η ουσιαστική προσαρμογή θα καταστεί εκ των πραγμάτων επιτακτική. Τούτο θα υπαγορεύσει η πλεονεκτική αντιμετώπιση της βιωσιμότητας από την επενδυτική κοινότητα και τις χρηματοδοτικές οντότητες ως έκφραση κυρίαρχης πρακτικής. Η υιοθέτηση ομοιόμορφων κριτηρίων προσφέρει ένα κοινό πεδίο κατανόησης και σύγκρισης κατά την αξιολόγηση της βιωσιμότητας των επιχειρηματικών σχεδίων, διευκολύνοντας την ενημερωμένη λήψη των αποφάσεών τους και εμπεδώνοντας κλίμα εμπιστοσύνης. Τα οφέλη από τη συμμετοχή στον ειδικό χρηματιστηριακό δείκτη του ΧΑ, τη συμπερίληψη σε μετρήσιμα δεδομένα ανάλυσης βιωσιμότητας και την έκδοση πράσινων ομολόγων θα είναι εμφανή, αποτελώντας κίνητρο για τη μέτρηση και δημοσιοποίηση του περιβαλλοντικού κόστους των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

36 _ LAWYER

Ο Κανονισμός Taxonomy θα αποτελέσει ένα μεγάλο στοίχημα για τις εισηγμένες εταιρείες. Προσθέτει υποχρεώσεις reporting για τις περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητές τους στις υπάρχουσες απαιτήσεις γνωστοποίησης μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης που επέβαλε το πλαίσιο της NFDR. Επομένως, έχουμε μια ακόμα νομοθεσία που επιφέρει κανονιστικό βάρος στις ήδη βεβαρυμμένες εταιρείες. But is that all? Ο Κανονισμός επιβάλλει την αναγκαία ταξινόμηση και δημοσιοποίηση στοιχείων επί τη βάσει ομοιόμορφων κριτηρίων, θεσπίζοντας μία κοινή γλώσσα πανευρωπαϊκά για το ποια οικονομική δραστηριότητα είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη και ποια όχι. Ως άμεσο αποτέλεσμα θα έχουμε την καταπολέμηση του φαινομένου του “greenwashing” και την ισότητα των ελληνικών εταιρειών στη διεκδίκηση καθαρών επενδύσεων στη διεθνή αρένα. Οι επενδυτές θα αποκτήσουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη πως τα κεφάλαιά τους διοχετεύονται προς αειφόρες δραστηριότητες και η κεφαλαιαγορά θα συμβάλει ουσιαστικά στη βιώσιμη ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της ελληνικής επιχειρηματικότητας. Σημειώνω ότι ο Κανονισμός περιορίζει το βάρος δημοσιοποίησης μόνο για τις μεγάλες επιχειρήσεις (άνω των 500 εργαζομένων) και αφορά με σημερινά στοιχεία σε 50 εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Ενώ θα ήταν επαχθές να διευρυνθεί η υποχρέωση σε όλες τις εισηγμένες, περιμένουμε πως και μικρότερες επιχειρήσεις θα επιλέξουν οικειοθελώς (opt-in) τη δημοσιοποίηση των περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεών τους, για να διεκδικήσουν κεφάλαια από τη διασυνοριακή αγορά που εξασφαλίζει το “single rulebook για την αειφόρο διαφάνεια” που δημιουργεί ο Κανονισμός Taxonomy και ο SFDR. Πράγματι, ο SFDR, που επιβάλλει υποχρεώσεις δημοσιοποίησης στους fund managers και λοιπούς συμμετέχοντες του χρηματοπιστωτικού τομέα για τις ESG και περιβαλλοντικά βιώσιμες επενδύσεις τους, επιταχύνει τη στροφή των θεσμικών επενδυτών προς τις ESG επενδύσεις. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ευαισθητοποίηση τόσο των αναπτυξιακών τραπεζών αλλά και του ευρύτερου επενδυτικού κοινού προς τις πράσινες επενδύσεις, οι εισηγμένες εταιρείες θα πρέπει, εκμεταλλευόμενες το ενιαίο πλαίσιο αξιολόγησης και τα χρηματοοικονομικά κίνητρα που εξασφαλίζει η διαφάνεια του Κανονισμού Taxonomy, να ικανοποιήσουν τις ανάγκες πληροφόρησης των επενδυτών, για να ενισχύσουν την εταιρική φήμη τους και να διεκδικήσουν ανταγωνιστικά χρηματοδότηση από την κεφαλαιαγορά αλλά και τις τράπεζες με υψηλότερα multiples, χαμηλότερο κόστος χρήματος, ευρύτερη και μακροπρόθεσμη επενδυτική βάση και ενδιαφέρον. Με λίγα λόγια, ο Κανονισμός Taxonomy θα αποτελέσει το πράσινο πρότυπο για τις επενδύσεις των ESG κεφαλαίων. Το Χρηματιστήριο Αθηνών κατανοώντας πως η μέτρηση και η δημοσιοποίηση συγκρίσιμων στοιχείων με ομοιόμορφα κριτήρια είναι ζωτικής σημασίας για την εισροή των επενδυτικών κεφαλαίων, την ορθή λειτουργία και αειφορία των αγορών, στο πλαίσιo και της συμμετοχής του στη διεθνή πρωτοβουλία Sustainable Stock Exchanges (SSE), διεκδικεί με στιβαρές ενέργειες θέση ESG leader στην ελληνική και ευρωπαϊκή αγορά. Μεταξύ άλλων, έχει δημοσιεύσει από το 2019 τον Οδηγό Δημοσιοποίησης ESG Πληροφοριών, έχει δημιουργήσει τον Δείκτη ATHEX ESG, που παρακολουθεί την χρηματιστηριακή απόδοση των εισηγμένων εταιρειών που υιοθετούν και προβάλουν τις πρακτικές τους σε θέματα ESG και θα υλοποιήσει στο προσεχές διάστημα μια πρωτοβουλία για την περαιτέρω ανάδειξη των περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων και των πράσινων ομολόγων ειδικότερα.

LAWYER _ 37

Σμαράγδα Ρηγάκου Νομική Σύμβουλος και Επικεφαλής Κανονιστικής Συμμόρφωσης του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών

_IN THE SPOTLIGHT Αντίστοιχα, οι εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών έχουν αποδείξει πως διαθέτουν την απαραίτητη ωριμότητα και εξοικείωση με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, προμηνύοντας την ομαλή υιοθέτηση του Κανονισμού Taxonomy. Ενδεικτικά, 41 εισηγμένες εταιρείες, ανταποκρινόμενες στη δράση ευαισθητοποίησης που ανέλαβε το Χρηματιστήριο, δημοσιοποίησαν στοιχεία σε οικονομικές εκθέσεις και εκθέσεις βιωσιμότητας σύμφωνα με τον Οδηγό ESG εντός της εταιρικής χρήσης 2020, πριν καν τεθούν σε εφαρμογή οι κανονιστικές απαιτήσεις του Κανονισμού. Ο Κανονισμός Taxonomy θα αξιοποιηθεί από τις εισηγμένες εταιρείες ως εργαλείο για την προσέλκυση αναπτυξιακών κεφαλαίων, λειτουργώντας με τον τρόπο αυτό ως καταλύτης για την αειφόρο ανάπτυξη. Η βιωσιμότητα θα αποτελέσει πόλο για τον πολλαπλασιασμό των επενδύσεων και οι επενδύσεις θα στρέψουν την οικονομική δραστηριότητα στην προστασία του περιβάλλοντος. Η διεύρυνση της οικολογικής συνείδησης σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο νομοτελειακά θα αποτελέσει μονόδρομο, με τον Κανονισμό Taxonomy να λειτουργεί ως προπομπός μιας σταδιακής αλλά ευρύτερης αλλαγής που εφαρμόζεται από την κεφαλαιαγορά.

Ο Κανονισμός (ΕΕ) 2019/2088 (Κανονισμός για την Ταξινομία), όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό (ΕΕ) 2020/852, καθώς και ο σχετικός κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμός της 06/07/2021 αποτελούν τον πυρήνα της δέσμης μέτρων της ΕΕ που αφορούν στις γνωστοποιήσεις αειφορίας, την ταξινομία και τη διευκόλυνση των βιώσιμων επενδύσεων. Η δέσμη αυτή, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal), καθώς αποσκοπεί στην ενθάρρυνση και προσέλκυση των ιδιωτικών επενδύσεων σε περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα, προκειμένου να εξασφαλιστούν οι σημαντικοί χρηματοοικονομικοί πόροι που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας.

Ιωάννης Αψούρης Γενικός Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών Ομίλου ΕΛΠΕ

Το άρθρο 8 παράγραφος 1 του Κανονισμού για την Ταξινομία προβλέπει ότι ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις που υποχρεούνται να δημοσιεύουν μη χρηματοοικονομικές πληροφορίες θα πρέπει να γνωστοποιούν στο κοινό πληροφορίες για τον τρόπο και τον βαθμό στον οποίο οι δραστηριότητες της επιχείρησης συνδέονται με περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες, όπως αυτές ορίζονται βάσει του εν λόγω Κανονισμού. Η παραπάνω δημοσιοποίηση αναμένεται να βοηθήσει στην κατανόηση της προόδου των εταιρειών στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας μέσω της ετήσιας δημοσίευσης των Βασικών Δεικτών Επιδόσεων που σχετίζονται με τις περιβαλλοντικά βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητές τους. Οι υποχρεώσεις γνωστοποίησης των παραπάνω πληροφοριών κατά το 2022 – κάποιες ήδη από 01/01/22 – φαίνονται εκ πρώτης όψεως περίπλοκες και δαπανηρές, ιδίως για τις ΜΜΕ, ωστόσο, κατά τη γνώμη, μου συμβάλλουν στη δημιουργία διαφάνειας μέσω σαφών κριτηρίων όσον αφορά τις περιβαλλοντικά βιώσιμες δραστηριότητες, παρέχοντας κρίσιμη πληροφόρηση στους επενδυτές, αποτρέποντας παραλλήλως την προβολή “ψευδοοικολογικής ταυτότητας” (greenwashing), ευαισθητοποιώντας ευρύτερα και προσελκύοντας επενδύσεις στις παραπάνω δραστηριότητες. Υπό αυτήν την έννοια, οι εν λόγω υποχρεώσεις δημοσιοποιήσεων αναμένεται να συμβάλλουν στη δημιουργία δίκαιων και διαφανών όρων ανταγωνισμού για την πράσινη χρηματοδότηση στην ΕΕ. 38 _ LAWYER

_LAWYER VIEWPOINT

Τα μάρμαρα του Παρθενώνα Μια σύντομη επισκόπηση του ζητήματος των μαρμάρων του Παρθενώνα και η δημοσίευση του εγγράφου της βρετανικής εφημερίδας Telegraph. Της Λυδίας Βενέρη

ταν περί τα 1799 όταν ο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγιν διορίστηκε Πρέσβης της Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η αγάπη του Έλγιν για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό και την αρχαιοελληνική αρχιτεκτονική αποτελεί την αιτία ενός από τα πιο πολυσυζητημένα ζητήματα παγκοσμίως αναφορικά με τη διαχείριση και την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς. Πιο συγκεκριμένα, ο Λόρδος Έλγιν προέβη στην αφαίρεση μαρμάρων από τα αετώματα, τις μετώπες και τη ζωφόρο του Παρθενώνα που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ½ από ό,τι έχει απομείνει από τον γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα που διασώζεται. Η άποψη που θέλει τον Έλγιν να καταφέρνει την έκδοση φιρμανίου από τον Σουλτάνο με περιεχόμενο την αποκαθήλωση των μαρμάρων από τον Παρθενώνα αμφισβητείται. Ανεξαρτήτως όμως της ύπαρξης ή μη φιρμανίου, ο Λόρδος Έλγιν απέκτησε πρόσβαση στην Ακρόπολη και προέβη στην αφαίρεση των μαρμάρων από τον κεντρικό ναό. Θα περάσουν δύο χρόνια μέχρι να καταφέρει τη μεταφορά τους στην Σκωτία, καθώς το μισθωμένο πλοίο “Μέντωρ” με το οποίο επιδίωξε τη μεταφορά τους, καταποντίστηκε ανοιχτά των Κυθήρων και χρειάστηκε αρκετός χρόνος για την ανάσυρσή τους από τον βυθό, με τη βοήθεια Ελλήνων δυτών. Ο Έλγιν κατάφερε να μεταφέρει μέρος των μαρμάρων που είχαν αφαιρεθεί και να τα τοποθετήσει, όπως αναφέρουν οι πηγές, ως διακοσμητικά στο εξοχικό του στη Σκωτία. Οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε περί το 1816 τον οδήγησαν στο να πουλήσει τα μάρμαρα στο Βρετανικό Στέμμα έναντι 35.000 βρετανικών λιρών. Στη συνεδρίαση του Κοινοβουλίου που αποφάσισε την αγορά των μαρμάρων από τον Έλγιν με 82 ψήφους υπέρ και 30 κατά, διατυπώθηκαν απόψεις για την επιστροφή τους, καθώς αμφισβητήθηκε η νομιμότητα της κτήσης τους. Χαρακτηριστικό των αντιδράσεων είναι και η διάσημη φράση του Λόρδου Μπάυρον, ο

