LAWYER τεύχος 29

LAWYER The

Business

Magazine

Νοέμβριος-Δεκέμβριος

2023

ΗΛΙΑΣ Γ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Managing Partner, Anagnostopoulos Law Firm

Digital Services Act_σελ.20

Οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών_σελ.30 Η συμβολή του νομικού τμήματος στις προκλήσεις του κατασκευαστικού κλάδου_σελ.52 Οι προτάσεις της ΕΕ για οικολογικές μεταφορές_σελ.60

TIMH: 13,00 € ISSN: 2732-6152

029

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

The Business Magazine www.lawyermagazine.gr

04 _

05

Editorial

News & Updates

08

10

14

Thought Leadership: Σεραφείμ Σωτηριάδης, Δικηγόρος Αθηνών, Διαχειριστής της Δικηγορικής Εταιρείας «ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ»

Cover Story: Ηλίας Γ. Αναγνωστόπουλος, Managing Partner, Anagnostopoulos Law Firm, Ομ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών

Βack Cover Story: Σουζάνα Κλημεντίδη, Managing Partner at A.A.K. Law Firm

20

18

In the Spotlight: Digital Services Act: Ο Κανονισμός ορόσημο για τις ψηφιακές υπηρεσίες

In the Spotlight: Οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών και η συνολικότερη εικόνα στα κόκκινα δάνεια

_

_

Lawyer Success Stories: KBA Law Firm

52 _

In the Spotlight: H συμβολή του νομικού τμήματος στην κατασκευαστική έκρηξη και τις προκλήσεις του κλάδου

_

_

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Αλεξάνδρα Βαρλά

_

_

30 _

66 _

60 _

In the Spotlight: Οι πρόσφατες προτάσεις της ΕΕ για πιο οικολογικές εμπορευματικές μεταφορές

70 _

76

Lawyer Events

Lawyer Events

Law In Action Conference

Compliance Awards

_

Opinions: Aικατερίνη Μαργέλλου, Δικηγόρος, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια & Διευθύντρια Νομικής Υποστήριξης ΟΒΙ Αντιπρόεδρος Επιτροπής Τμημάτων Προσφυγών στον ΕΟΔΕ (Μόναχο)

81 _

ΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Αλεξιάννα Τσότσου ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Στέλιος Τσάνος stsanos@boussias.com ΓΡΑΦΙΣΤΡΙΑ Χρύσα Δανιηλίδου ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΙ Κορνήλιος Σαραντίογλου Σωτήρης Παπαδήμας ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Θανάσης Μουτζίκος amoutzikos@boussias.com ΛΟΓΙΣΤHΡΙΟ Κωσταντίνος Χασιώτης

ΕΚΔΟΤΗΣ Μιχάλης Μπούσιας ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ Κατερίνα Πολυμερίδου

World report

GROUP ΑDVERTISING DIRECTOR Λήδα Πλατή ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: €78

30 ΚΛΑΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ Λ. Κηφισίας 125-127 - Αθήνα Τ.Κ. 115 24 Κτίριο Cosmos Center Τ.: 210 710 2452

52

60 LAWYER _ 3

Κωδικός ΕΛΤΑ 21-0177 ISSN 2732-6152

_EDITORIAL

Driving home for Christmas* Ο

Δεκέμβριος είναι ο μήνας της κίνησης. Όσοι χρησιμοποιούν αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους, θα το επιβεβαίωναν αμέσως. Κίνηση προς το γραφείο, το σπίτι, τα καταστήματα. Οι οδηγοί κοιτάζονται μεταξύ τους άλλοτε με κατανόηση, άλλοτε με απελπισία ή εκνευρισμό.

I take a look at the driver next to me He's just the same Just the same Καθώς πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, στο LAWYER παρατηρείται και μια άλλου είδους κίνηση: προς την κατεύθυνση της εξερεύνησης, της δημιουργίας, της ανανέωσης. Η ομάδα μας δουλεύει αδιάκοπα για να συνεχίσει να προσφέρει στους αναγνώστες μας μια δυναμική πλατφόρμα ανταλλαγής απόψεων και καλών πρακτικών, με νέο, επίκαιρο και ενδιαφέρον περιεχόμενο – που δίνει αξία στην εργασιακή σας καθημερινότητα. Στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας, έχουμε τη χαρά να σας παρουσιάσουμε την πρώτη μας κλαδική λίστα επιδραστικών στελεχών, ‘Legal Leaders in Energy 25’. Η Powerlist φιλοξενεί 25 εξαίρετους νομικούς συμβούλους όπως τους αναδείξατε εσείς, αναγνωρίζοντας και επιβραβεύοντας τη συνεισφορά τους στην αγορά της ενέργειας. Ξεφυλλίζοντας το περιοδικό, θα έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε και την καινούρια μας στήλη ‘Success Stories’, μέσω της οποίας μοιράζεστε μαζί μας μικρές ή μεγάλες επιτυχίες που σας κάνουν περήφανους. Στη διαδρομή αυτή της εξερεύνησης περιεχομένου και νέων ιδεών θα χαρούμε να σας έχουμε συνοδηγούς, ακούγοντας τις απόψεις και τις προτάσεις σας. Τελικά για εμάς η κίνηση έχει και τα θετικά της. Αρκεί να γίνεται με σκέψη, υπομονή και πάντα προς τα εμπρός.

It's gonna take some time But I'll get there Εύχομαι Καλά Χριστούγεννα και μια Καλή Χρονιά, με υγεία, χαμόγελα και δημιουργία!

Αλεξάνδρα Βαρλά Editor-in-Chief

* Driving home for Christmas, Chris Rea, 1988.

4 _ LAWYER

_NEWS&UPDATES

ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΟΝ ΠΟΙΝΙΚΌ ΚΏΔΙΚΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΚΏΔΙΚΑ ΠΟΙΝΙΚΉΣ ΔΙΚΟΝΟΜΊΑΣ Έως τις 28 Δεκεμβρίου 2023 θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Με στόχο την επιτάχυνση της ποινικής δίκης και την πρόληψη και καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας, επίκεινται αλλαγές που αφορούν ενδεικτικά τη δυνατότητα επιβολής πλήρους ποινής στην απόπειρα και τη συνέργεια, τη διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης, την απέλαση αλλοδαπών, τη μετατροπή φυλάκισης σε κοινωφελή εργασία, την απόλυση υπό όρους και την αυστηροποίηση των ποινών σε περίπτωση εμπρησμού. Αναφορικά με τη διαδικασία της ποινικής δίκης, οι αλλαγές αφορούν τον περιορισμό της δυνατότητας αναβολής, τις ψευδείς εγκλήσεις/μηνύσεις και το ακαταδίωκτο των επαγγελματιών που καταγγέλλουν περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας.

ΚΑΤΑΡΓΕΊΤΑΙ Η ΒΕΒΑΊΩΣΗ ΠΕΡΊ ΜΗ ΟΦΕΙΛΉΣ ΤΑΠ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΒΙΒΆΣΕΙΣ ΑΚΙΝΉΤΩΝ

Σύμφωνα με σχέδιο νόμου του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το οποίο αναμένεται να ψηφιστεί εντός των ημερών, από 1η Ιανουαρίου 2024 καθίσταται υποχρεωτική η χρήση της Πλατφόρμας Νομικού Ελέγχου Εγγραπτέων Πράξεων για τη διενέργεια απομακρυσμένου νομικού ελέγχου αιτήσεων εγγραπτέων πράξεων. Παράλληλα, καταργείται η βεβαίωση περί μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας. Στόχος του νομοσχεδίου είναι η μείωση της γραφειοκρατίας και η απλοποίηση και επίσπευση της διαδικασίας μεταβίβασης ακινήτων, με την κατάργηση της βεβαίωσης περί μη οφειλής ΤΑΠ, η οποία υπήρχε υποχρέωση να προσαρτάται στις συμβολαιογραφικές πράξεις και προκαλούσε πολύμηνες καθυστερήσεις στη μεταβίβαση ακινήτων λόγω της βραδείας διαδικασίας έκδοσής της.

ΕΠΈΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΉΣ ΥΠΟΒΟΛΉΣ ΤΩΝ ΔΗΛΏΣΕΩΝ ΦΌΡΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΊΑΣ Από 1η Ιανουαρίου 2024 θα υποβάλλονται υποχρεωτικά ηλεκτρονικά οι δηλώσεις φόρου κληρονομίας μέσω της εφαρμογής myPROPERTY (μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2023 η ηλεκτρονική υποβολή είναι προαιρετική). Η ρύθμιση αφορά τις δηλώσεις φόρου κληρονομίας, εφόσον ο θάνατος επήλθε μέχρι και 31/12/2021, αλλά και τις δηλώσεις που αφορούν θάνατο μετά την 1/1/2022, εφόσον δεν υποστηρίζεται αυτοματοποιημένη εκκαθάριση από την εφαρμογή myPROPERTY, καθώς και τις τροποποιητικές δηλώσεις, για τις οποίες η αρχική δήλωση έχει υποβληθεί σε έντυπη μορφή στη ΔΟΥ.

LAWYER _ 5

_NEWS&UPDATES

ΨΗΦΙΑΚΉ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΑ ΑΠΌΔΟΣΗΣ ΑΦΜ ΚΑΙ ΚΛΕΙΔΆΡΙΘΜΟΥ Από 1η Δεκεμβρίου 2023 ισχύει η δυνατότητα ψηφιακής απόδοσης ΑΦΜ και κλειδάριθμου σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Συγκεκριμένα, κάθε φυσικό πρόσωπο, ημεδαπό ή αλλοδαπό, φορολογικός κάτοικος Ελλάδας ή εξωτερικού, ανεξαρτήτου ηλικίας και δικαιοπρακτικής ικανότητας, που επιθυμεί να εγγραφεί στο Φορολογικό Μητρώο, υποβάλλει αίτημα απόδοσης ΑΦΜ και ταυτόχρονης απόδοσης κλειδαρίθμου μέσω της ψηφιακής πύλης myAADE (myaade. gov.gr). Με σκοπό την ομοιόμορφη τήρηση των στοιχείων μητρώου και τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των πολιτών από οποιαδήποτε υπηρεσία της ΑΑΔΕ, οι εν λόγω αιτήσεις υποβάλλονται πλέον αποκλειστικά ψηφιακά.

ΟΙ ΣΥΝΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΎΚΛΟΥ ΝΟΜΙΚΏΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΏΝ Της Αλεξάνδρας

Ε

Βαρλά

ίναι κάτι σαν το “talk of the town” στον μικρόκοσμο των in-house lawyers τα τελευταία δύο περίπου χρόνια. Και τι είναι αυτό που κάνει άραγε τους επικεφαλής νομικών τμημάτων μεγάλων εταιρειών, ελληνικών και ξένων, να μαζεύονται μια φορά τον μήνα στα φιλόξενα σαλόνια και τις επιβλητικές τραπεζαρίες της ιστορικής Αθηναϊκής Λέσχης, στο κέντρο της Αθήνας; Ο λόγος είναι οι συναντήσεις – δείπνα του Κύκλου Νομικών Διευθυντών. Από τον Ιανουάριο 2022, η ομάδα αυτή με επικεφαλής νομικών τμημάτων εταιρειών συναντάται σε μηνιαία βάση, στην Αθηναϊκή Λέσχη, και, με τη συμμετοχή ενός επίσημου προσκεκλημένου κάθε φορά, συζητά θέματα δημόσιου και επαγγελματικού ενδιαφέροντος. Στις έως τώρα συναντήσεις του Κύκλου Νομικών Διευθυντών, έχουν συμμετάσχει, ως ομιλητές, ο πρ. Υπουργός Δικαιοσύνης Κ. Τσιάρας, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ι. Λιανός, ο πρώην Πρόεδρος του Δ.Ε.Ε. Β. Σκουρής, η Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Β. Λαζαράκου, ο Καθηγητής Νομικής Σχολής Γ. Δελλής, ο Πρόεδρος της Αρχής Προστασίας Δεδομένων και Επίτιμος Πρόεδρος του ΣτΕ Κ. Μενουδάκος, ο Επικεφαλής του Γραφείου του πρ. Αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, πρ. Υπουργός Δικαιοσύνης Μ. Καλογήρου, ο πρ. Γ.Γ. Συντονισμού της Κυβέρνησης Θ. Κοντογεώργης, ο Ομότιμος Καθηγητής Ν. Αλιβιζάτος, η Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης Μ. Αποστολάκη,

ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρ. Ράμμος, η Δημοσιογράφος Ι. Μάνδρου, ο Πρόεδρος Ευ. Βενιζέλος, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Αξιολόγησης της Νομοπαρασκευαστικής Διαδικασίας Σπ. Βλαχόπουλος, ο Συγγραφέας Χρ. Χωμενίδης, ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Ι. Μπούγας και ο τ. Πρωθυπουργός, Πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου Ι. Σαρμάς. Σε κάθε συνάντηση – δείπνο, συμμετέχουν έως 15 στελέχη – επικεφαλής νομικών τμημάτων εταιρειών, ώστε να μπορεί να διεξάγεται μια ουσιαστική συζήτηση με τον εκάστοτε προσκεκλημένο του ΚΥΚΛΟΥ. Στην πιο πρόσφατη συνάντηση του ΚΥΚΛΟΥ, προσκεκλημένος ήταν ο τ. Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κ. Ιωάννης Σαρμάς, ο οποίος μοιράστηκε με τους συνδαιτυμόνες του τις σκέψεις του πάνω στο θέμα «Ευθύνη από παράλειψη, ευθύνη από θετική ενέργεια», ενώ αναφέρθηκε και στις σημαντικές τομές που υλοποιήθηκαν στη διάρκεια της θητείας του στο Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς και στις εμπειρίες του από τη θητεία του ως Υπηρεσιακού Πρωθυπουργού. Ο ΚΥΚΛΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ οργανώνεται από την εταιρεία Public Affairs and Networks, η οποία οργανώνει, επίσης, τους ΚΥΚΛΟΥΣ CEOs, ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΩΝ και YOUNG TALENTS.

Για περισσότερες πληροφορίες: www.paandn.gr, κ. Τζέσσικα Γκολγκάκη: 6971989042

6 _ LAWYER

_LAWYER INNOVATION CORNER

ΠΑΡΑΤΕΊΝΕΤΑΙ Η ΑΠΟΧΉ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΆΦΩΝ Έως τις 8 Ιανουαρίου 2024 θα βρίσκονται οι συμβολαιογράφοι σε αποχή, η οποία έχει ξεκινήσει από τις 20 Νοεμβρίου 2023. Η απόφαση για αποχή ελήφθη από τη Γενική Συνέλευση των μελών του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείων Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου ως αντίδραση στον τρόπο με τον οποίο το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης δρομολογεί την ψηφιοποιημένη κατάθεση συμβολαιογραφικών εγγράφων στο Κτηματολόγιο. Η αποχή αφορά όλα τα μεταβιβαστικά και τα προσύμφωνα συμβόλαια από οποιαδήποτε αιτία, καθώς και την υποβολή των αντιστοίχων σχετικών δηλώσεων φόρου, αλλά και τη διενέργεια πλειστηριασμών, τη σύνταξη περιλήψεων κατακυρωτικής έκθεσης κατόπιν δημοσίου αναγκαστικού ή εκουσίου πλειστηριασμού και την υπογραφή πράξεων εξοφλήσεως πλειστηριάσματος. Από την αποχή εξαιρούνται η σύνταξη πράξεων συστάσεως ή τροποποίησης διηρημένης ιδιοκτησίας, πράξεων αποδοχής κληρονομίας, διαθηκών, πληρεξουσίων, ενόρκων βεβαιώσεων, διαδικαστικών πράξεων κατάθεσης εγγράφων, αναγγελιών απαιτήσεων και λοιπών παγίων πράξεων, καθώς επίσης και η υποβολή δηλώσεων φόρου κληρονομίας.

‘Forget the firms, we should be asking what legal AI means for clients’ - Richard Susskind Της Αλεξάνδρας

Βαρλά

T

η χρονιά που μας πέρασε η τεχνολογία και, ειδικότερα, η τεχνητή νοημοσύνη είχαν την ‘τιμητική’ τους. Το ChatGPT αποτελεί, πλέον, μέρος της καθημερινότητας, ενώ μόλις πριν από μερικές ημέρες η Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (μέσω των διαπραγματευτών του) κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία όσον αφορά την πρόταση Κανονισμού για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ Act). Αυτό που είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ήταν οι συζητήσεις γύρω από την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης στον κλάδο της δικηγορίας και πώς αυτή θα επηρεάσει την παροχή νομικών υπηρεσιών, αλλά και τον ρόλο του ίδιου του νομικού συμβούλου. Σε άρθρο του προ ημερών στους Times, ο καθηγητής Richard Susskind (γνωστός για την προβοκατόρικη πένα του) γράφει ‘Forget the firms, we should be asking what legal AI means for clients’. Εξηγώντας αυτή του την τοποθέτηση, ο Susskind αναφέρει ότι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης θα δώσουν στους πελάτες τη δυνατότητα να εκτελούν οι ίδιοι μέρος των εργασιών που – παραδοσιακά – θα ανέθεταν σε έναν δικηγόρο. Και αυτή είναι, κατά τον Susskind, η μεγάλη ανατροπή: Πώς θα διασφαλιστεί η σχέση πιστότητας με τους παρόχους των νομικών υπηρεσιών, όταν η τεχνητή νοημοσύνη υπόσχεται να παραδίδει αυτό που θέλουν οι πελάτες ταχύτερα και με χαμηλότερο κόστος; Το ερώτημα αυτό ‘σηκώνει’ πολλή συζήτηση και στάθμιση αρκετών παραγόντων (από την ποιότητα και πληρότητα των παραδοτέων, μέχρι τις εγγενείς προκαταλήψεις, την αξία της κριτικής σκέψης και την ασφάλεια των συστημάτων). Σίγουρα, πάντως, δίνει αρκετή τροφή για προβληματισμό, ιδίως σε σχέση με τις ταχέως μεταβαλλόμενες απαιτήσεις των πελατών. Αν, δηλαδή, έπρεπε να κρατήσω ένα σημείο από τα λεγόμενα του πρωτοπόρου Βρετανού συγγραφέα, αυτό θα ήταν αναμφίβολα η ανάγκη των νομικών συμβούλων να εξελίσσονται διαρκώς, παρέχοντας ευέλικτες, καινοτόμες υπηρεσίες – πριν καν αυτές ζητηθούν από τον πελάτη.

LAWYER _ 7

_THOUGHT LEADERSHIP

Ιδιωτικό Χρέος: Το μεγάλο στοίχημα για την αντιμετώπισή του Η ελληνική οικονομία δοκιμάζεται έντονα τα τελευταία 14 έτη, επηρεασμένη από παράγοντες αναμενόμενους, όπως οι υπέρογκοι δανεισμοί προηγούμενων ετών, αλλά και από παράγοντες εξωγενείς, όπως η πανδημία του Covid-19, η ενεργειακή κρίση, αλλά και η πρωτοφανής αύξηση των τιμών σε βασικά αγαθά, λόγω της διεθνούς επικαιρότητας. Τα ανωτέρω, εκτός του ότι εκτόξευσαν το κόστος διαβίωσης των πολιτών, οδήγησαν σε υπέρμετρη διόγκωση του ιδιωτικού χρέους, για την αντιμετώπιση του οποίου θεσπίστηκαν νόμοι που ελέγχονται ως προς την πλήρωση του σκοπού τους.

Έ

να σημαντικό νομοθέτημα ήταν ο ν. 3588/2007, με τον οποίο πολλές επιχειρήσεις πέτυχαν την υπαγωγή τους στις εξυγιαντικές διαδικασίες. Βέβαια, ο θεσμός της εξυγίανσης έχει σήμερα σημαντικά ατονήσει, αφού οι Χρηματοδοτικοί Φορείς δεν συναινούν σε μακροχρόνιες ρυθμίσεις, εκτός εάν προβλέπεται είσοδος ενός φερέγγυου επενδυτή, ο οποίος αναλαμβάνει την ταχεία ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών και τη διάσωση της επιχείρησης μέσω ενός οικονομικά υγιούς φορέα. Ένας ακόμη νόμος, με τον οποίο επιχειρήθηκε η αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, ήταν ο ν. 3869/2010, ο οποίος κρίθηκε ανεπιτυχής, αν αναλογιστεί κανείς ότι, μετά από χρόνια εκκρεμοδικίας, σημαντικά πολλές αιτήσεις απορρίφθηκαν τελικά από τα Δικαστήρια, αφήνοντας τους οφειλέτες εκτεθειμένους, μετά και την κατάργηση της προστασίας της κύριας κατοικίας. Πρακτικά, οι περισσότεροι από όσους κατέφυγαν στον νόμο των υπερχρεωμένων κέρδισαν μεν χρόνο, αφού πάγωσαν πράξεις εκτέλεσης κατά της κύριας κατοικίας τους καταβάλλοντας πολύ χαμηλές δόσεις, δεν έλυσαν όμως το πρόβλημά τους οριστικά. Η οικονομική κρίση δε θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο το Τραπεζικό σύστημα, το οποίο για να διασωθεί κατέφυγε, μετά από σχετικές

Σεραφείμ Σωτηριάδης Δικηγόρος Αθηνών, Διαχειριστής της Δικηγορικής Εταιρείας «ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ»

νομοθετικές ρυθμίσεις, σε μεταβιβάσεις των κόκκινων δανείων σε ξένους επενδυτές (Funds), ενώ τη διαχείριση αυτών των δανείων στην Ελλάδα έχουν αναλάβει Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων (Servicers). Σήμερα, η αντιμετώπιση του Ιδιωτικού Χρέους επιχειρείται κυρίως μέσα από τον ν. 4738/2020, ο οποίος φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει το ιδιωτικό χρέος μέσα από δύο βασικούς άξονες: Ο πρώτος είναι η πτώχευση των φυσικών προσώπων και η συνακόλουθη απαλλαγή από τις οφειλές τους μετά την πάροδο ενός ή τριών ετών. Κατά την άποψη του γράφοντος, η άνω πρόβλεψη κρίνεται θετικά. Βεβαίως, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε εντός του προσεχούς διαστήματος τη θέση ενός πτωχού στην οικονομική πραγματικότητα μετά την απαλλαγή του, αλλά και την αντιμετώπισή του από τους Χρηματοδοτικούς Φορείς, εάν δηλαδή και κατά πόσον θα τον θεωρήσουν εκ νέου φερέγγυο και θα παράσχουν πιστώσεις. Ο δεύτερος άξονας στον οποίον κινείται ο ν.

4738/2020 είναι ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός. Σημειώνεται ότι ο εξωδικαστικός μηχανισμός ως τρόπος ρύθμισης οφειλών είχε θεσπιστεί με τον ν. 4469/2017, στη διαδικασία του οποίου όμως ελάχιστοι οφειλές υπήχθησαν. Αν και η πορεία του νέου εξωδικαστικού μηχανισμού τους πρώτους μήνες ήταν απογοητευτική, εν συνεχεία 8 _ LAWYER

και λόγω κάποιων νομοθετικών αλλαγών εξελίχθηκε με γοργούς ρυθμούς σε ένα δυνατό εργαλείο των οφειλετών, προκειμένου να ρυθμίσουν τις υποχρεώσεις τους προς το Δημόσιο και τους Χρηματοδοτικούς Φορείς. Μετά βεβαιότητας σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αναφορικά με τις οφειλές προς το Ελληνικό Δημόσιο και τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός είναι ο μόνος τρόπος ώστε να επιτευχθεί βιώσιμη ρύθμιση σε έως 240 δόσεις με διαγραφή μέρους του κεφαλαίου ή /και των προσαυξήσεων, εάν αυτό επιτρέπουν τα εισοδήματα και η περιουσία του οφειλέτη. Τι γίνεται, όμως, με τη ρύθμιση των οφειλών προς τους Χρηματοδοτικούς Φορείς; Ξεκινάμε με το δεδομένο ότι, σε αντίθεση με το Δημόσιο, οι Χρηματοδοτικοί Φορείς δεν υποχρεούνται να ψηφίσουν θετικά την πρόταση που παράγεται μέσα από την πλατφόρμα, αλλά εναπόκειται στη διακριτική τους ευχέρεια. Έτσι, παρατηρείται ότι το εάν θα υπάρξει πρόταση ρύθμισης, εξαρτάται από το ποιος είναι ο επενδυτής του δανείου και ποιο το στρατηγικό του πλάνο. Πολλά funds στοχεύουν στην είσπραξη των απαιτήσεών τους εντός τριών ή πέντε ετών και συνεπώς σε αυτή την περίπτωση, οι προτάσεις που παράγονται δεν ψηφίζονται θετικά. Βέβαια, κατόπιν πολλών πιέσεων από το Υπουργείο Οικονομικών τους προηγούμενους μήνες, παρατηρείται σημαντική αύξηση των ρυθμίσεων που επιτυγχάνονται. Σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία έως τον Νοέμβριο 2023 έχουν πραγματοποιηθεί 11.175 επιτυχείς ρυθμίσεις οφειλών, οι οποίες αντιστοιχούν σε 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Βέβαια τίθεται υπόψιν ότι το σύνολο του ιδιωτικού χρέους ξεπερνά σήμερα τα 250 δισεκατομμύρια ευρώ(!), γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη εξεύρεσης περισσότερων λύσεων. Στις πολύ πρόσφατες τροποποιήσεις του ν.

4738/2020 με τον 5072/04-12-2023, προβλέπεται ότι οι Χρηματοδοτικοί Φορείς θα υποχρεούνται σε σύναψη ρύθμισης, μόνο όταν ο αιτών ανήκει στην κατηγορία των ευάλωτων οφειλετών. Ωστόσο, βεβαίωση ευαλωτότητας δικαιούνται να λάβουν ελάχιστοι οφειλέτες, αφού τα κριτήρια ένταξης ενός οφειλέτη στην κατηγορία των ευάλωτων είναι εξαιρετικά αυστηρά αλλά και ατυχή και απαντώνται σε πολύ περιορισμένο αριθμό οφειλετών. Συνεπώς, η νέα αυτή πρόβλεψη θα έχει ασήμαντο αντίκτυπο, αφού αφήνοντας στους χρηματοδοτικούς φορείς την ευχέρεια να ψηφίζουν κατά το δοκούν, ο νομοθέτης επιτρέπει το φαινόμενο οι οφειλέτες να επιχειρούν τη ρύθμιση των οφειλών τους χωρίς αποτέλεσμα.

Θα ήταν χρήσιμο να σταθούμε σε μια ακόμη σημαντική διάταξη που θεσπίστηκε με τον ν.

5072/2023 (άρθρο 116) δυνάμει του οποίου οι Χρηματοδοτικοί Φορείς, μέσω της ρύθμισης του εξωδικαστικού μηχανισμού, σε περίπτωση επίσπευσης πλειστηριασμού, δύνανται να ζητήσουν προκαταβολή ποσοστού έως 10% επί του κεφαλαίου της οφειλής. Αυτή η πρόβλεψη θα αποθαρρύνει τους οφειλέτες να καταφύγουν στη ρύθμιση μέσω του εξωδικαστικού, δεδομένου ότι ένας από τους λόγους προτίμησης του τελευταίου σε σύγκριση με τη διμερή διαπραγμάτευση ήταν ότι δεν απαιτούνταν μέχρι σήμερα προκαταβολή(!). Προφανώς το ιδιωτικό χρέος αντιμετωπίζεται και μέσα από τη διαδικασία των διμερών διαπραγματεύσεων με τους Χρηματοδοτικούς Φορείς, ωστόσο δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ο οφειλέτης, εξαιτίας των πολλαπλών μεταβιβάσεων του δανείου του αδυνατεί ακόμα και να επικοινωνήσει με τον αρμόδιο για την οφειλή του, ενώ συχνά παρατηρούνται ακραία φαινόμενα καταχρηστικής συμπεριφοράς από τους Servicers, ελλιπής ενημέρωση προς τους οφειλέτες, αναίτιες καταγγελίες των δανειακών συμβάσεων κ.α. Μετά από πληθώρα καταγγελιών και επιβολές προστίμων, ο ν. 5072/2023 επιχειρεί να περιορίσει τα ανωτέρω φαινόμενα και να εξασφαλίσει διαφανείς διαδικασίες με σκοπό την προστασία του δανειολήπτη. Δεδομένου ότι το ιδιωτικό χρέος διέπεται από την αρχή ότι ο πιστωτής δεν επιτρέπεται μέσα από τη σύμβαση ρύθμισης να βρεθεί σε χειρότερη θέση από αυτή που θα βρισκόταν σε περίπτωση πτώχευσης του οφειλέτη, εκείνος ο οποίος βρίσκεται σε πραγματικά δύσκολή θέση είναι ο οφειλέτης που διαθέτει περιουσιακά στοιχεία (συμπεριλαμβανομένης της κύριας κατοικίας), η αξία των οποίων εξασφαλίζει τον πιστωτή. Εάν συμβαίνει αυτό, τότε πράγματι η επίτευξη μιας μακροχρόνιας ρύθμισης με σημαντικές διαγραφές είναι αδύνατη, ακόμα και αν αυτή, βάσει των εισοδηματικών στοιχείων και λοιπών συνθηκών θα ήταν αποδεδειγμένα η μόνη δυνατή λύση για τον οφειλέτη. Έτσι, δικαιολογείται το μπαράζ των πλειστηριασμών τους οποίους επισπεύδουν τα funds ακόμα και όταν η απαίτησή τους είναι υποπολλαπλάσια της αξίας του εκπλειστηριαζόμενου ακινήτου. Είναι πολλά ακόμη αυτά που πρέπει να γίνουν, ώστε το Ιδιωτικό Χρέος να περιοριστεί και να αντιμετωπιστεί επιτυχώς και μέχρι να γίνει αυτό, η πλειοψηφία των οφειλετών παραμένει απροστάτευτη και οι διαμορφούμενες συνθήκες είναι κάθε άλλο παρά υπέρ τους. ■ LAWYER _ 9

_COVER STORY

Ηλίας Γ. Αναγνωστόπουλος Managing Partner, Anagnostopoulos Law Firm, Ομ. Καθηγητής Νομικής Σχολής Αθηνών

10 _ LAWYER

Τη διαδρομή του Ηλία Αναγνωστόπουλου στην ποινική δικηγορία καθόρισαν σπουδαίοι δικηγόροι και ιστορικές υποθέσεις. Η συνέντευξη μαζί του δεν θα μπορούσε παρά να είναι μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αφήγηση των σημαντικών οροσήμων στη σταδιοδρομία του, συνοδευόμενη από το όραμα και τη στρατηγική της Anagnostopoulos Law Firm για τα επόμενα χρόνια.

Διδαχθείτε από τους άλλους Της Αλεξάνδρας Βαρλά

Πείτε μας δυο λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Τι σας ενέπνευσε να ακολουθήσετε την εξειδίκευση στο ποινικό δίκαιο; H πρώτη μου έμπνευση για την ποινική δικηγορία ήταν ο πατέρας μου Γεώργιος, ταλαντούχος δικηγόρος και δεινός ρήτορας με επιβλητική δικανική παρουσία. Μαθητεύοντας κοντά του από πολύ νέος, είχα την ευκαιρία να θαυμάσω τους κορυφαίους ποινικολόγους της εποχής επί το έργον και γοητεύτηκα από το δικαστικό δράμα και την δύναμη της επιχειρηματολογίας. Ως φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών ευτύχησα να μυηθώ στο ποινικό δίκαιο από σπουδαίους καθηγητές. Ιδίως ο Νικόλαος Ανδρουλάκης, με τον βαθύ στοχασμό, την συναρπαστική γραφή, την πρωτότυπη σκέψη και την ευγένειά του, ενέπνευσε πολλές γενιές νέων επιστημόνων. Η καλή τύχη με συνόδευσε στο Πανεπιστήμιο Goethe της Φρανκφούρτης, όπου εκπόνησα την διδακτορική διατριβή μου με επιβλέποντα Καθηγητή τον σπουδαίο Winfried Hassemer, εξέχοντα διανοητή με σπάνιο πλούτο γνώσεων, μεγαλειώδη αφαιρετική ικανότητα και στέρεη φιλελεύθερη σκέψη. Η δικηγορική κοινότητα, και ιδίως οι ποινικολόγοι, με υποδέχτηκε με καλοσύνη ως νέο δικηγόρο στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και με ενθάρρυνε να πραγματοποιήσω τα σχέδιά μου. Οι λαμπροί θεράποντες του ποινικού δικανικού βήματος ήσαν -και εξακολουθούν να είναιLAWYER _ 11

για μένα ανεξάντλητη πηγή γνώσης και έμπνευσης στην άσκηση ενός λειτουργήματος υψηλών απαιτήσεων που σε καλεί να αναλώσεις όλες τις δυνάμεις σου σε έναν ευγενή αγώνα υπέρ της ελευθερίας. Ο δεινός ποινικολόγος Βασίλης Δημακόπουλος μου έδωσε γενναιόδωρα την ευκαιρία να συμμετάσχω πολύ νωρίς σε σημαντικές δίκες και να αποκτήσω έτσι την αναγκαία δικανική εμπειρία, ενώ ο ευπατρίδης Ντίνος Ασημακόπουλος με περιέβαλε με μοναδική αγάπη και με ενέταξε στην Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων. Στις τέσσερις δεκαετίες που υπηρετώ το ποινικό βήμα, πρότυπό μου είναι ο Χριστόφορος Αργυρόπουλος. Ο Χριστόφορος ενσαρκώνει τον αριστοτέλειο ρήτορα που πείθει κάθε ακροατήριο, πρωτίστως με το υψηλό ήθος του. Ο μοναδικός συνδυασμός ευρύτατης γνώσης και δημιουργικού-φιλελεύθερου πνεύματος με την ακεραιότητα και την ευγένεια χαρακτήρος επιτρέπει στον Χριστόφορο να ασκεί το λειτούργημα του ποινικολόγου ως καλή τέχνη προάγοντας την ελευθερία και τον πολιτισμό μας. Ποια ορόσημα θα ξεχωρίζατε στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία σας; Η γνωστή ως δίκη της Τράπεζας Κρήτης (υπόθεση Γ. Κοσκωτά κ.ά) ήταν η πρώτη πολυετής οικονομική-ποινική δίκη (1991-1993) στα ελληνικά δικαστικά χρονικά. Παρέστην σε αυτήν ως συνήγορος τριών εκ των

_COVER STORY κατηγορουμένων και είχα την ευκαιρία να εντρυφήσω σε πτυχές της ανερχόμενης τότε παραβατικότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Στα χρόνια που ακολούθησαν επικέντρωσα το ενδιαφέρον μου στις ποινικές υποθέσεις οικονομικού περιεχομένου, οι οποίες απαιτούν την εμβάθυνση στο δίκαιο και την πρακτική των σύγχρονων συναλλαγών και την συνεργασία με ειδήμονες συναφών κλάδων με σκοπό την εκπόνηση μιας συνολικής και αποτελεσματικής ποινικής στρατηγικής. Στο πλαίσιο αυτό καλλιεργήσαμε με τους συνεργάτες μου ισχυρούς δεσμούς με κορυφαίους συναδέλφους της αλλοδαπής, ιδίως στην Ευρώπη και στην Β. Αμερική. Εξοπλισμένοι πλέον με διασυνοριακή τεχνογνωσία, αναλάβαμε σημαντικές υποθέσεις που απασχόλησαν ή απασχολούν τις αρχές περισσότερων κρατών και συντονίσαμε με τους αλλοδαπούς συναδέλφους και άλλους ειδήμονες τις ενέργειές μας, αναπτύσσοντας μια ολιστική υπερασπιστική στρατηγική. Αναφέρω ενδεικτικώς τις υποθέσεις Siemens, C4i, Johnson & Johnson, LM Ericsson, τις οποίες χειριστήκαμε με τους άξιους συνεργάτες μου (Αλέξανδρο Τσαγκαλίδη, Ιωάννη Τσακάλη, Ιωάννη Τολάκη). Εξαιρετική θέση στην γκάμα των υποθέσεών μας κατέχει η ιστορική δίκη κατά των μελών της «17 Νοέμβρη», στην οποία εκπροσωπήσαμε, με την ικανότατη συνεργάτιδά μου Γερασιμούλα Ζαπάντη, τις οικογένειες των Αμερικανών και Βρετανών θυμάτων. Πέραν των σύνθετων νομικών και αποδεικτικών θεμάτων της, η δίκη αυτή υπήρξε μοναδική εμπειρία όσον αφορά την συνεργασία με αλλοδαπές κρατικές αρχές, την διαχείριση των προσδοκιών των εντολέων μας, αλλά και τον λεπτό χειρισμό των θεμάτων δημοσιότητας. Ανασκοπώντας την πορεία μας, μπορώ να μνημονεύσω σημαντικό αριθμό πολύκροτων υποθέσεων με πολιτικές προεκτάσεις που έχουμε αναλάβει (ΔΕΚΑ ΑΕ, δομημένα ομόλογα, Ιερά Μονή Βατοπεδίου, Novartis κ.α.), στις οποίες δοκιμάσαμε ως ομάδα τις δυνάμεις μας με επιτυχία.

την αρνητική πρωτοβάθμια απόφαση. Η υπόθεση αυτή καταδεικνύει και την αξία των ενδίκων μέσων που πρέπει να κρίνονται από πολυμελείς δικαστικές συνθέσεις με εγγυήσεις ορθοκρισίας. Με ενθουσιασμό υποδεχτήκαμε εξ άλλου την ομόφωνη αθώωση του Γιώργου Λούκου τον περασμένο Ιούνιο από το Τριμελές Εφετείο Αθηνών. Ο διαπρεπής καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών, στον οποίον οφείλεται η «απογείωση» του Φεστιβάλ και η διεθνής καθιέρωσή του, αντιμετώπισε βαριές κατηγορίες απιστίας που ήσαν αποτέλεσμα οργανωτικών αδυναμιών του Φεστιβάλ για τις οποίες δεν ευθυνόταν ο ίδιος. Η αθωωτική απόφαση αποκατέστησε ηθικά μια εξέχουσα προσωπικότητα των τεχνών και αποστόμωσε όσους με μικρότητα είχαν σπεύσει να εκμεταλλευτούν την εμπλοκή του στην ποινική διαδικασία. Σε μια συγκινητική τελετή, ο Δήμος Αθηναίων τίμησε τον περασμένο Σεπτέμβριο τον κ. Λούκο με το μετάλλιο της Πόλης των Αθηνών.

