Manufacturing Τεύχος 82

TEYXOΣ Νο.82 | ISSN 2732-7612 | ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023 | ΤΙΜΗ: €9

ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

Βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

#82

www: industry-news.gr Διεύθυνση Σύνταξης Κατερίνα Δρόσου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Αρχισυνταξία Γιώργος Πανταζόπουλος

06 Θόδωρος Σκυλακάκης Οι πρωτοβουλίες που σχεδιάζει το ΥΠΕΝ με σκοπό να καταστεί η ελληνική βιομηχανία πιο «πράσινη».

Σύνταξη Άννα Χατζή Μαριλένα Καραβασίλογλου, Φαίδρα Μπράττου Συνεργαζόμενοι Συντάκτες Ελένη Αθανασάτου Αλέξανδρα Γκίτση Πέτρος Δεμερτζής Αφροδίτη Τζιαντζή Χάρης Φλουδόπουλος

10 ESG: Οι παγκόσμιες τάσεις για το 2024 Καθώς οι εταιρείες και επενδυτές αντιμετωπίζουν προκλήσεις και ευκαιρίες στο ESG, αναδύονται νέες τάσεις.

10

Γραφιστική Επιμέλεια Μαρία Πετροπούλου

Η κλιματική αλλαγή στην Ελλάδα και οι επιπτώσεις της σε νευραλγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας.

24 Η επόμενη μέρα στη Θεσσαλία Οι προκλήσεις για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης, τρεις μήνες μετά τις καταστροφές.

24

Η βιογεωργία και οι νέες τεχνολογίες θεωρούνται ως μια σημαντική λύση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

32 Θέμις Ευτυχίδου Η Γενική Γραμματέας Βιομηχανίας αναλύει τις δράσεις του πράσινου μετασχηματισμού της Εθνικής Στρατηγικής.

36 Το σύνθετο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης Οι σημαντικές προκλήσεις της πράσινης μετάβασης, όπως αναδεικνύονται από τους Βιομηχανικούς συνδέσμους.

48 Η εφαρμογή του μοντέλου κυκλικής οικονομίας

56

Cases studies βιομηχανιών που εφαρμόζουν με επιτυχία το κυκλικό μοντέλο.

56 Water management H διαχείριση του πιο ζωτικού πόρου από τις βιομηχανίες.

62 Ενεργειακή αποδοτικότητα

Διευθύντρια Περιοδικών Εκδόσεων Κατερίνα Πολυμερίδου

Η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πλήρως συνυφασμένη με τον ψηφιακό μετασχηματισμό των βιομηχανιών.

70 Πράσινη εφοδιαστική αλυσίδα

Group Αdvertising Director Λήδα Πλατή Ετήσια Συνδρομή: €99

26 Καινοτομία και βιώσιμη παραγωγή

ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ / ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Υπεύθυνος Συνδρομών Θανάσης Μουτζίκος

Εκδότης Μιχάλης Κ. Μπούσιας

Η Πράσινη Συμφωνία φέρνει νέες εργασιακές προοπτικές.

22 Climate change

Φωτογράφος Κορνήλιος Σαραντίογλου

Λογιστήριο Κωνσταντίνος Χασιώτης

18 Πράσινες θέσεις εργασίας

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ / ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ

Διαφήμιση Σοφία Ανδριτσοπούλου τηλ. 2106617777 (εσωτ. 143) sandritsopoulou@boussias.com Υποδοχή Διαφήμισης Μαγδαλένα Καπάνταη Τηλ. 2106617777 (εσωτ. 266) mkapantai@boussias.com

ΣΤΗΛΕΣ

Οι προκλήσεις στην εφαρμογή της πράσινης στρατηγικής στην αξιακή αλυσίδα.

70

74 «Πράσινη» Συσκευασία Η παγκόσμια βιομηχανία συσκευασίας βρίσκεται στα πρόθυρα μιας σημαντικής μετάβαση την ερχόμενη χρονιά.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ / ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

78 Βιώσιμη κατανάλωση Η βιωσιμότητα έχει εξελιχθεί σε έναν κυρίαρχο παράγοντα στις αγορές και τις αποφάσεις των καταναλωτών.

ΚΛΑΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΜΟΝ ΙΚΕ Λ. Κηφισίας 125-127, Αθήνα Τ.Κ. 115 24 Κτίριο Cosmos Center Τ.: 210 710 2452 Κωδικός ΕΛΤΑ: 210109 ISSN: 2732-7612

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

80 Food waste Το μεγάλο πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων απαιτεί συλλογική λύση.

80

86 Plant based γάλα Η αγορά των φυτικών προϊόντων γάλακτος και ο ρόλος στην κλιματική αλλαγή.

3

EDITORIAL

Το πράσινο μέλλον της Βιομηχανίας ΤΟ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΤΑ ΖΟΠΟΥΛΟΣ

Η

ΠΡΆΣΙΝΗ μετάβαση

του μεταποιητικού τομέα και της Βιομηχανίας είναι ένα πολύπλευρο ταξίδι που περιλαμβάνει τον επαναπροσδιορισμό των παραδοσιακών διαδικασιών παραγωγής, την προμήθεια υλικών και τη διαχείριση των αποβλήτων. Η υιοθέτηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών και η προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση αποτελούν βασικά στοιχεία αυτής της μετάβασης. Πέρα από την απλή συμμόρφωση με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την εγγενή αξία της ευθυγράμμισης των λειτουργιών τους με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Το τεύχος είναι αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στην πράσινη μετάβαση του μεταποιητικού τομέα και της Βιομηχανίας κι επικεντρώνεται σε όλες τις παραμέτρους που συμβάλλουν στην επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης του ελληνικού επιχειρείν, αλλά και ανάπτυξης κουλτούρας για υπεύθυνη κατανάλωση. Στρέφοντας το μικροσκόπιο στην εγχώρια βιομηχανία, στο τεύχος φιλοξενούνται παραδείγματα επιχειρήσεων που πρωτοστατούν στη βιώσιμη ανάπτυξη και έχουν επιτύχει μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αυξημένη ενεργειακή απόδοση, μειωμένα απόβλητα και ενισχυμένη ανταγωνιστικότητα. Με την υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, βιώσιμων υλικών, αρχών κυκλικής οικονομίας και καινοτόμων τεχνολογιών, οι βιομηχανίες κατάφεραν να μειώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις, να βελτιώσουν τα αποτελέσματά τους και να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση για βιώσιμα προϊόντα. Στη διαδρομή της πράσινης μετάβασης των βιομηχανιών ωστόσο δεν εκλείπουν οι προκλήσεις. Το κόστος μετάβασης στην πράσινη μεταποίηση είναι υψηλό και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο για την υιοθέτηση. Η εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών απαιτεί συχνά επενδύσεις

κεφαλαίου σε νέα τεχνολογία, εξοπλισμό και εκπαίδευση. Αυτό το υψηλό κόστος εφαρμογής αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) με περιορισμένους οικονομικούς πόρους. Η τεχνολογία διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή την αφήγηση της βιωσιμότητας. Η προηγμένη ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα δεν είναι απλά εργαλεία, αλλά σύμμαχοι στην αναζήτηση ενός πιο πράσινου βιομηχανικού τοπίου. Αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις φέρνουν επανάσταση στις διαδικασίες παραγωγής, βελτιστοποιούν τη χρήση των πόρων και δίνουν τη δυνατότητα στις βιομηχανίες να μεταβούν σε μια νέα εποχή βιωσιμότητας. Επιπλέον, η πράσινη μετάβαση απαιτεί συχνά εξειδικευμένες δεξιότητες και γνώσεις, οι οποίες δεν είναι άμεσα διαθέσιμες στο εργατικό δυναμικό. Η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών, με αποτέλεσμα τη μείωση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας. Η υιοθέτηση πράσινων πρακτικών επεκτείνεται και στις αλυσίδες εφοδιασμού των επιχειρήσεων. Οι βιομηχανίες μπορούν να συνεργαστούν με τους προμηθευτές τους για να ενθαρρύνουν την υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών. Αυτό μπορεί να γίνει με την καθιέρωση προτύπων βιωσιμότητας και την απαίτηση από τους προμηθευτές να τα τηρούν. Στο τέλος της αλυσίδας βρίσκεται ο καταναλωτής, του οποίου οι εξελισσόμενες προτιμήσεις οδηγούν σε μια σημαντική αλλαγή στην αγορά. Η αυξανόμενη ζήτηση για βιώσιμα προϊόντα διαμορφώνει την οικολογική βιομηχανία, δημιουργώντας μια αγορά όπου οι πράσινες επιλογές όχι μόνο είναι διαθέσιμες, αλλά προτιμώνται όλο και περισσότερο. Αυτή η καταναλωτική στάση είναι ένα κρίσιμο συστατικό της αφήγησης βιωσιμότητας, υπογραμμίζοντας το ρόλο των ενημερωμένων επιλογών στην προώθηση του βιομηχανικού μετασχηματισμού. Σε αυτήν την εξελισσόμενη ιστορία μεταμόρφωσης, κάθε βήμα που κάνει η ελληνική βιομηχανία αποτελεί απόδειξη δέσμευσης για βιωσιμότητα, μια δέσμευση που εκτείνεται πέρα από τα όρια των εργοστασίων στην ίδια την κοινωνία που κατοικούμε. •

«Η μεγαλύτερη απειλή για τον πλανήτη μας είναι η πεποίθηση ότι κάποιος άλλος θα τον σώσει» -Robert Swan, συγγραφέας

4

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ΠΡΆ ΣΙ Ν Η ΜΕΤΆ Β Α ΣΗ

Θ. Σκυλακάκης: «Το σχέδιό μας για την πράσινη βιομηχανία θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση του ενεργειακού κόστους» ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΔΙΑΖΕΙ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΕΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΙΟ «ΠΡΑΣΙΝΗ», ΕΣΤΙΑΖΕΙ Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΣΚΥΛΑΚΑΚΗΣ, ΘΕΤΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΤΑ ΖΟΠΟΥΛΟΣ

Σ

ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ Περιβάλλοντος

και Ενέργειας επεξεργαζόμαστε ένα πλέγμα μέτρων για την «πράσινη μετάβαση» της βιομηχανίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, διερευνούμε πώς θα καταστεί δυνατή η αύξηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην κάλυψη των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας της βιομηχανίας και λοιπών επιχειρήσεων, και ταυτόχρονα κινητροδοτούμε παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Η βελτίωση συνολικά της ενεργειακής απόδοσης των επιχειρήσεων της χώρας, μέσω επενδύσεων στην τεχνολογική ανάπτυξη -με τη χρήση ΑΠΕ και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας- οδηγεί στην αναβάθμιση της ανταγωνιστικής τους θέσης και αποτελεί βασική προτεραιότητα του Εθνικού Ενεργειακού Σχεδιασμού. Σε αυτή την κατεύθυνση το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει θεσπίσει τον πρώτο Εθνικό Κλιματικό Νόμο, όπου προβλέπεται για βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις μείωση -κατ’ ελάχιστον 30%- των εκπομπών CO2 έως το 2030. Ειδικότερα, στις πρωτοβουλίες που σχεδιάζουμε, με σκοπό να καταστεί η ελληνική βιομηχανία πιο «πράσινη» -επιτυγχάνοντας έτσι τους στόχους που θέτει ο Εθνικός Ενεργειακός Σχεδιασμός και ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος- περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οι εξής: Πρόγραμμα Εξοικονόμησης Ενέργειας σε Επιχειρήσεις: Η ενεργο-

6

Σκοπός μας είναι να ενισχύσουμε την αυτοκατανάλωση στις επιχειρήσεις, ειδικά στις μικρού και μεσαίου μεγέθους, λόγω της ύπαρξης κορεσμού σε υποσταθμούς του δικτύου μέσης τάσης ποίηση του εν λόγω προγράμματος, ύψους 200 εκατ. ευρώ, το οποίο αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους, είναι στην τελική ευθεία. Καλύπτοντας το σύνολο των περιφερειών της χώρας, περιλαμβάνει την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων με την προμήθεια και εγκατάσταση ενεργειακά αποδοτικού εξοπλισμού και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας σε επιχειρήσεις του τριτογενούς τομέα (εμπορίου, υπηρεσιών και τουρισμού). Ειδικότερα, οι επιλέξιμες παρεμβάσεις αφορούν σε ενεργειακή ανακαίνιση κτιρίων, εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης ή ψύξης, παροχή ζεστού νερού με σύστημα ΑΠΕ,

εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων και δράσεις υποστήριξης (π.χ. ενεργειακός έλεγχος, ενεργειακή και τεχνική συμβουλευτική, πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, παρακολούθηση και διαχείριση της υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου). Πρόγραμμα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών με μπαταρία για επιχειρήσεις για αυτοκατανάλωση χωρίς έγχυση ενέργειας στο δίκτυο: Μέσω του προγράμματος «Φωτοβολταϊκά στις επιχειρήσεις», ύψους 160 εκατ. ευρώ, επιχορηγούνται επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου οικονομικής δραστηριότητας, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για αυτοκατανάλωση χωρίς τη δυνατότητα έγχυσης της ενέργειας στο Δίκτυο ή το Σύστημα. Θα υπάρχει, μάλιστα, η δυνατότητα συνδυασμού του φωτοβολταϊκού με σύστημα αποθήκευσης, των οποίων η τιμή έχει παρουσιάσει ιδιαίτερα πτωτικές τάσεις τους τελευταίους μήνες. Το πρόγραμμα καλύπτει όλη τη χώρα και αναμένεται να έχει σημαντικά οφέλη, τόσο για τους δικαιούχους όσο και συνολικά για την εθνική οικονομία. Στοχεύει στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών για αυτοκατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, σε συνδυασμό και με συστήματα ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταρίες). Αυτά, συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από το δίκτυο και στην επιδίωξη το κτιριακό απόθεμα να πλησιάσει το 2050 προδιαγραφές σχεδόν μηδενι-

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ) υλοποιεί δράσεις, οι οποίες αναμένεται να συμβάλλουν στο άνοιγμα του ηλεκτρικού χώρου για αύξηση της διείσδυσης των ΑΠΕ, άρση του κορεσμού σε βραχυκύκλωμα και στο θερμικό περιθώριο στο Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ), δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην τροφοδότηση των ΒΙΠΕ και των ΒΙΟ.ΠΑ, σε όλη την επικράτεια.

Ενίσχυση και επέκταση δικτύων

Θόδωρος Σκυλακάκης, Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας

κής κατανάλωσης ενέργειας, η οποία θα καλύπτεται από τοπική παραγωγή, στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τις επιχειρήσεις, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας τους, καθώς και στην αύξηση των θέσεων εργασίας. Επιτάχυνση στη διείσδυση των ΑΠΕ (πρόσθετος, ηλεκτρικός χώρος), ώστε να χορηγηθούν Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης σε έργα που έχουν συμβληθεί με επιχειρήσεις με PPAs: Το Υπουργείο αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την αύξηση του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, τις οποίες θα παρουσιάσει στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Αυτό, θα ωφελήσει όλους τους καταναλωτές, αλλά προπαντός τις επιχειρήσεις με PPAs (Ομάδα Β της ΥΑ προτεραιοτήτων). Ταυτόχρονα, σκοπός μας είναι να

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ενισχύσουμε την αυτοκατανάλωση στις επιχειρήσεις. Και ειδικά στις επιχειρήσεις μικρού και μεσαίου μεγέθους, λόγω της ύπαρξης κορεσμού σε υποσταθμούς του δικτύου Μέσης Τάσης (Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ), θα προβλέψουμε επιμερισμό περιθωρίου ισχύος για τη βιομηχανία και λοιπές επιχειρήσεις. Παράλληλα, υφίσταται δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών σε διαφορετική θέση από τη θέση εγκατάστασης της εκάστοτε επιχείρησης, με ταυτοχρονισμό παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας, πρακτική με την οποία μπορεί επίσης να αντιμετωπιστεί το θέμα του κορεσμού σε συγκεκριμένους υποσταθμούς. Από εκεί και πέρα, ο Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής

Συγκεκριμένα και βάσει του εγκεκριμένου Σχεδίου Ανάπτυξης Δικτύου, έχουν προγραμματιστεί έργα ενίσχυσης και επέκτασης των υφιστάμενων Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ, τα οποία είναι σε εξέλιξη. Για ένα μεγάλο μέρος αυτών των έργων έχουν εξασφαλισθεί κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ακόμη, ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ήδη δρομολογήσει την εκπόνηση μελετών για τον προσδιορισμό των απαιτούμενων έργων ενίσχυσης της αντοχής του Δικτύου σε αυξημένη στάθμη βραχυκυκλώματος. Τα έργα αυτά περιορίζονται στον Υ/Σ ΥΤ/ΜΤ και σε μία ζώνη πέριξ αυτού, συμπεριλαμβανομένων των πελατών ΜΤ (καταναλωτών και παραγωγών) που είναι συνδεδεμένοι εντός αυτής της ζώνης. Σταδιακά, ο ΔΕΔΔΗΕ θα εκτελεί τα σχετικά έργα και συνεπώς θα αναβαθμίζονται οι εγκαταστάσεις του ΕΔΔΗΕ και θα αίρεται ο κορεσμός του Δικτύου που αφορά στις αυξημένες τιμές του αναμενόμενου ρεύματος βραχυκύκλωσης. Τέλος, έργα €15 εκατ. θα ενισχύσουν και θα επεκτείνουν τα δίκτυα που τροφοδοτούν σήμερα 11 ΒΙΠΕ και ΒΙΟ. ΠΑ, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ισχύος και δυνατότητα αξιοποίησης, για επενδύσεις αυτοπαραγωγής από ΑΠΕ, του ηλεκτρικού χώρου που είτε υφίσταται είτε θα δημιουργηθεί με τις παραπάνω δράσεις. Το σχέδιό μας για την πράσινη βιομηχανία είναι φιλόδοξο. Ωστόσο, η επίτευξή του θα είναι κομβική για την επόμενη ημέρα της βιομηχανίας, αφού θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση του κόστους ενέργειας. •

7

ΤΙΤΑΝ: Με ορίζοντα το ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ «ΕΞΥΠΝΩΝ» ΔΟΜΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΤΙΤΑΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΜΕΛΛΟΝ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ.

κατασκευής, o ΤΙΤΑΝ εφαρμόζει πιλοτικές πρωτοποριακές τεχνολογίες, και είναι χαρακτηριστικό ότι το ταμείο καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης επέλεξε ένα καινοτόμο έργο δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα του ΤΙΤΑΝ Ελλάδας ως υποψήφιο χρηματοδότησης.

Βιώσιμο μέλλον σημαίνει βιώσιμη δόμηση

Η

Π ΑΡΟΥ ΣΊΑ ΣΗ, τον Νοέμβριο 2023, ενός νέου,

καινοτόμου συσκευασμένου τσιμέντου που διαθέτει το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα στην ελληνική αγορά αποτελεί σημαντικό ορόσημο στην πορεία του Τιτάνα προς ένα μέλλον βιώσιμων κατασκευών. Άλλωστε, σήμερα, στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων της ιστορικής βιομηχανίας, βρίσκονται η ζωτική ανάγκη αναχαίτισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής και η «πράσινη» μετάβαση. Με δέσμευση να επιτύχει, έως το 2050, ουδέτερο αποτύπωμα άνθρακα σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, υλοποιεί ένα φιλόδοξο πλάνο δράσεων που εντάσσεται στο πλαίσιο των ESG δεσμεύσεων του Ομίλου ΤΙΤΑΝ.

ADVERTORIAL

Επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής Ο Όμιλος ΤΙΤΑΝ κινείται σε τρεις παράλληλους και αλληλοσυμπληρούμενους άξονες: τον ψηφιακό μετασχηματισμό του με τη χρήση υπερσύγχρονων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, την αναζήτηση χρήσης εναλλακτικών πηγών ενέργειας για τις δραστηριότητές του και την παραγωγή βιώσιμων, έξυπνων δομικών υλικών για «πράσινες» και ανθεκτικότερες στο χρόνο κατασκευές. Το 2022 ο ΤΙΤΑΝ Ελλάδας πραγματοποίησε επένδυση 26 εκατομμυρίων ευρώ στο εργοστάσιό του, στο Καμάρι Βοιωτίας, για την αναβάθμιση της γραμμής παραγωγής τσιμέντου με προασβεστοποιητή ο οποίος επιτρέπει στον Όμιλο να διευρύνει την υπάρχουσα γκάμα προϊόντων τσιμέντου χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος. Ταυτόχρονα, βελτιώνεται η αποδοτικότητα του εργοστασίου, ενώ επιτυγχάνεται μείωση των εκπομπών CO2 κατά περίπου 150.000 τόνους ετησίως. Με προτεραιότητα την ποιότητα και τα υψηλά πρότυπα

8

Η διαχείριση της κλιματικής αλλαγής και η μετάβαση στη βιωσιμότητα προϋποθέτουν, μεταξύ των άλλων, τη διάθεση υψηλής ποιότητας, καινοτόμων δομικών υλικών για κατασκευές κτιρίων υψηλής αισθητικής και τεχνικής αρτιότητας. Ο ΤΙΤΑΝ επενδύει σταθερά στην έρευνα, το σχεδιασμό και την παραγωγή προηγμένων προϊόντων που φέρουν «πράσινη» ταυτότητα. Το ποζολανικό τσιμέντο νέας γενιάς που παρουσίασε πρόσφατα ανήκει σ’ αυτήν την κατηγορία. Με κορυφαίο πλεονέκτημα ότι έχει το χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα στην ελληνική αγορά -μείωση έως και 25% σε σχέση με το συμβατικό τσιμέντο που διαθέτει ο ΤΙΤΑΝ- τοποθετείται στην πρωτοπορία των «πράσινων» τσιμέντων υψηλής προστιθέμενης αξίας του Τιτάνα και τα οποία οδηγούν τις εξελίξεις για την επίτευξη ουδέτερου αποτυπώματος άνθρακα στον κατασκευαστικό κλάδο. Εκτιμάται ότι με τη στροφή στο συσκευασμένο ποζολανικό τσιμέντο ο ΤΙΤΑΝ μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ελληνική οικοδομική δραστηριότητα κατά 55 χιλιάδες τόνους το 2024. Επιπλέον, το συγκεκριμένο τσιμέντο αποτελεί ιδανική λύση για κατασκευές στην Ελλάδα. Η αυξημένη περιεκτικότητά του σε ποζολάνη, η οποία προέρχεται κυρίως από την πρόσφατη επένδυση του Ομίλου στην εταιρία Περλίτες Αιγαίου, βελτιώνει σημαντικά την ανθεκτικότητα του σκυροδέματος στα παραθαλάσσια περιβάλλοντα έκθεσης κατασκευών. Χάρη στις υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις του κατατάσσεται στην κατηγορία Α+, σύμφωνα με το καινοτόμο σύστημα αξιολόγησης VESTA™ του Τιτάνα. Η κουλτούρα των φιλικών προς το περιβάλλον υλικών για «πράσινες» κατασκευές που αναπτύσσεται στην τσιμεντοβιομηχανία ωθεί πλέον και τους πελάτες της να πιέζουν προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων. Σε όλη αυτή τη διαδικασία ο ΤΙΤΑΝ παρέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία ώστε να βοηθά μελετητές, τεχνικά γραφεία και συμβούλους να σχεδιάζουν υπερσύγχρονα έξυπνα κτίρια με όσο το δυνατό χαμηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ESG: Οι παγκόσμιες τάσεις για το 2024 ΤΟ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟ ESG ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΘΕΣΕΙ ΣΤΑΘΕΡΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΞΕΚΑΘΑΡΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗΣ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΤΕΙ Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΟΥ. ΚΑΘΩΣ, ΛΟΙΠΟΝ, ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ, ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ESG ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΔΕΜΕΡΤΖΗΣ

10

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Τ

Α ΚΡΙΤΉΡΙΑ ΠΕΡΙΒΑ Λ ΛΟΝΤΙΚΉΣ, κοινωνικής και

διακυβερνητικής (ESG) απόδοσης γίνονται ολοένα και πιο σημαντικά για τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και την κοινωνία γενικότερα, καθώς αντικατοπτρίζουν τον αντίκτυπο και την απόδοση των οργανισμών σε βασικά ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πολυμορφία, η ηθική και η διαφάνεια. Τα κριτήρια διακυβέρνησης ESG μπορούν να βοηθήσουν τους οργανισμούς να βελτιώσουν τη φήμη τους, να μειώσουν τους κινδύνους τους, να αυξήσουν τις ευκαιρίες τους και να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμη αξία για τους ενδιαφερόμενους φορείς και την κοινωνία. Στην Ελλάδα, η ευαισθητοποίηση και η ένταξη των ESG αυξάνονται σταδιακά, ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση και την πανδημία του COVID-19, οι οποίες έχουν υπογραμμίσει την ανάγκη για ανθεκτικότητα, βιωσιμότητα και κοινωνική ευθύνη, ενώ ακόμα δεν έχει αποτυπωθεί σε κάποια έρευνα ο αντίκτυπος στις διοικήσεις τους μετά από τα όσα καταστροφικά έζησε η χώρα περιβαλλοντολογικά, το περασμένο καλοκαίρι. Σύμφωνα με έρευνα της EY Ελλάδας, το 71% των ελληνικών επιχειρήσεων θεωρεί τα ζητήματα ESG ως πολύ σημαντικά ή σημαντικά για την επιχειρηματική τους στρατηγική, ενώ το 59% έχει ήδη υλοποιήσει ή σχεδιάζει να υλοποιήσει πρωτοβουλίες ESG τα επόμενα δύο χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης σημαντικές προκλήσεις και κενά που εμποδίζουν το μετασχηματισμό ESG της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Για παράδειγμα, μόνο το 28% των ελληνικών επιχειρήσεων έχει μια επίσημη στρατηγική ESG, ενώ το 42% δεν έχει καμία στρατηγική ESG. Επιπλέον, μόνο το 18% των ελληνικών επιχειρήσεων αναφέρει την απόδοση και τον αντίκτυπο ESG τους, ενώ το 82% δεν αποκαλύπτει καμία πληροφορία ESG. Τα κύρια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις στην υιοθέτηση των πρακτικών και της αναφοράς ESG είναι η έλλειψη ευαισθητοποίησης, γνώσης, πόρων, κινήτρων και ρύθμισης.

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

O Νίκος Αυλώνας, Πρόεδρος του Κέντρου Αειφορίας (CSE) και Επισκέπτης Καθηγητής Οικονομικό Πανεπιστήμιο Aθηνών (IMBA) & Πανεπιστήμιο του Ιλινόις – Σικάγο, έχει και τη γνώση και τα στοιχεία για να μας περιγράψει τι συμβαίνει. «Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, που υλοποιήσαμε πριν από μερικούς μήνες σε 1500 εταιρείες σε Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας αλλά και Αμερική & Καναδά, οι σημαντικότερες τάσεις συνοψίζονται παρακάτω: • Νέα πρότυπα και νομοθεσίες δημοσιοποίησης για ESG και Βιωσιμότητα: Οι εταιρείες υποχρεούνται πλέον να προσαρμοστούν σε νέα πολύπλοκα πρότυπα δημοσιοποίησης εκθέσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Νέα πρότυπα (standards) από ρυθμιστικούς φορείς σε παγκόσμιο επίπεδο (π.χ. ΙFRS, ESRS, CSDDD), θα πρέπει να εφαρμοστούν με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας στην αναφορά θεμάτων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα.

• Επανεξέταση των στρατηγικών για το κλίμα: Η αλλαγή του παγκόσμιου ενεργειακού τοπίου και οι προκλήσεις για την επίτευξη των κλιματικών στόχων θα αναγκάσουν τις εταιρείες αλλά και τις χώρες να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους για το κλίμα, λαμβάνοντας υπόψη την ενεργειακή ασφάλεια, την οικονομική προσιτότητα και την ενεργειακή μετάβαση.

• Αύξηση ελέγχου για Greenwashing (Πράσινη Παραπλάνηση) και απαιτήσεων για διαφάνεια: Όλες οι χώρες που έχουν επικυρώσει τη Συμφωνία του Παρισιού θα πρέπει, το αργότερο μέχρι το 2024, να ακολουθούν μια ενιαία, καθολική διαδικασία για την εξασφάλιση της διαφάνειας. Oι ευρωπαϊκές οδηγίες CSRD και Green Claims επιδιώκουν τον εξορθολογισμό των εκθέσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης και την εξάλλειψη της παραπλανητικής επικοινωνίας και Marketing.

Κυκλική οικονομία και zero waste Η μείωση των αποβλήτων συσκευασίας αποτελεί μια σημαντική τάση για την ερχόμενη χρονιά, η οποία πρόκειται να εισαγάγει στην αγορά μια σειρά νέων υλικών. Σχεδόν τα δύο τρίτα (59%) των καταναλωτών κάνουν συνειδητή επιλογή, αγοράζοντας προϊόντα που υιοθετούν πιο πράσινες πρακτικές. Η τεχνολογία θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτής της αλλαγής, παρέχοντας ευκαιρίες για την ανάπτυξη βιοπλαστικών, υλικών βιολογικής προέλευσης ή υδατοδιαλυτών συσκευασιών». Για να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια και να επιταχυνθεί η ένταξη των κριτηρίων ESG στην Ελλάδα, υπάρχει ανάγκη για περισσότερη συνεργασία και συντονισμό μεταξύ διαφόρων ενδιαφερόμενων φορέων, όπως η κυβέρνηση, οι ρυθμιστικές αρχές, ο επιχειρηματικός τομέας, ο χρηματοοικονομικός τομέας, η κοινωνία των πολιτών και ο ακαδημαϊκός χώρος. Μερικές από τις πρωτοβουλίες και τις ενέργειες που μπορούν να έρθουν για να διευκολύνουν το μετασχηματισμό ESG στην Ελλάδα είναι: • Η υιοθέτηση και η εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ενέργειας και Κλίματος (ΕΣΕΚ), το οποίο θέτει τους στόχους και τα μέτρα για τη μετάβαση σε μια χαμηλών εκπομπών άνθρακα και κλιματικά ανθεκτική οικονομία έως το 2030.

11

Κυκλική οικονομία: μια νέα προσέγγιση προς τη βιώσιμη επιχειρηματικότητα Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ, ΚΑΘΩΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΤΡΟΠΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΣΧΕΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΟΣΟ ΣΤΗΝ ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΩΚΕΑΝΟΥΣ.

Γ

ΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ, οι επιχει-

ρήσεις είχαν επικεντρωθεί κυρίως στη διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σε απάντηση στους αυξανόμενους ρυθμούς της κλιματικής αλλαγής, της ρύπανσης και των κακών συνθηκών εργασίας στην παγκόσμια παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα, πολλά διευθυντικά Μαρία Χαχάλη στελέχη δεσμεύονται προσωπικά Industry & Facilities να επιβάλουν αλλαγές, να προσταGeneral Manager, τεύσουν την επιχειρησιακή συνέBureau Veritas Hellas χεια και να διατηρήσουν τη φήμη της εταιρείας τους. Συνεπώς, οι διοικήσεις αναζητούν στρατηγικές βιωσιμότητας που είναι εφαρμόσιμες, απτές και εύκολο να επικοινωνηθούν. Οι πιο φιλόδοξες στρατηγικές βιωσιμότητας βασίζονται σε μια μετάβαση προς την κυκλική οικονομία. Η κυκλική οικονομία όμως απαιτεί νέες μορφές οργάνωσης: απαιτεί επανεξέταση των υπαρχόντων γραμμικών επιχειρηματικών μοντέλων που δημιουργούν απόβλητα σε κάθε στάδιο παραγωγής και κατανάλωσης και απαιτεί νέες δεξιότητες για το σχεδιασμό προϊόντων και διαδικασιών. Η ανατρεπτική φύση του επιχειρηματικού μοντέλου της κυκλικής οικονομίας μπορεί να καταστήσει δύσκολη την υιοθέτησή του, ιδιαίτερα για μεγάλες ή εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε παραδοσιακούς κλάδους της οικονομίας

ADVERTORIAL

Τι είναι όμως η κυκλική οικονομία; Η κυκλική οικονομία είναι ένα νέο οικονομικό πλαίσιο που εστιάζει στην μεθοδική διαχείριση των πόρων, ώστε να μην σπαταλάται τίποτα. Με άλλα λόγια, τα προϊόντα και τα υλικά διατηρούνται σε χρήση, επαναχρησιμοποιούνται, ανακατασκευάζονται και ανακυκλώνονται, για όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη εκμετάλλευση της αξίας τους. Αυτή η προσέγγιση αποκατάστασης και αναγέννησης στοχεύει στη δημιουργία μιας εφοδιαστικής αλυσίδας κλειστού κυκλώματος που «σχεδιάζει» τα απόβλητα. Επειδή η κυκλική οικονομία μεγιστοποιεί το οικονομικό, φυσικό και κοινωνικό κεφάλαιο, θεωρείται πολύτιμο εργαλείο για την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων, βοηθώντας τις να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις περιβαλλοντικές προτεραιότητες τους, να αυξήσουν τις επιδόσεις τους και να τονώσουν την οικονομική τους ανάπτυξη.

12

Η κυκλική οικονομία διακρίνει μεταξύ δύο κύκλων εφοδιαστικής αλυσίδας και παραγωγής: • Βιολογικός κύκλος: Τα τρόφιμα και τα οργανικά υλικά επανατροφοδοτούνται στο σύστημα (π.χ. κομποστοποίηση, αναερόβια χώνευση), βοηθώντας στην αναγέννηση ζωντανών συστημάτων (π.χ. χώμα) που παρέχουν ανανεώσιμους πόρους.

• Βιομηχανικός κύκλος: Τα προϊόντα και τα υλικά ανακτώνται και αποκαθίστανται μέσω επαναχρησιμοποίησης, επισκευής, ανακατασκευής ή ανακύκλωσης. Ένα κυκλικό μοντέλο περιλαμβάνει μηδενική σπατάλη ενέργειας και εκπομπές άνθρακα, υποστηριζόμενο από τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η μετάβαση ωστόσο απαιτεί μια συστημική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται τα νέα προϊόντα, στην προέλευση των πρώτων υλών, στον τρόπο παραγωγής, καθώς και στον τρόπο που τα υποπροϊόντα επαναχρησιμοποιούνται και τα απόβλητα ανακυκλώνονται. Ο έλεγχος των εισροών, η ανακύκλωση υλικών, ο επανασχεδιασμός προϊόντων και η βελτιστοποίηση της απόδοσης των πόρων είναι μεταξύ των πολλών μεθόδων για να ξεκινήσει αυτή η συστημική αλλαγή. Η μετάβαση στο μοντέλο της κυκλικής οικονομίας απαιτεί κατανόηση και έλεγχο όλων των υλικών και διαδικασιών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή.

Ο ρόλος των προτύπων και της αξιολόγησης στην «πράσινη» μετάβαση Μια σειρά από συστήματα διαχείρισης και άλλα πρότυπα υποστηρίζουν το επιχειρηματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας. Ολιστικά πρότυπα συστημάτων διαχείρισης όπως: • Περιβαλλοντική διαχείριση: ISO 14001: Με την ενεργή στήριξη και εμπλοκή της ανώτατης διοίκησης, το ISO 14001 ξεκινά με μια ανάλυση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της δραστηριοποίησης μιας επιχείρησης. Το πρότυπο στην τελευταία του έκδοση ενθαρρύνει την προσέγγιση της ανάλυσης του κύκλου ζωής των προϊόντων και των υπηρεσιών και παρέχει ένα πλαίσιο για την διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, διευκολύνοντας τη μετάβαση προς ένα επιχειρηματικό μοντέλο κυκλικής οικονομίας.

• Διαχείριση ενέργειας: ISO 50001: Η πιστοποίηση των Συστημάτων Διαχείρισης Ενέργειας (EnMS) δίνουν τη δυνατότητα γίνει κατανοητή η χρήση της ενέργειας και να μειωθεί η κατανάλωση της μέσω προγραμμάτων βελτίωσης.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

• Οικολογικός σχεδιασμός: Παρότι τα πρότυπα για τον οικολογικό σχεδιασμό δεν είναι πιστοποιήσιμα, ορισμένα εξ αυτών εμβαθύνουν στο περιβαλλοντικό αντίκτυπο κατά την ανάπτυξη νέων προϊόντων. Αυτά περιλαμβάνουν: το ISO 14006 - οδηγίες για την εφαρμογή του οικολογικού σχεδιασμού, το ISO 14009 - οδηγίες για την ενσωμάτωση επανασχεδιασμού προϊόντων και εξαρτημάτων για τη βελτίωση της κυκλοφορίας των υλικών, καθώς και το πρότυπο IEC 62959 για τον Περιβαλλοντικά Υπεύθυνο Σχεδιασμό (ECD).

• Εκτίμηση κύκλου ζωής: Η εκτίμηση των επιπτώσεων κύκλου ζωής με βάση την ομάδα προτύπων ISO 14040, η προσέγγιση ανθρακικού αποτυπώματος των προϊόντων με βάση το πρότυπο ISO 14067, και του υδατικού αποτυπώματος με βάση το ISO 14046 βοηθούν τους οργανισμούς να εντοπίζουν τα κρίσιμα σημεία των περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων.

• Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου (GHG): Μια σειρά συστημάτων επαλήθευσης βοηθούν να διασφαλιστεί η διαφάνεια: πραγματοποιούνται επαληθεύσεις σύμφωνα με το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS), άλλα και με εθνικά συστήματα υπολογισμού και αναφοράς (π.χ. χρησιμοποιώντας το ISO 14064-1 και το πρωτόκολλο GHG). Έργα αντιστάθμισης άνθρακα επικυρώνονται και επαληθεύονται επίσης με την βοήθεια εθελοντικών σχημάτων, όπως το Gold Standard, το VCS και τα πράσινα ομόλογα (π.χ. Climate Bonds Initiative), στα πλαίσια προγραμμάτων χρηματοδότησης.

• Βιοκαύσιμα: Εθελοντικά προγράμματα πιστοποίησης όπως το 2BSvs, το REDcert διασφαλίζουν τη συμμόρφωση με την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (RED) και τη Διεθνή Πιστοποίηση Αειφορίας & Άνθρακα (ISCC). Προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, όπως: • Αξιολογήσεις προμηθευτών: Η Ανταλλαγή Δεδομένων Δεοντολογίας Προμηθευτών (SEDEX) παρέχει ένα ανεξάρτητο πλαίσιο για υπεύθυνες προμήθειες λαμβάνοντας υπόψιν τα εργασιακά δικαιώματα, την υγεία και την ασφάλεια του προσωπικού, τις επιχειρηματικές πρακτικές και το περιβάλλον. Οι αξιολογήσεις- Ethical Trade Audits (SMETA)- των μελών της Sedex και η πιστοποίηση SA8000 για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη επιτρέπουν στους προμηθευτές να αποδείξουν τις υπεύθυνες εργασιακές πρακτικές τους στους πελάτες τους και σε άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.

• Υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές και προμήθειες: Το Responsible Business Alliance (RBA) παρέχει απαιτήσεις για υπεύθυνη προμήθεια υλικών, ηθικές εργασιακές πρακτικές και υπευθυνότητα στην αλυσίδα εφοδιασμού. Το Επικυρωμένο Πρόγραμμα Αξιολόγησης (VAP) της RBA παρέχει αναγνώριση των ηθικών πρακτικών της αλυσίδας εφοδιασμού μιας εταιρείας και των συνθηκών εργασίας της.

• Οδηγία κοινωνικής ευθύνης: Το πρότυπο ISO 26000 παρέχει σαφείς οδηγίες για τη βιωσιμότητα και την κοινωνική ευθύνη.

• Επαλήθευση αναφορών βιωσιμότητας (ASR): Υπάρχουν διάφορα σχήματα για την επαλήθευση και

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

τη διασφάλιση των αναφορών βιωσιμότητας, όπως το Accountability A A1000 Assurance Standard, το International Federation of Accountants International Standard on Assurance Engagements: ISAE 3000, καθώς και το πιο διαδεδομένο Global Reporting Initiative (GRI). Πρόσφατη προσθήκη στον κατάλογο των προτύπων αποτελούν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS). Συνοψίζοντας, το ταξίδι προς την αειφορία δεν είναι μια εύκολη διαδικασία. Αυτό το ταξίδι, ωστόσο, υποστηρίζεται από πρότυπα και προγράμματα που βοηθούν τις εταιρείες να κατανοήσουν και να διαχειριστούν καλύτερα όλες τις πτυχές των διαδικασιών τους υπό την προοπτική ενός μοντέλου κυκλικής οικονομίας. Η Bureau Veritas είναι μια εταιρεία Business to Business to Society, που συμβάλλει στη μεταμόρφωση του κόσμου στον οποίο ζούμε. Ως παγκόσμιος ηγέτης στις δοκιμές, τον έλεγχο, την επιθεώρηση, την επαλήθευση και την πιστοποίηση, βοηθάμε τους πελάτες σε όλους τους κλάδους να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην ποιότητα, την υγεία και την ασφάλεια, την προστασία του περιβάλλοντος και την εταιρική κοινωνική ευθύνη.

Οι προβλέψεις του εθνικού κλιματικού νόμου Ειδικότερα για τον άξονα του περιβάλλοντος, πέρα από το ήδη υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, ο κλιματικός νόμος 4936/2022 έθεσε τους άξονες προτεραιότητας για τη μέτρηση και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας. Οι ΟΤΑ α βαθμού οφείλουν να καταρτίζουν επαληθευμένα Δημοτικά Σχέδια Μείωσης Εκπομπών από 31.3.2023, επιχειρήσεις διαφόρων κλάδων όπως η εφοδιαστική αλυσίδα, οι ασφαλιστικές εταιρείες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, επιχειρήσεις λιανεμπορίου που απασχολούν άνω των 500 ατόμων, επιχειρήσεις ταχυμεταφορών, επιχειρήσεις παροχής ενέργειας και οι εισηγμένες επιχειρήσεις οφείλουν να υποβάλλουν ετησίως επαληθευμένες Εκθέσεις Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου από 31.10.2023, ενώ στα επόμενα έτη αυξάνονται οι υπόχρεοι κλάδοι. Παράλληλα, από 1.1.2024, το 25% των νέων εταιρικών οχημάτων πρέπει να είναι μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών CO2 (κάτω από 50 gr CO2/χλμ), με σταδιακή κλιμάκωση του ποσοστού μέχρι το 2030 όπου θα αφορά το 100%.

BUREAU VERITAS HELLAS Τ: 2104063000 E: grc_scscer@bureauveritas.com W: www.bureauveritas.gr

13

Το ΕΣΕΚ στοχεύει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 42% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, να αυξήσει το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 35% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, να βελτιώσει την ενεργειακή απόδοση κατά 38% και να καταργήσει τον λιγνίτη έως το 2028.

• Η ευθυγράμμιση και η συμμόρφωση με το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμφωνο, το οποίο είναι το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη μετατροπή της οικονομίας σε βιώσιμη και την επίτευξη του στόχου της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμφωνο καλύπτει διάφορους τομείς πολιτικής, όπως καθαρή ενέργεια, βιώσιμη βιομηχανία, κυκλική οικονομία, βιοποικιλότητα, ρύπανση και βιώσιμη γεωργία. Παρέχει επίσης οικονομική υποστήριξη και κίνητρα για την πράσινη μετάβαση, όπως ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, το Μέσο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ευρωπαϊκό Πρότυπο Πράσινων Ομολόγων.

• Η ανάπτυξη και η υιοθέτηση ενός εθνικού πλαισίου αναφοράς ESG, το οποίο μπορεί να παρέχει καθοδήγηση και πρότυπα για τις ελληνικές επιχειρήσεις και οργανισμούς για να μετρήσουν και να αποκαλύψουν την απόδοση και τον αντίκτυπο ESG τους. Ένα πιθανό αναφορικό σημείο για ένα τέτοιο πλαίσιο είναι η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Αναφοράς (GRI), η οποία είναι το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο πρότυπο αειφορίας στον κόσμο. Τα Πρότυπα GRI επιτρέπουν στους οργανισμούς να αναφέρουν τα υλικά ζητήματα ESG τους, όπως η κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η καταπολέμηση της διαφθοράς, η πολυμορφία και η ένταξη και η συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων.

• Η προώθηση και η διευκόλυνση της επένδυσης και χρηματοδότηση ESG , οι οποίες μπορούν να κινητοποιήσουν κεφάλαιο και πόρους για τα έργα και τις σχετικές πρωτοβουλίες στην Ελλάδα. Η επένδυση και η χρηματοδότηση ESG αναφέρεται στην ενσωμάτωση των κριτηρίων στις αποφάσεις επένδυσης και δανεισμού των επενδυτών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες, ταμεία συντάξεων και διαχειριστές κεφαλαίων. Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία θετικού κοινωνικού και περιβαλλοντικού αντίκτυπου, καθώς και στη μείωση των κινδύνων.

Ποιες είναι οι κύριες προκλήσεις ή οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές εταιρείες και οργανισμοί για την υλοποίηση πρωτοβουλιών ESG και την επίτευξη των στόχων ESG όμως; Ο κ. Αυλωνάς συνοψίζει: «Οι μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι εδώ και χρόνια εξοικειωμένες με τις απαιτήσεις στον τρόπο δημοσιοποίησης στοιχείων που έχουν τεθεί από τα διεθνή ΕSG πρότυπα. Η μεγάλη πρόκληση σήμερα αφορά τις μεγάλες και μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα να ενταχθούν σε μία φιλοσοφία αλλαγής οργάνωσης και δημοσιοποίησης πληροφοριών σχετικών με τα κριτήρια ESG και τη βιωσιμότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για να ανταποκριθούν οι επιχειρήσεις σε αυτές πρέπει να επενδύσουν στην δημιουργία ενός οικοσυστήματος εξειδικευμένων στελεχών και δεδομένων, που με τη σωστή οργάνωση θα επιτρέψει να βρεθούν οι κατάλληλες πληροφορίες και θα διαθέτει τις γνώσεις για να τις αξιοποιήσει στο έπακρο, προς όφελος της επιχειρηματικής βιωσιμότητας».

H Βιώσιμη Ανάπτυξη αποτελεί μοχλό ανάπτυξης αλλά και επιβίωσης για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, διότι εξασφαλίζει τόσο την οικονομική τους ευρωστία όσο και την πολυπόθητη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα. Από τη στιγμή που πλέον τα Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα λαμβάνουν υπόψη τις πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης για δάνεια και εγκρίσεις επενδυτικών πλάνων, οι επιχειρήσεις οφείλουν να θέσουν σε προτεραιότητα την ένταξη των αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης στην επιχειρηματική τους στρατηγική και λειτουργία τους, αν θέλουν να είναι οικονομικά βιώσιμες. Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του ελληνικού κοινού και των ενδιαφερόμενων φορέων για τα ζητήματα και τις ευκαιρίες ESG, οι οποίες μπορούν να αυξήσουν τη ζήτηση και την υποστήριξη για τις πρακτικές και την αναφορά ESG στην Ελλάδα. Πέρα από διάφορες εκστρατείες και εκδηλώσεις, τον τελευταίο καιρό, είναι ξεκάθαρη και η κατεύθυνση της ελληνικής ιδιωτικής οικονομίας, ειδικά στον τομέα της βιομηχανίας, προς την εκπαίδευση, την έρευνα και τον διάλογο σχετικά με τα ESG κριτήρια. Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση μπορούν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης, διαφάνειας και λογοδοσίας μεταξύ της ελληνικής κοινωνίας και των φορέων ESG. Οι τάσεις ESG στην Ελλάδα σήμερα είναι ελπιδοφόρες, αλλά και εμπεριέχουν προκλήσεις. Υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση και εκτίμηση της σημασίας και των οφελών της ένταξης ESG, αλλά και μια ανάγκη για περισσότερη δράση και βελτίωση. Ο μετασχηματισμός ESG της Ελλάδας απαιτεί τη συνεργασία και τη δέσμευση όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς και την υιοθέτηση και την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών και πρακτικών. Η ένταξη ESG μπορεί να βοηθήσει την Ελλάδα να επιτύχει τους στόχους της για τη βιώσιμη ανάπτυξη και να δημιουργήσει ένα πιο ανθεκτικό, ευημερούν και υπεύθυνο μέλλον για τον λαό και τον πλανήτη.

