Netweek Τεύχος 463

Cloud Computing conference

30 Μιλάµε πλέον για ένα άλλο κράτος! Η Βιβή Χαραλαμπόγιαννη, Γενική Γραμματέας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημόσιου Τομέα, περιγράφει τα σχέδια για τον πλήρη εκσυγχρονισμό του σώματος των δημοσίων υπαλλήλων

34 ΙΤ Skills Shortage Η ζήτηση σε δεξιότητες πληροφορικής αυξάνει παγκοσμίως

38 Το Νοσοκοµείο Ξάνθης «ανακάµπτει» ψηφιακά Ο Κωνσταντίνος Τσουρδίνης, IT Manager του ΓΝ Ξάνθης, περιγράφει τα βήματα ψηφιακού μετασχηματισμού του νοσοκομείου

40 The Strategic CIO Ο Μιχάλης Μωραΐτης, Partner, Actus Valida, εγκαινιάζει τη στήλη του στο netweek «The strategic CIO»

42 What’s Next? Από την µεγάλη παραίτηση στη µεγάλη απόλυση; Αν το επεισοδιακό 2022 θα μπορούσε να «μείνει» για κάτι αρνητικό στην αγορά ΙΤ, αυτό θα ήταν η ρετσινιά του ως «η χρονιά των απολύσεων».

44 Το όνειρο που έγινε (επιτέλους…) πραγµατικότητα Δημιουργήθηκε μια ερευνητική δομή υψηλότατου επιπέδου, με αντικείμενο την Τεχνητή Νοημοσύνη, τους Αλγορίθμους και την Επιστήμη των Δεδομένων, η οποία μπορεί να συσπειρώσει τον «αφρό» του ταλέντου στην Ελλάδα, να προσφέρει καινοτόμες λύσεις σε πολλά προβλήματα, αλλά και να λειτουργήσει ως κίνητρο για την επιστροφή

στην υπηρεσία του ψηφιακού μετασχηματισμού που περιλάμβανε σχέδια για την μεταφορά κάποιων workloads στο cloud. Στη συνέχεια όμως συνέβη η πανδημία, απαιτώντας μία ιστορική στροφή που άφησε στην άκρη κάποια από τα καλύτερα σχέδια και επιτάχυνε άλλα. Τώρα που οι εταιρείες έχουν επιστρέψει σε μία νέα (κατά κάποιο τρόπο) κανονικότητα, οι CIOs εμφανίζονται να εστιάζουν πάλι στα βασικά – και στο να ξεμπερδέψουν το τεχνολογικό χρέος που προέκυψε στην προσπάθεια επιβίωσης τα τελευταία χρόνια. Το recruiting, η διατήρηση και, ναι, η υιοθέτηση τεχνολογιών αιχμής είναι και πάλι στο ραντάρ των ηγετών πληροφορικής. Και ενώ το ανθρώπινο δυναμικό τους είναι πιο «διάσπαρτο» από ποτέ, οι ΙΤ ηγέτες δεσμεύονται να κάνουν θετικές αλλαγές στην κουλτούρα του χώρου εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για ένα diverse ανθρώπινο δυναμικό, και να δημιουργήσουν μία μετά-πανδημική εργασιακή δυναμική που θα επιτρέπει στους συναδέλφους τους να συνδέονται μεταξύ τους ώστε να κάνουν την καλύτερη δυνατή δουλειά. Αλλά για να το κάνουν αυτό, σημαίνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν νέες -ή περισσότερο εντεινόμενες- προκλήσεις στο άμεσο μέλλον, μεταξύ των οποίων μία οικονομία που βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πιθανή παγκόσμια ύφεση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι ηγέτες της πληροφορικής και του ψηφιακού μετασχηματισμού καλούνται μεταξύ άλλων να καταστήσουν την απομακρυσμένη εργασία πιο αποδοτική και ικανοποιητική/ ευχάριστη, να διαχειριστούν τα συνεχώς αυξανόμενα κόστη και ταυτόχρονα να «κερδίσουν» σε ένα παγκόσμιο «πόλεμο» για το σε έλλειψη

∆ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Αγγελική Κορρέ ΣΥΝΤΑΞΗ Γιάννης Ριζόπουλος, Βαγγέλης Βαγγελάτος

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Μαρία Βαλλή, mvalli@boussias.com ΥΠΟ∆ΟΧH ∆ΙΑΦHΜΙΣΗΣ Ρούλη Σαµίου, rsamiou@boussias.com

ΓΡΑΦΙΣΤΑΣ Aλέξανδρος Καρβουτζής ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ Κορνήλιος Σαραντίογλου ΤΜΗΜΑ ΣΥΝ∆ΡΟΜΩΝ Αµαλία Ψιλούδη apsiloudi@boussias.com ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Κωνσταντίνος Χασιώτης

ISSN: 2585-2388

ύψους 55 εκατ. δολαρίων

Ο «παλιός» την περίμενε αυτή την πρόσφατη «έκρηξη» (ίσως όχι τόσο μεγάλη, βέβαια…) με το ΑΙ – υπήρχαν τα σημάδια, ήταν εδώ για όποιον ήθελε να τα δει, στις καινοτόμες εφαρμογές, στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης από τις μεγάλες επιχειρήσεις και τους οργανισμούς. Απλώς, το άνοιγμα του ChatGPT, του αυτόνομου chatbot της OpenAI στο ευρύ κοινό, μόλις στα μέσα Δεκεμβρίου, έδωσε το σύνθημα της αλλαγής πίστας: τώρα πια δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτήν μονάχα οι επιστήμονες, οι μηχανικοί, οι επαγγελματίες που την αξιοποιούν στη δουλειά τους, αλλά οι πάντες (από μια ηλικία και κάτω, για να είμαστε ειλικρινείς). Ο -εντυπωσιακός, όπως και να τον δούμε- διάλογος του ανθρώπου με τη «μηχανή» είναι το πρώτο συναρπαστικό βήμα για την είσοδό μας σε μια νέα εποχή συνεργειών, πολύ διαφορετική από όσες ξέραμε ως τώρα… Δεν γνωρίζουμε ακόμα ποια θα είναι τα επόμενα βήματα, δεν έχει χαραχτεί η διαδρομή, ούτε καν υπάρχει χάρτης. Όμως, όλοι ψυχανεμίζονται πως τούτη τη φορά δεν έχουμε να κάνουμε με μια απλώς χρήσιμη εφαρμογή, αλλά με κάτι διαφορετικό, που ανοίγει νέους δρόμους. Πολλοί έχουν βαλθεί να τους ψάχνουν, διερευνώντας σενάρια και πιθανότητες, ο ενθουσιασμός είναι φανερός και διάχυτος – ακόμα και σύγκριση με τις πρώτες ημέρες του Internet, αποπειράθηκαν Αμερικανοί ειδήμονες… Κανείς δεν γνωρίζει σήμερα, αν θα είναι κάτι μεγαλύτερο ή μικρότερο. Όλοι όμως, σπεύδουν να τοποθετηθούν και να πάρουν (με πρώτη τη Microsoft) θέσεις, για να μην αρχίσει η «Επανάσταση» χωρίς αυτούς. Το Ιερό Δισκοπότηρο δεν είναι άλλο από το Generative AI, όπου οι αλγόριθμοι θα δημιουργούν κείμενα, εικόνες κι άλλα δεδομένα. Ο «παλιός» θυμάται πόσο είχε εντυπωσιαστεί ακούγοντας, πριν από μερικούς μήνες, τον γνωστό καθηγητή του ΜΙΤ και γκουρού του ΑΙ, Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, να μιλάει για τη νέα εποχή, δείχνοντας εικόνες που συνέθεσε on-demand το Dall-E, μαγικό και πανίσχυρο «εργαλείο-ζωγράφος», με πρώτη την ευρέως διαδεδομένη πλέον εικόνα ενός αστροναύτη καβάλα σε άλογο. Στα δικά μου μάτια, κι αν λάβουμε υπόψιν τις ραγδαίες εξελίξεις έκτοτε, καβάλα στο άλογο -που δεν στέκεται, αλλά πλέον καλπάζει- είναι η ίδια η Τεχνητή Νοημοσύνη. Μαζί θα προχωρήσουμε στο εξής, αρκεί να κρατάμε καλά (όπως πρέπει και στο άλογο, άλλωστε) τα χαλινάρια… 6 News & Views

H Μicrosoft σχεδιάζει μεγάλη επένδυση στην Τεχνητή Νοημοσύνη Στην επένδυση του ποσού των 10 δισ. δολαρίων στην start up εταιρεία τεχνητής νοηµοσύνης OpenAI, η οποία έχει βάλει την υπογραφή της για τη δηµιουργία του δηµοφιλούς εργαλείου ChatGPT προσανατολίζεται η Microsoft. Ο αµερικανικός κολοσσός τεχνολογίας, σύµφωνα µε πηγές που επικαλείται το Semafor, εξετάζει το ενδεχόµενο επένδυσης στην εταιρεία στο πλαίσιο γύρου χρηµατοδότησης που προγραµµατίζεται και αναµένεται να αποτιµήσει την OpenAI στα 29 δισ. δολάρια. Η Microsoft είχε επενδύσει το 2019 το ποσό του 1 δισ. δολαρίων στην OpenAI, που ιδρύθηκε από τον Έλον Μασκ και τον Σαµ Άλτµαν, ενώ ο βραχίονας υπηρεσιών cloud της Microsoft παρέχει στην εταιρεία τεχνητής νοηµοσύνης την υπολογιστική ισχύ που χρειάζεται. Το ChatGPT έχει συνεπάρει το ∆ιαδίκτυο από τότε που κυκλοφόρησε στα τέλη Νοεµβρίου, συγκεντρώνοντας τα πρώτα του εκατοµµύρια χρήστες σε λιγότερο από µία εβδοµάδα. Η µίµηση της ανθρώπινης συνοµιλίας πυροδότησε εικασίες σχετικά µε τις δυνατότητές του να υποκαταστήσει τους επαγγελµατίες συγγραφείς και ακόµη και να απειλήσει τη βασική επιχείρηση αναζήτησης της Google.

της τεχνολογίας συνέχισε να προηγείται σε επίπεδο δηµόσιων εγγραφών, παγκοσµίως, αντιπροσωπεύοντας το 23% του συνόλου των συναλλαγών. Από την πλευρά του, ο τοµέας της ενέργειας κυριάρχησε το 2022 ως προς τα έσοδα, µε ποσοστό 22%. Για την ακρίβεια, ο µέσος όρος των αντληθέντων κεφαλαίων το 2022 είναι 45% υψηλότερος από το 2021, λόγω των υψηλών αποτιµήσεων των µεγάλων δηµόσιων εγγραφών, που πραγµατοποιήθηκαν στον κλάδο της ενέργειας. Σε γεωγραφική βάση, ορισµένες αγορές, όπως αυτή της ηπειρωτικής Κίνας, της Μέσης Ανατολής και ορισµένων χωρών της Ένωσης Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), είχαν σχετικά καλές επιδόσεις σε επίπεδο δηµόσιων εγγραφών, παρά τη σηµαντική παγκόσµια υποχώρηση.

Ελλάδας

mobile internet

επιδόσεις

του διαδικτύου βελτιώνει η Ελλάδα. Η χώρα κερδίζει έδαφος, σε παγκόσµιο επίπεδο, τόσο στο mobile internet, όσο και στις ταχύτητες στο σταθερό ∆ιαδίκτυο, µε τη θέση της να είναι σαφώς καλύτερη στο πρώτο πεδίο, ενώ συνεχίζει να υστερεί στο δεύτερο. Για το 2022, η Ελλάδα τερµάτισε στην 28η θέση - ανάµεσα σε 142 χώρες - όσον αφορά τη µέση ταχύτητα download στο mobile internet, ενώ κατετάγη στην 94η θέση - µεταξύ 190 χωρών - στις ταχύτητες του σταθερού ∆ιαδικτύου. Στο mobile internet η Ελλάδα, µε µέση ταχύτητα download τα 61,40 Mbps, βελτίωσε τις επιδόσεις της κατά 4 θέσεις, ενώ στο σταθερό ευρυζωνικό δίκτυο, µε µέση ταχύτητα download τα 42,79 Mbps, κατά 2 θέσεις, αναφέρει ο ΣΕΠΕ. Συνολικά, σε παγκόσµιο επίπεδο, το 2022 η µέση ταχύτητα download στο mobile internet αυξήθηκε σχεδόν κατά 17%, ενώ οι ταχύτητες στις σταθερές ευρυζωνικές συνδέσεις επιτάχυναν κατά τουλάχιστον 28%. Σύµφωνα µε το Speedtest Global Index της ανεξάρτητης εταιρείας µετρήσεων Ookla, το 2022, το Κατάρ, η Νορβηγία και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα ήταν οι τρεις χώρες µε το πιο γρήγορο mobile internet, παγκοσµίως.

Η Vodafone πουλά τη θυγατρική της στην Ουγγαρία έναντι 1,7 δισ. ευρώ Ο βρετανικός όµιλος τηλεπικοινωνιών Vodafone ανακοίνωσε ότι συµφώνησε να πουλήσει τις ουγγρικές δραστηριότητες του στην εταιρεία πληροφορικής 4iG και στο ουγγρικό κράτος, αναφέροντας ότι θα λάβει συνολικό αντίτιµο 1,7 δισεκατοµµυρίων ευρώ (1,8 δισ. δολάρια) από το deal. Η συµφωνία, που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά τον Αύγουστο, έρχεται καθώς η Vodafone αναζητά νέο διευθύνοντα σύµβουλο µετά την αποχώρηση του Nick Read. Η εταιρεία γνωστοποίησε ότι τα έσοδα από την πώληση θα χρησιµοποιηθούν για την αποπληρωµή χρεών. Υπό τον Read, η Vodafone προχώρησε στην πώληση περιουσιακών στοιχείων, µε στόχο την επικέντρωση των βασικών του δραστηριοτήτων στην Ευρώπη και την Αφρική. Η προσωρινή διευθύνουσα σύµβουλος του οµίλου, Margherita Della Valle, ανέφερε ότι η συµφωνία στην Ουγγαρία θα επιταχύνει τον ανταγωνισµό. Η πώληση αναµένεται να ολοκληρωθεί εντός του µήνα.

Ζώνη ασφαλείας

Του Νότη Ηλιόπουλου, Information Security & Compliance Officer, MR HealthTech Ltd.

Η Digital Reality επεκτείνεται με νέα data centers στην Αθήνα

Ένας CISO µα ποιος CISO

Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Chief Information Security Officer (CISO) έχουν προσδιορισθεί επαρκώς σε θεωρητικό επίπεδο, ενώ παράλληλα, η πρακτική εφαρμογή του θεωρητικού μοντέλου επιβεβαιώνει το πόσο αποτελεσματικότητά είναι. Παραδόξως, το εν λόγω μοντέλο εφαρμόζεται αρκετά περιορισμένα, με αποτέλεσμα να επικρατεί σύγχυση σχετικά με τις αρμοδιότητες, την οργανωτική τοποθέτηση και τον αριθμό των στελεχών που συγκροτούν την οργανωτική μονάδα που ασχολείται με την Ασφάλεια Πληροφοριών (εφεξής: ΑΠ). Κατά κανόνα, ο CISO είναι επιφορτισμένος με αρμοδιότητες τεχνολογικού, κυρίως, ενδιαφέροντος και κατά περίπτωση λειτουργεί ως σύμβουλος της Διοίκησης αναφορικά με τους κινδύνους που άπτονται της ΑΠ. Σε μεγάλους οργανισμούς είναι σύνηθες να λειτουργούν πολυπληθή τμήματα ΑΠ, στις αρμοδιότητες των οποίων περιλαμβάνεται εν πολλοίς η ενασχόληση με την τεχνολογία που αφορά την ΑΠ, αλλά και με τις διεργασίες που αφορούν την αξιολόγηση κινδύνου και διακυβέρνησης, καθώς και η συμμετοχή σε οτιδήποτε άπτεται των ευρύτερων ζητημάτων των εν γένει «πληροφοριών», «κινδύνων» και «ασφάλειας». Με τον τρόπο αυτόν, δημιουργείται η εσφαλμένη πεποίθηση ότι η ΑΠ είναι αρμοδιότητα μιας συγκεκριμένης οργανωτικής μονάδας. Αντιθέτως, οι εξελίξεις επιβάλλουν την κατάργηση των πολυπληθών δομών και τμημάτων ΑΠ. Ο CISO αποτελεί τον ενορχηστρωτή της εταιρικής προσπάθειας για την ΑΠ, καθώς και τον βασικό παράγοντα διαχείρισης των σχετικών με αυτήν κινδύνων. Η διακυβέρνηση, η κανονιστική συμμόρφωση και η διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με την ΑΠ αποτελούν αποκλειστικό αντικείμενο της αρμοδιότητας του αντίστοιχου τμήματος ή της αντίστοιχης διεύθυνσης. Επιπρόσθετα, η ενεργή συμμετοχή της μονάδας ΑΠ απαιτείται σε πληθώρα άλλων σημαντικών διαδικασιών, όπως η διαχείριση των περιστατικών ασφάλειας, η διαχείριση των κινδύνων, κτλ. Η υλοποίηση και η ομαλή λειτουργία των περισσοτέρων διαδικασιών που αφορούν στην ΑΠ πρέπει να διενεργείται, ωστόσο, χωρίς την εμπλοκή του τμήματος ΑΠ. Με τον τρόπο αυτόν, η ΑΠ θα ενταχθεί στην αρμοδιότητα περισσότερων, προς τον σκοπό της μεγιστοποίησης της αποτελεσματικότητας των σχετικών διεργασιών.

Συνεχίζεται ο κύκλος των επενδύσεων για την Digital Realty, καθώς λίγες µέρες µετά τα εγκαίνια του Athens-3, και της έγκρισης της οικοδοµικής άδειας του Athens-4, η εταιρεία εξασφάλισε έκταση δίπλα στο υφιστάµενο Athens Campus, στο Κορωπί, προκειµένου να κατασκευαστούν data centers χωρητικότητας 15MW. Μετά την ολοκλήρωση της νέας αυτής επένδυσης το συνολικό χαρτοφυλάκιο της Digital Realty στην Ελλάδα θα αριθµεί data centers, συνολικής χωρητικότητάς 37,6 MW. Πιο συγκεκριµένα: Athens-1&2 (χωρητικότητας 2.5MW), Athens-3 (6.8MW), Athens-4 (6.8MW και αποπεράτωση το 2024), Heraklion-1 (6.5MW και αποπεράτωση το 2025), καθώς και επιπλέον data centers χωρητικότητας 15MW.

Lancom: Tα Data Center του μέλλοντος για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια Οι προοπτικές ανάπτυξης των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας, οι οποίες ανακύπτουν από την εξέλιξη της Θεσσαλονίκης σε σηµαντικό κόµβο αποθήκευσης και διαχείρισης δεδοµένων, αποτέλεσαν το κεντρικό θέµα εκδήλωσης που διοργάνωσε η Lancom την Τρίτη 13 ∆εκεµβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αναδείξει τις σηµαντικές ευκαιρίες που δηµιουργεί για τον επιχειρηµατικό κόσµο στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας η ανάπτυξη µεγάλων υποδοµών Data Centers και η εξέλιξη της Θεσσαλονίκης σε τηλεπικοινωνιακή πύλη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Στην οµιλία του, ο διευθύνων σύµβουλος της Lancom, Γιώργος Νώλης αναφέρθηκε στη σηµασία της δηµιουργίας υποδοµών, όπως είναι το Balkan Gate Thessaloniki, στη δηµιουργία του Balkan Gate Crete που αναµένεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2024, αλλά και στο ιδιόκτητο δίκτυο οπτικών ινών που αναπτύσσει η εταιρεία σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Ο κ. Νώλης παρουσίασε τις σηµαντικές συνεργασίες που έχουν ήδη υπογραφεί µε παγκόσµιους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, και τα σηµαντικά οφέλη που προκύπτουν για το ελληνικό επιχειρηµατικό οικοσύστηµα, µε τη λειτουργία ενός Tier III Data Center, καθώς και την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε τηλεπικοινωνιακό κόµβο των Βαλκανίων.

µεγάλη αύξηση κατέγραψαν οι ψηφιακές συναλλαγές µε το ∆ηµόσιο για το 2022, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Γενικής Γραµµατείας Πληροφοριακών Συστηµάτων ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης του Υπουργείου Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης. Συγκεκριµένα, από την 1η Ιανουαρίου µέχρι και την 31η ∆εκεµβρίου του περασµένου έτους, τα συστήµατα του ∆ηµοσίου είτε παρείχαν ψηφιακές υπηρεσίες προς τους πολίτες, είτε «µίλησαν µεταξύ τους» 772.128.757 φορές, καταγράφοντας αύξηση άνω του 35% σε σχέση µε το 2021. Ειδικότερα, οι ψηφιακές συναλλαγές των προηγούµενων ετών ανέρχονται σε:• 8,8 εκατοµµύρια το 2018• 34 εκατοµµύρια το 2019• 94 εκατοµµύρια το 2020• 567 εκατοµµύρια το 2021. Ο υπουργός Επικρατείας και Ψηφιακής ∆ιακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης δήλωσε: «Η αύξηση των ψηφιακών συναλλαγών µε το ∆ηµόσιο από το 2021 στο 2022 έρχεται να προστεθεί στη µεγάλη αύξηση που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια».