Η δίκη της 17 Νοέμβρη υπήρξε μοναδική εμπειρία όσον αφορά την συνεργασία με αλλοδαπές κρατικές αρχές, την διαχείριση των προσδοκιών των εντολέων μας, αλλά και τον λεπτό χειρισμό των θεμάτων δημοσιότητας

Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας μια ενδιαφέρουσα υπόθεση που διαχειριστήκατε τη χρονιά που πέρασε;

Η κανονιστική συμμόρφωση είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως του κλάδου της αγοράς στον οποίο δραστηριοποιούνται. Πώς βλέπετε να εξελίσσεται το συγκεκριμένο αντικείμενο και πόσο σημαντική είναι, κατά τη γνώμη σας, η διαχείριση ρίσκου;

Τον Οκτώβριο του 2022 εκδόθηκε η απόφαση του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών στην γνωστή ως υπόθεση Siemens. Στην πολύμηνης διάρκειας δευτεροβάθμια αυτή δίκη ετέθησαν σύνθετα διαδικαστικά και ουσιαστικά ζητήματα με διασυνοριακό χαρακτήρα, τα οποία αντιμετωπίστηκαν από το Δικαστήριο με την επιβαλλόμενη σε κράτος δικαίου προσοχή. Στην δίκη παρέστημεν ως συνήγοροι δύο υψηλόβαθμων εταιρικών στελεχών που είχαν καταδικαστεί από το πρωτοβάθμιο δικαστήριο παρά τον νόμο, τις αποδείξεις και τη λογική. Το Πενταμελές Εφετείο αθώωσε επί της ουσίας αμφότερους τους εντολείς μας, αποκαθιστώντας το δίκαιο και τερματίζοντας την πολυετή άδικη ταλαιπωρία τους. Η αθωωτική απόφαση δικαίωσε τους αμέτοχους παρανομιών εντολείς μας, αλλά και την υπερασπιστική στρατηγική μας στην οποία επιμείναμε μέχρι τέλους παρά

Η κανονιστική συμμόρφωση κατέχει ήδη περίοπτη θέση μεταξύ των υποχρεώσεων μιας σύγχρονης επιχείρησης. Η επιχείρηση καλείται να επενδύσει σημαντικά κεφάλαια και να διαθέσει ικανό ανθρώπινο δυναμικό προκειμένου να προλάβει, εντοπίσει και διαχειριστεί ποικίλες μορφές παραβατικής συμπεριφοράς που μπορούν να την εκθέσουν σε κινδύνους και να την εμπλέξουν σε χρονοβόρες και δαπανηρές διαδικασίες με τις κρατικές και εποπτικές αρχές. Το παγκόσμιο περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσουν την δράση τους οι επιχειρήσεις είναι έμπλεο ρίσκων που απαιτούν έγκαιρη και συνετή διαχείριση. Εξέχουσα θέση κατέχει στο πλαίσιο αυτό η διαχείριση των ποινικών κινδύνων (ποινική κανονιστική συμμόρφωση). Η εμπλοκή σε ποινικές, καθώς και σε παράλληλες διοικητικές-κυρωτικές διαδικασίες, μπορεί να πλήξει καίρια την φήμη αλλά 12 _ LAWYER

και την ίδια την οικονομική υπόσταση της επιχείρησης με μοιραίες ενίοτε συνέπειες. Η έγκαιρη παροχή των κατάλληλων συμβουλών από εξειδικευμένους δικηγόρους με αντίληψη των σχετικών κινδύνων και πλούσια εμπειρία στις αντίστοιχες ποινικές και διοικητικές διαδικασίες, σε στενή συνεργασία με τους ενδο-εταιρικούς δικηγόρους και άλλους αρμόδιους παράγοντες, αποκτά γι’ αυτό ιδιαίτερη σημασία. Η δικηγορική εταιρεία μας είναι, νομίζω, από τις πρώτες που ανέλαβε ευαίσθητες αποστολές στον τομέα αυτόν με την διενέργεια εσωτερικών εταιρικών ερευνών σε συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς, την αξιολόγηση των ευρημάτων τους και την εκτίμηση των συναφών κινδύνων για τις εμπλεκόμενες εταιρείες. Ακόμη, συμβάλαμε στον κατάλληλο χειρισμό της δημοσιότητας που περιέβαλλε τις αντίστοιχες υποθέσεις επιδιώκοντας την άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών και την άντληση του μέγιστου δυνατού οφέλους για τις εταιρείες και τα φυσικά πρόσωπα.

και επιμείνετε στους στόχους σας – Διδαχθείτε από τους άλλους. Ποιο είναι το όραμα και η στρατηγική της Δικηγορικής Εταιρείας Αναγνωστόπουλος; Πώς βλέπετε την ομάδα σας σε 5 χρόνια από τώρα;

Υπάρχει κάποια καινοτόμος πρακτική που εφαρμόζετε κατά την παροχή υπηρεσιών προς τους πελάτες σας; Πώς προσδιορίζετε την αξία και τα αποτελέσματα που τους διασφαλίζετε; Παρέχουμε «χειροποίητες» υπηρεσίες προς τους εντολείς που ανταποκρίνονται στις ειδικότερες ανάγκες τους. Οι πελάτες έχουν εύκολη και άμεση πρόσβαση στους δικηγόρους της εταιρείας μας που χειρίζονται την υπόθεσή τους χωρίς την κουραστική και αντιπαραγωγική παρεμβολή περιττών ενδιαμέσων. Ακούμε με πολλή προσοχή τους πελάτες μας ώστε να κατανοήσουμε και να εμβαθύνουμε σε όλες τις κρίσιμες πτυχές της υπόθεσής τους και να εκπονήσουμε την βέλτιστη στρατηγική. Παράλληλα, οριοθετούμε με αυστηρότητα το πλαίσιο της συνεργασίας μας βάσει των πραγματικών και νομικών παραμέτρων κάθε υπόθεσης, έτσι ώστε η συνεργασία μας να είναι αποδοτική και να μην εκτρέπεται σε ανώφελη (επιθετική ή αμυντική) εκτόνωση που δεν υπηρετεί το αληθές συμφέρον τους. Ως σημαντικότερη ανταμοιβή μας για όσα προσφέρουμε θεωρούμε την αναγνώριση της ποιότητας των υπηρεσιών μας από τους πελάτες μας. Πολλοί εξ αυτών είναι επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα υψηλού status που αξιολογούν κάθε επιμέρους πτυχή των υπηρεσιών μας με αυστηρά κριτήρια της αγοράς. Κολακευόμαστε για το γεγονός ότι διαθέτουμε ένα αξιοζήλευτο «ρόστερ» κορυφαίων στον κλάδο τους πελατών που μας περιβάλλουν διαχρονικά με την εμπιστοσύνη τους. Ως Καθηγητής Ποινικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, έρχεστε σε επαφή με αρκετούς φοιτητές, οι οποίοι βρίσκονται στο ξεκίνημα της σταδιοδρομίας τους. Εάν μπορούσατε να τους δώσετε μια συμβουλή, ποια θα ήταν αυτή;

Η δικηγορική εταιρεία μας οικοδομήθηκε σταδιακά και ωρίμασε μαζί με τους ανθρώπους που την συγκροτούν. Οι τέσσερις γενιές δικηγόρων που την απαρτίζουν συνδυάζουν τη μακρά εμπειρία και τις παραδοσιακές αξίες του λειτουργήματός μας με τις ανανεωτικές ιδέες που απαιτούνται για την ανταπόκριση στις σύγχρονες προκλήσεις. Οι δικηγόροι της εταιρείας μας (Πέρσα Λαμπροπούλου, Γερασιμούλα Ζαπάντη, Αλέξανδρος Τσαγκαλίδης, Ιωάννης Τσακάλης, Γαρυφαλλιά Γιάννη, Παντελής Μπράτης, Αλέξανδρος Μεζαρί) διαθέτουν ισχυρό ακαδημαϊκό υπόβαθρο, διεθνή εμπειρία, ανεπτυγμένες επικοινωνιακές και άλλες δεξιότητες, οξεία αντίληψη των καταστάσεων και υψηλό επαγγελματικό και προσωπικό ήθος. Στην άσκηση του λειτουργήματός μας έχουμε την πολύτιμη συνδρομή σπάνιων συνεργατών της εταιρείας μας (με επικεφαλής την Γεωργία Λαβαζού), αλλά και έγκυρων εξωτερικών συνεργατών διαφόρων ειδικοτήτων στην Ελλάδα και στην αλλοδαπή. Αξιοποιούμε την τεχνολογία, υποστηρίζουμε την καινοτομία και την δημιουργικότητα, καλλιεργούμε την ομαδικότητα και την αλληλεγγύη, με σκοπό την παροχή βέλτιστων υπηρεσιών στους εντολείς μας και την συλλογική προαγωγή μας. Το όραμά μας είναι, το τέλος της επόμενης πενταετίας να βρει την εταιρεία μας ανανεωμένη, προσιτή, δυναμική και αποτελεσματική, στην κορυφαία θέση όλων των τομέων της εξειδίκευσής της. ■

Η υπόθεση Siemens καταδεικνύει και την αξία των ενδίκων μέσων που πρέπει να κρίνονται από πολυμελείς δικαστικές συνθέσεις με εγγυήσεις ορθοκρισίας

Πλουτίστε τις γνώσεις σας (όχι μόνο τις νομικές) – Διευρύνετε τον ορίζοντα και τις εμπειρίες σας (σε όλα τα επίπεδα) – Εμπιστευτείτε τις δυνάμεις σας 13 _ LAWYER

_BACK COVER STORY

Η δια βίου μάθηση δεν σταματάει ποτέ Συζητήσαμε με τη Managing Partner της A.A.K. Law Firm, Σουζάνα Κλημεντίδη, για τον ρόλο των γυναικών στη νομική και επιχειρηματική κοινότητα, την ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης των εξελίξεων που συντελούνται στο δυναμικό διεθνές πεδίο, αλλά και τη διαμόρφωση του επενδυτικού τοπίου στην Ελλάδα, στον απόηχο της πιστοληπτικής αναβάθμισης.

Της Αλεξάνδρας

Βαρλά

Πείτε μας δυο λόγια για εσάς και την επαγγελματική σας πορεία. Είχα πάντοτε την πεποίθηση ότι πρέπει να διεκδικούμε πράγματα, προσδοκίες και φιλοδοξίες. Αυτό έχει μεγαλύτερη αξία, θα μου επιτρέψετε να πω, ιδίως στην περίπτωση των επαγγελματιών γυναικών νομικών, οι οποίες καλούνται καθημερινά να διαχειριστούν δύσκολες και σύνθετες προκλήσεις, σε ένα περιβάλλον που δεν τους επιφυλάσσει πάντοτε την καλύτερη δυνατή θέση. Ασφαλώς, στη σημερινή συγκυρία, η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν· οι γυναίκες πρωταγωνιστούν σ’ έναν πολύ μεγάλο βαθμό στη νομική και επιχειρηματική κοινότητα, καθώς και στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Παρόλα αυτά, αν θέλουμε να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι ακόμη σημαντικά, έως ότου και επισήμως φτάσουμε στην επί του πεδίου ισότιμη μεταχείριση των δύο φύλων στο νομικό και ευρύτερα επαγγελματικό κόσμο. Στη δικηγορία καλείσαι καθημερινά να δώσεις τον καλύτερο εαυτό σου, με ένα αξιακό και ηθικό υπόβαθρο που αποτελεί και την ταυτότητά σου, επαγγελματική και προσωπική. Το δικό μου επαγγελματικό πλέον υπόβαθρο νοηματοδοτείται από την ειλικρινή προσωπική πίστη της επαγγελματικής και οικονομικής ενδυνάμωσης των γυναικών σε συνάρτηση με την ισότητα στην εργασία. Όλα αυτά είναι κρίσιμα, διότι αν δεν υπάρχει μια αξιακή θέση στο παρασκήνιο που να σε εμπνέει και να σε κινητοποιεί, έχω την αίσθηση ότι δεν μπορείς με μεθοδικότητα και

στοχοπροσήλωση να υπερβείς τις καθημερινές προκλήσεις του λειτουργήματος που επιτελούμε. Το προσωπικό και μεγαλόπνοο επαγγελματικό βήμα ξεκίνησε στην ηλικία των 27 ετών, όταν ίδρυσα τη δική μου δικηγορική εταιρεία. Μια απόφαση ομολογουμένως δύσκολη, για την οποία δεν μετάνιωσα και μέχρι σήμερα μπορώ να σας πω ότι με δικαιώνει καθημερινά. Ξέρετε, το κρίσιμο εδώ δεν ήταν η σταδιοδρομία στο χώρο της δικηγορίας –αυτό ήδη είχε «κλειδώσει» μέσα μου στα προπτυχιακά χρόνια της Νομικής- όσο η απόφαση να επιχειρήσω ένα τέτοιο βήμα σε τόσο νεαρή ηλικία – βήμα το οποίο στη σκέψη αρκετών τότε ισοδυναμούσε με επαγγελματική «αυτοκτονία». Έκτοτε, η εταιρεία μας έχει καταφέρει να αναπτύξει μια κουλτούρα συνεργασίας και ακεραιότητας, παρέχοντας ένα ανεξάντλητο φάσμα νομικών υπηρεσιών. Προσωπική μου δέσμευση, όπως και της ομάδας μου, είναι να εξελισσόμαστε διαρκώς, να ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες των πελατών που μας εμπιστεύονται και, κυρίως, να αμφισβητούμε με γόνιμο τρόπο τον εαυτό μας, για να είμαστε όλο και πιο κοντά στην καινοτομία. Πέρα όμως από την πρακτική κατάρτιση, επενδύω και στη διαρκή επιμόρφωση, η οποία είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με την εποχή μας και την ανάγκη για όλο και υψηλότερου επιπέδου νομικές υπηρεσίες. Από τα αμφιθέατρα της Νομικής έως το μεταπτυχιακό του Ναυτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και από το πρόγραμμα Τραπεζικής Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έως την εξοικείωση με τα προσόντα που πρέπει να έχουν τα

14 _ LAWYER

Σουζάνα Κλημεντίδη Managing Partner at A.A.K. Law Firm

LAWYER _ 15

_BACK COVER STORY ηγετικά στελέχη, η διά βίου μάθηση δεν σταματάει ποτέ. Και ποιος ξέρει ποιο θα είναι το επόμενο επαγγελματικό και ακαδημαϊκό στοίχημα.

σύγχρονη Business Lawyer πρέπει να μην εφησυχάζει μόνο με όσα συμβαίνουν «εντός των τειχών», με άλλα λόγια είναι ζωτικής σημασίας να μην επαναπαύεται στην εποπτεία των εξελίξεων που συντελούνται στη δική μας έννομη τάξη, αλλά να μελετά συστηματικά το δυναμικό πεδίο που διαμορφώνεται πέρα κι έξω από εμάς, το οποίο -πιστέψτε με- είναι εξαιρετικά ευρύ και πολυσύνθετο. Όμως, ανεξαρτήτως αντιξοοτήτων, είναι κοινή παραδοχή πλέον ότι αυτοί είναι οι όροι υπό τους οποίους διεξάγεται το νομικό και επιχειρηματικό παιχνίδι της εποχής. «Take it or leave it», που λένε και οι Αγγλοσάξονες. Από τη στιγμή, όμως, που τόσο η ομάδα μου όσο κι εγώ έχουμε αποφασίσει ότι η εταιρεία θα έχει ένα πρόσημο με εξωστρεφή χαρακτηριστικά, έχουμε την υποχρέωση να κάνουμε ό,τι είναι εφικτό για να ανταποκριθούμε με επαγγελματισμό και αξιοπιστία στις υποθέσεις που κάθε φορά χειριζόμαστε.

Θα ξεχωρίζατε κάποιο «ορόσημο» στη μέχρι τώρα σταδιοδρομία σας; Η παροχή υψηλού επιπέδου νομικών υπηρεσιών και το αίτημα διαρκείας να ανταποκρίνεσαι στις ανάγκες των πελατών είναι ένας μαραθώνιος και σίγουρα όχι ένα στιγμιαίο σπριντ. Με αυτό θέλω δηλαδή να πω ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηθική και επαγγελματική ικανοποίηση από το να σε εμπιστεύονται οι πελάτες σου σε ένα μεγάλο και ετερόκλητο πεδίο αντικειμένων. Αυτό σίγουρα είναι ένα κομβικό και διαχρονικό στιγμιότυπο που ξεχωρίζω. Από την άλλη, βέβαια, το συγκεκριμένο ορόσημο συναρτάται και με κάτι ακόμη. Οι πελάτες με την εμπιστοσύνη που σου δείχνουν σε ωθούν στην πραγματικότητα σε μια συνεχή εξελικτική πορεία. Από τότε που ιδρύσαμε τη δικηγορική μας εταιρεία, ξεχωρίζω επίσης το πολύτιμο «μήνυμα» που μας κόμισαν οι πελάτες μας, οι οποίοι μας βοήθησαν να εμπεδώσουμε τη σημασία της εξειδικευμένης παροχής υπηρεσιών. Έτσι, λοιπόν, το δεύτερο ορόσημο, το οποίο στην πραγματικότητα αναπτύσσει δεσμούς με το πρώτο, είναι το γεγονός ότι η εταιρεία μεταβόλισε με ταχύτατους ρυθμούς το συγκεκριμένο αίτημα και σήμερα έχει στο ενεργητικό της έμπειρους συνεργάτες με βαθιά πρακτική και θεωρητική κατάρτιση, υψηλές επιστημονικές δεξιότητες καθώς και αυξημένες επαγγελματικές επιδόσεις σε ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων.

Μια σύγχρονη Business Lawyer πρέπει να μελετά συστηματικά το δυναμικό πεδίο που διαμορφώνεται πέρα κι έξω από εμάς, όχι μόνον "εντός των τειχών"

Πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί το τοπίο των επενδύσεων για την Ελλάδα τα επόμενα χρόνια; Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα σημεία που πρέπει να βελτιωθούν σε νομικό αλλά και σε επιχειρηματικό επίπεδο;

Μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς σας αφορά πρόσωπα και επιχειρήσεις του εξωτερικού. Ποιο είναι το αντικείμενό σας σε αυτές τις συνεργασίες; Διαφοροποιούνται από τις αντίστοιχες εγχώριες συναλλαγές;

Η συζήτηση για το τοπίο των επενδύσεων στη χώρα μας πριν από λίγα χρόνια ήταν απαγορευτική – θα έλεγα μάλιστα ότι ήταν και μια συζήτηση ταμπού. Σήμερα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει και πλέον τα επενδυτικά ζητήματα σε νομικό αλλά και ευρύτερα πολιτικό επίπεδο μπορούμε να τα προσεγγίζουμε με αυτοπεποίθηση και συγκρατημένη αισιοδοξία. Με όρους επικαιρότητας δεν χωρεί αμφιβολία ότι η πρόσφατη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αναδιατάσσει ριζικά το σκηνικό για την οικονομία, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και εν γένει τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας. Η πιστοληπτική αναβάθμιση αποτελεί ένα μοναδικό ορόσημο της φετινής χρονιάς διότι -ακόμη κι αν δεν είναι άμεσα ορατό στη δίνη των πληθωριστικών πιέσεωνσηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κύκλου πολλαπλών θετικών εξελίξεων για την εθνική οικονομία, επαναπροσδιορίζοντας ταυτόχρονα το μοντέλο των επενδυτικών μας προοπτικών. Πρέπει, όμως, την ίδια στιγμή να είμαστε και ρεαλιστές: η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, χωρίς στο ελάχιστο να υποτιμάται η σημασία της, δεν θα επιλύσει τα χρονίζοντα προβλήματα και τις παθογένειες της χώρας από τη μια στιγμή στην άλλη. Πιο συγκεκριμένα, η Ελλάδα θα ανακτήσει ευρύτερα την επενδυτική της αξιοπιστία με τη δημιουργία ενός φιλικού, ευέλι-

Τα τελευταία χρόνια, καθώς η δραστηριότητά μας έχει επεκταθεί πέραν των ελληνικών συνόρων, ως A.A.K. Legal Law Firm έχουμε αποκτήσει ένα πελατολόγιο διεθνούς εμβέλειας. Πλέον παρέχουμε συμβουλευτικές υπηρεσίες σε πελάτες από την Κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια για περίπλοκα νομικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα στο πεδίο του εταιρικού δικαίου, της κανονιστικής συμμόρφωσης, της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, του δικαίου των επενδύσεων, και ασφαλώς της προώθησης διακρατικών επιχειρηματικών συμφωνιών, ιδίως σε Ολλανδία και Αμερική. Προς υποστήριξη μάλιστα του σφαιρικού, διεπιστημονικού και διασυνοριακού χαρακτήρα των υπηρεσιών μας, πρέπει να σας αναφέρω ότι έχουμε αναπτύξει ένα εκτενές δίκτυο, εγχώριων και ξένων εξωτερικών συνεργατών, αποτελούμενο από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, όπως οικονομολόγους, λογιστές, συμβούλους επιχειρήσεων και δικηγορικά γραφεία άλλων δικαιοδοσιών. Βέβαια, με τις αλλεπάλληλες νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μια 16 _ LAWYER

κτου και αποτελεσματικού νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θα γεννά ευκαιρίες και όχι εμπόδια σε όλους εκείνους που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν το μεγάλο επενδυτικό βήμα στη χώρα. Παράλληλα, τον ίδιο στόχο πρέπει να υπηρετήσει και η φορολογική μας νομοθεσία, η οποία με τα κατάλληλα κίνητρα είναι σε θέση να λειτουργήσει ως μοχλός προσέλκυσης των επενδύσεων. Τέλος, οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας είναι συνυφασμένες με την ταχεία απονομή Δικαιοσύνης. Στην πραγματικότητα, χωρίς γρήγορη και αποτελεσματική Δικαιοσύνη, σοβαρές επενδυτικές κινήσεις δεν μπορούν να σταθούν. Ποιος σοβαρός επενδυτής θα πάρει το ρίσκο να στηρίξει ένα νέο επιχειρηματικό εγχείρημα στη χώρα μας, όταν γνωρίζει ότι η δικαστική του απεμπλοκή από οποιαδήποτε διένεξη θα διαρκέσει αρκετά χρόνια; Πιστεύετε στην εξωδικαστική επίλυση διαφορών; Ποιες είναι οι πρακτικές που ακολουθείτε προς αυτήν την κατεύθυνση; Με την πάροδο των ετών, οι δικηγόροι δείχνουν όλο και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην αξία της εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Την ίδια, ωστόσο, εμπιστοσύνη πρέπει να εμφυσήσουν και στους πελάτες τους, λόγω των πολλαπλών πλεονεκτημάτων που αυτή εγγυάται. Θεωρώ εδώ και αρκετά χρόνια ότι το μοντέλο επίλυσης των διαφορών κατ’ αποκλειστικότητα ενώπιον των δικαστηρίων είναι παρωχημένο και πολλές φορές επίπονο για δικαστές, δικηγόρους και πελάτες. Όταν οι υποθέσεις πληρούν όλες τις προϋποθέσεις προκειμένου να επιλυθούν εξωδικαστικά, δεν υπάρχει πραγματικά κανένας λόγος να άγονται ενώπιον φυσικού δικαστή. Εξάλλου, οι σύντομοι χρόνοι, το χαμηλό κόστος και η επίλυση της διαφοράς με βάση τις ανάγκες των μερών αποτελούν μερικά από τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα για να καταφύγει κανείς σε εξωδικαστικές διαδικασίες. Οι πελάτες έχουν αναμφίβολα τον τελευταίο λόγο για την επίλυση της υπόθεσής τους, αποτελεί όμως βασική φιλοσοφία της A.A.K. Legal Law Firm η εξωδικαστική επίλυση των διαφορών. Μιλούμε με ειλικρίνεια στους πελάτες μας για την εξωδικαστική επίλυση και οι περισσότεροι εξ αυτών μας δίνουν το «πράσινο φως» για να κινήσουμε τις ανάλογες διαδικασίες. Παρά το γεγονός ότι το συναίσθημα σε αρκετούς πελάτες, ιδίως στην αρχή της υπόθεσης, κυριαρχεί έναντι της λογικής, στο τέλος η ομάδα μας έχοντας καλλιεργήσει κλίμα εμπιστοσύνης για τα προνομιακά χαρακτηριστικά των εξωδικαστικών ενεργειών σας πληροφορώ ότι πείθει και τους πιο φαινομενικά αδιάλλακτους. Είμαι πλέον σίγουρη ότι είναι στο χέρι μας να μιλήσουμε στους πελάτες μας και με μια άλλη γλώσσα, εκείνη σύμφωνα με την οποία έχουν τη δυνατότητα να επιλύουν τις διαφορές τους γρήγορα, οικονομικά, πολιτισμένα. Εργαζόμαστε με προσήλωση προς αυτό το στόχο. Και πλέον είμαι πεπεισμένη ότι τα καταφέρνουμε.

Ποιες είναι οι βασικές σας αρχές ως Α.Α.Κ.

Legal Law Firm και πώς διασφαλίζετε μια πελατοκεντρική προσέγγιση στην παροχή των υπηρεσιών σας; Οι αρχές της Α.Α.Κ. Legal Law Firm δεν είναι ένα αόριστο «ευχολόγιο» που απλά υπάρχει επειδή έτσι (πρέπει να) συμβαίνει. Αντικατοπτρίζουν την κουλτούρα των συνεργατών μας, την κοσμοθεωρία μας και φυσικά τον τρόπο που έχουμε επιλέξει από την πρώτη ημέρα να παρέχουμε τις υπηρεσίες μας. Η ακεραιότητα και η ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πελάτες συναρθρώνουν το οικοδόμημα της εταιρείας. Βασιζόμενοι σε αυτό το δίπολο, επενδύουμε στη στρατηγική σκέψη, στην εξειδίκευση, στην καινοτομία, στην επιβράβευση, και στην εταιρική υπευθυνότητα. Υπάρχει όμως μια σταθερή πυξίδα, και αυτή είναι οι ανάγκες, οι αγωνίες και οι ανησυχίες των πελατών μας στις οποίες πρέπει με επιτυχία να ανταποκριθούμε. Για εμένα, οι αρχές και οι αξίες μετουσιώνονται σε πράξεις στο πλαίσιο της καθημερινής πρακτικής. Σε κάθε μικρή ή μεγάλη επαγγελματική ενέργεια αντανακλάται στην πραγματικότητα το αξιακό σύστημα της εταιρείας μας. Και αυτή τη φιλοσοφία αισθάνομαι υποχρεωμένη να διαφυλάξω και να εμπλουτίσω. ■

Η πρόσφατη ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας αναδιατάσσει ριζικά το σκηνικό για την οικονομία, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και εν γένει τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας

LAWYER _ 17

_LAWYER SUCCESS STORIES

Αλέξανδρος Κοντογεωργίου

Aλέξανδρος Κοντογεωργίου

Γεωργία Παπαθανασίου

Partner | LL.M. KBA Law Firm

Partner | LL.M. KBA Law Firm

Αναδιαρθρώσεις & Special Situations O managing partner της δικηγορικής εταιρείας “KBA LAW FIRM”, Αλέξανδρος Κοντογεωργίου και η partner της, Γεωργία Παπαθανασίου, μιλούν στο Lawyer και παρουσιάζουν το “success story” της δικής της ομάδας στον τομέα των αναδιαρθρώσεων χρέους και της εταιρικής αφερεγγυότητας.

a. Περιγράψτε μας την πρακτική που έχετε αναπτύξει σχετικά με την παροχή νομικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία (πιθανή, πρόσκαιρη ή οριστική). β. Ποιο είναι το κενό που εντοπίσατε στην αγορά; Η πρακτική μας ουσιαστικά έχει μετεξελιχθεί από μία ομάδα δικηγόρων εξειδικευμένων μεταξύ άλλων στο δίκαιο των εταιρικών εξαγορών και της αφερεγγυότητας σε μία special situation – turnaround δικηγορική εταιρεία σύμφωνα με την διεθνή τάση των τελευταίων ετών. Έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε κατά το μέγιστο βαθμό το βάθος της εμπειρίας μας στους κλάδους των εταιρικών εξαγορών και της αφερεγγυότητας παρέχοντας εξατομικευμένες νομικές υπηρεσίες τόσο σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε καθεστώς αφερεγγυότητας όσο και σε εταιρείες που επιθυμούν να συναλλαχθούν με αυτές (επενδυτές, χρηματοδότες, μισθωτές, προμηθευτές κλπ). Διαθέτοντας μία επαρκώς και διαρκώς αναπτυσσόμενη στελεχωμένη ομάδα δικηγόρων που συνεπικουρείται από εξειδικευμένους οικονομικούς, φορολογικούς και τεχνικούς συμβούλους με υψηλή κατάρτιση και εμπειρία σε ποικίλους κλάδους της εμπορικής δραστηριότητας (τουρισμό, ενέργεια, ακίνητα, κλπ.) επιδιώκουμε αρχικά να κατανοήσουμε εις βάθος τη «φυσιογνωμία» του εντολέα μας και τα αίτια που τον οδήγησαν σε κατάσταση αφερεγγυότητας. Δεδομένου ότι όταν μία επιχείρηση βρίσκεται σε οικονομική αδυναμία, ο χρόνος ανταπόκρισης πρέπει να είναι ακαριαίος και η άμεση ετοιμότητα των νομικών συμβούλων θεωρείται αυτονόητη, επιδίωξή μας είναι η χαρτογράφηση των δεδομένων της εκάστοτε κατάστασης του εντολέα μας και η δράση μας με άμεσα αντανακλαστικά. Με αυτόν τον τρόπο, καταστρώνουμε ολιστικές λύσεις αναδιάρθρωσης, με γνώμονα τη μακρόβια βιωσιμότητα του χρέους τόσο από τη σκοπιά του οφειλέτη όσο και των stakeholders.

18 _ LAWYER

Και σε επίπεδο όμως εταιρικών εξαγορών επιχειρήσεων που βρίσκονται σε κρίση ή αφερεγγυότητα (Distress M&A), τόσο από την πλευρά των νομικών συμβούλων του επενδυτή όσο και της επιχείρησης, η ετοιμότητα, η εμπειρία και η ταχύτητα ανταπόκρισης είναι οι πιο κρίσιμοι παράγοντες στην επιτυχή ολοκλήρωση της συναλλαγής. Η παλέτα των λύσεων τόσο σε επίπεδο αναδιάρθρωσης χρέους των επιχειρήσεων σε κρίση όσο και σε επίπεδο εξαγορών των εταιρειών αυτών είναι μεγάλη και πολυεπίπεδη. Περιλαμβάνει τη σύναψη διμερών συμφωνιών αναδιάρθρωσης με τους συναινούντες πιστωτές της επιχείρησης, συμφωνίες παροχής ανοχής (Standstill Agreements), δικαστική προστασία, εταιρικούς μετασχηματισμούς και εν γένει την αξιοποίηση όλων των εργαλείων που παρέχει ο Κώδικας Αφερεγγυότητας, όπως λ.χ. την υπαγωγή σε καθεστώς εξυγίανσης, την αξιοποίηση του εξωδικαστικού μηχανισμού, προληπτικά μέτρα προστασίας και θωράκισης της υπεραξίας της εταιρείας ή εσχάτως την αντιμετώπιση μέτρων που στόχο έχουν την ρευστοποίηση της επιχείρησης όπως είναι η επιθετική μεταβιβαστική εξυγίανση του οφειλέτη και ρευστοποίηση εν συνόλω της επιχείρησης. Την ίδια στιγμή που η παροχή νομικών υπηρεσιών προς τους παραδοσιακούς δανειστές (τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, θεσμικά κεφάλαια κ.ο.κ.) είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο στην Ελλάδα, διαπιστώσαμε σημαντικό κενό στην παροχή εξατομικευμένων νομικών υπηρεσιών προς επιχειρήσεις που βρίσκονται σε κρίση. Διαπιστώσαμε επίσης ότι η ισορροπημένη λύση του προβλήματος της υπερχρέωσης που αντιμετώπιζαν οι ελληνικές επιχειρήσεις αφορούσε το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής επιχειρηματικότητας την περίοδο 2010-2022. Αποτέλεσμα του φαινομένου τούτου είναι η ενίσχυση του διαχρονικώς ανταγωνιστικού προβαδίσματος των δανειστών. Ώς εκ τούτου, οι υπηρεσίες μας προσανατολίζονται στην κάλυψη του εν λόγω κενού και την προσπάθεια εξασφάλισης ισόρροπης διαπραγματευτικής δύναμης για τον οφειλέτη έναντι του δανειστή.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε και πώς τη διαχειρίζεστε;

Υπάρχει κάποιο καινοτόμο χαρακτηριστικό στον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες;

Η σειρά επιτυχημένων συναλλαγών αναδιάρθρωσης μέσω των οποίων αρχικά επετεύχθη η αποφυγή του κινδύνου της ρευστοποίησης της περιουσίας της επιχείρησης σε κρίση, εν συνεχεία η σταθεροποίησή της με την εξάντληση όλων των μέσων και εργαλείων βιώσιμης αναδιάρθρωσης, ειδικά προσαρμοσμένων στον εκάστοτε κλάδο δραστηριότητας της επιχείρησης, και τέλος η σταδιακή επάνοδος σε κερδοφόρες χρήσεις. Στην υλοποίηση των συναλλαγών αυτών συνεργαζόμαστε με αξιόπιστες μισθώτριες/διαχειρίστριες εταιρείες στον κλάδο του τουρισμού, χρηματοοικονομικούς συμβούλους και με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ιδιωτικά κεφάλαια με σκοπό την άντληση ενδιάμεσης χρηματοδότησης. Τέλος, ακόμη και στην περίπτωση που η βέλτιστη λύση αναδιάρθρωσης αφορά στην πώληση συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, αυτή υλοποιείται με πρωτοβουλία του φορέα της επιχείρησης μέσω μίας διαδικασίας εκποίησης επί τη βάσει διεθνούς διαγωνισμού προσέλκυσης αναγνωρισμένων επενδυτών που σκοπό έχει την μεγιστοποίηση του τιμήματος της εξαγοράς, προς όφελος του φορέα της επιχείρησης και των stakeholders. ■

Μέσω της δεκαετούς και πλέον, εξειδικευμένης εμπειρίας μας σε συγκεκριμένους εμπορικούς κλάδους (λ.χ. κλάδο τουρισμού, τροφίμων και μεταποίησης) έχουμε κατανοήσει σε βάθος την πολυπλοκότητα των αντίρροπων εμπλεκόμενων συμφερόντων (πιστωτών, εργαζομένων, κρατικών φορέων, τοπικής κοινωνίας, ESG παραγόντων και των μετόχων) και έχουμε αναπτύξει εργαλεία διαπραγμάτευσης υψηλής αξιοπιστίας, όπως είναι αναλύσεις και συμπεράσματα επί συγκριτικών δεδομένων (οικονομικών, τεχνικών και νομικών) πραγματικών υποθέσεων που έχουμε χειριστεί. Τα εργαλεία αυτά εξασφαλίζουν στον εντολέα μας διαπραγματευτική ισορροπία έναντι των πιστωτών του με σκοπό να επιφέρουν σε αυτόν τα βέλτιστα αποτελέσματα. Η συμβολή μας στη διαχείριση των υποθέσεων οφειλετών που βρίσκονται σε καθεστώς αφερεγγυότητας ή προ των πυλών της αφερεγγυότητας επικεντρώνεται στην ανάλυση των συνεπειών εφαρμογής όλων των διαθέσιμων νομικών μέσων (άμυνας και επίθεσης) με απώτατο σκοπό τη βελτιστοποίηση του επιθυμητού αποτελέσματος και δη, τη στέρεη επανένταξη του οφειλέτη σε βιώσιμα αναπτυξιακή τροχιά (turnaround).

Ζούμε σε μία εποχή που οι κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες μεταλλάσσονται δυναμικά, και επηρεάζουν καθοριστικά τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους stakeholders. Κορονοϊός, πληθωρισμός, πόλεμος στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή και η άνοδος των επιτοκίων επιχειρηματικών δανείων είναι ορισμένες από τις κρίσεις που επηρέασαν καθοριστικά τις επιχειρήσεις τα αμέσως προηγούμενα έτη, διαδεχόμενες η μία την άλλη ή πολλές φορές και συντρέχουσες, και τις οποίες κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε από κοινού με τους εντολείς μας. Η πρόκληση εν προκειμένω είναι η άμεση, στοχευμένη και συντονισμένη διαχείριση όλων αυτών των απαιτητικών συνθηκών προς το συμφέρον της επιχείρησης σε κρίση. Μέσα από τις συνθήκες αυτές, έχουμε εμπεδώσει τον αποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης ειδικών καταστάσεων και έχουμε καταστρώσει μηχανισμούς από κοινού με τους εντολείς μας για την απορρόφηση μελλοντικών κινδύνων. Ποιο θεωρείτε ότι είναι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της προσέγγισής σας, καθώς και η προστιθέμενη αξία των υπηρεσιών σας; Η προστιθέμενη αξία των υπηρεσιών μας είναι η εξατομικευμένη και ολιστική προσέγγιση της εκάστοτε περίπτωσης επί τη βάσει πραγματικών χρηματοοικονομικών δεδομένων και ανάλυσης αντίστοιχων περιπτώσεων. Επιπροσθέτως, βρισκόμαστε σε στενή επαφή με τη διοίκηση της εκάστοτε επιχείρησης που βρίσκεται σε οικονομική κρίση και χαράσσουμε από κοινού με αυτήν, την στρατηγική αντιμετώπισης των ειδικών καταστάσεων με στόχο την επαναφορά της σε υγιή και βιώσιμη κατάσταση (turnaround & special situation). Το μεγάλο στοίχημα για εμάς είναι να διασώσουμε τον οφειλέτη πριν καταστεί αφερέγγυος. Τι είναι αυτό που καθιστά την πρακτική σας ‘success story’;

LAWYER _ 19

Digital Services Act: Ο Κανονισμός ορόσημο για τις ψηφιακές υπηρεσίες

Στοχεύοντας στην επικράτηση διαφάνειας και υπευθυνότητας στο ψηφιακό περιβάλλον, η Digital Services Act επιβάλλει αυστηρούς κανόνες στους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών και αναμένεται να αλλάξει ριζικά το ηλεκτρονικό εμπόριο και όχι μόνο στην ενιαία αγορά.

Της Αλεξιάννας

Τσότσου LAWYER _ 20

_IN THE SPOTLIGHT

M

πορεί να μας απασχολεί χρόνια, μιας και η πρόταση Κανονισμού έχει δημοσιευθεί ήδη από το 2020, όμως πλέον η Digital Services Act (DSA) έχει τεθεί σε ισχύ από τις 25 Αυγούστου 2023 για τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, ενώ από τον Φεβρουάριο 2024 θα ισχύει για όλους. Οι κανονισμοί για τις πρώτες είναι ιδιαίτερα αυστηροί και θα μετασχηματίσουν το διαδίκτυο, έτσι όπως το ξέραμε. Εκσυγχρονίζοντας την προηγούμενη Οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο του 2000 (e-Commerce Directive) και εντασσόμενη σε μια ολοκληρωμένη ψηφιακή στρατηγική μαζί με τη Digital Markets Act, η DSA αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά νομοθετήματα της ΕΕ και στοχεύει να θεσπίσει ένα ενιαίο ρυθμιστικό πρότυπο για τις ψηφιακές υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά. Ο βασικός της σκοπός είναι να παράσχει ένα ασφαλές ψηφιακό περιβάλλον, απαλλαγμένο από παράνομο περιεχόμενο, με έμφαση στις διαφανείς διαδικασίες λογοδοσίας και στην ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των χρηστών.

Γεωργία Παπαγεωργίου Head of Legal Department, Intracom Telecom

«Η DSA στο σύνολό της αποτελεί πράγματι «ιστορικό νόμο» για τις ψηφιακές αγορές στην εποχή των μεγάλων προκλήσεων που ζούμε και όπου η παραπληροφόρηση αλλά και η διάδοση παράνομου περιεχομένου, αποτελούν μέρος της καθημερινότητας εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου και όπου μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες μπορεί να προβάλουν παράνομο ή/και επιβλαβές περιεχόμενο στις πλατφόρμες τους.»

