Netweek Τεύχος 462

και η Ταµάρα Σαγιούν, Executive Vice President & Operations και Executive Vice President & Financial Director, αντίστοιχα, µιλούν για το όραµα και τον στόχο να διατηρήσουν την Algosystems στην πρώτη γραµµή της τεχνολογικής καινοτοµίας, δηµιουργώντας ταυτόχρονα µία µοντέρνα εταιρική ταυτότητα και κουλτούρα, ακεραιότητας, διαφάνειας, σεβασµού

36 Οι επιπτώσεις της “Μεγάλης Παραίτησης” στο χώρο της τεχνολογίας Η κύρια αιτία της Μεγάλης Παραίτησης είναι πιθανότατα ο έντονος ανταγωνισμός για την εξεύρεση επαγγελματιών πληροφορικής, παγκοσμίως 39 Γιάννης Ιωαννίδης: Στόχος µας, η ACM να πάει µπροστά την ανθρωπότητα Ο νέος πρόεδρος του μεγαλύτερου οργανισμού επαγγελματιών Πληροφορικής στον κόσμο, μιλάει αποκλειστικά στο netweek για τις τεράστιες προκλήσεις και ευκαιρίες που αντιμετωπίζει ο κλάδος

42 ΙΤ@2023: Προβλέψεις και Τάσεις Μετά από μια δύσκολη χρονιά το παγκόσμιο ΙΤ -και μαζί του και το netweek- μισοκλείνει τα μάτια και προσπαθεί να αναγνωρίσει το σχήμα του μέλλοντος όπως αυτό διαγράφεται στον ορίζοντα του 2023.

44 Ψηλαφώντας ένα έξυπνο µέλλον Την ώρα που η Τεχνητή Νοημοσύνη δείχνει να είναι κυρίαρχη ελπίδα ανάμεσα στις τεχνολογίες πληροφορίας, η επιταχυνόμενη ανάπτυξη της γεννά ερωτήματα και φόβους για την μορφή που θα πάρει στο μέλλον

46 Sasho Tasevski: Κτίζουµε ένα «αναγκο-κεντρικό» οικοσύστηµα Ο Presales Director της Dell Technologies για την Κεντρική & Ανατολική Ευρώπη μιλάει αποκλειστικά στο netweek για τους προσαρμοσμένους στη νέα κανονικότητα στόχους τους, την ολοκληρωμένη υποστήριξη της απομακρυσμένης εργασίας και την κάλυψη των

Μία ακόµα δύσκολη χρονιά;

Κατά τη διάρκεια της εναρκτήριας οµιλίας στο πρόσφατο Gartner IT Symposium στη Βαρκελώνη, οι αναλυτές της Gartner υποστήριξαν ότι οι CIOs θα πρέπει να στραφούν στην τελευταία τάση, δηλαδή τη βιώσιµη ανάπτυξη, προκειµένου να οδηγήσουν τον επιχειρηµατικό µετασχηµατισµό, εστιάζοντας σε τρεις βασικές στρατηγικές: «επαναστατική εργασία», για την ενδυνάµωση του ανθρώπινου δυναµικού, «υπεύθυνη επένδυση» για την εξισορρόπηση οικονοµικών στόχων και στόχων βιωσιµότητας και «ανθεκτική ασφάλεια» για την υποστήριξη των επιχειρηµατικών στόχων «χωρίς να τους περιορίζει». Η managing VP της Gartner, Mary Mesaglio, δήλωσε ότι παραµένει αισιόδοξη για τις επενδύσεις στην τεχνολογία, µε την τελευταία κρίση να προσφέρει στους CIO ακόµη µία ευκαιρία να «κάνουν τη διαφορά». Ωστόσο, σύµφωνα µε την 2023 Gartner CIO and Technology Executive Survey, που επίσης κυκλοφόρησε πρόσφατα, οι CIOs στην περιοχή ΕΜΕΑ αναµένουν τους προϋπολογισµούς τους να αυξηθούν κατά 4,4 % κατά µέσο όρο την επόµενη χρονιά, ποσοστό µικρότερο από το 6,5% του προβλεπόµενου παγκόσµιου πληθωρισµού. Η έρευνα, στην οποία συµµετείχαν περισσότεροι από 2000 ερωτηθέντες από 81 χώρες, αναφέρει ότι οι επιχειρηµατικές προτεραιότητες για τους CIOs στην ΕΜΕΑ για το επόµενο διάστηµα είναι η ανάπτυξη και ο ψηφιακός µετασχηµατισµός, µε τις επενδύσεις να εστιάζουν στο cyber και information security (70%), στο business intelligence και τα data analytics (53%) και τις cloud πλατφόρµες (48%). Ακόµα, το 34% δηλώνει ότι θα αυξηθούν οι επενδύσεις σε τεχνητή νοηµοσύνη (ΑΙ) και το 24% σε υπερ-αυτοµατισµό (hyper-automation). H Gartner έχει εντοπίσει τρεις «force multipliers/ πολλαπλασιαστές

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Αγγελική Κορρέ ΣΥΝΤΑΞΗ Γιάννης Ριζόπουλος, Βαγγέλης Βαγγελάτος ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Μαρία Βαλλή, mvalli@boussias.com ΥΠΟ∆ΟΧH ∆ΙΑΦHΜΙΣΗΣ Ρούλη Σαµίου, rsamiou@boussias.com ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Aλέξανδρος Καρβουτζής ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ Κορνήλιος Σαραντίογλου

IMAGE BANK adobestock.com ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Ρίτα Κανδάκη ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟ∆ΕΣΙΑ Pressious Arvanitidis ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΕΝΘΕΣΗ ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ Presstime ΣΥΝ∆ΡΟΜΕΣ: € 99 ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Κωνσταντίνος Χασιώτης, Λίνα Γκολοµάζου, Αλέξης Σουλιώτης ΕΚ∆ΟΤΗΣ