Ευκαιρίες χρηματοδότησης ESG στην ελληνική οικονομία Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε έναν μείζονα μετασχηματισμό, ο οποίος επιταχύνεται από την ανάγκη ανάκαμψης από την οικονομική κρίση και την πανδημία, καθώς και

14

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

από την ευθυγράμμιση με συγκεκριμένη πρωτοβουλία το Ευρωπαϊκό Πράσινο Σύμκατέστη αναγκαία λόγω της ΝΙΚΟΣ ΑΥΛΩΝΑΣ φωνο και τους Στόχους Βιώσυμμετοχής Διεθνών ΧρηΠρόεδρος του Κέντρου σιμης Ανάπτυξης. Σε αυτό ματοδοτικών Οργανισμών Αειφορίας (CSE) το πλαίσιο, τα κριτήρια ESG (όπως του IFC, της EBRD), γίνονται ολοένα και πιο σχεστη μετοχική σύνθεση των τικά και σημαντικά για τις συστημικών τραπεζών. Η ελληνικές επιχειρήσεις και εκδήλωση διεθνούς ενδιατην κοινωνία, καθώς αντιφέροντος για την ελληνική κατοπτρίζουν τον αντίκτυπο τραπεζική δραστηριότητα, και την απόδοση των οργαενίσχυσε τις διαδικασίες νισμών σε βασικά ζητήματα και τα πρότυπα που ακοόπως η κλιματική αλλαγή, λουθούσαν οι τράπεζες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιτάχυνε την υιοθέτηση η πολυμορφία, η ηθική και η Περιβαλλοντικών και Κοιδιαφάνεια. Τα κριτήρια ESG νωνικά (Π&Κ) υπεύθυνων μπορούν να βοηθήσουν τους πρακτικών, όχι μόνο για τις οργανισμούς να βελτιώσουν ίδιες τις τράπεζες, αλλά τη φήμη τους, να μειώσουν και για τις επιχειρηματικές τους κινδύνους τους, να αυδραστηριότητες των χρηξήσουν τις ευκαιρίες τους ματοδοτούμενων επιχειρήκαι να δημιουργήσουν μασεων-πελατών τους. Υπό το κροπρόθεσμη αξία για τους πρίσμα αυτό, οι συστημικές ενδιαφερόμενους φορείς Τράπεζες μέλη μας ενσωκαι την κοινωνία. μάτωσαν και εφαρμόζουν Ωστόσο, η έν ταξη ESG έκτοτε στις πιστοδοτικές απαιτεί επίσης σημαντικές διαδικασίες τους το σύστηεπενδύσεις και πόρους, οι μα Διαχείρισης Περιβαλλοοποίοι είναι συχνά σπάνιοι ντικών και Κοινωνικών κινή μη διαθέσιμοι για πολλές δύνων (Environmental and ελληνικές επιχειρήσεις, Social Management System, ιδιαίτερα στους τομείς που ESMS). Θεωρούμε, μάλιστα, επηρεάζονται περισσότερο ότι άρχισαν να προετοιμάζοαπό τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες ESG, όπως οι τομείς νται πολύ έγκαιρα», μας ενημερώνει η ΕΕΤ. της κατασκευής και της βιομηχανίας. Μιλάμε για δύο Σχετικά με τις νέες πρωτοβουλίες που αναμένονται στο από τους πιο ζωτικής σημασίας τομείς, για την ελληνική κοντινό μέλλον από την ΕΕΤ και το ελληνικό τραπεζιοικονομία, καθώς συμβάλλουν στο ΑΕΠ, την απασχόληκό σύστημα προκειμένου να δημιουργηθούν σταθερές ση, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της χώρας. βάσεις για την προώθηση της πράσινης μετάβασης της Ωστόσο, αντιμετωπίζουν επίσης υψηλές περιβαλλοντιελληνικής επιχειρηματικότητας η Ένωση αναλύει: «Αρκές και κοινωνικές πιέσεις, όπως οι εκπομπές αερίων χικά, πρέπει να επισημανθεί ότι, πέραν του σημαντικού του θερμοκηπίου, η κατανάλωση ενέργειας, η παραγωγή θεσμικού ρόλου των τραπεζών στην προώθηση της βιώαποβλήτων, η εξάντληση των πόρων, οι κίνδυνοι για την σιμης ανάπτυξης και της πράσινης μετάβασης, αυτές οι υγεία και την ασφάλεια, οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων ίδιες υπόκεινται σε αυστηρές εποπτικές και νομοθετικές των εργαζομένων και οι κοινωνικές ανισότητες. απαιτήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, ζητείται από τις τράπεζες να βελτιώσουν τις διαδικασίες αξιολόγησης των πιστωτικών Η προώθηση της πράσινης μετάβασης τους κινδύνων, προκειμένου να εντοπίζουν και να σταθΗ Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, παίζει σημαντικό ρόλο μίζουν κλιματικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους, και στο να εκπαιδεύσει και να ενημερώσει τους πελάτες της βεβαίως να ενσωματώνουν κριτήρια ESG στη διαδικασία για κάθε τι σχετικό με τις ευκαιρίες και τους κινδύνους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειστην αγορά και το ρυθμιστικό περιβάλλον. ρήσεων-πελατών μας». «Στην ΕΕΤ έχει συσταθεί Ειδική Διατραπεζική ΣυντονιστιΥπ΄ αυτό το πρίσμα, η ΕΕΤ, σε συνεργασία και για λογακή Επιτροπή που παρακολουθεί τις εξελίξεις στη θεματική ριασμό των τραπεζών μελών της, ανακοίνωσε μόλις πριν αυτή σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο και δια2 μήνες μία νέα διατραπεζική θεσμική πρωτοβουλία που χειρίζεται κοινού ενδιαφέροντος θεσμικά ζητήματα των αφορά στην ανάπτυξη και δημιουργία ενός ενιαίου απομελών, που προκύπτουν κυρίως από τη αυξημένη νομοθετηρίου ESG πληροφοριών από επιχειρήσεις. Η πρώτη θετική και ρυθμιστική κινητικότητα των τελευταίων ετών. φάση του έργου προβλέπει την υιοθέτηση κοινών διαΣτο πλαίσιο μάλιστα των εργασιών της εν λόγω Επιτροπής τραπεζικών ερωτηματολογίων ESG, με στόχο τη συλλογή δημιουργήθηκε (το 2018) ειδικό ενημερωτικό φυλλάδιο στοιχείων που θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις-πελάτες των για τις επιχειρήσεις – πελάτες των τραπεζών μελών μας. Η τραπεζών να βελτιώσουν την ESG επίδοσή τους. •

«Η μεγάλη πρόκληση σήμερα αφορά τις μεγάλες και μεσαίες οικογενειακές επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται σε σύντομο χρονικό διάστημα να ενταχθούν σε μία φιλοσοφία αλλαγής οργάνωσης και δημοσιοποίησης πληροφοριών σχετικών με τα κριτήρια ESG και τη βιωσιμότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα»

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

15

GR E E N WA SH I NG

Το μεγάλο «πλυντήριο» της πράσινης ανάπτυξης H ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΦΙΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΕΧΕΙ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΩΝ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΠΟΥ ΠΡΟΒΑΛΛΟΥΝ ΤΑ ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ. ΩΣΤΟΣΟ, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟΙ ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΑΛΗΘΕΙΣ. ΚΙ ΕΔΩ ΕΓΚΕΙΤΑΙ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ GREENWASHING ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ. ΓΡΑΦΕΙ Η Α ΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΚΙΤΣΗ

Π

ΡΌΣΦΑΤΗ ΈΡΕΥΝΑ της Rep-

Risk, μιας εταιρείας δεδομένων που ειδικεύεται στις μετρήσεις ESG, εντόπισε αύξηση 70% στα περιστατικά greenwashing τους τελευταίους 12 μήνες, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Συγκεκριμένα η RepRisk, εντόπισε 148 περιπτώσεις greenwashing στον παγκόσμιο τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα υπηρεσιών για το έτος που έληξε τον Σεπτέμβριο του 2023, από 86 το προηγούμενο έτος. Από αυτά τα 148 περιστατικά, τα 106 διαπράχθηκαν από ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία δήλωσε ότι τα ευρήματα στην έκθεση της RepRisk είναι ισχυρισμοί και όχι επαληθευμένες περιπτώσεις greenwashing. Όμως, η RepRisk δεν είναι η μόνη που έχει εντοπίσει πως «η παραπλανητική επικοινωνία γύρω από περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα όχι μόνο εμποδίζει την πρόοδο προς τους συλλογικούς στόχους, αλλά βλάπτει επίσης την εμπιστοσύνη με τους καταναλωτές και τους επενδυτές». Έρευνα της PwC αναφέρει πως οι πρωτοβουλίες που αφορούν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής χρειάζεται να κατατάσσονται μεταξύ των πέντε πρώτων προτεραιοτήτων των σύγχρονων επιχειρήσεων. Ωστόσο, το 78% των επενδυτών επισημαίνει, πως η πρακτική του greenwashing αποτελεί «αγκάθι» πολλών εταιρικών αναφορών βιωσιμότητας. Όταν μάλιστα οι 8 στους 10 ερωτηθέντες που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη έρευνα διαπίστωσαν ενδεχόμενα περιστατικά πρακτικών greenwashing σε εται-

16

ρικές αναφορές βιωσιμότητας. Αυτό αναπόφευκτα δημιουργεί έλλειψη εμπιστοσύνης, γεγονός που θα πρέπει να θορυβεί όλους, πρωτίστως βέβαια τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Στο ίδιο μήκος και τα ευρήματα έρευνας της ΕΥ. Σχεδόν όλοι οι επενδυτές που συμμετείχαν στην έρευνα (99%) δηλώνουν ότι οι αναφορές ESG αποτελούν ένα κρίσιμο στοιχείο κατά τη λήψη των επενδυτικών τους αποφάσεων, ωστόσο, τα τρία τέταρτα (76%) πιστεύουν ότι οι οργανισμοί είναι «ιδιαίτερα επιλεκτικοί» σχετικά με τις πληροφορίες που παρέχουν – εγείροντας ανησυχίες για φαινόμενα greenwashing.

Η σχέση του greenwashing με την κλιματική αλλαγή Η ουσία είναι ότι το greenwashing υπονομεύει τις αξιόπιστες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Το greenwashing περιγράφει αβάσιμους, υπερβολικούς ή ψευδείς ισχυρισμούς μάρκετινγκ σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα ενός οργανισμού. Έχει παρατηρηθεί ότι παρά τους νομικούς και μακροπρόθεσμους επιχειρηματικούς κινδύνους, ορισμένοι οργανισμοί εμπλέκονται εν γνώσει τους στο greenwashing για να αυξήσουν τις πωλήσεις. Ωστόσο, ένας οργανισμός με καλές προθέσεις μπορεί επίσης να συμμετάσχει σε greenwashing εάν υπερεκτιμήσει την αποτελεσματικότητα της πρωτοβουλίας του ή αποτύχει να μετρήσει με ακρίβεια τα περιβαλλοντικά του δεδομένα, όπως το αποτύπωμα άνθρακα. Παραπλανητικές ή ανεδαφικές πληροφορίες περιέχουν πάνω από τους μι-

σούς (53%) «πράσινους» ισχυρισμούς (green claims) των επιχειρήσεων για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, ενώ 4 στα 10 enviromental claims δεν υποστηρίζονται από αποδείξεις. Την ίδια ώρα, οι μισές «πράσινες» ετικέτες προσφέρουν αδύναμη ή και ανύπαρκτη επαλήθευση για όσα υποστηρίζουν, ενώ 230 ετικέτες βιωσιμότητας και 100 ετικέτες «πράσινης» ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση διέπονται από πολλά και πολύ διαφορετικά επίπεδα διαφάνειας ως προς τους ισχυρισμούς τους. Η εικόνα αυτή, που διαμορφώνεται σε μια περίοδο κατά την οποία πάνω από 35-38 τρισ. δολάρια υπολογίζεται ότι επενδύονται παγκοσμίως για τη συμμόρφωση επιχειρήσεων και οργανισμών στις αρχές των κριτηρίων ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης), έχει ήδη κινητοποιήσει την ΕΕ να εισάγει αυστηρή νομοθεσία γύρω από σχετικά ζητήματα, καλώντας τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν ταχύτατα.

Απέναντι στο greenwashing Η κοινοτικ ή νομοθεσία γ ια το greenwashing «πατάει» σε τρεις πυλώνες: 1. Την ταξονομία (EU Taxonomy, η διαδικασία και νομοθεσία της ΕΕ, που στόχο έχει να μπορέσει να καταγράψει τι συνιστά πραγματικά αειφόρο βιωσιμότητα και να προστατέψει τους ιδιώτες επενδυτές από το greenwashing), 2. Την οδηγία CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), βάσει της οποίας ξεκινά να γίνεται το reporting (κατάθεση αναφορών) για το ΕSG, με στόχο να περιορι-

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

στεί και τελικά να σταματήσει το greenwashing.

3. Την ντιρεκτίβα για τους πράσινους ισχυρισμούς, με την οποία η ΕΕ στοχεύει μεταξύ άλλων στη βελτίωση της προστασίας των καταναλωτών και στην αντιμετώπιση της άνισης ή άδικης αντιμετώπισης παραγωγικών πρακτικών, που θα μπορούσαν να τους παραπλανήσουν.

Ενδυνάμωση καταναλωτών Εν τω μεταξύ το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο κατέληξαν στις 19 Σεπτεμβρίου σε προσωρινή πολιτική συμφωνία επί της οδηγίας που αποσκοπεί στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των καταναλωτών, μέσω της τροποποίησης της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και της οδηγίας για τα δικαιώματα των καταναλωτών, και της προσαρμογής τους για την πράσινη μετάβαση. Η συμφωνία διατηρεί αναλλοίωτους τους κύριους στόχους της οδηγίας, εισάγοντας ωστόσο ορισμένες βελτιώσεις, όπως η συμπερίληψη των αθέμιτων ισχυρισμών περί αντιστάθμισης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις πρακτικές που απαγορεύονται, η ενίσχυση των μέτρων κατά

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

Σε έρευνα, το 78% των επενδυτών επισημαίνει πως η πρακτική του greenwashing αποτελεί «αγκάθι» πολλών εταιρικών αναφορών βιωσιμότητας της πρόωρης αχρήστευσης, η αποσαφήνιση της ευθύνης των εμπόρων σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και η καθιέρωση εναρμονισμένου μορφότυπου ώστε να αυξηθεί η ορατότητα της εθελοντικής εμπορικής εγγύησης του παραγωγού όσον αφορά στην ανθεκτικότητα. Επίσης, εισάγει βελτιώσεις που αφορούν στην υπενθύμιση της νόμιμης εγγύησης συμμόρφωσης. Η οδηγία για την ενδυνάμωση των καταναλωτών για την πράσινη μετάβαση αποσκοπεί στην καταπολέμηση μιας σειράς αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, οι οποίες δεν επιτρέπουν στους καταναλωτές να κάνουν τις σωστές επιλογές για οικολογικότερα ή πιο κυκλικά προϊόντα και υπηρεσίες. Στις πρακτικές που φιλοδοξεί να καταπολεμήσει αυτή η νομική πράξη περιλαμβάνεται η προβολή ψευδοοικολογικής ταυτότητας ή οι ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με προϊόντα, η διάρκεια ζωής των οποίων είναι μικρότερη από την αναμενόμενη. Η προσωρινή συμφωνία διατηρεί αναλλοίωτους τους κύριους στόχους της οδηγίας, επιφέροντας παράλληλα σημαντικές βελτιώσεις. Ειδικότερα: • Αυξάνει την αξιοπιστία των σημάτων βιωσιμότητας, καθορίζοντας τα βασικά στοιχεία του συστήματος πιστοποίησης στο οποίο πρέπει να βασίζονται, εκτός εάν αυτό θεσπίζεται από δημόσιες αρχές.

• Αυξάνει τη διαφάνεια και την παρακολούθηση ισχυρισμών που σχετίζονται με τις μελλοντικές περιβαλλοντικές επιδόσεις.

• Περιλαμβάνει τους αθέμιτους ισχυρισμούς περί αντιστάθμισης των εκ-

πομπών αερίων του θερμοκηπίου στον κατάλογο των εμπορικών πρακτικών που απαγορεύονται. Αυτό σημαίνει ότι οι έμποροι δεν θα μπορούν να ισχυριστούν ότι ένα προϊόν έχει ουδέτερο, μειωμένο ή βελτιωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο επικαλούμενοι μη πιστοποιημένα προγράμματα αντιστάθμισης.

• Αποσαφηνίζει την ευθύνη των εμπόρων όσον αφορά στην παροχή (ή μη) πληροφοριών σχετικά με την πρόωρη αχρήστευση, τις περιττές ενημερώσεις λογισμικού ή την αδικαιολόγητη υποχρέωση αγοράς ανταλλακτικών από τον αρχικό παραγωγό. Οι πρακτικές αυτές θα απαγορευθούν, αλλά το συμβιβαστικό κείμενο καθιστά σαφές ότι οι έμποροι φέρουν ευθύνη μόνο εάν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για τα σχεδιαστικά χαρακτηριστικά που οδηγούν στις προαναφερόμενες καταστάσεις.

• Εισάγει εναρμονισμένη ετικέτα με πληροφορίες σχετικά με την εμπορική εγγύηση ανθεκτικότητας που προσφέρουν οι παραγωγοί και η οποία θα περιλαμβάνει αναφορά στη νόμιμη εγγύηση συμμόρφωσης. Επιπλέον, στα καταστήματα και στους δικτυακούς τόπους θα προβάλλεται σε εμφανές σημείο εναρμονισμένη ανακοίνωση για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τη νόμιμη εγγύηση συμμόρφωσης.

• Θα δώσει στα κράτη μέλη επαρκή χρόνο για να προσαρμοστούν στις αλλαγές της νομοθεσίας, με περίοδο μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο 24 μηνών. Εν κατακλείδι, ο έλεγχος της αξιοπιστίας των περιβαλλοντικών ισχυρισμών, η έρευνα των πρακτικών της εταιρείας και η εξέταση των πιστοποιήσεων τρίτων μπορούν να βοηθήσουν τους καταναλωτές να διακρίνουν τις αυθεντικές προσπάθειες βιωσιμότητας από τις απλές τακτικές μάρκετινγκ. Καθώς τo greenwashing εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση, η διαφάνεια και η λογοδοσία παραμένουν απαραίτητες για την προώθηση μιας πραγματικά οικολογικά συνειδητοποιημένης αγοράς. •

17

Π Ρ Ά Σ Ι Ν Ε Σ Θ Έ Σ Ε Ι Σ Ε Ρ Γ Α Σ ΊΑ Σ

Νέες θέσεις εργασίας και δεξιότητες φέρνει η πράσινη μετάβαση Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΑΝΟΙΓΕΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ. ΩΣΤΟΣΟ, ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΤΕΙ ΟΤΙ Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΩΣ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΔΕΜΕΡΤΖΗΣ

Η

ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ Πράσινη Συμφω-

νία είναι ένα ολοκληρωμένο και φιλόδοξο σχέδιο για να γίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομική της ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την κοινωνική της συνοχή. Η Πράσινη Συμφωνία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, η βιομηχανία, η γεωργία, η βιοποικιλότητα, η κυκλική οικονομία και η χρηματοδότηση. Θέτει επίσης συγκεκριμένους στόχους και δράσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Ένα από τα κύρια οφέλη της Πράσινης Συμφωνίας είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Cedefop, του οργανισμού της ΕΕ για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, η πράσινη μετάβαση θα έχει θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση στην Ελλάδα, με εκτιμώμενη καθαρή αύξηση 1,4% έως το 2030 και 2,6% έως το 2035, σε σύγκριση με τo αρχικό σενάριο, χωρίς την Πράσινη Συμφωνία. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 60.000 νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν έως το 2030 και 110.000 έως το 2035 ως αποτέλεσμα των πολιτικών της Πράσινης Συμφωνίας.

18

Περίπου το 40% των εργαζομένων στην Ελλάδα θα χρειαστεί να ενημερώσουν τις δεξιότητές τους έως το 2030 για να προσαρμοστούν στις ανάγκες της αγοράς εργασίας Αλλαγή στο προφίλ δεξιοτήτων Ωστόσο, δεν θα επωφεληθούν εξίσου όλοι οι τομείς και τα επαγγέλματα από την πράσινη μετάβαση. Ορισμένοι τομείς, όπως η εξόρυξη, η μεταποίηση και οι κατασκευές, θα αντιμετωπίσουν μείωση της απασχόλησης λόγω της χαμηλότερης ζήτησης για ορυκτά καύσιμα και προϊόντα έντασης ενέργειας, καθώς και υψηλότερων περιβαλλοντικών προτύπων και κανονισμών. Άλλοι τομείς, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι περιβαλλοντικές υπηρεσίες, οι πράσινες μεταφορές και η γεωργία, θα παρουσιάσουν αύξηση της απασχόλησης λόγω της υψηλότερης ζήτησης για καθαρή ενέργεια και προϊόντα χαμηλών εκπομπών άνθρακα, καθώς και νέες ευκαιρίες για καινοτομία και επενδύσεις. Επιπλέον, η πράσινη μετάβαση θα απαιτήσει μια αλλαγή στο προφίλ δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.

Σύμφωνα με το Cedefop, περίπου το 40% των εργαζομένων στην Ελλάδα θα χρειαστεί να ενημερώσουν τις δεξιότητές τους έως το 2030 και το 50% έως το 2035 για να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Μερικές από τις πιο σημαντικές δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση είναι: Τεχνικές δεξιότητες: Πρόκειται για ειδικές δεξιότητες που σχετίζονται με έναν συγκεκριμένο τομέα ή επάγγελμα, όπως εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, χειρισμός ηλεκτρικών οχημάτων ή εφαρμογή μεθόδων βιολογικής γεωργίας. Οι τεχνικές δεξιότητες μπορούν να αποκτηθούν μέσω προγραμμάτων επίσημης εκπαίδευσης ή κατάρτισης, καθώς και μάθησης και εμπειρίας στην εργασία. Δεξιότητες πολλαπλών χρήσεων: Πρόκειται για γενικές δεξιότητες που μπορούν να εφαρμοστούν σε διαφορετικούς τομείς και επαγγέλματα, όπως η επίλυση προβλημάτων, η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα ή η ομαδική εργασία. Οι δεξιότητες πολλαπλών χρήσεων, μπορούν να αναπτυχθούν μέσω διαφόρων μαθησιακών δραστηριοτήτων, επίσημων και άτυπων, καθώς και μέσω κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και συμμετοχής. Πράσινες δεξιότητες: Είναι δεξιότητες που επιτρέπουν στους εργαζόμενους να εκτελούν τα καθήκοντά τους με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο, όπως η μείωση της σπατάλης, η εξοικονόμηση ενέργειας ή η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Οι πράσινες δεξιότητες μπορούν να ενσωματωθούν σε υπάρχουσες τεχνικές ή δεξιότητες πολλαπλών χρήσεων ή μπορούν να διδαχθούν ως ξεχωριστές ενότητες ή σεμινάρια. Για να διασφαλιστεί ότι οι εργαζόμενοι έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση, είναι απαραίτητο να ενισχυθεί η σύνδεση μεταξύ της πρόβλεψης δεξιοτήτων και της ανάπτυξης δεξιοτήτων. Η πρόβλεψη δεξιοτήτων είναι η διαδικασία προσδιορισμού των τρεχουσών και μελλοντικών αναγκών σε δεξιότητες στην αγορά εργασίας μέσω διαφόρων μεθόδων και εργαλείων, όπως έρευνες, αναλύσεις ή προβλέψεις. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι η διαδικασία παροχής στους εργαζόμενους σχετικής και ποιοτικής εκπαίδευσης και ευκαιριών κατάρτισης για να αποκτήσουν ή να ενημερώσουν τις δεξιότητές τους.

Πρωτοβουλίες και φορείς Στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες και φορείς που εμπλέκονται στην πρόβλεψη και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Για παράδειγμα: • Ο Μηχανισμός Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας είναι μια μόνιμη διαδικασία που θεσπίστηκε το 2015 υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και την επιστημονική καθοδήγηση του Εθνικού Ινστιτούτου Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ). Ο Μηχανισμός παρέχει αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με την προσφορά και τη ζήτηση εργασίας ανά επάγγελμα και επίπεδο δεξιοτήτων σε εθνικό, περιφερειακό και τομεακό επίπεδο.

• Ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΕΒ) διεξάγει τακτικές έρευνες μεταξύ των μελών του για να

αξιολογήσει τις τρέχουσες και μελλοντικές τους ανάγκες σε δεξιότητες, ειδικά σε σχέση με την ψηφιοποίηση και την πράσινη μετάβαση. Ο ΣΕΒ δημοσιεύει επίσης εκθέσεις για αναδυόμενα επαγγέλματα και τομείς με υψηλές δυνατότητες ανάπτυξης και απασχόλησης.

• Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ) διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις και εργαστήρια με θέματα που σχετίζονται με τα κριτήρια ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης) και τη βιωσιμότητα εκθέσεις για τα μέλη του. Το ΕΒΕΑ συμμετέχει επίσης σε ευρωπαϊκά έργα που στοχεύουν στην προώθηση της πράσινης επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας.

• Το Κέντρο Αειφορίας (CSE) είναι ένας οργανισμός που παρέχει υπη-

«Να αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τα κενά δεξιοτήτων» Σοφία Κουνενάκη-Ευφραίμογλου, Πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (EBEA) Στο εξής, όταν θα μιλάμε για ανάπτυξη, θα εννοούμε την πράσινη ανάπτυξη και επομένως η Πράσινη Συμφωνία είναι μία μεγάλη ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Όσες προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, θα έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θα ενισχύσουν τη θέση τους στη διεθνή σκηνή. Ταυτόχρονα, βέβαια, το Green Deal είναι και μία μεγάλη πρόκληση καθώς σηματοδοτεί την έναρξη μίας μεταβατικής περιόδου που χαρακτηρίζεται από ριζικές αλλαγές σε πολλά επίπεδα. Η μεγαλύτερη, πάντως, πρόκληση είναι να αντιμετωπιστούν έγκαιρα και αποτελεσματικά τα κενά δεξιοτήτων που εντοπίζονται, με σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού να χρειάζεται ενημέρωση και ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων.

Θωράκιση επιχειρηματικού μοντέλου Θέλουμε να στηρίξουμε με συγκεκριμένους, αποτελεσματικούς τρόπους τον βιώσιμο μετασχηματισμό των μελών μας. Την προσπάθειά τους να θωρακίσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο και να διασφαλίσουν προϋποθέσεις ανάπτυξης, τώρα και στις δεκαετίες που έρχονται. Σε αυτό το πλαίσιο, το ΕΒΕΑ διοργανώνει εκδηλώσεις και εργαστήρια (future labs) με στόχο να ενημερώσει τα μέλη του για τα κριτήρια ESG και να τα βοηθήσει να καταρτίσουν τις σχετικές εκθέσεις βιωσιμότητας. Δημιουργούμε επίσης εξειδικευμένη επιτροπή με τα μέλη μας, η οποία θα ασχολείται ενεργά με θέματα βιωσιμότητας και εταιρικής διακυβέρνησης, όχι μόνο σε ελληνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η σημασία της καινοτομίας Υπάρχουν πολλά παραδείγματα επιχειρήσεων που λειτουργούν ήδη στο πλαίσιο των κριτηρίων ESG, που εστιάζουν στην πράσινη

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

επιχειρηματικότητα και που αναδεικνύουν τη σημασία της καινοτομίας στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται διεθνώς. Βλέπουμε καθημερινά ελληνικές επιχειρήσεις να πρωταγωνιστούν και να ενστερνίζονται πλήρως τις βασικές αρχές της αειφόρου ανάπτυξης, να συμμορφώνονται με τις κανονιστικές απαιτήσεις και να εντάσσουν ενεργά τη βιωσιμότητα στη μακροπρόθεσμη στρατηγική τους.

Προσαρμογή των επιχειρήσεων στις αρχές της βιωσιμότητας Ο πλέον επιδραστικός τρόπος για να προωθήσουμε οτιδήποτε συνδέεται με την πράσινη μετάβαση είναι οι παρεμβάσεις που κάνουμε στην πολιτεία και στα αρμόδια υπουργεία, συμβάλλοντας στην κατάρτιση των σχετικών νομοσχεδίων. Η συνεργασία με άλλους φορείς είναι μόνιμη. Πρόσφατα διοργανώσαμε μαζί με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού την τέταρτη εκδήλωση του κύκλου συζητήσεων «CEO Breakfast – The Future of Sustainability in Business» που, με επίκεντρο τη σημασία της προσαρμογής των επιχειρήσεων στις αρχές της βιωσιμότητας.

Ομαλή πρόσβαση σε πηγές χρηματοδότησης Η έγκαιρη υλοποίηση των απαιτούμενων πολιτικών και η ομαλή χρηματοδότηση των προγραμμάτων του Green Deal, σε μία εποχή που έχουν επιδεινωθεί σημαντικά οι χρηματοδοτικές συνθήκες, είναι τα δύο πεδία που πρέπει να εστιάσουμε. Δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού, ούτε χρόνος για χάσιμο. Ο στόχος της πράσινης μετάβασης πρέπει να επιτευχθεί έγκαιρα και σε αυτό θα παίξει ρόλο η ομαλή πρόσβαση των επιχειρήσεων σε πηγές χρηματοδότησης.

19

Π Ρ Ά Σ Ι Ν Ε Σ Θ Έ Σ Ε Ι Σ Ε Ρ Γ Α Σ ΊΑ Σ

ρεσίες εκπαίδευσης και συμβουλευτικής για τη στρατηγική βιωσιμότητας, την υποβολή εκθέσεων και τη βελτίωση της απόδοσης για επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Το Κέντρο Αειφορίας διεξάγει επίσης έρευνα για τάσεις βιωσιμότητας και βέλτιστες πρακτικές σε διάφορους τομείς και περιοχές. Αυτές οι πρωτοβουλίες και οι φορείς μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη διευκόλυνση της πράσινης μετάβασης στην Ελλάδα, παρέχοντας σχετικές και έγκαιρες γνώσεις δεξιοτήτων, αυξάνοντας την ευαισθητοποίηση και τα κίνητρα μεταξύ των εργαζομένων και των εργοδοτών και προσφέροντας ποιοτικές και προσβάσιμες ευκαιρίες ανάπτυξης δεξιοτήτων. Ωστόσο, απαιτείται περισσότερος συντονισμός και συνεργασία μεταξύ τους, καθώς και με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως οι δημόσιες αρχές, οι πάροχοι εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών, για να εξασφαλιστεί μια συνεκτική και συνολική προσέγγιση στην πρόβλεψη και ανάπτυξη δεξιοτήτων για την πράσινη μετάβαση.

Ο ρόλος των κριτηρίων ESG Η πράσινη μετάβαση δεν είναι μόνο μια μελλοντική προοπτική, αλλά και μια παρούσα πραγματικότητα για την ελληνική αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat, ο αριθμός των ατόμων που απασχολούνται σε τομείς περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 16,7% μεταξύ 2010 και 2018, φθάνοντας τις 86.000 το 2018. Αυτό αντιπροσωπεύει το 2,4% της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα, ελαφρώς υψηλότερο από την ΕΕ. μέσος όρος 2,3%. Οι τομείς περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως η παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η διαχείριση απορριμμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η διαχείριση φυσικών πόρων. Η ανάπτυξη των πράσινων θέσεων εργασίας στην Ελλάδα αντικατοπτρίζεται και στις διαδικτυακές αγγελίες θέσεων εργασίας που σχετίζονται με κριτήρια ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και δι-

20

ακυβέρνησης). Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της GlobalData, ο αριθμός των ενεργών θέσεων εργασίας που σχετίζονται με ESG στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 21,3% μεταξύ Μαρτίου 2023 και Ιουνίου 2023, φτάνοντας τις 689 ενεργές θέσεις εργασίας τον Ιούνιο του 2023. Συνολικά αναρτήθηκαν 312 νέες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με ESG τον Ιούνιο 2023, σημειώνοντας αύξηση 56,78% σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα. Οι πιο συνηθισμένοι τίτλοι εργασίας που σχετίζονται με το ESG στην Ελλάδα είναι υπεύθυνος βιωσιμότητας, μηχανικός περιβάλλοντος, αναλυτής ESG και συντονιστής ΕΚΕ. Η ζήτηση για πράσινες θέσεις εργασίας και δεξιότητες αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω την επόμενη δεκαετία, καθώς η Ελλάδα εφαρμόζει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (NECP) για την περίοδο 2021-2030. Το NECP θέτει φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 42% έως το 2030, αυξάνοντας το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 35% έως το 2030 και βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση κατά 38% έως το 2030. Το NECP προσδιορίζει επίσης τομείς προτεραιότητας για επενδύσεις και καινοτομία όπως αποθήκευση ενέργειας, έξυπνα δίκτυα, πράσινο υδρογόνο, κυκλική οικονομία και βιοοικονομία. Σύμφωνα με μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA), η επίτευξη των στόχων NECP θα μπορούσε να δημιουργήσει έως και 125.000 πρόσθετες θέσεις εργασίας στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, σε σύγκριση με ένα σενάριο «business-as-usual». Η μελέτη εκτιμά επίσης ότι η συνολική προστιθέμενη αξία του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θα μπορούσε να φτάσει τα 12 δισ. ευρώ έως το 2030, που αντιστοιχεί στο 5,4% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Οι βασικοί μοχλοί δημιουργίας θέσεων εργασίας είναι οι τεχνολογίες ηλιακών φωτοβολταϊκών, αιολικής ενέργειας και βιοενέργειας.

Προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης Για να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες της πράσινης μετάβασης,

είναι σημαντικό να αντιμετωπιστούν τα κενά δεξιοτήτων και οι αναντιστοιχίες που μπορεί να προκύψουν στην αγορά εργασίας. Όπως αναφέραμε παραπάνω, περίπου το 40% των εργαζομένων στην Ελλάδα θα χρειαστεί να ενημερώσουν τις δεξιότητές τους έως το 2030 και το 50% έως το 2035 για να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να επενδύσουμε σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης που παρέχουν στους εργαζόμενους σχετικές και ποιοτικές δεξιότητες για την πράσινη μετάβαση. Μερικά παραδείγματα τέτοιων προγραμμάτων είναι: • Η Green Skills Academy, μια κοινή πρωτοβουλία των ΣΕΒ, ΕΒΕΑ, και CSE, που προσφέρει διαδικτυακά μαθήματα σε θέματα όπως η στρατηγική βιωσιμότητας, η αναφορά και η βελτίωση της απόδοσης για επιχειρήσεις και επαγγελματίες.

• Το Πρόγραμμα Δεξιοτήτων Πράσινης Συμφωνίας, ένα έργο που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus+ της ΕΕ, το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη προγράμματος σπουδών και εκπαιδευτικού υλικού για τις πράσινες δεξιότητες για παρόχους και μαθητές επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ).

• Το Πρόγραμμα Green Jobs, ένα έργο που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) της ΕΕ, το οποίο υποστηρίζει ανέργους να αποκτήσουν πράσινες δεξιότητες και να βρουν απασχόληση σε περιβαλλοντικούς τομείς. Αυτά τα προγράμματα αποτελούν παραδείγματα για το πώς η πρόβλεψη και η ανάπτυξη δεξιοτήτων μπορούν να ευθυγραμμιστούν με τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας και να συμβάλουν σε μια βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19. Επενδύοντας στις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, η Ελλάδα μπορεί να αδράξει την ευκαιρία της πράσινης μετάβασης και να τοποθετηθεί ψηλά στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Κλιματική Αλλαγή / Πρωτογενής Τομέας

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

21

Α ΠΟΨ Η

Απαραίτητη η προσαρμογή των επιχειρήσεων και κυβερνήσεων στην κλιματική αλλαγή Η ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΕ ΝΕΥΡΑΛΓΙΚΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΔΡ ΦΑΙΗ ΜΑΚ ΑΝΤΑΣΗ, ΔΙΕΥΘΥ ΝΤΡΙΑ ΕΡΕΥ ΝΩΝ ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ

Κ

ΑΘΏΣ ΟΙ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ της κλι-

ματικής αλλαγής αποτυπώνονται ήδη και στην Ελλάδα, η ερευνητική ομάδα της διαΝΕΟσις χώρισε την επικράτεια σε περίπου 850 περιοχές και ανέλυσε 21 κλιματικούς δείκτες και παραμέτρους καταλήγοντας, μεταξύ άλλων, στα εξής συμπεράσματα: η θερμοκρασία μέχρι το 2050 θα αυξηθεί από 2°C έως 3,4°C στην ηπειρωτική Ελλάδα. Για να καταλάβουμε τη σημασία αυτής της μεταβολής, αξίζει να σημειωθεί ότι μια αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα στην Αθήνα –έστω και κατά 10C– οδηγεί σε αύξηση κάθε φορά της κατανάλωσης ενέργειας για ψύξη κατά 4%, των φωτοχημικών αέριων ρύπων κατά περίπου 7-8% και της θνησιμότητας από πνευμονολογικά και καρδιολογικά νοσήματα κατά 8%. Οι ημέρες με καύσωνα (>35°C) στη χώρα μας θα αυξηθούν κατά 15-20 ημέρες ετησίως, καθώς και οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς θα αυξηθούν από 15% έως και 70%. Η βροχόπτωση θα μειωθεί από 10% έως 30%, ενώ θα υπάρξει μεγάλη αύξηση στις ημέρες υψηλής βροχόπτωσης, που αυξάνουν τον κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων. Επιπλέον, είναι πιθανή μια αύξηση της στάθμης της θάλασσας από 50 εκ. έως και 2 μ. ως το τέλος του αιώνα. Μπορούμε εύκολα να αναλογιστούμε τις αρνητικές συνέπειες, όχι μόνο στην αλλοίωση του τοπίου. Αρκεί να σκεφθούμε ότι αφενός το 1/3 των Ελλήνων ζουν σε απόσταση μέχρι 2 χλμ. από την ακτή και αφετέρου το 90% των τουριστικών υποδομών της χώρας μας είναι παράκτιες. Αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό, παρότι η αύξηση της θερμο-

22

Κάτι που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι το 80 έως 85% της συνολικής κατανάλωσης νερού σε ολόκληρη την Ελλάδα αφορά στον πρωτογενή τομέα παραγωγής με το 45% να το διαχειρίζονται κάποιοι οργανισμοί εγγείων βελτιώσεων με πολλά οικονομικά και διαχειριστικά προβλήματα, οι οποίοι μάλιστα μέχρι πρόσφατα δεν γνωρίζαμε πόσοι ακριβώς είναι.

Ανθεκτικότητα επιχειρήσεων

Δρ Φαίη Μακαντάση

κρασίας σε κάποιες περιοχές μπορεί να οδηγήσει στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, η συχνότερη εμφάνιση καυσώνων θα υποβαθμίσει την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος ορισμένων περιοχών και θα αυξήσει τη ζήτηση και το κόστος για ψύξη.

Συνέπειες πρωτογενούς τομέα Οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στον πρωτογενή τομέα δεν θα είναι ομοιόμοφες σε όλη την επικράτεια, αν και ως επί τω πλείστον θα είναι αρνητικές. Η αύξηση της ξηρασίας και των ημερών με πολύ υψηλή θερμοκρασία, η μείωση της εδαφικής υγρασίας και των βροχοπτώσεων επισύρουν μια σειρά κινδύνων για τη γεωργική παραγωγή που σχετίζονται με τις μεταβολές στους υδάτινους πόρους και τις απαιτήσεις άρδευσης, τις περιβαλλοντικές συνθήκες ανάπτυξης, την παραγωγικότητα και κατανομή των καλλιεργειών, τη γονιμότητα του εδάφους και τη διάβρωση και τα γεωργικά παράσιτα και τις ασθένειες.

Τέλος, σημαντικοί είναι οι κίνδυνοι που προκαλεί η κλιματική αλλαγή στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Από την αύξηση του κόστους χρηματοδότησης των επενδυτικών σχεδίων, την αύξηση τιμών σε πρώτες ύλες και υπηρεσίες, την επίδραση στην απόδοση των μετοχών εισηγμένων επιχειρήσεων ως το κίνδυνο απώλειας μεριδίων αγοράς, φήμης και πελατείας. Εν κατακλείδι, δεδομένου ότι η Ελλάδα αποκτά σταδιακά θερμότερο και ξηρότερο κλίμα, με ακραία καιρικά φαινόμενα που θα είναι εντονότερα, συχνότερα και με μεγαλύτερη διάρκεια, είναι άκρως απαραίτητη η προσαρμογή τόσο των επιχειρήσεων (τουριστικών, αγροτικών εκμεταλλεύσεων, κ.ά.) στην κλιματική αλλαγή όσο και των κυβερνήσεων. Η ασφάλιση –σε επίπεδο μικροοικονομικό– ως ένας τρόπος διαμοιρασμού του κλιματικού κινδύνου, θα μπορούσε να αποτελέσει αφενός ένα πρόσθετο στρώμα προστασίας και ανθεκτικότητας για τις επιχειρήσεις per se, αλλά και σε μακροοικονομικό επίπεδο θα μπορούσε να οδηγήσει στον εξορθολογισμό της διαχείρισης των χρηματοδοτικών πόρων που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

H μεγαλύτερη πράσινη επένδυση στην ιστορία της Παπαστράτος ΕΠΕΝΔΥΟΥΜΕ 10 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ MEGAPLANT ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟ. ΈΝΑ ΑΚΟΜΗ ΟΡΟΣΗΜΟ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΜΑΣ ΣΤΗ «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ».

Ο

ΡΙΖΙΚΌΣ εταιρικός μετα-

σχ ηματισμός της Παπαστράτος με όραμα το τέλος του τσιγάρου, που ξεκίνησε το 2017, εξελίσσεται διαρκώς με επενδύσεις που αποσκοπούν στο να αναπτύξουμε το σύγχρονο «έξυπνο» εργοστάσιο. Η έξυπνη βιομηχανία, όμως, προϋποθέτει τη βιώσιμη ανάπτυξη. Γι’ αυτό και, σε ό,τι αφορά την ΠαπαUmer Jawaid Γενικός Διευθυντής στράτος, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι Λειτουργιών του η μοναδική στρατηγική που μας εργοστασίου της οδηγεί και η οποία δεν επιτυγχάΠαπαστράτος νεται με την ανακοίνωση στόχων, αλλά με καθημερινή προσπάθεια και πράξεις. Πράξεις όπως τα πάνω από 700 εκατ. επενδύσεις, στις οποίες έχουμε προχωρήσει τα τελευταία 6 χρόνια, με άμεσο αντίκτυπο στην κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Δημιουργώντας ταυτόχρονα εκατοντάδες νέες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας και διευρύνοντας το δίκτυο εξαγωγών των προϊόντων μας σε 20 χώρες. Πράξεις με πυρήνα, πάντοτε, την καινοτομία, καθώς είμαστε η πρώτη και η μοναδική εταιρεία στη χώρα που παράγει στο εργοστάσιό της εναλλακτικά προϊόντα καπνού μειωμένου κινδύνου. Χάρη σε αυτό το μίγμα ικανότατων ανθρώπων και προηγμένων εγκαταστάσεων, θα μπορούμε πολύ σύντομα να μιλάμε για ένα υπερσύγχρονο megaplant με συγκεκριμένους στόχους σε ό,τι αφορά το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από το 2017 προμηθευόμαστε το σύνολο της ηλεκτρικής μας ενέργειας αποκλειστικά από ΑΠΕ και ότι πετύχαμε ήδη τον στόχο μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας και νερού ανά μονάδα προϊόντος κατά 20%, που ανακοινώσαμε το 2020 με βάθος 5ετίας, 2,5 μόλις χρόνια αργότερα.

Συγκεκριμένα, μέχρι τις αρχές του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις οροφές του εργοστασίου συνολικής ισχύος 3MW- η συνολική επιφάνεια που θα καλύψουμε είναι πάνω από 11.000 τ.μ., ενώ η ηλεκτροπαραγωγή μας θα αντιστοιχεί στις ανάγκες περίπου 1.100 νοικοκυριών μόνο από αυτό. Επιπλέον, θα εγκαταστήσουμε αντλίες θερμότητας για τη θέρμανση των κτιρίων μας, συνολικής ισχύος έως 3MW, και Ηλεκτρικό Μπόιλερ παραγωγής ατμού ισχύος άνω των 5MW - αυτό συνολικά αντιστοιχεί στην κάλυψη αναγκών περίπου 4.500 νοικοκυριών. Η συγκεκριμένη εγκατάσταση, μάλιστα, είναι από τις πρώτες που θα γίνουν στην Ελλάδα Η πράσινη αυτή επένδυση εντάσσεται στο προγράμμα Zero Carbon Tech της μητρικής μας εταιρείας, Philip Morris International, στο πλαίσιο του οποίου θα επενδύσει συνολικά 120 εκατ. ευρώ στα εργοστάσιά της, προσεγγίζοντας ακόμη περισσότερο την υλοποίηση του στρατηγικού της οράματος για τη βιώσιμη Βιομηχανία του Μέλλοντος (Manufacturing of the Future). Το εργοστάσιο της Παπαστράτος είναι ένα από τα πρώτα που θα υλοποιήσουν αυτή την επένδυση, πιστοποιώντας τον κομβικής σημασίας ρόλο της Παπαστράτος στο στρατηγικό σχεδιασμό της PMI. Σημαντική συνεισφορά στην υλοποίηση της νέας «πράσινης» επένδυσης έχει η ομάδα του Εργαστηρίου Θερμικών Διεργασιών της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με την τεχνογνωσία και την υψηλού επιπέδου τεχνική καθοδήγηση που παρείχε.

ADVERTORIAL

Η νέα μεγάλη πράσινη επένδυση Η μετάβαση στη «Βιομηχανία του Μέλλοντος» προϋποθέτει τολμηρές αλλαγές σε επίπεδο υποδομής. Για αυτό και εμείς δρομολογήσαμε μέσα στο 2023 την υλοποίηση της μεγαλύτερης «πράσινης» επένδυσης στην ιστορία μας, ύψους 10 εκατ. ευρώ, για την ενεργειακή αναβάθμιση του εργοστασίου μας. Στόχος ο περιορισμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων και η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 30%.

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ Ήμερος Τόπος, Θέση Κορορέμι, 193 00, Ασπρόπυργος T: 210 4193000 S: www.papastratosmazi.gr

23

Κ ΛΙΜΑΤΙΚΉ Α Λ Λ ΑΓΉ

Η επόμενη μέρα στη Θεσσαλία ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ, ΤΡΕΙΣ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ DANIEL. ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΖΙΑΝΤΖΗ

Τ

ΙΣ ΑΜΈΣΩΣ επόμενες ημέρες

μετά το σαρωτικό πέρασμα της κακοκαιρίας στη Θεσσαλία, όλα τα βλέμματα ήταν δικαίως στραμμένα στο δράμα των κατοίκων, στα πλημμυρισμένα σπίτια και χωράφια, στα νεκρά ζώα, στους κατεστραμμένους δρόμους, στα χωριά αλλά και τις πόλεις που είχαν μείνει χωρίς νερό και ηλεκτρικό ρεύμα. Η πρώτη συζήτηση που άνοιξε, εκτός από τις αποζημιώσεις των πλημμυροπαθών και την έστω μερική αποκατάσταση των βασικών υποδομών, ήταν πώς θα αντιστραφεί το τεράστιο πλήγμα που δέχθηκε ο πρωτογενής τομέας. Μόνο που η αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την μεταποίηση - από τη βιομηχανία τροφίμων, μέχρι την επεξεργασία βάμβακος, και επεκτείνεται σε όλους τους κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας. Δυστυ-

24

χώς τρεις περίπου μήνες μετά τις καταστροφές, η συζήτηση για την ανασυγκρότηση της οικονομίας της Θεσσαλίας, στην οποία ο δευτερογενής τομέας παίζει κομβικό ρόλο, μόλις ανοίγει. Σύμφωνα με το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας, οι άμεσες ζημιές από την κακοκαιρία Daniel θα ξεπεράσουν αισθητά το ποσό των 2 δισ. ευρώ. Η αρωγή από την Ευρωπαϊκή ‘Eνωση αναμένεται να φτάσει τα 2,25 δισ, με ανακατεύθυνση πόρων από τα ΕΣΠΑ, αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης Ελλάδα 2.0 και πόρους του Ταμείου Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Για να συμβεί, όμως, αυτό θα πρέπει να υπάρχει επαρκής και ταχεία απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, ενώ εκτιμάται ότι θα χρειαστεί πρόσθετη στήριξη, αφού το δημοσιονομικό κόστος αναμένεται υψηλότερο. Οικονομική ανάλυση της Εθνικής

Τράπεζας της Ελλάδος ανεβάζει το συνδυαστικό κόστος των δαπανών για την αποκατάσταση και ανασυγκρότηση της περιοχής σε πάνω από 3 δισ. ευρώ την περίοδο 2024-2025. Η ΕΤΕ εκτιμά ότι οι βραχυπρόθεσμες απώλειες από τη μείωση της τοπικής παραγωγής θα ανέλθουν στα 150 εκατ. ευρώ ως το τέλος του 2024, μείωση που ισοδυναμεί με το 6% της αγροτικής παραγωγής στο σύνολο της χώρας. Οι άμεσες απώλειες στη μεταποίηση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο και τις υπηρεσίες εκτιμώνται στα 30 εκατ. ευρώ για το τελευταίο τετράμηνο του 2023, ενώ σε 20 εκατ. ευρώ εκτιμώνται οι απώλειες από τον τουρισμό.