Play, Google Maps, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, TikTok, X (Twitter), Wikipedia, YouTube, Zalando. Οι πολύ μεγάλες μηχανές αναζήτησης (VLOSE) είναι οι Google και Bing. Εκτός αυτών των χαρακτηρισμένων VLOP και VLOSE, μόνο λίγες υποχρεώσεις (για παράδειγμα, η υποχρέωση δημοσίευσης του αριθμού των μέσων μηνιαίων ενεργών αποδεκτών στην ΕΕ) εφαρμόζο-

Πεδίο εφαρμογής και χρονοδιάγραμμα Η DSA αφορά τους B2B και B2C παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης που παρέχουν στους χρήστες πρόσβαση σε αγαθά, υπηρεσίες και περιεχόμενο. Μεταξύ αυτών, ανήκουν οι υπηρεσίες DNS, οι υπηρεσίες φιλοξενίας, όπως το υπολογιστικό νέφος και η φιλοξενία ιστοσελίδων, οι επιγραμμικές πλατφόρμες, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι επιγραμμικές αγορές και οι μηχανές αναζήτησης. Οι εν λόγω πάροχοι εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της DSA, εφόσον έχουν την εγκατάστασή τους εντός ΕΕ ή έχουν με άλλο τρόπο ουσιαστική σύνδεση με την ΕΕ. Τέτοια ουσιαστική σύνδεση υπάρχει, μεταξύ άλλων, όταν ο πάροχος έχει σημαντικό αριθμό χρηστών σε ένα ή περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ ή στοχεύει σε δραστηριότητες σε ένα ή περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ. Πάντως, η απλή πρόσβαση ενός ιστότοπου σε ευρωπαϊκό κράτος από μόνη της δεν αρκεί. Επί του παρόντος, ήδη από τις 25 Αυγούστου 2023, οι διατάξεις της DSA ισχύουν για τις 19 μεγαλύτερες ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες προσδιορίστηκαν στις 25 Απριλίου 2023 από την Επιτροπή. Συγκεκριμένα, οι πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (VLOP) είναι οι AliExpress, Amazon, AppStore, Booking, Facebook, Google

νται ήδη στους υπόλοιπους ψηφιακούς παρόχους, ενώ οι υπόλοιπες υποχρεώσεις θα αρχίσουν να εφαρμόζονται στις 17 Φεβρουαρίου 2024. Παρά την εν λόγω περίοδο χάριτος, η προετοιμασία των επιχειρήσεων για την επικείμενη εφαρμογή του συνόλου των διατάξεων κρίνεται επιβεβλημένη, καθώς πρόκειται για εκτεταμένη και πολύπλευρη δέσμη κανόνων. Πέρα από τις επιχειρήσεις, προετοιμασία απαιτείται και στις εθνικές αρχές, καθώς μέχρι το Φεβρουάριο θα πρέπει κάθε κράτος-μέλος να έχει ορίσει τον Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών, μια ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή που θα είναι υπεύθυνη

Η Επιτροπή θα έχει άμεσες εξουσίες εποπτείας και επιβολής επί των μεγαλύτερων πλατφορμών και μηχανών αναζήτησης και θα μπορεί να επιβάλει πρόστιμα ύψους έως και 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους LAWYER _ 21

_IN THE SPOTLIGHT

ΠΏΣ ΑΛΛΆΖΕΙ Η DSA ΌΣΑ ΊΣΧΥΑΝ ΜΈΧΡΙ ΣΉΜΕΡΑ Οι κυριότερες αλλαγές που επιφέρει η DSA κινούνται στους ακόλουθους άξονες: • Σαφείς κανόνες για την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου: Η DSA επικαιροποιεί τη διαδικασία με την οποία οι πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών πρέπει να ενεργούν για την ταχεία διαγραφή παράνομου περιεχομένου βάσει της εθνικής ή της ενωσιακής νομοθεσίας.

• Δικαιώματα χρηστών για αμφισβήτηση των αποφάσεων περί περιορισμού περιεχομένου: Οι ψηφιακές πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν στους θιγόμενους χρήστες λεπτομερείς εξηγήσεις για το μπλοκάρισμα λογαριασμών και τον περιορισμό περιεχομένου, ενώ οι χρήστες θα μπορούν να αμφισβητούν τις αποφάσεις αυτές και να επιδιώκουν εξωδικαστικό συμβιβασμό.

• Μ εγαλύτερη διαφάνεια στις διαφημίσεις: Οι πλατφόρμες θα πρέπει να παρέχουν στους χρήστες σαφείς πληροφορίες σχετικά με τον λόγο για τον οποίο τους εμφανίστηκε μια στοχευμένη διαφήμιση και τον τρόπο αλλαγής των παραμέτρων στόχευσης διαφημίσεων.

• Α παγορευμένη στόχευση: Στοχευμένες διαφημίσεις σε παιδιά ή στόχευση με βάση ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, όπως η θρησκεία και ο σεξουαλικός προσανατολισμός, απαγορεύονται.

• Α παιτήσεις διαφάνειας και υποβολής εκθέσεων: Οι πλατφόρμες θα υποχρεούνται να συντάσσουν ετήσιες εκθέσεις σχετικά με τις προσπάθειες μετριασμού του περιεχομένου τους, συμπεριλαμβανομένου του αριθμού των εντολών που έλαβαν για την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου, καθώς και του όγκου των καταγγελιών από τους χρήστες και του τρόπου με τον οποίο αυτές αντιμετωπίστηκαν. Οι εκθέσεις διαφάνειας πρέπει επίσης να περιγράφουν τυχόν

αυτοματοποιημένα συστήματα που χρησιμοποιούνται για τον συντονισμό του περιεχομένου και να γνωστοποιούν την ακρίβεια και το πιθανό ποσοστό σφάλματος που μπορεί να έχουν.

• Π εριορισμός συστημικών κινδύνων: Με δεδομένο ότι οι πολύ μεγάλες πλατφόρμες ενέχουν τους μεγαλύτερους δυνητικούς κινδύνους για την κοινωνία, όπως οι αρνητικές επιπτώσεις στα θεμελιώδη δικαιώματα, στον πολιτικό διάλογο και στις εκλογές, στην έμφυλη βία και στη δημόσια υγεία, η DSA θα υποχρεώνει τις πλατφόρμες αυτές να αξιολογούν επίσημα τον τρόπο με τον οποίο τα προϊόντα τους, συμπεριλαμβανομένων των αλγοριθμικών συστημάτων, ενδέχεται να επιδεινώνουν αυτούς τους κινδύνους για την κοινωνία και να λαμβάνουν μετρήσιμα μέτρα για την πρόληψή τους.

• Π ρόσβαση στα δεδομένα των πλατφορμών για εξωτερικό έλεγχο: Οι πλατφόρμες θα έχουν υποχρέωση να μοιράζονται τα εσωτερικά τους δεδομένα με ανεξάρτητους ελεγκτές, τις αρχές της ΕΕ και των κρατών-μελών, καθώς και με ερευνητές από τον ακαδημαϊκό χώρο και την κοινωνία των πολιτών, οι οποίοι μπορούν να εξετάσουν αυτά τα ευρήματα και έτσι να βοηθήσουν στον εντοπισμό συστημικών κινδύνων και να καταστήσουν τις πλατφόρμες υπόλογες ως προς την υποχρέωσή τους να τους περιορίσουν.

• Ν έες αρμοδιότητες και εξουσίες επιβολής για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις εθνικές αρχές: Η επιβολή των κανόνων της DSA θα συντονίζεται μεταξύ εθνικών και ευρωπαϊκών οργάνων, με την Επιτροπή να έχει άμεσες εξουσίες εποπτείας και επιβολής επί των μεγαλύτερων πλατφορμών και μηχανών αναζήτησης και να μπορεί να επιβάλει πρόστιμα ύψους έως και 6% του παγκόσμιου κύκλου εργασιών τους.

για την επιβολή των κανόνων στις μικρότερες πλατφόρμες που είναι εγκατεστημένες στη χώρα, καθώς και για τη συνεργασία με την Επιτροπή και τους Συντονιστές Ψηφιακών Υπηρεσιών στα άλλα κράτη-μέλη σε μια προσπάθεια ευρύτερης επιβολής στην ΕΕ.

παρόχων ηλεκτρονικών αγορών) με υποχρεώσεις παρακολούθησης και για να μην παραβιαστεί η υφιστάμενη νομολογία που έχει αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια των ετών, διευκρινίζεται στη DSA ότι οι πάροχοι υπηρεσιών που συνίστανται στην αποθήκευση πληροφοριών δεν ευθύνονται για το περιεχόμενο που δημοσιεύουν οι χρήστες ούτε υποχρεούνται να λαμβάνουν προληπτικά και γενικά μέτρα παρακολούθησης όσον αφορά το περιεχόμενο τρίτων. Ωστόσο, αυτή η γενική αρχή υπόκειται σε ορισμένες συγκεκριμενοποιήσεις. Ειδικότερα, αναφορικά με το δίκαιο προστασίας των καταναλωτών, το οποίο αφορά αποκλειστικά τους παρόχους ψηφιακών πλατφορμών που επιτρέπουν

Οι κυριότερες ρυθμίσεις και υποχρεώσεις για τις επιγραμμικές πλατφόρμες Φιλοξενία περιεχομένου (άρθρα 6 έως 8) Για να αποφευχθεί η υπερβολική επιβάρυνση των παρόχων ψηφιακών υπηρεσιών (μεταξύ άλλων, των 24 _ LAWYER

στους καταναλωτές να συνάπτουν συμβάσεις εξ αποστάσεως με επιχειρήσεις (B2C), ισχύει το εξής. Όταν ο πάροχος υπηρεσιών παρουσιάζει τις πληροφορίες της συναλλαγής κατά τρόπο που οδηγεί τον μέσο καταναλωτή να πιστεύει ότι οι πληροφορίες, το προϊόν ή η υπηρεσία παρέχονται από τον ίδιο τον πάροχο υπηρεσιών ή από έμπορο που ενεργεί υπό την εξουσία ή τον έλεγχό του, δεν ισχύει η αρχή της μη ευθύνης του για αυτό το περιεχόμενο. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβαίνει όταν ο πάροχος υπηρεσιών δεν αποκαλύπτει την ταυτότητα του εμπόρου ή την αποκρύπτει μέχρι τη σύναψη της σύμβασης ή όταν ο πάροχος υπηρεσιών εμπορεύεται τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες στο δικό του όνομα (αντί του ονόματος του εμπόρου). Βεβαίως, ο προσδιορισμός αυτός πρέπει να γίνεται με βάση τη συνολική θεώρηση των περιστάσεων σε κάθε μεμονωμένη περίσταση. Η ρύθμιση αυτή θα έχει φυσικά τεράστιες επιπτώσεις στους παρόχους ηλεκτρονικών αγορών B2C, αφού αυτοί θα πρέπει να φροντίζουν επιμελώς, ώστε ο σχεδιασμός και οι διαδικασίες στις ηλεκτρονικές αγορές τους να μη δίνουν την εντύπωση ότι αναλαμβάνουν την ευθύνη για το περιεχόμενο των εμπόρων τους. Πέραν αυτού, η απαλλαγή από την ευθύνη για τους παρόχους φιλοξενίας περιεχομένου δεν εφαρμόζεται επίσης, όταν ο πάροχος εγκαταλείπει τον ουδέτερο ρόλο του ως αμιγώς τεχνικός, αυτοματοποιημένος και παθητικός πάροχος υπηρεσιών και διαδραματίζει ενεργό ρόλο στην επεξεργασία των πληροφοριών που παρέχονται από έναν παραλήπτη. Κινείται, πάντως, σε θετική τροχιά η διευκρίνιση ότι οι εθελοντικές έρευνες των παρόχων υπηρεσιών με δική τους πρωτοβουλία ή άλλα μέτρα που αποσκοπούν στην επίτευξη νομικής συμμόρφωσης δεν συνεπάγονται τη μη απαλλαγή από την ευθύνη. Συνεπώς, οι επιγραμμικές πλατφόρμες δεν διακινδυνεύουν την απαλλαγή τους από την ευθύνη λόγω της καλόπιστης στάσης τους, η οποία τελικά ενθαρρύνεται, ενώ παράλληλα δημιουργείται και ασφάλεια δικαίου.

Ήδη από τις 25 Αυγούστου 2023, οι διατάξεις της DSA ισχύουν για τις 19 μεγαλύτερες ψηφιακές πλατφόρμες σχετικά με όλες τις πολιτικές, τις διαδικασίες, τα μέτρα και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς του περιορισμού του περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένης τόσο της αλγοριθμικής λήψης αποφάσεων όσο και της ανθρώπινης επανεξέτασης. Περαιτέρω, πρέπει να δημοσιεύουν ετήσιες εκθέσεις σχετικά με τον περιορισμό περιεχομένου που έχουν εκτελέσει. Η συμμόρφωση με τις εν λόγω υποχρεώσεις δεν είναι απαραίτητη μόνο για τις επιγραμμικές πλατφόρμες, προκειμένου να ρυθμίζουν και να διασφαλίζουν με διαφάνεια τα πρότυπα ποιότητας των προσφορών που αναρτώνται, αλλά και για τους αποδέκτες, ώστε να μπορούν να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις της εκάστοτε αγοράς και ταυτόχρονα να προστατεύονται από τον αυθαίρετο περιορισμό περιεχομένου. Περαιτέρω, οι αποδέκτες έχουν το δικαίωμα να ενεργούν κατά αυτού που θεωρούν παράνομο περιεχόμενο μέσω μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης που πρέπει να δημιουργηθούν από τους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών. Οι μηχανισμοί αυτοί πρέπει να είναι εύκολα προσβάσιμοι και φιλικοί προς το χρήστη και οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται εγκαίρως και με αντικειμενικά, μη αυθαίρετα κριτήρια. Ένα πλεονέκτημα των μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης της DSA για τους παρόχους υπηρεσιών είναι κυρίως ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ στερούνται της δυνατότητας να θεσπίσουν τις δικές τους ατομικές διαδικασίες για την αφαίρεση περιεχομένου ή τον αποκλεισμό της πρόσβασης σε αυτό. Έτσι, οι διαδικασίες θα απλοποιηθούν, ειδικά σε περιπτώσεις διασυνοριακών παραβάσεων. Η αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου αποτελεί μία από τις βασικότερες διατάξεις του Κανονισμού που θα επηρεάσει καθοριστικά το ηλεκτρονικό εμπόριο, το οποίο, όπως γενι-

Αντιμετώπιση παράνομου περιεχομένου (άρθρα 14 έως 16) Η DSA περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό κανόνων και υποχρεώσεων για τις ψηφιακές πλατφόρμες που αποσκοπούν ειδικά στην προστασία των συμφερόντων των αποδεκτών. Ειδικότερα, οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει να παρέχουν στους όρους και τις προϋποθέσεις τους ουσιαστικές πληροφορίες LAWYER _ 25

_IN THE SPOTLIGHT διασφάλιση ενός ασφαλούς, προβλέψιμου και αξιόπιστου επιγραμμικού περιβάλλοντος».

Μαριάνθη Λώλη

Εσωτερικό σύστημα διαχείρισης καταγγελιών (άρθρο 20)

Legal Manager, Skroutz

«Η Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες αποτελεί ουσιαστικά συνέχεια της Οδηγίας 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο και εισάγει μια δέσμη επιπρόσθετων υποχρεώσεων ενημέρωσης και εποπτείας στις πλατφόρμες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών που ενεργούν ως ενδιάμεσοι στο πλαίσιο του ρόλου που διαδραματίζουν στη σύνδεση των καταναλωτών με αγαθά, υπηρεσίες και περιεχόμενο. Οι καινοτόμες διατάξεις που εισφέρονται με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, αναλόγως του τρόπου που θα υιοθετηθούν και θα υλοποιηθούν, αναμένεται να επηρεάσουν θετικά την ενιαία αγορά και τον ανταγωνισμό, με την ενίσχυση του διασυνοριακού ψηφιακού εμπορίου, θεσπίζοντας ένα σύνολο αρμοδιοτήτων και ένα σαφές πλαίσιο λογοδοσίας και διαφάνειας για τις διαδικτυακές πλατφορμές, οι οποίες, λόγω της εμβέλειάς τους, ασκούν πολυεπίπεδη επιρροή στη διευκόλυνση των οικονομικών συναλλαγών παγκοσμίως.»

κότερα όλο το ψηφιακό περιβάλλον, έχει υποστεί όλες τις επιπτώσεις της αρνητικής χρήσης του διαδικτύου. Όπως εξηγεί η Μαριάνθη Λώλη, Legal Manager, Skroutz, «δεδομένου του γεγονότος ότι η εκμετάλλευση του διαδικτύου συνέδραμε τα τελευταία χρόνια στην παράνομη διακίνηση απομιμητικών προιόντων και στη συναλλαγή με μη αξιόπιστους πωλητές, η λήψη μέτρων για την καταπολέμηση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και η διενέργεια δειγματοληπτικού ελέγχου, ώστε να διαπιστώνεται κατά πόσον τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες συμμορφώνονται με τη νομοθεσία, αποτελούν υποχρεώσεις των επιγραμμικών πλατφορμών που αναμένεται να διατελέσουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και στη μέγιστη διαφάνεια με σκοπό την πραγματοποίηση ασφαλών ηλεκτρονικών συναλλαγών. Με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, αν και διατηρείται η απαγόρευση της γενικής υποχρέωσης ελέγχου των πληροφοριών από τους παρόχους των επιγραμμικών υπηρεσιών κατά την Οδηγία 2000/31/ΕΚ, συστήνονται πολλαπλοί μηχανισμοί, ώστε οι αποδέκτες των υπηρεσιών αυτών να αποτρέπουν την αναμετάδοση τυχόν παράνομου περιεχομένου, αποβλέπoντας στη

Εκτός από τους μηχανισμούς ειδοποίησης και δράσης, οι πλατφόρμες ηλεκτρονικών αγορών πρέπει να παρέχουν στους χρήστες πρόσβαση σε εσωτερικό σύστημα καταγγελιών, έτσι ώστε να είναι εφικτή η υποβολή, επεξεργασία και επανόρθωση καταγγελιών σχετικά με αποφάσεις που λαμβάνουν οι πάροχοι υπηρεσιών σε σχέση με παράνομο περιεχόμενο ή περιεχόμενο ασύμβατο με τους Γενικούς Όρους Περιεχομένου τους. Πρόκειται για μια διάταξη που εξυπηρετεί ιδίως την ταχεία και απλή διευκρίνιση παρεξηγήσεων σχετικά με το περιεχόμενο καθώς και τη διόρθωση σφαλμάτων. Αυτό το εσωτερικό σύστημα διαχείρισης των καταγγελιών θα πρέπει να είναι προσβάσιμο σε όλους τους αποδέκτες, δηλαδή σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που χρησιμοποιεί την υπηρεσία, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών ή νομικών προσώπων που υποβάλλουν τις καταγγελίες. Τόσο η ίδια η διατύπωση του Κανονισμού όσο και οι αιτιολογικές του σκέψεις καθιστούν σαφές ότι το εσωτερικό σύστημα διαχείρισης καταγγελιών πρέπει να επιτρέπει την έγκαιρη επανόρθωση. Ως εκ τούτου, η βασική πρόκληση για τους παρόχους ηλεκτρονικών αγορών θα είναι η δημιουργία ενός ανθεκτικού εσωτερικού συστήματος χειρισμού καταγγελιών, το οποίο θα είναι σε θέση να επιλύει αποτελεσματικά μεγάλο αριθμό καταγγελιών. Για να αντιμετωπιστεί αυτή

Οι πλατφόρμες αγορών B2C θα πρέπει να φροντίζουν επιμελώς, ώστε ο σχεδιασμός και οι διαδικασίες στις ηλεκτρονικές αγορές τους να μη δίνουν την εντύπωση ότι αναλαμβάνουν την ευθύνη για το περιεχόμενο των εμπόρων τους 26 _ LAWYER

η πρόκληση, είναι εφικτή η χρήση τεχνητής νοημοσύνης, αν και μια τέτοια προσέγγιση δεν είναι χωρίς περιορισμούς, καθώς η DSA απαιτεί ρητά οι αποφάσεις που λαμβάνουν οι πάροχοι υπηρεσιών να μην λαμβάνονται αποκλειστικά με βάση αυτοματοποιημένα μέσα. Αντίθετα, απαιτείται χειροκίνητη επανεξέταση των αποφάσεων αυτών.

Εξωδικαστική επίλυση διαφορών (άρθρο 21) Η DSA θεσπίζει το δικαίωμα των χρηστών αλλά και των αποδεκτών καταγγελιών να απευθύνονται σε εξωδικαστικό φορέα επίλυσης διαφορών. Το εν λόγω δικαίωμα προϋποθέτει ότι η συγκεκριμένη διαφορά αφορά απόφαση του παρόχου υπηρεσιών, η οποία δεν θα μπορούσε να επιλυθεί μέσω του εσωτερικού συστήματος διαχείρισης καταγγελιών ή αφορά περιοριστικά, ανασταλτικά ή καταγγελτικά μέτρα (όπως η αναστολή ή ο αποκλεισμός λογαριασμών χρηστών). Υπό το πρίσμα αυτό, οι πάροχοι ηλεκτρονικών αγορών πρέπει όχι μόνο να ενημερώνουν για το δικαίωμα αυτό με διαφανή τρόπο, αλλά και να συνεργάζονται με τον αντίστοιχο φορέα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Πρόκειται για μια υποχρέωση με σημαντικές συνέπειες για τους παρόχους, καθώς αυτοί θα αναλαμβάνουν τα τέλη του φορέα εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών και τα έξοδα του αποδέκτη σε περίπτωση απόφασης υπέρ του, όταν από την άλλη σε αντίθετη περίπτωση δεν λαμβάνουν καμία επιστροφή εξόδων.

Oι αποδέκτες έχουν το δικαίωμα να ενεργούν κατά αυτού που θεωρούν παράνομο περιεχόμενο μέσω μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης που πρέπει να δημιουργηθούν από τους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών παρόχων υπηρεσιών, θα πρέπει να δημιουργηθούν πρόσθετες λειτουργίες στο πλαίσιο των μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης για να διασφαλιστεί η απαιτούμενη κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση των αξιόπιστων πηγών επισήμανσης παράνομου περιεχομένου.

Μέτρα και προστασία κατά της αθέμιτης χρήσης (άρθρο 23) Εάν οι αποδέκτες κάνουν αθέμιτη χρήση των υπηρεσιών, οι πάροχοι αυτών των υπηρεσιών έχουν το δικαίωμα να τις αναστείλουν έναντι των εν λόγω αποδεκτών για εύλογο χρονικό διάστημα μετά από προηγούμενη προειδοποίηση. Αυτό ισχύει ιδίως εάν οι αποδέκτες παρέχουν συχνά προδήλως παράνομο περιεχόμενο ή υποβάλλουν συχνά προδήλως αβάσιμες ειδοποιήσεις μέσω των μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης ή του εσωτερικού συστήματος διαχείρισης καταγγελιών. Η ρύθμιση αυτή επιδιώκει έναν πολυεπίπεδο σκοπό. Από τη μία πλευρά, η χορήγηση του εν λόγω δικαιώματος στους παρόχους υπηρεσιών αποσκοπεί στην αποτροπή των χρηστών από το να διαπράττουν σοβαρές παραβάσεις ως επαναλαμβανόμενοι παραβάτες. Από την άλλη πλευρά, αποσκοπεί επίσης στην προστασία των παρόχων από ενδεχόμενη κατάχρηση των δικαιωμάτων που η DSA χορηγεί στους χρήστες.

Αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου (άρθρο 22) Πρόσθετη υποχρέωση για τις επιγραμμικές πλατφόρμες είναι να δίνεται προτεραιότητα στις ειδοποιήσεις που υποβάλλονται από αξιόπιστες πηγές (όπως η Europol ή οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις) στο πλαίσιο των μηχανισμών ειδοποίησης και δράσης και να επεξεργάζονται και να αποφασίζουν γι' αυτές χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Πρόθεση του Ευρωπαίου νομοθέτη είναι η ταχύτερη και πιο αξιόπιστη επίλυση του παράνομου περιεχομένου. Για τον σκοπό αυτό, κατάλληλα καταρτισμένα και έγκριτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα διορίζονται αποκλειστικά από τον αρμόδιο Συντονιστή Ψηφιακών Υπηρεσιών και μόνο εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, όπως ιδιαίτερη εμπειρία και επάρκεια στην αντιμετώπιση παράνομου περιεχομένου. Από τη σκοπιά των επηρεαζόμενων

Σχεδιασμός και οργάνωση επιγραμμικής διεπαφής και αποφυγή δόλιων πρακτικών (άρθρο 25) Το άρθρο απαγορεύει σχετικές πρακτικές σε επιγραμμικές διεπαφές (όπως ιστότοποι) που αποσκοπούν στη σημαντική στρέβλωση ή παρακώλυση της ικανότητας των αποδεκτών LAWYER _ 27

_IN THE SPOTLIGHT να λαμβάνουν αυτόνομες και ενημερωμένες αποφάσεις. Σύμφωνα με την πρόθεση του Ευρωπαίου νομοθέτη, τέτοιες πρακτικές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: α) να ζητείται επανειλημμένα από τους αποδέκτες να κάνουν μια επιλογή όταν η επιλογή αυτή έχει ήδη γίνει, β) να γίνεται η διαδικασία ακύρωσης μιας υπηρεσίας σημαντικά πιο επαχθής από την εγγραφή σε αυτήν, γ) να γίνονται ορισμένες επιλογές πιο δύσκολες και χρονοβόρες από άλλες ή δ) να εξαπατώνται οι αποδέκτες με προεπιλεγμένες ρυθμίσεις που είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν. Η απαγόρευση τέτοιων δόλιων πρακτικών δεν αποτελεί έκπληξη, αν αναλογιστεί κανείς την εξέλιξή τους σε ένα μαζικό φαινόμενο που προκαλεί προβληματισμό και τις πολυάριθμες συστάσεις και δράσεις, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων, που έχουν ληφθεί από κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς. Ωστόσο, τα όρια μεταξύ δόλιων πρακτικών και νόμιμων επιχειρηματικών διαδικασιών είναι αρκετά θολά, οπότε απαιτούνται πιο λεπτομερείς και αναλυτικές επεξηγήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα, αναμένεται η δημοσίευση κατευθυντήριων γραμμών από την Επιτροπή, ώστε το θέμα να αποσαφηνιστεί περαιτέρω.

θέτει στους παρόχους η DSA (να διασφαλίζουν ότι οι διαφημίσεις έχουν ευδιάκριτη σήμανση ώστε οι αποδέκτες να μπορούν εύκολα να αναγνωρίσουν ότι οι πληροφορίες που παρουσιάζονται σε αυτούς αποτελούν διαφήμιση, το/τα πρόσωπα, φυσικά ή νομικά που παρουσιάζουν τη διαφήμιση και τις παραμέτρους που χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό του αποδέκτη αυτής) θα αλλάξουν τον τρόπο λειτουργίας τους, μια και αυτή στηρίζεται κατά μεγάλο μέρος στη διαφήμιση».

Διαφάνεια του συστήματος συστάσεων (άρθρο 27) Τα συστήματα συστάσεων στις ψηφιακές πλατφόρμες έχουν ιδιαίτερη εμπορική σημασία για τους παρόχους υπηρεσιών, ώστε αυτοί να μπορούν να παρουσιάζουν στους παραλήπτες (ιδίως στους καταναλωτές) προσφορές προσαρμοσμένες στα ενδιαφέροντά τους. Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι τα συστήματα συστάσεων έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ικανότητα των αποδεκτών να ανακτούν και να αλληλεπιδρούν με πληροφορίες, αφού σε μεγάλο βαθμό ασκείται έλεγχος στις πληροφορίες που γίνονται προσβάσιμες στους χρήστες. Προκειμένου να διασφαλιστούν τα συμφέροντα των αποδεκτών (επιχειρήσεων και καταναλωτών) και να τους δοθεί η δυνατότητα να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, οι πάροχοι επιγραμμικών πλατοφορμών πρέπει να περιγράφουν στους όρους τους τις σημαντικότερες παραμέτρους που διέπουν τα συστήματα συστάσεων, καθώς και τις δυνατότητες των αποδεκτών να αλλάξουν ή να επηρεάσουν αυτές τις κύριες παραμέτρους. Ως κύριες παράμετροι ορίζονται τα κριτήρια που είναι τα σημαντικότερα για τον καθορισμό των πληροφοριών που προτείνονται στον παραλήπτη, αν και ο όρος παραμένει ασαφής τόσο στη νομολογία όσο και σε άλλα νομοθετήματα, όπως ο Κανονισμός P2B.

Διαφήμιση σε επιγραμμικές πλατφόρμες (άρθρο 26) Για να ενισχυθεί η προστασία των χρηστών, η DSA ενσωμάτωσε υποχρεώσεις επισήμανσης των διαφημίσεων, ώστε να είναι αναγνωρίσιμες. Συγκεκριμένα, θα πρέπει οι αποδέκτες της υπηρεσίας να μπορούν να αναγνωρίσουν το γεγονός ότι μια πληροφορία αποτελεί διαφήμιση, την ταυτότητα του φυσικού ή νομικού προσώπου για λογαριασμό του οποίου αυτή παρουσιάζεται, την ταυτότητα του φυσικού ή νομικού προσώπου, το οποίο πλήρωσε για την ηλεκτρονική διαφήμιση, καθώς και επεξηγήσεις σχετικά με τις παραμέτρους για τον προσδιορισμό ενός χρήστη ως αποδέκτη της εν λόγω διαφήμισης. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η στόχευση της διαφήμισης να γίνεται με βάση ευαίσθητα δεδομένα, όπως δεδομένα υγείας, ή να απευθύνεται σε ανηλίκους. «Η απαγόρευση της στοχευμένης διαφήμισης και ειδικά η απαγόρευση διαφημίσεων που στηρίζονται στο προφίλ των χρηστών με βάση ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα όπως αυτά καθορίζονται στην οικεία νομοθεσία αποτελεί μεγάλη καινοτομία της DSA», όπως επισημαίνει η Γεωργία Παπαγεωργίου, Head of Legal Department, Intracom Telecom, η οποία συνεχίζει: «Οι υποχρεώσεις διαφάνειας που

Απαγορεύεται η στόχευση της διαφήμισης να γίνεται με βάση ευαίσθητα δεδομένα, όπως δεδομένα υγείας, ή να απευθύνεται σε ανηλίκους 28 _ LAWYER

Προστασία ανηλίκων στο διαδίκτυο (άρθρο 28) Η DSA θεσπίζει διασφαλίσεις για τη διαδικτυακή προστασία των ανηλίκων, όπως η απαίτηση για τη θέσπιση κατάλληλων μέτρων για την εξασφάλιση υψηλού επιπέδου απορρήτου και ασφάλειας. Σε κάθε περίπτωση, τέτοιες διασφαλίσεις δεν ισχύουν εάν η χρήση για ανηλίκους δεν επιτρέπεται στο πλαίσιο των όρων της πλατφόρμας, η προσφορά δεν απευθύνεται σε ανηλίκους ή δεν χρησιμοποιείται κυρίως από ανηλίκους και εάν ο πάροχος υπηρεσιών δεν γνωρίζει ότι ορισμένοι από τους αποδέκτες είναι ανήλικοι.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πάροχοι ψηφιακών αγορών πρέπει να διασφαλίσουν αυτό το δικαίωμα επικοινωνώντας απευθείας με τον καταναλωτή, ενημερώνοντάς τον για το παράνομο προϊόν ή υπηρεσία, την ταυτότητα του εμπόρου και κάθε σχετικό μέσο επανόρθωσης. Εάν δεν είναι δυνατή η επικοινωνία με όλους τους καταναλωτές που επηρεάζονται, αυτές οι πληροφορίες πρέπει να δημοσιοποιούνται και να είναι εύκολα προσβάσιμες στις ηλεκτρονικές διεπαφές της πλατφόρμας.

Προστασία των καταναλωτών για συμβάσεις εξ αποστάσεως (άρθρα 30 έως 32) Οι πάροχοι online αγορών B2C θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις απαιτήσεις προστασίας των καταναλωτών που θεσπίζει η DSA για την εξ αποστάσεως σύναψη συμβάσεων. Αυτά τα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών αποσκοπούν ουσιαστικά στη διασφάλιση διαφάνειας προς όφελος των αποδεκτών για την προστασία τους από τη διάδοση προσφορών που περιέχουν παράνομο περιεχόμενο, αλλά και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους έναντι των πωλητών. Για το σκοπό αυτό, οι πάροχοι επιγραμμικών πλατφορώμν πρέπει να διευκολύνουν την ιχνηλασιμότητα των επιχειρήσεων που λειτουργούν ως πωλητές στην πλατφόρμα. Συγκεκριμένα, οι πάροχοι ηλεκτρονικών αγορών πρέπει να λαμβάνουν βασικές πληροφορίες από τους εμπόρους, οι οποίες περιλαμβάνουν: όνομα, διεύθυνση, αριθμό τηλεφώνου και διεύθυνση email, αντίγραφο ταυτότητας ή άλλο ηλεκτρονικό έγγραφο ταυτοποίησης, στοιχεία λογαριασμού πληρωμής, απόσπασμα και αριθμό από το εμπορικό μητρώο και τέλος αυτοπιστοποίηση του εμπόρου στην οποία αναλαμβάνει να προσφέρει μόνο προϊόντα ή υπηρεσίες που συμμορφώνονται με τη νομοθεσία της ΕΕ. Επιπλέον, οι πάροχοι διαδικτυακών αγορών πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να επαληθεύσουν την αξιοπιστία και την πληρότητα αυτών των πληροφοριών. Βέβαια, για να μην υπάρξει δυσανάλογη επιβάρυνση των παρόχων, αυτή η προσπάθεια επαλήθευσης περιορίζεται είτε σε ελεύθερες και προσβάσιμες βάσεις δεδομένων είτε στην παροχή δικαιολογητικών εκ μέρους του πωλητή. Ωστόσο, ακόμα και με αυτόν τον περιορισμό, οι ενέργειες που απαιτούνται για την επαλήθευση των εμπόρων είναι σημαντικές. Περαιτέρω, θεσπίζεται δικαίωμα ενημέρωσης για τους καταναλωτές, όταν έχουν αποκτήσει ένα παράνομο προϊόν ή υπηρεσία με την ηλεκτρονική αγορά.

Συμπερασματικά Γίνεται σαφές ότι ο νέος Κανονισμός για τις ψηφιακές υπηρεσίες προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των χρηστών και των συμφερόντων των παρόχων επιγραμμικών πλατφορμών σε μια λειτουργική ενιαία αγορά. Το αν το πετυχαίνει είναι κάτι που θα φανεί κατά βάση στην πορεία, αφού προς το παρόν υπάρχουν πολλές ασάφειες που απαιτούν περαιτέρω εξειδίκευση. Όπως, άλλωστε, τονίζει η Μ. Λώλη, «για την ομοιόμορφη εφαρμογή και τήρηση των εν λόγω διατάξεων, κρίνεται επιβεβλημένη η συγκεκριμενοποίηση των απαραίτητων διαδικασιών και όχι η απλή ή αόριστη αναφορά σε μηχανισμούς ή διαδικασίες». Έτσι, η έκδοση κατευθυντήριων γραμμών και ενδεχομένως η λήψη επανορθωτικών μέτρων στο μέλλον θα είναι το επόμενο βήμα σε ένα τόσο επιδραστικό νομοθέτημα. Με δεδομένο ότι η μη συμμόρφωση στη DSA μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά πρόστιμα έως και 6% του ετήσιου παγκόσμιου κύκλου εργασιών αλλά και αξιώσεις αποζημίωσης από τους χρήστες, είναι ολοφάνερο ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες πρέπει να ακολουθήσουν μια προσεκτική προσέγγιση και να καταβάλλουν αξιοσημείωτες οργανωτικές και εμπορικές ενέργειες για τη συμμόρφωσή τους. Σε κάθε περίπτωση, θα είναι πολύ ενδιαφέρον να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα και αν οι ρυθμίσεις της DSA θα μπορέσουν πράγματι να καταπολεμήσουν αποτελεσματικά τις παθογένειες των ψηφιακών υπηρεσιών. ■ LAWYER _ 29

Οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών και η συνολικότερη εικόνα στα κόκκινα δάνεια Με στόχο τη διαφάνεια στις σχέσεις των δανειοληπτών με τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων και τη σχετιζόμενη προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών, ο νέος νόμος, ο οποίος ενσωματώνει ευρωπαϊκή Οδηγία, φιλοδοξεί να αλλάξει το τοπίο στα κόκκινα δάνεια, τα οποία κυριαρχούν χρόνια στη δημόσια συζήτηση, αποτελώντας ένα δυσεπίλυτο ζήτημα.

Της Αλεξιάννας

Τσότσου LAWYER _ 30

_IN THE SPOTLIGHT

O

νέος νόμος 5072/2023 με τίτλο: «Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, επανεισαγωγή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» και άλλες επείγουσες διατάξεις» έχει προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον, αφού αφορά χιλιάδες πολίτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με τράπεζες και κυρίως με εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers). Σύμφωνα με την Έκθεση Προόδου του Εξωδικαστικού Μηχανισμού (Αύγουστος 2023), η οποία εκπονήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, το σύνολο των οφειλών αγγίζει τα 19,2 δισ. ευρώ και οι αιτήσεις τον αριθμό των 38.320. Με δεδομένο ότι το ενδιαφέρον παραμένει υψηλό, αφού οι νέες αιτήσεις φτάνουν στις 2.305, είναι λογικό να υπάρχουν υψηλές απαιτήσεις, ώστε η νομοθεσία να μπορέσει να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων οφειλών, εξισορροπώντας ταυτόχρονα τα συμφέροντα των οφειλετών και των servicers.

Διαφάνεια στη σχέση servicers - δανειοληπτών Η ενσωμάτωση της Οδηγίας 2021/2167 έχει ως αποτέλεσμα τη θέσπιση διατάξεων που αφορούν τη λειτουργία των servicers, με έμφαση κυρίως στην ενημέρωση και τον γενικότερο σεβασμό των δανειοληπτών. Αυτοί οι στόχοι επιτυγχάνονται καταρχάς μέσω προβλέψεων που εισάγει η Οδηγία, όπου προβλέπεται συγκεκριμένα: Η προστασία των προσωπικών στοιχείων και της ιδιωτικής ζωής των δανειοληπτών, η απαγόρευση παρενόχλησης, καταναγκασμού ή αθέμιτης επιρροής κατά την επικοινωνία του servicer με τον πολίτη, η έγγραφη γνωστοποίηση στον δανειολήπτη σε γλώσσα σαφή και κατανοητή του υπολοίπου της οφειλής μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης, η καθιέρωση διαφανών, άμεσων και δωρεάν διαδικασιών για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών και τέλος η σύνδεση με τις προβλέψεις του Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών. Ωστόσο, όπως εξηγεί στο Lawyer η κ. Θεώνη Αλαμπάση, Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, θεσπίστηκαν μέτρα επιπλέον της Οδηγίας, καθώς το κενό στην πληροφόρηση των δανειοληπτών ήταν μεγάλο, οπότε απαιτήθηκε να δοθεί έμφαση στην εύκολη και διαφανή ενημέρωσή του. Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκε ειδική ψηφιακή πλατφόρμα, μέσω της οποίας θα παρέχεται προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες για τα εξής στοιχεία: ύψος της οφειλής τους, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις και το επιτόκιο της ρύθμισης.

Παναγιώτης-Δαμιανός Σταύρου Συνεργάτης Δικηγόρος στη δικηγορική εταιρεία «Βασιλογεώργης και Συνεργάτες»

«Ο ν. 5072/2023 ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για τους δανειολήπτες, επιβάλλοντας αυστηρές υποχρεώσεις διαφάνειας προς όφελος των δανειοληπτών. Η νέα νομοθεσία απαιτεί από τους διαχειριστές πιστώσεων να παρέχουν μηνιαία, εξατομικευμένη και λεπτομερή ενημέρωση σχετικά με τα βασικά στοιχεία της οφειλής μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας. Προβλέπονται αυστηρά πρόστιμα έως 500.000 ευρώ και ακόμη ανάκληση άδειας λειτουργίας για τους μη συμμορφούμενους. Επίσης, βελτιώνεται ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών και η πτωχευτική διαδικασία, προσφέροντας προοπτικές για την αποτελεσματική χρήση τους. Ενισχύεται η προστασία των ευάλωτων νοικοκυριών με τη βελτίωση του πλαισίου του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, ο οποίος προσφέρει στήριξη στα νοικοκυριά που κινδυνεύουν να χάσουν την κατοικία τους λόγω πλειστηριασμού ή πτώχευσης, επιτρέποντας την επαναπροσαρμογή τους και παρέχοντας επιδοτούμενο μίσθωμα από το κράτος. Ο στόχος είναι να αποφευχθεί η έξωση και να δοθεί η δυνατότητα επανάκτησης της ιδιοκτησίας στο μέλλον από τον οφειλέτη.»

Οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων υποχρεούνται να έχουν αυτού του είδους την ομαλή επικοινωνία με τους δανειολήπτες μέσω του συστήματος προσωποποιημένης πληροφόρησης από τις 31 Μαρτίου 2024, οπότε είναι η καταληκτική προθεσμία λειτουργίας του συστήματος. Μέχρι τότε, οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν τις εν λόγω πληροφορίες εγγράφως εντός 30 ημερών από την αίτηση του δανειολήπτη. Για να καταπολεμηθεί αποδοτικά τόσο το κενό πληροφόρησης των οφειλετών όσο και τα καθόλου σπάνια φαινόμενα παρενόχλησής τους, προβλέπονται κυρώσεις για τους servicers, τόσο με ανάκληση της άδειάς τους όσο και με πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν τις 500.000 ευρώ.

Από τις 31 Μαρτίου 2024 οι servicers υποχρεούνται να ενημερώνουν επαρκώς τους δανειολήπτες για την οφειλή τους μέσω του συστήματος προσωποποιημένης πληροφόρησης LAWYER _ 31

_IN THE SPOTLIGHT Αλλαγή στον αλγόριθμο και το επιτόκιο για καλύτερες ρυθμίσεις Ένα άλλο πρόβλημα στη διαχείριση των κόκκινων δανείων είναι οι ρυθμίσεις που προωθούνται και κατά πόσον αυτές είναι ελκυστικές και για τα δύο μέρη. Ο αριθμός και το ύψος των δόσεων, το επιτόκιο και η αναδιάρθρωση της οφειλής μέσω «κουρέματος» είναι παράγοντες που συντελούν στην επιτυχία ή όχι της ρύθμισης, οπότε αναζητούνται δρόμοι προς τη βελτιστοποίησή της. Οι κατάλληλες αλλαγές στον αλγόριθμο των ρυθμίσεων αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε υψηλότερο κούρεμα, το οποίο αυτή τη στιγμή σύμφωνα με την προαναφερθείσα Έκθεση Προόδου του Εξωδικαστικού Μηχανισμού είναι κατά μέσο όρο 18% για οφειλές προς το Δημόσιο και 22% για οφειλές προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Περαιτέρω, αλλάζει και το επιτόκιο, αφού τα κυμαινόμενα επιτόκια (Euribor συν 2,5% ή 3% ανάλογα με το εάν υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις ή όχι) αντικαθίστανται από σταθερό επιτόκιο 3% για τρία χρόνια.

Προστασία των ευάλωτων οφειλετών Ένα ζήτημα με κοινωνικές προεκτάσεις αποτελούν οι ρυθμίσεις των δανείων που αφορούν ευάλωτους οφειλέτες, δηλαδή τους οφειλέτες με εισόδημα έως 7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο, με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ και αξία ακίνητης περιουσίας έως 120.000 ευρώ, συν 15.000 ευρώ για κάθε παιδί, με ανώτατο όριο τις 180.000 ευρώ. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι πολλές από τις αιτήσεις δανειοληπτών για ρύθμιση της οφειλής τους αφορούν ευάλωτους οφειλέτες, όμως η απόρριψη τέτοιων αιτήσεων είναι συχνό φαινόμενο. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι πλέον εφικτό να απορριφθεί μονομερώς από την τράπεζα ή την εταιρεία διαχείρισης απαιτήσεων η αίτηση ενός ευάλωτου οφειλέτη. Εφόσον οι πρώτοι επιθυμούν να απορρίψουν μια τέτοια αίτηση, θα πρέπει να προσφεύγουν στα δικαστήρια, αποδεικνύοντας ότι ο ευάλωτος οφειλέτης δεν είναι πραγματικά ευάλωτος. Κατά συνέπεια, όταν η ρύθμιση αφορά ευάλωτο δανειολήπτη, μόνο αυτός έχει το δικαίωμα μονομερώς και χωρίς άλλη διαδικασία να απορρίψει την πρόταση του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Χρηματοδοτήσεις για την εξαγορά δανείων Σημαντικές αντιδράσεις είχε συγκεντρώσει το προηγούμενο διάστημα η δυνατότητα ή μη των δανειοληπτών να εξαγοράσουν το δάνειό τους από τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων. Πέρα από τη στάθμιση του οφέλους της μείωσης των κόκκινων δανείων και ενδεχόμενου συστημικού ρίσκου με την παροχή δυνατότητας εξαγοράς του δανείου μειωμένου, υπήρχε και η απτή προβληματική της χρηματοδότησης αυτής της εξαγοράς. Και αυτό επειδή ο δανειολήπτης δεν έχει πρόσβαση σε νέο τραπεζικό δανεισμό λόγω της εισαγωγής του στον Τειρεσία, οπότε πρακτικά του ήταν ανέφικτη οποιαδήποτε αγορά της απαίτησης μέσω δανείου.

Προβλέπεται έκπτωση 30% επί της τιμής αγοράς των ακινήτων, έτσι ώστε να μειωθεί το επενδυτικό ρίσκο και να υπάρξει ενδιαφέρον για τη σύσταση του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων Για να ενθαρρύνει την εξυγίανση και τη μείωση του αριθμού των κόκκινων δανείων, ο νέος νόμος δίνει τη δυνατότητα στους οφειλέτες να λάβουν νέο δάνειο, για να εξαγοράσει το παλαιό, με συνακόλουθη αναδιάρθρωση της οφειλής του. Για αυτό το λόγο, θα συσταθούν μη τραπεζικές εταιρείες ειδικού σκοπού, οι λεγόμενες Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων. Πρόκειται για εταιρείες που θα χορηγούν, πέρα από καταναλωτικά δάνεια όπως ισχύει με το υφιστάμενο καθεστώς, επιπλέον και στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια, καλύπτοντας έτσι σημαντικό μέρος των κόκκινων δανείων. Για τη σύστασή τους θα λαμβάνουν έγκριση τόσο από την Τράπεζα της Ελλάδος όσο και από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αυτή η ρύθμιση, εκτός από την προφανή της ωφέλεια στη μείωση των κόκκινων δανείων και την αναχρηματοδότηση, φιλοδοξεί να τονώσει και τον ανταγωνισμό στον τομέα χορήγησης πιστώσεων καθώς και να έχει γενικότερα πλεονεκτήματα στη ρευστότητα της οικονομίας, καθώς θα αποκτούν πρόσβαση σε χρηματοδότηση φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία αποκλείονταν έως τώρα.

Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων Ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων έχει ως αρμοδιότητα την απόκτηση της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων οφειλετών και την υποχρέωση επαναμίσθωσης σε αυτούς για 12 έτη με επιδοτούμενο μίσθωμα καθώς και τη δυνατότητα επαναγοράς, έτσι ώστε να αποφευχθεί η έξωση των οφειλετών. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει έως τώρα επαρκές επενδυτικό ενδιαφέρον για τον Φορέα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται μέτρα για την τόνωσή του. Επομένως, οι σχετικές διατάξεις αφορούν τόσο στην προσέλκυση επενδυτικού ενδιαφέροντος, όμως παράλληλα επιδιώκεται και η βελτίωση της θέσης του δανειολήπτη, ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα να μπορεί αυτός να επαναγοράσει το ακίνητό του. Για να επιτευχθεί αυτός ο σκοπός, στο νομοσχέδιο προβλέπεται η έκπτωση 30% επί της εμπορικής τιμής

32 _ LAWYER

Η ρύθμιση των οφειλών στο Δημόσιο και τους Φ.Κ.Α. μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού του Ν. 4738/2020 μετά και τις αλλαγές του Ν. 5072/2023 Οι κ.κ. Γιώργος Ψαράκης και Γιώργος Κεφαλάς, εταίροι στη δικηγορική εταιρεία «ΨΑΡΑΚΗΣ & ΚΕΦΑΛΑΣ», εστιάζουν στα πλεονεκτήματα του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών (όπως ισχύει μετά και τις πρόσφατες τροποποιήσεις του ν. 5072/2023), ιδίως όσον αφορά στη ρύθμιση οφειλών έναντι των δημόσιων φορέων, και στα οφέλη που μπορούν να αντλήσουν οι επιχειρήσεις μέσω μίας τέτοιας μακροπρόθεσμης ρύθμισης.

Γιώργος Ψαράκης

νέο νόμο (άρθρο 67) προβλέπεται ότι πριν τη χορήγηση της πρότασης, επικαιροποιούνται οι οφειλές, ώστε να περιλαμβάνονται στη ρύθμιση όλες οι οφειλές που υφίστανται κατά τον χρόνο ΜΔΕ (mult.), της εκ νέου άντλησης.

M.Sc. • Αναστέλλεται η ποινική δίωξη για τα αδικήματα της μη καταβολής χρεών και της μη καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, ενώ με την ολοκλήρωση της ρύθμισης εξαλείφεται το αξιόποινο των πράξεων.

• Βάσει του ν. 5072/2023 (άρθρο 64), την αίτηση μπορεί να υποβάλλει και αλληλεγγύως ευθυνόμενο πρόσωπο, όταν το νομικό πρόσωπο έχει λυθεί ή έχει παύσει να υφίσταται. Από την οριστική υποβολή της αίτησης απλώνεται ένα δίκτυ προστασίας της επιχείρησης, καθώς, κατά το άρθρο 18 του νόμου, αναστέλλεται από το σημείο αυτό η αναγκαστική εκτέλεση σε βάρος του οφειλέτη, καθώς και η ποινική του δίωξη για τα παραπάνω αδικήματα. Από την έναρξη ισχύος του νόμου το 2021 χρησιμοποιούμε το εν λόγω εργαλείο, ρυθμίζοντας οφειλές επιχειρήσεων με σημαντικά οφέλη για τη βιωσιμότητά τους, καθώς ανακτάται η αναγκαία ρευστότητα για τη χρήση σε παραγωγικούς σκοπούς ή την εξυπηρέτηση λοιπών οφειλών. Ήδη σήμερα πολλές επιχειρήσεις – εντολείς μας έχουν υπαχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό, εξασφαλίζοντας ρυθμίσεις με μεγάλη διάρκεια. Ο εξωδικαστικός μηχανισμός, λοιπόν, έχει έρθει για να αποτελέσει ένα μόνιμο και σημαντικό εργαλείο αντιμετώπισης του ιδιωτικού χρέους. ■

Γιώργος Κεφαλάς

_INFO

_ADVERTORIAL

Ο

εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών του ν. 4738/2020 έχει αναχθεί στο πλέον βασικό εργαλείο για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους όχι μόνο έναντι των ΜΔΕ, LL.M., χρηματοδοτικών φορέων (τράπεζες, PgCert servicers κλπ), αλλά ιδίως έναντι των δημόσιων φορέων, δηλαδή του Δημοσίου και των Φ.Κ.Α. (Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης). Τα πλεονεκτήματα της εν λόγω ρύθμισης έναντι των δημόσιων φορέων συνοψίζονται στα εξής: • Η πρόταση ρύθμισης προκύπτει από υπολογιστικό εργαλείο (αλγόριθμο) που συνεκτιμά την εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη (τα ακίνητα σε αξίες Ε.Ν.Φ.Ι.Α.), καθώς και τις δαπάνες του και τις ανάγκες της επιχείρησης σε κεφάλαιο κίνησης.

• Οι μηνιαίες δόσεις αποπληρωμής μπορούν να φτάσουν τις 240 (20 έτη), δηλαδή διάρκεια πολύ μεγαλύτερη από κάθε άλλη ρύθμιση στο παρελθόν, αλλά κυρίως από τις πάγιες ρυθμίσεις των 12 και 24 δόσεων.

• Το επιτόκιο της ρύθμισης είναι σταθερό 3% καθ’ όλη τη διάρκειά της.

• Η ρύθμιση μπορεί, ανάλογα και με τη δυνατότητα αποπληρωμής κάθε οφειλέτη, να περιλαμβάνει διαγραφή προσαυξήσεων, τόκων, προστίμων, αλλά ακόμη και βασικής οφειλής (όχι όμως βασικής οφειλής από παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους ή ασφαλιστικές εισφορές).

• Σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για τη ρύθμιση των οφειλών προς χρηματοδοτικούς φορείς, στην περίπτωση της ρύθμισης οφειλών προς Δημόσιο και Φ.Κ.Α., γίνεται πάντα δεκτή από τα τελευταία η εξαγόμενη από τον αλγόριθμο πρόταση ρύθμισης, χωρίς να ελέγχεται η τυχόν βιωσιμότητα του οφειλέτη.

• Μετά τη ρύθμιση της οφειλής, η επιχείρηση λαμβάνει φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα περιορισμένης κάθε φορά χρονικής ισχύος.

• Αναστέλλεται η λήψη αναγκαστικών μέτρων σε βάρος του οφειλέτη, ενώ μετά από σχετική αίτησή του, τυχόν κατασχεμένοι λογαριασμοί μπορούν να αποδεσμευτούν άμεσα για το μέλλον.

• Για οφειλές που ρυθμίστηκαν, καθώς και εκείνες που γεννήθηκαν μετά την οριστική υποβολή της αίτησης και πριν την υπογραφή της ρύθμισης, δεν μπορεί να υποβληθεί νέα αίτηση, ακόμη και μετά την παρέλευση έτους. Με τον

LAWYER _ 33

• Λυκαβηττού 2, Κολωνάκι • Ακαδημίας 28, Κολωνάκι Τ: (+30) 210 36 41 214, (+30) 210 36 46 874 E: info@psarakislegal.com W: www.psarakislegal.com

_IN THE SPOTLIGHT πρώτης προσφοράς κατά την απόκτηση των ακινήτων, έτσι ώστε να μειωθεί το ρίσκο των επενδυτών και να υπάρξει ενδιαφέρον στις διαγωνιστικές διαδικασίες για τη σύσταση του Φορέα. Η έκπτωση αυτή θα έχει το επιπλέον όφελος ότι το κόστος επαναγοράς του ακινήτου θα μειωθεί σημαντικά για τον οφειλέτη, οπότε αυτή θα είναι πιο πιθανή να γίνει. Στο πλαίσιο αυτό, θα καταργηθεί και το όριο των 12 ετών, διάστημα κατά το οποίο ήταν υποχρεωτικό για τον οφειλέτη να καταβάλλει μίσθωμα, οπότε η επαναγορά θα είναι εφικτή ακόμα και νωρίτερα. Παράλληλα, εξομοιώνεται η φορολόγηση του Φορέα με το φορολογικό καθεστώς των εταιριών που επενδύουν και διαχειρίζονται ακίνητα που παράγουν εισόδημα (REICs) και καθιερώνεται η υποχρέωση εκ μέρους του οφειλέτη να επιτρέπει την πρόσβαση εμπειρογνώμονα στην κατοικία προκειμένου να καταγράψει την πραγματική κατάσταση και αξία του ακινήτου. Τέλος, το ρίσκο των επενδυτών μειώνεται περαιτέρω, καθώς θεσπίζεται απαλλαγή του Φορέα από την υποχρέωση αγοράς της κατοικίας, εφόσον διαπιστωθούν παραβάσεις που οδηγούν σε πλήρη αδυναμία νομιμοποίησης λόγω του θεσμικού πλαισίου.

Επιτάχυνση των διαδικασιών του Πτωχευτικού Κώδικα Με στόχο να απλοποιηθεί η διαδικασία πτώχευσης, η οποία με το προϋφιστάμενο πλαίσιο παρουσίαζε σημαντικές καθυστερήσεις, θεσπίστηκε η δυνατότητα τυχόν σφάλματα

στα στοιχεία του οφειλέτη να διορθώνονται κατά τη συζήτηση της αίτησης και να μην κηρύσσεται αυτή απαράδεκτη. Επιπλέον, τα εν λόγω στοιχεία αναζητούνται αυτόματα από δημόσιους φορείς και Τράπεζες.

Επέκταση του προγράμματος «Ηρακλής» Η τρίτη φάση του προγράμματος «Ηρακλής» προβλέπει τη χορήγηση εγγυήσεων έως και 2 δισ. ευρώ σε τράπεζες ως τις 31 Δεκεμβρίου 2024, έτσι ώστε να εξυπηρετηθούν περαιτέρω τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Το εν λόγω πρόγραμμα θεσπίστηκε το 2019 και έχει χορηγήσει συνολικά εγγυήσεις ύψους 18,7 δισ., έχοντας μειώσει το απόθεμα κόκκινων δανείων 32% εντός 3,5 ετών. Ο στόχος της μείωσης των κόκκινων δανείων είναι κομβικός, έτσι ώστε να καταστεί δυνατό για τις ελληνικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Συμπερασματικά Πρόκειται για ένα φιλόδοξο νομοθέτημα που προσπαθεί να λύσει γόρδιους δεσμούς σε ζητήματα, όπως η προστασία των ευάλωτων οφειλετών και η εξομάλυνση των σχέσεων των δανειοληπτών με τους servicers. Παραμένει, όμως, ακόμα θολό το πώς θα μπορέσει να γίνει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε ευάλωτους οφειλέτες και κακοπληρωτές και αν τελικά αυτές οι ρυθμίσεις θα μπορέσουν να μειώσουν τα κόκκινα δάνεια με συμφέροντα τρόπο και για τα δύο μέρη αλλά και την οικονομία εν γένει. ■

οιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε στην > Παναδιαμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας και υποχρεώσεων των εταιρειών διαχείρισης δανείων;

Θεώνη Αλαμπάση Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους

Θα έλεγα αδιαμφισβήτητα η παρακολούθηση της έως τώρα λειτουργίας τους και ο εντοπισμός ζητημάτων που έχρηζαν άμεσης νομοθετικής παρέμβασης, έτσι ώστε να πραγματώνεται ο σκοπός για τον οποίο θεσμοθετήθηκαν οι εν λόγω εταιρίες. Η ευρωπαϊκή Οδηγία 2021/2167, την οποία ενσωματώνει η χώρα με το νόμο που ανακοινώθηκε, έχει ήδη μια σειρά από κανόνες αναφορικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών, τη διαχείριση καταγγελιών και μία γενική υποχρέωση ενημέρωσης, χωρίς να προσδιορίζεται το μέσο. Εντοπίσαμε, ωστόσο, ότι στην πραγματικότητα υπήρχε ένα μεγάλο κενό στην πληροφόρηση των δανειοληπτών αναφορικά με το ύψος της οφειλής τους, το επιτόκιο ή ακόμα και τον λογαριασμό εξυπηρέτησης, το οποίο εν πολλοίς οφειλόταν σε ελλιπή στοιχεία κατά το χρόνο μεταβίβασης της απαίτησης. Εντοπίζοντας το ζήτημα, θεωρήσαμε αυτονόητο ότι θα πρέπει να νομοθετηθούν μέτρα πέραν και επιπλέον της ευρωπαϊκής Οδηγίας. Έτσι, με το νόμο που δρομολογείται, θεσπίζεται η υποχρέωση για τη δημιουργία ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής προσωποποιημένης πληροφόρησης του δανειολήπτη. Με τον τρόπο αυτό, βελτιώνεται ουσιωδώς η εξυπηρέτηση των δανειοληπτών, που αποτελεί και έναν από τους ουσιαστικούς λόγους που θεσμοθετήθηκαν οι εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων, ως ο απαραίτητος κρίκος της αλυσίδας επικοινωνίας μεταξύ του αγοραστή των απαιτήσεων και του δανειολήπτη.

34 _ LAWYER

Legal Leaders 25 in Energy: 25 επιδραστικά νομικά στελέχη αναδεικνύουν τον κομβικό ρόλο του νομικού συμβούλου στον κλάδο της ενέργειας Γράφει η Αλεξιάννα

Τσότσου

Τ

α in-house νομικά τμήματα των εταιρειών αποτελούν αδιαμφισβήτητα στήριγμα όλης της επιχείρησης, αν και αυτό δεν είναι πάντα τόσο πρόδηλο. Είναι, θα λέγαμε, οι νομικοί σύμβουλοι οι αφανείς ήρωες που εξασφαλίζουν τις βάσεις για την ανάπτυξη και την καινοτομία των εταιρειών. Ειδικά όταν πρόκειται για τον κλάδο της ενέργειας, όπου οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές τα τελευταία χρόνια, η δραστηριότητα της νομικής υπηρεσίας είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια τυπική διαδικασία για τη νόμιμη λειτουργία της επιχείρησης. Είναι πλέον μέρος της στρατηγικής της, η οποία καταρτίζεται μέσω της στενής συνεργασίας των επικεφαλής των νομικών τμημάτων με τα υπόλοιπα στελέχη κάθε επιχείρησης. Αυτούς τους αφανείς ήρωες φιλοδοξεί να αναδείξει η λίστα με τα 25 επιδραστικά στελέχη in-house νομικών τμημάτων στον χώρο της ενέργειας. Ποια είναι τα στοιχεία, στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν, που έχουν αποτυπωθεί στη συλλογική αντίληψη της επιχειρηματικής κοινότητας και της αγοράς παροχής νομικών υπηρεσιών ως πρωτοποριακά και αποτελεσματικά; Ποια εμβληματικά έργα έχουν καθορίσει την πορεία τους και πώς θα συμβάλλουν

στη διαχείριση των προκλήσεων που αναμένουμε με βεβαιότητα το επόμενο διάστημα; Θέλοντας, λοιπόν, να καταγράψουμε σε πρόσωπα και λέξεις όλη αυτή τη θεματική και τους προβληματισμούς, αποταθήκαμε στη νομική κοινότητα, για να μας προτείνουν τα ίδια τα μέλη της τα νομικά στελέχη που έχουν ξεχωρίσει για τη δράση και την εξωστρέφειά τους. Η ψηφοφορία, η οποία διήρκεσε ένα μήνα, και η ανάδειξη των 25 επιδραστικών νομικών στελεχών μας έδωσε τη δυνατότητα να συνομιλήσουμε με τους εκπροσώπους του κλάδου, να κατανοήσουμε καλύτερα την καθημερινότητα και τη δουλειά τους και να μπορέσουμε να αφουγκραστούμε τις φιλοδοξίες και τους στόχους τους, αλλά και τις μάχες που έχουν δώσει και θα δώσουν στο άκρως απαιτητικό μέλλον που μας περιμένει. Συγχαρητήρια σε όλες και όλους που αποτελούν μέρος της πρώτης λίστας επιδραστικότητας με νομικά στελέχη στην Ελλάδα, έχοντας την τύχη και τη χαρά να αναγνωρίζονται από τους ίδιους τους συναδέλφους τους! Ευχή μας η λίστα που αναδεικνύει με αυτόν τον άμεσο τρόπο τα in-house νομικά τμήματα να γίνει θεσμός και να σας προκαλέσει το ενδιαφέρον, όπως το έκανε σε εμάς από την πρώτη στιγμή. ■

36 _ LAWYER

Δήμητρα Χατζηαρσενίου

Νομική Σύμβουλος και Υπεύθυνη Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ

Ιωάννης Αψούρης

Group General Counsel, HELLENiQ ENERGY Holdings S.A.

Η συνεισφορά της νομικής υπηρεσίας είναι κεντρική στο πρόγραμμα «Vision 2025» Ως πιο εμβληματικό έργο ξεχωρίζω το πρόγραμμα μετασχηματισμού του Ομίλου HELLENiQ ENERGY με την ονομασία «Vision 2025». Περιλαμβάνει δράσεις σε πέντε πυλώνες: • Τον επαναπροσδιορισμό του στόχου μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και βελτίωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος • Την αναπροσαρμογή της επιχειρηματικής στρατηγικής με επικέντρωση επενδύσεων στη Νέα Ενέργεια • Την αναβάθμιση της εταιρικής διακυβέρνησης • Την καθιέρωση της κατάλληλης εταιρικής δομής και • Την υιοθέτηση νέας εταιρικής ταυτότητας. Προφανώς δεν πρόκειται για αμιγώς νομική δράση, αλλά για ένα πολυδιάστατο έργο που απασχόλησε και απασχολεί στελέχη από όλες τις οργανωτικές μονάδες του Ομίλου, η συνεισφορά της νομικής υπηρεσίας, όμως, είναι κεντρική στους τρεις τελευταίους πυλώνες. Μοχλός για την αναβάθμιση της δομής εταιρικής διακυβέρνησης υπήρξε η συμμόρφωση προς το Ν.

4706/2020 και η υιοθέτηση της έκδοσης 2021 του ΕΚΕΔ, ενώ ο εταιρικός μετασχηματισμός περιέλαβε, στο πλαίσιο μερικής διάσπασης, τη μεταβίβαση χιλιάδων συμβάσεων, πληθώρας ακινήτων και ακριβόχρονη ανάληψη δραστηριότητας από την εταιρεία ΕΛΠΕ ΔΕΠΠΠ Α.Ε. στην οποία εισφέρθηκε ο κλάδος διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών και πετροχημικών. Τέλος, η αλλαγή της εταιρικής ταυτότητας και η υιοθέτηση των νέων διακριτικών γνωρισμάτων των εταιρειών του Ομίλου είναι μία πολύπλοκη διαδικασία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αργύρης Οικονόμου

Νομικός Σύμβουλος και Γενικός Διευθυντής Νομικών Υποθέσεων και Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΗ Α.Ε.

Οι Νομικές Υπηρεσίες της ΔΕΗ αντιμετωπίζουν τεράστιο όγκο υποστήριξης σημαντικότατων εγχειρημάτων Ηγούμαι των Νομικών Υπηρεσιών ενός από τους μεγαλύτερους Ομίλους στην Ελλάδα και με αδιαμφισβήτητη επιτυχία χειρίζομαι τις περισσότερες από τις μεγαλύτερες υποθέσεις του. Στο χώρο ευθύνης μου εμπίπτουν 7 διευθύνσεις (νομικών υπηρεσιών, συμμόρφωσης και γραμματεία ΔΣ και 2 κλάδοι (Εταιρικής Διακυβέρνησης και DPO). Έχω άμεση προσωπική ενασχόληση στον εταιρικό μετασχηματισμό, τις εξαγορές, τις

Ανταποκρινόμαστε στις απαιτήσεις του νομικού πλαισίου με πολλή δουλειά

Ο χώρος της ενέργειας είναι γεμάτος … ενέργεια και εξελίσσεται διαρκώς. Όπως όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, έτσι και η Ελλάδα καταρτίζει τον στρατηγικό σχεδιασμό της για την ενεργειακή μετάβαση, ώστε να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Η χώρα μας είναι προικισμένη με άφθονη πρώτη ύλη για τον σκοπό αυτό, επομένως το ζητούμενο είναι η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του απαράμιλλου φυσικού δυναμικού της. Η μεγαλύτερη πρόκληση, λοιπόν, για τα in–house νομικά στελέχη στον κλάδο της ενέργειας είναι η ανταπόκριση στις απαιτήσεις ενός διαρκώς εξελισσόμενου νομικού πλαισίου, τόσο ως προς την αδειοδότηση και τον χωροταξικό σχεδιασμό για τις ΑΠΕ, όσο και ως προς την εξασφάλιση της εμπορικής βιωσιμότητας και την χρηματοδότηση των έργων αυτών, στα οποία, εκτός από τα γνωστά χερσαία αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, θα περιλαμβάνονται και υπεράκτια αιολικά πάρκα, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες και αντλησιοταμίευση, καθώς και νέα καύσιμα, όπως το «πράσινο» υδρογόνο. Για να γίνει αυτό, χρειάζονται τρία πράγματα: δουλειά, δουλειά, δουλειά.

συνθέτες χρηματοδοτήσεις, τις προμήθειες και τον έλεγχο των αντίστοιχων δαπανών. Δεδομένου του μεγέθους και της παρουσίας της ΔΕΗ στην Ελλάδα και διεθνώς, οι Νομικές Υπηρεσίες της αντιμετωπίζουν έναν τεράστιο όγκο υποστήριξης σημαντικότατων εγχειρημάτων που αφορούν στην υλοποίηση του στρατηγικού πλάνου της και διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων μεγάλου αντικειμένου. Σταχυολογώντας, θα μπορούσα να αναφερθώ στην αύξηση κεφαλαίου της ΔΕΗ αξίας 1,35 δισ. ευρώ, στις εξαγορές και εταιρικές συνεργασίες αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ, στην υποστήριξη εξαγορών σε έργα ΑΠΕ, στην ολοκλήρωση της σχετικής νομοθεσίας για την απολιγνιτοποίηση και στη διαχείριση της μετάβασης του καθεστώτος της ΔΕΗ από δημόσια επιχείρηση σε όμιλο δεκάδων εταιρειών του ιδιωτικού τομέα.

38 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Οι Σύγχρονες Ενεργειακές Συμβάσεις ως ανταπόκριση της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ στις πιο πρόσφατες προκλήσεις και απαιτήσεις

O

Παναγιώτης Αλεξανδράκης

_INFO

ι Σύγχρονες Ενεργειακές Συμβάσεις Η Διεύθυνση Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ: [αγοροπωλησία ηλεκτρικής ενέργειας Για τα P.P.A.: Ξεκινήσαμε από ένα πολύ σύν(corporate, financial, sleeved PPA)] θετο και εξαιρετικά μεγάλης έκτασης PPA στα Αγγλικά ως Πρότυπο για την Upstream Σύμβαση μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ / προμηθευτών και Director (ανάντη Συμβάσεις Προμηθευτή με Παραγωγούς μεγάλων καταναλωτών (off-takers) έως και of Legal Affairs ΑΠΕ), διατηρήσαμε τους όρους που διασφαοικιακών & επαγγελματικών καταναλωτών χαμη& Compliance λίζουν την Εταιρεία αλλά και παρέχουν την λής τάσης (<25kVA) (Πρόγραμμα ΗΡΩΝ ΕΝ.Α)] HERON απαραίτητη ευελιξία και τέλος, προχωρήσαμε αποκτούν νέα δυναμική, ενισχύοντας την προστη σύνταξη της Downstream Σύμβασης (κατάντη βλεψιμότητα των εσόδων του πωλητή και του Συμβάσεις με ενεργοβόρους Καταναλωτές) στην ενεργειακού κόστους του αγοραστή, διασφαίδια λογική (πολύ πιο περιορισμένη έκταση). λίζοντας προσιτές τιμές με την αξιοποίηση Για το ΕΝ.Α.: Συμμετείχαμε στην Ομάδα Εργασίας από της ισχυρής πτώσης κόστους στις ΑΠΕ και τέλος, υλοτις αρχή του Project (αρχές 2020), εφαρμόζοντάς το ποιώντας τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις των εταιρειών ως Πρόσθετη Πράξη στη Σύμβαση Προμήθειας Ηλεκτρικής για κλιματικά ουδέτερες δραστηριότητες. Ενέργειας σε οποιοδήποτε Εμπορικό Πρόγραμμα ΗΡΩΝ, ενώ Οι Βασικοί όροι συμβάσεων PPA (ανάντη/upstream – επιλύσαμε τα σημαντικότερα επιμέρους νομικά ζητήματα: κατάντη/downstream):Τα Συμβαλλόμενα Μέρη, τα είδη το Ποσό Συμμετοχής ΕΝ.Α να μην θεωρείται ως «επένδυση» PPAs, η κύρια παροχή, το τίμημα, ο κίνδυνος (risk), (οι καταναλωτές δεν αγοράζουν panels σε συγκεκριμένο η χρηματοδότηση, η καταγγελία και λοιπές σημαντικές Φ/Β!) ή ως «εγγύηση» με την έννοια του Κώδικα Προμήθειας ρήτρες (Διάρκεια, Ανωτέρα Βία, Ποινική ρήτρα) Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες και τα οφέλη από την «απόδοση» της παραγωγής ενός Φ/Β να μην συνδέονται με Το Πρόγραμμα ΕΝ.Α: α) Το μοναδικό στην Ελληνική την απόδοση ενός «χρηματιστηριακού προϊόντος». αγορά Πρόγραμμα, που δίνει την ευκαιρία στους Έλληνες καταναλωτές, με τη συμμετοχή τους, να «αποκτήσουν» Η πρωτοπορία ΗΡΩΝ με αριθμούς: PPA με ενεργοβόρους ένα τμήμα παραγωγής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά καταναλωτές (downstream PPA): 23 Συμβάσεις – Συμπάρκα ΗΡΩΝ & ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ για 20 χρόνια και να φωνημένη ισχύς: 47,7 MW, 8 συμβάσεις PPA για αγορά ενέργειας (upstream PPA): συνολική ισχύς περίπου 180 γίνουν «prosumers» (producer – consumer). β) Χωρίς MW και Πρόγραμμα EN.A έως σήμερα: Εκπτώσεις 1,2 εκατ. να χρειάζεται να έχουν δική τους ταράτσα, ούτε να Ευρώ σε καταναλωτές! ■ μπλέξουν με πολύχρονες διαδικασίες μελέτης και εγκατάστασης φωτοβολταϊκού στη στέγη του σπιτιού τους ή της επιχείρησής τους! γ) Με το νομικό πλαίσιο πλήρως εγκατεστημένο και επικαιροποιούμενο όποτε αυτό απαιτείται, αφού το Πρόγραμμα ΕΝ.Α είναι δυναμικό και εξελίσσεται συνέχεια, η αξία (σε €) της παραγόμενης ενέργειας εμφανίζεται ως έκπτωση στο λογαριασμό 124, Av. Kifissias & 2, Iatridou Str., του καταναλωτή: μεγαλύτερη συμμετοχή, μεγαλύτερη 11526, Athens-Greece έκπτωση! δ) Με τη συμμετοχή στο Πρόγραμμα ΕΝ.Α., που Τ: (+30) 213 0075205 συνδυάζεται με όλα τα Εμπορικά Προγράμματα ΗΡΩΝ, ο Μ: (+30) 6951 854035 καταναλωτής μειώνει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα W: www.heron.gr και συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια επανάσταση της καθαρής ενέργειας!

39 _ LAWYER

Παναγιώτης Ι. Αλεξανδράκης

Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών & Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ΗΡΩΝ

Συστατικό στοιχείο της επιτυχίας η συνεργασία με τους συναδέλφους του κλάδου

Κατ’ αρχάς, θέλω να ευχαριστήσω, από καρδιάς, όλους όσοι με τίμησαν με την ψήφο τους, ως έναν από τους 25 επιδραστικότερους δικηγόρους της ενέργειας στην Ελλάδα. Θεωρώ ως πιο εμβληματικό έργο στην πορεία μου την οργάνωση και τη συνεχή ανοδική πορεία της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ «εκ του μη όντος», επιτυγχάνοντας σήμερα αυτό το έργο να αναγνωρίζεται, στο πρόσωπό μου, από τους συναδέλφους δικηγόρους αλλά και από διοικητικά στελέχη, του ανταγωνισμού, αλλά και της ενεργειακής

Μάριος Ανδρικόπουλος

Legal Director, ELPEDISON S.A.

Μέριμνα για τα εταιρικά συμφέροντα και αίσθημα ευθύνης

Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μου –Δικηγόρος από το 2002 και Legal Director της ELPEDISON από το 2013– επέλεξα να συνδυάσω τη μέριμνα για την υποστήριξη των εταιρικών συμφερόντων με την επιβεβλημένη εντιμότητα και το αναγκαίο αίσθημα ευθύνης, με στόχο να τιμώ την εμπιστοσύνη της Εταιρείας και των μετόχων της. Η τιμητική αυτή διάκριση, πέρα από το προσωπικό σκέλος, ανήκει συλλογικά σε όλη την ομάδα του Νομικού Τμήματος και ασφαλώς στην ίδια την Εταιρεία, αντανακλώντας τις αξίες που διέπουν την δραστηριότητά της. Μπορώ να ανακαλέσω σημαντικούς σταθμούς της διαδρομής μου στην Εταιρεία, όπως η πρώτη συγχώνευση ενεργειακών εταιρειών προμήθειας/παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το 2015 και η συμμετοχή σε σημαντικές Δίκες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ωστόσο, το μείζον για εμένα αποτελεί η διαπίστωση του βάρους και κύρους που φέρει η υπογραφή του Νομικού Τμήματος της ELPEDISON. Η προστασία της συστημικού χαρακτήρα ευστάθειας της ενεργειακής αγοράς, καθώς και η εμπιστοσύνη των πολιτών στη θεσμική της λειτουργία, αποτελούν διαχρονικά πρόκληση. Τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της ενεργειακής κρίσης επαυξάνουν το εύρος των προκλήσεων αυτών. Όπως έχω πράξει κατά το παρελθόν, αξιολογώ την ανάγκη δημόσιας παρέμβασης διεπόμενη από ορθό λόγο και υπευθυνότητα.

αγοράς εν γένει. Θα ήθελα να επισημάνω ότι θεωρώ συστατικό στοιχείο του επιτυχημένου αυτού έργου τη διατήρηση ενός πολύ υψηλού επιπέδου συνεργασίας, ακόμα και αντιδικίας, με όλους τους συναδέλφους του κλάδου, εκτιμώντας ότι έχω συμβάλλει καίρια, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, προς τούτο. Το έργο αυτό απαίτησε (και απαιτεί) υπερεντατική προσωπική ενασχόληση, απόλυτη εμπιστοσύνη και στήριξη από όλη τη διοικητική ομάδα του ΗΡΩΝα, καθώς και τεράστια αποθέματα αντοχής, ψυχικής και σωματικής, διότι το γραφείο μου αποτέλεσε ένα περιβάλλον απόλυτης «νομικής μοναξιάς», αφού από το 2010 έως το τέλος του 2017 ήμουν ο μόνος δικηγόρος των εταιρειών ΗΡΩΝ, στις οποίες αντανακλά η τιμή όπως και στον μητρικό Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.

Πέτρος Σελέκος

Group General Counsel, Mytilineos

Η ενεργειακή πολιτική προκύπτει από τη διχασμένη κοινή γνώμη Η σωστή κατανόηση, ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της ενέργειας, όπως αυτό, διαρκώς, εμπλουτίζεται και μεταβάλλεται, κατά την περίοδο της ενεργειακής μετάβασης, αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Εκτός από τη νομοθετική κινητικότητα, την πολυνομία και την υπερρύθμιση της ενεργειακής αγοράς (οι οποίες χαρακτηρίζουν τόσο την ενωσιακή όσο και την εθνική έννομη τάξη), την αποτελεσματική ερμηνεία και εφαρμογή του ενεργειακού δικαίου δυσχεραίνουν κρίσιμοι, εξωνομικοί, παράγοντες: • ο κοστοβόρος δυισμός της συνύπαρξης του υποσυστήματος των παραδοσιακών μορφών ενέργειας με το, ολοένα αναπτυσσόμενο, υποσύστημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και • η δικαιοπολιτική αμφιθυμία για το περιεχόμενο, τους όρους και την ταχύτητα της ενεργειακής μετάβασης, από το πρώτο υποσύστημα στο δεύτερο. Τη σωστότερη κατανόηση, τη συνεκτική ερμηνεία και την αποτελεσματική εφαρμογή του ενεργειακού δικαίου βοηθά, σίγουρα, η γεωοικονομική και η γεωπολιτική γνώση του, διαμορφούμενου, παγκόσμιου ενεργειακού χάρτη. Αλλά βοηθά, περισσότερο, η επίγνωση ότι η ενεργειακή πολιτική προκύπτει, εν τέλει, από τη διχασμένη κοινή γνώμη: όσων επιμένουν στην κλιματική «καταστροφή», και όσων πιστεύουν ότι η κλιματική κρίση επινοήθηκε από τις παγκόσμιες ελίτ για την εκμετάλλευση των καταναλωτών ενέργειας

40 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Η βιωματική εμπειρία ενός Νομικού Συμβούλου, εν μέσω της ενεργειακής κρίσης M

ία από τις πιο σημαντικές εμπειρίες συστημικών πυλώνων του Κράτους ενείχε ως τις οποίες απέκτησα ως Legal Director αναγκαία προϋπόθεση την ανάγκη ορθολοτης ELPEDISON, υπήρξε η συμμετοχή μου γικής προσέγγισης και υπεύθυνης στάσης. Στο μέτρο που μου αναλογούσε και με την στα μέσα της περασμένης δεκαετίας σε κρίπολύτιμη πάντα υποστήριξη από την ομάδα σιμες δίκες ενώπιον του Συμβουλίου της μου -κόντρα στο ρεύμα- πήρα το ρίσκο της Επικρατείας, οι οποίες και ρύθμισαν σημαδημόσιας παρέμβασης με στόχο την ορθή ντικά ζητήματα της ενεργειακής αγοράς. ενημέρωση των πολιτών αλλά και την αντίΣτο πλαίσιο εκείνων των δικών ανακαλώ ότι κρουση «εύκολων λύσεων» οι οποίες επί μετ’ επιτάσεως είχα επιχειρηματολογήσει ζημία των πολιτών διακινούντο στη σφαίρα αναφορικά με τη «συστημικότητα» της ενερτου δημοσίου λόγου. γειακής αγοράς και την ανάγκη διασφάλισης Το Κράτος, με τις όποιες θεμιτές επιτης ευστάθειας όλων των συμμετεχόντων σε φυλάξεις μου για επιμέρους μέτρα που αυτή – άποψη την οποία υιοθέτησε το Δικαελήφθησαν, επέδειξε αντανακλαστικά και στήριο. Αρκετά χρόνια αργότερα η ενεργει- Legal Director, υπήρξαν παρεμβάσεις που εξομάλυναν μία ELPEDISON S.A. ακή κρίση ήρθε με τρόπο ενίοτε απειλητικό απειλητική κατάσταση για την κοινωνία. να δοκιμάσει τις αντοχές – όχι μόνο της Η οποία με τη σειρά της επέδειξε αντοαγοράς, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. χές – μη παρασυρόμενη από τις εύκολες Η συστημικότητα της αγοράς αναδείχθηκε με μεγαλοστομίες. Φρονώ όμως ότι και οι τρόπο που δεν είχαμε φανταστεί. εταιρείες υπηρέτησαν τον θεσμικό τους ρόλο, με Η βιωματική μου εμπειρία ως επικεφαλής του Νομιαποτέλεσμα συνολικά η αγορά – η συστημική αγορά κού Τμήματος υπήρξε σταθμός ζωής και καριέρας. Και και πάνω από όλα το κοινωνικό σύνολο - με ωριμότούτο καθώς συναισθάνθηκα το βάρος και τη σημασία τητα και ψυχραιμία να ξεπεράσει τη σφοδρή αυτή της ευθύνης και της θεσμικότητας. αναταραχή. ■ Άξονας κάθε απόφασης υπήρξε η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας μεταξύ της προστασίας της δεδομένα αδιαπραγμάτευτης διαφύλαξης της νομιμότητας ως προς τις επιλογές της Εταιρείας και των θεμιτών εταιρικών συμφερόντων – έχοντας ως γνώμονα ωστόσο και την ανάγκη ενσυναίσθησης και υπευθυνότητας ως προς τις κοινωνικές προεκτάσεις της ενεργειακής κρίσης.