οποίος αναφερόμενος στις πράξεις του Έλγιν ανέφερε: “Ακόμα και τα κύματα αρνήθηκαν να γίνουν συνένοχοι της ιεροσυλίας του”. Έκτοτε οι προσπάθειες της εκάστοτε ελληνικής κυβέρνησης για επιστροφή των μαρμάρων πέφτουν σταθερά στο κενό. Ακόμη και το αίτημα της UNESCO προς τη Βρετανία για διαπραγμάτευση του ζητήματος με την Ελλάδα έχει έρθει αντιμέτωπο με την άρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Αντίστοιχα, πληθώρα δημοσκοπήσεων στη Μεγάλη Βρετανία καταδεικνύουν την ταύτιση του βρετανικού κοινού με το ελληνικό αίτημα. Νέα εξέλιξη στο ζήτημα αποτελεί έγγραφο που έφερε στο φως η βρετανική εφημερίδα Telegraph. Το αποχαρακτηρισμένο έγγραφο θέτει ζήτημα αναφορικά με το βασικό επιχείρημα της βρετανικής πλευράς βάσει του οποίου, όπως ορίζει βρετανικός νόμος του 1963, το Βρετανικό Μουσείο απαγορεύεται να παραχωρήσει κομμάτια της συλλογής του. Στο έγγραφο περιλαμβάνεται η προ 30 ετών θέση του Βρετανού Πρέσβη στην Αθήνα, ο οποίος παραδέχεται ότι το θέμα των μαρμάρων του Παρθενώνα είναι “Κάτι που δεν μπορούμε να κερδίσουμε. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κρατάμε όσο το δυνατόν πιο μετριοπαθή στάση και να αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε επιθετικά επιχειρήματα που θα ακούγονται κούφια στα αυτιά των Ελλήνων. Οι Έλληνες γνωρίζουν ότι θα μπορούσαμε, αν θέλουμε, να χαράξουμε ειδική νομοθεσία για την επιστροφή. Το πρόβλημα είναι ότι δεν θέλουμε”. Το έγγραφο περιλαμβάνεται σε φάκελο που αφορά επίσκεψη του Βρετανού Υπουργού Πολιτισμού Τίμοθι Ρέντον το 1991 και αποτελεί ενδεικτικό της πολυπλοκότητας του ζητήματος που απαιτεί όχι μόνο νομική αλλά και ουσιαστικά πολιτική και διπλωματική προσέγγιση, προκειμένου να επιλυθεί. ■

“Ακόμα και τα κύματα αρνήθηκαν να γίνουν συνένοχοι της ιεροσυλίας του”

LAWYER _ 39

_ΟPINIONS

ΤΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚA ΠΡΟΪOΝΤΑ ΑΠΟΚΤΟYΝ “BRAND NAME” Κατοχύρωση του Συλλογικού Σήματος Ε.Ε. “Macedonia the GReat” Mε σκοπό την αποφυγή κινδύνου παραπλάνησης ως προς την προέλευση των προϊόντων με διακριτικά γνωρίσματα τους όρους “Μακεδονία”/“μακεδονικός”, μετά τη θέση σε ισχύ της Συμφωνίας των Πρεσπών, η ελληνική πλευρά, με πρωτοβουλία του ΣΕΒΕ, κατέθεσε το Σ.Σ.Ε.Ε. “Μacedonia the GReat” στοχεύοντας στην παροχή επαρκούς προστασίας των μακεδονικών προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ. Το σήμα που καταχωρίστηκε οριστικά για 27 κλάσεις προϊόντων και υπηρεσιών ανοίγει τον δρόμο για το “branding” των μακεδονικών προϊόντων.

Ελένη Α. Γρηγορίου Δικηγόρος, LL.M. Εμπορικού και Οικονομικού Δικαίου

τις 17 Ιουνίου 2018, υπογράφηκε, ανάμεσα στη χώρα μας και τη γειτονική Βόρεια Μακεδονία, η Συμφωνία των Πρεσπών με πρωταρχικό σκοπό την επίλυση του ονοματολογικού ζητήματος της δεύτερης, γεγονός το οποίο είχε απασχολήσει επί σειρά ετών τόσο τις δύο συμβαλλόμενες πλευρές, όσο και την παγκόσμια διπλωματία συνολικά. Από τις 25 Ιανουαρίου 2019, με τη δημοσίευση στο ΦΕΚ του Νόμου 4588/2019, η Συμφωνία των Πρεσπών αποτελεί πλέον, ως γνωστόν, εσωτερικό δίκαιο της χώρας μας με αυξημένη τυπική ισχύ, σύμφωνα με τις διατάξεις του Συντάγματος (άρθρο 28 παρ. 2). Μέσω της Συμφωνίας αυτής τα δύο μέρη εκδήλωσαν αμοιβαία την πρόθεσή τους να ενισχύσουν και να διευρύνουν τη μεταξύ τους συνεργασία και να την αναβαθμίσουν στο επίπεδο μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης, μεταξύ άλλων και σε τομείς, όπως η γεωργία, η βιομηχανία, το εμπόριο και ο τουρισμός, στο πλαίσιο μιας ευρείας διασυνοριακής συνεργασίας για την ενίσχυση της οικονομίας και των επενδύσεων. Σύμφωνα με τις παραπάνω παραδοχές και επιδιώξεις των μερών, το άρθρο 1 παρ. 3 στοιχείο θ’ της Συμφωνίας, αποτελώντας την πλέον κεντρική διάταξή της σε σχέση με τα εμπορικά ζητήματα, προβλέπει ότι: “Σε σχέση με τα προαναφερόμενα ονόματα και ορολογίες στις εμπορικές ονομασίες, τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες, τα Μέρη συμφωνούν να υποστηρίξουν και να ενθαρρύνουν τις επιχειρηματικές κοινότητές τους να θεσμοθετήσουν έναν

40 _ LAWYER

ειλικρινή, δομημένο και με καλή πίστη διάλογο, στο πλαίσιο του οποίου θα επιδιώξουν και θα επιτύχουν αμοιβαίως αποδεκτές λύσεις στα θέματα που πηγάζουν από τις εμπορικές ονομασίες, τα εμπορικά σήματα και τις επωνυμίες και όλα τα σχετικά ζητήματα σε διμερές και διεθνές επίπεδο. Για την υλοποίηση των προαναφερόμενων διατάξεων, θα δημιουργηθεί μία διεθνής ομάδα ειδικών η οποία θα αποτελείται από εκπροσώπους των δύο Κρατών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (“ΕΕ”) με την κατάλληλη συμβολή των Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Οργανισμού Τροφίμων. Αυτή η ομάδα ειδικών θα συγκροτηθεί εντός του 2019 και θα ολοκληρώσει τις εργασίες της εντός τριών ετών. Τίποτα στο Άρθρο 1 (3) (θ) δεν θα επηρεάσει την παρούσα εμπορική χρήση μέχρις ότου εξευρεθεί αμοιβαία συμφωνία όπως προβλέπεται σε αυτήν την παράγραφο”. Επιπλέον, στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 7, η Συμφωνία προβλέπει ότι: “Τα Μέρη αναγνωρίζουν ότι η εκατέρωθεν αντίληψή τους ως προς τους όρους “Μακεδονία” και “Μακεδόνας” αναφέρεται σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο και πολιτιστική κληρονομιά”. Από τον συνδυασμό των εν λόγω διατάξεων προκύπτει ότι η ίδια η Συμφωνία προέβλεψε ρητά στο κείμενό της τη σύναψη μιας επιμέρους ειδικής συμφωνίας στο πλαίσιο της αρχικής, αναφορικά με τη χρήση των όρων “Μακεδονία” και “μακεδονικός”, όπως αυτοί εμφανίζονται τόσο στις μεταξύ τους συναλλαγές όσο και στις συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα εντός της ΕΕ, αλλά και διεθνώς, αναφορικά με τα εμπορικά σήματα, τις επωνυμίες καθώς και τις ενδείξεις γεωγραφικής προέλευσης που φέρουν τα εκάστοτε διακινούμενα προϊόντα και υπηρεσίες και τα οποία προέρχονται από μία εκ των δύο συμβαλλόμενων χωρών. Ειδικά όσον αφορά τα προϊόντα με χώρα προέλευσής τους τη Βόρεια Μακεδονία, προβλέφθηκε επιπλέον ότι στις συσκευασίες των προϊόντων παραγωγής και εξαγωγής της γείτονος, θα πρέπει στο εξής υποχρεωτικά να αναγράφεται εμφανώς σε αυτά, ως ένδειξη της χώρας προέλευσής τους, η νέα συνταγματική ονομασία της χώρας. Για την καθοδήγηση δε, στην υλοποίηση του ως άνω διαλόγου, η Συμφωνία προέβλεψε περαιτέρω τη συγκρότηση μίας διεθνούς επιστημονικής ομάδας η οποία θα απαρτίζεται από ειδικούς - εκπροσώπους και των δύο κρατών, εξειδικευμένων στην επίλυση νομικών ζητημάτων που ανακύπτουν από την πρόκληση κινδύνου σύγχυσης και αθέμιτου ανταγωνισμού στις συναλλαγές προϊόντων με γεωγραφικές ενδείξεις και ονομασίες προέλευσης. Η συγκρότηση της Ομάδας Ειδικών επρόκειτο να πραγματοποιηθεί εντός του 2019, ενώ η ολοκλήρωση της δράσης της τοποθετήθηκε μετά την πάροδο τριών ετών. Η ίδια αυτή αυτούσια πρόβλεψη της Συμφωνίας, δε, καταδεικνύει την πρωταρχική σημασία που κατέχει για τις διακρατικές συναλλαγές η επίλυση των ζητημάτων ανασφάλειας και αθέμιτου ανταγωνισμού που προκύπτουν εξαιτίας του