Ανάγκη ύπαρξης συνολικού σχεδίου ανασυγκρότησης Τρεις μήνες μετά τις πλημμύρες, υπάρχει πλήρης εικόνα για τις επι-

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

πτώσεις της καταστροφής στον μεταποιητικό τομέα; Την απάντηση δίνει ο Γιώργος Ρουπακιάς, Πρόεδρος του Συνδέσμου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, σημειώνοντας ότι «οι βιομηχανικές επιχειρήσεις της Θεσσαλίας έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, άμεσα ή έμμεσα, από τις πλημμύρες σε βαθμό που δεν έχει ακόμα συνολικά αποτυπωθεί. Οποιοδήποτε νούμερο αναφέρουμε στην παρούσα φάση αδικεί το μέγεθος της καταστροφής». Σύμφωνα με τον κ. Ρουπακιά, έχουν ολοκληρωθεί οι αυτοψίες και βρίσκεται σε εξέλιξη η σύνταξη των σχετικών εκτιμήσεων από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας που θα δώσουν και την καλύτερη δυνατή προσέγγιση σε αριθμούς. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ιδιαιτερότητες ανά μεταποιητικό κλάδο, όπως οι μονάδες επεξεργασίας βάμβακος, οι κονσερβοποιίες και η βιομηχανία τροφίμων γενικότερα, για πολλούς λόγους. Οι επιχειρήσεις αυτές είναι κατά κύριο λόγο εξαγωγικές, απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους, αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό μέρος του ΑΕΠ της Θεσσαλίας και παρέχουν μια ασφαλή, συστηματική και εξαιρετικά μεγάλη ροή εσόδων προς το κράτος. Σχετικά με την ανάταξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην περιοχή της Θεσσαλίας και τη θωράκιση των παραγωγικών επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων και της κλιματικής αλλαγής, ο κ. Ρουπακιάς είναι ξεκάθαρος: «Η ανασύνταξη της οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας στη Θεσσαλία προϋποθέτει πρώτα από όλα τη γενναία στήριξη του κράτους προς τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί άμεσα ή έμμεσα, ώστε να μπορέσουν να συνέλθουν οικονομικά. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι αυτό που συνέβη δεν ήτανε ένα μικρό πλήγμα από αυτά που δέχεται συνέχεια μια επιχείρηση και έχει τα αντισώματα να αντιμετωπίσει μόνη της. Ήτανε ένα πλήγμα κοσμογονικών διαστάσεων, από αυτά που καταστρέφουν μια επιχείρηση και μια τοπική οικονομία». Η «επόμενη μέρα», σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών έφερε

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΟΥΠΑΚΙΑΣ Πρόεδρος του Συνδέσμου Θεσσαλικών Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών

«Η απώλεια φυτικής παραγωγής και ζωικού κεφαλαίου σε τέτοιο μεγάλο βαθμό, αφήνει τη μεταποίηση μετέωρη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εύρυθμη λειτουργία της και τα προβλήματα που μπορεί να βρει μπροστά της» πολλά προβλήματα και συνεχώς προκύπτουν καινούργια. «Η κυβέρνηση εξήγγειλε άμεσα μια πρώτη δέσμη μέτρων τα οποία όμως χρήζουν περαιτέρω εξειδίκευσης. Επίσης, πρέπει να υπάρξουν και άλλα, πιο ουσιώδη, που να καλύπτουν τις σημαντικές ανάγκες ρευστότητας των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί. Όσον αφορά στη θωράκιση των παραγωγικών επιχειρήσεων, δεν υπάρχει μεγαλύτερο κίνητρο από αυτό που ζήσαμε για να οργανωθούμε σαν Περιφέρεια και να υλοποιήσουμε τα τεχνικά εκείνα έργα που θα αποτρέψουν οποιαδήποτε καταστροφή

από οποιοδήποτε καιρικό φαινόμενο στο μέλλον», λέει ο κ. Ρουπακιάς. Τα ζητήματα αυτά είναι στο επίκεντρο των συζητήσεων που έχει ο ΣΘΕΒ με όλους τους αρμόδιους φορείς και έχουν διατυπωθεί ρητά στις παρεμβάσεις μας προς αρμόδια Υπουργεία. «Εμείς, ως βιομηχανικός φορέας, θεωρούμε ότι όλες οι προτάσεις και οι ενέργειες πρέπει να ενταχθούν σε ένα συνολικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας με όρους βιώσιμης ανάπτυξης και με τη συμμετοχή όλων των φορέων που μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν», λέει ο κ. Ρουπακιάς.

Οι πληθωριστικές πιέσεις από τη μείωση των πρώτων υλών Ο πρωτογενής τομέας παρέχει την πρώτη ύλη για τις επιχειρήσεις μεταποίησης τροφίμων και φυσικά υπάρχει μια άρρηκτη σύνδεση μεταξύ τους. Η απώλεια φυτικής παραγωγής και ζωικού κεφαλαίου σε τέτοιο μεγάλο βαθμό, αφήνει τη μεταποίηση μετέωρη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εύρυθμη λειτουργία της και τα προβλήματα που ενδέχεται να βρει μπροστά της. Η παραγωγή διαταράσσεται, χάνονται πωλήσεις και επομένως εισοδήματα. Ενδεχομένως κινδυνεύουν συμβόλαια που για τις εξαγωγικές βιομηχανίες είναι πολύ ασφυκτικά και άλλα πολλά. «Δημιουργούνται θέματα που μπορεί να οδηγήσουν σε μια πρόσκαιρη αδυναμία πληρωμών ή να θέσουν μια εταιρεία σε προβληματική τροχιά για χρόνια. Αν μέσα σε αυτό το πλαίσιο εντάξουμε και την περίπτωση να είχε και η ίδια η επιχείρηση ζημιές από τις πλημμύρες, τότε τα προαναφερθέντα προβλήματα αυξάνονται επαγωγικά», αναφέρει ο κ. Ρουπακιάς. Σύφωνα με τον ίδιο, ενδέχεται να υπάρξουν και πληθωριστικές πιέσεις σε ορισμένα προϊόντα, ενώ τονίζει ότι υπάρχει έτσι και αλλιώς μεγάλο πρόβλημα πληθωρισμού στα τρόφιμα στην Ελλάδα, που προκαλείται από πολλούς άλλους παράγοντες. «Σε ένα περιβάλλον τιμών που δέχεται ήδη πολλές πιέσεις, αυτή η μεγάλη απώλεια εγχώριας παραγωγής λειτουργεί αθροιστικά στο όλο πρόβλημα», καταλήγει ο Γιώργος Ρουπακιάς. •

25

Καινοτομία και βιώσιμ

αναμορφώνουν

αγροδιατροφικά συστή Η ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΤΙΣ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΩΣ ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΠΡΟΣΙΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΞΙΑΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η AΝΝΑ Χ ΑΤΖΗ

Ο

Ι ΑΝΗΣΥ ΧΗΤΙΚΈΣ πραγματικότητες της κλιματικής

αλλαγής είναι πλέον εμφανείς σχεδόν παντού. Ο Ιούλιος του 2023 ήταν ο πιο ζεστός μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ. Οι χώρες σε όλο τον κόσμο βιώνουν θανατηφόρα κύματα καύσωνα. Η γεωργική παραγωγή - ο μεγαλύτερος χρήστης γης στον κόσμο και ο μεγαλύτερος παράγοντας αποψίλωσης και απώλειας βιοποικιλότητας - είναι υπεύθυνη για τουλάχιστον το ένα τέταρτο των παγκόσμιων εκπομπών κάθε χρόνο. Ωστόσο, σε σύγκριση με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τις μεταφορές και άλλες βιομηχανίες έντασης άνθρακα, σχετικά λίγες δημόσιες δαπάνες προορίζονται για την εξεύρεση τεχνολογικών οδών για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές του τρόπου με τον οποίο καλλιεργούμε τα τρόφιμα που τρώμε. Εάν η παγκόσμια κοινότητα ενεργήσει, με ώθηση και σκοπό, για να υποστηρίξει τη γεωργική καινοτομία και την καλύτερη διατροφή, οι χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής μπορούν ακόμα να αποφευχθούν και να είναι δυνατό ένα πιο υγιές, πιο δίκαιο μέλλον για όλους. Ως εκ τούτου, η ψηφιοποίηση είναι ένα καυτό θέμα στην ατζέντα της ΕΕ. Οι προσδοκίες είναι υψηλές, αλλά και οι αβεβαιότητες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα αναπτυχθούν. Παρέχει ευκαιρίες και προκλήσεις στον αγροδιατροφικό τομέα, συμπεριλαμβανομένου του ταχέως αναπτυσσόμενου βιολογικού τομέα. Η ψηφιακή τεχνολογία παρέχει πράγματι μεγάλες δυνατότητες για τη βιολογική γεωργία και, με την εφαρμογή της σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, μπορεί επίσης να έχει τεράστιες δυνατότητες να συμβάλει στις τρέχουσες και μελλοντικές κοινωνικές προκλήσεις.

26

Η Κοινή Γεωργική Πολιτική στο μικροσκόπιο Οι άνθρωποι στην Ευρώπη και όχι μόνο απολαμβάνουν εδώ και γενιές μια μεγάλη ποικιλία φαγητών υψηλής ποιότητας. Αυτό δεν έγινε τυχαία. Ήταν η κοινή γεωργική πολιτική της ΕΕ που, για πρώτη φορά, εισήγαγε κανόνες για τα κράτη μέλη που θα υποστήριζαν τον αγροτικό τομέα μετά από χρόνια καταστροφικού πολέμου και πείνας. Η πολιτική, γνωστή ως ΚΓΠ, έχει εξελιχθεί εδώ και δεκαετίες για να ανταποκρίνεται σε μια μεταβαλλόμενη αγορά, στις απαιτήσεις των καταναλωτών και σε παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή και η ανάγκη για βιώσιμη ανάπτυξη. Έξι δεκαετίες μετά την έναρξή της το 1962, η ΚΓΠ υποστηρίζει σήμερα μια ανοιχτή ενιαία αγορά για γεωργικά προϊόντα διατροφής της ΕΕ, διασφαλίζοντας προσιτές τιμές, διατηρώντας μερικά από τα υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας και περιβάλλοντος στον κόσμο και διατηρώντας τις αγροτικές κοινότητες ζωντανές. Η νέα ΚΓΠ, η οποία εφαρμόζεται από τον Ιανουάριο του 2023 και μετά, εντείνει αυτές τις προσπάθειες και περιλαμβάνει αύξηση της συμβολής της γεωργίας της ΕΕ στο περιβάλλον και το κλίμα. Νέα συστήματα για το περιβάλλον και το κλίμα –τα λεγόμενα «οικολογικά συστήματα»– πρόκειται να χρηματοδοτηθούν με το 25% του κονδυλίου κάθε κράτους μέλους για άμεσες πληρωμές. Οι πράσινες πρακτικές που μπορούν να υιοθετήσουν οι αγρότες, ανάλογα με το κράτος μέλος τους, περιλαμβάνουν για παράδειγμα τη διατήρηση του εδάφους, την προστασία της βιοποικιλότητας, την καλλιέργεια άνθρακα και τη διαχείριση θρεπτικών ουσιών. Ο Μάκης Μόσχος, συνιδιοκτήτης και γενικός Διευθυντής της Φάρμας Μόσχου, Τεχνικός σύμβουλος στον ΣΕΚ, πρόεδρος του αγροτικού

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

μη παραγωγή

ν τα

ήματα

συλλόγου Καστοριάς, και μέλος των ευρωπαϊκών αγροτικών ομοσπονδιών ECVC και IFOAM εντοπίζει ορισμένα προβλήματα δηλώνοντας ότι: «Η ΚΓΠ επηρέασε και θετικά και αρνητικά καθώς αυξήθηκε η βιολογική παραγωγή, αλλά αυτήν την στιγμή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα στην αγορά. Τα βιολογικά προϊόντα καταλήγουν ακριβότερα στον καταναλωτή από ότι τα συμβατικά. Αυτό δυστυχώς είναι αποτέλεσμα λανθασμένης πολιτικής, διότι δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση είτε βιολογικών είτε συμβατικών προϊόντων, δεν υπάρχουν κίνητρα ενασχόλησης των νέων με τον κλάδο, δεν υπάρχει κρατική αγορά βιολογικών προϊόντων όπως π.χ στην Αυστρία όπου τα νοσοκομεία και τα σχολεία είναι υποχρεωμένα να χρησιμοποιούν μόνο βιολογικά προϊόντα». Η ψηφιοποίηση, η τεχνολογική καινοτομία και η έρευνα μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην ανταπόκριση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγρότες σε θέματα όπως η βιωσιμότητα των τροφίμων, η διατροφική ασφάλεια, η καλή διαβίωση των ζώων, η ενεργειακή από-

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

δοση και πολλά άλλα. H Χρυσή Κοτονιά, Sustainable Agriculture Manager Bayer Ελλάδας & Ιταλίας επισήμανε σχετικά ότι: «Η νέα ευρωπαϊκή προσέγγιση για τα συστήματα παραγωγής τροφίμων οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψη και προσαρμογή όσον αφορά τα εφόδια και εργαλεία. Το να παράγουμε περισσότερο με λιγότερους πόρους είναι μία πρόκληση αλλά και ευκαιρία ταυτόχρονα για γρηγορότερη ανάπτυξη και υιοθέτηση καινοτομιών και νέων τεχνολογιών που χωρίς την υιοθέτησή τους, η εκπλήρωση των στόχων της βιώσιμης γεωργίας θα είναι ανέφικτη». Η νέα νομοθεσία ανοίγει το δρόμο για μια πιο δίκαιη, πιο πράσινη και βασισμένη στις επιδόσεις ΚΓΠ που επιδιώκει να εξασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον για τους ευρωπαίους αγρότες, να παρέχει πιο στοχευμένη υποστήριξη σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις και να επιτρέπει μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη στην προσαρμογή των μέτρων στις τοπικές συνθήκες. Ο Παύλος Τσακίρης, CΕΟ, Tsakiris Family επισήμανε ότι: «Ο βιολογικός τομέας επηρεάζει

27

θετικά τη γεωργία της ΕΕ και συνάδει με την Κοινή Γεωργική Πολιτική 2023-2027. Στον τομέα της παραγωγής αβγών, εφαρμόζουμε πρακτικές που συμβάλλουν στην αειφόρο γεωργία, όπως η περιορισμένη χρήση ανόργανων φυτοφαρμάκων και η προστασία του εδάφους. Η παραγωγή βιολογικών αβγών προσθέτει αξία στην πτηνοτροφία ως κλάδο, καθώς συμβάλλει και στην ανάπτυξη της μικρής και μεσαίας τοπικής επιχειρηματικότητας».

Κυκλική Οικονομία και κυκλική γεωργία προωθούν την πράσινη μετάβαση

Η κυκλική γεωργία αναδεικνύεται ως ένα νέο μοντέλο παραγωγής σχεδιασμένο από το μηδέν όπως τα καινοτόμα μοντέλα κυκλικής οικονομίας. Οι έννοιες της γεωργίας, της φύσης και των τροφίμων συνδέονται άμεσα μεταξύ τους. Έτσι, ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί το μέλλον της προσφοράς τροφίμων είναι να στραφούμε στην ανακυκλωμένη γεωργία. Με άλλα λόγια, κυκλική γεωργία σημαίΟ ρόλος της νει διατήρηση της γεωργικής βιολογικής ΜΆΚΗΣ ΜΌΣΧΟΣ βιομάζας και των απορριμπαραγωγής Συνιδιοκτήτης και μάτων και των υπολειμμάτων Η ΚΓΠ υποστηρίζει τον Γενικός Διευθυντής της από τις διαδικασίες επεξερεκσυγχρονισμό των γεωρΦάρμας Μόσχου γασίας τροφίμων ως επαναγικών τεχνικών προκειμέχρησιμοποιήσιμων πόρων νου να καταστεί ο τομέας στο σύστημα τροφίμων. Με πιο αποτελεσματικός, πιο αυτόν τον τρόπο, η παραγωανταγωνιστικός και πιο φιγή γεωργικών προϊόντων διλικός προς το περιβάλλον. ασφαλίζεται με τη χρήση της Παραδείγματα καινοτόμου γεωργίας περιλαμβάνουν ελάχιστης ποσότητας ξένων γεωργία ακριβείας και έξυεισροών. Παράλληλα, εξαπνης καλλιέργειας, βιώσισφαλίζεται ότι τα απόβλητα μα συστήματα άρδευσης που είναι επιβλαβή για το πεκαι εργαλεία για την έγκαιριβάλλον μειώνονται εντός ρη ανίχνευση παρασίτων. «Ο του κύκλου. Στην Ευρώπη, ρόλος της βιολογικής παραεκτιμάται ότι μια κυκλική γωγής στην Νέα ΚΑΠ υποτίπροσέγγιση στα συστήμαθεται ότι είναι πρωταρχικός, τα τροφίμων θα μπορούσε αλλά τα αποτελέσματα δεν να μειώσει τη χρήση χημιθα είναι τα επιθυμητά διότι κών λιπασμάτων κατά 80% αυτήν τη στιγμή μιλάμε για (Ίδρυμα Ellen MacArthur, υπερπαραγωγή βιολογικών 2016). Ο κ. Μόσχος σχετικά προϊόντων σε σχέση με την με τη χρήση της κυκλικής αγορά. Αυτό σε συνάρτηση γεωργίας υπογραμμίζει ότι: με την οικονομική κρίση «Βασική μας αρχή είναι να θα επιβαρύνει επιπλέον μειώνουμε όσο το δυνατόν τη βιολογική παραγωγή. περισσότερο την ενέργεια Αυτό άλλωστε ήταν και το που απαιτείται για την πασυμπέρασμα του Ευρωπαραγωγή, π.χ. αρκετά κτήματα ϊκού Αγροτικού Συνεδρίου δεν τα οργώνουμε τα σπέρστις Βρυξέλλες. Δυστυχώς είναι στο χέρι κάθε χώρας να νουμε με ειδική μηχανή απευθείας, έτσι γλυτώνουμε δυο προωθήσει όπως επιθυμεί τα βιολογικά της προϊόντα και προεργασίες που απαιτούνταν αλλά και πολλά καύσιμα, το η Ελληνική Κυβέρνηση από ότι φαίνεται δεν είναι διατεγάλα μας μεταφέρεται αμέσως μετά την αλμεγή του όπως θειμένη να λάβει τέτοια μέτρα, όπως έκανε η Αυστρία» είναι ζεστό και φιλτράρεται στο τυροκομείο, έτσι γλυτώεπισήμανε ο κ. Μόσχος. νουμε μια θερμική επεξεργασία και το γάλα επεξεργάζεται Μετά από ανταλλαγή απόψεων, το Συμβούλιο ενέκρινε πάντα φρέσκο». Τέλος, ο ίδιος σημειώνει ότι το 80-85% της συμπεράσματα σχετικά με τις ευκαιρίες που παρέχει η παραγωγής πωλείται τοπικά με αποτέλεσμα το προϊόντα βιοοικονομία υπό το φως των σημερινών προκλήσεων, με να διανύουν 10-13 χιλιόμετρα ως τον τελικό καταναλωτή έμφαση στις αγροτικές περιοχές. Οι υπουργοί τόνισαν το που είναι και το ζητούμενο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για βασικό ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η βιοοικοτην πράσινη μετάβαση. νομία στην επίτευξη των περιβαλλοντικών και κλιματικών Η κυκλική γεωργία δεν είναι μια νέα έννοια εφαρμόζεται στόχων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίευρέως από τις προβιομηχανικές κοινωνίες. Ωστόσο, έχει ας, καθιστώντας παράλληλα την ΕΕ πιο ανταγωνιστική, παραμεριστεί από τη σύγχρονη γεωργία που βασίζεται βοηθώντας την να απομακρυνθεί από την εξάρτηση από σε μεγάλης κλίμακας, μονοκαλλιέργειας και πρακτικές ορυκτά καύσιμα. Τόνισαν επίσης τη σημασία της προώυψηλής έντασης, οι οποίες συχνά επικεντρώνονται κυρίως θησης της έρευνας και της καινοτομίας και τη βελτίωση στη μεγιστοποίηση του κέρδους έναντι της προστασίας της ευθυγράμμισης μεταξύ της επιστημονικής προόδου του περιβάλλοντος. Η μετάβαση στην κυκλική γεωργία και της βιομηχανικής πολιτικής. απαιτεί μεγαλύτερη έμφαση στην προώθηση της μικρο-

«Ο ρόλος της βιολογικής παραγωγής στη Νέα ΚΑΠ υποτίθεται ότι είναι πρωταρχικός, αλλά τα αποτελέσματα δεν θα είναι τα επιθυμητά, διότι αυτή τη στιγμή μιλάμε για υπερπαραγωγή βιολογικών προϊόντων σε σχέση με την αγορά. Αυτό σε συνάρτηση με την οικονομική κρίση θα επιβαρύνει επιπλέον τη βιολογική παραγωγή»

28

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

καλλιέργειας, που βασίζεται σε βιολογικές, μικτές και περιθώρια κέρδους, λιγότερη έλλειψη γης, μεγαλύτερη αγροδασοκομικές πρακτικές. Ο κ. Τσακίρης επισημαίνει βιοποικιλότητα. «Για να φτάσουμε στο σημείο που είμαστε ότι: «Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, εξελίξαμε τη διαδιμας πήρε σχεδόν 9 χρόνια, ενσωματώσαμε όλες τις νέες κασία παραγωγής μας προκειμένου να συμπεριλάβουμε τεχνολογίες που μπορεί να διαθέτει μια φάρμα ώστε να αρχές της κυκλικής οικονομίας στην παραγωγική μας διγίνουμε όσο το δυνατόν αποδοτικότεροι και παραγωγικόαδικασία». Η βασική αρχή της κυκλικής οικονομίας είναι τεροι, χρησιμοποιούμε GPS στα τρακτέρ μας, αυτόματο πόνα μειώνει τα απόβλητα και να ανακυκλώνει τους πόρους. τισμα με αισθητήρες υγρασίας, χρησιμοποιούμε λογισμικό «Αυτό αποτέλεσε φυσική εξέλιξη για εμάς. Καλλιεργούδιαχείρισης παραγωγής, έχουμε εγκαταστήσει διάφανα με χωράφια τους καρπούς πάνελ και ανεμιστήρες στην των οποίων χρησιμοποιούκτηνοτροφική μας εκμετάλμε ως βάση για τη ζωοτροφή λευση ώστε να έχουμε καλή ΧΡΥΣΗ ΚΟΤΟΝΙΑ που χορηγούμε στις κότες ποιότητα αερισμού, χαμηλή Sustainable Agriculture μας για την παραγωγή των υγρασία για να προλαμβάManager Bayer Ελλάδας αβγών. Τα απόβλητα των νουμε στα αρνιά, έχουμε & Ιταλίας πτηνοτροφείων είτε επινέου τύπου ποτίστρες ώστε στρέφουν στα χωράφια μας κάθε ζώο να πίνει φρέσκο ως φυσικό εδαφο-βελτιωνερό και να μένει όσο το τικό, είτε μεταφέρονται σε δυνατόν καθαρότερο» επισυνεργαζόμενες μονάδες σήμανε ο κ. Μόσχος. Αυτές βιοαερίου όπου μέσω της οι πρακτικές χάρισαν και το ζύμωσης παράγεται «καθαβραβείο ευρωπαίου αγρόρή» ηλεκτρική ενέργεια» τη της χρονιάς. Η παραγωγή συμπλήρωσε ο κ. Τσακίτου τυριού Κανιάκι, σημείρης. Επίσης, ο ίδιος τόνισε ωσε ο κ. Μόσχος απαιτεί τα ότι αναφορικά με τα αβγά ως 3/5 της ενέργειας που απαιτελικό προϊόν, όσα απορρίτεί το κασέρι και λόγω αυτού πτον ται ως ακατάλληλα μειώνει αισθητά το περιβαλ(λερωμένα και τα σπασμέλοντικό αποτύπωμα. «Χωνα), τροφοδοτούν τη σύγρίς τις νέες τεχνολογίες θα χρονη γραμμή παραγωγής είχαμε απώλειες της τάξεπαστεριωμένου αβγού που ως του 20-30% από όλη την λειτουργεί στις εγκαταστάπαραγωγή» δήλωσε ο ίδιος. σεις από το 2017. Από εκεί, Οι παραγωγοί αποκτούν κατευθύνονται στη βιομηεπίσης άλλες ευκαιρίες χανία τροφίμων, σύμφωνα για να διαφοροποιήσουν με τα εθνικά και ευρωπαϊτην παραγωγή τους και τις κά πρωτόκολλα υγιεινής και πηγές εισοδήματός τους. Η ασφάλειας τροφίμων και τις ενεργοποίηση και η προώαντίστοιχες πιστοποιήσεις. θηση υγιεινών διατροφών «Συνδυαστικά με τις πρακτικές κυκλικής οικονομίας στην που χρησιμοποιούν περισσότερα τοπικά συστατικά μειπαραγωγή, στο πλαίσιο της διαδικασίας μεταποίησης ώνει την έκθεση σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς. Αυτό χρησιμοποιούμε μόνο χάρτινες συσκευασίες, ενώ για να όμως βασίζεται σε επενδύσεις σε Ε&Α και καινοτομία. Η καλύψουμε τις ενεργειακές μας ανάγκες χρησιμοποιούκα Κοτονιά αναφέρει ότι: «Η Bayer επενδύει μακράν τα με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με τη μέθοδο του Net μεγαλύτερα ποσά σε Ε&Α στον κλάδο, αναπτύσσοντας Metering. Στη Tsakiris Family, η βιολογική γεωργία και επιπλέον εξωστρεφή προσανατολισμό με καινοτόμες οι αρχές της κυκλικής οικονομίας είναι ενσωματωμένες συνεργασίες και ενεργή υποστήριξη του οικοσυστήματος στην καρδιά της επιχείρησής μας και αποτελούν τη βάτων νεοφυών επιχειρήσεων». Η ίδια συνεχίζει φέρνοντας ση για την παραγωγή υγιεινών και βιώσιμων προϊόντων» το παράδειγμα της ψηφιακής γεωργίας και εφαρμογές υπογράμμισε ο κ. Τσακίρης. ακριβείας που μπορούν να μειώσουν το αποτύπωμα των εισροών, μεγιστοποιώντας την απόδοση της παραγωγής Τεχνολογία και Καινοτομία μεταμορφώνουν μέσω συμμαχιών και open innovation. «Συνεχώς αυξατα αγροτροφικά συστήματα νόμενες επενδύσεις στον τομέα των εισροών χαμηλού Σε έναν αστικοποιημένο κόσμο, η στρατηγική ανάπτυξη περιβαλλοντικού αποτυπώματος όπως των Biologicals, της τεχνολογίας και της καινοτομίας μπορεί να είναι ένας είναι στο προσκήνιο ώστε να ενισχυθούν οι διαθέσιμες κρίσιμος καταλύτης για τον μετασχηματισμό των συστηαξιόπιστες και ευέλικτες επιλογές που μπορούν να δώμάτων αγροδιατροφής. Είναι το κλειδί για τη διάθεση και σουν προστιθέμενη αξία στην παραγωγή, μειώνοντας την προσιτή τιμή της υγιεινής διατροφής για όλους και, με συγχρόνως το αποτύπωμα αγροτικής δραστηριότητας» τη σειρά της, για την επίτευξη επισιτιστικής διατροφικής επισήμανε η κα Κοτονιά. Τέλος, σύμφωνα με την ίδια, καασφάλειας. Τέτοιες λύσεις μπορούν να φέρουν υψηλότερα θοριστική σημασία παρουσιάζει η καινοτομία στο γενετικό

«Να παράγουμε περισσότερο με λιγότερους πόρους είναι μία πρόκληση, αλλά και ευκαιρία ταυτόχρονα για γρηγορότερη ανάπτυξη και υιοθέτηση καινοτομιών και νέων τεχνολογιών που χωρίς την υιοθέτησή τους, η εκπλήρωση των στόχων της βιώσιμης γεωργίας θα είναι ανέφικτη»

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

29

Μαγικός Κήπος: Επενδύει σε νέες τεχνολογίες και παρουσιάζει νέες μορφές καλλιέργειας Κώστας Φιλιππακόπουλος, Γενικός Διευθυντής, IGC A.E. Ο «ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ» είναι ένα θερμοκήπιο υψηλής τεχνολογίας με χρήση του συστήματος των μετακινούμενων καναλιών (Moving Gutters System), του συστήματος του τεχνητού φωτισμού LED, το οποίο χρησιμοποιεί τη φωτοβολταϊκή τεχνολογία για να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες με τη μέθοδο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Αυτό προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα σχετικά με την αειφορία ενώ την ίδια στιγμή ικανοποιεί τα κριτήρια της περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG criteria). Η χρήση προηγμένης τεχνολογίας για την επίτευξη ακρίβειας και συνεχούς ελέγχου του θρεπτικού διαλύματος και του κλίματος έχουν οδηγήσει στην παραγωγή φυλλωδών λαχανικών υψηλής ποιότητας. Τα παραγόμενα μαρούλια της εταιρείας είναι χωρίς φυτοφάρμακα εξαιτίας του ελέγχου του περιβάλλοντος που επιτυγχάνεται στο θερμοκήπιό. Τέλος τα μαρούλια διατίθενται στην αγορά με το γλαστράκι τους μέσα στο οποίο έχουν αναπτυχθεί μέχρι τη συγκομιδή τους γεγονός που εξασφαλίζει διατηρησιμότητα και φρεσκάδα τουλάχιστον επιπλέον 15 ημερών.

Η υδροπονική θερμοκηπιακή γεωργία στην πράξη Μετά την τριετή λειτουργία της μονάδας, έχει διαπιστωθεί ότι η

υλικό όπως σπόρων καλαμποκιού DEKALB που μέσα από σύγχρονες δραστηριότητες ανάπτυξης, φτάνει συνεχώς ανανεωμένο στα χέρια και των παραγωγών μεγιστοποιώντας την παραγωγή, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε χωραφιού ώστε να μπορούν να παράγουν περισσότερο με εξυπνότερη και πιο βιώσιμη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων. Οι παραγωγοί στις βιομηχανικές οικονομίες μπορούν ήδη να αξιοποιήσουν τις προηγμένες τεχνικές τους δυνατότητες, την πρόσβαση στην εμπειρογνωμοσύνη και τη χρηματοοικονομική ρευστότητα. Σε αυτό το πλαίσιο ο κ. Τσακίρης επισημαίνει ότι: « Η χρήση τεχνολογίας συνδέεται στενά με την αυξημένη αποδοτικότητα και τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των πόρων, με στόχο την παραγωγή και διάθεση προϊόντων υψηλής ποιότητας. Στις παραγωγικές μας μονάδες χρησιμοποιούμε αυτοματοποιημένα συστήματα ελέγχου του περιβάλλοντος τα οποία επεξεργάζονται δεδομένα όπως: θερμοκρασία, υγρασία, ηλιοφάνεια, βροχόπτωση και άλλων καιρικών συνθηκών, διαμορφώνοντας τις συνθήκες εντός των θαλάμων παραγωγής για την βέλτιστη παραγωγή με βασικό άξονα την ευζωία των πτηνών».

Εκπαίδευση και ενημέρωση το κλειδί για την ενίσχυση του κλάδου Η γνώση και η καινοτομία διαδραματίζουν βασικό ρόλο βοηθώντας τους αγρότες και τις αγροτικές κοινότητες να αντιμετωπίσουν σημαντικές προκλήσεις. Αν και η γεωργική έρευνα παρέχει νέες γνώσεις και υπάρχει ήδη σημαντικός όγκος γνώσεων για να απαντηθούν αυτές οι προκλήσεις, τείνει να παραμένει κατακερματισμένη και να εφαρμόζεται ανεπαρκώς στην πράξη. Σε αυτό το πλαίσιο η κα Κοτονιά

30

ανάπτυξη του κλάδου της υδροπονικής θερμοκηπιακής γεωργίας πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για το ελληνικό κράτος. Μέχρι σήμερα παρά τα σαφή πλεονεκτήματα, τα οποία έχουν αναδειχθεί μέσα από τη λειτουργία λίγων αλλά σύγχρονων υδρπονικών θερμοκηπιακών μονάδων παραγωγής κηπευτικών, που έχουν κατασκευαστεί και τεθεί σε λειτουργία με ιδιωτική πρωτοβουλία, δεν υπάρχει σχεδιασμός για την επέκταση του κλάδου και φυσικά καμία κρατική χρηματοδοτική ενίσχυση. Ο κλάδος της υδροπονικής καλλιέργειας πρέπει να τύχει κρατικού σχεδιασμού και ενίσχυσης ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί η καλπάζουσα κλιματική αλλαγή και η ερημοποίηση των εδαφών. Σίγουρα, η εξάπλωση του κλάδου στη χώρα μας θα δώσει μεγάλη προστιθέμενη αξία στην παραγωγή τους και λόγω του κλίματος.

Νέες επενδύσεις Στο επενδυτικό πλάνο της εταιρείας, συνολικού προϋπολογισμού 15 εκατ. ευρώ, είναι η επέκταση της υφιστάμενης μονάδας κατά 10 στρέμματα και η κατασκευή ενός πειραματικού θερμοκηπίου για δοκιμές νέων ειδών και ποικιλιών. Στόχος είναι η αύξηση της παραγωγικότητάς της στις υφιστάμενες εγκαταστάσεις από τα 7,5 εκατ. μαρούλια στα 9 εκατ. και με την επέκταση στα 15 εκατ. μαρούλια, ετησίως.

επισήμανε ότι: «Στα αρχικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση χρειάζεται πλέον να συμπεριληφθούν πρωτοβουλίες, εγρήγορση, συνεργασίες, συμμαχίες, κατάρτιση και εκπαίδευση όλων των εμπλεκόμενων στην αλυσίδα τροφίμου ώστε να επιταχύνουμε τη γρήγορη μετάβαση και μεταμόρφωση που χρειάζεται η γεωργία στη χώρα μας». Στο κομμάτι αυτό ο οργανισμός Νέα Γεωργία Νέα Γενιά στοχεύει στη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης και επιχειρηματικότητας για τους νέους στον κλάδο της αγροδιατροφής στην Ελλάδα. Η κα Έφη Λαζαρίδου, CEO του οργανισμού δήλωσε ότι: «Φέτος το καλοκαίρι ο οργανισμός Νέα Γεωργία Νέα Γενιά συμπλήρωσε 5 χρόνια δράσης, μια 5ετία εξέλιξης, προσπάθειας και ουσιαστικής συμβολής στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου τοπίου στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα». Στα 5 χρόνια της πορείας συνέχισε η ίδια ότι μπορούμε με υπερηφάνεια να πούμε πως έχουμε καταφέρει σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή προς την ουσιαστική υποστήριξη των ανθρώπων της αγροδιατροφής. «Σχεδόν 30.000 άτομα έχουν επωφεληθεί από τα προγράμματά μας, ενώ το συνολικό αποτύπωμα από τις δράσεις μας και αυτές των ωφελούμενών μας στην ελληνική οικονομία πλησιάζει τα 27 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, δίνουμε αξία στην οικονομία με πολλαπλασιαστή x3,6, γεγονός που σημαίνει ότι για κάθε ένα 1€ που επενδύουμε παράγονται 3,6€» συμπλήρωσε επίσης. Τέλος, σύμφωνα με την ίδια, ο οργανισμός θα εξακολουθήσει τα επόμενα χρόνια να σχεδιάζει και να υλοποιεί πρωτοβουλίες για μια βιώσιμη γεωργία, διασυνδέοντας την έρευνα με την παραγωγή, να προωθεί την καινοτομία, καθώς και την επιχειρηματικότητα, με σκοπό την ανάπτυξη και την ευημερία των κοινοτήτων της υπαίθρου. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Βιώσιμη Παραγωγή / Κυκλική Οικονομία

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

31

INTERV IEW

Η κυκλική οικονομία στο επίκεντρο της Εθνικής Στρατηγικής Βιομηχανίας ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΤΟΣΟ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΣΠΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ, ΜΙΛΑΕΙ Η ΘΕΜΙΣ ΕΥΤΥΧΙΔΟΥ, ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. ΤΟΝΙΖΕΙ ΔΕ ΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΕΙΩΝ ΜΕΤΑΞΎ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΏΝ ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΩΝ, ΜΕ ΤΑ ΠΛΕΟΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΑ ΒΑΣΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΥΜΒΙΩΣΗ. ΣΥ ΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΠΑΝΤΑ ΖΟΠΟΥΛΟ

Θ

ΈΤΟΝΤΑΣ στο τραπέζι την επι-

τακτική ανάγκη του «πρασινίσματος» του επιχειρείν, η κα Θ. Ευτυχίδου αναλύει τις σχετικές πρωτοβουλίες του Εθνικού Σχέδιου Δράσης για τη Βιομηχανία, το ρόλο των τεχνολογιών σε αυτή τη μετάβαση και πώς θα επιτευχθεί η ενίσχυση του κυκλικού μοντέλου οικονομίας. _ Η πράσινη μετάβαση απαιτεί τη συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης, των ενδιαφερόμενων μερών της βιομηχανίας και των ερευνητικών ιδρυμάτων. Πώς προωθεί η κυβέρνηση τις συμπράξεις για την προώθηση της καινοτομίας και της βιωσιμότητας στη βιομηχανία; Το πρώτο και καλύτερο -ως προς την έκταση και ευρύτητα- παράδειγμα συνεργασίας που μπορώ να σας δώσω είναι η Εθνική Στρατηγική για τη Βιομηχανία και το Σχέδιο Δράσης της, το οποίο είναι σε πλήρη ανάλυση δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Για τη διαμόρφωσή της πραγματοποιήθηκε πλήθος συναντήσεων και διαβουλεύσεων με τους παραγωγικούς φορείς και τους εκπροσώπους τους, οι οποίοι μάλιστα είναι και μέλη της Κυβερνητικής Επιτροπής που αποφασίζει τα της πολιτικής για τη βιομηχανία της χώρας. Βασικό συστατικό της Εθνικής Στρατηγικής είναι η ανάπτυξη clusters -συνεργειών- μεταξύ βιομηχανικών επιχειρήσεων. Σε πιο πρακτικό επίπεδο, το Σχέδιο Δράσης προτείνει 42 δράσεις στο πλαίσιο εξυπηρέτησης

32

των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Εθνικής Στρατηγικής, εκ των οποίων τουλάχιστον οι μισές αφορούν ως τελικούς αποδέκτες τις επιχειρήσεις και ενέχουν ή ακόμη και προαπαιτούν το στοιχείο της συνεργασίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι συνέργειες μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας (κοινές προμήθειες, logistics, αποθήκες κ.ά.), την πρόσβαση σε περισσότερους πόρους, την καλύτερη πληροφόρηση, την ανάληψη πρωτοβουλιών για τη μείωση του κόστους παραγωγής, αλλά και τη γενικότερη βελτίωση της λειτουργίας και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών. Για αυτόν ακριβώς το λόγο προωθείται η ανάπτυξη νέων βιομηχανικών πάρκων μέσω χρηματοδότησης από το Ελλάδα 2.0, καθώς είναι το ιδανικότερο μέσο για την επίτευξη όσων ανέφερα, αλλά και για την προώθηση της καινοτομίας και της βιωσιμότητας στη βιομηχανία. Ωστόσο, η Εθνική Στρατηγική δεν στέκεται μόνο στους απόλυτους όρους της βιομηχανικής παραγωγής, αλλά ασχολείται στοχευμένα και με τα ζητήματα της ενίσχυσης της καινοτομίας, που είναι η δεύτερη στη σειρά στρατηγική κατεύθυνση της Εθνικής Στρατηγικής. Για παράδειγμα έχουν προτεραιοποιηθεί δράσεις όπως η ανάπτυξη των τομέων της βιοφαρμακευτικής και βιοτεχνολογίας και η αξιολόγηση των Κέντρων Ικανοτήτων, και φυσικά, η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων στα Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος. Τα ΣΕΚΕΕ είναι η ευρωπαϊκή επιτομή της

βιομηχανικής καινοτομίας και της διεθνούς συνεργασίας σε συγκεκριμένα πεδία που προτεραιοποίησε η Ευρώπη για να δυναμώσει τις προσπάθειες για τη στρατηγική αυτονομία. Η Ελλάδα έχει μέχρι στιγμής διασφαλίσει, με το συντονισμό της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας, τη συμμετοχή 10 μικρομεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων σε τρία διαφορετικά ΣΕΚΕΕ, συγκεκριμένα των μπαταριών, της μικροηλεκτρονικής και των τεχνολογιών και καινοτόμων χρήσεων υδρογόνου. Να προσθέσουμε και τα υπόλοιπα εργαλεία και πολιτικές που έχει παράξει η κυβέρνηση στον τομέα της συνεργασίας της έρευνας και καινοτομίας με την ελληνική μεταποίηση, όπως η στρατηγική για την Έξυπνη Εξειδίκευση, που είναι το κλειδί για τη σύνδεση των τριών βασικών παικτών ώστε να μπορέσει η ελληνική βιομηχανία να καινοτομήσει. Επιπλέον, είναι το Elevate Greece, το οποίο συστάθηκε το 2022 και αφορά τις νεοφυείς επιχειρήσεις, με την ενεργή συμμετοχή της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας μαζί με την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας. Και σαφώς, να μην ξεχνάμε και τη βασική αλλαγή που υιοθέτησε η κυβέρνηση ήδη από το 2019, με τη μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας από το Υπουργείο Παιδείας στο Υπουργείο Ανάπτυξης, ακριβώς για να καλύψει αυτό το κενό σύνδεσης των τριών πεδίων, και να μπορέσει η Έρευνα και η Καινοτομία να αποκτήσει κοινό στόχο με τη Βιομηχανία, αυτόν της ανάπτυξης.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

μετασχηματισμό, μεταξύ των οποίων η δράση «Πράσινος Μετασχηματισμός» που υλοποιείται στο νέο ΕΣΠΑ 2021-2027, με συνολικό προϋπολογισμό περί τα 700 εκατ. ευρώ. Επιπλέον, και το ίδιο το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει βασικό στόχο τον πράσινο μετασχηματισμό. Κι εκεί η Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας έχει περιλάβει δύο μεγάλες δράσεις ενίσχυσης, με κύριο πυλώνα το «πρασίνισμα» του επιχειρείν, και συγκεκριμένα την αναβάθμιση των υφιστάμενων βιομηχανικών πάρκων, καθώς και την προώθηση της ψηφιακής μετάβασης, που φυσικά έχει θετικό αντίκτυπο και στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα των επιχειρήσεων, αφού, μεταξύ άλλων προωθούνται και οι πράσινες τεχνολογίες. Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε σε μία άσκηση που ολοκληρώνουμε αυτή την περίοδο, η οποία ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Γραμματείας μας. Σε συνεργασία με τα Υπουργεία Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών και Περιβάλλοντος & Ενέργειας, και υπό την χρηματοδότηση της DG Reform της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα καταλήξουμε σύντομα σε μία πρόταση για έναν χρηματοδοτικό μηχανισμό που θα μπορέσει να κινητροδοτήσει τόσο τους Δημόσιους όσο και τους ιδιωτικούς πόρους, να στοχεύσουν σε πράσινα έργα στη βιομηχανία. Κι αυτό είναι στοίχημα, γιατί ενόψει και των απαιτήσεων της Πράσινης Συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή, η βιομηχανία -πολύ περισσότερο από άλλους κλάδους- θα χρειαστεί πολύ σύντομα σοβαρές επενδύσεις για την πράσινη μετάβαση, οι οποίες πρέπει να έχουν και τα αντίστοιχα κίνητρα για να υλοποιηθούν.

Θέμις Ευτυχίδου, ΓΓ Βιομηχανίας

_ Συγκεκριμένα, ποιες βασικές πρωτοβουλίες και πολιτικές έχει θέσει σε εφαρμογή η κυβέρνηση για την προώθηση της πράσινης μετάβασης στη βιομηχανία; Μία από τις 7 στρατηγικές κατευθύνσεις της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιομηχανία, αυτή του «Πράσινου μετασχηματισμού» είναι πλήρως αφιερωμένη στο ζήτημα της πράσινης μετάβασης, όχι απλά υπό

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

την έννοια της απλής συμμόρφωσης αλλά μέσω της ενεργούς υποστήριξης και εκμετάλλευσης ευκαιριών. Αντίστοιχη μέριμνα έχει ληφθεί και στη Στρατηγική Κατεύθυνση που αφορά στην Ανθεκτικότητα των ελληνικών βιομηχανιών. Σε πιο πρακτικό επίπεδο, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Βιομηχανία περιλαμβάνει πλήθος δράσεων εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στον πράσινο

_ Οι αρχές της κυκλικής οικονομίας κερδίζουν έδαφος παγκοσμίως. Πώς εργάζεται η Ελλάδα για την εφαρμογή της κυκλικότητας στις μεταποιητικές διαδικασίες και ποιες είναι ορισμένες αξιοσημείωτες ιστορίες επιτυχίας ή πιλοτικά προγράμματα στο πλαίσιο αυτό; Πράγματι η κυκλική οικονομία έχει τεθεί στο επίκεντρο της βιομηχανικής πολιτικής και αφορά σε μία διαδικα-

33

INTERV IEW

σία που αναμένεται να επιταχυνθεί στο άμεσο μέλλον. Η κυκλική οικονομία βρίσκεται στο επίκεντρο τόσο της Εθνικής Στρατηγικής Βιομηχανίας όσο και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και αποτελεί βασικό μοχλό για τη μετάβαση σε μια περιβαλλοντικά ουδέτερη οικονομία. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως η κυκλική οικονομία για εμάς αποτελεί ένα υπερ-σύνολο παραγωγικών και άλλων δραστηριοτήτων -συνήθως με τις μεταποιητικές και τις logistics δραστηριότητες στον πυρήνα τους-, που αφορά την πραγματική οικονομία και ως εκ τούτου αποτελεί ένα πεδίο βιομηχανικής καινοτομίας και πολλαπλών ευκαιριών. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση εξέδωσε το Σχέδιο Δράσης της Ελλάδος για την Κυκλική Οικονομία. Το Σχέδιο Δράσης παρέχει σημαντικές κατευθύνσεις για τη βιομηχανία, εστιάζοντας κυρίως στην προώθηση της βιομηχανικής συμβίωσης. Τα πλέον επιτυχημένα μοντέλα κυκλικής οικονομίας βασίζονται στη βιομηχανική συμβίωση. Η βιομηχανική συμβίωση συμπλέκει οντότητες -που παραδοσιακά λειτουργούσαν ξεχωριστά η µία από την άλλη- και µέσω νέων συνεργασιών αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. _ Θα μπορούσατε να δώσετε παραδείγματα για το πώς η Ελλάδα αξιοποιεί την ψηφιακή καινοτομία για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της αποδοτικότητας στις βιομηχανικές διαδικασίες; Εδώ έχουμε πολλά και ευχάριστα να πούμε. Όπως συνηθίζω να τονίζω με κάθε ευκαιρία, η ψηφιοποίηση της βιομηχανίας –αυτό που εν συντομία ονομάζουμε Industry 4.0– δυστυχώς δεν αποτελεί πλέον πολυτέλεια αλλά επιτακτική ανάγκη. Η ψηφιοποίηση, τόσο του ιδιωτικού τομέα όσο και των δημόσιων υποδομών, αποτελεί καθοριστική παράμετρο σχεδιασμού της πολιτικής της κυβέρνησης, η οποία, δεν είναι απλά υπό διαμόρφωση, αλλά πλέον βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης. Διαθέτουμε ένα πλέγμα πολιτικών και δράσεων από την Εθνική Στρατηγική Βιομηχανίας και του

34

«Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Βιομηχανία περιλαμβάνει πλήθος δράσεων εξ ολοκλήρου αφιερωμένες στον πράσινο μετασχηματισμό, μεταξύ των οποίων η δράση «Πράσινος Μετασχηματισμός» που υλοποιείται στο νέο ΕΣΠΑ 20212027, με συνολικό προϋπολογισμό περί τα 700 εκατ. ευρώ» Σχεδίου Δράσης της έως το Ταμείο Ανάκαμψης και τις δράσεις του ΕΣΠΑ 2021-2027. Μία εμβληματική δράση της Γενικής Γραμματείας Βιομηχανίας είναι η δράση «Έξυπνη Μεταποίηση». Πρόκειται για τη χρηματοδοτική ενίσχυση πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων για να υλοποιήσουν επενδύσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των παραγωγικών και λειτουργικών τους μοντέλων. Η δράση αναμένουμε να έχει ουσιαστικό αντίκτυπο στην ελληνική επιχειρηματικότητα, υποστηρίζοντας τη μετάβαση των ΜμΕ σε μία νέα ψηφιακή και πράσινη εποχή, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη, η ανάλυση δεδομένων, οι αυτοματισμοί, η ρομποτική, οι τεχνολογίες έξυπνης μεταποίησης, κ.ά., θα βρίσκονται στον πυρήνα των παραγωγικών και λειτουργικών τους μοντέλων. Σήμερα βρισκόμαστε στο στάδιο της τελικής αξιολόγησης των πάνω από 500 επενδυτικών προτάσεων που λάβαμε. _ Ποια προγράμματα χρηματοδοτήσεων «τρέχουν» αυτή την περίοδο, τα οποία συμβάλλουν για τα βιομη-

χανικά πάρκα να γίνουν πράσινα και έξυπνα; Σήμερα, όπως ανέφερα προηγουμένως, βρίσκονται σε εξέλιξη και τελικό στάδιο οι αξιολογήσεις και εντάξεις των επενδυτικών προτάσεων για τα βιομηχανικά πάρκα. Πρόκειται για έργο του Ταμείου Ανάκαμψης για την δημιουργία νέων βιομηχανικών πάρκων, και την αναβάθμιση ή τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων. Αφορά επίσης στην αναβάθμιση υποσταθμών διανομής ηλεκτρικής ενέργειας για την εξυπηρέτηση και υποστήριξη των ενεργειακών αναγκών των βιομηχανικών πάρκων, καθώς και την εξοικονόμηση ενέργειας με την ανάπτυξη έργων αποθήκευσης πράσινης ενέργειας. Στόχος είναι να απαντήσουμε στην ανάγκη της βιομηχανικής συμβίωσης. Η βιομηχανία πρέπει να συμβιώνει, να δημιουργεί οικοσυστήματα και να μπορεί να ανατροφοδοτείται. Αυτό βοηθά στην ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας και στη μείωση του κόστους παραγωγής. Επίσης, με τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών μπορούμε πιο εύκολα να πετύχουμε το στοίχημα της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Ταυτόχρονα, λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς εξελίξεις και τις ανάγκες των βιομηχανιών, προβλέπεται άμεση απορρόφηση πόρων από υφιστάμενα Βιομηχανικά Πάρκα για την υλοποίηση έργων ενεργειακής αποδοτικότητας, έξυπνης διαχείρισης ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα νέα πάρκα αναμένεται να συμβάλουν στην γενικότερη ανάπτυξη της μεταποίησης και της επιχειρηματικότητας, καθώς και στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη της βιομηχανικής βάσης με ιδιαίτερα θετικές εκτιμήσεις για την απασχόληση. Πέρσι, την ίδια περίπου περίοδο ψηφίστηκε και ο νέος νόμος για τα Επιχειρηματικά Πάρκα που δημιούργησε ένα ενιαίο και απλουστευμένο θεσμικό πλαίσιο, πιο ευέλικτο και πιο φιλικό προς επενδύσεις. Ο συνδυασμός της κρατικής ενίσχυσης με το νέο θεσμικό πλαίσιο, και τις ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στο επιχειρηματικό περιβάλλον θεωρούμε πως αποτελούν έναυσμα για θετικότερες εξελίξεις στην ελληνική μεταποίηση. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Το σύνθετο εγχείρημα της πράσινης μετάβασης ΟΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΙΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΚΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΤΑ ΖΟΠΟΥΛΟΣ

36

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

«Πολυσύνθετο το εγχείρημα, λόγω του εύρους των μεταβολών που πρέπει να επιτευχθούν συγχρόνως» Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου, Γενικός Διευθυντής Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη Μόλις έναν χρόνο πριν, η Ευρώπη βρέθηκε αντιμέτωπη με μια απροσδόκητη ενεργειακή κρίση που άφησε έντονο το αποτύπωμά της σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, επιβεβαιώνοντας ότι η πράσινη μετάβαση αποτελεί ταυτόχρονα ανάγκη, αλλά και πρόκληση σε όρους κοινωνικούς και επιχειρηματικούς. Το εγχείρημα παραμένει πολυσύνθετο, κυρίως λόγω του αριθμού και του εύρους των μεταβολών που πρέπει να επιτευχθούν συγχρόνως. Ενδεικτικά παραδείγματα αποτελούν η τεχνολογία υδρογόνου, οι σπάνιες γαίες, η αποθήκευση ενέργειας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), τα δίκτυα μεταφοράς, οι αυξημένες απαιτήσεις για εξοικονόμηση ενέργειας, η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση. Παρά ταύτα με την επενδυτική συμβολή των επιχειρήσεων, το 2022 η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 7η θέση μεταξύ των χωρών με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτροπαραγωγής προερχόμενο από αιολικές και ηλιακές πηγές, ενώ σημαντικές επενδύσεις υλοποιούνται και άλλους χώρους με χρονίζοντα προβλήματα όπως στη διαχείριση αποβλήτων με όρους κυκλικότητας. Βρισκόμαστε όμως σε σημείο καμπής όπου η διατήρηση, πολλώ δε μάλλον η αύξηση του ρυθμού προόδου, κάθε άλλο παρά δεδομένη πρέπει να θεωρείται. Στην Ευρώπη δυστυχώς καταγράφεται μια νέα πραγματικότητα συρρίκνωσης επενδύσεων και αύξησης των εισαγωγών. Ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2022. το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο σιδήρου, χάλυβα, αλουμινίου και τσιμέντου στην Ε.Ε εκτινάχθηκε από €6 δισ. το 2020 σε €39 δισ. το 2022. Το δε ρυθμιστικό περιβάλλον διογκώνεται συνεχώς, προσθέτοντας πολυπλοκότητα και διαχειριστική επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει στον διεθνή ανταγωνισμό. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι αποφάσεις στο επιχειρηματικό επίπεδο για την επίτευξη των στόχων του 2030 λαμβάνονται σήμερα, η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού πλαισίου σε όρους ανταγωνιστικότητας και ρυθμιστικής σταθερότητας, με αιχμή το ενεργειακό κόστος, το κόστος επίτευξης των στόχων μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και με διασφαλισμένη επάρκεια χρηματοδοτικών πόρων αποτελεί απαραίτητη συνθήκη επιτυχίας.