6 Fragokklisias Str., Ταυτόχρονα στο δημόσιο λόγο, δυστυχώς, κυριάρ151 25, Marousi-Greece χησαν οι εύκολες προσεγγίσεις, οι αφορισμοί και Τ: (+30) 210 3441165 ενίοτε δε ακόμα και φωνές παραπλάνησης των πολιτών. Στον δικό μου αξιακό κώδικα, η έννοια της θεσμικής αντιμετώπισης της κρίσης σε ένα εκ των

_INFO

Μάριος Ανδρικόπουλος

41 _ LAWYER

W: www.elpedison.gr

Ιωάννης Μπιμπλής

Διευθυντής Νομικών Θεμάτων ανταγωνισμού, διαχείρισης αποβλήτων και εναλλακτικών καυσίμων, ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) Α.Ε.

Ανάδειξη του «μωσαϊκού» ενεργειακών λύσεων στον μελλοντικό ενεργειακό χάρτη Είναι συνειδητή επιλογή μου να επικεντρώνομαι στις προκλήσεις στον χώρο της ενέργειας. Η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων της αγοράς είναι θεμελιώδης, για να μπορεί ο νομικός σύμβουλος να δώσει την κατάλληλη νομική συμβουλή και να κατευθύνει τον οργανισμό στον οποίο ανήκει στις σωστές αποφάσεις. Αυτό ισχύει για όλους τους κλάδους της αγοράς. Ειδικά όμως στην αγορά της ενέργειας, όλα αλλάζουν με ξέφρενους ρυθμούς. Πριν λίγους μήνες, μιλούσαμε για τις ρήτρες αναπροσαρμογής και τώρα τις έχουμε ξεχάσει. Πριν ένα χρόνο, μιλούσαμε για την ηλεκτροκίνηση και σήμερα ανακαλύπτουμε ότι δεν είναι η μόνη λύση. Η ηλεκτροκίνηση αύριο θα συνυπάρχει με τα πράσινα καύσιμα που δεν θα προέρχονται από αργό πετρέλαιο, αλλά από ανακύκλωση αποβλήτων και βιομάζα. Ουδείς μπορεί να υποτιμήσει και τα συμβατικά καύσιμα τα οποία παραμένουν ασυναγώνιστα σε πολλούς κλάδους των μεταφορών (ναυτιλία, μεταφορές βαρέων οχημάτων). Η ανάδειξη από πλευράς μου του «μωσαϊκού» ενεργειακών λύσεων στον μελλοντικό ενεργειακό χάρτη κατέδειξε έναν εναλλακτικό δρόμο στα πλαίσια της πράσινης μετάβασης.

Σοφία Μιχελάκη

Chief Officer, Legal & Governance, ΔΕΣΦΑ

Ο ρόλος του ενεργειακού δικηγόρου είναι κρίσιμος και καταλυτικός Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο σε σχέση με την πράσινη ανάπτυξη και το περιβαλλοντικά φιλικότερο ενεργειακό μείγμα, γεγονός το οποίο αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας. Σε εθνικό επίπεδο, η ενίσχυση των ΑΠΕ, η ενεργειακή αναβάθμιση, η εξοικονόμηση ενέργειας, η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, η ασφάλεια εφοδιασμού, η απεξάρτηση από μοναδικούς προμηθευτές

Έφη Βατάλη

Γενική Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων & Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΔΔΗΕ

Η δουλειά μας, για να αξιολογηθεί, πρέπει να είναι μετρήσιμη

Δραστηριοποιούμαι στον χώρο της ενέργειας ως δικηγόρος 30 έτη. Κατά την άποψή μου, αυτό που χρειάζεται για την επιτυχία είναι πολλή δουλειά, μελέτη, αφοσίωση, πείσμα. Από το Νομικό Σύμβουλο της ΔΕΗ και αδερφικό φίλο έμαθα ότι για να αξιολογήσουν τη δουλειά σου πρέπει να είναι μετρήσιμη, οι αριθμοί μετράνε και αυτό επιβεβαιώνεται κάθε μέρα. Από τη διαμεσολάβηση έμαθα ότι αν επιτύχεις να προσφέρεις σε όλους κάτι, τηρώντας ισορροπίες, θα φέρεις τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ως απόσταγμα της πορείας μου μέχρι τώρα συνοψίζω την προσφορά υπηρεσιών με χαμόγελο αλλά και με στιβαρότητα. Είναι σπουδαίο να αισθάνονται όλοι ότι θα προσπαθήσεις να βρεις μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση χωρίς απλώς να είσαι διεκπεραιωτικός. Οι δε συνάδελφοι στον χώρο της ενέργειας είναι εξαιρετικοί και είναι χαρά μου να συνεργαζόμαστε. Και φυσικά, τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς μια εκλεκτή ομάδα συναδέλφων που να στηρίζουν με το ίδιο πάθος, γνώση, αφοσίωση την εταιρεία. Θα ήθελα η ομάδα μου και εγώ να συμμετάσχουμε όσο πιο ενεργά και δραστήρια μπορούμε στην προσπάθεια της εταιρείας να είναι φιλική στον καταναλωτή και σε όλους τους μετέχοντες στην αγορά ενέργειας, να προσφέρει ασφαλή εργασία στους εργαζόμενους, σταθερό δίκτυο, αξιόπιστες και οικονομικές υπηρεσίες.

αποτελούν μερικούς μόνο από τους πυλώνες της Εθνικής και Ευρωπαϊκής πολιτικής και του νέου ΕΣΕΚ. Οι στόχοι αυτοί είναι ενδεικτικοί της ραγδαίας μετεξέλιξης του ενεργειακού τοπίου και των νέων επιχειρηματικών μοντέλων και δομών αγοράς που θα διαδεχθούν τα υπάρχοντα. Ο ρόλος του ενεργειακού δικηγόρου είναι καθοριστικός στην υποστήριξη των παραγόντων της αγοράς για την ταχεία και αποτελεσματική ενεργειακή μετάβαση μέσω νέων νομοθετικών διατάξεων και κανονισμών. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι μόνο μέσω συνεργασιών με όλους τους παράγοντες και όχι σε καθεστώς απομόνωσης θα πετύχουμε τους στόχους αυτούς. Ο ρόλος, συνεπώς, του δικηγόρου είναι, όχι μόνο κρίσιμος, αλλά και καταλυτικός στη διευκόλυνση και διεκπεραίωση των αναγκαίων ενεργειών, ιδίως δε στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου που θα λειτουργήσει ως υπόβαθρο για τα παραπάνω.

42 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Ο ενεργειακός μετασχηματισμός του Ομίλου Motor Oil, η προώθηση της κυκλικής οικονομίας και ο κομβικός ρόλος της Νομικής Υπηρεσίας

M

ε συνέπεια, σταθερότητα και ισχυρά θεμέπριν από λίγους μήνες ανέλαβα τη θέση του λια, ο Όμιλος Motor Oil μετασχηματίζεΔιευθυντή Νομικών Θεμάτων ανταγωνισμού διαται σε ηγέτη και πρωτοπόρο στον τομέα χείρισης αποβλήτων και εναλλακτικών καυσίμων της διαφοροποιημένης ενέργειας σε διεθνή της Μotor Oil. κλίμακα, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο Πέρα από τη μεγάλη πρόκληση που αποτελεί στο νέο και ταχύτατα εξελισσόμενο ενεργειη μετάβαση από τα συμβατικά καύσιμα στα ακό τοπίο. καύσιμα του μέλλοντος και στη διαχείριση Μέσα από το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειαποβλήτων, η κίνηση αυτή καταδεικνύει τα ακής μετάβασης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αντανακλαστικά και την ικανότητα της Νομικής συνολικού ύψους €4 δισεκατομμυρίων και με μας Υπηρεσίας να προσαρμόζεται με αμεσότητα ορίζοντα το 2030, ο Όμιλος οδηγεί την πράκαι ευελιξία στις νέες συνθήκες, παρέχοντας σινη μετάβαση και προωθεί έμπρακτα τη βιώτην πολύτιμη τεχνική της εξειδίκευση σε έναν σιμη ανάπτυξη. ταχύτατα αναπτυσσόμενο κλάδο. Το ολιστικό και συνεκτικό πρόγραμμα ενερΣ’ όλη την μέχρι τώρα πορεία μου, είναι Διευθυντής γειακής μετάβασης του Ομίλου στηρίζεται σε βαθιά πεποίθηση μου ότι η Νομική ΥπηρεΝομικών Θεμάτων 4 κεντρικούς πυλώνες, θέτοντας τις βάσεις σία μιας επιχείρησης συμμετέχει ενεργά στο ανταγωνισμού, για ένα ποικιλόμορφο και πολυενεργειακό χαρ«γίγνεσθαι», στην καθημερινότητα και στην διαχείρισης τοφυλάκιο. Οι πυλώνες αυτοί είναι οι εξής: χάραξη της συνολικής πορείας του οργανισμού, αποβλήτων και Κινητικότητα & Retail, Ανανεώσιμες Πηγές υποστηρίζοντας δραστικά το έργο της, χωρίς εναλλακτικών Ενέργειας, Εναλλακτικά καύσιμα & Κυκλική να περιορίζεται σε παθητικό ρόλο. Ο Νομικός καυσίμων, οικονομία, Διύλιση, Εφοδιασμός & Εμπορία. σύμβουλος, εκτός από την απαραίτητη νομική ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) Ειδικότερα στο πεδίο της κυκλικής οικονοκατάρτιση, είναι αναγκαίο να κατανοεί και ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ μίας, η Motor Oil έχει επιτύχει σημαντικά να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της αγοράς ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΑΕ. ορόσημα που της επιτρέπουν να ηγείται των και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. προσπαθειών για την εξασφάλιση της ενερΣτο μεγάλο ταξίδι της πράσινης μετάβασης, γειακής αυτονομίας, με την ολοκλήρωση της λοιπόν, καθώς και στην ευρύτερη διαμόρφωση εξαγοράς της Thalis ES SA και της VERD AE να σηματοτης όλης εταιρικής πολιτικής ο ρόλος της Νομικής δοτούν εμφατικά τη μεγάλη βαρύτητα που προσδίδει ο Υπηρεσίας είναι κομβικός, προσαρμοζόμενος με ταχύοργανισμός στον συγκεκριμένο τομέα. τητα και αποτελεσματικότητα στις επιχειρηματικές και Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, ο Όμιλος και η Νομική στρατηγικές επιλογές. ■ του Υπηρεσία δημιούργησαν ξεχωριστή Διεύθυνση από τον περασμένο Ιούλιο, εστιασμένη ακριβώς σε αυτό το αντικείμενο δραστηριότητας, με στόχο την άρτια συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία και την έμφαση στην ανακύκλωση και στην κυκλικόΗρώδου Αττικού 12Α, τητα. Η Motor Oil, δηλαδή, δείχνει και με αυτόν τον τρόπο την αξιακή προτεραιότητα που έχει για 151 24, Μαρούσι-Ελλάδα την ίδια η ουσιαστική προαγωγή της βιωσιμότητας Τ: (+30) 210 8094007 και της αειφορίας.

E: info@moh.gr Σε προσωπικό επίπεδο, μετά από πολυετή θητεία στο W: www.moh.gr χώρο των πετρελαιοειδών και των συμβατικών καυσίμων ως Διευθυντής της Νομικής Υπηρεσίας της CORAL A.E.,

_INFO

Iωάννης Μπιμπλής

43 _ LAWYER

Ανδρέας Ιωσηφίδης

Legal & Contracts Director, Όμιλος Archirodon

Επιδιώκουμε να συνδράμουμε στην ωρίμανση του ενεργειακού τοπίου ενός βιώσιμου πλανήτη Ο Όμιλος Archirodon προσέγγισε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τον κλάδο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα τελευταία χρόνια (περιλαμβανομένης και της Ελλάδας), κάνοντας επιτυχημένα βήματα, τα οποία οφείλονται στις εσωτερικές δομές του ομίλου και στην επιλογή αξιόπιστων συνεργατών. Οι προκλήσεις στον χώρο της ενέργειας είναι ακόμα πολλές, με πολλούς

προνευστασμούς στην πορεία και θα έλεγα ότι οφείλονται κυρίως: (α) στη διαρκή τεχνολογική εξέλιξη των πηγών, (β) στην αναπροσαρμογή του μίγματος, (γ) στο κανονιστικό πλαίσιο που πασχίζει να συντονιστεί με τις εξελίξεις και (δ) στις κρίσεις των τελευταίων ετών που ανακόπτουν τον αρχικά προσδοκώμενο ήπιο ρυθμό μετάβασης. Σε αυτό το ζοφερό πλαίσιο, παρακολουθούμε με πολύ ενδιαφέρον τις εξελίξεις, συμμετέχουμε στις διαβουλεύσεις και επιδιώκουμε μέσω της δραστηριότητάς μας να συνδράμουμε στη βελτιστοποίηση των στόχων της πολιτείας και στην ωρίμανση του ενεργειακού τοπίου της Ελλάδας γενικότερα.

Αναστάσιος Παπαχρήστου

Ράνια Νιάτσου

Διευθυντής, Διεύθυνση Δραστηριοτήτων Νομικών Υπηρεσιών, ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε.

Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων, ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε.

Συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός βιώσιμου πλανήτη

Η αποτελεσματική συνεργασία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της νομικής υπηρεσίας

Αυτό είναι το όραμα και κεντρικό μήνυμα της ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε., βραχίονα του κλάδου περιβάλλοντος του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ και πλήρως καθετοποιημένης εταιρίας στον κλάδο της διαχείρισης αποβλήτων, και αυτή είναι ταυτόχρονα η μεγαλύτερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας που καθημερινώς καλούμαστε να υπηρετήσουμε στην ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. Πρόκληση καθώς και υποχρέωση, αλλά και ευθύνη απέναντι στις γενιές του μέλλοντος. Στην κρίσιμη αυτή καμπή, υπό την ιδιότητα της Διευθύντριας Νομικών Υποθέσεων, μέλημά μου είναι η ορθή και απρόσκοπτη εταιρική πορεία, με στοχευμένες και ευθύβολες ενέργειες, που δίνουν τη δυνατότητα στην ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. να ηγηθεί των εξελίξεων και να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και την πολυετή εμπειρία της. Επίτευγμα και διαρκής σκοπός μου είναι η άμεση και αποτελεσματική νομική διεκδίκηση και επίτευξη στόχων ανάπτυξης, ενθαρρύνοντας βασικές αξίες του Ομίλου, τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη και τη συνέπεια, που αποτελούν παράγοντες σταθερότητας και δημιουργίας και συμβάλλουν στην προώθηση ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος.

Η διαμόρφωση συνθηκών για αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ συναδέλφων, εσωτερικών και εξωτερικών συνεργατών, πάντα με τη συνδρομή και εποπτεία της διοίκησης της εταιρείας, στην στήριξη της οποίας όλοι οι εμπλεκόμενοι συνεργάτες αποβλέπουν, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο μιας αποτελεσματικής νομικής υπηρεσίας ενός φορέα (ΑΕ), με πολυδιάστατη δραστηριότητα στον χώρο της ενέργειας. Η αποτελεσματική συνεργασία με συναδέλφους, προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα, προϋποθέτει άριστη επικοινωνία, συνεννόηση, βαθιά επιστημονική κατάρτιση και ικανότητα σύνθεσης απόψεων. Η συνεργασία των εσωτερικών δικηγόρων της εταιρείας με τη διοίκησή της και τους εξωτερικούς συνεργάτες ανέκαθεν υπήρξε άψογη και αποτελεσματική εις τρόπον ώστε άπαντες οι εμπλεκόμενοι να είναι απόλυτα ικανοποιημένοι και από το αποτέλεσμα της συνεργασίας αλλά και από το ουσιαστικό περιεχόμενο και την καθημερινή εξέλιξη αυτής.

44 _ LAWYER

Ασημίνα Μπιστόλα

Διευθύντρια Νομικής Υπηρεσίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Γενική Διεύθυνση ΝΥ & ΕΔ, ΔΕΗ Α.Ε.

Υποστηρίζουμε όλη την οργανική ανάπτυξη σε νέα έργα ΑΠΕ

Οι Νομικές Υπηρεσίες της ΔΕΗ υποστηρίζουν σημαντικά εγχειρήματα του Ομίλου στην Ελλάδα και διεθνώς. Η Νομική Υπηρεσία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την οποία διευθύνω τα δέκα τελευταία έτη, είναι παρούσα, με κρίσιμο ρόλο, στο σύγχρονο μετασχηματισμό της ΔΕΗ και της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ σε έναν ισχυρό όμιλο πλέον των πενήντα (50) εταιρειών, που έχουν προκύψει, ιδίως, μέσα από εξαγορές και στρατηγικές συνεργασίες. Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα συμμετέχουμε καθοριστικά στη δυναμική επέκταση σε νέες αγορές στα βόρεια σύνορά μας, όπως στην πρόσφατη εξαγορά της (πρώην) ENEL Ρουμανίας, μετά την ολοκλήρωση της οποίας μετράμε άλλες είκοσι (20) ενεργειακές εταιρείες, μόνο για παραγωγή η/ε από ΑΠΕ και αποθήκευση, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουμε καθημερινά, νομικά και επιχειρησιακά, όλη την οργανική ανάπτυξη σε νέα έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης, την κατασκευή, τη χρηματοδότηση και διαχείρισή τους. Τέλος, περιοριζόμενη στη σταχυολόγηση των έργων του πολύ πρόσφατου παρελθόντος, καίρια υπήρξε η συμβολή μας στη διαχείριση των νομικών συνεπειών της μείωσης της έμμεσης συμμετοχής του Δημοσίου στο μειοψηφικό ποσοστό του 34,00% περίπου.

Σπυριδούλα Μεγαλοοικονόμου

Senior Legal Business Partner Energy Supply and Management, Greek RES Development & MPP / Legal, Contracts & Compliance General Division, Mytilineos

Σπουδαία ευκαιρία η ενασχόληση με το ρυθμιστικό πλαίσιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Θεωρώ ότι στη συμβουλευτική δικηγορία δύσκολα μπορεί κανείς να κάνει λόγο για εμβληματικά έργα, εμβληματικό είναι μάλλον το κύριο έργο ή η συναλλαγή σε σχέση με την οποία συμβουλεύει ο δικηγόρος. Από αυτή την άποψη, μοιάζει πιο σωστό να αναφέρω αυτούς, που θεωρώ ως σημαντικούς επαγγελματικούς σταθμούς. Ο πρώτος ήταν η ευκαιρία να αναμειχθώ και να υποστηρίξω την ομάδα ειδικών που ασχολήθηκαν με το αρχικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Ήταν μια σπουδαία ευκαιρία, συνεργάστηκα με γνώστες του αντικειμένου και απέκτησα συγκροτημένα τις βάσεις για όσα με απασχόλησαν στη συνέχεια. Ο δεύτερος ήταν η τριπλή συγχώνευση των ενεργειακών, των μεταλλουργικών και κατασκευαστικών δραστηριοτήτων της MYTILINEOS σε μία εταιρεία το 2017. Ήταν μια επίπονη άσκηση, με πολλές συνιστώσες και λεπτομέρειες, είμαι περήφανη που υπήρξε αδιατάρακτη συνέχεια και ομαλή μετάβαση από τη μία συνθήκη στην επόμενη.

45 _ LAWYER

Αλεξία Τροκούδη

Group Manager, Corporate Holdings and Energy Regulation, HELLENiQ ENERGY Holdings S.A. Legal Division

Απαιτείται στιβαρή νομική συνδρομή για την επενδυτική ασφάλεια

H μεγαλύτερη πρόκληση είναι η «στοχαστικότητα/ αβεβαιότητα» και οι ιδιαίτερες παράμετροι/μεταβλητές που καθορίζουν την ίδια την πρόβλεψη, την παραγωγή και τη ζήτηση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, απαιτούνται δε πλέον νέες τεχνολογίες και σύγχρονες μεθολοδολογίες λ.χ. Ι.Τ (information technology), Α.Ι. (artificial intelligence). Προς τούτο απαιτείται στιβαρή νομική συνδρομή που θα υποδείξει στον πελάτη τις απαιτούμενες νομοθετικές ή/και κανονιστικές παρεμβάσεις για ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο, προς επαύξηση της επενδυτικής ασφάλειας. Ως head legal energy experts, διασφαλίζουμε τα συμφέροντα του Ομίλου της HelleniQ Energy και μέσα από τα προτεινόμενα εταιρικά σχήματα, τα σχέδια χρηματοδότησης που ως ομάδα νομικών-τεχνικώνοικονομικών προκρίνουμε, αλλά και τις ρυθμίσεις των συμβάσεων αγοραπωλησίας και κατασκευής/ συντήρησης που διαπραγματευόμαστε (SPA/EPC). Αυτά ισχύουν έτι περαιτέρω στην HelleniQ Energy Group SA που καλύπτει όλο το φάσμα της ενέργειας, πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμα πάρκα (onshore κ offshore), αποθήκευση άνθρακα, ηλεκτροκίνηση. Απώτερος στόχος είναι η μέγιστη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του Ομίλου και ταυτόχρονα η χρηματοοικονομική ευημερία των μετόχων.

Ζαχαρένια Ανδρεαδάκη

Δικηγόρος, MSc - Επικεφαλής νομικής διεύθυνσης, VOLTON A.E.

Η συνεισφορά του νομικού συμβούλου είναι η συνεχής μελέτη των εξελίξεων Η ενεργειακή μετάβαση σε καθαρή ενέργεια αποτελεί την πλέον σύγχρονη πρόκληση, καθώς η αξιοποίηση βιώσιμων πρακτικών είναι κρίσιμη για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Η χρήση των ΑΠΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης. Η Volton, στη νομική διεύθυνση της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι, είναι μια 100% ελληνική εταιρεία, που κατατάσσεται ανάμεσα στις σημαντικότερες του εγχώριου ενεργειακού κλάδου, έχοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη στον πυρήνα της δραστηριότητάς της, όπως αυτό αποτυπώνεται

Χρυσούλα Μητσιούλη

Head of Legal Affairs, ZeniΘ

Τα εμβληματικά αποτελέσματα είναι απόρροια της ομαδικής εργασίας Η παροχή νομικής υποστήριξης σε μια εταιρεία με μακροχρόνια πορεία που αποδεικνύει τη συνέπειά της σε σχέση με τις αρχές, τις αξίες και την ηθική της, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να παραμένει πρωτοπόρος, απαιτεί ευελιξία, ανθεκτικότητα κι ευρηματικότητα. Στο χώρο της ενέργειας ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με ζητήματα που είναι μοναδικά. Επομένως, σπάνια, οι υποθέσεις που αντιμετωπίζουμε είναι πραγματικά ίδιες, γεγονός που κάνει το έργο μας ιδιαιτέρως δημιουργικό και ανταποδοτικό. Ο κλάδος, άρρηκτα συνδεδεμένος με το γεωπολιτικό γίγνεσθαι, προσφέρει ευκαιρίες για ουσιαστική ενασχόληση με πολύπλοκα ζητήματα που απαιτούν γρήγορα αντανακλαστικά. Έχοντας ως σημείο αναφοράς ένα πολυεπίπεδο κράμα κανονισμών και πρακτικών, δεν αρκεί απλώς το υψηλό επίπεδο γνώσεων, προκειμένου να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των συναλλαγών, αλλά απαιτείται επίσης κατανόηση της ενεργειακής οικονομίας και της μηχανικής. Πάντοτε όμως, τα εμβληματικά αποτελέσματα είναι απόρροια της ομαδικής εργασίας και στο επίκεντρο παραμένει το ανθρώπινο στοιχείο. Εκεί βρίσκονται τόσο η πραγματική πρόκληση όσο και η τεράστια προσωπική ανταμοιβή.

στις δράσεις της, αλλά και στην καθημερινή πρακτική. Η συνεισφορά του νομικού συμβούλου στη διαχείριση των σύγχρονων ενεργειακών προκλήσεων, δεν μπορεί να είναι άλλη, από τη συνεχή μελέτη των εξελίξεων του ενεργειακού νομοθετικού πλαισίου και την εμβάθυνση στις πτυχές του εκείνες, που θα αναδείξουν επιλογές και λύσεις προς την κατεύθυνση της αειφόρου ενεργειακής ανάπτυξης και ασφάλειας. Η επίτευξη ισορροπίας ανάμεσα στις ανάγκες του επιχειρείν και στα όρια που θέτει ο νόμος συνιστά άλλωστε την καθημερινή πρόκληση, με την οποία έρχεται αντιμέτωπος ο νομικός σύμβουλος μιας επιχείρησης. Πρόκληση, που καθίσταται ακόμα μεγαλύτερη στον διαρκώς μεταβαλλόμενο ρυθμιστικά και νομοθετικά χώρο της ενέργειας.

Βάσω Γάλλου

Chief Legal & Compliance Officer, Sunlight Group

Ισορροπία μεταξύ της συμμόρφωσης και των στρατηγικών στόχων της εταιρείας Οι ανάγκες που δημιούργησε η διεθνής πορεία ανάπτυξης της Sunlight Group, εντός ενός ανταγωνιστικού, αλλά και ταχύτατα εξελισσόμενου τομέα, όπως αυτός της αποθήκευσης ενέργειας, σίγουρα θα αποτελούσαν μια σημαντική πρόκληση για κάθε επαγγελματία του νομικού κλάδου. Εν προκειμένω, η πρόκληση αυτή λειτούργησε ως ευκαιρία για την επαγγελματική αναγνώρισή μου στον κλάδο της ενέργειας. Μένοντας προσηλωμένη στην παροχή στρατηγικών νομικών λύσεων που προάγουν την αποτελεσματική λειτουργία των ενεργειακών έργων, και σε συνδυασμό με την πολυετή εμπειρία μου, κατάφερα να επιφέρω ισορροπία μεταξύ της συμμόρφωσης προς τους νομικούς κανόνες και της στήριξης των στρατηγικών στόχων της εταιρείας. Η επιτυχία της Sunlight Group, και κατ’ επέκταση η επαγγελματική μου ανάδειξη, δεν θα μπορούσε όμως να είναι το αποτέλεσμα μιας εξ ολοκλήρου ατομικής προσπάθειας. Καθοριστική είναι η συμβολή της υψηλού επιπέδου νομικής και κανονιστικής ομάδας μας και των ανθρώπων της που με ζήλο, αφοσίωση και ομαδικότητα, έχουν καταστήσει την Sunlight Group μια εταιρεία διεθνούς βεληνεκούς.

46 _ LAWYER

Ουρανία Πέππα

Χρήστος Ανδρουτσόπουλος

Head of Legal and Corporate Affairs, Enel Green Power Hellas S.A.

Legal Advisor, Revoil S.A.

Το μεταβαλλόμενο νομικό πλαίσιο δημιουργεί ευκαιρίες αλλά και παγίδες

Η ανάπτυξη πρακτικού τρόπου σκέψης καθιστά το νομικό της επιχείρησης απαραίτητο

Η μεγαλύτερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας είναι ο αναγκαίος μετασχηματισμός παραδοσιακών σχημάτων που δραστηριοποιούνταν στον κλάδο της παραγωγής και εμπορίας μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχήματα που μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που το νέο περιβάλλον, νομικό, τεχνολογικό και οικονομικό, θέτει για την λειτουργία των Α.Π.Ε.. Η δυσκολία αυτή της προσαρμογής επιτείνεται από ένα δαιδαλώδες νομικό πλαίσιο, το οποίο μεταβάλλεται συνεχώς, με συνέπεια να δημιουργούνται συγχρόνως «ευκαιρίες» αλλά και «παγίδες», εντός του οποίου ο νομικός σύμβουλος πρέπει να καθοδηγήσει τον εντολέα του με διορατικότητα αλλά και προσοχή. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα για τον νομικό σύμβουλο ο οποίος, προκειμένου να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, δεν μπορεί να παραμείνει εμμονικά προσηλωμένος στον παραδοσιακό του ρόλο, αλλά χρειάζεται να συνδράμει ουσιαστικά τον εντολέα του στο νέο αυτό περιβάλλον και γι’ αυτό απαιτείται εκτός από εμπειρία, συνεχής κατάρτιση και εξειδίκευση.

Ο τομέας της ενέργειας είναι σύγχρονος, δυναμικός και γεμάτος προκλήσεις. Το νομικό πεδίο στον τομέα της ενέργειας είναι ευρύ και εν πολλοίς ανεξερεύνητο, πράγμα που καθιστά τον τομέα αυτό εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Η διαρκής προσπάθεια ενημέρωσης σε θέματα ρυθμιστικά, τεχνικά και οικονομικά καθώς και στην ενεργειακή στρατηγική σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, προσδίδει στο νομικό σύμβουλο την ικανότητα να εισφέρει προστιθέμενη αξία στην επίτευξη των εταιρικών στόχων. Παράλληλα, ωστόσο, λόγω της υψηλής εξειδίκευσης του αντικειμένου, πρέπει να γνωρίζει πότε να απευθύνεται στους κατάλληλους ειδικούς εξωτερικούς συνεργάτες. Η ανάπτυξη ενός πρακτικού τρόπου σκέψης, προσανατολισμένου στην εξεύρεση λύσεων, είναι αυτό που καθιστά το νομικό της επιχείρησης απαραίτητο και η ικανότητα αυτή έρχεται μέσα από τη στενή συνεργασία με τα εμπορικά και τεχνικά στελέχη. Μέσα από όλα τα παραπάνω, και ιδίως μέσα από την ομαδικότητα θεωρώ ότι ο νομικός σύμβουλος στο χώρο της ενέργειας αναδεικνύεται πραγματικά. Προσωπικός μου στόχος είναι να υπηρετώ τα παραπάνω με σοβαρότητα, σωστή κρίση και πάθος για το αντικείμενο αλλά και για τους συνεργάτες μου, διότι η δημιουργία μιας δυνατής ομάδας που μοιράζεται το ίδιο όραμα εισφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα στην επιχείρηση και επαγγελματική και προσωπική ικανοποίηση στα μέλη της.

Κατερίνα Ζερβομπεάκου

Senior Legal Counsel, ΗΡΩΝ

Επιδίωξή μου να κατανοώ την στρατηγική της εταιρείας Ερχόμενη στην ΗΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. το 2018, προερχόμενη από τον χώρο της μαχόμενης δικηγορίας με πλείστες συνεργασίες ως νομική σύμβουλος στον τομέα της πληροφορικής, ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με τον χώρο της ενέργειας. Μόνιμη επιδίωξή μου είναι να μην περιορίζομαι σε ένα αυστηρά «νομικό» πλαίσιο, αλλά να κατανοώ την στρατηγική της εταιρείας και να συνδράμω στην πραγμάτωσή της. Μέσα από την καθημερινή ενασχόληση

με την αγορά της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου συμμετέχω ενεργά σε Ομάδες Εργασίας με τα υπόλοιπα τμήματα της εταιρείας για τη δημιουργία και προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών της, παρακολουθώντας τις συνεχείς μεταβολές που αφορούν τη συγκεκριμένη αγορά και μεταδίδοντας, με το πάθος που με διέπει, τις δικές μου γνώσεις και θεωρήσεις επί νομικών αλλά και επιχειρηματικών θεμάτων. Αυτού του είδους η αμφίδρομη επικοινωνία που έχω αποκτήσει με στελέχη της αγοράς σε συνδυασμό με την ολιστική προσέγγιση των εξελίξεων στην αγορά της ενέργειας και τη συνολικότερη γνώση και εμπειρία που έχω αποκτήσει από τη διαρκή ενασχόλησή μου με αυτήν θεωρώ ότι συνέβαλαν στην ανάδειξή μου στην λίστα Legal Leaders In Energy 25.

47 _ LAWYER

Κατερίνα Πατσαντάρα

Νομικός Σύμβουλος, Gastrade A.E.

Η κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο σε εξέλιξη στην Ελλάδα Η προηγούμενη απασχόλησή μου στην ΕΠΑ Αττικής, στην ΕΔΑ Αττικής και στη ΔΕΠΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ αποτέλεσαν απαραίτητο προστάδιο για τη συμμετοχή στο πιο εμβληματικό έργο της επαγγελματικής μου πορείας, την κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης από την Gastrade Α.Ε. Η κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο σε εξέλιξη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και μια στρατηγική επένδυση που θα συμβάλλει καταλυτικά στην ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας μας με φυσικό αέριο, με τη συμμετοχή στρατηγικών μετόχων, όπως η Κα Ελμίνα Κοπελούζου, ο ΔΕΣΦΑ, η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η Bulgartransgaz και η Gaslog Cyprus Investments. Το ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι έργο στρατηγικής σημασίας και περιλαμβάνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα.

Ιωάννης Βρεττός

Chief Human Resources, Legal and Regulatory Issues Officer, ΑΔΜΗΕ

Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Ιωάννης Βρεττός διετέλεσε νομικός σύμβουλος στον ΑΔΜΗΕ από το 2017, ενώ από το 2019 κατέχει τη θέση του Γενικού Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού & Νομικών Θεμάτων στον ΑΔΜΗΕ. Παράλληλα, αποτελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ με την επωνυμία «Ηλεκτρική Διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, Electric Interconnection Greece – Cyprus – Israel Μονοπρόσωπη Α.Ε.».

Χάρης Συνοδινός

Ανδρέας Σακελλαρόπουλος

Supervisor Legal Counsel, ΗΡΩΝ

Η κατάρτιση PPAs απαιτεί γνώση της αγοράς, συνδυαστική σκέψη και ευελιξία Θεωρώ ότι το πιο εμβληματικό έργο στην πορεία μου στον τομέα της ενέργειας είναι η νομική μου συνεισφορά στην κατάρτιση, διαπραγμάτευση και ολοκλήρωση Συμβάσεων Αγοράς Ενέργειας (Power Purchase Agreements) με παραγωγούς (Upstream), στο πλαίσιο της απασχόλησής μου ως νομικός σύμβουλος της εταιρείας ΗΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε., η οποία έχει αναδειχθεί σε πρωτοπόρα εταιρεία στον τομέα αυτόν στην Ελλάδα. Κατά την άποψή μου, η αποτελεσματική εμπλοκή ενός νομικού συμβούλου στην κατάρτιση των συγκεκριμένων, ιδιαιτέρως εξειδικευμένων συμβάσεων απαιτεί, μεταξύ άλλων, πολύ καλή γνώση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συνδυαστική σκέψη, εξαιρετική γνώση της σχετικής τεχνικής ορολογίας στα Αγγλικά και ευελιξία, προκειμένου αφενός να προφυλάσσεται η Εταιρεία, αλλά αφετέρου να μη δυσχεραίνεται η εμπορική της βούληση, δεδομένου μάλιστα ότι πρόκειται για ομαδική δουλειά μεταξύ διαφόρων τμημάτων της Εταιρείας. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους όσοι με την ψήφο τους με ανέδειξαν σε έναν από τους 25 επιδραστικότερους δικηγόρους στον τομέα της ενέργειας στην Ελλάδα αλλά και τους συναδέλφους μου για την εμπιστοσύνη που έχουν δείξει στο πρόσωπό μου.

48 _ LAWYER

Διευθυντής της Διεύθυνσης Νομικής Υποστήριξης Εταιρικής Λειτουργίας, ΔΕΗ Α.Ε.

Με δικηγορική εμπειρία 35ετίας και διδακτορικό δίπλωμα από το ΕΚΠΑ στο Δίκαιο της ΕΕ και μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, ο Χάρης Συνοδινός διαθέτει εξειδικευμένη εμπειρία στην παροχή συμβουλευτικών νομικών υπηρεσιών, αλλά και στη διενέργεια δικαστικών υποθέσεων, στους τομείς του δικαίου της ΕΕ, των δημοσίων συμβάσεων και των συμβάσεων παραχώρησης, των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, του περιβαλλοντικού δικαίου, του δικαίου ενέργειας (ειδικά σε σχέση με κανονιστικά ζητήματα), του δικαίου ανταγωνισμού και του δικαίου απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας. Η εκτεταμένη δικαστηριακή του εμπειρία περιλαμβάνει την αντιπροσώπευση τόσο εταιριών, όσο και φυσικών προσώπων ενώπιον όλων των αρμοδίων Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων. Επιπλέον, είναι συντάκτης μονογραφιών, καθώς και δημοσιεύσεων (άρθρων και σχολιασμών δικαστικών αποφάσεων) σε διάφορα νομικά περιοδικά και συλλογικά έργα, που άπτονται κυρίως του ευρωπαϊκού δικαίου, ιδίως δε του ενεργειακού/ περιβαλλοντικού.

www.eits.gr

_IN THE SPOTLIGHT

Η συμβολή του νομικού τμήματος στην κατασκευαστική έκρηξη και τις προκλήσεις του κλάδου 5L 2A W_Y EL RA W_Y E5 R2

Τ

ην επαύριον της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, παρατηρείται μια ιδιάζουσα, διττή κατάσταση στην Ελλάδα. Από τη μία, συντελείται μια κατασκευαστική έκρηξη, με σημαντικά έργα υποδομών και ανάπτυξης να είναι στη φάση προετοιμασίας ή υλοποίησης, σε μια άνθιση που η χώρα έχει να γνωρίσει από την εποχή πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες. «Η ρευστότητα που έχει εξασφαλιστεί για την εκτέλεση νέων μεγάλων δημοσίων έργων υποδομών, αλλά και η δυναμική που έχει αναπτύξει ο ιδιωτικός τομέας σε επενδύσεις real estate, έχουν ανοίξει νέους δρόμους και προκλήσεις στις κατασκευαστικές εταιρείες και, ιδίως, τους μεγάλους κατασκευαστικούς Ομίλους» επισημαίνει ο Θεόδωρος Κριθαράς, Νομικός Σύμβουλος, ΑΚΤΩΡ. Κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο, καθώς η χώρα βρισκόταν επί μακρόν σε παύση κατασκευαστικών έργων αρχικά λόγω της οικονομικής κρίσης και ύστερα λόγω της πανδημίας του Covid-19. Από την άλλη, αυτό το κύμα προόδου στον κατασκευαστικό κλάδο ανακόπτεται και δυσχεραίνεται από τις σύγχρονες προκλήσεις, που είναι κατά βάση απόρροια των κλυδωνισμών στην οικονομία λόγω της πανδημίας αλλά και του διεθνούς κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο δημιουργεί σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες και έντονη πίεση στις κατασκευαστικές εταιρείες και τις εταιρείες ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του νομικού τμήματος στην προώθηση των φιλόδοξων στόχων των σύγχρονων εταιρειών είναι ζωτικής σημασίας, έτσι ώστε να υπερνικηθούν τα εμπόδια και να δοθούν υλοποιήσιμες και αποδοτικές λύσεις που υπογραμμίζουν την αλληλένδετη σχέση ανάμεσα στο επιχειρείν και τις νομικές υπηρεσίες.