ενδεχόμενου κινδύνου παραπλάνησης των προμηθευτών, εμπόρων και καταναλωτών, κατά τη διαμόρφωση της αγοραστικής τους συμπεριφοράς αναφορικά με τη γεωγραφική προέλευση των προϊόντων και υπηρεσιών όχι μόνο στο πλαίσιο των καθημερινών εμπορικών συναλλαγών, αλλά και σε επίπεδο πρόκλησης συνεπειών στις εθνικές οικονομίες των μερών μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, για το χρονικό διάστημα μέχρι την ολοκλήρωση της ειδικής αυτής συμφωνίας για τα διακριτικά γνωρίσματα των προϊόντων, η Συμφωνία των Πρεσπών αρκέστηκε στην “προσωρινή λύση” της διατήρησης της “παρούσας εμπορικής χρήσης”, στις αγορές στις οποίες κυκλοφορούσαν ήδη προϊόντα που έφεραν στο σήμα τους τις ενδείξεις “Μακεδονία” και “μακεδονικός”. Στο πλαίσιο αυτό, οποιεσδήποτε διαφορές θα ανέκυπταν από την αθέμιτη και παραπλανητική χρήση των όρων ως προς την πραγματική προέλευση των προϊόντων θα επιλύονταν υπό το φως των ρυθμίσεων της Διεθνούς Σύμβασης των Παρισίων 1883 για τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Κατά συνέπεια, τα εκάστοτε αρμόδια εθνικά δικαστήρια θα καλούνταν να εκδίδουν αποφάσεις με βασικό κριτήριο τις αντιλήψεις των καταναλωτών του κράτους, στην επικράτεια του οποίου συντελείται η παράβαση, αναφορικά με το ποια γεωγραφική περιοχή θεωρούν οι ίδιοι ως χώρα προέλευσης των προϊόντων που φέρουν τους “επίμαχους” όρους, σύμφωνα με τις συνήθεις αντιλήψεις τους στις συναλλαγές, γεγονός το οποίο από μόνο του πιθανότατα συντελεί στη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας στις συναλλαγές, αντίθετα από τις παραπάνω επιδιώξεις και προβλέψεις της Συμφωνίας. Σε επίπεδο ΕΕ, υπό την ισχύ του Γενικού Κανονισμού Σήματος Ευρωπαϊκής Ένωσης 2017/1001, καθώς και υπό το ενδεχόμενο μελλοντικής εισόδου της Βόρειας Μακεδονίας σε αυτή, ανέκυψε το ζήτημα τυχόν επιδίωξης μετατροπής των περίπου 75 κατατεθειμένων εθνικών σημάτων, που έχει σήμερα η ίδια στην “κατοχή” της και τα οποία περιέχουν

Στις 18 Νοεμβρίου 2019 με πρωτοβουλία του ΣΕΒΕ κατατέθηκε στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ το Συλλογικό Σήμα Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μακεδονικά προϊόντα LAWYER _ 41

_ΟPINIONS τον όρο MACEDONIA, σε ΣΕΕ, ώστε να είναι δυνατό, εξαιτίας της τυχόν χρονικής τους προτεραιότητας, να αποτρέψουν την κατοχύρωση ή να επιφέρουν την ακύρωση νέων Ευρωπαϊκών Σημάτων με τους όρους Μακεδονία, Macedonia κλπ. από ελληνικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τα παραπάνω και δεδομένης της ύπαρξης περίπου 16 ήδη καταχωρισμένων ελληνικών ΣΕΕ που φέρουν τους όρους “Μακεδονία” και “μακεδονικός”, εύλογα προκλήθηκαν έντονες ανησυχίες στην ελληνική πλευρά, η οποία έλαβε σε κάθε περίπτωση υπόψιν το γεγονός ότι σύμφωνα με τους κανόνες του Ευρωπαϊκού Δικαίου, οι προβλέψεις μίας διμερούς διακρατικής Συμφωνίας δεν μπορούν να αναιρούν ή να τροποποιούν το περιεχόμενο διατάξεων ενωσιακού δικαίου αμέσου εφαρμογής. Μέσα σε αυτό το κλίμα “προσωρινότητας” και “ανασφάλειας” και κυρίως ελλείψει οποιωνδήποτε ενεργειών για τη συγκρότηση, εντός του 2019, κατά τα προβλεπόμενα στη Συμφωνία, της Επιτροπής Διαλόγου των Ειδικών - εκπροσώπων για τη σύναψη της ειδικής συμφωνίας για τα διακριτικά γνωρίσματα των προϊόντων που φέρουν την ένδειξη “Μακεδονία” ή “μακεδονικός”, η ελληνική πλευρά έσπευσε να δώσει από μόνη της λύση στο ζήτημα, αναλογιζόμενη το γεγονός ότι η Μακεδονία είναι μία περιοχή της Ελλάδας με συγκεκριμένα ιστορικά, πολιτιστικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά, τα οποία έχουν αποδειχθεί κατά καιρούς βαρύνουσας σημασίας, καθώς προσδίδουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ποιότητας στα προϊόντα παραγωγής και εξαγωγής από τις ελληνικές επιχειρήσεις, οφειλόμενα ακριβώς στη γεωγραφική τους προέλευση. Στις 18 Νοεμβρίου 2019 με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος, κατατέθηκε ενώπιον του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ το Συλλογικό Σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μακεδονικά προϊόντα. Ο θεσμός του ΣΣΕΕ θεωρήθηκε ως το πλέον κατάλληλο νομικό εργαλείο του Κανονισμού 2017/1001, το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει την απαραίτητη “ομπρέλα προστασίας” για την αποφυγή του κινδύνου παραπλάνησης ως προς την προέλευση των ελληνικών προϊόντων -σε αντιπαραβολή προς τα προερχόμενα από τη γειτονική Βόρεια Μακεδονία- τα οποία φέρουν στο σήμα και τα εν γένει διακριτικά γνωρίσματά τους τις έννοιες “Μακεδονία” και “μακεδονικός”. Πράγματι, μέσω του νομικού εργαλείου ΣΣΕΕ παρέχεται επαρκής και ομοιόμορφη προστασία των προϊόντων τους, σε μεγάλο αριθμό παραγωγών, προμηθευτών και εξαγωγέων – μελών του ΣΕΒΕ, σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ. Άλλωστε, εγγενές χαρακτηριστικό του ΣΣΕΕ είναι πρωτίστως η δυνατότητα χρήσης του και η μέσω αυτής παρεχόμενη προστασία, σε μεγάλο αριθμό προσώπων - μελών της δικαιούχου - επαγγελματικής ένωσης, με κριτήριο την προέλευση των διατιθέμενων προϊόντων, τη στιγμή που για την κατάθεσή του νομιμοποιείται να

προβαίνει αποκλειστικά και μόνο ένωση προσώπων ιδιωτικού δικαίου ή ν.π.δ.δ. της ίδιας περιοχής. Το σήμα που κατατέθηκε πρόκειται συγκεκριμένα για ένα κεφαλαίο “Μ”, το αρχικό δηλαδή γράμμα

Μέσω του ΣΣΕΕ παρέχεται επαρκής και ομοιόμορφη προστασία των προϊόντων μεγάλου αριθμού παραγωγών, προμηθευτών και εξαγωγέων – μελών του ΣΕΒΕ σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ της “Μακεδονίας”, το οποίο επιπλέον συνοδεύεται από τη φράση “Macedonia The GReat”. Η ένδειξη παραπέμπει εμφανώς στον πασίγνωστο, διαχρονικά ανά τον κόσμο, Μέγα Αλέξανδρο (Alexander the Great), υποδηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον κοινό τόπο “καταγωγής” των προϊόντων που φέρουν το σήμα, με τον ιστορικό ήρωα της αρχαιότητας. Η συνειρμική σύνδεση που επιχειρείται δε, μέσω της κατατεθείσας ένδειξης, με τον Μέγα Αλέξανδρο, ως προσώπου απαράμιλλης φήμης και συμβόλου ισχύος, δημιουργεί έναν σαφή υπαινιγμό αναφορικά με την υψηλού επιπέδου ποιότητα των παραγόμενων στην περιοχή της Μακεδονίας προϊόντων, που ως εκ τούτου φέρουν το αντίστοιχο σήμα. Ενδεχομένως, δε, με αυτό τον συμβολισμό να προκαλείται σαφής υπαινιγμός για τη μακρά παράδοση της περιοχής της Μακεδονίας στην παραγωγή των αντίστοιχων προϊόντων. Το γεγονός, άλλωστε, ότι τα δύο πρώτα γράμματα της λέξης “GReat” αποτυπώνονται κεφαλαία και τονισμένα έχει ως αποτέλεσμα τη σχεδόν αυτόματη, οπτική σύνδεση και με τα λατινικά αρχικά κεφαλαία γράμματα “GR” που χρησιμοποιούνται διεθνώς σε όλες τις εμπορικές συναλλαγές για την Ελλάδα. Στο ίδιο πνεύμα, τα χρώματα που έχουν επιλεγεί για την αποτύπωση του σήματος δεν είναι άλλα από το λευκό και το σκούρο μπλε ως τα κατεξοχήν και διεθνώς καθιερωμένα ελληνικά χρώματα. Η διακριτική δύναμη του σήματος εντείνεται επιπλέον από τη μία κάθετη γραμμή του γράμματος “Μ” σε σχήμα αρχαιοελληνικού κίονα, τονίζοντας την ελληνικότητά του. Δεδομένου δε ότι το εν λόγω σήμα προορίζεται για να διακρίνει το σύνολο των μακεδονικών προϊόντων, ανεξάρτητα από το είδος τους, το σχηματιζόμενο από το γράμμα “Μ” τραπέζιο, που αρχικά παραπέμπει στην αρχιτεκτονική, μπορεί να “μετατρέπεται” σε πιρούνι, όταν πρόκειται για τρόφιμα (GREAT FOOD), σε 42 _ LAWYER

φύλλο για τα αγροτικά προϊόντα (GREAT LAND), σε μπουκάλι προκειμένου για κρασιά (GREAT WINE) και σε μία διάταξη μικροτσιπ για τεχνολογικά αγαθά (GREAT TECH). Για τη μέγιστη δυνατή αναγνωρισιμότητα του σήματος από το ευρύ κοινό, άλλωστε, επιχειρήθηκε ενδελεχής έρευνα ως προς την επιλογή τρόπου γραφής της λέξης “Macedonia” στο σήμα, με κριτήριο τον αριθμό των αποτελεσμάτων αναζήτησης του λήμματος στον παγκόσμιο ιστό, τόσο με το γράμμα “C” όσο και με το γράμμα “K”. Μεταξύ των δύο, επιλέχθηκε το πρώτο εξαιτίας του κατά περίπου 30 φορές μεγαλύτερου αριθμού αποτελεσμάτων. Η απήχηση που φάνηκε, δε, να έχει εξ αρχής το εγχείρημα στους μελλοντικούς δικαιούχους του εμπόρους της περιοχής - ήταν ανέλπιστα μεγάλη ήδη κατά το πρώιμο στάδιο της κατάθεσης της αίτησης του σήματος, όταν περισσότερες από 2.000 επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων τόσο ατομικών επιχειρήσεων όσο και εταιριών, εκδήλωσαν σχεδόν αμέσως το ενδιαφέρον τους να αποτελέσουν νόμιμους δικαιούχους του, προκειμένου να το χρησιμοποιούν στα διατιθέμενα εντός της Ένωσης προϊόντα τους. Στις 24 Μαρτίου 2020 η αίτηση κατάθεσης του Σήματος έγινε δεκτή και δημοσιεύθηκε. Στις 19 Μαϊου 2020, διαρκούσης της προθεσμίας άσκησης ανακοπής εναντίον της κατατεθείσας αίτησης, η εταιρεία KOZUVCANKA DOO, με έδρα τη Β. Μακεδονία, υπέβαλε αίτημα ανακοπής, για τις 11 από τις 38 αιτούμενες συνολικά κλάσεις καταχώρισης του μακεδονικού ΣΣΕΕ, δηλώνοντας την πρόθεσή της να επαναφέρει παλαιότερη αίτηση σήματος που είχε καταθέσει στο Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως “MAKEDONSKO” και “MACEDONIAN PREMIUM BEER”, η οποία, όμως, είχε απορριφθεί τελεσίδικα από το Τμήμα Προσφυγών του Γραφείου, το οποίο απέρριψε το αιτούμενο σήμα ως περιγραφικό, καθότι περιείχε γεωγραφική ένδειξη κι ως εκ τούτου προσέκρουε σε λόγο απόλυτου απαραδέκτου σύμφωνα με το άρθρο 7 παρ. 1 του Κανονισμού 2017/1001 για το ΣΕΕ. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, η εταιρεία έχει ήδη προσφύγει ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, γεγονός που επέφερε την αναστολή εξέτασης της ανακοπής της, κατά της αίτησης καταχώρισης του μακεδονικού ΣΣΕΕ, ενώπιον του Γραφείου. Είναι βέβαια προφανές ότι πιθανότατα η προσφυγή στην ουσία στόχευε αποκλειστικά στην καθυστέρηση της οριστικής κατοχύρωσης του μακεδονικού σήματος. Κατά το αυτό χρονικό διάστημα, κατατέθηκαν, ακόμη, “παρατηρήσεις τρίτων” από εταιρείες και φορείς της Βόρειας Μακεδονίας, μεταξύ άλλων δε και από το Οικονομικό Επιμελητήριο της χώρας, με την επωνυμία “Economic Chamber of Macedonia”, με σκοπό το Γραφείο να μην κάνει δεκτό προς καταχώριση το σήμα του ΣΕΒΕ. Στις 20 Ιουλίου 2021, ο ΣΕΒΕ, εκτιμώντας τις

