σελφ σέρβις τεύχος 511

511

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021 2021

- 4972 ISSNISSN 11051105 - 4972

ΘΕΜΑ Παγκόσµια πολιτική οικονοµία Προς τα πού πηγαίνει ο κόσµος µας; σελ. 29 ΑΓΟΡΑ Ποιοι κέρδισαν, ποιοι έχασαν µερίδια το 2020

σελ. 14

ΣYNEΝΤΕΥΞΗ ∆ηµήτρης Αρτικόπουλος, ΑΒ Βασιλόπουλος Η εξ αποστάσεως εργασία επιβάλλει σελ. 24 αλλαγή στυλ ηγεσίας ΤΑΣΕΙΣ Αλυσίδες σούπερ µάρκετ 2008-2019 Η εξέλιξη της χρηµατοοικονοµικής σελ. 26 τους εικόνας ΠΡΟΪΟΝ Vegan προϊόντα Η τάση του «βιγκανισµού» αφορά πλέον και την Ελλάδα

σελ. 42

ΑΦΙΕΡΩΜΑ Best Launches 2020 Κλειδί για την επιτυχία η προσφορά επιπλέον αξίας

σελ. 73

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Editorial

Επενδύοντας στην επιφάνεια των πραγμάτων…

Π

ρωταρχικός στόχος: να κερδηθούν οι εντυπώσεις! Η επιφανειακή προσέγγιση των πραγμάτων κάνει πιο εύκολη τη διείσδυση στον νου και υιοθέτηση απόψεων που εξυπηρετούν τα εκάστοτε συμφέροντα. Ο λόγος, σε συνδυασμό ίσως και με μια εικόνα που εντυπωσιάζει, απευθυνόμενος σε βαθύτερα της συνείδησης επίπεδα, χαϊδεύει τα βασικά μας ένστικτα. Δεν απαιτεί ιδιαίτερο κόπο κατανόησης ούτε προϋποθέτει τεκμηρίωση. Το αντίθετο. Όσο πιο προκλητικά επιφανειακό το ψέμα, όπως σε μια κατασκευασμένη «είδηση», τόσο πιο εύπεπτο. Στον τομέα της ενημέρωσης και της επικοινωνίας, εκτός από τον ανταγωνισμό στο πεδίο της πρόσβασης σε πολύτιμα δεδομένα, έχουμε και την ένταση του ανταγωνισμού για την ταχύτητα απόκτησης και αξιοποίησής τους, με όλο και πιο ανεξέλεγκτες -από το άτομο και τις κυβερνήσεις- βουλιμικές τάσεις. Μιλώντας ειδικότερα για τη «μαζική» ενημέρωση, το κυνήγι της αποκλειστικότητας της είδησης στο πρωτοσέλιδο ή το δελτίο ειδήσεων, μεταφέρθηκε σε μεγάλο βαθμό στο κυνήγι της αποκλειστικότητας σε ένα tweet ή σε μια ανάρτηση στο Facebook. Ειδοποιός διαφορά είναι ότι η ταχύτητα διασποράς των σχολίων ή ειδήσεων στα κοινωνικά δίκτυα από άτομα, φορείς ή οργανωμένες συλλογικότητες με μεγάλη επιρροή και πρόσβαση σε λογισμικά που εξασφαλίζουν ακρίβεια στη στόχευση κοινού, δεν επιτρέπει από τη φύση της την ανάλυση και την τεκμηρίωση, που παραδοσιακά ακολουθεί στις μέσα σελίδες μιας εφημερίδας ή σε εκπομπές ανάλυσης στο ραδιόφωνο ή την τηλεόραση ή σε ανεξάρτητα blog.

4 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Πέρα από τη σαφή υποταγή της πλειονότητας των παραδοσιακών ΜΜΕ σε εκτός της δημοσιογραφίας συμφέροντα, μέσω των αλλαγών στο ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, υπάρχει πλέον και νέα δυνατότητα παραπλάνησης ή καθοδήγησης του κοινού, με πρωτοφανείς ταχύτητες και σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Και το κυριότερο, υπάρχει η εκπαίδευση των πολιτών στην ταχύτητα της κατανάλωσης «ειδήσεων», χωρίς τη διάθεση χρόνου για εμβάθυνση και διερεύνηση της αξιοπιστίας τους. Διαβάζοντας τεκμηριωμένες έρευνες μέσων ενημέρωσης που διατηρούν τη σοβαρότητά τους, στο πλαίσιο πάντοτε των περιθωρίων που αφήνει το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς και το πολιτικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν, ώστε να διατηρήσουν το κύρος τους και την υποστήριξή τους από το αναγνωστικό κοινό, πληροφορηθήκαμε το πώς εταιρείες που ελέγχουν τα δεδομένα της προσωπικής επικοινωνίας των πολιτών αξιοποιήθηκαν για να κατευθύνουν την ψήφο στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, που κέρδισε ο απερχόμενος -κακήν κακώς- Τράμπ ή για τη χειραγώγηση πλήθους ψηφοφόρων και των δύο μεγάλων κομμάτων στη Μ. Βρετανία, σχετικά με τη θέση τους στην υπόθεση του Brexit. Σε άρθρο του BBC επισημαίνεται πως το σκάνδαλο της Cambridge Analytica αποκάλυψε τον τρόπο συλλογής δεδομένων από το FB, ενώ γίνεται αναφορά σε έκθεση του Γραφείου του Επιτρόπου Πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου (ICO) για την αδιαφανή σχέση χρηματιστών, δεδομένων και πολιτικών. Ακόμη και το όνομα ενός ατόμου μπορεί να οδηγήσει, όπως σημειώνεται, κατόπιν επεξεργασίας από συγκεκριμένο λογισμικό ανάλυσης, σε προβλέψεις για την κοινωνική του θέση ή τις πολιτικές του προτιμήσεις…

Τα σύντομα μηνύματα οδήγησαν, αποπροσανατολίζοντας τους πολίτες με θεωρίες συνομωσίας από τα πραγματικά αίτια της απογοήτευσης και του θυμού τους, και στην τραγική -λόγω των θυμάτων και της επιλεκτικής χαλαρότητας των μέτρων ασφάλειας-, και συνάμα κωμική -λόγω της γραφικότητας πολλών πρωταγωνιστών-, εισβολή στο Καπιτώλιο. Στη χώρα μας, τα fake news δημιουργούν στους Έλληνες πολίτες εντυπώσεις καλά σχεδιασμένες, ώστε η διάψευσή τους να ακούγεται κι αυτή ψευδής. Η ενημέρωση μόνο μέσα από τίτλους και σύντομες ειδήσεις δεν αφήνουν περιθώριο προβληματισμού και δημιουργίας ολοκληρωμένης εικόνας, δίνοντας την ψευδαίσθηση μιας σφαιρικής ενημέρωσης, που μπλέκει συχνά τις ειδήσεις για τα διεθνή θέματα με τα σχόλια για την εξέλιξη της σχέσης του νικητή ενός reality... Το 2021 ξεκίνησε εντυπωσιακά. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του δεχθήκαμε καταιγισμό αντικρουόμενων μηνυμάτων για μια σειρά ζητήματα, από την εξέλιξη του εμβολιασμού του πληθυσμού, το χρονοδιάγραμμα της ενίσχυσης της οικονομίας μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, τις εξελίξεις στις ΗΠΑ, τη συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ευρώπης, τη διάρκεια του lockdown κοκ. Επειδή οι μεγάλες προκλήσεις απαιτούν ουσιαστικές λύσεις, σε αυτό το θολό περιβάλλον συστήνεται η επένδυση στην πολύπλευρη ενημέρωση, με κριτήριο την αξιοπιστία και την αμεροληψία ατόμων, φορέων, κυβερνήσεων... Ξένια Μαντζιώρη Διευθύντρια Σύνταξης

Περιεχόμενα

editorial

προϊόν

Η τάση του «βιγκανισμού» αφορά πλέον και την Ελλάδα

04 Επενδύοντας στην επιφάνεια των πραγμάτων…

επικαιρότητα

42 Vegan προϊόντα

08 Τα νέα της ελληνικής αγοράς

βραβείο

διεθνή

12 Τα διεθνή νέα

αγορά

14 Ποιοι κέρδισαν, ποιοι έχασαν μερίδια το 2020 17 Α π’ τα ψηλά στα χαμηλά και στο βάθος… εξαγορές 19 Πραγματικά γιορταστικός τζίρος!

20 Διπλή νομοθετική παρέμβαση για τα τρόφιμα 21 Το σχέδιο ανάπτυξης της ΕΥΣ φέτος 22 Την εξαγορά δικτύου 24 καταστημάτων κυνηγάει η Πέντε 23 Η ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός αλλάζει τα πάντα!

συνέντευξη

24 Δημήτρης Αρτικόπουλος,

56 Vegan Awards 2020 Οι νικητές της πρώτης διοργάνωσης

τεχνολογία

60 Εκπαιδευτικοί φορείς & αγορά

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ nikolasp@boussias.com ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΠΛΑΤΩΝΑΣ ΤΣΟΥΛΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΟΦΟΡΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΑΤΙΔΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

Στο ψηφιακό… συρτάρι μένουν πολλά από τα ερευνητικά έργα

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΚΕΑ, kbousboukea@boussias.com

οικονομία

ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΑΡΙΛΕΝΑ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΥ

62 Κανόνες αυτοσυντήρησης ή άστοχα μερεμέτια;

64 Οικονομικοί δείκτες

έρευνα

66 Οι δείκτες της αγοράς από την IRI

επικοινωνία

72 ΑΒ Βασιλόπουλος

ΑΒ Βασιλόπουλος Η εξ αποστάσεως εργασία επιβάλλει αλλαγή στυλ ηγεσίας

Τα παιδιά δείχνουν τον δρόμο Philadelphia «Φρεσκοψημένη» content campaign αφιέρωμα

τάσεις

Best Launches 2020

Η εξέλιξη της χρηματοοικονομικής τους εικόνας

26 Αλυσίδες σούπερ μάρκετ 2008-2019

ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΞΕΝΙΑ ΜΑΝΤΖΙΩΡΗ xman@boussias.com

73 Κ λειδί για την επιτυχία

η προσφορά επιπλέον αξίας

IMAGEBANK Adobe Stock TMHMA ΠΩΛΗΣΕΩΝ & ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ AΜΑΛΙΑ ΨΙΛΟΥΔΗ, apsiloudi@boussias.com ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΑΡΑΟΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΣΙΩΤΗΣ, ΛΙΝΑ ΓΚΟΛΟΜΑΖΟΥ, ΑΛΕΞΗΣ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗ PRESSIOUS ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ-ΕΝΘΕΣΗ-ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ PRESSTIME ΚΩΔΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ 011243 http://www.selfservice.gr Find us on Facebook http://www.facebook.com/selfservice

θέμα

29 Παγκόσμια πολιτική οικονομία Προς τα πού πηγαίνει ο κόσμος μας;

ΕΚΔΟΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Κ. ΜΠΟΥΣΙΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΤΣΟΥΛΙΕΡΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ & ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΟΝΔΑΚΗΣ CREATIVE DIRECTOR ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΙΧΙΑΣ BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. ΚΛΕΙΣΘΕΝΟΥΣ 338, Τ.Κ. 153 44 ΓΕΡΑΚΑΣ, ΤΗΛ.: 210 661 7777, FAX: 210 661 7778, e-mail: info@boussias.com, http://www.boussias.com

6 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Περιεχόµενα

Ποιοι κέρδισαν, ποιοι έχασαν μερίδια το 2020

Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά και στο βάθος …εξαγορές

∆ημήτρης Αρτικόπουλος, ΑΒ Βασιλόπουλος

Έντονη διαφοροποίηση στις ταχύτητες ανάπτυξης των ισχυρών της οργανωμένης λιανικής έφερε το 2020, με επιδόσεις από 5% έως και κοντά στο 20%! Η εξέλιξη αυτή διαφοροποιεί σημαντικά τα μερίδια αγοράς των οκτώ ισχυρότερων αλυσίδων του κλάδου...

Το χαλί για την επιτάχυνση της συγκέντρωσης της αγοράς του λιανεμπρίου τροφίμων στρώνει η πανδημία. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ πέτυχαν το 2020 μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη πωλήσεων περίπου 10%, κατά κάποιο τρόπο «προεισπράττοντας» την αύξηση εσόδων τουλάχιστον μιας τριετίας…

Η εξ αποστάσεως εργασία ήρθε για να μείνει. Η έλλειψη φυσικής παρουσίας στον χώρο απασχόλησης επιβάλει αλλαγές στο στυλ ηγεσίας, ενώ οι νεότερες γενιές εργαζόμενων είναι λιγότερο «πιστές» στον εργοδότη…

σελ. 14-16

σελ. 17-18

σελ. 24-25

Αλυσίδες σούπερ μάρκετ 2008-2019

Vegan προϊόντα

Η εξ αποστάσεως εργασία επιβάλλει αλλαγή στυλ ηγεσίας

Best Launches 2020

Η τάση του «βιγκανισµού» αφορά πλέον και την Ελλάδα

Κλειδί για την επιτυχία η προσφορά επιπλέον αξίας

Το «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», με τις 24 εκδόσεις του, αποτελεί ένα πλήρες αρχείο των χρηματοοικονομικών καταστάσεων του συνόλου σχεδόν των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ της Ελλάδας. Βάσει αυτών των στοιχείων, παρουσιάζουμε μια σύγκριση του 2019 με το 2008…

Το 2020 η αγορά των vegan προϊόντων και η σχετική καταναλωτική τάση ήταν από τις πλέον αναπτυσσόμενες παγκοσμίως. Σε αυτό συνετέλεσε, όπως εκτιμάται, και η πανδημία, αφού ευαισθητοποίησε περαιτέρω τους καταναλωτές, μεταξύ άλλων, στα ζητήματα που αφορούν την υγεία και τη διατροφή…

Ι Ιδιαίτερα στον καιρό της πανδημίας Covid-19, οι καταναλωτές ανεβάζουν τον πήχυ της ποιότητας, δίνοντας προτεραιότητα σε κριτήρια αξιολόγησής της που αφορούν την υγεία και το περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, ξεπερνούν συνήθειες του παρελθόντος, δίνοντας ευκαιρία σε νέα λανσαρίσματα...

σελ. 26-28

σελ. 42-54

σελ. 73-94

Η εξέλιξη της χρηµατοοικονοµικής τους εικόνας

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 7

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Δύο νέα My Market σε Ναύπλιο και Θεσσαλονίκη Ένα νέο My Market εγκαινιάστηκε στις 16 Δεκεμβρίου στο Ναύπλιο, το πρώτο στο Νομό Αργολίδας, κι άλλο ένα στις 18 Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, το 11ο της αλυσίδας στη συμπρωτεύουσα. Το πρώτο, έκτασης χώρου πωλήσεων 1.240τμ σε δύο επίπεδα, διαθέτει αποθηκευτικούς χώρους περίπου 560τμ, 28 θέσεις πάρκινγκ πελατών και εγκατάσταση διπλού φορτιστή ηλεκτρικών οχημάτων (2x22kW). Το νέο κατάστημα στη Θεσσαλονίκη βρίσκεται στο ισόγειο του νέου κτιρίου «Project 151», επί της οδού Αλέξανδρου Παπαναστασίου 63. Διαθέτει χώρους πώλησης άνω των 1.050τμ, καθώς και υπόγειες αποθήκες και χώρο πάρκινγκ 14 θέσεων. Και τα δύο νέα σούπερ μάρκετ είναι σχεδιασμένα σύμφωνα με τα νέα πρότυπα της αλυσίδας, τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Έτσι, στα τέλη του 2020 το δίκτυο My Market της Metro διέθετε 227 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα. Εξάλλου, κυκλοφόρησε το τέταρτο τεύχος των My Market, το «Μάθε, Φάε, Ζήσε», υποδεχόμενο το νέο έτος με πλούσια θεματολογία, βασισμένη στην ομώνυμη πλατφόρμα φροντίδας του δικτύου, και πολλές ευφάνταστες ιδέες και συνταγές για το γιορτινό τραπέζι.

Μασούτης: Δύο νέα καταστήματα, συνεργασία με you.gr Δύο νέα σούπερ μάρκετ Μασούτης εγκαινιάστηκαν στις 18 Δεκεμβρίου, το ένα στην Πάτρα και το άλλο στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας. Το κατάστημα στην Πάτρα βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της αχαϊκής πρωτεύουσας, επί της οδού Κανακάρη 138 και της Πλατείας Βασιλέως Γεωργίου Α΄, είναι έκτασης χώρου πωλήσεων 410τμ σε δύο επίπεδα, διαθέτει τέσσερα ταμεία και απασχολεί προσωπικό 25 ατόμων. Το νέο κατάστημα στην Παραμυθιά εδρεύει επί της οδού 49 Προκρίτων 1, έχει χώρο πωλήσεων 650τμ με τέσσερα ταμεία και απασχολεί 27μελές προσωπικό. Έτσι στη λήξη του έτους το πανελλήνιο δίκτυο της βορειοελλαδικής αλυσίδας είχε συνολικά 333 καταστήματα, τα οποία υποστηρίζουν 8.900 εργαζόμενοι. Εξάλλου, η εταιρεία Μασούτης, με επιτυχημένη παρουσία στις online αγορές, μέσω του ηλεκτρονικού καταστήματός της eshop. masoutis.gr, και το you.gr, το ηλεκτρονικό κατάστημα του ομίλου Quest, που συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα ελληνικά αμιγώς ηλεκτρονικά καταστήματα, ανακοίνωσαν την έναρξη της συνεργασίας τους στις online αγορές. Ειδικότερα, οι επισκέπτες του eshop.masoutis.gr αποκτούν πλέον πρόσβαση και στη μεγάλη γκάμα προϊόντων του you.gr, σε πεντακόσιες διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων –μεταξύ αυτών, εξοπλισμού πληροφορικής, smartphones και τηλεοράσεων, ειδών για το σπίτι, μόδας, γυμναστικής κ.ά.

8 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Μύλοι Δάκου: Τηλεοπτική συνεργασία με την σεφ Ντίνα Νικολάου Με επιτυχία ολοκληρώθηκε η φετινή τηλεοπτική συνεργασία της αλευροβιομηχανίας Μύλοι Δάκου και της καταξιωμένης σεφ Ντίνας Νικολάου στην εκπομπή Dina’s Bakery, η οποία παρουσίαζε κάθε Σαββατοκύριακο στο MEGA ξεχωριστές συνταγές, αξιοποιώντας δημιουργικά την ποικιλία των αλεύρων Μύλοι Δάκου. Η εταιρεία συμπληρώνει φέτος 145 χρόνια ιστορίας στον κλάδο της.

Διοικητικές αλλαγές και χορηγική δράση O κ. Απόστολος Μάρος ανέλαβε στις 4 Ιανουαρίου καθήκοντα Food Channel & E-commerce Manager, μια νέα αρμοδιότητα, στην εμπορική δομή του Κλάδου Προϊόντων Ευρείας Διανομής L’Oréal Hellas. Ταυτόχρονα, ο κ. Σπύρος Αρβανιτάκης, μέχρι πρότινος Brand Manager La RochePosay & Skinceuticals στον Κλάδο Δερμοκαλλυντικών Προϊόντων της εταιρείας, ανέλαβε καθήκοντα Marketing & Business Development Manager στον Κλάδο Προϊόντων Ευρείας Διανομής της δομής της. Παράλληλα, η L’Oréal Cosmetique Active έδωσε ακόμα μια χρονιά το βαρύνον χορηγικό «παρών» της στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δερματολογίας και Αφροδισιολογίας, που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά στις 17-20 Δεκεμβρίου. Στη φετινή διοργάνωση είχαν παρουσία τα brands της εταιρείας Vichy, La Roche-Posay και CeraVe, το καθένα με το δικό του 3D εκθεσιακό περίπτερο, με προβολή μεταξύ των sessions και χορηγία του Δορυφορικού Συμποσίου και της Δορυφορικής Διάλεξης.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΙΕΛΚΑ: 2019/2020 αμετάβλητο το κόστος του γιορτινού τραπεζιού Οι τιμές των προϊόντων του τυπικού χριστουγεννιάτικου τραπεζιού στα μεγάλα σούπερ μάρκετ το 2020 έμειναν κατά μέσο όρο αμετάβλητες σε σύγκριση με το 2019, ενώ ήταν στα ίδια επίπεδα με τις τιμές του 2014. Αυτό έδειξε η σχετική έρευνα του ΙΕΛΚΑ τον Δεκέμβριο κατόπιν τιμοληψιών σε μεγάλα σούπερ μάρκετ και συνεντεύξεων από μάνατζερ του κλάδου, αναφορικά με τις εκτιμήσεις και τις προβλέψεις τους για τη διακύμανση των τιμών προ των Χριστουγέννων. Η έρευνα του ΙΕΛΚΑ έγινε επί 22 τυπικών κατηγοριών προϊόντων του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού (κουραμπιέδες, μελομακάρονα, βασιλόπιτα, γαλοπούλα, αρνί, κάστανα, αυγά, πατάτες κ.ά.). Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου τις παραμονές των γιορτών έδωσαν την ευκαιρία στους πελάτες τους, αν το επέλεγαν, να εξοικονομήσουν μεσοσταθμικά περίπου το 12% της αξίας του «καλαθιού» των αγορών τους, δεδομένου του μεγάλου εύρους των τιμών, ενώ, κάνοντας «έξυπνες» αγορές, να εξοικονομήσουν αντίστοιχα έως και το 24%. Από τις 22 κατηγορίες προϊόντων που μελετήθηκαν, στις δέκα οι τιμές παρουσίαζαν μείωση σε σχέση με την περίοδο των γιορτών ένα χρόνο πριν, στις εννιά παρουσίαζαν αύξηση, ενώ σε τρεις κατηγορίες ήταν αμετάβλητες. Επίσης, σύμφωνα με τη στάθμιση των ερευνητών, περισσότερα από τα μισά προϊόντα του φετινού γιορταστικού «καλαθιού» πουλήθηκαν υπό καθεστώς προώθησης (έκπτωση ανά προϊόν ή κατηγορία, προσφορά επιπλέον προϊόντος, εκπτωτικά κουπόνια, δωροεπιταγές κ.ά.).

Coca-Cola Τρία Έψιλον: Βιώσιμη ανάπτυξη με σημαντικές διακρίσεις Το 2020 ήταν έτος κορυφαίων διακρίσεων στο πεδίο της βιωσιμότητας για την Coca-Cola Τρία Έψιλον και τον όμιλο Coca-Cola HBC, ο οποίος αναδείχθηκε για έβδομη χρονιά ως η πιο βιώσιμη εταιρεία ποτών στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Δείκτη Βιωσιμότητας Dow Jones (DJSI), και η δεύτερη πιο βιώσιμη εταιρεία παγκοσμίως, με την υψηλότερη βαθμολογία που έχει λάβει μέχρι σήμερα. H ηγεσία της Coca-Cola HBC στην αειφορία αναγνωρίστηκε και μέσω της κατάταξης «A List» από τον διεθνή μη κερδοσκοπικό οργανισμό CDP, για τις δράσεις της σχετικά με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ορθή διαχείριση του νερού. Τις σχετικές διακρίσεις συμπληρώνουν οι ανώτατες πιστοποιήσεις για την υπεύθυνη διαχείριση νερού, που έλαβαν οι μονάδες παραγωγής της Coca-Cola Τρία Έψιλον από την Alliance for Water Stewardship (AWS), ως αποτέλεσμα της στοχευμένης στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης που εφαρμόζει η εταιρεία. Στην Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης 2019 που δημοσιεύει η εταιρεία, φαίνεται η πρόοδος της στην εταιρική διακυβέρνηση, τους ανθρώπινους πόρους, την καινοτομία, την ικανοποίηση των πελατών, τη συμβολή στην υπεύθυνη λειτουργία της αγοράς, την προστασία του περιβάλλοντος και την κοινωνική συνεισφορά.

«Ελλα-Δικά Μας»: Έντονη παρουσία στο 2ο Συνέδριο Family Business Υπό την αιγίδα της πρωτοβουλίας «Ελλα-Δικά Μας» πραγματοποιήθηκε το 2ο Συνέδριο Family Business στις 16 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο του οποίου εκπρόσωποι των εταιρειών-μελών της μίλησαν για τη σημασία των οικογενειακών επιχειρήσεων και το σύγχρονο χαρακτήρα τους. Ειδικότερα, εισηγούμενος ο κ. Αρμόδιος Γιαννίδης, CEO της Vitex, επισήμανε τα ιδιαίτερα στοιχεία διαφοροποίησης μιας οικογενειακής επιχείρησης, που ενισχύουν τις επιδόσεις της ακόμα και σε περιόδους κρίσης, ενώ ο κ. Μιχάλης Τσαούτος, γενικός διευθυντής της ΕΨΑ και αντιπρόεδρος του ΔΣ της πρωτοβουλίας, περιέγραψε την προσωπική του επιχειρηματική εμπειρία, τονίζοντας τη σημασία της επιμονής, της υπομονής και της ανοιχτής σκέψης στον επιχειρηματικό στίβο. Επίσης, η κ. Πόπη Σκαγιά, διευθύνουσα σύμβουλος της Skag, ανέλυσε την αξία της υπόστασης των οικογενειακών επιχειρήσεων, επισημαίνοντας τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Εξάλλου, η πρωτοβουλία «Ελλα-Δικά Μας» υποδέχθηκε πρόσφατα στους κόλπους της τη γαλακτοβιομηχανία Φάρμα Κουκάκη ΑΕ, μια σημαντική ελληνική εξωστρεφή επιχείρηση, με ισχυρή παρουσία στην εγχώρια αγορά και σε είκοσι αγορές του εξωτερικού.

Όμιλος Σαράντη: Πράξεις κοινωνικής ευθύνης Ο όμιλος Σαράντη, μέσω της Sanitas, πρόσφερε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά φέτος τα Χριστούγεννα στο ΜΚΟ «Μπορούμε» εκατό χιλιάδες μερίδες φαγητού και περισσότερα από 6.000 προϊόντα συσκευασίας φαγητού (αλουμινόχαρτα, μεμβράνες συσκευασίας τροφίμων, σκεύη αλουμινίου και φαγητοδοχεία) στο Καταφύγιο Αγάπης και Συμπαράστασης και στο Δίκτυο Άμεσης Κοινωνικής Παρέμβασης Δυτικής Αθήνας, φορείς οι οποίοι συνδράμουν κοινωνικά αποκλεισμένες και ευπαθείς ομάδες και ανθρώπους με προβλήματα εξάρτησης. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 9

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

ΜΕΓΑ: Μεταξύ των The Most Sustainable Companies in Greece 2020 Η εταιρεία ΜΕΓΑ Προϊόντα Ατομικής Υγιεινής ΑΕ, στο πλαίσιο της επετειακής εκδήλωσης της πρωτοβουλίας «Sustainable Greece 2020», εντάχθηκε στην ηγετική ομάδα των The Most Sustainable Companies in Greece 2020, που διαμορφώνουν τον επιχειρηματικό χάρτη της βιώσιμης ανάπτυξης στη χώρα μας. H ένταξη των επιχειρήσεων στο Sustainability Performance Directory είναι αποτέλεσμα αξιολόγησης δυο επιτροπών. Η αρχική αξιολόγηση πραγματοποιείται από τεχνική επιτροπή, αποτελούμενη από δυο ομάδες εμπειρογνωμόνων σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, στελεχών του QualityNet Foundation και ελεγκτικών εταιρειών. Η τελική αξιολόγηση και έγκριση της κατάταξης πραγματοποιείται από ανεξάρτητη κριτική επιτροπή.

Lavazza: Βραβείο στα Coffee Business Awards 2020 Στο πλαίσιο των Coffee Business Awards 2020, που πραγματοποιήθηκαν φέτος για δεύτερη χρονιά στην Ελλάδα, στις 17 Δεκεμβρίου, αλλά διαδικτυακά λόγω της πανδημίας, η Lavazza βραβεύθηκε στην κατηγορία Coffee Creative Marketing Brand, για την διάσημη πλέον καμπάνια της «More Than Italian». Βασικός στόχος της καμπάνιας ήταν να αναδείξει το πώς η εμπειρία από την κατανάλωση του καφέ Lavazza ωθεί να επιλέγεται για κάθε μέρος και κάθε περίσταση.

Workforce: Νέο ημερήσιο e-newsletter για το ανθρώπινο δυναμικό Η Boussias Communications προχώρησε στο λανσάρισμα ενός νέου ημερήσιου ηλεκτρονικού newsletter, με την επωνυμία Workforce, για τον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού. Προσφέρει σφαιρική ενημέρωση για όλους όσοι δραστηριοποιούνται στο ευρύτερο οικοσύστημα του HR, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο καθημερινό hub ενημέρωσης και επικοινωνίας για όλους τους εμπλεκόμενους επαγγελματίες. Το Workforce απευθύνεται σε HR Directors, Head of People & Culture, HR Managers, HR Business Partners, HR Technology & Software Managers, Talent Development & Talent Acquisition Managers, Recruitment Managers, Employer Branding Managers, Training & Development Managers, L&D Specialists, Diversity & Inclusion Specialists, Compensation & Benefits Managers, Total Rewards & HR Operations Managers, ανώτατα διοικητικά στελέχη, HR Business Consultants, Business Executive Coaches, παρόχους λύσεων HR και HR Technology λύσεων και συστημάτων, εκπαιδευτικούς οργανισμούς και ακαδημαϊκούς. Αποστέλλεται με e-mail σε μορφή live pdf και σε συνδρομητική βάση 3.500 παραληπτών.

10 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Λουξ και ΑΕΚ πλάι-πλάι ακόμα μια χρονιά Για έβδομη συνεχή χρονιά η Λουξ, που φέτος συμπληρώνει 70 χρόνια ιστορίας, βρίσκεται στο πλευρό της ΠΑΕ ΑΕΚ ως υπερήφανος χορηγός της. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της εταιρείας, «κοινό χαρακτηριστικό και των δυο πλευρών είναι η ένδοξη ιστορία και το λαμπρό μέλλον!... Η ανανέωση είναι αποτέλεσμα της επιτυχημένης έως τώρα συνεργασίας τους, αλλά και επιβράβευση για την αποδοχή και την στήριξη που απολαμβάνουν τα προϊόντα λουξ από τους φίλους της ΑΕΚ».

Φούντλινκ: Ολοκλήρωση απορρόφησης θυγατρικών εταιρειών Ολοκληρώθηκε στις 31 Δεκεμβρίου η συγχώνευση της Φούντλινκ ΑΕΒΕ Τροφίμων-Αντιπροσωπειών και Διανομών με τις κατά 100% θυγατρικές της Velostrans ΑΕ Διεθνείς Μεταφορές-Logistics, Transport Link-Μεταφορική ΑΕ και Express Link Μεταφορική Μ. ΕΠΕ (απορροφώμενες εταιρείες). Σύμφωνα με σχετική εταιρική ανακοίνωση, η συγχώνευση θα συνεισφέρει στην απλοποίηση της εταιρικής δομής του ομίλου FDL, με σημαντικά οφέλη σε ό,τι αφορά τις οικονομίες κλίμακας, μέσω της αξιοποίησης της λειτουργικής αυτοτέλειας των κλάδων δραστηριότητας των συγχωνευόμενων εταιρειών, και την επίτευξη μεγαλύτερης ευελιξίας στον χειρισμό και την υλοποίηση του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού των συμμετεχουσών στη συγχώνευση εταιρειών.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

«E-shop of the year» το ΑΒ Εshop στα e-volution Awards 2021 Η ΑΒ Βασιλόπουλος κέρδισε την κορυφαία διάκριση «E-shop of the Year» για το ηλεκτρονικό της κατάστημα, το AB Eshop, μαζί με επτά ακόμη σημαντικές βραβεύσεις, στο πλαίσιο των e-volution Awards 2021, που διοργάνωσαν για δέκατη χρονιά το Marketing Week, η Boussias Communications και το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ειδικότερα, η εταιρεία απέσπασε τέσσερα χρυσά βραβεία στις κατηγορίες «Best in Supermarkets», για τις ολοκληρωμένες υπηρεσίες που προσφέρουν το AB Eshop και η νέα εφαρμογή AB App, «Content Marketing that Converts», για το περιεχόμενο και τη συνολική αγοραστική εμπειρία που δημιουργούν τα προαναφερόμενα, «Υπηρεσίες Συμβουλευτικής στο E-Commerce ανά case study», για το στρατηγικό σχεδιασμό και την υλοποίηση του AB Home Shop Center, και «Στρατηγική social media», για τη δημιουργία στοχευμένου περιεχομένου εν μέσω πανδημίας στις δύο μεγάλες social media καμπάνιές της («Φροντίζουμε» και «#menoumespiti»). Επίσης, κέρδισε δύο ασημένια βραβεία στις κατηγορίες «Υπηρεσίες E-Banking & Συστήματα Ηλεκτρονικών Πληρωμών» και «User Interface» και ένα μπρούτζινο στην κατηγορία «Operations & Back Office».

Samsung: Αναβαθμισμένη αγοραστική εμπειρία για το κοινό των ΑΒ Η Samsung Electronics Hellas, στο πλαίσιο της συνεργασίας της με την ΑΒ Βασιλόπουλος για τη διαρκή αναβάθμιση της αγοραστικής εμπειρίας των πελατών της, εγκατέστησε σε 133 καταστήματα της αλυσίδας περισσότερες 4.000 καινοτόμες επαγγελματικές οθόνες, που συμβάλλουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό της εξυπηρέτησης. Μέσω των εν λόγω οθονών οι πελάτες μπορούν να πληροφορούνται σε πραγματικό χρόνο για τις προωθητικές ενέργειες και τα προϊόντα της ΑΒ, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να τους προσφέρει μια εμπειρία υψηλής τεχνολογίας, μέσα από ένα προηγμένο κανάλι επικοινωνίας. Οι εν λόγω λύσεις ψηφιακής σήμανσης υποστηρίζονται από το MagicInfo της Samsung, την πανίσχυρη λύση κεντρικής διαχείρισης περιεχομένου και οθονών, προσφέροντας την κεντρική διαχείριση και έλεγχο των οθονών, καθώς και ανεπτυγμένες υπηρεσίες ασφαλείας στο δίκτυο ψηφιακής σήμανσης της ΑΒ Βασιλόπουλος. Η περάτωση του σχετικού έργου αναμένεται το 2022.

Μύλοι Λούλη: Στη λίστα των True Leaders Η εταιρεία Μύλοι Λούλη αναδείχθηκε ως Τrue Leader από την ICAP Group για έκτη συνεχή χρονιά. Ειδικότερα, διακρίθηκε καθώς, βάσει των μεγεθών της το 2019, περιλαμβάνεται στις 500 πλέον κερδοφόρες εταιρείες της εγχώριας αγοράς, που αύξησαν το προσωπικό τους μεταξύ 2018 και 2019, ενώ αναγνωρίζεται ως κορυφαία στον κλάδο της από άποψη κύκλου εργασιών και υψηλού «ICAP Credit Score» (πιστοληπτικής ικανότητας).

Nesquik: Έμπρακτη στήριξη στα παιδιά Τα παιδικά δημητριακά Nesquik της Nestlé δώρισαν 40 laptops για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών παιδιών, που φιλοξενούνται από τους εθελοντικούς ΜΚΟ «Η Κιβωτός του Κόσμου» και «Το Χαμόγελο του Παιδιού», προσφέροντάς τους εφόδια απαραίτητα για τη μόρφωσή τους.

Δωδώνη Κύπρου: Δράση εθελοντικής αιμοδοσίας Η Δωδώνη Κύπρου διοργάνωσε στις 27 Νοεμβρίου την καθιερωμένη εθελοντική αιμοδοσία στο εργοστάσιο της, στη Λεμεσό, η οποία αφιερώθηκε στη μνήμη του Ανδρέα Χατζηκώστα, γιού του κ. Πανίκου Χατζηκώστα, προέδρου της εταιρείας, ο οποίος πριν 23 χρόνια έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, σε ηλικία 17 χρονών. Η εταιρεία, μέσω ενός διευρυμένου προγράμματος εταιρικής ευθύνης, σε συνεργασία με το σωματείο εργαζομένων σε αυτήν και υπό την αιγίδα της διοίκησής της, πραγματοποιεί εθελοντική αιμοδοσία δυο-τρεις φορές τον χρόνο, ενώ διαθέτει και δική της τράπεζα αίματος.

Συγχώνευση Pepsico Ήβη και Tasty Foods Ο όμιλος PepsiCo ανακοίνωσε τη συγχώνευση των εταιρειών Pepsico Ήβη Μ. ΕΠΕ και Tasty Foods ΑΒΓΕ, οι οποίες πλέον έχουν ενιαία εταιρική υπόσταση υπό την επωνυμία Pepsico Hellas Μονοπρόσωπη ΑΒΕΕ. Η υλοποίηση της συγχώνευσης πραγματοποιήθηκε μέσω απορροφήσεως της Pepsico Ήβη από την Tasty Foods. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 11

ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΕΝΙΑ ΜΑΝΤΖΙΩΡΗ

H Poundland κλείνει προσωρινά καταστήματά της, λόγω lockdown Σε… χειμερία νάρκη έβαλε 44 καταστήματά της στις αρχές Ιανουαρίου η εκπτωτική αλυσίδα Poundland, μόλις δύο ημέρες μετά τη δήλωση του διευθύνοντος συμβούλου της πως θα μείνει δίπλα στους πελάτες της όσο κι αν διαρκέσει το lockdown… Η αλυσίδα αιτιολόγησε την απόφασή της διατυπώνοντας την άποψη πως κλείνει έναν μικρό αριθμό καταστημάτων της για να τα προστατέψει μακροπρόθεσμα. Οι εργαζόμενοι στα καταστήματα θα ενταχθούν στο κρατικό πρόγραμμα αποζημίωσης, βάσει του οποίου καλύπτεται ο μισθός τους, το οποίο παρατάθηκε έως τις 21 Απριλίου 2021. Το ίδιο μέτρο είχε εφαρμόσει και κατά την περίοδο του lockdown του περσινού Μαρτίου, αναστέλλοντας τότε τη λειτουργία 120 καταστημάτων έως τον Μάιο. Η αλυσίδα διαθέτει πάνω από 800 καταστήματα στη χώρα και 18.000 εργαζόμενους. Υποστηρίζει πως θέτοντας σε «χειμερία νάρκη» έναν μικρό αριθμό καταστημάτων θα συμβάλει στην επικέντρωση της προσοχής της στα υπόλοιπα καταστήματα, τα οποία θα παραμείνουν ανοιχτά για να εξυπηρετούν τις ανάγκες της γειτονιάς τους. Όπως και σε άλλες χώρες, τα αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό της διασποράς του ιού στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επιφέρει σημαντικό πλήγμα στις πωλήσεις του λιανεμπορίου, οδηγώντας μεγάλες αλυσίδες, όπως η Debenhams, σε αναζήτηση αγοραστή, προσπάθεια που δεν έχει ακόμη ευοδωθεί.

Οδηγοί στη μάχη κατά της μοναξιάς Οι οδηγοί που παραδίδουν online παραγγελίες και ανήκουν στον στόλο της Co-op, εξυπηρετώντας περιοχές της κεντρικής Αγγλίας, έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν μέρος του χρόνου εργασίας τους ώστε να συζητήσουν με ανθρώπους που έχουν ανάγκη επικοινωνίας. Συμβάλλοντας στη μάχη κατά της αίσθησης μοναξιάς, που ταλαιπωρεί μεγάλο μέρος του πληθυσμού τον καιρό της πανδημίας και του περιορισμού στο σπίτι, οι συγκεκριμένοι οδηγοί φέρουν ένα σήμα που γράφει «I’ve got time to chat» και δηλώνει πως έχουν χρόνο για συζήτηση. Η υπηρεσία αυτή προς τους πελάτες υλοποιείται μέσω των εφαρμογών για online αγορές Snappy Shopper και Appy Shop, στο πλαίσιο της eco-friendly πρωτοβουλίας παράδοσης προϊόντων στο σπίτι. Οι πελάτες καλούνται να συζητήσουν με τους οδηγούς των οχημάτων που τους παραδίδουν τις αγορές τους, εάν νιώθουν μόνοι και απομονωμένοι λόγω των μέτρων που εφαρμόζονται για την καταπολέμηση της πανδημίας. Όπως δήλωσε οδηγός που συμμετέχει στο πρόγραμμα, η ανταπόκριση είναι πολύ θετική και ενδεικτική του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες αυτή την περίοδο. Παρά λ ληλα, η συζήτηση με τους πελάτες προσέφερε και στον ίδιο μια νότα αισιοδοξίας.

12 | σελφ σέρβις | Iανουάριος 2021

Το κινητό σούπερ μάρκετ της Robomart Η Robomart ανακοίνωσε πρόσφατα πως προχωρά σε πιλοτική εφαρμογή του κινούμενου καταστήματος με είδη παντοπωλείου, που μπορεί να ανταποκριθεί στην κλήση καταναλωτών και να βρεθεί στο σημείο που επιθυμούν σε λιγότερο από 10’, χρησιμοποιώντας τη σχετική εφαρμογή. Τα τελευταία δύο χρόνια η εταιρεία προχώρησε σε συνεργασίες με μεγάλες επιχειρήσεις λιανικής, συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης το 2019 προγράμματος παραδόσεων της αλυσίδας Stop & Shop στη Βοστώνη , που ανήκει στην Ahold Delhaize, αλλά και ενός κινητού φαρμακείου, που λάνσαρε πρόσφατα πιλοτικά στο Δυτικό Χόλυγουντ. Το Grocery Robomart θα προσφέρει στους πελάτες μια ποικιλία από φρέσκα προϊόντα και γαλακτοκομικά. Το όχημα διαθέτει χώρο για 500 συσκευασίες 50 ειδών καθημερινής χρήσης, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων OTC, καλλυντικών, ειδών προσωπικής υγιεινής, οικιακής χρήσης, κλπ. Μόλις φθάσει το Robomart, ο πελάτης χρησιμοποιεί την ηλεκτρονική συσκευή του για να πραγματοποιήσει την αγορά και να πληρώσει, αξιοποιώντας το checkout-free σύστημα, που αξιοποιεί την τεχνολογία RFID. Για την καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των πελατών, χρησιμοποιούνται υπερ-τοπικοί σταθμοί αναπλήρωσης προϊόντων. Παρά το γεγονός ότι τα αυτοκίνητα της Robomart κινούνται με οδηγό, στόχος της εταιρείας είναι να προσθέσει και αυτοκινούμενα οχήματα στον στόλο της. Το σύστημα της Robomart είναι προς το παρόν μοναδικό, παρόλο που έχουν ήδη ανακοινωθεί αντίστοιχα προγράμματα αυτοματοποίησης των παραγγελιών από μεγάλες αλυσίδες, σε όλο τον κόσμο. Αρκετοί λιανέμποροι επίσης δοκιμάζουν τη χρήση ρομπότ για παραδόσεις, κυρίως για αγορές μικρού καλαθιού (λίγων κωδικών), όπως η Co-op στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Amazon στις ΗΠΑ και η Woowa Brothers Corp, στη Νότια Κορέα.

ΚΥΚ ΛΟΦΟΡΗ ΣΕ!

ΓΙΑ 24Η ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟ ΣΕΛΦ ΣΕΡΒΙΣ Η ΕΤΗΣΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΟΝ ΚΛΑ∆Ο ΤΩΝ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ! Οικονοµικά µεγέθη και δείκτες του κλάδου 2018-2019

∆ίκτυο καταστηµάτων σούπερ µάρκετ πανελλαδικά

Οικονοµικά στοιχεία και πλάνα των σηµαντικότερων εταιρειών

Ελληνική οικονοµία και εξελίξεις που επηρεάζουν τον κλάδο

Ευρετήριο επιχειρήσεων σούπερ µάρκετ

ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ: Κατερίνα Μπουσµπουκέα, E: kbousboukea@boussias.com, Τ: +30 210 661 7777 (εσωτ. 128)

ΑΓΟΡΑ

Ποιοι κέρδισαν, ποιοι έχασαν μερίδια το 2020 Έντονη διαφοροποίηση στις ταχύτητες ανάπτυξης των ισχυρών της οργανωμένης λιανικής έφερε το 2020, καθώς οι επιδόσεις τους κυμαίνονται από 5% έως και κοντά στο 20%! Η εξέλιξη αυτή σε κάθε περίπτωση διαφοροποιεί σημαντικά τα μερίδια αγοράς των οκτώ ισχυρότερων αλυσίδων του κλάδου, άρα τη δυναμική, τις αντοχές και τις δυνητικές επιδόσεις καθενός στη νέα χρονιά, για την οποία κάθε πρόβλεψη ενέχει πανθομολογούμενα υψηλό ρίσκο αστοχίας. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Α

ναμφίβολα τα μεγάλα δίκτυα του κλάδου βγήκαν κερδισμένα από την κρίση στη δημόσια υγεία το 2020, επιδεικνύοντας προσαρμοστικότητα και γρήγορα αντανακλαστικά σε ό,τι αφορά την αφομοίωση των έκτακτων αλλαγών, που επέβαλε η κυβέρνηση στον τρόπο λειτουργίας της αγοράς, προκειμένου να ανακοπεί η πανδημία. «Οδηγός» στην ανάπτυξη ήταν και φέτος ο leader του κλάδου, η ΕΥΣ, που έκλεψε τις εντυπώσεις. Οι υπόλοιποι ανταγωνιστές είχαν εμφανώς χαμηλότερες επιδόσεις, 14 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ορισμένων δε κυμάνθηκαν χαμηλότερα από τον μέσο όρο της αγοράς, ο οποίος διαμορφώθηκε μεταξύ 9,5% και 10%. Φυσικά, στα «ρετιρέ» της οργανωμένης λιανικής δεν εισέρρευσε μόνο ένα σημαντικό κομμάτι τζίρου του ευρύτερου εμπορίου, στο οποίο για εκτεταμένα διαστήματα επιβλήθηκαν αυστηρότατα μέτρα περιορισμού της λειτουργίας του –όπως άλλωστε, για τον ίδιο λόγο, οι αλυσίδες επωφελήθηκαν και από τη διακοπή λειτουργίας ή την υπολειτουργία της μαζικής εστίασης–,

αλλά και από τα καταστήματα τροφίμων του κλαδικού «ισογείου», δηλαδή τους μικρούς και ανεξάρτητους λιανέμπορους τροφίμων. Αυτοί εκ των πραγμάτων στάθηκε αδύνατο να επιδείξουν μια αντίστοιχη προσαρμοστικότητα στις ιδιαιτερότητες της περιόδου. Ας δούμε αναλυτικότερα τι αποκόμισαν το 2020 οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης (ΕΥΣ), ΑΒ Βασιλόπουλος, Lidl, Metro, Πέντε, ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός και Market In, βάσει των όσων μας είπαν στελέχη των διοικήσεών τους.

ΑΓΟΡΑ

ΕΥΣ

Θεαματική περιγράφεται η ανάπτυξη της ΕΥΣ το 2020. Πληροφορίες φέρουν το leader του κλάδου να έχει επιτύχει ρυθμό ανάπτυξης πωλήσεων στο επίπεδο του 15% σε ενοποιημένη βάση και κοντά στο 19% σε εταιρική βάση. Στον βαθμό που οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιωθούν, η εταιρεία θα έχει κλείσει το 2020 με συνολικό τζίρο 3,130 δισ. ευρώ έναντι 2,630 δισ. ευρώ το 2019, ενώ η επίδοση του ομίλου της θα έχει φθάσει τα 3,772 δισ. ευρώ έναντι 3,280 δισ. ευρώ την προηγούμενη χρήση. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, θετικά εξελίχθηκε το 2020 και για τη θυγατρική στην Κύπρο, όπου η τοπική εταιρεία φέρεται να πέτυχε αύξηση πωλήσεων περίπου 7,5%-8,5%, ενώ εντυπωσιακό είναι το ότι σημαντική ανάπτυξη άνω του 5% φέρεται να πέτυχε και η Χαλκιαδάκης στην Κρήτη, παρά την καθίζηση που υπέστη πέρυσι η τουριστική αγορά του νησιού. Όσο για τη The Mart, αν και η οργανωμένη χονδρική κινήθηκε πτωτικά, κατέγραψε οριακές απώλειες. Βάσει των πληροφοριών αυτών, το μερίδιο αγοράς της ΕΥΣ φαίνεται ότι αυξήθηκε πέρυσι περίπου στο 30% από 28% το 2019. Για το 2021 η διοίκηση της ΕΥΣ αισιοδοξεί, με την πεποίθηση ότι οι πωλήσεις, τόσο σε ενοποιημένη βάση όσο και σε εταιρική, θα κινηθούν έντονα θετικά, ανεξαρτήτως του τι θα συμβεί συνολικά στην αγορά. Ανάλογη είναι η αισιοδοξία της για τις επιδόσεις του ηλεκτρονικού της καταστήματος, καθότι, όπως δηλώνεται, πρόκειται για ένα κανάλι που δεν δοκιμάστηκε από τις αρχές του 2020, οπότε στη νέα χρονιά υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις να εμφανίσει σημαντική επιτυχία.

ΑΒ ΒΑΣΙΛΌΠΟΥΛΟΣ

Καλύτερα από τις προβλέψεις, που έγιναν ενόσω φούντωνε η πανδημία, εξελίχθηκαν το 2020 οι πωλήσεις της ΑΒ Βασιλόπουλος. Τη μεγαλύτερη ώθηση εμφάνισε ο τζίρος της ιδιαίτερα στο τρίτο τρίμηνο του έτους, όπως και τον Δεκέμβριο. Το e-shop της εταιρείας εμφάνισε τριψήφιο ρυθμό ανάπτυξης, ενώ πτωτική ήταν η τάση στα έσοδα του εταιρικού δικτύου ΕΝΑ cash & carry, τόσο λόγω του ισχυρού σοκ που υπέστη η τουριστική αγορά και εν γένει η αγορά του ho.re.ca, λόγω των απανωτών lockdown, όσο και από την απόφαση που έλαβε η εταιρεία να κλείσει ένα από τα δώδεκα καταστήματα του δικτύου χονδρικής. Πρόκειται για το κατάστημα της Λάρισας, το οποίο δεν απέδιδε στο ύψος των προσδοκιών της διοίκησης της ΑΒ Βασιλόπουλος. Ο τζίρος της το 2020 ενισχύθηκε και από τη λειτουργία αφενός των νέων της καταστημάτων –οκτώ εταιρικών και 36 franchise– και

«Οδηγός» στην ανάπτυξη ήταν και φέτος ο leader του κλάδου, η ΕΥΣ. Οι υπόλοιποι ανταγωνιστές είχαν εμφανώς χαμηλότερες επιδόσεις, ορισμένων δε οι επιδόσεις κυμάνθηκαν χαμηλότερα από το μέσο όρο της αγοράς, ο οποίος διαμορφώθηκε μεταξύ 9,5% και 10%

οπότε τότε θα είναι σε θέση να αξιολογήσουν πώς διαμορφώθηκαν τα ετήσια μεγέθη της. Για το 2021 η διοίκηση της εταιρείας διατηρεί την αισιοδοξία της, αν και, όπως σημειώνουν παράγοντες κοντά σε αυτήν, η χρονιά προδιαγράφεται απαιτητική, η ψυχολογική κατάσταση των καταναλωτών είναι άσχημη, ενώ οι εταιρείες καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλά και σοβαρά ζητήματα διαχειριστικής φύσης. Έτσι, τα στελέχη της Lidl επαναξιολογούν τα πλάνα τους ανά τρίμηνο, με στόχο, πάντως, την αύξηση του εταιρικού μεριδίου αγοράς. Σημειώνουμε ότι στη διάρκεια του 2020 το δίκτυο της εταιρείας ενισχύθηκε με δύο νέα καταστήματα κι ότι φέτος θα εγκαινιαστεί η λειτουργία ακόμη τεσσάρων νέων, ενώ στη διετία 2022-2023 θα προστεθούν ακόμα δέκα –πέντε κάθε χρόνο. Μέχρι το 2023 ο σχεδιασμός της Lidl περιλαμβάνει συνολικές επενδύσεις ύψους 350 εκατ. ευρώ. Ήδη αναζητά κατάλληλο ακίνητο για τη δημιουργία ενός νέου εφοδιαστικού κέντρου για την υποστήριξη των αυξημένων αναγκών, που αναμένονται από τη σχεδιαζόμενη επέκταση του δικτύου των καταστημάτων της.

METRO

αφετέρου των περίπου δεκαπέντε μόλις ανακαινισμένων. Για το 2021 η διοίκηση της ΑΒ Βασιλόπουλος εκτιμά ότι ο τζίρος της θα διατηρήσει την ανοδική του πορεία, πράγμα στο οποίο αναμένεται ότι θα συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, τα οκτώ-δέκα υπό προγραμματισμό εγκαινίασης της λειτουργίας τους νέα εταιρικά καταστήματα, αλλά και τα περισσότερα από τριάντα νέα franchise καταστήματα, που σχεδιάζει να λειτουργήσει φέτος.