Οι κυριότερες προκλήσεις Είναι σαφές ότι τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα, τα οποία συμβάλλουν στην ευρύτερη ανάπτυξη μιας περιοχής, είναι συνυφασμένα πάντα και ανεξαρτήτως εποχής με σπουδαίες προκλήσεις και γνώριμα προβλήματα, όμως πλέον η κατάσταση είναι αρκετά πιο σύνθετη, καθώς αφορά την αυξημένη ζήτηση ανθρώπινου δυναμικού και πρώτων υλών λόγω της κατασκευαστικής έκρηξης, αλλά με την προσφορά να μην μπορεί να καλύψει αυτή τη ζήτηση, όπως εξηγεί ο Γιάννης Σούρλας, Senior Legal Director, The Ellinikon: «Ένα παράδειγμα [προκλήσεων που συνεπάγονται τα μεγάλα έργα ανάπτυξης] συνιστά η όσο το δυνατόν νωρίτερη αναγνώριση του κανονιστικού - χωροταξικού, περιβαλλοντικού και εν γένει αδειοδοτικού - πλαισίου, προκειμένου να σχεδιαστεί το έργο

Μέσα σε ένα κλίμα αβεβαιότητας και ποικίλων ζητημάτων στον κατασκευαστικό τομέα, με την ταυτόχρονη όμως έντονη ζήτηση στην αγορά ακινήτων και το επενδυτικό ενδιαφέρον αμείωτο, το νομικό τμήμα μιας κατασκευαστικής εταιρείας ή μιας εταιρείας ανάπτυξης έρχεται αντιμέτωπο με την ανάγκη εξισορρόπησης των εταιρικών συμφερόντων και των εμποδίων σε κάθε επίπεδο. Το Lawyer συνομιλεί με τους σημαντικότερους φορείς της αγοράς που αποτυπώνουν την κατάσταση και προτείνουν εύστοχες λύσεις. Της Aλεξιάννας

Τσότσου

LAWYER _ 53

_IN THE SPOTLIGHT

Eλένη Γερασιμίδου Senior Associate, Bernitsas Law Firm

«Παρά τη μεγάλη αύξηση του κατασκευαστικού κόστους, η οποία οδήγησε σε υψηλότερες τιμές πώλησης των νεόδμητων, η ζήτηση για αγορά ακινήτων παραμένει ισχυρή και το επενδυτικό ενδιαφέρον υψηλό.»

καταλλήλως εξ αρχής. Ωστόσο, στα γνώριμα αυτά προβλήματα οι τρέχουσες παγκόσμιες αλλά και τοπικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες έχουν έλθει να προσθέσουν και αρκετά νέα θέματα προς επίλυση. Ιδίως η έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα που παρατηρείται αυτήν την περίοδο στη χώρα αφενός και η διαθεσιμότητα και το κόστος του εργατικού δυναμικού, των πρώτων υλών και του εξοπλισμού αφετέρου είναι παράγοντες που κάθε εταιρεία ανάπτυξης οφείλει πλέον να σταθμίζει με σύνεση». Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε την έκταση του προβλήματος στα δύο κυριότερα συστατικά του, όπως τα σκιαγραφεί ο Σωτήριος Βλάχος, Νομικός Σύμβουλος Τομέα Συμβάσεων Παραχώρησης/ΣΔΙΤ, ΑΒΑΞ Α.Ε., την υλοποίηση σημαντικών έργων με την ταυτόχρονη έλλειψη σε υλικά και ανθρώπινο δυναμικό καθώς και τη μεταβλητότητα στις τιμές: «Την τρέχουσα περίοδο υλοποιούνται ή βρίσκονται σε διαδικασία δημοπράτησης πολλά σημαντικά κατασκευαστικά έργα. Ταυτόχρονα, οι εξελίξεις στο μακροοικονομικό περιβάλλον, στην ενεργειακή αγορά, η γεωπολιτική αστάθεια, αλλά και η κλιματική κρίση, έχουν επιφέρει έντονη μεταβλητότητα στις τιμές, ελλείψεις σε υλικά και καθυστερήσεις στην παράδοση εξοπλισμού. Ιδιαίτερη πρόκληση αποτελεί και η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, που απειλεί την εμπρόθεσμη εκτέλεση των έργων και αυξάνει σημαντικά το εργατικό κόστος και κατ’ επέκταση τον συνολικό προϋπολογισμό του έργου». Μάλιστα, τα προβλήματα αυτά είναι τόσο έντονα που από τους φορείς της αγοράς χαρακτηρίζονται ως πρωτοφανή: «Οι δρόμοι [που έχουν ανοίξει] δεν είναι «στρωμένοι» με ροδοπέταλα, αλλ’ αντιθέτως μάλλον με αγκάθια, πιο σημαντικά εκ των οποίων είναι η ραγδαία αύξηση των πρώτων υλών και οι εν γένει ανατιμήσεις και οι πληθωριστικές τάσεις που βιώνει κυρίως η ΕΕ, ως απόρροια, κατά βάση, του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και η

-πρωτοφανής- έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, τόσο σε επίπεδο μηχανικών όσο και σε επίπεδο εργατικών χεριών» τονίζει ο Θ. Κριθαράς. Πώς ακριβώς αποτυπώνεται, όμως, αυτό σε οικονομικό επίπεδο; Σύμφωνα με την Ελένη Γερασιμίδου, Senior Associate, Bernitsas Law Firm, τόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία και η πανδημία όσο και οι απαιτήσεις του νέου οικοδομικού κανονισμού έχουν εκτινάξει το εργολαβικό κόστος: «Οι ανατιμήσεις των υλικών κατασκευής τα τελευταία δύο χρόνια έχουν επιφέρει την εκτόξευση του κατασκευαστικού κόστους. Το μέσο εργολαβικό κόστος για μια τυπική κατασκευή σήμερα έχει εκτιναχθεί σε περίπου 2.000 ευρώ/τ.μ., ποσοστό διπλάσιο από εκείνο που ίσχυε πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία και την πανδημία του κορονοϊού. Στην αύξηση του εν λόγω κόστους έχουν συμβάλει και οι απαιτήσεις του νέου οικοδομικού κανονισμού, σύμφωνα με τον οποίο τα νεόδμητα ακίνητα καλούνται να έχουν υψηλού επιπέδου ενεργειακή απόδοση». Όταν μιλάμε για τέτοιο βαθμό μεταβολής των συνθηκών σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, είναι αναμενόμενο οι νομικοί κίνδυνοι που ελλοχεύουν να μην είναι καθόλου αμελητέοι: «Η παραπάνω πραγματικότητα εγκυμονεί σημαντικούς νομικούς κινδύνους, κυρίως στις σχέσεις των αντισυμβαλλομένων σε συμφωνίες αγοραπωλησίας νεόδμητων ακινήτων, όπου οι κατασκευαστές/ developers, μην έχοντας εξασφαλίσει επαρκή ζήτηση αλλά και επαρκή χρηματοδότηση από προσύμφωνα αγοραπωλησίας υπό ανέγερση ακινήτων, αναγκάζονται να αναβάλουν την έναρξη των εργασιών ή να «παγώσουν» τις υπό εξέλιξη κατασκευαστικές εργασίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ιδιωτική συμφωνία, από την οποία προκύπτουν ζητήματα ευθύνης του κατασκευαστή

Θεόδωρος Κριθαράς Νομικός Σύμβουλος, ΑΚΤΩΡ

«Μετά την υπερδεκαετή οικονομική και δημοσιονομική κρίση που έζησε η χώρα, αλλά και την πανδημία του κορωνοϊού Covid-19 που «πάγωσε» απροσδόκητα κάθε δραστηριότητα επί μακρό χρονικό διάστημα, ο κατασκευαστικός κλάδος βρίσκεται ενώπιον νέων μεγάλων προκλήσεων που όμοιές του, τουλάχιστον στην Ελλάδα, δεν έχει ξαναζήσει, ακόμα και την «χρυσή» προ-Ολυμπιακή εποχή.»

54 _ LAWYER

Η κατανομή κινδύνων μεταξύ Δημοσίου - Παραχωρησιούχου στη Σύμβαση Παραχώρησης O

ι Συμβάσεις Παραχώρησης αποτελούν ένα νομικό μέσο για την ανάθεση από δημόσιο φορέα σε ιδιώτη της εκτέλεσης έργων ή/ και της διαχείρισης δημοσίων υπηρεσιών / υποδομών. Το Ελληνικό Δημόσιο έχει ήδη αξιοποιήσει το μοντέλο της σύμβασης παραχώρησης για την κατασκευή και λειτουργία μιας σειράς υποδομών, και δη αυτοκινητοδρόμων, όπως ο αυτοκινητόδρομος της Ολυμπίας Οδού. Η εμπειρία μας δείχνει ότι η υλοποίηση/διαχείριση δημοσίων υποδομών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης συνιστά ένα επιτυχημένο μοντέλο. Οι Συμβάσεις Παραχώρησης αποτυπώνουν μια Senior εξισορρόπηση των κινδύνων που βαρύνει τον Legal Officer, OLYMPIA ODOS κάθε συμβαλλόμενο. Δεν είναι σπάνια η παρανόηση ότι ο Παραχωρησιούχος ευθύνεται απεριόριστα για την παραχωρούμενη υποδομή ή ότι ευθύνεται και για τις συνέπειες φυσικών γεγονότων, που λαμβάνουν χώρα σε μια ευρύτερη περιοχή, ακόμα και μακράν του υπόψη έργου. Η απόλυτη αυτή θεώρηση σχετικοποιείται υπό το πρίσμα του ότι το Δημόσιο παραμένει πάντα υπεύθυνο για το γενικότερο σχεδιασμό και χωροθέτηση της παραχωρούμενης υποδομής καθώς για την αλληλεπίδραση μεταξύ των όμορων υποδομών και για τη διαφύλαξη της δημόσιας ασφάλειας. Μια σειρά παραδειγμάτων δύνανται να φωτίσουν τα παραπάνω. Ο κατασκευαστικός κίνδυνος της προς κατασκευή υποδομής ανήκει γενικά στον Παραχωρησιούχο. Ταυτόχρονα προβλέπεται σαφώς, ότι το Δημόσιο φέρει τον κίνδυνο, εντός της παραχωρούμενης υποδομής, για τεχνικά έργα που το ίδιο κατασκεύασε με τεχνικές προδιαγραφές και παραδοχές της επιλογής του. Ο Παραχωρησιούχος ευθύνεται για την τήρηση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής, όμως το Δημόσιο φέρει τον κίνδυνο της παράδοσης των -απαιτούμενων για την κατασκευή- απαλλοτριωμένων εκτάσεων, έτσι ώστε τυχόν

_INFO

_ADVERTORIAL

Eλίνα Κορομπίλη

καθυστέρηση στη διαδικασία απαλλοτρίωσης δίνει στον Παραχωρησιούχο δικαίωμα παράτασης των κατασκευαστικών προθεσμιών. Ομοίως, ο κίνδυνος λειτουργίας της παραχωρούμενης υποδομής ανήκει γενικά στον Παραχωρησιούχο. Είναι όμως δυνατό, οι συνέπειες φυσικών συμβάντων (όπως μια πλημμύρα) που λαμβάνουν χώρα εκτός των ορίων της υποδομής να επηρεάζουν ουσιωδώς τη λειτουργία αυτής, οπότε το Δημόσιο θα ευθύνεται για την εκτέλεση των κατάλληλων έργων προστασίας της υποδομής και των πολιτών που κάνουν χρήση αυτής. Συναφώς, ο Παραχωρησιούχος έχει επιφορτιστεί με την ασφαλή κυκλοφορία εντός του έργου, όμως η αρμοδιότητα της αστυνόμευσης για την αποτροπή κλοπών και άλλων αξιόποινων ενεργειών εντός των ορίων του έργου παραμένει στην αποκλειστική ευθύνη των οργάνων της Πολιτείας. Η επιτυχημένη λειτουργία των Συμβάσεων Παραχώρησης εξαρτάται, σε σημαντικό βαθμό, από τη σαφή και δίκαιη κατανομή κινδύνων μεταξύ των συμβαλλομένων για τη μεγιστοποίηση της δημόσιας ωφέλειας και την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. ■

LAWYER _ 55

Ριζαρείου 4, 152 33 Χαλάνδρι Τ: (+30) 210 6843041 E: pr@olympiaodos.gr W: www.olympiaodos.gr

_IN THE SPOTLIGHT

Ελένη Αστερίου Διευθύντρια Νομικής Υπηρεσίας, ΜΕΤΚΑ

«Η μεγαλύτερη πρόκληση σε νομικό επίπεδο σε ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας είναι η επανεξέταση της παραδοσιακής κατανομής κινδύνων μεταξύ εργοδότη και αναδόχου.»

για καθυστερήσεις στην παράδοση, ποινικές ρήτρες αλλά και αναζήτηση τυχόν ζημιών από την αιτία αυτή και την αθέτηση της συμφωνίας εν γένει» συνεχίζει η Ε. Γερασιμίδου. Σε αυτό το πλαίσιο και με το βαθμό αβεβαιότητας να είναι πολύ υψηλός, είναι λογικό να τίθεται επί τάπητος η επανεξέταση της κατανομής κινδύνων μεταξύ εργοδότη και εργολάβου, όπως υποστηρίζει η Ελένη Αστερίου, Διευθύντρια Νομικής Υπηρεσίας, ΜΕΤΚΑ: «Στο ρευστό διεθνές περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί στη μετά-Covid εποχή, εν μέσω έντονων γεωπολιτικών αναταράξεων, έχουν δημιουργηθεί πρωτόγνωρες συνθήκες στην εκτέλεση των έργων, με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας τόσο ως προς το τελικό κόστος, όσο και ως προς το χρόνο αποπεράτωσης, λόγω ανατιμήσεων υλικών και έλλειψης εργατικού και επιστημονικού προσωπικού. Η μεγαλύτερη πρόκληση σε νομικό επίπεδο σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι η επανεξέταση της παραδοσιακής κατανομής κινδύνων μεταξύ εργοδότη και αναδόχου με γνώμονα το βέλτιστο οικονομοτεχνικό αποτέλεσμα και για τα δύο μέρη (ανάληψη αυξημένων κινδύνων από τον εργοδότη, έναντι του περιορισμού του κονδυλίου των απροβλέπτων και λοιπών περιθωρίων του αναδόχου)».

Ο ρόλος του νομικού συμβούλου και οι λύσεις Είναι σαφές ότι ο δικηγόρος που δραστηριοποιείται στον κατασκευαστικό κλάδο καλείται να αντιμετωπίσει όλα τα παραπάνω προβλήματα υπό το πρίσμα της εξεύρεσης ισορροπίας ανάμεσα στο εταιρικό συμφέρον και την προσαρμογή στις συνθήκες της εποχής. Η σύμπραξη με τη διοίκηση της εταιρείας είναι τώρα κρισιμότερη από ποτέ, αναδεικνύοντας τη συμβολή του νομικού συμβούλου στο επιχειρείν. Όπως αναφέρει ο Θ. Κριθαράς, «μπροστά σε αυτή τη νέα κατάσταση που ήδη έχει διαμορφωθεί, η

Νομική Υπηρεσία μιας κατασκευαστικής εταιρείας καλείται να συμπράξει με τη Διοίκηση και να εξεύρει πρακτικά εφαρμόσιμες λύσεις που συντείνουν στην τόνωση των συνεργειών μεταξύ κατασκευαστικών ομίλων, ώστε να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακος». Πέρα, όμως, από τα αντανακλαστικά που επιδεικνύει η κάθε εταιρεία, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στην αβεβαιότητα και στην αδυναμία όλων των εμπλεκομένων αυτή τη στιγμή να προσδιορίσουν με σαφήνεια τους βασικούς παράγοντες ενός έργου. Υπό αυτό το πρίσμα, το ζητούμενο είναι να ανευρεθεί ένας ικανοποιητικός μηχανισμός προσδιορισμού του κόστους, όμως προς το παρόν οι διαδικασίες δεν προχωρούν, όπως υπογραμμίζει η Ε. Γερασιμίδου: «Ένας σύγχρονος μηχανισμός προσδιορισμού του κόστους των έργων και αναθεώρησης των υφιστάμενων προϋπολογισμών είναι αναγκαίος, αποτελεί διαρκές αίτημα τα τελευταία χρόνια, και παρ’ ότι υπήρξαν νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναμένεται να δώσουν λύση στο πρόβλημα, διαπιστώνεται στασιμότητα στη λήψη αποφάσεων και ενεργειών από την πλευρά της πολιτείας». Εφόσον, λοιπόν, το αβέβαιο τοπίο θα αποτελεί για καιρό ακόμα τον κανόνα, το ερώτημα για το πώς θα μπορέσουν να επιμεριστούν δίκαια και ισορροπημένα οι κίνδυνοι παραμένει. «Ο νομικός σύμβουλος μιας κατασκευαστικής εταιρείας καλείται να αναδείξει τις ανωτέρω [αβέβαιες] συνθήκες κατά τις διαπραγματεύσεις με τους αντισυμβαλλόμενους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς και να επιδιώξει τον βέλτιστο επιμερισμό των σχετικών κινδύνων» επισημαίνει ο Σ. Βλάχος, όμως ποιες ακριβώς νομικές λύσεις μπορούν να προταθούν;

Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε την έκταση του προβλήματος στα δύο κυριότερα συστατικά του, την υλοποίηση σημαντικών έργων με την ταυτόχρονη έλλειψη σε υλικά και ανθρώπινο δυναμικό καθώς και τη μεταβλητότητα στις τιμές 56 _ LAWYER

ΣYΓΧΡΟΝΕΣ ΟΔΙΚEΣ ΥΠΟΔΟΜEΣ Κατασκευή προστατευόμενων χώρων στάθμευσης φορτηγών στο Διευρωπαϊκό Οδικό Δίκτυο Α

πό το οδικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών υποδομών ηλεκτροφόρτισης βαρέων και ψυγείων (ΔΕΔ-Μ) καθημερινά διακινούνται ζωτικά οχημάτων. αγαθά μεγάλης αξίας, που αντιστοιχούν στο Στο ελληνικό τμήμα του ΔΕΔ-Μ ολοκληρώνεται η κατασκευή εννέα SSTPAs κατηγορίας “Silver”, 75% των χερσαίων μεταφορών της Ευρωπαϊκής από τους οποίους οι τέσσερις στο δίκτυο της Ένωσης. Παρά τη σημασία των οδικών μεταφορών εταιρείας παραχώρησης ΝΕΑ ΟΔΟΣ. Συγκεκριμένα, για την ευρωπαϊκή οικονομία και εφοδιαστική δύο στους αμφίπλευρους ΣΕΑ Αταλάντης (τμ.ΠΑΘΕ αλυσίδα, οι συνθήκες εργασίας και διαβίωΜεταμόρφωση-Σκάρφεια) συνολικής χωρητικότησης των οδηγών βαρέων οχημάτων απέχουν από τας 24 θέσεων και δύο στους ΣΕΑ Επισκοπικού το μέσο επίπεδο υγείας και ασφάλειας του (Ιόνια οδός), 21 θέσεων. Ανάλογες υποδοΕυρωπαίου εργαζομένου. Οι οδηγοί «αναπαύομές κατασκευάζονται στους αυτοκινητόδρομους νται» ενόσω σταθμεύουν σε αφύλακτους χώρους, Αιγαίου, Εγνατία και Ολυμπία Οδός. παραμένοντας φύλακες των οχημάτων και του Η υψηλή ζήτηση ασφαλών θέσεων στάθμευσης φορτίου. Οι τυπικοί σταθμοί εξυπηρέτησης General Counsel, για την προστασία προσώπων και αγαθών επιαυτοκινητιστών (ΣΕΑ) καλύπτουν ανάγκες μιας ΝΕΑ ΟΔΟΣ & βεβαιώνεται από ερωτήματα της αγοράς εφοΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ πρόσκαιρης στάσης, όμως δεν εξυπηρετούν τις διαστικής αλυσίδας σχετικά με δυνατότητες ΕΛΛΑΔΑΣ βασικές ανάγκες όσων, κυριολεκτικά, «ζουν ηλεκτρονικής προ-κράτησης και αυξημένης διάρστον δρόμο». Σε αυτές τις συνθήκες δεν είναι κειας μίσθωσης, που δέχεται η ΝΕΑ ΟΔΟΣ ήδη τυχαίο ότι η ζήτηση του επαγγέλματος φθίνει, από το στάδιο της κατασκευής. Η πιστή λειτουργία παρά την αύξηση του μεταφορικού έργου, ενώ η ετήσια των SSTPAs από τους διαχειριστές των εγκαταστάσεων αξία κλοπών φορτίου στο οδικό δίκτυο της Ένωσης σύμφωνα με τις προδιαγραφές αποτελεί ευκαιρία για υπερβαίνει τα 8 δισ. ευρώ. τους Παραχωρησιούχους και τα νομικά τμήματα να επιΤην ανάγκη κατασκευής Ασφαλών & Προστατευόμενων βεβαιώσουν το υψηλό επίπεδο παροχής υπηρεσιών και Χώρων Στάθμευσης Φορτηγών (Safe & Secure Parking οδικής ασφάλειας των ελληνικών αυτοκινητοδρόμων. ■ Areas for Trucks-SSTPAs) για τη βελτίωση της ζωής των επαγγελματιών οδηγών και την προστασία προσώπων και αγαθών διαπίστωσε το 2018 σχετική έρευνα, που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κατέληξε στη θέσπιση προτύπων και προδιαγραφών πιστοποίησης ανά κατηγορία υποδομής. Η κατασκευή SSTPAs συγχρηματοδοτείται μέσω του Neas Εrythraias Avenue 19, 146 71, προγράμματος “Connecting Europe Facility”, με στόχο την τυποποίηση των υποδομών του ΔΕΔ-Μ. Πέρα Nea Εrythraia, Athens-Greece από την ασφάλεια των χώρων, οι ελάχιστες υπηρεσίες Τ: (+30) 210 6843041 24ωρης διαθεσιμότητας περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις E: info@neaodos.gr καθαριότητας για άνδρες και γυναίκες οδηγούς, W: www.neaodos.gr γεύματα, διαδίκτυο και ηλεκτρικό ρεύμα για προσωπική χρήση. Σταδιακά προβλέπεται η εγκατάσταση

_INFO

_ADVERTORIAL

Αλεξάνδρα Δελλή

LAWYER _ 57

_IN THE SPOTLIGHT «Λύσεις σε αυτές τις νέες προκλήσεις προσφέρει η επιλογή των κατάλληλων διαγωνιστικών μεθόδων και διαδικασιών και των επακόλουθων συμβατικών εργαλείων και κειμένων προσαρμοσμένων στις ιδιαιτερότητες κάθε έργου, η αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας στην αντιμετώπιση παρόμοιων θεμάτων, η δίκαιη κατανομή των κινδύνων και η εναρμόνιση των συμβάσεων με τις εκάστοτε χρηματοδοτικές ανάγκες αμφοτέρων των μερών» εξηγεί ο Γ. Σούρλας, ενώ ειδικότερα όσον αφορά στο συμβατικό περιεχόμενο ο Σ. Βλάχος προκρίνει ενδεικτικά ως ενδεδειγμένες λύσεις «τις προβλέψεις εύλογης διάρκειας κατασκευής, παράτασης του χρονοδιαγράμματος εργασιών, πρόσθετης καταβολής έγκαιρης ολοκλήρωσης στην περίπτωση μη επίκλησης δικαιώματος παράτασης και τις ρήτρες αναθεώρησης των προϋπολογισμών». Περαιτέρω, εύλογη λύση, σύμφωνα με την Ε. Αστερίου, αποτελεί και η εμπλοκή του αναδόχου από την αφετηρία της υλοποίησης του έργου, έτσι ώστε να εξετάζονται και από τα δύο μέρη στα πλαίσια του αμοιβαίου συμφέροντος εναλλακτικές για τη μείωση του κόστους: «Εισάγονται με αυξητική τάση και στην ελληνική κατασκευαστική αγορά τύποι συμβάσεων που απαιτούν την εμπλοκή του αναδόχου ήδη από τα πρώιμα στάδια υλοποίησης ενός έργου (με συμβάσεις για πρόδρομες εργασίες, ECI κλπ.) με στόχο την από κοινού αξιολόγηση εναλλακτικών για τη μείωση απωλειών σε κόστος, χρόνο και πόρους στην υλοποίηση της κύριας σύμβασης». Φυσικά, μια αποτελεσματική προσέγγιση είναι και η εξομάλυνση όσο το δυνατόν περισσότερων παραμέτρων στην κατασκευαστική δραστηριότητα, με την εξασφάλιση επαρκούς ανθρώπινου δυναμικού να αποτελεί μια ξεκάθαρη κατεύθυνση προς τούτο. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Θ. Κριθαράς περιγράφει την αρμοδιότητα της Νομικής Υπηρεσίας «να συνεργαστεί στενά με το

Σωτήριος Βλάχος Νομικός Σύμβουλος Τομέα Συμβάσεων Παραχώρησης/ΣΔΙΤ, ΑΒΑΞ Α.Ε.

«Ο νομικός σύμβουλος μιας κατασκευαστικής εταιρείας καλείται να επιδιώξει τον βέλτιστο επιμερισμό των σχετικών κινδύνων.»

Γιάννης Σούρλας Senior Legal Director, The Ellinikon

«Τα μεγάλα έργα ανάπτυξης παραδοσιακά θέτουν προκλήσεις, η αρμόζουσα αντιμετώπιση των οποίων αποτελεί αναγκαία και καθοριστική συνθήκη για την αποτελεσματική και έγκαιρη ολοκλήρωσή τους.»

58 _ LAWYER

HR της εταιρείας, ώστε να επιλυθούν ζητήματα που άπτονται της διαδικασίας απασχόλησης εργαζομένων από το εξωτερικό και δη από τρίτες, εκτός ΕΕ, χώρες, όπου τα προσκόμματα είναι αμέτρητα (σημ: και ενώ αναμένονται εισέτι σχετικές πρωτοβουλίες της Πολιτείας)». Στην ανάγκη εξεύρεσης ανθρώπινου δυναμικού και την υποχρέωση της Πολιτείας να λύσει τέτοιου είδους ζητήματα αναφέρεται και ο Σ. Βλάχος: «Σε κυβερνητικό επίπεδο, η παροχή κινήτρων για τον επαναπατρισμό μηχανικών και εξειδικευμένων εργατών και η σύναψη διεθνών συμβάσεων εισδοχής εργαζομένων από τρίτες χώρες [αποτελεί ενδεδειγμένη λύση]». Γίνεται, επομένως, ξεκάθαρο ότι ο νομικός σύμβουλος στον κατασκευαστικό κλάδο ισορροπεί ανάμεσα στα συνηθισμένα καθημερινά θέματα που πάντα τον απασχολούσαν και στις ιδιάζουσες συνθήκες των απαιτητικών αλλά και ενδιαφερόντων καιρών που διανύουμε. Σε ένα τέτοιο, όμως, περιβάλλον είναι που αποδεικνύει τελικά την αξία του. Όπως εύστοχα το αποτυπώνει ο Θ. Κριθαράς, η Νομική Υπηρεσία πρέπει «να είναι σε θέση να ικανοποιεί τις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες της εταιρείας κατά την “day-to-day” διαχείριση των υποθέσεων που άπτονται στο συμβατικό σκέλος των έργων (έλεγχος συμβάσεων που συνάπτονται με τις αναθέτουσες αρχές και ιδιώτες πελάτες, καθώς και με υπεργολάβους και προμηθευτές της), να είναι σε συνεχή επαφή και συνεργασία με την αντίστοιχη Δ/νση Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης για την παρακολούθηση των δεικτών ESG, καθώς και με τη Δ/νση Ασφάλειας και Υγιεινής. Καθίσταται σαφές ότι η Νομική Υπηρεσία μιας κατασκευαστικής εταιρείας, πόσο μάλλον ενός μεγάλου κατασκευαστικού Ομίλου, όπως εν προκειμένω είναι ο Όμιλος INTRAKAT μετά και την εξαγορά της ΑΚΤΩΡ, καλείται να επιδείξει προσαρμοστικότητα στις νέες απαιτήσεις, εκσυγχρονισμό στον τρόπο λειτουργίας της, υψηλό αίσθημα ευθύνης, επαγγελματισμό, αλλά και αυταπάρνηση...!» ■

_IN THE SPOTLIGHT

Οι πρόσφατες προτάσεις της ΕΕ για πιο οικολογικές εμπορευματικές μεταφορές Με έμφαση στη βελτίωση της αποδοτικότητας των μεταφορών και στην παροχή κινήτρων για πράσινη μετάβαση, παράλληλα με την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, η νομοθεσία της ΕΕ θεσπίζει νέους κανόνες που άπτονται σημαντικών ζητημάτων σε όλο τον κλάδο.

Της Αλεξιάννας

Τσότσου

LAWYER _ 60

Σ

τις 11 Ιουλίου 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δρομολόγησε την πολυαναμενόμενη δέσμη μέτρων για την πράσινη μετάβαση στις εμπορευματικές μεταφορές, με στόχο τη σημαντική μείωση των εκπομπών τους στο ευρύτερο πλαίσιο που έχει θέσει εδώ και χρόνια η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Ο στόχος που έχει τεθεί σε αυτή είναι να μειωθούν οι εκπομπές των εμπορευματικών μεταφορών κατά 90% μέχρι το 2050. Για να επιτευχθεί αυτός ο εξαιρετικά φιλόδοξος στόχος, προτάθηκαν πρόσφατα τρία νομοθετήματα για πιο βιώσιμες εμπορευματικές μεταφορές, τα οποία φιλοδοξούν να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των σιδηροδρόμων, να προσφέρουν ισχυρότερα κίνητρα για φορτηγά με χαμηλές εκπομπές ρύπων και να παράσχουν καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στις εμπορευματικές μεταφορές. Οι προτάσεις αυτές εντάσσονται σε μια συνεκτική στρατηγική για βιώσιμη και έξυπνη κινητικότητα που άπτεται διαφόρων παραμέτρων στις μεταφορές, προωθώντας την ηλεκτροκίνηση αλλά και τα εναλλακτικά καύσιμα και γενικά δίνοντας έμφαση στην αποδοτικότερη λειτουργία όλων των εμπλεκόμενων μερών στις μετακινήσεις παντός είδους.

Η σιδηροδρομική χωρητικότητα θα βελτιωθεί μέσω καλύτερων διαδικασιών σχεδιασμού και κατανομής αλλά και οργανωμένου διασυνοριακού συντονισμού. Ο προτεινόμενος Κανονισμός εισάγει μια ολοκληρωμένη φάση σχεδιασμού χωρητικότητας, κατά την οποία οι διαχειριστές των υποδομών θα μπορούν να ενεργούν προληπτικά, προβλέποντας τη χωρητικότητα για διαφορετικά τμήματα της σιδηροδρομικής αγοράς, διαφορετικά προφίλ αμαξοστοιχιών και διαφορετικές ευέλικτες μεθόδους κατανομής, αντί να βασίζονται σε μια προσέγγιση που εξαρτάται αποκλειστικά από τη ζήτηση. Αυτό που ισχύει σήμερα είναι ότι η χωρητικότητα κατανέμεται κυρίως κατά τη διάρκεια της ετήσιας διαδικασίας καθορισμού του χρονοδιαγράμματος και για επιπρόσθετα μεμονωμένα δρομολόγια τρένων που εξυπηρετούν ανάγκες μεταφοράς σε σύντομο χρονικό διάστημα, η χωρητικότητα μπορεί να διατεθεί κατόπιν ad hoc αιτημάτων μόνο εάν υπάρχει διαθέσιμη πλεονάζουσα χωρητικότητα. Οι νέοι κανόνες θα επιτρέψουν τον προγραμματισμό τακτικών δρομολογίων τρένων πέραν της περιόδου που καλύπτεται από το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας μέσω κυλιόμενου προγραμματισμού, ώστε οι επιχειρήσεις μεταφορών να αποφασίζουν για τη βέλτιστη χωρητικότητα μόλις ξεκαθαρίσουν οι ανάγκες τους. Περαιτέρω, θα αποθαρρυνθεί η κατάχρηση στη διαδικασία κατανομής, κάτι που θα μειώσει τον αριθμό των αλλαγών στα προγραμματισμένα δρομολόγια.

Αποδοτικότερη χρήση της χωρητικότητας των σιδηροδρόμων Με δεδομένο ότι η κατασκευή σιδηροδρομικών γραμμών είναι δαπανηρή και σε πολλές χώρες έχει φτάσει το μέγιστο όριο ανάπτυξής της, το ζητούμενο είναι πώς θα βελτιστοποιηθεί η χρήση τους και μάλιστα με ενιαίο και συντονισμένο τρόπο σε όλη την ΕΕ. Η αύξηση της χωρητικότητας των εμπορευματικών μεταφορών με σιδηρόδρομο θα ωφελήσει όχι μόνο σε περιβαλλοντικό επίπεδο αλλά και σε οικονομικό, αφού θα οδηγήσει σε καλύτερες διασυνοριακές υπηρεσίες, συχνότερες συνδέσεις και χαμηλότερο κόστος ανά δρομολόγιο. Οι ισχύοντες κανόνες για τη διαχείριση της χωρητικότητας των σιδηροδρόμων αποφασίζονται ετησίως σε εθνικό επίπεδο, κάτι που δεν ευνοεί τη διασυνοριακή κυκλοφορία, η οποία αφορά το 50% των μεταφορών. Επομένως, η εν λόγω πρόταση Κανονισμού δεν ικανοποιεί μόνο τον άμεσο στόχο της βελτίωσης της βιωσιμότητας των σιδηροδρομικών μεταφορών, αλλά και την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς, καταργώντας την υφιστάμενη Οδηγία 2012/34/ΕΕ και τον Κανονισμό 913/2010 με ένα πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό πλαίσιο που θα αυξήσει εκτός των άλλων την αξιοπιστία και την ακρίβεια στο δίκτυο.

Τα νέα κίνητρα για τη χρήση φορτηγών χαμηλών εκπομπών Περισσότερο από το 50% των εμπορευματικών μεταφορών στην ΕΕ γίνεται οδικώς σύμφωνα με στοιχεία του 2020 και οι μεταφορές αυτές συμβάλλουν σημαντικά στις εκπομπές αερίων

Η πρόταση Κανονισμού δεν ικανοποιεί μόνο τον άμεσο στόχο της βελτίωσης της βιωσιμότητας των σιδηροδρομικών μεταφορών, αλλά και την ενίσχυση της ενιαίας αγοράς LAWYER _ 61

_IN THE SPOTLIGHT

Μαρία Κολονιώτη Διευθύντρια Νομικού Τμήματος, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου

«Προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της οδικής ασφάλειας, αλλά και της ενίσχυσης της βιωσιμότητας, ήδη οι παραχωρησιούχοι- λειτουργοί των αυτοκινητόδρομων του εθνικού οδικού δικτύου, σε συνεργασία με τα τμήματα τροχαίας αυτοκινητοδρόμων και τους αρμόδιους δημόσιους φορείς, λειτουργούν σε βάση εθελοντική, συστήματα δυναμικής ζύγισης εν κινήσει βάρους βαρέων οχημάτων, συνδράμοντας στον εντοπισμό οχημάτων των οποίων το βάρος υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της υποδομής και ενδεχομένως τα προβλεπόμενα νομοθετικά όρια.»

του θερμοκηπίου, οξειδίων του αζώτου και άλλων ατμοσφαιρικών ρύπων. Η ισχύουσα Οδηγία για τα βάρη και τις διαστάσεις των φορτηγών καθορίζει το μέγιστο μήκος, πλάτος και ύψος βάρους για τα βαρέα οχήματα, όμως η πρόταση Κανονισμού αναθεωρεί τους κανόνες αυτούς, ώστε να επιτρέπεται πρόσθετο βάρος για οχήματα που χρησιμοποιούν τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών. Αυτή η καινοτομία έχει δύο στόχους. Αφενός να εξασφαλίσει τα συμφέροντα των μεταφορέων που χρησιμοποιούν φορτηγά με τεχνολογίες μηδενικών εκπομπών, δεδομένου ότι αυτές οι τεχνολογίες λόγω της μπαταρίας τους έχουν βάρος που μειώνει το ωφέλιμο φορτίο. Αφετέρου θα αποτελέσει κίνητρο για την υιοθέτηση καθαρότερων οχημάτων και τεχνολογιών, καθώς, μόλις η τεχνολογία αναπτυχθεί και τα συστήματα μηδενικών εκπομπών γίνουν ελαφρύτερα, τα οχήματα αυτά θα επωφεληθούν από πρόσθετο ωφέλιμο φορτίο σε σύγκριση με τα συμβατικά φορτηγά. Πιο συγκεκριμένα, η Οδηγία 96/53/ΕΚ για τα βάρη και τις διαστάσεις καθορίζει τα μέγιστα επιτρεπόμενα βάρη και διαστάσεις (μήκος, πλάτος, ύψος) για τα βαρέα οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους της ΕΕ. Τα κοινά πρότυπα που καθορίζονται από την Οδηγία αποσκοπούν κυρίως στη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων και του θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των φορέων εκμετάλλευσης οδικών μεταφορών εντός της ενιαίας αγοράς, ενώ επίσης βελτιώνουν την οδική ασφάλεια και αποτρέπουν την πρόκληση ζημιών στις οδικές υποδομές. Η Οδηγία υποστηρίζει επίσης την ανάπτυξη οχημάτων με μηδενικές εκπομπές ρύπων και ενεργειακά αποδοτικών λύσεων, όπως οι αεροδυναμικές καμπίνες, και διευκολύνει τις συνδυασμένες μεταφορές.