δυσμενείς από την καθυστέρηση συνέπειες και προκειμένου να επισπεύσει τις εξελίξεις, προέβη σε διαίρεση της αίτησης καταχώρισης του σήματός του, ώστε να προχωρήσει απρόσκοπτα η διαδικασία καταχώρισης για τις συνολικά 27 αιτούμενες κλάσεις προϊόντων και υπηρεσιών που δεν είχαν προσβληθεί με την ανακοπή. Σχεδόν ταυτόχρονα, το EUIPO γνωστοποίησε περαιτέρω στην ελληνική πλευρά ότι όλες οι “παρατηρήσεις τρίτων” των εταιριών και φορέων των Σκοπίων ουσιαστικά απορρίφθηκαν, καθώς κρίθηκε ότι από αυτές δεν προκύπτουν αμφιβολίες σχετικά με την καταλληλότητα της καταχώρισης του σήματος του ΣΕΒΕ, προσφέροντας μέσω της θέσης του βάσιμες ελπίδες για την οριστική καταχώριση του σήματος για την πλειοψηφία των αιτούμενων κλάσεων. Πράγματι, στις 16 Αυγούστου το μακεδονικό ΣΣΕΕ καταχωρίστηκε οριστικά για τις αιτούμενες 27 κλάσεις, ενώ άμεσα αναμένεται η κατοχύρωσή του και για τις υπόλοιπες 11 κλάσεις προϊόντων και υπηρεσιών, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασης της υποβληθείσας ανακοπής, δεδομένης της προγενέστερης τελεσίδικης απόρριψης της αίτησης του “αντιπάλου” σήματος, αλλά και την πρόσφατη σχετική απορριπτική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επί της προσφυγής της εταιρείας KOZUVCANKA DOO κατά του ΕUIPO. Όπως όλα δείχνουν, αυτή η ιστορικής σημασίας στιγμή για τα δεδομένα του ελληνικού εμπορίου ανοίγει τον δρόμο για το μέλλον του branding των μακεδονικών προϊόντων. Με τον τρόπο αυτό άλλωστε, η χώρα μας έχει εξασφαλίσει ήδη το προβάδισμα να ξεχωρίσει στις διεθνείς αγορές τόσο για την καινοτομία του εγχειρήματος όσο και για την πρωτοτυπία και διακριτική δύναμη του ίδιου του ΣΣΕΕ, αποτελώντας “επιρροή” για αντίστοιχες πρωτοβουλίες προερχόμενες τόσο από άλλες περιφέρειες στο εσωτερικό της αλλά και εντός ΕΕ, ώστε τα ευρωπαϊκά προϊόντα να διατηρούν εμφανή την “ταυτότητα” και την εξ αυτής ποιότητα προέλευσής τους. ■

Kατά το στάδιο κατάθεσης της αίτησης του σήματος περισσότερες από 2.000 επιχειρήσεις είχαν εκδηλώσει σχεδόν αμέσως το ενδιαφέρον τους να αποτελέσουν νόμιμους δικαιούχους του LAWYER _ 43

_LAWYER VIEWPOINT

Golden Visa, δικαιούχοι και δικαιολογητικά Στο πλαίσιο της προσέλκυσης επενδύσεων και σε μια προσπάθεια φιλικότερης στάσης απέναντι στους πολίτες τρίτων χωρών που επιθυμούν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, εδώ και κάποια έτη έχει νομοθετηθεί η δυνατότητα έκδοσης αδειών διαμονής για ιδιοκτήτες ακινήτων που υπερβαίνουν σε αξία τις 250.000€. Οι διατάξεις προβλέπουν μια σειρά προϋποθέσεων και δικαιολογητικών για την ορθή υποβολή των αιτήσεων και τη λήψη της πενταετούς άδειας διαμονής. Ποιες είναι, λοιπόν, οι προβλέψεις των διατάξεων και ποια τα δικαιολογητικά που πρέπει να συγκεντρώσουν οι ενδιαφερόμενοι;

Της Λυδίας Βενέρη

Δικαιούχοι

► έ χουν κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα και η περιουσία περιήλθε σε αυτούς με δωρεά ή γονική παροχή. ► αγοράζουν αγροτεμάχιο ή οικόπεδο και προβαίνουν σε ανέγερση κτιρίου. ► έχουν συνάψει δεκαετούς διάρκειας χρονομεριστική μίσθωση. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις η αξία της επένδυσης πρέπει να ξεπερνά τις 250.000 ευρώ.

Για την έκδοση της άδεια διαμονής τίθενται από τη νομοθεσία συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Ειδικότερα, ο πολίτης τρίτης χώρας πρέπει να έχει εισέλθει νομίμως στη χώρα με τη χρήση οποιουδήποτε τύπου θεώρησης εισόδου (C ή D), ή να διαμένει νομίμως στη χώρα. Δικαιούχοι είναι οι πολίτες τρίτων χωρών και τα μέλη της οικογένειάς τους που: ► έχουν προσωπικά ή μέσω νομικού προσώπου κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή, ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, ή έχουν συνάψει τουλάχιστον δεκαετούς διάρκειας χρονομεριστική μίσθωση ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα. ► διαμένουν νόμιμα, με τίτλο διαμονής, στην Ελλάδα ή επιθυμούν να εισέλθουν και να διαμείνουν στη χώρα και οι οποίοι έχουν κατά πλήρη κυριότητα, νομή και κατοχή ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα.

Δικαιολογητικά Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται είναι τα κάτωθι: ► Έντυπο αίτησης ► Τέσσερις (4) πρόσφατες έγχρωμες φωτογραφίες τύπου διαβατηρίου σε έντυπη μορφή και σε οπτικό δίσκο αποθήκευσης (CD) ► Επικυρωμένο αντίγραφο ισχύοντος διαβατηρίου, ή αναγνωρισμένου από τη χώρα μας ταξιδιωτικού εγγράφου με την τυχόν απαιτούμενη θεώρηση εισόδου 44 _ LAWYER

► Η λεκτρονικό παράβολο 500 ευρώ και παράβολο 16 ευρώ που αφορά στο κόστος εκτύπωσης της άδειας διαμονής με τη μορφή του αυτοτελούς εγγράφου ► Βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την κάλυψη εξόδων νοσηλείας και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (ήτοι ασφαλιστήρια συμβόλαια που έχουν συναφθεί στην Ελλάδα ή στην αλλοδαπή, εφόσον ρητά αναφέρουν ότι καλύπτουν τον ενδιαφερόμενο για όσο διάστημα διαμένει στην Ελλάδα). Επιπρόσθετα, ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να πρέπει να προσκομιστεί: άδεια διαμονής, συμβόλαιο αγοράς επί του οποίου αναγράφεται ότι το συμβόλαιο αγοραπωλησίας του ακινήτου δεν τελεί υπό όρους και αιρέσεις, το σύνολο του τιμήματος ανέρχεται σε ποσό άνω των 250.000€ το οποίο καταβλήθηκε ολοσχερώς με δίγραμμη τραπεζική επιταγή, ή με τραπεζική συναλλαγή και αποδεικτικό μεταγραφής του συμβολαίου από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο. Για ακίνητη περιουσία που αποκτήθηκε πριν την έναρξη ισχύος του 4146/2013 και το τίμημα είναι μικρότερο των 250.000 ευρώ, αλλά η σημερινή αντικειμενική αξία του ακινήτου υπερβαίνει ή είναι ίση του εν λόγω ποσού, πρέπει να συνυποβληθεί και βεβαίωση συμβολαιογράφου, στην οποία θα αναγράφεται η σημερινή αντικειμενική αξία του ακινήτου καθώς και αποδεικτικό μεταγραφής του συμβολαίου από το αρμόδιο υποθηκοφυλακείο. Στην περίπτωση αγροτεμαχίου ή ανέγερσης κτιρίου, προσκομίζονται ακόμη συμβόλαιο αγοράς αγροτεμαχίου, εργολαβικό συμφωνητικό ανέγερσης/αναπαλαίωσης κατοικίας, οικοδομική άδεια, τιμολόγια του/των εργολάβου/ων και εξοφλητικές αποδείξεις.

Για την έκδοση άδειας διαμονής η αξία της επένδυσης πρέπει να ξεπερνά τις 250.000 ευρώ LAWYER _ 45

Στην περίπτωση μίσθωσης ξενοδοχειακών καταλυμάτων ή τουριστικών επιπλωμένων κατοικιών προσκομίζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο μίσθωσης, από το οποίο να αποδεικνύεται η εφάπαξ καταβολή του ποσού των 250.000 ευρώ και στο οποίο να υφίσταται μνεία για χορήγηση σχετικού σήματος λειτουργίας από τον ΕΟΤ και αποδεικτικό μεταγραφής του αρμόδιου υποθηκοφυλακείου. Αντίστοιχα και στην περίπτωση χρονομεριστικής μίσθωσης. Τέλος, αναφορικά με τα μέλη οικογένειας του πολίτη τρίτης χώρας, πρέπει να υποβληθεί πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης αλλοδαπών αρχών, από το οποίο να προκύπτει ο συγγενικός δεσμός. ■

_LAWYER ON TOUR

Julia Holden Partner, Trevisan & Cuonzo

Οι δικηγόροι πρέπει να παραμένουν στην αιχμή του δόρατος Μια Βρετανίδα στο Μιλάνο που διαβάζει Dante Alighieri και ασχολείται με το θέατρο, η Julia Holden μιλά στο Lawyer για τη ζωή ενός δικηγόρου στην πρωτεύουσα της μόδας και της πολυτέλειας, για την απονομή της δικαιοσύνης στην Ιταλία, την ενασχόλησή της με το δίκαιο των εμπορικών σημάτων, αλλά και τις θετικές, για εκείνη, πτυχές της πανδημίας του Covid-19.

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Ξεκίνησα την πορεία μου ως Βρετανίδα δικηγόρος στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1990. Εργάσθηκα στην εταιρεία Slaughter and May, πριν αποσπαστώ στην PRS (UK Music Collecting Society). Εν συνεχεία, το 1992 μετακόμισα στο Μιλάνο και μόλις έναν χρόνο αργότερα ξεκίνησα τη συνεργασία μου με την εταιρεία Trevisan & Cuonzo, η οποία είχε μόλις συσταθεί. Το 2007 απέκτησα άδεια ασκήσεως επαγγέλματος στην Ιταλία. Πάντα μου άρεσε το δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας και επικεντρώθηκα στα εμπορικά σήματα, παρέχοντας νομικές υπηρεσίες σε Αμερικανούς, Ιταλούς και άλλους Ευρωπαίους πελάτες, για την κατάρτιση στρατηγικής κατοχύρωσης και προστασίας εμπορικών σημάτων με ιδιαίτερη έμφαση στα πολυτελή είδη και τη μόδα. Πώς αντιμετωπίζει η Trevisan & Cuonzo - και εσείς προσωπικά - την πανδημία Covid-19;

Της Αλεξάνδρας Βαρλά

Η Ιταλία, και ειδικότερα το Μιλάνο, επλήγησαν έντονα από τον Covid στις αρχές του 2020, οπότε οι δικηγόροι μας έκλεισαν το γραφείο για μια 46 _ LAWYER

Πώς είναι η ζωή ενός δικηγόρου στην Ιταλία;

σύντομη περίοδο 10 εβδομάδων. Τον Ιούνιο του 2020 άνοιξαν ξανά τις πόρτες με αυστηρούς περιορισμούς. Ευτυχώς, είμαστε ένας κλάδος παροχής υπηρεσιών και τα βασικά μας "προϊόντα" είναι οι λέξεις που παράγουμε, οπότε νομίζω ότι οι δικηγόροι υπέστησαν μικρότερο πλήγμα από την πανδημία συγκριτικά με άλλους κλάδους της αγοράς. Προσωπικά - αν και ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδος - διαπίστωσα ότι η παραμονή μου στο σπίτι κατά τη διάρκεια του lockdown μου έδωσε χρόνο για να σκεφτώ, πράγμα ιδιαίτερα χρήσιμο για την προσωπική μου ανάπτυξη και την εσωτερική μου δύναμη. Το Legal 500 σας έχει χαρακτηρίσει ως "πρωτοπόρο στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας". Ποιες είναι οι πιο συναρπαστικές και ποιες οι πιο δύσκολες πτυχές της εργασίας στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας, και πιο συγκεκριμένα στο φάσμα των εμπορικών σημάτων; Η πιο συναρπαστική πτυχή είναι η προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων για ζητήματα που είναι πάντα διαφορετικά και η πιο δύσκολη και απαιτητική πτυχή είναι ότι τίποτα δεν παραμένει ίδιο - οι κανόνες αλλάζουν συνεχώς, η κοινωνία αλλάζει, οι ομάδες αλλάζουν, οπότε οι δικηγόροι πρέπει να παραμένουν στην αιχμή του δόρατος, για να παρέχουν τις καλύτερες συμβουλές στους πελάτες τους.