LIDL

Αν και το 2020 κύλησε θετικά για τη Lidl, το τελευταίο διάστημα του έτους, οπότε το Υπουργείο Ανάπτυξης έθεσε περιορισμούς στις πωλήσεις προϊόντων non food, υπήρξε μερική ανάσχεση της ανοδικής τάσης του εταιρικού τζίρου. Προβλήματα υπήρξαν και κατά την εφαρμογή του click away, δεδομένου ότι η αλυσίδα δεν λειτουργεί e-shop, ενώ, αν αναλογιστεί κανείς ότι το non food έχει μεγάλη συμμετοχή στο σύνολο των εσόδων της, είναι φανερό ότι το τελευταίο τρίμηνο του έτους δεν εξελίχθηκε, όπως προσδοκούσε η διοίκηση της Lidl. Στελέχη της υπενθυμίζουν ότι η εταιρική χρήση της Lidl κλείνει στις 28 Φεβρουαρίου,

Το 2020 έκλεισε για το δίκτυο των My Market με ρυθμό ανάπτυξης πωλήσεων στο επίπεδο του μέσου όρου της κλαδικής αγοράς. Η διοίκηση της Metro προβλέπει ανάπτυξη τζίρου του δικτύου λιανικής και το 2021, ακόμη κι αν η αγορά του κλάδου κινηθεί πτωτικά, όπως αναμένεται, άρα προσβλέπει σε αύξηση του μεριδίου αγοράς των My Market. Το δίκτυο των Metro Cash & Carry το 2020 διατήρησε σταθερό τον τζίρο του, παρά την εξουθένωση της αγοράς ho.re.ca. εξαιτίας των επιπτώσεων της πανδημίας και των μέτρων για την ανάσχεσή της. Στελέχη της εταιρείας επισημαίνουν ότι προ της πανδημίας, αλλά και στη διάρκειά της, έγιναν πολλές και στοχευμένες προσαρμογές στην πολιτική ανάπτυξης του δικτύου πωλήσεων χονδρικής, με αποτέλεσμα να μπορέσει να κρατήσει τον τζίρο του, οπότε επέκτεινε εντέλει το μερίδιό του σε μια αγορά που είχε απώλειες. Η διοίκηση της Metro προσδοκά γενναία ανάπτυξη πωλήσεων χονδρικής το 2021. Συνυπολογίζοντας τις επιδόσεις των δικτύων λιανικής και χονδρικής, η Metro εκτιμάται ότι το 2020 πέτυχε αύξηση εσόδων 5,5% έναντι του 2021. Όσο για τις ηλεκτρονικές πωλήσεις της εταιρείας, η διοίκησή της αισιοδοξεί ότι και φέτος θα έχουν ανοδική τάση. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 15

ΑΓΟΡΑ

προϊόντων, όπως και με την τοποθέτηση εγκαταστάσεων παραγωγής προϊόντων τύπου bake off. Στην τόνωση του τζίρου της εταιρείας συνέβαλλε και το λανσάρισμα της κάρτας πιστότητας, ενώ μικρής σημασίας ήταν η συμβολή των δύο νέων καταστημάτων της, δεδομένου ότι η Πέντε τα εγκαινίασε τον Δεκέμβριο –το δεύτερο άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό κυριολεκτικά στην εκπνοή του έτους. Για το 2021 η εταιρεία αναμένει και νέα αύξηση τζίρου, αυτή τη φορά με τη συνδρομή των νέων καταστημάτων της, των δύο περυσινών και περισσότερων φέτος.

ΑΝΕΔΗΚ-ΚΡΗΤΙΚΌΣ

Η Lidl επαναξιολογεί τα πλάνα της ανά τρίμηνο, με στόχο την αύξηση του μεριδίου της στην αγορά του κλάδου. Στη διάρκεια του 2020 το δίκτυό της ενισχύθηκε με δύο νέα καταστήματα, φέτος θα εγκαινιαστούν ακόμη τέσσερα και τη διετία 2022-2023 ακόμα δέκα

16 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΜΑΣΟΎΤΗΣ

Ανοδικά κατά 6% εξελίχθηκαν οι πωλήσεις της Μασούτης το περυσινό δωδεκάμηνο έναντι του 2019. Στη διάρκεια του έτους η εταιρεία εγκαινίασε τη λειτουργία συνολικά τριών νέων σούπερ μάρκετ, ενώ φέτος προσβλέπει στην οργάνωση ακόμα πέντε νέων καταστημάτων και στην αύξηση του τζίρου της κατά 2%, εκτιμώντας ότι η κλαδική αγορά θα είναι στο σύνολό της μάλλον καθοδική. Σημειώνουμε ότι το e-shop της Μασούτης το 2020 εμφάνισε εντυπωσιακά αυξημένες πωλήσεις, ενώ, όπως εκτιμά η διοίκηση της εταιρείας, ανοδικά θα εξελιχθούν και φέτος, παγιώνοντας τις επιδόσεις του 2020.

ΠΈΝΤΕ

Αυξημένα μερίδια αγοράς εξασφάλισε το 2020 η Πέντε, καθώς ο τζίρος των σούπερ μάρκετ Γαλαξίας αυξήθηκε κατά 13,7% συγκριτικά με το 2019. Η διοίκηση της αλυσίδας απέδωσε τις υψηλές επιδόσεις της αφενός στην απρόσμενη αύξηση του τζίρου, που έφερε η κρίση της δημόσιας υγείας συνολικά στις επιχειρήσεις του κλάδου, και αφετέρου στις παρεμβάσεις της οριζόντιας αναβάθμισης των χώρων πώλησης των καταστημάτων της, με τη δημιουργία νέων τμημάτων για τη διάθεση φρέσκων ψαριών και κοτόπουλων, έτοιμων φαγητών και βιολογικών

Με ρυθμό υψηλότερο του μέσου όρου της αγοράς εξελίχθηκαν οι πωλήσεις της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός το 2020, στη διάρκεια της οποίας η εταιρεία εγκαινίασε τη λειτουργία συνολικά δέκα νέων καταστημάτων, εταιρικών και franchise. Για το 2021, χρονιά στην οποία δραστηριοποιείται πλέον εκτός ομίλου αγορών ΕΛΟΜΑΣ, η διοίκηση της εταιρείας αναμένει νέα άνοδο πωλήσεων, στην οποία θα συμβάλλουν τόσο οι επενδύσεις της στην επέκταση δικτύου με νέα καταστήματα, όσο και η νέα εταιρική της ταυτότητα, η καθιέρωση νέου σήματος στο δίκτυο franchise, αλλά και οι σχεδιαζόμενες αλλαγές στην εμπορική της πολιτική και στην πολιτική μάρκετινγκ (αναλυτικότερα στη σελ. 23).

MARKET IN

Με υψηλό ρυθμό ανάπτυξης πωλήσεων, ταχύτερο του μέσου όρου της αγοράς, φέρεται να έκλεισε το 2020 για την Market In, η οποία πριμοδότησε τον τζίρο της και με τη δημιουργία νέων καταστημάτων, αλλά και την ένταξη στο δυναμικό της από τον Αύγουστο του e-shop. Σημειώνουμε ότι μόνο τον Δεκέμβριο η εταιρεία ενέταξε στο δίκτυό της τρία νέα καταστήματα. Η διοίκηση της Market In προσβλέπει σε περαιτέρω αύξηση των εσόδων της και το 2021, ανεξάρτητα από το πώς θα κινείται η κλαδική αγορά, δεδομένου ότι προσβλέπει, μεταξύ άλλων, στη λειτουργία είκοσι νέων σούπερ μάρκετ. Σε ό,τι αφορά το εταιρικό e-shop, ήδη οργάνωσε χώρο στις εγκαταστάσεις που ελέγχει θυγατρική της στο ΜΕΚ Παιανίας, για τη λειτουργία αποθήκης ειδικά για τη υποστήριξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων στην περιοχή της Αττικής. Όπως τονίζεται, στο πρώτο εξάμηνο του έτους θα αξιολογηθούν οι επιδόσεις του e-shop, ώστε στη συνέχεια να ετοιμαστούν ανάλογες εγκαταστάσεις της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη. 

ΑΓΟΡΑ

Απ’ τα ψηλά στα χαμηλά και στο βάθος… εξαγορές Το χαλί για την επιτάχυνση των διεργασιών περαιτέρω συγκέντρωσης της αγοράς του κλάδου στρώνει η πανδημία από τον Μάρτιο πέρυσι και συνεχίζει φέτος. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ, λόγω των περιοριστικών μέτρων για την ανάσχεση της πανδημίας, πέτυχαν το 2020 μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη πωλήσεων περίπου 10%, κατά κάποιο τρόπο «προεισπράττοντας» την αύξηση εσόδων τουλάχιστον μιας τριετίας, η οποία υπολογίζεται περίπου σε ένα δισεκατομμύριο ευρώ! ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

T

ο ποια θα είναι η συνέχεια αυτών των απροσδόκητα θετικών εξελίξεων, θα εξαρτηθεί από μια σειρά παράγοντες, όπως από τη δυναμική διαμόρφωσης των μακροοικονομικών μεγεθών της οικονομίας μας (ανεργία, ΑΕΠ, εισόδημα, τουρισμός, εμπορικό ισοζύγιο), από την επιδημιολογική τροπή των πραγμάτων στο πεδίο των προσπαθειών για τον έλεγχό της, αλλά και από το πώς θα διαχειριστεί η κάθε αλυσίδα τα ενισχυμένα κεφαλαιακά αποθέματά της. Μιλώντας ειδικότερα για τη διαχείριση των αναπάντεχα ενισχυμένων κεφαλαίων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, οι επιλογές φαντάζουν αρκετές: Να κάνουν διανομή κερδών, να διατηρήσουν αυξημένη τη ρευστότητά τους στην προοπτική χρηματοδότησης των πιθανών εξαγορών, να δώσουν έμφαση στην τόνωση της ανταγωνιστικότητάς τους, μέσω της αναπροσαρμογής της πολιτικής τιμών καθεμιάς, να επιταχύνουν την επέκταση των δικτύων τους και φυσικά να κάνουν συνδυασμούς των προαναφερόμενων επιλογών.

μεταξύ των ισχυρών, αλλά είναι περίπου βέβαιο πως αναμένεται γενική αποψίλωση των μικρών τοπικών αλυσίδων, αφού ο χρόνος τρέχει εις βάρος τους, αυξάνοντας ανελέητα την ανταγωνιστική πίεση των μεγάλων. Το παιχνίδι των εξαγορών σε κάθε περίπτωση κρίνεται στο αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης επί της τιμής πώλησης κάθε εταιρείας, δηλαδή μεταξύ του πωλητή και του αγοραστή. Η εποχή, λοιπόν, μάλλον δεν βοηθά οι διαπραγματευόμενοι «να τα βρίσκουν κάπου στη μέση», δεδομένου ότι αυτή η «μέση» σε εποχές κρίσης ολισθαίνει χωρίς μεγάλο ζόρι προς τα κάτω εις βάρος της ανίσχυρης πλευράς…

ΦΉΜΕΣ ΓΙΑ ΕΊΣΟΔΟ ΤΟΥ CVC GROUP

Η άσκηση την οποία καλούνται να λύσουν φέτος οι επιχειρήσεις του κλάδου δεν θα είναι εύκολη ή τουλάχιστον όχι τόσο, όσο το να εισπράττουν πολύ περισσότερα απ’ αυτά που υπό κανονικές συνθήκες τους αναλογούν, σε μια περίοδο που το σούπερ μάρκετ κυριολεκτικά μονοπωλεί το σύνολο του λιανεμπορικού τζίρου. Διότι αυτό συνέβη το 2020 και εξακολουθεί να συμβαίνει τις πρώτες εβδομάδες του 2021, ίσως με προοπτική να περάσει έτσι ο χειμώνας.

Φέτος δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει εκπλήξεις σε ό,τι αφορά την είσοδο νέων «παικτών» εξ αλλοδαπής στην εγχώρια κλαδική αγορά. Ήδη από το 2020 ακούγονται φήμες σχετικές με το ενδιαφέρον του CVC Group να ελέγξει και κάποιο από τα υπάρχοντα δίκτυα λιανικής, μετά τη συμφωνία που πέτυχε για την εξαγορά της Vivartia από τη MIG. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να είναι μια λογική έως και αναμενόμενη εξέλιξη, αλλά, όπως σχολιάζουν παράγοντες της αγοράς, μέχρι σήμερα τα funds απέφυγαν να εμπλακούν στη ζωή του κλάδου, θεωρώντας εύλογα ότι οι σχετικές επενδύσεις δύσκολα εξασφαλίζουν σημαντικό κέρδος. Εξάλλου, είχαν στο πρόσφατο παρελθόν καλές ευκαιρίες να κινηθούν επιθετικά, επενδύοντας είτε στη Μαρινόπουλος είτε στην Αφοί Βερόπουλοι. Όμως, το απέφυγαν.

Ως προς τις εξαγορές κινητικότητα φαίνεται πιθανό πως θα εκδηλωθεί στη μεσαία ζώνη της αγοράς. Δυσκολότερα αναμένεται κάποιο deal

Ένα ακόμη σενάριο που βγήκε ως πληροφορία στο φως της δημοσιότητας, αφορά το

Η ΦΤΏΧΕΙΑ ΦΈΡΝΕΙ ΝΈΟΥΣ «ΠΑΊΚΤΕΣ»

υποτιθέμενο ενδιαφέρον να μπει στην εγχώρια αγορά η βρετανική αλυσίδα χαμηλού κόστους Poundland. Όπως δημοσίευσαν οι Financial Times, η εταιρεία σχεδιάζει να ανοίξει συνολικά 300 καταστήματα στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη, στο πλαίσιο ενός σχεδίου τριπλασιασμού των πωλήσεων και των κερδών της εντός της νέας δεκαετίας, και πιθανώς τα σχέδιά της περιλαμβάνουν και την Ελλάδα.

ΣΤΡΟΦΉ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΤΏΣΗ

Τις εξελίξεις τις οδηγούν και φέτος οι έκτακτες συνθήκες, οι οποίες δεν επιτρέπουν σε κανέναν να διατυπώνει ασφαλείς προβλέψεις για την εξέλιξη των πωλήσεων. Ήδη κάποιες πρώιμες αναφορές περί πτώσης του συνόλου των κλαδικών εσόδων γύρω στο 5,8% κρίνονται μάλλον υπερβολικές, οπότε αναθεωρούνται. Ορισμένα στελέχη του κλάδου θεωρούν ότι το δωδεκάμηνο θα κλείσει με μικρή πτώση, που πιθανώς δεν θα υπερβαίνει το 2%, εφόσον βέβαια όλα κυλήσουν ομαλά με το εμβόλιο, η αγορά αρχίσει να βαίνει σε τροχιά αποκατάστασης το δεύτερο τρίμηνο του έτους και η τουριστική αγορά αρχίσει να ανακάμπτει… Πώς όμως; Με 250.000 εμβολιασμούς το μήνα στην καλύτερη περίπτωση, όταν η απόκτηση ανοσίας από τον πληθυσμό απαιτεί τουλάχιστον το 70% του εμβολιασμού του; Ορισμένοι άλλοι, πιο επιφυλακτικοί, κάνουν λόγο για απώλειες έως 4% συγκριτικά με το 2020. Βασικοί παράμετροι των εξελίξεων του τζίρου φέτος θα είναι η εξέλιξη της ανεργίας και ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση θα αποσύρει τα μέτρα στήριξης της αγοράς. Όπως εξηγούν υψηλόβαθμα στελέχη του κλάδου, αν τα μέτρα «κοπούν μαχαίρι», όταν αρχίσει η αναθέρμανση της οικονομίας, τα προβλήματα θα είναι σημαντικά. Αν η απόσυρσή τους είναι σταδιακή, οι Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 17

ΑΓΟΡΑ

Κινητικότητα φαίνεται πιθανό πως θα εκδηλωθεί στη μεσαία ζώνη της αγοράς. Δυσκολότερα αναμένεται κάποιο deal μεταξύ των ισχυρών, αλλά είναι περίπου βέβαιο πως αναμένεται γενική αποψίλωση των μικρών τοπικών αλυσίδων, καθώς αυξάνεται ανελέητα η ανταγωνιστική πίεση των μεγάλων

κραδασμοί θα περιοριστούν. Βέβαια, κάθε αλυσίδα θα έχει τη δική της ταχύτητα εξέλιξης του τζίρου. Άλλες εταιρείες θα συνεχίσουν να κινούνται με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, άλλες θα κρατήσουν τα έσοδά τους κι άλλες θα μετρούν σοβαρές απώλειες. Κατά γενική πεποίθηση όσο ψηλότερα κοιτάζει κανείς στην κλαδική πυραμίδα ισχύος τόσο καλύτερες επιδόσεις θα βλέπει, ενώ τα δεδομένα χειροτερεύουν όσο το βλέμμα του θα κατεβαίνει προς τη βάση της πυραμίδας. Με άλλα λόγια, η μεσαία ζώνη της αγοράς και κυρίως όσοι βρίσκονται κάτω από αυτή, θα δεχθούν τις περισσότερες πιέσεις. Φυσικά, οι πιέσεις θα είναι αφόρητες στα πολύ μικρά ανεξάρτητα καταστήματα τροφίμων. Η αγορά γενικά εκτιμά ότι το πρώτο τρίμηνο του 2021 ο τζίρος θα είναι έντονα ανοδικός, εξαιτίας της συνεχιζόμενης εφαρμογής των περιοριστικών μέτρων για την ανάσχεση της πανδημίας. Το δεύτερο τρίμηνο κανείς δεν ανα18 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

μένει ότι οι αλυσίδες θα πλησιάσουν, έστω, τις επιδόσεις του περυσινού Απριλίου, αλλά στο τρίτο τρίμηνο, με σύμμαχο την ανάκαμψη του τουρισμού, πολλοί πιστεύουν ότι οι πωλήσεις θα έχουν θετική τάση. Το τέταρτο τρίμηνο όλοι ελπίζουν και αισιοδοξούν ότι ο τζίρος θα εξελιχθεί …πτωτικά(!), με την έννοια ασφαλώς της αποκατάστασης της δημόσιας υγείας και της οικονομικής ζωής, στο πλαίσιο της οποίας οι ποσοστιαίες αναπτύξεις ύψους 10%-15%, όπως πρόσφατα στην περίοδο των γιορτών, είναι απίθανες.

γανωμένης χονδρικής μειώθηκε περίπου κατά 3,5% σε σύγκριση με το 2019, επισημαίνοντας ότι κανένα δίκτυο δεν κατάφερε να αυξήσει τις πωλήσεις του. Ωστόσο, υπήρξαν δίκτυα που μπόρεσαν να διατηρήσουν τα έσοδά τους ανέπαφα, έτσι ώστε οι ανταγωνιστές τους βρέθηκαν να μετρούν απώλειες άνω του 6,5% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι αστείο, αν όχι προκλητικό, να μιλάμε για τόσο μικρό εύρος απωλειών, όταν σε ένα σημαντικό τμήμα της η αγορά που απευθύνεται το cash & carry υπέστη κυριολεκτικά συντριβή.

ΜΕΓΆΛΕΣ ΟΙ ΑΠΏΛΕΙΕΣ ΣΤΗ ΧΟΝΔΡΙΚΉ

Για το 2021 υπάρχει διάχυτη αισιοδοξία για την κατάσταση της οργανωμένης χονδρικής στο σύνολό της. Η αγορά της εκτιμάται ότι οπωσδήποτε θα κινηθεί ανοδικά, αλλά το πόσο κερδισμένη θα είναι, εξαρτάται φυσικά από το πότε θα αρθούν τα περιοριστικά μέτρα στην αγορά ho.re.ca. και από το πόσο καλή θα είναι η τουριστική περίοδος. 

Σε ό,τι αφορά την οργανωμένη χονδρική, το 2020 οι πωλήσεις σε μέσο επίπεδο εξελίχθηκαν πτωτικά εξαιτίας του «κλειδώματος» της αγοράς Ho.re.Ca. και της καταστροφικής καθίζησης της τουριστικής αγοράς. Παράγοντες του κλάδου εκτιμούν ότι πέρυσι συνολικά ο τζίρος της ορ-

ΑΓΟΡΑ

Πραγματικά γιορταστικός τζίρος! Με ανάπτυξη κατά μέσο όρο 10% εξελίχθηκαν οι πωλήσεις των αλυσίδων την περίοδο των πρόσφατων γιορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο προ ενός έτους. Παράγοντες της αγοράς τονίζουν ότι, παρά την ψυχολογική πίεση του κοινού από την παρατεταμένη διάρκεια της κρίσης στη δημόσια υγεία και τα απαιτητικά μέτρα προστασίας, ο φόβος της πανδημίας δεν το κράτησε μακριά από τις αίθουσες πωλήσεων του κλάδου. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Ο

πως αναφέρει στέλεχος γνωστής αλυσίδας, «ο κόσμος έχει πλέον εκπαιδευτεί, γνωρίζει πώς να προστατεύεται και πώς να κινείται στα καταστήματα, έτσι ώστε οι αγορές να γίνονται πια ομαλά και κυρίως χωρίς εντάσεις μεταξύ πελατών. Τέτοια φαινόμενα έχουν περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό». Όλα τα στοιχεία της γιορταστικής εμπορικής κίνησης των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς δείχνουν ότι ιδιαίτερα την παραμονή και την προπαραμονή των δύο μεγάλων γιορτών τα σούπερ μάρκετ «τίναξαν την μπάνκα στον αέρα», αφού οι πωλήσεις τους αυξήθηκαν κατά μέσο όρο περίπου 10% συγκριτικά με τις γιορτές του 2019. Για ορισμένα δίκτυα, μάλιστα, η άνοδος των πωλήσεων ξεπέρασε το 15% ή και το 20%! Ωστόσο, σε άλλα

δίκτυα κυμάνθηκε χαμηλά, δηλαδή κάτω του μέσου όρου της κλαδικής αγοράς.

ΑΝΑΚΛΆΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΊΑΣ ΣΤΗ ΓΙΟΡΤΑΣΤΙΚΉ ΚΊΝΗΣΗ

Πέρα από τη θεαματική γενική ανάπτυξη των πωλήσεων, η γιορταστική περίοδος χαρακτηρίστηκε από κάποιες ιδιαιτερότητες, όπως η άνευ προηγούμενου αύξηση των πωλήσεων κρασιών και γενικά αλκοόλ, την οποία τα στελέχη των αλυσίδων την αποδίδουν σε δύο λόγους. Αφενός στις γενναίες προωθητικές ενέργειες ορισμένων αλυσίδων, με τη συνεπικουρία των προμηθευτών στις περισσότερες των περιπτώσεων, και αφετέρου στο γεγονός ότι οι καταναλωτές, παραμένοντας αναγκαστικά στα σπίτια τους και αποκλεισμένοι από τη

γοητεία της εν αναστολή λειτουργίας, άλλωστε, νυχτερινής διασκέδασης, δεν είχαν λόγους να δείξουν αυτοσυγκράτηση στην κατ’ οίκον κατανάλωση αλκοόλ… Άλλη ιδιαιτερότητα αυτής της γιορταστικής περιόδου ήταν η υψηλή ζήτηση των προϊόντων ζαχαροπλαστικής, αλλά κι εδώ υπάρχει εξήγηση. Από τη μια πλευρά το lockdown ευνοεί τη διέξοδο του κόσμου στην ενασχόληση με την οικιακή μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική και από την άλλη, οι σχετικές τηλεοπτικές εκπομπές δίνουν περαιτέρω ώθηση στη σχετική τάση. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό αυτής της ιδιότυπης, λόγω μερικής καραντίνας, γιορταστικής περιόδου ήταν η συγκρατημένη αύξηση των πωλήσεων προϊόντων κρέατος. Αν και οι διοικήσεις των αλυσίδων ανέμεναν αυξημένη ζήτηση, περίπου για τους ίδιους λόγους που αυξήθηκε η κατανάλωση του αλκοόλ, εντούτοις διαψεύσθηκαν, εφόσον οι κατ’ οίκον συνευρέσεις σε στενό κύκλο προσώπων εντέλει περιόρισε το φόρτο εδεσμάτων του γιορταστικού τραπεζιού. Δύο άλλα χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου ήταν, αφενός, ο σχετικά χαμηλός μέσος όρος ηλικίας των πελατών-επισκεπτών στα σούπερ μάρκετ. Προφανώς ο φόβος των μεγαλύτερης ηλικίας καταναλωτών, ενόσω το ημερήσιο δελτίο τρόμου ανακοίνωνε τους θανάτους περίπου εκατό ανθρώπων ανά εικοσιτετράωρο από την Covid-19, τους κράτησε μακριά από τις σάλες πωλήσεων, αφήνοντας τα ψώνια για τους νεότερους. Αφετέρου, η αυξημένη περίπου κατά 15%-20% αξία του μέσου καλαθιού αγορών, δεδομένου ότι, όπως και προ των εορτών, οι επισκέψεις των καταναλωτών στα σούπερ μάρκετ ήταν (και παραμένουν, άλλωστε) πιο μελετημένες, ώστε οι προμήθειές τους να καλύπτουν μεγαλύτερο διάστημα αναγκών –άρα είναι υψηλότερης μέσης αξίας ανά «καλάθι» σε σχέση με το 2019–, προκειμένου να αποφεύγεται ο τακτικός συγχρωτισμός με πολύ κόσμο.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 19

ΑΓΟΡΑ

Διπλή νομοθετική παρέμβαση για τα τρόφιμα Διπλή νομοθετική παρέμβαση για την αγορά των τροφίμων σχεδιάζει το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αντιμετωπίζοντας αφενός καθετοποιημένα το σχετικό κλάδο (δηλαδή ενιαία τον πρωτογενή, τον δευτερογενή τομέα και το εμπόριο) και αφετέρου εξειδικευμένα το υπαίθριο εμπόριο, με έμφαση κυρίως στον τομέα των λαϊκών αγορών, στους εμπορευόμενους των οποίων επιφυλάσσει κρίσιμες μεταρρυθμιστικές ανατροπές. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

H

πρώτη κατά σειρά παρέμβαση θα αφορά στο υπαίθριο εμπόριο. Οι βασικότερες αλλαγές σχετίζονται με το καθεστώς αδειοδοτήσεων, καθώς, όπως εκτιμά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου, το ισχύον πλαίσιο χαρακτηρίζεται από μερική αδιαφάνεια και αρκετές στρεβλώσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες του «σελφ σέρβις», με τις προωθούμενες αλλαγές επιδιώκεται: • Να καταργηθεί το δικαίωμα χρήσης άδειας για συμμετοχή στο υπαίθριο εμπόριο. Δεν θα χορηγούνται δηλαδή άδειες δραστηριοποίησης, αλλά θα ισχύσει το καθεστώς της παραχώρησης.

• Οι άδειες να χορηγούνται μέσω ενός πληροφοριακού συστήματος, που θα διασφαλίζει τη διαφάνεια της διαδικασίας και θα ορίζει την κατάθεση συγκεκριμένων δικαιολογητικών.

• Η αξιολόγηση των υποψηφίων να είναι διπλή και να βασίζεται στη μοριοδότησή τους και στην κατάθεση οικονομικών προσφορών. Η συνδυαστική αξιολόγηση των δύο επιδόσεων, βάσει συγκεκριμένης παραμετροποίησης, θα οδηγεί στην επιλογή των δικαιούχων αδειών. Ειδικότερα όσοι λαμβάνουν άδειες για την πώληση προϊόντων σε λαϊκές αγορές και δηλώνουν παραγωγοί, θα έχουν την υποχρέωση πώλησης, μέσω λαϊκών αγορών, τουλάχιστον του 70% των ποσοτήτων που παράγουν.

• Μετά το κλείσιμο κάθε λαϊκής αγοράς οι παραγωγοί να είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν στο πληροφοριακό σύστημα τι ποσότητες πούλησαν και τι ποσότητες έμειναν αδιάθετες, ώστε στη λήξη της αδειοδότησής τους το σύστημα να υπολογίζει αυτόματα το σύνολο των παραγόμενων ποσοτήτων και τις πωλήσεις μέσω των λαϊκών αγορών, 20 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ώστε να εξακριβώνεται κατά πόσο οι αδιάθετες ποσότητες προϊόντων υπερβαίνουν ή μη το 30% του συνόλου της παραγωγής.

ΠΑΡΑΓΩΓΉ, ΤΥΠΟΠΟΊΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΊΝΗΣΗ ΤΡΟΦΊΜΩΝ

Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή ετοιμάζει και μια οριζόντια παρέμβαση στη νομοθεσία σχετικά με τη διακίνηση των τροφίμων, μέσω της οποίας θα επιχειρήσει να κωδικοποιήσει όλες τις ισχύουσες διατάξεις όχι μόνο του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αλλά και του Υπουργείου Υγείας, όπως και του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων.

Στο πεδίο των σχεδιαζόμενων παρεμβάσεων θα βρεθούν η διακίνηση των τροφίμων, νωπών και τυποποιημένων, η τιμολόγησή τους, οι ενδείξεις που φέρουν στις συσκευασίες τους τα τρόφιμα και οι αναγραφόμενοι ισχυρισμοί τους, όπως και το πλαίσιο βάσει του οποίου διενεργούνται σήμερα οι έλεγχοι (ελεγκτικοί φορείς, διαδικασίες και κυρώσεις). Με το επιδιωκόμενο νομοσχέδιο η Γενική Γραμματεία θα επιχειρήσει, κωδικοποιώντας εκατοντάδες διατάξεις, να καταστήσει τη νομοθεσία αφενός απλούστερη αφετέρου ταχύτερη και διαφανέστερη κατά την εφαρμογή της, αλλά και να βελτιώσει ρυθμιστικές ατέλειες, ασάφειες και αναχρονισμούς, προσδιορίζοντας επακριβώς: • Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των παραγωγών και των διακινητών τροφίμων.

• Πού αρχίζουν και πού τελειώνουν τα όρια κάθε ελεγκτικής αρχής.

• Πώς οι μηχανισμοί ελέγχου θα καταστούν περισσότερο ευέλικτοι και αποδοτικοί στο έργο τους. Κατά τις ίδιες πληροφορίες, η αρμόδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή έχει ήδη αρχίσει τις συνεδριάσεις της, με την προοπτική σε διάστημα δύο-τριών μηνών να παραδώσει το έργο της, οπότε το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα θέσει σε δημόσια διαβούλευση τη νομοθετική του πρόταση –όπως εκτιμάται, αυτό θα γίνει στις αρχές του καλοκαιριού. Σημειώνουμε ότι η Γενική Γραμματεία δρομολογεί, παράλληλα με τα προαναφερόμενα, μια ακόμη θεσμική παρέμβαση, αυτή τη φορά για την ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, κυρίως σε ό,τι αφορά το πεδίο της άσκησης συλλογικών αγωγών (βλέπε σχετικό άρθρο στο τεύχος 510). 

ΑΓΟΡΑ

Το σχέδιο ανάπτυξης της ΕΥΣ φέτος Γενναίες παρεμβάσεις στα τμήματα των υπέρ μάρκετ, αναβαθμίσεις και ανακαινίσεις ιστορικών καταστημάτων της αλυσίδας στην Αθήνα και διορθωτικές κινήσεις στην περιφέρεια, ώστε ορισμένα καταστήματά της, που δεν έχουν μέχρι σήμερα κερδίσει τα μερίδια αγοράς που τους αναλογούν, να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, σχεδιάζει το 2021 η ΕΥΣ. Τα στελέχη της θέτουν ψηλά τον πήχη των προσδοκιών τους για την εξέλιξη των πωλήσεων της εταιρείας φέτος. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Π

αράλληλα, η αλυσίδα θα επενδύσει στη δημιουργία των υποδομών του νεοσύστατου ηλεκτρονικού της καταστήματος, σχεδιάζοντας την κατασκευή εντός του 2021 ενός δεύτερου e-hub στην πρωτεύουσα, αν όχι κι ενός τρίτου. Ανάλογες επενδύσεις προγραμματίζει και στη Θεσσαλονίκη, όπου θα φτιάξει, επίσης φέτος, τον πρώτο «κλειστό» χώρο υποστήριξης των ηλεκτρονικών πωλήσεων. Σχετικά με το φυσικό δίκτυο καταστημάτων Σκλαβενίτης, σύμφωνα με πληροφορίες του «σελφ σέρβις», τα στελέχη της εξετάζουν νέες παρεμβάσεις και αλλαγές στη διάρθρωση και το στήσιμο επιμέρους τμημάτων των υπέρ μάρκετ, ώστε να τονωθεί περαιτέρω η ελκυστικότητά τους. Σε προτεραιότητα έχουν τεθεί το τμήμα έκθεσης των προϊόντων ομορφιάς, όπως και τα τμήματα ένδυσης και υπόδησης, στα οποία η εταιρεία έχει αποφασίσει αλλαγές τρόπου οργάνωσης του χώρου και παρουσίασης των προϊόντων, προτάσσοντας ένα νέο «αφήγημα». Ταυτόχρονα, εξελίσσον ται εκ βάθρων ανακαινίσεις σε ορισμένα από τα παλιότερα καταστημάτων της αλυσίδας στην Αθήνα, οι οποίες έμειναν πίσω, λόγω του τριετούς και δαπανηρού εγχειρήματος της ενσωμάτωσης των 361 καταστημάτων της Μαρινόπουλος και της προσαρμογής τους στο πρότυπο Σκλαβενίτης.

ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΜΕΡΙΔΊΩΝ ΑΓΟΡΆΣ ΑΝΆ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ

Οι προαναφερόμενες επενδύσεις, σε συνδυασμό με τις όποιες παρεμβάσεις της εταιρείας στο πεδίο της εμπορικής της πολιτικής, κυρίως στο πλαίσιο της ανταγωνιστικής ενίσχυσης των καταστημάτων της περιφέρειας, επιτρέπουν στη

διοίκηση της ΕΥΣ να έχει φιλόδοξους στόχους για την εξέλιξη των πωλήσεών της και φέτος. Σύμφωνα με σχετικές πληροφορίες, τη μεγαλύτερη ανάπτυξη την αναμένει από περιοχές όπως η Στερεά Ελλάδα, η Ήπειρος και η Θεσσαλία, όπου το μερίδιο της εταιρείας υπολογίζεται στο 23%, δηλαδή υπολείπεται του μεριδίου που κατέχει στο σύνολο της εγχώριας αγοράς –30% βάσει των στοιχείων του 2020–, αλλά και η Μακεδονία, όπου φέρεται να κατέχει το 20% των τοπικών πωλήσεων του κλάδου. Μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης φαίνεται πως έχει η εταιρεία και στη νησιωτική Ελλάδα, όπου το μερίδιό της είναι χαμηλότερο του 20%, κυρίως εφόσον δεν έχει παρουσία σε αρκετά από τα μεγάλα νησιά της χώρας. Αυτό, πάντως, πιθανώς την ωθεί να αναζητήσει ευκαιρίες εξαγοράς τοπικών αλυσίδων, μέσω των οποίων θα καλύψει γεωγραφικά κενά, τα οποία εξακολουθεί να εμφανίζει το πυκνό δίκτυό της.

Δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης έχει και στην Πελοπόννησο, όχι όμως τόσο μεγάλες, καθώς μετά την ολοκλήρωση της εξαγοράς του δικτύου της Κρόνος στην αχαϊκή πρωτεύουσα το μερίδιό της φέρεται να έχει υπερβεί τον εθνικό μέσο όρο της αλυσίδας. Όσο για την Κρήτη, εκεί τα περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης είναι μάλλον ελάχιστα, δεδομένου ότι από κοινού με τη Χαλκιαδάκης, στην οποία η ΕΥΣ έχει μετοχική συμμετοχή, ελέγχει άνω του 50% των κλαδικών πωλήσεων. Σε ό,τι αφορά την επένδυση στο μεγάλο κέντρο logistics της ΕΥΣ, αποφάσεις ακόμα δεν υπάρχουν. Πάντως, η διοίκησή της φέρεται να έχει αναθέσει σε εταιρείες που εξειδικεύονται στον τομέα των επαγγελματικών ακινήτων του real estate τον εντοπισμό οικοπέδου ικανού να «σηκώσει» στεγασμένους χώρους 100.000τμ.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 21

ΑΓΟΡΑ

Την εξαγορά δικτύου 24 καταστημάτων κυνηγάει η Πέντε Συνέχεια στην πολιτική των εξαγορών φέρεται αποφασισμένη να δώσει η Πέντε, αφού σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται σε προχωρημένες συζητήσεις για την υπογραφή σχετικής συμφωνίας με αλυσίδα μικρομεσαίου βεληνεκούς. Πρόκειται για εταιρεία με δίκτυο 24 καταστημάτων και με ετήσιο τζίρο περίπου 38 εκατ. ευρώ, που έχει παρουσία κυρίως στη βόρεια και δευτερευόντως στην κεντρική και δυτική Ελλάδα. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

O

ι επαφές τής Πέντε με τους μετόχους τής εν λόγω εταιρείας εξελίσσονται από πέρυσι κατόπιν πρότασης που δέχθηκε η αθηναϊκή αλυσίδα και, όπως σημειώνουν πηγές του «σελφ σέρβις», αν και λόγω πανδημίας γίνονται μετ’ εμποδίων, βρίσκονται σε καλό δρόμο. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι η Πέντε δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να προβεί σε άλλη μία εξαγορά, δεδομένου ότι στα γραφεία της έχουν κατατεθεί ακόμη δύο προτάσεις. Υπενθυμίζουμε ότι το περιοδικό μας έχει ενημερώσει το κοινό του πως η διοίκηση της Πέντε το τελευταίο διάστημα του 2020 είχε ανοίξει κανάλι επικοινωνίας με δύο αλυσίδες, που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή των Ιωαννίνων. Έκτοτε δεν έγινε γνωστή κάποια σχετική εξέλιξη, δίχως αυτό να σημαίνει ότι έχει ατονήσει το ενδιαφέρον για ωρίμαση των διαπραγματεύσεων, τουλάχιστον στη μία εκ των δύο υποθέσεων. Υπενθυμίζεται ότι η Πέντε, τον περασμένο Νοέμβριο ανακοίνωσε την εξαγορά των έξι καταστημάτων της βορειοελλαδίτικης αλυσίδας σούπερ μάρκετ OLLA, τα οποία βρίσκονται στα Ιωάννινα και τη Θεσσαλονίκη (σε Καλαμαριά, Σταυρούπολη, Τούμπα και Χαριλάου). Πρόκειται την πρώτη επιθετική κίνηση της κατά τα άλλα από παράδοση συντηρητικής στις αποφάσεις της αλυσίδας, η οποία φαίνεται πως έχει αναθεωρήσει τη στρατηγική της επέκτασής της, μη διστάζοντας πλέον να παίζει το χαρτί των συμφωνιών εξαγοράς τοπικών δικτύων. Προφανώς στην αλλαγή της στρατηγικής της επέδρασσε καταλυτικά η περαιτέρω συγκέντρωση του κλάδου, που 22 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

περιόρισε το βεληνεκές της αλυσίδας, άρα και τη διαπραγματευτική της δύναμη έναντι των προμηθευτών.

ΈΞΙ ΝΈΑ ΣΟΎΠΕΡ ΜΆΡΚΕΤ

Παράλληλα, η Πέντε επιμένει δυναμικά στο επενδυτικό της πλάνο για την οργάνωση και λειτουργία νέων καταστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, το νέο χρόνο έχει προγραμματίσει την εγκαινίαση δύο νέων σούπερ μάρκετ, με έδρες στο Λαύριο και στο Μενίδι. Και τα δύο θα ανοίξουν τις πόρτες τους στο κοινό λίγο πριν το Πάσχα, ενώ θα ακολουθήσουν τα εγκαίνια κι άλλων καταστημάτων σε περιοχές όπως η Κόρινθος κι η Καλαμάτα. Μέχρι τέλος του έτους, σύμφωνα τα επενδυτικά σχέδια της αλυσίδας, θα δημιουργηθούν ακόμη δύο νέα καταστήματα, για τα οποία, ωστόσο, δεν έχει ακόμη επιλεγεί η περιοχή εγκατάστασης. Στο πλαίσιο όλων των προαναφερόμενων, η διοίκηση της Πέντε εκτιμά ότι το 2021 θα αποτελέσει μια ακόμη χρονιά ανοδικής εξέλιξης του τζίρου της, που το 2020 αυξήθηκε κατά 13,7% έναντι του 2019. Σημειώνουμε, τέλος, ότι για την εταιρεία παραμένει ακόμα σε εκκρεμότητα ο εντοπισμός κατάλληλου οικοπέδου, στο οποίο θα στεγαστούν οι κεντρικές της αποθήκες. Η ανάγκη για την ενοποίηση των διάσπαρτων σήμερα κέντρων διανομών της παραμένει και θα οξύνεται όσο η εταιρεία επεκτείνει το δίκτυο των καταστημάτων της. Ωστόσο, η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν στη λειτουργία της αγοράς για την ανάσχεσή της, φαίνεται ότι επιβράδυναν τις διαδικασίες αναζήτησης του κατάλληλου ακινήτου και την κατάρτιση της σχετικής μελέτης οργάνωσης του κέντρου. 

ΑΓΟΡΑ

Η ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός αλλάζει τα πάντα! Μια χρονιά διαφορετική από κάθε προηγούμενη θα είναι το 2021 για την ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός. Η διοίκησή της αποφάσισε να αλλάξει τα πάντα, επανατοποθετώντας την εταιρεία στην κλαδική αγορά σχεδόν από το μηδέν, πλήρως ανεξάρτητη πλέον από τον ΕΛΟΜΑΣ, με νέα εταιρική ταυτότητα και οργάνωση καταστημάτων, νέα PL προϊόντα, νέα εμπορικά σήματα στο δίκτυο franchise και νέες επενδύσεις. Σημειώνεται ότι η εταιρεία ελέγχει πλέον το 100% της CRM. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Α

πό τις βασικότερες αλλαγές που γίνονται στην αλυσίδα, είναι το επαναλανσάρισμα της εταιρικής της ταυτότητας, με κεντρικό στοιχείο του λογοτύπου της τη σπείρα, κλασικό μοτίβο στις συσκευασίες και τον διάκοσμο των παραδοσιακών παντοπωλείων. Η νέα εταιρική ταυτότητα συνοδεύεται από αλλαγές και προσαρμογές στο εσωτερικό των καταστημάτων, που αποσκοπούν να απευθύνουν μήνυμα στο κοινό ότι το δίκτυο της ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός εκσυγχρονίζεται και περνά σε μια νέα εποχή. Αλλαγές συμβαίνουν, όμως, και στο δίκτυο των franchise καταστημάτων της αλυσίδας, καθώς η διοίκησή της αναπτύσσει ένα νέο εταιρικό σήμα, το «Κρητικός Mini Market», υπό το οποίο θα δρουν στο εξής τα μικρού μεγέθους καταστήματα του

δικτύου, χώρου περίπου 100τμ, το πρώτο εκ των οποίων πρόκειται να λειτουργήσει άμεσα. Πλέον η αλυσίδα είναι τοποθετημένη στην αγορά του κλάδου με τρία σήματα: Το «Κρητικός» υπό το οποίο λειτουργούν τα εταιρικά σούπερ μάρκετ, το «Κρητικός-Συνεργάτης» των franchise σούπερ μάρκετ κλασικού τύπου και το «Κρητικός Mini Market-Συνεργάτης» των μικρών καταστημάτων δικαιόχρησης. Σημειώνουμε ότι καταργείται το σήμα TOP Market, με το οποίο λειτουργούσαν μέχρι σήμερα τα franchise καταστήματα του δικτύου της. Σχετικά με την αποχώρηση της Κρητικός από τον ΕΛΟΜΑΣ, στελέχη της αναφέρουν ότι πρόκειται για στρατηγική απόφαση, καθώς η αυτόνομη πλέον λειτουργία της αλυσίδας θα

της επιτρέψει να αναπτύσσεται στο εξής δίχως γεωγραφικούς περιορισμούς, χάριν της αποφυγής του άμεσου ανταγωνισμού με καταστήματα άλλων μελών του ομίλου, όπως τη δέσμευε μέχρι τα τέλη του 2020 η ένταξή της σε αυτόν. Πέραν αυτού η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός θα μπορεί τώρα να κινείται περισσότερο επιθετικά αλλά και ευέλικτα από άποψη εμπορικής πολιτικής, διεκδικώντας από τους προμηθευτές πιο συμφέρουσες συμφωνίες από εκείνες του ΕΛΟΜΑΣ. Στο ίδιο πλαίσιο, εξάλλου, αναβαθμίζει τη σειρά των private label συλλογών της με το σήμα «Επιλογή μου» και, ταυτόχρονα, λανσάρει μια νέα σειρά τυποποιημένων κωδικών, με το σήμα «Θησαυροί της Ελλάδας», στις συσκευασίες των οποίων θα αναγράφονται τα ονόματα των παραγωγών τους. Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των μεγεθών της εταιρείας, σημειώνουμε ότι το 2020 ολοκληρώθηκε γι’ αυτήν με αύξηση πωλήσεων άνω του κλαδικού μέσου όρου 10%. Η διοίκησή της προσβλέπει φέτος σε ετήσιες πωλήσεις περί τα 400 εκατ. ευρώ. Στο εν λόγω ποσό θα ενοποιούνται από τα μέσα του 2021 τα αποτελέσματα της CRM, καθώς η ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός απέκτησε το έλεγχο του 100% του μετοχικού κεφαλαίου της έναντι του 49% που ήλεγχε μέχρι πρότινος. Σημειώνεται ότι η CRM εξυπηρετεί σήμερα ένα δίκτυο περίπου 140 παντοπωλείων στην Κρήτη. Φέτος η διοίκηση της ΑΝΕΔΗΚ-Κρητικός προγραμματίζει την επέκταση του δικτύου της με συνολικά δέκα νέα εταιρικά και franchise καταστήματα, ενώ θα εξακολουθήσει να ενδιαφέρεται για τις εξαγορές, καθώς έτσι ενισχύονται ταχύτερα τα μεγέθη της. Μετά την απορρόφηση της CRM η Κρητικός πλέον ελέγχει ένα δίκτυο άνω των 370 καταστημάτων, που δραστηριοποιούνται σε 27 νομούς της χώρας, με την υποστήριξη έξι κέντρων διανομής και περισσότερων από 2.500 εργαζόμενους.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 23

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Α Ρ Τ Ι ΚΟ Π ΟΥΛΟΣ , Α Β Β Α Σ Ι ΛΟ Π ΟΥΛΟΣ

Η εξ αποστάσεως εργασία επιβάλλει αλλαγή στυλ ηγεσίας Η εξ αποστάσεως εργασία, που η εφαρμογή της επιταχύνθηκε από τις εξελίξεις, ήρθε για να μείνει, ίσως όχι στην έκταση που έχει σήμερα, αλλά ως ενισχυμένη μορφή ευέλικτης απασχόλησης, τονίζει ο κ. Δημήτρης Αρτικόπουλος, διευθυντής Ανθρώπινων Πόρων και Οργανωσιακής Ανάπτυξης της ΑΒ Βασιλόπουλος. Όπως τονίζει, η έλλειψη φυσικής παρουσίας στο χώρο απασχόλησης επιβάλει αλλαγές στο στυλ ηγεσίας, ενώ επισημαίνει ότι νεότερες γενιές εργαζόμενων είναι πιo ανυπόμονες και λιγότερο «πιστές» στον εργοδότη. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟ

Σ

ε ερώτησή μας αναφορικά με την επίδραση της πανδημίας στον τομέα της εργασίας ως προέκταση της μεταβολής του τρόπου λειτουργίας των επιχειρήσεων, ο συνομιλητής μας σχολίασε: «Προφανώς η κρίση του Covid-19 έχει επιφέρει τεράστιες αλλαγές στην οικονομική δραστηριότητα και τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Άλλοι κλάδοι αντιμετωπίζουν σοβαρά θέματα λειτουργίας, όπως η εστίαση ή ο τουρισμός, κι άλλοι έχουν σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης, όπως το ηλεκτρονικό εμπόριο και η διανομή/μεταφορές. Η κατάσταση, λόγω πανδημίας, επηρέασε έντονα την ΑΒ και αναπόφευκτα τους περισσότερους από τους 15.000 εργαζομένους μας, με διάφορους τρόπους. Καταρχάς αυξήθηκε έντονα και πολύ ξαφνικά ο όγκος εργασίας σε φυσικά καταστήματα και e-shop. Αυτό, σε συνδυασμό με τις επίσης αυξημένες απουσίες εργαζομένων για διάφορους λόγους –υγείας, φροντίδας τέκνων κ.ά.– επιβάρυνε σημαντικά τους ανθρώπους που παρέμεναν στην εργασία τους, κάνοντας ό,τι καλύτερο, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στην πρωτόγνωρη αυτή κατάσταση. Ως εταιρεία κάναμε μία τεράστια προσπάθεια, στο πλαίσιο του πρώτου κύματος, προκειμένου να υποστηρίξουμε τους ανθρώπους της «πρώτης γραμμής», προσλαμβάνοντας πάνω από 1.000 άτομα μέσα σε μόλις 40 μέρες. Ταυτόχρονα, προκειμένου να διασφαλίσουμε την επιχειρησιακή συνέχεια και την υγεία των συνεργατών μας, προχωρήσαμε άμεσα, όπου ήταν εφικτό, σε εναλλακτικούς τρόπους εργασίας, όπως η απασχόληση από το σπίτι ή η εργασία κατά μικρές ομάδες από διαφορετικές εταιρικές εγκαταστάσεις. Με γνώμονα την ασφάλεια των ανθρώπων, σε περιπτώσεις όπου η εργασία από απόσταση δεν ήταν εφικτή, λάβαμε άμεσα όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας.

24 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

σελφ σέρβις: Κατά πόσο η εξ αποστάσεως απασχόληση αυξάνει την «απόσταση» εργαζόμενου-εργοδότη; Δημήτρης Αρτικόπουλος: Ο ρόλος της τεχνολογίας είναι καταλυτικός. Αυτή την περίοδο μας έδωσε τη δυνατότητα να λειτουργήσουμε σε διαφορετικό περιβάλλον. Το πρώτο ζητούμενο ήταν η επιβίωση και η προσαρμογή στο νέο πλαίσιο. Πλέον η ευκαιρία είναι να το κάνουμε αυτό πιο αποδοτικό, στο πεδίο τόσο της συνεργασίας των εργαζομένων μεταξύ τους όσο και των σχέσεων

με τον/ην μάνατζέρ τους και με την εταιρεία, να θέσουμε πλαίσιο και κανόνες, που θα διευκολύνουν τον εργαζόμενο να έρχεται πιο κοντά με τους συνεργάτες του, την ομάδα του και την εταιρεία, ακόμα κι αν δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Σίγουρα η συνύπαρξη ενισχύει τη συνεργασία, το χτίσιμο των ομάδων και την ανάπτυξη δεσμών εργαζόμενου-εταιρείας, αλλά η εξ αποστάσεως εργασία, που η εφαρμογή της επιταχύνθηκε από τις εξελίξεις, ήρθε για να μείνει. Ίσως όχι στη σημερινή της έκταση, ενόσω η εφαρμογή της τους

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

τελευταίους μήνες ανέδειξε και τρωτά σημεία, που πριν δεν ήταν ορατά ή υποτιμούνταν λόγω εξιδανίκευσης του τεχνολογικά καινούργιου, αλλά ως μια πιο ισχυρή μορφή ευέλικτης εργασίας, που πιθανώς θα καταστεί κυρίαρχη σε συγκεκριμένες ειδικότητες. Αυτό θα επιταχύνει περαιτέρω την παγκοσμιοποίηση της αγοράς εργασίας και την εύκολη πρόσβαση των επιχειρήσεων στους εργαζόμενους και αντιστρόφως, χωρίς οι τόποι διαμονής των εργαζομένων και λειτουργίας των επιχειρήσεων να συμπίπτουν, αν και αυτό είναι ανασταλτικός παράγοντας για τη μεταξύ τους συνεργασία.

ΑΝΑΠΌΦΕΥΚΤΕΣ ΟΙ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΗΝ ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ ΟΡΓΆΝΩΣΗΣ σ. σ.: Οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στην επίλυση πολλών διαδικαστικών ή άλλων προβλημάτων που θέτει η εξ αποστάσεως εργασία. Μήπως συν τω χρόνω διαμορφώνουν και μια νέα κουλτούρα του εργαζόμενου; Δ. Α.: Μολονότι η τηλεργασία δεν ήταν καινούργιο φαινόμενο, η έξαρση της πανδημίας συνέβαλε στην αλματώδη εξάπλωσή της, δημιουργώντας μια καινούργια πραγματικότητα. Η συμβολή της τεχνολογίας στη διαμόρφωση αυτής της νέας νόρμας είναι καταλυτική, καθώς διευκολύνει την ανάπτυξη ευέλικτων μορφών απασχόλησης, υπό κάποιες προϋποθέσεις μπορεί να συμβάλει στη μείωση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων, στην αύξηση της παραγωγικότητας, άρα και της ανταγωνιστικότητάς τους. Παρ’ όλα αυτά, η καθιέρωση μιας διαφοροποιημένης πραγματικότητας φέρνει αλλαγές και στην οργανωσιακή κουλτούρα των επιχειρήσεων. Η έλλειψη φυσικής παρουσίας επιβάλει αλλαγές στο στυλ ηγεσίας, αναδεικνύοντας την αξία της εμπιστοσύνης και της αποτελεσματικής στοχοθέτησης. Παράλληλα διαμορφώνονται νέα πρωτόκολλα επικοινωνίας και κανόνες συμπεριφοράς, καθώς η επαφή μέσω υπολογιστή δημιουργεί εκ των πραγμάτων απόσταση, άρα χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση και συχνά μεγαλύτερη προσπάθεια για την ανάπτυξη της απαραίτητης οικειότητας, που διευκολύνει τη συνεργασία και δεν διαταράσσει το οικοσύστημα της εταιρείας.

ΟΙ ΑΛΛΑΓΈΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΆ ΕΡΓΑΣΊΑΣ ΚΙ Ο «ΠΌΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΤΑΛΈΝΤΩΝ» σ. σ.: Πολλές έρευνες αναδεικνύουν τη δυσκολία των εταιρειών σήμερα στην ανεύρεση εργαζόμενων εξειδικευμένων δεξιοτήτων. Πού το αποδίδετε και πώς το αντιμετωπίζετε; Δ. Α.: Όπως στο σύνολο της αγοράς, έτσι και στην ΑΒ αντιμετωπίζουμε δυσκολίες εύρεσης

Η έλλειψη φυσικής παρουσίας στην εργασία επιβάλει αλλαγές στο στυλ ηγεσίας, αναδεικνύοντας την αξία της εμπιστοσύνης και της αποτελεσματικής στοχοθέτησης. Παράλληλα, διαμορφώνονται νέα πρωτόκολλα επικοινωνίας και κανόνες συμπεριφοράς, καθώς η επαφή μέσω υπολογιστή δημιουργεί εκ των πραγμάτων απόσταση εργαζομένων εξειδικευμένων προσόντων, κυρίως λόγω της ταχύτητας με την οποία εξελίσσεται η τεχνολογία, επηρεάζοντας την αγορά εργασίας, της διαρροής εξειδικευμένου προσωπικού τα προηγούμενα χρόνια σε χώρες του εξωτερικού, της μειωμένης διασύνδεσης της αγοράς εργασίας με την επιστημονική κοινότητα, αλλά και της αύξησης του διεθνούς ανταγωνισμού στην προσέλκυση προσωπικού συγκεκριμένων ειδικοτήτων. Η τεχνολογία και η εξ αποστάσεως εργασία δίνει τη δυνατότητα και την ευκαιρία σε στελέχη με τέτοιες δεξιότητες να απασχολούνται σε εταιρείες του εξωτερικού, χωρίς να απαιτείται η μετακίνησή τους από την Ελλάδα. Αντίστροφα, όμως, η αναζήτηση στελεχών, που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους από το εξωτερικό στην Ελλάδα, δεν είναι ανταγωνιστική για τις ελληνικές επιχειρήσεις, λόγω αυξημένου κόστους εργασίας. Στην ΑΒ κάνουμε αρκετές ενέργειες, ώστε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αυτό και τις επιπτώσεις του. Ειδικότερα, επενδύουμε ιδιαίτερα στην ανάπτυξη των τα-

λέντων εκ των έσω, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στη διακράτηση των ταλαντούχων εργαζομένων, μέσω της παροχής κινήτρων και της δυνατότητας ανάπτυξής τους εντός του οργανισμού, επενδύουμε ιδιαίτερα στο Employer Branding της εταιρείας, ώστε οι υποψήφιοι να έχουν εμπεριστατωμένη εικόνα για τον οργανισμό μας, και αναζητούμε τα ταλέντα στην αγορά εργασίας, αξιοποιώντας όλες τις μεθόδους προσέλκυσης. σ. σ.: Ποια είναι η δυσκολότερη «μάχη» στη διεκδίκηση ταλέντων από την αγορά; Δ. Α.: Εκτιμώ ότι στον «πόλεμο των ταλέντων», όπως επικράτησε να ονομάζεται, η δυσκολότερη «μάχη» είναι της προσέλκυσης και της διακράτησης των ταλαντούχων, καθώς οι νεότερες γενιές είναι πιo ανυπόμονες και δεσμεύονται πιο δύσκολα. Επιπλέον, όπως είπα, επειδή οι τεχνολογικές εξελίξεις κι η ενίσχυση της εξ αποστάσεως εργασίας επιταχύνουν την παγκοσμιοποίηση της αγοράς εργασίας ιδιαίτερα για συγκεκριμένες ειδικότητες, εντείνεται αυτός ο «πόλεμος». Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουμε σε εξέλιξη το έργο της αναδιάρθρωσης του Employer Value Proposition της εταιρείας μας, δηλαδή ανασχεδιάζουμε τη συνολική «προσφορά» (offer) προς τον εργαζόμενό μας ή τον εν δυνάμει εργαζόμενό μας. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζουμε τις δράσεις μας σε όλες τις διαστάσεις του μοντέλου EVP, που έχουμε δομήσει εσωτερικά σε πέντε πυλώνες: People, Growth, Rewards, Organization, Work. Απώτερος σκοπός μας είναι να διαμορφώσουμε μια πρόταση, που θα μας καταστήσει ως οργανισμό τον πρώτο προτιμώμενο εργοδότη, πράγμα που θα μας κάνει ακόμα ελκυστικότερους στην αγορά εργασίας. Έτσι, άλλωστε, θα πετύχουμε ακόμα υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης και ικανοποίησης των ήδη εργαζομένων στην εταιρεία.

ΧΆΡΤΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΌΤΗΤΑΣ σ. σ.: Ποια είναι η σημασία για την ΑΒ Βασιλόπουλος της πρόσφατης υπογραφής της στη Χάρτα Διαφορετικότητας για τις ελληνικές επιχειρήσεις; Δ. Α.: Για τον οργανισμό μας, η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι επιλογή. Είναι στάση ζωής και στην εργασία. Η ΑΒ Βασιλόπουλος την υπέγραψε ως μέρος της δέσμευσής της για την προώθηση της διαφορετικότητας. Όλοι μας έχουμε κάτι που μας κάνει ξεχωριστούς. Ο καθένας από εμάς είναι μοναδικός. Στην ΑΒ Βασιλόπουλος όχι απλώς το υιοθετούμε αυτό, αλλά αποτελεί εταιρικό σκοπό μας. Η ισότιμη ένταξη και ενσωμάτωση και οι ίσες ευκαιρίες στην εργασία αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της επιχειρησιακής μας κουλτούρας και καθημερινής πρακτικής.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 25

ΤΑΣΕΙΣ

Α ΛΥ Σ Ί Δ Ε Σ Σ ΟΎ Π Ε Ρ Μ Ά Ρ Κ Ε Τ 2 0 0 8 -2 019

Η εξέλιξη της χρηματοοικονομικής τους εικόνας Η έκδοση «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ», αποτελεί την πιο έγκυρη πηγή στοιχείων σχετικά με την εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών και δεικτών των αλυσίδων σούπερ μάρκετ και προσφέρει, λόγω της 24ετούς κυκλοφορίας της, ένα πλήρες αρχείο των χρηματοοικονομικών καταστάσεων του συνόλου σχεδόν των επιχειρήσεων του κλάδου που λειτουργούν στην Ελλάδα. Με την ολοκλήρωση της δεκαετίας του 2010, έχει ενδιαφέρον μία σύγκριση των χρηματοοικονομικών δεικτών του κλάδου και η ανάλυσή της. ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΙΟΣΕ

Κ

αταρχάς, σε σχέση με τη δομή του κλάδου θα πρέπει αρχικά να σημειωθεί ότι αυτή άλλαξε πολύ, ως αποτέλεσμα της οικονομικής ύφεσης της προηγούμενης δεκαετίας. Συγκριτικά με το 2008, ο κλάδος πραγματοποιεί, σύμφωνα με τα δεδομένα του 2019, περίπου 1,3 δισ. ευρώ λιγότερες πωλήσεις. Πρόκειται για μία μείωση της τάξης του 13%, η οποία αναπόφευκτα επηρεάζει τους χρηματοοικονομικούς δείκτες του κλάδου. Από 78 εταιρείες που ήταν το δείγμα των οικονομικών καταστάσεων το 2008, το 2019 μειώθηκαν σε 40. Σημειώνεται πως υπήρξαν ορισμένες, κυρίως μικρότερες επιχειρήσεις, που είτε λόγω των εξελίξεων της πανδημίας COVID-19 καθυστέρησαν τη σύγκλιση γενικής συνέλευσης και συνεπακόλουθα τη δημοσίευση ισολογισμού είτε επέλεξαν τη μη δημοσίευση οικονομικών

26 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

καταστάσεων. Παρόλα αυτά, σε κάθε έκδοση περιλαμβάνονταν όλες οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου με την εξαίρεση της Lidl, η οποία από ιδρύσεως δεν λειτουργεί με καθεστώς ΑΕ και δεν δημοσιεύει οικονομικές καταστάσεις. Οι 5 από τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες του 2008 δεν δραστηριοποιούνται πλέον στην αγορά, ενώ οι 10 μεγαλύτερες εταιρείες του 2019 πραγματοποιούν μόλις κατά 3% υψηλότερες πωλήσεις σε σχέση με τις 10 μεγαλύτερες εταιρείες του 2008, ποσοστό που δεν καλύπτει καν τον πληθωρισμό των τελευταίων 10 ετών. Το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων στον κλάδο των τροφίμων, περί το 50% των αγορών των ελληνικών νοικοκυριών σε είδη παντοπωλείου, με βάση την έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ, εξακολουθεί να πραγματοποιείται εκτός σούπερ μάρκετ, σε μικρότερα εξειδικευμένα format καταστημάτων.

ΔΑΠΆΝΕΣ

Το ερώτημα είναι τι σημαίνουν αυτές οι αλλαγές της προηγούμενης δεκαετίας σε σχέση με τους χρηματοοικονομικούς δείκτες του κλάδου. Αρχικά σε σχέση με τις δαπάνες, οι δείκτες λειτουργικού κόστους εμφανίζουν ξεκάθαρη αύξηση. Από 19,86% το 2008 σε 23,80% το 2019 και, παρά τις διακυμάνσεις που καταγράφονται, η αύξηση είναι ξεκάθαρη και μεταφράζεται σε επιβάρυνση της τάξης του 20%. Η αύξηση αυτή οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Αρχικά στον παρονομαστή του κλάσματος, που διαμορφώνει τον δείκτη, δηλαδή στον κύκλο εργασιών. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι πωλήσεις συνολικά παρουσιάζουν μείωση, γεγονός που αυτόματα καθιστά δύσκολη έως αδύνατη τη μείωση του συγκεκριμένου δείκτη. Παράλληλα, οι δαπάνες δεν μειώθηκαν, αντίθετα σε πολλές περιπτώσεις αυξήθηκαν. Το συνολικό

ΤΑΣΕΙΣ

Πιν. 1: Κύκλος εργασιών/πωλήσεις, σε χιλ. ευρώ 2008

2019

Καρφούρ Μαρινόπουλος AE

1.994.600

Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης ΑΕΕ

2.632.586

Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος ΑΕ

1.289.255

Άλφα-Βήτα Βασιλόπουλος ΑΕ

1.947.871

Ι. & Σ. Σκλαβενίτης ΑΕΕ

1.088.653

Μετρό ΑΕΒΕ

1.259.646

Αφοί Βερόπουλοι ΑΕΒΕ

711.380

Δ. Μασούτης ΑΕ

829.817

Μετρό ΑΕΒΕ

650.658

Πέντε ΑΕ

450.132

Δ. Μασούτης ΑΕ Σ.Μ.

573.556

ΜART Κας & Κάρυ ΑΕΕ

328.768

Ατλάντικ Σούπερ Μάρκετ ΑΕ

604.930

Market In AE

318.748

Μάκρο Κας & Κάρυ ΑΕ

472.234

ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός ΑΕ

317.041

Πέντε ΑΕΕ

401.251

ΣΥΝ.ΚΑ. Προμηθ. & Καταναλωτικός Συν/σμός ΠΕ

189.179

Dia Hellas ΑΕ

389.310

Bazaar ΑΕ

182.970

Σύνολο 10 Εταιρειών

8.175.826

Σύνολο 10 Εταιρειών

8.456.759

Σύνολο 40 Εταιρειών

9.112.134

Σύνολο 78 Εταιρειών 10.462.617 Πηγή: Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ

δίκτυο των καταστημάτων μεγεθύνθηκε, κάτι που μεταφράζεται σε επιπλέον λειτουργικά κόστη, όπως μισθολογικό κόστος και κόστος εφοδιασμού. Η μειωμένη συμμετοχή στο δείγμα των πωλήσεων χονδρικής ή cash & carry επίσης δρα αυξητικά στην τιμή των δεικτών. Στην εικόνα πρέπει να προστεθούν και άλλοι κοστοβόροι παράγοντες, όπως οι συνδεόμενοι με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις αγοραστικές συνήθειες, που συμπληρώνουν την εικόνα.

ΚΕΡΔΟΦΟΡΊΑ

Η αυξητική τάση που παρουσιάζουν τα κόστη εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την εικόνα της κερδοφορίας. Η διαχρονική αξιολόγηση της κλαδικής κερδοφορίας είναι πιο δύσκολη, εξαιτίας της εξόδου από το δείγμα αρκετά μεγάλου αριθμού εταιρειών. Παρόλα αυτά, μπορούν να εξαχθούν ορισμένα βασικά συμπεράσματα. Η καθαρή κερδοφορία βαίνει μειούμενη περί το 50%. Ήταν ήδη χαμηλή την προ-προηγούμενη δεκαετία και μειώθηκε κι άλλο την προηγούμενη δεκαετία, από 1,65% το 2008 σε 0,97% το 2019. Η μεγάλη αυξομείωση που καταγράφεται στα μέσα του 2010 οφείλεται στην τελευταία χρήση πριν την παύση της Μαρινόπουλος και μετά από αυτή. Καλύτερη (και πιο πολύπλοκη) εικόνα δίνει ο δείκτης προ Χρηματοοικονομικού Κόστους και Αποσβέσεων (EBITDA - Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortization) ο οποίος, ενσωματώνοντας την επίδραση των αποσβέσεων των μισθώσεων, καταγράφει με-

∆ιάγραµµα 1: Λειτουργικά έξοδα 30

25 20,83% 20

23,39%

23,68% 21,49%

25,14%

21,55%

20,70% 20,39%

23,80% 20,91%

19,86%

19,76%

15

10

5

0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Λειτουργικά έξοδα

γάλη αύξηση, από 3,81% το 2008 σε 5,53% το 2019. Πρόκειται για σημαντική αύξηση, αλλά σε μεγάλο βαθμό «εικονική», καθώς οφείλεται κυρίως στην αλλαγή του τρόπου δημοσίευσης ισολογισμών από το 2019 και μετά, από τα ελληνικά στα διεθνή λογιστικά πρότυπα IFRS 16, που απαιτεί από τον μισθωτή να αναγνωρίζει σχεδόν όλες τις συμβάσεις μίσθωσης στον ισολογισμό, αυξάνοντας σημαντικά τις αποσβέσεις. Στον κλάδο των σούπερ μάρκετ οι μισθώσεις αποτελούν μία συνήθη και εκτεταμένη πρακτική

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Linear (Λειτουργικά έξοδα)

και επηρεάζουν δυσανάλογα -συγκριτικά με άλλους κλάδους- τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα. Πρακτικά, με την εφαρμογή των νέων λογιστικών προτύπων, το 2019 «άλλαξε επίπεδο» ο συγκεκριμένος δείκτης, σε ύψος πρωτόγνωρο και δεν είναι συγκρίσιμος με το 2008. Η μέτρηση του 2018, πριν την εφαρμογή του νέου προτύπου, δείχνει ότι ο δείκτης δεν παρουσιάζει σημαντική μεταβολή. Όμως, ο ρόλος του δείκτη EBITDA είναι να δείχνει πιο ξεκάθαρα την «πρωτογενή» κατάσταση του οργανισμού (πλεόνασμα-έλλειμμα), ακυρώΙανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 27

ΤΑΣΕΙΣ

∆ιάγραµµα 2: EBITDA-καθαρό περιθώριο κέρδους προ φόρων 8

4 2

5,53%

5,57%

6

4,46% 4,07%

3,65%

3,81% 3,48%

3,59%

1,65%

2,70%

1,99%

1,53% 1,45%

1,51%

3,55% 3,39%

1,69%

1,19% 0

3,50%

0,84% 0,75% 0,97%

0,27%

-2 -4 -6

-3,56%

2008

2009

2010

2011

2012

2013

EBITDA Linear (EBITDA )

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Καθαρό περιθώριο κέρδους προ φόρων Linear (Καθαρό περιθώριο κέρδους προ φόρων )

∆ιάγραµµα 3: Γενική ρευστότητα 80 70

67,51%

65,12% 58,81%

65,75%

63,27%

64,15% 68,96%

65,82%

60 56,03%

55,88%

50

59,60%

54,92%

40 30 20 10 0

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Γενική ρευστότητα

νοντας την επίδραση της διαχείρισης παγίων, της υπεραξίας και των ιδιομορφιών του δανεισμού κάθε επιχείρησης. Ο κλάδος των σούπερ μάρκετ έχει μεγάλο αριθμό παγίων και μισθωμένων παγίων και αυτή η αλλαγή είναι ορθή και χρήσιμη. Σε αυτό το πλαίσιο 28 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

2014

2015

2016

2017

2018

2019

Linear (Γενική ρευστότητα)

,το συμπέρασμα που προκύπτει για τη διαχρονική κερδοφορία του κλάδου είναι ότι είναι μειωμένη. Η καθαρή κερδοφορία, αρκετά μειωμένη, κινείται το 2019 περί το 1%, ενώ ο δείκτης EBITDA σημειώνει μικρή (πραγματική) μείωση, περί το 5,5%.

ΡΕΥΣΤΌΤΗΤΑ

Η ρευστότητα διαχρονικά παρουσιάζει μείωση, από 65,12% το 2008 σε 54,92% το 2019, ενώ ειδικά σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2010, η μείωση είναι αρκετά σημαντική (την περίοδο 2011-2014 οι τιμές της ρευστότητας κυμαίνονταν περί το 65%). Όσον αφορά τη γενική ρευστότητα, καταγράφεται πτωτική πορεία, καθώς τόσο το κυκλοφορούν ενεργητικό όσο και οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις μειώθηκαν μεν, αλλά η μείωση του κυκλοφορούντος ενεργητικού ήταν πολύ μεγαλύτερη. Σημειώνεται ότι, λόγω των ιδιαιτεροτήτων λειτουργίας του κλάδου και συγκεκριμένα της ανάγκης για μεγάλη κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (η οποία αυξάνει δυσανάλογα την ανάγκη πίστωσης), είναι σύνηθες φαινόμενο για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ διεθνώς να επιτυγχάνουν δυσκολότερα θετικό κεφάλαιο κίνησης (δείκτη γενικής ρευστότητας μεγαλύτερο από 100%) σε σχέση με άλλους κλάδους. Ενδιαφέρον, όμως, έχει η δομή αυτής της δανειακής επιβάρυνσης. Ναι μεν η τιμή του δείκτη ξένων κεφαλαίων προς παθητικό (δείκτης συνολικής δανειακής επιβάρυνσης), έμεινε σχεδόν αμετάβλητη σε σχέση με 2008, από 86,25% σε 85,80% το 2019, κάτι που οφείλεται όμως στη μείωση των βραχυχρόνιων τραπεζικών υποχρεώσεων και την εμφάνιση των νέων μακροχρόνιων υποχρεώσεων μισθώσεων. Η βασική αλλαγή είναι ότι συγκριτικά με το 2008 ο δανεισμός προέρχεται πολύ περισσότερο από τον τραπεζικό τομέα, παρά από τις πιστώσεις προς τους προμηθευτές. Χαρακτηριστικό είναι ότι η μακροπρόθεσμη δανειακή επιβάρυνση εκτινάχθηκε από το 14,67% στο 40,15%. Αντίθετα με τον τραπεζικό δανεισμό, οι εμπορικές υποχρεώσεις, οι πιστώσεις προς τους προμηθευτές δηλαδή, παρουσίασαν μείωση, από 2,73 δισ. ευρώ σε 2,34 δισ. ευρώ. Γίνεται επομένως σαφής η μεταφορά των υποχρεώσεων εκτός της αλυσίδας αξίας, προς τον τραπεζικό κλάδο. Συνοψίζοντας, η χρηματοοικονομική εικόνα του κλάδου κατά την προηγούμενη δεκαετία δείχνει αύξηση κόστους, μείωση κερδοφορίας και μείωση ρευστότητας. Η εικόνα αυτή φαινομενικά θα έπρεπε να αξιολογηθεί ως «μέτρια», αλλά με βάση πρώτον τις ιδιαιτερότητες του κλάδου και δεύτερον την «κοσμογονία» που προκάλεσε η κρίση στην ελληνική οικονομία κατά την προηγούμενη δεκαετία, πρόκειται μάλλον για μία καλή βάση εκκίνησης για την post-covid δεκαετία του 2020. 

ΘΕΜΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Προς τα πού πηγαίνει ο κόσμος μας; παγκόσμια κοινωνία ζει το δράμα της κρίσης στη δημόσια υγεία και ως κρίση οικονομική, με ποικιλία χαρακτηριστικών στη γεωγραφία του πλανήτη, η οποία προϊόντος του χρόνου, ενόσω η πανδημία δαμάζει ανυπόφορα την καθημερινή ζωή και οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της προμηνύουν τραχεία την επιούσα, μετατρέπεται σε κρίση αξιοπιστίας των ασκούμενων πολιτικών, με απρόβλεπτες εξελίξεις στο σκηνικό του κόσμου μας. Η τελευταία πράξη στο μακρύ σκοτεινό επίλογο της προεδρίας Τραμπ στις ΗΠΑ, ενώ σχεδόν ολοκληρώναμε το αφιέρωμά μας στις μεσομακροπρόθεσμες τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, επισφραγίζει τις ανησυχίες των ελίτ της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας ότι η ανακλαστική κοινωνική δυσαρέσκεια τεσσάρων δεκαετιών για το συστημικό καλαπόδι του «there is no alternative», ανεξαρτήτως αφορμών και συγκυριών της άλλοτε ορθολογικής κι άλλοτε ανορθολογικής κατεύθυνσης των εκδηλώσεών της, μυρίζει πια μπαρούτι… Φαίνεται ότι η απεμπλοκή του οικονομικού συστήματος από την υγειονομική κρίση δεν θα είναι ανάλογου βαθμού «ευκολίας» με την έξοδο από τη χρηματοπιστωτική κρίση δώδεκα χρόνια πριν. Ο δρόμος του business as usual, δηλαδή μέσω της υπερδιόγκωσης των χρεών –κυρίως των δυτικού τύπου κοινωνιών– και των πολιτικών λιτότητας, μοιάζει βέβαιο πως θα οδηγεί σε μείζονες κρίσεις της ζήτησης και σε κοινωνικό αναβρασμό. Άραγε το οικονομικό σύστημα προλαβαίνει να αναζωογονηθεί, επενδύοντας εσπευσμένα στην «πράσινη» οικονομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό ή θα το καταβάλει η κόπωση από την ύφεση, που ήδη καταρρακώνει προπάντων τον τομέα των υπηρεσιών; Υπάρχει άραγε η προοπτική ρύθμισης του παγκόσμιου χρέους, που ήδη ανέρχεται στο 360% του παγκόσμιου ακαθάριστου προϊόντος, και κυρίως η προοπτική άμβλυνσης των τεράστιων ανισοτήτων, που συνιστούν πανθομολογούμενα πλέον τροχοπέδη στη λειτουργία του συστήματος προς αποκατάσταση των ισορροπιών του; Τι ενδείξεις για όλα αυτά υπάρχουν διεθνώς; Είναι ορατά κάποια από τα χαρακτηριστικά της «επόμενης ημέρας»; Επειδή ο μικρόκοσμος της επιχειρηματικής δράσης καθενός υπερκαθορίζεται αναπόφευκτα από τις μείζονες τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, το «σελφ σέρβις» έδωσε για λογαριασμό των αναγνωστών του το λόγο στους πλέον ειδικούς, αν όχι για «απαντήσεις» στα ερωτήματα που θέσαμε, τουλάχιστον για σχολιασμό, κρίσεις και προβληματισμούς. Οι δύο πρώτοι, οι κ. Νίκος Βέττας, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, και Γιώργος Αργείτης, καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ και επιστημονικός διευθυντής του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, μας απάντησαν γραπτώς. Οι τέσσερις επόμενοι, οι κ. Διονύσης Γράβαρης, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός διευθυντής του ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ, Κώστας Μελάς, καθηγητής ∆ιεθνούς Χρηματοοικονομικής-Τραπεζικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αντώνης Παπαγιαννίδης, οικονομικός αναλυτής με ειδίκευση στα ευρωπαϊκά θέματα, και Γιάννης Κιμπουρόπουλος, αρχισυντάκτης του Οικονομικού Τμήματος της «Εφημερίδας των Συντακτών», μας έδωσαν συνεντεύξεις.

H

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟΛΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 29

ΘΕΜΑ

Η πανδημία και το σταυροδρόμι της οικονομίας Ξεκινώντας από τη μακρινή –αλλά όπως αποδείχτηκε όχι και τόσο μακρινή– Κίνα, ένα πρόβλημα, που αρχικά αντιμετωπίστηκε ως προσωρινό κι όχι διαφορετικό από άλλα τοπικών επιδημιών, έλαβε πανδημικά χαρακτηριστικά μεγάλης έκτασης και επικινδυνότητας. Τα χαρακτηριστικά της υγειονομικής κρίσης, όπως και των μέτρων που ήταν αναγκαία για την αντιμετώπισή της, ήταν τέτοια, που συνεπάγονται ευθύ πλήγμα στις διαδικασίες, ταυτόχρονα, της παραγωγής και της κατανάλωσης.

ΝΙΚΟΣ ΒΕΤΤΑΣ (ΙΟΒΕ)

Ω

ς αποτέλεσμα της πανδημίας, έχει προκληθεί η μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική ύφεση των τελευταίων πολλών δεκαετιών –από το κραχ του 1929, σύμφωνα με τις περισσότερες αναγνώσεις της. Είναι μάλιστα πια σαφές πως η πανδημία, όπως εξελίσσεται, προκαλεί στην παγκόσμια οικονομία όχι απλώς μια πολύ έντονη διαταραχή, αλλά μια βαθιά κρίση. Κρίση δεν σημαίνει καταστροφή –άλλωστε η πανδημία θα τεθεί υπό έλεγχο, όπως αναμένεται, στους επόμενους μήνες. Κρίση σημαίνει, όμως, αδυναμία του συστήματος της οικονομίας να συνεχίσει να εξελίσσεται ομαλά με την προηγούμενη δομή και δυναμική του. Καθώς εξελίσσεται η κρίση, γίνονται σταδιακά περισσότερο σαφείς οι κύριες πλευρές του προβλήματος, τουλάχιστον στον παρόντα χρόνο. Πρώτο, παρά τις προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο, το υγειονομικό πρόβλημα δεν εξαλείφεται εύκολα και θα αφήσει μακροχρόνιο αποτύπωμα. Απαιτεί και θα συνεχίσει να απαιτεί το επόμενο διάστημα επιμονή και υπομονή στην αντιμετώπισή του και συντονισμό μεταξύ κρατών, κυβερνήσεων και επιχειρήσεων. Αναμένεται μεν ότι θα περιοριστεί, αλλά σταδιακά και σε βάθος πολλών μηνών ανάλογα και με την ήδη καταγραφόμενη σχετική επιστημονική πρόοδο, αλλά και τυχαίους παράγοντες. Μια τόσο βαθιά και παρατεταμένη κρίση προκαλεί και δομικές αλλαγές: Οι επιμέρους οικονομίες θα είναι διαφορετικές την «επόμενη ημέρα» της βαθιάς ύφεσης.

30 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Δεύτερο, οι επιπτώσεις σε όλες τις οικονομίες αποδεικνύονται ήδη βαριές και είναι γενικευμένες. Πέραν του άμεσου πλήγματος στις διαδικασίες κατανάλωσης και παραγωγής η χαμηλή ορατότητα μειώνει αισθητά τη διάθεση για ιδιωτικές επενδύσεις και τη δυνατότητα για την εκτέλεση πολλών δημόσιων επενδύσεων, ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι το πλήγμα στο διεθνές εμπόριο. Οι εκτιμήσεις για την ύφεση την προηγούμενη χρονιά σε όλες τις μεγάλες δυτικές οικονομίες και παγκοσμίως εκτείνονται στους πρώτους, τουλάχιστον, μήνες της νέας χρονιάς και συνολικά αναθεωρούνται προς το χειρότερο. Η αρχική εκτίμηση ότι την επόμενη χρονιά –δηλαδή φέτος– θα υπάρξει ανάκαμψη, η οποία θα καλύψει την ύφεση της προηγούμενης, φαίνεται πλέον πως είναι πολύ αισιόδοξη. Πάντως, σε επίπεδο παγκόσμιας οικονομίας, συνυπάρχουν μικτές τάσεις, αν και με διαφοροποιήσεις, όπως μεταξύ της Κίνας, που ανακάμπτει πολύ ικανοποιητικά, και της Ευρώπης και των ΗΠΑ, στις οποίες κυριαρχούν ακόμα η ύφεση κι η αβεβαιότητα. Στις εν λόγω δυτικές οικονομίες η ύφεση της χρονιάς που ολοκληρώθηκε, προμηνύεται ιδιαίτερα βαθιά, διψήφιου ποσοστού σε πολλές μεγάλες οικονομίες. Τρίτον, η ανταπόκριση στην κρίση εκ μέρους της νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής είναι γενικά πολύ ισχυρή και, μετά από ένα πρώτο διερευνητικό διάστημα, εμφανίζεται συντονισμένη σε αρκετά ικανοποιητικό επίπεδο. Η ανταπόκριση αυτή έχει μετριάσει σημαντικά την ύφεση και τις επιπτώσεις της σε

ΘΕΜΑ

νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που πλήττονται άμεσα ή έμμεσα. Αλλιώς οι επιπτώσεις θα ήταν ακόμη βαρύτερες, με πολύ οδυνηρές συνέπειες για πολύ περισσότερα νοικοκυριά, τα οποία θα βρίσκονταν σε ολοφάνερη κατάσταση φτώχειας, με μαζικές πτωχεύσεις επιχειρήσεων και πολύ μικρότερη δυνατότητα άμυνας απέναντι στην πανδημία, δίχως κατάλληλες υπηρεσίες υγείας και προστασίας. Μία ακόμη σημαντική επίδραση των μέτρων πολιτικής είναι πως ο συνδυασμός τους άμβλυνε τις ανησυχίες για τυχόν κατάρρευση των οικονομιών ως συνέχεια της κρίσης, πράγμα που θα είχε ανεξέλεγκτες συνέπειες και θα δημιουργούσε δευτερογενώς ένα πρόσθετο υψηλότατο κόστος. Αυτή η επίδραση είναι πολύ σημαντική στη διαμόρφωση σχετικά θετικών προσδοκιών για την μετά την κρίση κατάσταση, μη επιτρέποντας να καταστραφεί το οικονομικό κλίμα, πράγμα που θα είχε δυσμενώς ανατροφοδοτούμενη επίδραση στην πραγματική οικονομική δραστηριότητα. Τέταρτο, με τα ισχυρά μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής περιορίζεται σημαντικά όχι μόνο η ύφεση, αλλά κυρίως η ανεργία. Σχετικά, όμως, πρέπει να παρατηρηθεί πως η επίδραση των μέτρων σε ό,τι αφορά την ανεργία δεν είναι ομοιόμορφη. Σε πολλές οικονομίες, όπως της Ελλάδας και πολλών άλλων της Ευρώπης, η ανεργία ανακόπτεται προσωρινά, μέσω των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων, οι οποίες αναβάλουν έτσι τις απολύσεις προσωπικού –τουλάχιστον όσες τα χρησιμοποιούν. Σε άλλες χώρες στηρίζονται άμεσα οι άνεργοι από το κράτος και όχι οι επιχειρήσεις. Η πρώτη λύση έχει γενικά μικρότερο κοινωνικό κόστος,

Πολλά από τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής μεταφέρουν κόστος και υποχρεώσεις στο μέλλον, τείνοντας να δημιουργούν υψηλά χρέη. Ο χειρισμός τους αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση κατά την έξοδο από την κρίση. Δεν θα είναι εύκολα διαχειρίσιμα με μέτρα συμβατικής πολιτικής αλλά η δεύτερη μπορεί να αποδειχθεί πως διευκολύνει την επανεκκίνηση της οικονομίας και τη μεταφορά πόρων από επιχειρήσεις και κλάδους, που η κρίση κατέστησε θνησιγενείς, εκεί όπου υπάρχει δυναμικό και περιθώριο νέας ανάπτυξης. Πέμπτο, πολλά από τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής μεταφέρουν κόστος και υποχρεώσεις στο μέλλον, τείνοντας να δημιουργούν υψηλά χρέη, ιδιωτικά και δημόσια. Ο χειρισμός αυτών των χρεών αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση κατά την έξοδο από την κρίση. Τα συσσωρευμένα χρέη δεν θα είναι εύκολα διαχειρίσιμα με μέτρα συμβατικής πολιτικής και η ισορροπία ανάμεσα σε ένα περιβάλλον υψηλών πραγματικών ρυθμών μεγέθυνσης, αλλά χωρίς υψηλό πληθωρισμό ή επιτόκια, θα αποτελεί κεντρικό ζητούμενο. Έκτο, σημαντικά τμήματα της παγκόσμιας οικονομίας κινούνται ανοδικά, ιδίως όσα σχετίζονται με νέες τεχνολογίες, ενώ άλλα, ιδίως αυτά που βασίζονται στις άμεσες ανθρώπινες επαφές, πλήττονται βαθιά, δημιουργώντας ένα

βαθύ χάσμα και διαφορετικές πορείες για πολλούς εργαζόμενους. Χρηματιστηριακοί και άλλοι δείκτες αποτυπώνουν ισχυρές προσδοκίες στη βάση αυτής της αντίθετης πορείας τμημάτων της οικονομίας. Γενικά το ότι το τέλος της κρίσης αρχίζει να φαίνεται, δεν σημαίνει πως αυτό είναι ακόμη κοντά. Ούτε ότι η πορεία προς τα εκεί είναι προδιαγεγραμμένη. Σε ό,τι αφορά την ίδια την πανδημία, δεν υπάρχει περιθώριο να υποτιμηθεί το μέγεθος των προκλήσεων που απομένουν. Σε ό,τι αφορά την προκαλούμενη οικονομική ύφεση, όσο βαθαίνει, τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται η διαχείρισή της. Όμως, κατά μέσο όρο τη χρονιά που ακολουθεί, αναμένεται γενικά σημαντική ανάκαμψη: Μόλις διαφανεί το τέλος του υγειονομικού προβλήματος, αναμένεται μια έκρηξη της ζήτησης στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη, καθώς σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις έχουν αναβληθεί και η κατανάλωση έχει συμπιεστεί. Σε αυτό το πλαίσιο, η χρονιά που ακολουθεί θα είναι κομβικού χαρακτήρα και για την ελληνική οικονομία. Το κρίσιμο ερώτημα είναι προφανές: Θα έχει τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία στην Ευρώπη αρκετά νωρίς την άνοιξη; Εάν αυτό δεν συμβεί, τότε και η φετινή τουριστική περίοδος θα είναι πολύ αδύναμη, πράγμα που θα κρατήσει πίσω όλη την οικονομία και δη επιβαρύνοντας ιδιαίτερα συγκεκριμένες περιοχές της χώρας. Για τις επιχειρήσεις η πλέον κρίσιμη παράμετρος θα είναι η διαχείριση των χρεών και των αναβαλλόμενων υποχρεώσεών τους. Για τους εργαζόμενους το μεγάλο ζητούμενο θα είναι ο ρυθμός, με τον οποίο θα δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας προς αντικατάσταση όσων θα έχουν χαθεί σε μεγάλους τομείς, όπως το λιανικό εμπόριο, ο τουρισμός και οι μεταφορές. Τέλος, για την οικονομική πολιτική η πρόκληση είναι, αν θα στοχεύσει μόνο στην προσωρινή ανακούφιση τμημάτων της οικονομίας ή αν θα δρομολογήσει την ενδυνάμωση της παραγωγικής βάσης, με την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως και άλλων ευρωπαϊκών πόρων, και με μεταρρυθμιστικές τομές. Οι σχετικές αποφάσεις πολιτικής στους επόμενους μήνες είναι απολύτως κρίσιμες ως προς το αν και πώς θα εκμεταλλευτεί η χώρα την ανάκαμψη, που θα ακολουθήσει, και το νέο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, που θα δρομολογηθεί, προστατευόμενη ταυτόχρονα από ενδεχόμενες αναταράξεις, οι οποίες κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστούν.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 31

ΘΕΜΑ

Αβέβαιη προοπτική, αναγκαίοι οι μετασχηματισμοί Η πανδημία Covid-19 έχει οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία σε μια νέα περίοδο αστάθειας, πολλαπλών αβεβαιοτήτων και αναγκαίων μετασχηματισμών. Για την κατανόηση των νέων δεδομένων είναι απαραίτητο να προσδιορίσουμε τα διακριτά στοιχεία της τρέχουσας διττής κρίσης, οικονομικής και υγειονομικής, που τη διαφοροποιούν από τις προηγούμενες σε βάθος, ένταση και έκταση.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΡΓΕΙΤΗΣ (ΙΝΕ ΓΣΕΕ)

Π

ιο συγκεκριμένα, η τρέχουσα κρίση α) ξεκίνησε από την πραγματική οικονομία και ειδικότερα από την κατάρρευση του κλάδου των υπηρεσιών ως συνέπεια της επιλογής της πολιτικής των lockdown, τα οποία προκάλεσαν ένα διττό σοκ προσφοράς και ζήτησης, β) απλώνεται οριζόντια σε όλες τις οικονομίες, αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες, αλλά με ασύμμετρες αναπτυξιακές και κοινωνικές επιπτώσεις, γ) επιταχύνει ήδη συσσωρευμένες διαρθρωτικές και χρηματοοικονομικές δυσλειτουργίες που περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των συμβατικών εργαλείων άσκησης οικονομικής πολιτικής, και δ) συμπλέκεται με τα mega-trends της κλιματικής αλλαγής και της ψηφιακής επανάστασης. Η έκταση της κρίσης συμπυκνώνεται στην απαισιοδοξία των εκτιμήσεων των διεθνών οργανισμών για την εξέλιξη της δυναμικής της μεγέθυνσης σε παγκόσμιο, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, σε έναν ήδη πολύ άνισο κόσμο, η τρέχουσα κρίση έχει ήδη αυξήσει και θα συνεχίσει να αυξάνει την ανισότητα, την ανεργία, την επισφάλεια της εργασίας και την κοινωνική δυσαρέσκεια για τις ασκούμενες τις τελευταίες δεκαετίες πολιτικές συρρίκνωσης των δημόσιων υπηρεσιών και των κοινών αγαθών της υγείας και της πρόνοιας. Ωστόσο, οι μεγάλες προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας, αφορούν το πώς η διττή αυτή κρίση θα επηρεάσει συνολικά την παγκόσμια πολιτική οικονομία. Αυτό θα εξαρτηθεί από τους εξής παράγοντες:

32 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Πρώτον, τη συνειδητοποίηση των κοινωνιών για το ορατό ενδεχόμενο η κλιματική αλλαγή να ενεργοποιήσει αδιανόητα, σήμερα, γεγονότα και καταστροφές. Η συνειδητοποίηση αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείζονες αλλαγές στον τρόπο ζωής, παραγωγής και κατανάλωσης. Αν και μια τέτοια εξέλιξη είναι θετική, θα επιφέρει δομικές αναδιαρθρώσεις σε πολλές πτυχές των παγκόσμιων αλυσίδων παραγωγής, εφοδιασμού και διανομής, καθιστώντας αναγκαίο το μετασχηματισμό των σημερινών αναπτυξιακών προτύπων. Ένα πιθανό επακόλουθο, λοιπόν, της τρέχουσας κρίσης είναι η αναβίωση του αναπτυξιακού σχεδιασμού και της βιομηχανικής στρατηγικής, δύο παρεμβατικών εργαλείων οικονομικής πολιτικής, τα οποία είχαν σχεδόν ξεχαστεί σε πάρα πολλές χώρες στη νεοφιλελεύθερη εποχή. Ο σχεδιασμός νέων διαδικασιών παραγωγής είναι κρίσιμης σημασίας για την ανάπτυξη διατηρήσιμων αλυσίδων εφοδιασμού και σχέσεων εισροών-εκροών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, όπως επίσης και για τη βιώσιμη ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας. Ωστόσο, καθώς οι εθνικές αναπτυξιακές και στρατηγικές αντιδράσεις είναι απίθανο να είναι συμμετρικές, η μετάβαση στη νέα παγκόσμια πολιτική οικονομία θα προσδιοριστεί από μια νέα ιεραρχία παραγωγής και διανομής του πλούτου και της ισχύος με απρόβλεπτες γεωπολιτικές επεκτάσεις. Δεύτερον, την εξέλιξη της διεθνούς χρηματοδότησης σε μια περίοδο μεγάλης διόγκωσης του ιδιωτικού και του κρατικού χρέους και τη μεσομακροπρόθεσμη αντίδραση των σημα-

ΘΕΜΑ

ντικών κεντρικών τραπεζών και των εποπτικών αρχών. Η κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας τους τελευταίους μήνες έχει αυξήσει την αστάθεια και την αβεβαιότητα των καναλιών της παγκόσμιας χρηματοδότησης. Η κλασική φράση του J.M. Keynes ότι «το μέλλον είναι άγνωστο και στατιστικά μη προβλέψιμο» διαμορφώνει πλέον με οδυνηρό τρόπο τις καθημερινές χρηματοοικονομικές συμπεριφορές, επιλογές και πράξεις. Τα χρηματικά συμβόλαια που συμφωνήθηκαν πριν την πανδημία, αποδείχτηκαν παράλογα και οι υποχρεώσεις τους είναι μη πληρωτέες. Οι ασφαλιστικές απαιτήσεις μετά την κρίση θα είναι πιθανόν ακραίες και συνεπώς οι ισολογισμοί πολλών οργανισμών μη βιώσιμοι. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος μετά την υγειονομική κρίση, για να διαμορφώσουν οι επενδυτές τις νέες παραδοχές πάνω στις οποίες θα στηρίξουν τις επενδυτικές αποφάσεις τους. Η ανεπάρκεια παραγωγικών επενδύσεων, ενεργού ζήτησης και απασχόλησης θα είναι μεσοπρόθεσμα μια κύρια εστία οικονομικής και κοινωνικής αποσταθεροποίησης, η έκταση της οποίας θα εξαρτηθεί από το παγκόσμιο έλλειμμα χρηματοδότησης των επενδύσεων στην πραγματική οικονομία. Hedge funds, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, αγορές εταιρικών ομολόγων και ένα σκιώδες τραπεζικό σύστημα, που αλληλεξαρτάται με τις τράπεζες, συνθέτουν μια παγκόσμια κερδοσκοπική χρηματοοικονομική δομή, η οποία, αν συνεχίσει να λειτουργεί απορρυθμισμένη από τις εποπτικές αρχές και τις κεντρικές τράπεζες, θα οξύνει περαιτέρω την αβεβαιότητα και την αστάθεια. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να αξιολογήσουμε και την εμπειρία της τελευταίας δεκαετίας, η οποία ανέδειξε τα όρια της νομισματικής πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης. Η συγκεκριμένη νομισματική επιλογή, ενώ προστατεύει το χρηματοπιστωτικό σύστημα από φαινόμενα πανικού και χρεοκοπίας, υποτιμά τα προβλήματα της φερεγγυότητας που αντιμετωπίζουν τα εθνικά κράτη, οι θεσμικοί τομείς και επιχειρήσεις. Τα εμπειρικά δεδομένα τεκμηριώνουν την αναποτελεσματικότητά της να συμβάλει στην έξοδο των εθνικών οικονομιών, ανεπτυγμένων και μη, από το μακροοικονομικό περιβάλλον της διαρκούς και διαρθρωτικής στασιμότητας. Τρίτον, τις μεσομακροπρόθεσμες αντιδράσεις των κυβερνήσεων. Δύο είναι οι μείζονες προκλήσεις στο πεδίο αυτό. Το τεράστιο μέγεθος

Είναι αναγκαία μια μεσομακροπρόθεσμη αποδέσμευση των εθνικών κυβερνήσεων από τη δημοσιονομική ορθοδοξία, με την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας και της απασχόλησης, καθώς και την αύξηση της προοδευτικότητας των συστημάτων φορολογίας εισοδήματος και πλούτου της κρίσης έχει οδηγήσει στην απομάκρυνση από τις πολιτικές της δημοσιονομικής λιτότητας. Ωστόσο, στους συμβατικούς κύκλους οικονομικής πολιτικής η δημοσιονομική χαλάρωση φαίνεται να αντιμετωπίζεται ως προσωρινή, ώστε να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες φτηνού δανεισμού της πολύ χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Επίσης, η τρέχουσα πολιτική επιλογή των δημοσιονομικών ελλειμμάτων είναι ασύμμετρη και εξαρτάται από τα δημοσιονομικά περιθώρια των εθνικών κρατών. Αυτό έχει ως συνέπεια την όξυνση των εθνικών και των περιφερειακών ανισοτήτων. Επιπλέον, τα υψηλά επίπεδα των δημοσιονομικών ελλειμμάτων θα αφήσουν σημαντική κληρονομιά χρέους στη νέα παγκόσμια πολιτική οικονομία, το οποίο θα αποτελεί μια επιπρόσθετη εστία ανισοτήτων στη νέα ιεραρχία του πλούτου και της ισχύος. Είναι αναγκαία μια μεσομακροπρόθεσμη αποδέσμευση των εθνικών κυβερνήσεων από τη δημοσιονομική ορθοδοξία, με την ενδυνάμωση της κοινωνικής προστασίας και της απασχόλησης, καθώς και την αύξηση της προοδευτικότητας των συστημάτων φορο-

λογίας εισοδήματος και πλούτου, ώστε να ενισχυθούν οι αυτόματοι σταθεροποιητές. Στην Ευρωζώνη αυτό ισοδυναμεί με επανεξέταση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και πρόσβαση των εθνικών κρατών σε νέους μηχανισμούς ρευστότητας, προκειμένου να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών τους και να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις της μετάβασης σε ένα νέο ψηφιακό και «πράσινο» υπόδειγμα ανάπτυξης. Επίσης, είναι σημαντικό να αναγνωριστεί η αναδιανεμητική λειτουργία της αύξησης της παραγωγικής απασχόλησης και των δίκαιων μισθών. Η συλλογική πρόοδος σε πλανητικό επίπεδο χρειάζεται την ενίσχυση εκείνων των μηχανισμών αναδιανομής που θα επιτρέψουν στον πλούτο, που δημιουργείται στις σύνθετες και περίπλοκες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, να ρέει προς τα κάτω σε νέες παραγωγικές θέσεις εργασίας, σε δίκαιους μισθούς και σε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης και όχι προς τα πάνω, προκαλώντας περαιτέρω όξυνση της οικονομικής ανισότητας και αποδόμηση θεμελιωδών δικαιωμάτων.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 33

ΘΕΜΑ

Διεύρυνση ανισοτήτων σε καθεστώς αβεβαιότητας «Απαντήσεις σε ερωτήματα για τις πιθανές προοπτικές υπερεθνικής ρύθμισης των μεγάλων προβλημάτων της οικονομίας, όπως το παγκόσμιο χρέος κι οι ανισότητες, δεν είναι δυνατές και μόνο διότι δεν υφίσταται ενιαίος οικονομικός χώρος –ακόμα και ως έννοια του αφηγήματος της παγκοσμιοποίησης έχει παραμεριστεί. Αυτό που υπάρχει είναι ανομοιογενή γεωγραφικά οικονομικά στάτους στον πλανήτη, με ουσιώδεις διαφορές και ιδιαιτερότητες, που αλληλοεπιδρούν διαμορφώνοντας δυναμικές ισορροπίες.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΓΡΑΒΑΡΗΣ (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ)

Τ

ο υψηλό χρέος ήταν κοινό πρόβλημα των περισσότερων χωρών και πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία το όξυνε ως κρίση χρέους με διαφορετικά χαρακτηριστικά κι ένταση από τόπο σε τόπο, ανάλογα με τη δομή του χρέους κάθε χώρας. Διότι η δημιουργία κι η εξέλιξη των δανειακών υποχρεώσεων συναρτώνται με παράγοντες, όπως η κατάσταση του εμπορικού ισοζυγίου, ο ρυθμός επέκτασης του ΑΕΠ και ασφαλώς η στάθμισή του (γιατί είναι εντελώς διαφορετικό πράγμα ο πλούτος να προέρχεται κυρίως από τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες ή τον τουρισμό, από το να τον παράγει ο δευτερογενής τομέας), η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος κοκ. Άλλωστε, για τον ίδιο λόγο διαφέρουν οι πληγές της οικονομίας κάθε χώρας εξαιτίας της πανδημίας. Στο πλαίσιο των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, λοιπόν, η μείωση παντού των ροών κεφαλαίου, λόγω της επιβράδυνσης της παραγωγής και της ζήτησης, ανακλάται παγκόσμια ως ύφεση, αλλού ηπιότερη κι αλλού πιο έντονη, και συνδέεται ευθέως με την εκτίναξη του χρέους, ακριβώς επειδή η ανάσχεση της ύφεσης με επεκτατική δημοσιονομική πολιτική δημιουργεί ελλείμματα και χρέος. Στην επιβαρυμένη από τα χρέη Ευρώπη, για παράδειγμα, ήδη συζητείται η ποσοστιαία αύξηση του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ (δηλ. άνω του ορίου 60% που ορίζει Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης), ενόσω το πρόβλημα της ρευστότητας αντιμετωπίζεται κυρίως με την αύξηση της προσφοράς χρήματος από την ΕΚΤ. Το πρόβλημα, όμως, είναι κατά

34 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

πόσο λειτουργεί ο λεγόμενος «νομισματικός μηχανισμός μετάβασης», δηλαδή κατά πόσο το τραπεζικό σύστημα κάθε χώρας μεταβιβάζει τη ρευστότητα στην οικονομία. Στην Ελλάδα φερ’ ειπείν δεν λειτουργεί, αφότου οι πολιτικές των μνημονίων, εξουθενώνοντας τους δανειολήπτες, μετέτρεψαν την κρίση δημόσιου χρέους σε τραπεζική κρίση («κόκκινα» δάνεια). Ακόμα δεν έχει φανεί πώς σκέφτονται οι πολιτικοοικονομικές ελίτ να ρυθμίσουν το παγκόσμιο χρέος, αλλά επειδή προφανώς δεν θα «χαριστεί», λογικά αναμένονται «μεταρρυθμίσεις» στις χώρες που καταφεύγουν στο διεθνή δανεισμό, αντίστοιχες με την ισχύ καθεμιάς. Το πιθανότερο είναι πως θα επιλεχθούν διαφορετικές λύσεις ανά γεωγραφικό οικονομικό καθεστώς στον πλανήτη, αφού προηγουμένως αποκατασταθεί η ελευθερία ροής των κεφαλαίων, στα οποία υπολογίζει το σύστημα για τις ιδιωτικές επενδύσεις. Φυσικά, οι χώρες που έχουν ισχυρές κεφαλαιαγορές, όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία κ.ά., θα ευνοηθούν. Όλα αυτά έπονται, όμως, της επίλυσης των προβλημάτων λειτουργίας των τραπεζών για τη διάχυση της ρευστότητας. Σχετικώς το σύστημα φαίνεται πως έχει αρκετά εργαλεία –ήδη στην ΕΕ ανοίγει η συζήτηση για τη δημιουργία ενός συστήματος bad banks, αλλά δεν ξέρουμε καν πώς το εννοούν οι ιθύνοντες. Συνεπώς, πρώτον, το κυρίαρχο υπόδειγμα δέχεται πιέσεις, διότι αφενός επιχειρεί να αντιμετωπίσει μια κατάσταση ύφεσης με μέτρα, τα οποία μόνο εν μέρει λειτουργούν, και

ΘΕΜΑ

Οι ιδιωτικοποιήσεις προωθούνται παντού στον κόσμο με αυταρχισμό, όχι τόσο για να καμφθούν οι τυχόν κοινωνικές αντιδράσεις, όσο γιατί ο αυταρχισμός αποτελεί παλαιόθεν δοκιμασμένο εργαλείο της ιδιωτικοποίησης του δημοσίου χώρου… αφετέρου, όταν εφαρμόζει επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, δημιουργεί νέα χρέη, η διαχείριση των οποίων προϋποθέτει ικανότητα μεσομακροπρόθεσμης βιώσιμης ανάπτυξης των οικονομιών, ενόσω η ανάκαμψη τύπου «V» για τις δυτικές οικονομίες αποδεικνύεται όνειρο θερινής νυκτός… Δεύτερο, παίρνοντας υπόψιν την ευχή του ΔΝΤ για ένα «νέο Bretton Woods», δεν βλέπω στον ορίζοντα κάποιο πολυμερές σχήμα, όπως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που θα αναλάβει την επανεκκίνηση του οικονομικού συστήματος. Μάλλον απίθανη μοιάζει μια τέτοια προοπτική». σελφ σέρβις: Πάντως, είναι το λιγότερο εντυπωσιακό ότι ακόμα και διεθνείς εκπρόσωποι του οικονομικού συστήματος ομολογούν ότι οι μεγάλες ανισότητες έγιναν πια η τροχοπέδη του. Πρόκειται για σήμα αλλαγής πολιτικής; Διονύσης Γράβαρης: Ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος δείχνει απεναντίας πως οι ανισότητες θα διευρυνθούν περισσότερο. Το πόσο ενδιαφέρουσες μπορεί να είναι οι τυχόν αλλαγές πολιτικής, αν υπάρξουν, δεν το ξέρουμε. Άλλωστε, φορείς τέτοιων αλλαγών είναι οι πολιτικές δυνάμεις ως έκφραση διαφορετικών κοινωνικών συμφερόντων, άρα εκφράζονται σε εθνικό επίπεδο, όχι σε διεθνές. Πέραν του γεγονότος ότι η πανδημία τώρα δεν αφήνει περιθώρια στην έκφραση τέτοιων προθέσεων, κάθε αλλαγή υποδείγματος προϋποθέτει πάντα κάποιον, που την επιδιώκει. Και τέτοιες προθέσεις δεν φαίνονται. Φαίνεται μόνο το ισχύον μοντέλο,

που κυριάρχησε πάνω στις ήττες του συνδικαλιστικού κινήματος ήδη από το μακρινό 1979 και αφότου η σοσιαλδημοκρατία αποσυνδέθηκε από τα εργατικά συνδικάτα. σ. σ.: Τούτο λοιπόν το οικονομικό σύστημα επείγεται τώρα να απεμπλακεί από την οικονομική κρίση της πανδημίας, πριμοδοτώντας τις ιδιωτικές επενδύσεις, προκειμένου να υπάρξει ανάπτυξη. Τι σκέφτεστε σχετικά; Δ. Γ.: Σκέφτομαι πως αυτό το επιδιώκει κυρίως με δύο τρόπους, ακριβώς στο πλαίσιο των προδιαγραφών της λειτουργίας του, δηλαδή διογκώνοντας τα χρέη και διευρύνοντας τις ανισότητες. Πρώτον, μειώνοντας περαιτέρω το κόστος της εργασίας, πράγμα που το επιτυγχάνει αφενός με τον ψηφιακό μετασχηματισμό της (π.χ. ο εξ αποστάσεως εργαζόμενος Ινδός προτιμάται όλο και περισσότερο από τον Ευρωπαίο ή τον Αμερικανό συνάδελφό του) και αφετέρου με την πολιτική της θεσμικής αφαίμαξης των δικαιωμάτων της εργασίας. Δεύτερον, με την εκχώρηση στον ιδιωτικό τομέα όλο και περισσότερων κομματιών της δημόσιας ασφάλισης, υγείας, παιδείας και των λοιπών δημόσιων αγαθών. Το ενδιαφέρον με τις ιδιωτικοποιήσεις είναι ότι προωθούνται παντού στον κόσμο με αυταρχισμό, όχι τόσο για να καμφθούν οι τυχόν κοινωνικές αντιδράσεις, όσο γιατί ο αυταρχισμός αποτελεί παλαιόθεν δοκιμασμένο εργαλείο της ιδιωτικοποίησης του δημοσίου χώρου… σ. σ.: Εφόσον, όμως, οι ιδιωτικές επενδύσεις στην

«πράσινη» οικονομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας αποτελούν συστημική προτεραιότητα, ώστε να ανατάξει η οικονομία, λογικά πρέπει να ενισχυθεί η ζήτηση των σχετικών προϊόντων. Ειδάλλως πώς θα πετύχει το εγχείρημα; Δ. Γ.: Μα η κρίση της ζήτησης είναι ήδη παρούσα! Πλην όμως ο εργατικός μισθός εξακολουθεί να είναι «κόστος» για τους εργοδότες και γι’ αυτό τους χαροποιεί ιδιαίτερα η τάση της άρσης του συλλογικού εργατικού δικαίου και της κατίσχυσης των ατομικών συμβάσεων με όρους πλήρους ευελιξίας –οι ατομικές συμβάσεις, σημειώστε, ενίοτε τείνουν στο μηδενικό χρόνο, καθιστώντας τον εργαζόμενο ουσιαστικά δούλο σε μόνιμη επισφάλεια… Μπορεί οι μισθοί ως εισόδημα του κόσμου της εργασίας να γίνονται, μέσω της ζήτησης, πλούτος των εργοδοτών, αλλά αυτοί είναι πεισμένοι από την υπόσχεση των οικονομικών της προσφοράς ότι κυρίως η «εξωστρέφεια» θα τους αυξήσει τον πλούτο, έστω κι αν τούτο αποδεικνύεται φρούδες προσδοκίες για τους περισσότερους επιχειρηματίες… Πέραν αυτών, όμως, η απόδοση του ιδιωτικού κεφαλαίου σχετίζεται με τις προϋποθέσεις της επένδυσής του. Αν επενδύεται με γενναίες φοροαπαλλαγές ή κατόπιν εκχώρησης σε αυτό από το Δημόσιο της εκμετάλλευσης έτοιμων αγορών εν είδει ολιγοπωλίων, ο επενδυτής λειτουργεί με υπερκέρδος εξ αρχής, άρα δεν τον απασχολεί η ζήτηση (δείτε παραδειγματικά την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των σκουπιδιών, βάσει συμβολαίου επί συγκεκριμένων τιμών και όγκων απορριμμάτων). Παρεμπιπτόντως σημειώνω, έχοντας υπόψιν τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα, ότι το πολιτικοοικονομικό σύστημα ποντάρει στις αποταμιεύσεις, υπολογίζοντας ότι μέσω της κεφαλαιαγοράς θα χρηματοδοτήσει κατόπιν μόχλευσης τις μεγάλες ιδιωτικές επενδύσεις. Όμως, αυτό είναι αβέβαιο από πολλές απόψεις… Με άλλα λόγια, συζητούμε επί εμφανώς προβληματικών σεναρίων, που τα σχολιάζω απλώς ως κυρίαρχες τάσεις. Ούτε καν το ίδιο το οικονομικό σύστημα ξέρει κατά πόσο θα πετύχουν. Διότι δεν το απασχολεί, λ.χ., να πάρουν όλοι οι καταναλωτές ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Του αρκεί που μπορεί να κατεβάσει το μέσο όρο ζωής αυτού του είδους οχημάτων, για όσους τ’ αγοράσουν, που μπορεί να φτιάξει και πάμφθηνα μοντέλα από αυτά για τους μη έχοντες, που μπορεί ν’ ανοίξει την αγορά των μεταχειρισμένων κοκ. Όλα τ’ άλλα αφήνονται στην αυθόρμητη λειτουργία του συστήματος και προφανώς έτσι θα προχωρήσει η «πράσινη» ανάπτυξη κι ο ψηφιακός μετασχηματισμός. Δηλαδή με διεύρυνση των ανισοτήτων και με πολλά θύματα –ασφαλώς και μερίδων του κεφαλαίου– σε καθεστώς αβεβαιότητας…  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 35

ΘΕΜΑ

Δεν υπάρχει ακόμα φως στον ορίζοντα «Ξεκινώντας μια τέτοια συζήτηση, οφείλω να κάνω κάποιες διαπιστώσεις αναφορικά με το πώς είναι στημένο σε πολύ γενικές γραμμές το σκηνικό του κόσμου μας. Μια πρώτη διαπίστωση, λοιπόν, είναι πως ο καπιταλισμός ως παγκόσμιο σύστημα (η παγκοσμιότητά του προσδιορίζει, εξάλλου, τα όριά του ως κλειστό σύστημα) εμφανίζει μια μεγάλη και χρόνια στασιμότητα, που δεν είναι υπόθεση των τελευταίων δέκαδεκαπέντε χρόνων, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι νεοκεϊνσιανοί οικονομολόγοι, αλλά η έναρξή της ανάγεται στην οικονομική κρίση των αρχών της δεκαετίας του ’70.

ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΛΑΣ

M

ια δεύτερη διαπίστωση είναι ότι η εξέλιξη του οικονομικού συστήματος τις τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζεται από μια ακατάπαυστα μεγεθυνόμενη ανισοκατανομή του πλούτου –ασύλληπτων διαστάσεων πια– κατά τρόπον ώστε ο μεν πλούτος διοχετεύεται σχεδόν μονοσήμαντα σε αυτό που ονομάζω «νομισματική σφαίρα της οικονομίας» (χρηματοπιστωτικές αγορές, ομόλογα, παράγωγα, επενδύσεις χαρτοφυλακίου κ.ά.) αυξανόμενος, οι δε μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι σε χαμηλότατα επίπεδα. Δηλαδή, ο πλούτος αντί να ακινητοποιείται στην παραγωγή, κινείται διαρκώς στη νομισματική σφαίρα, δημιουργώντας χρήμα από το χρήμα και απομυζώντας εντέλει την πραγματική οικονομία, η οποία υποτάσσεται στη χρηματοπιστωτική λογική της μεγέθυνσής του. Η τρίτη διαπίστωσή μου είναι ότι οι τάσεις αφενός της στασιμότητας της οικονομίας και αφετέρου της χρηματιστικοποίησής της συνυπάρχουν και αναπαράγονται, στο πλαίσιο ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος, που διοχετεύει συνεχώς δανεικό χρήμα σε όλες τις κατηγορίες του πληθυσμού, έτσι ώστε η κατανάλωση βασίζεται όλο και περισσότερο στο δανεισμό. Έτσι καταφέρνει να λειτουργεί η εγχώρια ζήτηση –η οποία ήταν και είναι ο θεμελιώδης παράγων οικονομικής ανάπτυξης κι όχι ασφαλώς το εξωτερικό εμπόριο, όπως μας λέει η ανιστόρητη νεοκλασική θέση. Να πώς διαιωνίζεται μια πλα-

36 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

σματική κατάσταση οικονομικής ανάπτυξης, εξαιρετικά ασταθής ωστόσο, με αποτέλεσμα τις συχνές κρίσεις και τη ζημίωση όλων όσοι βασίζουν κατ’ ανάγκην την κατανάλωσή τους στο δανεισμό. Με άλλα λόγια, το σύστημα με την ίδια ευκολία που δημιουργεί μια «μεσαία τάξη» βασισμένη στα δάνεια, τη διαλύει σε κάθε αναπόφευκτη κρίση του. Η μακροοικονομική συνέπεια αυτής της κατάστασης, αφού ο καπιταλισμός εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να υπερβαίνει και τη στασιμότητά του και τις κρίσεις του με πλασματικό χρήμα, είναι η υπερδιόγκωση του παγκόσμιου χρέους –δημόσιου και ιδιωτικού–, το οποίο στα τέλη του 2020 υπολογίζεται περίπου σε 280 τρισ. δολάρια, που αναλογούν στο 360% του ακαθάριστου παγκόσμιου προϊόντος!». σελφ σέρβις: Η πανδημία, λειτουργώντας ως παράγοντας αστάθμητης διάρκειας, άρα και βάθους των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεών της, εξογκώνει αυτή την κατάσταση. Φέρνει το σύστημα πιθανώς στα όριά του; Κώστας Μελάς: Μόνο εντός του 2020, σύμφωνα με το Institute of International Finance, το παγκόσμιο χρέος εκτιμάται ότι ήδη αυξήθηκε περίπου κατά 15 τρισ. δολάρια! Η πανδημία μεγεθύνει την τάση διόγκωσης του χρέους –μια χρόνια τάση σύμφυτη της έντονης χρηματοπιστωτικής μετάλλαξης του συστήματος για την αντιμετώπιση, όπως εξήγησα, της στασιμότητάς του. Ναι, το οικονομικό μοντέλο δο-

ΘΕΜΑ

κιμάζεται σκληρά από την κρίση στη δημόσια υγεία, η οποία φαίνεται ότι θα μας βασανίσει και το 2021 –στην καλύτερη περίπτωση τουλάχιστον ως το φθινόπωρο. Τάχα, το σύστημα ωθείται στην κατεύθυνση της αναζήτησης λύσεων; Παραμένει προς απάντηση μολονότι πέραν της γνωστής συνταγής, δηλαδή των νέων πακτωλών δανεικού χρήματος, δεν βλέπουμε ακόμα κάτι άλλο. σ. σ.: Εντός του συστήματος τι πιθανές λύσεις μπορεί να αναζητηθούν; Κ. Μ.: Κατά την άποψή μου η οποιαδήποτε λύση δεν μπορεί παρά να έχει ένα κάποιο σχέδιο για την άμβλυνση των ανισοτήτων και την ακινητοποίηση του πλούτου στην παραγωγή, όσο και όπου είναι εφικτό, ένα κάποιο σχέδιο για τον περιορισμό των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, που αποστερούν πόρους από το κράτος (μέσω της μη φορολόγησης των πλουσίων, της εύνοιας για τη συγκέντρωση του αφορολόγητου πλούτου στα εξωχώρια κέντρα κ.ά.), και πρόνοιες για την αποκατάσταση του ρόλου του χρηματοπιστωτικού συστήματος ως υπηρέτη της οικονομίας αντί ως πεδίου τζόγου του χρήματος, όπως λειτουργεί τόσα χρόνια. Είναι δυνατόν κάτι τέτοιο; Αυτό είναι το μέγα ερώτημα! Νομίζω ότι το σύστημα θα αναζητήσει πρωτευόντως τη διέξοδο στην αξιοποίηση των επιτευγμάτων της τεχνολογίας, της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, ολοκληρώνοντας την προηγούμενη του ψηφιακού μετασχηματισμού. σ. σ.: Ήδη συζητείται έντονα ότι, αντίθετα προς τις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις, η μεταμοντέρνα 3η και 4η θα εκτοπίσει πολύ περισσότερα εργατικά χέρια από όσα θα απασχολήσει. Υπό τέτοιους όρους, όμως, η κρίση είναι ήδη βέβαιη. Κ. Μ.: Την άποψη αυτή τη συμμερίζονται πολλοί. Ωστόσο, ιστορικά μιλώντας, ανέκαθεν οι τεχνολογικές επαναστάσεις είχαν μεν οδυνηρές επιπτώσεις σε σημαντικές κατηγορίες του πληθυσμού στις φάσεις των μεταβάσεων, αλλά μετά ακολουθούσαν περίοδοι ανάκαμψης. Είναι πολύ νωρίς να προβλέψουμε τι θα συμβεί. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος εγγυάται ότι η μετάβαση θα επιδιωχθεί εις βάρος της εργασίας. Όμως, εφόσον η εργασία είναι αδύνατον να εκτοπιστεί από την τεχνολογία (δεν υφίσταται δα τεχνολογικό προϊόν χωρίς ενσωματωμένη «νεκρή» εργασία –ας τελειώνουμε πια με τις ανοησίες περί του «τέλους της εργασίας»), είναι πιθανόν στο μέλλον η κατάσταση να ισορροπήσει και υπέρ της εργασίας.

Αφού ο καπιταλισμός εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να υπερβαίνει τη στασιμότητά του και τις κρίσεις του με πλασματικό χρήμα, το αποτέλεσμα είναι η υπερδιόγκωση του παγκόσμιου χρέους, το οποίο υπολογίζεται περίπου σε 280 τρισ. δολάρια ή στο 360% του ακαθάριστου παγκόσμιου προϊόντος!

σ. σ.: Ποιος μπορεί να επαναπροσδιορίσει το παίγνιο; Κ. Μ.: Μόνο οι κυβερνήσεις και δη των μεγάλων χωρών. Αλλά το ερώτημα είναι, μπορεί να επανέλθει η οικονομία σε μια επιθυμητή κανονικότητα, χωρίς να μεσολαβήσει κάτι που να την κλονίσει σοβαρά; Οι γεωπολιτικές αναταραχές και οι σχετικοί κίνδυνοι δημιουργούν άγχος και φόβο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο δρόμος για το επιθυμητό είναι εύκολος. Η ιστορία μας διδάσκει άλλα πράγματα για την ωρίμαση και την αλλαγή των οικονομικών υποδειγμάτων… Άραγε οι κοινωνίες είναι έτοιμες να πιέσουν για αλλαγές προς όφελός τους ή δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως αναγκαία προϋπόθεση για κάτι τέτοιο; Θα συμφωνήσετε ότι δείχνουν

αποκαρδιωμένες –πολύ περισσότερο γιατί το κυρίαρχο μοντέλο τούς εμφανίζεται σαν φυσική νομοτέλεια. σ. σ.: Αν, μετά την κρίση στη δημόσια υγεία, το διεθνές σύστημα επιλέξει την οδό του business us usual στην αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, μήπως ελλείψει τόνωσης της ζήτησης υπάρχει περίπτωση να «κρασάρει» εκ των έσω ως μη δυνάμενο να αυτοαναπαραχθεί; Κ. Μ.: Παρότι ο καπιταλισμός σε πλανητικό επίπεδο είναι ένα κλειστό σύστημα, γεωγραφικά στο εσωτερικό του υπάρχουν δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης, δηλαδή περιοχές που μπορεί να συμβάλουν στην αναπαραγωγή του, όπως η Αφρική αντίστοιχα προς το παράδειγμα της Κίνας και των χωρών της ΝΑ Ασίας τη δεκαετία του ’90. Εξάλλου, μην ξεχνάτε ότι οι μείζονες γεωπολιτικές ανακατατάξεις ενίοτε υπερκαθορίζουν την κατάσταση στην οικονομία. Είμαστε ήδη θεατές και υποκείμενοι των συνεπειών της διαμάχης ΗΠΑ-Κίνας, η οποία είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει και πώς θα εξελιχθεί. Ζούμε τη δυναμική ανάδυση ενός νέου διπολισμού στο παγκόσμιο σύστημα, με βαρύνουσα συμμετοχή στην υπόθεση της αναζήτησης νέου υποδείγματος στην οικονομία. Αλλά όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, καν δεν ξέρουμε ποιος από τους δύο μείζονες ανταγωνιστές θα αντισταθεί στην αλλαγή υποδείγματος και ποιος θα την επιχειρήσει ίσως. σ. σ.: Το οικονομικό σύστημα προτάσσει τώρα τις επενδύσεις στην «πράσινη» οικονομία και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ώστε να δημιουργήσει ένα ζωογόνο επενδυτικό κύμα. Αν, όμως, τα προϊόντα αυτών των επενδύσεων δεν γίνουν υπόθεση πυρετώδους ζήτησης των νοικοκυριών –κάτι για το οποίο δεν υπάρχει καν η βάση να το υποθέσουμε–, οι κοινωνίες είναι καταδικασμένες να ζήσουν σε μόνιμη κρίση; Κ. Μ.: Η οικονομική κρίση, όπως το θέτετε, είναι πάντα μπρος μας. Αλλά ας μην σκεφτόμαστε μηχανιστικά, γιατί η κάθε κρίση ενέχει το έναυσμα για σκέψεις πάνω στο ζήτημα της αλλαγής οικονομικού υποδείγματος. Η ιστορία έχει δείξει, πάντως, ότι ο καπιταλισμός ανέκαθεν βρίσκει τη φόρμουλα εκτόνωσης των κρίσεων που δημιουργεί. Θα τα καταφέρει τώρα; Δεν το γνωρίζουμε. Αν, όμως, δεν πάρει και ορισμένα μέτρα, σαν αυτά που σας είπα, εξακολουθώντας να βασίζεται στην υποτίμηση της εργασίας, τα πράγματα είναι σκούρα. Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει ακόμα φως στον ορίζοντα, ένα σημάδι πέραν των ήδη γνωστών…  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 37

ΘΕΜΑ

Κινδυνεύει η χώρα να μείνει ξέπνοη στα μέσα της άνοιξης «Αν και ανήκω στους δύσπιστους, ξεκινώ από τρία ελπιδοφόρα στοιχεία της διαχείρισης των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας στην Ευρώπη: Το πρώτο είναι ότι η ευρωπαϊκή ηγεσία προσαρμόστηκε πολύ γρήγορα στη νέα κατάσταση εν αντιθέσει προς τη βραδύτητά της στη χρηματοπιστωτική κρίση. Τότε απαιτήθηκαν τρία χρόνια, τώρα άρκεσαν λίγες εβδομάδες, προφανώς γιατί πεθαίνουν άνθρωποι.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΗΣ

38 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

A

λλά προσέξτε πόσο ανάποδα συνέβησαν τα πράγματα: Πρώτα ωρίμασε η νομισματική αρχή (η ΕΚΤ) –φυσικά προηγήθηκαν σχετικά οι ΗΠΑ–, και κατόπιν η δημοσιονομική αρχή (τα κράτη-μέλη)… Παραμερίστηκαν όμως οι θεωρητικές και «κανονολογικές» αγκυλώσεις, από τις οποίες πάσχει η Ευρώπη, οπότε προτάχθηκε σαν κεντρική ιδέα το «θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί», πράγμα που εκφράστηκε από την ΕΚΤ με την αύξηση σε τρεις διαδοχικές φάσεις της ρευστότητας και με μονάδα μέτρησης τώρα πια το τρισεκατομμύριο. Αρκετά γρήγορα άρθηκε και η ορθοδοξία του Συμφώνου Σταθερότητας, με τη διαρκή παρότρυνση των κεντρικών τραπεζιτών προς τις κυβερνήσεις να παρέχουν άμεσα δημοσιονομική στήριξη, διότι από μόνη της η εξασφάλιση ρευστότητας δεν σημαίνει κάτι. Συνεπώς το υπόδειγμα της νομισματικής στενότητας και της δημοσιονομικής λιτότητας, που έχει καταρρεύσει διεθνώς το 2008 και στην Ευρώπη το 2012, τώρα σαρώθηκε!

μου ήταν που οδήγησε στην υπέρβαση του «ο καθένας μόνος του» πίσω από την υποκρισία της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Η συνειδητοποίηση, λοιπόν, της αναγκαιότητας να συγκρατηθεί η επικίνδυνη ροπή διεύρυνσης των ανισοτήτων ώθησε στην αμοιβαιοποίηση του χρέους, τη στοιχειώδη έστω, και αυτό είναι το τρίτο ελπιδοφόρο στοιχείο. Αλλά μην ξεχνιόμαστε: Οι προθέσεις μεν διαφάνηκαν, αλλά ένα μέγεθος σύμμετρο των αναγκών δεν εξασφαλίστηκε! Ως επισφράγισμα δε, επειδή όλα στην Ευρώπη ιεραρχούνται θεολογικά, η ευρωπαϊκή ηγεσία αποφάσισε (βασικά οι Γερμανοί –οι Βρυξέλλες ακολουθούν) ότι θα γίνουν μεν οι επενδύσεις αλλά, πρώτον, θα είναι «πράσινες». Άρα θα ωφεληθούν προνομιακά οι έχοντες το πρόσταγμα στη βιομηχανική παραγωγή των «πράσινων» προϊόντων –εμείς κυρίως θα τα εισάγουμε προς κατανάλωση, με περιορισμένη συμμετοχή στην παραγωγή. Και δεύτερον, ότι θα είναι επενδύσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό, του οποίου τα προϊόντα επίσης κατά κανόνα θα εισάγουμε…».

Δεύτερο θετικό στοιχείο είναι ότι κατανοήθηκε αρκετά γρήγορα ότι η έννοια «επανεκκίνηση της οικονομίας» άνευ επενδύσεων είναι κενή περιεχομένου. Οπότε προέκυψε το επενδυτικό στοίχημα του Ταμείου Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας στην κουρασμένη και επενδυτικά νωθρή Ευρώπη. Τι ώθησε στην απόφαση αυτή; Ο φόβος και το άγχος ότι η ανισότητα της ανάπτυξης στην Ε.Ε. υπό την πίεση της υγειονομικής και συνεπακόλουθα της οικονομικής κρίσης θα μεγιστοποιηθεί, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αυτό κατά την άποψή

σελφ σέρβις: Θα προλάβει η αντι-υφεσιακή βιομηχανική πολιτική να δει τα προϊόντα της στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, που θα της δώσουν έτσι την ανάσα που χρειάζεται, ή μέχρι να συμβεί αυτό, η κρίση της ζήτησης θα έχει γονατίσει το οικονομικό σύστημα; Αντώνης Παπαγιαννίδης: Ενώ μεταξύ επενδύσεων και των αποδόσεών τους υπάρχει διάστημα ετών, οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στη ζήτηση είναι άμεσες, χωρίς καν να έχουμε ξεμπλέξει από την πανδημία. Ο μεγάλος κίνδυνος, σκέφτομαι, είναι μήπως και προτιμήσουν την

ΘΕΜΑ

αποταμίευση από την κατανάλωση οι ωφελημένοι της δημοσιονομικής στήριξης, είτε γιατί φοβούνται είτε γιατί δεν εντοπίζουν ευκαιρίες να επενδύσουν… Όταν το σκουριασμένο μυαλό συμπεραίνει ότι «μεγαλώνουν οι καταθέσεις μας, άρα διάγουμε υγιείς», έρχεται καταστροφή. σ. σ.: Υπάρχει πάντα κι ο φόβος ότι, όταν θ’ αρχίσουν οι απαιτήσεις εξόφλησης των δανείων, η εφαρμογή προγραμμάτων λιτότητας δεν θ’ αφήσει να ξεπαγώσει η ζήτηση. Α. Π.: Πάμε λοιπόν στα τρία δυσμενή σήματα της υπόθεσης, εκ των οποίων αυτό που περιγράφετε, το βαρύτερο πολιτικά, είναι χρονικά το τελευταίο. Γιατί όσο υπάρχει η αίσθηση του κινδύνου, κανείς δεν τολμά να επαναφέρει το συντηρητικό αίτημα της λιτότητας. Θα επανέλθει όμως, γιατί η Γερμανία ουδέποτε θα πάψει να είναι Γερμανία… Η Γερμανία, ωστόσο, είναι αυτή που κάνει σήμερα τις μαζικότερες δημοσιονομικές παρεμβάσεις –κυριολεκτικά «έχει φιλήσει το διάβολο» για το γερμανικό μυαλό. Άμα αρχίσουν, όμως, να εκδηλώνονται πληθωριστικές πιέσεις –αν και οι κεντρικοί τραπεζίτες δεν δέχονται επί του παρόντος ότι υπάρχει τέτοιος κίνδυνος–, τότε θα θυμηθούν τη δημοσιονομική λιτότητα, κι όπως συμβαίνει πάντα, θα την επιβάλουν στα πρόσφορα θύματα για παραδειγματισμό. Το ξέρουμε πια καλά αυτό το μαρτύριο. Πώς το λέει ο κ. Σκυλακάκης; «Οι σημερινές επιχορηγήσεις και τα επιδόματα είναι οι αυριανοί φόροι…». Αυτό, λοιπόν, είναι το τρίτο κατά χρονική σειρά δυσμενές σήμα. Το δεύτερο σήμα ήδη το δίνει εγχωρίως η ταχύτητα στο βάθεμα της οικονομικής κρίσης. Κινδυνεύει η χώρα να μείνει ξέπνοη στα μέσα της άνοιξης προτού ξεθυμάνει η πανδημία. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το μόνο που μπορεί να αποσοβήσει τον αιφνίδιο θάνατο, είναι ν’ αρχίσουν να μας πετούν λεφτά οι Ευρωπαίοι από ελικόπτερα… Φυσικά το πρώτο σήμα της δυσμένειας, γνωστό εξ αρχής, είναι ότι δεν υπάρχουν πλέον τράπεζες, ούτε στην Ελλάδα ούτε καν στη Γερμανία. Εδώ τις ξεπάτωσε εντελώς πια το νέο κύμα των «κόκκινων δανείων», εκεί οι διαχειριστικές γκάφες. Μάλιστα προ ημερών, στα μέσα του Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έβγαλε στην επιφάνεια την ιδέα ενός διευρωπαϊκού δικτύου bad banks –όχι για να σωθούν οι τράπεζες. Το ξέρουν, είναι νεκρές. Αλλά αν δεν «φτιαχτούνε» τράπεζες, η ρευστότητα που αποφασίζεται εκ των άνω, δεν φτάνει κάτω κι ο ιμάντας της ρευστότητας πρέπει τώρα να λειτουργήσει. Φαί-

Ο μεγάλος κίνδυνος είναι μήπως και προτιμήσουν την αποταμίευση από την κατανάλωση οι ωφελημένοι της δημοσιονομικής στήριξης… Όταν το σκουριασμένο μυαλό συμπεραίνει ότι «μεγαλώνουν οι καταθέσεις μας, άρα διάγουμε υγιείς», έρχεται καταστροφή

νεται, λοιπόν, ότι γίνεται προσπάθεια να μπει πάτος στο πιθάρι των Δαναΐδων, ώστε ν’ αρχίσει να ξεχειλίζει ο δανεισμός, να γίνει κατανάλωση. Σε όλα αυτά προσθέστε την ανησυχία, σχετικά με το πώς θα είναι διαμορφωμένο το καταναλωτικό πρότυπο στην έξοδο απ’ το φόβο της πανδημίας. σ. σ.: Πώς σκέφτεστε την αναγκαία για τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος άμβλυνση των ανισοτήτων και το «κούρεμα» του παγκόσμιου χρέους; Α. Π.: Το αισιόδοξο είναι ότι τουλάχιστον επιτρέπεται πια να τίθεται το ερώτημα. Έπαψε να θεωρείται παράδοξο. Το δυσάρεστο είναι ότι τη στιγμή που μιλούμε, εκδίδεται χρέος με αρνητικά επιτόκια στα κρατικά δεκαετή ομόλογα, πηγαίνοντας για τιμές πολύ κοντά στο μηδέν στα τριακονταετή και τα πεντηκονταετή ομόλογα. Με άλλα λόγια, το δημόσιο χρέος των ανεπτυγμένων χωρών θα είναι άληκτο, πράγμα απαράδεκτο για την οικονομική θεωρία. Αναρωτηθείτε τι πρόκειται να συμβεί, επειδή κάθε μήνα χύνονται τρισεκατομμύρια ρευστότητας στις οικονομίες μας, αν σκάσει κάποια «φούσκα». «Αν», λέω, θυμίζοντας ότι ο πληθωρισμός δεν είναι μόνο η ανατίμηση του ψωμιού, αλλά και των ακινήτων, των μετοχών, των ομολόγων κοκ, όπως επίσης θυμίζοντας ότι το 2008 έσκασε μια «φουσκίτσα» μερικών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων και το σύστημα πανικοβλήθηκε –τώρα που μιλάμε για τρισεκατομμύρια; Η απάντηση είναι ότι «κανείς δεν μπορεί να το φανταστεί»… Ένα ερώτημα λέμε ότι είναι «καλό», όταν υπάρχει απάντηση. Το ερώτημα, λοιπόν, για το παγκόσμιο χρέος είναι πολύ «κακό». Διότι τι σημαίνει, άραγε, το «κούρεμά» του, αν όχι «κούρεμα» των συντάξεων, κατάρρευση της ζήτησης και κοινωνική αναταραχή; Κι αυτό γιατί η ιδέα ότι τα ομόλογα βρίσκονται σε χέρια πλουσίων είναι εντελώς λάθος. Τα συνταξιοδοτικά ταμεία της υφηλίου μαζί με τις τράπεζες κρατούν τον παγκόσμιο δημόσιο δανεισμό στα χέρια τους. Αν κουρευτεί, …καληνύχτα σας! Και σημειώστε επίσης ότι στην Κίνα, το μεγάλο επενδυτή στο χρέος των δυτικών οικονομιών, ήδη η «φούσκα» των ακινήτων είναι θηριώδης. Οι Κινέζοι, έχοντας πλεονάσματα, επενδύουν χτίζοντας ολόκληρες πόλεις, που «θα» κατοικηθούν… Ποιος αντέχει να διανοηθεί, τι σημαίνει, αν σκάσει μια τέτοια φούσκα; σ. σ.: Άρα το μέλλον είναι σκούρο; Α. Π.: Όχι κατ’ ανάγκην, αλλά η ασάφειά του το κάνει γκριζωπό.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 39

ΘΕΜΑ

Το μεγάλο πρόβλημα είναι το ιδιωτικό χρέος «Το οικονομικό σύστημα έχει αποδείξει πως διαθέτει τεράστιες ικανότητες αναπαραγωγής του και υπέρβασης των κρίσεων που δημιουργεί, παρότι αυτές γίνονται πιο συχνές πια. Όμως, η παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα αποδεικνύεται πιο ευαίσθητη στα σοκ εξωγενών παραγόντων, όπως η Covid-19, σε αντίθεση με την προσαρμοστικότητά της σε εγγενείς παράγοντες κρίσεων, όπως η χρηματοπιστωτική του 2008.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Π

ιστεύω πάντως, μιλώντας για τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, ότι και τώρα το σύστημα θα επιδείξει επινοητικότητα για την υπέρβαση της κρίσης, αν και φυσικά όχι προς όφελος όλων. Για του λόγου το αληθές ήδη τρεις μεγάλοι κλάδοι της παγκόσμιας οικονομίας κυριολεκτικά «έχουν κάνει την κρίση ευκαιρία»: Ο κλάδος της βιοτεχνολογίας, χάρη στη γενναία κρατική επιχορήγηση και τη συμμετοχή των ερευνητικών κέντρων των πανεπιστημίων στην παραγωγή εμβολίων και θεραπειών, ο κλάδος των γιγαντιαίων πολυεθνικών της ψηφιακής οικονομίας και ο κλάδος της ενέργειας, οι επιχειρήσεις του οποίου στην ΕΕ ενισχύονται στρατηγικά με τεράστιας κλίμακας κρατική παρέμβαση, στα πλαίσια των στόχων τόσο του Ταμείου Ανασυγκρότησης και Ανθεκτικότητας όσο και του νέου πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ, ώστε να επισπευσθεί η αλλαγή του ενεργειακού υποδείγματος. Η πανδημία επιταχύνει τις εξελίξεις –κυρίως στο πεδίο του ψηφιακού μετασχηματισμού και της «πράσινης» οικονομίας, όπου οι προσπάθειες σχεδιασμού της μετάβασης στη νέα τεχνολογική εποχή προϋπήρξαν της κρίσης στη δημόσια υγεία. Γενικά ένας διευρυμένος μετασχηματισμός του συστήματος σε τεχνολογική και οργανωτική βάση είναι αναμενόμενος. Όμως, το περιεχόμενό του είναι ακόμα ασαφές, καθώς ο καπιταλισμός μετασχηματίζεται όχι βάσει σχεδίου, αλλά αυθόρμητα και δη με όρους «δημιουργικής καταστροφής». Αν και δυστοπικό το μέλλον για την ευρύτατη βάση της κοινωνικής πυραμίδας παγκοσμίως, το οικονομικό σύστημα εκτιμώ ότι θα φτάσει σ’ ένα καινούργιο επίπεδο ισορροπίας, μέχρι την

40 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

επόμενη μεγάλη του κρίση…». σελφ σέρβις: Μετά από ένα δεκάμηνο πρωτοφανούς πίεσης στον τομέα των υπηρεσιών, λόγω πανδημίας, και δεδομένης της υψηλής εξάρτησης των δυτικών οικονομιών από τις υπηρεσίες, εκτιμάται ότι δεν θα ξεμπλέξουμε με τον Covid-19, τουλάχιστον πριν το φθινόπωρο του 2021. Το διάστημα είναι μεγάλο. Ακόμα κι αν το σχεδιαζόμενο επενδυτικό κύμα για την εν λόγω μετάβαση «φουσκώσει» άμεσα, πράγμα μάλλον απρόσμενο για τον τρόπο λειτουργίας της ΕΕ, άραγε η ζήτηση, στην κατάσταση που ήδη βρίσκεται, θα μπορέσει να ανταποκριθεί σύμφωνα με τις προσδοκίες του οικονομικού συστήματος; Γιάννης Κιμπουρόπουλος: Αυτό είναι δύσκολο να απαντηθεί… Η αναχαίτιση της πανδημίας φαίνεται ότι όντως θα μας ταλαιπωρήσει και το 2021, χωρίς καν να ξέρουμε την εξέλιξή της από επιδημιολογική σκοπιά. Το πρωτοφανές με την Covid-19 είναι πως για πρώτη φορά μια επιδημία –φαινόμενο κατά τ’ άλλα σύνηθες στη μακρά εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας– συνιστά κατά τη γνώμη μου το πρώτο παγκόσμιο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας, με την έννοια ότι συμβαίνει παντού ταυτόχρονα και περίπου ομοιόμορφα σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις της, αλλά και το γενικό μοντέλο αντίδρασης των κοινωνιών. Όμως, μια διαφορά στη χρονικότητά της, που αφορά την κινεζική εμπειρία, νομίζω ότι κάνει τη διαφορά, δείχνοντάς μας κατά κάποιο τρόπο τη γενική προοπτική: Η Κίνα, λοιπόν, που αναχαίτισε την πανδημία χωρίς εμβόλιο, επανήλθε σε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάκαμψης, οι οποίοι από τρίμηνο σε τρίμηνο ενισχύονται στη βιομηχανία, τις υπηρεσίες και το εμπόριο, τόσο ώστε η ανάκαμψή της τείνει να θεωρηθεί τύπου «V». Το ίδιο διαπιστώνεται λίγο-πολύ σε όλη τη

ΘΕΜΑ

νοτιοανατολική Ασία, ακόμα και στην Ιαπωνία –μια δυτικού τύπου οικονομία. σ. σ.: Τι σημαίνει το ότι για πρώτη φορά διεθνείς οργανισμοί, όπως το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, ο ΟΟΣΑ, θέτουν ζήτημα άμβλυνσης των ανισοτήτων και του παγκόσμιου χρέους. Γ. Κ.: Για την ακρίβεια η συζήτηση για τις ανισότητες εκ μέρους του ΔΝΤ άνοιξε προ πανδημίας, πάντως χωρίς σαφή υπόδειξη του τύπου «φορολογείστε το μεγάλο πλούτο». Όμως, αυτό συστήνουν πολλοί συστημικοί οικονομολόγοι, αλλά και εκπρόσωποι πολυεθνικών εταιρειών! Πολύ πρόσφατα δύο οικονομολόγοι, που μελέτησαν 18 οικονομίες του ΟΟΣΑ την τελευταία πεντηκονταετία, οι Ντέιβιντ Χόουπ του London School of Economics και Τζούλιαν Λίμπεργκ του King’s College, κατέρριψαν παταγωδώς το γνωστό μύθο των οικονομικών της προσφοράς, ότι τάχα η μείωση της φορολόγησης των πλουσίων δημιουργεί επενδύσεις, κοινωνική ευημερία και θέσεις εργασίας. Έδειξαν ότι συνέβη ακριβώς το αντίθετο, μεγεθύνοντας τις ανισότητες. σ. σ.: Συνεπώς ποιο είναι το μήνυμα; Ότι το σύστημα ετοιμάζεται για στροφή; Γ. Κ.: Η στροφή έχει γίνει και μόνο γιατί μια σειρά «ιεροί» κανόνες διαχείρισης των οικονομιών μπήκαν στην άκρη. Έχουμε μια τεράστια αύξηση των δημοσίων δαπανών και του δημοσίου χρέους όλων των χωρών. Παραδόξως ούτε καν τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, που επενδύουν στις αγορές χρέους, φέρνουν αντιρρήσεις. Αντίθετα, επιδοκιμάζουν με πτώση των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων στο μηδέν και κάτω απ’ αυτό! Η κυριαρχία των μονεταριστικών αντιλήψεων, σε συνδυασμό με τα νεοφιλελεύθερα στερεότυπα, υποχωρεί. Όμως, το προς τα πού πηγαίνουν τα πράγματα είναι ασαφές. σ. σ.: Το ότι ανοίγει μεν η συζήτηση της αλλαγής πλεύσης, αλλά χωρίς προσανατολισμό, πού το αποδίδετε; Γ. Κ.: Λογικά στο ότι δεν έχουν ακόμα «κουμπώσει» οι σχεδιασμοί πολιτικών ηγεσιών και οικονομικών ελίτ. Για την ώρα, εφόσον η επιχειρηματικότητα επωφελείται από τη δημοσιονομική στήριξη, της είναι ευπρόσδεκτη η αύξηση του χρέους. Αλλά για το τι θα γίνει με το μέχρι προ πανδημίας δημοσιονομικό μοντέλο διαχείρισης –άρα με όλα τα σχετικά για το δημόσιο και κυρίως το ιδιωτικό χρέος, για το τι θα γίνει με τα ελλείμματα, τις τράπεζες κλπ.–, δεν ξέρουμε τίποτα ακόμα. Πιθανώς έχει ήδη δρομολογηθεί μια κάποια μορφή διαγραφής του κρατικού χρέους, πράγμα εφικτό με την εφαρμογή διαφορετικών

Ένας διευρυμένος μετασχηματισμός του συστήματος σε τεχνολογική και οργανωτική βάση είναι αναμενόμενος. Όμως, το περιεχόμενό του είναι ακόμα ασαφές, καθώς ο καπιταλισμός μετασχηματίζεται όχι βάσει σχεδίου, αλλά αυθόρμητα και δη με όρους «δημιουργικής καταστροφής»

εργαλείων ανά γεωγραφική περιοχή του πλανήτη. Όμως, το μεγάλο πρόβλημα είναι το ιδιωτικό χρέος… σ. σ.: …το οποίο είναι τριπλάσιο των κρατικών χρεών παγκοσμίως! Σε συνδυασμό με την άσκηση πολιτικών πίεσης του κόσμου της εργασίας, υπάρχει κίνδυνος το ιδιωτικό χρέος να δημιουργήσει κρίση αναπαραγωγής στο σύστημα;

Γ. Κ.: Για να δουλέψει η παραγωγική και η εφοδιαστική αλυσίδα, για ν’ ανταποκριθεί η ζήτηση επείγει η ρύθμισή του! Μιλώντας για τα καθ’ ημάς, φανταστείτε τι θα συμβεί τον Απρίλιο, όταν τελειώσουν τα μορατόριουμ. Πώς θα δουλέψει ένα εμπορικό κατάστημα φορτωμένο χρέη σε εφορία, τράπεζες, ασφαλιστικό ταμείο κ.ά.; Εκτός αν ο Αρμαγεδδών, δηλαδή η ισοπέδωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, αποτελεί επιλογή, οπότε η πολιτική κρίση είναι αναπόφευκτη… Ο νεοφιλελευθερισμός παρότι φθίνει, εξακολουθεί να αναζητά λύσεις εις βάρος της εργασίας. Δεν ξέρω, αν οι σχετικές προτάσεις της Έκθεσης Πισσαρίδη προωθούνται στο φόντο παγκόσμιων προτεραιοτήτων του συστήματος, αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι μπορεί ακόμα και συντηρητικές κυβερνήσεις να εντάξουν στην ατζέντα τους, έστω από το 2022, το θέμα της πλήρους απορρύθμισης της αγοράς εργασίας. Εκτιμώ ότι ένα είδος ρύθμισης για το ίδιο το σύστημα είναι αναγκαίο, όπως φαίνεται π.χ. από την αντίδραση της ΕΕ στην Amazon, η οποία πέραν του φορολογικού θέματος περιλαμβάνει και τη διάσταση των εργασιακών σχέσεων. Πρόσφατα στη νοτιοδυτική Γερμανία έγινε απεργία σε έξι αποθηκευτικά κέντρα της Amazon, για την εφαρμογή του γερμανικού εργατικού δίκαιου, που αποτελεί πυλώνα διαχείρισης του κοινωνικού μοντέλου στη χώρα εδώ και εβδομήντα χρόνια. Εντέλει μια από τις μείζονες αντιφάσεις του καιρού μας είναι ότι, ενόσω παγκοσμιοποιείται η παραγωγική και η εφοδιαστική αλυσίδα, οι κανόνες παραμένουν εθνικοί και περιφερειακοί, όπως και οι ρυθμιστικές αρχές. σ. σ.: Δίνεται η εντύπωση ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες αναμένουν μια κάποια ρύθμιση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος πριν ξεδιπλώσουν τις στρατηγικές τους. Ισχύει; Γ. Κ.: Απεναντίας! Μιλώντας για την ΕΕ, που τώρα μπαίνει στα βαθιά από άποψη θεσμικών ρυθμίσεων για τις πολυεθνικές, όλες τους παντός κλάδου είναι εγκαταστημένες στις Βρυξέλλες και το λόμπινγκ, προκειμένου να επηρεάσουν κάθε σημαντικό ή ασήμαντο νομοθέτημα, πάει σύννεφο! Πολύ πρόσφατα εισήχθησαν προς διαπραγμάτευση δύο μεγάλες Οδηγίες, η μία για τις ψηφιακές υπηρεσίες κι η άλλη για τις ψηφιακές αγορές. Το τι λόμπινγκ γίνεται στα γραφεία της Κομισιόν, είναι απερίγραπτο!... Φανταστείτε ότι μόνο για τις σχετικές συναντήσεις φέτος οι «Big 5» της ψηφιακής οικονομίας (Google, Apple, Facebook, Microsoft, Amazon) είχαν ένα προϋπολογισμό λόμπινγκ πάνω από 21 εκατ. ευρώ!  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 41

ΠΡΟΪΟΝ

VEG AN ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Η τάση του «βιγκανισμού» αφορά πλέον και την Ελλάδα Το 2020 η αγορά των vegan προϊόντων και η σχετική καταναλωτική τάση ήταν από τις πλέον αναπτυσσόμενες παγκοσμίως. Σε αυτό συνετέλεσε, όπως εκτιμάται, η πανδημία, αφού ευαισθητοποίησε περαιτέρω τους καταναλωτές στα ζητήματα της υγείας και της διατροφής. Στο ευρύτερο πλαίσιο επιδράσεων της εν λόγω τάσης, δεν είναι τυχαίο ότι κερδίζουν έδαφος οι αγορές των φυτικών προϊόντων προσωπικής περιποίησης και κυρίως των plant based τροφίμων, η ανάπτυξη των οποίων υποβοηθά την επέκταση της vegan κουλτούρας, αν και το μερίδιο των προϊόντων που τη συνοδεύουν είναι ακόμα πολύ μικρό στην Ελλάδα. Ωστόσο, η υψηλή ποσοστιαία ανάπτυξη των πωλήσεων των φυτικών υποκατάστατων κρεατικών, γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων σε σχέση με τα ζωικά πρωτότυπα αποτελεί ένδειξη της δυνητικής τάσης. Το σίγουρο είναι ότι ο ανταγωνισμός στη διαφοροποίηση των αλυσίδων σούπερ μάρκετ την ενθαρρύνει, μολονότι η οικονομική κρίση τη φρενάρει. ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΦΟΡΟΥ

42 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΠΡΟΪΟΝ

Ε

ρευνα της IRI για τα προϊόντα φυτικής προέλευσης (Δεκέμβριος 2020), στο πλαίσιο της οποίας συγκρίθηκαν οι καταναλωτικές συμπεριφορές σε ΗΠΑ και Ελλάδα, δείχνει ότι η αγορά τους γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη την τελευταία πενταετία και στη χώρα μας. Είναι χαρακτηριστική η σύγκριση των πωλήσεων μεταξύ τέτοιων προϊόντων και των γαλακτοκομικών: Ενώ στο δεκάμηνο από την έναρξη του 2020 τα γαλακτοκομικά αύξησαν τις πωλήσεις τους σε αξία κατά 6,8%, τα προϊόντα φυτικής προέλευσης την αύξησαν αντίστοιχα κατά 28,3% ως προς το δεκάμηνο του 2019. Προϊόντα σχεδόν με ανύπαρκτη ζήτηση το 2017, όπως λ.χ. το τυρί φυτικής προέλευσης, κατακτούν πλέον όλο και μεγαλύτερο κοινό. Ένα άλλο τέτοιο προϊόν, τα μπέργκερ φυτικής προέλευσης (δηλ. από σόγια), παρουσίασε πέρυσι εκρηκτική άνοδο πωλήσεων. Σύ μφωνα μ ε την κ. Μαρία Μωραΐτη, Marketing Director της Condito, οι σημαντικότερες καινοτομίες της ευρείας αγοράς των φυτικής προέλευσης προϊόντων αφορούν την υποκατάσταση των κρεατικών, γαλακτοκομικών και τυροκομικών, όπου «το ποσοστό κατανάλωσης μεταξύ συμβατικών και μη συμβατικών προϊόντων στις σχετικές κατηγορίες έχει μεταβληθεί σημαντικά». Όπως σημειώνει, όλο και περισσότεροι άνθρωποι παγκοσμίως εξοικειώνονται με την ιδέα της vegan διατροφής, είτε για λόγους υγείας, ευεξίας και ευαισθησίας σχετικά με το μέλλον του πλανήτη είτε για λόγους πεποιθήσεων. «Πλέον η vegan διατροφή δεν θεωρείται απλώς μια τάση της κατανάλωσης, αλλά μία στροφή της ζήτησης που τείνει να παγιωθεί παγκοσμίως. Σε αυτό έχουν συντελέσει σημαντικά οι σχετικές μεγάλες επενδύσεις των πολυεθνικών εταιρειών τα τελευταία χρόνια, που είχαν αποτέλεσμα την είσοδο σε νέες κατηγορίες τροφίμων, όπως και στον εμπλουτισμό των συλλογών τους με περισσότερο ποιοτικά και γευστικά προϊόντα».

Η VEGAN ΟΙΚΟΝΟΜΊΑ, ΚΟΙΝΩΝΊΑ ΚΑΙ ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ

«Η αγορά των vegan προϊόντων έχει δημιουργήσει τη δική της οικονομία, που κερδίζει συνεχώς έδαφος, δυναμώνοντας», λέει η κ. Νατάσσα Αστρεινίδη, διευθύντρια Marketing και Ανάπτυξης της Family Food-ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο, σημειώνοντας ότι σήμερα επενδύονται μεγάλα

κεφάλαια στις καλλιέργειες φυτικών συστατικών, που χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για vegan προϊόντα, πράγμα που δημιουργεί μια νέα προοπτική ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας. Όπως σχολιάζει, «εκτός από τις νέες παραγωγικές μονάδες, δημιουργούνται και αναπτύσσονται νέες επιχειρήσεις με αυτό τον προσανατολισμό, όπως εστιατόρια, καταστήματα λιανικής, σχολές vegan μαγειρικής κ.ά. Εξάλλου, στην πλειονότητά τους τα συμβατικά εστιατόρια πλέον περιλαμβάνουν στα μενού τους και vegan πιάτα, ενώ τα σούπερ μάρκετ, οι βιολογικές αγορές και τα delicatessen καταστήματα διευρύνουν τα ράφια τους, δημιουργώντας γωνιές vegan ειδών, όπως έκαναν με τα gluten free προϊόντα. Το ίδιο κάνουν και τα e-shops. Επίσης, μεγάλες εταιρείες με παράδοση στα γαλακτοκομικά επενδύουν στην είσοδό τους και στα vegan προϊόντα. Πλέον ανοίγει ένας διάλογος για την ονομασία των vegan προϊόντων, για ένα σχετικό λεξικό, ίσως, καθώς υπάρχει η ανάγκη να επινοηθούν νέες λέξεις για το κάθε vegan είδος. Για το «τυρί», που όμως δεν είναι τυρί, το «κρέας» που δεν είναι κρέας, το «γάλα», τα «λουκάνικα», τα «burgers» κοκ., που είναι επίσης «κάτι άλλο». Ήδη στην Ευρώπη επιβλήθηκε ν’ αλλάξουν τις ετικέτες τους οι εταιρείες, που ονομάζουν almond milk τα ροφήματα αμυγδάλου, αφαιρώντας τη λέξη «γάλα». Είναι, τάχα, ή όχι οξύμωρο, το να χρησιμοποιείται η λέξη «κρέας» σ’ ένα vegan υποκατάστατό του, μια λέξη δηλαδή, που δημιουργεί την αποστροφή του βιγκανισμού;». Σύμφωνα με την κ. Άννα Κωτσάντα, PR Events & Exhibitions Executive της Παλίρροια, «η vegan κοινότητα, που βασίζεται σ’ έναν πιο υγιεινό και συνάμα φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής, στη χώρα μας αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς κυρίως μεταξύ όσων ανήκουν σε νεανικά ηλικιακά groups, που αναπτύσσουν έντονη δραστηριότητα στα social media, διαμορφώνοντας τάσεις, που έχουν άποψη και επηρεάζουν τη γνώμη του καταναλωτικού κοινού». Το 2020 η εν λόγω τάση ήταν από τις πλέον αναπτυσσόμενες παγκοσμίως, επηρεασμένη ασφαλώς από την επίδραση της πανδημίας στην καταναλωτική συμπεριφορά, σύμφωνα με την κ. Μωραΐτη. Όπως επισημαίνει, «η πανδημία έκανε ακόμη πιο έντονη τη στροφή του καταναλωτή στα vegan προϊόντα, καθώς τα εκλαμβάνει ως πιο ασφαλή, υγιεινά και φιλικά στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να τους δίνουν όλο και μεγαλύτερο χώρο στα ράφια τους τα σούπερ μάρκετ, προσθέτοντας και νέες κατηγορίες στις συλλογές τους».

Ο κ. Νίκος Κοντόπουλος, ιδιοκτήτης της Starenio Bakery, σημειώνει ως πολύ σημαντικό στοιχείο το μεγάλο ενδιαφέρον των παραγωγών για τη σχετική αγορά. «Βλέπουμε πλέον προϊόντα εναλλακτικά, ευφάνταστα και υψηλής ποιότητας», λέει, προσθέτοντας ότι «τεράστιο ρόλο σε αυτή την εξέλιξη παίζει η μεγάλη ζήτηση από ένα κοινό, το οποίο θέλει να δοκιμάζει το καινούργιο και ασχολείται πραγματικά με το τι καταναλώνει». Πάντως, ένα ζήτημα του οποίου επείγει η αντιμετώπιση είναι αυτό των τιμών των προϊόντων φυτικής προέλευσης, καθώς είναι ιδιαίτερα υψηλές και δη ανοδικές κυρίως στα επιδόρπια και στα ροφήματα.

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΠΡΙΜΟΔΟΤΕΊ ΤΟ ΒΙΓΚΑΝΙΣΜΌ

«Προ τριετίας η τάση των vegan προϊόντων αφορούσε μία εξειδικευμένη μερίδα καταναλωτών. Πλέον αυτό έχει αλλάξει. Σήμερα οι καταναλωτές είναι πιο ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τα plant based προϊόντα, παγκοσμίως οι καταναλωτές συνειδητοποιούν ολοένα περισσότερο τις επιπτώσεις στην υγεία από την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, αλλά και στο περιβάλλον εξαιτίας της εκτροφής ζώων. Έτσι, ενισχύεται η τάση υπέρ των vegan προϊόντων, πράγμα που συμβαίνει και στην Ελλάδα», λέει η κ. Νικολέτα Ίσαρη, Assistant Brand Manager Hellmann’s & Knorr της Unilever. Όπως εξηγεί, ο νέος φιλόδοξος στόχος της Unilever είναι να διευρύνει

Ενώ στο δεκάμηνο από την έναρξη του 2020 τα γαλακτοκομικά αύξησαν τις πωλήσεις τους σε αξία κατά 6,8%, τα προϊόντα φυτικής προέλευσης την αύξησαν αντίστοιχα κατά 28,3% ως προς το δεκάμηνο του 2019 Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 43

ΠΡΟΪΟΝ

«Ο ΒΙΓΚΑΝΙΣΜΟΣ ΗΡΘΕ ΓΙΑ ΝΑ ΜΕΊΝΕΙ…!» Οι εκθέσεις του ΟΗΕ χρόνια πριν αναφορικά με τις καταστροφικές για το περιβάλλον δραστηριότητες της εντατικής κτηνοτροφίας, σε συνδυασμό με τις συντονισμένες παρεμβάσεις της διεθνούς κοινότητας των επιστημόνων της υγείας κατά των κρεοφαγικών και λοιπών διατροφικών καταχρήσεων και εν γένει του τρόπου ζωής του δυτικού ανθρώπου, προανήγγειλαν στις δυτικές αγορές την αύξηση του κοινωνικού και πολιτικού ενδιαφέροντος για την αλλαγή του διατροφικού προτύπου. Αυτό, μιλώντας για τον ευρωπαϊκό κόσμο, το ενίσχυσαν κυρίως την τελευταία δεκαετία οι αποφάσεις της ΕΕ για την παροχή κινήτρων ενός σχετικού αναπροσανατολισμού της βιομηχανίας τροφίμων έναντι δεσμεύσεων εκ μέρους της και, φυσικά, η θετική ανταπόκρισή της. Ως διαμεσολαβητής όλων αυτών των τάσεων το μάρκετινγκ, ομογενοποιώντας στην επικοινωνιακή χοάνη του την ανησυχία των ανθρώπων για την υγεία, ορισμένα από τα αιτήματα του οικολογικού κινήματος και ποικίλους διατροφικούς εξωτισμούς, που εισήγε πρώτο στη δύση το κίνημα των χίπις και ξανάφερε στη μόδα η παγκοσμιοποίηση (η πούρα χορτοφαγία π.χ. αποτελεί ένα από τα ρεύματα του ινδουισμού), έφτιαξε στην κυριολεξία εκ του μηδενός ένα παγκόσμιο «κινηματικό» υβρίδιο, αυτό του «βιγκανισμού», που ως καταναλωτική τάση «ήρθε για να μείνει» χάρις στην ισχυρή του ηθικοϊδεολογική βάση (αυτή δεν τίθεται εντός εισαγωγικών, εφόσον έχει και αποκτά οπαδούς, έστω με πεποιθήσεις έως εντελώς αντίθετες προς την ηθική των σκοπιμοτήτων της αγοράς…). Η συγκυρία της κρίσης στη δημόσια υγεία ευνοεί το «βιγκανισμό» ως καταναλωτική τάση, θερμαίνοντας το σχετικό επενδυτικό ενδιαφέρον της μέχρι πρότινος διστακτικής πολυεθνικής βιομηχανίας τροφίμων. Όμως, η αντίφαση του πράγματος εδράζεται στο ότι η οικονομική κρίση, που ακολουθεί την πανδημία και τις επιπτώσεις της οποίας απλώς προγευόμαστε, μετριάζει αφόρητα για τους επενδυτές το πλεονέκτημα της κερδοφόρου τιμολόγησης των καινοτόμων vegan και plant based προϊόντων τους. Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

την γκάμα των plant-based προϊόντων της, όπως η Hellmann’s Vegan Mayo Sauce, στο πλαίσιο της νέας εταιρικής πρωτοβουλίας υπό τον τίτλο «Future Foods», που έχει δυο κεντρικούς πυλώνες: α) Την ενίσχυση της στροφής του κοινού προς ένα πιο υγιεινό διατροφικό πρότυπο και β) τη μείωση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου της παγκόσμιας αλυσίδας παραγωγής τροφίμων. «Δεν αρκεί τα συστατικά κάποιου προϊόντος να καλύπτουν τις vegan προδιαγραφές. Πρέπει και οι αρχές της εταιρείας που το παράγει, να ανταποκρίνονται σε φιλοπεριβαλλοντικά αιτούμενα», λέει η κ. Κωτσάντα, συμπληρώνοντας ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις, ακολουθώντας τις σχετικές τάσεις, που έρχονται από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη με τα εισαγόμενα brands, δημιουργούν προϊόντα συμβατά με τον βιγκανισμό, τόσο ως προς τη σύσταση τους όσο και ως προς τη χρήση πιο οικολογικών συσκευασιών. «Ως Παλίρροια πέραν των προϊόντων μας καθαυτών, φροντίζουμε οι συσκευασίες μας να είναι ανακυκλώσιμες και, παράλληλα, παρακολουθούμε την πορεία σημαντικών περιβαλλοντικών δεικτών στην λειτουργία μας, αποβλέποντας πάντα στη βελτίωσή τους. Ο βιγκανισμός είναι στάση ζωής, που την υιοθετούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Έχει άμεση σχέση όχι μόνο με την υγεία και την ευεξία, αλλά και με την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιωσιμότητα του». Σύμφωνα με τον κ. Μιλτιάδη Ρόμπολα, γενικό διευθυντή της Βιοδιατροφική ΑΕ, «οι vegan καταναλωτές, όντας ευαίσθητοι και ενήμεροι σχετικά με τις νέες διατροφικές τάσεις, αναζητούν προϊόντα χωρίς γλουτένη, κατάλληλα να καταναλώνονται ωμά και πλούσια σε βιταμίνη Β12, καθώς οι κατ’ αποκλειστικότητα vegan καταναλωτές συνήθως πάσχουν από την έλλειψη αυτής της βιταμίνης. Η εταιρεία μας αντιπροσωπεύει μια πλήρη σειρά φυτικών ροφημάτων εναλλακτικών του γάλακτος, τα οποία δεν περιέχουν γλουτένη (προϊόντα the Bridge) και γίνονται με βάση το ρύζι, τη βρόμη, τη σόγια, το αμύγδαλο και την καρύδα, ενώ προσφέρουμε μια διατροφική μαγιά πλούσια σε βιταμίνη Β12, που προστίθεται στο φαγητό, όπως το τριμμένο τυρί κ.ά.».

ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΟΛΛΈΣ ΥΠΟΣΧΈΣΕΙΣ

Τι ώθησε, όμως, τις εταιρείες της εν λόγω αγοράς να δραστηριοποιηθούν σχετικά; Όπως σημειώνει η κ. Μωραΐτη, «η συν-δημιουργία της Gristiren και η μετέπειτα παραγωγή φυτικών τυριών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη γνωριμία μας 44 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΠΡΟΪΟΝ

με το χορτοφαγικό κοινό, κυρίως την τελευταία πενταετία που αυξάνεται σταδιακά ο τζίρος των vegan προϊόντων. Επίσης, οι έρευνες αγοράς, η συμμετοχή μας σε διεθνείς εκθέσεις, αλλά και η συνεχής παρακολούθηση των παγκοσμίων τάσεων ώθησαν την Condito στην έρευνα και την ανάπτυξη free from-vegan προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά, που αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος πολλών διεθνών συνεργασιών μας, το τελευταίο διάστημα έχουν αυξανόμενη ζήτηση και στην ελληνική αγορά. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μαγιονέζας χωρίς αυγό, την οποία πρώτη παρουσίασε η Condito στην ελληνική αγορά το 2018». Η Family Food υπήρξε από τους πρωτοπόρους του κλάδου. Όπως τονίζει η κ. Αστρεινίδη, «την εποχή που το ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο λανσαρίστηκε, ο βιγκανισμός δεν ήταν διαδεδομένος, δεν είχε ιδιαίτερο αποτύπωμα στη ζήτηση ούτε υπήρχαν ως κατηγορία τα vegan προϊόντων. Ταυτόχρονα, το 2010 είχαμε να αντιμετωπίσουμε μία αγορά καχύποπτη και δύσπιστη, δεδομένου ότι στα ψυγεία των σούπερ μάρκετ προωθούνταν ως νηστίσιμα προϊόντα με φυτικά λιπαρά, που δυστυχώς, όμως, περιείχαν πρωτεΐνες γάλακτος. Εκτός από την προφανή εξαπάτηση προκάλεσαν και προβλήματα υγείας σε ανθρώπους με δυσανεξία στο γάλα. Εμείς με την υγεία των ανθρώπων δεν παίζουμε! Αυτός ήταν ο λόγος που στο brand name περιλάβαμε τον όρο «νηστίσιμο», ώστε να ενισχυθεί η διάσταση του 100% φυτικού προϊόντος. Η έννοια «νηστίσιμο» στη συλλογική συνείδηση σημαίνει τα προϊόντα που δεν περιέχουν ζωικά συστατικά. Σκοπός μας ήταν να εμπνεύσουμε εμπιστοσύνη στο όνομα ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ για την ποιότητά του ως ασφαλή επιλογή. Μέχρι το 2014 η ζήτησή του εκδηλωνόταν αποκλειστικά τις περιόδους των θρησκευτικών νηστειών. Από το 2014 άρχισε να παρουσιάζει σταδιακή ανάπτυξη πωλήσεων σε όλη τη διάρκεια του έτους και πλέον υπάρχει ισχυρό ενδιαφέρον εκ μέρους όλων των μεγάλων αλυσίδων για την τοποθέτηση όλης της γκάμας στα ράφια τους». «Το 2016 διείδαμε ως επιχειρηματική ευκαιρία το να αξιοποιήσουμε την τεχνογνωσία μας στην επεξεργασία φυτικών πρώτων υλών για την παραγωγή vegan προϊόντων», λέει ο κ. Ευάγγελος Ντάσης, Marketing & Exports Manager της εταιρείας Nikolopoulou, προσθέτοντας: «Σε συνεργασία με τη Vegan Society, λανσάραμε το brand Veganact, το οποίο το 2018 ενισχύθηκε με τη συνεργασία μας με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής). Αντικείμενο της 46 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Η vegan κοινότητα στη χώρα μας αποκτά όλο και περισσότερους οπαδούς κυρίως μεταξύ όσων ανήκουν σε νεανικά ηλικιακά groups, που αναπτύσσουν έντονη δραστηριότητα στα social media, διαμορφώνοντας τάσεις, που έχουν άποψη και επηρεάζουν τη γνώμη του κοινού

συνεργασίας ήταν η σειρά προϊόντων φυτικού κρέατος Genius, η οποία τον Δεκέμβριο του 2019 παρουσιάστηκε στη διεθνή έκθεση Sial Middle East 2019, όπου έλαβε διάκριση καινοτομίας. Η κορυφαία αναγνώριση ήρθε με τη διάκριση της Veganact ως vegan brand of the year στα Vegan Awards 2020, όπου απέσπασε 7 βραβεία». Η Παλίρροια, μια από τις παραδοσιακές εταιρείες τροφίμων, για τις συνταγές των προϊόντων της βασίζεται ανέκαθεν στην αυθεντική ελληνική και μεσογειακή διατροφή, «που έχει κέντρο της τα όσπρια και τα λαχανικά», λέει η κ. Κωτσάντα, τονίζοντας ότι πολλά από τα προϊόντα Παλίρροια είναι από τη φύση τους vegan, αφού αποτελούνται από φυτικές πρώτες ύλες υψηλής ποιότητας. «Άλλωστε, πάνω από εξήντα χρόνια η εταιρεία είναι γνωστή για τα φημισμένα της Ντολμαδάκια Γιαλαντζί, με ρύζι και μυρωδικά, τα οποία είναι εξ ορισμού vegan προϊόν, οπότε καλύπτουν τις ανάγκες του σχετικού κοινού, όπως άλλωστε και οι συνταγές των οσπρίων μας, τα ρεβίθια κι οι γίγαντες, που ανήκουν επίσης στη βασική σειρά των προϊόντων Παλίρροια». Διαφορετική είναι η περίπτωση της Unilever. Αξιοποιώντας τη Hellmann’s, ηγετική μάρκα μαγιονέζας, και λαμβάνοντας υπόψιν τη νέα διατροφική τάση, δημιούργησε μεν μια vegan μαγιονέζα, αλλά ιδανική για όλους όσοι επιλέγουν έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής ή νηστεύουν, χωρίς συμβιβασμούς στη γεύση και την απόλαυση. Η Hellmann’s Vegan Mayo Sauce είναι μια πηγή Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, παρασκευάζεται χωρίς αυγά, τεχνητά χρώματα ή τεχνητή γεύση, δεν περιέχει χοληστερόλη, γλουτένη ή γενετικά τροποποιημένα συστατικά και διατηρεί πάντα την αυθεντική γεύση της Hellmann’s. Στην εγχώρια αγορά λανσαρίστηκε τον Μάρτιο του 2019, με σκοπό να επεκτείνει το portfolio της στον τομέα των vegan προϊόντων. Τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά. Το μερίδιο αγοράς της έφτασε το 3,4% μέσα σε ελάχιστους μήνες από το λανσάρισμά της στα ράφια των σούπερ μάρκετ ως η υπ’ αριθμόν ένα επιλογή των καταναλωτών στη συγκεκριμένη κατηγορία, όπως μας είπε η κ. Ίσαρη.

ΘΕΡΜΉ Η ΑΝΤΑΠΌΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΟΎΠΕΡ ΜΆΡΚΕΤ

Ο κ. Ντάσης επισημαίνει ως μια από τις πλέον σημαντικές καινοτομίες, κυρίως τον τελευταίο χρόνο, «την ανάπτυξη του vegan κωδικολογίου στα σούπερ μάρκετ. Μάλιστα βλέπουμε πως πολλά από αυτά όχι μόνο λανσάρουν νέες σειρές vegan τροφίμων-ποτών, αλλά τα τοποθετούν και

ΠΡΟΪΟΝ

Οι vegan καταναλωτές αναζητούν προϊόντα χωρίς γλουτένη, κατάλληλα να καταναλώνονται ωμά, και πλούσια σε βιταμίνη Β12, καθώς οι κατ’ αποκλειστικότητα vegan καταναλωτές συνήθως πάσχουν από την έλλειψη αυτής της βιταμίνης σε ισχυρές θέσεις προβολής στα καταστήματα, μαζί με τα αντίστοιχα ζωικά. Αυτός είναι ο βασικός παράγοντας της μεγάλης αύξησης της κατανάλωσης φυτικών προϊόντων!». Η κ. Δώρα Κατηφόρη, Merchandize Program Manager της ΑΒ Βασιλόπουλος, τονίζει ότι τόσο η φυτοφαγική διατροφή όσο και η κατανάλωση φυτικών προϊόντων προσωπικής περιποίησης και προϊόντων καθαρισμού, είναι ταχύτατα αναπτυσσόμενες, σχολιάζοντας: «Η κατανάλωση vegan τροφίμων δεν είναι μόδα, γιατί έχει πίσω της μια φιλοσοφία, που αφορά ευρύτερες στάζεις ζωής εκτός της διατροφής. Η φυτοφαγία και η κατανάλωση προϊόντων καλύτερων για την υγεία, το περιβάλλον και τα ζώα, εδραιώθηκαν και θα παραμείνουν». Εξάλλου, σημειώνει ότι διαχρονικά η ΑΒ Βασιλόπουλος, παρακολουθώντας τις νέες τάσεις και προσφέροντας λύσεις για κάθε είδος διατροφής και γενικότερα συνήθειας, «έχει λανσάρει τα τελευταία χρόνια το #allazoumesinithies, μια πρωτοβουλία με σκοπό την προώθηση της υγιεινής διατροφής, της ευζωίας και της βιωσιμότητας, με την παροχή χρήσιμων πληροφοριών, συνταγών και προτάσεων κατανάλωσης, σε συνεργασία με ειδικούς, διατροφολόγους και δημοφιλείς food bloggers. Επιπλέον, έχει εντάξει σε επιλεγμένα καταστήματά της ένα νέο τμήμα, την Armonia, όπου κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει μια 50 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΠΡΟΩΘΗΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ «Οι προωθητικές ενέργειες είναι άμεσα συνυφασμένες με τις εμπορικές μας συμφωνίες με τις αλυσίδες (προσφορές, γευστικές δοκιμές, δείκτες ραφιού κ.ά.)», λέει η κ. Μωραΐτη, επισημαίνοντας, εξάλλου, ότι η Condito δίνει ιδιαίτερη σημασία στις κλαδικές εκθέσεις εντός και εκτός συνόρων, αν και λόγω πανδημίας αναμένει την αποκατάσταση της κανονικότητας, προκειμένου να επανέλθει δυναμικά στις σημαντικότερες διοργανώσεις. Αντίστοιχα έχει αναστείλει τη συμμετοχή της σε εγχώριες δράσεις και φεστιβάλ, σχετικά με τη vegan κοινότητα, όπως τα Vegan Festivals. Σημειώνεται ότι συνεργάζεται με το περιοδικό Greek Vegan Magazine, μέσω διαφημιστικών καταχωρήσεων, δελτίων τύπου κ.λπ. «Στόχος μας είναι να εμπλουτίσουμε την κατηγορία με νέες γεύσεις και προτάσεις, προτείνοντας στον καταναλωτή μοναδικές συνταγές και tips, μέσω του website και των social media», τονίζει η κ. Ίσαρη (Unilever). Επίσης η εταιρεία Nikolopoulou αξιοποιεί ως βασικό κανάλι επικοινωνίας τα social media, μέσω των οποίων απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό, εκπαιδεύοντάς το στα οφέλη της φυτικής δίαιτας και προσφέροντας ποικιλία συνταγών. «Τον Ιανουάριο φέτος προωθούμε πρώτοι το «Veganuary» στην Ελλάδα, προτρέποντας όλους να δοκιμάσουν τη vegan διατροφή τον Ιανουάριο. Στα social media της Veganact θα δημοσιεύονται συνταγές όλον τον μήνα, ενώ τα προϊόντα μας θα πωλούνται σε τιμή προσφοράς, με το χαρακτηριστικό αυτοκόλλητο «Δοκίμασε το για το Veganuary», λέει ο κ. Ευ. Ντάσης. Όπως σημειώνει η κ. Ν. Αστρεινίδη εκ μέρους της Family Food-ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ, η πρώτη προωθητική ενέργεια για το προϊόν έγινε το 2015, με γευστικές δοκιμές στα σούπερ μάρκετ της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας. Ήταν η πρώτη εταιρεία στην κατηγορία των φυτικών λιπαρών, που πραγματοποίησε γευστικές δοκιμές. Το 2017 προχώρησε σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές διαφημίσεις, σε χορηγίες ραδιοφωνικών εκπομπών, σε υπαίθρια και έντυπη διαφήμιση (σε λεωφορεία και ταξί, σε εφημερίδες και περιοδικά), καθώς και σε προβολή μέσω των ηλεκτρονικών μέσων και των Social media. Ταυτόχρονα, συνεργάστηκε με vegan chef για πρωτότυπες vegan συνταγές ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ, ενώ ασχολήθηκε με την εξειδικευμένη ενημέρωση των διατροφολόγων. Η εταιρεία έχει τακτική συμμετοχή στα vegan festival και σε vegan δράσεις, ενώ εφαρμόζει ένα συστηματικό πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Ο κ. Κοντόπουλος εκ μέρους της Starenio Bakery, αναφερόμενος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σημειώνει ότι πρόκειται για τον καλύτερο τρόπο προώθησης προϊόντων, αναζήτησης του κοινού τους και ενημέρωσής του. «Είναι το μόνο προωθητικό μέσο που δίνει την δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τον κόσμο», διαπιστώνει. Η Παλίρροια προχωρά φέτος σε μια σειρά προωθητικών ενεργειών, που απευθύνονται στο vegan κοινό, όπως προβολή προϊόντων σε vegan site, συμμετοχή σε διαγωνισμούς με vegan προϊόντα Παλίρροια, digital προβολή της vegan εταιρικής συλλογής, σχετικές συνταγές με βάση τα προϊόντα της και συμμετοχή της εταιρείας σε «Βιβλίο Vegan Συνταγών».

μεγάλη ποικιλία προϊόντων υγιεινής διατροφής, λειτουργικά τρόφιμα, βιολογικά, οικολογικά και φυτικά προϊόντα, αλλά και μια μεγάλη γκάμα από vegan επιλογές, που εμπλουτίζεται συνεχώς, ακόμα και με προϊόντα που η ΑΒ φέρνει κατ’ αποκλειστικότητα». Η κ. Κατερίνα Παπαγεωργίου, αγοράστρια της Διεύθυνσης Νωπών Τροφίμων της Γενι-

κής Εμπορικής Διεύθυνσης της Metro, επισημαίνοντας κι αυτή την επέκταση των vegan τάσεων στις κατηγορίες των καλλυντικών και των λοιπών προϊόντων περιποίησης, σημειώνει ότι η εταιρεία για πρώτη φορά λάνσαρε στην κατηγορία της κατάψυξης, το 2018, μια vegan διατροφική πρόταση, με πρώτο κωδικό το παγωτό, και ότι, ενόσω έκτοτε η σχετική τάση και αγορά εμφανίζει εντυπωσιακά ανοδική πορεία,

ΠΡΟΪΟΝ

περιλαμβάνοντας περισσότερες κατηγορίες τροφίμων, ενισχύεται περαιτέρω τις περιόδους των νηστειών. Στο ίδιο πλαίσιο, διαπιστώνει τη δημιουργία μιας νέας διευρυνόμενης ομάδας καταναλωτών, των flexitarians, οι οποίοι μοιράζουν τις διατροφικές τους προτιμήσεις μεταξύ της χορτοφαγικής δίαιτας και των πειρασμών των γευμάτων με βάση το κρέας. Και συμπεραίνει: «Καινοτομία είναι η ίδια η κατηγορία των vegan προϊόντων… Από την πρώτη στιγμή η Metro πίστεψε στη σχετική τάση, στα προϊόντα της και στο μέλλον τους. Γι’ αυτό ανά τακτικά διαστήματα προσφέρουμε στους καταναλωτές τη δυνατότητα να τα αγοράζουν σε ακόμα χαμηλότερες τιμές, μέσω της συμμετοχής τους στα φυλλάδιά μας, αλλά και προβάλλοντάς τα στις ολοσέλιδες καταχωρήσεις μας, όπως και με αφιερώματα στο βιγκανισμό».

Η ΔΙΆΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΎ VEGAN ΚΑΙ PLANT BASED ΠΡΟΪΌΝΤΩΝ

Μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες τα τελευταία χρόνια είναι η εμφάνιση των plant based προϊόντων κατά τον κ. Ρόμπολα. Όπως εξηγεί, «τα vegan προϊόντα απευθύνονται σε καταναλωτές, οι οποίοι πέραν των διατροφικών ανησυχιών τους διαπνέονται από τις αρχές της προστασίας των ζώων, της διαφύλαξης του περιβάλλοντος, της καταπολέμησης των ανισοτήτων κ.ά. Έτσι, αυτά τα προϊόντα προσφέρουν υψηλή διατροφική αξία φυτικής προέλευσης, χωρίς να προσπαθούν να αντιγράψουν τα ζωικά προϊόντα ή εστιάζοντας στη γεύση. Τα plant based προϊόντα είναι κι αυτά

φυτικής προέλευσης, αλλά, απευθυνόμενα σε μια κατά πολύ ευρύτερη ομάδα καταναλωτών που προτιμούν τα φυτικά προϊόντα αλλά δεν διατρέφονται αποκλειστικά με αυτά, έχουν γεύση και υφή, που προσομοιάζει σε ζωικά προϊόντα, τα οποία υποκαθιστούν, όπως το μπιφτέκι, τα λουκάνικα κ.ά. Αυτό είναι το βασικό τους χαρακτηριστικό. Όσο μεγαλώνει η ομάδα των plant based προϊόντων, θεωρώ ότι όλο και πιο πολλοί από τους ανθρώπους που τα καταναλώνουν, θα στρέφονται στη vegan διατροφή». Και ο κ. Ντάσης συμφωνεί ότι η στροφή στα plant-based τρόφιμα δεν θα είναι περαστική μόδα. Κι αυτό διότι, όπως σημειώνει, δεδομένης της ραγδαίας αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού, εγείρονται σημαντικά ερωτήματα αναφορικά με τη διαθεσιμότητα των υπαρχουσών πηγών πρωτεΐνης, στις οποίες το κρέας κατέχει τα πρωτεία στην προτίμηση των καταναλωτών. Ωστόσο, η ζωική παραγωγή συσχετίζεται αρνητικά, τόσο με ηθικά ζητήματα που κυρίως αναφέρονται στη κακομεταχείριση των ζώων, όσο και με αντιπεριβαλλοντικές πρακτικές, όπως οι καταστροφικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εξαιτίας της εντατικής κτηνοτροφίας και η αναποτελεσματική χρήση της γης και της ενέργειας. Επιπρόσθετα, οι έρευνες υγείας πιστοποιούν ότι η κατανάλωση του κρέατος σχετίζεται άμεσα με αυξημένους κινδύνους για διάφορες παθήσεις. Όλα τα προαναφερόμενα επηρεάζουν αυξανόμενα και με διαφορετική βαρύτητα τις διαφορετικές καταναλωτικές ομάδες, ωθώντας στη μερική έως και την ολική αποφυγή του κρέατος από τη διατροφή.

Η plant-based δίαιτα είναι αντιληπτή ως ευνοϊκή για την υγεία και από αυτή την άποψη η πανδημία είναι βέβαιο πως επιτάχυνε την ανάπτυξη της σχετικής αγοράς. Η εταιρεία Nikolopoulou, σε αυτό το πλαίσιο, σημειώνει ο κ. Ντάσης, «δημιούργησε τα προϊόντα Genius, δίνοντας μεγάλη έμφαση στη φυσική πλούσια γεύση τους, που μπορεί να ικανοποιεί και κρεοφάγους. Άλλωστε, βάσει ερευνών, το 98% των καταναλωτών που αγοράζουν plant-based προϊόντα κρέατος, είναι αγοραστές και ζωικού κρέατος. Επίσης, προσφέρουμε υγιεινά προϊόντα, επιλέγοντας άριστες πρώτες ύλες για την παραγωγή τους, όπως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, τα οποία αποτελούν καλή πηγή πρωτεϊνών, οπότε δημιουργούν κορεσμό με χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και θερμιδικής αξίας. Συνεχίζουμε την έρευνα για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, κινούμενοι πάντα με κατεύθυνση την ανασύνθεση των τροφίμων, ώστε να προσφέρουμε προϊόντα υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες και χαμηλής σε κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι».

ΠΙΘΑΝΏΣ ΚΕΡΔΙΣΜΈΝΗ Η VEGAN ΑΓΟΡΆ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΊΑ

«Η πανδημία ωθεί τον καταναλωτή σε ακόμη πιο διεξοδική έρευνα κι ενημέρωση, κυρίως από τα ψηφιακά μέσα, για τα προϊόντα που βάζει στο καλάθι του. Τα vegan/plant-based προϊόντα διευρύνουν το κοινό τους, εφόσον ακόμη και οι μη αυστηρώς χορτοφάγοι ψάχνονται, δοκιμάζουν και πειραματίζονται με νέες γεύσεις. Εξάλλου, η παγκόσμια στροφή προς την υγιεινή διατροφή και το well-being επηρεάζει θετικά την πορεία των vegan προϊόντων», υποστηρίζει η κ. Μωραΐτη, προσθέτοντας: «Υπάρχει συνέχεια και συνέπεια εκ μέρους των εταιρειών προς το κοινό που απευθύνονται. Επενδύουν και θα συνεχίσουν να επενδύουν στα vegan προϊόντα για vegan, vegetarian ή flexitarian καταναλωτές. Αξιοσημείωτος είναι κι ο ρόλος των θρησκευτικών νηστειών στην εξοικείωση των Ελλήνων με τις σχετικές διατροφικές παραδόσεις ανά περιόδους του έτους, πράγμα που ενισχύει περαιτέρω τη δυναμική τάση των vegan προϊόντων». Σύμφωνα με την κ. Κωτσάντα, η πανδημία επέδρασε στην καθημερινότητα όλων, διαφοροποιώντας, μεταξύ άλλων, τις καταναλωτικές και αγοραστικές συνήθειες καθενός. Όπως σημειώνει, «κάποιες απ’ αυτές τις συνήθειες ήρθαν για να μείνουν. Για παράδειγμα, περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να

52 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΠΡΟΪΟΝ

Πολλά σούπερ μάρκετ όχι μόνο λανσάρουν νέες σειρές vegan τροφίμων-ποτών, αλλά τα τοποθετούν σε ισχυρές θέσεις προβολής στα καταστήματα, μαζί με τα αντίστοιχα ζωικά. Αυτός είναι ο βασικός παράγοντας της μεγάλης αύξησης της κατανάλωσής τους ενδιαφέρονται για τη σωματική τους υγεία, μέσω της βελτίωσης της διατροφής τους και της άθλησης, ενώ οι διαδικτυακές αγορές άνθισαν και συνεχίσουν να εδραιώνονται στην καθημερινότητά μας. Το 2020 έπρεπε να προσαρμοστούμε στη νέα κανονικότητα, προσαρμόζοντας τα πλάνα μας στα ευμετάβλητα δεδομένα. Σήμερα συνεχίζουμε την υλοποίηση του πλάνου των ενεργειών μας κανονικά και κατά τρόπο ώστε να μπορεί εύκολα να προσαρμόζεται σε οποιαδήποτε αλλαγή». «Εκτιμούμε ότι η κατανάλωση αυτών των προϊόντων θα μεγαλώσει», σημειώνει ο κ. Ρόμπολας, ενώ αισιόδοξος για το μέλλον τους δηλώνει κι ο κ. Κοντόπουλος εκ μέρους της Starenio Bakery, σημειώνοντας χαρακτηριστι-

κά: «Πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες, αλλά χωρίς αυτές μερικές φορές χάνεται και το ενδιαφέρον. Η πανδημία μας επηρέασε όλους. Ας πούμε πως πρόκειται για μια απ’ αυτές τις δυσκολίες, από τις οποίες θα βγούμε πιο δυνατοί, με μεγαλύτερη φαντασία και όρεξη για δημιουργία». Όπως σημειώνει η κ. Κατηφόρη, «το 2020 η φυτοφαγική κατανάλωση έγινε ισχυρότερη όσο ποτέ άλλοτε. Παρά το γεγονός ότι ακόμη τα σχετικά στοιχεία πωλήσεων στην Ελλάδα είναι χαμηλά συγκριτικά με άλλες χώρες, δεδομένης της δυναμικής ανάπτυξης των σχετικών προϊόντων, υπάρχουν δυνατότητες εξέλιξης που θα αποκαλυφθούν στο μέλλον». «Ο βιγκανισμός ήρθε για να μείνει και θα δυναμώσει ακόμη περισσότερο, γιατί βασίζεται

σε γερά ηθικά θεμέλια», τονίζει η κ. Αστρεινίδη, σχολιάζοντας: «Δεν είναι νέα τάση ο αποκλεισμός των ζωικών συστατικών από τη διατροφή. Πρώτος ιστορικά ο Πυθαγόρας θεωρείται πως υπερασπίστηκε τη φυτοφαγία και μέσα στους αιώνες υπήρξαν πάντα κινήματα υπέρ της. Στις μέρες μας το κίνημα αυτό παίρνει μεγάλη διάσταση, λόγω της ανησυχίας για το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη, με τη βοήθεια των σύγχρονων μέσων επικοινωνίας, τα οποία, συμβάλλοντας σημαντικά στη διάδοση της ενημέρωσης, ενώνουν κόσμους. Η πανδημία αναμφίβολα έχει επηρεάσει τις αγορές, αλλά η vegan αγορά το πιθανότερο είναι ότι θα βγει κερδισμένη, καθώς ενισχύεται το υγιεινό πρότυπο διατροφής και ζωής γενικότερα. Παραμένουμε αισιόδοξοι, βλέποντας το ποτήρι παραπάνω από μισογεμάτο…». 

όντων, η νέα σειρά φυτικών τυριών και η σειρά των vegan σαλατών, με τη σχετική προσαρμογή του εικαστικού τους στη νέα ταυτότητα.

• ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ: Η εταιρεία εμπλούτισε την γκάμα των vegan προϊόντων της με το λευκό τυρί σε άλμη, και το 3 mix τριμμένο για πίτσα. Επίσης λάνσαρε ροφήματα αμυγδάλου.

• Παλίρροια: Λάνσαρε δύο επιπλέον vegan συνταγές, τα Γλυκοπικάντικα Ντολμαδάκια με ρύζι και πιπεράκια και τα Ντολμαδάκια με τρίχρωμη κινόα. Ακόμη παρουσίασε μια νέα σειρά προϊόντων, τα Σπιτικά, που περιλαμβάνει γεύματα αφενός vegan και αφετέρου περιορισμένης θερμιδικής αξίας, για όσους προσέχουν το βάρος τους.

Νέα λανσαρίσµατα

• Condito: Η μαγιονέζα είναι ένας από τους σημαντικότερους κωδικούς του χαρτοφυλακίου της –ανήκει στους top selling κωδικούς. Πρόσφατα έγινε το επαναλανσάρισμά της με νέα συσκευασία και εικόνα, υπό το brand Condito The Green Line. Στις αρχές του 2021 θα ενταχθούν κάτω από το νέο sub brand δύο ακόμη σειρές προϊ54 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Πέμπτη

11 02 2021 



LIVE ON YOUR SCREEN

Production, Recycling, Sustainability Η παραγωγή, η χρήση και η διαχείριση των πλαστικών υλικών ρυθμίζεται, εξελίσσεται, αναπτύσεται! Έλληνες και Ευρωπαίοι παράγοντες του κλάδου των πλαστικών, στελέχη επιχειρήσεων και καινοτόμοι επιστήμονες παρουσιάζουν τη νέα προοπτική που διαμορφώνεται στον κλάδο των πλαστικών, ενώ εκπρόσωποι της κυβέρνησης αναλύουν τις ευκαιρίες που προκύπτουν από την απαγόρευση των πλαστικών μίας χρήσης και τον νέο τρόπο διαχείρισης των πλαστικών απορριμμάτων.

Θεματολογία Οι ευκαιρίες που προκύπτουν μετά τις απαγορεύσεις των πλαστικών μίας χρήσης. Τα νέα πλαστικά προϊόντα στην εποχή της βιωσιμότητας. Η πανδημία και η «Πλαστική Αναγκαιότητα». Ανάκτηση. Οι λύσεις για την παροχή «καθαρού» ανακυκλώσιμου υλικού απευθείας στις βιομηχανίες. Ανακύκλωση. Οι υποδομές που απαιτούνται ώστε τα εργοστάσια πλαστικών να αποκτήσουν μονάδες ανακύκλωσής τους. Το οικονομικό πλάνο και τα οφέλη.

• Η στρατηγική ανάπτυξης για τον ελληνικό κλάδο των πλαστικών.

• • • • •

Σε ποιούς απευθύνεται • Εταιρείες παραγωγής πλαστικών • Φαρμακευτικό κλάδο • Βιομηχανία τροφίμων και ποτών • Κλάδο εστίασης • Εταιρίες λιπαντικών και ελαίων • Κλάδο αγροχημικών-λιπασμάτων • Σούπερ Μάρκετ • Κατασκευαστικές επιχειρήσεις • Συστήματα ανακύκλωσης www.plasticsconference.gr

ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ: Μαρία Γαβριλάκη, Κ: 6946 777954, E: mgavrilaki@boussias.com ΧΟΡΗΓΙΕΣ: Μπέσυ Μπουτεράκου, T: 210 6617 777 (εσωτ. 155), F: 210 6617 778, E: bbouterakou@boussias.com

ΒΡΑΒΕΙΟ

VEGAN AWARDS 2020

Οι νικητές της πρώτης διοργάνωσης Με την ανακοίνωση των νικητών μέσω του site www.veganawards.gr στα μέσα Δεκεμβρίου ολοκληρώθηκε η πρώτη διοργάνωση των Vegan Awards 2020, που διοργανώθηκε από τη Boussias Communications για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

M

πορεί στη φετινή διοργάνωση να μην υπήρχε η δυνατότητα της απονομής των βραβείων σε μια λαμπρή γιορτή απονομής, αλλά όσοι παρακολούθησαν την τελετή ψηφιακά είχαν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τα καινοτόμα προϊόντα και τις υπηρεσίες των εταιρειών που προάγουν το vegan lifestyle, δηλαδή τον τρόπο ζωής που αποσκοπεί στον αποκλεισµό, στο µέτρο του δυνατού και του εφικτού, όλων των µορφών εκµετάλλευσης και σκληρότητας έναντι των ζώων.

H πρόεδρος της κριτικής επιτροπής, κ. Δέσποινα Μαρσέλου, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος με ειδίκευση στην Κλινική Διατροφή και Ανοσολογία και Μετεκπαίδευση στη Φυτοφαγία, ανέφερε στον χαιρετισμό της: «Ευχαριστώ όλες τις εταιρείες που συμμετείχαν σε ένα θεσμό ο οποίος αγκάλιασε και

Άννα Μαρία Παπίρη Co-Founder Wellness Project, Boussias Communications «Mέσα από τον vegan τρόπο ζωής γίνεται σημαντική προσπάθεια να αποκλειστεί οποιαδήποτε μορφή εκμετάλλευσης και βίας σε όλα τα πλάσματα της γης, να προστατευτεί ο πλανήτης από την κλιματική καταστροφή και να περιοριστούν, κατά το δυνατόν, οι ελλείψεις σε τρόφιμα. Στην Ελλάδα η συγκεκριμένη τάση βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, αλλά αναπτύσσεται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Με βάση στοιχεία του ΑΠΕ-ΜΠΕ, στη χώρα μας το 0,8% του πληθυσμού δηλώνει vegan,

56 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

υποστήριξε την επιτακτική ανάγκη για τη βιωσιμότητα του πλανήτη και τα δικαιώματα των ζώων. Τις ευχαριστώ για τη συνέπεια και την υπευθυνότητα που έδειξαν στην παρουσίαση καινοτομιών σε τομείς όπως η υγεία, καθώς και για τη μεγάλη προσπάθεια για πιο πράσινες συσκευασίες, ώστε να καλύψουν τις σχετικές απαιτήσεις των καταναλωτών για τρόφιμα, προϊόντα και υπηρεσίες. Σας ευχαριστούμε που είσαστε εδώ για εμάς».

σπασε το You Cann by ΕΨΑ. Στον Πυλώνα B: Every Day Essentials, το Platinum βραβείο απέσπασε η κρέμα καθαρισμού Astonish. Τέλος, στον Πυλώνα C: Services, το Platinum βραβείο απέσπασε το Koukoumi Vegan Hotel.

Tα Vegan Awards επιβράβευσαν τα καλύτερα προϊόντα και υπηρεσίες, δίνοντας στις υποψηφιότητες με τη μεγαλύτερη βαθμολογία τα Platinum βραβεία. Στον Πυλώνα Α: Food & Beverage, το Platinum βραβείο απέ-

Την αξιολόγηση των Vegan Awards ανέλαβαν 40 διακεκριμένοι πανεπιστηµιακοί, εκπρόσωποι θεσμών, ειδικοί επιστήμονες, επαγγελματίες και δημοσιογράφοι, που υπηρετούν, ο καθένας από τη δική του σκοπιά, τον βιγκανισµό. Τα βραβεία διοργανώθηκαν από τη Boussias Communications με τη χορηγία της V-Label.EU (European Vegetarian Union) και την υποστήριξη των Vegan Inside και Vegan Label by Letrina. Χορηγοί επικοινωνίας ήταν οι: Lifo, lifo.gr, Elle, elle.gr, Hello, hello.gr, greekvegans.gr, Greek Vegan Magazine, vegantimes.gr, mednutrition.gr, veganguidegreece.com, pandespani.com και anewlife.gr.

ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 80.000 ανθρώπους, στην πλειονότητά τους ηλικίας 18 έως 25 ετών. Παγκοσμίως οι vegan υπερβαίνουν τα 50 εκατομμύρια, ενώ είναι γεγονός ότι οι millennials αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα αυτής της τάσης. Οι εταιρείες έχουν αντιληφθεί την ευκαιρία που προκύπτει από τη συγκεκριμένη τάση και ολοένα περισσότερες vegan παραγωγικές μονάδες και επιχειρήσεις επενδύουν σε καινοτόμα προϊόντα, ενώ υπάρχει μεγάλη κινητικότητα και στις εξαγωγές πιστοποιημένων ελληνικών vegan προϊόντων. Στα σούπερ μάρκετ υπάρχει μεγάλη και συνεχώς αυξανομένη γκάμα vegan προϊόντων, σε κατηγορίες όπως φυτικά ροφήματα, φυτικά τυροκομικά και κατεψυγμένα. Υπολογίζεται ότι το 2026 η κατηγορία των vegan προϊόντων διατροφής θα φθάσει παγκοσμίως τα 31,4 δισ. δολάρια, σημειώνοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 10,5%.

Η άνθηση της συγκεκριμένης αγοράς ευνοεί την ανάπτυξη πολλών startup εταιρειών, τη διοργάνωση event, όπως το Vegan Life Festival κοκ, ενώ αναμένεται η δημιουργία καταστημάτων με φρέσκα και τυποποιημένα vegan προϊόντα, η λειτουργία περισσότερων vegan εστιατορίων και ξενοδοχείων σε όλη την Ελλάδα, μεγαλύτερη ποικιλία σε παιδικά προϊόντα με φυσικές πρώτες ύλες και ειδικά section στα καταστήματα καλλυντικών και ένδυσης με την πιστοποίηση cruelty free. Στόχος μας είναι τα Vegan Awards να δώσουν δυναμική στην αγορά, για περαιτέρω ενίσχυση της έρευνας και της ανάπτυξης vegan προϊόντων, που θα προσφέρει στο μέλλον περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές, ώστε να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα οι επαγγελματίες που ενστερνίζονται τις ιδέες της vegan κοινότητας και δραστηριοποιούνται για την προώθησή τους».

Την κορυφαία διάκριση του διαγωνισμού απέσπασε η εταιρεία Nikolopoulou, κατακτώντας με το Veganact τον τίτλο του Vegan Food & Beverage Brand of the Υear.

ΒΡΑΒΕΙΟ

Food & Beverage Platinum: You Cann by ΕΨΑ Μιχάλης Τσαούτος , Γενικός Διευθυντής, ΕΨΑ ΑΕ

Vegan Food & Beverage Brand of The Year: Veganact Αυρήλιος Αλεξανδρόπουλος, Διευθυντής Έρευνας και Ανάπτυξης, Nikolopoulou «H χαρά μας είναι αμέτρητη και νιώθουμε ότι δικαιώνονται και αναγνωρίζονται οι κόποι και οι προσπάθειες της Veganact, η οποία το 2006 «φυτεύτηκε» και καλλιεργήθηκε με πολλή φροντίδα και αγάπη από την εταιρεία Νikolopoulou, ώστε σήμερα να γευόμαστε τους χρυσούς καρπούς της. Τα βραβεία που κατέκτησαν τα προϊόντα μας, αλλά κυρίως η διάκρισή μας ως Vegan Food Brand της χρονιάς, μας ανοίγει νέους τους δρόμους για επέκταση εντός και εκτός Ελλάδας και μας ενώνει στον στόχο της δημιουργίας νέων κωδικών και της κάλυψης περισσότερων αναγκών του κοινού μας. Η σειρά Genious Veganact ξεχωρίζει κι αυτό οφείλεται στο μεράκι, τα όνειρα και τους στόχους μας, αλλά και στην πολύ σκληρή δουλειά. Βασικός συνεργάτης μας σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν και είναι το Χαροκόποιο Πανεπιστήμιο και ειδικότερα το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας και Διατροφής, με το οποίο συνεργαστήκαμε δημιουργικά μεθοδικά και οργανωμένα. Ευχαριστούμε την εταιρεία Boussias Communications και τα Vegan Awards που υποστηρίζουν τη Vegan αγορά και κατ’ επέκταση την προσπάθεια της κοινότητας για πράσινη οικονομία και αειφόρο ανάπτυξη. Ευχόμαστε ο θεσμός να αναπτυχθεί και να καθιερωθεί και εκτός Ελλάδας και να είναι ένα αστέρι που θα παρακινήσει προς την πράσινη οικονομία»

«Είμαστε πάρα πολύ χαρούμενοι και υπερήφανοι για το βραβείο που απέσπασε το You Cann, το πρώτο μας πιστοποιημένο προϊόν vegan. H συγκεκριμένη αγορά είναι ακόμη περιορισμένη στην Ελλάδα, είναι όμως σταθερά ανερχόμενη. O καταναλωτής ενημερώνεται, μαθαίνει περισσότερα πράγματα και στρέφεται με ενδιαφέρον στα προϊόντα vegan. Το You C a n n, ε ί ναι μεν, όπως προανέφερα, το πρώτο vegan πιστοποιημένο προϊόν της ΕΨΑ, ωστόσο αξίζει να τονίσουμε ότι όλα μας τα προϊόντα είναι vegan. Στόχος μας είναι εντός του 2021 να αυξήσουμε τη γκάμα των vegan πιστοποιημένων προϊόντων μας».

Vegan Hotel of The Year Platinum: Koukoumi Vegan Hotel Γεωργία Κοντιζά, Owner Koukoumi Hotel «Στον ξενοδοχειακό χώρο το concept μας είναι απολύτως πρωτοποριακό, χωρίς προηγούμενο που θα μπορούσε να μας χρησιμεύσει στην έρευνά μας. Θεωρούμε ότι ανοίξαμε τον δρόμο, κάνοντας μια γενναία επιχειρηματική επιλογή σε μια δύσκολη χρονικά συγκυρία, η οποία αποδείχθηκε σωστή και όπως διαφαίνεται έχει εξαιρετική προοπτική για το μέλλον. Πιστεύουμε ότι ο βιγκανισμός δεν είναι ένα trend με ημερομηνία λήξης, αλλά μια ουσιαστική μετακίνηση του τρόπου σκέψης, η φυσική εξέλιξη του πολιτισμού μας. Όπως επισημαίνει ο κ. Μανώλης Ξενάκης, ο διευθυντής του ξενοδοχείου μας, είμαστε ένα ξενοδοχείο που προάγει τον βιγκανισμό και την αειφόρο ανάπτυξη, γι’ αυτό θα αξιοποιήσουμε τη βράβευσή μας για την παρακίνηση και την ευαισθητοποίηση των νέων ανθρώπων, έτσι ώστε να ασχοληθούν με οικολογικά concept, αλλά και για να δώσουμε τη δυνατότητα σε όσους δεν γνωρίζουν τι είναι ο βιγκανισμός να βιώσουν μια μοναδική εμπειρία στο ξενοδοχείο μας. Αποστολή και όραμά μας έχουμε να μετατρέψουμε έναν διεθνή προορισμό, όπως η Μύκονος, σε ένα ελκυστικό προορισμό για τη βίγκαν κοινότητα. Η δουλειά μας συνεχίζεται, είμαστε ακόμη στην αρχή». Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 57

ΒΡΑΒΕΙΟ

Μαίρη Μανωλέλλη, Chief Executive Officer, Vegan Times

Every Day Essentials Platinum: Astonish, Κρέμα Καθαρισμού Γιώργος Ψωμιάδης, QueenMarket, Επίσημος διανομέας στην Ελλάδα «Εδώ και πολλά χρόνια η Astonish αποκτά σε ετήσια βάση τις επίσημες πιστοποιήσεις Cruelty Free και Vegan Society. Ο όρος vegan είναι σχετικά καινούργιος στα δεδομένα της αγοράς γι’ αυτό ορισμένοι πιστεύουν πως αφορά μόνο τα τρόφιμα. Η επιλογή vegan καθαριστικών αποτελεί μία πιστοποιημένη λύση ενάντια στην εκμετάλλευση, την κακοποίηση και τον βασανισμό των ζώων, ενώ συνεισφέρει στον σεβασμό της φύσης και του περιβάλλοντος. Επιλέγοντας καθαριστικά με πιστοποιήσεις vegan, ο καταναλωτής είναι σίγουρος πως το προϊόν δεν έχει δοκιμαστεί σε ζώα και δεν περιέχει ζωικά παράγωγα. Η Κρέμα Καθαρισμού Astonish είναι ένα προϊόν φυτικής κυρίως προέλευσης, το οποίο δεν περιέχει επιβλαβή χημικά ή αναθυμιάσεις, με καθαριστική δύναμη που αποδεικνύει πως σεβόμενοι το περιβάλλον και τη φύση μπορούμε να παρέχουμε στους καταναλωτές υψηλής ποιότητας προϊόντα. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι γιατί όλη η γκάμα των προϊόντων Astonish τυγχάνει ιδιαίτερης αποδοχής από το καταναλωτικό κοινό και το μέλλον δείχνει ιδιαίτερα ευοίωνο».

«Ο ορισμός μιας εταιρείας ως vegan δεν είναι εύκολος, καθώς ορισμένα από τα προϊόντα της ή τις υπηρεσίες της, ακόμη και στοιχεία του εξοπλισμού της ή ο τρόπος προσφοράς κοινωνικού έργου να μην εντάσσονται σε ένα vegan πλαίσιο. H Vegan Times δίνει τη δυνατότητα στον καταναλωτή να ελέγξει αν το προϊόν που φέρει σήμα πιστοποίησης vegan είναι καταχωρημένο στο μητρώο του πιστοποιητή, επικοινωνώντας μαζί του ή αναζητώντας το ο ίδιος στη βάση δεδομένων. Παράλληλα, στο πρότυπο Vegan Inside υπάρχει και το Μητρώο Επιχειρήσεων, όπου αποτυπώνεται ο δείκτης συνολικής συμπεριφοράς της επιχείρησης στα θέματα που σχετίζονται με τον βιγκανισμό. Θέλουμε να ευχηθούμε στον θεσμό να μακροημερεύσει, να έχει ολοένα και μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα και μέσα από αυτόν να αναδεικνύονται οι επιχειρήσεις που πρωτοπορούν, καινοτομούν και επιτελούν εν τέλει κοινωνικό έργο».

Θωμάς Βασσάρας, Greekexports, Vegan, Halal & Kosher Certifications, Exports Consulting, International Exhibitions «Η V-label GmbH με έδρα την Ελβετία, αποτελεί τον μεγαλύτερο φορέα πιστοποίησης για προϊόντα χορτοφαγίας (vegan & vegetarian) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Βρίσκεται δίπλα στις επιχειρήσεις, παρέχοντάς τους το κατοχυρωμένο από την v-label σήμα με το φυλλαράκι, για να συνδράμει στην προσπάθειά επέκτασής τους σε νέες αγορές. H πιστοποίηση των vegan προϊόντων θα βοηθήσει τον vegan καταναλωτή να πετύχει τον στόχο του, αποφεύ-

γοντας ζωικής προέλευσης προϊόντα. To σύστημά μας εγγυάται πως το τελικό προϊόν δεν περιέχει κανένα συστατικό ζωικής προέλευσης, δεν έχει υπάρξει εκμετάλλευση ζώων και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί καθόλου γενετικώς τροποποιημένα υλικά. Με τον τελικό καταναλωτή επικοινωνούμε με το σήμα μας που βρίσκεται σε πάνω από 40.000 προϊόντα. Μπορούμε να πιστοποιήσουμε όλα τα τρόφιμα που πληρούν τις προϋποθέσεις, αλλά και μη τρόφιμα, όπως καλλυντικά κ.ά. Επίσης και υπηρεσίες εστίασης μπορούν να πιστοποιηθούν ως προς τα μενού και τα χρησιμοποιούμενα υλικά. Δραστηριοποιούμαστε σε 29 χώρες, μεταξύ αυτών Βόρεια και Νότια Αμερική, Ευρώπη, Ασία και Αφρική. Η Greekexprorts με έδρα την Ελλάδα καλύπτει την περιοχή των Βαλκανίων. Τα Vegan Awards είναι ένας νέος θεσμός που θα αποτελέσει την κύρια πλατφόρμα ανάδειξης νέων προϊόντων και καινοτομιών. Άλλωστε, η ανάπτυξη των εξαγωγών vegan προϊόντων αποτελεί σήμερα τον ταχύτερα αναπτυσσόμενο τομέα της ελληνικής παραγωγής τροφίμων. Ήδη μέσα στο 2020 έχουμε πιστοποιήσει 30 εξαγωγικές εταιρείες. Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στους νικητές των Vegan Awards 2020».

Δημήτρης Μίχος, Marketing Manager Letrina «Η πιστοποίηση Vegan από τη Letrina αφορά τα βρώσιμα προϊόντα. Δεν είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, ουσιαστικά είναι μια επιτόπια επιθεώρηση, όπου, εφόσον δεν υπάρξουν σημαντικές παρατηρήσεις, αποδίδεται στον πελάτη άμεσα το σήμα Vegan Label. Στο πλαίσιο της πιστοποίησης γίνονται και αιτήσεις επιτήρησης, στις οποίες ελέγχουμε τις διαδικασίες, καθώς και εάν έχει αλλάξει κάτι στη σύσταση του τελικού προϊόντος, το οποίο έχουμε ήδη πιστοποιήσει. Θεωρώ ότι τα Vegan Awards ήρθαν στην Ελλάδα για να μείνουν κι αυτό γιατί, όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω, ο βιγκανισμός στη χώρα μας δεν αποτελεί μια τάση της μόδας, αλλά μια ουσιαστική επιλογή με πολλαπλά οφέλη».

58 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΒΡΑΒΕΙΟ

ENOTHTA

Vegan Food & Beverage Brand of the Υear Veganact - Nikolopoulou Πυλώνας Α. Food & Beverage

PLATINUM

You Cann by ΕΨΑ - ανθρακούχο ποτό με αφέψημα βιομηχανικής κάνναβης (hemp) Ενότητα 1.

Meat alternative of the Year Best Burger alternative

GOLD SILVER BRONZE

" Veganact - Nikolopoulou | Genius Μπιφτέκι meat-free"

SILVER SILVER BRONZE BRONZE

Nestlé | Sensational burger Fry Food Family | Big Fry Burger Best Chicken alternative

GOLD

GOLD

"Veganact - Nikolopoulou | Genius Nuggets Chicken Free"

GOLD

Best Sausage / Cold Cuts alternative SILVER

Nestlé | Sensational Sausage Best Kebab meat alternative

GOLD

"Veganact - Nikolopoulou | Genius Kebab meat-free" Best Cordon Bleu meat alternative

SILVER

"Veganact - Nikolopoulou | Genius Cordon Bleu meat-free"

SILVER

"Veganact - Nikolopoulou | Genius Κεφτεδάκια meat-free"

Best Meatball alternative Best Yeeros meat alternative BRONZE

Megas Yeeros : Μega Meatless 100% plant based Ενότητα 2.

Dairy Alternative of the Year Best Non-Dairy Milk

GOLD

Βιοαγρός | The Bridge Ρόφημα Βρώμης με Κακάο 1lt ΒΙΟ

GOLD

BioArt | Φυτικό γάλα σε tetrapak BIO Harvest Moon

GOLD

Best Non-Dairy Yogurt Βιοαγρός | Sojasun Επιδόρπιο Γιαουρτιού με Σόγια με Ασβέσιο & Bifidus BioArt | Γιαούρτι καρύδας BΙΟ Harvest Moon

SILVER

Best Non-Dairy Cheese BRONZE

Family Food IKE | ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο 3 mix τριμμένο

BRONZE

Family Food IKE | ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο λευκό σε άλμη Ενότητα 3.

Vegan Chocolate of the Year GOLD BioArt | Σοκολάτα με γάλα καρύδας και ζάχαρη καρύδας ΒΙΟ Naturata Ενότητα 4.

Vegan Meal of the Year Best Vegan Meal GOLD

SILVER BRONZE

GOLD SILVER BRONZE

GOLD

Melissa-Kikizas | Βλάχα Vegan Τραχανάς Λαχανικών Best Vegan Frozen Meal "Veganact - Nikolopoulou | Vegan Σνίτσελ με Λαχανικά-ΌσπριαΔημητριακά-Κινόα-Ελαιόλαδο-Κουκουνάρι & Σταφίδα" "Veganact - Nikolopoulou | Vegan Τυροκροκέτες με φυτικά τυριά" Ενότητα 5.

Vegan Beverage / Drink of the Year You Cann by ΕΨΑ - ανθρακούχο ποτό με αφέψημα βιομηχανικής κάνναβης (hemp) Κτήμα Άλφα Μαλαγουζιά Single Vineyard ''Χελώνες'' 2019 Arla Foods Ελλάς | Starbucks RTD | Σειρά Φυτικών Ροφημάτων με καφέ Starbucks RTD (Ready-to-Drink) Ενότητα 6.

Vegan Functional Product of the Year Βιοαγρός | Evergreen Διατροφική μαγιά σε Νιφάδες με προσθήκη Β12

GOLD SILVER BRONZE

GOLD

Ενότητα 7.

Vegan Spreads, Dips and Sauces of the Year Condito| Vegan Σαλάτες Condito The Green Line Βιοαγρός | La Vida Vegan Επάλειμμα σοκολάτας με φουντούκι 270g Bio BioArt | Μαγιονέζα ρυζιού τύπου τζατζίκι Βio Probios ΕΛΑΪΣ - Unilever Hellas AE | Hellmann's Vegan Mayo Sauce. Χωρίς αυγά, χωρίς γλουτένη, χωρίς συντηρητικά Ritos Food Α.Ε. | Sisinni Bitter - Vegan cocoa spread Ενότητα 8.

Vegan Protein of the Year Best Vegan protein Νικολαΐδης Σπύρος & ΣΙΑ ΟΕ - Physis Laboratory | Amino Animo Organic Protein - Power Mix Κακάο Ενότητα 9.