µήπως δεις τι µας περιµένει; Εµ, βέβαια, έφτασε η ώρα, η παράδοση πρέπει να τηρηθεί! Αλλά, τι να πρωτοπώ, βρε παιδί µου… χάος, αυτό που βλέπω! Ψάχνεις στον διεθνή Τύπο και δεν µπορείς να βγάλεις συµπέρασµα, πέρα από κάποιες «σταθερές» που συνεχίζονται (βλέπε ψηφιακό µετασχηµατισµό, cloud και ΑΙ), απλώς επειδή δεν ολοκληρώθηκαν ακόµα, αν αυτό συµβεί ποτέ… Ποικίλουν οι οπτικές και τα ειδικά ενδιαφέροντα, βλέπεις. Η ΙΕΕΕ, η διεθνής «συλλογικότητα» των ηλεκτρολόγων µηχανικών, ας πούµε, βάζει στο δικό της Top-5 για το ’23 cloud, 5G, metaverse, ηλεκτρικά αυτοκίνητο και Industrial IoT. Μια καλή πηγή, στην οποία ο «παλιός» προστρέχει χρόνια χωρίς να διαψευσθεί, παραµένουν οι εταιρίες ερευνών. Η Gartner, για παράδειγµα, βλέπει για το ’23 δέκα στρατηγικές τάσεις µε έντονη κινητικότητα, τις οποίες εντάσσει σε τρεις βασικές οµάδες: βελτιστοποίηση των πληροφοριακών συστηµάτων µε τη χρήση ΑΙ και λήψη αποφάσεων βάσει δεδοµένων, µεγαλύτερη κλιµάκωση στα verticals µε έµφαση στη συνδεσιµότητα και τα νέα προϊόντα και, τέλος, αλλαγή µοντέλου στις επιχειρήσεις, µε επανεφεύρεση της σχέσης εργαζοµένων και πελατών. Κοινός παρονοµαστής σε όλα, το sustainability by default, η εξαρχής προώθηση της βιωσιµότητας. Η IDC, πάλι, ανοίγει τις προβλέψεις της σε ορίζοντα πενταετίας, θεωρώντας ότι οι ανατροπές που ήδη βιώνουµε, χρειάζονται χρόνο για να δοκιµαστούν στην πράξη και να γίνουν αποδεκτές. Σ’ αυτές κατατάσσει µε θετικό πρόσηµο το Robotic Process Automation, µε αρνητικό την έλλειψη κρίσιµων δεξιοτήτων, µε ουδέτερο τη βιωσιµότητα και την ανθεκτικότητα, µε επίσης θετικό την υιοθέτηση υπηρεσιών as-a-Service σε πλήθος τοµείς, από υποδοµές ως ασφάλεια και βεβαίως λογισµικό, ενώ «χτυπάει καµπανάκι» για αλλαγή της νοοτροπίας των εργαζοµένων, που δεν εµπιστεύονται ακόµα ως συν-εργάτες τους ροµποτικά και αυτόνοµα συστήµατα, µε αποτέλεσµα αρνητικές συνέπειες και κινδύνους στην παραγωγή. Στο ίδιο µήκος κύµατος και η Forrester, που συµφωνεί στα βασικά (δεξιότητες, εµπιστοσύνη, metaverse). Τι κάνουµε; Καλού-κακού, προσδεθείτε γιατί αναµένονται αναταράξεις. Μια καλύτερη χρονιά να έχουµε, η ευχή του «παλιού»!

Lamda Hellix: «Αυλαία» για τον Απόστολο Κάκκο

Την αποχώρησή του- στις αρχές του 2023- από το «τιµόνι» της Lamda Hellix, η οποία αλλάζει πλέον εταιρική ταυτότητα και µετονοµάζεται σε Digital Realty, ανακοίνωσε ο Απόστολος Κάκκος κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του νέου κέντρου δεδοµένων της εταιρείας στο Κορωπί. Ο κ. Κάκκος ολοκλη-ρώνει µία διαδροµή 20 ετών µε αφετηρία το 2002, έτος ίδρυσης της Lamda Hellix, διαβλέποντας τότε πως θα υπάρξει η ανά-γκη για την δηµιουργία ουδέτερων παρο-χών υπηρεσιών data centers στην Ελλάδα και τελευταίο «σταθµό» την επίσηµη λει-τουργία του Lamda Hellix Athens 3, του µεγαλύτερου κέντρου δεδοµένων στην Ελλάδα και το τρίτο της εταιρείας στην Αθήνα. Επικεφαλής της εταιρείας στη νέα εποχή θα αναλάβει ο Chief Commercial & Technology Officer της Lamda Heliix, Αλέξανδρος Μπεχράκης, εκ των στενών συνεργατών του κ. Κάκκου. Η νέα εγκατάσταση που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο Κορωπί αναµένεται να προσφέρει 6,8 MW IT Power και 20 MVA συνολική ισχύ, µε τέσσερις διαθέσιµες αίθουσες δεδοµένων, ικανές να εξυπηρετήσουν δεκάδες χιλιάδες διακοµιστών και περιφερειακών συστηµάτων υψηλής πυκνότητας και περίπου 3.100 τ.µ. συνολικού εξοπλισµένου χώρου, σε συνολικές κτιριακές εγκαταστάσεις άνω των 8.600 τ.µ.

κυβερνοασφά-λειας, σύµφωνα µε την πανελλήνια έρευνα «The State of Cyber Security 2022», που διεξήγαγε η Pylones Hellas, µε την υποστήριξη του καθηγητή Χρήστο Ξενά-κη, του τµήµατος Ψηφιακών Συστηµάτων του Πανεπιστηµίου Πειραιώς, του Hellenic (ISC)² Chapter και σε συνεργασία µε το IT Security Pro. Στην έρευνα συµµετείχαν πάνω από 250 επαγγελµατίες και στελέ-χη της πληροφορικής από µια πληθώρα κλάδων και βιοµηχανιών. Κατά κύριο λόγω τα άτοµα απασχολούνται σε µεγάλες και µεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες ως

(10,50%)

ο ρυθµός ψηφιοποίησης του ∆ηµοσίου

σε παγκόσµιο

αργά βήµατα µπαίνει στην εποχή της ψηφιοποίησης ο δηµόσιος τοµέας, παγκοσµίως. Παρά την επιτάχυνση του ψηφιακού µετασχηµατισµού, που έφερε η πανδηµία, σήµερα µόλις το 7% των διευθυντικών στελεχών στον δηµόσιο τοµέα πιστεύει ότι ο οργανισµός του έχει επιτύχει τους στόχους του ψηφιακού µετασχηµατισµού. Αυτή η ψηφιακή υστέρηση συµβαίνει τη στιγµή που οι πολίτες αναµένουν, πλέον, από τη συναλλαγή τους µε τον ∆ηµόσιο τοµέα επίπεδα ποιότητας, ταχύτητας και ευκολίας ισάξια µε τον ιδιωτικό τοµέα, µε άµεση, απρόσκοπτη πρόσβαση στις υπηρεσίες µέσω πολλαπλών καναλιών. «Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσµο κινδυνεύουν να απογοητεύσουν τους πολίτες τους, λόγω του αργού ρυθµού της ψηφιοποίησης», διαπιστώνει έρευνα της EY (Πώς µπορούν τα στελέχη του δηµόσιου τοµέα και η τεχνολογία να ευθυγραµµιστούν για να εξυπηρετήσουν τους µελλοντικούς πολίτες;). Σύµφωνα µε την έρευνα, όχι µόνο λιγότερα από 1 στα 10 διευθυντικά στελέχη από τον δηµόσιο τοµέα πιστεύουν ότι ο οργανισµός τους έχει επιτύχει τους στόχους του ψηφιακού µετασχηµατισµού, αλλά η δυναµική για την ψηφιοποίηση, που δηµιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδηµίας, κινδυνεύει να χαθεί. Η ψηφιοποίηση προχωρά αργά, κυρίως λόγω της έλλειψης δεξιοτήτων και των απαρχαιωµένων τρόπων εργασίας. ∆εν είναι τυχαίο ότι η µάχη για τη διατήρηση του υπάρχοντος ανθρώπινου δυναµικού µε ψηφιακές δεξιότητες, µεταξύ των τριών κορυφαίων εµποδίων για την παροχή καλύτερων δηµόσιων υπηρεσιών.