Πρόκειται για μια πολυπληθή αγορά για τους δικηγόρους και η απονομή της δικαιοσύνης είναι συχνά απογοητευτικά αργή. Υπάρχει έντονη ανάγκη για οικονομική συνδρομή στην ιταλική δικαιοσύνη για την αναμόρφωση των διαδικασιών, ώστε να διεκπεραιώνονται ταχύτερα περισσότερες υποθέσεις. Εδώ στο Μιλάνο είναι σημαντικό να αποκτήσει κανείς νομική εξειδίκευση, ώστε να διαφοροποιηθεί από τους ανταγωνιστές και να προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας που θα κερδίσουν τους πελάτες. Στο δικηγορικό μας γραφείο έχουμε μεγάλη ποικιλία υποθέσεων που καλύπτουν

Στο Μιλάνο είναι σημαντικό να αποκτήσει κανείς νομική εξειδίκευση, ώστε να διαφοροποιηθεί από τους ανταγωνιστές και να προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας που θα κερδίσουν τους πελάτες

πολλούς κλάδους και οι δικηγόροι μας είναι εργατικοί, ομαδικοί και δεν θα σταματήσουν σε τίποτα για να επιτύχουν τις καλύτερες, νομικά βιώσιμες λύσεις για τους πελάτες τους.

Δραστηριοποιείσθε στο Μιλάνο, την πρωτεύουσα της μόδας και της πολυτέλειας. Ποιες είναι οι βασικές επιχειρηματικές και νομικές ανάγκες των πελατών με τους οποίους συνεργάζεστε σε αυτόν τον κλάδο;

Ποια είναι τα χόμπι σας και τι σας αρέσει να κάνετε στον ελεύθερο χρόνο σας; Είμαι μεγάλη θαυμάστρια του θεάτρου και της όπερας: Η παράλληλη επιχείρησή μου (J. Productions) έχει ως στόχο να φέρει το επαγγελματικό αγγλικό θέατρο στο Μιλάνο και σε άλλες πόλεις της Ιταλίας.

Η μόδα είναι ένας συναρπαστικός χώρος εργασίας με πολύ δραστήριους ανθρώπους που απαιτούν γρήγορες αλλά και μετρημένες νομικές και επιχειρηματικές αποφάσεις, προκειμένου να διασφαλισθεί ότι οι πελάτες μας είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από το πλήθος. Οι πελάτες είναι συχνά έμπειροι επιχειρηματίες με όρεξη για ρίσκο. Το καθήκον των δικηγόρων τους δεν είναι να μειώσουν αυτή την ενέργεια και τη διάθεση, αλλά να τους προστατεύσουν, ώστε να διασφαλίσουν ότι λειτουργούν σε ένα νομικά ασφαλές περιβάλλον, έτσι ώστε τα φιλόδοξα σχέδια επέκτασής τους να έχουν καλή εμπορική προοπτική.

Ποια βιβλία διαβάζετε αυτή τη στιγμή; Στο έτος της επετείου του Δάντη, πέρασα μεγάλο μέρος του 2021 για να ασχοληθώ με τη Θεία Κωμωδία. Εξακολουθώ να “ξύνω την επιφάνεια”... Πρόσφατα διάβασα πολλά θεατρικά έργα από τον Tom Stoppard έως τον Noel Coward - μεταξύ άλλων. Υπάρχει τόση υπέροχη λογοτεχνία εκεί έξω που συχνά είναι δύσκολο να διαλέξεις. Με γοητεύουν τα βιβλία που διαδραματίζονται στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου. ■ LAWYER _ 47

_LAWYER ON TOUR

2021 Annual Meeting: International Trademark Association (INTA)

Μόλις έναν χρόνο μετά την πρώτη του ψηφιακή διοργάνωση (και ενώ η διεξαγωγή του είχε αρχικώς προγραμματισθεί με τη φυσική παρουσία των συμμετεχόντων στο Houston του Texas), το “2021 Annual Meeting”, η καθιερωμένη εκδήλωση κοινωνικής δικτύωσης του International Trademark Association (ΙΝΤΑ) υποδέχθηκε διαδικτυακά εκπροσώπους κορυφαίων brands, in-house νομικούς συμβούλους και δικηγόρους, με κοινό παρονομαστή των συζητήσεων το δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας. Της Αλεξάνδρας Βαρλά

ην εκδήλωση συντόνισαν οι Diane Lau (Lead Trademark Paralegal, Facebook Inc.) και Lorenzo Litta (Chief Business Officer, BrandIT GmbH) και τους συμμετέχοντες καλωσόρισαν ο CEO του ΙΝΤΑ, Etienne Sanz de Acedo, και η Πρόεδρος του ΙΝΤΑ για το 2021 και Vice President & Associate General Counsel της Oracle Corporation, Tiki Dare. Στην εναρκτήρια ομιλία του ο Etienne Sanz de Acedo μίλησε για τον μετασχηματισμό του INTA και την υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων, τις πρωτοβουλίες στον τομέα του ESG, καθώς και τις ενέργειες που υλοποιήθηκαν για την υποστήριξη της γυναικείας ηγεσίας και επιχειρηματικότητας. Συνοψίζοντας τους στόχους του οργανισμού για τα επόμενα χρόνια, ο Sanz de Acedo εξήγησε πως αυτοί στηρίζονται σε τρεις κύριους πυλώνες: την προώθηση της αξίας των σημάτων, τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας μέσω του έργου που επιτελούν τα brands, καθώς και την ανάπτυξη των IP professionals. Ο CEO του INTA αναφέρθηκε, κλείνοντας, και σε δύο πρωτοβουλίες που πρόκειται να υλοποιήσει ο οργανισμός στο πλαίσιο του

Diane Lau

Lorenzo Litta

48 _ LAWYER

_LAWYER VIEWPOINT

Οι Digital Nomads στην Ελλάδα Την Ελλάδα αναμένεται να επιλέξει μεγάλος αριθμός «ψηφιακών νομάδων» που επιθυμούν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που προσφέρει η τηλεργασία. Της Λυδίας Βενέρη

ην Ελλάδα επιλέγουν πλέον πολλοί “Digital Nomads”, οι λεγόμενοι ψηφιακοί νομάδες που αυξήθηκαν σημαντικά κατά την διάρκεια της πανδημίας και επιθυμούν να εκμεταλλευτούν στο έπακρο την ευελιξία και τις δυνατότητες που προσφέρει η τηλεργασία. Το ήπιο κλίμα του χειμώνα και το ελληνικό καλοκαίρι, σε συνδυασμό με το χαμηλό, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κόστος ζωής αποτελεί πόλο έλξης για τους ψηφιακούς νομάδες. Για την προσέλκυση περισσότερων ατόμων η χώρα προέβλεψε, μέσω του νόμου «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις» του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, τη θέσπιση ειδικής βίζας εισόδου και διαμονής. Η άδεια παρέχει στον αιτούντα, πολίτη τρίτης χώρας, το δικαίωμα εισόδου και παραμονής στην Ελλάδα για δώδεκα μήνες, με δυνατότητα ανανέωσης υπό προϋποθέσεις. Ο ενδιαφερόμενος για τη χορήγηση της άδειας μπορεί να προσκομίσει αυτοπροσώπως, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή με συστημένη αποστολή, στην αρμόδια ελληνική προξενική αρχή τα απαιτούμενα εκ του νόμου δικαιολογητικά. Πιο συγκεκριμένα, οφείλει να προσκομίσει: 1. Υπεύθυνη δήλωση, με την οποία θα δηλώνει την πρόθεσή του να διαμείνει στη χώρα για την παροχή εργασίας εξ αποστάσεως, ενώ δεσμεύεται ότι δεν θα παρέχει καθ’ οιονδήποτε τρόπο εργασία ή υπηρεσίες ή έργο σε εργοδότη με έδρα στην Ελλάδα και δεν θα εμπλακεί επαγγελματικά στην τοπική οικονομία, στην περίπτωση που πρόκειται για ελεύθερο επαγγελματία. 2. Σύμβαση εργασίας αορίστου ή ορισμένου

χρόνου (που καλύπτει το διάστημα της άδειας διαμονής), ή σύμβαση έργου ή αποδεικτικό εργασιακής σχέσης με έναν ή και περισσότερους εργοδότες που δεν είναι εγκαταστημένοι στην Ελλάδα. 3. Στην περίπτωση του ελεύθερου επαγγελματία που απασχολείται σε δική του επιχείρηση εκτός ελληνικής επικράτειας, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να υποβάλλει ακόμη στοιχεία που αφορούν την επωνυμία, την έδρα και τη δραστηριότητα της επιχείρησης. 4. Απόδειξη ύπαρξης σταθερού εισοδήματος που επαρκεί για την κάλυψη των εξόδων διαβίωσης, χωρίς επιβάρυνση του εθνικού συστήματος υγείας, ήτοι εισόδημα άνω των 3.500 ευρώ μηνιαίως. Το εισόδημα πρέπει να προκύπτει από τη σύμβαση εργασίας ή έργου ή από τραπεζικό λογαριασμό. Η άδεια διαμονής μπορεί να εκδοθεί και για τα μέλη της οικογένειας των ψηφιακών νομάδων, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα ανανέωσης για δύο ακόμη χρόνια. ■

Ο ενδιαφερόμενος για τη χορήγηση της άδειας μπορεί να προσκομίσει αυτοπροσώπως, με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή με συστημένη αποστολή, στην αρμόδια ελληνική προξενική αρχή τα απαιτούμενα εκ του νόμου δικαιολογητικά LAWYER _ 49