Vegan Gluten Free Product of the Year Ritos Food Α.Ε. | Sisinni Almond Cream - Κρέμα αμυγδάλου Family Food IKE | ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο classic Falily Food IKE | ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο λευκό σε άλμη Ενότητα 10.

F&B Products without Certification Palirria | Ντολμαδάκια Γιαλαντζί Παλίρροια Πυλώνας B. Every Day Essentials

PLATINUM

GOLD SILVER

Astonish Κρέμα Καθαρισμού Ενότητα 1.

Beauty and Personal Care Vegan product of the Year Best Vegan Haircare product Wella Hellas | Wedo/Professional Organic Brands | Cultivator Organic Hair Colours Ενότητα 2.

Beauty and Personal Care Vegan product of the Year Best Vegan Cosmetics product

GOLD

Organic Brands | Baims Organic Make Up

SILVER

Colgate Palmolive | Colgate Smile for Good

Best Vegan Personal Care product BRONZE

GOLD SILVER

PLATINUM

WINNER

Organic Brands | Ekos Intimate Care for Women Ενότητα 3.

Household Care Vegan Product of the Year Astonish Κρέμα Καθαρισμού ΑΒ Βασιλόπουλος | OceaniQ Θέλω να φροντίζω το σπίτι μου, φροντίζοντας το περιβάλλον Πυλώνας C. Services Koukoumi Vegan Hotel Ενότητα 1.

Vegan Food Service of the Year Best Vegan Restaurant/Chain Crudo Restaurant Best Restaurant / Chain with Vegan Options

WINNER

Starenio Bakery Best Vegan Catering

WINNER

WINNER

WINNER

Crudo Ενότητα 2.

Vegan Friendly Retail Store of the Year Βιολογικό Χωριό Ενότητα 3.

Vegan Hotel of the Year Koukoumi Vegan Hotel

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 59

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥ ΤΙΚΟΊ ΦΟΡΕΊΣ & ΑΓΟΡΆ

Στο ψηφιακό… συρτάρι μένουν πολλά από τα ερευνητικά έργα Σε ένα ιδανικό σενάριο, μια χώρα, αφού παρουσίαζε μια στρατηγική ανάπτυξης, στη συνέχεια θα εκπαίδευε ανθρώπινο δυναμικό για να την υλοποιήσει κι έτσι θα πετύχαινε τους στόχους της με την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των φόρων που πληρώνουν οι πολίτες της. Η Ελλάδα απέχει ακόμα πολύ από το να είναι πρωταγωνίστρια στο σενάριο αυτό. ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΟΥΡΑΤΙΔΗ

Τ

ο Νοέμβριο του 2016, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Netweek, παρουσιαζόταν το ερευνητικό έργο Local4global, στο οποίο συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) και το Πολυτεχνείο Κρήτης. Μια από τις επιτυχημένες εφαρμογές του έργου είχε υλοποιηθεί στην πόλη των Χανίων, όπου με τη βοήθεια αισθητήρων, οι οποίοι τοποθετήθηκαν σε φωτεινούς σηματοδότες, παρατηρήθηκε βελτίωση της κυκλοφορίας οχημάτων σε ποσοστό μέχρι και 50%, σε διάστημα μικρότερο των 2 μηνών. Έξι μήνες μετά την παρουσίαση του άρθρου, δημοσιεύτηκε σε μέσα ενημέρωσης ένα άλλο άρθρο, το οποίο αφορούσε τις εφαρμογές «έξυπνης» πόλης που υλοποιήθηκαν στη Χαλκίδα, οι οποίες αξιοποιούσαν στο 100% λογισμικό και hardware πολυεθνικών εταιρειών. Είχαμε επικοινωνήσει τότε με τους υπεύθυνους του έργου Local4global, αλλά και με τον Δήμο Χαλκίδας. Και οι δύο πλευρές αγνοούσαν τον κοινό τόπο που θα μπορούσαν να τις συνδέσει. Έτσι, ενώ ο Δήμος Χαλκίδας θα μπορούσε να έχει βασιστεί

60 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

σε μια εφαρμογή με αποδεδειγμένη επιτυχία και ενδεχομένως με χαμηλότερο κόστος, ακολούθησε την πεπατημένη. Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν αποτελεί την εξαίρεση του κανόνα, αλλά τον κανόνα, ο οποίος λέει ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ερευνητικών έργων, τα οποία συνήθως επιδοτούνται από ευρωπαϊκά κονδύλια, καταλήγουν σε μια επιστημονική δημοσίευση, η οποία ξεχνιέται σε κάποιο... ψηφιακό συρτάρι.

ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΑΙΡΈΣΕΙΣ

Το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου & Επιχειρείν, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ELTRUN), με διευθυντή τον καθηγητή κ. Γεώργιο Δουκίδη, είναι το ερευνητικό κέντρο που έχει συνδεθεί με έργα που αφορούν την ψηφιοποίηση του λιανεμπορίου. Γυρνάμε πάλι στο παρελθόν, και συγκεκριμένα στο 2015, όπου σε δημοσιεύματα διαβάζουμε για το ευρωπαϊκό βραβείο που είχε κερδίσει τότε η Μαρινόπουλος ΑΕ σε συνεργασία με το ELTRUN και την Procter & Gamble Hellas. Η ερευνητική ομάδα του ELTRUN είχε αναπτύξει μια τεχνική που δοκιμάστηκε σε πραγματικό περιβάλλον, στο κατάστημα Carrefour Μαρινόπουλος

στο Μαρκόπουλο Αττικής, το οποίο στη συνέχεια επανασχεδιάστηκε εξ ολοκλήρου, προκειμένου να αποτελεί ένα «πρότυπο κατάστημα», βάσει των αναγκών των καταναλωτών. Το δημοσίευμα ανέφερε ότι το συγκεκριμένο κατάστημα κατέγραψε εντυπωσιακά αποτελέσματα αναφορικά με την επισκεψιμότητα και την αγοραστική εμπειρία. Μιλώντας με τον κ. Γεώργιο Δουκίδη σχετικά με την εξέλιξη αυτής της συνεργασίας, μάθαμε ότι σε αυτό το ερευνητικό πρόγραμμα βασίστηκαν στη συνέχεια παρόμοια έργα δύο μεγάλων ελληνικών αλυσίδων τροφίμων. Ωστόσο, όπως λέει ο κ. Δουκίδης, το ELTRUN είναι μια εξαίρεση στον κανόνα των ερευνητικών κέντρων, έχοντας πολύ καλή συνεργασία με τον επιχειρηματικό κόσμο. Ακόμα όμως και σε αυτού του επιπέδου τη συνεργασία, πολλά από τα ερευνητικά έργα που υλοποιεί δεν αξιοποιούνται από ελληνικές επιχειρήσεις λιανεμπορίου, ενώ κερδίζουν την αναγνώριση σε διεθνές επίπεδο. «Οι ελληνικές επιχειρήσεις θεωρούν ακόμα ότι τα Πανεπιστήμια και τα Πολυτεχνεία της Ελλάδας είναι χώροι στους οποίους δεν παράγεται αξιοποιήσιμο έργο», μας λέει ο κ. Δουκίδης. Η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει αρκετά τα τελευταία χρόνια,

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

αλλά ακόμα η σύνδεση των δύο μερών γίνεται κυρίως με τυχαίο τρόπο ή με πολύ προσωπική προσπάθεια κάποιων εργαζόμενων και από τις δύο πλευρές, που δεν αναζητούν την εύκολη λύση. Κάπως έτσι, ξεκίνησε και η συνεργασία της Metro με το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ). Στόχος ήταν η βελτίωση της διαδικασίας παράδοσης προϊόντων από τους προμηθευτές προς τις αποθήκες της εταιρείας. Το έργο βασίστηκε σε αλγόριθμο μηχανικής μάθησης, ο οποίος «εκπαιδεύτηκε» να αναγνωρίζει ασυνέπειες σε αυστηρά χρονοδιαγράμματα παράδοσης. Ο αλγόριθμος έχει πλέον τη δυνατότητα να παράγει δείκτες, οι οποίοι είναι διαθέσιμοι στους προμηθευτές, ώστε να γνωρίζουν την αποτελεσματικότητά τους και τα προβλήματα που δημιουργούν στη λειτουργία των καταστημάτων της Metro οι τυχόν ασυνέπειες. Όπως λέει ο κ. Γιώργος Βουτυράς, διευθυντής της γενικής διεύθυνσης πληροφορικής και οργάνωσης της Metro, «ο αρχικός στόχος ήταν να δίνει ο αλγόριθμος πετυχημένα αποτελέσματα. Στην πορεία όμως καταλάβαμε ότι για να φτάσουμε στο επίπεδο που θέλαμε, χρειαζόταν να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις στις διαδικασίες μας. Σήμερα, απολαμβάνουμε ήδη τα οφέλη αυτής της επένδυσης, τόσο από τον περιορισμό των ελλείψεων και τη διατήρηση αναγκαίων αποθεμάτων όσο και από τη μετακίνηση προσωπικού από τις αποθήκες σε νέες θέσεις εργασίας». Το έργο ήταν ωφέλιμο και για το ΕΜΠ, καθώς τα μέλη της ομάδας που συμμετείχαν χρηματοδοτήθηκαν για διδακτορικές εργασίες και δημοσίευση μελετών σε επιστημονικά περιοδικά. Συνεργασίες, όπως η παραπάνω, προσθέτουν μια νότα αισιοδοξίας σε μια πραγματικότητα που θυμίζει παρτιτούρα που πολλοί γνωρίζουν, αλλά λίγοι παραδέχονται ότι περιλαμβάνει κυρίως άσκοπες τυμπανοκρουσίες και μεγάλες παύσεις, οι οποίες δεν δίνουν ένα ευχάριστο μουσικό αποτέλεσμα. Η κατάσταση αυτή δείχνει να αλλάζει. Οι φορολογούμενοι σε κάποιες χώρες της ΕΕ είναι πολύ ευαίσθητοι σχετικά με τους φόρους που πληρώνουν, οπότε ζητούν διαρκώς περισσότερη ενημέρωση και μεγαλύτερη διαφάνεια σχετικά με τα ευρωπαϊκά κονδύλια που διατίθενται σε έρευνα. Η πίεση αυτή είναι ένας από τους παράγοντες που έχει οδηγήσει σε αύξηση των απορριφθέντων προτάσεων σε ποσοστό πάνω από 60%. Όπως μας λέει σχετικά ο κ. Δουκίδης, «σχεδόν μια στις έξι ή ακόμα και μια στις επτά προτάσεις απορρίπτεται». Μάλιστα, για κάποιους επιστήμονες, οι

Γ. Δουκίδης, ELTRUN, ΟΠΑ

Γ. Βουτυράς, Metro

οποίοι πιστεύουν -μάλλον δικαιολογημένα- στην αξία της βασικής έρευνας, που δεν έχει άμεση εφαρμογή, η κατάσταση είναι ιδιαίτερα προβληματική, καθώς δημιουργεί κίνδυνο για τελμάτωση της επιστήμης σε σημαντικούς τομείς.

Δεδομένου ότι τα ερευνητικά κέντρα αρκετών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, δεν χρηματοδοτούνται από ιδιωτικές επιχειρήσεις, χρειάζονται πόρους για να διατηρήσουν την έρευνα τους σε υψηλό επίπεδο και όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητη από επιχειρηματικά συμφέροντα, τα οποία δεν είναι κάθε φορά δεδομένο ότι συνάδουν με το συμφέρον της κοινωνίας. Στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης για παράδειγμα, όπου διακυβεύονται πολλά ζητήματα που σχετίζονται και με τις ηθικές αξίες των κοινωνιών, θα ήταν μάλλον επικίνδυνο να αφήσουμε τις εξελίξεις αποκλειστικά στα χέρια επιχειρήσεων που έχουν σαν αποκλειστικό στόχο την αύξηση του κέρδους των μετόχων τους.

ΛΕΠΤΈΣ ΙΣΟΡΡΟΠΊΕΣ

«Δεν θέλουμε το Πανεπιστήμιο να αντικαταστήσει τις εταιρείες συμβούλων», μας λέει ο κ. Δουκίδης. Και συμπληρώνει: «Από το 1996 μέχρι και σήμερα, κάνουμε έρευνα σε τομείς τους οποίους οι εταιρείες συμβούλων δεν έχουν ακουμπήσει εμπορικά. Αυτός πρέπει να είναι ο δικός μας στόχος. Να κάνουμε έρευνα σε τομείς που θα γίνουν εμπορικά προϊόντα αρκετά χρόνια αργότερα». Αυτό βέβαια δεν αποκλείει τα ακαδημαϊκά ερευνητικά κέντρα να αναλαμβάνουν έργα για επιχειρήσεις, είτε αυτόνομα είτε σε συνεργασία με εταιρείες συμβούλων, παρέχοντας γνώσεις στην αιχμή της τεχνολογίας. Τομείς, όπως το Internet of Things, η Τεχνητή Νοημοσύνη, η ρομποτική και η εικονική πραγματικότητα βρίσκονται στο επίκεντρο των ερευνών που γίνονται σήμερα σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, την προσεκτική στάση που προτείνει ο κ. Δουκίδης δεν υιοθετούν κάποια ερευνητικά κέντρα σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στη Μ. Βρετανία για παράδειγμα, όπου το Retail Institute του Leeds Beckett University και το Institute for Retail Studies του University of Stirling προβάλουν έργα που έχουν κάνει για ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως στον τομέα του λιανεμπορίου. Η επιλογή δείχνει σωστή, αν τη δούμε μόνο μέσα από το πρίσμα των προσλήψεων εκατοντάδων χιλιάδων επιστημόνων από τις εταιρείες συμβούλων, κάτι που πρόσφατα είδαμε να συμβαίνει εν μέρει και στην Ελλάδα.

ΑΚΟΎΓΕΤΑΙ ΧΑΖΌ, ΓΙΑΤΊ ΕΊΝΑΙ…

Το brain drain είναι ένα από τα καυτά θέματα των τελευταίων χρόνων για χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, οι κυβερνήσεις των οποίων με χρήματα των φορολογούμενων εκπαιδεύουν τους νέους σε τομείς υψηλής ειδίκευσης, χωρίς στη συνέχεια να μπορούν να τους αξιοποιήσουν. Πολλοί από τους ανθρώπους που φεύγουν στο εξωτερικό βρίσκουν εργασία σε εταιρείες με υψηλούς μισθούς και παροχές. Οι εταιρείες αυτές, για να πληρώνουν τους υψηλούς μισθούς και να έχουν κέρδη, χρεώνουν αναλόγως τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, τα οποία τελικά αγοράζουν οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις των κρατών που έχουν υποστεί το brain drain. Δηλαδή, χώρες, όπως η Ελλάδα έχουν πληρώσει, μέσω των φόρων, για να εκπαιδεύσουν εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, το οποίο εξάγουν χωρίς κανένα κέρδος και στη συνέχεια πληρώνουν υψηλό τίμημα για να μπορέσουν να επωφεληθούν από το αποτέλεσμα της εργασίας του.  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 61

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Κανόνες αυτοσυντήρησης ή άστοχα μερεμέτια; Δεν είναι παράδοξη η σκέψη πως η πολιτικοοικονομική τροπή των πραγμάτων το 2020 υπό την πίεση της κρίσης στη δημόσια υγεία παρήγε ως στοιχείο της ευρωπαϊκής ορθολογικότητας την «αυταπάρνηση με σκοπό την αυτοσυντήρηση». Διότι πράγματι, οι λαοί του κόσμου, της Ευρώπης και της Ελλάδας κλήθηκαν να απαρνηθούν πλευρές του εαυτού τους –λόγω της βίαιης αλλαγής του τρόπου ζωής, παραγωγής και του καταναλωτικού προτύπου, της άρσης δικαιωμάτων κ.ά.–, προκειμένου να αυτοσυντηρηθούν, εξασφαλίζοντας τους όρους επιβίωσής τους, στο πλαίσιο μιας νέας οικονομικής κρίσης, που την επιτάχυνε ιλιγγιωδώς η φονική πανδημία. ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

Σ

την περίπτωση της Ευρώπης η υπέρβαση της κρίσης κι η επαναφορά της οικονομίας στην ανάπτυξη επιλέχθηκε να υλοποιηθεί μέσω της κρατικής παρέμβασης, της χαλαρής νομισματικής πολιτικής και της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής ως ένδειξη αλληλεγγύης της ΕΕ στα κράτη-μέλη της, ιδιαιτέρως τα ασθενέστερα, καθώς επίσης και ως τακτική υπέρβασης ορισμένων θεμελιωδών αντιθέσεων στο εσωτερικό της. Στην πραγματικότητα η ευρωπαϊκή απάντηση στην κρίση ακολουθεί την πορεία ολοκλήρωσης βασικών οικονομικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, συνήθως επώδυνων για τις κοινωνίες, ώστε τα κράτη-μέλη να επαναπροσδιορίσουν τους όρους συμμετοχής τους στο σύστημα μιας μεγάλης αγοράς, με ελεύθερη ανάπτυξη των ανταγωνιστικών δυνάμεων που δρουν σε αυτήν.

ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΙΒΡΆΔΥΝΣΗ, ΣΤΑ ΈΚΤΑΚΤΑ ΜΈΤΡΑ

Ειδικότερα, ο ρυθμός ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρωζώνη παρουσίασε επιβράδυνση το 2018 και 2019, καθώς ο ετήσιος ρυθμός ανόδου της διαμορφώθηκε στο 1,3% το 2019 έναντι 1,9% το 2018, αναδεικνύοντας μάλλον τις αδυναμίες επένδυσης με ικανοποιητικό κέρδος του κεφαλαίου. Στην επιβράδυνση της παραγωγής προστέθηκαν το 2020 οι σφοδρές επιπτώσεις της πανδημίας, με αποτέλεσμα το ΑΕΠ της Ευρωζώνης να συρρικνωθεί, σε όρους ετήσιων μεταβολών, κατά 3,3% το πρώτο τρίμηνο του έτους, κατά 14,8% το δεύτερο, κατά 4,4% το τέταρτο τρίμηνο κι 62 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ένας θεός ξέρει πόσο στο τελευταίο τρίμηνο, δεδομένου του δεύτερου κύματος της πανδημίας και των lockdown. Επιπλέον, σύμφωνα με την Eurostat, ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής κατέγραψε ήδη από τα τέλη του 2017 πτωτική τάση –άγγιξε τις 110 μονάδες το 2017, ενώ έπεσε κάτω από τις 80 μονάδες στα τέλη του 2020. Αντίστοιχη πτωτική τάση είχε ο σύνθετος δείκτης τιμών 19 βασικών εμπορευμάτων (δείκτης CRB), που αντανακλά τη μείωση της ζήτησης (πάνω από τις 350 μονάδες το 2010 και κάτω από τις 125 το 2020). Σύμφωνα με τα καλοκαιρινά στοιχεία του ΔΝΤ, τα κρατικά ελλείμματα στις περισσότερες χώρες προ των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας εκτοξεύτηκαν το 2020 –το ίδιο και το δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη, που από 84,1% του ΑΕΠ της το 2019 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 105,1% το 2020 και στο 103% το 2021. Σχετικά με τον χρηματοπιστωτικό τομέα της ΕΕ, η ΕΚΤ επισήμανε στην ετήσια έκθεσή της (2019) τη χαμηλή κερδοφορία των τραπεζών και τη στασιμότητα του δείκτη απόδοσης ιδίων κεφαλαίων την τριετία 2017-2019. Στο μεταξύ, στη διάρκεια της πανδημίας αυξήθηκε η ανεργία, με σημαντικές, πάντως, ποσοστιαίες διαφορές μεταξύ των χωρών-μελών (π.χ. στην Ελλάδα περίπου 17%, στην Ισπανία 15%, ενώ στην Ευρωζώνη κατά μέσο όρο περίπου 8%). Την ίδια ώρα οι επιπτώσεις του Brexit, η ένταση του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας, αλλά και το μέγεθος των επιπτώσεων της πανδημίας, ενόσω εξακολουθεί να δοκιμάζει τις αντοχές

των κοινωνιών και της οικονομίας, ενέτειναν την ανησυχία των οικονομικών ελίτ της ΕΕ, επιβάλλοντας έκτακτα μέτρα, είτε ως συνέχεια ήδη εφαρμοζόμενων είτε νέα. Τα εν λόγω μέτρα αφορούν παρεμβάσεις νομισματικής χαλαρότητας (δηλαδή μείωσης των επιτοκίων και αύξησης της προσφοράς χρήματος) και δημοσιονομικής επέκτασης (αύξησης δημόσιων δαπανών και επενδύσεων), προκειμένου οι κεντρικές τράπεζες να χρηματοδοτήσουν άμεσα τις κρατικές και τις ιδιωτικές επενδύσεις ιδιαίτερα στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της μεταποίησης, του αγροτικού τομέα και της εισαγωγής της ψηφιακής τεχνολογίας σε όλους τους κλάδους. Στο πλαίσιο αυτό, ως γνωστόν, το 2020 αποφασίστηκε η αναστολή των όρων του Συμφώνου Σταθερότητας, ανακοινώθηκε το πρόγραμμα αγοράς κρατικών τίτλων από την ΕΚΤ ύψους 618 δισ. ευρώ, δόθηκαν νέα δάνεια από τον ESM ύψους 540 δισ. ευρώ, δημιουργήθηκε το πρόγραμμα SURE για την ελάφρυνση των επιχειρήσεων, ενώ στη σύνοδο του Ιουλίου εγκρίθηκε το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 ύψους 1,074 τρισ. ευρώ, όπως και η χρηματοδότηση του νεοσύστατου Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με αποστολή την έκτακτη στήριξη των οικονομιών, με κονδύλια 750 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 360 δισ. δάνεια και τα 312,5 επιχορηγήσεις προς τα κράτη-μέλη). Στο ίδιο πλαίσιο, η ΕΚΤ αποφάσισε τη διατήρηση των μηδενικών επιτοκίων και την QE για το πρώτο εξάμηνο του 2021.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Συνολικά εκτιμάται πως οι κοινοτικές δαπάνες στο διάστημα 2021-2027 θα αυξηθούν στο 53,7% του ΑΕΠ της ΕΕ έναντι 46,7% την περίοδο 2009-2019 και 43,8% την περίοδο 1996-2007.

Μήπως λείπει εντέλει η πολιτικοοικονομική σοφία, που θα ωθήσει το ευρωπαϊκό σύστημα να «αναστοχαστεί» πάνω στις προϋποθέσεις του και τις εγγενείς αντιφάσεις του;

Η απόφαση της ευρωπαϊκής ηγεσίας για την υπέρβαση των τάσεων οικονομικής επιβράδυνσης, μέσω της ενίσχυσης των οικονομιών των κρατών-μελών, αποτέλεσε κεντρική πολιτική της πολύ πριν την εκδήλωση της πανδημίας. Η πανδημία ενίσχυσε αυτή την επιλογή, καθώς επισώρευσε πολλά προβλήματα στις οικονομίες των πληττόμενων χωρών-μελών.

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ

Η ελληνική πρόταση συμμετοχής στις προαναφερθείσες πολιτικές υπό την επωνυμία «Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» κατατέθηκε πρόσφατα από την κυβέρνηση στην ΕΕ, είναι εναρμονισμένη με τους στόχους της Ένωσης και αποβλέπει στην ταχύτερη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας σε ένα ψηφιοποιημένο και «πράσινο» μοντέλο ανάπτυξης, μέσω της ολοκλήρωσης των προτεινόμενων από την ΕΕ μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Το σχέδιο αποτελείται από τέσσερις πυλώνες, τον «πράσινο», τον ψηφιακό, τον πυλώνα της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής και τον πυλώνα των ιδιωτικών επενδύσεων και του οικονομικού και θεσμικού μετασχηματισμού. Σημειώνεται ότι το εν λόγω σχέδιο αποτελεί εξειδίκευση των προτάσεων της Έκθεσης Πισσαρίδη, η οποία υιοθετεί τη θέση του ΣΕΒ πως η χαμηλή παραγωγικότητα και η εσωστρέφεια αποτελούν τα βασικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, οφειλόμενα στην αναποτελεσματική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και των θεσμών.

ΚΡΊΣΙΜΕΣ ΑΝΤΙΦΆΣΕΙΣ

Δεν μπορεί, ωστόσο, να αποσιωπώνται οι αντιφάσεις του ευρωπαϊκού πραγματισμού, οι οποίες τον υπονομεύουν ως τέτοιον, καθιστώντας τον αναποτελεσματικό. Διότι όλοι θα συμφωνήσουν ότι ως συγκροτητική αρχή της ενοποίησης της Ευρώπης η αυτορρύθμιση της αγοράς και η απόσυρση του κράτους από την οικονομία αμφισβητείται πλέον με αποφάσεις και πράξεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Ότι, ενώ επ’ ονόματι αυτής της αρχής η ευρωπαϊκή ηγεσία συμπίεσε την εργασία ασφυκτικά, δεν πέτυχε να κάνει επικερδείς τις επενδύσεις του επιχειρηματικού κεφαλαίου. Ότι, ασκώντας τη νέα μορφή κρατικής παρέμβασης, που την υιοθέτησε αρχικά στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης του

2008 και που δεν συνάδει ούτε με το παρεμβατικό κράτος της σοσιαλδημοκρατίας ούτε με το νεοφιλελεύθερο «κράτος-φάντασμα» (καθώς προτάσσει λ.χ. την εφαρμογή βιομηχανικής πολιτικής), σκοντάφτει στη διάχυση της ρευστότητας στις οικονομίες, ενόσω η πανδημία απειλεί με ξεθεμελίωμα ολόκληρους κλάδους του τομέα των υπηρεσιών. Ότι τα μέτρα αντιμετώπισης της διπλής κρίσης, αν και γίνονται «ευκαιρία» μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας υπέρ των επιχειρήσεων, οι ευελιξίες που εισάγουν, πιέζουν το μισθολογικό κόστος τόσο, ώστε γίνονται τροχοπέδη της ζήτησης, τώρα που χρειάζεται η θέρμανσή της. Ότι ακόμα και η πραγματική αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, όπως προτείνουν κάποιες εισηγήσεις, προϋποθέτει τη μείωση των επιχειρηματικών κερδών, κάνοντας τις επενδύσεις και πάλι ασύμφορες.

Κι ακόμα ότι οι προαναφερόμενες θεσμικές παρεμβάσεις μολονότι ενισχύουν κατ’ ανάγκην την πολιτική ενοποίηση της ΕΕ, δεν αντιμετωπίζουν την ανισομετρία οικονομικής ανάπτυξης των χωρών-μελών της ούτε εμποδίζουν την εκδήλωση επίφοβων κρίσεων στις ασθενέστερες. Αντίθετα, η ανισομετρία μεγεθύνεται επιταχυνόμενα επ’ ωφελεία του πλούσιου ευρωπαϊκού βορρά έναντι του νότου… Μήπως οι προαναφερόμενες πολιτικές συνιστούν και μόνον «εργαλειακή» αντιμετώπιση της διττής κρίσης, δηλαδή πρόκειται για απλά αναλγητικά καταπότια για την προσωρινή ανάταξη όχι της υγείας, αλλά της διάθεσης του άρρωστου οικονομικού οργανισμού; Μήπως λείπει εντέλει η πολιτικοοικονομική σοφία, που θα ωθήσει το ευρωπαϊκό σύστημα να «αναστοχαστεί» πάνω στις προϋποθέσεις του και τις εγγενείς αντιφάσεις του;  Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 63

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Οργάνωση της εργασίας και ρύθµιση του χρόνου εργασίας 2015/2019 (σε % και minutes) 41

26,6

Συχνή αλλαγή ωραρίου Ενασχόληση εκτός ωραρίου

10,5

36

33,4

11,4

2015 2019

Δυνατότητα απουσίας μερικών ωρών Δυνατότητα έκτακτης άδειας

30,7

Χωρίς πίεση χρόνου στην εργασία

47,9

Επιρροή στο περιεχόμενο της εργασίας

56,9

48,4

Επιρροή στη σειρά των εργασιών Εργασία σε άλλο μέρος

16,9

Χρόνος μετάβασης στην κύρια εργασία 0

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

10

60,2

17,5

19,7

30

40

50

Εξέλιξη του ∆είκτη Βιοµηχανικής Παραγωγής το Α' 10µηνο του 2020 /2019

Ιούν.

110,63

107,16

Μάιος

100,75

99,33

Απρ.

118,48

96,22

108,52

103,55

102,14

80

60

70

2020 2019

140

100

60,3

20,1

20

120

60,8

58,4 50,3 59,3

100,52

Οι εργαζόμενοι ελέγχουν το ωράριο

60 40 20 0

Ιαν.

Φεβ.

Μάρ.

Ιούλ.

Αύγ.

Σεπτ.

Σύµφωνα µε ειδική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, αναφορικά µε την οργάνωση της εργασίας και τη ρύθµιση του χρόνου εργασίας το 2019, για το 69,3% των εργαζοµένων το ωράριο εργασίας καθορίζεται από τον εργοδότη, για το 39,4% απαιτείται απασχόληση µε θέµατα εργασίας εκτός του κανονικού ωραρίου, για το 30,7% οι ώρες εργασίας καταγράφονται µε αυτόµατη ηλεκτρονική µέθοδο, για το 47,8% τα εργασιακά καθήκοντα ασκούνται υπό πίεση χρόνου, ενώ για το 48,4% ο εργοδότης επηρεάζει λίγο ή περισσότερο το περιεχόµενο της εργασίας. Από τη σύγκριση των αποτελεσµάτων της προηγούµενης σχετικής έρευνας (2015) διαπιστώνεται η χειροτέρευση της θέσης των εργαζοµένων ως προς την αυτονοµία τους και τον ελεύθερο εργασίας χρόνο τους, βελτίωση ως προς την πίεση στο χρόνο εργασίας και στασιµότητα ως προς τα ωράρια εργασίας.

Σύµφωνα µε την ΕΛΣΤΑΤ, ο Γενικός ∆είκτης Βιοµηχανικής Παραγωγής τον Οκτώβριο του 2020 στη σύγκρισή του µε τον Οκτώβριο του 2019 παρουσίασε µείωση 3,7% έναντι µείωσης 0,7% αυτού του µήνα του 2019 µε τον αντίστοιχο του 2018. Σηµειώνουµε πως οι δείκτες της βιοµηχανικής παραγωγής του δεκαµήνου του 2020 στη σύγκρισή τους µε την αντίστοιχη περίοδο του 2019 εκτός από τον Μάρτιο και τον Ιούλιο έχουν πτωτική πορεία. Όµως, η πτωτική πορεία ως προς το 2018 ξεκίνησε από τον Οκτώβριο του 2019, πράγµα που δείχνει τη δυσκολία επένδυσης κεφαλαίων πριν την εκδήλωση της πανδηµίας. Η ύφεση ήταν παρούσα και η πανδηµία την εκτράχυνε.

Οκτ.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΑΑ∆Ε, στο εννιάµηνο από την έναρξη του 2020 οι συνολικές εισπράξεις του ληξιπρόθεσµου χρέους παρουσίασαν µείωση έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2019 κατά 21,9%. Παρά τη µεταφορά των φορολογικών και άλλων κρατικών βαρών των φορολογούµενων µετά την 31η Απριλίου φέτος, η αδυναµία των φορολογούµενων να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς το ∆ηµόσιο είναι δεδοµένη. Η κατάσταση είναι τραγική, αν ληφθεί υπόψιν πως ο αριθµός των οφειλετών από τον Σεπτέµβριο ως τον Οκτώβριο του 2020 αυξήθηκε από 3.867.892 σε 4.366.874 άτοµα (αύξηση12,9%), χωρίς να έχουµε ακόµα υπόψιν τις σχετικές επιπτώσεις του δεύτερου lockdown.

Συνολικές εισπράξεις ληξιπρόθεσµων οφειλών 2019 - 2020 462,195 425,93

Ιανουάριος

422,238

Φεβρουάριος

412,552 284,163 367,932 226,124 353,972 239,408 363,383 279,05 432,322 355,334 395,472 300,499 476,793 393,192

Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος

363,034 0

100

200

Πηγή: ΑΑ∆Ε

64 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

300

400

2019 2020

460,807

571,697 500

600

700

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Τεκµηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχοµένου, οι συνολικές δαπάνες για Έρευνα & Ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2019 ανήλθαν σε 2.336,58 εκατ. ευρώ (1,27% του ΑΕΠ), αυξηµένες κατά 157,27 εκατ. ευρώ (7,2%) συγκριτικά µε το 2018. Η εξέλιξη των σχετικών δαπανών το 2019 ανά τοµέα έχει ως εξής: Στις επιχειρήσεις ανήλθαν σε 1.073,22 εκατ. ευρώ, στον κρατικό τοµέα σε 527,06 εκατ. ευρώ, στην τριτοβάθµια εκπαίδευση σε 716,55 εκατ. ευρώ, στα ιδιωτικά µη κερδοσκοπικά ιδρύµατα σε 19,75 εκατ. ευρώ. Αξιοσηµείωτο είναι πως µεταξύ 2011 και 2019 οι σχετικές δαπάνες έχουν αυξήθηκαν από το 0,68% του ΑΕΠ στο 1,27%. Ωστόσο, η Ελλάδα παραµένει στην 16η θέση στην ΕΕ-27.

∆απάνες Ε&Α σε εκατ. €

1.391,16

2011

1.337,60

2012 2013

1.465,67

2014

1.488,74 1.703,82

2015

1.754,18

2016

2.038,43

2017

2.179,31

2018

2.336,58

2019

0,00 0,25 0,50 0,75 1,00 1,25 1,50 1,75 2,00 2,25 2,50 Πηγή: Εθνικό Κέντρο Τεκµηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχοµένου

Σύµφωνα µε την έρευνα οικονοµικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ (Νοέµβριος 2020), ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στο λιανικό εµπόριο ενισχύθηκε ελαφρώς τον Νοέµβριο στις 86,9 µονάδες έναντι 83,7 τον Οκτώβριο παρά την απόφαση νέας παύσης λειτουργίας κατά το µεγαλύτερο µέρος του. Η βελτίωση οφειλόταν αποκλειστικά στα καταστήµατα τροφίµων και τη ρευστοποίηση των αποθεµάτων σε Πολυκαταστήµατα, µέσω on line πωλήσεων. Ειδικότερα, ο δείκτης στα Τρόφιµα-Ποτά-Καπνό ενισχύθηκε σηµαντικά στις 117,4 µονάδες από τις 95, οι εκτιµήσεις για τις τρέχουσες πωλήσεις ενισχύθηκαν από τις 63 στις 79, οι προσδοκίες για τις πωλήσεις της επόµενης περιόδου ενισχύθηκαν εντυπωσιακά από τις 5 στις 54 µονάδες, ενώ οι παραγγελίες προς προµηθευτές ενισχύθηκαν ήπια από τις 49 στις 54 µονάδες.

∆είκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στο λιανικό εµπόριο Ιανουάριος

103,7

Φεβρουάριος

95,5

Μάρτιος

107,4 94 90,6 96,2

Απρίλιος 65,8

Μάιος

84,4

Ιούνιος

Σεπτέμβριος Νοέμβριος

126,5 119,9 120,3

86,9

117

Δεκέμβριος 0

20

40

60

∆είκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών 2020

104,9 115,2

76,8 83,7

Οκτώβριος

∆είκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών 2019

103,2

70,7 72,9

Ιούλιος Αύγουστος

118,3 119,3 118,5

80

100

120

140

Πηγή: ΙΟΒΕ

Η ετήσια έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόσβαση των ευρωπαϊκών ΜµΕ επιχειρήσεων στη χρηµατοδότηση (SAFE) επιβεβαιώνει τη δυσχερή θέση τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας τεκµαίρεται το διαχρονικό πρόβληµα του «χρηµατοδοτικού κενού» και της εξαιρετικά περιορισµένης πρόσβασης των πολύ µικρών και µικρών επιχειρήσεων σε χρηµατοδότηση και χρηµατοδοτικά εργαλεία. Σχετικά οι διαφοροποιήσεις µεταξύ των κρατών-µελών είναι έντονες: Ενώ η πρόσβαση στη χρηµατοδότηση κρίνεται από τις ελληνικές επιχειρήσεις ως το βασικότερο πρόβληµά τους (22%), στη Γερµανία και τη Γαλλία είναι προτελευταίο ζήτηµα (9%), όπως και στην Ιρλανδία (7%), ενώ στην Πορτογαλία και την Ισπανία είναι τελευταίο πρόβληµα (9%), µε µέσο όρο στην ΕΕ-27 το 10%.

Αξιολόγηση του προβλήµατος της χρηµατοδότησης των ευρωπαϊκών ΜµΕ (%) 25

22

20 15 10

10

9

9

9

9

7

5 0

μ.ο. ΕΕ27

Γερμανία

Γαλλία

Ιρλανδία Πορτογαλία

Ισπανία

Ελλάδα

Πηγή: Ευρωπαίκή Επιτροπή έρευνα Safe

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 65

ΕΡΕΥΝΑ

Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς

T

o «σέλφ σέρβις» σε συνεργασία με την IRI παρουσιάζει πολύτιμα στοιχεία, στα οποία αποτυπώνονται οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις και τάσεις της αγοράς των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, που διακινούνται μέσω των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Συγκεκριμένα, οι πίνακες και τα διαγράμματα που ακολουθούν καταγράφουν την ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων -σε αξία και σε όγκο- σε 27 σημαντικές κατηγορίες καταναλωτικών προϊόντων, το μερίδιο πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (PL) στις αντίστοιχες κατηγορίες, τις πωλήσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσω εκπτωτικής ενέργειας, τη διακύμανση των τιμών λιανικής πώλησης των κωδικών μιας κατηγορίας (ανώτατη, μέση, κατώτατη τιμή), καθώς και τους 20 top κωδικούς σε πωλήσεις, σε όγκο και αξία.

66 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΕΡΕΥΝΑ

Πίνακας 1: Ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων - Νοέμβριος 2020 vs Νοέμβριος 2019, % Σε αξία

Σε τεµάχια

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

11,2

10,8

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

16,8

6,9

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ

1,1

17,5

ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ

11,9

11,7

ΓΙΑΟΥΡΤΙ

6,8

5,3

ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

0,6

0,5

ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ

-5,3

-3,4

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

6,4

-7,3

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

25,5

24,5

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

26,9

33,7

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

27,0

24,5

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

3,7

-0,5

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

17,6

12,4

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ

15,5

14,6

ΜΠΥΡΑ

20,0

8,0

ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

11,9

13,9

ΟΥΙΣΚΙ

31,7

31,6

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ

-1,6

3,5

ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING

-16,1

-15,7

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

6,7

9,9

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

29,4

22,6

ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

27,4

17,1

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

8,1

4,0

ΧΥΜΟΙ

4,9

-1,5

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

27,0

24,8

ΡΥΖΙ

23,5

19,4

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ

47,4

41,2

Πηγή: IRI FMCG Νοv. 2020

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Η έρευνα πραγματοποιείται σε εβδομαδιαία βάση από την IRI, στο σύνολο των τυποποιημένων καταναλωτικών προϊόντων που πωλούνται μέσω των σούπερ μάρκετ σε ηπειρωτική Ελλάδα και Κρήτη. Από αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.650 καταστημάτων προερχόμενο από 35 και πλέον λιανεμπορικές αλυσίδες, λαμβάνονται στοιχεία πωλήσεων scanners που με την κατάλληλη στατιστική προβολή, καλύπτουν όλη την αγορά των σούπερ μάρκετ.

2. Οι πίνακες περιέχουν στοιχεία σημαντικών, από πλευράς πωλήσεων, κατηγοριών. Τα στοιχεία αυτά παραχωρούνται κατ’ αποκλειστικότητα στο περιοδικό μας από την IRI ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση των ανωτέρω χωρίς την έγγραφη άδεια της IRI, της οποίας αποτελούν ιδιοκτησία.

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 67

ΕΡΕΥΝΑ

Πίνακας 2: Μερίδιο προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε αξία, % Νοέµβριος 2020

Νοέµβριος 2019

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

1,9

2,5

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

3,2

2,9

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ

4,5

5,2

ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ

19,6

18,7

ΓΙΑΟΥΡΤΙ

8,1

7,8

ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

14,5

13,5

ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ

11,9

14,3

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

10,2

12,1

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

22,8

24,3

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

29,2

26,4

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

10,2

9,8

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

12,9

16,5

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

4,3

4,6

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ

0,9

1,0

ΜΠΥΡΑ

1,9

2,7

ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

0,1

0,2

ΟΥΙΣΚΙ

0,8

1,2

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ

0,5

0,7

ΠΡΟΙΟΝΤΑ STYLING

2,1

2,5

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

1,5

1,6

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

57,1

56,8

ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

9,4

9,9

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

12,3

13,3

ΧΥΜΟΙ

12,5

14,3

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

15,4

16,4

ΡΥΖΙ

34,2

34,7

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ

12,0

14,6

Πηγή: IRI FMCG Nov. 2020 68 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΕΡΕΥΝΑ Top 20 κωδικοί Παρουσιάζονται οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων κωδικοί προϊόντων, που ανήκουν σε βασικές κατηγορίες τροφίμων, για την εβδομάδα που τελειώνει στις 22/11/2020.

Πίνακας 3α: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε αξία 1

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΣΙΚΟΣ 200ΓΡ

2

NESCAFE CLASSIC 200ΓΡ

3

NOYNOY FAMILY ΠΛΗΡΕΣ 3.5% 1.5LT

4

ΥΓΡΟΜΑΝΤΗΛΑ BABYCARE REFILL 3X72 ΦΥΛΛΑ 6 ΕΥΡΩ ΦΘΗΝΟΤΕΡΑ

5

ΦΑΓΕ TOTAL ΓΙΑΟΥΡΤΙ 2% 3X200GR

6

NESCAFE CLASSIC 100GR

7

MIMIKOΣ 650G (+30%FREE) KOTOΠ. ΦΙΛΈΤΟ

8

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR

9

ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR

10

NOYNOY FAMILY ΕΛΑΦΡΥ 1.5% 1.5LT

11

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΥΣΗ2 ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 700GR

12

JOHNNIE WALKER RED LABEL 700ML

13

ΔΕΛΤΑ ΠΛΗΡΕΣ 3.5% 1LT

14

FIX MΠΙΡΑ KOYTI 6*330ML (4+2)

15

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 340GR

16

NOYNOY ΕΒΑΠΟΡΕ 6X400GR

17

ΑΛΦΑ ΚΟΥΤΙ 5X330ML+1ΔΩΡΟ

18

ΑΛΤΙΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΚΛΑΣΙΚΟ 4/4L (-3.00)

19

ΟΛΥΜΠΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ 3.7% 1.5LT

20

ΔΩΔΩΝΗ ΦΕΤΑ ΑΛΜΗ 400GR

Πίνακας 3β: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε τεμάχια 1

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 200GR

2

ION ΣΟΚΟΦΡΕΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 38GR

3

NOYNOY FAMILY ΠΛΗΡΕΣ 3.5% 1.5LT

4

ΝΕΡΟ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΟ ΖΑΓΟΡΙ 500ML

5

KΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR

6

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR

7

NOYNOY ΕΒΑΠΟΡΕ 400GR

8

NEO BITAM ΜΑΡΓΑΡΙΝΗ 250GR

9

ΔΕΛΤΑ ΠΛΗΡΕΣ 3.5% 1LT

10

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΥΣΗ2 ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 700GR

11

ΓΙΩΤΗΣ ΜΑΓΙΑ INSTANT 3X8GR

12

HANKIES ANTIBACTERIAL LEMON 15CT

13

WET HANKIES TRAVEL ANTIBACTERIAL 15CT

14

ION ΣΟΚΟΦΡΕΤΑ ΦΟΥΝΤΟΥΚΙ 38GR

15

NESCAFE CLASSIC 200GR

16

ΜΑΚΑΡΟΝΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑ ΝΟ6 ΣΠΑΓΓΕΤΙ 500GR

17

NOYNOY ΕΒΑΠΟΡΕ ΕΛΑΦΡΥ 400GR

18

NOYNOY ΕΒΑΠΟΡΕ ΠΛΗΡΕΣ 7.5% 170GR

19

NOYNOY FAMILY ΕΛΑΦΡΥ 1.5% 1.5ΛΙΤΡΑ

20

ΖΑΓΟΡΙ 5X1.5LT+1 ΔΩΡΟ

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 69

ΕΡΕΥΝΑ Διάγραμμα 1 Πωλήσεις (%) μέσω εκπτωτικής ενέργειας ανά κατηγορία προϊόντων. Παρουσιάζονται στοιχεία για 27 σημαντικές κατηγορίες προϊόντων, που αφορούν τον Νοέμβριο 2020.

% πωλήσεων που έγινε χωρίς κάποια ενέργεια τιµής

% πωλήσεων που έγινε κάτω από κάποια ενέργεια τιµής

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

78,0%

22,0%

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

82,0%

18,0%

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ

76,1%

23,9%

ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ

72,1%

27,9%

ΓΙΑΟΥΡΤΙ

74,5%

25,5%

ΜΠΑΡΕΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

57,3%

42,7%

ΕΛΑΙΟΛΑ∆Α

63,7%

36,3%

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

94,8%

5,2%

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

84,1%

15,9%

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

63,4%

36,6%

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

74,3%

25,7%

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

78,9%

21,1%

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

60,5%

39,5%

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ

73,2%

26,8%

ΜΠΥΡΑ

79,5%

20,5%

Ο∆ΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

66,9%

33,1%

ΟΥΙΣΚΙ

63,1%

36,9%

ΠΑΙ∆ΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ

50,4%

49,6%

ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING

64,3%

35,7%

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

62,0%

38,0%

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

82,8%

17,2%

ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

57,5%

42,5%

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

86,0%

14,0%

ΧΥΜΟΙ

76,7%

23,3%

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

69,5%

30,5%

ΡΥΖΙ

87,7%

12,3%

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ

72,8%

27,2%

0

70 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

20

40

60

80

100

ΕΡΕΥΝΑ Διάγραμμα 2 ΑΛΕΥΡΙ: Τιμές λιανικής (κατώτατη – μέση – ανώτατη) Παρουσιάζεται η χαμηλότερη, η υψηλότερη και η μέση σταθμισμένη λιανική τιμή των κωδικών μίας κατηγορίας. Οι κωδικοί που επιλέγονται είναι οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων για την εβδομάδα 16/11 - 22/11/2020.

κατώτατη

µέση

ανώτατη

2,34 2,76 3,36

ALLATINH G.U. 2X1KG+1GIFT

1,52 1,92 2,10 0,92 1,20 1,40 2,32 3,08 3,44

GIOTIS FARINA RED 2X500GR+1GIFT ALLATINI GU 1KG 0.30E MAG GU 2X1KG+1GIFT

1,70 2,04

MAG FARINA 2X500GR+1GIFT

2,22 0,66 0,80 0,92 0,96 1,20 1,28

GIOTIS FARINA RED 500GR 30DRS M.A.G. G.U 1KG 0.38E

1,10 1,68 1,78 0,74 1,10 1,22 2,30 2,90 3,10

M.A.G ZYMOTO 1KG 0.25E MANNA G.U. YELLOW 1KG GIOTIS GOX 3X1KG 2+1 GIOTIS CORN FLOUR 200GR 0.20E

0,54 0,70 0,76

FARINAP 500GR 0.25E

0,60 0,80 0,84 0,76 1,10 1,22

GIOTIS G.O.X 1KG

1,13

2,10 2,43

M.A.G.OL.ALESEOS 1KG

1,55 1,95

ALLATINI FARINA 3X500GR 2+1

2,15

KOULA GU 3KG KRHTHS 1KG

1,30

1,93 2,43 2,80 1,10 1,20

ALLATINI GOX WHOLEGRAIN 1KG 0.30E

0,90 1,70 2,30

N2 MALAKO 1KG

1,13 1,57 1,67

LOFISKOS 5KG

2,40

1,70 2,20

0

5

10

15

20

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 71

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΑΒ Βασιλόπουλος ΤΑ ΠΑΙ∆ΙΑ ∆ΕΙΧΝΟΥΝ ΤΟΝ ∆ΡΟΜΟ

Η χριστουγεννιάτικη επικοινωνία της ΑΒ Βασιλόπουλος είχε πρωταγωνιστές τα παιδιά, αφού τα Χριστούγεννα είναι η εποχή που τους ανήκει περισσότερο από όλους και πρέπει να βρίσκεται πάντα τρόπος να τα ζήσουν µε χαρά. Τα Χριστούγεννα είναι και µια εποχή για πράξεις αγάπης προς όλους τους ανθρώπους και αλληλεγγύης προς όσους έχουν ανάγκη. «Χριστούγεννα είναι ό,τι µας κρατάει γύρω από ένα τραπέζι ή µέσα σε µια

αγκαλιά. Ό,τι µας φέρνει κοντά, ακόµη και αν µένουµε µακριά. Χριστούγεννα είναι το «µαζί». Και µαζί, ναι, µπορούµε να κάνουµε και αυτά τα Χριστούγεννα µαγικά. Με τη νέα της καµπάνια, η ΑΒ Βασιλόπουλος µας το θυµίζει. Μας το δείχνει µέσα από τα µάτια των παιδιών. Και µας εφοδιάζει µε ό,τι χρειαζόµαστε για να φέρουµε και φέτος τη µαγεία των Χριστουγέννων στο σπίτι µας», σηµείωνε η εταιρεία. Και πρότεινε για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι

εκλεκτά κρεατικά, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ιδιαίτερα τυριά, αλλαντικά και delicatessen, βραβευµένα κρασιά, Γεύσεις Ελλάδας και προϊόντα από ντόπιους παραγωγούς, καθώς και τα χριστουγεννιάτικα γλυκά µε την υπογραφή του Άκη Πετρετζίκη. Παράλληλα, η ΑΒ Βασιλόπουλος κυκλοφόρησε το γιορτινό τεύχος του AB Food Stories, το περιοδικό γαστρονοµίας, του οποίου όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις προσφέρονται σε καλό σκοπό.

Philadelphia

ΦΡΕΣΚΟΨΗΜΕΝΗ CONTENT CAMPAIGN Εναρµονισµένη µε την εποχή των εορτών και της ψηφιακής επικοινωνίας, η νέα digital καµπάνια µε τίτλο «A Cheesecake for You by Vakiaros, που δηµιούργησε για το Philadelphia η isobar, καλούσε τους καταναλωτές να στείλουν δώρο ένα custom Philadelphia cheesecake σε κάποιο αγαπηµένο τους πρόσωπο που γιορτάζει και λόγω του social distancing δεν µπορεί να του ευχηθούν από κοντά. «Με στόχο να εµπλέξει το κοινό µε το brand και να το εµπνεύσει µε έναν γευστικό τρόπο, µέσα από promo video σε youtube, instagram και facebook, η καµπάνια καλεί το κοινό να απαντήσει στα stories του διακεκριµένου chef

72 | σελφ σέρβις | Iανουάριος 2021

Λάµπρου Βακιάρου, σε ποιο αγαπηµένο του πρόσωπο θέλει να στείλει Philadelphia cheesecake. O chef, εµπνεόµενος από την προσωπικότητα του εορτάζοντα και σύµµαχό του το Philadelphia, δηµιουργεί πρωτότυπες

συνταγές Philadelphia cheesecake, τις οποίες µπορούν όλοι να απολαύσουν στο youtube», δηλώνει η εταιρεία. Την παραγωγή ανέλαβε η White Room, ενώ σκηνοθέτης ήταν ο Νικόλας Ποττάκης.

Best LAUNCHES 2020

ΤΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΑ ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Κλειδί για την επιτυχία η προσφορά επιπλέον αξίας Ακόμη κι ο ορισμός της ποιότητας των ταχυκίνητων προϊόντων, όπως την αντιλαμβάνονται οι καταναλωτές, γίνεται όλο και πιο πολύπλοκος, τόσο λόγω της εξέλιξης της βιομηχανίας παραγωγής τους όσο και των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων της εποχής μας, που επηρεάζουν και τη βαρύτητα των σχετικών κριτηρίων αξιολόγησης. Στην εποχή του Covid-19, οι καταναλωτές ανεβάζουν τον πήχυ, επικεντρώνοντας την προσοχή τους σε κριτήρια που αφορούν την υγεία και το περιβάλλον. Την ίδια στιγμή, ξεπερνούν συνήθειες του παρελθόντος και μακροχρόνιες... σχέσεις με συγκεκριμένες επωνυμίες προϊόντων, δίνοντας την ευκαιρία και σε νέα λανσαρίσματα, γεύσεις, χρήσεις. ΤΗΣ ΞΕΝΙΑΣ ΜΑΝΤΖΙΩΡΗ

T

ο 2020 αποδείχθηκε διαφορετικό από κάθε άλλη χρονιά. Οι αλλαγές που έφερε η πανδημία, τόσο γενικά στο σύνολο των δραστηριοτήτων των πολιτών όσο και ειδικότερα στις καταναλωτικές και αγοραστικές τους συνήθειες, διαμόρφωσαν ένα νέο περιβάλλον, με στοιχεία που προέκυψαν στην προηγούμενη κρίση, αλλά και με εντελώς νέα, τα οποία μάλιστα, ορισμένες φορές έμοιαζαν, σε πρώτη ανάγνωση, να ξεφεύγουν από τα ευλόγως αναμενόμενα. Για παράδειγμα, η εξέλιξη των μεριδίων των PL προϊόντων δεν ακολούθησε την ανοδική πορεία που θα αναμενόταν λόγω του σοκ που υπέστη το καταναλωτικό εισόδημα στο σύνολο των πληττόμενων χωρών. Όπως κατέγραψε σε έρευνά της η IRI τον περασμένο Ιούνιο, στην οποία μελετούσε τις συμπτώσεις και τις διαφορές των αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά μεταξύ των δύο κρίσεων, της προηγούμενης οικονομικής και της τωρινής, προϊόντα χαμηλής τιμής και προσφορές κυνηγούν κυρίως οι καταναλωτές με μικρή αγοραστική δύναμη, ενώ οι υψηλότερες εισοδηματικά ομάδες καταναλωτών επιλέγουν ακόμη και πιο premium προϊόντα και καταστήματα. Σε αυτό το πλαίσιο, διαπίστωνε η έρευνα, τα PL παρουσιάζονται ανανεωμένα, επενδύοντας στην καινοτομία, με την αναβάθμιση της ποιότητάς τους και την προσφορά αξίας στον καταναλωτή, έτσι ώστε να ενισχύεται συνολικά το brand της λιανεμπορικής επιχείρησης. Όσο για τα νέα προϊόντα, όπως αναφέραμε στο σχετικό άρθρο παρουσίασης της εν λόγω 74 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

έρευνας (τεύχος 506, Ιούλ-Αύγ. 2020), το ποσοστό των καταναλωτών που απαντούσαν πως συνήθως δεν αγοράζουν νέα προϊόντα τροφίμων ήταν 12% στην προ πανδημίας περίοδο, ενώ η μετά-Covid-19 έρευνα κατέγραψε σχεδόν διπλασιασμό του ποσοστού, στο 20%. Στην πανδημία, οι καταναλωτές περνούν λιγότερο χρόνο στα καταστήματα, άρα διαθέτουν και λιγότερο χρόνο για να ανακαλύψουν νέα προϊόντα, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχουν οι δοκιμές που θα μπορούσαν να τους κινητοποιήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Σήμερα αναζητούνται νέοι τρόποι ενίσχυσης των λανσαρισμάτων, τόσο μέσω μια ολιστικής καμπάνιας μάρκετινγκ όσο και μέσω της αξιοποίησης των εργαλείων του online μάρκετινγκ, με βασικότερο, όπως φαίνεται, αυτό των συνδυαστικών προσφορών και των προτάσεων αγοράς από το site, συνδυασμένο με πραγματικές αξιολογήσεις καταναλωτών. Ειδικότερα το online κανάλι, που βρέθηκε στο προσκήνιο με πρωτοφανή ένταση λόγω πανδημίας, φαίνεται πως δημιουργεί ένα περιβάλλον ευνοϊκό για την αναζήτηση νέων προϊόντων. Πράγματι, στην έρευνα της IRI, οι καταναλωτές στις ΗΠΑ δήλωναν σε ποσοστό 25% πως, αν και η αγορά νέων προϊόντων δεν αποτελεί προτεραιότητα, είναι πιο πιθανό στην παρούσα περίοδο να αναζητήσουν νέα προϊόντα όταν επισκέπτονται έναν ηλεκτρονικό τόπο αγορών.