Έρχεται 5G στο μετρό της Αθήνας

Την έναρξη του έργου κάλυψης των σταθµών και σηράγγων των γραµµών του Μετρό µε σήµα κινητής τηλεφωνίας έως και 5ης γενιάς (5G), ανακοίνωσε η ΣΤΑΣΥ. Στην πρώτη του φάση -έως και τον Μάρτιο του 2023- το έργο θα είναι πιλοτικό. Πιο συγκεκριµένα, προβλέπεται η εγκατάσταση διαφορετικών συστηµάτων κεραιών στο σταθµό του Αλίµου και στις δύο σήραγγες Αγ. ∆ηµήτριος - Ηλιούπολη και Ηλιούπολη - Άλιµος. Στην επόµενη φάση του έργου, η τεχνική λύση που θα έχει προκριθεί από το πιλοτικό στάδιο, θα εφαρµοστεί -µέσα σε περίπου ένα τρίµηνο- στους πέντε σταθµούς και στις τέσσερις σήραγγες του τµήµατος του δικτύου Αγ. ∆ηµήτριος - Ελληνικό, ενώ σταδιακά θα προχωρήσει και η κάλυψη του συνόλου των σταθµών και των σηράγγων του δικτύου του µετρό µε σήµα κινητής τηλεφωνίας. Το

«Τρύπα» 60.000 πληροφορικάριων από την ελληνική αγορά ως το 2030 Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων έχουν ακάλυπτες θέσεις εξειδικευµένου προσωπικού στον κλάδο ΤΠΕ, ενώ αναµένεται σηµαντική αύξηση των αναγκών τους στο µέλλον, σύµφωνα µε έρευνα που διεξήγαγε η Deloitte, για λογαριασµό του ΣΕΠΕ. Τα αποτελέσµατα της έρευνας, στην οποία συµµετείχαν επιχειρήσεις κλάδου ΤΠΕ, όσο και επιχειρήσεις λοιπών κλάδων, παρουσίασε ο Νίκος Χριστοδούλου, Partner, Consulting Leader, Deloitte Greece, στο ετήσιο συνέδριο του ΣΕΠΕ για την ψηφιακή οικονοµία: digital Greece in the spotlight. Τα βασικά ευρήµατα της έρευνας: - Το 69% του συνόλου των συµµετεχουσών εταιρειών δήλωσε ότι υπάρχουν ακάλυπτες θέσεις ειδικών ΤΠΕ. Ακόµα µεγαλύτερο είναι το ποσοστό αυτό (89%) στις επιχειρήσεις ΤΠΕ. - Αναδείχθηκε η ύπαρξη αναγκών σε ειδικούς ΤΠΕ και στο δηµόσιο τοµέα καθώς και οι ειδικότητες µε τη µεγαλύτερη ζήτηση τώρα και στα επόµενα χρόνια, µε πρωτεύουσα ανάγκη την κυβερνοασφάλεια. Πιο συγκεκριµένα το 64% των δηµοσίων φορέων που ερωτήθηκαν, απάντησε καταφατικά στην ερώτηση αν «έχετε αυτή τη στιγµή αριθµό ακάλυπτων θέσεων ειδικότητας ΤΠΕ». Αυτή τη στιγµή οι Top-3 ειδικότητες ζήτησης στο δηµόσιο τοµέα, είναι η κυβερονασφάλεια (56%), ο προγραµµατισµός (52%) και η ανάλυση/διαχείριση/αρχιτεκτονική πληροφοριακών συστηµάτων και δεδοµένων. Τα επόµενα χρόνια στην πρώτη θέση θα διατηρηθεί η κυβερνοασφάλεια (61%) και έπονται η ανάλυση/διαχείριση/αρχιτεκτονική πληροφοριακών συστηµάτων και δεδοµένων (52%) και η διαχείριση και ο σχεδιασµός δικτύων και τηλεπικοινωνιών. - Οι ειδικοί ΤΠΕ εκτιµώνται σήµερα σε περίπου 160.000, ενώ το 2030, λαµβάνοντας υπόψιν τη στόχευση της Ψηφιακής Πυξίδας της ΕΕ και την ανάγκη στήριξης του ψηφιακού µετασχηµατισµού της χώρας, οι ειδικοί ΤΠΕ θα ανέλθουν σε 280.000-300.000. Αυτό σηµαίνει ότι έως το 2030και για κάθε χρόνο- θα υπάρχει επιπλέον ζήτηση περίπου 15.000-16.000 ειδικών ΤΠΕ. Βάσει των εκτιµήσεων για την εξέλιξη της προσφοράς αποφοίτων από το 2023 ως το 2030, η διαθέσιµη προσφορά αναµένεται να ανέλθει σε 8.000 - 8.500 κατ’ έτος. Συνεπώς θα δηµιουργηθεί ένα κενό κατ' έτος 7.000-7.500 ειδικών ΤΠΕ τα επόµενα 8 χρόνια. Σύµφωνα µε τα όσα παρουσίασε ο κ. Χριστοδούλου, στη σταδιακή µείωση του κενού ανάµεσα στην προσφορά και στη ζήτηση θα µπορούσαν να συµβάλλουν οι παρακάτω δράσεις: - Περαιτέρω προώθηση προγραµµάτων κατάρτισης εργαζοµένων και ανέργων σε αντικείµενα ΤΠΕ, ως κρατική χρηµατοδότηση, ενδυνάµωση της πρακτικής και δέσµευση εταιρειών για µετέπειτα απασχόληση. - ∆υναµική ενίσχυση οικοσυστήµατος µε εισροή ειδικών ΤΠΕ από το εξωτερικό και προώθηση επιχειρηµατικότητας και καινοτοµίας. Παροχή κινήτρων για χορήγηση tech και start up visas και εγκαθίδρυση startups σε τρίτες χώρες.- Βραχυπρόθεσµη αύξηση ειδικών ΤΠΕ µέσω λειτουργίας νέων µεταπτυχιακών για προσέλκυση αποφοίτων λοιπών κατευθύνσεων.- Βελτίωση βαθµού ετοιµότητας

έρευνας υποψηφίων εταιρειών, οι οποίες θα έπρεπε να δημιουργούν συνέργειες με τις υφιστάμενες επενδύσεις της Holdings, προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης και ικανά στελέχη και management το οποίο θα συμμερίζονταν τις ιδέες και το όραμα μας. Έτσι επικεντρωθήκαμε στο να προσεγγίσουμε υποψήφιες εταιρείες που θα πληρούσαν αυτά τα κριτήρια. Στον χώρο της Κυβερνοασφάλειας, η Netbull ήταν μια τέτοια περίπτωση δεδομένου ότι οι λύσεις και οι υπηρεσίες της ήταν κατά βάσει συμπληρωματικές της ADACOM, είχε ήδη μια πετυχημένη πορεία ως Managed Security Services Provider μέσω του SOC της που βασίζονταν στην βραβευμένη πλατφόρμα eASIS, ικανά στελέχη και management που το γνωρίζαμε χρόνια και ξέραμε ότι θα μπορούσαμε αρμονικά να συνεργαστούμε την επόμενη μέρα προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους μας. Η εξαγορά ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 2022 ενώ η συγχώνευση δια απορροφήσεως από την ADACOM στα τέλη Δεκέμβρη του περασμένου έτους. Έτσι σήμερα η ADACOM με 150 και πλέον εξειδικευμένα στελέχη σε συνδυασμό με μια ολιστική προσέγγιση και στρατηγική στον τομέα της Κυβερνοασφάλειας και των υπηρεσιών Εμπιστοσύνης κατέχει ηγετικό ρόλο τόσο στην ελληνική όσο και στην κυπριακή αγορά. Πώς διαμορφώνεται το τοπίο της ασφάλειας πληροφοριών και συστημάτων τα τελευταία χρόνια; Ποιες είναι οι τάσεις και οι σημαντικότερες προκλήσεις τα τελευταία χρόνια; Καθώς το κυβερνοέγκλημα συγκλίνει σε πιο προηγμένες μεθόδους απειλών, οι κυβερνοεγκληματίες βρίσκουν νέες τεχνικές και τακτικές ώστε να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στους οργανισμούς και στις επιχειρήσεις. Το πιο ανησυχητικό, όπως παρατηρήθηκε σε ολόκληρο το τοπίο του κυβερνοχώρου φέτος -και αναμένουμε ότι θα συνεχιστεί και στο μέλλον- είναι το γεγονός ότι οι κυβερνοεπιθέσεις αυξάνονται και σε πλήθος και σε ένταση. Για να μπορούν οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τους κυβερνοεγκληματίες, θα πρέπει να υιοθετήσουν ένα νέο πιο ολοκληρωμένο μοντέλο ασφαλείας, το οποίο θα προσαρμόζεται αποτελεσματικά στο περίπλοκο σύγχρονο περιβάλλον, θα πλαισιώνει το υβριδικό εργασιακό μοντέλο και θα προστατεύει τους χρήστες, τις συσκευές, τις εφαρμογές και τα δεδομένα, όπου κι αν αυτά βρίσκονται. Οι τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής

εκμάθησης οι οποίες έχουν ήδη υιοθετηθεί εδώ και αρκετά χρόνια από την εταιρεία μας, αποτελούν τον πυρήνα μίας νέας στρατηγικής, η οποία υπό το πρίσμα της μηδενικής εμπιστοσύνης θα αποτελέσει την ασπίδα προστασίας σε κάθε νέα αναδυόμενη απειλή. Τι περιλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο της ADACOM και πώς μπορεί να βοηθήσει τις εταιρείες να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις; Το χαρτοφυλάκιο της ADACOM σήμερα περιλαμβάνει δύο σημαντικούς πυλώνες:

- Τις Υπηρεσίες Εμπιστοσύνης (Trust Services) - Τις λύσεις και υπηρεσίες Κυβερνοασφάλειας Όσον αφορά τις Υπηρεσίες Εμπιστοσύνης το portfolio της ADACOM είναι σχεδόν πλήρες και συμπεριλαμβάνει εκτός από τις συνήθεις υπηρεσίες ηλεκτρονικών υπογραφών, σφραγίδων και χρονοσήμανσης και ορισμένες προηγμένες υπηρεσίες όπως για παράδειγμα: • Υπηρεσία bulk Remote eSealing η οποία δίνει την δυνατότητα σε οργανισμούς μέσω API’s και χωρίς κάποια τοπική υλοποίηση, να σφραγίζουν ηλεκτρονικά όλα τα εξερχόμενα έγγραφα (μεμονωμένα ή μαζικά) με εγκεκριμένη ή προηγμένη ηλεκτρονική σφραγίδα εξασφαλίζοντας έτσι την ακεραιότητα του περιεχομένου και την αυθεντικότητα του εγγράφου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας υλοποίησης είναι το Κτηματολόγιο του Βελγίου όπου όλα τα εξερχόμενα Κτηματολογικά Αποσπάσματα σφραγίζονται ηλεκτρονικά με χρήση της συγκεκριμένης υπηρεσίας της ADACOM. • Υπηρεσία Remote ID Verification (εξ’ αποστάσεως ταυτοποίηση), η οποία αδειοδοτήθηκε πρόσφατα από την ΕΕΤΤ και επιτρέπει στην ADACOM, ως Αρχή Εγγραφής, να εκδίδει εγκεκριμένα ψηφιακά πιστοποιητικά σε φυσικά πρόσωπα κατόπιν επιτυχούς απομακρυσμένης ταυτοποίησης. Η υπηρεσία Remote ID Verification, παρέχεται πλήρως αυτοματοποιημένα (agentless) 24x7 μέσω αυτοματοποιημένης βιντεοκλήσης (γνωστή και ως δυναμική selfie) ή μέσω τηλεδιάσκεψης με εξειδικευμένους εκπροσώπους της ADACOM τις εργάσιμες ημέρες και ώρες. Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι εγκεκριμένες ψηφιακές υπογραφές της ADACOM έχουν διασυνδεθεί και μπορεί ήδη να χρησιμοποιηθούν στην ευρέως χρησιμοποιούμενη εφαρμογή DocuSign Cloud ενώ αναμένουμε εντός των επομένων ημερών και την έγκριση για χρήση στην ADOBESign. Με αυτό τον τρόπο παρέχεται η δυνατότητα στους χρήστες αυτών

των εφαρμογών, εγκεκριμένης ηλεκτρονικής υπογραφής ισοδύναμης νομικά με την χειρόγραφη υπογραφή. Σε ότι αφορά στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, η ADACOM παρέχει νέες σύγχρονες Managed Security Services, με αιχμή του δόρατος την νέα υπηρεσία AI-Driven Managed eXtended Detection and Response «MXDR» μέσω ενός υπερσύγχρονου Security Operations Center του οποίου η λειτουργία εγκαινιάστηκε τον περασμένο Οκτώβριο. Η ως άνω υπηρεσία αξιοποιεί στο έπακρο τις τεχνολογίες μηχανικής εκμάθησης και τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση των κυβερνοεπιθέσεων βάση προηγμένων μοντέλων συμπεριφοράς και απειλών. Επιπροσθέτως το χαρτοφυλάκιο λύσεων/υπηρεσιών της εταιρεία μας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: • Παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών διακυβέρνησης, επικινδυνότητας και συμμόρφωσης όπως αποτίμηση της επικινδυνότητας, αποτίμηση και μοντελοποίηση απειλών, δοκιμές διείσδυσης, ανάλυση αποκλίσεων και πλάνο συμμόρφωσης σε νομικά και κανονιστικά πλαίσια π.χ. NIS, GDPR κ.λπ., • Ανάπτυξη και υλοποίηση λύσεων κυβερνοασφάλειας οι οποίες καλύπτουν ολιστικά όλες τις πτυχές της αρχιτεκτονικής μας «Defense in Depth» όπως Firewalls, WEB Application

Firewalls, SIEM, e-mail security, cloud security, NDR κ.λπ.),

• Παροχή υπηρεσιών διαχείρισης απειλών 24x7 σε πραγματικό χρόνο, άμεση απόκριση & εγκληματολογική διερεύνηση περιστατικών ασφαλείας

• Ανίχνευση και απόκριση απειλών για συστήματα ICS/ SCADA σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις • Υπηρεσίες έγκαιρης προειδοποίησης από ένα σύστημα με εκτεταμένη πλατφόρμα πληροφοριών για απειλές • Παροχή λύσεων ασφάλειας ως υπηρεσία όπως UTM as a service, WAF as service κ.λπ. • Παροχή υπηρεσιών ρόλου εξειδικευμένων στελεχών κυβερνοασφάλειας σε επιχειρήσεις και οργανισμούς όπως Security Analyst L1/L2/L3, Security Officer, Security Administrator κ.λπ.

Στο πλαίσιο της κυβερνοασφάλειας, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσπαθεί να εντοπίζει τις κυβερνοεπιθέσεις μέσω μοντέλων συμπεριφοράς που υποδεικνύουν την όποια απειλή για τα συστήματα. Από αυτή την άποψη, η Μηχανική Μάθηση είναι η διαδικασία των μαθησιακών προτύπων που οδηγούν σε κακόβουλη συμπεριφορά. Οι ερευνητές και οι κατασκευαστές λύσεων ασφάλειας προσπαθούν να αναπτύξουν νέες τεχνολογίες που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη ώστε να υλοποιήσουν λύσεις που μπορούν να εντοπίσουν αλλά και να προστατεύσουν από νέες αναδυόμενες απειλές στον κυβερνοχώρο και να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τις όποιες παραβιάσεις δεδομένων. Ποιο είναι το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της ADACOM στον κρίσιμο και επιτακτικό τομέα του cyber security; Η ADACOM κατέχει ηγετική θέση στο χώρο της κυβερνοασφάλειας, παρέχοντας τεχνολογικά προηγμένες λύσεις και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας σε ένα ευρύτατο πελατολόγιο στον Ιδιωτικό αλλά και στον Δημόσιο Τομέα. Το επιχειρηματικό μας μοντέλο, μας επιτρέπει να προσφέρουμε στους πελάτες μας καινοτόμες λύσεις μέσω ενός συνδυασμού τεχνολογικών λύσεων βασισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη και στις διαχειριζόμενες υπηρεσίες ασφάλειας (Μanaged Security Services). Η προσέγγιση μας σε ότι αφορά στην κυβερνοασφάλεια κάθε πελάτη μας, ξεκινά από το πρώιμο στάδιο του σχεδιασμού μέσω της αρχιτεκτονικής ασφαλείας ADACOM Security Architecture που έχουμε αναπτύξει και υλοποιείται με υποδομές μηδενικής εμπιστοσύνης (zero trust) και άμυνας σε βάθος (defence-in-depth) δηλαδή, με εισαγωγή πολλαπλών μηχανισμών και υπηρεσιών κυβερνοασφάλειας και ανθεκτικότητας σε κάθε επίπεδο της ασφάλειας. Παράλληλα, το νέο υπερσύγχρονο Επιχειρησιακό Κέντρο Ασφάλειας (Security Operation Center) το οποίο υλοποιήσαμε συνεισφέρει σημαντικά στη δυναμική που έχουμε αναπτύξει για την προστασία κρίσιμων υποδομών και υποδομών υψηλής πολυπλοκότητας στον κυβερνοχώρο. Σε συνδυασμό με την βραβευμένη πλατφόρμα μας για την διαχείριση των απειλών «eASIS», παρέχουμε ένα σύνολο από υπηρεσίες κυβερνοασφάλειας αξιοποιώντας μια κεντρική τεχνολογία, και επιτυγχάνουμε διασφάλιση ανίχνευσης απειλών και άμεση απόκριση για τον εντοπισμό, την ανάλυση, την πρόβλεψη και την πρόληψη κυβερνοαπειλών σε πραγματικό χρόνο, μέσω τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και μηχανισμών μηχανικής εκμάθησης. Επίσης το εξειδικευμένο και πιστοποιημένο ανθρώπινο δυναμικό που στελεχώνει το Security Operation Center(SOC) της εταιρείας, καθώς

ΝΑ Ευρώπης και Μέση Ανατολής. Με πυρήνα το νέο Επιχειρησιακό Κέντρο Ασφάλειας που έχουμε υλοποιήσει, εξελίσσουμε την κυβερνοασφάλεια από προϊόν σε υπηρεσία, ενώ παράλληλα αποτελεί σημαντική προτεραιότητα μας η προστασία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω μίας ολιστικής προσέγγισης που περιλαμβάνει τεχνολογικές λύσεις, προηγμένες υπηρεσίες πλαισιωμένες από έμπειρα και καταξιωμένα στελέχη κυβερνοασφάλειας. Με βάση τα ανωτέρω, στόχος μας είναι να εκμεταλλευτούμε τις διεθνείς συνθήκες οι οποίες ευνοούν την αγορά στην οποία δραστηριοποιούμαστε και με οργανική ή μέσω επιπρόσθετων εξαγορών ανάπτυξη, να αναπτυχθούμε ακόμα περισσότερο ούτως ώστε όχι μόνο να διευρύνουμε το μερίδιο μας στην εγχώρια αγορά αλλά να επεκταθούμε ακόμα περισσότερο εκτός Ελλάδος ενισχύοντας την παρουσία μας και διευρύνοντας το πελατολόγιο και μερίδιο αγοράς μας και στο εξωτερικό. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η ADACOM σήμερα έχει πελάτες σε περισσότερες από 30 χώρες της Ευρώπης, Μέσης Ανατολής & Β. Αφρικής έχοντας υλοποιήσει μεγάλα και σημαντικά έργα ασφάλειας και υπηρεσιών Εμπιστοσύνης σε μεγάλους Οργανισμούς του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέ α. NW

Η

πλέον αναμενόμενη αντίδραση στην συζήτηση για το μέλλον του CRM είναι η αμφισβήτηση του. «Πόσο μέλλον μπορεί να έχει ένα εργαλείο με μισό αιώνα ιστορίας, την εποχή που τα συστήματα ανανεώνονται κάθε έξι μήνες;» είναι μια απόλυτα δικαιολογημένη απορία. Ειδικά αν κάποιος αποφασίσει να δει το CRM σαν ένα απλό «εργαλείο» πωλήσεων. Ή μια παράμετρο του μάρκετινγκ. Και ως τέτοιο ναι, μάλλον δεν θα μπορούσε να έχει και πολύ μέλλον. Είναι όμως αυτό; Για αρκετούς ειδικούς το CRM υπήρξε κάτι παραπάνω από εργαλείο. Και θεωρείται ακόμα και σήμερα κάτι σαν μια αλλαγή στις τεκτονικές πλάκες του παγκόσμιου εμπορίου, που πίσω στα 70’ς μετατόπισε το κέντρο βάρους του από το προϊόν στον πελάτη. Ήταν η εποχή που αμερικανικοί και βρετανικοί βιομηχανικοί κολοσσοί ψάχνοντας το μυστικό πίσω από την επέλαση των εκτός Δύσης ανταγωνιστών τους έπεσαν πάνω στην μυστική συνταγή της «give the people what they want» προσέγγισης των outsiders. Και το CRM αποθεώθηκε γιατί ανέλαβε ακριβώς αυτό. Να μπει με αυτοπεποίθηση στα meeting και να πει τι -επιτέλους- θέλουν οι πελάτες. Στην προσπάθεια του να το βρει δεν δίστασε από την αρχή να φλερτάρει με κάθε είδους επιστήμη και τεχνολογία, από την ψυχολογία και την στατιστική μέχρι την «έφηβη» ακόμα «επιστήμη των υπολογιστών». Fast Forward -αναλογική ως κίνηση και ανάλογο εκείνης της εποχήςκατά πενήντα χρόνια, στο σήμερα, το CRM εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την ίδια πρόκληση, αλλά με τις μέγιστες απαιτήσεις …μηδενικού latency. Από τη μία οι συνθήκες στο παγκόσμιο εμπόριο αλλάζουν κάθε μέρα, από την άλλη ο πελάτης θέλει διαρκώς ακόμα καλύτερη, γρηγορότερη, εξυπνότερη, βαθύτερη, ευκολότερη προσέγγιση και εξυπηρέτηση, καλομαθημένος από ένα σύμπαν όπου ολόκληρα νεφελώματα από app συναγωνίζονται πιο θα τον υπηρετήσει καλύτερα. Η απάντηση βρίσκεται πάλι στο οικοσύστημα των τεχνολογιών αιχμής, μέσα από τις οποίες το CRM ανανεώνεται και αναλαμβάνει νέους ρόλους, έξυπνο, αυτοματοποιημένο και προσιτό σε όλους τους οργανισμούς, σε μια πορεία που επιβεβαιώνεται και από τους αριθμούς.