γ) προσαρµογή στις απαιτήσεις του Γενικού Κανονισµού Προστασίας ∆εδοµένων και ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας, δ) υποστήριξη διαλειτουργικότητας µε τρίτα πληροφοριακά συστήµατα, όπως του ΟΣ∆∆Υ ΠΠ, της ΑΑ∆Ε, κ.λπ. Ψηφιοποίηση δικαστικών αποφάσεων που χρονολογούνται από το 1929. Σήµερα έχουν συνδεθεί τα πληροφοριακά συστήµατα της ολοµέλειας των δικηγορικών συλλόγων και του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους, έχουν ολοκληρωθεί και λειτουργούν η κοινοποίηση εγγράφων στο Νοµικό Συµβούλιο του Κράτους και η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων από ∆ικηγόρους. Στο πλαίσιο του έργου θα γίνει ψηφιοποίηση και ανωνυµοποίηση δικαστικών αποφάσεων από το 1929 µέχρι και το 1990 (περίπου 190.000 αποφάσεις), καθώς και ανάπτυξη συστήµατος για το σκοπό αυτό. Επιπλέον, θα αναπτυχθεί σύστηµα για την εξαγωγή και επεξεργασία σύνθετων στατιστικών στοιχείων, καθώς και για τη στοχευµένη παρακολούθηση της λειτουργίας και απόδοσης των ∆ιοικητικών ∆ικαστηρίων.

του έργου, η Intelli παρείχε - εκτός από την ολοκληρωµένη υπηρεσία ψηφιακής πιστοποίησης στο cloud - εξειδικευµένα Software Development Kits (SDK’s) της σε τεχνολογίες Android και iOS τα οποία ενσωµατώθηκαν στην winbank, την ψηφιακή πλατφόρµα της Τράπεζας Πειραιώς. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται για τον τελικό χρήστη µια βέλτιστη ψηφιακή εµπειρία και ένας αυτοµατοποιηµένος τρόπος ταυτοποίησης µε χρήση τεχνολογιών AI. Η συνολική λύση καλύπτει πλήρως τις απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος και των σχετικών ρυθµιστικών κανονισµών περί «Εξ Αποστάσεως Ταυτοποίησης Φυσικών Προσώπων». Οι νέοι δυνητικοί πελάτες της Τράπεζας Πειραιώς χρειάζεται να είναι φυσικά πρόσωπα, ιδιώτες, άνω των 18 ετών, να είναι υπόχρεοι φορολογικά στην Ελλάδα και να διαθέτουν κωδικούς TaxisNET. Μετά το λανσάρισµα της υπηρεσίας, ήδη σχεδιάζονται τα επόµενα βήµατα της συνεργασίας για επέκταση των customer journeys και περαιτέρω αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η πλατφόρµα idbox Digital Onboarding της Intelli.

εγΟι σηµαντικότερες ειδήσεις του µήνα που πέρασε Με τη συνεργασία του NetFax 7

λογής προγνώσεις για

επόµενη χρονιά. Μια πιο προσεκτική

από τις στατιστικές και τις αναλύσεις, αποκαλύπτει ότι οι θεµατικές που θα µας απασχολήσουν στον τοµέα της Ασφάλειας Πληροφοριών (εφεξής: ΑΠ) σε εταιρικό επίπεδο την επόµενη χρονιά δεν διαφέρουν κατά πολύ απότα ήδη γνωστά ζητήµατα. Οι ψηφιακές επιθέσεις µε χρήση κακόβουλου λογισµικού, οι κυβερνοεπιθέσεις µεταξύ κρατών, τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και η αυξηµένη εξάρτηση από την τηλεργασία βρίσκονται µεταξύ των πρωταγωνιστών για το 2023. Οι κακόβουλοι χρήστες και οι εγκληµατίες του κυβερνοχώρου αναµένεται να δράσουν µε µεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσµατικότητα, αλλά και να χρησιµοποιήσουν νέες τακτικές και τεχνικές ειδικά ως προς τη χρήση µεθόδων two factor authentication, οι οποίες φαίνεται να τους δυσκολεύουν, αλλά και ως προς τις υποδοµές cloud. Παράλληλα, η αλµατώδης αύξηση των κενών ασφάλειας (vulnerabilities) κάθε λογής εµπορικά διαθέσιµου λογισµικού θεωρείται δεδοµένη και µάλλον αναπόφευκτη. Το κατά πόσο οι εν λόγω απειλές στον τοµέα της ΑΠ θα καταφέρουν να πετύχουν τον στόχο τους εξαρτάται τόσο από τον βαθµό της αποτελεσµατικότητας των υφιστάµενων δικλείδων ασφάλειας (τεχνικών και διαχειριστικών), όσο και από την ταχύτητα εντοπισµού και

ERP της SoftOne επέλεξε η Coffee Lab

Τη λύση ERP της SoftOne επέλεξε για τον ψηφιακό µετασχηµατισµό της καθηµερινής της λειτουργίας η Coffee Lab, εταιρεία παραγωγής και franchise καφέ µε 170 και πλέον καταστήµατα σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η υλοποίηση του έργου πραγµατοποιήθηκε από τον πιστοποιηµένο συνεργάτη της SoftOne «Revival Consulting Services», ενοποιώντας την παραγωγική, εµπορική και οικονοµική δραστηριότητα της εταιρείας σε µία σύγχρονη πλατφόρµα ERP που επιτυγχάνει την αυτοµατοποίηση πλήθους καθηµερινών, χρονοβόρων εργασιών (όπως η διαχείριση παραγωγής, η παρακολούθηση αποθεµάτων, καθώς κι η διαχείριση παραγγελιών, εισπράξεων και πληρωµών), µειώνοντας σηµαντικά το λειτουργικό κόστος της επιχείρησης. Με εξειδικευµένες ενότητες και σε πλήρη διασύνδεση µε τη νέα πλατφόρµα B2Β/eCommerce της SoftOne, το σύστηµα υποστηρίζει πλήρως τη λειτουργία του κυκλώµατος franchise της Coffee Lab - από τη λήψη παραγγελιών, τη διαχείριση συµβολαίων ενοικίων και αιτηµάτων για το άνοιγµα νέων καταστηµάτων έως την παρακολούθηση των παγίων της εταιρείας που χορηγούνται υπό τη µορφή χρησιδανείων στο δίκτυο franchise. Την ίδια στιγµή, αυτοµατοποιεί τη διαδικασία του credit control µε προκαθορισµένους κανόνες πιστωτικού ελέγχου αλλά και αποστολή ενηµερωτικών email, τόσο στα εµπλεκόµενα καταστήµατα όσο και τα αρµόδια τµήµατα της εταιρείας.