_LAWYER ON TOUR 2022 Annual Meeting, το οποίο θα διεξαχθεί από τις 30 Απριλίου έως τις 4 Μαϊου 2022: το “Carbon Off-setting Initiative” που θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες του 2022 Annual Meeting να συμψηφίσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα λόγω της μετακίνησής τους προς την Washington, όπου και θα διεξαχθεί η ετήσια συνάντηση, και τα “Green Swag Awards”, έναν διαγωνισμό που θα βραβεύσει τις πιο καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις των προμηθευτών. Η Tiki Dare αναφέρθηκε, εν συνεχεία, στα αδιαμφισβήτητα οφέλη που έχει η διαφορετικότητα όχι μόνον για τους ανθρώπους, στους οποίους παρέχονται ίσες ευκαιρίες εξέλιξης στο κοινωνικό και το επαγγελματικό περιβάλλον, αλλά και για την ίδια την επιχείρηση, για την οποία η ποικιλομορφία συνιστά ένα εξαιρετικά πολύτιμο εργαλείο, ικανό να ‘ξεκλειδώσει’ ιδέες και προοπτικές για την ανάπτυξή της. Η εκδήλωση δομήθηκε σε βασικούς θεματικούς άξονες, όπως είναι οι πολιτικές ποικιλομορφίας, ισότητας και ένταξης (Diversity, Equity & Inclusion), η εταιρική κοινωνική ευθύνη των brands, η χρήση της τεχνολογίας από τα brands και από τους δικηγόρους που εξειδικεύονται στη διανοητική ιδιοκτησία, η προάσπιση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, οι νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις στο δίκαιο των σημάτων. Η πρώτη ημέρα της εκδήλωσης ήταν αφιερωμένη σε θέματα ποικιλομορφίας, ισότητας και ένταξης. Μεταξύ των ομιλητών, εκπρόσωποι εταιρειών, όπως η Amazon, Gowling WLG, Compaq Industries, Virgin Group, BBC Future Media, συζήτησαν για τη δύναμη (και ταυτόχρονα την ευθύνη) που έχουν τα brands απέναντι στους καταναλωτές και τον κόσμο, για τους τρόπους με τους οποίους τα brands μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της γυναικείας επιχειρηματικότητας, καθώς και αυτής των μειονοτήτων, αλλά και για την αξία που έχει μια κουλτούρα που αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα τόσο για τους καταναλωτές, όσο και για τις επιχειρήσεις. Εν συνεχεία, τη δεύτερη ημέρα του Annual Meeting, αναπτύχθηκαν θέματα που σχετίζονται με τη μέτρηση της αξίας που έχουν τα brands ως περιουσιακά στοιχεία των επιχειρήσεων, την εταιρική κοινωνική ευθύνη των brands, τις αξίες και τις πρωτοβουλίες

Etienne Sanz de Acedo

Tiki Dare

Fiona Scott

Ben Collins

50 _ LAWYER

YOU’LL NEED A GOOD

LAWYER The

Business

Magazine

Το 1ο Βusiness περιοδικό στην Ελλάδα για τον κλάδο της δικηγορίας

LAWYER ■ Μόνιμες Στήλες

■ Διεθνείς Εξελίξεις ■ Επικαιρότητα

■ Ειδικά αφιερώματα

■ Συνεντεύξεις από την Ελλάδα

και το εξωτερικό

Κάθε μήνα στην πόρτα και στο mail σου.

Θέλεις να γίνεις μέρος του community; Πληροφορίες / Διαφήμιση: Λήδα Πλατή Τ: 210 6617777(εσωτ.271) Ε: lplati@boussias.com Συνδρομές: Ιωάννα Παχή Τ: 210-6617777(εσωτ. 191) Ε: ipahi@boussias.com

_LAWYER ON TOUR τη σημασία που έχει η εκπαίδευση των καταναλωτών, αλλά και των συνεργατών ενός brand για την καταπολέμηση του φαινομένου της απομίμησης και παραποίησης των σημάτων. O INTA επέλεξε την τέταρτη μέρα του Annual Meeting προκειμένου να παρουσιάσει το Στρατηγικό Πλάνο για το 2022-2025, το οποίο βασίζεται στον προοδευτικό και διορατικό τρόπο σκέψης, τον στρατηγικό σχεδιασμό και τη δυναμική υλοποίηση. Στο κλείσιμό της η εκδήλωση επικεντρώθηκε σε θέματα που αφορούν, μεταξύ άλλων, την κακόπιστη κατάθεση αίτησης κατοχύρωσης σήματος, το διαρκώς εξελισσόμενο νομοθετικό πλαίσιο και την αλληλεπίδρασή του με το οικοσύστημα της διανοητικής ιδιοκτησίας, την ανάλυση της ευρωπαϊκής και αμερικανικής νομολογίας σε υποθέσεις σημάτων, αλλά και το φαινόμενο “Genericide”, όταν δηλαδή ο μέσος καταναλωτής συσχετίζει ένα σήμα με συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων ή υπηρεσιών και όχι με την πηγή προέλευσης ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Το πρόγραμμα του Annual Meeting πλαισίωσαν εκπαιδευτικά workshops, round tables και panel discussions με ομιλητές από όλους τους κλάδους της αγοράς, αλλά και το ΙΝΤΑ Café, ένα ψηφιακό καφέ για την κοινωνική δικτύωση των συμμετεχόντων, το οποίο παρέμεινε σε λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκεια της πενθήμερης εκδήλωσης, επιτρέποντας στους ενδιαφερόμενους να πραγματοποιήσουν επαφές με συναδέλφους και εν δυνάμει πελάτες τους, σαν να βρίσκονταν σε φυσικό χώρο. ■

Katelyn Andrews

που αναλαμβάνουν για την υποστήριξη των εργαζομένων τους, των καταναλωτών και των μειονοτήτων, καθώς και για τον ρόλο των σημάτων σε ρυθμισμένες αγορές, όπως είναι αυτή των τυχηρών παιγνίων και του αλκοόλ. Ενδιαφέρον παρουσίασε και η θεματική ενότητα με τίτλο “The Holistic Brand Lawyer: Stretching Your Practice Beyond Trademarks”, στην οποία οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν στα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που πρέπει να διαθέτουν οι νομικοί σύμβουλοι των brands - μεταξύ αυτών και η ικανότητα του δικηγόρου να αντιλαμβάνεται, να κατανοεί και να διαχειρίζεται όχι μόνον τα νομικά, αλλά και (κυρίως) τα επιχειρηματικά ρίσκα, όπως είναι εκείνα που σχετίζονται με την επικοινωνία, τις δημόσιες σχέσεις και την εικόνα μιας εταιρείας. Ειδικότερα, μέσα από πρακτικά παραδείγματα και την ανάλυση πρόσφατων δικαστικών αποφάσεων, οι ομιλητές του πάνελ μοιράσθηκαν με τους συμμετέχοντες best practices και συμβουλές για την βελτίωση του επιπέδου της παροχής υπηρεσιών, καθώς και την αποτελεσματικότερη επικοινωνία των νομικών συμβούλων με τους πελάτες τους. Η προστασία και η επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας βρέθηκαν στο επίκεντρο της τρίτης ημέρας της εκδήλωσης, όπου εκπρόσωποι των European Intellectual Property Office (EUIPO), Starbucks USA, 3Μ και Procter & Gamble μίλησαν για τους τρόπους με τους οποίους μια επιχείρηση μπορεί να υπερασπισθεί τα δικαιώματά της ακόμη και με περιορισμένο προϋπολογισμό, τον ρόλο της τεχνολογίας στην κατοχύρωση και προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας,

Το Στρατηγικό Πλάνο του ΙΝΤΑ για το 2022-2025 στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: την προώθηση της αξίας των σημάτων, τη δημιουργία μιας καλύτερης κοινωνίας μέσω του έργου που επιτελούν τα brands, καθώς και την ανάπτυξη των IP professionals 52 _ LAWYER

_LAWYER VIEWPOINT

Σύσταση ΙΚΕ - Προϋποθέσεις ίδρυσης Διαδικασία - Δικαιολογητικά Με ελάχιστο κεφάλαιο 1 ευρώ, ευθύνη για τα χρέη μόνο με την περιουσία της εταιρείας, δυνατότητα μονοπρόσωπης ίδρυσης και ευελιξία στη λήψη αποφάσεων, η ΙΚΕ αποτελεί τον δημοφιλέστερο εταιρικό τύπο για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Της Λυδίας Βενέρη

εταιρικός τύπος της Ιδιωτικής Κεφαλαιουχικής Εταιρείας (Ι.Κ.Ε.) θεσπίστηκε το 2012 με τον ν. 4072/2012 και εξασφαλίζει νομική προσωπικότητα καθιστώντας την εταιρεία που συστήνεται εμπορική κατά το τυπικό σύστημα. Ευθύνη για τις εταιρικές υποχρεώσεις έχει μόνο η εταιρεία με ιδία περιουσία και όχι τα μέλη της, ενώ μπορεί να ιδρύεται και ως μονοπρόσωπη. Το κεφάλαιό της εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των εταίρων, αφού και ελάχιστο κεφάλαιο ενός (1) ευρώ επιτρέπει την ίδρυσή της. Ο εταιρικός τύπος της IKE παρέχει ευελιξία στη λήψη αποφάσεων, τόσο εντός όσο και εκτός Συνέλευσης, η οποία συγκαλείται από τον διαχειριστή 8 ημέρες πριν την ημέρα διεξαγωγής και η σχετική ενημέρωση των εταίρων πραγματοποιείται ακόμη και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Διαδικασία Με το ν. 4712/2020 και τη διάταξη 23 τροποποιείται το άρθρο 51 του ν. 4072/2012 που αναφέρεται στη διαδικασία σύστασης της ΙΚΕ και θεσπίζονται διατάξεις δυνάμει των οποίων πλέον η σύσταση ΙΚΕ θα πραγματοποιείται μέσω της ηλεκτρονικής Υπηρεσίας Μιας Στάσης (e-ΥΜΣ) καταθέτοντας είτε: α) το πρότυπο καταστατικό, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του ν. 4441/2016 και στην Υπουργική Απόφαση 11026/30-01-2020, είτε β) το πρότυπο καταστατικό με πρόσθετο περιεχόμενο που προβλέπεται στο άρθρο 9α του ν. 4441/2016 και στην Υπουργική Απόφαση 109491/16.10.2020. Με την ανωτέρω τροποποίηση οι σχετικές Υπηρεσίες Γ.Ε.ΜΗ. που λειτουργούσαν έως σήμερα ως Υπηρεσίες Μίας Στάσης για

τη σύσταση ιδιωτικών κεφαλαιουχικών εταιρειών δεν είναι πλέον αρμόδιες, επομένως η σύσταση ΙΚΕ γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά. Εφόσον οι συμβαλλόμενοι το επιλέγουν, ειδική διάταξη νόμου το επιβάλλει ή αν εισφέρονται στοιχεία ενεργητικού, μπορεί επιπρόσθετα η εταιρεία να συσταθεί με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Διάρκεια και Δημοσιότητα Η ΙΚΕ συστήνεται για ορισμένο χρόνο και αν δεν ορίζεται στο καταστατικό, αυτός είναι κατ’ ελάχιστο δώδεκα (12) έτη που ξεκινούν από την ίδρυσή της. Η διάρκεια δύναται να παραταθεί με απόφαση των εταίρων και αν δεν ορίζεται άλλως, αφορά άλλα δώδεκα (12) έτη. Σε κάθε έντυπο της εταιρείας πρέπει απαραίτητα να αναφέρονται η επωνυμία της, το εταιρικό κεφάλαιο, το συνολικό ποσό των εγγυητικών εισφορών του άρθρου 79, ο αριθμός Γ.Ε.ΜΗ. της εταιρείας, η έδρα της και η ακριβής της διεύθυνση, καθώς και αν η εταιρεία βρίσκεται υπό εκκαθάριση. Η εταιρεία οφείλει εντός μηνός από τη σύστασή της να έχει αναρτήσει εταιρική ιστοσελίδα, όπου θα εμφανίζονται τα ονοματεπώνυμα και οι διευθύνσεις των εταίρων, αναφέροντας και την κατηγορία εισφορών του καθενός και τους ασκούντες τη διαχείριση. Στην ιστοσελίδα γίνεται και η δημοσίευση των οικονομικών καταστάσεων της εταιρείας. Σε περίπτωση που η εταιρεία δεν διαθέτει εταιρική ιστοσελίδα οφείλει να αποστέλλει δωρεάν τις πληροφορίες της σε όποιον τις ζητεί. ■

Η ίδρυση της ΙΚΕ επιτρέπεται ακόμα και με ελάχιστο κεφάλαιο 1 ευρώ

LAWYER _ 53

_WORLD REPORT

ΓΕΡΜΑΝΙΚΌ ΔΙΚΑΣΤΉΡΙΟ ΚΑΤΑΔΙΚΆΖΕΙ ΜΈΛΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜΙΚΟΎ ΚΡΆΤΟΥΣ Δικαστήριο στη Φρανκφούρτη αποφάσισε την καταδίκη Ιρακινού, μέλους του ISIS, ως ενόχου για τη γενοκτονία κατά της μειονότητας των Γιαζίντι, σε μια απόφαση πρώτη στα δικαστηριακά χρονικά. Συγκεκριμένα, το δικαστήριο επέβαλε ισόβια κάθειρξη για τη δολοφονία ενός κοριτσιού πέντε ετών, ενώ τον έκρινε ένοχο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα θύματα από την κουρδόφωνη μειονότητα του βόρειου Ιράκ ανέρχονται σε περισσότερα από 4.000, γεγονός που έχει οδηγήσει τον ΟΗΕ να κατηγορήσει το Ισλαμικό Κράτος για εγκλήματα κατά των Γιαζίντι και κατά της ανθρωπότητας. Ο 29χρονος Taha al-Jumailly είχε συλληφθεί στην Ελλάδα το 2019 και είχε εκδοθεί στην Γερμανία, όπου δικάστηκε σύμφωνα με το γερμανικό δίκαιο, βάσει του οποίου η γενοκτονία περιλαμβάνει ως έγκλημα τη δολοφονία ενός ατόμου ή μιας ομάδας με τη βία, με στόχο τον αφανισμό ολόκληρου του σχετικού πληθυσμού. Για αντίστοιχα εγκλήματα καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ετών και η σύζυγός του, η οποία είναι Γερμανίδα υπήκοος.