«Απαιτείται η ορθή αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων» Λουκία Σαράντη, Πρόεδρος Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (Σ.Β.Ε.)

O στόχος να καταστεί η Ευρώπη έως το 2050 κλιματικά ουδέτερη μέσω της εφαρμογής των όρων της «πράσινης συμφωνίας», μπορεί πραγματικά

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

να προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας και συνολικά για την ανάπτυξη της χώρας. Προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται η ορθή αξιοποίηση εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων, ούτως ώστε να υλοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις που θα καταστήσουν την εγχώρια βιομηχανία πιο «πράσινη» και πιο «κυκλική». Για τον ΣΒΕ η υλοποίηση επενδύσεων από τις μεταποιητικές επιχειρήσεις της χώρας στο πλαίσιο της «πράσινης μετάβασης» είναι δυνατόν να εισφέρει τα μέγιστα για την πραγματική αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας. Αν αναλογιστούμε ότι: • Η Ελλάδα ανακυκλώνει το μόλις φτωχό 21% των αστικών αποβλήτων, ενώ η Ευρώπη το 49.6%, την ώρα που ο στόχος για το 2030 είναι 65%.

• Το ποσοστό των υλικών που ανακτώνται και επαναχρησιμοποιούνται στην οικονομία (δείκτης “circular economy use rate” της EUROSTAT) διαμορφώνεται σε 3,4% για την Ελλάδα, ενώ ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 11,7%.

• Το υφιστάμενο «κενό» σε επενδύσεις «κυκλικής οικονομίας» είναι σημαντικό, αφού στη χώρα μας το συγκεκριμένο ποσοστό επενδύσεων ανέρχεται στο 0,02% του ΑΕΠ, όταν ο αντίστοιχος μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 0,12%. Τα παραπάνω συνηγορούν ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για την «πράσινη μετάβαση» της βιομηχανίας είναι η χρηματοδότηση των αναγκαίων επενδύσεων, μέσα όμως από ένα συγκροτημένο σχέδιο βιομηχανικής πολιτικής. Τέλος, κι επειδή ακριβώς η χρηματοδότηση της «πράσινης μετάβασης» θα γίνει από εθνικά και ευρωπαϊκά κονδύλια, θα πρέπει από μέρους της Πολιτείας να υπάρξει ο κατάλληλος σχεδιασμός, αφού τα δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας μας λόγω και του πληθωρισμού είναι περιορισμένα και δεν είναι δυνατόν να διακινδυνεύσουμε μια νέα δημοσιονομική εκτροπή.

«Η ελληνική Βιομηχανία έχει το ανθρώπινο κεφάλαιο για να ανταπεξέλθει στην πρόκληση της Πράσινης Μετάβασης» Κώστας Θέος, Γενικός Διευθυντής στην “Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη” Η ανάσχεση των αρνητικών επιπτώσεων της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, περιλαμβανομένου του κλίματος, αποτελεί για την ανθρωπότητα ίσως τη σημαντικότερη πρόκληση και προτεραιότητα του 21ου αιώνα. Οι τρόποι με τους οποίους παράγουμε, καταναλώνουμε, μετακινούμαστε, πρέπει να αλλάξουν ριζικά για να διασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τον πλανήτη και τις επόμενες γενιές. Η πρόκληση αφορά όλους, ατομικά και συλλογικά, πολίτες και επιχειρήσεις και αφορά πρωτίστως τη Βιομηχανία που παράγει τα αγαθά που ορίζουν και καθορίζουν την ευημερία και ποιότητα ζωής στις σύγχρονες κοινωνίες μας. Για την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Βιομηχανία, η δέσμευ-

37

ση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταστήσει την Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, δεν συνιστά κεραυνό εν αιθρία. Έχουν προηγηθεί δεκαετίες συνεχών προσαρμογών τις οποίες η Βιομηχανία έφερε σε πέρας επιτυχώς, αλλάζοντας ριζικά τη σχέση της με το περιβάλλον και φέρνοντας την Ευρωπαϊκή Βιομηχανία στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας προσπάθειας για βιωσιμότητα. Η εγχώρια μεταποιητική Βιομηχανία συμμετείχε πλήρως σε αυτήν την προσπάθεια και κατά συνέπεια έχει επίγνωση της σημασίας, του μεγέθους, και των ευκαιριών της πρόκλησης της Πράσινης Μετάβασης. Γνωρίζει πως πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα νέο πλαίσιο που θέτει υψηλούς στόχους για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα, την εξοικονόμηση ενέργειας και την κυκλική οικονομία. Γνωρίζει πως οι προκλήσεις αυτές απαιτούν στρατηγική καθώς και επενδύσεις σε νέες και ψηφιακές τεχνολογίες για καινοτόμα βιώσιμα προϊόντα. Γνωρίζει πως οι αρχές της βιωσιμότητας και της κυκλικής οικονομίας δεν είναι μόνο βάρος αλλά και πηγή κερδών αποδοτικότητας και πως οι επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες μπορούν να δώσουν προβάδισμα στην αγορά, καθώς οι καταναλωτές και οι επενδυτές γίνονται ολοένα και πιο περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένοι. Στην κατεύθυνση αυτή, είναι καθοριστικής σημασίας το ευρύτερο περιβάλλον να μην αποτελεί εμπόδιο αλλά να ενθαρρύνει την προσπάθεια αυτή, όπως ενδεικτικά, διευκολύνοντας την πρόσβαση της βιομηχανίας σε πράσινη ενέργεια και υποστηρίζοντας με κίνητρα τις αναγκαίες επενδύσεις πράσινου και ψηφιακού μετασχηματισμού. Ένα είναι βέβαιο: η Ελληνική Βιομηχανία έχει το ανθρώπινο κεφάλαιο για να ανταπεξέλθει στην πρόκληση της Πράσινης Μετάβασης και να αξιοποιήσει τις σχετικές ευκαιρίες. Μέσα από αλλεπάλληλες κρίσεις, το απέδειξε με την αναδιάρθρωσή της και τις εξαγωγικές επιδόσεις της, επιδεικνύοντας ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και ευελιξία μέσα στις πιο αντίξοες συνθήκες.

πλασιασμό του προσδοκώμενου αποτελέσματος: ένα κιλό λίπασμα μπορεί να αυξήσει τη στρεμματική απόδοση της γης, ένα λίτρο χρώμα να μεγιστοποιήσει το χρόνο ζωής ενός αντικειμένου και μία χούφτα κόκκοι διογκωμένης πολυστερίνης να διακρατήσουν θερμότητα για ώρες, εξοικονομώντας ενέργεια. Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι το πλέον απαιτητικό παγκοσμίως και δημιουργεί κατά περιόδους ασφυκτικές συνθήκες, παράλληλα όμως μπορεί να μεταστραφεί σε ένα περιβάλλον επιτάχυνσης της επιστημονικής καινοτομίας. Όσο όμως και να πιέζουμε για αποτελεσματική και χρήσιμη καινοτομία τους επιστήμονες μας, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι πρόκειται για μία εξελικτική διαδικασία για την οποία απαιτούνται στόχευση, χρόνος, πόροι και οι απαραίτητες βάσεις εργασίας. Απαιτείται λοιπόν ένα πλαίσιο πολιτικών για να τεθούν οι προτεραιότητες να επενδυθούν χρήματα και να συντονιστεί αυτό το κολοσσιαίο έργο. Με αυτό το σκεπτικό και την αταλάντευτη δέσμευση για υποστήριξη του Green Deal η Ευρωπαϊκή Χημική Βιομηχανία, διά του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου της CEFIC, είναι ο πρώτος κλάδος που δημοσίευσε φέτος σε συνεργασία με την ΕΕ τον οδικό χάρτη μετάβασης της σε ουδετερότητα μέχρι το 2050. Ανάλογες ενέργειες πραγματοποιεί αυτή την περίοδο ο Σύνδεσμος Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ): σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης και τον ΙΟΒΕ πρόκειται σύντομα να παρουσιάσουμε τον πρώτο Εθνικό οδικό χάρτη κράτους μέλους της ΕΕ για τη μετάβαση της εγχώριας Χημικής Βιομηχανίας. Αποτελεί ένα πρωτοποριακό έργο που φιλοδοξεί στο πνεύμα της έγκαιρης και συντεταγμένης δράσης να μεταστρέψει την πρόκληση σε ευκαιρία και να δείξει τον δρόμο της επιτυχίας στις ελληνικές εταιρείες.

«Καλούμαστε να γίνουμε καταλύτες αειφορίας»

Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, Πρόεδρος ΔΣ, Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τις πολιτικές που επέλεξε, κατέστησε την εξορυκτική της βιομηχανία μη αγωνιστική. Το αποτέλεσμα ήταν αφ’ ενός μεν να συρρικνωθεί η υπάρχουσα παραγωγή ορυκτών και αφ’ ετέρου να μην γίνουν επαρκείς επενδύσεις για την παραγωγή των «νέων» πρώτων υλών, που απαιτούνται για τις σύγχρονες τεχνολογίες. Την ίδια περίοδο, διάφοροι εμπορικοί εταίροι μας ακολούθησαν την ακριβώς αντίθετη πορεία. Σταδιακά η Ευρώπη βρέθηκε να εξαρτάται για μια μεγάλη ομάδα κρίσιμων και στρατηγικών πρώτων υλών από έναν μικρό αριθμό τρίτων χωρών. Οι πρόσφατες αποφάσεις της Κίνας για περιορισμό των εξαγωγών ορισμένων μεταλλευμάτων, τα οποία είναι απαραίτητα για την παραγωγή προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, έφεραν τον εξορυκτικό κλάδο στο προσκήνιο ως απαραίτητο παράγοντα για την επίτευξη της πράσινης μετά-

Αρμόδιος Γιαννίδης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ) Οι προκλήσεις για την Χημική Βιομηχανία συνοψίζονται στην επονομαζόμενη «Διπλή Δίδυμη Μετάβαση» που περιλαμβάνει: Κλιματική Ουδετερότητα, Κυκλικότητα, Ψηφιοποίηση και υλοποίηση της Στρατηγικής Χημικών για Βιωσιμότητα προς ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από τοξικές ουσίες (CSS). Η επιστήμη της Χημείας παίζει καταλυτικό ρόλο στην επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων καθώς προσδιορίζει τη φύση όλων των υλικών. Ο κλάδος μας έχει αναλάβει από παλαιότερα και με υπευθυνότητα τον ρόλο του παρόχου λύσεων της σύγχρονης κοινωνίας, ενώ το ισοζύγιο αποτελεσματικότητας μας διαχρονικά είναι εντυπωσιακά θετικό. Έτσι και τώρα καλούμαστε να γίνουμε καταλύτες αειφορίας αναγνωρίζοντας ότι μία ελάχιστη ποσοστιαία προσθήκη μίας ουσίας μας, μπορεί να επιφέρει πολλα-

38

«Απαραίτητη η ολοκληρωμένη στρατηγική βιωσιμότητας και η ενσωμάτωση της καινοτομίας»

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

βασης. Εάν θέλουμε μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα, συστήματα ΑΠΕ, εναλλακτικά καύσιμα και την ψηφιακή τεχνολογία για να τα υποστηρίξει, θα πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουμε τις απαραίτητες πρώτες ύλες. Επιτέλους, έστω και καθυστερημένα, συνειδητοποιούμε ότι η εξόρυξη είναι μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος. Είναι όμως σημαντικό να τονίσουμε ότι η συνδρομή του Ευρωπαϊκού εξορυκτικού κλάδου στην πράσινη ανάπτυξη και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος δεν σταματάει εδώ. Είναι κοινά παραδεκτό, ότι η ΕΕ έχει θεσμοθετήσει το αυστηρότερο πλαίσιο στον κόσμο για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από παραγωγικές δραστηριότητες. Η ευρωπαϊκή εξορυκτική βιομηχανία έχει πληρώσει το τίμημα της εφαρμογής αυτού του πλαισίου, χάνοντας συνεχώς σε ανταγωνιστικότητα απέναντι σε άλλες εκτός Ευρώπης περιοχές. Είναι συνεπώς σαφές ότι τα ορυκτά που θα εξορυχθούν στην Ευρώπη θα έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα από εκείνα που θα εξορυχθούν σε οποιοδήποτε

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

άλλο μέρος του πλανήτη. Προφανώς λοιπόν, εάν θέλουμε έμπρακτα να μειώσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των αγαθών που καταναλώνουμε, η λύση είμαι να επαναπατρίσουμε τόσο την παραγωγή πρώτων υλών όσο και την μεταποίηση τους επί ευρωπαϊκού εδάφους.

«Η ελληνική βιομηχανία Πλαστικών πρωτοπορεί στην πράσινη μετάβαση» Βασίλειος Γούναρης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος Η πράσινη μετάβαση αποτελεί αναγκαιότητα για την επιβίωση του πλανήτη μας και επένδυση για το μέλλον της ανθρωπότητας. Ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο αυτές του μέλλοντος. Η ελληνική Βιομηχανία Πλαστικών έχει αποδείξει έμπρακτα ότι έχει συνειδητοποιήσει τη σημασία της πράσινης μετάβασης και ο «Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος» έχει αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες για να υπογραμμίσει την υπαρξιακή ανάγκη της υλοποίησης της. Οι κύριες τάσεις που διαμορφώνουν την ανάγκη για πράσινη μετάβαση στον κλάδο των πλαστικών είναι: • Οι αυστηρότεροι περιβαλλοντικοί κανονισμοί: Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο υιοθετούν αυστηρότερους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, γεγονός που οδηγεί στην ανάπτυξη νέων, πιο βιώσιμων τεχνολογιών και στον επανασχεδιασμό των ήδη υπαρχόντων προϊόντων για να γίνουν πιο εύκολα ανακυκλώσιμα.

• Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών: Υπάρχει έντονη ενεργοποίηση στους τομείς έρευνας και ανάπτυξης νέων τεχνολογιών για την παραγωγή και τη χρήση πλαστικών με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Με αυτή την τάση μειώνονται συνολικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

• Η αυξανόμενη ζήτηση για βιώσιμα προϊόντα: Οι καταναλωτές ευαισθητοποιούνται περισσότερο για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων που αποκτούν και το γεγονός αυτό αυξάνει την ζήτηση για βιώσιμα προϊόντα. Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μια σειρά προκλήσεων στην προσπάθεια επίτευξης της πράσινης μετάβασης. Αρχικά είναι η έλλειψη υποδομών. Είναι κοινός τόπος ότι η ανακύκλωση στην Ελλάδα είναι αναιμική. Σημαντικότερος παράγοντας για το γεγονός αυτό αποτελεί η έλλειψη κατάλληλων υποδομών, ιδίως για την διαλογή των υλικών, που θα οδηγηθούν προς ανακύκλωση. Επίπλέον, είναι το υψηλό κόστος των νέων τεχνολογιών. Οι νέες τεχνολογίες για την παραγωγή και τη χρήση πλαστικών με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα απαιτούν σημαντικές επενδύσεις σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού και γεωπολιτικών προκλήσεων που απλώνουν ένα πέπλο αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία. Παρά ταύτα, η ελληνική βιομηχανία πλαστικών έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις και έχει κατορθώσει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων.

39

Όμιλος Acmon: Λύσεις σχεδιασμένες με γνώμονα την πράσινη ανάπτυξη ΜΕ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΝΩ ΤΩΝ 30 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ, Ο ΟΜΙΛΟΣ ACMON ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑΝ SYSTEM INTEGRATOR ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΣ ΛΥΣΕΙΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ, ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΜΙΑΣ ΠΙΟ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ.

Π

ΡΆΣΙΝΗ ΒΙΟΜΗΧΆΝΙΆ, Βιώσιμη Παραγωγή, Ενεργει-

ADVERTORIAL

ακό αποτύπωμα, Κατανάλωση και Εξοικονόμηση ενέργειας. Είναι μόνο μερικές από τις έννοιες που ακούγονται καθημερινά στη βιομηχανία. Οι παραγωγικοί οργανισμοί, άλλοι πρωτοπόροι, άλλοι ουραγοί και άλλοι σε αμηχανία μπροστά στην υιοθέτησή τους, συζητούν καθημερινά και αναζητούν τους τρόπους με τους οποίους θα εναρμονιστούν με τη διεθνή τάση της βιωσιμότητας - αειφορίας (Sustainability). Η ερμηνεία του όρου είναι απλή καθώς βιωσιμότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά πρότυπο παραγωγής, το οποίο στοχεύει όχι μόνο στο βέλτιστο οικονομικό αποτέλεσμα για την επιχείρηση, που ούτως η άλλως αποτελεί υφιστάμενη κοινή πρακτική αλλά και στο βέλτιστο αποτέλεσμα για τους ανθρώπινους και φυσικούς πόρους και μάλιστα σε βάθος αορίστου χρόνου. Αναζητούμε, λοιπόν, το μέγιστο παραγωγικό αποτέλεσμα στα πλαίσια της ανταγωνιστικότητας, αλλά με τη μικρότερη δυνατή δαπάνη α’ ύλης. Το θέμα είναι ευρύ και μετρά άπειρες διαστάσεις, αφού τα προφανή που προαναφέρθηκαν δεν αποτελούν παρά μόνο ένα μέρος του. Εμπλέκονται έννοιες και πρακτικές όπως ανακύκλωση, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βιοκλιματικός σχεδιασμός, κ.ά. Καθώς η βιωσιμότητα δεν είναι μια απλή τάση, αλλά παρουσιάζει σημαντικές οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της ΕΕ που έχει ως στόχο να μετατρέψει την ΕΕ σε μια πιο δίκαιη και πιο ευημερούσα

Ο όμιλος Acmon, έχοντας συμπαγή πολιτική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, εφαρμόζει μια σειρά από αρχές και λύσεις προσφέροντας στους πελάτες του την ευχέρεια να εντάξουν τα συστήματα στη δική τους πράσινη στρατηγική

40

κοινωνία, με σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, καθώς και με μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως τα μέσα του αιώνα. (Βιομηχανία και Πράσινη Συμφωνία. (n.d.). Ευρωπαϊκή Επιτροπή. https://commission.europa.eu/ strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-greendeal/industry-and-green-deal_el) Επιστρέφοντας στο οικοσύστημα του σύγχρονου εργοστασίου, αν και ακόμη δεν αποτελεί το πρώτο κριτήριο, φαίνεται ότι στο μέλλον η αξιολόγηση προμηθευτών που έλαβαν υπόψη τους κατά το σχεδιασμό των συστημάτων τους τη βιωσιμότητα θα είναι ο πιο σημαντικός ανελαστικός παράγοντας.

Έξυπνα συστήματα με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο Ο όμιλος Acmon έχοντας συγκεκριμένη και συμπαγή πολιτική για τη βιώσιμη ανάπτυξη, εφαρμόζει μια σειρά από αρχές και λύσεις προσφέροντας στους πελάτες του την ευχέρεια να εντάξουν τα συστήματα στη δική τους πολιτική πράσινης ανάπτυξης. Πολύ πριν γίνει τάση η έννοια της βιωσιμότητας, η διαχείριση επανεπεξεργασίας της α’ ύλης (rework), παρεχόταν ως επιλογή σε όλα τα ολοκληρωμένα συστήματα του ομίλου Acmon οδηγώντας στην ελαχιστοποίηση των αποβλήτων (zero waste) και επομένως σε βιώσιμο αποτέλεσμα. Στην ίδια σελίδα βρίσκονται και τα ενσωματωμένα συστήματα αποκονίωσης (dedusting systems), ελαχιστοποιόντας την έκλυση σκόνης εντός του εργοστασίου και προστατεύοντας έτσι τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και τους ανθρώπους. Όλα τα συστήματα που προσφέρονται από την Acmon σχεδιάζονται έξυπνα και με τη χρήση εξοπλισμού αιχμής ώστε να έχουν τη χαμηλότερη δυνατή κατανάλωση ισχύος. Με τη συνδυασμένη χρήση αυτή και την καταγραφή όλων των σχετικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, επιτυγχάνεται η βελτιστοποίηση του ενεργειακού αποτυπώματος. Σημαντική παράμετρος στο σχεδιασμό και την κατασκευή ενός συστήματος που θα ακολουθεί τις αρχές της βιωσιμότητας σε βάθος χρόνου είναι η χρήση εξειδικευμένων συστημάτων αυτοματισμού και λογισμικού.

To σύγχρονο εργοστάσιο παράγει δεδομένα (data) περισσότερο από ποτέ. Κάθε στιγμή παράγονται δεδομένα σε κάθε τομέα, ακόμη και στο μικρότερο κομμάτι του εργοστασίου. Από τις πιο πολύπλοκες γραμμές παραγωγής μέχρι τις πιο απλές παραγωγικές μηχανές, ένα ζυγό ή ένα

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

θερμόμετρο τα δεδομένα είναι εξαιρετικά πολύτιμα γιατί μπορούν να αποτυπώσουν με ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο την τρέχουσα κατάσταση και στην συνέχεια να βοηθήσουν στην λήψη αποφάσεων (data based decision making). Φυσικά, για να γίνει αυτό απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σωστή οργάνωση, κατανομή, καταγραφή και αξιολόγηση αυτών. Η παραπάνω διαδικασία (που παρεμπίπτοντος έχει εφαρμογή σε όλους του τομείς του εργοστασίου) μπορεί να επιφέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά την πράσινη βιωσιμότητα. Στον τομέα της διαχείρισης ενέργειας, τα πολλά, χρήσιμα και αξιόπιστα δεδομένα συντελούν σημαντικά στην επίτευξη των αποτελεσμάτων. Η αξιοποίηση δεδομένων που σχετίζονται με την αύξηση της απόδοσης στην παραγωγή και τη μείωση της απαιτούμενης ενέργειας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση εκπομπών ρύπων, κόστους και κατανάλωσης ενέργειας. Ωστόσο, το πιο σημαντικό είναι η αξιοποίηση αυτών των δεδομένων για την βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης μηχανημάτων, γραμμών παραγωγής και διεργασιών. Αναφερόμαστε δηλαδή στην ολιστική ενεργειακή βελτίωση μιας μονάδας παραγωγής. Η εφαρμογή των ανωτέρω μοιάζει πολύπλοκη και αρχικά να εφαρμόζεται μόνο σε μεγάλες επιχειρήσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Καταρχάς σε ό,τι αφορά το μέγεθος, οι μικρές μονάδες έχουν ισότιμες ή ακόμη και μεγαλύτερες ανάγκες σε ενεργειακή διαχείριση που ενδέχεται να δημιουργήσει περιθώρια για ενεργειακή βελτιστοποίηση. Η ευκολία προέρχεται από τις σύγχρονες πλατφόρμες ενεργειακής διαχείρισης που συνδυάζουν σύγχρονο λογισμικό και διασύνδεση με τον αυτοματισμό του εργοστασίου. Αυτές μεταφέροουν πληροφορίες από το πεδίο

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

παραγωγής στη διοίκηση και συνθέτουν δείκτες απόδοσης – Key Performance Indicators (KPIs). Αυτές οι σουίτες εξαρχής προσφέρουν απλή οργάνωση και γραφική απεικόνιση δεδομένων και εξελίσσονται προς τη διαχείριση της κατανάλωσης ενέργειας ανά μηχανή, γραμμή παραγωγής και εργοστάσιο. Επίσης, προσαρμόζονται στη συμμόρφωση με σχετικούς κανονισμούς (π.χ.

ISO: 50001) και βελτιστοποιούν τη διαχείριση ενέργειας προς όφελος της πράσινης ανάπτυξης. Τα εργαλεία είναι διαθέσιμα, η ανάγκη υπάρχει και η πράσινη ανάπτυξη δεν είναι απλώς μελλοντική τάση, αλλά σημερινή πραγματικότητα. Το μόνο που χρειάζεται είναι ο κάθε οργανισμός να επιλέγει τον κατάλληλο προμηθευτή που θα υλοποιήσει και συντηρήσει λύσεις στην κατεύθυνση της βιωσιμότητας. Ο όμιλος Acmon για περισσότερα από 30 έτη, αποτελεί έναν System Integrator με υψηλή κατασκευαστική ικανότητα προσφέροντας λύσεις οι οποίες κτίζονται και πλαισιώνονται με σεβασμό στο περιβάλλον και τους ανθρώπους, προς όφελος μιας πιο πράσινης και αειφόρας παραγωγικής ανάπτυξης.

Leading-edge solutions for industry

ACMON GROUP 57ο χλμ Εθνικής Οδού Αθηνών - Λαμίας, 32009 Οινόφυτα, Βοιωτίας T: +30 22620 31405 E: info@acmon.gr W: https://acmongroup.com/

41

Και φυσικά, η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών. Ένας σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη της πράσινης μετάβασης είναι η αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών. Η Πολιτεία με τους φορείς της, σε συνεργασία με την βιομηχανία πλαστικών, που διαθέτει την τεχνογνωσία, θα πρέπει να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν μεγάλες καμπάνιες ευαισθητοποίησης των πολιτών προς αυτήν την κατεύθυνση. Σχετικά με τις ευκαιρίες, η πράσινη μετάβαση προσφέρει επίσης ένα πλήθος αυτών για τον κλάδο των πλαστικών. Η ανάπτυξη αγοράς για βιώσιμα προϊόντα θα προσφέρει νέες ευκαιρίες στις επιχειρήσεις του κλάδου. Επιπλέον, η βελτίωση της εικόνας της βιομηχανίας: Ήδη οι εταιρείες της βιομηχανίας πλαστικών έχουν ενσωματώσει βιώσιμες πρακτικές στην παραγωγή προϊόντων με άμεσο αποτέλεσμα τη βελτίωση της εικόνας του κλάδου. Ένας άλλος τομέας είναι η τόνωση της καινοτομίας. Η έρευνα και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την παραγωγή και τη χρήση πλαστικών με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα συμβάλλει στην τόνωση της καινοτομίας. Συμπερασματικά, η ελληνική βιομηχανία πλαστικών έχει αρχίσει να υλοποιεί μια σειρά προσπαθειών για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις, πρωτοπορώντας στη συλλογική προσπάθεια της επίτευξης της πράσινης μετάβασης.

«Συμμετέχουμε ενεργά στο διάλογο για τη διαμόρφωση ενός λειτουργικού νομοθετικού πλαισίου για την κυκλική οικονομία» Βάσω Παπαδημητρίου, Γενική Διευθύντρια ΣΕΒΤ Η πράσινη μετάβαση στη Βιομηχανία Τροφίμων και Ποτών αποτελεί σημαντικό πεδίο για τη δραστηριότητα των σύγχρονων επιχειρήσεων, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Στον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων αναγνωρίζουμε ότι η βιωσιμότητα πλέον, δεν αφορά μόνο τον ενημερωμένο καταναλωτή, αλλά έχει αναχθεί σε προτεραιότητα σε όλο το μήκος της εφοδιαστικής αλυσίδας. Μάλιστα για τα Μέλη μας κατέχει υψηλή θέση στην ατζέντα των στρατηγικών επιλογών τους, αποτελώντας την αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξή τους. Ωστόσο, την ίδια στιγμή η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί παγκόσμια πρόκληση τόσο για την προσαρμοστικότητα, όσο και για την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων της Βιομηχανίας Τροφίμων & Ποτών στο νέο, δυναμικό τοπίο της αγοράς. Στη σημερινή εποχή που η ανάγκη για διατήρηση πόρων και εξοικονόμηση ενέργειας αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, οι εταιρείες Τροφίμων & Ποτών δοκιμάζονται από τις διαρκώς αυξανόμενες λειτουργικές δαπάνες, ενώ ταυτόχρονα καλούνται να προχωρήσουν στο μετασχηματισμό των υποδομών τους, αλλά και να προβούν σε αναγκαίες αλλαγές ώστε να εναρμονιστούν με τους στόχους και τις πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Από την πλευρά μας, στον ΣΕΒΤ στηρίζουμε ενεργά την πράσινη μετάβαση, αναγνωρίζοντας ότι μέσα από μια ολιστική προσέγγιση και τη συμμετοχή όλων των εμπλε-

42

κόμενων φορέων, προκύπτουν νέες ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις του κλάδου: ευκαιρίες οι οποίες μάλιστα θα έχουν θετικό αποτύπωμα τόσο στην Κοινωνία, όσο και στο Περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό συμμετέχουμε ενεργά στο διάλογο για τη διαμόρφωση ενός λειτουργικού νομοθετικού πλαισίου για την κυκλική οικονομία, που θα επιτρέψει ταχύτερη περιβαλλοντική αδειοδότηση και εφαρμογή της περιβαλλόντικής νομοθεσίας και προωθούμε τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), ως κοινό πλαίσιο αναφοράς για τη συμβολή των επιχειρήσεων του κλάδου στη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Η διαδικασία μετασχηματισμού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια πιο βιώσιμη παραγωγή προϊόντων που συμμορφώνονται με πράσινες πρακτικές στη λογική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», οδηγώντας όχι μόνο στην ενίσχυση της αξιοπιστίας και του κύρους των εταιρειών αλλά και στη διάθεση προϊόντων που απαντούν απτά και στις νέες ανάγκες των καταναλωτών. Επιπλέον, και ο ψηφιακός μετασχηματισμός αποτελεί έναν ακόμα πυλώνα που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή τη νέα συνθήκη. Έχουμε δει στην πράξη, ότι οι εταιρείες που επιδιώκουν την ανάπτυξη μέσω της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών, έχουν την ευκαιρία να βελτιστοποιήσουν μετρήσιμα τις πρακτικές και τις διαδικασίες παραγωγής και διανομής, πετυχαίνοντας ταυτόχρονα καλύτερη διαχείριση πόρων. Μέσα από μια ολοκληρωμένη στρατηγική βιωσιμότητας, αλλά και με την ενσωμάτωση της καινοτομίας, οι εταιρείες μπορούν να αξιοποιήσουν αυτή τη μετάβαση, όχι μόνο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην εγχώρια και παγκόσμια αγορά, αλλά και συμβάλλοντας ουσιαστικά σε έναν καλύτερο κόσμο για τις επόμενες γενιές. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

INTERV IEW

Η μετάβαση στην κυκλική οικονομία και οι αναπτυξιακές προοπτικές για τη βιομηχανία ΓΙΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΣΕ ΕΝΑ ΚΥΚΛΙΚΟ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΜΙΛΑ Ο ΗΛΙΑΣ ΝΤΕΜΙΑΝ, ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΥΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ. ΣΥ ΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΜΑΡΙΛΕΝΑ Κ ΑΡΑΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ

Π

ΏΣ ΜΠΟΡΕΊ η Ελλάδα να

«σκαρφαλώσει» από τη χαμηλή της θέση σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ σε όρους κυκλικότητας; Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος εάν δεν αναπτυχθούν επαρκώς οι εγχώριες δραστηριότητες ανακύκλωσης και ανάκτησης και η εγχώρια ζήτηση για δευτερογενείς πρώτες ύλες καλυφθεί αποκλειστικά από εισαγωγές; Με σημείο εκκίνησης τη μελέτη που εκπόνησε το ΙΟΒΕ για τη διαΝΕΟσις, με θέμα «Κυκλική οικονομία: Ευκαιρίες, προκλήσεις και επιδράσεις στην ελληνική οικονομία», ο Ηλίας Ντεμιάν, Επικεφαλής Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών, ΙΟΒΕ και Περιφερειακός συντονιστής ομάδας εξωτερικής παρακολούθησης προγράμματος LIFE για τη Νότια Ευρώπη, «ανοίγει» τον οδικό χάρτη που θα μας οδηγήσει από ένα γραμμικό υπόδειγμα παραγωγής σε ένα κυκλικό.

κτη είναι αποτέλεσμα τόσο των επιδόσεων του υφιστάμενου συστήματος διαχείρισης αποβλήτων όσο και των γενικότερων προβλημάτων που δεν επιτρέπουν το κλείσιμο του κύκλου που επιτρέπει τη χρήση ανακυκλωμένων υλικών στην παραγωγή. Συγκεκριμένα, στο θέμα της διαχείρισης αποβλήτων, το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων αστικών αποβλήτων εξακολουθεί να οδηγείται στην ταφή (77,6% το 2019), ενώ ανακυκλώνεται/κομποστοποιείται μόλις το 19,9%. Πέραν του προφανούς ζητήματος της μη βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων, η παραπάνω εικόνα αποτελεί εμπόδιο και για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Ειδικότερα η μετατροπή της ελληνι-

κής οικονομίας σε κυκλική αναμένεται να ωφεληθεί σε δύο διαστάσεις. Πρώτον, η υλοποίηση των επενδύσεων διαχείρισης που προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) αναμένεται να ενισχύσει συνολικά το ΑΕΠ της χώρας με περισσότερα από €1,1 δισ. σωρευτικά σε ορίζοντα οκταετίας. Σε όρους εργασίας, η αναμενόμενη επίδραση υπολογίζεται συνολικά σε τουλάχιστον 37.000 ανθρωπο-έτη απασχόλησης. Δεύτερον, η Ελλάδα θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους ευρωπαϊκούς στόχους της μετάβασης. Η επίδραση της μετάβασης στην ελληνική οικονομία εξαρτάται κρίσιμα από τον τρόπο με τον οποίο θα καλυφθούν οι ανάγκες της οικονομίας για δευτερογενείς πό-

_ Με βάση τα στοιχεία της μελέτης του ΙΟΒΕ, σε τι στάδιο βρίσκεται η χώρα μας (και ειδικότερα η εγχώρια βιομηχανία) όσον αφορά στη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία; Ποια θεωρείτε ότι είναι η μεγαλύτερή μας «νίκη» ως τώρα και ποιο το μεγαλύτερο «αγκάθι»; Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα στη 18η θέση σε όρους κυκλικότητας στην ΕΕ27, καθώς μόνο το 53,4% των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται στην ελληνική οικονομία προέρχονται από ανακύκλωση - ο αντίστοιχος μέσος όρος στην ΕΕ-27 διαμορφώνεται στο 11,72,8%. Η χαμηλή επίδοση στο δεί-

44

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ρους. Στο σενάριο που η εγχώρια ζήτηση για ανακυκλωμένα υλικά καλύπτεται από εγχώριους προμηθευτές (κατά συνέπεια το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων λειτουργεί αποτελεσματικά), ο καθαρός αντίκτυπος σε όρους ΑΕΠ υπολογίζεται σε €70 εκατ. το 2030, ενώ σε όρους απασχόλησης ανέρχεται σε 44 χιλ. θέσεις εργασίας. Αντίθετα, εάν δεν αναπτυχθούν επαρκώς οι εγχώριες δραστηριότητες ανακύκλωσης και ανάκτησης και η εγχώρια ζήτηση για δευτερογενείς πρώτες ύλες καλυφθεί αποκλειστικά από εισαγωγές, ο αντίκτυπος για την ελληνική οικονομία αναμένεται να είναι αρνητικός, με επιβάρυνση και στο εμπορικό ισοζύγιο. Σε αυτή την περίπτωση το ΑΕΠ περιορίζεται κατά €220 εκατ., ενώ χάνονται και 19 χιλ. θέσεις εργασίας. _ Ποια είναι μια καλή πρακτική άλλης χώρας που θα μπορούσε σχετικά εύκολα να προσαρμοστεί στα ελληνικά δεδομένα; Η μελέτη που εκπόνησε το ΙΟΒΕ για τη διαΝΕΟσις αναδεικνύει σειρά καλών πρακτικών που αφορούν στη συλλογή και στη διαχείριση αστικών αποβλήτων, στη μηχανική και χημική ανακύκλωση αλλά και στην εφαρμογή οικονομικών εργαλείων που επιταχύνουν την κυκλικότητα της ελληνικής οικονομίας. Παρότι η αναζήτηση καλών πρακτικών είναι απαραίτητη, η μεταφορά λύσεων από το διεθνές περιβάλλον στην Ελλάδα κρύβει κινδύνους συμβατότητας αλλά και αποδοχής. Στην υιοθέτηση των καλών πρακτικών πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και τα επιμέρους χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας αλλά και η τωρινή κατάσταση στη διαχείριση, που όπως αναφέρω παραπάνω απέχει σημαντικά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ένα από τα σημαντικότερα θέματα για τη διαχείριση αποβλήτων, είναι και ο νησιωτικός χαρακτήρας της χώρας που συνοδεύεται από την εποχικότητα της παραγωγής αποβλήτων ως αποτέλεσμα της τουριστικής δραστηριότητας. Αυτά δημιουργούν ιδιαίτερες συνθήκες στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας δυσκολεύοντας την απλή αντιγραφή λύσεων που

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ΗΛΙΑΣ ΝΤΕΜΙΑΝ Επικεφαλής Τμήματος Περιβαλλοντικών Οικονομικών, ΙΟΒΕ

«Η Ελλάδα βρίσκεται στη 18η θέση σε όρους κυκλικότητας στην ΕΕ-27, καθώς μόνο το 53,4% των υλικών πόρων που χρησιμοποιούνται στην ελληνική οικονομία προέρχονται από ανακύκλωση» έχουν εφαρμοσθεί σε άλλες οικονομίες και κατά τα άλλα δείχνουν απλές. _ Πρακτικά, τι θα συμβουλεύατε μια ελληνική βιομηχανία που ενδιαφέρεται να αξιοποιήσει τα ευρωπαϊκά εργαλεία για να ξεκινήσει την εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας; Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE αποτελεί το μοναδικό χρηματοδοτικό εργαλείο άμεσης χρηματοδότησης (δηλαδή η χρηματοδότηση φεύγει από την ΕΕ και καταλήγει στον δικαιούχο) που στοχεύει στην επίδειξη περιβαλλοντικής καινοτομίας. Αυτή μπορεί να

αφορά την εγκατάσταση ενός μικρού πιλοτικού συστήματος, ή ακόμα και μιας μικρής ή μεγαλύτερης μονάδας εντός βιομηχανικών εγκαταστάσεων. Το πρόγραμμα LIFE συγχρηματοδοτεί κατά 60% εφαρμογές της κυκλικής οικονομίας σε βιομηχανικό επίπεδο, περιορίζοντας σημαντικά τον επενδυτικό κίνδυνο καινοτόμων λύσεων. Μέχρι σήμερα, στην Ελλάδα έχουν λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα LIFE μονάδες παραγωγής τροφίμων, διύλισης πετρελαίου, χημικών και λοιπών. Σημειώνεται πως η νέα πρόσκληση για προτάσεις στο πρόγραμμα LIFE αναμένεται τον Απρίλιο την άνοιξη του 2024. Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στον επίσημο ιστότοπο του προγράμματος LIFE, καθώς και από το εθνικό σημείο επαφής των δράσεων κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα. Καθώς η έννοια της κυκλικής οικονομίας γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη, έχουν προκύψει νέες τάσεις που να αλλάζουν τα δεδομένα ή να απαιτούν επανεξέταση των διεθνών στρατηγικών; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει ουραγός τόσο σε θέματα διαχείρισης όσο και στη γενικευμένη εφαρμογή κυκλικών λύσεων, θεωρώ πως είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι η μετατροπή της γραμμικής οικονομίας σε κυκλική προϋποθέτει σημαντικές αλλαγές τόσο στον τρόπο παραγωγής, όσο και στον τρόπο κατανάλωσης. Η μελέτη που εκπόνησε το ΙΟΒΕ για τη διαΝΕΟσις αναδεικνύει σειρά προτάσεων πολιτικής που είναι απαραίτητες για να μπουν οι απαραίτητες βάσεις για τον παραπάνω μετασχηματισμό. Αυτές αφορούν τόσο θέματα παρακολούθησης και εφαρμογής του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και εθνικών στρατηγικών, την εφαρμογή οικονομικών εργαλείων, τη θέσπιση προδιαγραφών για τα προϊόντα που βγαίνουν από τα κέντρα ανακύκλωσης σε συνεργασία με εκπροσώπους του τομέα της μεταποίησης, την εκπαίδευση των πολιτών και λοιπά. Η μελέτη βρίσκεται διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΙΟΒΕ. •

45

Ελληνικός Χρυσός: Αναβαθμίζοντας τη μεταλλευτική διαδικασία μέσω ψηφιακών λύσεων ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ Ο ΨΗΦΙΑΚΟΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΕΧΕΙ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ ΜΙΑ ΖΩΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ. ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗ ΤΗΝ ΤΑΣΗ ΑΥΤΗ, Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΔΙΑΡΚΩΣ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ.

Σ

ΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ του ψηφιακού της μετασχηματισμού,

η Ελληνικός Χρυσός πρωτοπορεί, εφαρμόζοντας για πρώτη φορά στη χώρα μας, σύγχρονες διεθνείς πρακτικές, οι οποίες θα βελτιώσουν την αποδοτικότητα και την ασφάλεια στην παραγωγική της διαδικασία. Η εφαρμογή όλων των καινοτόμων τεχνολογιών και εφαρμογών που η εταιρεία αναπτύσσει χρησιμοποιούν ως υποδομή το υπόγειο ιδιωτικό δίκτυο με τεχνολογία κινητής τηλεφωνίας 4ης γενιάς (LTE), που πρώτη η Ελληνικός Χρυσός εγκατέστησε στην Ελλάδα σε υπόγειο μεταλλευτικό έργο και σε βάθος 300μ. κάτω από το έδαφος.

ADVERTORIAL

Απομακρυσμένες λειτουργίες Ήδη στο μεταλλείο της Ολυμπιάδας εφαρμόζονται τεχνολογίες, όπως το σύστημα της εξ αποστάσεως ανατίναξης. Το σύστημα αυτό δίνει τη δυνατότητα στην ομάδα του μεταλλείου να πραγματοποιεί τις ανατινάξεις στα μέτωπα παραγωγής συγκεντρωτικά και ελεγχόμενα από το κέντρο ελέγχου που βρίσκεται στην επιφάνεια, με τη χρήση μάλιστα χύδην γαλακτωμάτων (Bulk Emulsion). Το αμέσως προσεχές διάστημα, η εταιρεία θα είναι η πρώτη μεταλλευτική εταιρεία στη χώρα και μια από τις ελάχιστες στον κόσμο, που θα εφαρμόζει το απομακρυσμένο ξεμπάζωμα με τηλεχειρισμό των φορτωτών – μηχανημάτων, απομακρυσμένα από κέντρο ελέγχου στην επιφάνεια. Οι δύο αυτές πρωτοβουλίες, ενισχύουν σημαντικά τα επίπεδα ασφάλειας και αυξάνουν την παραγωγικότητα του μεταλλείου, μειώνοντας το νεκρό χρόνο ανάμεσα στους κύκλους παραγωγής. Στα σχέδια της Ελληνικός Χρυσός είναι η υιοθέτηση περισσότερων εφαρμογών, όπως ο τηλεχειρισμός

46

φόρτωσης, η τηλεμετρία οχημάτων και η εγκατάσταση σε αυτά συστημάτων αποφυγής σύγκρουσης που θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο ασφάλεια και παραγωγικότητα. Επίσης, βρίσκεται σε εξέλιξη η πιλοτική δοκιμή της λύσης του συστήματος αερισμού κατ’ απαίτηση (Ventilation on Demand), η οποία θα δίνει τη δυνατότητα να ρυθμίζεται αυτόματα και «έξυπνα» η παροχή και η ποιότητα του αέρα στα υπόγεια, ανάλογα τις ανάγκες των εργασιών εξόρυξης και της συγκέντρωσης ανθρώπων και μηχανημάτων ανά τομέα. Αυτό θα επιτρέψει την παροχή της κατάλληλης ποσότητας φρέσκου αέρα μόνο όπου χρειάζεται, μειώνοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας και αναβαθμίζοντας ακόμα περισσότερο το ήδη υψηλό επίπεδο ασφάλειας του υπόγειου μεταλλείου. Και παρότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός σε πρώτη ανάγνωση περιλαμβάνει κυρίως την ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών λύσεων στις επιμέρους δραστηριότητες μιας επιχείρησης, οι τεχνολογικές αυτές αλλαγές, δεν γίνεται να μη συνοδεύονται και από την απαραίτητη αλλαγή στην κουλτούρα του οργανισμού, καθώς και την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων των ανθρώπων που θα κληθούν να τις εφαρμόσουν. Για το λόγο αυτό και με τον άνθρωπο στο επίκεντρο η εταιρεία έχει αναπτύξει ένα κέντρο τεχνικής εκπαίδευσης, όπου με τη χρήση προσομοιωτών τελευταίας τεχνολογίας, οι οποίοι προσομοιάζουν τόσο τον τύπο μηχανήματος, όσο και την τρισδιάστατη απεικόνιση των ίδιων των μεταλλευτικών εγκαταστάσεών της, οι χειριστές εκπαιδεύονται σε πληθώρα σεναρίων από καταστάσεις που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν κατά την εργασίας τους όπως πυρκαγιά, κατάπτωση βράχου, σκάσιμο ελαστικού κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα σενάρια αυτά θα ήταν ανέφικτο να εφαρμοστούν για εκπαιδευτικούς λόγους στην πραγματικότητα, χωρίς ρίσκο για την ασφάλεια του εκπαιδευόμενου και χωρίς να επηρεαστεί η διαδικασία παραγωγής. Η απόλυτη προσομοίωση μηχανημάτων και μεταλλευτικού πεδίου με τη χρήσης τεχνολογίας επαυξημένης πραγματικότητας, προσφέρει στους εκπαιδευόμενους μια ρεαλιστική και βιωματική εκπαιδευτική εμπειρία, σε ένα απόλυτα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον, χωρίς ταυτόχρονα να επηρεάζεται ο κύκλος παραγωγής του μεταλλείου. Με αυτό τον τρόπο οι εργαζόμενοι όταν ξεκινήσουν την περίοδο προσαρμογής τους στην πραγματική εργασία είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι, μειώνοντας στο ελάχιστο δυνατό την περίοδο προσαρμογής τους.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Η Φύση προσφέ κυκλικής οικονομίας Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ. ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΣΤΗΝ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΦΑΙΔΡΑ ΜΠΡΑΤΤΟΥ

48

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

φέρει μαθήματα Ό

ΠΩΣ Η ΤΈ Χ ΝΗ Α ΝΤΙΓΡΆΦΕΙ τη ζωή έτσι κι η

σύγχρονη βιομηχανία καλείται να μιμηθεί τη φύση. Το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας δεν είναι κάτι καινούριο που προέκυψε από τις ανάγκες του σήμερα που επιτάσσουν στις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν πιο βιώσιμα μοντέλα λειτουργίας. Η κυκλικότητα είναι ο κανόνας στη φύση καθώς όλα τα προϊόντα ανακυκλώνονται 100%, ενώ απόβλητα δεν υπάρχουν σε επίπεδο βιώσιμων οικοσυστημάτων. Αυτό μπορεί να αποτελέσει τον πυρήνα της φιλοσοφίας των μεταποιητικών μονάδων που επιθυμούν να μετασχηματίσουν τις μεθόδους παραγωγής τους προς μια κυκλική οικονομία.