Ένα µέλλον σε αριθµούς Σύμφωνα με την έρευνα του Fortune Business Insights, με τίτλο «Customer Relationship Management Market Size, Share, & Covid Impact Analysis by Component, Deployment, Enterprise Size, Application, Vertical and Regional Forecasts, 2022-29» χάρη στα παραπάνω η παγκόσμια αγορά CRM Software τα επόμενα πέντε με έξι χρόνια, θα επανέλθει σε ανοδική τροχιά μετά από δύο χρόνια πτώσης. Το μέγεθος της είχε εκτιμηθεί στα 57,83 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, σημειώνοντας μια μικρή άνοδο μετά από μια μείωση 10% από το 2019 ως το 2020. Τώρα οι προβλέψεις θέλουν την αγορά CRM να κλείνει στα 63,91 δισεκατομμύρια για τη χρονιά που μόλις έκλεισε, σηματοδοτώντας την αρχή μιας ανοδικής πορείας που αναμένεται να φτάσει ως το 2029 τα 145,79 δισεκατομμύρια δολάρια, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 12,5%.

Ανάμεσα στις συνέπειες σύμφωνα με την συγκεκριμένη ανάλυση είναι να αλλάξει και η αποστολή του νέου έξυπνου CRM. Έτσι, τα μερίδια αγοράς ανά εφαρμογή όπως εμφανίζονται στη μελέτη δείχνουν ότι η επίδραση της πανδημίας άλλαξε τον παραδοσιακό του ρόλο, αναδεικνύοντας τις νέες δυνατότητες του. Ο κυρίαρχος ρόλος του πια είναι κατά 32,5% το lead generation και το customer retention, ακολουθεί το customer support & contact center (που αποθεώθηκε στην πανδημία) και τρίτος -σε ποσοστά τουλάχιστον- ρόλος είναι ο παραδοσιακός του customer management, ακολουθούμενος από τα marketing & sales automations. Ισχυρότερες δυνάμεις που οδηγούν αυτές τις αλλαγές είναι οι μεταπανδημικές ανάγκες ψηφιοποίησης των

Brave new CRM world Τι σχηματοποιεί όμως αυτήν την αλλαγή; Οι παράγοντες είναι αρκετοί. Ξεκινώντας από τη στροφή στο e-commerce λόγω της πανδημίας και την ενσωμάτωση των τεχνολογιών ΑΙ, αλλά και το μεγάλο ρεύμα ψηφιακών δεδομένων από την εξάπλωση του IoT, που τροφοδοτούν ένα διαρκώς επεκτεινόμενο σύμπαν big data και καταλήγει σε ένα νέο κύμα από εξειδικευμένες όσο και προσιτές cloud -based software CRM εφαρμογές είναι μερικοί από αυτούς. Αναλυτικότερα, καθώς το ΑΙ εξαπλώνεται παντού και διεισδύει και στις πωλήσεις, από τη μία δίνει πολύ καλύτερα και αυτοματοποιημένα insights και από την άλλη αναλαμβάνει πολλές διαδικασίες -όπως το reporting- που αυτοματοποιούνται και αφήνουν χώρο και κυρίως χρόνο στους ανθρώπους του μάρκετινγκ και των πωλήσεων να κυνηγήσουν τόσο τις πραγματικές σχέσεις με την πελατειακή βάση, όσο και ιδέες που θα την διευρύνουν. Αυτό σε συνδυασμό με τα ανοικτά APIs και την συνειδητοποίηση της βαρύτητας του business intelligence, στον όλο και δυσκολότερο επιχειρηματικό στίβο, αλλάζει το παιχνίδι του CRM. Οι αυτοματισμοί πηγαίνουν βαθύτερα στις διαδικασίες και αυτές μπορούν να ενσωματώνονται σε ένα στην ουσία ενιαίο «πάνελ οπτικοποίησης» όλης της σχέσης οργανισμού -πελατών, μέσα από το οποίο το CRM μπορεί να αναβαθμίζεται σε single source of truth.

επιχειρήσεις βγαίνουν στο κυνήγι της προσωποποίησης της εμπειρίας του κάθε πελάτη ξεχωριστά, αλλά και των δεδομένων κάθε αγοράς ξεχωριστά. Αλλά και στο συνολικό εύρος του τοπίου. Κάτι πολύτιμο την ώρα που οι αγορές τρέχουν σαν τρελές αλλάζοντας κατεύθυνση σε κάθε «κρότο» στο παγκόσμιο σκηνικό. «Πέρσι το customer experience ήταν στην ουσία το νούμερο ένα sales metric», σημειώνει χαρακτηριστικά η Tiffani Bova, Global Customer Growth & Innovation Evangelist της Salesforce. «Δώδεκα μόλις μήνες μετά η θέση διεκδικείται από το customer satisfaction, ενώ στο μέλλον το πως θα μπορεί να χρησιμοποιήσει ο πελάτης ένα προϊόν θα σημαίνει πολλά περισσότερα από τη συμφωνία που θα κλείνει η ίδια η εταιρεία για αυτό». Και ακριβώς σε αυτό, όπως εξηγεί εστιάζουν και οι εκατοντάδες CRM startups που υπόσχονται αποτελεσματικές, ακριβείς και friction free πελατειακές εμπειρίες μέσα από την παροχή απόλυτα εξειδικευμένων -αλλά και άμεσα προσβάσιμων και κατανοητών-δεδομένων βάση των οποίων ένας οργανισμός θα μπορεί να αλλάζει διαρκώς, επαναπροσδιορίζοντας την σχέση του με τον πελάτη, μέσα από το customer intelligence. Γι’ αυτό και οι προοπτικές εξέλιξης του CRM είναι δυνητικά άπειρες. Μιλώντας πριν από μερικά χρόνια με ένα στέλεχος εταιρείας αλυσίδας ηλεκτρονικών περιέγραψε το εξής: Κοιτώντας τα customer journeys στο eshop τους που δεν οδήγησαν σε αγορά, ανακάλυψαν ανάμεσα στα analytics τους ότι ξεχωρίζει ένα trend αναζήτησης μικρότερων smartphones με συγκεκριμένες -όχι top of the line- προδιαγραφές. Οι πελάτες ήταν εκεί αλλά δεν έβρισκαν αυτό που έψαχναν, καθώς το κυρίαρχο market trend έδειχνε προς όλο και μεγαλύτερες συσκευές και η επιχείρηση το ακολουθούσε πιστά, εξαφανίζοντας

Το σύγχρονο CRM υπόσχεται να κάνει κάτι τέτοιο άμεσα και αυτόματα, «ανάβοντας» την προειδοποιητική ένδειξη κάθε φορά που οσμίζεται ένα market segment που δείχνει σημάδια ευκαιρίας και περικυκλώνοντας το από κάθε πλευρά του ψηφιακού μάρκετινγκ. Συνδέοντας κάθε είδους διαθέσιμο αυτοματισμό. Και είναι πολλοί: Από voice to text προγράμματα data entry, στην εξυπηρέτηση πελατών που μεταφράζουν τους διαλόγους σε τελικά insights με ακριβή ποσοστά και κατευθύνσεις. Μέχρι metrics που ακολουθούν ακόμα και τον τόνο της φωνής, ποσοτικοποιόντας τον σε data εκτίμησης της αποτελεσματικότητας. Κάθε εργαλείο στο οπλοστάσιο ενός οργανισμού μπορεί να «κουρδίζεται» τέλεια και να συντονίζεται με όλα τα υπόλοιπα στο κυνήγι του απόλυτου customer satisfaction, πάνω σε ένα CRM που έχει «ντοπαριστεί» με ΑΙ και big data.

Group CRM & e-commerce Director, Όµιλος Vivartia

CRM @ελληνική αγορά Πώς όµως βλέπει το µέλλον του CRM η ελληνική αγορά; Το netweek απευθύνθηκε σε δύο από τους µεγάλους και δυναµικότερους παίκτες της χώρας, ζητώντας τις προβλέψεις, τις ερµηνείες αλλά και την CRM φιλοσοφία τους. «Τα Customer Engagement ή Loyalty προγράμματα δεν πρέπει να θεωρούνται νέα τάση στο χώρο του CRM αλλά status quo όσον αφορά τις στρατηγικές αλληλεπίδρασης με τους καταναλωτές. Όταν υλοποιούνται σωστά και υποστηρίζονται από όλον τον οργανισμό, βοηθούν τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν το στρατηγικό τους πλεονέκτημα, ενισχύουν την πιστότητα των καταναλωτών καταναλωτές και οδηγούν στην αύξηση της κερδοφορίας. Η one-size fits all προσέγγιση ωστόσο στον σχεδιασμό της loyalty στρατηγικής μιας εταιρείας και η συνεχής αναπαραγωγή Loyalty προγραμμάτων χωρίς ουσιαστική προσπάθεια προσαρμογής τους στις ειδικότερες ανάγκες

της κάθε επιχείρησης και πρωτίστως στις προσδοκίες των πελατών της, έχει οδηγήσει σε μια αναμενόμενη κούραση εκ μέρους των καταναλωτών καθώς και σε επιλεκτική χρήση τους. Σε μια παγκοσμοποιημένη αγορά, εν μέσω τεταμένης αβεβαιότητας, το να τραβήξει ένα σήμα την προσοχή του πολυάσχολου καταναλωτή απαιτεί σημαντική επένδυση και έντονη διαφοροποίηση. Το ψηφιακό οικοσύστημα μεταμορφώνεται συνεχώς, με τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρείες να εισάγουν όλο και πιο πρωτοποριακές καινοτομίες, τις ανάγκες να μεταβάλλονται και τις προσδοκίες των καταναλωτών να αυξάνονται. Ο προσωποποιημένος διάλογος, η

Μαρία Νασιάκου

omnichannel εμπειρία και η ενίσχυση του ταξιδιού του καταναλωτή με στοιχεία gamification δεν θεωρούνται πλέον σημεία καινοτομίας και διαφοροποίησης. Τι θα αποτελέσει λοιπόν σημείο διαφοροποίησης στο μέλλον; Σημαντικό ρόλο στο όραμά μας για το μέλλον του CRM θα αποτελέσει το γεγονός ότι τα δεδομένα που έχουμε πλέον στη διάθεσή μας είναι πολύ περισσότερα τόσο σε κάλυψη αλλά και στο επίπεδο λεπτομέρειας, επιτρέποντας μας να προσδιορίζουμε το ακριβές πλαίσιο μέσα στο οποίο αλληλοεπιδράμε με τον καταναλωτή ανά πάσα στιγμή. Δεδομένα συμπεριφοράς και πρόθεσης, ψυχογραφικά, επαυξημένης πραγματικότητας και βιομετρικά προστίθενται στα 360o προφίλ των καταναλωτών προσφέροντας την δυνατότητα για τον σχεδιασμό ενός δομικά διαφοροποιημένου, πολυδιάστατου ταξιδιού καταναλωτή σε ένα phygital περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, θα είχε ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πως τα σήματα θα χρησιμοποιήσουν την εξέλιξη των NFTs και άλλων εικονικών rewards για να αναπτύξουν καινοτόμες στρατηγικές engagement με τους καταναλωτές τους, ενισχύοντας το storytelling τους και το οπλοστάσιο των rewards τους. Οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης θα μας βοηθήσουν να χρησιμοποιήσουμε τα δεδομένα καταναλωτών αποτελεσματικότερα , να προβλέψουμε τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους και να δώσουμε απαντήσεις σε χρόνια αναπάντητα ερωτήματα. Θα μας επιτρέψουν να αυτοματοποιήσουμε τετριμμένα workflows, να χρησιμοποιήσουμε καλύτερα τους πόρους μας και να βελτιστοποιήσουμε την εξυπηρέτηση των πελατών μας. Τα CRM συστήματα του μέλλοντος, ενδυναμωμένα με τεχνητή νοημοσύνη, έχοντας στη διάθεση τους πληθώρα διαφορετικών δεδομένων και με δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τον καταναλωτή σε περισσότερες διαστάσεις από ποτέ άλλοτε, θα μας οδηγήσουν σε ανεπιτήρητα Loyalty προγράμματα με εντελώς δυναμικό και εξατομικευμένο ταξίδι καταναλωτή. Η απόφαση για το ποια αλληλεπίδραση έπεται και σε ποιο κανάλι αλληλεπίδρασης θα λαμβάνεται από το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης ανά πάσα στιγμή για κάθε καταναλωτή ξεχωριστά».

Ανδρέας ∆ίκαρος CRM Manager, Skroutz

«Στόχος της Skroutz είναι η εξαιρετική αγοραστική εμπειρία του χρήστη, με το CRM να αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του μεγαλύτερου marketplace στην Ελλάδα και των χρηστών του. Αναλύουμε την αγοραστική συμπεριφορά τους, εντοπίζουμε τις ανάγκες τους και τους προτείνουμε περιεχόμενο και προσφορές βάσει των δικών τους ενδιαφερόντων και αναγκών. Παραδοσιακά το CRM αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους drivers growth των εταιρειών αλλά όχι μόνο. Πιο συγκεκριμένα στην Skroutz, παρέχουμε customer insights στις ομάδες του product development για ένα ακόμα πιο ολοκληρωμένο customer journey ώστε να αυξήσουμε το customer engagement, το satisfaction αλλά και το lifetime value των χρηστών μέσα από μια εξαιρετική αγοραστική εμπειρία, από τη στιγμή της αναζήτησης μέχρι την ολοκλήρωση της αγοράς τους μέσω Skroutz. Ένα από τα πιο rewarding και ενδιαφέροντα tasks για εμάς, ήταν το να εμπλουτίσουμε τη βάση δεδομένων μας μέσω της δημιουργίας ενός Customer Data Mart για τα εκατομμύρια των καταναλωτών μας, με την πολύτιμη βοήθεια των ομάδων του BI

και του Data Warehouse. “Βουτήξαμε”

σε όλα τα διαθέσιμα customer data sources, αξιολογήσαμε και επιλέξαμε αυτά που μας δίνουν χρήσιμη πληροφορία για τους χρήστες και επενδύσαμε σε κατάλληλες υποδομές που μας επέτρεψαν να προχωρήσουμε σε δεκάδες αναλύσεις. Κάναμε identify τις βασικές personas της Skroutz με τη χρήση advanced clustering μεθοδολογι-

ών και παράλληλα ανακαλύψαμε δεκάδες επιπλέον micro segments χρηστών. Ο μεγάλος αριθμός των καταναλωτών με μια μοναδική αγορά μέσω Skroutz ήταν ένα ακόμα ευχάριστο challenge που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε. Μέσω της ανάλυσης των διαθέσιμων customer data ανακαλύψαμε ότι αρκετοί από αυτούς είχαν χρησιμοποιήσει το Skroutz στην περίοδο των lockdowns. Στόχος μας ήταν η ενεργοποίηση αυτών με κύρια όπλα στη φαρέτρα μας το προσωποποιημένο περιεχόμενο βάσει των ενδιαφερόντων τους τόσο στο νέο skroutz feed όσο και στις CRM επικοινωνίες μας. Έχοντας την απαραίτητη τεχνογνωσία και γνωρίζοντας την τεράστια επένδυση που έχει γίνει τελευταία από τις Martech εταιρείες σε νέες τεχνολογίες, ένας από τους στόχους της CRM στρατηγικής μας, ήταν και η ανεύρεση του κατάλληλου CRM εργαλείου. Ένα εργαλείο που θα μας επιτρέπει να έχουμε άμεση και real time πρόσβαση στα transactional και behavioral customer data, θα μας παρέχει τη δυνατότητα ενός λεπτομερούς segmentation ενώ θα μας βοηθά στην ενορχήστρωση των CRM επικοινωνιών μας ανά persona και ανά micro segment με διαφορετικά κανάλια επικοινωνίας (e-mail, push notifications, in-app notifications, whatsapp messages και SMS). Οργανώσαμε workshops με Customer Data Platform vendors αλλά και με CRM Engagement tool vendors του εξωτερικού και καταλήξαμε στην καταλληλότερη για εμάς επιλογή. Οι AI τεχνολογίες ήταν σημαντικός παράγοντας στην τελική μας απόφαση καθώς θα έχουμε πλέον τη δυνατότητα να προβλέπουμε την αγοραστική συμπεριφορά των χρηστών και να τους παρέχουμε μια ακόμα καλύτερη αγοραστική εμπειρία. Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι ο συνδυασμός της τεχνογνωσίας των ομάδων μας με τις ΑΙ τεχνολογίες αποτελεί το μυστικό της δικής μας επιτυχίας. Βασική αρχή της εν γένει στρατηγικής μας αλλά και της CRM ομάδας είναι να χτίζουμε κομμάτι -κομμάτι τους στόχους μας, να συλλέγουμε δεδομένα για να αξιολογούμε καλύτερα τις CRM ενέργειες ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε μια εξαιρετική εμπειρία στον καταναλωτή. Ένας στόχος στον οποίο θα μείνουμε πιστοί και το 2023». NW

Ο

ι Super Apps μπορεί να είναι το «καινούργιο κοσκινάκι» για την Ευρώπη, αλλά ξεκινώντας από την Ασία θεωρούνται πια καθεστώς, έχοντας έντονη παρουσία σε πολλές χώρες, με τους χρήστες να δείχνουν καθημερινά την προτίμησή τους. Παρόλα αυτά, ο αστικός θρύλος θέλει ως εμπνευστή του όρου τον 62χρονο σήμερα Ελληνοκαναδό επιχειρηματία και ιδρυτή της Research in Motion, κατασκευάστριας των άλλοτε διάσημων κινητών Blackberry, Mike Lazaridis. Μέγας οραματιστής (αν και όχι τόσο δεινός επιχειρηματίας), ο Lazaridis είχε φανταστεί πρώτος, στο γύρισμα του αιώνα, τα smartphones με τις πολλές δυνατότητές τους, τα οποία θα συνδυάζονταν με Super Apps, που θα έκαναν τη χρήση τους απλούστερη και ευκολότερη. Σήμερα, 20 αργότερα, και τα δυο είναι πλέον πραγματικότητα, αλλά… ερήμην του. Την «εφεύρεσή» τους επέβαλε η ωμή πραγματικότητα: κάθε χρήστης κινητού τηλεφώνου έχει εγκατεστημένες στη συσκευή του αρκετές δεκάδες εφαρμογές, όπου κάθε μια δίνει λύση σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα ή ανάγκη του. Άλλες τις χρησιμοποιεί συχνότερα κι άλλες πιο αραιά, όμως, αυτές βρίσκονται πάντα «εν αναμονή», επιβαρύνοντας τη συσκευή. Επίσης, είναι δεδομένη η πολυπλοκότητα κατά τη χρήση τους, αφού αυτές οι εφαρμογές άλλες φορές συνεργάζονται μεταξύ τους κι άλλες όχι. Δεν θα ήταν καλύτερα, αν όλες χωρούσαν κάτω από μερικές (σίγουρα, πολύ λιγότερες) «ομπρέλες», με σημαντικό μάλιστα βαθμό συνεργειών; Αυτές ακριβώς οι «ομπρέλες» είναι οι Super Apps, που -μετά την Ασία- αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους στην Αμερική, την Ευρώπη και -σταδιακά- στην Αφρική. Ειδικά εκεί το μέλλον τους προβλέπεται, από τους ειδήμονες, λαμπρό, αφενός χάρη στην τεράστια εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας, ελλείψει σοβαρής υποδομής σταθερής, αφετέρου λόγω της σημαντικής διευκόλυνσης που προσφέρουν στους όχι και τόσο εκπαιδευμένους χρήστες. Τα πλεονεκτήµατα των χρηστών… Το ίδιο πλεονέκτημα, η ευκολία χρήσης, είναι αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο και τους Αμερικανούς, με δεδομένη την ολοένα μεγαλύτερη διείσδυση της ψηφιακής τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του ’21 (σκεφτείτε τώρα τι γίνεται…) είχε δείξει με την κατάλληλη αναγωγή, πως το 67% των καταναλωτών (κάπου 173 εκατ. χρήστες) ήθελαν από τότε μια Super App, για να διαχειρίζονται με τη βοήθειά της τις εφαρμογές τους, κι έναν κεντρικό προορισμό για όλες τις online δραστηριότητές τους, αντί να περνάνε από τη μια στην άλλη εφαρμογή, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό σε χαμένο χρόνο (που ιδιαίτερα για τους Αμερικανούς, είναι χρήμα) και εκνευρισμό. Και ναι, αυτοί που το ζητούν περισσότερο είναι οι millennials, οι οποίοι μπορεί να είναι σαφώς καλύτεροι από τους boomers, στην αξιοποίηση της τεχνολογίας, αλλά σίγουρα χειρότεροι από τους αρκετά νεότερους εκπροσώπους της γενιάς Ζ…

Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, τα σημαντικότερα κριτήρια για να διεκδικήσει μια τέτοια «ομπρέλα» τον τίτλο της Super App, είναι η περιληπτικότητα (εύκολη και γρήγορη πρόσβαση για όλους τους χρήστες, χωρίς εξαιρέσεις, περιλαμβανομένων και των Ατόμων με Αναπηρία, κάθε μορφής), προφανώς η ασφάλεια (πρέπει να προσφέρει πολύ ισχυρότερα εχέγγυα, σε σχέση με τις μεμονωμένες εφαρμογές, καθώς αποτελεί σίγουρα προτιμητέο στόχο για τους κακόβουλους που «κυνηγούν» προσωπικά δεδομένα), η προστασία των προσωπικών δεδομένων (αποδέκτης είναι πλέον ένας και μοναδικός κι όχι 30 ή 40 διαφορετικές εφαρμογές, άρα η συμμόρφωση με τις επιταγές του GDPR είναι ευκολότερη και ασφαλέστερη) και οπωσδήποτε η ταχύτητα (μπαίνεις άπαξ, για να καλύψεις πολλές λειτουργίες και ανάγκες σου, χωρίς κουραστικές διατυπώσεις, εξοικονομώντας παράλληλα ενέργεια στην μπαταρία του κινητού σου). Αυτά είναι ήδη αρκετά, όμως την εμπορική επιτυχία των Super App στους καταναλωτές «κλειδώνουν», επίσης, η άνεση στη χρήση (απαιτείται μόνο η εγκατάσταση της μιας και μοναδικής πλατφόρμας – «ομπρέλας» κι

άλλη, μερικές φορές ακόμα κι αν ο χρήστης μετακινείται από χώρα σε χώρα – άλλωστε, οι Super Apps καλύπτουν συνήθως πολλές γειτονικές χώρες), αλλά και η εξυπηρέτηση όσων χρηστών δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό και χρεωστικές ή πιστωτικές κάρτες (στη ΝΑ Ασία αυτό ισχύει για 2 στους 3 χρήστες, σύμφωνα με την KPMG, οπότε η δυνατότητα πληρωμής μέσω της πλατφόρμας αποκτά ιδιαίτερα μεγάλη σημασία).