ΕΓΚΡΊΘΗΚΕ Η ΑΔΕΙΟΔΌΤΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΜΑΧΊΟΥ 5 ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΉΣ ΑΟΖ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΊΑ EXXONMOBIL ΚΑΙ QATAR PETROLEUM Το κυπριακό υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε την πρόταση της υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας για αδειοδότηση του Τεμαχίου 5 της κυπριακής ΑΟΖ σε ποσοστά 60% στην κοινοπραξία ExxonMobil Exploration and Production Cyprus (Offshore) Limited και 40% στην Qatar Petroleum International Upstream LLC. Η συγκεκριμένη αδειοδότηση γίνεται σύμφωνα με τον νόμο περί Αναζήτησης, Έρευνας και Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων που δίνει στο Υπουργικό Συμβούλιο τη δυνατότητα χορήγησης άδειας σε φορέα που ήδη κατέχει άδεια σε συνορεύουσα περιοχή με κριτήρια που αφορούν στα γεωλογικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, είχαν κληθεί τον Ιούνιο του 2021 να υποβάλλουν αιτήσεις για χορήγηση άδειας έρευνας στο Τεμάχιο 5 οι κοινοπραξίες Eni/TtalEnergies (κάτοχοι άδειας στο Τεμάχιο 6) και η ExxonMobil/Qatar Petroleum (κάτοχοι άδειας στο Τεμάχιο 10). 54 _ LAWYER

Πρόστιμο 17 εκ ευρώ στην Clearview AI Για παραβιάσεις της βρετανικής νομοθεσίας περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων κατηγορείται η Clearview AI και για τον λόγο αυτό της επιβλήθηκε πρόστιμο 17 εκατομμυρίων ευρώ από τον Επίτροπο Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων του Ηνωμένου Βασιλείου. Το γραφείο του Επιτρόπου, σε συνεργασία με το αντίστοιχο γραφείο της Αυστραλίας, διεξήγαγε έρευνα, προκειμένου να διαπιστωθεί κατά πόσο η Clearview AI χρησιμοποιούσε δεδομένα εικόνων, τα οποία είχαν αντληθεί online, αλλά και βιομετρικά δεδομένα για την αναγνώριση προσώπου. Η ανησυχία από πλευράς Ηνωμένου Βασιλείου αφορούσε κατά κύριο λόγο τη νομιμότητα λήψης των εν λόγω εικόνων, καθώς θεωρήθηκε ότι η εταιρία προέβαινε στη συλλογή φωτογραφιών χωρίς τη σχετική συγκατάθεση, αξιοποιώντας δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμη, η εταιρία απέτυχε να συμμορφωθεί με τις προϋποθέσεις για τη λήψη βιομετρικών δεδομένων, ενώ δεν παρείχε πληροφορίες για τον σκοπό και τη χρήση των δεδομένων.

ΠΡΌΣΤΙΜΑ ΣΤΟΥΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΈΣ ΜΗ ΑΣΦΑΛΏΝ ΨΗΦΙΑΚΏΝ ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ ΑΠΌ ΤΟ ΗΝΩΜΈΝΟ ΒΑΣΊΛΕΙΟ Νομοσχέδιο για την ασφάλεια προϊόντων και τις τηλεπικοινωνιακές υποδομές εισήγαγε το Ηνωμένο Βασίλειο με στόχο τη ρύθμιση της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο μέσω της επιβολής αυστηρότερων κυρώσεων για τη μη συμμόρφωση με τα πρότυπα που εισάγονται μέσω του νομοσχεδίου. Στις συσκευές που συμπεριλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του νέου νόμου ανήκουν τα smartphones, οι smart τηλεοράσεις, τα tablets και τα smart watches, καθώς διαπιστώθηκε ότι στο 20% των κατασκευαστών αυτών των προϊόντων υπήρχαν ανεπαρκή μέτρα που άφηναν κενά ασφαλείας στις επιθέσεις από χάκερς. Τα μέτρα ασφαλείας θα αφορούν όλα τα στάδια παραγωγής, από τους κατασκευαστές έως τους διανομείς και η μη τήρησή τους θα επιφέρει την επιβολή υψηλών προστίμων και πιθανών ποινικών κυρώσεων, που θα αποτρέψει την είσοδο τέτοιων προϊόντων στην εγχώρια αγορά. Η Υπουργός, αρμόδια για ζητήματα τεχνολογίας, Julia Lopez, εκφράζοντας τη στήριξή της για το νομοσχέδιο, δήλωσε ότι τα νέα μέτρα θα αποτελέσουν ένα “τείχος προστασίας γύρω από την καθημερινή [τεχνολογία] και θα επιβληθούν τεράστια πρόστιμα για όσους παραβιάζουν τα νέα σκληρά μέτρα ασφαλείας”.

ΤΑ BARBADOS ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Τα Barbados έγιναν δημοκρατία μετά από 55 χρόνια, αφότου κέρδισαν την ανεξαρτησία τους, τερματίζοντας σχεδόν 400 χρόνια υπό βρετανική εντολή. Παρουσία του πρίγκηπα Καρόλου, η βασίλισσα Ελισάβετ έστειλε μήνυμα στον λαό των Barbados, συγχαίροντάς τον για την ανεξαρτησία και τη νέα τους Πρόεδρο. Τα Barbados θα παραμείνουν μέλος της Κοινοπολιτείας, ενώ θα διατηρηθεί η συνεργασία των δύο χωρών. Με τη σειρά της, η Πρόεδρος της χώρας τόνισε ότι η δημοκρατία ήταν μακροπρόθεσμος στόχος του λαού των Barbados και τόνισε την αισιοδοξία της για την ευημερία της χώρας και του λαού της.

ΠΡΏΤΗ ΣΥΜΦΩΝΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΘΙΚΉ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΤΉΣ ΝΟΗΜΟΣΎΝΗΣ

Τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν την πρώτη παγκόσμια συμφωνία για την ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης, ένα κείμενο που καθορίζει τις κοινές αξίες και αρχές που απαιτούνται προκειμένου να εξασφαλιστεί η υγιής ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Το κείμενο εγκρίθηκε κατά την 41η Σύνοδο της Γενικής Διάσκεψης της UNESCO. Η επικεφαλής της UNESCO, Audrey Azoulay, ανέφερε σχετικά: “Ο κόσμος χρειάζεται κανόνες για την τεχνητή νοημοσύνη προς όφελος της ανθρωπότητας. Η Σύσταση για την ηθική της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί μια σημαντική απάντηση. Θέτει το πρώτο παγκόσμιο κανονιστικό πλαίσιο, ενώ δίνει στα κράτη την ευθύνη να το εφαρμόσουν στο επίπεδό τους”. Τα 193 κράτη μέλη της UNESCO θα υποβάλλουν τακτικά εκθέσεις για την πρόοδο και τις πρακτικές τους, ενώ θα λάβουν υποστήριξη προς αυτή την κατεύθυνση από την UNESCO. LAWYER _ 55

_WORLD REPORT

ΝΌΜΟΣ ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΊΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΊΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΚΟΠΟΙΗΤΙΚΏΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΏΝ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA

ΑΠΟΠΟΙΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΑΤΟΜΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΦΥΛΟΥ ΣΤΗ ΜΠΟΥΤΣΟΥΑΝΑ Με ομόφωνη απόφασή του το Εφετείο της Μποτσουάνα επικύρωσε την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας που το 2019 κατήργησε τις διατάξεις που ποινικοποιούσαν τις σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου. Σε αυτό το πλαίσιο, καταργήθηκαν ως αντισυνταγματικά τα άρθρα 164 (α) και (γ) του Ποινικού Κώδικα της Μποτσουάνα, τα οποία απαγόρευαν σε ένα πρόσωπο να έχει ή να επιτρέπει σε άλλο πρόσωπο να έχει “carnal knowledge against the order of nature”, με πρόβλεψη για ποινή φυλάκισης έως επτά έτη. Το εφετείο, το οποίο επιλήφθηκε της αρχικής υπόθεσης, έκρινε πλέον ότι η κοινή γνώμη στη Μποτσουάνα επιτρέπει την κατάργηση των σχετικών διατάξεων, ενώ επισήμανε την εξουσία του να ακυρώνει αντισυνταγματικούς νόμους. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Μποτσουάνα είναι μόλις το δεύτερο δικαστήριο στην Αφρική που προβαίνει σε αποποινικοποίηση των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, με πρώτο να είναι το Δικαστήριο της Νότιας Αφρικής το 1999.

Με ανακοίνωσή του ο Πρωθυπουργός της Αυστραλίας ανήγγειλε την υιοθέτηση νομοθεσίας που θα επιβάλλει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την υιοθέτηση διαδικασιών για την αφαίρεση προσβλητικού περιεχομένου, προκειμένου να επιλυθεί κατ΄ αυτόν τον τρόπο και το πρόβλημα της ασπίδας ανωνυμίας που ενθαρρύνει τις επιθετικές συμπεριφορές στο διαδίκτυο. Όπως ανέφερε, οι χρήστες του διαδικτύου πρέπει να νιώθουν ασφαλείς μέσα σε αυτό και ειδικά οι γυναίκες, οι οποίες όπως τόνισε υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος αναφορικά με τη διαδικτυακή παρενόχληση, την παρακολούθηση και τον εκφοβισμό. Επισήμανε ακόμη ότι είναι ευθύνη των εταιριών να καταστήσουν αυτό τον κόσμο ασφαλή και να εφαρμόσουν τους κανόνες του κανονικού κόσμου στον ψηφιακό, μην επιτρέποντας σε κανέναν να μπορεί να κρύψει την ταυτότητά του στο διαδίκτυο. Ο νόμος θα εισαχθεί άμεσα στο κοινοβούλιο προς ψήφιση.

ΑΠΟΖΗΜΊΩΣΗ ΓΙΑ ΔΥΣΦΉΜΙΣΗ ΜΈΣΩ TWITTER Αποζημίωση ύψους 35.000 δολαρίων κέρδισε ο Υπουργός Άμυνας της Αυστραλίας, Peter Dutton, για τη δυσφήμιση που δέχθηκε μέσω ενός tweet που τον αποκαλούσε “απολογητή των βιασμών”. Το δικαστήριο θεώρησε ότι η φράση αυτή μπορούσε πράγματι να δημιουργήσει στον μέσο αναγνώστη την αίσθηση ότι ο υπουργός παρείχε δικαιολογίες αναφορικά με τους βιασμούς γυναικών, γεγονός που σύμφωνα με το δικαστήριο συνιστά δυσφήμιση. Σημασία για την απόφαση διαδραμάτισε ο αριθμός των χρηστών στους οποίους το tweet εμφανίστηκε αλλά και ο αριθμός αυτών που αλληλεπίδρασαν κάνοντας like και retweet. Η αγωγή συζητήθηκε έντονα στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου, ενώ ο δημιουργός του tweet δήλωσε απογοητευμένος με την έκβαση και εξετάζει τις επιλογές του.