Μίμηση και σχεδιασμός Η μετάβαση από το γραμμικό μοντέλο στο κυκλικό έχει λοιπόν ως σημείο εκκίνησης τα μαθήματα της φύσης. Μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση, που θα μπορούσε να λάβει σοβαρά υπόψιν της κάθε επιχείρηση που θέλει να συμβαδίζει με την εποχή του Industry 4.0 και της βιωσιμότητας είναι αυτή του βιομιμητισμού, έννοια που θέλει τα μοντέλα, τα συστήματα και τα στοιχεία της φύσης να αποτελούν πηγή έμπνευσης για τα την επίλυση σύνθετων προβλημάτων. Στη βιομηχανία, αυτό μπορεί να βρει εφαρμογή τόσο στο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας όσο και στο κομμάτι του σχεδιασμού. Η τελευταία αυτή λέξη αποτελεί το «κλειδί» της κυκλικής οικονομίας, στην καρδιά της οποίας βρίσκεται ο σχεδιασμός ενός προϊόντος το οποίο όταν φτάνει στο τέλος της ζωής του, τα υλικά κατασκευής του μπορούν να διατηρηθούν μέσα στην οικονομία για να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στο προϊόν.

προσωρινή συμφωνία επί νέων απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού για βιώσιμα προϊόντα. Οι νέοι κανόνες έχουν ως στόχο: • Να καθορίσουν απαιτήσεις περιβαλλοντικής βιωσιμότητας για όλα σχεδόν τα είδη προϊόντων που διατίθενται στην αγορά της ΕΕ.

• Να θεσπίσουν ένα ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος, το οποίο θα παρέχει πληροφορίες σχετικά με την περιβαλλοντική βιωσιμότητα του προϊόντος.

• Να απαγορεύσουν την καταστροφή ορισμένων απώλητων καταναλωτικών αγαθών (κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και υποδημάτων). Υπενθυμίζεται πως τον Μάρτιο του 2020, η Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο δράσης για την κυκλική οικονομία με περισσότερα από 30 σημεία δράσης, όπως η διασφάλιση της ανάπτυξης βιώσιμων προϊόντων και της κυκλικότητας στις διαδικασίες παραγωγής, η ενδυνάμωση των καταναλωτών, η στόχευση καίριων τομέων και η μείωση των αποβλήτων. Πέραν του σ χεδιασμού ωστόσο των προϊόντων, η ΕΕ έχει θέσει στο επίκεντρο της στρατηγικής της και την κυκλικότητα στις μεθόδους παραγωγής. Η οδηγία για τις βιομηχανικές εκπομπές αποτελεί το κυριότερο νομοθέτημα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της βιομηχανικής ρύπανσης. Η Επιτροπή πρότεινε την επικαιροποίηση της οδηγίας ώστε να υποστηριχθούν οι βιομηχανίες στις προσπάθειές τους για μηδενική ρύπανση έως το 2050 σύμφωνα με τον φιλόδοξο στόχο της ΕΕ, κυρίως με τη στήριξη τεχνικών και επενδύσεων της κυκλικής οικονομίας. Σημειώνεται πως τον Νοέμβριο του 2023 το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σε τριμερείς διαλόγους, κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία ως προς την αναθεώρηση της οδηγίας.

Το επίπεδο ενσωμάτωσης των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στις επιχειρήσεις, δείχνει να συνδέεται άμεσα με την έλλειψη πληροφορίας, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ενημέρωση των επιχειρήσεων

Quo vadis Europa; Με δεδομένες τις παραπάνω επιταγές της κυκλικότητας, σε συνδυασμό με τη γενικότερη αναβάθμιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στη διεθνή ατζέντα, η Ευρώπη βρίσκεται εδώ και καιρό σε εγρήγορση προκειμένου να διαμορφώσει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο που θα ωθεί τις βιομηχανίες στην υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας. Ειδικότερα, στην πιο πρόσφατη εξέλιξη στις 5 Δεκεμβρίου 2023, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο της ΕΕ κατέληξαν σε

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

Ελλιπής η ενημέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων για θέματα Κυκλικής Οικονομίας Με κύριο στόχο την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και της πρόθεσης των επιχειρήσεων όσον αφορά την ενσωμάτωση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στο επιχειρηματικό τους μοντέλο, το τμήμα Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης της EY Ελλάδος, διεξήγαγε σε συνεργασία με το Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΒΙΑΝ), έρευνα κατά τους μή-

49

Οι ψηφιακές λύσεις της COMBATT συνδέουν την αγορά με τις εξελίξεις του Νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για τις μπαταρίες Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΘΕΤΕΙ ΝΕΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ, ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΜΠΑΤΑΡΙΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΜΠΑΤΑΡΙΩΝ ΠΟΥ ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ.

ADVERTORIAL

Σ

ΤΙΣ 17 ΑΥ ΓΟΥ ΣΤΟΥ 2023 , τέθηκε σε ισχύ ο νέος

Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μπαταρίες και τα απόβλητα μπαταριών, γεγονός που αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την ευρωπαϊκή αλλά και την παγκόσμια αγορά μπαταριών. Είναι η πρώτη φορά που ευρωπαϊκό νομικό κείμενο ενσωματώνει πλήρως τις αρχές της κυκλικής οικονομίας και καλύπτει όλο τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, από τον σχεδιασμό μέχρι την μετέπειτα διαχείρισή του. Η COMBATT με την ιδιότητα του μέλους της Eucobat, του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Μπαταριών, παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και συμμετέχει στη διαμόρφωση προτάσεων και λύσεων για την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών. Οι βασικές καινοτομίες που προβλέπει ο κανονισμός περιλαμβάνουν: • Περαιτέρω προϊοντική κατηγοριοποίηση για αποτελεσματικότερη διαχείριση. Εκτός από την κατηγορία των φορητών μπαταριών, ο κανονισμός εισάγει πρόσθετες νέες κατηγορίες που αντικατοπτρίζουν τις εξελίξεις της αγοράς, όπως οι μπαταρίες που χρησιμοποιούνται σε ελαφριά μέσα μεταφοράς (Light Means of TransportLMT) και οι μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα (Electric Vehicles-EV).

• Ψηφιακό διαβατήριο για την ιχνηλάτηση της μπαταρίας σε όλο τον κύκλο της ζωής της καθώς και υποχρεωτική δήλωση και ετικέτα για το αποτύπωμα άνθρακα για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων (EV), μπαταρίες ελαφρών μέσων μεταφοράς (LMT) και επαναφορτιζόμενες βιομηχανικές μπαταρίες χωρητικότητας >2kWh. • Υποχρεωτικό σχεδιασμό φορητών μπαταριών ενσωματωμένων σε συσκευές με τέτοιο τρόπο ώστε οι καταναλωτές να μπορούν να τις αφαιρούν και να τις αντικαθιστούν εύκολα.

• Αναθεωρημένους και πιο φιλόδοξους στόχους συλλογής αποβλήτων: Για φορητές μπαταρίες: 45% έως το 2023, 63% έως το 2027 και 73% έως το 2030 και για μπαταρίες ελαφρών μέσων μεταφοράς (LMT): 51% έως το 2028 και 61% έως το 2031 • Ελάχιστα επίπεδα υλικών που θα πρέπει να ανακτώνται από την επεξεργασία των αποβλήτων μπαταριών - Λίθιο: 50% έως το 2027 και 80% έως το 2031, Κοβάλτιο, χαλκός, μόλυβδος και νικέλιο: 90% έως το 2027 και 95% έως το 2031

50

• Καθορισμό ελάχιστου επίπεδου ανακυκλωμένου περιεχομένου (υλικού προερχόμενου από την ανακύκλωση) στην παραγωγή νέων μπαταριών. Οι βιομηχανικές μπαταρίες, οι μπαταρίες αυτοκινήτων καθώς και οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων θα πρέπει να συνοδεύονται από τεκμηρίωση που να αναφέρει την ποσότητα των στοιχείων που προέρχονται από δευτερεύουσες (ανακυκλωμένες) πρώτες ύλες. Τα ελάχιστα επίπεδα ανακυκλωμένου περιεχομένου σε νέες μπαταρίες καθορίζονται ως εξής: - 8 έτη μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού: 16% για το κοβάλτιο, 85% για μόλυβδο, 6% για το λίθιο και 6% για το νικέλιο.

- 3 έτη μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού:26% για το κοβάλτιο, 85% για μόλυβδο, 12% για το λίθιο και 15% για το νικέλιο. Πλέον απαιτούνται παρεμβάσεις ήδη κατά το στάδιο του σχεδιασμού, προσαρμογή σε νέες τεχνικές απαιτήσεις, διευρυμένη ευθύνη παραγωγού με εξαιρετικά φιλόδοξους τόσο ποσοτικούς όσο και ποιοτικούς στόχους, εισαγωγή νέων μεθόδων διαχείρισης με στόχο την παραμονή του

Ο νέος Κανονισμός αναμένεται να αλλάξει ριζικά το τοπίο στον τομέα των μπαταριών, σε έναν τομέα δηλαδή που αναμένεται να γνωρίσει αλματώδη ανάπτυξη τα προσεχή έτη, με δεδομένη την σημασία της αποθήκευσης ενέργειας και της ηλεκτροκίνησης για την μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία και σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

προϊόντος στην αξιακή αλυσίδα για το μέγιστο δυνατό χρονικό διάστημα (π.χ. μέσω διαφοροποιημένης χρήσης - repurposing), καθώς και πολιτικές εφαρμογής κινήτρων για την έρευνα με σκοπό την προώθηση τεχνολογιών που επιτρέπουν τη μέγιστη επαναχρησιμοποίηση αλλά και την ανάκτηση υλικών. Επισημαίνεται ότι ο Κανονισμός προβλέπει διαφορετικούς χρόνους εφαρμογές για διάφορες ειδικές διατάξεις, προκειμένου να δοθεί χρόνος τόσο στην αγορά όσο και στις αρμόδιες αρχές να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις. Δεν θα πρέπει επίσης να αγνοηθεί το γεγονός ότι ο Κανονισμός προβλέπει την έκδοση σωρείας εκτελεστικών πράξεων για πληθώρα ζητημάτων, τα οποία, παρότι τα περισσότερα είναι τεχνικής φύσεως, θα έχουν εξαιρετικά σημαντική επίπτωση σε όλους τους οικονομικούς παράγοντες (μεθοδολογίες υπολογισμού, τεχνικές απαιτήσεις και προδιαγραφές, περιεχόμενα και τύπος του ψηφιακού διαβατηρίου, κλπ.).

Χτίζουμε Μαζί το αύριο της Κυκλικής Οικονομίας H COMBATT αποτελεί Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσσωρευτών Οχημάτων και Βιομηχανίας για όλη την Ελληνική Επικράτεια εγκεκριμένο από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.). Η λειτουργία της COMBATT, όπως και όλων των Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ), βασίζεται στην αρχή της «διευρυμένης ευθύνης παραγωγού» (extended producer responsibility-EPR) που εισήγαγε, ήδη από το 2003, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο της διαχείρισης των αποβλήτων και η οποία προβλέπει ότι κάθε επιχείρηση που διαθέτει για πρώτη φορά μπαταρίες στην αγορά (ανεξάρτητα αν τις κατασκευάζει η ίδια ή απλά τις εισάγει) θεωρείται εκ του νόμου υπόχρεος παραγωγός. Ως εκ τούτου οφείλει να μεριμνήσει για την διαχείριση των μπαταριών που πούλησε στην ελληνική αγορά όταν αυτές θα καταστούν απόβλητα. Η συνεργασία με την COMBATT εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις που παράγουν, εισάγουν και μεταπωλούν μπαταρίες οχημάτων και βιομηχανίας την απαλλαγή τους από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που επιβάλλει το ευρωπαϊκό και το ελληνικό νομικό πλαίσιο σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων.

Εκτεταμένο πανελλαδικό δίκτυο συνεργατών Από το 2014, η COMBATT έχει αναπτύξει ένα εκτεταμένο πανελλαδικό δίκτυο με περισσότερους από 60 αδειοδοτημένους συνεργάτες οι οποίοι συλλέγουν, μεταφέρουν, αποθηκεύουν και οδηγούν προς ανακύκλωση τις παλαιές μπαταρίες. Το δίκτυο της COMBATT δίνει μεγάλη δυνατότητα επιλογής στις επιχειρήσεις που παράγουν απόβλητα μπαταριών να φέρουν εις πέρας τις υποχρεώσεις τους με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Τα τελευταία δέκα χρόνια το συλλογικό σύστημα της COMBATT έχει διαχειρισθεί περισσότερους από 170.000 τόνους αποβλήτων μπαταριών οχημάτων και βιομηχανίας. Στόχος της COMBATT είναι η σύννομη και περιβαλλοντικά ορθή διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών για ένα μέλλον βιώσιμης ανάπτυξης με εξοικονόμηση των φυσικών πόρων και διασφάλιση της δημόσιας υγείας.

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

Ενημερώνουμε – Ανακυκλώνουμε – Ευαισθητοποιούμε Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλων των εμπλεκόμενων στην αγορά μπαταριών μερών είναι πρωτεύουσας σημασίας πυλώνας της COMBATT. Με βασικά μηνύματα «η συμβολή σου μετράει» & «έχεις το κλειδί για ένα καλύτερο μέλλον» έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες από 130 δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με στόχο την ενεργή συμμετοχή των παραγόντων της αγοράς, αλλά και των καταναλωτών στη σύννομη και περιβαλλοντικά αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών. Επιπλέον, η μαθητική κοινότητα αποτελεί ένα ιδιαίτερης σημασίας κοινό και επενδύει συστηματικά σε δράσεις ενημέρωσης των νέων. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο της 87ης ΔΕΘ, σχεδιάστηκε μια web-based εφαρμογή, αφιερωμένη στα πολύτιμα οφέλη της Κυκλικής Οικονομίας. Άξια επίσης αναφοράς αποτελεί και η συμμετοχή της COMBATT μαζί και με συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης άλλων ρευμάτων αποβλήτων στην έκδοση, μέσω του προγράμματος Επαγωγή στην έκδοση του «Οδηγού Κυκλικής Οικονομίας και Μηδενικών Αποβλήτων για Σχολεία», που μοιράστηκε πέρυσι σε περίπου 30.000 μαθητές 10 δήμων και φέτος αναμένεται να επεκταθεί σε σχολεία ακόμα περισσότερων δήμων, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου Αθηναίων.

Ψηφιακή μετάβαση: Πυλώνας στρατηγικής ανάπτυξης Στην COMBATT εργαζόμαστε προκειμένου ο τομέας της διαχείρισης των αποβλήτων μπαταριών να είναι, θεσμικά και διαδικαστικά, προετοιμασμένος για τον κομβικό ρόλο που θα κληθεί να διαδραματίσει στο άμεσο μέλλον. Η ψηφιοποίηση των διαδικασιών διαχείρισης των αποβλήτων αποτελεί κρίσιμο κομμάτι της επόμενης μέρας και η COMBATT πρωτοπορεί και σε αυτό τον τομέα, έχοντας δημιουργήσει μια βραβευμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα, που συστηματοποιεί την καταγραφή και την επεξεργασία των δεδομένων σε πλήρη συμμόρφωση, τόσο με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας όσο και του ΕΟΑΝ και ταυτόχρονα εξυπηρετεί την απλούστευση και την αποτελεσματικότητα των προβλεπόμενων ελέγχων. Σύντομα θα προσφέρουμε αυτές τις δυνατότητες σε πραγματικό χρόνο, ικανοποιώντας και τις απαιτήσεις του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού για πληρέστερη καταγραφή δεδομένων και αυξημένη ιχνηλασιμότητα σε όλη την αξιακή αλυσίδα των μπαταριών.

COMBATT A.E. Ελαιών 36, 145 64, Κηφισιά T: 216 9002080 E: info@combatt.eu W: www.combatt.eu

51

ElvalHalcor: Eπενδύσεις που συμβάλλουν στη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία Γιώργος Μαυραγάνης, Strategic Planning & Sustainability Senior Manager του Τομέα Διέλασης Χαλκού και Κραμάτων της ElvalHalcor Παναγιώτης Τσερόλας, Sustainability Senior Manager του Τομέα Έλασης Αλουμινίου της ElvalHalcor Για την ElvalHalcor, οι αρχές της κυκλικής οικονομίας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του επιχειρηματικού της μοντέλου και της στρατηγικής της για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Καθώς το αλουμίνιο και ο χαλκός είναι δύο μέταλλα που μπορούν να ανακυκλώνονται συνεχώς χωρίς να χάνουν τις αρχικές τους ιδιότητες, η ElvalHalcor αναζητά συνεχώς βέλτιστες λύσεις για τον σχεδιασμό και την επέκταση του κύκλου ζωής των προϊόντων της, με έμφαση στην αύξηση χρήσης δευτερογενούς μετάλλου (σκραπ). Για το 2022, το ποσοστό ανακυκλωμένου σκραπ στα προϊόντα της ElvalHalcor έφτασε το 32% για τον τομέα έλασης αλουμινίου και το 50% για τον τομέα διέλασης χαλκού και κραμάτων. Επιπλέον, η ElvalHalcor επιδιώκει τη διαρκή βελτίωση των παραγωγικών της διαδικασιών, με στόχο την μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος, την εξοικονόμηση φυσικών πόρων, τον περιορισμό της παραγωγής αποβλήτων αλλά και τη βέλτιστη διαχείρισή τους, με στόχο την ανακύκλωση ή αξιοποίησή τους. Για παράδειγμα, η σύγχρονη μονάδα επεξεργασίας υδατικών αποβλήτων παράγει ετησίως περισσότερους από 1.000 τόνους ιλύος με υψηλή συγκέντρωση σε γύψο, η οποία χρησιμοποιείται κατόπιν επεξεργασίας ως εναλλακτική πρώτη ύλη στη βιομηχανία τσιμέντου. Αντίστοιχα, ρυπασμένα απορροφητικά υλικά με έλαια αξιοποιούνται ως εναλλακτικά καύσιμα σε άλλες βιομηχανίες για παραγωγή ενέργειας. Οι επενδύσεις σε σύγχρονα μηχανήματα και εξοπλισμό, η υιοθέτηση διεθνών καλών πρακτικών στην παραγωγή, οι

νες Οκτώβριο-Δεκέμβριο 2022, η οποία απευθύνθηκε σε μεγάλες και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις και δημοσιεύθηκε πριν λίγους μήνες στο Μηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο ΣΕΒ. Σύμφωνα με την Ναυσικά Ζευγώλη, Partner, Υπηρεσίες Κλιματικής Αλλαγής και Βιώσιμης Ανάπτυξης, EY Ελλάδος, βάσει των ευρημάτων της έρευνας, η ενημέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων για θέματα Κυκλικής Οικονομίας παραμένει ελλιπής, καθώς περισσότερες από τις μισές (53%) δηλώνουν πως δεν είναι επαρκώς ενημερωμένες. Σημαντική διαφοροποίηση εντοπίζεται βάσει του μεγέθους της επιχείρησης, με το 64% των μεσαίων επιχειρήσεων να δηλώνουν πως δεν είναι επαρκώς ενημερωμένες, έναντι του 29% των μεγάλων επιχειρήσεων. Επιπλέον, το επίπεδο ενσωμάτωσης των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα, δείχνει να συνδέεται άμεσα με την έλλειψη πληροφορίας, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ενημέρωση των επιχειρήσεων. Παρά την έλλειψη ενημέρωσης, οι ελληνικές επιχειρήσεις επιδεικνύουν ισχυρό ενδιαφέρον για την Κυκλική Οικονομία, με τις περισσότερες να δηλώνουν πρόθυμες

εφαρμογές ψηφιοποίησης και έξυπνων συστημάτων, αποτελούν μέρος της στρατηγικής της ElvalHalcor για υπεύθυνη παραγωγή βιώσιμων προϊόντων και λύσεων που συμβάλλουν στην μετάβαση προς μία κυκλική οικονομία χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα. Παραδείγματα αυτής της στρατηγικής είναι το έργο IntWaste, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας, όπου σε συνδυασμό με την τεχνολογία IoT (Internet of Things) ο παραγόμενος όγκος αποβλήτων παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο και εντοπίζονται συνεχώς προτάσεις για διορθωτικές ενέργειες. Επιπλέον, το έργο CARDIMED (Climate Adaptation and Resilience Demonstrated in the MEDiterranean region), είναι ένα επιδοτούμενο ερευνητικό πρότζεκτ στο πλαίσιο του HORIZON EUROPE 2022. Ο τομέας διέλασης χαλκού και κραμάτων της ElvalHalcor, υιοθετώντας τις Αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, συμμετέχει στο έργο με την πιλοτική εφαρμογή “ Industrial symbiosis through smart water management in Central Greece”, εισάγοντας φυσικές λύσεις (natural based solutions) επεξεργασίας υδατικών αποβλήτων και ομβρίων υδάτων στη βιομηχανία, ενισχύοντας τη βέλτιστη διαχείριση και εξοικονόμηση νερού. Επιπλέον, η ElvalHalcor, αναγνωρίζοντας την σημασία της συνεργασίας με όλους τους συμμετόχους, αναπτύσσει ποικίλες δράσεις για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την κυκλική οικονομία, με έμφαση στις πρωτοβουλίες και δράσεις για την ανακύκλωση των τελικών προϊόντων, σε συνεργασία με ΜΚΟ, ιδρύματα και φορείς.

να μεταβούν σε υψηλότερα στάδια ανάπτυξης ενός επιχειρηματικού σχεδίου δράσης και στην ενσωμάτωση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στη στρατηγική τους. Συγκεκριμένα, το 60% των επιχειρήσεων δηλώνουν πως θα βρίσκονται σε προηγμένο στάδιο ανάπτυξης σχεδίου δράσης εντός των επόμενων δύο ετών, όπου επί του παρόντος βρίσκεται το 38%, με τις μεσαίες μεγέθους επιχειρήσεις να παρουσιάζουν υψηλότερη δυναμική μετάβασης σε σχέση με τις μεγάλες (24% και 14% αντίστοιχα). Μέσα από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας, αναδεικνύεται η ανάγκη για συγκεκριμένες δράσεις, με στόχο την ενδυνάμωση των επιχειρήσεων και τη βελτίωση του επιχειρηματικού πλαισίου για την ενίσχυση της μετάβασης. Η κα Ζευγώλη, στην ανάλυσή της σημειώνει τις προτεινόμενες δράσεις, οι οποίες επικεντρώνονται στη στοχευμένη ενημέρωση του επιχειρηματικού κόσμου σε σχέση με τα επιχειρηματικά μοντέλα Κυκλικής Οικονομίας, τις επενδύσεις σε υποδομές διαχείρισης αποβλήτων ώστε να είναι διαθέσιμες στην αγορά δευτερογενείς πρώτες ύλες, την ανάπτυξη προδιαγραφών και τυποποί-

Οι ελληνικές επιχειρήσεις επιδεικνύουν ενδιαφέρον για την Κυκλική Οικονομία, με τις περισσότερες να δηλώνουν πρόθυμες να μεταβούν σε υψηλότερα στάδια ανάπτυξης ενός σχεδίου δράσης

52

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ησης με έμφαση στα δευτερογενή υλικά, την ανάπτυξη κινήτρων και αντικινήτρων, την ενίσχυση της έρευνας και τεχνολογίας και τέλος την παρακολούθηση της επίδοσης των εταιρειών σε εθνικό επίπεδο.

Tο πρώτο Ιmpact fund κυκλικής οικονομίας στην Ελλάδα Την υπογραφή της Σύμβασης Σύστασης και Διαχείρισης του «SPOROS Platform ΑΚΕΣ» ανακοίνωσε τη φετινή χρονιά η SPOROS Impact Ventures, εταιρεία διαχείρισης εναλλακτικών επενδύσεων με έδρα την Αθήνα. Πρόκειται για το πρώτο Circular Economy Fund στην Ελλάδα, αρχικού κεφαλαίου 30,5 εκατομμυρίων ευρώ, με την επενδυτική συμμετοχή της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων A.E. (π.TANEO) και άλλων 10 επενδυτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Όπως έχει δηλώσει προηγουμένως στο περιοδικό, ο Αλέξανδρος Καρύδης-Καρανδρέας, συνιδρυτής του fund, υπάρχει κατακόρυφη άνοδο του επενδυτικού ενδιαφέροντος για την κυκλική οικονομία. Σύμφωνα με τον κ. Καρύδη

– Καρανδρέα, ακόμα και στην περίπτωση που επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι της συμφωνίας του Παρισιού για την ενεργειακή μετάβαση και τις ΑΠΕ, θα έχουμε πετύχει μόνον το 50% των συνολικών στόχων ενώ το υπόλοιπο 50% θα έρθει από τη συστημική αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο και τις καταναλωτικές τάσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο SPOROS προβασίζει την επενδυτική του στρατηγική στις ανάγκες των παραγωγικών επιχειρήσεων για πιο αποτελεσματικά χρηματοοικονομικά εργαλεία, σε συνδυασμό με μεταφορά τεχνολογίας και εξειδικευμένης κατάρτισης, ξεκλειδώνοντας τη δυνατότητα περαιτέρω μόχλευσης και ανταγωνιστικής διεθνούς εξάπλωσης. Επικεντρώνεται σε συγκεκριμένους τομείς με ανεκμετάλλευτο εξαγωγικό δυναμικό, ευρύ περιθώριο βελτίωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και καταλυτική σημασία για την επιτάχυνση της κυκλικότητας, αποδίδοντας έμφαση σε: Καθαρή Ενέργεια Αλυσίδες Αξίας, Γαλάζια Ανάπτυξη & Βιώσιμο Τουρισμό, Βιο-οικονομία & Αγρο-διατροφή, Μεταποίηση, Χημικά- Πλαστικά & e-waste. •

ΜΕΛ: H κυκλική οικονομία στην πράξη ΑΠΟΤΕΛΩΝΤΑΣ ΤΗ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΧΑΡΤΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΧΑΡΤΟΝΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΣΤΗΝ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ, Η ΜΕΛ ΣΧΕΔΙΑΖΕΙ, ΠΑΡΑΓΕΙ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΜΕΝΟ ΧΑΡΤΟΝΙ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ, ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΟ ΧΑΡΤΙ, ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.

• Επενδύσεις άνω των 35 εκατ. ευρώ την τελευταία δεκαετία.

• 120.000 τόνοι ανακυκλωμένου χαρτονιού ετησίως.

• 95% θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

• Ο πλέον σύγχρονος βιολογικός καθαρισμός • 30+ χώρες εξαγωγής.

Α

ΠΌ ΤΟ 1967 παράγουμε χαρτόνι συσκευασίας,

που στη συνέχεια συσκευάζει τα περισσότερα επώνυμα ελληνικά προϊόντα. Χρησιμοποιώντας ΜΕΛ - ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ αποκλειστικά ανακυκλώσιμο χαρτί, αξιοποιούμε ΧΑΡΤΟΥ Μ.Α.Ε. άνω του 40% του χαρτιού που συλλέγεται εγχώρια, απορK80 C57 M0 Y100 Κ.

K0Γέφυρα, 57011 Θεσσαλονίκη ρυπαίνοντας σημαντικά τη χώρα. Τ: 2310728000, F 2310715351 Με αυτό τον τρόπο αποτελούμε βασικό κρίκο στην αλυσίδα E: info@melpaper.com της κυκλικής οικονομίας εδώ και έξι δεκαετίες.

S: www.melpaper.com Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους:

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

53

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει η χώρα της πράσινης βιομηχανίας Η ΧΩΡΑ ΜΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΑΛΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ, ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΗΣ, ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΝΊΚΟΣ ΚΟΥΦΟΚΩΤΣΙΟΣ, DIPL. BREWING, OPCO SC SUSTAINABILITY, DIGITAL & BCS HEAD

Τ

Α ΖΥΘΟΠΟΙΕΊΑ και βυνοποιεία της ΑΖ βρίσκονται

στη θέση του οδηγού σε αυτή τη συναρπαστική «πράσινη» διαδρομή! Με 99,3% συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης, όλα τα οργανικά υποπροϊόντα, που προέρχονται από το κριθάρι και την επεξεργασία του, βρίσκουν νόημα και υπόσταση ως ζωοτροφές. Η μαγιά, υπερ-πολύτιμο συστατικό της ζυθοποίησης, με το πέρας της χρήσης της, τροφοδοτεί μονάδες βιοαερίου, παράγοντας καθαρή ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Το γυαλί που δεν πληρεί τις προϋποθέσεις για να χρησιμοποιηθεί και πάλι στην αγορά, συγκεντρώνεται, διαχωρίζεται, επεξεργάζεται και αποστέλλεται για ανακύκλωση και παραγωγή νέων μπουκαλιών στον παραγωγό με τον οποίο συνεργάζεται η εταιρεία, κλείνοντας με αυτόν τον όμορφο τρόπο τον κύκλο ζωής του προϊόντος. Χαρτιά, αλουμίνιο, πλαστικό, διαχωρίζονται με τη σειρά τους και είτε ανακυκλώνονται, είτε γίνονται «τροφή» για παραγωγή ενέργειας. Τίποτα δεν σπαταλιέται, τίποτα δεν πηγαίνει χαμένο. Σε μια εποχή που τρέχει με τόσο γοργούς ρυθμούς, δεν θα μπορούσε κανείς να μένει στατικός. Πώς θα μπορούσε άλλωστε όταν το ζητούμενο είναι η συνεχής βελτίωση; Η συνεχής πίεση να γινόμαστε καλύτεροι κάθε μέρα. Και αυτό γίνεται από όνειρο πραγματικότητα, χάρη στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών. Είτε είναι εκχύλιση πρωτεϊνών ώστε τα υποπροϊόντα της ζυθοποίησης να αναβαθμιστούν και να είναι ικανά να χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή προϊόντων για τον άνθρωπο, ενώ ταυτόχρονα οι ίνες αυτών να αποτελέσουν ένα βιώσιμο καύσιμο, είτε είναι προϊόντα φίλτρανσης που μπορούν να αποτελέσουν εξαίρετη οικοδομική πρώτη ύλη, με καλύτερες μάλιστα ιδιότητες από τις ήδη υπάρχουσες, η ΑΖ βρίσκεται εκεί. Με συνεργάτες πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, εταιρείες ανάπτυξης νέων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς, επιχειρεί και κατορθώνει να βρίσκει λύσεις που αυξάνουν ακόμη περισσότερο τον κύκλο ζωής των υλικών. Όχι σε πιλοτικό επίπεδο. Όχι σε πειράματα. Μα ρεαλιστικά, σε ένα πραγματικό, δύσκολο, βιομηχανικό περιβάλλον.

ADVERTORIAL

Η βιώσιμη παραγωγή να γίνει η νέα νόρμα Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια ωστε ενεργά να προωθηθούν οι αρχές της κυκλικής οικονομίας. Η προσπάθεια αυτή συνιστά συνεχή χρήση, επαναχρησιμοποίηση, και ανακύκλωση των διαθεσίμων πόρων, ώστε να μειωθεί η παραγωγή αποβλήτων και να μειωθεί η πίεση στα φυσικά οικοσυστήματα. Πρωτοπορώντας σε

54

αυτές τις αρχές, η ΑΖ όχι μόνο φροντίζει για το περιβάλλον, αλλά και δημιουργεί οικονομικές ευκαιρίες, ενθαρρύνει καινοτόμες λύσεις, αξιοποιεί τεχνολογίες και δίνει βήμα σε πιλοτικά προγράμματα να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα, ώστε η βιώσιμη παραγωγή να γίνει η νέα νόρμα στην ελληνική βιομηχανία.

H ΑΖ δημιουργεί οικονομικές ευκαιρίες, ενθαρρύνει καινοτόμες λύσεις και δίνει βήμα σε πιλοτικά προγράμματα να εφαρμοστούν σε μεγάλη κλίμακα, ώστε η βιώσιμη παραγωγή να γίνει η νέα νόρμα στην ελληνική βιομηχανία Με τη χρήση του νερού να καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της προσοχής όλων μας, η Ελλάδα προσπαθεί να βελτιστοποιήσει την κατανάλωση του ύψιστου αγαθού, μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Σε αυτό το πλαίσιο η ΑΖ φέρνει στο προσκήνιο βέλτιστες τεχνικές τόσο της ελληνικής όσο και της παγκόσμιας ζυθοποιίας και βιομηχανίας, αντλώντας από τη συσσωρευμένη γνώση των υπολοίπων χωρών της μητρικής εταιρείας. Δίνει βήμα σε διδάκτορες ώστε να κάνουν σάρκα και οστά έννοιες όπως το υδατικό αποτύπωμα, δίνοντας τη δυνατότητα να συγκριθούν οι βιομηχανίες μεταξύ τους σε έναν άτυπο διαγωνισμό μείωσης της κατανάλωσης του πολύτιμου φυσικού πόρου. Με την αρωγή ειδικών από όλη την Ευρώπη για τη μείωση της κατανάλωσης, αλλά και τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα καινοτομίας για ειδική φίλτρανση του αποβλήτου νερού, ώστε να καταστεί δυνατή η επαναχρησιμοποίηση του τόσο σε καθαρισμούς, όσο και σε άρδευση όμορρων εκτάσεων, η πορεία μας σε ένα πιο ευοίωνο μέλλον για το νερό, είναι σίγουρη. Αλλά ακόμη πιο σημαντικό βήμα από τις διορθωτικές ενέργειες που αναφέρθηκαν πιο πάνω, είναι η πρόληψη. Η ΑΖ επενδύει σημαντικά και στο κομμάτι αυτό, με όλο το

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

επιστρατεύονται για να βοηθήσουν στην γρήγορη επέμβαση, αλλά πολύ περισσότερο προς αποφυγή σταματημάτων. Και με την προληπτική συντήρηση τα μηχανήματα ζούνε περισσότερο και άρα οι πόροι του περιβάλλοντος διατηρούνται και προστατεύονται. Καθώς η Ελλάδα συνεχίζει το ταξίδι της προς μια πιο βιώσιμη παραγωγική διαδικασία και ορθολογική χρήση πόρων, η παγκόσμια κοινότητα παρατηρεί και μαθαίνει. Η Ελλάδα που δεν φοβάται να καινοτομήσει, εδραιώνεται ως πρωτοπόρος στο ταξίδι προς ένα καλύτερο μέλλον, πάντα με ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες λύσεις, χωρίς να κυνηγά χίμαιρες. Στην υγεία της Ελλάδας, της χώρας του πρασίνου! πλαστικό που χρησιμοποιείται στις συσκευασίες μας, από την παλέτα μέχρι το τελικό προϊόν, να έχουν τουλάχιστον 25% ανακυκλωμένο προϊόν, μειώνοντας την χρήση νέου υλικού και άρα τη σπατάλη των φυσικών πόρων. Τέλος, μιας και μιλάμε για βιομηχανία, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ τα μηχανήματα που την απαρτίζουν. Αν και δεν είναι πάντα εμφανή ούτε η επίπτωση τους στο περιβάλλον και ποσό μάλλον ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να βελτιωθεί αυτή, ωστόσο αποτελούν σημαντικό τομέα που πρέπει να ελεγχθεί. Στο κομμάτι αυτό, η τεχνολογία και η βιομηχανία 4.0 είναι στο πλευρό μας. Μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα, η ΑΖ έχει εντάξει την προληπτική συντήρηση με τη βοήθεια πανεπιστημιακών ιδρυμάτων αλλά και εταιριών αυτοματισμού και τεχνολογίας στο πρόγραμμα της. Αισθητήρες κραδασμών και θερμοκρασίας

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Λεωφόρος Κηφισού 102, 122 41, Αιγάλεω Τ: 210 5384911 E: athenianbrewery@heineken.com W: https://athenianbrewery.gr/

55

H2O: Προστατεύοντας τον πιο ζωτικό πόρο της βιομηχανίας ΤΟ ΝΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΚΡΙΣΙΜΟΣ ΠΟΡΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΤΗΡΕΙ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ. ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ, ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΖΕΙ ΕΞΙΣΟΥ ΖΩΤΙΚΟ ΡΟΛΟ, ΚΑΘΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΒΑΣΙΚΟ ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΥΝ ΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΣΕ ΤΕΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ. ΩΣΤΟΣΟ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΙ, Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΠΙΟ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΟ ΠΟΤΕ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΦΑΙΔΡΑ ΜΠΡΑΤΤΟΥ

Α

ΝΑΤΡΈΧΟΝΤΑΣ στην εποχή που γεννήθηκαν οι πρώτοι

μεγάλοι πολιτισμοί, θα διαπιστώσει εύκολα κανείς πως η άνθησή τους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ορθή και αποδοτική διαχείριση του νερού. Οι Μεσοποτάμιοι, οι Αιγύπτιοι και οι Ρωμαίοι, ανέπτυξαν εξελιγμένα συστήματα διαχείρισης των υδάτων κατασκευάζοντας κανάλια, υδραγωγεία και δεξαμενές αξιοποιώντας το νερό σε ποικίλες εφαρμογές, κρίσιμες για την επιβίωση αλλά και την ευημερία τους. Λίγους αιώνες πριν, η Βιομηχανική Επανάσταση σηματοδότησε μια σημαντική καμπή στη μεταποίηση και τη διαχείριση του νερού. Η χρήση υδραυλικών τροχών και ατμομηχανών για την παραγωγή ενέργειας και τις διαδικασίες παραγωγής απαιτούσε προσεκτική διαχείριση των υδάτινων πόρων. Ωστόσο, με την έλευση του 20ου αιώνα και την άνοδο της βαριάς βιομηχανίας, ήρθε και η συνειδητοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της. Αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη κανονισμών και προτύπων που σχετίζονται με την ποιότητα και την απόρριψη του νερού σε πολλά βιομηχανικά κράτη.

Μονόδρομος η εναρμόνιση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες Ο ευρωπαϊκός μεταποιητικός τομέας είναι ένας από τους μεγαλύτερους βιομηχανικούς χρήστες υδατικών πόρων στον κόσμο και ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει

56

εφαρμόσει διάφορες πολιτικές και πρωτοβουλίες που σχετίζονται με το νερό για την προώθηση της αποδοτικής χρήσης και της βιωσιμότητάς του στη μεταποίηση. Μία από τις πιο σημαντικές είναι η Οδηγία Βιομηχανικών Εκπομπών (IED), η οποία ρυθμίζει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των βιομηχανικών εγκαταστάσεων, σε ζητήματα όπως ο έλεγχος των επιπτώσεων των δραστηριοτήτων τους στην ποιότητα και την ποσότητα του νερού. Οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις υποχρεούνται να λαμβάνουν άδειες και να συμμορφώνονται με ειδικές διατάξεις που σχετίζονται με τη διαχείριση των υδάτων. Τον Απρίλιο του 2022, η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για την επικαιροποίηση και τον εκσυγχρονισμό των κανόνων για τις βιομηχανικές εκπομπές. Απώτερος στόχος είναι να τονωθεί ο ριζικός μετασχηματισμός των μεγάλων αγροτοβιομηχανικών μονάδων για την επίτευξη μιας ανταγωνιστικής, κλιματικά ουδέτερης οικονομίας μηδενικών ρύπων έως το 2050. Κυριότερα στοιχεία της αναθεώρησης είναι, μεταξύ άλλων, η συμπερίληψη περισσότερων βιομηχανικών μονάδων στη νομοθεσία, η αποτελεσματικότερη αδειοδότηση, η μείωση του διοικητικού κόστους, η αύξηση της πρόσβασης στην πληροφόρηση, της διαφάνειας και της συμμετοχής του κοινού, αλλά και η μεγαλύτερη υποστήριξη των νέων τεχνολογιών και άλλων καινοτόμων προσεγγίσεων. Σύμφωνα με την πρόταση, οι νέοι κανόνες θα επεκταθούν ώστε να ισχύουν επίσης για περισσότερες ενεργοβόρες

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, συμπεριλαμβανομένων για πρώτη φορά των βοοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Επίσης, θα συμπεριλαμβάνουν τον εξορυκτικό τομέα, αλλά και τις μεγάλες μονάδες παραγωγής μπαταριών. Η αναθεώρηση αφορά ακόμη, τον κανονισμό της ΕΕ για την παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων, στο πλαίσιο του οποίου αναπτύχθηκε η ευρωπαϊκή πύλη για τις βιομηχανικές εκπομπές.

Το Water Management ως core λειτουργία στη μεταποίηση Την ίδια στιγμή, ολοένα και περισσότερες εταιρείες έχουν θέσει στο επίκεντρο των λειτουργιών τους τις επιταγές των κριτηρίων ESG δίνοντας προτεραιότητα στην ορθή διαχείριση του νερού και εφαρμόζοντας τεχνολογίες και πρακτικές που μειώνουν την κατανάλωση στην παραγωγή. Αυτό όχι μόνο εξοικονομεί έναν πολύτιμο πόρο, αλλά μειώνει επίσης το λειτουργικό κόστος. Οι σύγχρονες βιομηχανίες, συμβαδίζοντας με τo τρέχον κανονιστικό πλαίσιο αλλά και τις τάσεις του Water Management, δύνανται να υιοθετήσουν μια σειρά από πρακτικές για να βελτιώσουν τη διαχείριση του νερού στις λειτουργίες τους όπως: • Εφαρμογή τεχνολογιών αποδοτικής χρήσης νερού: Επενδύσεις σε εξοπλισμό και τεχνολογίες που μειώνουν την κατανάλωση νερού στις διαδικασίες παραγωγής.

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

αρακολούθηση και υποβολή εκθέσεων: Θέσπιση Π συστημάτων παρακολούθησης της χρήσης του νερού και κοινοποίηση βασικών μετρήσεων στα ενδιαφερόμενα μέρη, επιδεικνύοντας τη δέσμευση για διαφάνεια.

• Επεξεργασία λυμάτων: Αποτελεσματική επεξεργασία των λυμάτων ώστε να πληροί τα περιβαλλοντικά πρότυπα πριν από την απόρριψη.

• Κοινωνικός Διάλογος: Συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες, τις ΜΚΟ και λοιπούς ενδιαφερόμενους με στόχο την κατανόηση των ανησυχιών και την εξεύρεση αμοιβαία επωφελών λύσεων.

• Συμμόρφωση και πιστοποίηση: Εξασφάλιση πιστοποιήσεων όπως το Πρότυπο ISO 46001 που προδιαγράφει τις γενικές απαιτήσεις για τη δημιουργία Συστήματος Διαχείρισης Αποδοτικότητας Νερού και το ISO 14001 για Περιβαλλοντική Διαχείριση. Ένα δείγμα, εξάλλου, εναρμονισμού με τις σύγχρονες πρακτικές στη διαχείριση του νερού είναι και αυτό της Ικτίνος Ελλάς Α.Ε. «Από την ίδρυση της η Ικτίνος το 1974 και από την πρώτη εξόρυξη μαρμάρου στα λατομεία της, έγινε άμεσα αντιληπτό πως οι υδάτινοι πόροι και η με σχέδιο αξιοποίηση τους, θα καθορίζουν δραστικά το πλαίσιο λειτουργίας της επιχείρησης και θα είναι άμεσα συνυφασμένοι με τη βιωσιμότητά της στο μέλλον. Συνεπώς, η διοίκηση της εταιρείας έχει δεσμευτεί, να διαχειρίζεται τα θέματα περιβαλλοντικής •

57

Druckfarben Hellas: Βασικό καθημερινό μέλημα η μείωση των ποσοτήτων του νερού εκπλύσεων Ελένα Καραβασίλη, Strategy and Innovation Advisor στην Druckfarben Hellas

Στον Όμιλο Druckfarben Hellas, το νερό αποτελεί πολύτιμο αγαθό. Σταθερός στόχος είναι να εξοικονομούμε όσο το δυνατόν περισσότερο νερό κατά την παραγωγική διαδικασία και να υιοθετούμε βέλτιστες διαθέσιμες waste management πρακτικές. Η χρήση νερού αφορά κυρίως την παραγωγή προϊόντων που έχουν ως βάση το νερό. Συγκεκριμένα, η κατανάλωσή του γίνεται για προϊόντα των οποίων οι συνταγές παραγωγής έχουν ως α’ ύλη το νερό και για την έκπλυση περιεκτών, σωληνώσεων κι άλλου εξοπλισμού, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των συγκεκριμένων προϊόντων. Το αποτέλεσμα αυτής της κατανάλωσης είναι υγρό βιομηχανικό απόβλητο που συλλέγεται και επεξεργάζεται σε μονάδες φυσικοχημικής κατεργασίας και επαναχρησιμοποιείται ως μέσο καθαρισμού. Βασικό καθημερινό μας μέλημα είναι η μείωση των ποσοτήτων του νερού εκπλύσεων. Ειδικότερα, η έκπλυση των δοχείων, που χρησιμοποιούνται για το μεγαλύτερο όγκο παραγωγής χρωμάτων γίνεται με αντλία υψηλής πίεσης και ειδικά ακροφύσια για μειωμένη κατανάλωση.

προστασίας και υδάτινων πόρων, με την ίδια υπευθυνότητα και σημασία με την οποία αντιμετωπίζει το σύνολο των λειτουργιών της, ακολουθώντας τις αρχές της πρόληψης, της προστασίας στο πλαίσιο των νομοθετικών διατάξεων, της δημοσιοποίησης των ενεργειών της και της διαρκούς βελτίωσης της απόδοσή της στους τομείς του περιβάλλοντος» σημειώνει η Τζούλη Χαϊδά, Αναπληρώτρια Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρείας και Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Μαρμάρου Μακεδονίας – Θράκης. Για την επίτευξη λοιπόν, της αειφορίας, της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας, η διασφάλιση της επάρκειας των υδάτινων πόρων κι η ορθολογική διαχείρισή τους, αποτελούν από τις βασικές προσεγγίσεις της επιχείρησης. Σύμφωνα με την κα Χαϊδά, το νερό για τη βιομηχανία μαρμάρου, τόσο κατά την εξόρυξη, όσο και κατά την επεξεργασία, είναι το πιο απαραίτητο μέσο στο παραγωγικό επίπεδο, για αυτό και έχει δοθεί ιδιαίτερη μέριμνα για την ορθολογική και οικονομική χρήση του, εφαρμόζοντας διαδικασίες ανακύκλωσης, καθαρισμού και επαναχρησιμοποίησης του. Έτσι κατά την εξορυκτική δραστηριότητα στις λατομικές μονάδες, τα νερά οδηγούνται σε φυσικά διαμορφωμένες δεξαμενές, καθαρίζονται μέσω φυσικής καθίζησης από τη λάσπη και τελικά αντλούνται προς περιφερειακές δεξαμενές για επαναχρησιμοποίηση, επιτυγχάνοντας ανακύκλωση 40-50%. Αντίστοιχα στις βιομηχανικές μονάδες επεξεργασίας, τα χρησιμοποιούμενα νερά συγκεντρώνονται μέσω καναλιών σε σιλό, όπου γίνε-

58

Επίσης, φροντίζουμε το νερό έκπλυσης να χρησιμοποιείται στην επόμενη παρτίδα παραγωγής. Παράλληλα, για την έκπλυση των σωληνώσεων, που συνδέουν τα δοχεία του βασικού συμπυκνωμένου χρώματος, του τελικού χρώματος και των μηχανών συσκευασίας, έχουν εγκατασταθεί pigging lines, ένα ειδικό σύστημα σωληνώσεων με εσωτερικό μηχανισμό τύπου “κυλινδρικού scraper”, που προωθείται με πεπιεσμένο αέρα και βοηθά στο αποτελεσματικό άδειασμα και στον καθαρισμό τους. H λειτουργία τους ελέγχεται από το σύστημα PLC, με το οποίο ελαχιστοποιείται παράλληλα η απαιτούμενη ποσότητα νερού έκπλυσης του δικτύου των σωληνώσεων. Όσον αφορά στην παραγωγή μικρών παρτίδων, χρησιμοποιούνται ανοξείδωτα τροχήλατα δοχεία και αντίστοιχα αναμικτήρες και τριβεία για τα μελάνια, ανά κατηγορία προϊόντος, ώστε να μην απαιτείται εξαντλητική έκπλυση. Τα δοχεία καθαρίζονται με χρήση ειδικού ακροφυσίου νερού υψηλής πίεσης ή με ειδικό μηχάνημα αυτόματης λειτουργίας με περιστρεφόμενες βούρτσες για την μηχανική αποκόλληση των υπολειμμάτων με ελαχιστοποίηση της χρήσης καθαρού νερού. Τέλος, φροντίζουμε η μεγαλύτερη ποσότητα των νερών εκπλύσεων να χρησιμοποιούνται σε επόμενη ομοειδή παρτίδα παραγωγής. Πραγματοποιούμε καθημερινά ελέγχους για να έχουμε εικόνα της κατάστασης του δικτύου νερού, ενώ η κατανάλωση ελέγχεται σε εβδομαδιαία βάση από τους ανάλογους μετρητές, με σκοπό να εντοπίζονται τυχόν διαρροές ή άλλες πιθανές δυσλειτουργίες και να αποκαθίστανται άμεσα. Για κάθε παραγωγική μονάδα εξάγονται ετησίως οι δείκτες κατανάλωσης νερού ανά τόνο παραγόμενου προϊόντος και τα στοιχεία κοινοποιούνται στις αντίστοιχες περιβαλλοντικές δηλώσεις.