εντάχθηκε

όµιλο της Adaptavist, που

στο πεδίο του ψηφιακού µετασχηµατισµού µε παρουσία και ο µεγαλύτερος partner της Atlassian παγκοσµίως. Η ολοκλήρωση της εξαγοράς από τον όµιλο της Adaptavist, «αποτελεί µια εξαιρετική εξέλιξη για τη Νimaworks, καθώς η ένταξη στον όµιλο ενισχύει σηµαντικά την ανταγωνιστικότητα της εταιρείας, δυναµώνει την παρουσία της στις αγορές της Ελλάδας, Κύπρου καθώς και σε όλη τη περιφέρεια EMEA και εµπλουτίζει τις υπηρεσίες και λύσεις που προσφέρει στους πελάτες της», σηµειώνεται σε σχετική ανακοίνωση. Το νέο εταιρικό σχήµα θα προσφέρει νέες υπηρεσίες για τους πελάτες της Nimaworks, υλοποιώντας τον ψηφιακό µετασχηµατισµό τους και επαναπροσδιορίζοντας την καθηµερινή επιχειρησιακή λειτουργία τους. Η εξαγορά επεκτείνει τις δυνατότητες και την εµβέλεια

τους.

πετρελαιοειδών και ενέργειας, αντίστοιχα. Η cloud πλατ-φόρµα Customer 360 της Salesforce, που υποστηρίζεται από ένα συγκεκριµέ-νο µοντέλο δεδοµένων για τον κλάδο, θα ενισχύσει τον όµιλο Motor Oil µέσω ενός ενοποιηµένου καναλιού, προσβάσιµου απόοποιαδήποτε κατάλληλη συσκευή, καλύπτοντας τις λειτουργίες πωλήσεων και εξυπηρέτησης, back, front και middle office και δίνοντας µια ολοκληρωµένη εικόνα 360 µοιρών για κάθε ξεχωριστό πελάτη των εταιρειών. Επιπρόσθετα, το marketing cloud της Salesforce θα υποστηρίζει τη διεύρυν-ση της πελατειακής βάσης και τα προ-γράµµατα πιστότητας της Motor Oil, ενώ οι εφαρµογές της πλατφόρµας θα επιτρέψουν στον όµιλο να ενισχύσει τη διακυβέρνηση και κανονιστική του συµ-µόρφωση. Οι λύσεις της Salesforce θα

της παγκόσµιας οικονοµίας και η αποδυνάµωση της καταναλωτικής ζήτησης θα επηρεάσουν αρνητικά την αγορά ηµιαγωγών το 2023», σχολιάζει σε σχετικό report της η Gartner. Η εκτίµηση της εταιρείας για την πορεία της αγοράς το 2023 είναι αναθεωρηµένη επί τα χείρω, αφού η προηγούµενη πρόβλεψη έκανε λόγο για ανάπτυξη του κλάδου και έσοδα στα

Για το 2022, οι πωλήσεις αναµένεται να υποχωρήσουν κατά 9,1% έναντι του περασµένου έτους, αναφέρει ο ΣΕΠΕ. Σύµφωνα την IDC, οι παγκόσµιες αποστολές smartphones συνεχίζουν να επηρεάζονται από την επιβράδυνση της ζήτησης και τις καθυστερήσεις στην αγορά της Κίνας. Αυτή η εικόνα αναγκάζει την εταιρεία να αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για τις πωλήσεις του τρέχοντος έτους επί τα χείρω, αφού η εκτίµηση για µείωση κατά 9,1% είναι διευρυµένη κατά 2,6 ποσοστιαίες µονάδες

Έργα 226 εκατ. ευρώ προκηρύσσει τους επόµενους µήνες η Η∆ΙΚΑ Τέσσερα µεγάλα έργα, συνολικού προϋπολογισµού 214 εκατ. ευρώ, αναµένεται να προκηρύξει το προσεχές διάστηµα Η∆ΙΚΑ, όπως ανέφερε η διευθύνουσα σύµβουλος του φορέα, Νίκη Τσούµα, στο πλαίσιο δηµοσιογραφικής ενηµέρωσης. Τα έργα αυτά έχουν ενταχθεί στο Ταµείο Ανάκαµψης και θα είναι εµβληµατικού χαρακτήρα, καθώς θα αναµορφώσουν τις υπηρεσίες στον τοµέα της Υγείας, της Κοινωνικής Ασφάλισης και της Πρόνοιας. Πρόκειται για: τον εκσυγχρονισµό των συστηµάτων των νοσοκοµείων µε προϋπολογισµό 139,5 εκατ. Ευρώ τον ψηφιακό µετασχηµατισµό της ∆ιαχείρισης της Περίθαλψης Ογκολογικών Ασθενών µε προϋπολογισµό 29,4 εκατ. Ευρώ την ολοκλήρωση του Ατοµικού Ηλεκτρονικού

λόγος για την Algosystems και τους Αλέξανδρο και Ταµάρα Σαγιούν, Executive Vice President & Operations και Executive Vice President & Financial Director, αντίστοιχα, οι οποίοι εξηγούν στο netweek το όραµα τους και το στόχο να διατηρήσουν την Algosystems στην πρώτη γραµµή της τεχνολογικής καινοτοµίας, δηµιουργώντας ταυτόχρονα µία µοντέρνα εταιρική ταυτότητα και κουλτούρα, ακεραιότητας, διαφάνειας και σεβασµού.

Κατάρ COVER STORY

ανάπτυξης και ανοικοδόµησης λόγω

Αλέξανδρε, πες µας λίγα λόγια και για το δικό σου ρόλο…

H πορεία µου στην ελληνική εταιρεία ξεκίνησε το 2020. Η εταιρεία τότε ήταν σε ένα κοµβικό σηµείο ανάπτυξης, καθώς είχε εµπλουτίσει το portfolio της µε νέες λύσεις και είχε αναπτύξει πολύ το ανθρώπινο δυναµικό της. Αυτή η εξέλιξη σε συνδυασµό µε τη νέα πραγµατικότητα του κορονοϊού, φανέρωσε πολλές ανάγκες στο κοµµάτι των διαδικασιών, της δοµής της εταιρείας και της συνεργασίας των τµηµάτων. Όσο µεγάλωνε ο οργανισµός, τόσο µεγάλωναν οι ανάγκες και η πολυπλοκότητα του. Αντιλήφθηκα την ανάγκη ενός ξεκάθαρου διαχωρισµού τµηµάτων και ρόλων, καθώς και την ανάγκη για δηµιουργία νέων τµηµάτων. ∆ηµιούργησα λοιπόν ένα σαφές πλαίσιο συνεργασίας και τρία καινούργια τµήµατα, τα Compliance, HR και Service Delivery. Για µένα, η επιτυχία του HR είναι να βλέπουµε τους ανθρώπους µας να αισθάνονται ευχαριστηµένοι µε την επιλογή τους να ενταχθούν στην Algosystems και να νιώθουν ότι ταυτίζονται µε την κουλτούρα και την εταιρική µας ταυτότητα, και αυτό είναι ένα από τα καθηµερινά µου καθήκοντα. Φυσικά η κουλτούρα της εταιρείας χτίζεται συνεχώς, αλλά είµαι περήφανος που έχουν µπει γερές βάσεις για τις αξίες µας και για τις οµάδες µας και έχουν δηµιουργηθεί οι απαραίτητες πολιτικές. Το τελευταίο διάστηµα, καθώς οι ενέργειες, πολιτικές και οµάδες στο HR και Operations ωριµάζουν, ο ρόλος µου έχει εµπλουτιστεί και µε άλλες αρµοδιότητες. ∆εδοµένης της πελατοκεντρικής µας προσέγγισης, απέκτησα έναν client facing ρόλο συµµετέχοντας ενεργά στο Service Delivery και στο Project Management συµβάλλοντας στην διασφάλιση της άψογης ποιότητας των υπηρεσιών µας για τους πελάτες µας. Ταµάρα, πώς είναι να δουλεύετε µαζί; Με τον Αλέξανδρο έχουµε πολύ καλή ισορροπία και συνεργασία. Από τη µια είµαστε πολύ ταιριαστοί σαν background, στις αρχές µας και το όραµα µας για την εταιρεία, και από