56 _ LAWYER

_LAWYER VIEWPOINT

Παραγραφή προστίμων του ΚΟΚ Τι ισχύει αναφορικά με την παραγραφή προστίμων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας για τους Δήμους, όταν οι κλήσεις φτάνουν στους ιδιοκτήτες των αυτοκίνητων μετά το πέρας δεκαετίας από την παραβίαση; Της Λυδίας Βενέρη

υχνό φαινόμενο αποτελεί η αποστολή προς πληρωμή από τους Δήμους προστίμων για παραβάσεις που έχουν τελεστεί πριν από μία ή ακόμη και δύο δεκαετίες. Σε πολλές περιπτώσεις ο οφειλέτης δεν μπορεί να θυμηθεί καν το συμβάν, ενώ ερωτηματικά τίθενται αναφορικά με τον χρόνο παραγραφής των εν λόγω προστίμων. Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη ειδικών διατάξεων οδηγεί στην εφαρμογή του νόμου 4270/2014 (Κώδικας Δημοσίου Λογιστικού). Βάσει του νόμου η παραγραφή στις χρηματικές απαιτήσεις των Δήμων για την είσπραξη φόρων, δικαιωμάτων ή τελών επέρχεται με την πάροδο πενταετίας από τη λήξη του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο οι συγκεκριμένες απαιτήσεις βεβαιώθηκαν ταμειακά. Παρά συνεπώς τη χρονική απόσταση που χωρίζει την παράβαση από την ταμειακή βεβαίωση, οι ιδιοκτήτες των αυτοκινήτων δεν μπορούν να επικαλεστούν την παραγραφή των σχετικών απαιτήσεων. Επισημαίνεται ακόμη ότι σύμφωνα με τη Γνωμοδότηση 308/2016 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, προκειμένου να είναι νόμιμη η πράξη βεβαιώσεως παραβάσεως, με την οποία επιβάλλεται από τα αρμόδια όργανα διοικητικό πρόστιμο για παράβαση του ΚΟΚ, απαιτείται το φυσικό πρόσωπο-παραβάτης να τυγχάνει ζων κατά τον χρόνο της επιβολής του, που συμπίπτει με τον χρόνο της εκδόσεως της σχετικής πράξεως. Συνεπώς, εφ’ όσον ο παραβάτης έχει ήδη αποβιώσει, δεν είναι νόμιμη η έκδοση πράξεως βεβαιώσεως παραβάσεως στο όνομά του, τυχόν δε εκδοθείσα τυγχάνει άκυρη, ως στρεφόμενη κατά ανύπαρκτου υποκειμένου, και, συνακόλουθα, δεν υπάρχει νόμιμο έρεισμα για την εν στενή εννοία ταμειακή βεβαίωση της σχετικής οφειλής, ενώ, τυχόν γενομένη, δεν είναι νόμιμη και θα πρέπει να διαγραφεί.

Σύμφωνα με παλαιότερη, σχετική εισήγηση του Συνηγόρου του Πολίτη, η ταμειακή βεβαίωση των προστίμων ΚΟΚ που επιβλήθηκαν µε πράξεις βεβαίωσης παράβασης που εκδόθηκαν έως και 23.2.2007 πρέπει να διενεργείται αυστηρά εντός τριετίας από την κτήση του τίτλου βεβαίωσης, ενώ ο Συνήγορος του Πολίτη εισηγήθηκε ακόμη τη νομοθετική ρύθμιση της υποχρέωσης των ΟΤΑ Α΄ βαθμού της χώρας για βεβαίωση των προστίμων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας εντός τριών (3) ετών από την ημερομηνία της παράβασης και την κτήση της έκθεσης βεβαίωσης της παράβασης του οχήματος (κλήση). ■

Συχνό φαινόμενο αποτελεί η αποστολή προς πληρωμή από τους Δήμους προστίμων για παραβάσεις που έχουν τελεστεί πριν από μία ή ακόμη και δύο δεκαετίες

LAWYER _ 57

_WORLD REPORT

ΟΔΗΓΊΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΌΜΕΝΟΥΣ ΣΕ UBER ΚΑΙ DELIVEROO Σχέδιο Οδηγίας δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που αφορά στα δικαιώματα των εργαζομένων σε εταιρίες, όπως η Uber και η Deliveroo. Τα αναφερόμενα μέτρα αποσκοπούν στην στήριξη των ψηφιακών αυτών πλατφορμών, έτσι ώστε να μπορούν να παρέχουν στους εργαζόμενούς τους το ίδιο επίπεδο εργασιακών δικαιωμάτων που παρέχονται στους τυπικούς εργαζόμενους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να επιτευχθεί αυτό, οι εταιρίες θα πρέπει να εξασφαλίζουν στους εργαζόμενους τουλάχιστον τον κατώτατο μισθό, υγειονομική κάλυψη, άδεια μετ΄ αποδοχών και αποζημίωση για εργατικά ατυχήματα. Οι κατευθυντήριες αρχές που προτείνονται θα επηρεάσουν 4,1 εκατομμύρια εργαζόμενους σε 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ΚΑΤΑΔΊΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΏΗΝ ΥΠΟΥΡΓΌ ΜΕΤΑΝΆΣΤΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΔΑΝΊΑΣ

Σε φυλάκιση 60 ημερών καταδικάστηκε η πρώην Υπουργός Μετανάστευσης της Δανίας. Η καταδίκη αφορά παράνομο διαχωρισμό παντρεμένων συντρόφων που ζητούσαν άσυλο, ο οποίος διατάχθηκε κατά την τέλεση των καθηκόντων της. Το δανέζικο Δικαστήριο Κακουργημάτων, Rigsretten, έκρινε την πρώην Υπουργό ένοχη για παραβίαση του άρθρου 5 παρ. 1 του δανέζικου νόμου περί ευθύνης υπουργών, σύμφωνα με το οποίο “ένας υπουργός μπορεί να τιμωρηθεί εάν εκ προθέσεως ή από βαριά αμέλεια παραμελεί τα καθήκοντα που του ανατίθενται βάσει του συντάγματος ή της νομοθεσίας, εν γένει, ή σύμφωνα με τη φύση της θέσης του”. Η πρώην Υπουργός, η οποία είχε δεχθεί οξεία κριτική για τη διαχείριση του μεταναστευτικού κατά τη θητεία της θα πρέπει να εκτίσει το σύνολο της ποινής. 58 _ LAWYER

Ελβετία: Ανατροπή ποινής για υποβοηθούμενη αυτοκτονία Ανατροπή στην καταδίκη γιατρού που συνέβαλε στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία μιας ηλικιωμένης γυναίκας έφερε νέα απόφαση του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου της Ελβετίας. Ο γιατρός είχε κριθεί ένοχος το 2019 και είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 120 ημερών με αναστολή επί τη βάσει του άρθρου 115 του ελβετικού Ποινικού Κώδικα που τιμωρεί την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, όταν αυτή βασίζεται σε ιδιοτελή κίνητρα. Σημειώνεται ότι η ηλικιωμένη γυναίκα επιθυμούσε να προβεί στη συγκεκριμένη ενέργεια, ώστε να μη ζήσει περισσότερο από τον ετοιμοθάνατο σύζυγό της. Η Ελβετία είναι από τις λίγες χώρες που έχει προχωρήσει στη νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας ήδη από την δεκαετία του ‘40, ενώ η απόφαση έρχεται λίγο καιρό μετά την εφεύρεση ενός θαλάμου υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, η οποία εγκρίθηκε για χρήση βάσει του ελβετικού νόμου.

Νέο διμηνιαίο περιοδικό για την κουλτούρα της βιώσιμης και υπεύθυνης επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων

●

Παρουσιάζει τις σημαντικότερες εξελίξεις σε επιχειρηματικό και πολιτικό επίπεδο στην Ελλάδα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνώς

●

Προβάλλει τις βέλτιστες πρακτικές ελληνικών επιχειρήσεων και οργανισμών στα πεδία ESG, SDG, CSR και Sustainable Business & Financing

●

Δίνει βήμα σε ειδικούς, στελέχη επιχειρήσεων και θεσμικούς εκπροσώπους που συμβάλλουν στην πρόοδο του ελληνικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος

●

Αποτελεί μια κοινότητα, ένα μοναδικό σημείο συνάντησης όλων όσοι συνεργάζονται για το βιώσιμο επιχειρείν

Μάθετε περισσότερα:

https://esgplus.gr/

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣOΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡIΕΣ: Κωνσταντίνος Ραμπίδης, T.: 210 6617777 (ext. 309), E: krambidis@boussias.com

¢ÌºÏÆÄÈÀ ÍÖ ÀÔ ¬ÄÈ

èìíëïðØ

ÄÀÍÁ È ÅÊ»ÌÉÊÈ ÁÑÆÌÅÉÁ ÐÔÒÎ ÎÐ½Á ¤ ¢ ¢ ÍÏ¼ÀÔ ÇÆÄ¼ÑÀÈ ÊÀÈ ÏÓÑÍ ÍÏÄ¼ ÐÑÇÌ ÄËËÇÌÈÊ» ÀÆÍÏ¬ ÄÌºÏÆÄÈÀÔ ÏÍÐÅºÏÄÈ ÍËÍÊËÇÏÓ ºÌÄÔ Ë¿ÐÄÈÔ ÆÈÀ Ê¬ÒÄ ÊÀÑÇÆÍÏ¼À ÄËÀÑÎÌ ÐÑÈÔ ÈÍ ÀÌÑÀÆÓÌÈÐÑÈÊºÔ ÑÈ ºÔ ÊÀÈ ÄÆÆÖ¬ÑÀÈ ÑÇÌ ÄÌÄÏÆÄÈÀÊ» ÀÐÅ¬ËÄÈÀ ÑÇÔ ÕÎÏÀÔ ºÕÍÌÑÀÔ Ä ÈÑ¿ÕÄÈ ÑÇ ÃÈÀÅÍÏÍ Í¼ÇÐÇ ÑÓÌ ÇÆÎÌ ÊÀÈ ÑÓÌ ÍÃÎÌ ÄÅÍÃÈÀÐ Í¿ ÑÇÔ §Ä ÑÍ ÁËº À ÐÑÍ ºËËÍÌ Ç ¢ ¢ ÍÏ¼ÀÔ ÏÀÆ ÀÑÍ ÍÈÄ¼ Ä ÄÌÃ¿ÐÄÈÔ ÍÖ ÃÇ ÈÍÖÏÆÍ¿Ì ÏÍÐÑÈÒº ÄÌÇ ÀÉ¼À ÐÑÇÌ ÍÈÊÍÌÍ ¼À ÊÀÈ ÌºÄÔ ÍÈÍÑÈÊºÔ ÒºÐÄÈÔ ÄÏÆÀÐ¼ÀÔ ÄÌÎ ÐÖ ÄÑºÕÄÈ ÐÄ ÐÑÏÀÑÇÆÈÊ»Ô ÐÇ ÀÐ¼ÀÔ ÃÈÄÒÌ» ºÏÆÀ ÍÖ ÄÑÀÑÏº ÍÖÌ ÑÇÌ ¢ËË¬ÃÀ ÐÄ ÄÏÈÅÄÏÄÈÀÊ½ ÄÌÄÏÆÄÈÀÊ½ Ê½ ÁÍ §Ä ÑÍÌ ÃÖÌÀ ÈÐ ½ ÑÍÖ ÇÆºÑÇ Ç ¢ ¢ ÍÏ¼ÀÔ Ä ÄÊÑÄ¼ÌÄÈ ÑÇ ÃÏÀÐÑÇÏÈ½ÑÇÑ¬ ÑÇÔ ÐÑÇÏ¼×ÍÌÑÀÔ ÐÑÀÒÄÏ¬ ÑÈÔ ÌºÄÔ ÑÄÕÌÍËÍÆ¼ÄÔ ÊÀÈ ÀÌÍ¼ÆÍÌÑÀÔ ÃÈÀÏÊÎÔ ÌºÍÖÔ ÃÏ½ ÍÖÔ ÆÈÀ ÑÇÌ ÄÌºÏÆÄÈÀ ÊÀÈ ÑÇÌ ÀÌ¬ ÑÖÉÇ