ΟΙ ΆΞΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑΣ ΜΕΤΆ ΤΟ 2020

Η αδυναμία προσδιορισμού του χρονικού ορίζοντα αναστολής του περιορισμού των μετακινήσεων και της επαναφοράς μέρους των εργαζομένων στην πρότερη συνθήκη της εργασίας στο γραφείο, αλλά και η καθιέρωση νέων συνηθειών, σε ό,τι αφορά τόσο στις κατηγορίες των τροφίμων όσο και τα υπόλοιπα καταναλωτικά αγαθά, δυσκολεύει συνολικά τον σχεδιασμό νέων προϊόντων. Παρόλα αυτά, υπάρχουν διαπιστωμένες τάσεις, που σύμφωνα και με τα παραπάνω, δεν φαίνεται να μεταβάλλονται άμεσα. Για παράδειγμα, η αυξανόμενη τάση για προετοιμασία του φαγητού στο σπίτι ή για παραγγελία έτοιμου φαγητού, ευνοεί τον πειραματισμό και την ανάπτυξη λύσεων που συμβάλλουν ώστε να κλείσει σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο βαθμό η απόσταση που χωρίζει την εμπειρία του φαγητού σε ένα εστιατόριο και του φαγητού στο σπίτι, με σύμμαχο κυρίως σε αυτή την προσπάθεια τις νέες

γεύσεις, αλλά και την κυκλοφορία ολοκληρωμένων λύσεων, με συστατικά και βήμα-βήμα οδηγίες για την προετοιμασία εμπνευσμένων γευμάτων. Στο πεδίο των μη τροφίμων, τη μάχη της καινοτομίας θα κερδίσουν τα brands που θα δώσουν επαγγελματικές λύσεις με εφαρμογή στο σπίτι (οι εταιρείες στην κατηγορία των βαφών μαλλιών έχουν σημαντική εμπειρία στον τομέα, όπως και τα καταστήματα με DYI προϊόντα). Τα γλυκά που θυμίζουν ζαχαροπλαστείο, αλλά ετοιμάζονται εύκολα πλέον και στο σπίτι, είναι ένα ακόμη επιτυχημένο παράδειγμα, που δεν είναι μεν καινούργιο, αλλά διευρύνεται με νέες προτάσεις, ιδιαίτερα μετά το lockdown. Ακόμη, βλέπουμε την ενίσχυση της παρουσίασης προϊόντων με μεγαλύτερη εξειδίκευση, σε κατηγορίες όπως τα προϊόντα για τα μαλλιά, αλλά και λανσάρισμα προϊόντων που απαντούν συνδυαστικά σε πολλαπλές ανάγκες, όπως απορρυπαντικά ρούχων που έχουν ταυτόχρονα δράση μαλακτική και αποσκληρυντική, ενώ προστατεύουν παράλληλα από τη φυσική φθορά τα υφάσματα, συμβάλλοντας στη διατήρηση των χρωμάτων τους. Στον τομέα των τροφίμων, παρουσιάζονται ακόμη περισσότερες οικογενειακού μεγέθους συσκευασίες, με προϊόντα που διατηρούν την υψηλή τους ποιότητα, αλλά διασφαλίσουν και την αγορά τους σε πιο οικονομική τιμή. Η μπίρα, τα δημητριακά και τα σνακ συγκαταλέγονται μεταξύ των κατηγοριών στις οποίες βρήκε έκφραση αυτή η τάση διεθνώς, όπως σημειώνουν οι ερευνητές της IRI. Η παραμονή στο σπίτι έδωσε το έναυσμα για τη διεύρυνση της γκάμας προϊόντων, όπως οι κάψουλες καφέ για μηχανές παραγωγής του με κωδικούς που τοποθετούνται πλέον και στα σούπερ μάρκετ. Ένα ακόμη παράδειγμα αποτελεί η κατηγορία των αλκοολούχων ποτών, όπου παρουσιάζονται προϊόντα τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και για τη δημιουργία κοκτέιλ στο σπίτι, σε μια περίοδο που η πρόσβαση στα μπαρ είναι σε πολλές χώρες απαγορευμένη και η κατανάλωση αλκοόλ σε εξωτερικούς χώρους υπό περιορισμό.

ΣΤΗΝ ΆΛΛΗ ΠΛΕΥΡΆ…

Τι συμβαίνει όμως με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας (private label-retailers brands; Ήδη τα τελευταία χρόνια παρακολουθήσαμε μια εξε-

λικτική πορεία αναβάθμισης της ποιότητας των περισσότερων προϊόντων που παράγονται ή εισάγονται αποκλειστικά για συγκεκριμένες αλυσίδες λιανεμπορίου. Χωρίς να χάσουν την τοποθέτησή τους ως η πιο προσιτή λύση σε σχέση με την αντίστοιχη των επώνυμων προϊόντων (suppliers brands), διεύρυναν τις προσφερόμενες επιλογές, ακολούθησαν τις σύγχρονες τάσεις στον σχεδιασμό νέων προϊόντων και διεκδίκησαν με αξιώσεις την επιλογή τους έναντι του ανταγωνισμού των επώνυμων. Σύμφωνα με την IRI, και σε αυτή την ομάδα προϊόντων, αναπτυσσόμενες κατηγορίες είναι τα plant-based γεύματα, οι εναλλακτικές των γαλακτοκομικών προτάσεις, όπως και τα είδη που αξιοποιούν την κάναβη. Τι συνέβαινε προ της πανδημίας διεθνώς; Στην έρευνα του PLMA (Private Label Manufacturers Association) «International Private Label Yearbook» για το 2020, όπου καταγράφονται οι σημαντικότερες εξελίξεις, στατιστικά και τάσεις στην κατηγορία, αναφέρονται τα στοιχεία της Nielsen σχετικά με τα σημαντικά κέρδη σε μερίδια των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας που αποκόμισαν την περίοδο προ της πανδημίας στην Ευρώπη, και ειδικότερα το 2019. Σύμφωνα με την έρευνα, τα PL αύξησαν το μερίδιό τους σε 14 από τις 19 χώρες που εξετάζονται, με το σύνολο των χωρών να παρουσιάζει μερίδιο των PL άνω του 30%, εκτός μίας χώρας. Στην Ευρώπη, το μερίδιό τους (σε μονάδες όγκου) παρέμεινε πάνω από 40% στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, ενώ στη Γαλλία σχεδόν 1 στα 3 προϊόντα που πωλούνται είναι ιδιωτικής ετικέτας. Στην Ιταλία, το μερίδιό τους αυξήθηκε κατά 2 μονάδες, κέρδος υψηλότερο από ποτέ, ενώ στην Ολλανδία σημειώθηκε η μεγαλύτερη αύξηση, κατά 7 μονάδες, στο 37%, ποσοστό όμως που επηρεάζεται από τη μέτρηση για πρώτη φορά των πωλήσεων της Aldi, αλυσίδα που έχει μεγάλο μερίδιο PL. Στο Βέλγιο, το μερίδιο των PL έφθασε στο 44%. Στη Γαλλία, το μερίδιο μετρήθηκε στο 31% σε μονάδες όγκου και στο 25% σε αξία πωλήσεων, αλλά λόγω της μη συμπερίληψης των πωλήσεων των Lidl και Aldi, υπολογίζεται πως το πραγματικό μερίδιο ανέρχεται σε 41% και 35% αντίστοιχα. Τα μισά από όλα τα πωληθέντα προϊόντα στην Ισπανία ήταν PL, ενώ το μερίδιό τους στην Ισπανία ανέβηκε κατά 3 μονάδες, σε πάνω από 43%. Σε Ελλάδα και Τουρκία το μερίδιο των PL το 2019 ήταν άνω του 31%, Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 75

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

με την Τουρκία να σημειώνει αύξηση κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες, ξεπερνώντας έτσι για πρώτη φορά το 30%. Στην Ελλάδα το μερίδιο υπολογιζόταν στο 31,5%. Όσο για το μερίδιο σε αξία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του International Private Label Consult (IPLC), συμβουλευτικής εταιρείας που επεξεργάζεται στοιχεία από τις εταιρείες Kantar, Nielsen, IRI and LZT, στην Ελλάδα το 2019 ανερχόταν σε 22,8%, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ 17 μελετώμενων χωρών της Ευρώπης, αμέσως μετά την Πολωνία (22,1%). Αντίθετα, τα μεγαλύτερα μερίδια σε αξία καταγράφονται στην εν λόγω μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο (52,7%) και την Ιρλανδία (50%), ενώ ακολουθούν η Ολλανδία και η Ελβετία, με 43% και 42,3% αντίστοιχα. Για τη μετά την πανδημία περίοδο, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πως το IPLC αναφέρει πως από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο του 2020 τα PL αύξησαν τις πωλήσεις τους με ρυθμό ανώτερο των επωνύμων: στην Ισπανία κατά 16,8% έναντι 12% των επωνύμων, στην Πορτογαλία κατά 13,8% έναντι 8%, στη Γαλλία κατά 15% έναντι 6% και στην Ιταλία κατά 12% έναντι 8%.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΈΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΆ ΚΑΙ ΜΕΣΑΊΟΥ ΜΕΓΈΘΟΥΣ BRANDS

Σχολιάζοντας τις προοπτικές ανάπτυξης των επώνυμων προϊόντων κατά τη διάρκεια της κρίσης που προκαλεί η πανδημία, αναλυτές του ΜΙΤ Sloan Management Rewiew, του περιοδικού που παρακολουθεί τις εξελίξεις της ψηφιακής εποχής σε διαφορετικούς τομείς της οικονομίας και των επιχειρήσεων, σημειώνουν τις ευκαιρίες κυρίως για μικρά και μεσαίου μεγέθους brands. Οι υπογράφοντες το σχετικό άρθρο, επισημαίνουν πως οι σημαντικές αλλαγές που έφερε η πανδημία σε όλα τα πεδία της καθημερινότητας, δημιουργούν νέες προκλήσεις, κυρίως για τους ηγέτες κάθε κατηγορίας. Ερευνώντας τον Μάρτιο του 2020 -δύο εβδομάδες μετά την ανακοίνωση των νέων περιοριστικών μέτρων στις ΗΠΑ-, τους παράγοντες που κάνουν εύκολη την αντικατάσταση ενός καθιερωμένου brand από κάποιο άλλο με μικρότερο μερίδιο και αναγνωρισιμότητα, φέρνουν στο προσκήνιο την επανεξέταση των ακολουθούμενων πολιτικών μάρκετινγκ και επικοινωνίας με τους πελάτες και 76 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

επισημαίνουν την εμφάνιση νέων μοτίβων αγοραστικής συμπεριφοράς και τρόπου σκέψης. Συνδυάζοντας τα συγκεκριμένα ευρήματα με έρευνες από άλλους τομείς, κατέληξαν σε μια σειρά βασικών συμπερασμάτων. Μεταξύ άλλων: Ευρείες αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά σε ό,τι αφορά: τόπο και χρόνο αγορών (σε φυσικό και ψηφιακό περιβάλλον), σύνθεση «καλαθιού» αγορών (στοκάρισμα προϊόντων, προϊόντα προστασίας της υγείας και καθαριστικά), μείωση των επισκέψεων για αγορές και αύξηση του μέσου μεγέθους του καλαθιού, αυξημένη ετοιμότητα για αγορά προϊόντων που προσφέρονται σε προσφορά ή για online αγορές από καταστήματα που προσφέρουν παράδοση στο σπίτι. Αλλαγές στον τρόπο σκέψης και συνήθειες, όπως: Επικέντρωση περισσότερο στη διαθεσιμότητα του προϊόντος και στον τύπο της ωφέλειας που αποκομίζει ο καταναλωτής παρά στο brand, αύξηση του ενδιαφέροντος για μάρκες που συνδέουν την αποτελεσματικότητα της χρήσης τους με την κοινωνική προσφορά της μητρικής εταιρείας, απώλεια ενδιαφέροντος για αγορές που συνδέονται με το status-τη δημόσια εικόνα ή που η κατανάλωσή τους συνδέεται με λάθος-μη κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά (για προϊόντα που καταναλώνονται σε δημόσιο χώρο)-, ενδιαφέρον για το πώς οι επιχειρήσεις που βρίσκονται πίσω από τις μάρκες συμπεριφέρονται στους εργαζόμενους. Κατά 54% οι συμμετέχοντες στην έρευνα (1.233 ερωτηματολόγια, στις ΗΠΑ), δήλωσαν πως αγόρασαν προϊόντα από νέα brands, και πως τα νέα brands συμμετείχαν σε ποσοστό άνω του 30% στο τελικό καλάθι αγορών. Οι πιο σημαντικοί λόγοι αγοράς μιας νέας μάρκας ήταν η απουσία της προτιμώμενης μάρκας από το ράφι (32%), αλλά και η θετική προδιάθεση δοκιμής μιας νέας (32%). Η κατηγορία με τα μεγαλύτερα ποσοστά καταναλωτών που δοκίμασαν νέες μάρκες ήταν τα συσκευασμένα τρόφιμα και τα ποτά (24%), ακολουθούμενη από τα προϊόντα οικιακής φροντίδας (20%), φρέσκα και βιολογικά προϊόντα (13%) και είδη προσωπικής φροντίδας (13%). Πρόκειται για κατηγορίες στις οποίες δραστηριοποιούνται ορισμένες από τις πιο δημοφιλείς μάρκες καταναλωτικών προϊόντων, που ανήκουν σε πολύ γνωστές επιχει-

ρήσεις του κλάδου όπως οι Procter & Gamble, Unilever, Kraft Heinz, PepsiCο, και ColgatePalmolive. Πώς μπορούν όμως οι μικρές και μεσαίες μάρκες να επωφεληθούν από τις μεγάλες αλλαγές; Οι αναλυτές τονίζουν τη σημασία μιας νέας προσέγγισης στο ζήτημα της προσφερόμενης αξίας στον πελάτη. Απαιτείται, σημειώνουν, επιστροφή σε βασικές αρχές, η αναγνώριση του τι είναι σημαίνει «αξία» για τον πελάτη στις νέες συνθήκες και με τις νέες συνήθειες που έχει υιοθετήσει και η αναζήτηση πρακτικών ώστε αυτή η αξία να εκφραστεί με έναν νέο, φρέσκο τρόπο στα γνωστά 4P του μάρκετινγκ (Product, Price, Promotion, Place). «Σκεφτείτε λύσεις, όχι μόνο προϊόν», προτείνουν οι αναλυτές. Μέχρι σήμερα, σημειώνουν, οι επιχειρήσεις προσπαθούσαν να διαφοροποιηθούν έναντι του ανταγωνισμού τους. Σήμερα, η ευκαιρία βρίσκεται στην παροχή λύσεων που θα διαφοροποιούν τα προϊόντα για τους καταναλωτές. «Τα brands που θα καταφέρουν σε αυτή την κρίση να είναι σημαντικά για τους καταναλωτές, απαντώντας στις ανησυχίες τους σε ζητήματα όπως η ασφάλεια και η υγεία, θα έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα», σημειώνουν, παρουσιάζοντας παραδείγματα επιχειρήσεων, όπως εταιρείας που την τελευταία 20ετία είχε καταξιωθεί σε κατηγορίες προϊόντων μόδας και αναγνωρίζοντας τη μετατόπιση των αναγκών των καταναλωτών λάνσαρε σειρά μασκών, της Hyundai, που παρουσίασε μετά το ξέσπασμα της πανδημίας ειδικά προγράμματα πληρωμών για τους πελάτες της που έχασαν τη δουλειά τους ή που δεν μπορούσαν να εργασθούν προσωρινά, κ.ά. Ειδικότερα στο online περιβάλλον, οι αναλυτές σημειώνουν πως τα brands, κυρίως όσα δεν ανήκουν σε μεγάλες εταιρείες, θα πρέπει, εάν καλύπτουν τις προϋποθέσεις, να αναφέρουν τις ιδιότητες των προϊόντων τους όπως «αντιβακτηριδιακή δράση», «απολυμαντικό» κλπ, όταν πρόκειται για προϊόντα καθαρισμού, ή «χωρίς GMO», «υγιεινό», «χαμηλά λιπαρά», «μηδενικές εκπομπές CO2», όταν πρόκειται για τρόφιμα, κοκ, ακόμη και πριν το όνομα της μάρκας -κάτι που ποτέ δεν θα έκανε μια μεγάλη εταιρεία-, ώστε να κατατάσσονται σε υψηλές θέσεις στην αναζήτηση στο διαδίκτυο, στοχεύοντας κυρίως σε καταναλωτές που δεν έχουν ισχυρή σύνδεση με κάποια επωνυμία. 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

NΕΑ ΜΩΡΟΜΑΝΤΗΛΑ BABYCARE CALMING

Μοναδική χαλαρωτική φροντίδα, με σύμμαχο τη φύση! Τα νέα μωρομάντηλα Babycare Calming ανήκουν στη σειρά BabyCare, τη Νο 1* μάρκα μωρομάντηλων, στην Ελλάδα. Σχεδιάστηκαν για να προσφέρουν προσφέρουν αίσθηση χαλάρωσης στο μωρό χάρη στην ειδικά μελετημένη σύνθεσή τους με μοναδικό συνδυασμό εκχυλίσματος οργανικής λεβάντας και βαμβακιού. Αποτελούν μια ακόμα πρωτοποριακή πρόταση από τη ΜΕΓΑ.

T

α μωρομάντηλα BabyCare παράγονται από την 100% ελληνική εταιρεία ΜΕΓΑ ΑΕ, η οποία έχει βαθιά γνώση και πολυετή εμπειρία στον σχεδιασμό υγρών μαντηλιών. Τα μωρομάντηλα BabyCare είναι μοναδικά απαλά, έχουν βάση το αγνό νερό σε ποσοστό πάνω από 96%, δεν περιέχουν παραβένες, σαπούνι, οινόπνευμα και συνιστώνται από την Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Δερματολογίας. Διαθέτουν εξειδικευμένο σχεδιασμό για να καλύπτουν τις διαφορετικές ανάγκες δέρματος των μωρών, ακόμα και του πιο ευαίσθητου. Κυκλοφορούν με διαφορετικές επιλογές ευεργετικών φυτικών συστατικών: Chamomile (με εκχύλισμα χαμομηλιού), Sensitive (με εκχύλισμα αλόης), Fresh (με απαλή σύνθεση φρεσκάδας και καλέντουλα) και νέο Calming (για μοναδική χαλαρωτική αίσθηση με εκχύλισμα οργανικής λεβάντας και βαμβακιού).

δέρμα του μωρού, ενώ προσφέρουν μια μοναδικά χαλαρωτική αίσθηση. Καθαρίζουν απαλά και βοηθούν στην προστασία από τυχόν ερεθισμούς και συγκάματα.

ΠΡΟΪΟΝΤΙΚΈΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΕΣ BABYCARE CALMING: • Προσφέρει αίσθηση χαλάρωσης στο μωρό, χάρη στην ειδικά μελετημένη σύνθεσή του με μοναδικό συνδυασμό εκχυλίσματος οργανικής λεβάντας και εκχυλίσματα βαμβακιού. Σημειώνουμε ότι δεν υπάρχει κανένα άλλο μωρομάντηλο στην ελληνική αγορά που να περιέχει αυτό τον μοναδικά ευεργετικό συνδυασμό λεβάντας και εκχυλίσματος βαμβακιού.

• Σύνθεση μοναδικά απαλή, που έχει βάση το αγνό νερό σε ποσοστό πάνω από 96%, δεν περιέχει παραβένες, σαπούνι, οινόπνευμα και συνιστάται από την Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Δερματολογίας.

• Οικονομική πολυ-συσκευασία (οι οικονομικές πολυ-συσκευασίες BabyCare αποτελούν top selling κωδικούς σε όλη την κατηγορία).

• Μία επιπλέον «έξυπνη» συσκευασία «minipack». Η σειρά των νέων μωρομάντηλων BabyCare Calming διατίθεται και στην πρωτοποριακή συσκευασία «mini-pack». Ιδανικά μικρή, ελαφριά, pocket size (mini) συσκευασία που χωράει σε τσάντα, ακόμα και σε τσέπη, χωρίς να μειώνεται τo μέγεθος του μαντηλιού (max). Τα πακέτα «mini pack», είναι μια καινοτόμα συσκευασία που πρώτη λάνσαρε η ΜΕΓΑ στην κατηγορία των μωρομάντηλων, μεγιστοποιώντας τις πωλήσεις ολόκληρης της κατηγορίας μωρομάντηλων.  *Στοιχεία Nielsen: 2013-2014-2015-2016-2017-20182019 Volume & Value market shares. Total Greece

BABYCARE CALMING PURE WATER Μια από τις βασικές ανάγκες των γονιών είναι να βλέπουν το μωρό τους ήρεμο. Μόνο τότε νιώθουν ασφάλεια ότι έχουν καλύψει όλες του τις ανάγκες. Το χαλαρωτικό μπανάκι πριν τον ύπνο, οι τρυφερές αγκαλιές, το βρεφικό μασάζ με αιθέριο έλαιο λεβάντας, βοηθούν το μωρό να ηρεμήσει και να χαλαρώσει.

• Η λεβάντα είναι ιδιαίτερα ενδεδειγμένο έλαιο για χρήση σε νεογέννητα και είναι γνωστή για τη χαλάρωση που προσφέρει το άρωμά της.

• Το εκχύλισμα βαμβακιού έχει μαλακτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες και είναι ιδανικό για χρήση σε ευαίσθητες επιδερμίδες. Ηρεμεί, περιποιείται και διατηρεί την υγρασία της επιδερμίδας, ενώ ανακουφίζει από ερεθισμούς. Με βάση τα παραπάνω 2 ευεργετικά εκχυλίσματα σχεδιάστηκαν τα νέα μωρομάντηλα BabyCare Calming Pure Water. Φροντίζουν το Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 77

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

SANI LADY SENSITIVE DISCREET

Νέα σειρά επιθεμάτων ελαφράς ακράτειας Τα Sani Sensitive γνωρίζουν καλά πως η σύγχρονη γυναίκα δεν θέλει απλά να χαμογελά, θέλει να γελά με όλη της την καρδιά. Να κινείται ελεύθερα. Να μη την κρατά τίποτα πίσω… Γι’ αυτό, δημιούργησαν τη νέα σειρά επιθεμάτων ελαφράς ακράτειας Sani Lady Sensitive Discreet! Τα μόνα sensitive επιθέματα ελαφράς ακράτειας με βαμβάκι και καινοτόμο σχεδιασμό ολοκληρωμένης προστασίας, από την 100% ελληνική εταιρεία ΜΕΓΑ ΑΕ.

T

o 2020 η ΜΕΓΑ ΑΕ, αφουγκραζόμενη για ακόμη μια φορά τον πολύπλευρο και απαιτητικό ρυθμό ζωής της σύγχρονης γυναίκας, απάντησε σε μία ακόμη υπαρκτή ανάγκη για εξειδικευμένο προϊοντικό σχεδιασμό που να προσφέρει ασύγκριτη προστασία από διαρροές και οσμές, άνεση, διακριτικότητα και φιλικότητα προς το δέρμα, λανσάροντας τη νέα γενιά επιθεμάτων ελαφράς ακράτειας Sani Lady Sensitive Discreet.

ΑΔΙΑΜΦΙΣΒΉΤΗΤΗ ΑΞΊΑ ΤΟ «SENSITIVE CONCEPT»

Ο καινοτόμος σχεδιασμός της νέας σειράς Sani Lady Sensitive Discreet, όπως και άλλων πολύ επιτυχημένων προϊόντων της εταιρείας ΜΕΓΑ (EveryDay Sensitive, Babylino Sensitive κ.ά.), έχει βασιστεί στο «Sensitive Concept», που αποτελεί μια αδιαμφισβήτητη αξία στην προσωπική υγιεινή και δημιουργήθηκε παγκοσμίως πρώτα από τη ΜΕΓΑ, στην Ελλάδα, για την κατηγορία προϊόντων προσωπικής υγιεινής. Γιατί η νέα γενιά επιθεμάτων ελαφράς ακράτειας ακράτειας Sani Lady Sensitive Discreet είναι τόσο μοναδική; • Οι Sani Lady Sensitive Discreet είναι οι μόνες με υγιεινό υφασμάτινο κάλυμμα με βαμβάκι, έτσι επιτρέπουν στο δέρμα να αναπνέει, προσφέροντας υγιεινή προστασία, χωρίς ερεθισμούς και μοναδική αίσθηση απαλότητας.

• Απόδειξη της φιλικότητας για το δέρμα αποτελεί η σφραγίδα Dermatest, που πιστοποιεί πως οι νέες Sani Lady Sensitive Discreet είναι κλινικά ελεγμένες με άριστα αποτελέσματα από το Δερματολογικό Εργαστήριο Dermatest (Γερμανία,) όπως επίσης και η Σύσταση από την Ένωση Μαιευτήρων-Γυναικολόγων Ελλάδος.

78 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

• Οι Sani Lady Sensitive Discreet είναι και οι μόνες με σχεδιασμό Wider Back (αφορά τα μεγέθη Νο 4+, Νο 5, Νο 6), σε συνδυασμό με αυτοκόλλητα φτερά στο πίσω μέρος, για σταθερή εφαρμογή και αξεπέραστη προστασία, αφού απορροφούν έως και 890ml υγρασίας*!

• Είναι επίσης, οι μόνες με ειδική τεχνολογία Odour Control, που προσφέρει αποτελεσματικό περιορισμό των οσμών, αποδεδειγμένα για έως και 8 ώρες, πιστοποιημένα από έρευνες και μετρήσεις των εξειδικευμένων εργαστηρίων Olfasense (Γερμανία).

• Εκτός από το δέρμα, σέβονται και το περιβάλλον, αφού παράγονται με πυρήνα φυτικών ινών πιστοποιημένο από τον παγκοσμίως αναγνωρισμένο Οργανισμό FSC®. Η πιστοποίηση αυτή αποδεικνύει τη συνεχή δέσμευση της εταιρείας ΜΕΓΑ για τη φροντίδα του περιβάλλοντος μέσα από την αειφόρο διαχείριση των δασών.

• Τέλος, παράγονται στην Ελλάδα και μάλιστα με τη σφραγίδα προϊοντικής ασφάλειας της ΜΕΓΑ.

Sani Lady Sensitive Discreet. Ελληνική Καινοτομία, που σου αλλάζει τη ζωή!  *Εργαστηριακές μετρήσεις σύμφωνα με τη ΜΕΘΟΔΟ ISO 11948-1, στο Sani Lady No5. 1 ποτήρι νερό=230ml.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΠΙ Σ Τ ΟΠΟΙ Η Μ Ε Ν Ε Σ Χ Ε Ι Ρ ΟΥ Ρ Γ Ι Κ Ε Σ Μ Α Σ Κ Ε Σ Μ Ε ΓΑ

Σχεδιασμένες για την ασφάλειά σας Η ΜΕΓΑ ΑΕ, μία 100% ελληνική εταιρεία με βαθιά εμπειρία και γνώση στην παραγωγή προϊόντων ατομικής υγιεινής, βρέθηκε για άλλη μία φορά στην πρώτη γραμμή προσφοράς ολοκληρωμένης προστασίας. Με στόχο τη συμβολή της στην προάσπιση της δημόσιας υγείας και τη διασφάλιση επάρκειας ποιοτικών μασκών στη χώρα μας, σχεδίασε ένα προϊόν άριστης ποιότητας και αποδεδειγμένα υψηλής προστασίας.

Σ

υνδυάζοντας την ειδική τεχνογνωσία της, την ελληνική καινοτομία και την απαρέγκλιτη προσήλωσή της στην προϊοντική ασφάλεια, η εταιρεία ΜΕΓΑ ΑΕ προέβη τάχιστα σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, προκειμένου να συμβάλει στη μάχη κατά του νέου κορωνοϊού SARS-CoV-2 και πραγματοποίησε εκτάκτως, μία ακόμα επένδυση στην Ελλάδα, ύψους 2,5 εκατ. ευρώ, που αφορούσε την προμήθεια νέων, υπερσύγχρονων γραμμών παραγωγής ποιοτικών μασκών, δυναμικότητας 200 εκατ. μασκών ετησίως. Με γνώμονα τη συμβολή της στην προάσπιση της δημόσιας υγείας, η ΜΕΓΑ ΑΕ σχεδίασε ένα πρωτοποριακό προϊόν ανώτερης ποιότητας και πιστοποιημένης δράσης, το οποίο εξασφαλίζει αποδεδειγμένη προστασία. Όπως όλα τα προϊόντα της εταιρείας, έτσι και οι χειρουργικές μάσκες ΜΕΓΑ έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με πολύ αυστηρά κριτήρια ποιότητας, προκειμένου να εξασφαλίζουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα και προστασία. Επιπλέον, τόσο οι νέες γραμμές παραγωγής χειρουργικών μασκών όσο και οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων, είναι ευρωπαϊκής προέλευσης. Η διαδικασία παραγωγής γίνεται ανέπαφα, δηλαδή χωρίς να υπάρχει επαφή με ανθρώπινο χέρι σε κανένα στάδιο της παραγωγής και της συσκευασίας του προϊόντος, σύμφωνα με τα αυστηρά πρωτόκολλα προϊοντικής ασφάλειας της ΜΕΓΑ.

κατά τη χρηση, ενώ δίνουν λύση σε μία σειρά αναγκών που έχουν προκύψει από την έως τώρα χρήση μασκών. Συγκεκριμένα οι χειρουργικές μάσκες μιας χρήσης της ΜΕΓΑ: • Έχουν τριπλή επίστρωση που εξασφαλίζει πιστοποιημένη προστασία σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (Φιλτράρισμα BFE≥98% ΕΝ14683), ενώ επιτρέπει άνετη αναπνοή.

• Διαθέτουν καινοτόμα απαλά υφασμάτινα πλαϊνά που κρατούν τη μάσκα σταθερή, χωρίς να κουράζουν ή να ερεθίζουν την περιοχή γύρω από τα αυτιά.

• Δεν περιέχουν latex.

• Έχουν σήμανση CE. • Είναι δερματολογικά ελεγμένες και πιστοποιημένες κατά Oeko-Tex® Standard 100, για απουσία βλαβερών ουσιών.

• Είναι οι μόνες διαθέσιμες σε 3 μεγέθη: SMALL (κατάλληλη και για παιδιά άνω

των 3 ετών), MEDIUM, LARGE, για τέλεια εφαρμογή σε κάθε πρόσωπο.

• Διατίθενται σε συσκευασία των 5 τεμαχίων (μεγέθη Small – Medium – Large) και 50 τεμαχίων (μέγεθος Medium). Έτσι, εξασφαλίζουν πιστοποημένη προστασία, άριστη διαπνοή, αποδεδειγμένη άνεση στη χρήση και μέγιστη φιλικότητα στο δέρμα!

ΠΡΆΞΕΙΣ ΦΡΟΝΤΊΔΑΣ ΑΠΌ ΤΗ ΜΕΓΑ ΑΕ

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η εταιρεία, πριν καν ξεκινήσει την πώληση των χειρουργικών μασκών ΜΕΓΑ, αφιέρωσε σημαντικές ποσότητες προϊόντων σε δήμους, σχολεία, γηροκομεία και φορείς και θα συνεχίσει να προσφέρει, με κάθε μέσο, καθώς η προάσπιση της δημόσιας υγείας αποτελεί για την εταιρεία πρωταρχική προτεραιότητα. 

ΠΡΟΪΟΝΤΙΚΆ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ

Οι χειρουργικές μάσκες ΜΕΓΑ συνδυάζουν ιδανικά ασφαλή προστασία και άνεση Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 79

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

BABYLINO SENSITIVE PANTS

Δοκιμασμένη προστασία… μέρα-νύχτα! Μετά το επιτυχημένο λανσάρισμα των βρεφικών πανών Babylino Sensitive, η 100% ελληνική εταιρεία ΜΕΓΑ καινοτομεί προϊοντικά ξανά, προσφέροντας στην αγορά ένα ακόμα μοναδικό προϊόν, αυτή τη φορά στην κατηγορία «πάνα-βρακάκι». Πρόκειται για τα νέα πρωτοποριακά Babylino Pants!

Τ

α Babylino Pants είναι ειδικά σχεδιασμένα ώστε να προσφέρουν απόλυτη ελευθερία κινήσεων και κορυφαία προστασία. Χάρη στην καινοτόμο τεχνολογία «all around elastic», εξασφαλίζουν άψογη εφαρμογή, άριστη απορροφητικότητα, αλλά και ουσιαστική και αποδείξιμη φιλική προστασία στο δέρμα. Τι προσφέρουν οι νέες Babylino Sensitive Pants; • Ευκολία στην αλλαγή πάνας, καθώς δεν χρειάζεται το μωρό να βρίσκεται σε ύπτια θέση (όπως χρειάζεται στις ανοιχτές πάνες).

• Απόλυτη ελευθερία κινήσεων, χάρη στην πρωτοποριακή τεχνολογία «all around elastic» περιμετρικά στη μεσούλα και γύρω από τα ποδαράκια, που ακολουθεί κάθε κίνηση του μωρού, για άψογη εφαρμογή, χωρίς να περιορίζει την κίνηση.

• Ενθαρρύνουν το στάδιο εκπαίδευσης τουαλέτας, αφού ανεβοκατεβαίνουν σαν κανονικό παιδικό εσωρουχάκι.

• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως «πάνες νυκτός», καθώς είναι ειδικά σχεδιασμένες να προσφέρουν extra απορροφητικότητα, προστασία από διαρροές και τη στεγνότητα που χρειάζεται το δερματάκι του μωρού, μετά από πολύωρη χρήση τη νύχτα. Είναι ελεγμένες σε διαπιστευμένο ανεξάρτητο εργαστήριο. Η καινοτομία Babylino Sensitive Pants συνδυάζει: • Άριστη απορροφητικότητα, χάρη στην καινοτόμο τεχνολογία Dry Matrix. Πρόκειται για ένα ειδικό πλέγμα φυτικών ινών που συγκρατεί την υγρασία σταθερή στο εσωτερικό της πάνας, προσφέροντας ασύγκριτη προστασία από διαρροές. Τα Babylino Pants ανήκουν στις ανώτερες ποιοτικές κλάσεις ως προς την απορροφητικότητά τους, βάσει εξειδικευμένων μετρήσεων των εργαστηρίων Courtray SGS France.

• Αποδεδειγμένη φιλικότητα με πιστοποίηση Oeko-Tex ® Standard 100. Η ΜΕΓΑ, λόγω της ευαισθησίας της προς τον κατανα80 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

λωτή, διερεύνησε πλήθος υλικών και επέλεξε με αυστηρά κριτήρια υλικά με εξαιρετικές ιδιότητες φιλικότητας. Απαίτησε από τους προμηθευτές ειδική επεξεργασία στις Α’ ύλες. Υπέβαλλε κάθε πρώτη ύλη, αλλά και όλο το προϊόν, στο τεστ του οργανισμού Oeko-Tex® Standard 100, με τα αυστηρότερα κριτήρια.

• Άψογη εφαρμογή, χάρη στις τεχνολογίες «All around elastic» και «Comfi-Fit». Η νέα τεχνολογία «all around elasti» προσφέρει 360ο ελαστικότητα, αγκαλιάζει μοναδικά το σωματάκι του μωρού σε κάθε κίνηση και συγκρατεί την πάνα-βρακάκι σταθερή στη θέση της, χωρίς να «κρεμάει», συμβάλλοντας και με αυτόν τον τρόπο στην προστασία από διαρροές. Η ειδική τεχνολογία ελαστικών νημάτων Comfi-Fit, γύρω από τα ποδαράκια, αλλά και το 3-πλό σύστημα προστασίας γύρω από τη μέση, εξασφαλίζει άριστη εφαρμογή, ενώ βοηθά στην αποφυγή του αποτυπώματος (σημαδάκια και κόκκινες γραμμές στο δέρμα). Οι Babylino Sensitive Pants είναι και βραβευμένες! Διακρίθηκαν με το κορυφαίο Βραβείο Ασφάλειας Προϊόντος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για το ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο ασφάλειας που προσφέρουν προς το βρεφικό δέρμα, έπειτα από αυστηρή αξιολόγηση από ειδική επιτροπή της ΕΕ.

Επιπλέον, • Είναι οι πρώτες πάνες-βρακάκι στην Ευρώπη με πιστοποίηση Oeko-Tex ® Standard 100, για απουσία πάνω από 200 βλαβερών ουσιών, ενώ έχουν ελεγχθεί με βάση τα αυστηρότερα κριτήρια, που αντιστοιχούν σε προϊόντα που προορίζονται για βρέφη 0-3 ετών.

• Είναι κλινικά ελεγμένες με άριστα αποτελέσματα από το εργαστήριο Dermatest (Γερμανία).

• Συνιστώνται από την Ελληνική Εταιρεία Παιδιατρικής Δερματολογίας.

• Συνιστώνται από τον Σύλλογο Επιστημόνων Μαιών - Μαιευτών Αθήνας. Οι βρεφικές πάνες Babylino Sensitive και οι πάνες-βρακάκι Babylino Sensitive Pants συνδυάζουν αξεπέραστη απορροφητικότητα, αλλά και εξαιρετικές ιδιότητες φιλικότητας. Έτσι, προσφέρουν μοναδική ασφάλεια και προστασία στο μωρό. 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

EUROCHARTIKI

Endless earth με νέες χάρτινες, ανακυκλώσιμες συσκευασίες Μία νέα εποχή με λιγότερο πλαστικό υπόσχεται η Εndless, κυκλοφορώντας την καινοτόμο σειρά ρολών υγείας και κουζίνας Εndless earth σε χάρτινες ανακυκλώσιμες συσκευασίες. Η ελληνική εταιρεία που προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις καθαριότητας και αποτελεί εδώ και 35 χρόνια το σύμμαχο κάθε νοικοκυριού, αναβαθμίζει την προϊοντική κατηγορία ρολών υγείας και κουζίνας και επαναστατεί με μια νέα σειρά που προστατεύει το περιβάλλον και δεν το επιβαρύνει με άχρηστο πλαστικό.

Γ

εμάτη όρεξη και πάθος για διαρκή αναβάθμιση των προϊόντων της ελληνικής αγοράς και σεβόμενη την καταναλωτική τάση για προϊόντα με οικολογικό χαρακτήρα, η Eurochartiki λανσάρει μια σειρά προϊόντων βιώσιμης αξίας που επικοινωνεί περιβαλλοντικές αξίες, υποστηρίζει την παραγωγική κυκλικότητα και μειώνει τη χρήση πλαστικού. Η νέα zero waste σειρά από 100% ανακυκλώσιμα ρολά υγείας και κουζίνας Endless earth συμμετέχει στη συντονισμένη προσέγγιση του διεθνούς περιβαλλοντικού ζητήματος, όπου η αειφόρος ανάπτυξη πρέπει να αποτελεί βασική επιχειρησιακή στρατηγική. Επειδή η αλλαγή του κόσμου δεν πρέπει να μένει στα χαρτιά, αλλά μπορεί να ξεκινάει από αυτά, τα Endless earth καλούν τους καταναλωτές να γίνουν πρωταγωνιστές στη διάσωση του περιβάλλοντος.

ΤΑ 5 ΝΈΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΣΏΣΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ

Με κύριο χαρακτηριστικό το χιούμορ, τη fun διάθεση, την pop αισθητική, την οικολογική συνείδηση και με κεντρικό μήνυμα «Μας αρέσει ο τρόπος που σκέφτεσαι», η νέα ανακυκλώσιμη σειρά Endless earth προσκαλεί τους καταναλωτές να συμμετέχουν στον αγώνα υπέρ του περιβάλλοντος. «Επαναστάτες του κάδου», «Βάλτα στον Κάδο σου» και άλλες φράσεις, ενημερώνουν τον κόσμο για τις νέες, οικολογικές συσκευασίες ρολών υγείας και κουζίνας Endless Earth με μια καμπάνια που χτίστηκε τόσο σε offline όσο και online περιβάλλον. Προσφέροντας ως εναλλακτική συσκευασίες που προωθούν την ανακύκλωση, η νέα σειρά προτρέπει τους καταναλωτές, βάσει ενημέρωσης και επιλογής, να υιοθετήσουν ποιο οικολογικές καταναλωτικές συμπεριφορές. Αναλυτικά, η νέα σειρά περιλαμβάνει την κυ82 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

κλοφορία 5 νέων κωδικών: • Velvet Sense, υπεραπορροφητικό και υδατοδιαλυτό από 100% κυτταρίνη ρολό υγείας με επαναστατικό σχεδιασμό τεσσάρων στρώσεων απαλότητας για όλους τους επαναστάτες του κάδου, που θέλουν να φροντίσουν την επιδερμίδα τους, αλλά και να σώσουν το περιβάλλον.

• Comfy Feel, ένα τρίφυλλο ρολό υγείας ειδικά σχεδιασμένο για να τον κ**ο σας! Ναι, σωστά, τον κάδο ανακύκλωσης! Απαλό, μαλακό, χωρίς να αφήνει χνούδια σε χάρτινη συσκευασία, φιλική προς το περιβάλλον, με 0% πρόσθετα επιβλαβή γι’ αυτό.

• Η πιο pure επιλογή φροντίδας σε κάθε νοικοκυριό, το δίφυλλο ρολό υγείας Pure Care, με zero-waste συσκευασία, θα σταθεί ο πιο απαλός, απορροφητικός και υγιεινός βράχος στον

αγώνα προστασίας του περιβάλλοντος.

• Για κάθε μικρό ή μεγάλο μπελά, το Double Trouble είναι η λύση που στηρίζει το νοικοκυριό, αλλά και το περιβάλλον! Με διπλό συνδυασμό αποτελεσματικότητας και ποιότητας.

• Σύμμαχος του νοικοκυριού και της φύσης, το τρίφυλλο ρολό κουζίνας Super Strong, από 100% καθαρή κυτταρίνη, είναι super σε όλα του: αντοχή, απορροφητικότητα, οικονομία, φιλικότητα προς το περιβάλλον! Κάθε φορά που μας... καλεί η φύση, υπάρχει μια ευκαιρία να τη σώσουμε. Αρκούν τα νέα 100% ανακυκλώσιμα ρολά υγείας και κουζίνας Endless earth, για την ανάπτυξη μιας πιο οικολογικής ελληνικής αγοράς, με όραμα το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μάθετε περισσότερα στο endlessearth.gr 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

OV E RL AY HO M E PROT EC TIO N

Νέα Άπολυμαντικά Προϊόντα Overlay Η Bolton Hellas ΑΕΒΕ, αφουγκραζόμενη τις ανάγκες της Aγοράς και των Kαταναλωτών καινοτομεί για ακόμα μια φορά διευρύνοντας τη γκάμα προϊόντων του ιστορικού Brand Name Overlay με την προσθήκη 3 νέων Απολυμαντικών προϊόντων υψηλής ποιότητας Overlay Home Protection. Τα νέα προϊόντα είναι εγκεκριμένα από τον Ε.Ο.Φ., εξουδετερώνουν το 99,99% των βακτηριδίων και μικροβίων ενώ καθαρίζουν σε βάθος. Πιστοί στο όραμά μας να προσφέρουμε ακόμα περισσότερη φροντίδα για το σπίτι!

Τ

ο ιστορικό Brand Name Overlay, με μία ευρεία γκάμα προϊόντων χαρίζει Υγιεινή, Λάμψη και Καθαριότητα σε κάθε μικρή και μεγάλη επιφάνεια του σπιτιού μας για πάνω από 45 χρόνια. Κατά το 2020, μια χρονιά που καθορίστηκε από την πανδημία της νόσου του κορωνοϊού Covid-19, η Ιστορική Οικογένεια Προϊόντων Καθαρισμού Overlay, ανταποκρίθηκε άμεσα στην αυξημένη ανάγκη των καταναλωτών για απολύμανση και προστασία με τρία (3) νέα απολυμαντικά προϊόντα Overlay Home Protection. Τα νέα προϊόντα εξασφαλίζουν την απαραίτητη Απολύμανση και Υγιεινή σε κάθε σπίτι, διότι σήμερα είναι το σπίτι μας αυτό που μας φροντίζει δημιουργώντας μια ασπίδα προστασίας που θα διαφυλάξει εμάς και τους αγαπημένους μας. Η προσπάθεια αυτή αναγνωρίστηκε από τους καταναλωτές και το λιανεμπόριο με το βραβείο «Best Launches 2020» στο 20ο ετήσιο Συνέδριο Πωλήσεων και Μάρκετινγκ που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2020.

ΤΆ 3 ΝΕΆ ΆΠΟΛΥΜΆΝΤΙΚΆ ΠΡΟΪΟΝΤΆ

των βακτηριδίων και μικροβίων. Χάρη στην εμπλουτισμένη σύνθεσή του με άρωμα λεμόνι, καθαρίζει βαθιά τις επιφάνειες και αφήνει ένα φρέσκο, ευχάριστο και φυσικό άρωμα λεμονιού. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καθημερινό καθάρισμα σε όλες τις πλενόμενες επιφάνειες του σπιτιού ακόμα και σε επιφάνειες με τις οποίες έρχονται σε επαφή τα παιδιά όπως παιχνίδια, παιδικά κρεβάτια και παιδικά καθίσματα.

• Overlay Home Protection Σπρέι Απολυμαντικό: εξουδετερώνει το 99,99% των βακτηριδίων και μικροβίων, χωρίς να αφήνει υπολείμματα και λεκέδες. Χάρη στην εμπλουτισμένη σύνθεσή του εξουδετερώνει τις δυσάρεστες οσμές και αφήνει ένα ευχάριστο άρωμα φρεσκάδας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε υφάσματα, μοκέτες, στρώματα και σε σκληρές επιφάνειες του σπιτιού όπως χερούλια, κάδοι απορριμμάτων και χώρους κατοικιδίων. Κυκλοφορεί σε δύο ευχάριστα αρώματα, εσπεριδοειδών ή λεβάντας. Τα τρία (3) Νέα Απολυμαντικά προϊόντα τηρούν τις αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας και

αποτελεσματικότητας που εδώ και χρόνια μας χαρίζει το Overlay. Βάλτε στην καθημερινή φροντίδα του σπιτιού σας την απολύμανση σε συνδυασμό με τα αρώματα που σας προσφέρουν τα Overlay Home Protection, και εξασφαλίστε την απαραίτητη προστασία για εσάς και τους ανθρώπους γύρω σας.

Overlay, περισσότερη φροντίδα για το σπίτι! 

Τα τρία (3) Νέα Απολυμαντικά Overlay Home Protection καινοτομούν, με το ύψιστο ποσοστό εξουδετέρωσης 99,99% των βακτηριδίων και μικροβίων ενώ παράλληλα χαρίζουν ένα ευχάριστο άρωμα φρεσκάδας σε όλες τις επιφάνειες με τις οποίες ερχόμαστε σε επαφή καθημερινά. Όλα τα προϊόντα προσφέρουν Απολύμανση, Υγιεινή και Καθαριότητα σε βάθος. Είναι διαθέσιμα σε μορφή Αντλίας με άρωμα λεμόνι και σε μορφή Σπρέι με δύο διαφορετικά αρώματα: εσπεριδοειδών ή λεβάντας. Πιο συγκεκριμένα: • Overlay Home Protection Πολυκαθαριστής Απολυμαντικό με άρωμα λεμόνι σε αντλία: εξουδετερώνει το 99,99% Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 83

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Μπάρµπα Στάθης «Φρεσκοκοµµένα» 12 νέες φρέσκες σαλάτες που αναπνέουν! Ο Μπάρµπα Στάθης παρουσίασε 12 νέους συνδυασµούς κοµµένων και πλυµένων λαχανικών, σε νέες συσκευασίες και µε νέες, µειωµένες τιµές. Η πρωτοποριακή συσκευασία επιτρέπει στα λαχανικά να αναπνέουν, ώστε οι σαλάτες να διατηρούν αναλλοίωτη τη γεύση, την υφή, το χρώµα και τη θρεπτική αξία τους. Η νέα γκάµα περιλαµβάνει µείγµατα µε πρωτότυπα λαχανικά, δύο super salads µε µείγµα ξηρών καρπών και φρούτων, καθώς και δύο προτάσεις που περιέχουν γευστικές σως.

Το στραγγιστό γιαούρτι ∆ωδώνη Κλασικό σε νέα συσκευασία Η ∆ωδώνη προχώρησε στην ανανέωση της συσκευασίας για το γιαούρτι ∆ωδώνη Στραγγιστό Κλασικό, που παράγεται από 100% ελληνικό φρέσκο αγελαδινό και παστεριωµένο γάλα ηµέρας. Η νέα εµφάνιση βασίζεται στο λευκό χρώµα, µε λεπτοµέρειες σε µπλε και ανοιχτό πράσινο για το στραγγιστό πλήρες (8%) και light (2%) γιαούρτι αντίστοιχα. Κυκλοφόρησε σε ατοµικές συσκευασίες των 200γρ., σε πλαστικό δοχείο του 1 κιλού και σε πολυσυσκευασίες των 2 και 3 τεµαχίων και των 3 τεµαχίων, στη συσκευασία 2+1 δώρο.

84 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Κοζανίτικη Πρωτόπιτα από την alfa Μια πολύ ξεχωριστή αλµυρή βασιλόπιτα παρουσίασε στις γιορτές του 2020 η alfa. Η Κοζανίτικη Πρωτόπιτα δηµιουργήθηκε σύµφωνα µε ένα πρωτοχρονιάτικο έθιµο της Κοζάνης. Έχει 12 φύλλα, που το κάθε ένα συµβολίζει κάθε µήνα του νέου έτους. Ψήνεται την παραµονή της πρωτοχρονιάς και κόβεται ανήµερα. Τα 12 χωριάτικα φύλλα είναι ζυµωµένα µε εκλεκτά υλικά, σύµφωνα µε τις προδιαγραφές της alfa. Η πλούσια και νόστιµη γέµισή της αποτελείται από φέτα ΠΟΠ, κατσικίσιο τυρί Κοζάνης, µυζήθρα Ελασσόνας και χωριάτικο τραχανά.

Ανθρακούχο Φυσικό Μεταλλικό Νερό Ζαγόρι Απόλαυση χωρίς θερµίδες Το Φυσικό Μεταλλικό Νερό Ζαγόρι εµπλούτισε την προϊοντική του γκάµα πέρυσι, παρουσιάζοντας µια νέα σειρά, που προσφέρει τις εξής επιλογές: Ζαγόρι Sparkling, Ζαγόρι Sparkling µε φυσικό άρωµα Λεµόνι και Ζαγόρι Sparkling µε φυσικό άρωµα Πράσινο Μήλο. Τα προϊόντα της νέας σειράς, ακολουθώντας τις σύγχρονες διατροφικές τάσεις, έχουν 100% φυσικά συστατικά, δεν περιέχουν ζάχαρη, τεχνητά γλυκαντικά, συντηρητικά, τεχνητά αρώµατα και βελτιωτικά γεύσης ενώ χαρακτηρίζονται από την πλήρη απουσία θερµίδων.

Ζύµη Ψαχνών Φρέσκια σφολιάτα µε έµπνευση από τη Γαλλία Η Ζύµη Ψαχνών κυκλοφόρησε στις αρχές της προηγούµενης χρονιάς µια νέα πρόταση, µε… γαλλικό αέρα! Πρόκειται για τη γαλλικού τύπου φρέσκια σφολιάτα Chapeau, που είναι ζυµωµένη µε 100% φρέσκο βούτυρο. Η χρήση της χαρίζει στις συνταγές µια ξεχωριστή, αέρινη, λεπτή γεύση. Βρίσκεται στα σούπερ µάρκετ, ως πρόταση για πολλές, γευστικές δηµιουργίες. Σηµειώνεται πως η Ζύµη Ψαχνών έχει ιστορία 35 χρόνων και συµµετέχει στην πρωτοβουλία ΕΛΛΑ-∆ΙΚΑ ΜΑΣ.

Vegan σαλάτες από την Condito Νέες συνταγές της Condito συµπλήρωσαν τη σειρά The Green Line, προσφέροντας στους vegan καταναλωτές φρέσκες plant-based σαλάτες. Οι σαλάτες Ρωσική, Κηπουρού, Αγγουροµαγιονέζα και Μελιτζανοσαλάτα, φτιαγµένες από αυθεντικές πρώτες ύλες και διαλεχτά λαχανικά, δίνουν νέες επιλογές στους καταναλωτές που επιθυµούν να τρέφονται µε υλικά µόνο φυτικής προέλευσης. Είναι κατάλληλες για νηστεία και δεν περιέχουν γλουτένη ή γλυκαντικά. Για τους επαγγελµατίες, προτείνονται για την εξέλιξη απλών veggie συνταγών και τη µεταµόρφωσή τους σε ολοκληρωµένες γευστικές προτάσεις.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Nέες Μπουκίτσες ∆ηµητριακών NarurNes Bio Nutripuffs

Νέος χυµός Life Πορτοκάλι-Μήλο-Τζίντζερ

Μπάρα δηµητριακών Nesquik Maxi Choco

Οι Μπουκίτσες ∆ηµητριακών NaturNes Bio Nutripuffs της Nestlé είναι ένα σνακ που συµπλήρωσε το 2020 την οικογένεια των βρεφικών βιολογικών προϊόντων NaturNes Bio, η οποία είχε ήδη κατακτήσει την 1η θέση προτίµησης των αγοραστών (µερίδια αγοράς Σεπτ.