…κι εκείνα των επιχειρήσεων Κερδισμένοι από τις Super Apps δεν είναι μόνο οι χρήστες κάθε multi-service πλατφόρμας, αλλά και οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν σ’ αυτήν, από την αντίπερα όχθη. Τα πλεονεκτήματά τους είναι, επίσης, σημαντικά και περιλαμβάνουν καλύτερη εξ αποστάσεως διαχείριση κάθε εφαρμογής, αλλά και του συνόλου, βελτιωμένη δυνατότητα ανάπτυξης ανάλογα με τις τοπικές ή εποχικές ανάγκες, αναβαθμισμένη συνολική online παρουσία («το ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο», κατά τη σοφή λαϊκή παροιμία ή, απλώς, ‘η ισχύς εν τη ενώσει’) με συνδυασμένες προσφορές και εκπτωτικά κουπόνια, που φέρνουν ακόμα περισσότερους πελάτες και ενισχύουν την πιστότητά τους στη Super App. Επίσης, η «αλλαγή πίστας» των χρηστών, όσον αφορά στο επίπεδο της εξυπηρέτησής τους, πέρα από την αναβάθμιση της εμπειρίας και την ικανοποίησή τους (που, με τον καιρό, ίσως μετατραπεί σε πιστότητα στη Super App) είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αυξήσει το κύρος, τα έσοδα, ενδεχομένως και τα κέρδη που θα μοιραστούν στο τέλος της ημέρας οι εταίροι – οι επιχειρήσεις και οι πάροχοι. Κι αυτό είναι μόνο το ένα σκέλος, καθώς οι διαχειριστές των Super Apps έχουν στη διάθεσή τους, καθημερινά, τον συνδυασμένο πλούτο των δεδομένων των πελατών / χρηστών τους που -με τη βοήθεια τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης και Μηχανικής Μάθησης- μπορούν να αναλυθούν και να δώσουν τεράστιο όγκο χρήσιμων πληροφοριών για τις αγοραστικές και όχι μόνο συνήθειές τους. Αυτά τα ευρήματα μπορούν να αποτελέσουν, με τη σειρά τους, τη βάση για προσωποποιημένες διευρυμένες

διαθεματικές προσφορές, αυξάνοντας τα «κατά κεφαλήν» έσοδα από κάθε πελάτη. Μάλιστα, επειδή όλα γίνονται κάτω από την ίδια «σκέπη», το κόστος marketing, προσέλκυσης και διακράτησης του νέου πελάτη διαιρείται (άρα μειώνεται αναλογικά για κάθε μια εφαρμογή), ενώ αντίθετα τα έσοδα πολλαπλασιάζονται. Επίσης, οι εταιρίες μπορεί να προβάλουν και την «πράσινη» πλευρά τους, καθώς οι συνδυασμένες εφαρμογές -θεωρητικά, τουλάχιστον- είναι αρκετά «καθαρότερες», από το άθροισμα των αντίστοιχων ανεξάρτητων.

Αφθονία εφαρµογών Το κρίσιμο ζητούμενο εκ μέρους του κοινού από τις πρώτες Super Apps ήταν, βεβαίως, η πλούσια γκάμα εφαρμογών κάτω από την ίδια «σκέπη», με έντονο το στοιχείο της διαλειτουργικότητας. Αυτό το χαρακτηριστικό, όμως, ικανοποιεί άλλο ένα διαρκώς αυξανόμενο ζητούμενο, την ενίσχυση του βαθμού ικανοποίησης και τη μεγιστοποίηση της εμπειρίας των χρηστών / πελατών / καταναλωτών. Μια γρήγορη αναζήτηση στο Διαδίκτυο δίνει ως «πρωταθλητές» σ’ αυτόν τον τομέα την Rappi στη Λατινική Αμερική, την Hugo στην Κεντρική Αμερική, την Careem στη Μέση Ανατολή, την Grab στη ΝΑ Ασία με έδρα τη Σιγκαπούρη, τη Snapp στο Ιράν, την Gojek στην Ινδονησία, τη Yandex στη Ρωσία (που ξεκίνησε μεν πρώτη, το 2011, αλλά αντιμετωπίζει πλέον έντονα προβλήματα και αναταράξεις στην πορεία της, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία), φυσικά την WeChat στην Κίνα κι αρκετές ακόμα, σε ρόλο «δεύτερου βιολιού». Τι προσφέρουν όλες αυτές στους χρήστες τους; Πολλές και διάφορες υπηρεσίες, ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιορρυθμίες κάθε τοπικής αγοράς. Η Rappi, για παράδειγμα, προσφέρει στις λατινοαμερικάνικες χώρες υπηρεσίες σχετικές με εστίαση, φαρμακεία, λιανική, οινοπνευματώδη ποτά, ταξίδια κλπ. Η Careem του Ντουμπάι, από τις πρώτες του είδους με 11 χρόνια ιστορίας πίσω της, εστιάζει περισσότερο στην κινητικότητα (ενοικιάσεις αυτοκινήτων, ταξί, διαμοιρασμός πατινιών, επαναφόρτιση), ενώ εξασφαλίζει επίσης delivery στην εστίαση, υπηρεσίες courier σε συνδυασμό με αγορές λιανικής, πληρωμές κλπ.

ιρανική Snapp, πάλι, προσφέρει μεταφορές αγαθών, delivery τροφίμων και γευμάτων, μίσθωση ταξί, ραντεβού με γιατρούς, αλλά και κλείσιμο αεροπορικών εισιτηρίων, δωματίων ξενοδοχείων και θέσεων σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ενώ δεν την αφήνουν αδιάφορη τα logistics και οι πληρωμές. Η ασιατική Grab, από την πλευρά της, ασχολείται κυρίως με delivery, ride-sharing σε αυτοκίνητα και δίκυκλα, πληρωμές και κρατήσεις ξενοδοχείων, η Gojek προσφέρει ευρεία γκάμα από ταχυδρομικές υπηρεσίες και delivery κάθε είδους έως πληρωμές, ενώ η Hugo σου βρίσκει ταξί, κάνει delivery (τρόφιμα και έτοιμα γεύματα), φροντίζει για πληρωμές και κάποιες ακόμα υπηρεσίες on-demand. Να μην ξεχάσουμε την WeChat (κάπως δύσκολο αυτό, καθώς το πρώτο εξάμηνο του ’22 είχε 1,2 δισεκατομμύρια ενεργούς χρήστες, κλείνοντας το ‘21 με έσοδα 17,5 Β$…) η οποία προσφέρει επικοινωνία (εξ ου και ο τίτλος της), με μηνύματα, video calls και κοινωνική δικτύωση, υπηρεσίες πληρωμών, παραγγελίες φαγητού και ταξί όποτε το χρειαστείς, αλλά και δυνατότητα αγορών online. Μένοντας στην Κίνα, τέλος, αξίζει να μνημονεύσουμε και το AliPay, την εστιασμένη αρχικά σε πληρωμές αλλά σήμερα διευρυμένη με πλήθος άλλες εφαρμογές, Super App – συμπλήρωμα της κραταιάς εταιρίας ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba, του διάσημου (πλην αυτοεξόριστου και σε δυσμένεια από την ηγεσία του Πεκίνου) μεγιστάνα, Jack Ma.

Η

Είναι, όµως, όλα καλά; Με τα τόσα που προσφέρουν και στις δυο πλευρές, προκύπτει εύλογα πλέον το ερώτημα γιατί οι Super Apps δεν έχουν ήδη κατακτήσει την υφήλιο… Προφανώς, γιατί -παρά τα πλεονεκτήματά τους- δεν είναι όλα ρόδινα… Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί τους δεν είναι και λίγες, με συνέπεια να είναι μετρημένες όσες επιτυγχάνουν, όταν βγουν «εκεί έξω». Αυτές έχουν να κάνουν κυρίως με την περίπλοκη δομή τους (όλες οι εφαρμογές πρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά είτε μόνες τους, είτε συνδυαστικά με άλλες), με την by-design απαίτηση οι Super Apps να προσφέρουν αναβαθμισμένη ποιότητα εμπειρίας χρήστη (πολύ περισσότερο, όταν η «αστοχία» σε μια εφαρμογή μπορεί να καταστρέψει και τις άλλες με τις οποίες συνεργάζεται, κάτω από την ίδια «σκέπη»), αλλά και με το αυξημένο κόστος για τους

συμμετέχοντες (επιχειρήσεις και οργανισμούς, που θα χρειαστούν συχνά ακριβό ανασχεδιασμό των εφαρμογών τους, ώστε να ταιριάζουν στη «συναναστροφή» και να εξασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητά τους, με τις άλλες). Οι συνέργειες και οι εξαγορές είναι, βεβαίως, μια κάποια λύση, αλλά αρκετές φορές το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που πρέπει.

Η επόµενη ηµέρα Με βάση την ως τώρα εμπειρία, δεν είναι λίγοι αυτοί που ισχυρίζονται ότι οι Super Apps θα εξελιχθούν τα

επόμενα χρόνια στον καθοριστικό παράγοντα ο οποίος θα αλλάξει τους κανόνες του παιχνιδιού στον χώρο του mobile marketing. Ήδη, ένας στους τρεις καταναλωτές παγκοσμίως είναι σήμερα χρήστης κάποιας Super App κι αυτό αναμένεται να αυξηθεί, καθώς μπαίνουν στο «χορό» η Αφρική και η Μέση Ανατολή. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η συντριπτική πλειοψηφία των κινητών που πωλούνται στη «μαύρη ήπειρο» δεν είναι smartphones, οπότε οι Super Apps μάλλον ταιριάζουν καλύτερα στις περιορισμένες δυνατότητές τους. Ειδήμονες του χώρου βλέπουν, επίσης, να «υφαίνονται» συνέργειες και συμμαχίες μεταξύ τραπεζικών ιδρυμάτων, προκειμένου να μη χάσουν πελάτες από την προσδοκώμενη επικράτηση των Super Apps. Θεωρούν ότι οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) μπορούν και πρέπει να αξιοποιήσουν την κλιμάκωση των Super Apps, συμμετέχοντας σε όσες περισσότερες μπορούν, ενώ είναι βέβαιοι πως οι fintech και ο χώρος του ηλεκτρονικού εμπορίου θα βγουν ιδιαίτερα κερδισμένοι από την επιτυχία τους.

Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Οκτώβριο, η γενικότερη τάση της συγκέντρωσης πλήθους δραστηριοτήτων σε μια συσκευή, το κινητό ‘τηλέφωνο’ (που κάθε άλλο παρά τέτοιο είναι μόνο, έχοντας πλέον υποκαταστήσει δεκάδες άλλες, ανεξάρτητες στον πρότερο βίο τους συσκευές), ενδέχεται να βρει τη συνέχειά της και στον χώρο των εφαρμογών. Οι Super Apps πιθανότατα είναι το πρώτο δείγμα αυτού του συγκεντρωτισμού, που όλα δείχνουν ότι θα εξελιχθεί περισσότερο, για να εκφράσει το πνεύμα της εποχής, το οποίο βάζει πάνω απ’ όλα την άνεση, την ευκολία και τη διαλειτουργικότητα. Άλλωστε, τα digital marketplaces (ακόμα και το gov.gr, σε επίπεδο δημόσιου τομέα, αν το «τραβήξουμε» λιγάκι παραπάνω…) κάτι τέτοιο δεν κάνουν στην ουσία; Σύμφωνα με την έρευνα της Deloitte, οι προοπτικές για την ανάπτυξη Super Apps στον δυτικό κόσμο είναι θετικές, αρκεί να τηρηθούν κάποιες βασικές αρχές. Πρώτη και καλύτερη, να πάρουν την πρωτοβουλία της δημιουργίας τους οι μεγάλες και καθιερωμένες εταιρείες τεχνολογίας -με άλλα λόγια, το σημερινό κατεστημένοκαθώς οι μικρότερες εταιρείες ή οι νεοφυείς δεν έχουν το απαιτούμενο υπόβαθρο για να πετύχουν, αφού πρέπει να συνδυαστούν τεχνολογία, επενδυτικά κεφάλαια και δυνατότητα κλιμάκωσης σε μικρό χρονικό διάστημα. Δεύτερη αρχή, να προβληθεί δεόντως η καλύτερη εμπειρία του χρήστη, με παράλληλη εξοικονόμηση χρόνου, χρήματος (από τις συνδυασμένες προσφορές ή επιστροφές) και μπαταρίας. Τρίτη, η ανάδειξη του καθεστώτος διαφάνειας, όσον αφορά στη συλλογή και (την πάντα ευαίσθητη) χρήση των προσωπικών

πιο βατό τοπίο του Β2Β, παρά σ’ εκείνο του Β2C, όπου ο υπερπληθυσμός είναι δεδομένος, και μάλιστα με συνδυασμένη χρήση μέσω κινητών, αλλά και desktop / laptop. Η είσοδος των µεγάλων Μια καθοριστική στιγμή στην επιτυχία ενός «νεωτερισμού», είναι όταν βλέπεις να μπαίνουν στο παιχνίδι οι «δεινόσαυροι» - πρόκειται για το πιο χαρακτηριστικό δείγμα ότι τα πράγματα έχουν σοβαρέψει. Κι αυτό, όπως φαίνεται, αρχίζει πλέον να συμβαίνει στην περίπτωση των Super Apps. Όπως μετέδωσε το Reuters, στις 6 Δεκεμβρίου, (πληροφορία που επιβεβαιώθηκε και επίσημα, λίγες ημέρες αργότερα), η Microsoft εξετάζει τη δημιουργία της δικής της Super App, η οποία πιθανότατα θα περιλαμβάνει -μεταξύ πολλών άλλων- εφαρμογές για online αγορές, ειδήσεις, διαχείριση αποστολής και λήψης μηνυμάτων, καθώς και μηχανή αναζήτησης, ώστε να καλύπτει ευρύ φάσμα των αναγκών των χρηστών της. Μ’ αυτή την κίνηση, η εταιρεία θέλει -ως πρώτο βήμανα ανακτήσει το χαμένο έδαφος στην αγορά εφαρμογών από τις Google και Apple, οι οποίες την ελέγχουν σε μεγάλο βαθμό, μέσω των δικών τους online καταστημάτων, και -ως δεύτερο- να ενισχύσει τους δεσμούς της με τους διαφημιζόμενους, να υποστηρίξει καλύτερα το δικό της «ψαχτήρι», το Bing, και να προσελκύσει περισσότερους

χρήστες στην «ομπρέλα» υπηρεσιών του Teams, στην οποία -σύμφωνα με ακόμα πιο πρόσφατη ανακοίνωσηπρόκειται να προστεθούν σύντομα στοιχεία Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι άνθρωποι της Microsoft δεν κρύβουν, μάλιστα, ότι πηγή της έμπνευσής τους, όσον αφορά στο περιεχόμενο, είναι η Super App, WeChat της κινεζικής Tencent, η οποία -εκτός των ανωτέρω- περιλαμβάνει επίσης παιχνίδια, αλλά και δυνατότητα παραγγελίας τροφίμων, έχοντας χαρακτηριστεί λόγω του εύρους της γκάμας της, ως «ελβετικός σουγιάς των εφαρμογών». Να αναμένουμε εξελίξεις, λοιπόν, τόσο από το Ρέντμοντ, όσο ενδεχομένως κι από την πλευρά της Meta / Facebook, ανάλογα με τον χαρακτήρα που θα πάρει το «ρευστό» ακόμα περιβάλλον του Metaverse. Κι επειδή, σε κάθε σημαντική τεχνολογική εξέλιξη, με μικρή έστω υποψία γρήγορης ανάπτυξης και κερδών, δεν γίνεται να απουσιάζει ο Elon Musk, ο ιδρυτής της Tesla και «πορθητής» του Twitter έχει ήδη δημοσιοποιήσει το ενδιαφέρον του και για τον χώρο των Super App, προωθώντας τη δημιουργία της δικής του εκδοχής, με την ονομασία «Χ» (κάθε ομοιότητα με την Space-X, το διαστημικό του εγχείρημα, μάλλον είναι απλή σύμπτωση), για την οποία το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι θα συνδυάζει «πολλές χρήσιμες εφαρμογές», όντας «an Everything App». Να θυμίσουμε ότι οι λύσεις α-λα-Musk είναι τις περισσότερες φορές τουλάχιστον ενδιαφέρουσες, αν όχι ανατρεπτικές, κι ας ελπίσουμε το μυστήριο να λυθεί γρήγορα…

ότι η δηµιουργία ενός Super App ήταν µονόδροµος, αφού διαφορετικά θα ήταν πολύ δύσκολο να διατηρήσουµε το user engagement. Το Tucana αποθηκεύει όλες τις τραπεζικές συναλλαγές των χρηστών του κι αυτή η πληροφορία µπορεί να τους βοηθήσει πολλαπλά - για παράδειγµα, στη διαχείριση των οικονοµικών τους, στις πληρωµές, στην επένδυση των χρηµάτων τους µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο

να έχεις όση γη μπορείς να φανταστείς, αλλά κερδίζεις μόνο από όση μπορείς να διαχειριστείς με επιτυχία. Τα data είναι στην ουσία μια νέα επικράτεια. Ο σύγχρονος επιχειρηματικός κόσμος ανακάλυψε σε αυτά έναν Νέο Κόσμο, όπως ακριβώς οι Ευρωπαίοι την Αμερική. Υπήρχε εκεί από την αρχή του κόσμου και τράκαραν πάνω της ψάχνοντας shortcut για τις Ινδίες, αλλά σημασία απέκτησε μόνο όταν ξεκίνησε η αποτελεσματική εκμετάλλευση της. Αντίστοιχα τα data είναι «εκεί» και σε αφθονία, αλλά για τον σύγχρονο επιχειρηματικό κόσμο η πρόκληση είναι να επιλέξει τον καλύτερο δρόμο προς την αξιοποίηση κάθε ενός κομματιού όλης αυτής της πληροφορίας. Αυτή η ανάγκη διαχείρισης των data είναι που ενεργοποιεί μια τεράστιας δυναμικής αγορά εργαλείων και υποδομών data στις μέρες μας . Ενδεικτικό είναι ότι κατά την Gartner στην πρόβλεψη της για την χρονιά που μόλις έκλεισε «Predicts 2022: Data Management Solutions Embrace Automation and Unification» δύο αριθμοί προβάλουν ενδεικτικοί των εξελίξεων που έρχονται. Η συνολική δαπάνη για cloud based διαχείριση data για το 2020 ήταν στα 312 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Τη χρονιά που μόλις έκλεισε η πρόβλεψη ήταν για 482 δισεκατομμύρια δολάρια. Αύξηση 170 δις -πάνω από 50%- σε δύο χρόνια και μόνο στη δαπάνη σε cloud εργαλεία και υποδομές. Οι αναλυτές της Gartner εξετάζουν τόσο τις συνέπειες της υιοθέτησης του cloud στο ευρύτερο data management διεθνώς όσο και την αλλαγή του τοπίου της διαχείρισης της πληροφορίας και εντοπίζουν την επιτυχία τους σε δύο αλληλένδετες δυναμικές: την αυτοματοποίηση των διαδικασιών και την ενοποιημένη λειτουργία διαφορετικών εργαλείων data management, που όταν συνδυάζονται μπορούν να ανταποκρίνονται στις αστραπιαίες συχνά εξελίξεις στο τοπίο της πληροφορίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η McKinsey, σε πρόσφατο άρθρο της «The data-driven enterprise of 2025», χτυπώντας «συναγερμό» για τους παίκτες του data management, ο παράγοντας συγκυρία ξαναπροβάλει, αφού οι τεχνολογικές και επιχειρηματικές εξελίξεις στο οικοσύστημα των data μιλάνε για ένα «παιχνίδι» που πιθανότατα θα κριθεί μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια και θα καθορίσει άμεσα τους νικητές από τους χαμένους σε αμέτρητες αγορές, όπου πριν από μερικά χρόνια τα data ήταν απλώς «κάποιες ενδείξεις». Και αυτό γιατί, όπως εξηγεί, οι ταχύτατες τεχνολογικές εξελίξεις, η αναγνώριση της αξίας των data στο σύνολο του business και το αυξανόμενο data literacy, συγκροτούν ήδη το απόλυτα data driven επιχειρηματικό τοπίο. Κατά τις προβλέψεις της, ως το 2025 τα έξυπνα workflows, σε συνδυασμό με την απρόσκοπτη συνεργασία ανθρώπων και μηχανών θα κάνουν τόσο δεδομένα στις επιχειρήσεις τα εργαλεία διαχείρισης δεδομένων σε όλη την ιεραρχία, όσο είναι σήμερα ένα υπολογιστικό φύλλο ή ένα email και θα έχουν εξαπλωθεί σε κάθε κομμάτι κάθε σύγχρονης επιχείρησης. Το 2025 είναι μάλλον υπερβολικά κοντά για να προβλέπονται τόσο μαζικές αλλαγές, θα μπορούσε να αντιτείνει κάποιος, αλλά κατά την ανάλυση της McKinsey ήδη μια ολόκληρη κατηγορία από επιχειρήσεις, που οφείλουν πάνω από το 20% των εσόδων τους στην εκτεταμένη χρήση ΑΙ, πρωτοστατούν στην στροφή προς απόλυτα data driven επιχειρηματικές

Data Management: δρόµοι και φιλοσοφίες Η ερώτηση προκύπτει απλή όσο και δύσκολη. Ποια επένδυση σε data εργαλεία και στρατηγικές θα πετύχει το καλύτερο ROI; Και οι απαντήσεις είναι πολλές ενώ πολλές φορές προκύπτουν -με μια διαδικασία που συχνά δεν είναι καν συνειδητή- από συγκεκριμένες φιλοσοφίες και προσεγγίσεις που μπορεί και να μην έχουν να κάνουν με τα ίδια τα data ή την τεχνολογία πίσω από αυτά. Ήδη δύο υπάρχουσες βασικές σχολές/ φιλοσοφίες αλλαγής της διαχείρισης δεδομένων δείχνουν να δοκιμάζουν τα όρια της αντοχής τους. Η «Big Bang» φιλοσοφία, με κεντρικά οργανωμένες ομάδες που εξάγουν, καθαρίζουν, κανονικοποιούν, ομογενοποιούν και ενσωματώνουν τα δεδομένα μαζικά γλιτώνει πολλά μπρος -πίσω στον έλεγχο των δεδομένων κάθε φορά που ανακαλούνται προς χρήση και δίνει μια συνολική εικόνα και ομοιογένεια σε αυτά. Αλλά όλο και πιο συχνά η μέθοδος από τη μία δοκιμάζει τα όρια της αντοχής των οργανισμών, τόσο σε resources που απαιτεί όσο και του τελικού χρήστη με την έλλειψη ευελιξίας του μοντέλου διαχείρισης και προσαρμογής στις εκάστοτε ανάγκες. Στον αντίποδα η «Grassroots» προσέγγιση θέλει να δώσει τον έλεγχο στη πλατύτερη βάση των τελικών χρηστών να μορφοποιούν τα δεδομένα κατά τις ανάγκες τους, με απόλυτα agile προσέγγιση και ελευθερία να δοκιμάσουν οτιδήποτε μπορεί να τους φέρει γρηγορότερα αποτελέσματα. Ο κίνδυνος ενός κανονιστικού εφιάλτη, αλλά και ασυμβατότητας ή και χαμένων πόρων στην πορεία παραμένει και βάζει και εδώ τα όρια, κάνοντας την προσέγγιση πετυχημένη κατά περίπτωση. Ο «Τρίτος ∆ρόµος» προς το πετυχηµένο Data Management; Χαρακτηριστική είναι η πρόταση του Harvard Business Review, το οποίο στο επιδραστικό άρθρο του «A better way to put your data to work» δίνει μια λεπτομερέστατη περιγραφή μιας ολοκαίνουργιας προσέγγισης στην αξία που κρύβουν τα data. «Χειριστείτε τα σαν προϊόν» είναι το logo της νέας φιλοσοφίας. Σε αυτή τα data πρέπει να μορφοποιούνται σαν προϊόν το οποίο δημιουργείται με βάση τις ανάγκες του πελάτη. Έτσι δεν έχει σημασία τι προκλήσεις παρουσιάζει ο όγκος, η ποιότητα και η διαχείριση τους. Ο πελάτης έχει πάντα δίκιο και πρέπει να μπορεί να τα χρησιμοποιεί εύκολα, γρήγορα, άμεσα, χωρίς να έχει εξειδικευμένες γνώσεις και tech background.

Σε βαθμό που να είναι το πρώτο ready to use εργαλείο που του έρχεται στο μυαλό για κάθε επιχειρηματική ανάγκη του Η γοητεία της προσέγγισης είναι τόσο δημοφιλής που εμφανίστηκε σχεδόν ταυτόχρονα σε αναλύσεις, μεταξύ άλλων, τόσο της Gartner όσο και της McKinsey. Η υπόσχεση της διαχείρισης των data ως προϊόν μιλά για 90% γρηγορότερα αποτελέσματα για νέες επιχειρήσεις που την χρησιμοποιούν -αν και ομολογουμένως η σιωπηλή αφαίρεση των επιπλοκών των legacy συστημάτων αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού στα όρια της «ζαβολιάς»- και μέχρι 30% μικρότερα κόστη σε βάθος χρόνου, συμπεριλαμβανομένων αυτών της ανάπτυξης και συντήρησης υποδομών εργαλείων και εκπαίδευσης σε αυτή, χωρίς επιπλέον κινδύνους ασφαλείας και κανονιστικών επιπλοκών.

Από πλευράς McKinsey, η ιδανική εφαρμογή της data as a product φιλοσοφίας συμπληρώνεται από επτά όρους της νέας data centered λειτουργίας, σύμφωνα με τους οποίους τα δεδομένα ενσωματώνονται σε κάθε απόφαση, λειτουργία και αλληλεπίδραση, επεξεργάζονται και παραδίδονται real time, ευέλικτα data stores τα παρέχουν έτοιμα προς χρήση, ο ρόλος του Chief Data Officer επεκτείνεται εκθετικά, η έννοια του οικοσυστήματος δεδομένων στο οποίο συμμετέχουν όλοι επικρατεί σε όλο τον οργανισμό και η διαχείριση δεδομένων έχει προτεραιότητα και επίπεδο αυτοματοποίησης που διασφαλίζει την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια και την ανθεκτικότητα του συστήματος. Από την πλευρά της, η Gartner εστιάζει σε τρεις βασικούς άξονες του επιτυχημένου data management του άμεσου μέλλοντος. Σε εργαλεία διαχείρισης data που θα επιτρέπουν πολλαπλά και υβριδικά συστήµατα δεδοµένων, cloud και µη. Προβλέπει μάλιστα ότι ως το 2026 τα εργαλεία διαχείρισης data που δεν υποστηρίζουν multicloud και hybrid λειτουργίες θα εγκαταλείπονται σε λιγότερο από τρία χρόνια. Ενοποιηµένη και αναβαθµισµένη χρήση metadata σε όλες τις πλατφόρµες που τα φιλοξενούν, μιας και σήμερα οι περισσότερες επιχειρήσεις καταναλώνουν το 90% του χρόνου τους επεξεργαζόμενες τα προς χρήση data, ο οποίος κρύβει την χαμένη αξία. Αναγκαστική χρήση ενοποιηµένων πλατφορµών data management λόγω αυξανόµενων αναγκών data governance, analytics και ελέγχου πρόσβασης, που από το 2026 και μετά θα οδηγήσουν το 20% των μεγάλων οργανισμών

δεδοµένων που παράγονται γύρω µας, τα οποία τα συλλέγουµε µε τις 5 αισθήσεις µας, τα αποθηκεύουµε και τα επεξεργαζόµαστε στον εγκέφαλό µας µε σκοπό να µαθαίνουµε και να λαµβάνουµε αποφάσεις), έτσι, µε τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας και της ψηφιοποίησης των δεδοµένων, σε µια εταιρεία ή έναν οργανισµό, τα δεδοµένα πρέπει να αποτελούν το «χρυσάφι» και το «πετρέλαιο» του οργανισµού. Και όταν µιλάµε για δεδοµένα, µιλάµε για δεδοµένα που ανήκουν στον οργανισµό (first party data) αλλά και δεδοµένα από τρίτες πηγές (second & third party data).

στον οργανισµό το οποίο θα διασφαλίζει την ενοποίηση και καθαρότητα των δεδοµένων (single source of truth), καθώς και την ασφάλεια χρήσης τους Οι αρχιτεκτονικές data fabric είναι ακριβώς εκείνες οι αρχιτεκτονικές οικοσυστηµάτων δεδοµένων οι οποίες µπορούν να µας διασφαλίσουν όλα τα ανωτέρω. Ποιες βρίσκετε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις κατά τη χρήση των δεδομένων; ∆ύο είναι οι µεγαλύτερες προκλήσεις στη χρήση των δεδοµένων, ειδικά στο χώρο της υγείας στον οποίο υπάρχουν

εποχής, προαναγγέλλοντας σηµαντικές αλλαγές

στα θέµατα της επιλογής προσωπικού, της αναβάθµισης και πιστοποίησης δεξιοτήτων, της στοχοθεσίας, της αξιολόγησης και της επιβράβευσης, σε συνδυασµό πλέον µε τη χρήση τεχνολογικά προηγµένων εργαλείων. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η

συνάντηση με τη Βιβή Χαραλαμπογιάννη, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, στο γραφείο της στο υπουργείο Εσωτερικών, εξελίχθηκε σε μια συνέντευξη-ποταμό, που διήρκεσε περισσότερο από μια ώρα, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον της από το πρώτο ως το τελευταίο λεπτό. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, καθώς απέναντί μου είχα έναν άνθρωπο με σημαντική θητεία και εμπειρία στα θέματα δημόσιας διοίκησης, παθιασμένο με τη δουλειά του και έτοιμο να περιγράψει, να εξηγήσει, να αιτιολογήσει, να επιχειρηματολογήσει, πάνω στο φανερά αγαπημένο του θέμα, την αναδιοργάνωση των δομών του κράτους ώστε να ανταποκρίνονται στα κελεύσματα των καιρών, αλλά και να συμβαδίζουν με την εκπεφρασμένη στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης. Το κοντέρ στην απομαγνητοφώνηση ξεπέρασε εύκολα τις 4000 λέξεις, με την επιλογή όσων θα δημοσιευτούν

σύγχρονους 3. Να γεφυρώσουμε το χάσμα μεταξύ μονίμων και αορίστου χρόνου υπαλλήλων. Κανείς οργανισμός δεν θα μπορεί πλέον να φτιάξει κλάδο, πρέπει να περιοριστεί στους 540 (από 2800, προηγουμένως) που περιγράφουμε εξαντλητικά στο καινούργιο προσοντολόγιο. Στόχος είναι να ομαλοποιηθούν η διαδικασία των προσλήψεων κι εκείνη της κινητικότητας στη συνέχεια και, γενικότερα, η πορεία του υπαλλήλου. Όλες οι λειτουργίες HR για το Δημόσιο γίνονται μέσω της Απογραφής (η πρώτη ολοκληρώθηκε μόλις το 2011) που έχει αναβαθμιστεί πολύ, σε επίπεδο διαύγειας (τα πάντα προσβάσιμα, διαδικτυακά) με εύληπτο τρόπο, χωρίς τα προβλήματα του παρελθόντος. Μάλιστα, από το ’21 περάσαμε στην αξιοποίηση ενός εργαλείου ΒΙ της Microsoft, για την απεικόνιση των στατιστικών στοιχείων σε μηνιαία βάση, ανά φορέα, με την αξιοποίηση των αναλυτικών δυνατοτήτων του εργαλείου, για την εξαγωγή ποιοτικών στοιχείων, να έπεται. ∆εξιότητες και αξιολόγηση Τα μεγέθη

Δημοσίου

περίπου 600.000 άτομα κι αυτοί που αξιολογούνται

το συγκεκριμένο σύστημα (ένστολοι, εκπαιδευτικοί κλπ. έχουν δικά τους) περίπου 250.000, από 2800 φορείς, όγκος που δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμος. Αυτό που μας ενδιαφέρει, είναι να αλλάξουμε την κουλτούρα του ΔΥ κι εκεί το κρίσιμο είναι οι δεξιότητες. Φεύγουμε από την έννοια

εννέα δεξιοτήτων, το οποίο προέκυψε από συνδυασμό μελετών του ιδιωτικού τομέα και ελληνικών ΑΕΙ. Για κάθε μια περιγράφουμε συγκεκριμένα τι εννοούμε και τι ζητάει το Δημόσιο, καθώς για έννοιες όπως πχ. η ομαδικότητα, οι ερμηνείες είναι πολλές… Οι περιγραφές περιλαμβάνονται πλέον στον νόμο, θα διέπουν το σύνολο του υπαλληλικού βίου και οι υποψήφιοι θα ελέγχονται σ’ αυτές από το ΑΣΕΠ, στους μεγάλους γραπτούς διαγωνισμούς - πχ. με τεστ εργασιακής αποτελεσματικότητας, βασισμένο σε μελέτη του ΕΚΠΑ, θα αναδεικνύονται μέσω ερωτήσεων αυτή και άλλες δεξιότητες, με αντικείμενο τη συμπεριφορά στο πλαίσιο μιας ομάδας. Αδυναµίες και θεραπεία Οι εννέα δεξιότητες θα εξετάζονται από τον άμεσο προϊστάμενο κάθε υπαλλήλου, που θα αποφασίζει σε ποιες είναι δυνατός και σε ποιες αδύνατος, οπότε θα υπάρχουν συγκεκριμένες λίστες με «θεραπείες», πχ. παρακολούθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή σεμιναρίων, στη δουλειά ή στο ΕΚΔΔΑ. Ως τώρα, η λογική ήταν να αποφασίζει κυρίως ο υπάλληλος τι θα παρακολουθούσε, αν ήθελε. Τώρα έρχεται πλέον η Διοίκηση, που προτείνει δωρεάν σεμινάρια / μαθήματα, χωρίς επιπτώσεις στην άδειά του κλπ. Αλλάζει η λογική και η ίδια η υπηρεσία προτεραιοποιεί πού θέλει να δώσει βάρος. Στο έργο που έχουμε εντάξει στο RRF, προβλέπεται ο μετασχηματισμός των δεξιοτήτων των ΔΥ, αφενός με τη

modules, τα οποία θα οδηγούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην ενίσχυση των δεξιοτήτων, αφετέρου με την επικαιροποίηση του συνόλου των ειδικών περιγραμμάτων θέσεων – σήμερα, στην Απογραφή υπάρχει πλήρης περιγραφή (job description) για 358.000 θέσεις, η οποία θα επικαιροποιηθεί ώστε να λαμβάνονται υπόψιν οι δεξιότητες και το νέο προσοντολόγιο. Το νέο είναι ότι θα υπάρχει αντίστοιχη πιστοποίηση, σε συγκεκριμένες δεξιότητες, για 250.000 ΔΥ, ένας πολύ φιλόδοξος

στόχος ώστε να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε (με ιδιαίτερη έμφαση, προφανώς, στις ήπιες ψηφιακές δεξιότητες) το ανθρώπινο δυναμικό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Πχ. οι μηχανικοί πρέπει να ξέρουν οπωσδήποτε project management, άρα όλοι θα κατευθυνθούν υποχρεωτικά σε προγράμματα και πιστοποιήσεις, για να έχει κάθε δημόσια υπηρεσία καταρτισμένο προσωπικό. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο, το οποίο θέλουμε να έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του ’25. Συγκεκριµένοι στόχοι Θεωρούμε ότι το «κλειδί» της υπόθεσης βρίσκεται στους προϊσταμένους. Σήμερα, είναι άνθρωποι που επιλέγονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος είναι επίσης υπό εξέταση, στο νέο νομοθέτημα που σκοπεύουμε να φέρουμε – στο εξής, θα αξιολογούνται με βαθμολογία, όπου το 50% θα είναι οι στόχοι (KPIs), βάσει των σχεδίων δράσης που εγκρίνονται από το υπουργικό συμβούλιο κάθε Δεκέμβρη, τους οποίους πρέπει να πετύχει το τμήμα ή η διεύθυνσή τους. Ποσοστό 40% αναλογεί στην αξιολόγηση των εννέα δεξιοτήτων από τον δικό τους προϊστάμενο και 10% είναι ο σφυγμός της ομάδας, όπου επώνυμα, οι υπάλληλοι κάτω από τον προϊστάμενο απαντούν σε εννιά ερωτήσεις, σχετικά με την καθημερινότητά τους, οι οποίες συνδέονται άμεσα με τις αντίστοιχες δεξιότητες. Μ’ άλλα λόγια, έχουμε ένα mix & match, από το οποίο παίρνουμε το καλύτερο, με στόχο μια βαθμολογία η οποία θα είναι και αντικειμενική (στους στόχους) και υποκειμενική (στις δεξιότητες), ως προς το πώς σε βλέπει ο προϊστάμενος και πώς οι υφιστάμενοί σου. Επιβράβευση

σε κάθε τμήμα, του αναλογούν κάποια χρήματα τα οποία ο

προϊστάμενος κατανέμει, τεκμηριώνοντάς το κατάλληλα, σε όσους εργάστηκαν – ουσιαστικά, είναι ένα εργαλείο-κίνητρο για το προσωπικό. Το δεύτερο είναι η τηλεργασία: η προτεραιότητα να τηλεργαστεί κάποιος βρίσκεται πλέον στα χέρια του προϊσταμένου της διεύθυνσης. Εκείνος ξέρει αν γίνεται και αν δικαιολογείται, επομένως δεν εμπλέκονται πλέον ο υπουργός, ο ΓΓ ή όποιο άλλο ανώτερο στέλεχος. Ως σήμερα, η στοχοθεσία και η αξιολόγηση ήταν δυο διαφορετικά συστήματα. Το δεύτερο λάμβανε υπόψιν το πρώτο, αλλά η εφαρμογή καθυστερούσε. Πλέον, η στοχοθεσία έχει μπει μέσα στην αξιολόγηση κι έχουμε ένα μεγάλο στοίχημα να κερδίσουμε… Φυσικά, όλα θα γίνονται ψηφιακά, αρχικά μέσω της Απογραφής και, στη συνέχεια, μέσω του HRMS, όταν ετοιμαστεί. Θα είναι το δεύτερο «κομμάτι» ψηφιακής λειτουργίας, μετά τα ψηφιακά οργανογράμματα. Αλλαγές και προσαρµογή Χρειαζόμαστε ανθρώπους που γνωρίζουν το αντικείμενό τους, τη δημόσια διοίκηση και έχουν δυνατότητα προσαρμογής. Το Δημόσιο συνεχώς αλλάζει, δεν μπορούμε να μένουμε στα ίδια… Στον γραπτό διαγωνισμό, που γίνεται συγκεντρωτικά για όλη την Ελλάδα (άπαξ επιβάρυνση για τον υποψήφιο και το ΑΣΕΠ), γίνονται εξετάσεις σε τρεις τομείς: τεστ γνώσεων σε θέματα σχετικά με τη δημόσια διοίκηση (διαδικασίες, συνταγματικά, μακροοικονομικά, κώδικας δεοντολογίας κι άλλα κοινού ενδιαφέροντος ζητήματα που θα συναντήσουν όλοι υποχρεωτικά πχ. ο μηχανικός πρέπει να καταλαβαίνει από δημόσιες συμβάσεις για να εργαστεί αποδοτικά) στο οποίο αντιστοιχεί 50% της βαθμολογίας - το υπόλοιπο καλύπτει τεστ δεξιοτήτων (αριθμητικός, γλωσσικός και επαγωγικός συλλογισμός, δηλ. πώς σκέφτεται ο καθένας) και τεστ εργασιακής αποτελεσματικότητας (ώστε να βολιδοσκοπήσουμε σε ποιο βαθμό υπάρχουν οι εννιά δεξιότητες σε επίπεδο συμπεριφορών, βάσει ερωτηματολογίου που συντάχθηκε με τη βοήθεια του ΕΚΠΑ). Με βάση τη βαθμολογία του ΑΣΕΠ δημιουργείται «δεξαμενή» υποψηφίων κι όταν προκηρυχθούν οι 5000 θέσεις, οι επιτυχόντες θα κληθούν να επιλέξουν εκείνη που τους ταιριάζει καλύτερα. Επί της ουσίας αντιστρέφουμε την