Ωστόσο, έχει γίνει πλέον σαφές ότι η εν λόγω Οδηγία, ενώ είναι αποτελεσματική όσον αφορά την προώθηση της οδικής ασφάλειας, την προστασία των οδικών υποδομών και τη διευκόλυνση της χρήσης οδικών οχημάτων στις συνδυασμένες μεταφορές εμπορευματοκιβωτίων, δεν επαρκεί για την εξασφάλιση θεμιτού ανταγωνισμού και την ενθάρρυνση της χρήσης τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών και εξοικονόμησης ενέργειας. Το συμπέρασμα της αξιολόγησης της Οδηγίας ήταν ότι τα κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των οδικών μεταφορών και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ήταν ανεπαρκή και δεν αντανακλούσαν τις πρακτικές επιπτώσεις της χρήσης νέων τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών, οι οποίες είναι βαρύτερες και καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από τις τεχνολογίες με κινητήρες εσωτερικής καύσης. Υπό αυτό το πρίσμα, η πρόταση Κανονισμού επικεντρώνεται στις περιβαλλοντικές επιδόσεις των οδικών εμπορευματικών μεταφορών, επιτρέποντας επιπλέον βάρος και μήκος για τα βαρέα οχήματα με μηδενικές εκπομπές. Ειδικότερα, ένα φορτηγό 40 τόνων θα αυξήσει το επιτρεπτό βάρος φορτίου σε 4 τόνους επιπλέον, ενώ στα φορτηγά που κινούνται με υδρογόνο θα επιτραπεί μεγαλύτερο μήκος. Επιπλέον, θα αποσαφηνιστούν οι κανόνες για τις διασυνοριακές μεταφορές, με τις αποκλίνουσες εθνικές ερμηνείες και πρακτικές ελέγχου να εξαλείφονται. Δεδομένου ότι η επιβολή των κανόνων για τις οδικές μεταφορές αποτελεί κυρίως ευθύνη των κρατών-μελών, στόχος είναι να εξασφαλιστεί η συνοχή και η αποτελεσματικότητα των ελέγχων σε ολόκληρη την ΕΕ, με τον Κανονισμό να καθορίζει τις ελάχιστες απαιτήσεις για τον αριθμό και τα είδη των ελέγχων που πρέπει να διενεργούνται. Ο Κανονισμός για τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών (Κανονισμός 1315/2013 ΔΕΔ-Μ) καθιστά υποχρεωτική την εγκατάσταση μηχανισμού ζύγισης στις οδικές υποδομές για

Προωθείται η κοινή μεθοδολογική προσέγγιση για τη σύγκριση αποτυπωμάτων άνθρακα, ώστε να καταπολεμηθεί το φαινόμενο του "πράσινου" ξεπλύματος 62 _ LAWYER

το δίκτυο ΔΕΔ-Μ. Για τη στόχευση των ελέγχων σε υπερφορτωμένα οχήματα, η αναθεώρηση επιτρέπει τη χρήση συστημάτων ζύγισης εν κινήσει για τον εντοπισμό ενός υπερφορτωμένου οχήματος εν κινήσει και την αναγνώρισή του για ενδελεχείς ελέγχους στην άκρη του δρόμου. Η πρόταση Κανονισμού επιτυγχάνει την ισορροπία μεταξύ της θέσπισης ελάχιστων προτύπων σε επίπεδο ΕΕ για την επιβολή των κανόνων και της παροχής στα κράτη-μέλη ευελιξίας για την εισαγωγή πιο φιλόδοξων λύσεων, όπως η άμεση επιβολή των κανόνων μέσω των πιστοποιημένων συστημάτων ζύγισης εν κινήσει. Έτσι, θα μπορέσει να καταργηθεί η ανάγκη για φυσικούς οδικούς ελέγχους, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τον προσδιορισμό των παραβάσεων και των προστίμων. Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η συγκεκριμένη πρόταση Κανονισμού έχει πολυεπίπεδα οφέλη τόσο ως προς την εξασφάλιση του ανταγωνισμού και την παροχή κινήτρων για βιώσιμα οχήματα όσο και ως προς την οδική ασφάλεια στους αυτοκινητοδρόμους. Όπως αναφέρει η Μαρία Κολονιώτη, Διευθύντρια Νομικού Τμήματος, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, «η δέσμη προτάσεων που εστιάζει στην κυκλοφορία βαρέων οχημάτων με χαμηλότερη εκπομπή ρύπων και η θέσπιση κινήτρων για «καθαρότερα» οχήματα αναμένεται να μεταβάλλει το τοπίο των μεταφορών και –σε περίπτωση αποτελεσματικής εφαρμογής– να αφήσει ένα σημαντικό αποτύπωμα. Λιγότερο ρυπογόνα οχήματα που ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές θα επιβαρύνουν λιγότερο το αστικό και περιαστικό τοπίο των αυτοκινητόδρομων και θα βελτιώσουν τα επίπεδα της οδικής ασφάλειας, για τους χρήστες αλλά και τους διαχειριστές των υποδομών».

σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη λειτουργία των αλυσίδων μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων. Τα αξιόπιστα δεδομένα για τις εκπομπές των μεταφορών θα επιτρέψουν στους φορείς εκμετάλλευσης να συγκρίνουν τις υπηρεσίες τους και θα επιτρέψουν στους καταναλωτές να κάνουν τεκμηριωμένες επιλογές όσον αφορά τις επιλογές μεταφοράς και παράδοσης. Συγκεκριμένα, το CountEmissionsEU θα είναι ένα κοινό πλαίσιο για την ποσοτικοποίηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέσω μιας ενιαίας μεθοδολογίας για τον υπολογισμό αυτών των εκπομπών, η οποία θα περιλαμβάνει ένα σύνολο προεπιλεγμένων τιμών για τους υπολογισμούς, καθώς και πρόσθετα πρότυπα για την επαλήθευση των δεδομένων που προκύπτουν και τη χρήση των εργαλείων υπολογισμού, υποστηρίζοντας την ορθή εφαρμογή. Αυτό το μεθοδολογικό πλαίσιο δεν ακολουθείται και από αντίστοιχους κανόνες επιβολής, υπό την έννοια ότι δεν ρυθμίζεται το πού πρέπει να χρησιμοποιείται. Ωστόσο, κάθε οντότητα που αποφασίζει να υπολογίσει και να δημοσιοποιήσει πληροφορίες σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από υπηρεσίες μεταφορών, θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους κανόνες του CountEmissions EU. Αυτό εγγυάται ότι τα δεδομένα αυτά είναι ακριβή και συγκρίσιμα για διαφορετικές υπηρεσίες και λειτουργίες μεταφορών. Η σημασία της πρωτοβουλίας για τη δημιουργία του κοινού μεθοδολογικού πλαισίου διαφαίνεται στη διαφάνεια που θα επιτευχθεί, έτσι ώστε να είναι εφικτή η σύγκριση δεδομένων. Η μεγαλύτερη αυτή διαφάνεια θα επηρεάσει θετικά τις αποφάσεις των χρηστών των μεταφορών και θα δημιουργήσει κίνητρα για τη χρήση πιο βιώσιμων επιλογών, κάτι που με τη σειρά του θα προωθήσει την καινοτομία και την αλλαγή συμπεριφοράς σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

H κοινή μεθοδολογική προσέγγιση CountEmissionEU Παρά το γεγονός ότι οι εμπορευματικές μεταφορές αποτελούν σημαντική πηγή εκπομπών CO2 στην ΕΕ, δεν υπάρχει τυποποιημένο πλαίσιο για τον υπολογισμό των εκπομπών αυτών. Πρόκειται για μια έλλειψη τυποποίησης που μπορεί να οδηγήσει σε αποκλίσεις στα αποτελέσματα και κατ’ επέκταση σε «πράσινο ξέπλυμα». Για να καλυφθεί το κενό αυτό, προωθείται η κοινή μεθοδολογική προσέγγιση για τη σύγκριση αποτυπωμάτων άνθρακα, η οποία θα είναι υποχρεωτική για τις εταιρείες που επιλέγουν να δημοσιεύουν τις εκπομπές τους ή να τις μοιράζονται με τους επιχειρηματικούς τους εταίρους. Η προτεινόμενη μεθοδολογία βασίζεται στο πρότυπο ISO/CEN που εγκρίθηκε πρόσφατα για την ποσοτικοποίηση και την υποβολή εκθέσεων LAWYER _ 63

_IN THE SPOTLIGHT

Αλεξάνδρα Δελλή General Counsel, ΝΕΑ ΟΔΟΣ & ΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

«Για τις εταιρείες παραχώρησης αυτοκινητοδρόμων ΝΕΑ ΟΔΟΣ και ΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, η ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης αποτελεί στρατηγική επιλογή, μέσω της ανάπτυξης δικτύου ταχυφορτιστών στους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (Σ.Ε.Α.) σε συνεργασία με τους αδειοδοτημένους παρόχους υπηρεσιών επαναφόρτισης, όπως και μέσω καινοτόμων εφαρμογών παραγωγής πράσινης ενέργειας.»

Περαιτέρω πρωτοβουλίες για βιωσιμότητα στις μεταφορές Οι προαναφερθείσες νομοθετικές προτάσεις εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που στοχεύει στη βιωσιμότητα των μεταφορών μέσω της προώθησης της ηλεκτροκίνησης και των εναλλακτικών καυσίμων. «Δημοσιεύθηκε πρόσφατα ο Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1804 της 13ης Σεπτεμβρίου 2023 για την ανάπτυξη υποδομών εναλλακτικών καυσίμων, με σκοπό την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου, διαλειτουργικού δικτύου υποδομών εναλλακτικών καυσίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο Κανονισμός θέτει φιλόδοξους στόχους στα κράτη-μέλη, επιβάλλοντας την αύξηση της ισχύος και την μείωση της απόστασης των υποδομών ηλεκτροφόρτισης οχημάτων στους οδικούς άξονες του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ)» επισημαίνει η Αλεξάνδρα Δελλή, General Counsel, ΝΕΑ ΟΔΟΣ & ΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Η ηλεκτροκίνηση είναι, άλλωστε, το μεγάλο στοίχημα της εποχής, με την ανάπτυξη του δικτύου να είναι επιτακτικής ανάγκης, έτσι ώστε να μπορέσει όντως να εδραιωθεί. Οι αυτοκινητόδρομοι στην Ελλάδα βρίσκονται σε μια διαδικασία στοχοπροσήλωσης σε αυτή τη στρατηγική επιλογή σε συμμόρφωση με την οικεία νομοθεσία αλλά και τη γενικότερη θέσπιση προτεραιοτήτων, όπως εξηγούν. Συγκεκριμένα, η Μ. Κολονιώτη τονίζει ότι «σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, στοχεύοντας σε ένα βιωσιμότερο περιβάλλον, αναπτύσσονται διαρκώς, καθ' όλο το μήκος των αυτοκινητόδρομων (εντός των σταθμών εξυπηρέτησης αυτοκινητιστών) σταθμοί ηλεκτροφόρτισης, με σκοπό την εξυπηρέτηση αλλά και την ενίσχυση της ηλεκτροκίνησης». Αντίστοιχα, η Α. Δελλή δίνει μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη των σταθμών ηλεκτροφόρτισης στο οδικό δίκτυο: «Η Ιόνια Οδός έγινε το 2017 ο πρώτος ελληνικός αυτοκινητόδρομος με υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε

όλους τους Σ.Ε.Α. Στο τμήμα του ΠΑΘΕ υπό τη διαχείριση των εταιρειών παρέχεται επίσης η δυνατότητα ηλεκτροφόρτισης οχημάτων σε όλους τους Σ.Ε.Α. εδώ και τρία χρόνια, ενώ πλέον λειτουργούν και 2 ταχυφορτιστές στον ΣΕΑ Σοφάδων του Αυτοκινητόδρομου Ε65. Στον Σ.Ε.Α. Μαλακάσας («Σείριος») λειτουργεί από φέτος με επιτυχία ο πρώτος πιλοτικός υβριδικός σταθμός ηλεκτροφόρτισης οχημάτων υψηλής ισχύος, με χρήση 100% ηλιακής ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών συστημάτων εγκατεστημένων στα στέγαστρα των χώρων στάθμευσης». Πέρα, όμως, από την ανάπτυξη των σταθμών ηλεκτροφόρτισης, ώστε να αρθούν τα εμπόδια για την κυριαρχία της ηλεκτροκίνησης, η στρατηγική της ΕΕ για βιωσιμότητα στις μεταφορές εστιάζει και σε εναλλακτικά καύσιμα, όπως το υδρογόνο. «Η Ενωσιακή στρατηγική για το υδρογόνο και συγκεκριμένα η προώθηση της χρήσης του υδρογόνου στις εμπορευματικές μεταφορές αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα της πολύπλευρης δράσης της ΕΕ στον τομέα της απεξάρτησης από τη χρήση ορυκτών καυσίμων και της επίτευξης του στόχου για τη μετάβαση σε μια οικονομία μηδενικών ρύπων. Σε εθνικό επίπεδο, ο Ν. 4439/2016, που ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/94/ΕΕ, και η πρόσφατη ΚΥΑ 118664/2023 έχουν διαμορφώσει ήδη το νομικό πλαίσιο για την ανάπτυξη υποδομών ανεφοδιασμού – πρατηρίων υδρογόνου – για τις οδικές μεταφορές» εξηγεί η Ελίνα Κορομπίλη, Senior Legal Officer, OLYMPIA ODOS. Το μέλλον, λοιπόν, των μεταφορών θα είναι «πράσινο», σε συνάρτηση παράλληλα και με τον στόχο της οδικής ασφάλειας και της αποδοτικότητας. Το επόμενο διάστημα αναμένεται ιδιαίτερα πλούσιο σε νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα αλλάξουν το τοπίο των εμπορευματικών μεταφορών και όχι μόνο. ■

Ελίνα Κορομπίλη Senior Legal Officer, OLYMPIA ODOS

«Η ανάπτυξη των Σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος για την παραγωγή υδρογόνου στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός πυκνού δικτύου αυτοκινητοδρόμων στη χώρα μας, θα δώσει τη δυνατότητα στις εμπορευματικές μεταφορές να καταστούν οικολογικότερες, με την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ένα φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο.»

64 _ LAWYER

_ΟPINIONS

ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ Mια διαχρονικά πετυχημένη συνεργασία των Ευρωπαϊκών Γραφείων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας. Οι άγνωστες πτυχές προετοιμασίας της Σύμβασης του Μονάχου του 1973

Το άρθρο είναι μια ιστορική αναδρομή στην προετοιμασία και υιοθέτηση της Σύμβασης για τη χορήγηση Ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας και την πραγματοποίηση μιας επιτυχημένης, διαχρονικά, συνεργασίας των Ευρωπαϊκών Γραφείων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.

Ό

λα άρχισαν με την υπογραφή, στις 5 Οκτωβρίου 1973, του τελικού κείμενου της Σύμβασης για τη χορήγηση ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας με τα τέσσερα πρωτόκολλα που τη συνοδεύουν και τον Εκτελεστικό Κανονισμό. Το κείμενο υπογράφηκε από 16 κράτη, δηλαδή: Αυστρία, Μονακό, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Κάτω-Χώρες, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Ηνωμένο Βασίλειο, Σουηδία και Ελβετία. Η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ στις 7 Οκτωβρίου 1977 από 7 μόνον κράτη, δηλαδή: Βέλγιο, Ελβετία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες.

Οι πρώτες εργασίες προετοιμασίας της Σύμβασης για τη χορήγηση ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας Πώς όμως φτάσαμε στην Διπλωματική Διάσκεψη του Μονάχου και ποιος ο ρόλος του Συμβουλίου της Ευρώπης που είναι άγνωστος στο ευρύ κοινό; Το Συμβούλιο της Ευρώπης, τρεις μήνες μετά την ίδρυσή του, ενέγραψε στην ημερήσια διάταξή του τη «Μελέτη δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Γραφείου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας». (βλ. Εγγ. Νο. 75 της Συμβουλευτικής Συνέλευσης

Αικατερίνη Μαργέλλου Δικηγόρος, Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια & Διευθύντρια Νομικής Υποστήριξης ΟΒΙ Αντιπρόεδρος Επιτροπής Τμημάτων Προσφυγών στον ΕΟΔΕ (Μόναχο)

του Συμβουλίου της Ευρώπης, συνεδρίαση της 6ης Σεπτεμβρίου 1949, σελ. 1, από τα αρχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο.) Η μελέτη αυτή παραπέμφθηκε στην Επιτροπή Οικονομικών θεμάτων, με εισηγητή τον οραματιστή Γάλλο γερουσιαστή, H. Longchambon, ο οποίος το 1949 υπέβαλλε στη Συμβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης το προσχέδιο της σύμβασης για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Γραφείου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Το προσχέδιο αυτό είχε μόνον 10 άρθρα και ρύθμιζε θέματα: - χορήγησης ευρωπαϊκών πιστοποιητικών για διπλώματα ευρεσιτεχνίας από το ευρωπαϊκό γραφείο, - διαδικασίας κατάθεσης ενώπιον των εθνικών γραφείων, με παραπομπή στο ευρωπαϊκό γραφείο, - εξέτασης από το ευρωπαϊκό γραφείο του «νέου χαρακτήρα και της εφευρετικής δραστηριότητας της προτεινόμενης εφεύρεσης», σύμφωνα με τις νομοθεσίες των κρατών-μελών της Σύμβασης, και - ένστασης ενώπιον των εθνικών γραφείων ευρεσιτεχνιών μετά τη χορήγηση του ευρωπαϊκού πιστοποιητικού από τα κράτη-μέλη, κατ’ εντολή του ευρωπαϊκού γραφείου. Το παραπάνω προσχέδιο συζητήθηκε το 1951 στην Επιτροπή εμπειρογνωμόνων για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας του Συμβουλίου της Ευρώπης και δυστυχώς απορρίφθηκε ομόφωνα. Παρόλα

66 _ LAWYER

αυτά, χάρη στην επιμονή του Γάλλου γερουσιαστή οι εργασίες του Συμβουλίου δεν αρχειοθετήθηκαν, αλλά έθεσαν τις βάσεις για την ενοποίηση των ουσιαστικών διατάξεων για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας στην Ευρώπη, τη συνέχιση των εν λόγω εργασιών με άλλη μορφή και την υιοθέτηση τριών επιμέρους Συνθηκών. Οι τρεις αυτές διεθνείς συνθήκες είναι: - η ευρωπαϊκή Σύμβαση για τις απαιτούμενες διατυπώσεις των αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (ή Σύμβαση για τις διατυπώσεις) που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 11 Δεκεμβρίου 1953 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 1955.

- η ευρωπαϊκή Σύμβαση για τη διεθνή ταξινόμηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, που υπογράφηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1954 και αντικαταστάθηκε στις 24 Μαρτίου 1971 από το Διακανονισμό του Στρασβούργου για τη διεθνή ταξινόμηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, γνωστής με τα αρχικά I.P.C. Η σύμβαση τέθηκε σε ισχύ στις 17 Οκτωβρίου 1975, τροποποιήθηκε το 1979 και αριθμεί σήμερα 63 κράτη-μέλη. Ο Διακανονισμός του Στρασβούργου κυρώθηκε από την Ελλάδα μετά από πρόταση του Ο.Β.Ι. με το Ν. 2418/1996 και τέθηκε σε ισχύ για τη χώρα μας στις 21 Οκτωβρίου 1997, και - η Σύμβαση για την ενοποίηση ορισμένων εννοιών του δικαίου της ευρεσιτεχνίας, που υπογράφηκε στο Στρασβούργο στις 27 Νοεμβρίου 1963 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Αυγούστου 1980 με 8 κράτη-μέλη (δηλαδή, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, το Λιχτενστάιν, το Λουξεμβούργο, την Αγγλία, τη Σουηδία και την Ελβετία). Η Σύμβαση αυτή, που είναι γνωστή ως «Σύμβαση του Στρασβούργου του 1963», καθόρισε, για πρώτη φορά με σαφήνεια, το αντικείμενο της προστασίας του διπλώματος ευρεσιτεχνίας και αποτέλεσε τη βάση για τη σύνταξη των ουσιαστικότερων διατάξεων της Σύμβασης για τα ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

Οι διατάξεις της Σύμβασης του Στρασβούργου και η εννοιολογική τους σχέση με το ευρωπαϊκό δίκαιο διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας Η Σύμβαση για την ενοποίηση ορισμένων εννοιών στο δίκαιο των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι ο ακρογωνιαίος λίθος όλων των μετέπειτα διεθνών συνεργασιών για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Κι αυτό γιατί κατόρθωσε να ενοποιήσει τις ουσιαστικές διατάξεις των ευρεσιτεχνιών και να υιοθετήσει ορισμούς και λύσεις, οι οποίες στις βασικές τους ρυθμίσεις ισχύουν μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο της εν λόγω Σύμβασης, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας χορηγούνται από τα κράτη-μέλη για «κάθε εφεύρεση που έχει βιομηχανική εφαρμογή, είναι νέα και εμπεριέχει εφευρετική δραστηριότητα». Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ακυρώνεται εξ υπαρχής, στην περίπτωση που δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια αυτά. Τα τρία αυτά κριτήρια είναι οι προϋποθέσεις κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μίας εφεύρεσης, οι οποίες ενσωματώθηκαν αυτούσιες στα περισσότερα εθνικά δίκαια και περιλαμβάνονται και στο ισχύον άρθρο 52 της Σύμβασης για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ή Σύμβασης του Μονάχου.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης, τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να δεχτούν την έλλειψη ενός από τα εν λόγω κριτήρια, ως λόγο ακυρότητας του χορηγηθέντος διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Η ακυρότητα αυτή έχει αποτελέσματα ab initio, δοθέντος ότι η χρονική στιγμή ακύρωσης παραπέμπει είτε στην ημερομηνία χορήγησης του διπλώματος, είτε στην ημερομηνία καταχώρησης της αίτησης για χορήγηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, ανάλογα με το εθνικό δίκαιο. Το δεύτερο άρθρο της Σύμβασης του Στρασβούργου εξαιρεί από τη δυνατότητα κατοχύρωσης μιας εφεύρεσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας: - τις εφευρέσεις των οποίων η δημοσίευση ή η εφαρμογή είναι αντίθετη με τη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη, και - τις εφευρέσεις που αφορούν ποικιλίες φυτών ή είδη ζώων ή βιολογικές μεθόδους παραγωγής φυτών ή ζώων. Στο ίδιο άρθρο, a contrario, επιβεβαιώνεται η δυνατότητα κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των φαρμακευτικών προϊόντων και των προϊόντων διατροφής, καθώς επίσης και των χημικών ουσιών. Η έννοια της βιομηχανικής εφαρμογής μίας εφεύρεσης ορίζεται στο τρίτο άρθρο της ίδιας Σύμβασης, ενώ στα επόμενα άρθρα αναφέρεται η έννοια του νέου και της στάθμης της τεχνικής με τη διατύπωση που διατηρήθηκε σχεδόν αυτούσια και στο άρθρο 54 της Σύμβασης του Μονάχου, έτσι όπως ισχύει σήμερα. Τέλος, το όγδοο άρθρο της Σύμβασης περιλαμβάνει τη σημαντικότερη ρύθμιση για το δίκαιο ευρεσιτεχνιών, δηλαδή ότι: «Η έκταση της προστασίας που χορηγείται από ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας προσδιορίζεται από το περιεχόμενο των αξιώσεων. Παρ’ όλα αυτά, η περιγραφή και τα σχέδια χρησιμοποιούνται για να ερμηνεύσουν τις αξιώσεις». Η ίδια ακριβώς διατύπωση περιλαμβάνεται στη Σύμβαση του Μονάχου στο άρθρο 69 που ισχύει μέχρι σήμερα. Αξίζει να μνημονευθεί ότι η Σύμβαση του Στρασβούργου που τέθηκε σε ισχύ 17 χρόνια μετά την υπογραφή της, δηλαδή το 1980 και αφού πρώτα εναρμονίσθηκαν με αυτήν οι αντίστοιχοι εθνικοί νόμοι, αποτελεί σπάνιο παράδειγμα διεθνούς συμβάσεως της οποίας οι διατάξεις ενσωματώθηκαν σε άλλη Σύμβαση, δηλαδή στη Σύμβαση του Μονάχου, και είναι όχι μόνο επίκαιρες, αλλά και σε ισχύ μέχρι σήμερα.

Η Διπλωματική Διάσκεψη του Μονάχου από 10 Σεπτεμβρίου μέχρι 5 Οκτωβρίου 1973 και το σύστημα που υιοθέτησε Για την εγκαθίδρυση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος απονομής διπλώματος ευρεσιτεχνίας συνήλθε στο Μόναχο Διπλωματική Διάσκεψη για την υπογραφή ενός κειμένου συνθήκης. Στη Διπλωματική αυτή Διάσκεψη, η οποία συνεδρίασε από 10 Σεπτεμβρίου μέχρι 5 Οκτωβρίου 1973, συμμετείχαν 21 κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Οι εργασίες βασίσθηκαν στο πρώτο προσχέδιο του Λουξεμβούργου του 1970 που περιείχε 132 άρθρα και στο τελευταίο προσχέδιο του Μονάχου του 1972, μαζί με τα έγγραφα προετοιμασίας, το οποίο δημοσιεύθηκε με τον τίτλο «Σχέδιο σύμβασης για την ίδρυση ευρωπαϊκού συστήματος χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας».

LAWYER _ 67

_ΟPINIONS

Η χώρα μας κατέθεσε το έγγραφο επικύρωσης της Σύμβασης στις 24 Ιουλίου 1986 στη Βόννη και η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ για την Ελλάδα την 1η Οκτωβρίου 1986. Η Σύμβαση εφαρμόσθηκε στην Ελλάδα με την επιφύλαξη – εξαίρεση προστασίας των φαρμακευτικών προϊόντων μέχρι 07.10.1992, σύμφωνα με το άρθρο 167 παρ. 2 της Σύμβασης. Δηλαδή, μέχρι την ημερομηνία της 7ης Οκτωβρίου 1992 δεν μπορούσε να ζητηθεί για την Ελλάδα η προστασία των φαρμακευτικών προϊόντων αυτών καθαυτών, αλλά μόνον των φαρμακευτικών μεθόδων. Βασικός σκοπός της σύμβασης είναι η εγκαθίδρυση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής διαδικασίας για την απονομή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για όλα τα κράτη-μέλη της σύμβασης. Με μία μόνον αίτηση και ακολουθώντας μία μόνο διαδικασία, ο εφευρέτης μπορεί να προστατευθεί, εφόσον το δηλώσει, και στα 39, σήμερα, κράτη-μέλη της Σύμβασης. Προϋπόθεση αυτής της προστασίας είναι να ανταποκρίνεται θετικά η εφεύρεσή του στα κριτήρια των άρθρων 52 έως 57 της Σύμβασης του Μονάχου, δηλαδή, να είναι νέα, να εμπεριέχει εφευρετική δραστηριότητα και να έχει βιομηχανική εφαρμογή. Ο τίτλος που χορηγείται μετά το πέρας της ενοποιημένης διαδικασίας είναι το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, το οποίο ισχύει σαν εθνικό δίπλωμα σ’ εκείνα τα κράτη-μέλη της Σύμβασης, στα οποία δήλωσε ότι επιθυμεί να προστατεύσει την εφεύρεσή του ο καταθέτης. Η λειτουργία του αυτόματου διαχωρισμού του ευρωπαϊκού διπλώματος ευρεσιτεχνίας σε περισσότερα εθνικά διπλώματα αποτέλεσε τη συμβιβαστική λύση πάνω στην οποία στηρίχθηκε η πολιτική και νομική συνταύτιση των ιδρυτικών κρατών-μελών του ευρωπαϊκού δικαίου διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Γι’ αυτό και συνήθως το ευρωπαϊκό δίπλωμα περιγράφεται σαν μια δέσμη εθνικών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας με το ίδιο αντικείμενο (“faisceau” de brevets nationaux). Τα εθνικά αυτά διπλώματα ισχύουν παράλληλα και διέπονται από τις αντίστοιχες εθνικές νομοθεσίες περί ευρεσιτεχνιών. Η διαπίστωση τυχόν προσβολών τους από τρίτους καθώς και η πιθανή ακύρωσή τους παραμένει πάντοτε στην αρμοδιότητα του εθνικού δικαστή. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας (ΕΓΔΕ) στο Μόναχο με παράρτημα στη Χάγη και γραφεία στη Βιέννη

και στο Βερολίνο άρχισε να λειτουργεί και να παραλαμβάνει αιτήσεις από την 1η Ιουνίου 1978 και να απονέμει τίτλους από το 1980. Η επιτυχία του συστήματος ξεπέρασε και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις των ιδρυτών του μέχρι σήμερα. Το ΕΓΔΕ έχει χορηγήσει πάνω από 2.000.000 ευρωπαϊκά διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τεχνολογικές ανακαλύψεις, πολλές από τις οποίες έχουν αλλάξει τον κόσμο μας από τον γνωστό κωδικό QR και τη μορφή MP3, έως εμβόλια που σώζουν ζωές και συστήματα σταθερότητας αυτοκινήτων αιχμής. Σήμερα το ΕΓΔΕ απασχολεί συνολικά περίπου 7.000 υπαλλήλους και διαχειρίζεται ετησίως πάνω από 190.000 αιτήσεις ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από όλο τον κόσμο και έχει γίνει ένα από τα κορυφαία γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στον κόσμο. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση του Μονάχου με το Νόμο 1607/1986 (ΦΕΚ Α 85’). Η προσχώρηση της Ελλάδας, την 1η Οκτωβρίου 1986, ήταν κομβικής σημασίας για τη μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και την προώθηση της καινοτομίας, ενώ με το πενταετές Πρόγραμμα Υποστήριξης του EPO δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΟΒΙ), η μόνη εθνική αρχή προστασίας τίτλων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας στη χώρα μας. Ήδη το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας εξελίχθηκε έτι περαιτέρω με την υιοθέτηση και εφαρμογή του συστήματος για το ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για 17 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επίλογος Είναι γνωστή η ιστορική φράση του Αρχιμήδη, του μεγαλύτερου ίσως εφευρέτη όλων των εποχών με την οποία ανακοίνωνε στο λαό των Συρακουσών (240 π.Χ.) την εφεύρεσή του για τη χρήση των μοχλών: «Δός μοι πά στω καί τάν γάν κινάσω» Και πράγματι: Το εφευρετικό αποτέλεσμα το οποίο αναδεικνύεται μέσα από κάθε εφευρετική προσπάθεια μπορεί να είναι τόσο σημαντικό, ώστε να καταλήξει στην «κίνηση της γης», όπως παραστατικά μνημόνευσε ο Αρχιμήδης. Η ανταμοιβή του εφευρέτη, λοιπόν, με ηθικό και οικονομικό αντάλλαγμα είναι εύλογη απαίτηση της κοινωνίας μας και πλήρως αποδεκτή. Σ’ αυτά τα πλαίσια, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, είτε σε εθνικό επίπεδο, είτε ακόμα περισσότερο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αποτελεί την κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη της καινοτομίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης του κόσμου. Η νομική επιστήμη, ως επιστήμη της πράξης, με βάση τους κανόνες δικαίου που τίθενται από την πολιτεία ή με βάση τις διεθνείς συμφωνίες που συνομολογούνται μεταξύ κρατών, για τα θέματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ αποκλειστικών δικαιωμάτων και ελεύθερης τεχνολογικής εξέλιξης σ΄ όλο τον κόσμο. Την ισορροπία αυτή την εξασφάλισε πλήρως ο νομοθέτης της ευρωπαϊκής σύμβασης του Μονάχου επιλέγοντας μία απλή και συνεκτική διατύπωση: «Τα ευρωπαϊκά διπλώματα χορηγούνται για εφευρέσεις νέες, που εμπεριέχουν εφευρετική δραστηριότητα και έχουν βιομηχανική εφαρμογή». Η σοφία της επιλογής αυτής επιβεβαιώνεται από την επιτυχία του σημερινού ευρωπαϊκού συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και τη μετεξέλιξή του σε ενιαίο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. ■

68 _ LAWYER

_LAWYER EVENTS

Law In Action:

PROJECTS, CASE STUDIES & SUCCESS STORIES ADVANCING THE LEGAL SECTOR Το συνέδριο, το οποίο πραγματοποιήθηκε με χορηγούς την KBVL Law Firm και την Kyriakides Georgopoulos Law Firm, αποτελεί το πιο ολοκληρωμένο πανόραμα δράσεων του κλάδου της Δικηγορίας, με τους πρωταγωνιστές της αγοράς παροχής νομικών υπηρεσιών, εκπροσώπους δικηγορικών εταιρειών και in-house νομικών τμημάτων, να παρουσιάζουν τα σημαντικότερα έργα, case studies & success stories, αλλά και όλα όσα δίδαξε η χρονιά που πέρασε. Της Αλεξιάννας

Τσότσου

T

ο συνέδριο, το οποίο έλαβε χώρα στις 24 Οκτωβρίου, συντόνισαν η Αλεξάνδρα Βαρλά, Δικηγόρος LL.M, Editor-inchief & Head Of Business Unit “Lawyer” Boussias, και ο Παναγιώτης Μαρκέτος, Business Editor, οι οποίοι χαιρέτισαν τους παριστάμενους και παρουσίασαν τη θεματική του συνεδρίου, ακολουθούμενοι από την πρώτη παρουσίαση της Ιζαμπέλλας Μ. Τσίρμπα.

Session #1 Η Ιζαμπέλλα Μ. Τσίρμπα, Head Counsel, Finance & Capital Markets at Titan Cement Group, ασχολήθηκε με τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της νομικής υπηρεσίας, επικεντρωνόμενη στον πολυεπίπεδο ρόλο του in-house νομικού τμήματος. Στην πορεία της παρουσίασής της, η κ. Τσίρμπα αναφέρθηκε στις στρατηγικές της βελτίωσης της αποδοτικότητας του τμήματος και συγκεκριμένα στον στρατηγικό και οργανωτικό σχεδιασμό, στην οικονομική διαχείριση και διαφάνεια, στην αξιολόγηση κινδύνου και στις εσωτερικές συνεργασίες, συνοψίζοντας στην ανάγκη προσθήκης μεγαλύτερης αξίας στην επιχείρηση.

Μάριος Ανδρικόπουλος

Στη συνέχεια, η Έφη Βατάλη, Δικηγόρος, Γενική Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων & Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΔΔΗΕ, στην ομιλία της με τίτλο «Ασκήσεις ισορροπίας» περιέγραψε πώς, μέσα από την εμπειρία της στη νομική υπηρεσία του ΔΕΔΔΗΕ, διαπίστωσε την ανάγκη εξισορρόπησης των συμφερόντων 70 _ LAWYER

των συμμετεχόντων, ώστε η λήψη μιας απόφασης να ικανοποιεί τους μετέχοντες. Η κ. Βατάλη επικεντρώθηκε στη δραστηριοποίησή της από το 2020 στον ΔΕΔΔΗΕ, αναλύοντας τα νομικά θέματα που προέκυψαν, τις προκλήσεις και τη συμβολή της νομικής υπηρεσίας σε διαδικασίες που απαιτούσαν όχι μόνο μεθοδικότητα και αφοσίωση, αλλά τήρηση των ισορροπιών, ώστε όλοι οι stakeholders να είναι ικανοποιημένοι. Στην επόμενη παρουσίαση, ο Μάριος Ανδρικόπουλος, Legal Director, ELPEDISON S.A., μίλησε για την κρίση στον τομέα της ενέργειας μέσα από τη ματιά του νομικού συμβούλου μιας ενεργειακής εταιρείας. Συγκεκριμένα, ο κ. Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε στη βιωματική του εμπειρία ως επικεφαλής του Νομικού Τμήματος μίας ενεργειακής εταιρείας, εν μέσω της ενεργειακής κρίσης, όπου βασικός άξονας υπήρξε η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας μεταξύ της διαφύλαξης της νομιμότητας ως προς τις επιλογές της εταιρείας και των θεμιτών εταιρικών συμφερόντων αλλά και το αίσθημα υπευθυνότητας ως προς τις κοινωνικές προεκτάσεις της ενεργειακής κρίσης. Με αναφορά στην ανάγκη ορθολογικής προσέγγισης, ο κ. Ανδρικόπουλος αναφέρθηκε και στις δημόσιες παρεμβάσεις του με στόχο την ορθή ενημέρωση των πολιτών αλλά και την αντίκρουση «εύκολων λύσεων» που διακινούντο στη σφαίρα του δημοσίου λόγου. Η Ναταλί Κεδίκογλου, General Counsel (Greece), Eldorado Gold Corporation/ Hellas Gold/Thracean Gold Mining /Thrace Minerals, παρουσίασε τη διαδρομή της εμβληματικής επένδυσης στα μεταλλεία Κασσάνδρας, τονίζοντας ότι είναι μία από τις μεγαλύτερες άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα. Αναφερόμενη στα ορόσημα της αδειοδότησης των μεταλλευτικών εργασιών, η ομιλήτρια επεσήμανε ότι η Ελληνικός Χρυσός αντιμετώπισε σε κάθε στάδιο προβλήματα τα οποία χρειάστηκε να επιλυθούν δικαστικά ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και διαιτητικού δικαστηρίου. Παραθέτοντας τα βασικά στοιχεία της επενδυτικής αλλά και της χρηματοδοτικής συμφωνίας, εξήγησε τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η εταιρεία αλλά και τις λύσεις που δόθηκαν, ενώ έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην περιβαλλοντική διαχείριση του έργου. Ο Παναγιώτης Αλεξανδράκης, Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών & Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ΗΡΩΝ, επικεντρώθηκε στις σύγχρονες

Μαρία-Αλεξάνδρα Παπουτσή

Παναγιώτης Αλεξανδράκης

ενεργειακές συμβάσεις ως εργαλείο ανταπόκρισης της εταιρείας στις πρόσφατες προκλήσεις, καθώς συμβάλλουν στην ενίσχυση της προβλεψιμότητας των εσόδων, τη διασφάλιση προσιτών τιμών και την υλοποίηση των περιβαλλοντικών δεσμεύσεων των εταιρειών. Αφού εξήγησε τους βασικούς όρους των συμβάσεων PPA, ο κ. Αλεξανδράκης περιέγραψε το πρόγραμμα ΕΝ.Α. της εταιρείας Ήρων, παρουσιάζοντας το πώς η διεύθυνση νομικών υπηρεσιών της εταιρείας προσέγγισε το ζήτημα των PPA αλλά και του προγράμματος ΕΝ.Α. Η Σοφία Μιχελάκη, Δικηγόρος Nομικός Σύμβουλος, Επικεφαλής Νομικής Διεύθυνσης ΔΕΣΦΑ, αναφέρθηκε στη στρατηγική μιας LAWYER _ 71

_LAWYER EVENTS αυτά που επιθυμεί ο εσωτερικός πελάτης και τις προσδοκίες του θα πρέπει να βρίσκεται σε ισορροπία με την προστασία της εμπιστοσύνης του. Ο σεβασμός απέναντι στην εταιρεία αποτελεί κατά τον κ. Οικονόμου βασικό παράγοντα επιτυχίας του νομικού τμήματος, πάντα στα πλαίσια του συνυπολογισμού των αναγκών της εταιρείας και της υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης.