Παπουτσάνης: Συστηματική επιδίωξη η μείωση της κατανάλωσης νερού Μιχάλης Δρογκάρης, Διευθυντής Εργοστασίου, Παπουτσάνης Εξειδικεύοντας το στόχο της μείωσης του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος, η Παπουτσάνης επιδιώκει συστηματικά τη μείωση της κατανάλωσης νερού. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται μονάδα αντίστροφης ώσμωσης, η οποία χρησιμοποιεί απορριπτόμενο νερό για την παραγωγή νερού για το λεβητοστάσιο, εξοικονομώντας 20m³ νερού ημερησίως. Επιπλέον, έχει αυτοματοποιηθεί η λειτουργία παραγωγής μαζών καλλυντικών για καλύτερη διαχείριση του νερού, ενώ έχει εγκατασταθεί και αυτοματοποιημένο σύστημα καθαρισμού με CIP (Clean in place). Παράλληλα, και όσον αφορά τη μείωση παραγωγής στερεών και υγρών αποβλήτων, εφαρμόζει διαλογή των αποβλήτων και συνεργάζεται με αδειοδοτημένες εταιρείες για τη συλλογή και επεξεργασία. Επιπλέον, επαναχρησιμοποιεί και ανακυκλώνει την πρώτη ύλη πλαστικού που απορρίπτεται από την παραγωγή. Σύμφωνα με στοιχεία για 2021-2022 και με επίσημες εταιρικές μετρήσεις για YTD2023, έχουμε πετύχει, μεταξύ άλλων, μείωση κατά 40% στην κατανάλωση νερού ανά παραγόμενο προϊόν.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Water Underground: Πώς η σύγκλιση IΤ και ΟΤ αξιοποιεί την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) Η ΠΛΗΡΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ WATER UNDERGROUND ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΠΟΓΕΙΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΟΛΟ ΤΟ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΑΡΜΠΗΣ, INTTRUST - ΙΤ/ΟΤ ENGINEERING MANAGER

Σ

ΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ η Επιχειρησιακή τεχνολογία (OT)

συμπεριλαμβάνει συστήματα όπως DCS, SCADA, PLC κλπ. τα οποία με την βοήθεια αισθητήρων και ενεργοποιητών επιτελούν την παρακολούθηση και τον έλεγχο των μηχανών και των παραγωγικών διαδικασιών. Στον αντίποδα η τεχνολογία Πληροφορικής (IT) χρησιμοποιεί συστήματα όπως ERP, EMS, SCM, MIS κλπ. για να συγκεντρώσει, να μετασχηματίσει και να αναλύσει τα δεδομένα που αποτελούν τη βάση για τη λήψη αποφάσεων. Στην πάροδο του χρόνου οι δύο αυτές τεχνολογίες, και τα αντίστοιχα τμήματα της οργανωτικής δομής των επιχειρήσεων ακολουθούσαν χωριστή πορεία, κυρίως για λόγους προστασίας της παραγωγικής διαδικασίας από εξωτερική επέμβαση. Η έλευση όμως του Industry 4.0 με την εισαγωγή νέων wireless smart sensors και η διαθεσιμότητα πρωτοφανούς μεγάλου όγκου δεδομένων, σε συνδυασμό με την εύκολη προσβασιμότητα σε μεγάλη υπολογιστική ισχύ με χαμηλό κόστος που προσέφερε η ανάπτυξη της τεχνολογίας Cloud, μαζί με την έκρηξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και την ευρεία διαθεσιμότητα εύκολων στη χρήση εξελιγμένων εργαλείων ανάλυσης (Machine Learning, Deep Learning), ανέδειξαν την αξία της σύνθεσης των δεδομένων και έθεσαν τις βάσεις για την σύγκλιση των δύο τεχνολογιών. Η υλοποίηση της σύγκλισης είχε σαν αποτελέσματα τον συνδυασμό βιομηχανικών και εταιρικών δεδομένων από διαφορετικές πηγές για την δημιουργία αλυσίδων διακίνησης και μετασχηματισμού δεδομένων (ETL), την αποθήκευσή τους σε ειδικές δομές για μεγάλους όγκους δεδομένων (Data Warehouse, Data Lake) και την αξιοποίησή τους μέσω των Business Intelligence (ΒΙ) εργαλείων για γρηγορότερες και πιο εμπεριστατωμένες αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα και τα τμήματα του εργοστασίου. Αυτή η σύγχρονη τεχνολογική πλατφόρμα αποδεικνύεται πλέον ακρογωνιαίος λίθος για την ανάπτυξη εφαρμογών ζωτικής σημασίας για την βιομηχανία όπως το Power Management, Product Quality, Predictive Maintenance, Production Process Improvement κλπ.

ADVERTORIAL

Το σύστημα Water Underground Το σύστημα Water Underground της InTTrust αποτελεί μία εφαρμογή των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω και αφορά την εποπτεία και πρόγνωση της ποιότητας και ποσότητας υπογείων υδάτων. Η πλατφόρμα αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής όπως Industrial Internet of Things (IΙοΤ), Cloud, Machine Learning (ML), Business Intelligence (BI) Dashboards και Mobile Push

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

Notifications, μέσα στο πλαίσιο των σύγχρονων αρχών κυβερνοασφάλειας. Με χρήση edge device (προαιρετικά), μας παρέχει μετρήσεις pH, ORP, EC, TDS, Turbidity, Level και Temperature του νερού, και δίνει έναυσμα σε συναγερμούς λόγω εκτός ορίων μέτρησης και λόγω σφαλμάτων του εξοπλισμού. Η βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πρόγνωση της στάθμης εξασφαλίζει την ορθολογική άντληση του νερού και διασφαλίζει την βιωσιμότητα του πηγαδιού. Το σύστημα έχει modular δομή (οι αισθητήρες είναι της επιλογής του πελάτη), είναι multi-cloud (το tenant είναι της επιλογής του πελάτη) και υλοποιείται τηρώντας τις βιομηχανικές προδιαγραφές που απαιτούνται από το εκάστοτε περιβάλλον της εγκατάστασης. Λόγω των παραπάνω χαρακτηριστικών του είναι κατάλληλο για όλη την γκάμα διαχείρισης πόσιμου και βιομηχανικού νερού. Οι δηλώσεις χρηστών από τη Βιομηχανία και Δήμους της χώρας μας αποδεικνύουν τις επιδόσεις του στο πεδίο : «… έχουμε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για την ποιότητα, την ποσότητα και τις μελλοντικές τάσεις των υπογείων υδάτων μας …» και «… ένα από τα σημαντικά έργα είναι η υδροδοτική ανεξαρτησία του Δήμου μας και είμαστε πολύ ενθουσιασμένοι …».

INTTRUST Ηπείρου 2, 15341, Αγία Παρασκευή, Αθήνα Τ: 210 6513040 E: info@inttrust.gr S: www.inttrust.gr

593

ται και η κροκίδωση της λάσπης. Και ενώ τα καθαρά πλέον αναερόβια επεξεργασία επιδεικνύουν πολλά υποσχόμενα νερά επαναχρησιμοποιούνται, η λάσπη φιλτράρεται και αποτελέσματα. Όταν δε συνδυάζονται με την ηλιακή ακτιαπομακρύνεται προς κατάλληλους αποδέκτες. νοβολία, απορροφούν αποτελεσματικά τους ρύπους από τα «Υιοθετώντας, παράλληλα διαδικασίες ελέγχου, όπως η λύματα και μειώνουν την ποσότητα της παραγόμενης ιλύος παρακολούθηση δεικτών ESG, σχετικά με τη προστασία μέσω μικροβιακής αποσύνθεσης. Με αυτόν τον τρόπο, οι του περιβάλλοντος, παρατηρήθηκε κατά τη χρήση του λύσεις επεξεργασίας λυμάτων μειώνουν τους ρύπους κα2022 διατήρηση του ποσοστού ανακύκλωσης του νερού στο λύπτοντας παράλληλα τις απαιτήσεις σε νερό.

50% με ουσιαστικό στόχο να αυξηθεί το ποσοστό ανακύΠροηγμένο φιλτράρισμα: Καθώς η λειψυδρία αναδεικλωσης και ο δείκτης χρήσης του νερού, περιορίζοντας τις κνύεται σε ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα παγκοσμίως, ανοιχτές οδεύσεις και χρηαρκετές startups εστιάζουν σιμοποιώντας κατά τόπους σε νέες δημιουργικές μεθόμετρητές για τον αμεσότερο δους φιλτραρίσματος νερού. ΤΖΟΥΛΗ ΧΑΪΔΑ ποσοτικό έλεγχο» καταλήγει Η πρόοδος της νανοτεχνολοΑναπληρώτρια η κα Χαϊδά. γίας επιτρέπει την ανάπτυΔιευθύνουσα Σύμβουλος ξη μεμβρανών που αφαιρούν της Ικτίνος Οι τάσεις για το 2024 μικρορύπους που είναι δύΚαθώς η υπεύθυνη διαχείσκολο να δεσμευτούν. Δεδοριση του νερού έχει ανέβει μένου ότι οι νανοσύνθετες τα τελευταία χρόνια ψηλά μεμβράνες έχουν βελτιωμέστην ατζέντα όλων των μενες χημικές ιδιότητες, παρέταποιητικών επιχειρήσεων χουν, μεταξύ άλλων υψηλόπου αξιοποιούν υδάτινους τερη ροή και διαπερατότητα. πόρους, το οικοσύστημα καιΕπιπροσθέτως, μια άλλη σηνοτομίας καλείται να δώσει μαντική τεχνολογία είναι το και λύσεις σε κάθε ανάγκη, βιολογικό φιλτράρισμα που διαμορφώνοντας παράλληλα χρησιμοποιεί βακτήρια για το τοπίο του μέλλοντος. Σύμτον καθαρισμό του νερού, φωνα με έρευνα στην οποία ενώ μετατρέπει την ενέρσυμμετείχαν πάνω από 3.700 γεια από την οξείδωση σε startups και scaleups στον ηλεκτρική ενέργεια. κλάδο διαχείρισης νερού, οι Καινοτόμα Υλικά: Η πρότάσεις που αναδύονται είναι σφατη πρόοδος στην επιοι παρακάτω: στήμη των υλικών παρέχει Ψηφια κ ή Δια χ εί ρισ η με τη σειρά της νέες ευκαιρίΝερού: Τα ψηφιακά μέσα ες στη διαχείριση του νερού. αποτελούν βασικό πυλώνα Καινοτόμα υλικά, όπως οι στη διαχείριση του νερού φωτοκαταλύτες και τα νανοστην εποχή του Industry 4.0. σωματίδια είναι βασικές τεΤεχνολογίες όπως το AI, οι χνολογίες που συμβάλλουν αισθητήρες IoT και οι προηγστην εξέλιξη του τρόπου με μένοι μετρητές επιτρέπουν τον ποιοτικό και ποσοτικό έλεγτον οποίο αξιοποιείται το νερό σαν πόρος στη βιομηχανία. χο του νερού στη βιομηχανία καθώς και την απομακρυσμένη Οι χημικές και μηχανικές τους ιδιότητες προσφέρουν μιδιαχείριση των υποδομών και μάλιστα με υπεύθυνο τρόπο. κρότερο αποτύπωμα, ενώ βελτιώνουν την αποτελεσματιΠαράλληλα, τα συστήματα γεωγραφικών πληροφοριών κότητα και την αξιοπιστία.

(GIS), τα ψηφιακά δίδυμα και οι τεχνολογίες επαυξημένης Με τις νέες τεχνολογίες και τα καινοτόμα υλικά να αποτεκαι εικονικής πραγματικότητας (AR/VR) οπτικοποιούν και λούν σύμμαχο των βιομηχανικών επιχειρήσεων, το μόνο που μοντελοποιούν μια κατάσταση προκειμένου να εντοπίζονται απαιτείται προκειμένου να διαφυλαχθεί αυτός ο πολύτιμος άμεσα τυχόν προβλήματα και να προλαμβάνονται πιθανές πόρος, είναι να συνειδητοποιήσουν οι εμπλεκόμενοι στον ζημιές. Οι τεχνολογίες 5G, blockchain και cloud διασφαλίκύκλο του νερού στη βιομηχανία πως η ορθή διαχείρισή ζουν ταχύτητα και ασφάλεια δεδομένων για λύσεις διαχείτου, πέραν από μία επωφελή λύση για όλους είναι και ο ρισης νερού. Με αυτόν τον τρόπο, οι ψηφιακές τεχνολογίες μόνος δρόμος προς τη βιώσιμη ανάπτυξη. βελτιώνουν τη λήψη αποφάσεων και την αποδοτικότητα Συνοπτικά, η διαχείριση του νερού στη βιομηχανία είναι των επιχειρήσεων ύδρευσης. απαραίτητη για να διασφαλιστεί η υπεύθυνη χρήση των Επεξεργασία Λυμάτων: Οι αναδυόμενες καινοτομίες στην πόρων, η κανονιστική συμμόρφωση, η μείωση του λειεπεξεργασία των λυμάτων στη βιομηχανία αποσκοπούν τουργικού κόστους, η προστασία του περιβάλλοντος και η στην αποτελεσματική ανάκτηση του νερού που καταναευθυγράμμιση με τους ευρύτερους στόχους βιωσιμότητας. λώνεται. Τεχνολογίες όπως οι Προχωρημένες Διεργασίες Δεν ωφελεί μόνο το περιβάλλον και την κοινωνία, αλλά Οξείδωσης (Advanced Oxidation Processes, AOPs, οι τεέχει και θετικό επιχειρηματικό αποτύπωμα, μειώνοντας χνικές προσρόφησης/βιοπροσρόφησης και η βιολογική το λειτουργικό κόστος και τους κινδύνους. •

«Κατά την εξορυκτική δραστηριότητα στις λατομικές μονάδες, τα νερά οδηγούνται σε φυσικά διαμορφωμένες δεξαμενές, καθαρίζονται μέσω φυσικής καθίζησης από τη λάσπη και τελικά αντλούνται προς περιφερειακές δεξαμενές για επαναχρησιμοποίηση, επιτυγχάνοντας ανακύκλωση 40-50%»

60

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Μ

Ε ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΌ ΚΌΣΤΟΣ να καλπάζει τα τελευταία

χρόνια, η υιοθέτηση στρατηγικών ενεργειακής εξοικονόμησης καθίσταται περισσότερο από ποτέ αναγκαία για την επιβίωση των επιχειρήσεων, πόσο μάλλον στον κλάδο της μεταποίησης. Παγκοσμίως, το 23% του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων συνδέεται με τη χρήση ενέργειας, ενώ λύσεις χαμηλού ή και μηδενικού κόστους μπορούν να μειώσουν το ενεργειακό κόστος τουλάχιστον κατά 10%, παράγοντας άμεσα κέρδη. Κι αν αυτά τα δεδομένα δεν επαρκούν, αξίζει να υπογραμμιστεί πως, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒ, για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας ηλεκτροκινούμενων συστημάτων, εξοικονομούνται τουλάχιστον 7 ευρώ. Σημαντικό «όπλο» στη φαρέτρα των επιχειρήσεων που στοχεύουν σε βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης, αποτελεί η πληθώρα ψηφιακών λύσεων που έχουν στη διάθεσή τους. Αυτό εξάλλου υπογραμμίζει σε πρόσφατη τοποθέτησή για το ζήτημα και η Δρ Μαρία Μποζούδη, Senior Advisor, του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας του ΣΕΒ. Όπως αναφέρει η Δρ Μποζούδη, μια από τις πολλές ωφέλειες που μπορούν να καρπωθούν οι ελληνικές επιχειρήσεις, εντείνοντας τον ψηφιακό βηματισμό τους, είναι η βελτίωση των ενεργειακών και περιβαλλοντικών τους επιδόσεων.

Χαρτογραφώντας την κατανάλωση ενέργειας Ξεκινώντας με τον ολιστικό ενεργειακό έλεγχο (energy audit) και τη χαρτογράφηση των σημείων κατανάλωσης ενέργειας, μια επιχείρηση μπορεί να αξιοποιήσει ψηφι-

ακές λύσεις, ώστε να προχωρήσει στις κατάλληλες παρεμβάσεις και τεχνικές προσαρμογές για τις ανάγκες της, τόσο στις εγκαταστάσεις παραγωγής, όσο και στις κτιριακές υποδομές της. Ο ολιστικός ενεργειακός έλεγχος αποτελεί τη χαρτογράφηση των σημείων κατανάλωσης ενέργειας στις διαδικασίες παραγωγής και λειτουργίας μιας επιχείρησης, και επιτρέπει την επιτήρηση και ανάλυση των ενεργειακών ροών της. Διερευνά τη χρήση της ενέργειας και τα σημεία σπατάλης ή απώλειας σε μεμονωμένες συσκευές, συστήματα και εγκαταστάσεις. Ουσιαστικά, όπως εξηγεί ο ΣΕΒ, στον Οδηγό Ενεργειακής Εξοικονόμησης και Αποδοτικότητας, συνιστά το σημείο εκκίνησης μιας ανάλυσης κόστους και ωφελειών για τον προσδιορισμό των κατάλληλων δράσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας. Περιλαμβάνει την καταγραφή του ιστορικού κατανάλωσης, έλεγχο απόδοσης εξοπλισμού σε σχέση με το κόστος, και συνεκτίμηση των λειτουργικών χαρακτηριστικών των μηχανημάτων (συντελεστές φορτίου, προφίλ ζήτησης). Ως εκ τούτου, η ανάληψη δράσης σύμφωνα με τα αποτελέσματα ενός ενεργειακού ελέγχου μπορεί να παράγει 18% εξοικονόμηση στη χρήση ενέργειας, κατά μέσο όρο. Μάλιστα, ο ολιστικός ενεργειακός έλεγχος έχει περισσότερες ωφέλειες όταν συνδέεται με μια ευρύτερη διαδικασία πιστοποίησης της ενεργειακής διαχείρισης, όπως το ISO 50001.

Industry 4.0 και ενεργειακή αποδοτικότητα Οι ψηφιακές τεχνολογίες ανοίγουν νέους δρόμους για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των δια-

Οι τεχνολογίες

που αλλάζουν ε

την ενεργειακή αποδοτ Η ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΗΡΩΣ ΣΥΝΥΦΑΣΜΕΝΗ ΜΕ ΤΟ ΒΗΜΑΤΙΣΜΟ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΟ ΠΩΣ ΘΑ ΑΠΟΦΕΡΕΙ ΜΕΙΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΜΕΣΑ ΚΕΡΔΗ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΝΤΑ ΖΟΠΟΥΛΟΣ

62

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

δικασιών παραγωγής και επιχειρηματικής λειτουργίας. Οι δυνατότητες των σύγχρονων δικτύων συνδεσιμότητας –ενσύρματων και μη– διαμορφώνουν τους νέους τρόπους συνεργασίας ανάμεσα στον άνθρωπο και τις μηχανές, επιτρέπουν την ταχεία συλλογή, ανάλυση και επεξεργασία μεγάλου όγκου ενεργειακών δεδομένων για την εξαγωγή συμπερασμάτων και την ανάληψη δράσης. Σύμφωνα με τον Οδηγό Ενεργειακής Εξοικονόμησης του ΣΕΒ, οι έξυπνοι αισθητήρες και μετρητές μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας μέχρι και 40%, ενώ προηγμένες μέθοδοι ανάλυσης και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης βελτιώνουν την πρόγνωση ενεργειακών αναγκών κατά τουλάχιστον 15%. Πιο αναλυτικά, οι τεχνολογίες ανάλυσης δεδομένων, μηχανικής εκμάθησης (machine learning), και τεχνητής νοημοσύνης ανήκουν στο κομμάτι των ΤΠΕ που ασχολείται με τη σχεδίαση ευφυών υπολογιστικών συστημάτων, ικανών να περαιώσουν σύνθετες λειτουργίες επεξεργασίας, ανάλυσης και σύνθεσης πληροφοριών για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Μέσα από έξυπνους αλγόριθμους και προηγμένες μεθόδους ανάλυσης, ερμηνεύουν μεγάλο όγκο δεδομένων, σε σύντομο χρόνο, και παράγουν προτάσεις ή αποφάσεις δράσης. Επίσης, στον Οδηγό του ΣΕΒ αναφέρεται ότι η εφαρμογή αλγορίθμων μπορεί να βελτιώσει την πρόγνωση ενεργειακής κατανάλωσης κατά τουλάχιστον 15%, και διευκολύνει τον συγχρονισμό των ροών ηλεκτρισμού με τις ανάγκες της ζήτησης. Έτσι, αποφεύγονται φθορές του εξοπλισμού λόγω αστάθειας ισχύος, ελαχιστοποιούνται τα κόστη επιδιόρθωσης και ανταλλακτικών, και μειώνονται ή μηδενί-

ζονται τα κόστη διακοπής εργασιών. Ένα άλλο σημαντικό εργαλείο, είναι τα μοντέλα ψηφιακών διδύμων, τα οποία συμβάλλουν στην προληπτική συντήρηση εξοπλισμού, επιτυγχάνοντας μείωση έως 20% των κεφαλαιακών δαπανών συγκριτικά με παραδοσιακά συστήματα ελέγχου (πχ BMS, SCADA). Στο πεδίο της ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας, τα ψηφιακά δίδυμα επικεντρώνονται στο πώς αλλαγές σε μια συσκευή ή σε ένα σύστημα επηρεάζουν τη χρήση ενέργειας, κάνοντας εφικτή, μεταξύ άλλων, την πρόγνωση της ενεργειακής κατανάλωσης σε μια γραμμή παραγωγής νέων προϊόντων ή σε διαφορετικές βάρδιες λειτουργίας. Τα ενεργειακά ψηφιακά δίδυμα (Energy Digital Twins - EDTs) χρησιμοποιούνται για τη μείωση της χρήσης ενέργειας (59%), τη βελτίωση της απόδοσης της χρήσης ενέργειας (36%), αλλά και την ασφάλεια της χρήσης (5%). Ειδική μνεία γίνεται από τον οδηγό του ΣΕΒ και στις πλατφόρμες έξυπνης διαχείρισης συστημάτων φωτισμού, θέρμανσης, εξαερισμού και κλιματισμού (HVAC) κτιρίων, οι οποίες μπορούν να μειώσουν τα τιμολόγια ενέργειας μιας τυπικής ΜμΕ κατά τουλάχιστον 20%, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο άνετες συνθήκες εργασίας για το προσωπικό, και την ποιότητα διεξαγωγής ευαίσθητων διαδικασιών παραγωγής και R&D. Σχετικά, η Μάγκυ Αθανασιάδη, Διευθύντρια του Τομέα Βιομηχανίας, Ανάπτυξης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας του ΣΕΒ, τονίζει ότι «η επιτυχία ενός πλάνου ενεργειακής αποδοτικότητας που ενσωματώνει ψηφιακά εργαλεία συναρτάται και με τις ψηφιακές δεξιότητες του ανθρώπινου

επίπεδο

τικότητα • ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

63

Η ενεργειακή διαχείριση δυναμικό πεδίο ανάπτυξης για τη Ravago Έλενα Βλάχου, Ravago BS Product Stewardship & Sustainability Manager Στην Ravago αναγνωρίσαμε εγκαίρως την ανάγκη για ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού μας συστήματος και θέσαμε φιλόδοξους στόχους που περιλαμβάνουν, πλέον εκείνων που καθορίζονται από τη κείμενη νομοθεσία, βραχυπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς και ειδικές επικοινωνιακές εκστρατείες με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση ενέργειας. Στο σχέδιο δράσης μας περιλαμβάνονται δράσεις ενεργειακής διατήρησης που περιλαμβάνουν την αντικατάσταση περισσότερο δαπανηρών και ρυπογόνων πηγών, ή παραγωγικών συντελεστών σχετιζόμενων με την ενέργεια, από άλλους λιγότερο ρυπογόνους και δαπανηρούς καθώς και δράσεις αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας μέσω της μείωσης των αποβλήτων (waste reduction), της αλλαγής καυσίμων (fuel switching), της βελτιστοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας (process optimization) και τέλος μέσω μείωσης της ποσότητας ενέργειας που χρειαζόμαστε ή μειώνοντας τα ενεργειακά κόστη των ήδη υπαρχόντων παραγόμενων προϊόντων. Έως σήμερα έχουμε επενδύσει σε κατασκευές φωτοβολταϊκών πάρκων σε Ευρώπη και Τουρκία, σε ανεμογεννήτριες εγκατεστημένες στο Βέλγιο για την παραγωγή αιολικής ενέργειας για αποκλειστική χρήση στα εργοστάσιά μας, σε εργοστάσιο

δυναμικού. Αξίζει να σημειωθεί, με κατάλληλη ενημέρωση και εκπαίδευση των ανθρώπων μιας επιχείρησης σε βασικές πρακτικές, η αύξηση της ενεργειακής εξοικονόμησης μπορεί να ανέλθει σε περίπου 6% το χρόνο» καταλήγει η ίδια.

Βελτιστοποίηση της παραγωγής Το Τμήμα Ανάλυσης και Μελετών του ΙΕΝΕ εκπόνησε μία ειδική έκθεση για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα, με τίτλο «Ο Ρόλος της Ενεργειακής Αποδοτικότητας στην Ενεργειακή Πράσινη Μετάβαση». Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Θεοφύλακτο, Πρόεδρο της Επιτροπής Ενεργειακής Αποδοτικότητας του ΙΕΝΕ και κύριο μελετητή της έρευνας, η κατηγορία της βελτιστοποίησης της παραγωγής έχει τις δικές του προκλήσεις. Για παράδειγμα, είναι ο ατμός ο κατάλληλος φορέας θερμότητας για χρήση ή μπορεί ν α αντικατασταθεί από ΖΝΧ; Σε τι θερμοκρασία πρέπει να λειτουργούν τα δίκτυα θέρμανσης; Ορισμένα από τα παραπάνω μπορεί να έχουν εύκολες απαντήσεις και η απάντηση τους να δίνουν μικρό χρόνο απόσβεσης, εξοικονομώντας αμέσως αρκετές ποσοστιαίες μονάδες κατανάλωσης ενέργειας. Χαρακτηριστικά, η μείωση της πίεσης σε έναν συμπιεστή κατά 1 bar, από 8 σε 7 bar, μπορεί να εξοικονομήσει 7% της κατανάλωσης Η.Ε του συμπιεστή ή η βελτιστοποίηση του ψυκτικού συγκροτήματος μπορεί να αποφέρει εξοικονόμηση έως και 15%, σε εύκρατα κλίματα, όπως αυτό της χώρας μας. Η νέα –αναθεωρημένη–Οδηγία Ενεργειακής Αποδοτικότητας 2023/1791/ΕΕ αποτελεί μέρος των μέτρων της Ευρωπαϊκής πολιτικής “Fit for 55” του Ιούλιου 2021, αλλά και του σχεδίου REPowerEU του Μαΐου 2022, με νέους πιο συγκεκριμένους στόχους εξοικονόμησης ενέργειας και προώθησης της ενεργειακής αποδοτικότητας μέσω:

64

παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα στον Βόλο, στην τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων στις εγκαταστάσεις μας, σε εγκατάσταση θέσεων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, με στόχο την προώθηση της ηλεκτροκίνησης… Ενώ με γνώμονα την αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας έχουμε προβεί σε ενεργειακό έλεγχο στο σύνολο των εγκαταστάσεων της εταιρείας στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις, στους χώρους αποθήκευσης και στους χώρους γραφείων με στόχο την αναλυτική ενεργειακή αξιολόγηση της κάθε εγκατάστασης και την εφαρμογή ουσιαστικών προτάσεων βελτίωσης ανά ενεργοβόρο εξοπλισμό. Πλέον των απαραίτητων μέτρων όπως επενδύσεις σε λαμπτήρες και αντικατάσταση εξοπλισμού με πλέον σύγχρονο και ενεργειακά αποδοτικότερο, επενδύουμε σε έργα όπως ανάκτηση θερμότητας για επαναχρησιμοποίηση, σε εφαρμογές «έξυπνης» διαχείρισης της ενέργειας με αλλά και με μεγαλύτερα έργα αντικατάστασης παλιών γραμμών με νέες “state of the art” εγκαταστάσεις. Οι επενδύσεις μας όμως συνεχίζονται, καθώς η Ravago στοχεύει σε περαιτέρω μείωση κατανάλωσης ενέργειας και ταυτόχρονα αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η ενεργειακή διαχείριση είναι για εμάς ένα δυναμικό πεδίο ανάπτυξης υψιστης σημασίας για τη βιωσιμότητα και την αειφορία.

• Θέσπισης δεσμευτικού στόχου της ΕΕ για μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ κατά 11,7% έως το 2030 σε σχέση με το σενάριο αναφοράς του 2020.

• Μεσοσταθμικής αύξησης των ποσοστών ετήσιας εξοικονόμησης κατά 1,49% για την περίοδο 2024-2030.

• Υποχρέωσης των ενεργοβόρων επιχειρήσεων να διαθέτουν σύστημα ενεργειακής διαχείρισης ή να εκπονούν ενεργειακούς ελέγχους ανάλογα με την κατανάλωση τους.

• Παρακολούθησης της ενεργειακής απόδοσης των data centers και δημοσίευσης των δεδομένων σε βάση δεδομένων της ΕΕ.

• Θέσπισης ετήσιου στόχου μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 1,9% για το δημόσιο τομέα, ετήσιας ανακαίνισης τουλάχιστον κατά 3% του συνολικού εμβαδού των κτηρίων σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης και προώθησης σχεδίων τοπικής θέρμανσης και ψύξης σε μεγάλους Δήμους της χώρας.

Eνεργειακές κοινότητες στην ΠΙΝΔΟΣ Η ΠΙΝΔΟΣ εφαρμόζει ένα πρότυπο μοντέλο κυκλικής οικονομίας, «ενώ είναι η μοναδική επιχείρηση στην Ελλάδα που σε πανευρωπαϊκό επίπεδο έχει ενσωματώσει όλες τις σύγχρονες διαδικασίες της ανακύκλωσης», τονίζει ο Γιάννης Πατούνας, Διευθυντής Έρευνας - Ανάπτυξης και Λειτουργίας Εργοστασίων, ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ. Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με τον κ. Πατούνα, αξιοποιεί πλήρως τα απόβλητα για ενέργεια και παραγωγή πρώτων υλών, καθώς και για παραγωγή τροφών ζώων συντροφιάς (pet food). Κάθε χρόνο στις εγκαταστάσεις του Συνεταιρισμού παράγεται οργανικό υλικό που αντιστοιχεί σε 270.000 τόνους. Για το λόγο αυτό ο Συνεταιρισμός έχει δημιουργήσει τις κάτωθι εγκαταστάσεις:

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

EVlink Pro AC Απόλυτα αξιόπιστος και έξυπνος σταθμός φόρτισης για αυξημένη αποδοτικότητα και βιωσιμότητα Ο φορτιστής EVlink Pro AC προσφέρει εξαιρετικά αξιόπιστη, ευέλικτη και έξυπνη φόρτιση με ενισχυμένη ασφάλεια για μεγιστοποίηση του χρόνου λειτουργίας, εξασφαλίζοντας απρόσκοπτη εμπειρία χρήστη για οδηγούς και εγκαταστάτες σε δημόσιους ή ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης, εμπορικά, βιομηχανικά κτίρια και συγκροτήματα διαμερισμάτων ή κατοικίες. Ολοκληρώστε τη λύση φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων με το EcoStruxure™ EV Charging Expert. Το σύστημα διαχείρισης φορτίου που σας βοηθάει να ελέγχετε αποτελεσματικά την υποδομή φόρτισης και να διανέμετε έξυπνα τη διαθέσιμη ισχύ σε πραγματικό χρόνο.

Ανακαλύψτε τώρα τη νέα σειρά φορτιστών

se.com/gr

• Μονάδα επεξεργασίας από τα 18 κέντρα διανομής των αποβλήτων (Βιολογιπανελλαδικά, ισχύος 3 ΜW, ΜΑΓΚΥ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ κός καθαρισμός), για την ενώ άμεσα αναμένονται και Διευθύντρια του επεξεργασία των υγρών οι οριστικές εγκρίσεις για Τομέα Βιομηχανίας, αποβλήτων. τις υπόλοιπες βιομηχανικές Ανάπτυξης, Τεχνολογίας • Μονάδα αδρανοποίησης μονάδες και των λοιπών κέ& Καινοτομίας του ΣΕΒ υποπροϊόντων και παντρων διανομής. ραγωγής πτηναλεύρων Όπως επισημαίνει ο κ. Πα(Rentering Plant). τούνας, η ΠΙΝΔΟΣ επενδύει • Μονάδα αποτέφρωσης δυναμικά προς την κατεύσ τερεών αποβλήτων θυνση της προστασίας του πτηνοσφαγείου και νεπεριβάλλοντος. Η ενσωμάκρών πτηνών πτηνοτροτωση των ανωτέρω διεργαφικών μονάδων. σιών στο πλαίσιο της κυ• Μονάδα παραγωγής ορκλικής οικονομίας για την γανοχουμικού λιπάσμααξιοποίηση των αποβλήτων τος. των μονάδων αποτελεί άμε• Μονάδα συγκέντρωσης ση προτεραιότητα του Συνεκαι αξιοποίησης αποταιρισμού και εφαρμόζεται βλήτων πτηνοτροφικών σε όλες τις εκμεταλλεύσεις εκμεταλλεύσεων (κουτων μελών – παραγωγών του, τσουλιά). ώστε να ελαχιστοποιείται το «Ο Συνεταιρισμός παράλληπεριβαλλοντικό αποτύπωμα λα έχει δημιουργήσει μαζί και να παράγονται πρώτες με τα μέλη του και τους ερύλες 100% φιλικές στο πεγαζόμενους του δύο ενερριβάλλον. γειακές κοινότητες για την «Οι καινοτόμες και ενεργεικατασκευή δύο φωτοβολταϊκών πάρκων, ενώ βρίσκεται ακά αποδοτικές λύσεις, έχουν ως αποτέλεσμα τη σηκαι σε διαδικασία ολοκλήρωσης των μελετών για την καμαντική μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και του τασκευή μονάδας βιοαερίου», σημειώνει ο κ. Πατούνας. λειτουργικού κόστους, της μείωσης των αποβλήτων και Επίσης, η ΠΙΝΔΟΣ είναι σε διαδικασία εγκατάστασης φωτης ανάπτυξης μια περιβαλλοντικά υπεύθυνης εφοδιτοβολταϊκών συστημάτων για αυτοπαραγωγή ενέργειας αστικής αλυσίδας, στοιχεία που αποτελούν κορυφαίες (net metering) σε 2 εργοστάσια της παραγωγής και σε 5 προτεραιότητες της ΠΙΝΔΟΣ», καταλήγει ο κ. Πατούνας.

«Έξυπνοι αισθητήρες και μετρητές μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας μέχρι και 40%, ενώ προηγμένες μέθοδοι ανάλυσης και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης βελτιώνουν την πρόγνωση ενεργειακών αναγκών κατά τουλάχιστον 15%»

ΝΟΥΝΟΥ: Στοχευμένες επενδύσεις για βιώσιμη ανάπτυξη Δημήτρης Κουζιώκας, Performance Excellence Manager, FrieslandCampina Hellas – NOYNOY Το Πρότυπο Εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ στην Πάτρα από το 2015 ασχολείται ενεργά με την εξοικονόμηση περιβαλλοντικών πόρων. Οι επενδύσεις που έχει πραγματοποιήσει προς αυτή την κατεύθυνση αφορούν στην αντικατάσταση ενεργοβόρου εξοπλισμού με νεότερης τεχνολογίας (π.χ. συμπιεστές, αντλίες, λέβητες, καυστήρες, φωτισμός). Επιπρόσθετα, εγκατέστησε (2015) και εν συνεχεία αναβάθμισε (2022) το σύστημα περιβαλλοντικών καταγραφών. Με οδηγό την τεχνογνωσία που αναπτύσσεται σε εταιρικό επίπεδο και την εντυπωσιακή εξέλιξη των νέων τεχνολογιών, ήδη σχεδιάζονται οι επόμενες κινήσεις. Για παράδειγμα, οι λειτουργικές ανάγκες ενός εργοστασίου γάλακτος απαιτούν ατμό που προς το παρόν παράγεται με ορυκτά καύσιμα. Η βιώσιμη λύση είναι εξειδικευμένες βιομηχανικές αντλίες θερμότητας, που θα χρησιμοποιούν πράσινη ηλεκτρική ενέργεια. Οι αντλίες θερμότητας δημιουργούν επιπλέον συνέργειες με όλες τις λειτουργίες του εργοστασίου, καθώς η χρήση τους απαιτεί την εγκατάσταση ειδικών δεξαμενών νερού για τη βέλτιστη αποθήκευση και ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα στις διεργασίες ψύξης και θέρμανσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η προτεραιότητα του Πρότυπου Εργοστασίου ΝΟΥΝΟΥ είναι η ανάκτηση της ενέργειας που απορρίπτεται ως ατμός από τη

66

διεργασία της τελικής παστερίωσης του γάλακτος. Δημιουργώντας τις κατάλληλες υποδομές για αυτή την πρωτοβουλία πραγματοποιεί ταυτόχρονα το πρώτο βήμα στην προετοιμασία για το μέλλον, που θα βασίζεται αποκλειστικά στον πράσινο ηλεκτρισμό μέσω των αντλιών θερμότητας. Οι ΑΠΕ είναι κύριο μέσο για να επιτευχθεί ο στόχος του ουδέτερου ανθρακικού αποτυπώματος. Ήδη σε φάρμες και εργοστάσια της FrieslandCampina παγκοσμίως, υπάρχουν εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών πλαισίων και ανεμογεννητριών που καλύπτουν πάνω από το 50% των τωρινών αναγκών της εταιρείας σε ηλεκτρική ενέργεια, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό συμπληρώνεται μέσω της αγοράς δικαιωμάτων χρήσης πράσινης ενέργειας. Το Πρότυπο εργοστάσιο ΝΟΥΝΟΥ αντίστοιχα έχει επενδύσει σε φωτοβολταϊκά πλαίσια που καλύπτουν το 20% των αναγκών του σε ηλεκτρική ενέργεια, εξοικονομώντας 2000 τόνους εκπομπών CO2 ετησίως. Επιπλέον, συμβάλλει στην κυκλική οικονομία, έχοντας συνάψει συμφωνία για τη μετατροπή του ορού του γιαουρτιού σε ηλεκτρική ενέργεια, μέσω της παραγωγής βιοαερίου. Οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής βρίσκουν τη FrieslandCampina Hellas - ΝΟΥΝΟΥ έτοιμη να ανταποκριθεί με σεβασμό στον πλανήτη μας, κάνοντας τη στρατηγική μας «Θρέφοντας ένα καλύτερο πλανήτη» πράξη, με στόχο ένα πιο βιώσιμο μέλλον για όλους! •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Α ΝΑ ΝΕΏΣΙΜΕΣ ΠΗΓΈΣ ΕΝΈΡΓΕΙ Α Σ

Υδρογόνο: «Hope», «Hype» και «Reality» ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ, ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΕΙ ΩΣ ΤΟ «ΚΑΥΣΙΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ», ΕΧΕΙ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΤΟΠΙΟ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΚΑΘΑΡΗ ΚΑΙ ΕΥΕΛΙΚΤΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΣΤΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ. ΩΣΤΟΣΟ, ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΥΠΟΣΧΕΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΛΟΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ. ΓΡΑΦΕΙ Ο ΔΡ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΕΡΙΔΗΣ, ΣΥ ΜΒΟΥΛΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Κ ΑΙ ΠΕΡΙΒΑ Λ ΛΟΝΤΟΣ

Υ

ΠΆΡΧΕΙ στο διαδίκτυο μεγάλη

συζήτηση για την «κατάσταση» που βρίσκεται το θέμα «υδρογόνο» σήμερα. Οι χαρακτηρισμοί συνήθως είναι «ελπίδα» (hope) και «δημοσιότητα» ή προβολή» (hype) – με την «ελπίδα» στη λύση του ενεργειακού και περιβαλλοντικού προβλήματος του ενεργειακού τομέα και τη «δημοσιότητα» στις ανακοινώσεις και στις προθέσεις. Χαρακτηρισμοί, όπως «το υδρογόνο είναι η λύση στο ενεργειακό/περιβαλλοντικό θέμα του πλανήτη» ή «έρχεται η εποχή του υδρογόνου μετά τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα» έχουν προδιαγράψει από τις αρχές του 21ου αιώνα την «Οικονομία του Υδρογόνου» (Jeremy Rifkin, 2002). Παρόλα αυτά, όμως, η πρακτική εφαρμογή φαίνεται να είναι ακόμη μακριά. Η ψύχραιμη και τεχνοκρατική εξέταση του θέματος, ωστόσο, δείχνει ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή, καθώς στην «πραγματικότητα» (reality) πρέπει να αντιμετωπισθούν και να επιλυθούν πολλά τεχνικά και οικονομικά προβλήματα. Στόχος είναι, η απομάκρυνση (μερική ή πλήρης) από τα ορυκτά καύσιμα να μην δημιουργήσει νέα και περισσότερο οξυμένα περιβαλλοντικά προβλήματα και ταυτόχρονα να μην διαταραχθεί ανεπανόρθωτα η οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που επιτεύχθηκε από τις αρχές του 20ου αιώνα με την «Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση», μετά την εύκολη, ευρεία και φθηνή παραγωγή ενέργειας (ηλεκτροπαραγωγή, βιομηχανική παραγωγή, μεταφορές) και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού (ραγδαία βελτίωση στον αναπτυγμένο κόσμο, μικρότερη στον αναπτυσσόμενο).

68

ΔΡ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΓΕΡΙΔΗΣ Σύμβουλος Ενέργειας και Περιβάλλοντος

Λαμβάνοντας υπόψη τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του υδρογόνου στην παραγωγή και τη χρήση του, και χωρίς να θεωρούμε ότι θα λύσει την κλιματική κρίση, μπορούμε να αξιοποιήσουμε για την παραγωγή του σε μεγαλύτερο βαθμό τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας

Η δήλωση τον Σεπτέμβριο που πέρασε, στελέχους μιας Βρετανικής περιβαλλοντικής μη κερδοσκοπικής δεξαμενής σκέψης, που κάνει εκστρατεία για τη μείωση της χρήσης άνθρακα, ότι «το υδρογόνο ήταν λύση, αλλά τώρα είναι πρόβλημα για το κλίμα» απηχεί τον προβληματισμό ότι από την ελπίδα για αποφυγή της κλιματικής κρίσης, περνάμε σε νέα προβλήματα. Έτσι, οδηγούμαστε στην «πραγματικότητα», στο πλαίσιο της οποίας προκύπτει: • Ελπίδα: Πρώτη στη λίστα η Ευρωπαϊκή στρατηγική. Δηλώσεις, μεγαλεπήβολοι στόχοι, κείμενα και μελέτες για να «τεκμηριωθεί» κάτι ελλιπώς διατυπωμένο, αφού προδιαγράφονται στόχοι και υποχρεώσεις για τους τελικούς χρήστες, χωρίς να συμβαίνει κάτι παρόμοιο για το σύνολο των μελών της αλυσίδας αξίας (όπως παραγωγοί εξοπλισμού και συστημάτων, παραγωγοί και προμηθευτές υδρογόνου. Στο πλαίσιο αυτό, οι στόχοι τέθηκαν, τα χρονοδιαγράμματα ορίσθηκαν, προσδιορίζονται πηγές χρηματοδότησης, και για άλλη μια φορά «η Ευρώπη στην αιχμή της πρωτοπορίας για τη διάσωση του πλανήτη». Στο ίδιο πνεύμα και πολλές «Εθνικές Στρατηγικής» κρατών-μελών. Μόνο που η Ευρωπαϊκή στρατηγική για το υδρογόνο αναφέρεται σε ένα «απανθρακοποιημένο» (carbon free) μέλλον και όχι σε ένα μέλλον χωρίς εκπομπές (emission free). Επίσης, δεν γίνεται αναφορά στον «ανατρεπτικό» (disruptive) ρόλο του υδρογόνου στις ενεργειακές υποδομές σε όλα τα επίπεδα (παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά-διανομή και χρήση), αφού θα

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

πρέπει να γίνει σχεδόν πλήρης αντικατάστασή τους, καθώς και στην οικονομική διάσταση της άμεσης μετάβασης στην οικονομία του υδρογόνου. Το μόνο θετικό με τις σημερινές πολιτικές είναι η προοπτική μεγαλύτερης διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και στην παραγωγή (πράσινου) υδρογόνου, στις ώρες που η παραγωγή ενέργειας από τα συστήματα αυτά δεν συγχρονίζεται με τη ζήτηση για κατανάλωση ενέργειας.

• Δημοσιότητα: Στη συνέχεια των στρατηγικών, σειρά έχουν οι «μεγάλοι παίκτες» της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ενεργειακές εταιρείες, εταιρείες μεταφορών, επενδυτικά σχήματα με την υποστήριξη της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας θα υλοποιήσουν τις στρατηγικές και θα αναμορφώσουν τον πλανήτη. Δηλώσεις για εταιρικές στρατηγικές και πολιτικές επίτευξης υψηλών στόχων, παρουσιάσεις σε συνέδρια, αρθρογραφία, αναλύσεις και χρονοδιαγράμματα «πρασινίσματος» δραστηριοτήτων και στόλων οχημάτων και πλοίων, καθώς και πτήσεις αεροπλάνων χωρίς ορυκτά καύσιμα, αλλά με «πράσινο υδρογόνο». Στις περισσότερες περιπτώσεις, ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα είναι ασαφές. Οι μόνες άμεσες εφαρμογές των αναγγελιών αυτών γίνονται στους φορείς (διυλιστήρια και χημικές βιομηχανίες), που ούτως ή άλλως χρησιμοποιούν υδρογόνο και αντικαθιστούν το σημερινό «γκρι» υδρογόνο με «πράσινο» υδρογόνο, που παράγεται με ηλεκτρόλυση νερού με ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ.

• Πραγματικότητα: Η δυσάρεστη διάσταση του θέματος με τα πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Τι θα γίνει το υδρογόνο που θα παραχθεί; Πού και πώς θα χρησιμοποιηθεί; Από ποιον, σε ποιες δραστηριότητες και διεργασίες και με ποιον εξοπλισμό; Με ποιο κόστος; Μπορεί να επιβαρυνθεί το περιβάλλον; Και άλλοι παρόμοιοι προβληματισμοί. Οι απαντήσεις από την «ελπίδα» και τη «δημοσιότητα» άμεσες: Θα διοχετευθεί στους υπάρχοντες αγωγούς φυσικού αερίου ή σε νέα δίκτυα αγωγών και

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

θα διανέμεται σε παραγωγικές και οικιακές δραστηριότητες. Όπου δεν υπάρχει δίκτυο διανομής θα μεταφέρεται με βυτία. Θα χρησιμοποιηθεί στην κίνηση οχημάτων δρόμου, τρένων και πλοίων. Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές, αφού το υδρογόνο αξιοποιείται είτε ως φορέας ενέργεια, είτε ως καύσιμο.

Βάσιμες εφαρμογές Οι απαντήσεις αυτές παραβλέπουν την πραγματικότητα του υδρογόνου: • Λόγω της χημείας του, είναι δύσκολο να αποθηκευθεί χωρίς διαρροές.

• Εάν διαφύγει στην ατμόσφαιρα, ενώνεται με το διοξείδιο του άνθρακα και σχηματίζει μεθάνιο που είναι πολλαπλάσια δραστικό ως αέριο του θερμοκηπίου.

• Η χρήση των υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου για τη μεταφορά του δεν μπορεί να γίνει, διότι προκαλεί διάβρωση των αγωγών – μπορεί να αναμειχθεί με το φυσικό αέριο μόνο μέχρι 30% μέγιστη περιεκτικότητα.

• Η καύση του στους σημερινούς αεριοστροβίλους ή στις μηχανές εσωτερικής καύσεις δημιουργεί διάβρωση των επιφανειών και καταστροφή του εξοπλισμού – σε επιδεικτικό στάδιο έχουν κατασκευαστεί στρόβιλοι για καύση καθαρού υδρογόνου, αλλά έχουν υψηλό κόστος και δεν έχουν φθάσει σε εμπορικό επίπεδο.

• Εάν καεί με παρουσία αέρα, το εμπεριεχόμενο άζωτο δημιουργεί οξείδια του αζώτου (NOx) που είναι πολύ επιβλαβείς για την ανθρώπινη υγεία αέριοι ρύποι.

• Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω κυψελών καυσίμου έχει πολύ χαμηλό βαθμό απόδοσης στον κύκλο παραγωγής και χρήσης του υδρογόνου.

• Η αποθήκευση και μεταφορά του συμπιεσμένου υδρογόνου απαιτεί πολύ υψηλές πιέσεις (της τάξης των 700bar), ενώ του υγροποιημένου πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (περίπου μείον 250οC).