ΑΙ Ισχύει πάντα ο κανόνας, μια πρόσληψη για κάθε μια αποχώρηση, δεν μπορούμε να κάνουμε ατελείωτες προσλήψεις… Το ζήτημα είναι διττό – έχω αιτήματα πχ. για 35.000 προσλήψεις, αλλά μπορώ να μοιράσω 17.000. Άρα χρειαζόμαστε ένα sophisticated εργαλείο, με όρους

Τεχνητής Νοημοσύνης, που θα συνδεθεί με το HRMS –το Workforce Planning έχει ήδη ενταχθεί στο RRF, έχει επιλεγεί ανάδοχος και είμαστε στη φάση της συμβασιοποίησης- με στόχο την ανάδειξη των κενών σε ποσοτικό και ποιοτικό επίπεδο, προκειμένου να δούμε τι ακριβώς λείπει. Κάθε ανάγκη πρέπει να είναι τεκμηριωμένη, ώστε το κράτος να στοχεύει όπου υπάρχει ζήτημα. Αυτό θα μας επιτρέψει να κάνουμε και strategic foresight – σήμερα, δεν γνωρίζουμε τι νέες ανάγκες θα έχουμε αύριο, το νέο εργαλείο θα μας δώσει αυτή τη δυνατότητα. Το δεύτερο σκέλος είναι το ζήτημα του ΑΣΕΠ. Θεσμοθετήθηκε το ’21 ο πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός και σ’ αυτόν που έκλεισε μόλις η προκήρυξη, οι αιτούντες ξεπέρασαν τους 107.000. Ο ανακοινωμένος αριθμός προσλήψεων για τον προγραμματισμό ‘22-‘23 είναι περίπου 5000 θέσεις πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης. Μας ζητήσανε 35.000, δώσαμε ήδη 17.000 (κάποιες ειδικότητες και εκτός ΑΣΕΠ, πχ. γιατροί, στρατιωτικοί). Το ζήτημα είναι πώς θα καταλήξουμε στην καλύτερη ποιότητα… Ως τώρα, είχαμε στείρα μοριοδότηση τυπικών προσόντων και εμπειρίας, οι υποψήφιοι ανταγωνίζονταν ποιος έχει τα περισσότερα χαρτιά, όμως, έτσι δεν φτάνουμε στον καλύτερο… Αναµονή για ΤΟ σύστηµα Το θέμα του HRMS βρίσκεσαι σε πολύ καλό σημείο – για εμάς είναι ΤΟ σύστημα, καθώς εκεί θα έχουμε το σύνολο των πληροφοριών για το σύνολο των υπαλλήλων του Δημοσίου, χωρίς κόπο για κάθε υπηρεσία. Σήμερα, κάθε υπουργείο έχει το δικό του ΟΠΣ, όπου κρατάει όλες τις εγγραφές για τους υπαλλήλους του, ενώ αναγκάζεται να παρέχει σχεδόν την ίδια πληροφορία ή μέρος της στην Απογραφή. Με το HRMS, αυτά ενσωματώνονται σε μια πλατφόρμα, ενώ όλες οι λειτουργίες, όπως προγραμματισμός προσλήψεων, κινητικότητα, αξιολόγηση, στοχοθεσία και κάποια έξτρα, πχ. ωράρια, αναρρωτικές άδειες, πειθαρχικά, είσοδος και ενσωμάτωση νεοεισερχομένων κλπ. θα γίνονται μέσω αυτού, μαζί με μισθοδοσία, ασύγχρονη εκπαίδευση, bonus κλπ. Το σύνολο των λειτουργιών για το ανθρώπινο δυναμικό του Δημοσίου θα εξυπηρετείται από αυτό το σύστημα, που θα διαλειτουργεί και με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς πχ. ΑΣΕΠ, Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και ΕΚΔΔΑ. Για οτιδήποτε χρειαστεί, θα «μιλούν» τα συστήματα μεταξύ τους. Μιλάμε πλέον για ένα άλλο κράτος! Τον Αύγουστο του ’23 ξεκινά η πιλοτική εφαρμογή και τον Ιούλιο του ’24 η δοκιμαστική λειτουργία σε όλους τους φορείς. Το αργότερο το ’25, θα είμαστε έτοιμοι, σε πλήρη λειτουργία… Έχουν ήδη κατατεθεί οι μελέτες εφαρμογής από τον ανάδοχο (BYTE – 01 Solutions, με τεχνικό σύμβουλο την Planet) με τον οποίο οι υπηρεσίες έχουν ήδη μια εξαιρετική συνεργασία, ενώ μένει η κατακύρωση του αναδόχου για το κρίσιμο εκπαιδευτικό σκέλος. Αν δεν είχαμε αποπροσανατολιστεί από τον κορωνοϊό, δίνοντας

Νέες ανάγκες και ρόλοι που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια λόγω του digital transformation που τρέχουν όλοι οι μεγάλοι οργανισμοί παγκοσμίως και που κατά την περίοδο της πανδημίας έτρεξαν με ακόμη ταχύτερους ρυθμούς. Το παραδοσιακό development βέβαια εξακολουθεί να είναι σε πρώτη ζήτηση, κυρίως σε full stack developers, η ανάπτυξη όμως που παρατηρείται στο χώρο του Cloud, του security, των DevOps και DevSecOps, των Big-Data, RPAs, AI έχει διευρύνει τις ανάγκες και τις δεξιότητες που απαιτούνται στο χώρο της τεχνολογίας. Επιπλέον οι νέες μεθοδολογίες που έχουν υιοθετηθεί και χρησιμοποιούνται στη ανάπτυξη εφαρμογών

ρόλων που συναντάμε σε πιο agile οργανισμούς όπως είναι του Product owner, Product Manager, Agile coach και mentor, Scrum master, tribe leader και chapter leader. Παράλληλα ο τρόπος εργασίας και οι εργασιακές σχέσεις αλλάζουν δραματικά και βέβαια οι δυνατότητες που παρέχει η τεχνολογία σήμερα συμβάλλουν σε αυτό. To crowd policy και το working from anywhere, αποτελούν πλέον τη νέα κανονικότητα, ενώ η τάση των digital nomads εξαπλώνεται συνεχώς. Η δημιουργία ολοένα και περισσότερων τεχνολογικών hubs σε όλο τον κόσμο (είτε με την μορφή των Competence Centers, ή R&D centers, ή tech &Innovation Hubs ή και παραδοσιακών Software Delivery Centers) αυξάνει συνεχώς και αποτελεί πλέον την νέα κανονικότητα, πολλαπλασιάζοντας τις ανάγκες για επαγγελματίες στο χώρο της πληροφορικής. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με το ότι τα νέα ταλέντα ως γενιά πλέον έχουν λιγότερο loyalty και παραμένουν σε μια εταιρεία κατά μέσο όρο το πολύ 2 χρόνια, αυξάνει το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες στην προσέλκυση και διατήρηση επαγγελματιών πληροφορικής που να καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Ως χώρα, σε

Με πρώτη το ανθρώπινο κεφάλαιο όπου η θέση κατάταξης της χώρας σε σχέση με άλλες, ως προς το εκπαιδευτικό σύστημα και το επίπεδο σπουδών, την σύνδεση του με την αγορά, το πλήθος των διαθέσιμων resources, το diversity, τη δυνατότητα να διαχειριστεί μεγάλα projects, τη καλή γνώση αγγλικών κ.α. παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή • Σημαντικό ρόλο επίσης παίζει το digital brand name της χώρας, οι υποδομές καθώς και τα κίνητρα που έχει θεσπίσει για να προσελκύσει τέτοιες digital επενδύσεις • Τέλος σημαντικό ρόλο στην απόφαση παίζουν η φυσική ομορφιά, η ποιότητα ζωής ακόμη και το time-zone της χώρας. Για την Ελλάδα, μια χώρα που υπέφερε τα τελευταία χρόνια λόγω του brain drain, η αύξηση παγκοσμίως της ζήτησης σε δεξιότητες πληροφορικής και καινοτομίας αποτελούσε και αποτελεί μια πολύ μεγάλη ευκαιρία. Ως χώρα, σε σύγκριση με άλλες χώρες, έχουμε κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα που πρέπει να εκμεταλλευτούμε, όπως το υψηλό ποσοστό σπουδαστών στις φυσικές επιστήμες (STEM), το επίπεδο σπουδών που κάθε χρόνο βελτιώνεται και την καλή γνώση της αγγλικής γλώσσας όπως αποτυπώνονται πρόσφατα και στο WORLD TALENT RANKING που δημοσίευσε το IMD World Competitiveness Center. Επιπλέον πολλές συγκριτικές μελέτες ως προς τα software development skills μας κατατάσσουν σε ένα υψηλό επίπεδο, σε σχέση μάλιστα με άλλες χώρες που η ψηφιακή τους οικονομία είναι πολύ πιο αναπτυγμένη από την δική μας. Εάν αυτά συνδυαστούν με την φυσική ομορφιά, την ποιότητα ζωής και την κουλτούρα που διαθέτουμε ως χώρα ακόμη και το time-zone μας, εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι με την υλοποίηση της ψηφιακής μας στρατηγικής θα μπορούσε η Ελλάδα να αποτελέσει μια σημαντική πηγή αναζήτησης και τροφοδότησης επαγγελματιών πληροφορικής καθώς και προσέλκυσης επενδύσεων για την δημιουργία τεχνολογικών Hubs, από όλο τον κόσμο. Παρόλη την βελτίωση που παρουσιάζουμε ως χώρα, κυρίως τα 2 τελευταία χρόνια, δυστυχώς η θέση που μας κατατάσσουν ψηφιακά οι περισσότερες μελέτες είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Το IMD World Competitiveness Center μας κατατάσσει στην Νο37 θέση ανάμεσα σε 100χώρες ενώ ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) 2021 της Eurostat στη θέση 25 ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη. Η προσπάθεια των τελευταίων χρόνων και οι προοπτικές που έχουμε, αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται με κάποιες σημαντικές επενδύσεις στη χώρα όπως: • Της IBM όπου στα πλάνα της έχει το 3ο κέντρο καινοτομίας στην Ελλάδα • Της Pfyser η οποία δημιούργησε ένα Digital Hub στην Θεσσαλονίκη TRENDING

ενός τεχνολογικού hub εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρoυς: • 35

• Της Cisco η οποία δημιούργησε το Cisco’s Digital Innovation Centre στην Θεσσαλονίκη • Της Deloitte η οποία ήδη έχει υλοποιήσει Projects σε 3 διαφορετικές ελληνικές πόλεις • Της Microsoft με το Cloud Center που θα δημιουργήσει στην Ελλάδα και το πρόγραμμα ‘GR for GRowth’ με στόχο να εκπαιδεύσει 100.000 άτομα σε digital τεχνολογίες μέχρι το 2025 • κ.α. Έχουμε παραδείγματα χωρών που έχουν ξεκινήσει πολύ νωρίτερα το ταξίδι του μετασχηματισμού και επενδύσεις στην ψηφιακή οικονομία με πρωτοπόρο την Εσθονία και το digital vision της μέσω του x-road μόλις το 1999. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι πολλές χώρες την έχουν ως σημείο αναφοράς, ανάμεσα τους και εμείς και η Κύπρος. Άλλα επιτυχημένα παραδείγματα χωρών, που καλό θα ήταν να μελετήσουμε, είναι της Πολωνίας , Ουκρανίας, Ινδίας, Κίνας, Τσεχίας, Ρουμανίας, Ολλανδίας, Πορτογαλίας, του Χονγκ Κονγκ κ.α. όπου ήδη φιλοξενούν αρκετά outsourcing development και tech & innovation hubs ενώ το ranking των μηχανικών τους σε επίπεδο development skills είναι αρκετά υψηλό. Σημαντικό κεφάλαιο στην ψηφιακή στρατηγική τους και ένας από τους λόγους της επιτυχίας τους αποτελεί η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο δίνοντας έμφαση στην εκπαίδευση, τις υποδομές και τα φορολογικά κίνητρα. Χαρακτηριστικά, έχουμε τη Φιλανδία που επένδυσε τεράστια ποσά στις STEM σχολές, την Πορτογαλία με τα προγράμματα code-for-all, και την Ολλανδία και το Χονγκ Κονγκ να δίνει κίνητρα σε tech experts να μετακομίσουν ή να επιστρέψουν εκεί. Βλέπουμε χώρες όπως η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ρουμανία και η Πολωνία να δίνουν φορολογικά κίνητρα σε επαγγελματίες πληροφορικής. Ακολουθώντας λοιπόν τα πετυχημένα μοντέλα των χωρών αυτών πρέπει να δώσουμε έμφαση: • Στην ενημέρωση σχετικά με την αξία και το εύρος της τεχνολογίας, την ζήτηση σε δεξιότητες πληροφορικής, την ταχύτητα με την οποία αλλάζει, τις καλές απολαβές και τα μηδενικά ποσοστά ανεργίας που παρουσιάζει παγκοσμίως κ.α. πρέπει να είναι συνεχής, συστηματική και να ξεκινά από την νεαρή ηλικία, και φυσικά ο ρόλος της εκπαίδευσης σε αυτό είναι πολύ σημαντικός. Η είσοδος της πληροφορικής στα σχολεία, που ήδη έχει γίνει, βοηθά σε αυτό αλλά η έμφαση στην πράξη και όχι μόνο στη θεωρία, καθώς και η σύνδεση της με τον

προσανατολισμό των μαθητών, είναι πολύ σημαντικές.

Στη διεύρυνση

εκπαιδευτικών

η σύνδεση αυτών με την αγορά και τις επιχειρήσεις, ενώ το πρόγραμμα σπουδών τους πρέπει να προσαρμόζεται διαρκώς στις νέες ανάγκες, τάσεις, μεθοδολογίες, τεχνολογίες και νέες κανονικότητες. • Στη συνεχή επανάληψη έτσι ώστε να γίνει συνείδηση από όλους ότι η δια βίου μάθηση αποτελεί πλέον τη νέα κανονικότητα. Ειδικά στο χώρο της τεχνολογίας όπου αλλάζει και αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς.

των

Ο ρόλος της πολιτείας και του επιχειρείν Ο ρόλος της πολιτείας εδώ είναι πολύ σημαντικός. Πρέπει να παρακολουθεί την τεχνολογία και την αγορά, και να δημιουργεί συνεχώς τα κατάλληλα προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης για ανέργους καθώς και reskilling/up-skilling προγράμματα για ήδη εργαζομένους, μέσω του ΟΑΕΔ. Και βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι τα soft skills είναι εξίσου σημαντικά αν όχι σημαντικότερα από τα hard skills αλλά ελάχιστες πρωτοβουλίες βλέπουμε να εστιάζουν σε αυτά μέχρι σήμερα. Όπως συμβαίνει σε πολλές άλλες χώρες θα πρέπει να θεσπίσει και να επικοινωνήσει κατάλληλα κίνητρα: • Για νέους που θέλουν να ασχοληθούν με την πληροφορική. • Για επιχειρήσεις που θέλουν να προσλάβουν προσωπικό και να το εκπαιδεύσουν στην τεχνολογία ή να επανεκπαιδεύσουν το ήδη υφιστάμενο. • Για τον επαναπατρισμό ταλέντων καθώς και την προσέλκυση των digital nomads για εγκατάσταση στην Ελλάδα. • Για την προσέλκυση φοιτητών από το εξωτερικό με την δημιουργία του κατάλληλου πλαισίου που επιτρέπει την δημιουργία και λειτουργία αγγλόφωνων τμημάτων στα πανεπιστήμια μας. Οι επιχειρήσεις με την σειρά τους, ειδικά αυτές που δραστηριοποιούνται στο χώρο της τεχνολογίας και της εκπαίδευσης μπορούν και πρέπει να συμβάλλουν περισσότερο στην ενημέρωση των νέων σχετικά με την αξία, τις εξελίξεις, τις τάσεις και την ζήτηση γύρω από την τεχνολογία και τις δεξιότητες που απαιτούνται. Η αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των γυναικών στο χώρο της τεχνολογίας αποτελεί από μόνο του μια μεγάλη πρόκληση, μια και η συμμετοχή τους σήμερα σε μηχανικούς πληροφορικής κυμαίνεται παγκοσμίως στο 20% ενώ σε λοιπούς ρόλους τεχνολογίας δεν ξεπερνά το 30%. Η τεχνολογία χρειάζεται τις γυναίκες και πρέπει να εστιάσουμε ως Tech Industry αλλά και ως κοινωνία γενικότερα σε αυτό, ενημερώνοντας και βοηθώντας τες να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται και να μπουν στο χώρο. Σε ατοµικό επίπεδο, δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ευκαιρίες και δυνατότητες που έχει ο κάθε ένας από εμάς σήμερα, τόσο στην ενημέρωση, όσο και στο re-skilling/upskilling και στην πιστοποίηση είναι πάρα πολλές, δίνοντας μας την δυνατότητα να βελτιώνουμε συνεχώς το επίπεδο των γνώσεων που διαθέτουμε. Η δια βίου μάθηση πρέπει να είναι πάντα η Νο 1 προτεραιότητα μας, καλό θα ήταν όμως να συνδυαστεί με φορολογικά κίνητρα της πολιτείας σχετικά με το κόστος των προγραμμάτων αυτών. Συµπερασµατικά, η έμφαση στην εκπαίδευση και τον επαγγελματικό προσανατολισμό της νέας γενιάς στον τεχνολογικό τομέα, η προσέλκυση επαγγελματιών πληροφορικής με κίνητρα φορολογικά, η αύξηση του ποσοστού των γυναικών στο χώρο της πληροφορικής και γενικότερα το Digital Repositioning και η ενίσχυση του Brand της χώρας πρέπει να συνεχισθούν και να ενταθούν εάν θέλουμε να καταστήσουμε την Ελλάδα ως ένα από τους σημαντικότερους κόμβους έρευνας και παραγωγής ψηφιακής τεχνολογίας και καινοτομίας στην Ευρώπη, συγκεντρώνοντας υψηλές επενδύσεις και αξιοποιώντας το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτουμε. NW

σε πρόκληση. Η πρόκληση για καλύτερο λογισμικό που

πρόκληση.

Αξιοποίηση του cloud και εκσυγχρονισµός της AppCare

Βελτιώθηκε, ανανεώθηκε και εκσυγχρονίστηκε η υπηρεσία cloud του Νοσοκομείου. Δημιουργήθηκαν μια σειρά υπηρεσιών cloud με πιο σημαντική αυτή του διαμοιρασμού αρχείων, καθιστώντας την αποστολή μικρών ή μεγάλων αρχείων δεδομένων εύκολη και ασφαλή υπόθεση. Στην πράξη τα αρχεία κρυπτογραφούνται, ανεβαίνουν στο cloud και αποστέλλεται στον παραλήπτη μόνο ένας δημόσιος σύνδεσμος με διάρκεια ισχύος μερικές ημέρες, ενώ το κλειδί κρυπτογράφησης αποστέλλεται με άλλο τρόπο. Διασφαλίζουμε με αυτό τον τρόπο την ακεραιότητα και των ασφάλεια των δεδομένων που θα αποσταλούν. Χτίστηκε από την αρχή η εφαρμογή AppCare, για τη διαχείριση των περιστατικών «Κατ’ Οίκον Νοσηλεία». Μια εφαρμογή σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, που σκοπό έχει την πρόσβαση των χρηστών από παντού μέσω κινητών συσκευών, χτισμένη με Laravel, μια τεχνολογία που αρχίσαμε να εφαρμόζουμε. Δημιουργήθηκε public reverse proxy για να ανακατευθύνει τα αιτήματα των υπηρεσιών που προσφέρει το Νοσοκομείο στις υποδομές μας, με ασφάλεια και τον απόλυτο έλεγχο. Την εφαρμογή των ραντεβού, του αποθετηρίου μισθοδοσίας και ενημέρωσης ανθρώπινου δυναμικού κα. Θέσαμε σε εφαρμογή ένα εξαιρετικό monitoring tool (Checkmk), ανοικτού κώδικα, εγκατεστημένο σε docker στις υποδομές του Νοσοκομείου με σκοπό την online παρακολούθηση του εικονικοποιημένου συστήματος, των εικονικών μηχανών, των συσκευών δικτύου, των εκτυπωτικών μηχανών και των υπολογιστών που βρίσκονται στο δίκτυο. Η τεχνολογία docker μας έδωσε το portability που ήταν απαραίτητο σε τέτοιες εφαρμογές, χωρίς να λαμβάνει ο προγραμματιστής υπόψη του τις παραμέτρους του περιβάλλοντος μιας και το container έρχεται έτοιμο και βελτιστοποιημένο.