την άλλη, οι χαρακτήρες, οι σπουδές και οι ρόλοι µας αλληλοσυµπληρώνονται. Κάνουµε µια καλή οµάδα! Αλέξανδρε, άρα θα χαρακτήριζες την Algosystems µια οικογενειακή επιχείρηση; Η Algosystems είχε από την αρχή της ιστορίας της ένα πολύ φιλικό κλίµα, το οποίο µε τα χρόνια αποκτούσε όλο και πιο οικογενειακό χαρακτήρα καθώς φτιάχτηκε µια πολύ δυνατή οµάδα, η οποία µετρά πολλά στελέχη µε πάνω από 15 χρόνια στην εταιρεία. Ο πατέρας µας, Άκραµ Σαγιούν, διατήρησε ο ίδιος τη θέση του CEO για 20 χρόνια και από το 2020 είναι Πρόεδρος του ∆ιοικητικού Συµβούλιο. Την ίδια χρονιά, ο πατέρας µας έγινε ιδιοκτήτης της εταιρείας οπότε µπορούµε να πούµε ότι πλέον είναι και κυριολεκτικά οικογενειακή επιχείρηση. Φυσικά, θέλουµε να συνεχίσουµε το οικογενειακό κλίµα καθώς µας δείχνει την ικανοποίηση των εργαζοµένων και την εµπιστοσύνη τους στην εταιρεία. Αντιµετωπίσατε προκλήσεις όταν αναλάβατε τους νέους ρόλους σας; Ναι φυσικά. Αρχικά αντιµετωπίσαµε προκλήσεις που απορρέουν από το γεγονός ότι η εταιρεία λειτουργεί πετυχηµένα πολλά χρόνια. ∆ηλαδή τη δυσκολία που υπάρχει όταν προσπαθείς να φέρεις αλλαγές, είτε οργανωτικές είτε κουλτούρας, σε έναν οργανισµό µε µεγάλη ιστορία και σταθερότητα. Παράλληλα, µετά την πανδηµία άλλαξε και όλη η αγορά. Πλέον, το hybrid και remote work µοντέλο, µας φέρνει σε µια θέση όπου πλέον ανταγωνιζόµαστε πολυεθνικές εταιρείες για την εύρεση ανθρώπινου δυναµικού. Και φυσικά, απρόσµενες εξελίξεις όπως ο πληθωρισµός δεν κάνει τα πράγµατα πιο εύκολα! Παρόλα αυτά, δεν αγχωνόµαστε. Ασχολούµαστε ενεργά για να τα αντιµετωπίσουµε όλα. Πείτε µας λίγα λόγια για το πελατολόγιο σας, αλλά και το ανταγωνιστικό σας πλεονέκτηµα. Το πελατολόγιο µας αποτελείται από σηµαντικές εταιρείες από όλο το φάσµα της οικονοµίας στην Ελλάδα και στα

Βαλκάνια που προέρχονται από διάφορους κλάδους, όπως χρηµατοοικονοµικών, ναυτιλίας, φαρµακευτικών, εκπαίδευσης, δηµοσίου, media και άλλων. H σχέση µας µε αυτές τις εταιρείες ξεκίνησε να χτίζεται µέσω των παραδοσιακών λύσεων που προσφέραµε από την ίδρυση της το 1986, καθώς η εταιρεία είναι γνωστή για την τεράστια τεχνογνωσία και εξειδίκευση της σε πολλές λύσεις. Η σχέση αυτή λοιπόν εξελίχθηκε µε τα χρόνια και καθώς πλέον η εταιρεία δραστηριοποιείται και στο κοµµάτι του cloud και του cybersecurity, καλύπτουµε όλο το φάσµα των αναγκών των πελατών µας. Είµαστε περήφανοι για το ποσοστό πιστότητας µας που αγγίζει το 90%. Θα λέγαµε ότι το ανταγωνιστικό µας πλεονέκτηµα είναι διπλό! Από τη µία, προσφέρουµε µια ολιστική end-to-end προσέγγιση που δεν προωθεί fragmented λύσεις, αλλά ένα σύνολο λύσεων και υπηρεσιών, και από την άλλη έχουµε µια εξαιρετικά πελατοκεντρική κουλτούρα. Ο συνδυασµός αυτός που έχει στο επίκεντρο τις ανάγκες του πελάτη πριν, κατά τη διάρκεια και µετά την ολοκλήρωση του έργου, οδηγεί σε ένα κορυφαίο service που ξεπερνά τις προσδοκίες των πελατών και τους διευκολύνει καθώς το κόστος αλλά και οι διαδικασίες µειώνονται. Ως νέοι ιδιοκτήτες, ποιο είναι το όραµα σας για την εταιρεία; Πείτε µας λίγα λόγια για τα σχέδια και τους στόχους σας… Έχοντας αναλάβει έναν τέτοιο οργανισµό, αναγνωρίζουµε φυσικά τη βαθιά τεχνογνωσία και την ιστορία της εταιρείας που αδιαµφισβήτητα αποτελεί ένα πολύ δυνατό πυρήνα. Το όραµα µας είναι να συνεχίσουµε να προάγουµε τεχνολογική καινοτοµία και να διατηρήσουµε τη φήµη και το όνοµα της εταιρείας για τις λύσεις, και τη σχέση και εξυπηρέτηση των πελατών µας. Ταυτόχρονα όµως, οι εξελίξεις καλπάζουν και η ανανέωση της εταιρείας είναι καθοριστικής σηµασίας. Συνεπώς, κύριος γνώµονας µας είναι ο εκσυγχρονισµός του οργανισµού ως σύνολο και πως µπορούµε να συµβάλουµε καλύτερα σε αυτό. Η µία πλευρά αφορά κυρίως το καθαρά επιχειρηµατικό κοµµάτι στο οποίο ενώ διατηρούµε τις καθαρά παραδοσιακές λύσεις που προσφέραµε, έχουµε δώσει όλο το βάρος σε ένα service-oriented χαρακτήρα. Στόχος µας είναι να εµπλουτίσουµε το portfolio µας και να µπορέσουµε να ανταποκριθούµε στις εξελίξεις του ραγδαία αναπτυσσόµενου κλάδου που δραστηριοποιούµαστε, επενδύοντας παράλληλα στη βιωσιµότητα της. Η βιωσιµότητα θα επιτευχθεί µε τη χάραξη µιας data-driven προσέγγισης. Για να γίνουµε ένας πιο efficient οργανισµός, επενδύουµε σε διαδικασίες που θα µας οδηγήσουν σε πιο αυτοµατοποιηµένες και scalable operations. ∆ίνουµε επίσης µεγάλη βαρύτητα στην ενίσχυση της εταιρικής µας ταυτότητας µέσω µιας µοντέρνας κουλτού-

ρας και των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Έχουµε επενδύσει πολύ στους χώρους µας µε ανακαινισµένα open-plan γραφεία, καθώς πιστεύουµε ότι ένα εργασιακό περιβάλλον µπορεί να εµπνέει τους υπαλλήλους και να συµβάλει στην παραγωγικότητα τους. Παράλληλα το open-plan γραφείο αντικατοπτρίζει και προωθεί τις αξίες µας , επικοινωνία, διαφάνεια και οµαδικότητα.