2019). Κυκλοφόρησαν σε 2 γεύσεις, Σµέουρο & Μπανάνα και Τοµάτα & Καρότο. ∆εν έχουν πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι και προτείνονται ως ιδανική πρόταση για το µωρό που µαθαίνει να «τσιµπολογάει» από τον 10ο µήνα. Σηµειώνεται πως στη διαδικασία παραγωγής τους οι Μπουκίτσες δεν τηγανίζονται, αλλά ψήνονται.

Ο χυµός Life της ∆ΕΛΤΑ, µετά το µεγάλο επαναλανσάρισµα του 2019 µε νέα συσκευασία και 3 ξεχωριστές σειρές, καλωσόρισε το 2020 µε µια ακόµη νέα γεύση, τον φυσικό χυµό Πορτοκάλι-Μήλο-Τζίντζερ. Πρόκειται για φυσικό χυµό ψυγείου µε ιδιαίτερο άρωµα και πιπεράτη γεύση, που για πρώτη φορά στην Ελλάδα συνδυάζει φρούτα και µπαχαρικά. Ανήκει στη σειρά «Life Φρούτα Εποχής», που δεν περιέχει πρόσθετη ζάχαρη και συντηρητικά. Κυκλοφορεί σε συσκευασίες 1lt και 400ml, µε διάφανο µπουκάλι και εικαστικό που αναδεικνύει τη µοναδικότητα των φρέσκων φρούτων.

Ένα νέο προϊόν προστέθηκε από τη Nestlé στην οικογένεια των παιδικών δηµητριακών Nesquik, η µπάρα δηµητριακών Nesquik Maxi Choco. Είναι ιδανική για το ξεκίνηµα της ηµέρας, αλλά και για τις πρωινές βόλτες των παιδιών, που απαιτούν ενέργεια. Η πλούσια σοκολατένια στρώση στη βάση και οι χαρακτηριστικές µπαλίτσες Nesquik δηµιουργούν έναν απολαυστικό συνδυασµό για παιδιά, αλλά και για µεγάλους. Είναι µια ιδιαίτερα θρεπτική επιλογή, που περιέχει δηµητριακά ολικής άλεσης, βιταµίνες του συµπλέγµατος Β (Β3, Β5 & Β6), ασβέστιο, σίδηρο και έχει µόλις 99 θερµίδες.

Wet Hankies µε νέα αρώµατα

Cocoon: Μια νέα πρόταση για την προσωπική υγιεινή

ΤrueBites: Νέα On The Go Ηealthy Snacks

Η Cocoon παρουσιάστηκε ως µια νέα πρόταση στην κατηγορία της προσωπικής υγιεινής, για τις γυναίκες που αντιµετωπίζουν προβλήµατα ερεθισµών ή άλλα προβλήµατα από τη χρήση σερβιετών. Είναι µια διαφορετική σερβιέτα, που είναι φτιαγµένη εξ ολοκλήρου από πιστοποιηµένο βιολογικό βαµβάκι. Όπως δηλώνει η εταιρεία, είναι φυσικά απαλή, εξαιρετικά απορροφητική και τόσο άνετη, ώστε δίνει την αίσθηση στη γυναίκα που τη χρησιµοποιεί πως φορά µόνο το εσώρουχό της. Η σειρά περιλαµβάνει τρία προϊόντα: Normal µε φτερά, Super µε φτερά και σερβιετάκι.

Η TrueBites λάνσαρε στην ελληνική αγορά υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα, που προωθούν έναν υγιή και ισορροπηµένο τρόπο ζωής, χωρίς συµβιβασµούς στη γεύση. Στην γκάµα των προϊόντων περιλαµβάνονται Chips πατάτας, Γκοφρέτες µε επικάλυψη σοκολάτας και Μπάρες ∆ηµητριακών σε ποικιλία γεύσεων. Όλα τα προϊόντα TrueBites έχουν χαµηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες και προσφέρουν µόλις 100 θερµίδες ανά συσκευασία. Τα TrueBites τοποθετήθηκαν αρχικά σε καταστήµατα ΑΒ Βασιλόπουλος και σε επιλεγµένα impulse σηµεία πώλησης.

Ως σύµµαχο στην καθηµερινή µάχη µε τα µικρόβια προτείνονται από τη ΜΕΓΑ τα υγρά αντιβακτηριδιακά µαντήλια Wet Hankies Antibacterial. Χάρη στην ενισχυµένη αντιβακτηριδιακή τους σύνθεση, µε οινόπνευµα και επιπλέον αντιβακτηριδιακούς παράγοντες, προσφέρουν πιστοποιηµένη αντιβακτηριδιακή δράση, σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα, δρουν αποδεδειγµένα κατά του ιού της γρίπης Η1Ν1, ενώ παράλληλα προστατεύουν αποτελεσµατικά τα χέρια, χωρίς να ερεθίζουν το δέρµα. Παρουσιάτηκαν µε νέα αρώµατα, όπως πορτοκάλι και πράσινο µήλο, ενώ παράλληλα η σειρά συµπληρώθηκε και µε τα υγρά µαντήλια Wet Hankies Sensitive.

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 85

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Septona Antibacterial για προστασία από βακτήρια και ιούς H Septona παρουσίασε τα Αντιβακτηριδιακά µαντήλια χεριών, τα οποία, χάρη στην ειδική σύνθεσή τους µε αιθυλική αλκοόλη, εξουδετερώνουν αποτελεσµατικά τα µικρόβια και τους ιούς της γρίπης Η1Ν1 & H3N2. Προτείνονται ως µια ιδανική λύση για χέρια πάντα και παντού καθαρά: στο γραφείο, στο σχολείο, στο αυτοκίνητο, στα ταξίδια. Κυκλοφόρησαν το 2020 σε 2 διαφορετικά αρώµατα, πράσινο µήλο, ανθός πορτοκαλιού και µε ενυδατική δράση Moisturising. Είναι δερµατολογικά ελεγµένα, µε 0% παραβένες και αλλεργιογόνα.

Bαλσάµικο ΤΟΠ µε ξίδι από Αγιωργίτικο κρασί και µε Cranberry ∆ύο νέα προϊόντα βαλσάµικου προστέθηκαν στην οικογένεια ΤΟΠ, το βαλσάµικο ΤΟΠ µε ξίδι από Αγιωργίτικο κρασί και το βαλσάµικο ΤΟΠ µε Cranberry. Το βαλσάµικο ΤΟΠ µε ξίδι από Αγιωργίτικο κρασί φέρνει τη µεστή αίσθηση του Αγιωργίτικου κρασιού σε ένα αρωµατικό βαλσάµικο µε πετιµέζι. Το βελούδινο σώµα του και οι νότες φρούτων και καραµέλας κάνουν τη γεύση πιο πλούσια, πιο ιδιαίτερη. Οι φρουτώδεις νότες στο βαλσάµικο ΤΟΠ µε Cranberry, σε απόλυτη συµφωνία µε το όξινο του βαλσάµικου ξιδιού, δίνουν επιπλέον γεύση σε φαγητά και σαλάτες.

86 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Υγρό Κρεµοσάπουνο Natura µε αντλία

Επετειακή συσκευασία για τον «Λουµίδης Παπαγάλος»

Το υγρό κρεµοσάπουνo Natura παρουσίασε µια νέα σειρά συσκευασιών 300ml µε αντλία, σε 3 συνδυασµούς: Aegean Breeze για Υγιεινή προστασία, Υαλουρονικό οξύ για Αναζωογόνηση και Almond Cream για Θρέψη: Η σειρά κυκλοφόρησε και σε συσκευασίες 750ml µε αντλία και 750 ml ανταλλακτικό, στους ακόλουθους αρωµατικούς συνδυασµούς: Aegean Breeze για Υγιεινή προστασία, Almond Cream για Θρέψη, Υαλουρονικό οξύ για Αναζωογόνηση, αλλά και Vanilla Caramel για Απαλότητα, που περιέχει εκχύλισµα καλέντουλας, εµπλουτισµένη µε βιταµίνη Ε και προβιταµίνη Β5.

Με αφορµή τη συµπλήρωση 100 ετών, ο Λουµίδης Παπαγάλος παρουσιάστηκε το 2020 σε νέα, επετειακή συσκευασία. Ο σχεδιασµός της συσκευασίας του Λουµίδης Παπαγάλος έγινε µε τέτοιο τρόπο ώστε να αποκαλύπτει στους καταναλωτές τα µυστικά του τέλειου ελληνικού καφέ, υπενθυµίζοντας παράλληλα πως «πίσω από το µοναδικό άρωµα και την αξεπέραστη γεύση που τόσα χρόνια απολαµβάνουµε βρίσκεται το εκλεκτό, άριστης ποιότητας χαρµάνι, καθώς και η αυθεντική τέχνη του καβουρδίσµατος και της άλεσης». Η επετειακή συσκευασία κυκλοφόρησε σε όλα τα σηµεία πώλησης.

Dressings µε 0% λιπαρά από την Condito

Cotton Touch: Νέα σειρά Johnson’s για απαλή φροντίδα

Dressings µε 0% λιπαρά και χωρίς γλουτένη, παρουσίασε η Condito, τις vinaigrette Condito, που κυκλοφόρησανούν σε πέντε γεύσεις, µε εσπεριδοειδή, βότανα και αρώµατα Μεσογείου. Το γλυκό πορτοκάλι, τα όξινα σµέουρα, το αντιοξειδωτικό ρόδι, το βαλσαµικό και το κλασικό ιταλικό blend αποτέλεσαν τη βάση για τη δηµιουργία των νέων προϊόντων, που δεν έχουν λιπαρά και µπορούν να δώσουν πλούσια γεύση σε σαλάτες δροσερές ή ζεστές. Είναι κατάλληλες και για vegans και δεν περιέχουν γλυκαντικά. ∆ιατίθενται σε συσκευασίες 315340g.

Οι επιστήµονες του Johnson’s δηµιούργησαν την πρώτη σειρά προϊόντων ειδικά σχεδιασµένη για νεογέννητα, µε πραγµατικό βαµβάκι, τη σειρά CottonTouch, που περιλαµβάνει λοσιόν προσώπου και σώµατος, λάδι CottonTouch και 2-σε-1 αφρόλουτρο & σαµπουάν. Τα Johnson’s CottonTouch αφήνουν απαλή και λεία αίσθηση στο δέρµα του µωρού, λόγω της φυσικής απορροφητικότητας, της απαλής υφής και της υποαλλεργικότητας του βαµβακιού. Προτείνονται για χρήση από την 1η κιόλας ηµέρα της ζωής ενός µωρού. Τα προϊόντα της σειράς κυκλοφορούν σε συσκευασία 500ml.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Bolton Hellas Overlay express, τρία νέα προϊόντα για το σπίτι Η Bolton Hellas διεύρυνε τη σειρά προϊόντων του Overlay µε την προσθήκη των Overlay express για όλες τις επιφάνειες, που καθαρίζουν αποτελεσµατικά, σέβονται όλες τις επιφάνειες και δίνουν λάµψη. Είναι εύκολα στη χρήση, δεν χρειάζονται ξέβγαλµα και έχουν άρωµα που διαρκεί. Κυκλοφόρησαν σε τρεις τύπους: Overlay express για όλες τις επιφάνειες, ακαταµάχητη φρεσκάδα, Overlay express για όλες τις επιφάνειες, φρεσκάδα εσπεριδοειδών και Overlay express για ξύλινα πατώµατα, µε προστατευτικούς παράγοντες.

Elle Favorites, οι νέες αποχρώσεις της Palette Η Palette δηµιούργησε τη νέα σειρά Elle Favorites, συνδυάζοντας την εξειδίκευση του περιοδικού ELLE στη µόδα µε την εξειδίκευση της Palette στις βαφές µαλλιών. Μοντέρνα χρώµατα µε ένταση µεγάλης διάρκειας, χαρακτηρίζουν τη νέα σειρά. Η φόρµουλα της βαφής και η µάσκα περιποίησης σε συνδυασµό µε το Σύστηµα Τριπλής Περιποίησης -Κερατίνη, Πανθενόλη & Nutri-Oil- εξασφαλίζουν το επιθυµητό αποτέλεσµα και περιποιούνται τα µαλλιά. Οι νέες αποχρώσεις ήταν τρεις: 4.5 Καστανό Χρυσό, 3.68 Ακαζού και 8.14 Ξανθό Ανοιχτό Σαντρέ Μπεζ.

Μάσκες για περιποίηση και ευκολία

Νέο επετειακό κουτί Λουµίδης Παπαγάλος

Οι Gliss 4 in 1 Power Treatments δίνουν λύση σε όσους δεν θέλουν να χρησιµοποιούν άλλο προϊόν για conditioner, άλλο για µάσκα και άλλο για leave in, αλλά και σε όσους έχουν ταλαιπωρηµένα µαλλιά που θέλουν έξτρα φροντίδα. Η σειρά απαρτίζεται από προϊόντα που δηµιουργήθηκαν µε vegan φόρµουλες και περιέχουν micro-oil και συστατικά φυτικής προέλευσης (96%). Περιλαµβάνει τα εξής προϊόντα: Gliss 4 in 1 Power Treatments Shine Mask µε babassu butter, Gliss 4 in 1 Power Treatments Nutrition Mask µε karite butter και Gliss 4 in 1 Power Treatments Moisture Mask µε cocoa butter.

Με αφορµή τη συµπλήρωση των 100 χρόνων του, ο Λουµίδης Παπαγάλος παρουσίασε ένα ακόµη δώρο. Ήταν ένα συλλεκτικό µεταλλικό κουτί, που βοηθά στο να διατηρείται αναλλοίωτο το άρωµά του και να µη χάνεται τίποτα από την απόλαυση ενός ζεστού φλιτζανιού καφέ. Το συλλεκτικό κουτί, σε στρογγυλό και τετράγωνο σχήµα, ήταν εµπνευσµένο από το εικαστικό της επετειακής συσκευασίας. Και τα δύο συλλεκτικά κουτιά µε τα αντίστοιχα σχέδια ήταν διαθέσιµα στα σηµεία πώλησης του προϊόντος µέχρι εξαντλήσεων των αποθεµάτων, µαζί µε τις δυο επετειακές συσκευασίες των 194γρ.

Bolton Hellas Νέα WC Net για υγιεινή µε άρωµα και στυλ

Νέα πνοή στα µαύρα ρούχα µε Persil Renew & Repair

Στην κατηγορία των καθαριστικών τουαλέτας, η Bolton Hellas προχώρησε σε διεύρυνση της σειράς WC Net, µε την προσθήκη τεσσάρων νέων προτάσεων: Το WC Net Gel Crystal, σε µορφή gel, µε αρωµατικούς µικροκρυστάλλους και το WC Net Style Crystal, ένα rim block µοντέρνο, καινοτόµο µε όµορφο σχεδιασµό, σε διακοσµηµένη θήκη που καλύπτει τη φθορά του σαπουνιού, αρωµατικούς µικροκρυστάλλους και πλούσιο αφρό καθαρισµού για 100% υγιεινή, Και το gel και το rim block κυκλοφόρησαν µε την επιλογή δύο αρωµάτων, Blue Fresh και Pink Flowers.

Το Persil µε τεχνολογία Renew & Repair και νέα βελτιωµένη σύνθεση υπόσχεται ιδανική φροντίδα στα µαύρα και σκούρα ρούχα και τη διατήρησή τους σαν καινούργια. Η πατενταρισµένη τεχνολογία Renew & Repair διασφαλίζει ώστε το προϊόν να φροντίζει ενεργά τα ρούχα, να ενδυναµώνει τις ίνες σφραγίζοντας τις µικρο-φθορές και να ανανεώνει την ένταση του χρώµατος των ρούχων από την 1η κιόλας πλύση. Το Persil Renew & Repair διαθέτει νέα βιώσιµη συσκευασία, από 25% ανακυκλωµένο πλαστικό. Κυκλοφορεί σε δύο τύπους, Essenzia και Black Fiber. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 87

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η σειρά Fructis Hair Food εµπλουτίστηκε µε σαµπουάν και conditioner

Βιολογική παιδική σειρά Advance Bio Kids από τη ∆έλτα

Ζυµαρικά Ολικής Άλεσης µε Λαχανικά από τον Μπάρµπα Στάθη

Εµπνευσµένο από τα υγιεινά, νόστιµα και πολύχρωµα smoothies, το Fructis παρουσίασε µια ολοκληρωµένη ρουτίνα περιποίησης µαλλιών, προσφέροντας στα µαλλιά φυσική περιποίηση. Η σειρά, µε συστατικά 98% φυσικής προέλευσης, περιλαµβάνει σαµπουάν και conditioners χωρίς σιλικόνη για φυσική αίσθηση, που παράγονται από superfruits, εµπλουτισµένα µε συστατικά για θρέψη, φροντίδα, επανόρθωση και ενυδάτωση ακόµα και των πιο απαιτητικών τύπων µαλλιών, καθώς και µάσκα πολλαπλών χρήσεων.

Μετά το λανσάρισµα της βρεφικής βιολογικής σειράς Advance Bio, το ∆έλτα Advance παρουσίασε τη νέα βιολογική παιδική σειρά ∆έλτα Advance Bio Kids, από 100% ελληνικό βιολογικό γάλα ∆έλτα και 100% βιολογικά φρούτα. Παράγεται µόνο µε φυσικά συστατικά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, ενώ δεν περιέχει πρόσθετα, ούτε χρωστικές και συντηρητικά. Γι’ αυτό, προτείνεται στις µητέρες ως µια ιδανική φυσική επιλογή για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών τους. Κυκλοφόρησε σε 2 γεύσεις: Μήλο-µπανάνα-δηµητριακά και Φράουλα.

∆ύο νέους γευστικούς συνδυασµούς Ζυµαρικών µε λαχανικά παρουσίασε ο Μπάρµπα Στάθης, τις Βίδες ολικής άλεσης µε µελιτζάνα & βασιλικό και τις Πένες ολικής άλεσης µε µανιτάρια & βασιλικό. Οι δύο προτάσεις. Αποτελούν πηγή φυτικών ινών και πρωτεϊνών, ενώ έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σελήνιο. Τα δύο νέα προϊόντα µπορούν να καταναλωθούν ως κυρίως γεύµα, ως πρωτότυπο συνοδευτικό ή ως βάση για ευφάνταστες δηµιουργίες. Θέλουν µόλις 15 λεπτά µαγείρεµα, µε προσθήκη µόνο νερού και ελαιόλαδου.

Ηπειρωτικά Αυγά: Παστεριωµένο 100% Ασπράδι Αυγού µε Ονοµασία Προέλευσης

Νέα σειρά Syoss Styling Thicker Hair

Επαναλανσάρισµα και 2 νέοι κωδικοί από το ∆έλτα Complet

Η σειρά Styling Thicker Hair παρουσιάστηκε το 2020 από το Syoss για να δώσει ένταση, όγκο και πυκνότητα στα λεπτά και άτονα µαλλιά. Η σειρά περιλαµβάνει: Ηairspray Thicker Hair 400ml, λακ για όγκο, ενισχυµένη µε κυτταρικές ίνες για φυσική πυκνότητα. Προσφέρει έως 48 ώρες έξτρα δυνατό κράτηµα, Mousse Thicker Hair 250ml, αφρό εµπλουτισµένο µε πούδρα για έξτρα όγκο, αλλά και ανάλαφρη αίσθηση, για έως 48 ώρες έξτρα δυνατό κράτηµα και Fiberspray Thicker Hair 150 ml, spray, που βασίζεται στην αποκλειστική τεχνολογία ινών για extra πυκνά µαλλιά.

Σε δύο σηµαντικές κινήσεις προχώρησε η ∆έλτα στο brand Complet, επαναλανσάροντας το γιαούρτι ∆έλτα Complet, µε νέα συσκευασία και νέο λογότυπο, και επεκτείνοντας τη σειρά µε δύο νέα προϊόντα: To Complet χωρίς λακτόζη από αγελαδινό γάλα, το οποίο φιλτράρεται για να αφαιρεθεί η λακτόζη, ενώ στη συνέχεια προστίθεται λακτάση για να διασπάσει την υπόλοιπη λακτόζη σε απλούστερη µορφή, ώστε να απορροφάται εύκολα από το σώµα, και το Complet Protein, ένα στραγγιστό γιαούρτι ειδικά σχεδιασµένο για να είναι πλούσιο σε φυσική πρωτεΐνη, µε 0% λιπαρά.

Η Πτηνοτροφική Ιωαννίνων ΑΕ παρουσίασε στην ελληνική αγορά τη Νο1 πηγή πρωτεΐνης από φρέσκα αυγά µε ονοµασία προέλευσης. Το παστεριωµένο 100% ασπράδι αυγού Ηπειρωτικά Αυγά κυκλοφόρησε σε χαρτοκυτίο Pure Pak για τη διασφάλιση της ασφάλειας του προϊόντος και της υγείας των καταναλωτών, ενώ διατηρείται στους 0–3 βαθµούς Κελσίου για 35 ηµέρες από την παραγωγή του. Η συσκευασία διατίθεται στη λιανική αγορά στα 500ml. ∆εν περιέχει γλουτένη, συντηρητικά και λιπαρά.

88 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Νέο BOSS FULL Pecan Pralines Το παγωτό έχει εξελιχθεί σε µια απόλαυση που δεν περιορίζεται στην καλοκαιρινή περίοδο. Παρόλα αυτά, το καλοκαίρι εξακολουθεί να είναι η εποχή που κατά κύριο λόγο οι καταναλωτές το αναζητούν και ως εκ τούτου και η εποχή των σηµαντικότερων λανσαρισµάτων στην κατηγορία. Η πρόταση του Boss για όσους επιθυµούσαν ένα γευστικό παγωτό ξυλάκι το περασµένο καλοκαίρι ήταν το Boss Full Pecan Pralines. Η καραµέλα, η πλούσια σοκολάτα γάλακτος, το σιρόπι καραµέλας µέσα στο παγωτό και τα κοµµάτια καραµελωµένου πεκάν στην επικάλυψη, ήταν τα στοιχεία που συνέθεσαν τη νέα πρόταση του brand παγωτού Boss.

Μηλοκλέφτης µε γεύση κεράσι Ο γνωστός Μηλοκλέφτης κυκλοφόρησε µε νέα φρουτώδη γεύση, προσφέροντας δροσιά το καλοκαίρι του 2020. Με την πρώτη γουλιά γίνονται στον καταναλωτή αισθητές οι έντονες νότες του κερασιού, σε ισορροπία µε το µήλο, ενώ στη συνέχεια διαπιστώνεται µια ευχάριστη ελαφριά επίγευση. Ο µηλίτης προτείνεται από την εταιρεία για κατανάλωση από νωρίς το απόγευµα µέχρι αργά το βράδυ, ενώ για ακόµα µεγαλύτερη απόλαυση συνιστάται η προσθήκη πάγου. Ο Μηλοκλέφτης µε γεύση κεράσι είναι προϊόν της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας που παράγεται στην Πάτρα, από ελληνικά µήλα και χυµό κερασιού.

Κατσικίσιο γιαούρτι από τη ∆ωδώνη µε µειωµένη λακτόζη Ένα νέο κατσικίσιο γιαούρτι δηµιούργησε η ∆ωδώνη, χρησιµοποιώντας για την παραγωγή του αποκλειστικά 100% ελληνικό κατσικίσιο γάλα και καλλιέργεια γιαουρτιού. Είναι ένα προϊόν πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά µε χαµηλά λιπαρά, που χάρη στη µειωµένη περιεκτικότητά του σε λακτόζη, προτείνεται σε όσους αντιµετωπίζουν ελαφριά µορφή δυσανεξίας στο συγκεκριµένο συστατικό. Το κατσικίσιο γιαούρτι ∆ωδώνη τοποθετήθηκε στα ψυγεία των σούπερ µάρκετ σε όλη την Ελλάδα, σε πολυσυσκευασίες των 2 τεµαχίων, 200g το καθένα, µε την υπόσχεση της εταιρείας για περαιτέρω λανσαρίσµατα.

Μεσόγειος γεύση Παπαδοπούλου µε νέα εµφάνιση Τα παξιµάδια «Μεσόγειος γεύση Παπαδοπούλου» ξανασυστήθηκαν το 2020 στους καταναλωτές µε νέα εµφάνιση και ακόµη πιο… Μεσογειακή γεύση. Οι συνταγές αναβαθµίστηκαν σε γεύση και διατροφική αξία µε την προσθήκη έξτρα παρθένου ελαιόλαδου και µε την προσεκτική επιλογή όλων των συστατικών τους, ενώ η σειρά εµπλουτίστηκε και µε µια νέα γεύση, τα παξιµάδια «Λαδιού, τύπου Κυθήρων». Έτσι, τα παξιµάδια «Μεσόγειος Γεύση Παπαδοπούλου» κυκλοφόρησαν σε 3 γεύσεις: «Πολύσπορα», «Κριθαρένια», και «Λαδιού, τύπου Κυθήρων».

Προϊόντα γιαουρτιού Κρι Κρι για κάθε ηλικία

STR8 µε την υπογραφή του Γιάννη Αντετοκούνµπο

Η Κρι Κρι λάνσαρε νέα προϊόντα γιαουρτιού για κάθε ηλικία: Το Κρι Κρι Super Spoon Forever Young, επιδόρπιο στραγγιστού γιαουρτιού 2% µε φράουλα, φτιαγµένο από 100% ελληνικό γάλα ηµέρας, εµπλουτισµένο µε βιταµίνες D, B12, B6 και φυλλικό οξύ, ασβέστιο και µαγνήσιο. χωρίς πρόσθετη ζάχαρη, το γιαούρτι Κρι Κρι Χωρίς Λακτόζη µε 2% λιπαρά, και τις νέες γεύσεις στη σειρά επιδόρπιων γιαουρτιού Κρι Κρι µε φρούτα (Eσπεριδοειδή & Κουρκουµάς µε ∆ηµητριακά και Φράουλα & Μπανάνα µε ∆ηµητριακά). Στη γκάµα των Κρι Κρι Kids Peppa Pig προστέθηκε η γεύση Ροδάκινο - Βερίκοκο.

O Most Valuable Player του 2019 υπέγραψε το Faith by STR8, τη νέα σειρά στην οποία συνδυάζονται φρέσκιες αρωµατικές νότες και κλασικά στοιχεία. Ο σχεδιασµός µε κυρίαρχο το µαύρο και το λευκό ακολουθεί την υπόλοιπη σειρά, αλλά και τις παγκόσµιες τάσεις της µόδας. Η σειρά περιλαµβάνει Eau de Toilette, A er Shave Lotion, Body Fragrance, Deodorant Spray και Shower Gel. Το Faith τοποθετήθηκε στα σούπερ µάρκετ και τα καταστήµατα καλλυντικών. Παράλληλα κυκλοφόρησε και το Faith Limited Edition packaging, µε το πρόσωπο του διάσηµου διεθνούς µπασκετµπολίστα. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 89

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Maybelline New York Νέα Color Strike

Κόκκινο και λευκό ξίδι από το «Χωριό»

Νέα Limited Coffee Matte Edition από τη Maybelline

Οι σκιές µακράς διαρκείας σε µορφή στυλό Color-Strike της Maybelline New York κυκλοφόρησαν σε 7 αποχρώσεις, προσφέροντας διάρκεια έως και 12 ώρες, πολύ έντονο χρώµα µε ένα µόνο πέρασµα και περιθώριο λάθους που αγγίζει το 0%. Αυτό το νέο προϊόν, που κυκλοφόρησε µε την υπόσχεση να βάλει τέλος στις ενοχλητικές γραµµές στα µάτια, δεν ξεθωριάζει και δεν ξεβάφει. Η φόρµουλα βάσει της οποίας έχει δηµιουργηθεί του επιτρέπει να γλιστράει απαλά και πολύ εύκολα πάνω στο βλέφαρο χωρίς να µουτζουρώνει, χάρη στο ιδιαίτερο βουρτσάκι του. Είναι οφθαλµολογικά ελεγµένο.

Το brand «Χωριό» της Μινέρβα απέκτησε παρουσία και στην κατηγορία του ξιδιού, µε δύο νέα προϊόντα. Η σειρά Αµπέλια της Ελλάδας από το Χωριό περιλαµβάνει κόκκινο και λευκό ξίδι, από επιλεγµένα ελληνικά κρασιά. Η εταιρεία δηµιούργησε τα προϊόντα της σειράς µε πρώτες ύλες που επιλέχθηκαν από τους καλύτερους ελληνικούς αµπελώνες και από τις κορυφαίες ποικιλίες σταφυλιών. Το νέο ξίδι Χωριό, κόκκινο ή λευκό, χαρακτηρίζεται από τη δυνατή και ταυτόχρονα φίνα γεύση του. Προτείνεται ως συµπλήρωµα στα καθηµερινά πιάτα, για να αναδείξει ελληνικές συνταγές, αλλά και νέες γευστικές προτάσεις.

Μια συλλογή υγρών κραγιόν µε άρωµα καφέ και ζεστές αποχρώσεις παρουσίασε η Maybelline New York. Πρόκειται για τα νέα Super Stay Coffee Edition, της σειράς Super Stay Matte ink, που το φθινόπωρο του 2020 κυκλοφόρησαν λανσάροντας νέες αποχρώσεις, εµπνευσµένες από τα πλούσια χρώµατα και τα έντονα αρώµατα του καφέ. Tα Super Stay Matte Ink Liquid Lipsticks, τα υγρά κραγιόν της Maybelline που παραµένουν σταθερά για έως και 24 ώρες, διατίθενται σε πέντε αποχρώσεις και δίνουν οµοιόµορφο αποτέλεσµα, που παραµένει αναλλοίωτο στα χείλη, αλλά όχι στη κούπα του καφέ!

Halls Energy µε βιταµίνη Β6

Νέα αντιβακτηριδιακή σειρά bioten antibacterial

Ο µυθικός Ηρακλής και οι 12 Άθλοι του στα ζυµαρικά Ήλιος

Το bioten εµπλούτισε το προϊοντικό του χαρτοφυλάκιο µε την αντιβακτηριδιακή σειρά bioten antibacterial. Η σειρά, που αποτελείται από Gel & Lotion, έχει λάβει την άδεια κυκλοφορίας του Εθνικού Οργανισµού Φαρµάκων. Η Lotion περιέχει 80% v/v αιθυλική αλκοόλη φυσικής προέλευσης και απορροφάται αµέσως, χωρίς να αφήνει κατάλοιπα ή κολλώδη αίσθηση (σε µπουκάλι 100ml & σε σπρέι 200ml). Το Gel εξουδετερώνει το 99,9% των βακτηριδίων, είναι εµπλουτισµένο µε προβιταµίνη B5 και διαθέτει ένα ελαφρύ άρωµα musk (σε 80ml και 500ml µε αντλία).

Η Βιοµηχανία Ζυµαρικών Ήλιος δηµιούργησε µια νέα σειρά ζυµαρικών «τα θεµατικά µας» µε σχέδια εµπνευσµένα από την ελληνική µυθολογία, ξεκινώντας µε τους 12 Άθλους του Ηρακλή, µε στόχο να εκπλήξει, αλλά και να εµπνεύσει τα παιδιά. Το λιοντάρι της Νεµέας, η Λερναία Ύδρα, οι Στυµφαλίδες Όρνιθες, η Ζώνη της Ιππολύτης, ο Ερυµάνθιος Κάπρος και όλοι οι υπόλοιποι άθλοι του Ηρακλή «ζωντανεύουν» σε διαφορετικά σχήµατα ζυµαρικών, από 100% σιµιγδάλι σκληρού σίτου. Η εταιρεία ανακοίνωσε πως θα εµπλουτίσει τη σειρά και µε άλλους αγαπηµένους ήρωες από την αρχαία Ελλάδα.

Η Halls παρουσίασε τις καραµέλες Halls Energy µε βιταµίνη Β6 σε δύο γεύσεις, Κόλα και Παγωµένο Τσάι. Το καινοτόµο αυτό προϊόν συνδυάζει τη γνωστή φρεσκάδα του αρώµατος της µενθόλης της Halls, µε τα οφέλη της βιταµίνης Β6, για µείωση της κούρασης µε µία µόνο καραµέλα, όπως δηλώνει η εταιρεία. Οι καραµέλες περιέχουν ενεργά συστατικά καφεΐνης και τεΐνης και είναι χωρίς ζάχαρη, όπως και η υπόλοιπη σειρά προϊόντων της Halls. Όπως διευκρινίζεται στη σχετική ανακοίνωση, οι Halls Energy µε βιταµίνη Β6 απαντούν στη σύγχρονη ανάγκη για ενέργεια και τόνωση, χωρίς φυσικά να υποκαθιστούν την ανάγκη για µια ισορροπηµένη διατροφή.

90 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Bio Hemp µε βιολογικό έλαιο σπόρων κάνναβης και βιταµίνη Ε

Προστασία των δοντιών µε την Trident Oral-B

Νέα σειρά ∆έλτα Vitaline Go Protein

Η Garnier λάνσαρε µια νέα σειρά περιποίησης επιδερµίδας.Τα προϊόντα της έχουν ως βάση το βιολογικό έλαιο σπόρου κάνναβης, που αποτελείται κυρίως από λιπαρά οξέα, όπως τα omega-6 και omega-3, σε συνδυασµό µε τη βιταµίνη Ε. Η Bio Hemp προτείνεται για µια ολοκληρωµένη εµπειρία, µε αρώµατα και νότες ξύλου σε συνδυασµό µε φρέσκες φυτικές νότες από τσάι και περγαµόντο και διακριτικές νότες από πεύκο, πατσουλί και σανταλόξυλο. Περιλαµβάνει ενυδατικό & επανορθωτικό έλαιο προσώπου για το βράδυ και ενυδατική & επανορθωτική κρέµα-gel προσώπου.

Η Trident ένωσε τις δυνάµεις της µε την Oral-B, και δηµιούργησε την Trident Oral-B, που περιέχει fluoride, χωρίς προσθήκη ζάχαρης, για την προστασία των δοντιών κάθε στιγµή, όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης οδοντόβουρτσας. Προτείνεται η µάσηση της τσίχλας για τουλάχιστον 20’, µετά την κατανάλωση φαγητού ή ποτού, 5 φορές την ηµέρα, ώστε να εξασφαλιστούν τα ευεργετικά της αποτελέσµατα. Ένα ακόµη καινοτόµο στοιχείο της Trident Oral-B είναι η εµφάνιση του ίδιου του προϊόντος, αφού πρόκειται για το µοναδικό εξάγωνο κουφέτο της αγοράς στις δηµοφιλείς γεύσεις δυόσµου και µέντας.

Η ∆έλτα, κατανοώντας την ανάγκη των καταναλωτών στην Ελλάδα για ισορροπηµένη διατροφή και συνεχή καινοτοµία, λάνσαρε τη νέα σειρά Vitaline Go Protein µε 15G πρωτεΐνης. Το Vitaline Go Protein συνδυάζει στραγγιστό γιαούρτι µε 0% λιπαρά και 15G πρωτεΐνης σε κάθε κύπελλο. Προτείνεται ως ιδανική λύση για όσους γυµνάζονται, για εκείνους που προσέχουν τη διατροφή τους, αλλά και για όσους αισθάνονται την ανάγκη να προσφέρουν περισσότερα στον εαυτό τους. H σειρά περιλαµβάνει 3 γεύσεις: Βανίλια Μαγαδασκάρης & Cacao Nibs, Ροδάκινο και Κράνµπερι-Ράσµπερι-Μπλούµπερι.

Νέο Nirvana Chocolate & Choco Chips για chocoholics…

Nachitos της El Sabor σε µέγεθος µπουκιάς

Νέο AVA Plus+ µε ενεργό άνθρακα

Για όσους δηλώνουν εθισµένοι στη σοκολάτα και δεν µπορούν να αντισταθούν στον πειρασµό, το Nirvana Chocolate & Choco Chips κυκλοφόρησε ανανεωµένο και πιο premium. Η αναβαθµισµένη συνταγή του Nirvana Chocolate & Choco Chips µε πλούσιο παγωτό σοκολάτας και µε κοµµάτια σοκολάτας, ακόµα περισσότερα οµοιόµορφα κοµµατάκια µε γέµιση κακάο και σιρόπι σοκολάτας, παρουσιάστηκε το καλοκαίρι της χρονιάς που πέρασε, σε τρεις διαφορετικές συσκευασίες: Σε κυπελάκι των 175ml και στις οικογενειακές συσκευασίες των 470ml και των 850ml.

Τα Nachitos της El Sabor καινοτόµησαν, φεύγοντας από το καθιερωµένο σχήµα των nacho chips, µε µια νέα πρόταση. Έγιναν στρογγυλά και bite-sized, δηλαδή σε µέγεθος µπουκιάς, τονίζοντας µε αυτόν τον τρόπο την fun και χαρούµενη διάθεσή τους. Έτσι, σε συνδυασµό µε την πολύχρωµη και µοντέρνα ατοµική συσκευασία τους, µε τη χαρακτηριστική χαµογελαστή φατσούλα, απελευθέρωσαν τον πιο trendy και playful χαρακτήρα τους. Τα Nachitos από την El Sabor διατίθενται σε τρεις γεύσεις: Sea Salt, Sweet Chili, Nacho Cheese.

Το AVA εµπλούτισε το προϊοντικό του χαρτοφυλάκιο, συµπληρώνοντας την ολοκληρωµένη γκάµα προϊόντων µε τη νέα σειρά AVA Plus+, µε ενεργό άνθρακα. Χάρη στην αποτελεσµατική σύνθεσή του, δρα ενάντια στα λίπη, αφήνοντας τα πιάτα αστραφτερά καθαρά. ∆ιαθέτει προηγµένη τεχνολογία ελέγχου των οσµών, ενώ η έξτρα συµπυκνωµένη σύνθεσή του προσφέρει ακόµη περισσότερη εξοικονόµηση, καθώς ξεβγάζεται εύκολα χωρίς να αφήνει κατάλοιπα, απαιτώντας λιγότερο νερό. Η νέα σειρά AVA Plus+ κυκλοφόρησε σε τρία αρώµατα: λεµόνι, φρεσκάδα ωκεανού και µέντα. Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 91

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Η Carlsberg σε νέα φιάλη Η Ολυµπιακή Ζυθοποιία παρουσίασε τη νέα φιάλη τής Carlsberg. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι το νέο καπάκι ZerO2 Cap, µε µηχανισµό που απορροφά σταδιακά και αφαιρεί το οξυγόνο που συγκρατείται κατά τη διαδικασία εµφιάλωσης στην κορυφή της φιάλης, διατηρώντας αναλλοίωτη τη γεύση της µπύρας και προσφέροντας ένα πολύ πιο φρέσκο αποτέλεσµα. Η νέα ετικέτα της πράσινης φιάλης έχει δηµιουργηθεί από ανακυκλώσιµα µελάνια, από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, ενώ την εξωτερική εµφάνισή της ολοκληρώνει η υπογραφή του οραµατιστή της, J.C Jacobsen, που κοσµεί το λαιµό της ως ένδειξη σεβασµού προς την παράδοση.

Νέα συσκευασία 2πλο Γεµιστά Παπαδοπούλου

Fitness Ruby Chocolate

Τα 2πλο Γεµιστά Παπαδοπούλου άλλαξαν συσκευασία, µε στόχο να αναδείξουν το νεανικό τους χαρακτήρα, συνεχίζοντας να προσφέρουν την ίδια 2πλη απόλαυση. Η νέα συσκευασία έχει έντονα χρώµατα και ανανεωµένο λογότυπο, που διαβάζεται οριζόντια, αλλά και κάθετα. Η πρωτότυπη αυτή εµφάνιση χαρίζει στις συσκευασίες 2πλο Γεµιστών ένα ακόµα πιο φρέσκο και µοντέρνο ύφος που ταιριάζει απόλυτα σε ένα brand µε ιδιαίτερη επιτυχία στο νεανικό κοινό. Παράλληλα, τα 2πλο Γεµιστά Παπαδοπούλου διατηρούν την ίδια διπλή γέµιση στις δυο ξεχωριστές γεύσεις, Σοκολάτα και Κρέµα.

Η Ruby, το τέταρτο είδος σοκολάτας, που ξεχωρίζει για το µοναδικό ροζ χρώµα της και την ιδιαίτερη γεύση της, αναµειγνύεται το 2020 για πρώτη φορά µε δηµητριακά Fitness, σε έναν συνδυασµό που υπόσχεται ένα απολαυστικό ξεκίνηµα της µέρας. Συγκεκριµένα, τα limited edition δηµητριακά Nestlé Fitness Ruby Chocolate, περιέχουν τις τραγανές νιφάδες δηµητριακών ολικής άλεσης Fitness και κοµµατάκια ροζ σοκολάτας Ruby. Όλα τα δηµητριακά Nestlé Fitness φτιάχνονται µε σιτάρι και βρώµη ολικής άλεσης και αποτελούν πηγή φυτικών ινών και βιταµινών, για θετική διάθεση και ενέργεια.

Ήπειρος Μπάρες πρωτεΐνης µε Ζεµύθα

Topo Chico hard seltzer από την Coca-Cola

Θρεπτικό σνακ Tirotrella Τυρο-τριγωνάκια

Η Ήπειρος λάνσαρε το 2020 µπάρες πρωτεϊνες µε Ζεµύθα, ένα τυροκοµικό προϊόν µε πολύ χαµηλά λιπαρά και υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη τυρογάλακτος. Μαζί µε νιφάδες βρώµης κι άλλα αγνά υλικά, οι Ήπειρος Ζεµύθα Protein Bars διπλοφουρνίζονται για να δώσουν ένα τραγανό, θρεπτικό και συγχρόνως νόστιµο σνακ. Παράγονται στην Ελλάδα, σε δύο γεύσεις, µήλο & κανέλα και σοκολάτα. ∆εν περιέχουν γλουτένη και φοινικέλαιο, είναι πηγή πρωτεΐνών, φυσικών ινών και σιδήρου και παράλληλα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταµίνη Β1 και φωσφόρο.

Η Coca-Cola λάνσαρε στην ελληνική αγορά το Topo Chico Hard, ένα ποτό µε ανθρακούχο νερό, µικρή περιεκτικότητα αλκοόλ και φυσικά αρώµατα, το οποίο έκανε για πρώτη φορά την εµφάνισή του τον Σεπτέµβριο του 2020 στη Λατινική Αµερική. Είναι εµπνευσµένο από το µεταλλικό νερό Topo Chico, µε ιστορία 125 χρόνων, που αποτελεί δηµοφιλή επιλογή για πολλούς επαγγελµατίες µπάρµαν και mixologists στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αµερική. Κυκλοφορεί σε κουτί 330ml και σε τρεις γεύσεις: Tangy Lemon Lime, Tropical Mango και Cherry Acai.

Η Kerrygold Tirotrella παρουσίασε γευστικά αλειφόµενα τυράκια σε µερίδες, τα Tirotrella Τυρο-τριγωνάκια. Προτείνονται ως ένα νόστιµο και θρεπτικό σνακ για παιδιά και µεγάλους. Είναι πλούσια σε ασβέστιο και βιταµίνες, δεν περιέχουν συντηρητικά, χρωστικές και αρώµατα, ενώ έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Παράγονται από γάλα αγελάδων που βόσκουν ελεύθερες στα βοσκοτόπια της Ιρλανδίας για τουλάχιστον 300 ηµέρες τον χρόνο. Tα Tirotrella Τυρο-τριγωνάκια κυκλοφορούν σε πρακτική συσκευασία των 8 µερίδων (140gr).

92 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Li er Gloss από τη Maybelline New York Η Maybelline New York λάνσαρε το Li er Gloss, το lip gloss που έχει glossy υφή, λειαίνει ορατά την επιφάνεια των χειλιών και ενισχύει το περίγραµµά τους, κάνοντάς τα να φαίνονται µεγαλύτερα. Η σύνθεσή του µε υαλουρονικό οξύ χαρίζει ενυδάτωση, απαλή εφαρµογή και έντονη λάµψη. Παράλληλα, το καινοτόµο βουρτσάκι XL Wand του Li er Gloss προσφέρει εύκολη εφαρµογή µε µία κίνηση, χαρίζοντας στα χείλη ένα σαρκώδες και juicy αποτέλεσµα. Το Li er Gloss είναι διαθέσιµο σε 8 ζεστές και ουδέτερες αποχρώσεις.

Χριστουγεννιάτικα Starbucks White Chocolate Mocha & Cappuccino H Starbucks λάνσαρε για σούπερ µάρκετ, µίνι µάρκετ και περίπτερα, αποκλειστικά για την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, τα Starbucks Chilled Classic White Chocolate Mocha, αλλά και την κλασική επιλογή Starbucks Chilled Classic Cappuccino, σε εορταστική συσκευασία. Το κρύο ρόφηµα White Chocolate Mocha είναι συνδυασµός έντονου espresso και γάλακτος µε άρωµα λευκής σοκολάτας, ενώ στο Starbucks Cappuccino ο πλούσιος espresso συνδυάζεται µε γάλα και νότες κακάο.

Ήπειρος Τριγωνάκια µε Κασέρι ή Γραβιέρα Η Ήπειρος παρουσίασε τα Ήπειρος Τριγωνάκια, τα πρώτα µαλακά τυράκια σε µερίδες µε ελληνικά τυριά. Τα νέα Ήπειρος Τριγωνάκια µε Κασέρι και Ήπειρος Τριγωνάκια µε Γραβιέρα έχουν πλούσια, οικεία γεύση και υψηλή διατροφική αξία, καθώς αποτελούν πηγή πρωτεϊνών και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Κυκλοφορούν σε συσκευασία των 8 τεµαχίων (140γρ) και αποτελούν µία πρακτική και νόστιµη λύση για όλες τις ώρες της ηµέρας, εντός και εκτός σπιτιού.

Condito The Green Line Η Condito προχώρησε σε ενδιαφέρουσες αλλαγές σε ήδη υπάρχον προϊόν, τόσο σε ό,τι αφορά τη συσκευασία όσο και την περιεχόµενη ποσότητα, ενώ λάνσαρε και µια ακόµη σειρά προϊόντων. Ειδικότερα, άλλαξε την εµφάνιση της συσκευασίας στη Μαγιονέζα Χωρίς Αυγό, αύξησε την ποσότητα του περιέκτη (από 250ml στα 290ml) και παρουσίασε τη νέα σειρά, χωρίς ζωικά παράγωγα και γλουτένη, Condito The Green Line. Η Μαyο Sauce της Condito The Green Line έχει την ίδια συνταγή µε τη Μαγιονέζα Χωρίς Αυγό Condito, είναι νηστίσιµη, κατάλληλη για vegans και δεν περιέχει συντηρητικά.

True Match Eye-cream in a Concealer από τη L’Oréal Paris Η L’ Oréal Paris δηµιούργησε το True Match Eye-cream In A Concealer, το οποίο συνδυάζει την τεχνογνωσία του µακιγιάζ µε αυτή της περιποίησης της επιδερµίδας. Η υβριδική του σύνθεση εγγυάται τη λάµψη ενός κονσίλερ και παράλληλα την εντατική ενυδάτωση, χάρη στο υαλουρονικό οξύ που περιέχει, το οποίο το κάνει ιδανικό για την ευαίσθητη περιοχή των µατιών. Παράλληλα, η υφή του σε µορφή γέλης µε φυτικής προέλευσης γλυκερίνη, διασφαλίζει ότι η επιδερµίδα παραµένει ενυδατωµένη καθόλη τη διάρκεια της ηµέρας.

Johnnie Walker Limited edition για τα 200 χρόνια Το Johnnie Walker παρουσίασε τρείς συλλεκτικές φιάλες, για τις ετικέτες του Red, Black και Gold Label Reserve, στο πλαίσιο του εορτασµού των 200 χρόνων από τότε που ο John Walker ξεκίνησε το ταξίδι του από τις τέσσερις γωνιές της Σκωτίας για να φτάσει στις τέσσερις γωνιές του κόσµου. Οι φιάλες περιορισµένης έκδοσης Johnnie Walker Red Label, Johnnie Walker Black Label και Johnnie Walker Gold Label Reserve 700ml διατίθενται στην Ελλάδα µε προτεινόµενες τιµές λιανικής πώλησης τα 16, 26 και 35 ευρώ αντίστοιχα.

Ιανουάριος 2021 | σελφ σέρβις | 93

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Μπισκότα Παπαδοπούλου Νέες συσκευασίες Mini Pick Crackers Παπαδοπούλου Τα Mini Pick Crackers Παπαδοπούλου συστήθηκαν ξανά στο καταναλωτικό κοινό, παρουσιάζοντας εντός του 2020 ανανεωµένες συσκευασίες, που τους δίνουν τη δυνατότητα να ξεχωρίζουν κάθε γεύση από το χρώµα της συσκευασίας. Οι καταναλωτές µπορούν να βρουν τα Mini Pick Crackers Παπαδοπούλου µε τη νέα τους εικόνα στα ράφια των σούπερ µάρκετ και τα περίπτερα τις πέντε διαφορετικές γεύσεις: Mini Pick Crackers Παπαδοπούλου Classic, Barbecue, Pizza, Sour Cream & Onion, Ρίγανη.

Λουµίδης Παπαγάλος Μονοποικιλιακός 100% Arabica Ο Λουµίδης Παπαγάλος παρουσίασε µια νέα πρόταση στον ελληνικό καφέ, τον Λουµίδη Παπαγάλο Μονοποικιλιακό 100% Arabica. Παράγεται από καφέ Yellow Bourbon της ποικιλίας Arabica, που καλλιεργείται σε υψόµετρο άνω των 1.000 µέτρων και έχει πλούσιο σώµα και ξεχωριστή γεύση, αλλά και τη µοναδική γευστική ταυτότητα της φάρµας στην οποία καλλιεργείται. Η φυσική επεξεργασία «honey process» και τα ιδιαίτερα αρώµατα που αναδύονται προσφέρουν στον καφέ ήπιο σώµα και µια ξεχωριστή ισορροπηµένη γεύση.

94 | σελφ σέρβις | Ιανουάριος 2021

Αυθεντική γεύση τοµάτας από το Χωριό της Μινέρβα

Παραδοσιακά γιαούρτια ∆ωδώνη

To brand Μινέρβα διεύρυνε τη γκάµα του προσθέτοντας µια νέα κατηγορία, αυτή των προϊόντων τοµάτας, που παράγονται από 100% ελληνικές τοµάτες αειφόρου καλλιέργειας, οι οποίες συλλέγονται και συσκευάζονται φρέσκιες, εντός λίγων ωρών. Ο ελαφρά συµπυκνωµένος χυµός τοµάτας διατίθεται σε χάρτινη συσκευασία 500γρ. και πρακτική συσκευασία 3x250γρ., οι τριµµένες τοµάτες σε χάρτινη συσκευασία 500γρ., οι ψιλοκοµµένες τοµάτες σε µεταλλική συσκευασία 400γρ. και ο τοµατοπολτός, που είναι διπλής συµπύκνωσης, κυκλοφορεί σε µεταλλική συσκευασία 410γρ µε πλαστικό καπάκι.

∆ύο νέα γιαούρτια παρουσίασε το 2020 στο καταναλωτικό κοινό η γαλακτοβιοµηχανία ∆ωδώνη, το παραδοσιακό πρόβειο γιαούρτι ∆ωδώνη και το παραδοσιακό κατσικίσιο γιαούρτι ∆ωδώνη. Τα νέα προϊόντα της γαλακτοβιοµηχανίας, που ξεχωρίζουν για την παραδοσιακή πέτσα και την έντονη γεύση τους, παράγονται από φρέσκο ελληνικό πρόβειο γάλα και φρέσκο ελληνικό κατσικίσιο γάλα αντίστοιχα, και καλλιέργεια γιαουρτιού. Κυκλοφορούν σε ατοµική συσκευασία των 240 γρ., µε διάφανο καπάκι και µία µίνιµαλ εικαστική προσέγγιση, που συνδυάζει τη γεύση της παράδοσης µε την αισθητική του σήµερα.

Νέα σειρά bioten Hyaluronic Gold

ΠΤΙ - ΜΠΕΡ Παπαδοπούλου Χωρίς Προσθήκη Ζάχαρης

Το bioten παρουσίασε τη νέα σειρά περιποίησης και αντιγηραντικής προστασία bioten Hyaluronic Gold. Η σύνθεση των προϊόντων είναι ενισχυµένη µε 30 εκατ. µικροκάψουλες υαλουρονικού οξέος και χρυσές πρωτεΐνες, για αναζωογόνηση της φυσικής νεότητας του δέρµατος. Οι κρέµες ηµέρας και νύχτας bioten Hyaluronic Gold έχουν 85% συστατικά φυσικής προέλευσης και τριπλό σύστηµα αντηλιακής προστασίας IR, SPF10, VL. Πρωταγωνιστής της σειράς είναι ο ορός προσώπου bioten Ηyaluronic Gold. Με την καινοτόµο φόρµουλά του περιποιείται και δίνει µία σατινέ υφή στο δέρµα .

Η οικογένεια των ΠΤΙ - ΜΠΕΡ Παπαδοπούλου µεγάλωσε µε την προσθήκη των ΠΤΙ - ΜΠΕΡ Χωρίς Προσθήκη Ζάχαρης. Το λανσάρισµα είναι σύµφωνο µε τις διατροφικές τάσεις της εποχής. Οι καταναλωτές, µε τα ΠΤΙ - ΜΠΕΡ Παπαδοπούλου έχουν τη δυνατότητα να απολαµβάνουν ένα µπισκότο υψηλής διατροφικής αξίας, που, όπως δηλώνει και το όνοµά του, δεν περιέχει ζάχαρη, παρά µόνο φυσικά σάκχαρα και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες. Τα ΠΤΙ - ΜΠΕΡ Παπαδοπούλου Χωρίς Προσθήκη Ζάχαρης κυκλοφορούν στα σούπερ µάρκετ και τα καταστήµατα µικρής λιανικής.