Session #2 Ο Michel Montbertrand, Chairman of ASCO – Head of Compliance and Deputy DPO at Groupama Asfalistiki, και ο Δημήτρης Παπαχριστόπουλος, Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Διευθυντής της Νομικής Υπηρεσίας της Groupama Ασφαλιστικής, επικεντρώθηκαν στο σύστημα διακυβέρνησης, παρουσιάζοντας έναν πλήρη οδηγό σύνταξης εσωτερικού κανονισμού τόσο ως προς το υποχρεωτικό περιεχόμενο με βάση τη νομοθεσία όσο και ως προς τις καλές πρακτικές. Περαιτέρω, έγινε αναφορά στις προκλήσεις που αντιμετώπισε η νομική υπηρεσία της Groupama Ασφαλιστικής για τη σύνταξη του νέου εσωτερικού κανονισμού, αλλά και τα οφέλη που αποκόμισε από αυτή την ενέργεια. Στη συνέχεια, η Αναστασία Πετσινάρη, General Counsel, Optima bank, παρουσίασε τις νομικές πλευρές της εισαγωγής της τράπεζας στο χρηματιστήριο, επισημαίνοντας την προετοιμασία και τον μετασχηματισμό της επιχείρησης για την υλοποίηση της δημόσιας εγγραφής και την πρόσβαση στο επενδυτικό κοινό. Αυτή η μακροπρόθεσμη διαδικασία μετασχηματισμού συντελέστηκε μέσω των σταδίων της αξιολόγησης, της προετοιμασίας και της εκτέλεσης, όμως εκτός από την κατάλληλη προετοιμασία της εταιρείας τονίστηκε και η σημασία των μακροοικονομικών συνθηκών ως παράγοντας επιτυχίας. Η Δέσποινα Δοξάκη, Επικεφαλής Νομική Σύμβουλος, Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), αναφέρθηκε στη λειτουργία του ΤΧΣ στο παρελθόν, περιγράφοντας τις πρακτικές των τραπεζών υπό την εποπτεία του Ταμείου. Η ισορροπία ανάμεσα στο δημόσιο συμφέρον και τις προσδοκίες των επενδυτών αποτέλεσε ένα δυσχερές σημείο με ιδιαίτερο νομικό ενδιαφέρον και η ομιλήτρια έδωσε συγκεκριμένα παραδείγματα σε αυτό το πεδίο, όπως η αναβαλλόμενη φορολογία. Κλείνοντας την ομιλία της, η κ. Δοξάκη εξέφρασε τη χαρά τη δική της και της ομάδας της για

Σοφία Μιχελάκη

Αργύρης Οικονόμου

σύγχρονης διεθνούς νομικής υπηρεσίας, τονίζοντας τον ρόλο του Γενικού Νομικού Συμβούλου σήμερα κυρίως στην ολιστική αντιμετώπιση ενός ζητήματος. Σκιαγραφώντας τις θεμελιώδεις αρχές άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος σε διεθνές επίπεδο, η κ. Μιχελάκη εξήγησε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η νομική υπηρεσία του ΔΕΣΦΑ λόγω της μετάβασής του σε ένα πολυεθνικό περιβάλλον. Στο τέλος της πρώτης ενότητας, ο Αργύρης Οικονόμου, Νομικός Σύμβουλος και Γενικός Διευθυντής Νομικών Υποθέσεων και Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΗ, περιέγραψε εμφατικά τις αλληλεπιδράσεις του δικηγόρου στο σύγχρονο εταιρικό περιβάλλον και τα σημεία, στα οποία αποτυπώνεται η δουλειά του. Το να ακούει ο in-house δικηγόρος 72 _ LAWYER

την αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις ελληνικές τράπεζες, με δεδομένη τη βελτίωση των οικονομικών τους στοιχείων. Ο Θεόδωρος Ρακιντζής, Partner, Private Wealth | M&A | Banking & Finance | Capital Markets, KG LAW FIRM, σκιαγράφησε την πρακτική του εμπειρία στην παροχή νομικών υπηρεσιών private wealth εκθέτοντας συγκεκριμένα case studies και εξηγώντας τη λύση του trust αλλά και άλλες διαχειριστικές λύσεις για έκτακτες περιπτώσεις στη διαχείριση περιουσίας, όπως ο θάνατος, το διαζύγιο ή η αφερεγγυότητα.

Session #3 Η Νάνση Βέρρα, Δ.Ν., Νομική Σύμβουλος Ομίλου ΟΠΑΠ, Γενική Διευθύντρια Νομικών, Ρυθμιστικών και Κανονιστικών Θεμάτων, παρουσίασε το πολύπλοκο project της δημιουργίας της πρωτοπόρας phygital παικτικής εφαρμογής για επίγειο στοιχηματισμό (Opap Store App), χαρτογραφώντας τις κανονιστικές προδιαγραφές (ρυθμιστικό πλαίσιο για την αγορά τυχερών παιγνίων και πληρωμών) και τις προκλήσεις που αντιμετώπισε το νομικό τμήμα στην υλοποίησή του. Ο Σπύρος Τάσσης, Πρόεδρος Ελληνικής Ένωσης για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας, εξέτασε το ζήτημα της προστασίας των δεδομένων ως εργαλείο παροχής καινοτόμων υπηρεσιών. Στην παρουσίασή του ασχολήθηκε με εμβληματικά case studies, όπως τις eGov apps, τονίζοντας τη σημασία της εμπιστοσύνης μέσω της ορθής χρήσης και δίκαιης επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων. Η Μικαέλλα Κυριακοπούλου, Διευθύντρια Νομικών Υπηρεσιών, DPO – Compliance Officer, Χρυσός Οδηγός, περιέγραψε πώς η νομική υπηρεσία συνέβαλε στον επιτυχημένο ψηφιακό μετασχηματισμό του Χρυσού Οδηγού. Σημαντικό βήμα ήταν η συμμετοχή της Compliance Officer σε όλα τα εταιρικά θεσμικά όργανα, έτσι ώστε να έχει πλήρη γνώση της στρατηγικής της εταιρείας και να επιτυγχάνεται έγκαιρη πρόληψη των νομικών κινδύνων. Μάλιστα, η κ. Κυριακοπούλου παρουσίασε τη συμβολή της υπηρεσίας κανονιστικής συμμόρφωσης στην εκμηδένιση των καταγγελιών ανά έτος, αποτελώντας μέρος της κερδοφόρας πλέον πορείας της εταιρείας. Η Μαρία-Αλεξάνδρα Παπουτσή, Technology & Innovation Managing Associate, KBVL Law

Από αριστερά: Λευκοθέα Ντέκα, Ναταλί Κεδίκογλου και Αναστασία Πετσινάρη

Θεόδωρος Ρακιντζής

Firm | Deloitte Legal, ξεκαθάρισε τη λειτουργία του Legal Entity Management, εμφαίνοντας τα πλεονεκτήματά του στην οργάνωση και διαχείριση των ζητημάτων της εταιρείας. Εξηγώντας τη χρήση και τις δυνατότητες της εφαρμογής LegalHub, επεσήμανε την ανάγκη για τον σύγχρονο νομικό να αξιοποιεί την τεχνολογία και να προετοιμαστεί για το μέλλον, δίνοντας αξία στην εταιρεία. Η ενότητα ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση του Κώστα Χ. Αργυρόπουλου, General Counsel SPACE HELLAS GROUΡ, Chief Legal & Compliance Officer, ο οποίος ασχολήθηκε με το θέμα της ηθικής και της διακυβέρνησης των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στην παροχή νομικών υπηρεσιών. Η εξοικείωση με τα οφέλη της τεχνολογίας είναι το LAWYER _ 73

_LAWYER EVENTS Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας. Δίνοντας έμφαση σε διαφημίσεις προϊόντων που ενέχουν τον κίνδυνο παραπλάνησης του κοινού με αμφιλεγόμενους όρους, η ομιλήτρια τόνισε την ανάγκη προστασίας του καταναλωτή αλλά και επικαιροποίησης του Κώδικα Τροφίμων. Η Κατερίνα Μαγγανά, Head of Legal Department / General Counsel, NIKAS, αναφέρθηκε στο ρεκόρ εξαγορών και συγχωνεύσεων στην Ελλάδα το 2022 και προχώρησε στην ανάλυση των σημείων που απαιτούν προσοχή σε μια εξαγορά ή συγχώνευση τόσο στο προσυμβατικό στάδιο όσο και στο καθαυτό στάδιο της ολοκλήρωσης της συναλλαγής. Η Ελεάνα Νικολοπούλου, Lawyer, Head of Legal and Compliance, Lavipharm Group of Companies, αρχίζοντας την ομιλία της με τη φράση «You build Trust as you build Expertise» ανέδειξε την αξία της διαφάνειας ως βασικής αρχής της εταιρικής διακυβέρνησης. Μιλώντας για το turnaround story της Lavipharm, επικεντρώθηκε στην πρόσφατη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως ένα πολύ καλό παράδειγμα για το πώς μια στιβαρή εταιρική διακυβέρνηση μπορεί να συμβάλει στη δυναμική ανάπτυξη μιας επιχείρησης δημιουργώντας αξία, ενώ τόνισε τον ρόλο του σύγχρονου νομικού συμβούλου ως ισότιμου business partner που συμμετέχει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των επιχειρηματικών αποφάσεων. Η Κατερίνα Βραχά, Chief Legal & Compliance Officer, DIXONS SOUTH-EAST EUROPE AEBE, στην παρουσίασή της επικεντρώθηκε στον ρόλο του νομικού συμβούλου στη διαχείριση των εταιρικών κινδύνων. Αφού επεξήγησε τα στάδια του πλαισίου διαχείρισης νομικών κινδύνων, η ομιλήτρια επεσήμανε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του νομικού συμβούλου ως στρατηγικού συμβούλου, με τη βαθιά κατανόηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και την ενεργή εμπλοκή του στη στρατηγική της εταιρείας. Η Μαρία-Στεφανία Κατσιάπη, Director of Legal Services, Public Group, στην ομιλία της έδωσε βάση στο πώς η νομική υπηρεσία συνέβαλε στη δημιουργία της νέας νομικής μορφής του Public + Home, αποτελώντας χρήσιμο στρατηγικό συνεργάτη και κερδίζοντας την εμπιστοσύνη των εσωτερικών της πελατών. Απαριθμώντας τις προϋποθέσεις

Νάνση Βέρρα

Δημήτρης Πολυχρονόπουλος

κλειδί για την αξιοποίησή της, με ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια, σύμφωνα με τον κ. Αργυρόπουλο, ο οποίος περαιτέρω αναφέρθηκε και σε ζητήματα της τεχνητής νοημοσύνης σε άλλους τομείς, όπως τα πνευματικά δικαιώματα και η προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Session #4 Η Ιωάννα Κόμπου, Επικεφαλής Νομικής Υπηρεσίας, Νομική Σύμβουλος, Optima Group, έθεσε το ζήτημα του labelling και των πρακτικών του marketing στις εταιρείες τροφίμων, αναφερόμενη σε συγκεκριμένες καταγγελίες που έκανε η Optima Group στο 74 _ LAWYER

τμήματος εταιρείας εν μέσω εταιρικών και ομιλικών μετασχηματισμών, κάνοντας μια αναδρομή στις πρώτες μέρες της εταιρείας και στην πορεία της μέχρι σήμερα. Καθώς πρόκειται για μια πορεία με απαιτητικούς μετασχηματισμούς, ο ρόλος της νομικής υπηρεσίας καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός και μάλιστα ο κ. Κριθαράς έκλεισε την ομιλία του τονίζοντας ότι η διάκριση ανάμεσα σε έμμισθους και μαχόμενους δικηγόρους είναι ανούσια. ■

για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, εξήγησε πώς κατάφερε η νομική υπηρεσία να δημιουργήσει μεγαλύτερη αξία από το άθροισμα των δύο εταιρειών κατά τη συγχώνευση, αποδεικνύοντας ότι 1+1 μπορεί να κάνει κάτι παραπάνω από 2.

Session #5 Ο Δημήτρης Πολυχρονόπουλος, Head of Legal & Compliance Officer, TRASTOR ΑΕΕΑΠ, ξεκίνησε την παρουσίασή του με το θεμελιώδες οργανωτικό ερώτημα αν η Μονάδα Κανονιστικής Συμμόρφωσης πρέπει να αποτελεί μέρος ή να είναι αυτόνομη της Νομικής Διεύθυνσης, εστιάζοντας στις προκλήσεις του διπλού ρόλου σε ένα άτομο. Αφού ανέλυσε το αντικείμενο και τις δεξιότητες του Νομικού Συμβούλου και του Υπεύθυνου Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ο κ. Πολυχρονόπουλος έδωσε ένα ενδιαφέρον στοιχείο, αναφέροντας ότι σύμφωνα με έρευνα το ακαδημαϊκό υπόβαθρο των επικεφαλής Μονάδων Κανονιστικής Συμμόρφωσης είναι νομικό σε μόλις 16% των εταιρειών. Η Δήμητρα Χατζηαρσενίου, Επικεφαλής Νομικού Τμήματος Ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Εταιρική Γραμματέας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ΑΕ και ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ, αναφέρθηκε στο σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης ως πυλώνα της πρόληψης και του εντοπισμού του κινδύνου, αλλά και επικοινωνίας ανάμεσα στους μετόχους και την εταιρεία. Ο ρόλος εκπαίδευσης, κατανόησης και καθοδήγησης του συνομιλητή του είναι κομβικής σημασίας στο νομικό σύμβουλο. Η Ελίνα Κορομπίλη, Senior Legal Officer, OLYMPIA ODOS, μίλησε για την προσαρμοστικότητα των συμβάσεων παραχώρησης αυτοκινητοδρόμων μέσω του παραδείγματος του τμήματος Πάτρας-Πύργου, αναφερόμενη στην πρώτη προσαρμογή της σύμβασης παραχώρησης το 2013 για την αποκατάσταση της χρηματοοικονομικής ισορροπίας του έργου λόγω της οικονομικής κρίσης ως παρατεταμένο γεγονός ανωτέρας βίας, ενώ η δεύτερη προσαρμογή της σύμβασης έγινε το 2021 με την επανένταξη του τμήματος Πάτρας-Πύργου. Η κ. Κορομπίλη έκλεισε την παρουσίασή της συνοψίζοντας τα απαραίτητα εργαλεία για μια επιτυχημένη προσαρμογή. Ο Θεόδωρος Ν. Κριθαράς, Δικηγόρος, Προϊστάμενος Νομικού Τμήματος, ΑΚΤΩΡ, παρουσίασε τις προκλήσεις του νομικού

Δήμητρα Χατζηαρσενίου

Θεόδωρος Ν. Κριθαράς

LAWYER _ 75

_LAWYER EVENTS

Compliance Awards: RECOGNISING EXCELLENCE & BEST PRACTICES

Η

τελετή απονομής των Compliance Awards 2023 πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία, την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου 2023, σε μια ζεστή και εορταστική ατμόσφαιρα στο ξενοδοχείο Wyndham Grand Athens. Ο Σύνδεσμος Επαγγελματιών Κανονιστικής Συμμόρφωσης Ελλάδος (ΣΕΚΑΣΕ) και η Boussias Events συνδιοργάνωσαν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, τα Compliance Awards 2023, με σκοπό να αναγνωρίσουν και να επιβραβεύσουν την αριστεία, την καινοτομία και τις καλές πρακτικές στον κλάδο της Κανονιστικής Συμμόρφωσης, αναδεικνύοντας τον καθοριστικό ρόλο του Compliance στην ανάπτυξη των εταιρειών, στην επιτυχή υλοποίηση της εταιρικής στρατηγικής και στη βελτιστοποίηση του κοινωνικο-οικονομικού περιβάλλοντος. Η κα Αλεξάνδρα Βαρλά, Δικηγόρος και Head of Business Unit του “LAWYER”, στην εναρκτήρια ομιλία της επεσήμανε ότι η Συμμόρφωση αποτελεί μέρος της καθημερινότητας των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους και οικονομικού

αποτυπώματος. Όπως ανέφερε, ειδικότερα, η καλλιέργεια μιας κουλτούρας συμμόρφωσης και η καλή εταιρική διακυβέρνηση μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες για τους οργανισμούς, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης και της επίτευξης των επιχειρηματικών στόχων. Τα Compliance Awards ήρθαν για να αναδείξουν τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζουν τα τμήματα Συμμόρφωσης σε αυτό το εξαιρετικά κρίσιμο έργο. Η κα Ζέφη Νικολάου, Communication Consultant, Ethics & Compliance Senior Expert και Γενική Γραμματέας του ΣΕΚΑΣΕ, υπογράμμισε τη σημασία των Compliance Awards για την ανάδειξη Μονάδων και Έργων Κανονιστικής Συμμόρφωσης, καθώς μέσω αυτών καθίσταται ορατή η δύσκολη και σύνθετη εργασία των Compliance Officers, με μετρήσιμα αποτελέσματα, και ενισχύεται η ευγενής άμιλλα μεταξύ ομάδων και εταιρειών της αγοράς. Επίσης, η κα Νικολάου ευχαρίστησε τους επαγγελματίες του κλάδου και τις εταιρείες που αγκάλιασαν

Αλεξάνδρα Βαρλά

Μάκης Βορίδης

Ζέφη Νικολάου

Άδωνις Γεωργιάδης

76 _ LAWYER

Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου

αυτή την πρωτοβουλία, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι, με τη συμβολή όλων, τα Compliance Awards θα γίνουν θεσμός. Ο κ. Μάκης Βορίδης, Υπουργός Επικρατείας της Ελλάδος, χαιρέτισε την πρωτοβουλία του ΣΕΚΑΣΕ και της Boussias Events να συνδιοργανώσουν τα Compliance Awards και αναφέρθηκε εκτενώς στη σημασία της Κανονιστικής Συμμόρφωσης τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Επισήμανε τον ρόλο του κράτους και των θεσμών στην πάταξη της διαφθοράς και τόνισε την αναγκαιότητα οι ρυθμιστικές και κανονιστικές υποχρεώσεις να συμπορευθούν με την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, σε μαγνητοσκοπημένο μήνυμά του, αναφέρθηκε στην ανάγκη να υιοθετήσουν οι εταιρείες στην Ελλάδα τις αρχές της Κανονιστικής Συμμόρφωσης, της διαφάνειας και της καλής διακυβέρνησης, επισημαίνοντας παράλληλα την ανάγκη ύπαρξης βραβείων για αυτούς που κάνουν τη διαφορά. Η Πρόεδρος της Επιτροπής Αξιολόγησης των βραβείων κα Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου, Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), Πρόεδρος του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών (ΕΕΔΕΓΕ) και Εκτελεστική Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (ΙΜΕ), έκανε ιδιαίτερη μνεία στη σημασία των βραβείων στον τομέα της Κανονιστικής Συμμόρφωσης. Συνεχάρη τους βραβευθέντες, καθώς και τα διακεκριμένα μέλη της Επιτροπής Αξιολόγησης για το απαιτητικό έργο τους ως προς τη διασφάλιση της έγκυρης και αδιάβλητης επιλογής των καλυτέρων. Οι διακριθέντες παρέλαβαν τα βραβεία τους με περηφάνεια και ενθουσιασμό και συνέχισαν την εορταστική βραδιά με συζητήσεις και φωτογραφίσεις. Στα βραβεία συμμετείχαν Μονάδες Compliance (Regulatory, Anti-Money Laundering, Corporate Governance, Internal Controls/Fraud, Data Protection, Risk Compliance Management), Συμβουλευτικές εταιρείες και Δικηγορικές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες Compliance.

Η κα Σοφία Δημοπούλου, Risk/ Compliance Senior Specialist του Ομίλου OTE δήλωσε σχετικά: «Ευχαριστούμε απόψε τη Boussias και τον ΣΕΚΑΣΕ για τη διοργάνωση των βραβείων αυτών. Είναι μεγάλη μας τιμή να συμμετέχουμε και να έχουμε διακριθεί. Ευχαριστούμε όλη την ομάδα για τη συμμετοχή και για τη διάκρισή μας στα βραβεία». Η ΟΠΑΠ Α.Ε. κατέκτησε το βραβείο Platinum της Ενότητας ESG Initiatives. Όπως ανέφερε ο Legal Director – Corporate & Network Compliance της ΟΠΑΠ, κ. Γιώργος Κουμαντάκης: «Η σημερινή βραδιά και οι απονομές για την εταιρείας μας ήταν πάρα πολύ σημαντικές. Η κανονιστική συμμόρφωση της εταιρείας είναι πάρα πολύ υψηλά στην ατζέντα και έχουμε αμέριστη υποστήριξη από τη διοίκηση». Το βραβείο Platinum της Ενότητας Compliance Teams per Industry Sector κατέκτησε ο Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών. Αναφερόμενος στη βράβευση της ομάδας, ο κ. Μάνος Κωνσταντόπουλος, Compliance Officer – DPO του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών δήλωσε: «Ευχαριστούμε πολύ τη διοργάνωση της εταιρείας Boussias και την καταπληκτική πρωτοβουλία του ΣΕΚΑΣΕ για την ευκαιρία που δίνει να αναδείξουμε το επάγγελμα της κανονιστικής συμμόρφωσης».

Όμιλος ΟΤΕ

Κορυφαίος τίτλος και Platinum διακρίσεις Τον κορυφαίο τίτλο της χρονιάς Compliance Team of the Year κατέκτησε ο Όμιλος ΟΤΕ, ο οποίος απέσπασε το βραβείο Platinum της Ενότητας Compliance Projects.

Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών

LAWYER _ 77

_LAWYER EVENTS

Groupama Ασφαλιστική

ΟΠΑΠ ΑΕ

Τέλος, το βραβείο Platinum της Ενότητας Compliance Operations απονεμήθηκε στην Groupama Ασφαλιστική. Ο επικεφαλής Κανονιστικής Συμμόρφωσης της Groupama Ασφαλιστικής, κ. Michel Montbertrand, κατά τη διάρκεια της τελετής δήλωσε: «Όλοι εμείς στην Groupama

Ασφαλιστική είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι με τις σημερινές βραβεύσεις στα Compliance Αwards 2023, καθώς αντικατοπτρίζουν πλήρως την κουλτούρα κανονιστικής συμμόρφωσης που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην εταιρεία». ■

Πίνακας νικητών COMPLIANCE TEAM OF THE YEAR Όμιλος ΟΤΕ COMPLIANCE TEAMS PER INDUSTRY SECTOR PLATINUM

Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών | Ο μετασχηματισμός της Κανονιστικής Συμμόρφωσης του Χρηματιστηρίου: Από μηχανισμός παρακολούθησης σε στρατηγικό συνεργάτη της διοίκησης και των φορέων της αγοράς.

Industries Big Teams Best Compliance Team -

Banking & Financial sector

GOLD

Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών | Ο μετασχηματισμός της Κανονιστικής Συμμόρφωσης του Χρηματιστηρίου: Από μηχανισμός παρακολούθησης σε στρατηγικό συνεργάτη της διοίκησης και των φορέων της αγοράς.

SILVER

Alpha Bank | Alpha Bank - Compliance Transformation Project (CTP)

BRONZE

tbi bank | Χτίζοντας την Διεύθυνση Κανονιστικής Συμμόρφωσης της πρώτης Ψηφιακής Τράπεζας στην Ελλάδα

GOLD

Groupama Ασφαλιστική

SILVER

ΕΘΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

GOLD

Vodafone | Public Policy & Corporate Security

SILVER

Όμιλος ΟΤΕ | 360 Compliance & Ethics

BRONZE

Nova | Η Nova επενδύει σε ισχυρό "One Compliance Team"

GOLD

FRAPORT GREECE | FRAPORT GREECE AVIATION COMPLIANCE TEAM

Best Compliance Team - Insurance sector

Best Compliance Team -

Telecoms, Media & Technology sector

Best Compliance Team - Other* sectors Small Rising Teams Team to Watch** GOLD

ΧΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΑΕ | Υπηρεσία GDPR COMPLIANCE στους πελάτες της XΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ

SILVER

tbi bank | Χτίζοντας την Διεύθυνση Κανονιστικής Συμμόρφωσης της πρώτης Ψηφιακής Τράπεζας στην Ελλάδα

BRONZE

Aegean Airlines | Flight to Compliance COMPLIANCE PROJECTS PLATINUM Compliance Projects

PLATINUM

Όμιλος ΟΤΕ | Together we stop it! Preventing and Combating Violence and Harassment in the Workplace Best Compliance and Ethics Project

GOLD

Όμιλος ΟΤΕ | Together we stop it! Preventing and Combating Violence and Harassment in the Workplace

78 _ LAWYER

ΧΡΥΣΟ ΣΤΟΝ ΧΡΥΣΟ ΟΔΗΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ “GDPR COMPLIANCE” Η

ομάδα του ΧΡΥΣΟΥ ΟΔΗΓΟΥ βραβεύθηκε στα πρώτα βραβεία “Compliance Awards” με το GOLD Βραβείο, στην κατηγορία “Team to Watch”, για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της καινοτόμου υπηρεσίας GDPR Compliance. Ο ΧΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ τα τελευταία 12 χρόνια έχει δραστηριοποιηθεί σε ψηφιακές διαφημιστικές υπηρεσίες, προσφέροντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες προβολής, ως βασικός ψηφιακός συνεργάτης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, παρέχοντας ένα πλήρες portfolio digital υπηρεσιών, που ΧΟ Legal απαντούν σε κάθε ανάγκη προβολής. Το 2024 Director/DPO θα προστεθούν νέες υπηρεσίες, με στόχο να & Compliance Officer ενισχυθεί το ψηφιακό αποτύπωμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (π.χ. SEO Audit, Email marketing, χρήση τεχνητής νοημοσύνης για το σχεδιασμό ενός site, προωθητικές ενέργειες μέσα από τα διαδίκτυο και τα social media). Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον ψηφιακού μετασχηματισμού, η υπηρεσία κανονιστικής συμμόρφωσης της ΧΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ καλείται να διαδραματίσει έναν κομβικό ρόλο στην εταιρική κουλτούρα συμμόρφωσης, κυρίως σε θέματα προσωπικών δεδομένων, με την εμπειρία και την εξειδικευμένη γνώση της. Η Διευθύντρια της Νομικής Υπηρεσίας/Υπεύθυνη Κανονιστικής Συμμόρφωσης, χτίζοντας σχέσεις αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης, συμμετέχει τακτικά στα εταιρικά θεσμικά όργανα, στα συμβούλια διεύθυνσης και στις επιτροπές χάραξης της εταιρικής και προϊοντικής στρατηγικής και πωλήσεων, κατανοώντας τις εκάστοτε ανάγκες. Παρέχει προτάσεις κι οδηγίες για την προσαρμογή των εσωτερικών εταιρικών διαδικασιών και έχει συμβουλευτική και ενεργή συμμετοχή στο σχεδιασμό νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Μία τέτοια υπηρεσία είναι και η υπηρεσία GDPR Compliance, που έχει σχεδιασθεί ειδικά για τους πελάτες της ΧΡΥΣΟΣ ΟΔΗΓΟΣ. Η συμμόρφωση των

επαγγελματιών/επιχειρήσεων γίνεται σε τρία (3) βήματα: α) Α ξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης, β) Σ χεδιασμός πλάνου συμμόρφωσης, γ) Επεξήγηση των οργανωτικών και τεχνικών μέτρων που χρειάζεται να ληφθούν, και των απαιτούμενων για τη συμμόρφωση εγγράφων. Κάθε παραδοτέο είναι απόλυτα σχεδιασμένο από την υπηρεσία κανονιστικής συμμόρφωσης για τις εξειδικευμένες ανάγκες του κάθε πελάτη. Παρέχεται, επίσης, εξειδικευμένη εκπαίδευση στον κάθε πελάτη ξεχωριστά και συνεχής after sales υποστήριξη, για οποιαδήποτε απορία ή περιστατικό κληθεί να αντιμετωπίσει. Στόχος του καινοτόμου αυτού προϊόντος, που το καθιστά μοναδικό στην αγορά, είναι η ενημέρωση για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα που απορρέουν από τη νομοθεσία προσωπικών δεδομένων και η διάχυση της φιλοσοφίας συμμόρφωσης και ευαισθητοποίησης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στους ελεύθερους επαγγελματίες, σε ό,τι αφορά την προστασία των προσωπικών δεδομένων, σύμφωνα με τις αρχές της εμπιστευτικότητας, της ακεραιότητας και της διαθεσιμότητας. ■

_INFO

_ADVERTORIAL

Μικαέλλα Κυριακοπούλου

LAWYER _ 79

Γεωργίου Αβέρωφ 26-28, 142 32 Νέα Ιωνία Αττικής Τ: 800 110 1888 (από σταθερό χωρίς χρέωση) E: customerservice@xo.gr W: www.xo.gr

_LAWYER EVENTS SILVER

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Καινοτόμες δράσεις στα καταστήματα ΟΠΑΠ για την προστασία των παικτών: Πρεσβευτής Υπεύθυνου Παιχνιδιού ΟΠΑΠ και Ημέρες Υπεύθυνου Παιχνιδιού

BRONZE

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Safety Net Algorithm και Υπεύθυνο Παιχνίδι μέσω του Affiliate Marketing στην αγορά Online Παιγνιδιών Best AML/CFT Project

(including Fraud & KYC)

GOLD

Groupama Asfalistiki

SILVER

TITAN Cement Group | TITAN Group Anti-Fraud Compliance Program

BRONZE

MYTILINEOS Energy & Metals

GOLD

Nova | Η Γραμμή Υποστήριξης & Αναφορών(Integrity Helpline) είναι το Διαμάντι της Nova στη Συμμόρφωση

SILVER

Fraud Line Whistleblowing Services | Ανάπτυξη εξωτερικού διαύλου αναφορών, προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας

BRONZE

Vodafone Panafon | Public Policy & Corporate Security

GOLD

ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ | Καινοτόμες πρακτικές: Συντονιστής Προστασίας Δεδομένων και σχεδιασμός νέων υπηρεσιών με γνώμονα το privacy by design and by default

SILVER

INTRUM HELLAS Α.Ε.Δ.Α.Δ.Π. | O θεσμός των “Data Protection Ambassadors”

BRONZE

«SEPHΟRA GREECE ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (SEPHORA GREECE A.E.) | SEPHORA GREECE DATA PRIVACY KPI’S

GOLD

Όμιλος ΟΤΕ | Risks: We identify, assess and deal with them!

SILVER

ΔΕΣΦΑ ΑΕ | Μοντέλο Καταπολέμησης της Διαφθοράς

Best Compliance

Whistleblowing Project

Best Data Privacy Project

Best Compliance Risk

Best Complaint GOLD

Mapping

Management (including

claims, appeals, etc.)

INTRUM HELLAS Α.Ε.Δ.Α.Δ.Π. | Η εξωστρέφεια της 2ης γραμμής ως καταλύτης για τη θεραπεία αιτιών παραπόνων ESG INITIATIVES

PLATINUM

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Εταιρική Υπευθυνότητα ΟΠΑΠ: Πρόγραμμα ανακαίνισης των παιδιατρικών νοσοκομείων «Η Αγία Σοφία» και «Παναγιώτης και Αγλαΐα Κυριακού» Most impactful Social

Initiative

GOLD

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Εταιρική Υπευθυνότητα ΟΠΑΠ: Πρόγραμμα ανακαίνισης των παιδιατρικών νοσοκομείων «Η Αγία Σοφία» και «Παναγιώτης και Αγλαΐα Κυριακού»

SILVER

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Εταιρική Υπευθυνότητα ΟΠΑΠ: Πρόγραμμα επιχειρηματικότητας ΟΠΑΠ Forward

GOLD

ΜΕΓΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Α.Ε. | Babytree – Φυτεύουμε ένα δέντρο για κάθε παιδί που γεννιέται

SILVER

ΜΕΓΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Α.Ε. | ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ “ΚΑΘΑΡΟ ΑΙΓΑΙΟ”

BRONZE

Nova | Γινόμαστε Μέρος Της Λύσης «Ξεκινάμε Από Τα Βαθιά Και Από Τα Βουνά»

GOLD

Όμιλος ΟΤΕ | Diversity, Equity & Inclusion initiatives for “A better world for all”

Most impactful

Environmental Initiative

Best Diversity & Inclusion Best Transparency

Project

Initiative

GOLD

ΟΠΑΠ Α.Ε. | Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG του Ομίλου ΟΠΑΠ

SILVER

ΤΑΜΕΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ | ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΤΗΣ ΚτΠ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ,ΤΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΟΓΟΔΟΣΙΑΣ COMPLIANCE OPERATIONS

PLATINUM

Groupama Ασφαλιστική Best Digital Transformation

GOLD

Groupama Ασφαλιστική

SILVER

Nova | Κλειδί Επιτυχίας για τη Συμμόρφωση η Ψηφιοποίηση του Μητρώου GET (Δώρα, Ψυχαγωγία, Ταξίδια, Δωρεές και Χορηγίες) & του Μητρώου CοΙ (Σύγκρουση Συμφερόντων)

BRONZE

MYTILINEOS Energy & Metals

GOLD

Roche | "Roche Compliance Upside Down Week"

SILVER

Όμιλος ΟΤΕ

BRONZE

Nova | Στη Νέα Nova

GOLD

TÜV AUSTRIA ΕΛΛΑΣ Μ.Ε.Π.Ε. | LEGAL COMPLIANCE SERVICES PLATFORM & App | TÜV AUSTRIA

SILVER

Global Risk Profile | Λογισμικό Κανονιστικής Συμμόρφωσης EDERIS™

η Κουλτούρα Ηθικής και Συμμόρφωσης διατηρείται με Συνεχή Ευαισθητοποίηση και Εκπαίδευση

80 _ LAWYER

_WORLD REPORT

Η HUAWEI ΚΑΙ Η SHARP ΥΠΈΓΡΑΨΑΝ ΣΥΜΦΩΝΊΑ ΓΙΑ ΑΜΟΙΒΑΊΑ ΧΡΉΣΗ ΔΙΠΛΩΜΆΤΩΝ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΊΑΣ

Η ΔΗΜOΣΙΑ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΜΠΟΡΕI ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕYΕΙ ΤΗ ΜΑΝΤIΛΑ ΣΤΟΥΣ ΥΠΑΛΛHΛΟΥΣ ΣYΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΕ Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι οι κυβερνητικοί φορείς και οργανισμοί των κρατών-μελών της ΕΕ επιτρέπεται να απαγορεύουν στους υπαλλήλους τους να φορούν μαντίλες και άλλα θρησκευτικά σύμβολα. Η υπόθεση έφθασε στο ΔΕΕ, για να αποφασίσει για το αν μια πολιτική αυστηρής ουδετερότητας σχετικά με τα θρησκευτικά σύμβολα στους χώρους εργασίας συνιστά διάκριση αντίθετη προς το δίκαιο της ΕΕ και συγκεκριμένα προς την Οδηγία 2000/78/ΕΚ για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία. Το ΔΕΕ είχε αποφανθεί στο παρελθόν ότι μια τέτοια πολιτική δεν αποτελεί άμεση διάκριση, αν και είχε παραδεχτεί ότι θα μπορούσε να συνιστά έμμεση διάκριση αν επηρέαζε τα μέλη μιας συγκεκριμένης θρησκευτικής ομάδας περισσότερο από άλλους. Με την πρόσφατη απόφασή του, διευκρίνισε τη θέση του, δηλώνοντας ότι τέτοιες πολιτικές δεν συνιστούν έμμεση διάκριση «αν δικαιολογούνται αντικειμενικά από νόμιμο σκοπό και εάν τα μέσα για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι κατάλληλα και αναγκαία».

Η Huawei και η Sharp ανακοίνωσαν τη μακροπρόθεσμη διεθνή τους συμφωνία άδειας χρήσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας που τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν η μία τις ευρεσιτεχνίες της άλλης αναφορικά με την τεχνολογία 4G και 5G. Πρόκειται για αμοιβαία αναγνώριση της βιομηχανικής ιδιοκτησίας των δύο τεχνολογικών κολοσσών που επικυρώνει την προσπάθεια της Huawei να αξιοποιήσει το μεγάλο χαρτοφυλάκιο των ευρεσιτεχνιών της και έρχεται μετά την κατάθεση αγωγών για παραβίαση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κατά εταιρειών, όπως η Stellantis, η Xiaomi, η Amazon και η Verizon.

ΑΓΩΓΉ ΤΗΣ TESLA ΚΑΤΆ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΚΉΣ ΥΠΗΡΕΣΊΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΏΝ ΓΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΉΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΔΌΣΕΙΣ ΠΙΝΑΚΊΔΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΊΑΣ Η αυτοκινητοβιομηχανία Tesla κατέθεσε αγωγή κατά της Σουηδικής Υπηρεσίας Μεταφορών μετά την απεργία των εργαζομένων που σταμάτησε την παράδοση πινακίδων κυκλοφορίας για τα νέα οχήματα. Η απεργία ξεκίνησε ως μέσο πίεσης των εργαζομένων προς την ηλεκτρική αυτοκινητοβιομηχανία να υπογράψει συλλογική σύμβαση εργασίας και σε αυτή προσχώρησαν και οι εργαζόμενοι στην Υπηρεσία Μεταφορών, εμποδίζοντας την παράδοση πινακίδων της Tesla. Στην αγωγή της η εταιρεία αναφέρει ότι πρόκειται για «παράνομη επίθεση διακρίσεων που στρέφεται κατά της Tesla».

LAWYER _ 81

_WORLD REPORT

Η ΡΩΣΊΑ ΘΈΤΕΙ ΕΚΤΌΣ ΝΌΜΟΥ ΤΟ ΚΊΝΗΜΑ ΛΟΑΤ ΩΣ ΕΞΤΡΕΜΙΣΤΙΚΌ Το ανώτατο δικαστήριο της Ρωσίας έθεσε εκτός νόμου ως εξτρεμιστικό αυτό που αποκάλεσε “διεθνές δημόσιο κίνημα ΛΟΑΤ”, σε μια απόφασηορόσημο που οι εκπρόσωποι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας προειδοποιούν ότι θα οδηγήσει σε συλλήψεις και διώξεις των μελών της. Το υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας είχε καταθέσει αίτημα να χαρακτηριστεί εξτρεμιστικό το “διεθνές κίνημα ΛΟΑΤ”, χωρίς να διευκρινίζει τι εννοεί με τον όρο αυτό, αφού δεν πρόκειται για κάποια καταγεγραμμένη οντότητα στη Ρωσία αλλά έναν ευρύ ορισμό που χρησιμοποιούν οι ρωσικές αρχές. Η ακροαματική διαδικασία πραγματοποιήθηκε κεκλεισμένων των θυρών και χωρίς κατηγορούμενο. Το Κρεμλίνο έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν τον χαρακτηρισμό του εξτρεμιστή, για να ασκήσει διώξεις σε ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και την αντιπολίτευση, μερικοί εκ των οποίων εκτίουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης.

ΑΓΩΓΉ ΎΨΟΥΣ 550 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΏ ΤΩΝ ΙΣΠΑΝΙΚΏΝ ΜΈΣΩΝ ΕΝΗΜΈΡΩΣΗΣ ΚΑΤΆ ΤΗΣ META Η μητρική εταιρεία Meta του Facebook αντιμετωπίζει ακόμη μία νομική πρόκληση σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής των χρηστών, καθώς η Ένωση Μέσων Ενημέρωσης της Ισπανίας προχώρησε σε αγωγή ύψους 550 εκατομμυρίων ευρώ για αθέμιτες ανταγωνιστικές πρακτικές διαφήμισης που βασίζονται στη μη συμμόρφωση με τον GDPR. Η Ένωση υποστήριξε ότι η δυνατότητα της Meta να σχεδιάζει εξατομικευμένες διαφημίσεις στις πλατφόρμες της (Facebook, Instagram και WhatsApp) με βάση την τεράστια βάση χρηστών της αποτελεί αθέμιτο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά διαφήμισης στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα την κατηγορεί για «συστηματική και μαζική μη συμμόρφωση με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς προστασίας δεδομένων κατά την περίοδο από τις 25 Μαΐου 2018 έως τις 31 Ιουλίου 2023». Η βάση του επιχειρήματος της ενάγουσας είναι ότι το Facebook έχτισε την κυρίαρχη θέση του στην online διαφήμιση αγνοώντας τους κανονισμούς που αποσκοπούν στην προστασία της ιδιωτικής ζωής των Ευρωπαίων χρηστών του, επαναχρησιμοποιώντας τα δεδομένα τους χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

82 _ LAWYER

Η δικηγορική εταιρεία CMS παρείχε δωρεάν νομικές συμβουλές στον ΟΗΕ στο πλαίσιο της COP28 Η πολυεθνική δικηγορική εταιρεία CMS ορίστηκε ως νομικός σύμβουλος για τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η εταιρεία παρείχε ευρύ φάσμα δωρεάν νομικής υποστήριξης σε θέματα, όπως η βιώσιμη χρηματοδότηση, η προστασία και η ασφάλεια δεδομένων καθώς και η καταχώριση και προστασία εμπορικών σημάτων. Η πρωτοβουλία αυτή αποτυπώνει την αυξανόμενη τάση των δικηγορικών εταιρειών διεθνώς όχι μόνο να θέτουν σε εφαρμογή σχέδια βιώσιμων πρακτικών στη λειτουργία της, αλλά και να εμβαθύνουν την τεχνογνωσία τους σε περιβαλλοντικά ζητήματα και ιδιαίτερα στη συμβουλευτική αναφορικά με τα κριτήρια ESG.

LAWYER The

Business

Magazine

Νοέμβριος-Δεκέμβριος

2023

ΣΟΥΖΑΝΑ ΚΛΗΜΕΝΤΙΔΗ Managing Partner at A.A.K Law Firm

Digital Services Act_σελ.20

Οι αλλαγές στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών_σελ.30 Η συμβολή του νομικού τμήματος στις προκλήσεις του κατασκευαστικού κλάδου_σελ.52 Οι προτάσεις της ΕΕ για οικολογικές μεταφορές_σελ.60

TIMH: 13,00 € ISSN: 2732-6152

029