• Η μετατροπή του σε αμμωνία (για εύκολη αποθήκευση και μεταφορά) και η επαναφορά του σε αέρια κατάσταση, είναι διαδικασία επίσης με πολύ χαμηλό βαθμό απόδοσης,

• Η ηλεκτρολυτική παραγωγή του με τη χρήση ΑΠΕ (πράσινο υδρογόνο) είναι ενεργειακά απαιτητική και οικονομικά ακριβή. Ενδεικτικά το «πράσινο» υδρογόνο είναι τρεις φορές πιο ακριβό από το «γκρι» ή το «καφέ/μαύρο»), • Η ευρεία χρήση του προϋποθέτει ενημέρωση των καταναλωτών, και εκπαίδευση και κατάρτιση του τεχνικού προσωπικού που θα εμπλακεί με κατασκευή και συντήρηση υποδομών, δικτύων, μηχανών, εξαρτημάτων και συσκευών. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τα πλεονεκτήματα, αλλά και τις αδυναμίες του υδρογόνου στην παραγωγή και τη χρήση του είτε ως φορέα ενέργειας, είτε ως καυσίμου, χωρίς να θεωρούμε ότι θα λύσει το θέμα της κλιματικής κρίσης, μπορούμε να αξιοποιήσουμε για την παραγωγή του, σε μεγαλύτερο βαθμό τις ΑΠΕ. Επιπλέον, μπορούμε να παράξουμε ηλεκτρική ενέργεια μέσω των κυψελών καυσίμου, αλλά και να παράξουμε θερμική ενέργεια, υπό την προϋπόθεση ότι θα ελεγχθεί η παραγωγή των οξειδίων του αζώτου (NOx). Επίσης, μπορούμε να αντικαταστήσουμε τα ορυκτά καύσιμα με τη χρήση συνθετικών καυσίμων (e-fuels), αξιοποιώντας το υπάρχον διοξείδιο του άνθρακα (CO2) στην ατμόσφαιρα, δίνοντας παράταση στη χρήση της υπάρχουσας τεχνολογίας κινητήρων και εξασφαλίζοντας χρόνο για την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. Οι εφαρμογές αυτές μπορούν να αποτελέσουν όπλα στη συνεχή προσπάθεια για τον περιορισμό της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, οι κρίσιμες παράμετροι που δεν μπορούν να αγνοηθούν είναι: η διαθεσιμότητα των απαραίτητων τεχνολογιών με οικονομικούς όρους, η ενεργειακή απόδοση των διατιθέμενων εναλλακτικών λύσεων, η αναταραχή που θα επέλθει στο σημερινό μοντέλο παραγωγής και ανάπτυξης, η βέλτιστη αξιοποίηση των λύσεων στον τομέα και στην έκταση που δίνουν το καλύτερο αποτέλεσμα, και ο συνδυασμός των τεχνολογιών που η καθεμιά από μόνη της δεν εξασφαλίζει την ενεργειακή βιωσιμότητά μας, αλλά η συνεισφορά όλων μπορούν να οδηγήσουν στον επιθυμητό στόχο. •

69

Ο δρόμος

προς την πράσινη εφοδιαστική αλυσίδα

H ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ. ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΗΘΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ, Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΛΥΣΙΔΑ ΕΦΟΔΙΑΣΜΟΥ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΕΣΜΕΥΤΕΙ ΝΑ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΟΥΝ ΕΝΑ ΠΙΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΜΕΛΛΟΝ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΦΑΙΔΡΑ ΜΠΡΑΤΤΟΥ

Ο

ΌΡΟΣ «ΠΡΆΣΙΝΗ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΉ» εισήχθη για πρώ-

τη φορά στον επιχειρηματικό λόγο στις αρχές του 21ου αιώνα, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις άρχισαν να υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές. Με την πάροδο του χρόνου, οι κυβερνήσεις, οι οργανισμοί και οι καταναλωτές ξεκίνησαν να ασκούν όλο και μεγαλύτερη πίεση στις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν με υπεύθυνο τρόπο τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανησυχίες τους, γεγονός που έχει οδηγήσει σήμερα στην ενσωμάτωση «πράσινων» λύσεων σε αυτό το σημαντικό κομμάτι της οικονομίας. Καθώς η βιωσιμότητα έχει γίνει κεντρικό μέλημα του σύγχρονου επιχειρείν, πολλές εταιρείες έχουν ήδη ενσωματώσει συγκεκριμένες πρακτικές στην εφοδιαστική αλυσίδα τους για να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των πόρων. Αξίζει να σημειωθεί πως η εφαρμογή μιας πράσινης εφοδιαστικής αλυσίδας όχι μόνο ωφελεί το περιβάλλον, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μείωση κόστους, βελτίωση της εικόνας μιας επιχείρησης, ενώ λειτουργεί και ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αγορά καθώς ευθυγραμμίζεται με την ευαισθητοποίηση για περιβαλλοντικά ζητήματα και την αυξανόμενη ζήτηση για βιώσιμες και κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές.

70

Οι προκλήσεις στην εφαρμογή της πράσινης στρατηγικής στην Ελλάδα Η υιοθέτηση μιας στρατηγικής πράσινης εφοδιαστικής αλυσίδας στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, μπορεί να συνδεθεί με πλειάδα προκλήσεων που σχετίζονται με τις οικονομικές, ρυθμιστικές και περιβαλλοντικές συνθήκες της χώρας, σύμφωνα με τον Δρ Βασίλη Ζεϊμπέκη, Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Logistics, Επικ. Καθηγητή, Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας & Διοίκησης Παν. Αιγαίου. Απαριθμώντας ορισμένες από τις κύριες προκλήσεις που αφορούν τη χώρα μας, εντοπίζει τις εξής: • Ρυθμιστικό και νομοθετικό περιβάλλον: Η Ελλάδα έχει ένα πολύπλοκο ρυθμιστικό και νομοθετικό πλαίσιο που αφορά την αειφορία στην εφοδιαστική αλυσίδα. Οι εταιρείες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προκλήσεις όσον αφορά την κατανόηση και τη συμμόρφωση με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς, οι οποίοι μπορεί να υπόκεινται σε αλλαγές και επικαιροποιήσεις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ζητήματα που σχετίζονται με την αδειοδότηση, τα όρια εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη διαχείριση αποβλήτων, κτλ.

• Κόστος επενδύσεων: Η μετάβαση σε μια πιο πράσινη αλυσίδα εφοδιασμού συχνά απαιτεί σημαντικές προκαταρκτικές επενδύσεις σε τεχνολογίες, διαδικασίες

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

και εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τις εταιρείες, ιδίως για τις μικρότερες επιχειρήσεις με περιορισμένους πόρους.

• Ευαισθητοποίηση καταναλωτών & ζήτηση για φιλικά προς το περιβάλλον αγαθά: Η επιτυχία των πρωτοβουλιών της πράσινης αλυσίδας εφοδιασμού μπορεί να συνδεθεί στενά με τη ζήτηση των καταναλωτών για φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και πρακτικές. Στην Ελλάδα, υπάρχουν ακόμα διαφορές στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και στην προθυμία τους να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για βιώσιμα προϊόντα.

• Εκπαίδευση και κατάρτιση: Είναι αναγκαία η κατάρτιση και εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού για την αποτελεσματική εφαρμογή πρακτικών πράσινης εφοδιαστικής αλυσίδας. Η διασφάλιση ότι οι εργαζόμενοι είναι ενημερωμένοι για την αειφορία και έχουν

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

κίνητρο να κάνουν πράσινες επιλογές αποτελεί μια σημαντική πρόκληση για τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Η καινοτομία στην υπηρεσία της πράσινης αλυσίδας εφοδιασμού Σύμφωνα με τον Δρ Ζεϊμπέκη, η τεχνολογία και η καινοτομία έχουν καθοριστική σημασία για την προώθηση της ανάπτυξης μιας πράσινης αλυσίδας εφοδιασμού, προσφέροντας μια σειρά εργαλείων και στρατηγικών που ενισχύουν τη βιωσιμότητα και μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των λειτουργιών της αλυσίδας εφοδιασμού. «Πρώτον, η τεχ νολογ ία επιτρέπει τη διαφάνεια (transparency) και την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού (end-to-end visibility), βοηθώντας στον εντοπισμό της σπατάλης και των ευκαιριών βελτίωσης» τονίζει ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Logistics.

71

Αναπτύσσοντας το συλλοΕπιπρόσθετα, η μείωση των γισμό του, αναφέρεται σε αποβλήτων είναι ένας άλλος ΔΡ. ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΕΪΜΠΕΚΗΣ τεχνολογίες όπως οι συβασικός τομέας στον οποίο η Πρόεδρος της Ελληνικής σκευές IoT, η τεχνολογία τεχνολογία υπερέχει. Οι καιΕταιρείας Logistics RFID και το blockchain που νοτομίες στη διαλογή αποδιευκολύνουν την παρακοβλήτων, την ανακύκλωση και λούθηση και την προμήθεια τις τεχνολογίες μετατροπής προϊόντων, επιτρέποντας τη αποβλήτων σε ενέργεια ελαλήψη πιο βιώσιμων αποφάχιστοποιούν την παραγωγή σεων. Παράλληλα, η ανάαποβλήτων και βελτιώνουν λυση δεδομένων και η μητις πρακτικές ανακύκλωσης. χανική μάθηση αξιοποιούν Επιπλέον, οι τεχνολογικές μεγάλο όγκο πληροφοριών εξελίξεις στα υλικά και τα για τη βελτιστοποίηση των σχέδια βιώσιμης συσκευαλειτουργιών της αλυσίδας σίας, οι πλατφόρμες συνερεφοδιασμού, μειώνοντας γασίας που βασίζονται στο την κατανάλωση ενέργειας cloud, η επαλήθευση της βικαι βελτιώνοντας παράλληώσιμης προμήθειας, η ενσωλα την κατανομή των πόρων. μάτωση ανανεώσιμων πηγών Ακόμη, οι πράσινες λύσεις ενέργειας, οι πρωτοβουλίες μεταφορών, όπως τα ηλεκυκλικής οικονομίας, η περικτρικά και υβριδικά οχήματα, βαλλοντική παρακολούθηση οι αυτόνομες μεταφορές και και ο πράσινος σχεδιασμός λογισμικά βελτιστοποίησης προϊόντων μετασχηματίζουν διαδρομών (vehicle routing), τις πρακτικές της αλυσίδας τροφοδοτούνται από την καιεφοδιασμού. «Στην ουσία, η νοτομία και την τεχνολογία, μειώνοντας σημαντικά τις εκποτεχνολογία και η καινοτομία οδηγούν την πράσινη αλυσίδα μπές διοξειδίου του άνθρακα, ενώ τα ενεργειακά αποδοτικά εφοδιασμού, προσφέροντας ένα φάσμα λύσεων που ενισχύσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των έξυπνων δικτύων, ουν τη βιωσιμότητα, ελαχιστοποιούν τις περιβαλλοντικές προωθούν τη βιωσιμότητα στις αποθήκες και τα κέντρα επιπτώσεις και συμβάλλουν σε μια πιο περιβαλλοντικά διανομής. Η αυτοματοποίηση και η ρομποτική ενισχύουν υπεύθυνη και οικονομικά αποδοτική αλυσίδα εφοδιασμού» επίσης την ενεργειακή απόδοση. καταλήγει ο Δρ Ζεϊμπέκης.

«Η τεχνολογία επιτρέπει τη διαφάνεια και την παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, βοηθώντας στον εντοπισμό της σπατάλης και των ευκαιριών βελτίωσης»

Φάρμα Κουκάκη: Με το βλέμμα στην πράσινη ανάπτυξη Βάνα Πετρουλάκη, Marketing Coordinator, Φάρμα Κουκάκη Στην Φάρμα Κουκάκη, η πράσινη ανάπτυξη είναι δέσμευσή μας και την ακολουθούμε πιστά από τα πρώτα στάδια της παραγωγής έως και τη διάθεση των προϊόντων μας στην αγορά. Με βλέμμα στραμμένο στη βιωσιμότητα και τη μείωση του περιβαλλοντικού μας αποτυπώματος, το 2022 προχωρήσαμε σε αντικατάσταση μέρους του στόλου των οχημάτων μας, με φορτηγά-ψυγεία που κινούνται αποκλειστικά με Φυσικό Αέριο Κίνησης (CNG), στοχεύοντας στη μείωση εκπομπών αερίων διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και την εξοικονόμηση ενέργειας από τα καύσιμα.Η πρωτοβουλία μας αυτή βραβεύτηκε στα Green Brand Awards 2023, λαμβάνοντας Bronze Βραβείο για τον Green Στόλο Οχημάτων που διαθέτουμε. Μια σημαντική διάκριση και επιβράβευση, για τη συνεχή προσπάθεια που γίνεται στην Φάρμα Κουκάκη να θεσπιστούν διαδικασίες για την αειφόρο ανάπτυξη της επιχείρησης και την προστασία του περιβάλλοντος. Το Φυσικό Αέριο Κίνησης είναι το πλέον καθαρό ορυκτό καύσιμο και η μετάβαση σε αυτό, από οποιοδήποτε συμβατικό καύσιμο όπως το πετρέλαιο, το LPG ή το προπάνιο, μειώνει άμεσα τις επιπτώσεις στο Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Υγεία. Η καύση του παράγει έως και 30% λιγότερες εκπομπές αερίων διοξειδίου του άνθρακα (CO2), συμβάλλοντας έτσι στον

72

περιορισμό του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το Βραβείο στα Green Brand Awards αποτελεί για εμάς κίνητρο να συνεχίσουμε να επενδύουμε στην Πολιτική Προστασίας Περιβάλλοντος και Πράσινης Ανάπτυξης που εφαρμόζουμε τα τελευταία χρόνια και να πραγματοποιήσουμε ακόμη περισσότερες ενέργειες για την υιοθέτηση πράσινων πρακτικών. Ακολουθώντας την Πολιτική Προστασίας Περιβάλλοντος της Φάρμα Κουκάκη, έχουμε προβεί σε ενέργειες όπως: • Μείωση πλαστικού και χρήση συσκευασιών rPET από ανακυκλωμένο πλαστικό.

• Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων και Net Metering.

• Συμμετοχή σε ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης αποβλήτων.

• Επαναχρησιμοποίηση νερού στην παραγωγική διαδικασία.

• Αξιοποίηση ρομποτικής τεχνολογίας.

• Custom-made οικολογικά ψυγεία στα σημεία πώλησης με 30% χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας. Η πρωτοβουλία μας αυτή, συμπληρώνει το σύνολο των δράσεων για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της Φάρμα Κουκάκη, αφού τα τελευταία χρόνια έχουμε προβεί και σε άλλες αντίστοιχες ενέργειες, που στόχο έχουν την ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων και την υιοθέτηση φιλικών πρακτικών προς το περιβάλλον.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Πλοήγηση προς βιώσιμες πρακτικές Εστιάζοντας σε κάποιες από τις παραπάνω στρατηγικές, το ελληνικό επιχειρείν έχει στο παλμαρέ του μια σειρά από ενδιαφέροντα cases, που αποδεικνύουν πως το «πρασίνισμα» της εφοδιαστικής αλυσίδας είναι μια επένδυση που αποδίδει και εναρμονίζεται πλήρως με την αφύπνιση κοινωνίας και επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, η οποία εφαρμόζει μία ολοκληρωμένη στρατηγική βιωσιμότητας που αποβλέπει, μεταξύ άλλων, στη μείωση του λειτουργικού κόστους, σε ένα θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα και στην εξοικονόμηση ενέργειας. Καθώς ο τομέας των μεταφορών αποτελεί κομβικό σημείο για την Αθηναϊκή Ζυθοποιία και τις προσπάθειές για βιώσιμη ανάπτυξη, η εταιρεία έχει αντικαταστήσει το στόλο των περονοφόρων της από μηχανές εσωτερικής καύσης σε ηλεκτρικά περονοφόρα, ενώ έχει εισάγει κάποια φορτηγά μεγαλύτερης Euro κατηγορίας, έχοντας παράλληλα μετατρέψει τους κινητήρες αρκετών φορτηγών σε συνδυασμένη κατανάλωση 20% LPG και 80% πετρέλαιο, με αποτέλεσμα να μειώνονται αισθητά οι εκπομπές ρύπων και η κατανάλωση καυσίμων. Επιπλέον, η εισαγωγή των πρώτων “light weight trailers”, είναι μια σημαντική πρωτοβουλία που έχει αναλάβει, στοχεύοντας να τη διευρύνει περαιτέρω μελλοντικά. Στο «πρασίνισμα» της εφοδιαστικής του αλυσίδας συμμετέχει κι ο Όμιλος Ηρακλής, ο οποίος ανακοίνωσε πρό-

σφατα την κυκλοφορία των πρώτων αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων μεταφοράς σκυροδέματος στην Ελλάδα, τα οποία εκπέμπουν μηδενικούς ρύπους και θα αξιοποιηθούν στο The Ellinikon. Εξάλλου, ο Όμιλος εργάζεται συστηματικά στο «πεδίο 3» εφαρμογής (scope 3) των εκπομπών ρύπων από παράπλευρες δραστηριότητες που δεν πηγάζουν απευθείας από τον πυρήνα της παραγωγικής του διαδικασίας και προέρχονται από όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, όπως είναι οι μεταφορές. Τέλος, ένα ενδιαφέρον εγχείρημα είναι κι αυτό της εταιρείας AVRAMAR, η οποία απέκτησε 12 νέα πλοία, τα οποία είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους περίπου 4,2 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία ολοκληρώθηκε το 2023, με την απόσυρσή 11 πλοίων παλαιού τύπου. Τα κύρια χαρακτηριστικά των νέων πλοίων είναι οι υψηλότερες δυνατότητες μεταφοράς φορτίου σε συνδυασμό με τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και τη χρήση βιώσιμων δομικών υλικών στην κατασκευή τους, όπως το πολυαιθυλένιο και το αλουμίνιο. Εκτός από τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και της μειωμένης κατανάλωσης καυσίμου, τα 12 νέα πλοία, μειώνουν επίσης και το κόστος συντήρησης. Σε σύγκριση με τα παλαιά τύπου πλοία, ο νέος πράσινος στόλος της AVRAMAR, μειώνει τις κλιματικές επιπτώσεις, στα αέρια θερμοκηπίου (GHG) κατά 75,2% και τα νέα πλοία της εταιρείας, δύναται να χαρακτηριστούν ως «CNS-Climate Neutral Ships». •

« ΠΡΑ Σ ΙΝΗ » Σ Υ Σ Κ Ε ΥΑ Σ Ι Α:

Από τις τεχνολογικές τάσεις στις νομοθετικές αντιφάσεις Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΜΙΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΤΟ 2024, ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ, ΤΗΝ ΚΑΤΑΙΓΙΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ, ΤΙΣ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ, ΤΟΝ ΕΠΕΚΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΙΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΜΑΡΙΛΕΝΑ Κ ΑΡΑΒΑΣΙΛΟΓΛΟΥ

Η

ΚΛΙΜΑΤΙΚΉ ΑΛΛΑΓΉ ΑΠΟΤΕΛΕΊ γεγονός που

«Πράσινες» σπονδές στο βωμό της κατανάλωσης

βιώνουμε καθημερινά καθώς γινόμαστε μάρτυρες πολλών καιρικών μεταβολών και φυσικών καταστροφών που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές μας και υποχρεώνουν τις κοινωνίες να παίρνουν μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Με τη σειρά τους οι βιομηχανίες παγκοσμίως, πέρα από τη συμμόρφωσή τους με την εκάστοτε τοπική νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος, έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια να ενσωματώνουν τη βιώσιμη ανάπτυξη στα ίδια τους τα προϊόντα», σημειώνει o Αντώνης Λουδάρος, Packaging Executive, Member of FEFCO (European Federation of Corrugated Board Manufacturers) Operations & Innovation Committee. Σύμφωνα με τον ίδιο, δεδομένου ότι η συσκευασία εκτός από προστασία των προϊόντων αποτελεί μέσο επικοινωνίας των αξιών μιας επωνυμίας, δίνει την ευκαιρία στις βιομηχανίες να δείξουν τις περιβαλλοντικές τους ευαισθησίες και να προβάλουν το όραμά τους για έναν καλύτερο κόσμο. «Βλέπουμε και στην ελληνική αγορά τις βιομηχανίες να χρησιμοποιούν καινούργια υλικά, τεχνολογίες και τρόπους διαχείρισης που τους επιτρέπουν να γίνονται ακόμα φιλικότερες στο περιβάλλον και να θέτουν τις επωνυμίες τους στην πρώτη γραμμή μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής. Επωνυμίες που αξιολογούνται με το πόσο CO2 εκπέμπεται μέχρι τη διάθεσή τους στα σημεία πώλησης, με το πόσα λιγότερα υλικά έχουν χρησιμοποιηθεί για τη συσκευασία τους, με το πόσο υλικό πετάχτηκε κατά την παραγωγή τους», αναφέρει ο κ. Λουδάρος.

Τα παραπάνω λοιπόν δεν γίνονται μόνο στο όνομα του πλανήτη, αλλά συχνά αποτελούν σπονδές στο βωμό του… καταναλωτή. «Διαπιστώνουμε ότι η τάση για αναζήτηση απαντήσεων στις περιβαλλοντικές προκλήσεις θα συνεχιστεί λόγω του ότι οι καταναλωτές περιμένουν περισσότερα από τις αγαπημένες τους μάρκες κάθε είδους προϊόντων, είτε αυτά αφορούν αγαθά ευρείας κατανάλωσης (FMCG) είτε προϊόντα τεχνολογίας, ρουχισμού κ.ο.κ», τονίζει ο κ. Λουδάρος, διευκρινίζοντας ότι, λόγω του ότι οι καταναλωτές έχουν το βήμα να εκφράσουν την ικανοποίησή τους και τη δυσαρέσκειά τους μέσω των social media, ασκείται περισσότερη πίεση στις βιομηχανίες να αναλαμβάνουν ενέργειες που θα αποδείξουν την διάθεσή τους να συνεισφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος. «Έτσι λοιπόν, οι βιομηχανίες επιλέγουν προμηθευτές που μελετούν τη συσκευασία ξεκινώντας από την επιλογή της πρώτης ύλης, στον τρόπο ανάπτυξης της λύσης και τη διάθεσή της έως τις αποθήκες παραλαβής των πελατών τους», συμπληρώνει. Σύμφωνα με πρόσφατη παγκόσμια έρευνα της McKinsey με θέμα «Sustainability in packaging 2023: Inside the minds of global consumers», στον απόηχο της πανδημίας COVID-19, οι καταναλωτές εξακολουθούν να δίνουν προτεραιότητα στην υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων και τη διάρκεια ζωής τους ως τις δύο πιο σημαντικές πτυχές της συσκευασίας τέτοιων προϊόντων. Όσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της συσκευασίας, οι ανησυχίες των καταναλωτών σχετικά με τα θαλάσσια απορρίμματα είναι πιο έκδηλες στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, με

74

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως την Κίνα, τη Βραζιλία και την Ινδία να απασχολούνται περισσότερο με τη ρύπανση του αέρα ή του πόσιμου νερού. Πάντως, σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων ισχυρίζεται ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για βιώσιμες συσκευασίες, ειδικά στις κατηγορίες των φρέσκων φρούτων, λαχανικών, κρέατος ή πουλερικών. Κινήσεις γίνονται από κάθε πλευρά προς την κατεύθυνση της βιώσιμης συσκευασίας, ωστόσο, κύρια πρόκληση για την αγορά αποτελεί το κόστος και η διαθέσιμη τεχνολογία. «Υπάρχει ένα χρονικό διάστημα που οι αγοραστές -είτε βιομηχανίες είτε καταναλωτές- ίσως χρειαστεί να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για να αποκτήσουν τα πιο φιλικά προς το περιβάλλον υλικά και προϊόντα. Με τη συλλογική προσπάθεια όλης της αγοράς και με τον ανταγωνισμό να μεταφέρεται στο πεδίο της βιωσιμότητας και οι δύο αυτές προκλήσεις θα αντιμετωπιστούν», καταλήγει ο κ. Λουδάρος.

τεχνολογικών εξελίξεων. Οι εταιρείες συσκευασίας χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο την τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση για τη βελτιστοποίηση των σχεδίων και των υλικών συσκευασίας, μειώνοντας τα απόβλητα και βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητά τους. Αναμένεται δε ο κλάδος να στραφεί σε περισσότερες «custom» λύσεις συσκευασίας που μπορούν να προσαρμόζονται κατά παραγγελία, εξασφαλίζοντας ελάχιστα απόβλητα και μέγιστη λειτουργικότητα. Την ίδια στιγμή, η ραγδαία ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου αναδιαμορφώνει το τοπίο. Καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές, υπάρχει αυξημένη ανάγκη για λύσεις συσκευασίας, που όχι μόνο προστατεύουν τα προϊόντα κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, αλλά και βελτιώνουν την εμπειρία του «unboxing».

Η τεχνολογία παραμένει στην καρδιά των trends

Στο παραπάνω πλαίσιο, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως εφαρμόζουν αυστηρότερους κανονισμούς για τα υλικά συσκευασίας για την καταπολέμηση των ανησυχιών για τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές επενδύοντας σε βιώσιμες εναλλακτικές, μειώνοντας τη χρήση πλαστικού και βελτιώνοντας τις πρακτικές ανακύκλωσης. Η εστίαση στην εκτεταμένη ευθύνη του παραγωγού (EPR) αυξάνεται, πράγμα που σημαίνει ότι οι κατασκευαστές είναι όλο και περισσότερο υπεύθυνοι για τον πλήρη κύκλο ζωής της συσκευασίας τους. Ωστόσο η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία παραμένει υπό διαμόρφωση, με εκπροσώπους του κλάδου να κάνουν λόγο για ασάφειες, ελλείψεις και καθυστερήσεις. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Μαντή, Πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών & Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ), ο όρος πράσινη συσκευασία υπό την έλλειψη κανόνων, προτύπων και κατευθυντήρων γραμμών στην ΕΕ τείνει να ταυτιστεί στις μέρες μας με την παραπλάνηση του καταναλωτή και με τους ψευδείς πράσινους ισχυρισμούς ή αλλιώς greenwashing. Η ΕΕ έχει δημοσιεύσει τη σχετική νομολογία (green claims, ecodesign regulations) αλλά καταγράφεται σημαντική καθυστέρηση στην ψήφισή της. «Θεωρούμε πιο δόκιμο να χρησιμοποιήσουμε τον όρο βιώσιμη που θέτει πιο σύνθετες προϋποθέσεις για τα υλικά συσκευασίας. Μια συσκευασία είναι βιώσιμη όταν είναι φιλική στο περιβάλλον αλλά και αποδίδει τα αναμενόμενα κέρδη στον παραγωγό, προάγοντάς την κοινωνία και τα ορθά πρότυπα συμπεριφοράς. Μια συσκευασία δεν είναι βιώσιμη όταν για παράδειγμα περιέχει επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία χημικές ουσίες, οι οποίες όταν ενσωματωθούν στα ρεύματα συλλογής απορριπτόμενων συσκευασιών θα επιμολύνουν τα υλικά προς αξιοποίηση δημιουργώντας συνθήκες down-cycling», διευκρινίζει ο κ. Μαντής. «Η ΕΕ υπό την στρατηγική της πράσινης συμφωνίας κινείται προς την ορθή κατεύθυνση, την διαφύλαξη και αξιοποίηση των πόρων εντός των ευρωπαϊκών συνόρων. Υπό το σκεπτικό αυτό οι συλλεγόμενές συσκευασίες μετά τη χρήση τους θα αξιοποιούνται και δεν θα εξάγονται σε αναπτυσσόμενες χώρες προς ταφή, καύση ή στην χειρότερη περίπτωση προς επαναεισαγωγή τους σε μια υποβαθμισμένη μορφή (πχ. ενσωμάτωση σε υλικό συσκευασίας ή ως ανακυκλώσιμη

Το 2024, η τεχνολογία θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στη βιομηχανία συσκευασίας. Η επαυξημένη πραγματικότητα (AR) και η εικονική πραγματικότητα (VR) ενσωματώνονται όλο και περισσότερο στον σχεδιασμό συσκευασιών, προσφέροντας διαδραστικές και ελκυστικές εμπειρίες για τους καταναλωτές. Οι κωδικοί QR και οι ετικέτες επικοινωνίας κοντινού πεδίου (NFC) στις συσκευασίες θα επιτρέπουν στους πελάτες να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες για το προϊόν, σε προσφορές, ακόμη και σε αποκλειστικό περιεχόμενο. Επιπλέον, ο κλάδος θα δει την ανάπτυξη των έξυπνων συσκευασιών, οι οποίες ενσωματώνουν αισθητήρες για την παρακολούθηση της φρεσκάδας του προϊόντος, της θερμοκρασίας κ.ο.κ. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να μεταδοθούν στους καταναλωτές σε πραγματικό χρόνο, διασφαλίζοντας την ποιότητα και την ασφάλεια των προϊόντων και παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες στις εταιρείες. Η «οικολογική συσκευασία» (Eco-packaging) είναι ένας όρος που περικλείει τη συγχώνευση των οικολογικών και

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

Χωρίς πρότυπα δεν υφίσταται ανάληψη δράσης

75

Όμιλος Πλαστικά Θράκης: Οδηγώντας τις εξελίξεις στο χώρο της συσκευασίας Η επόμενη γενιά συσκευασιών γαλακτοκομικών με διακόσμηση τύπου IML. Υπηρετώντας τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας ο Όμιλος Πλαστικά Θράκης, ηγέτιδα δύναμη στην Ευρώπη στον κλάδο της συσκευασίας τροφίμων και βιομηχανικών προϊόντων, επενδύει σε προηγμένες υποδομές και πρωτοποριακές τεχνολογίες, δημιουργώντας συνεχώς νέες λύσεις για τη συσκευασία τροφίμων. Μία πρόσφατη καινοτομία είναι το κύπελλο τεχνολογίας Thermoforming IML με την οποία ο Όμιλος ανεβάζει ψηλά τον πήχη στις λύσεις συσκευασίας γαλακτοκομικών προϊόντων, ικανοποιώντας τις ανάγκες των συνεργατών και απαντώντας ταυτόχρονα στις προκλήσεις που εισάγει το δυναμικά εξελισσόμενο κανονιστικό πλαίσιο στην Ευρώπη. Το συγκεκριμένο προϊόν ήδη κυκλοφορεί στην αγορά, έχοντας επιλεχθεί από πολλά brands, καθώς και έχει αναγνωριστεί από τους ειδικούς με τη πρόσφατη βράβευσή του στα Innovation Awards. Το κύπελλο τεχνολογίας Thermoforming IML είναι αποτέλεσμα πρακτικής εφαρμογής των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας στο σχεδιασμό και στη παραγωγή των λύσεων συσκευασίας από τον Όμιλο, που ανέπτυξε και κατασκεύασε ένα κύπελλο με μοναδικά τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά και πολλαπλά οφέλη. Ιδιαίτερη αξία για το περιβαλλοντικό προφίλ της συγκεκριμένης λύσης προσδίδει το γεγονός ότι το κύπελλο Thermoforming IML παράγεται με χρήση έως και

40% λιγότερου πλαστικού σε σχέση με αντίστοιχης χωρητικότητας πλαστικές συσκευασίες εξασφαλίζοντας σημαντικά μειωμένο ανθρακικό αποτύπωμα για τον πλανήτη μας, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει άριστη αισθητική και ανταγωνιστικό κόστος χωρίς να θυσιάζει κρίσιμα λειτουργικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον, η τεχνολογία αυτή επιτρέπει την παραγωγή της συσκευασίας σε μία μόνο φάση διαμόρφωσης, κατά την οποία το κύπελλο θερμοδιαμορφώνεται, ενώ ταυτόχρονα διακοσμείται με φιλμ τεχνολογίας IML, το οποίο επιτρέπει την κάλυψη πρακτικά ολόκληρης της πρόσοψης του δοχείου με φωτογραφική εκτύπωση υψηλής ανάλυσης. Η υγιεινή & ασφάλεια των γαλακτοκομικών προϊόντων είναι απόλυτα εξασφαλισμένη κατά την διάρκεια όλης της αλυσίδας αξίας, αφού το περιεχόμενο του δεν κινδυνεύει να έλθει σε επαφή με τα υλικά της διακόσμησης. Συγκεκριμένα, η συσκευασία στο σύνολό της, κύπελο, καπάκι και ετικέτα, παράγεται αποκλειστικά από ένα είδος υλικού, το πολυπροπυλένιο, με αποτέλεσμα να είναι πλήρως ανακυκλώσιμη και συμβατή με τις πιο υφιστάμενες τεχνολογίες ανακύκλωσης πλαστικών. Με τις καινοτομίες που εισάγει ο Όμιλος Πλαστικά Θράκης στις λύσεις συσκευασίας επιβεβαιώνει έμπρακτα για ακόμα μία φορά την προσήλωσή του να οδηγεί τις εξελίξεις και να επιταχύνει τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο μέλλον.

Ο ακρογωνιαίος λίθος για την μετάβαση σε ένα πιο κυκλικό μοντέλο διαχείρισης των συσκευασιών είναι τα πρότυπα αναφοράς, οι μέθοδοι ελέγχου και οι σαφείς οδηγίες

ύλη). Οι διεργασίες στις Βρυξέλλες όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε είναι χρονοβόρες και μεγάλοι ευρωπαϊκοί οργανισμοί πιέζουν για την θωράκιση της ενιαίας αγοράς», συμπληρώνει ο ίδιος. Σύμφωνα με τον κ. Μαντή, ο ακρογωνιαίος λίθος για την μετάβαση σε ένα πιο κυκλικό μοντέλο διαχείρισης των συσκευασιών είναι τα πρότυπα αναφοράς, οι μέθοδοι ελέγχου και οι σαφείς οδηγίες. «Χωρίς πρότυπα δεν υφίσταται η βάση για την εκπόνηση σχεδίου και η ανάληψη δράσης. Καταγράφεται μια σημαντική υστέρηση έκδοσης νέων Ευρωπαϊκών προτύπων ΕΝ αλλά και αναβάθμισης των υφιστάμενων και αναφερόμαστε στα πρότυπα για την ανακυκλωσιμότητα των συσκευασιών, στην περιεκτικότητα σε ανακυκλωμένο υλικό, στην βιομηχανική και οικιακή κομποστοποίηση, στην κατηγοριοποίηση της ποιότητας των διακινούμενων ανακυκλωμένων υλικών, στην επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών σύμφωνα με τη σκοπούμενη χρήση σε συνάρτηση με τους κύκλους χρήσης, στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα του διακινούμενου αγαθού εντός της συσκευασίας, στον τρόπο απόρριψης ανά κάδο συλλογής κ.α.», τονίζει ο πρόεδρος του ΣΥΒΙΠΥΣ. Στα άρθρα 11 και 12 της νέας πρότασης κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα των συσκευασιών (Packaging and Packaging Waste Regulation - PPWR) πραγματοποιείται μια εκτενής αναφορά στα νέα πρότυπα που θα δημοσιευτούν, το οποίο, σύμφωνα με τον κ. Μαντή αποτε-

76

λεί μια θετική εξέλιξη εφόσον πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα με την ψήφιση του κανονισμού. «Δεν χρειάζεται να επαναληφθεί το σενάριο της νομοθεσίας για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης, όπου και διευκρινίστηκαν μετά την ψήφιση της νομοθεσίας οι ορισμοί των πλαστικών μιας χρήσης, με αποτέλεσμα να υφίστανται ακόμα και σήμερα γκρίζες ζώνες για πολλές δομές και εφαρμογές», τονίζει. Εν τέλει, αυτό που αναμένει ο κλάδος από τον νέο κανονισμό PPWR είναι η θέσπιση ενιαίων κανόνων και η διαφύλαξη της ενιαίας αγοράς στην ΕΕ. «Η διασφάλιση της ακεραιότητας της ενιαίας αγοράς δεν αποτελεί μόνο προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία των συσκευασιών και των συσκευασμένων αγαθών σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά είναι ουσιαστικής σημασίας ώστε να ενισχυθεί η εφαρμογή των στόχων συσκευασίας και απορριμμάτων συσκευασίας σε όλα τα κράτη μέλη και να ενθαρρυνθεί η πλήρης ανάπτυξη ενοποιημένης αγοράς της ΕΕ για δευτερογενείς πρώτες ύλες», σημειώνει ο κ. Μαντής. Εξάλλου, για να βγουν «κερδισμένοι» η βιομηχανία, οι καταναλωτές και κυρίως ο πλανήτης, η επίτευξη μιας ισχυρής και ανθεκτικής ενιαίας αγοράς για τις συσκευασίες και τα προϊόντα συσκευασίας αποτελεί βασική προϋπόθεση ώστε να δοθεί η απαιτούμενη ώθηση για επενδύσεις εντός των Ευρωπαϊκών συνόρων αλλά και να υποστηριχθεί η μετάβαση σε ένα πιο κυκλικό οικονομικό μοντέλο. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

Υπέυθυνη κατανάλωση / Καταναλωτικές Τάσεις

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

77

ΒΙΏΣΙΜΗ Κ ΑΤΑΝΆ ΛΩΣΗ

Οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για τη βιωσιμότητα ή για το... πορτοφόλι τους Η ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΧΕΙ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΦΗΡΗΜΕΝΗ ΙΔΕΑ ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ. ΩΣΤΟΣΟ, ΕΝΩ Η ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΜΕΛΗΜΑ, Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ. ΓΡΑΦΕΙ Η Α ΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΚΙΤΣΗ

Ό

ΤΑ Ν ΟΙ Κ ΑΤΑ Ν Α Λ Ω Τ Έ Σ

ερωτών ται εάν ενδιαφέρονται να αγοράζουν περιβαλλοντικά και ηθικά βιώσιμα προϊόντα, απαντούν συντριπτικά ναι. Τάση που επιβεβαιώνουν εγχώριες και διεθνείς μελέτες όπως αυτές των McKinsey, NielsenIQ, Deloitte, ΕΥ, κλπ., αλλά και τα ευρήματα του The Economist Intelligence Unit, σύμφωνα με τα οποία τα τελευταία πέντε χρόνια οι αναζητήσεις για τη βιωσιμότητα έχουν σημειώσει αύξηση της τάξεως του 71%. Όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς όπως φαίνονται. Από την έρευνα της McKinsey του 2020, -ήταν η χρονιά που ξέσπασε η πανδημία-, όπου το 60% των ερωτηθέντων δήλωνε διατεθειμένο να πληρώσει περισσότερο για ένα προϊόν με βιώσιμη συσκευασία, και το 66% του συνόλου -75% στους millennial- ανέφερε ότι εξετάζει τη βιωσιμότητα όταν κάνει μια αγορά, έχει χυθεί πολύ νερό στο αυλάκι. Σε αυτό βοήθησαν τα μάλα ο πόλεμος στην Ουκρανία, η έκρηξη του πληθωρισμού και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

μείωση της υποστήριξης για τη δράση για το κλίμα και λιγότερους ανθρώπους που λένε ότι κάνουν βιώσιμες επιλογές. Η απόσυρση δεν περιορίζεται στην προθυμία των ερωτηθέντων να πληρώσουν ένα «πράσινο ασφάλιστρο» για βιώσιμα αγαθά και υπηρεσίες, αλλά στη μείωση της ομάδας των καταναλωτών που υποστηρίζουν τις δράσεις των Κυβερνήσεων τους για το κλίμα με χαμηλότερη συμμετοχή σε δραστηριότητες υπεράσπισης, όπως η συμμετοχή σε συγκεντρώσεις για το κλίμα ή οι δωρεές σε περιβαλλοντικές ομάδες. Τα δεδομένα της Deloitte υποδηλώνουν ότι οι προσωπικές οικονομικές συνθήκες διαμορφώνουν το εύρος και το βάθος των βιώσιμων συμπεριφορών και καθορίζουν τις τάσεις και

ποιοι στη συγκυρία εμφανίζονται πιο ευαίσθητοι περιβαλλοντικά. Οι ερωτηθέντες που αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως «υψηλού εισοδήματος» είναι πιο πιθανό να δράσουν… βιώσιμα. Αντίθετα, οι ερωτηθέντες που αυτοπροσδιορίζονται ως χαμηλότερου ή μεσαίου εισοδήματος και εκείνοι που λένε ότι η προσωπική τους οικονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί τον τελευταίο χρόνο είναι λιγότερο πιθανό να αγοράσουν βιώσιμα αγαθά, να αναζητήσουν δουλειά σε έναν πιο βιώσιμο εργοδότη ή να επικοινωνήσουν με την κυβέρνηση για την κλιματική αλλαγή. Μεταξύ των αυτοπροσδιοριζόμενων ερωτηθέντων με υψηλότερο εισόδημα, το 59% δηλώνει ότι επιλέγει πάντα ή συχνά βιώσιμα προϊόντα, σε σύγκριση με μόλις 44% των μεσαίων

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης Πρόσφατα δεδομένα από το Global Sustainability Survey της Deloitte, που παρακολουθεί στάσεις και συμπεριφορές αειφορίας σε περισσότερες από 20 χώρες, δείχνουν συνολική

78

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

εισοδημάτων και 42% των ερωτηθέντων με χαμηλότερο εισόδημα. Μεταξύ εκείνων που δεν έκαναν βιώσιμη αγορά τον τελευταίο μήνα, μόνο το 32% των ερωτηθέντων με υψηλότερο εισόδημα αναγνώρισε το κόστος ως το κύριο εμπόδιο αγορών, ενώ το 53% των ερωτηθέντων με χαμηλότερο εισόδημα είπε το ίδιο. Ένας στους τέσσερις με υψηλότερο εισόδημα λένε ότι τροφοδοτούν τα σπίτια τους με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πάντα ή όποτε είναι δυνατόν, περίπου το διπλάσιο του ποσοστού των ερωτηθέντων με χαμηλότερο και μεσαίο εισόδημα. Το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει πέσει κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, αλλά μπορεί να υπάρχουν ακόμη ασφάλιστρα κόστους ή άλλα οικονομικά εμπόδια -συμπεριλαμβανομένης της κατοικίας- για τη μετάβαση σε ΑΠΕ για τα νοικοκυριά. Ωστόσο, υπάρχουν λόγοι για τους οποίους οι ερευνητές της Deloitte εκφράζουν συγκρατημένη αισιοδοξία. Παρά τους αντίθετους ανέμους, συνεχίζουν να βλέπουν σημαντική μερίδα ερωτηθέντων των οποίων οι ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή και η προθυμία να κάνουν κάτι για αυτήν είναι ακλόνητες. Πάνω από τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η κλιματική αλλαγή είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Οι φυλές των καταναλωτών Μπορεί λοιπόν οι καταναλωτές να θέλουν να είναι μέρος της λύσης, όμως υπάρχει ένα πρόβλημα. Τέσσερις στους 10, (ποσοστό 41%) σε πρόσφατη έρευνα της NielsenIQ ανέφερε ότι τα βιώσιμα προϊόντα είναι πολύ ακριβά, ενώ το 35% του δείγματος δήλωσε ότι η γκάμα των βιώσιμων προϊόντων είναι περιορισμένη. Την ίδια στιγμή θεωρούν ότι υπεύθυνοι για την πρόοδο της βιωσιμότητας, είναι πρωτίστως οι εταιρείες (46%), οι τοπικές κυβερνήσεις (40%) και τελευταίοι οι καταναλωτές (37%). Αυτό το χάσμα για το ποιος φέρει την ευθύνη αποτυπώνεται και στις φυλές των υπεύθυνων καταναλωτών. Σύμφωνα με τη NielsenIQ υπάρχουν 5 κατηγορίες καταναλωτών. Η μεγαλύτερη

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

ομάδα που αντιπροσωπεύει το 26% του δείγματος είναι οι Σκεπτικιστές που έχουν χαμηλή ευαισθητοποίηση στο όλο θέμα. Οι Ιδεαλιστές που αντιπροσωπεύουν το 18% του δείγματος τάσσονται υπέρ του πλανήτη όμως τείνουν να μην αναλαμβάνουν δράση. Με ποσοστό 17% οι Μινιμαλιστές ενδιαφέρονται πρωτίστως για τη μείωση του κόστους, οι Healthy «Me» & «Planet» που αντιπροσωπεύουν 1 στους 5 καταναλωτές (ποσοστό 20%) είναι προσανατολισμένοι στη δράση, με προτεραιότητα στα προσωπικά οφέλη για την υγεία, ενώ οι Ευαγγελιστές που αντιπροσωπεύουν το 19% του δείγματος έχουν ως γνώμονα τη δράση, δίνοντας προτεραιότητα σε αγορές φιλικές προς τον πλανήτη, αν και υπερεκτιμούν τους ισχυρισμούς που σχετίζονται με την υγεία, όπως non-GMO, plant-based, vegan και vegetarian.

Σε πρόσφατη έρευνα, το 41% ανέφερε ότι τα βιώσιμα προϊόντα είναι πολύ ακριβά, ενώ το 35% δήλωσε ότι η γκάμα των βιώσιμων προϊόντων είναι περιορισμένη Το αποτύπωμα στην Ελλάδα Μείζον πρόβλημα και για τους Έλληνες, οι οποίοι, όπως προκύπτει από πανελλαδική έρευνα της Qed Market Research, αντιλαμβάνονται ως μεγαλύτερο πρόβλημα σε «βάθος» εικοσαετίας την κλιματική αλλαγή. Στο ερώτημα «ποια θεωρείτε ότι είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα επόμενα 20 χρόνια» το 39% των ερωτηθέντων απάντησε «κλιματική αλλαγή», ενώ με 35% ακολουθεί η οικονομική κρίση. Μικρότερα ποσοστά καταγράφονται για άλλα θέματα, όπως η ανεργία / επαγγελματική αποκατάσταση

(29%), η καταστροφή και ρύπανση του περιβάλλοντος (28%), η οικονομική δυσχέρεια (26%) και η ενεργειακή κρίση (18%). Στην ίδια ερώτηση, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο, η κλιματική αλλαγή αποτελεί και πάλι το κυρίαρχο πρόβλημα με ποσοστό 40%. Ακολουθούν η οικονομική κρίση (28%), η καταστροφή / ρύπανση του περιβάλλοντος (27%) και η οικονομική δυσχέρεια (18%). Όμως, τι κάνουν οι Έλληνες καταναλωτές όταν στη ζυγαριά μπαίνει η ανάγκη και η προσπάθεια τους για την προστασία του περιβάλλοντος και από την άλλη το εισόδημά τους; Τα στοιχεία από την πορεία της κατανάλωσης τους τελευταίους μήνες είναι συντριπτικά. Αυτό που ενδιαφέρει και τους Έλληνες καταναλωτές πρωτίστως είναι η μείωση των εξόδων τους. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας μέτρησης της κατανάλωσης Circana (πρώην IRI), το πρώτο εξάμηνο του έτους το μερίδιο σε αξία των PL αυξήθηκε στο 26,3%, από 25,4%, που ήταν το πρώτο εξάμηνο του 2022. Πέρυσι το μερίδιο των PL σε αξία ήταν 25,8%, από 23,6% το 2021 και 24,3% το 2020. Η PLMA, -η ένωση παραγωγών προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στην τελευταία έκδοση της- υπολογίζει το μερίδιο των PL στην Ελλάδα στο 23,9% σε αξία και στο 30,9% σε όγκο, από 29,4% σε όγκο και 21,4% σε αξία που ήταν έναν χρόνο πριν. Παρά τη σαφή αύξηση του μεριδίου των PL στο καλάθι του ελληνικού νοικοκυριού, η Ελλάδα έχει το τέταρτο χαμηλότερο μερίδιο στις 17 Ευρωπαϊκές αγορές που εξέτασε η PLMA. Πιο κάτω από την Ελλάδα, σε ότι αφορά τη διείσδυση των PL στο καλάθι, βρίσκονται οι: Τσεχία, Σουηδία και Νορβηγία, ενώ πολύ πιο πάνω είναι οι υπόλοιπες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου. Στην Πορτογαλία το μερίδιο των PL άγγιξε το 54,4% σε αξία και 42,4% σε όγκο, στην Ισπανία το 52,1% σε όγκο και 44,4% σε αξία και στην Ιταλία το 35,5% σε όγκο και 29,4% σε αξία. Έναν χρόνο πριν στην Ισπανία το μερίδιο των PL ήταν 49,9% σε όγκο και 41,6% σε αξία, στην Πορτογαλία 49,6% σε όγκο και 36,3% σε αξία και στην Ιταλία 33,2% σε όγκο και 26% σε αξία. •

79

Το μεγάλο πρόβλημα τ

απαιτεί συλλογι Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΚΑΙ ΣΠΑΤΑΛΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΟ ΔΥΣΕΠΙΛΥΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΗ ΛΥΣΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΕΩΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ. ΓΡΑΦΕΙ Η ΑΝΝΑ Χ ΑΤΖΗ

80

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

της σπατάλης τροφίμων

ική λύση Ε

ΆΝ Η ΣΠΑΤΆ ΛΗ ΤΡΟΦΊΜΩΝ ήταν μια χώρα, θα ήταν

η τρίτη χώρα με τις υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το 40% όλων των τροφίμων που καλλιεργούνται στον κόσμο δεν καταναλώνονται κάθε χρόνο, σύμφωνα με μια έκθεση του World Wildlife Fund. Και όταν τα τρόφιμα καταλήγουν σε χωματερές, παράγουν τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου. Είναι ένα πρόβλημα που συχνά στον αναπτυγμένο κόσμο θεωρείται ήσσονος σημασίας. Όμως οι αριθμοί είναι αποκαλυπτικοί. Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι το 1/3 του παραγόμενου φαγητού, αριθμός ο οποίος ισοδυναμεί σε 1,3 δισ. τόνους τροφής, αξίας περίπου 1 τρισεκ., καταλήγει να σαπίζει στους κάδους απορριμμάτων των καταναλωτών και των λιανεμπόρων ή να καταστρέφεται λόγω των κακών πρακτικών μεταφοράς ή συγκομιδής. Ωστόσο, το κρυφό κόστος της σπατάλης τροφίμων επεκτείνεται πολύ περισσότερο. Τα τρόφιμα που παράγονται, αλλά δεν καταναλώνονται ποτέ, εξακολουθούν να προκαλούν περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα, το νερό, τη γη και τη βιοποικιλότητα. Αυτά τα περιβαλλοντικά κόστη πρέπει να πληρωθούν από

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

την κοινωνία και τις μελλοντικές γενιές. Στην Ελλάδα, η ετήσια σπατάλη τροφίμων συνολικά και στα 5 στάδια της αλυσίδας αξίας τροφίμων (πρωτογενής παραγωγή, επεξεργασία-μεταποίηση, εμπόριο-διανομή, εστίαση, νοικοκυριά) ανέρχεται σε περισσότερους από 2 εκατομμύρια τόνους (2.048.189). Η σπατάλη τροφίμων εμφανίζεται σε όλο το φάσμα της παραγωγής, από το αγρόκτημα έως τη διανομή στους λιανοπωλητές και τον καταναλωτή. Οι λόγοι περιλαμβάνουν απώλειες από μούχλα, παράσιτα ή ανεπαρκή έλεγχο του κλίματος. Απώλειες από το μαγείρεμα και την σκόπιμη σπατάλη τροφίμων.