Εστίαση στην ασφάλεια Για τις ανάγκες καλύτερης και άμεσης ανταπόκρισης στα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χρήστες του Νοσοκομείου, αντικαταστήσαμε remote view λύσεις που ενέχουν θέματα ευπάθειας, με το Rastdesk. Στήθηκε εξυπηρετητής εντός του δικτύου με πιστοποιητικά κρυπτογράφησης ώστε η πρόσβαση στα τερματικά να είναι κρυπτογραφημένη και ασφαλής και προφανώς περιορισμένη στο δίκτυο του Νοσοκομείου. Για όσους διαχειρίζονται ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα το θέμα της ασφάλειας είναι πάντα στην κορυφή των απαιτήσεων και αισθανόμαστε προδομένοι κάθε φορά που ανακαλύπτουμε μια πιθανή ευπάθεια. Για να βοηθήσουμε τους χρήστες στη διαχείριση των κωδικών ασφαλείας αντικαθιστούμε το in-house λογισμικό password manager που είχαμε υλοποιήσει πριν τέσσερα χρόνια με ένα πιο σύγχρονο, με περισσότερες δυνατότητες και μεγαλύτερο βαθμό ασφάλειας. Το σύστημα στήθηκε σε docker (Vaultwarden) και θα προσφέρει μια εξαιρετική εμπειρία στους χρήστες, καθώς οι δυνατότητες διαμοιρασμού κοινών κωδικών, η χρήση 2FA και η αποστολή κρυπτογραφημένων μηνυμάτων και αρχείων, είναι ένα σημαντικό εργαλείο στη σύγχρονη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας. Η σηµασία της εκπαίδευσης Ένας χρόνος, μεγάλη η προσπάθεια. Όμως η μεγαλύτερη προσπάθεια όλων είναι αυτή της πάταξης του ψηφιακού αναλφαβητισμού, που φέρνει εμάς τους επαγγελματίες IT, κάποιες φορές, σε αντιπαράθεση με το προσωπικό. Η θέση της Διοίκησης στην όλη προσπάθεια ήταν καταλυτική. Μας έδωσε το χρόνο που χρειαζόμασταν για την εκπαίδευση (Laravel, Docker κ.α.) και τις ατέρμονες ώρες δοκιμών και υλοποίησης, χωρίς φειδώ, ώστε να είμαστε σε θέση σήμερα να προσφέρουμε τις συγκεκριμένες

ελικά, το πρόβλημα, δεν είναι στην τεχνολογία. Δεν είναι ότι μας λείπει κάτι, ή ότι έχουμε ιδέες που δεν μπορούν να υλοποιηθούν τεχνολογικά. Αν μελετήσουμε το τι διαθέσιμές τεχνολογικές λύσεις έχουμε, θα διαπιστώσουμε την πληθώρα αυτών. Εύκολα θα φτιάχναμε ένα τεράστιο πολυδιάστατο πίνακα που θα μπορούσαμε να τοποθετήσουμε κάθε ανάγκη σε μία λύση και συνδυασμό αυτών. Αυτό όμως που δεν έχει απάντηση, είναι το πώς θα βρούμε το ανθρώπινο

Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με

δυναμικό, να τις υπηρετήσει και να τις εξυπηρετήσει. Ζούμε στην περίοδο που δεν μας λείπει αριθμητικά το ανθρώπινο δυναμικό, αλλά αυτό που μας λείπει είναι εκείνο το ανθρώπινο

δυναμικό, που έχει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, την όρεξη για μάθηση, την όρεξη για δουλειά και σκληρή και οργανωμένη ανοδική πορεία. Εύκολα λοιπόν θα έλεγα «we are in deep shit». Δηλαδή, με απλά λόγια που αντιλαμβανόμαστε όλοι, έχουμε τεράστιο πρόβλημα, γιατί απλά καμία από τις παραμέτρους που ανέφερα παραπάνω δεν λειτουργεί σωστά, και αν βάλουμε και ακόμα μία, την οικονομική, το πρόβλημα γίνεται ακόμα χειρότερο.

Εταιρείες και πανεπιστήµια αδρανούν Ας πιάσουμε μια μια τις παραμέτρους. Το γνωστικό αντικείμενο των τεχνολογιών δεν διδάσκεται στις πανεπιστημιακές σχολές. Κανένας δεν βγαίνει μια ολοκληρωμένη παραγωγική προσωπικότητα πληροφορικής, εκτός και αν ο ίδιος ανησυχήσει και το επιδιώξει σε προσωπικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι η πλειονότητα των αποφοίτων ξεκινάει με ένα τεράστιο κενό, γνώσης που για να μάθει πρέπει να μπει σε επαγγελματικό περιβάλλον εργασίας και να επενδύσει μόνος του στο να εκπαιδευτεί πραγματικά. Τι θα περίμενε κανείς; Σύνδεση πανεπιστημιακών σχολών με την αγορά, και οι απόφοιτοι να είναι έτοιμοι σε βαθμό να ενταχθούν άμεσα σε παραγωγική διαδικασία. Από την άλλη πλευρά, δεν βλέπω, όμως, ούτε οι εταιρείες να αναλαμβάνουν δράση και να ετοιμάζουν την επόμενη ημέρα. Δεν ετοιμάζουν κανένα induction plan, δεν εκπαιδεύουν οργανωμένα, αλλά περιμένουν το τι θα ζητήσουν και αυτό να υλοποιηθεί σε πιθανή αδράνεια υπαλλήλων ή διαθεσιμότητα χρόνου της εταιρείας. Κάπου πρέπει να βρεθεί η ισορροπία. Οι εταιρείες, μέχρι της ωριμότητας των πανεπιστημίων, θα πρέπει να ετοιμάζουν την επόμενη ημέρα τους παραγωγικά και να κτίζουν τις δεξιότητες που θέλουν.

την πληροφορική, και η ίδια η πληροφορική είμαστε οι μεγάλοι κερδισμένοι. Μην αναλώσουμε αυτό το κέρδος πρόσκαιρα και χωρίς σκέψη. Πριν αναλώσουμε το σιτάρι, να μάθουμε για το όργωμα και την σπορά. Η νέα συγκομιδή θα μας κάνει πλουσιότερους, εμπειρότερους και με δυνατότητες νέων επενδύσεων

Βεβιασµένες κινήσεις Από την άλλη πλευρά, δηλαδή των υποψηφίων, έχουμε την επικράτηση του όρου “money hoper”. Δηλαδή όπου περισσότερα χρήματα, ας τρέξουμε εκεί. Δεν είναι έτσι. Η νέα γενιά (και εδώ υπάρχουν εξαιρέσεις) δεν αναζητά την γνώση, η τουλάχιστον την γνώση την τοποθετεί ως κάλυψη απόκρυψη που θα λέγαμε στο στρατό. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε μια γενιά επαγγελματιών που βάζουν στο μανίκι τους τον τίτλο Senior Developer ή Senior Engineer με επαγγελματική ενασχόληση των δύο ή τριών ετών ή και καμία φορά με μόνο ενάμιση έτος. Έχει χαθεί το μέτρο. Η έλλειψη στελεχών έχει οδηγήσει την αγορά να συμπιέζει αδικαιολόγητα τα χρονικά όρια εμπειρίας καθώς και στην αχαλίνωτη απονομή τίτλων και ρόλων. Η αγορά έχει μπερδευτεί, στο τι σημαίνει junior, τι σημαίνει Mid η και Senior. Tον μόνο ρόλο που όλοι αναγνωρίζουμε είναι τον «Entry Level», και αυτόν τον διατηρούμε ενεργό απλά για μερικούς μήνες. Και το χειρότερο είναι ότι αδικεί, αυτούς που έχουν τους τίτλους έπειτα από σκληρή δουλειά. Δεν είμαι κατά των αμοιβών. Αντίθετα, είμαι υπέρ των καλών και δίκαιων αμοιβών. Η προσφορά να έχει κοστολόγηση και απόδοση στο στέλεχος. Δεν είναι δυνατόν μόνοι μας να δημιουργούμε την υπέρτατη φούσκα, και παράλληλα να κάνουμε συνεχώς παράπονα γιατί οι εταιρείες δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά. Πρέπει να εξορθολογήσουμε κάθε ενέργεια μας. Επίσης θα πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι ένας μεγάλος μισθός χωρίς όμως αντίκρισμα γνώσης γιατί απλά μια επιχείρηση σε έχει ανάγκη, σύντομα και σίγουρα θα οδηγήσει, σε απομάκρυνση, γιατί η απόδοση δεν θα συνάδει με το κόστος. Ο κρότος της πτώσης είναι τρομερός. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα, ότι δηλώσεις είσαι και για ότι δηλώσεις λαμβάνεις αδιακρίτως. Οι θρασείς είναι κερδισμένοι τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Οι χαμένοι όμως είναι πολλοί. Χρειάζεται σχέδιο και προσπάθεια Η νέα εποχή απαιτεί την αντίληψη των καταστάσεων από πολλές πλευρές. Απαιτεί την οργάνωση, και απαιτεί την απόφαση για σκληρή και πολλή δουλειά. Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με την πληροφορική, και η ίδια η πληροφορική είμαστε οι μεγάλοι κερδισμένοι. Μην αναλώσουμε αυτό το κέρδος πρόσκαιρα και χωρίς σκέψη. Πριν αναλώσουμε το σιτάρι, να μάθουμε για το όργωμα και την σπορά. Η νέα συγκομιδή θα μας κάνει πλουσιότερους, εμπειρότερους και με δυνατότητες νέων επενδύσεων. Τέλος το βλέμμα των μεγάλων κολοσσών που θα έρθουν στην Ελλάδα, είναι αληθινό, αλλά και συγκεκριμένα μεγέθη για την Ελλάδα. Μην παρασυρθούμε, αλλά καλύτερο είναι να οργανωθούμε σωστά, με πλάνο, και με βλέμμα στο μέλλον. Οι νικητές θα είμαστε όλοι εμείς. NW

εντυπωσιακό timeline για την χρονιά που έκλεισε. Το οποίο μάλιστα δείχνει να μην έχει ακόμα κορυφωθεί αφού για τον μήνα Δεκέμβριο το tech layoff tracker, της TrueUp κινήθηκε ανοδικά και έδειξε ότι 1.405 «κύκλοι» απολύσεων σε tech εταιρείες σε όλο τον κόσμο επηρέασαν το εργασιακό καθεστώς περίπου 220.000 ατόμων που εργάζονται σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνολογία. Οι ερμηνείες είναι αρκετές. Η πιο διαδεδομένη είναι ότι πρόκειται για μια «αυτοδιόρθωση» της ευρύτερης tech αγοράς. Οι τεχνολογικές εταιρείες διόγκωσαν το προσωπικό τους για να ανταπεξέλθουν στις τεχνολογικές προκλήσεις και ανάγκες της πανδημίας και τώρα που αυτή φαίνεται να υποχώρησε, επανέρχονται σε φυσιολογικά μεγέθη.

Μια όψη αυτής της προσέγγισης έχει να κάνει και με το γεγονός ότι στη διάρκεια της πανδημίας οι εταιρείες με τεχνολογικό πλεονέκτημα απόλαυσαν και αυξημένη ρευστότητα κατά των ανταγωνιστών τους, η οποία σιγά σιγά υποχωρεί. Μια δεύτερη ερμηνεία θέλει ακόμα και στις εταιρείες στις οποίες δεν έχει παρατηρηθεί μείωση της κερδοφορίας μετά την πανδημία, ο φόβος για αρνητικές εξελίξεις να οδηγεί σε προληπτική συρρίκνωση. Τα επίπεδα του πληθωρισμού που δεν υποχωρεί, η λύση στην κρίση στην Ουκρανία που δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα, η αύξηση σε επιτόκια και τιμές καυσίμων, τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας και η -αναπόφευκτη μετά την κορύφωση της στην πανδημία- πτώση στις πωλήσεις των προϊόντων τεχνολογίας και ιδού, το φάντασμα των ισχών Χριστουγέννων του Ντίκενς προβάλει, κάνοντας αναγκαία την εξοικονόμηση κεφαλαίων και ρευστότητας, με τον πατέρα του μικρούλη Τιμ σε ρόλο εργαζόμενου σε κάποιο ΙΤ. Ξαναµοιράζοντας στρατηγικές και καρέκλες «Η αλήθεια

σχολιάζει χαρακτηριστικά στο BBC Tech η συγγραφέας του «The Code: Silicon Valley and the Remaking of America», Margaret O’Mara, η οποία εντοπίζει την αρχή του προβλήματος στη μείωση των κεφαλαίων των venture capital funds προς το mothership όλων των αγορών τεχνολογίας, τη Silicon Valley. Όπως εξηγεί και από την απέναντι όχθη της ροής του χρήματος ο Lu Zhang, managing director της εταιρείας venture capital Fusion Fund στην Καλιφόρνια, «οι εταιρείες αυτή την περίοδο έχουν προτεραιότητα να εξοικονομήσουν κεφάλαια και τα κορυφαία ταλέντα στο χώρο της τεχνολογίας της Δύσης είναι ακριβά». Ταυτόχρονα

όλο και

περισσότερες εταιρείες επαναχαράσσουν την πορεία τους μεταπανδημικά και εστιάζουν σε συγκεκριμένες τεχνολογίες, όπως το ΑΙ και τις τεχνολογίες KYC οπότε και επαναπροσαρμόζουν το προσωπικό τους ανάλογα. Προκειμένου να εκμεταλλευτούν πλήρως το σύνολο των νέων ψηφιακών δεδομένων που άντλησαν κατά την πανδημία, ώστε να ετοιμαστούν όσο το δυνατόν καλύτερα για τους δύσκολους καιρούς που φαίνονται στον ορίζοντα.

Η Silicon Valley και άλλες tech μητροπόλεις απολύουν μαζικά tech στελέχη και στρέφονται σε περιφερειακές αγορές εργασίας και πόλεις όπως η Λισαβώνα και το Τορόντο, για να μπορέσουν να καλύψουν φτηνότερα τις ανάγκες τους για συγκεκριμένες ειδικότητες για τις νέες στρατηγικές τους. Θα μπορούσε η Αθήνα να γίνει μία τέτοια πόλη;

«Μήπως έχει καµία κούτα κανείς;» Οπότε να ψάχνουμε όλοι μια κούτα για να μαζέψουμε τα προσωπικά μας αντικείμενα από το γραφείο; Όχι απαραίτητα. Τα νούμερα των απολύσεων ανεβαίνουν αλλά παραδόξως μαζί τους και η ζήτηση για συγκεκριμένες ειδικότητες, όπως developers AI και data scientists. Παρά τις απολύσεις παρατηρεί κανείς το εξής παράδοξο που μας αναγκάζει να συνδυάσουμε μερικά νούμερα για να δούμε αν «βγαίνουν»: Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, για παράδειγμα, από το 2018 ως το 2021 ο αριθμός των αγγελιών εργασίας για tech ρόλους στο corporate των ΗΠΑ αυξήθηκε με ένα υγιέστατο 24%. Το ίδιο διάστημα οι αγγελίες για data engineers αυξήθηκαν κατά 116%! Ταυτόχρονα έρευνα της Deloitte το 75% των GenZ και το 76% των Millenials προτιμούν να εργάζονται από απόσταση. Άρα οι θέσεις που αδειάζουν μάλλον δεν μένουν άδειες. Η διαρκής αναζήτηση για όλο και πιο εξειδικευμένο tech προσωπικό σε ακόμα καλύτερες τιμές είναι στην πραγματικότητα μια «προσευχή που εισακούστηκε» και απαντήθηκε με την τηλεργασία, αλλά και το outsourcing σε περιοχές του πλανήτη με εξίσου καλό ΙΤ προσωπικό με μικρότερα -πολύ μικρότερα- μεροκάματα από τις παραδοσιακές μητροπόλεις του ΙΤ. Έτσι τα νούμερα δείχνουν γιατί η Silicon Valley -αλλά και άλλες tech μητροπόλεις όπως το Λονδίνο ή οι σκανδιναβικές πρωτεύουσες- απολύουν μαζικά tech στελέχη και στρέφονται σε περιφερειακές αγορές εργασίας. Αφενός δεν μπορούν να καλύψουν -φθηνά- τις ανάγκες σε συγκεκριμένες ειδικότητες για τις νέες στρατηγικές ανάπτυξης και στρέφονται σε αγορές εργασίας όπως το Τορόντο και η Λισαβώνα για να καλύψουν τις κενές καρέκλες που πλέον είναι καθόλα ψηφιακές. Αφετέρου οι αγορές αυτές μεταξύ άλλων προσφέρουν και φορολογικές απαλλαγές -όπως στην περίπτωση των δύο αυτών πόλεων- που μεταφέρουν εκεί γραφεία τους, αλλά και καλύτερη επαφή με αγορές και δεδομένα εκτός της χώρας τους. Γεγονός που θέτει το ερώτημα: θα μπορούσε η Αθήνα να γίνει μια τέτοια πόλη; NW

εγκαινίασε τη λειτουργία της – «το όνειρο έγινε πραγματικότητα», όπως δήλωσαν χαρακτηριστικά με έκδηλη συγκινησιακή φόρτιση, οι τρεις πρωτεργάτες

αυτής της πρωτοβουλίας, καθηγητές Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, Χρίστος Παπαδημητρίου και Τίμος Σελλής. Στόχος και ελπίδα τους «να γίνει ένας κόμβος έρευνας, κυρίως βασικής αλλά και εφαρμοσμένης, που θα αναδείξει το ταλέντο της χώρας μας σ’ όλο τον κόσμο κι, επίσης, θα δημιουργήσει δραστηριότητες διεθνούς εμβέλειας», όπως τον περιέγραψε ο επιστημονικός υπεύθυνος της Μονάδας, κ. Σελλής, μιλώντας μαζί με τους άλλους δυο εμπνευστές και τον Πρόεδρο & Γεν. Διευθυντή του «Αθη-

νά», Γιάννη Εμίρη, στη συνάντηση με τους εκπροσώπους του Τύπου στις εγκαταστάσεις του ΕΚ, που προηγήθηκε. Το netweek ήταν εκεί, καταγράφοντας αυτή τη σημαντική εξέλιξη που ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια (αν και «ζούσε» στο μυαλό του Χρήστου Παπαδημητρίου επί τέσσερις δεκαετίες, όπως ομολόγησε ο ίδιος, βουρκωμένος) και πλέον παίρνει σάρκα και οστά. Η έναρξη της λειτουργίας της Μονάδας -που επισφραγίστηκε λίγες ημέρες αργότερα, στις 28 Δεκεμβρίου, με την πρόδρομη ανακοίνωση χορήγησης υποτροφιών σε υποψηφίους διδάκτορες για τη διεξαγωγή υψηλού επιπέδου έρευνας στον «Αρχιμήδη»- έχει ήδη προκαλέσει διεθνές ενδιαφέρον, καθώς οι τρεις επικεφαλής θεωρούνται από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες στον συγκεκριμένο χώρο. Ως πρώτες προτεραιότητες, από πλευράς θεματικών αξόνων, έχουν δώσει την επεξεργασία γλώσσας και εικόνας, τις νευροεπιστήμες, την ιατρική και την αξιοπιστία της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ ως ισχυρότερες βλέπουν τις συνέργειες με σχολές Μηχανικών, Φυσικών Επιστημών και Ιατρικής. Ο καθηγητής στο MIT, κ. Δασκαλάκης, εκμυστηρεύτηκε πώς «πάντοτε ονειρευόμουν ένα επιστημονικό κέντρο διεθνών προδιαγραφών στην Ελλάδα. Σήμερα πια το έχουμε! Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε με το κέντρο, είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων των Ελλήνων επιστημόνων σε διεθνές επίπεδο», ενώ ο καθηγητής στο Columbia κ. Παπαδημητρίου τόνισε πώς «τα οφέλη της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι πάρα πολλά και υπάρχουν πολλοί άξιοι Έλληνες επιστήμονες που με τον ‘Αρχιμήδη’ θα μπορέσουν να δημιουργήσουν τις κατάλληλες ωσμώσεις και συνέργειες».

τα Ινστιτούτα και τις άλλες Μονάδες του ΕΚ «Αθηνά» δημιουργεί μια δυναμική που θα ωφελήσει το Ερευνητικό Κέντρο, αλλά ταυτόχρονα θα προβάλει και τη χώρα διεθνώς.