Έχετε κάνει κι άλλες ενέργειες που χτίζουν την κουλτούρα της εταιρείας; Έχουµε πάρει πολλές πρωτοβουλίες που αφορούν το κοινωνικό µας αποτύπωµα και την ανάγκη µας να προσφέρουµε πίσω στην κοινωνία, στο πλαίσιο της εταιρικής µας ευθύνης. Κάθε χρόνο επιλέγουµε να συµµετάσχουµε σε ολοένα και περισσότερες δραστηριότητες, όπως καθαρισµός παραλίας, δωρεά ρούχων σε ΜΚΟ, φιλανθρωπικούς αγώνες πχ. Race for the Cure, δωρεά λύσεων µας σε συλλόγους που το έχουν ανάγκη και άλλα. Παράλληλα, είµαστε πολύ περήφανοι που έχουµε καταφέρει µέσα από οµαδικές δραστηριότητες να εµπνεύσουµε την οµάδα µας να επιζητά να κάνουµε ακόµη περισσότερες. Φέτος ειδικά, έχουµε καταφέρει να κάνουµε πολλές δραστηριότητες, όπως το καλοκαιρινό παρτυ µας, escape room, φιλικά παιχνίδια, εσωτερικούς διαγωνισµούς, το εταιρικό µας newsletter, και άλλα. Αυτό είναι για µας η καλύτερη ανταµοιβή, καθώς δείχνει πως έχουµε χτίσει µια οµάδα η οποία µοιράζεται τις ίδιες αξίες, θέλει να µοιράζεται τα νέα της και τις στιγµές της και ενισχύει το καλό οικογενειακό κλίµα που θέλουµε να συνεχίσουµε να έχουµε. Ποιες θα λέγατε ότι είναι οι αξίες της εταιρείας; Όπως αναφέρθηκε και πριν, θέλουµε να ενισχύσουµε την εταιρεία µε αξίες ενός µοντέρνου εργασιακού περιβάλλοντος που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής, µε το τρίπτυχο Ακεραιότητα - ∆ιαφάνεια -Σεβασµός. Θέλουµε να κρατήσουµε το “οικογενειακό” κλίµα, αλλά όχι µε την έννοια του νεποτισµού, αλλά µόνο ότι αφορά µια δεµένη οµάδα που ο καθένας σέβεται το διπλανό του και µπορεί να τον εµπιστευτεί. ∆εδοµένης της κατάστασης στην after-Covid εποχή, θέλουµε να ενισχύσουµε την αυτονοµία των εργαζοµένων µας, µέσω ασφάλειας και αγάπης για τους ρόλους ώστε να µπορέσουν να εξελιχθούν µέσα από αυτούς. Έχουµε υιοθετήσει το hybrid work µοντέλο για να δώσουµε στους ανθρώπους µας την ελευθερία που θέλουν, ώστε να είναι όσο πιο αποδοτικοί µπορούν. Η λογική του micromanagement δε µας ταιριάζει. Θέλουµε να στηρίξουµε το scalability της εταιρείας πάνω στο “trust people and processes” µότο µας. Θέλουµε δίπλα µας ανθρώπους που είναι φιλόδοξοι, θέλουν

Ξεκίνησε σαν νέα τεχνολογία, όµως πολύ γρήγορα σταθεροποίησε τη θέση του, επιβεβαίωσε την κυριαρχία του στην αγορά κι αποτελεί πλέον «εργαλείο» επιχειρηµατικής (και όχι µόνο) επιβίωσης για άπειρους οργανισµούς και επιχειρήσεις ανά τον κόσµο. Για το cloud ο λόγος, του οποίου το µέλλον προδιαγράφεται λαµπρό, όπως υποστηρίζουν οι αναλυτές της Gartner σε πρόσφατη έρευνά τους, προβλέποντας ισχυρή ανάπτυξη τα επόµενα χρόνια, µε το επιχείρηµα πως η πενταετία αποτελεί την ελάχιστη αναγκαία χρονική περίοδο για τον ψηφιακό µετασχηµατισµό, αν όχι των πάντων, τουλάχιστον του µεγαλύτερου µέρους τους. Γιατί, αποτελεί κοινό τόπο πιά µεταξύ των ενδιαφερόµενων, πως το βασικό ερώτηµα δεν αφορά στη µετάβαση ή όχι στο cloud -αυτό το ζήτηµα έχει ήδη λυθεί και η απάντηση είναι ένα εµφατικό «ναι»- αλλά το πότε και µε ποιο τρόπο. Η πελατειακή βάση των παρόχων παγκοσµίως, της χώρας µας περιλαµβανοµένης, διευρύνεται συνεχώς, µε γοργό ρυθµό. ∆εν είναι, άλλωστε, καθόλου τυχαία η σε µικρό χρονικό διάστηµα άφιξη στην Ελλάδα των περισσότερων µεγάλων ονοµάτων µεταξύ των παρόχων (ανάµεσά τους, η γνωστή «αγία τριάδα» των hyperscalers -Microsoft / Google / AWS), που ήδη ανακοίνωσαν σηµαντικά επενδυτικά προγράµµατα για τη δηµιουργία τοπικών data centers, µε στόχο την εξάπλωση των δικτύων τους, την αναβάθµιση των παρεχόµενων υπηρεσιών και την ενίσχυση του πελατολογίου τους. Το µέλλον προβλέπεται λαµπρό! Προχωρώντας ένα βήµα παραπέρα και εξετάζοντας τις δαπάνες των ενδιαφεροµένων που ετοιµάζονται να προστρέξουν στις υπηρεσίες δηµόσιου cloud, παγκοσµίως για το σύνολο του 2022, που τώρα ολοκληρώνεται, οι αναλυτές της Gartner ανεβάζουν την αύξησή τους στο 20,4%, έναντι των αντίστοιχων του προηγούµενου έτους, που σε απόλυτους αριθµούς σηµαίνει κάτι λιγότερο από 500 δις $ (494,7 δις, για την ακρίβεια). Το σχόλιό τους είναι πως πρόκειται για σηµαντική αύξηση, η οποία δείχνει την υψηλή δυναµική του cloud, και δεν πρόκειται να χαλαρώσει για αρκετά χρόνια ακόµα, καθώς οργανισµοί και επιχειρήσεις µεταβαίνουν µαζικά στη νέα εποχή. Επισηµαίνουν, πάντως, πως το επόµενο βήµα όλων αυτών, αν δεν το έχουν ήδη κάνει, είναι να εστιάσουν στα θέµατα ασφάλειας και συµµόρφωσης. Όσο για το απώτερο µέλλον, τα πράγµατα θα πάνε ακόµα καλύτερα, αφού η πρόβλεψη είναι ότι σε τέσσερα χρόνια από σήµερα, το 2026, η παγκόσµια αγορά του cloud (µε όλες τις παραλλαγές των hybrid και multicloud λύσεων) µπορεί να ξεπεράσει ακόµα και το 1 τρις $, κατακτώντας την πρώτη θέση σε ολόκληρο το περί την Πληροφορική οικοσύστηµα.