81

Αυτά τα απόβλητα κατηγοριοποιούνται διαφορετικά ανάλογα με το πού εμφανίζονται: • Η «απώλεια» τροφής (food loss) συμβαίνει πριν φθάσει το τρόφιμο στον καταναλωτή ως αποτέλεσμα προβλημάτων στις φάσεις παραγωγής, αποθήκευσης, επεξεργασίας και διανομής.

• Τα «απόβλητα» τροφίμων (food waste) αναφέρονται σε τρόφιμα που είναι κατάλληλα για κατανάλωση αλλά απορρίπτονται συνειδητά στη φάση λιανικής πώλησης ή κατανάλωσης.

Η μείωση της σπατάλης είναι επιτακτική ανάγκη Οι μειώσεις της απώλειας και της σπατάλης τροφίμων θα επηρέαζαν θετικά τα αποτελέσματα πολλών εταιρειών σε όλη την τροφική αλυσίδα, βελτιώνοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα και την επισιτιστική ασφάλεια. Εάν τα απόβλητα τροφίμων μειώνονταν στο μισό, τα περισσότερα από τα τρόφιμα που θα ανακτηθούν θα ήταν λαχανικά, γαλακτοκομικά προϊόντα, δημητριακά και φρούτα. Αυτές οι ομάδες τροφίμων θα πρέπει να στοχεύουν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της σπατάλης και της απώλειας τροφίμων. Ο Γρηγόρης Αντωνιάδης, Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων επισήμανε ότι: «Παρακολουθούμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη συζήτηση που γίνεται στην ΕΕ σχετικά με τη διαφορετική αντιμετώπιση της ημερομηνίας επιθυμητής ανάλωσης στα τρόφιμα. Σήμερα, η σύγχυση που δημιουργεί ο όρος στο καταναλωτικό κοινό, είναι σημαντικός παράγοντας για το υψηλό επίπεδο τροφίμων που καταλήγουν στις χωματερές». Η μείωση της σπατάλης τροφίμων έχει οικονομική λογική για όλους τους ενδιαφερόμενους σε όλη την αλυσίδα αξίας. Οι αγρότες είναι σε θέση να πουλήσουν περισσότερα από αυτά που παράγουν. Οι λιανοπωλητές δεν χάνουν χρήματα από τα απούλητα τρόφιμα. Οι καταναλωτές εξοικονομούν

χρήματα, που διαφορετικά θα ξόδευαν σε τρόφιμα που δεν θα έτρωγαν. Ωστόσο, δεν γνωρίζουν όλοι τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η μείωση της σπατάλης και των απωλειών τροφίμων. Τα ενδιαφερόμενα μέρη στη βιομηχανία τροφίμων θα πρέπει επομένως να ενθαρρύνουν ενεργά και να εκπαιδεύουν τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές να σπαταλούν λιγότερα. «Ο αγροδιατροφικός κλάδος βρίσκεται μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις, όπως είναι η κλιματική αλλαγή και η επισιτιστική ασφάλεια, με τις οποίες είναι άμεσα συνυφασμένη η ανάγκη για περιορισμό της σπατάλης των τροφίμων» τονίζει ο κ. Αντωνιάδης. Όπως επισημαίνει ο ίδιος, πρόκειται για ένα φαινόμενο με σοβαρό αντίκτυπο στο περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία και συναντάται σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, από την πρωτογενή παραγωγή μέχρι και τον τελικό καταναλωτή. Προκειμένου να επιταχυνθεί η πρόοδος της ΕΕ προς τον στόχο 12.3 για την αειφόρο ανάπτυξη, η Επιτροπή προτείνει να τεθούν νομικά δεσμευτικοί στόχοι μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων που θα πρέπει να επιτύχουν τους στόχους των κρατών μελών έως το 2030. Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη καλούνται να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων έως το τέλος του 2030: • Kατά 10%, στη μεταποίηση και βιομηχανική παραγωγή.

• Kατά 30% (κατά κεφαλήν), από κοινού σε λιανική και κατανάλωση (εστιατόρια, υπηρεσίες εστίασης και νοικοκυριά).

O ρόλος της βιομηχανίας στη μάχη κατά της σπατάλης τροφίμων Η σπατάλη τροφίμων είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που επηρεάζει τη βιομηχανία τροφίμων, το περιβάλλον και την οικονομία. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, περίπου το ένα τρίτο των

Η Δέλτα αναλαμβάνει δράση στη σπατάλη τροφίμων Αλέξανδρος Σκανδαλάκης, Operations Strategy & Transformation Director, Delta Foods S.A. Στην ΔΕΛΤΑ, εφαρμόζουμε ένα ολοκληρωμένο πλάνο για τη μείωση της σπατάλης τροφίμων που εστιάζει σε δυο βασικούς πυλώνες: Α. Την πρόληψη, που αποσκοπεί στην αποφυγή δημιουργίας πλεονασμάτων και αποβλήτων τροφίμων. Β. Την αξιοποίηση τροφίμων που είναι σε πλεόνασμα και παραμένουν κατάλληλα για ανθρώπινη χρήση. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούμε μια σειρά δράσεων μέσω του καινοτόμου προγράμματος SOP, που μας έχει ήδη βοηθήσει να μειώσουμε δραστικά τις απώλειές μας, τόσο σε πρώτες ύλες όσο και σε τελικό προϊόν, σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής μας αλυσίδας. Στην πραγματικότητα, αυτό το πρόγραμμα μας βοηθά να προβλέψουμε αλλά και να ικανοποιήσουμε σωστά τη ζήτηση των καταναλωτών για κάθε προϊόν μας, εναρμονίζοντας ολόκληρη τη παραγωγική και εφοδιαστική αλυσίδα μας ώστε να αποφύγουμε απώλειες και καταστροφές. Αποτέλεσμα; Μειώσαμε τις καταστροφές ετοίμων προϊόντων λόγω αστοχίας προβλέψεων κατά 98% και τις επιστροφές ληγμένων προϊόντων από την αγορά, αποφεύγοντας παράλληλα τη δημιουργία πλεονασματικών ποσοτήτων, οι οποίες αντίστοιχα δωρίζονται

82

σε κοινωφελή ιδρύματα/οργανισμούς εάν υπάρξουν και παραμένουν κατάλληλα για ανθρώπινη χρήση. Παράλληλα, στον τομέα της παραγωγής προχωρήσαμε στον εξορθολογισμό των κωδικών μας, βελτιστοποιήσαμε το πλάνο παραγωγής, εφαρμόσαμε πρακτικές λιτής παραγωγής (Lean Manufacturing) καθώς και ψηφιακού μετασχηματισμού μειώνοντας τις σπατάλες μας σχεδόν 15% σε λιγότερο από ένα έτος.

Σχέδια και επενδύσεις για το μέλλον Αρχή της εταιρείας μας είναι κάθε μέρα να ξεπερνάμε τον καλύτερό μας εαυτό, προσφέροντας εξαιρετικά προϊόντα στους καταναλωτές μας, πάντα με σεβασμό προς το περιβάλλον. Τα μελλοντικά μας σχέδια περιλαμβάνουν επενδύσεις και προγράμματα που μειώνουν το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, με σκοπό να αποτελούμε διαρκώς έναν σημαντικό κρίκο στην αλυσίδα της αλλαγής προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Άλλωστε, είμαστε ίσως η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που υλοποιεί ένα καινοτόμο πρόγραμμα μέτρησης του ESG αποτυπώματός μας σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας βάσει των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ και διεθνείς καλές πρακτικές.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

τροφίμων που παράγονται και αρμονική συνεργασία με παγκοσμίως για ανθρώπιαναγνωρισμένους φορείς». ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗΣ νη κατανάλωση σπαταλάΑντιπρόεδρος ται κάθε χρόνο. Στον τομέα Πολυεπίπεδο Συνδέσμου Ελληνικών της παραγωγής τροφίμων, η πρόβλημα που απαιτεί Βιομηχανιών Τροφίμων μείωση των απορριμμάτων συνεργατική λύση είναι ζωτικής σημασίας, καΑν και μπορεί να είναι δύσκοθώς μπορεί να επηρεάσει λο για τις εταιρείες να δουν σημαντικά την κερδοφορία το πρόσθετο όφελος από τη και τη βιωσιμότητα της επιμείωση της απώλειας και της χείρησης. σπατάλης τροφίμων, υπάρ«Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η χουν πολλοί τρόποι σε όλη πράσινη μετάβαση αποτελεί την αλυσίδα εφοδιασμού τα τελευταία χρόνια ζητούγια να συμβάλλουν στην μενο για τους φορείς αλλά επίλυση του προβλήματος. και για τις επιχειρήσεις κάθε Τα συστήματα τροφίμων δεν κλάδου. Με την Ευρωπαϊκή μπορούν να είναι ανθεκτικά Πράσινη Συμφωνία και τη εάν δεν είναι βιώσιμα, εξ ου Στρατηγική «Από το Αγρόκαι η ανάγκη να επικεντρωκτημα στο πιάτο» τέθηκαν θούμε στην υιοθέτηση ολοφιλόδοξοι στόχοι, κυρίως για κληρωμένων προσεγγίσεων τον κλάδο των τροφίμων και που έχουν σχεδιαστεί για τη ποτών» αναφέρει σχετικά ο μείωση της απώλειας και της κ. Αντωνιάδης. Η αλήθεια είσπατάλης τροφίμων. Απαιναι πως πολλά από τα ζητούτούνται ενέργειες σε παμενα της Στρατηγικής ήταν γκόσμιο και τοπικό επίπεδο γνώριμα και βρίσκονταν ήδη για τη μεγιστοποίηση της εδώ και χρόνια στο στάδιο χρήσης των τροφίμων που υλοποίησης από τη Βιομηπαράγουμε. Η εισαγωγή τεχανία Τροφίμων και Ποτών. χνολογιών, καινοτόμων λύσεΣύμφωνα με τον κ. Αντωων (συμπεριλαμβανομένων νιάδη, ο ΣΕΒΤ στηρίζει τη πλατφορμών ηλεκτρονικού λειτουργία και το έργο της εμπορίου για μάρκετινγκ, Ελληνικής Τράπεζας Τροφίανασυρόμενων φορητών μων εδώ και πολλά χρόνια. Η συστημάτων επεξεργασίας σύμπραξη της Βιομηχανίας τροφίμων), νέοι τρόποι ερμε τις Τράπεζες Τροφίμων σε γασίας και καλές πρακτικές ολόκληρη την Ελλάδα, αναγια τη διαχείριση της ποιόδεικνύει το έργο προσφοράς τητας των τροφίμων και τη τους και το θετικό αντίκτυπό μείωση της απώλειας και τους στο σύνολο της κοινωτης σπατάλης τροφίμων είνίας, μέσω του οργανωμένου ναι βασικά για την εφαρμογή και αξιόπιστου δικτύου τους. αυτής της μεταμορφωτικής Σε κάθε περίπτωση, στην αλλαγής. Ο ρόλος επομένως πορεία αυτής της μετάβατης Ελληνικής Βιομηχανίας σης, προκειμένου οι επιχειΤροφίμων & Ποτών είναι καρήσεις να ανταποκριθούν θοριστικός, καθώς μπορεί στις αυξημένες περιβαλλονα συμβάλει ουσιαστικά και ντικές απαιτήσεις, καθίστασταθερά στην καταπολέμηται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη να βρεθούν πόροι και σή του φαινομένου, τόσο κατά την παραγωγική διαδικασία να γίνουν επενδύσεις σε έργα και δράσεις που αφενός θα όσο και αναπτύσσοντας συνέργειες. Τέλος, ο κ. Αντωνιάέχουν θετικό αντίκτυπο σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό δης καταλήγει ότι: «Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι επίπεδο και αφετέρου θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Eurostat δημοσίευσε νέα την ανάπτυξη των επιχειρήσεων του κλάδου μας. Ο κ. Αντωστοιχεία σχετικά με τη σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ, που νιάδης δηλώνει ότι: «Ο ΣΕΒΤ, ως εκπρόσωπος του κλάδου, δείχνουν ότι η κατά κεφαλήν σπατάλη τροφίμων το 2021 με γνώμονα τη διασφάλιση της διατροφικής επάρκειας και παρέμεινε (δυστυχώς) σταθερή σε σχέση με το 2020. Το την ενίσχυση της πράσινης επιχειρηματικότητας, επιδιώγεγονός αυτό αποδεικνύει ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο κει τη διαρκή ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων γύρω και πολυδιάστατο και προκειμένου να υπάρχει αποτέλεσμα, από σχετικές δράσεις και έχει αναπτύξει μία μακροχρόνια η προσπάθεια χρειάζεται να είναι συλλογική».

«Η Eurostat δημοσίευσε νέα στοιχεία σχετικά με τη σπατάλη τροφίμων στην ΕΕ, που δείχνουν ότι η κατά κεφαλήν σπατάλη τροφίμων το 2021 παρέμεινε (δυστυχώς) σταθερή σε σχέση με το 2020. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο και πολυδιάστατο και προκειμένου να υπάρχει αποτέλεσμα, η προσπάθεια χρειάζεται να είναι συλλογική»

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

83

Oι millennials λαμβάνουν δράση μέσα από νέα apps Οι εφαρμογές που έχουν σχεδιαστεί για την καταπολέμηση της σπατάλης τροφίμων έχουν γίνει όλο και πιο δημοφιλείς τα τελευταία χρόνια. Ορισμένες από αυτές τις εφαρμογές έχουν εκατομμύρια χρήστες στις ΗΠΑ και αυξάνονται διεθνώς. Οι χρήστες του TikTok συχνά δημοσιεύουν βίντεο με το φαγητό που έχουν περισυλλέξει από εστιατόρια μέσω των εφαρμογών και μια κοινότητα του Reddit με περισσότερα από 12.000 μέλη μοιράζεται φωτογραφίες από τις αποστολές τους. Τι γίνεται όμως στην Ελλάδα; FoodBag: Το νέο εγχείρημα για την ελληνική αγορά

Foody: Έρχεται από τη Βουλγαρία για να δώσει λύση στη σπατάλη τροφίμων

Την εμπειρία τους από το εξωτερικό μετέφερε η ομάδα του FoodBag που μετράει μόλις 6 μήνες ζωής, κάνοντας ένα πετυχημένο brain gain. Το ταξίδι όμως του project έχει βέβαια ξεκινήσει πριν από 2 χρόνια. «Κάποια από τα μέλη Κωνσταντίνος της ομάδας μας ζούσαμε στο εξωτερικό Μαγκανιάρης, (Σκωτία και Δανία) όπου το concept CEO & Coγύρω από το πρόβλημα του food Founder waste είναι πολύ διαδεδομένο και έτσι αποφασίσαμε να ιδρύσουμε μια εταιρεία στην Ελλάδα που αποτελεί λύση σε αυτό το πρόβλημα» δήλωσε ο Κωνσταντίνος Μαγκανιάρης, Ceo & Cofounder της Foodbag. Το μυστικό της επιτυχίας είναι σύμφωνα με τον ίδιο η δημιουργία μιας δυνατής ομάδας με εμπειρία σε διαφορετικά πεδία και expertise σε τομείς κομβικούς για την ανάπτυξη της ιδέας. Οπότε, σύμφωνα με τον κ. Μαγκανιάρη, οι πόροι στην αρχή του ταξιδιού της FoodBag καλύφθηκαν εσωτερικά.

Εκπρόσωπος της γενιάς των Millennial, στα 28 της χρόνια η Sissi Simeonova, Co-founder & CEO, από τη Βουλγαρία μας συστήνει το Foody. Η ίδια συμβουλεύει τους νέους επιχειρηματίες της γενιάς της να μην τα παρατάνε ακόμη και αν απορριφθούν πολλές φορές. «Πολλοί επιχειρηματίες πιστεύουν ότι η επιτυχία έρχεται εύκολα και γρήγορα. Στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Bελτιώστε την παρουσίαση και την ιδέα σας μετά από κάθε απόρριψη και τελικά θα φτάσετε εκεί που θέλετε», όπως επισημαίνει και αυτή είναι η ιστορία του Foody. Ξεκίνησε ως ένα blog γαστρονομίας στο Instagram στη Σόφια το 2016, το οποίο στη συνέχεια εξελίχθηκε σε ένα κίνημα ανοιχτό σε όλους όσους ενδιαφέρονται για το φαγητό και τη βιωσιμότητα. «Η Sissi Simeonova, αγάπη μας για την καλή ποιότητα φαγητού και η συνειδητοποίηση ότι ένας Co-founder & πολύτιμος πόρος πετιέται κάθε χρόνο, CEO μας οδήγησαν το 2021 στη δημιουργία ενός κοινωνικού εγχειρήματος που θα καταπολεμήσει το ζήτημα της σπατάλης τροφίμων με καινοτόμο τρόπο» δηλώνει η Sissi. Το βασικό μας ορόσημο ήταν η δημιουργία μιας ψηφιακής λύσης που να είναι εύχρηστη τόσο για τους χρήστες όσο και για τους συνεργάτες. Αυτό δεν θα ήταν εφικτό χωρίς τη διαμόρφωση μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων που ασχολούνται επίσης με το θέμα.

Έμφαση στην εκπαίδευση του καταναλωτικού κοινού Είναι γεγονός ότι αντίστοιχες πλατφόρμες και εφαρμογές στο εξωτερικό είναι αρκετά διαδεδομένες, οπότε η εφαρμογή της FoodΒag θα πρέπει να προσαρμοστεί στα δεδομένα της Ελλάδας. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση των καταναλωτών έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς όπως δηλώνει ο ίδιος: «Ένας από τους βασικούς στόχους είναι μέσω της πλατφόρμας μας, μέσω των social media και των event - δράσεων να εκπαιδεύσουμε το καταναλωτικό κοινό για το τι σημαίνει σπατάλη φαγητού, αλλά και για το πως μπορούμε ατομικά ή και συλλογικά να την μειώσουμε». Η FoodBag αποτελεί σίγουρα μια καλή λύση μεταξύ άλλων, ώστε να συμβάλει στην λύση του προβλήματος. «Θέλουμε η FoodBag να αποτελέσει ένα κίνημα κατά της σπατάλης φαγητού. Σε αυτό προσδοκούμε να συμμετέχουν όσο τον δυνατόν περισσότερα καταστήματα εστίασης, ξενοδοχεία και supermarket που τα ονομάζουμε FoodHeroes». Ταυτόχρονα, όμως, για να επιτευχθεί ο στόχος της μείωσης της σπατάλης φαγητού, η εταιρεία επιθυμεί να συμμετέχουν και όσο το δυνατόν περισσότεροι καταναλωτές (FoodBaggers), ώστε να σώζουν καθημερινά φρέσκες μερίδες φαγητού (FoodHunting) μέσω της εφαρμογής, με έκπτωση έως και 75% από την αρχική τους αξία, σημειώνει ο κ. Μαγκανιάρης. Σύμφωνα με τον ίδιο, «στο άμεσο μέλλον προγραμματίζουμε δράσεις σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα, καθώς και event τα οποία σχετίζονται με την περιβαντολλογική συνείδηση και την οικολογική ευαισθητοποίηση. Για παράδειγμα ένα τέτοιο φεστιβάλ διοργανώθηκε από την FoodBag και την Cocomat η οποία είναι ταυτόχρονα και FoodHero». Σύμφωνα με τον κ. Μαγκανιάρη: «Προσδοκούμε λοιπόν ο κλάδος εστίασης μέσα στα επόμενα χρόνια να αντιλαμβάνεται ότι μια βασική λύση για την καταπολέμηση της σπατάλης φαγητού είναι η FoodBag και μπαίνοντας στο κίνημα κατά της σπατάλης φαγητού όλες οι πλευρές που συμμετέχουν ωφελούνται, με μεγάλο νικητή το περιβάλλον».

84

Η στρατηγική επέκταση στην ελληνική αγορά «Επί του παρόντος, η εταιρεία βρίσκεται σε ένα στάδιο όπου θέλουμε να επεκταθούμε σε μια νέα αγορά στην περιοχή των Βαλκανίων, αλλά θέλουμε να το κάνουμε αυτό με έξυπνο τρόπο, δημιουργώντας μια βιώσιμη στρατηγική κλιμάκωσης. Αυτός είναι και ο λόγος, που επιλέξαμε την ελληνική αγορά ως την επικρατέστερη για να επεκταθούμε λόγω των πολιτισμικών μας ομοιοτήτων και της έντονης στροφής των Ελλήνων προς τη βιωσιμότητα», επισημαίνει η Sissi. «Ο θετικός μας αντίκτυπος τόσο στο περιβάλλον όσο και στην κοινωνία είναι ήδη ορατός στη Βουλγαρία με χιλιάδες κιλά τροφίμων που σώθηκαν από τη σπατάλη, με δεκάδες εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν για την ευαισθητοποίηση σχετικά με το θέμα και με μια κοινότητα ανθρώπων που αγωνίζονται για ένα καλύτερο μέλλον. Θέλουμε να το επαναλάβουμε αυτό στην Ελλάδα και ελπίζουμε σε περισσότερες αγορές στα Βαλκάνια» συνεχίζει η ίδια. Οι μοναδικές μας προτάσεις πώλησης είναι οι εξής: στρατηγική επικοινωνίας και brand, μια φιλική προς το χρήστη πλατφόρμα διαθέσιμη σε όλες τις συσκευές, υπηρεσία παράδοσης σε προσιτή τιμή και ένας κατάλογος προϊόντων. Στη Foody όπως επισημαίνει η Sissi, «θα μπορείτε να βρείτε όλα τα είδη προϊόντων - από μαγικά κουτιά για τους πιο τολμηρούς μέχρι συσκευασμένα προϊόντα από καταστήματα τροφίμων. Θα μπορείτε να τα κάνετε όλα αυτά σε λιγότερο από 1 λεπτό και με λιγότερα από 10 κλικ». Η εταιρεία χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δήλωσε η ίδια, και για εκπαιδευτικούς σκοπούς, καθώς πρόκειται για το πιο ισχυρό εργαλείο μάρκετινγκ σήμερα. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Σοφία Ανδριτσοπούλου: T: 210 661 7777 (εσωτ. 143), M: 6932404040, E: sandritsopoulou@boussias.com

Είναι το Plant base ένα «είδος πολυτελε που θα σώσει τον πλανήτη; O ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ MILLENIALS ΚΑΙ GEN ZS ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ ΤΩΝ PLANT BASED ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΜΕ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΑ ΑΔΙΑΣΕΙΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΙ ΠΑΡΑΓΕΙ ΕΝΑ ΠΙΛΟΤΙΚΟ «ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ» ΣΤΟ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ. ΓΡΑΦΕΙ Η AΝΝΑ Χ ΑΤΖΗ

86

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

ed γάλα είας» Ό

ΧΙ ΠΡΙΝ ΑΠΌ ΠΟΛ ΛΈΣ ΔΕΚ ΑΕΤΊΕΣ, αν κάποιος

ρωτούσε οποιοδήποτε παιδί σχετικά με το τι είναι το γάλα και από που το παίρνουμε, ένα ήταν σίγουρο: Το γάλα είναι λευκό και προέρχεται από τις αγελάδες. Σήμερα, αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν και έγιναν οι γενιές Millenials και Gen Ζs, οι γενιές που έμελλε να αλλάξουν τις διατροφικές καταναλωτικές συνήθειες, επηρεάζοντας με τις καταναλωτικές επιλογές τους τις επόμενες, αλλά και τις προηγούμενες γενιές. Είναι, όμως, το φυτικό γάλα μια καινούρια ανακάλυψη; Μάλλον όχι. Στην πραγματικότητα, τα πρώτα ίχνη

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

χρήσης του όρου «φυτικό γάλα» ανάγονται στην αρχαία Ρώμη και πιο συγκεκριμένα στον 4ο αιώνα μ.Χ. Το μόνο γαστρονομικό έργο από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που έχει διασωθεί, το De re coquinaria, που παραδοσιακά αποδίδεται στον γαστρονόμο της εποχής Μάρκους Γάβιους Απίκιο, δείχνει ότι τα φυτικά γάλατα ήταν ένα κοινό συστατικό στην κουζίνα της εποχής. Στη σύγχρονη εποχή, ένα από τα πρώτα φυτικά γάλατα που πέτυχε πραγματική εμπορική επιτυχία ήταν το “Vegetable Milch”, που εφευρέθηκε τη δεκαετία του 1880 στη Γερμανία. Το Vegetable Milch χρησιμοποιούσε αμύγδαλα και καρύδια και πωλούνταν ως γάλα για βρέφη υποκατάστατο του αγελαδινού γάλακτος. Σήμερα κοντά 150 χρόνια μετά το φυτικό γάλα έχει κατακλίσει στην κυριολεξία τα ράφια των σούπερ μάρκετ, κυρίως του ανεπτυγμένου κόσμου, με κινητήριο δύναμη αυτής της νέας διατροφικής τάσης τους Millennials και Gen Zs, και τις ανησυχίες τους για το περιβάλλον. Κάτι που επιβεβαιώνει και πρόσφατη έρευνα της Tetra Pak που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την IPSOS σε 10 χώρες. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας το 70% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι τα υγιεινά προϊόντα δεν θα πρέπει να βλάπτουν το περιβάλλον, ενώ το 54% είναι πρόθυμο να αναλάβει την ευθύνη για τον πλανήτη και να αλλάξει τη διατροφή του για να συμβάλει σε έναν πιο βιώσιμο κόσμο.

87

Οι γαλακτοβιομηχανίες ακολουθούν την κούρσα της νέας τάσης Εν αντιθέσει με την plant based κατηγορία ροφημάτων που εξακολουθεί να σημειώνει διψήφια ποσοστά ανάπτυξης το παραδοσιακό γάλα συνεχίζει για τρίτη χρονιά να καταγράφει απώλειες. Αυτό από μόνο του αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο για τις εταιρείες γενικά και τις γαλακτοβιομηχανίες ειδικότερα να στραφούν και να επενδύσουν σε αυτή την κατηγορία. Πως όμως αντιμετωπίζει μια παραδοσιακή γαλακτοβιομηχανία, που έχει στηρίξει την ανάπτυξή της εδώ και δεκαετίες, αυτή τη νέα τάση; «Η εταιρεία σεβόμενη τις ανάγκες του καταναλωτή και πιστή στη φιλοσοφία της να καλύπτει τις ανάγκες τους, με ποιοτικά και ασφαλή προϊόντα δεν θα μπορούσε να μην επενδύσει σε αυτή την κατηγορία» δηλώνουν στο Manufacturing Εκπρόσωποι της εταιρείας ΟΛΥΜΠΟΣ. Σήμερα, η Όλυμπος κατέχει μερίδιο 29,3% σε επίπεδο όγκων και 32,1% σε επίπεδο αξίας στη συγκεκριμένη κατηγορία που από το 2017 έως το 2021 παρουσίαζε σταθερή ανάπτυξη 30%, χρόνο με τον χρόνο. Ανοδική τάση που ανακόπηκε την τελευταία διετία λόγω των δύσκολων οικονομικών συνθηκών. Πέρυσι η κατανάλωση plant based γάλακτος υποχώρησε 8% έναντι του 2021, ωστόσο εφέτος η αγορά αρχίζει και ανακάμπτει. Τάση που αποτυπώνεται και στα στοιχεία των εταιρειών μέτρησης της κατανάλωσης. Σύμφωνα με τη Circana η κατανάλωση φυτικών ροφημάτων στην Ελλάδα αυξήθηκε

18% από το 2020 έως το 2021, ενώ μειώθηκε 2% πέρυσι. Ωστόσο, οι πωλήσεις τη φετινή χρονιά επανακάμπτουν. Το οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου οι πωλήσεις σε αξία αυξήθηκαν 6,7% και 3,8% σε όγκο. Δηλαδή εξακολουθούν να είναι υψηλότερες από το προηγούμενο έτος, υποδεικνύοντας ανθεκτικότητα σε αυτή την κατηγορία. «Η βιομηχανία γαλακτοκομικών βλέποντας την ευκαιρία στη συγκεκριμένη κατηγορία έχει εισάγει τα τελευταία χρόνια φυτικά προϊόντα με σκοπό να επωφεληθεί από το συγκεκριμένο trend, αυξάνοντας σημαντικά τη διαθέσιμη ποικιλία των προϊόντων, καθώς και το μέγεθος της αγοράς», λέει η Πόπη Σπεντζούρη, Αcceleration Manager Plant Based Greece & Cyprus Danone. Όπως σημειώνει: «Η κατηγορία των φυτικών ροφημάτων αποτελεί μία ξεκάθαρη τάση τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως». Η ίδια εκτιμά πως η αγορά δεδομένου και του ενδιαφέροντος των καταναλωτών για τη φυτική κατηγορία αλλά και της έντονης υποστήριξης της εταιρείας σε επίπεδο επικοινωνίας, αλλά και έρευνας και ανάπτυξης θα αναπτυχθεί περαιτέρω τα επόμενα χρόνια.

Οι flexitarians, οι climatarians και η ωμή πραγματικότητα Οι Millennials και οι Gen Zs δεν χαρακτηρίζονται per se χορτοφάγοι. Οι περισσότεροι καταναλωτές ακολουθούν έναν ευέλικτο τρόπο ζωής (flexitarian), δηλαδή συχνά τρώνε τρό-

Solmeyea: Το φυτικό γάλα με βάση τα μικροφύκη ως δυνητική τάση Μια ομάδα millennials μας συστήνει το γάλα από μικροφύκη στο πιλοτικό «εργοστάσιο» στο Δημόκριτο. Οι νέοι καταναλωτές αναζητούν νέες γεύσεις και ποικιλία επιλογών. Η κατηγορία αναπτύσσεται, νέες καινοτομίες έρχονται στο προσκήνιο και νέα συστατικά κεντρίζουν το ενδιαφέρον της αγοράς. Το φυτικό γάλα με βάση τα μικροφύκη αναδύεται ως δυνητική τάση στην κατηγορία του φυτικού γάλακτος. Οι ειδικοί του κλάδου υποστηρίζουν ότι ο λόγος είναι η βιωσιμότητά του, το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά προφίλ του και η ιδιαιτερότητα του ως μη αλλεργιογόνο. Αυτές τις προοπτικές της συγκεκριμένες αγοράς εξερευνά η ομάδα της Solmeyea, μια εταιρεία που ιδρύθηκε το 2019 από τον Βασίλη Στενό και στελεχώνεται από άτομα Millenials και Gen zs. Η εταιρεία έχει ως στόχο να ενισχύσει την κυκλικότητα του CO2, συνεργαζόμενη με ρυπογόνες βιομηχανίες για τη μετατροπή των εκπομπών τους σε πολύτιμες πρώτες ύλες. Συνάντησα τον Hippolyte Vaslin, Upstream manager της εταιρείας ένα πρωινό Δευτέρας, επί το έργον στην πιλοτική μονάδα στο Δημόκριτο που βέβαια μετά και την πρόσφατη επέκταση έχει αναπτυχθεί γρήγορα σε μια προβιομηχανική εγκατάσταση. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, μόλις 23 χρονών, βρίσκεται στο δυναμικό της εταιρείας εδώ και 1.5 χρόνο και βρίσκει ελκυστικό

88

Hippolyte Vaslin, Upstream manager όπως μου εξηγεί να δουλεύει σε ένα βιώσιμο project που πρέπει να παράγει κάτι από το μηδέν. «Όσον αφορά λοιπόν το γάλα από μικροφύκη, εμείς δεν παρασκευάζουμε το γάλα, καλλιεργούμε και αποξηραίνουμε μια λευκή, άγευστη και άοσμη λευκή βιομάζα, την οποία οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν για να παράγουν ένα vegan γάλα. Αυτές είναι που χειρίζονται την υπόλοιπη διαδικασία (παστερίωση κ.λπ.)» μου διασαφηνίζει. «Η δική μας δουλειά είναι λοιπόν, να παράγουμε αυτή τη σκόνη φυκιών που είναι εξαιρετικά λειτουργική (που

εύκολα ενσωματώνεται σε διάφορα γεύματα χωρίς επίγευση, όπως κάνουν οι μεγάλες εταιρείες γάλακτος για το γάλα από μικροφύκη) ενώ διαθέτει πλήρες διατροφικό προφίλ, και είναι ουδέτερη από άποψη άνθρακα χάρη στην τεχνολογία μας που προστατεύεται από πνευματική ιδιοκτησία» ενώ όπως μου εξηγεί η όλη διαδικασία παραγωγής διαρκεί περίπου 1 εβδομάδα. Σύμφωνα με τον ίδιο, η παραγωγή βασίζεται στην κάθετη καλλιέργεια, η οποία συνεπάγεται με περιορισμένη χρήση χώρου, χωρίς να χρησιμοποιείται καλλιεργήσιμη γη όπως η σόγια. Αυτή η βιομάζα, συμπληρώνει με τον τρόπο που παράγεται, βελτιώνει κάθε γεύμα στο οποίο ενσωματώνεται (εξαιρετικά εύπεπτη, πλούσια σε πρωτεΐνες και PUFA). Πρωταρχικός στόχος σημειώνει ότι παραμένει για την εταιρεία το γάλα από μικροφύκη, επειδή παρουσιάζεται μεγάλη ευκαιρία στην αγορά ενώ οι γαλακτοβιομηχανίες ήταν από τους πρώτους συνεργάτες με τους οποίους ήρθαν σε επαφή. Βέβαια, συνοψίζει ότι η βιομάζα που διαθέτει η εταιρεία έχει περισσότερες από μία εφαρμογές και μπορεί να επεκταθεί γενικά στα γαλακτοκομικά προϊόντα, σε άλλα προϊόντα τροφίμων αλλά και στα καλλυντικά.

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •

φιμα φυτικής προέλευσης ποιούμε συστατικά βιώσιμης αλλά επίσης καταναλώνουν προέλευσης, προμηθευόμεΠΌΠΗ ΣΠΕΝΤΖΟΎΡΗ, και ζωικά προϊόντα με μέτρο. νοι τους καρπούς μας κυρίως ΑCCELERATION MANAGER Οι «climatarians», όπως είναι από Ευρωπαϊκές χώρες και PLANT BASED GREECE & γνωστοί οι περιβαλλοντικά βιώσιμες καλλιέργειες».

CYPRUS DANONE. συνειδητοποιημένοι καταναλωτές, είναι πρόθυμοι να Το Plant based γάλα αλλάξουν τις διατροφικές πιθανότατα θεωρείται τους συνήθειες για να προ«είδος πολυτελείας» στατεύσουν τον πλανήτη. Ο Η διαθεσιμότητα του φυτικού Δημήτρης Μπαρμπούτης, γάλακτος μπορεί να διαφέρει Διευθυντής Εργοστασίου & λόγω παραγόντων όπως η πεΛειτουργιών στο εργοστάσιο ριφερειακή ζήτηση, οι αποτης Κρι-Κρι, σημειώνει ότι: φάσεις των λιανοπωλητών, οι «Σήμερα δεν υπάρχει κατηπολιτιστικές προτιμήσεις, οι γορία γαλακτοκομικού που φορολογικοί κανονισμοί, η να μην έχει το αντίστοιχο ευαισθητοποίηση, το κόστος, plant-based alternative. Αλοι προκλήσεις της αλυσίδας λά το να προσφέρεις απλώς εφοδιασμού και οι τοπικές μια vegan λύση δεν αρκεί, θα ανησυχίες. Η προσβασιμόπρέπει η γεύση, η υφή/ δομή τητα μπορεί να είναι περιορικαι όλα τα χαρακτηριστικά σμένη σε περιοχές με χαμητου προϊόντος να ικανοποιλή ζήτηση ή σε περιοχές με ούν το κοινό, που συνεχώς ισχυρές παραδόσεις γαλαδιευρύνεται (vegans και κυκτοκομικών προϊόντων, ενώ ρίως flexitarians)». οι αστικές περιοχές και οι Το γάλα και τα προϊόντα του, ανεπτυγμένες περιοχές τείσύμφωνα με τον κ. Θωμά νουν να προσφέρουν περισΜοσχάκη, Αν. Καθηγητή, σότερες επιλογές. Καθώς η Διευθυντής Εργαστηρίου ευαισθητοποίηση αυξάνεται Τεχνολογίας Γάλακτος, Τομέκαι οι προτιμήσεις των καταας Επιστήμης & Τεχνολογίας ναλωτών αλλάζουν, το γάλα Τροφίμων, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο φυτικής προέλευσης γίνεται πιο προσιτό σε πολλά μέρη Θεσσαλονίκης, συμβάλουν σημαντικά στις εκπομπές αετου κόσμου. ρίων του θερμοκηπίου, αντιπροσωπεύοντας περίπου το «Στη φυτική κατηγορία, χάρη στο έντονο προωθητικό 25-30% του αποτυπώματος άνθρακα που οφείλεται στην πλάνο η μέση τιμή για τον καταναλωτή αυξήθηκε κατά 4% ανθρώπινη διατροφή και περίπου 5% των αερίων που οφείτο 2023 μία πολύ μικρότερη ποσοστιαία αύξηση σε σχέση λονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Συνολικά, για την με την κατηγορία γαλακτοκομικών. Ωστόσο, αυτό δεν είχε παραγωγή του αγελαδινού γάλακτος παράγονται περίπου αρνητική επίπτωση στην αγορά η οποία αυξάνεται +2.7% τρεις φορές περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκη(Ιαν-Ιούλ 2023) μετά την ελαφρώς αρνητική τάση που είχε πίου, χρησιμοποιούνται περίπου δέκα φορές περισσότερες παρατηρηθεί στο κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς» εκτάσεις γης και απαιτείται δύο έως είκοσι φορές μεγαλύαναφέρει η κα Σπεντζούρη. Αναντίρρητα, βέβαια τα φυτικά τερη κατανάλωση γλυκού νερού συγκριτικά με τα περισσόροφήματα δεν έχουν φτάσει στην ισοτιμία τιμών σε σχέση τερα εναλλακτικά φυτικά ροφήματα, σημειώνει. Σύμφωνα τα παραδοσιακά γαλακτοκομικά ροφήματα, αυτό πρακτικά με στοιχεία που παραθέτει ο ίδιος, η κτηνοτροφία οδηγεί σημαίνει ότι επειδή η πλειοψηφία των καταναλωτών είναι σε υψηλές εκπομπές μεθανίου, ένα αέριο θερμοκηπίου flexeterians, όταν οι τιμές αυξηθούν τείνουν να μετακυλήπου, παρότι είναι πολύ πιο βραχύβιο, είναι περίπου 28-36 σουν στα προϊόντα που είναι πιο φτηνά. Και ο εκπρόσωπος φορές πιο ισχυρό στη θέρμανση της ατμόσφαιρας από το της ΟΛΥΜΠΟΣ τόνισε ότι ένας άλλος παράγοντας της μη διοξείδιο του άνθρακα. Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεθάνιο επίτευξης ισοτιμίας είναι και το γεγονός ότι το κόστος της απελευθερώνεται κυρίως από τις αγελάδες οι οποίες συνειπαραγωγής στα συγκεκριμένα προϊόντα έχει αυξηθεί κασφέρουν σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και τη ρύπανση τά πολύ λόγω των κοστολογίων των Α΄και Β΄υλών καθώς των υδάτων (Sandström, et al., 2018). Έτσι, συγκρίνοντας τη και της παραγωγικής διαδικασίας που απαιτείται για την διαδικασία παραγωγής των εναλλακτικών φυτικών ροφημάπαραγωγή του προϊόντος. Ένα άλλο στοιχείο που φέρνει των γάλακτος με την παραγωγή τυπικού γάλακτος ζωικής στο φως ο κ Μοσχάκης, και συχνά διαφεύγει την προσοχή προέλευσης, τα πρώτα εμφανίζουν χαμηλότερες εκπομπές των καταναλωτών αφορά το διατροφικό προφίλ. Ο ίδιος αερίων θερμοκηπίου και μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα. δηλώνει ότι: «το ρόφημα σόγιας έχει παρόμοια επίπεδα Πολλές βιομηχανίες φυτικών ροφημάτων φροντίζουν το πρωτεΐνης (περίπου 3,4 %) με το αγελαδινό γάλα, ενώ στην περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Έτσι, και στην Alpro περίπτωση των ροφημάτων αμυγδάλου η περιεκτικότησύμφωνα με την κα Σπεντζούρη: «φροντίζουμε να χρησιμοτα σε πρωτεΐνη είναι σημαντικά χαμηλή (περίπου 0,5%).

Η βιομηχανία γαλακτοκομικών βλέποντας την ευκαιρία στη συγκεκριμένη κατηγορία έχει εισάγει τα τελευταία χρόνια φυτικά προϊόντα με σκοπό να επωφεληθεί από το συγκεκριμένο trend, αυξάνοντας σημαντικά τη διαθέσιμη ποικιλία των προϊόντων, καθώς και το μέγεθος της αγοράς

• ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023

89

Έχει σημασία και η ποιότητα της πρωτεΐνης, η οποία είναι υψηλής βιολογικής αξίας στην περίπτωση του αγελαδινού γάλακτος συγκριτικά με την αντίστοιχη πρωτεΐνη των εναλλακτικών ροφημάτων φυτικής προέλευσης». Όλα αυτά συνηγορούν, όπως επισημαίνει ότι τα ενναλακτικά ροφήματα φυτικής προέλευσης πρέπει να ενισχυθούν σε μικροθρεπτικά συστατικά (όπως βιταμίνη Β12) για να έχουν εφάμιλλη διατροφική αξία με το γάλα.

Ο ρόλος του ΦΠΑ και το παράδειγμα των Careffour & Lidl

Στη Γαλλία, η πολυεθνική εταιρεία λιανικής Carrefour, μέσω της δικής της επωνυμίας– συνεργάστηκε με 7 κορυφαίες βιομηχανίες για να ξεκινήσουν έναν «φυτικό συνασπισμό» για την ανάπτυξη vegan τροφίμων

Διαφαίνεται λοιπόν ότι οι βιομηχανίες πλέον επενδύουν ολοένα και περισσότερο σε καμπάνιες ενημέρωσης για να κάνουν τα φυτικά ροφήματα περισσότερο προσιτά στο ευρύ κοινό. Φυσικά και οι τιμές στα ράφια των σουπερ μέρκετ είναι ένας μετρήσιμος παράγοντας στα παραπάνω. Στο εξωτερικό, τα πράγματα αλλάζουν σταδιακά, με ορισμένους ευρωπαίους λιανοπωλητές να τοποθετούν την τιμή των εναλλακτικών γαλακτοκομικών προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας χαμηλότερα ή στο ίδιο επίπεδο με τα συμβατικά γαλακτοκομικά. Για παράδειγμα, η Lidl στη Γερμανία προσάρμοσε την τιμολόγηση της σειράς φυτικών εναλλακτικών της Vemondo ώστε να έχει τις ίδιες ή χαμηλότερες τιμές από τα γαλακτοκομικά. Στο ίδιο μήκος κύματος και η βιομηχανία Danone στο Βέλγιο που μείωσε τις τιμές στο φυτικό γάλα Alpro για να ενισχύσει τις πωλήσεις στη συγκεκριμένη κατηγορία. Τα παραπάνω είναι έντονα συνυφασμένα και με το Φόρο Προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ). Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, οι εναλλακτικές λύσεις φυτικής προέλευσης υπόκεινται συχνά σε διαφορετικούς συντελεστές ΦΠΑ σε σχέση με αυτών των γαλακτοκομικών, μερικές φορές θέτοντάς τους μάλιστα σε ανταγωνιστικό μειονέκτημα. Η Γερμανία επιβάλλει εισφορά 19% στο φυτικό γάλα, σε σύγκριση με 7% για τα παραδοσιακά γαλακτοκομικά. Στην Ολλανδία επίσης ένας νέος φόρος πρόκειται να τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2024, ο οποίος περιλαμβάνει την αύξηση του ΦΠΑ κατά 196% στις περισσότερες κατηγορίες φυτικών γαλάκτων, αλλά εξαιρεί το ζωικό γάλα που θεωρείται βασική ανάγκη ζωής και τη σόγια και το μπιζέλι, καθώς πληρούν τις «απαιτήσεις περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη». Τώρα εάν η επιβολή τόσο υψηλού ΦΠΑ σε αυτές τις χώρες συνδέεται και με το γεγονός ότι και οι δύο χώρες παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά καταναλωτών vegetarian και flexeterian μάλλον δεν είναι εντελώς αβάσιμο. Βέβαια, ορισμένα κράτη μέλη π.χ. το Βέλγιο, η Γαλλία και η Φινλανδία εφαρμόζουν τους ίδιους συντελεστές ΦΠΑ στα εναλλακτικά προϊόντα φυτικής προέλευσης και στα ζωικά προϊόντα. Στην Ελλάδα μολονότι από το 2020 εφαρμόζεται ο ίδιος συντελεστής ΦΠΑ 13% τόσο για το φυτικό όσο και το ζωικό γάλα εντούτοις δεν υπάρχει ισοτιμία τιμών μεταξύ ζωικών και φυτικών γαλάκτων. Τουναντίον οι τιμές έχουν μετακυλήσει προς τα πάνω. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Circana, η

90

τιμή ανά όγκο αυξήθηκε κατά 2,9% τον τελευταίο χρόνο ενώ για τις επιμέρους κατηγορίες 2,2% για το αμύγδαλο, 7,2% για τη σόγια και 1,4% για τη βρώμη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ΔΕΛΤΑ, FrieslandCampina Hellas-ΝΟΥΝΟΥ και Alpro συμμετέχουν με κωδικούς στη πρωτοβουλία «Μόνιμη Μείωση Τιμής» με μείωση 8% στις τιμές όπως ανακοίνωσε πρόσφατα το υπουργείο Ανάπτυξης ενώ ο ΟΛΥΜΠΟΣ ήδη είχε ανακοινώσει μείωση τιμών. Παρόλα αυτά η τιμή συνεχίζει να είναι διπλάσιά σε σχέση με τα ζωικά γάλατα. Πάντως το ΦΠΑ είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ, καθώς στην Ευρώπη τα προϊόντα γάλακτος τυγχάνουν πολλαπλών ενισχύσεων (π.χ επιχορηγήσεις για προβολή και διαφήμιση) και δεν επιβαρύνονται από περιβαλλοντική φορολόγηση. Στη Γαλλία πρόσφατα, η πολυεθνική εταιρεία λιανικής Carrefour, μέσω της δικής της επωνυμίας– συνεργάστηκε με 7 κορυφαίες βιομηχανίες – Danone, Unilever, Bel, Andros, Bonduelle, Nutrition & Santé, Savencia – για να ξεκινήσουν έναν «φυτικό συνασπισμό» για την ανάπτυξη vegan τροφίμων. Οι εταιρείες αναλαμβάνουν να πραγματοποιήσουν πωλήσεις 3 δισεκατομμυρίων ευρώ από εναλλακτικά προϊόντα φυτικής προέλευσης έως το 2026. Τα παραπάνω ανακοινώθηκαν από τον διευθύνοντα σύμβουλο της Carrefour, Alexandre Bompard ενώ στόχος της Carreffour είναι η παροχή πρόσβασης στους ανθρώπους σε ολοένα και πιο βιώσιμα και οικονομικά προσιτά τρόφιμα. Ο Όμιλος έχει θέσει ως στόχο τα προϊόντα με βάση τις φυτικές πρωτεΐνες να αντιστοιχούν στα 500 εκατομμύρια ευρώ των πωλήσεών του σε όλη την Ευρώπη έως το 2026 – δηλαδή αύξηση 65% σε σύγκριση με το 2022. Αναντίρρητα, οι εναλλακτικές λύσεις με βάση τις φυτικές πρώτες ύλες είναι επίσης μια προσιτή λύση σε ένα πληθωριστικό περιβάλλον: οι φυτικές πρωτεΐνες (όπως οι φακές ή τα μπιζέλια) είναι εξαιρετικά οικονομικές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως υποκατάστατο.

Αντί συμπεράσματος Από την άλλη, το κόστος ζωής ανεβαίνει, ο «πληθωρισμός της απληστίας» μεσουρανεί στις πλάτες των καταναλωτών και η νέα γενιά με τις «βιώσιμες» ανησυχίες δέχεται πιέσεις. Όλα αυτά συμβαίνουν ενόσω στην Ελλάδα οι γαλακτοβιομηχανίες και οι λιανοπωλητές δεν παίρνουν κομβικές αποφάσεις για την ισοτιμία στις τιμές των φυτικών και ζωικών ροφημάτων. Το βάρος φυσικά δεν πέφτει μόνο από την πλευρά των γαλακτοβιομηχανιών αλλά κυρίως από την πλευρά των μεγάλων λιανοπωλητών. Στη χώρα μας, η αγορά βρίσκεται λοιπόν αυτή τη στιγμή σε ένα κομβικό σταυροδρόμι είτε προς περαιτέρω ανάπτυξη, εφόσον κινητήρια δύναμη είναι η καινοτομία, είτε προς συρρίκνωση αν και εφόσον επηρεαστεί από την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και τη ραθυμία λιανοπωλητών και γαλακτοβιομηχανιών να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις και να συνεργαστούν. •

ΔΕΚEMΒΡΙΟΣ 2023 •