Ο «Αρχιμήδης» είναι μία εμβληματική πρωτοβουλία για την Ελλάδα, καθώς μέσα από τη δράση του δεν θα αναβαθμιστεί μόνο ένας ερευνητικός οργανισμός, αλλά φιλοδοξεί να αποτελέσει έναν κόμβο που θα προσφέρει υψηλού επιπέδου ευκαιρίες σε ερευνητές προς όφελος της χώρας

Το όραµα και η ίδρυση Ο Τίμος Σελλής χαρακτήρισε, σε ερώτησή μας, την ίδρυση της Μονάδας ως «επιστέγασμα μιας πολύχρονης σημαντικής προσπάθειας», πριν περιγράψει στο netweek τα πρώτα της βήματα και τις μελλοντικές προοπτικές της… «Η πρότασή μας υποβλήθηκε στην Επιτροπή ‘Ελλάδα 2021’, προκειμένου να ενσωματωθεί στο πρόγραμμά της και στον άξονα «Το 2021 ως παράθυρο στο μέλλον». Με τη στήριξή της, διαμορφώθηκε ολοκληρωμένο Business Plan, το οποίο εγκρίθηκε από το RRF (Recovery & Resilience Facility), διασφαλίζοντας τη χρηματοδότησή μας για την επόμενη πενταετία. Με τη σειρά της, η Πολιτεία την ενέταξε στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0, με αποτέλεσμα να πάρει σάρκα και οστά ο «Αρχιμήδης», ως ανεξάρτητη Μονάδα του ΕΚ «Αθηνά, το οποίο παραμένει το μοναδικό Ερευνητικό Κέντρο στην χώρα που επικεντρώνεται αποκλειστικά στις νέες τεχνολογίες διαχείρισης πληροφορίας, υπολογιστικών μεθόδων και επικοινωνιών. Επομένως, η συνέργεια και συγγένεια με

Το µοντέλο λειτουργίας «Δημιουργείται μια ερευνητική μονάδα που θα υπηρετεί τόσο τη βασική, όσο και την εφαρμοσμένη έρευνα και θα είναι συνδεδεμένη με ελληνικά, αλλά και ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα, με κύρια αποστολή την ενίσχυση των συνεργειών μεταξύ ώριμων Ελλήνων ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με νέους επιστήμονες (για παράδειγμα, υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδακτορικούς ερευνητές), στις περιοχές της Τεχνητής Νοημοσύνης, της Επιστήμης των Δεδομένων και των Αλγορίθμων. «Ο ‘Αρχιμήδης’ είναι μια εμβληματική πρωτοβουλία για την Ελλάδα, καθώς μέσα από τη δράση του δεν θα αναβαθμιστεί μονάχα ένας ερευνητικός οργανισμός - φιλοδοξία μας είναι η δημιουργία ενός κόμβου πανελλήνιας εμβέλειας, που θα προσφέρει υψηλού επιπέδου ευκαιρίες συνεργασίας σε νέους και ώριμους ερευνητές προς όφελος της χώρας. Θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, βοηθώντας τα να συμμετάσχουν, μέσω των στελεχών τους, σε έρευνα παγκόσμιας κλάσης, με παράλληλη προώθηση των αποτελεσμάτων της στην αγορά, ενώ -σε βάθος χρόνου- επιδιώκουμε και την ανάπτυξη συνεργειών με τον επιχειρηματικό χώρο, προκειμένου να δημιουργηθεί μια θερμοκοιτίδα νεοφυούς επιχειρηματικότητας σ’ αυτούς τους τρεις τομείς και όχι μόνο (ΣΣ. στη συζήτηση, οι «Τρεις Ιεράρχες», όπως τους αποκάλεσε εύστοχα το μέλος του 9μελούς Επιστημονικού Συμβουλίου της Μονάδας και πρόεδρος της ACM, καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης, δεν έκρυψαν ότι επιζητούν τη δημιουργία κρίσιμης μάζας και οικοσυστήματος έρευνας και σε άλλους, χαρακτηριστικά ‘ελληνικούς’ κλάδους, όπως η ναυτιλία, ο τουρισμός, αλλά και η προστασία του περιβάλλοντος). Επίσης, θα αναπτυχθούν συνέργειες με αντίστοιχες πρωτοβουλίες, προκειμένου να διευκολύνεται η μεταφορά των ερευνητικών αποτελεσμάτων στην αγορά. Οι πόροι της Μονάδας «Ο «Αρχιμήδης» θα χρησιμοποιήσει τους πόρους από το Ελλάδα 2.0 (21,4 Μ€) για την ίδρυση και αρχική του ανάπτυξη, με ορίζοντα πενταετίας. Όμως, στη συνέχεια θα στηριχτεί αποκλειστικά σε ιδίους πόρους που θα αντλεί μέσα από διεθνείς χρηματοδοτήσεις ερευνητικών προγραμμάτων, έσοδα από την παροχή συμβουλευτικών και ερευνητικών υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς, δωρεές, χορηγίες, κ.λπ.

Οι επικεφαλής των ερευνητικών ομάδων θα δημιουργήσουν ένα state of the art περιβάλλον, το οποίο θα μπορεί να προσελκύει συνεργασίες με παγκόσμιας εμβέλειας επιχειρήσεις σε πολλούς παραγωγικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων -σε δεύτερο στάδιο- και των βιομηχανικών διδακτορικών. «Κύριος στόχος μας είναι ο «Αρχιμήδης» να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία στην Ελλάδα μιας κοινότητας επιστημόνων και μηχανικών παγκόσμιας κλάσης, η οποία θα προσελκύσει επενδύσεις και τεχνολογική καινοτομία. Η επιλογή των συγκεκριμένων τεχνολογικών πεδίων (Τεχνητή Νοημοσύνη, Επιστήμη Δεδομένων και Αλγόριθμοι) θα οδηγήσει σε μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη υψηλών αποδόσεων και εντατική αξιοποίηση του δυναμικού των ταλέντων, ενώ, κατά δεύτερο, η καλλιέργεια τακτικών και απρόσκοπτων συνεργειών μεταξύ της ελληνικής ακαδημαϊκής διασποράς και του εγχώριου ταλέντου, θα συμβάλει στη μείωση του brain drain, που παρατηρείται έντονα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. «Αναμένουμε, τέλος, άμεσα νέες συνεργασίες μεταξύ κορυφαίων πανεπιστημίων και εταιρειών τεχνολογίας του εξωτερικού με τα αντίστοιχα ελληνικά ιδρύματα και εταιρείες, προσελκύοντας ερευνητές διεθνούς φήμης οι οποίοι θα επενδύσουν ποσοστό

σε, ως είθισται, με ερωτήσεις στους τρεις πρωτεργάτες. Η σημαντικότερη απ’ όσες κλήθηκαν να απαντήσουν, αφορούσε στο πού θα βρίσκεται η Μονάδα έπειτα από πέντε χρόνια, όταν θα εξαντλείται πιά και η «προίκα» της από το RRF. Η απάντηση -στην οποία όλοι συνεισέφεραν- ήταν ότι προφανώς θα ήθελαν να υπάρξει συνέχεια, αλλά και να έχει ικανοποιηθεί μια σειρά από προαπαιτούμενα, όπως να προβληθεί διεθνώς η Ελλάδα, να λειτουργήσει με επιτυχία η θερμοκοιτίδα η οποία προβλέπεται στο πλαίσιο του «Αρχιμήδη» έχοντας ως στόχο την επιστημονική καινοτομία και επιτεύγματα παγκόσμιου βεληνεκούς, αλλά και να προκύψουν θετικά αποτελέσματα από τις μελλοντικές spin-offs και τη μεταφορά τεχνολογίας της Μονάδας. Και οι τρεις χαρακτήρισαν κομβικό το θέμα της αποκατάστασης κλίματος εμπιστοσύνης ως προς την προσφορά του «Αρχιμήδη» στην κοινωνία, καθώς μόνον έτσι θα σταθούν οι εκπαιδευτικές και όποιες άλλες δράσεις της, με θετικό κοινωνικό πρόσημο, ενώ θα πειστούν μεγάλοι οργανισμοί να τους συνδράμουν, συμμετέχοντας και στηρίζοντας τα project που υλοποιεί η Μονάδα με τους επιστήμονες και τους φοιτητές της.

πριν από τα επίσημα εγκαίνια, στις εγκαταστάσεις που φιλοξενούν σήμερα τον «Αρχιμήδη» (μόλις λίγες δεκάδες μέτρα μακριά από εκείνες του «Αθηνά», στον Παράδεισο Αμαρουσίου, όμως στον προϋπολογισμό του περιλαμβάνεται και η κατασκευή κτηρίων, με τον ανάλογο εξοπλισμό) έκλει-

Μονάδας, που είναι ο πολύπειρος Μεταλλειολόγος, Φυσικός και καινοτόμος εκπαιδευτικός, Κωστής Κοντογιάννης. Οι αιτήσεις συμμετοχής που είχαν γίνει ως τα τέλη Δεκεμβρίου ανέρχονταν σε 75 - έχουν ήδη επιλεγεί οι 20 ερευνητές που

διοικητικός

μήδη» και θα εγκατασταθούν στη Μονάδα ως το τέλος του 2023, καθώς αποδίδεται μεγάλη σημασία στη φυσική παρουσία, απαραίτητη για την επιδιωκόμενη όσμωση. Οι μισοί από αυτούς προέρχονται από την Ελλάδα και οι άλλοι μισοί από το εξωτερικό, καθώς ένας από τους βασικούς στόχους του «Αρχιμήδη» είναι η αξιοποίηση των Ελλήνων ερευνητών που βρίσκονται εκτός συνόρων και γενικότερα ο περιορισμός του brain drain. Μάλιστα, κάποιοι από αυτούς ταξίδεψαν από την Ελλάδα και το εξωτερικό στην Αθήνα, για να είναι παρόντες στην τελετή των εγκαινίων. Κοινός τόπος στις σύντομες δημόσιες δηλώσεις τους, η ετοιμότητα τους να αγκαλιάσουν την πρωτοβουλία, που οι περισσότεροι χαρακτήρισαν ως εξαιρετική επιλογή, προκειμένου να συνδράμουν και να στηρίξουν τους στόχους της. Κι απ’ ό,τι φαίνεται, δεν θα είναι οι μόνοι… Ο υφυπουργός Ανάπτυξης & Επενδύσεων, Χρίστος Δήμας, ο οποίος εκπροσώπησε την κυβέρνηση στα εγκαίνια, υπογράμμισε ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη, η Επιστήμη Δεδομένων και οι Αλγόριθμοι επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την καθημερινότητα μας, από τις επιχειρήσεις και τον κλάδο της υγείας ως την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τις κοινωνικές επιστήμες. Η δημιουργία της ερευνητικής δομής ‘Αρχιμήδης’ στο Ερευνητικό Κέντρο ‘Αθηνά’, με τη χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης, σηματοδοτεί την στόχευσή μας να αξιοποιήσουμε την γνώση και τη δυναμική κορυφαίων διακεκριμένων Ελλήνων επιστημόνων από όλο τον κόσμο σ’ αυτούς τους τομείς αιχμής». Ο υφυπουργός κατέληξε εκφράζοντας τη βεβαιότητά του πως «ο ‘Αρχιμήδης’ μέρα με την ημέρα θα μεγαλώνει, βάζοντας την Ελλάδα να πρωταγωνιστεί στις εξελίξεις».

Αµφίδροµη στήριξη

Παρούσα στην εκδήλωση των εγκαινίων ήταν και η Πρόεδρος της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, που πρώτη αναγνώρισε τη σημασία του εγχειρήματος και στήριξε οικονομικά την εκπόνηση του business plan του. Υπογράμμισε, μάλιστα, ότι η δημιουργία του «Αρχιμήδη» ήταν ίσως το σημαντικότερο από τα έργα που στήριξε η Επιτροπή στην κατηγορία «Ανοίγουμε παράθυρο στο μέλλον». Όπως είπε «πήραμε την ιδέα που έφεραν τρεις ξεχωριστοί επιστήμονες, ο κ. Σελλής και οι κ. Παπαδημητρίου και Δασκαλάκης, που ήταν μέλη της Ολομέλειας της Επιτροπής, διαθέσαμε όσους ανθρώπινους πόρους χρειάστηκαν για να μετατραπεί αυτή η πρόταση σε συνεκτικό, κοστολογημένο και υλοποιήσιμο επιχειρηματικό σχέδιο, παραδώσαμε το σχέδιο στην Πολιτεία μέσω του υπουργείου Ανάπτυξης και, τελικά, αυτό κατέληξε να εγκριθεί από τον RRF και να ενταχθεί στο φιλόδοξο σχέδιο ΕΛΛΑΔΑ 2.0. Είναι σαν να ζήσαμε από κοντά κι από πρώτο χέρι τη ‘συνωμοσία του Σύμπαντος’, προκειμένου να υλοποιηθεί κάτι σημαντικό, που μόνο καλό μπορεί να φέρει. Τη ‘συνωμοσία’ που, στην πραγματικότητα, είναι αποτελεσματική συνέργεια πολλών ανθρώπων και φορέων, στηριγμένη σε αμοιβαία εμπιστοσύνη και καλή θέληση». Από την πλευρά του, τέλος, ο Πρόεδρος & Γεν. Διευθυντής του ΕΚ «Αθηνά», Γιάννης Εμίρης, τόνισε πως «η λειτουργία του ‘Αρχιμήδη’ και η ερευνητική του στόχευση συμπληρώνει άριστα τις παραδοσιακές ομάδες του ΕΚ, προσδίδοντας ταυτόχρονα νέα έμφαση στο σύγχρονο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης και στην πιο θεμελιακή περιοχή των Αλγορίθμων». Πρόσθεσε δε, ότι «χάρη στο φιλόδοξο πρόγραμμα που υλοποιεί, ο ‘Αρχιμήδης’ θα ενισχύσει τη γεωγραφική διάσταση και του ‘Αθηνά’ σε πανελλήνια, αλλά και διεθνή κλίμακα». NW

στην φοιτητική «start up» “Drug n’ Drop” από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΕΚΠΑ, που αποτελείται

από τους Nικόλα Σπυρέλλη, Αλεξία Βασιλάκη και Γιάννη Σπυρέλλη, για την κατάκτηση της Πανευρωπαϊκής 3ης θέσης του Junior Achievement - GEN-E 2023 με τον έξυπνο κάδο διαχείρισης φαρμάκων που δημιούργησε. Δεύτερο τιμητικό βραβείο απονεμήθηκε στον Γιάννη Κωτσή-Γιανναράκη, για τη συνεισφορά του στην εδραίωση και ανάπτυξη του κλάδου των κινητών εφαρμογών στη χώρα μας, όπου υπήρξε κύριος συντελεστής ως Γενικός Διευθυντής του ΣΕΚΕΕ και συνεχίζει και σήμερα από τη θέση του Συντονιστή του κόμβου Ψηφιακής Καινοτομίας GR digiGOVinnoHUB και άλλων δράσεων καινοτομίας στην ΕΔΥΤΕ - Εθνικό Δίκτυο Υποδομών

MOBILE BRAND OF THE YEAR: EUROBANK

«H ανάδειξη της Eurobank ως Mobile brand of the year, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, επιβραβεύει την απόφασή μας να αναδείξουμε την παροχή βέλτιστων mobile-first υπηρεσιών σε στρατηγική προτεραιότητα της Τράπεζας. Η αρχιτεκτονική του Eurobank Mobile App, στηρίζεται στην αξιοποίηση καινοτόμων ψηφιακών τεχνολογιών, για τη δημιουργία ενός εύχρηστου και ασφαλούς καναλιού, που γεφυρώνει την επικοινωνία με τον πελάτη ανά πάσα στιγμή, χωρίς περιορισμούς. Σταθερή επιδίωξη αλλά και πρόκληση είναι η διαρκής τεχνολογική αναβάθμιση και εμπλουτισμός του Eurobank Mobile App, ώστε να αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς στη σχέση των πελατών με την τράπεζα, καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών τους μέσω μιας ξεχωριστής εμπειρίας εξυπηρέτησης». Χριστίνα Αποστόλου, Επικεφαλής Mobile Banking Services Eurobank.

MOBILE AGENCY OF THE YEAR:

ATCOM «Η βράβευση της ATCOM ως Mobile Agency of the Year για δεύτερη συνεχή χρονιά, επιβεβαιώνει εκ νέου την πεποίθησή μας ότι το Mobile Business πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται στο ψηφιακό οικοσύστημα. Συνεχίζουμε να επενδύουμε στη δημιουργία και την υλοποίηση mobile στρατηγικών που ξεχωρίζουν, μεγιστοποιώντας τον θετικό αντίκτυπο τόσο στην αγορά όσο και στην καθημερινότητα όλων μας. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε, για ακόμα μια φορά, τον θεσμό των Mobile Excellence Awards και να συγχαρούμε τους συνεργάτες μας, καθώς και την ομάδα της ATCOM, που δίνει πάντα τον καλύτερό της εαυτό». Ιάσων Καταρόπουλος, Chief Commercial Officer, ATCOM MOBILE NETWORK OF THE YEAR: VODAFONE

EUROBANK - Mobile Brand of the Year

ATCOM - Mobile Agency of the Year

VODAFONE - Mobile Network of the Year

GOLD

SILVER Coffee Island

BRONZE

GOLD

SILVER

BRONZE Coffee Island

My Rewards / My Rewards Tapme / Skip the line / Omnichannel Offers Καφεκοπτείου // Integration of Mobile in a Multi-Channel & Omni-Channel Strategy

BRONZE

∆ΕΗ chatbot // Mobile-based Intelligent Technologies (AI, chat-bots, facial recognition)

Mobile Digital Transformation

Digital Innovation through Mobile

GOLD

SILVER EUROBANK - ATCOM // Eurobank Mobile App – Payment Initiation

BRONZE Optima bank // Multi profile για επιχειρήσεις

Improve Customer Service and Retention through

Μετά από δύο και πλέον χρόνια από το ξέσπασµα της πανδηµίας και την επιβεβληµένη αποµακρυσµένη εργασία, η οποία ξεκίνησε ως ανάγκη και εξελίχθηκε σε σύνηθες κοµµάτι του τρόπου εργασίας, φαίνεται ότι πολλές εταιρείες δεν παρέχουν στους remote workers καθόλου εκπαίδευση σε θέµατα cybersecurity awareness, παρόλο που οι εργαζόµενοι αυτοί έχουν συχνά πρόσβαση σε ευαίσθητα εταιρικά δεδοµένα. Σύµφωνα µε έρευνα της Hornetsecurity, µε τη συµµετοχή 1000 ΙΤ επαγγελµατιών διαφόρων εταιρειών σε όλο τον κόσµο, το 33% των επιχειρήσεων δεν παρέχει κανένα είδος cybersecurity awareness training στο remote ανθρώπινο δυναµικό τους. Την ίδια στιγµή, τα τρία τέταρτα αυτών των εργαζοµένων (74%) έχουν πρόσβαση σε κρίσιµης σηµασίας δεδοµένα, βάζοντας έτσι σε κίνδυνο τους εργοδότες τους για πολύ ακριβά cyber περιστατικά τα οποία µπορούν να καταστρέψουν τη φήµη της εταιρείας. Λιγάκι -έως πολύ- οξύµωρο, καθώς η ασφάλεια συστηµάτων και πληροφοριών εµφανίζεται πάντα πολύ ψηλά στις εταιρικές προτεραιότητες, µεγάλα ποσά δαπανούνται σε σχετικές τεχνολογίες ενώ είναι κοινή παραδοχή ότι ο πλέον αδύναµος κρίκος είναι ο ανθρώπινος παράγοντας.

∆ύσκολοι καιροί για πρίγκιπες, ακόµα και του tech. H Tesla ανακοίνωσε στις αρχές του µήνα ότι εξετάζει να µειώσει την τιµή των αυτοκινήτων της µέχρι και 20% προκειµένου να διατηρήσει τη ζήτηση, η οποία προφανώς πήρε τον κατήφορο. Στο οικοσύστηµα της εικονικής πραγµατικότητας το πρόβληµα του κόστους του απαιτούµενου hardware συνεχίζει να επιβάλει τον ρυθµό µε τον οποίο πλησιάζει. Τα καινούργια VR goggles της HTC, Vive XR Elite, που αναµένονται το µήνα που έρχεται θα ξεκινούν λίγο πάνω από 1000 ευρώ, ποσό µάλλον µεγάλο για να ξεκινήσει ένας πιτσιρικάς τις βόλτες του στον εικονικό κόσµο. Όταν για παράδειγµα ένα ηλεκτροκίνητο πατίνι/ scooter στο ίδιο επίπεδο τιµής λύνει το πρόβληµα της µετακίνησης. Όσο για τα VR set της Meta που λανσαρίστηκαν πριν από λίγους µήνες στα 1500 περίπου δολάρια, το µόνο που ξέρουµε είναι ότι η Meta αποφεύγει να αναφέρει οτιδήποτε για τις µέχρι τώρα πωλήσεις τους. Από την Apple ουδέν VR νεότερο και τα πράγµατα δεν δείχνουν καλά, αφού όπως ανακοινώθηκε από το αφεντικό της, Tim Cook, θα µειώσει το µισθό του κατά 40%. Την ίδια στιγµή οι ψηφιακές τεχνολογίες απεικόνισης και το ΑΙ συνεχίζουν να δίνουν λύσεις σε πιο ζωτικά προβλήµατα. Έτσι η startup Niramai στην Ινδία συνδύασε την τεχνολογία thermal imaging µε ΑΙ εφαρµογή που ανέπτυξε η ίδια, για να δηµιουργήσει ένα φτηνό και εύκολο υποκατάστατο της µαστογραφίας. Η αποτελεσµατικότητα του δεν είναι ακόµα 100% αυτή της κανονικής µαστογραφίας, αλλά σε µια χώρα όπου οι µισές γυναίκες που ασθενούν από καρκίνο του µαστού πεθαίνουν, συχνά λόγω καθυστερηµένης διάγνωσης, αφού η πρόσβαση σε µονάδες µαστογραφίας είναι µικρή λόγω του κόστους, η διαφορά θα είναι µεγάλη. Παράπλευρο κέρδος είναι ότι µια γιατρός µε ένα laptop και µια ειδική κάµερα εξετάζει

που

λίγες ηµέρες, στο πάντα δηµοφιλές ετήσιο Consumer Electronic Show, του Λας Βέγκας. Η λογική τους, ατράνταχτη: αφού δεν µπορούµε ούτε είναι όµορφο να στήνουµε κάµερες ασφαλείας παντού στο σπίτι, γιατί να µην κάνουµε την κάµερα… ιπτάµενη; Αυτό έκαναν, λοιπόν: έφτιαξαν µια κάµερα µε έλικες, που µπορεί να απογειωθεί από τη βάση-φορτιστή της, να κάνει περιπολία στο σπίτι ακολουθώντας µα από τις 50 διαφορετικές διαδροµές στη µνήµη της, και να επιστρέψει έπειτα από 5 λεπτά max, αφού έχει προηγουµένως στείλει «ζωντανή» εικόνα στο κινητό του χρήστη της. Αν ενδιαφέρεστε, θα βγει στην αγορά του χρόνου, µε τιµή γύρω στα 250 $. Οι άνθρωποι είναι «Θεοί», είπαµε!