βάση ενός σταθερού ή και συνδροµητικού µοντέλου, ώστε οι επιχειρήσεις και οι οργανισµοί να κάνουν απερίσπαστοι αυτό που ξέρουν καλύτερα, τη δουλειά τους. Παλιές και νέες προκλήσεις Όπως συµβαίνει µε τα πραγµατικά σύννεφα, έτσι και το cloud ποτέ δεν µένει στατικό – εξελίσσεται δυναµικά, µεγαλώνει ή µικραίνει σε εύρος και σε βάθος, αναλόγως αναγκών και καταστάσεων, στις οποίες πρέπει κάθε φορά να προσαρµοστεί. Οι προκλήσεις δεν λείπουν, ούτε οι «µνηστήρες» για εναλλακτικές λύσεις – το Internet of Things και η Υπολογιστική στο Άκρο (Edge Computing) θα µπορούσαν να θεωρηθούν τέτοιες, αν και πολλοί τις βλέπουν απλώς ως συµπληρωµατικά σύνολα, κάτω από την ίδια ‘οµπρέλα’ των cloud services. Που, βέβαια, τα έχουµε απόλυτη ανάγκη, ειδικά στην εποχή της εξ αποστάσεως ή έστω υβριδικής εργασίας, στην οποία περάσαµε τα δυο τελευταία χρόνια. Άλλωστε, ακόµα δεν έχουµε δει τι θα γίνει στην πράξη, µε τη δηµιουργία και εξάπλωση πιο πρόσφατων συνδυαστικών λύσεων, όπως πχ. το 5G Mobile Edge Cloud. Σε γενικές

µέλλον

Το cloud είναι εδώ, οι υπηρεσίες του είναι πλέον µέρος της ζωής µας και η σύνδεσή µας µε το ∆ιαδίκτυο όλο συχνότερα βρίσκει ένα «υπολογιστικό νέφος», στην άλλη άκρη. Για την ώρα, είναι η µόνη λύση που διασφαλίζει µια ψηφιακή εµπειρία για όλους, µε πολλές δυνατότητες κλιµάκωσης και προσιτό κόστος τον τοµέα αόρατο, πολύ περισσότερο όταν δεν έχει βρεθεί ακόµα λύση στο ποιος θα το κάνει πράξη. Οι µελλοντολόγοι µπορεί να προβλέπουν πολλά και άκρως ενδιαφέροντα, όµως, η µεγάλη έλλειψη ανθρώπων µε κατάλληλες δεξιότητες, που θα υλοποιήσουν τα σχέδια και θα αναπτύξουν δίκτυα, συστήµατα και τεχνολογίες, απειλεί να τα τινάξει όλα στον αέρα. Κι όπου υπάρχει έλλειψη, υπάρχει και γκρίνια – ο χώρος παρουσιάζει πολύ υψηλά ποσοστά «πτητικότητας», οι νυν εργαζόµενοι έχουν ολοένα υψηλότερες απαιτήσεις, οι αµοιβές τους ανεβάζουν το κόστος και συµπιέζουν τα κέρδη, τα προβλήµατα αυξάνουν και -σε κάποιες περιπτώσεις, σε συνδυασµό µε την πτώση της αγοραστικής αξίας των καταναλωτών, λόγω των αλλεπάλληλων κρίσεων- δεν λείπουν και οι µαζικές απολύσεις…

Η µόνη λύση; Παρόλα τα προβλήµατα του χώρου, που αργά ή γρήγορα θα ξεπεραστούν, το cloud είναι εδώ, οι υπηρεσίες του είναι πλέον µέρος της ζωής µας και η σύνδεσή µας µε το ∆ιαδίκτυο όλο συχνότερα βρίσκει (και εξαρτάται από) ένα «υπολογιστικό νέφος», στην άλλη άκρη. Για την ώρα, είναι η µόνη λύση που διασφαλίζει µια ποιοτική ψηφιακή εµπειρία για όλους, µε πολλές δυνατότητες κλιµάκωσης και προσιτό κόστος. Ως την επόµενη, που δεν ξέρουµε ποια µπορεί να είναι, οργανισµοί και επιχειρήσεις θα πρέπει όχι µόνο να επιλέξουν εκείνη τη λύση που τους ταιριάζει περισσότερο,

Τις εµπειρίες τους στους δρόµους του ψηφιακού µετασχηµατισµού µοιράζονται, από τον χώρο της Ενέργειας ο Γιώργος Κουλογιάννης, Digital CIO της ∆ΕΗ, από εκείνον του Retail ο Νικόλαος Πλατής, IT Director της ΚΑΥΚΑΣ και, τέλος, από τον χώρο της Υγείας, ο Νίκος Ράπτης, CIO του Iatropolis. Οι ανάγκες τους διαφορετικές, οι συνθήκες λειτουργίας ανόµοιες, εποµένως οι στρατηγικές επιλογές τους δεν θα µπορούσαν να είναι ίδιες. Το «ταξίδι» τους περνάει από διαφορετικές «θάλασσες», όµως, ο στόχος είναι κοινός: η µεγιστοποίηση του οφέλους από την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ψηφιακής τεχνολογίας στην καθηµερινότητα του οργανισµού ή της επιχείρησης, σήµερα, αλλά και στο µέλλον.

στις επόµενες σελίδες.

Το δικό µας cloud IT infrastructure H ∆ΕΗ έχει επιλέξει στρατηγικά το multicloud hosting για λόγους επιχειρησιακής διαθεσιµότητας και καινοτοµίας. Λειτουργούµε πλέον σε ένα µοντέλο στο οποίο ενσωµατώνουµε πρακτικές τελευταίας τεχνολογίας. Αυτές περιλαµβάνουν Infrastructure as code deployments, PaaS υπηρεσίες για τη φιλοξενία των κεντρικών δοµών ώστε να εξυπηρετούν αδιάλειπτα τον όγκο των δεδοµένων εσωτερικά και εξωτερικά, και την ενσωµάτωση Cloud υπηρεσιών για τη διαχείριση των υπηρεσιών που υλοποιεί η πληροφορική. Κύριο άξονα εργασιών αποτελεί η διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών και η ασφάλεια των δεδοµένων του οργανισµού. Είναι γεγονός ότι τα πολλαπλά περιβάλλοντα εργασιών εισάγουν και µία πολυπλοκότητα ως προς τη διαχείριση και τη λειτουργία των συστηµάτων. Για το λόγο αυτό επενδύουµε τόσο σε εργαλεία όσο και σε δηµιουργία διαδικασιών σύµφωνα µε best practices και το ITSM µοντέλο. Ταυτόχρονα αξιοποιούµε το εργατικό δυναµικό της πληροφορικής µε συνεχή εκπαίδευση, ενώ παράλληλα έχουµε δηµιουργήσει ένα οικοσύστηµα εταιριών / συνεργατών που έχουν αναλάβει ευθύνη να φέρουν σε πέρας µεγάλα κοµµάτια του ψηφιακού µετασχηµατισµού. Επιγραµµατικά αναφέρονται: 1. Η δηµιουργία υποδοµής data lake / data ponds 2. Η αναβάθµιση

ώστε

στην υιοθέτηση

µπορεί να ανταποκριθεί

ευµετάβλητο περιβάλλον που λειτουργεί και στις συνεχώς διαφοροποιηµένες απαιτήσεις των πελατών. Για παράδειγµα, η υιοθέτηση του cloud first µοντέλου έχει –µεταξύ άλλων- επιφέρει µείωση του χρόνου υλοποίησης µιας υποδοµής από 2 µήνες σε 7 ηµέρες. Η βελτίωση αυτή θα συνεχιστεί όσο εισαγάγουµε νέες τεχνολογίες και διαδικασίες και ολοκληρώνουµε τις

δράσεις εκσυγχρονισµού των παλαιών legacy εφαρµογών. Επιπλέον, σηµαντικά είναι τα οφέλη από το streamlining των εσωτερικών διαδικασιών της Πληροφορικής, καθώς και της στενής παρακολούθησης και βελτιστοποίησης του κόστους των υπηρεσιών cloud. Τέλος, o µετασχηµατισµός των εταιρικών δεδοµένων, η ευφυΐα και οι πληροφορίες αυξάνουν συνεχώς και επιτρέπουν τη λήψη στρατηγικών επιχειρηµατικών αποφάσεων. Οι µεγάλες προκλήσεις και η αντιµετώπισή τους Ο ψηφιακός µετασχηµατισµός ενός οργανισµού κι ακόµα περισσότερο της ∆ΕΗ αποτελεί µονόδροµο για τη βιωσιµότητά του. Για εµάς αποτελεί και κεντρική στρατηγική, που οδηγεί τον οργανισµό να εξελιχθεί σε ηγέτη των εξελίξεων στην αγορά ενέργειας τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Πέρα από τον εκσυγχρονισµό υποδοµών και εφαρµογών, δηµιουργεί τόσο επιχειρησιακές αλλαγές µε νέα οργανωτικά σχήµατα που προάγουν τη συνεργατικότητα, όσο και νέες εσωτερικές διαδικασίες. Όλα τα παραπάνω φέρνουν αλλαγή της επιχειρηµατικής κουλτούρας και η επιτυχής υιοθέτησή της είναι η µεγαλύτερη πρόκληση. Αυτό επιτυγχάνεται µε τη δηµιουργία ενός περιβάλλοντος το οποίο προάγει «ανοιχτά κανάλια» επικοινωνίας µεταξύ του management και των εργαζοµένων και, παράλληλα, επενδύει στη συνεχή εκπαίδευσή τους στα νέα ψηφιακά εργαλεία και τις νέες πρακτικές, ώστε οι αλλαγές να έχουν το µεγαλύτερο όφελος για όλους. Ο ρόλος των παρόχων cloud IT Infrastructure Στο «ταξίδι» του ψηφιακού µετασχηµατισµού, οι συνεργάτες µας είναι συνοδοιπόροι. Επιλέγουµε τεχνολογικά πρωτοπόρους συνεργάτες που υπερέχουν και φέρνουν αξία, αλλά και εταιρίες µε µεγέθη που µπορούν να ανταπεξέλθουν στο µέγεθος, τη πολυπλοκότητα και την ταχύτητα µε την οποία εµείς υιοθετούµε τις νέες τεχνολογίες. Η αξία τους κρίνεται ως προς την ικανότητα καινοτοµίας στις υπηρεσίες που παρέχουν και ως προς την ετοιµότητά τους στην ενεργό υποστήριξη υιοθέτησης των υπηρεσιών από τον οργανισµό.

Το δικό µας cloud IT infrastructure Την τελευταία πενταετία και ιδιαίτερα µετά την έναρξη της πανδηµίας, οι τεχνολογικές συζητήσεις γύρω από το cloud επικεντρώνονται κυρίως στον χρονισµό και την κλίµακα της µετάβασης σε αυτό, παρά µε την αποδοχή του. Συνεπώς, το θέµα δεν είναι πλέον το γιατί, αλλά το πότε. Η µετάβαση στο cloud αποτελεί µέρος του ψηφιακού επιχειρησιακού µετασχηµατισµού, καθώς η τεχνολογία από µόνη της δεν µπορεί να “απογειώσει” µία επιχείρηση. Οι εταιρείες πρέπει να ενσωµατώσουν από νωρίς στον στρατηγικό σχεδιασµό τους τη µετάβαση την «κατάλληλη στιγµή», συνυπολογίζοντας συνεχώς παράγοντες όπως το ευρύτερο πλάνο του µετασχηµατισµού, την απόσβεση της υπάρχουσας on-premise υποδοµής, αλλά και το κόστος ευκαιρίας το οποίο σχετίζεται µε την ευελιξία και την ταχύτητα απόκρισης στην αξιοποίηση µελλοντικών προκλήσεων. Πολλές επιχειρήσεις ήδη αξιοποιούν υπηρεσίες cloud, ενώ ειδικά στον χώρο των start-up εταιριών δεν είναι τυχαία η επιλογή να “χτίζονται” εξαρχής σε cloud υποδοµές, χωρίς καν να συγκρίνουν την επιλογή τους µε κάτι εναλλακτικό (digital-born companies). Ο τρόπος λειτουργείας τους περιγράφει το νέο επιχειρηµατικό περιβάλλον το οποίο απαιτεί ταχύτητα στις αποφάσεις και προσαρµοστικότητα στην αλλαγή, προκειµένου να δηµιουργηθεί επιχειρηµατική υπεραξία, στοιχεία στα οποία στοχεύουν όλες οι λύσεις cloud. Η ΚΑΥΚΑΣ, στο πλαίσιο της υλοποίησης του Ψηφιακού Επιχειρησιακού Μετασχηµατισµού της θεωρεί την αξιοποίηση λύσεων cloud ως ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για την επιτυχή υλοποίηση των επιχειρησιακών στόχων της,

της λύσης Rise with SAP, σε συνδυασµό µε τη λύση SAP CPQ και την αξιοποίηση του SAP Advanced EWM µε ροµποτικά συστήµατα για την αποθήκη, αποτελούν την ραχοκοκαλιά του επιχειρηµατικού µας σχεδιασµού. Παράλληλα, η µετάβασή µας στις υπηρεσίες του Office365 σε συνδυασµό µε το νέο Data warehouse (Azure Data Factory / Power BΙ) και τη µετάβασή µας στο Dynamics CRM 365, συµπληρώνουν το συνολικό ψηφιακό και επιχειρησιακό µετασχηµατισµό µας, αξιοποιώντας σε µεγάλη κλίµακα υπηρεσίες στο Cloud. Η µετάβαση στο cloud αποτελεί στρατηγική επιλογή, στο πλαίσιο της οποίας προηγήθηκε αναλυτικός σχεδιασµός του

τελικού µοντέλου, προκειµένου να µπορέσει να συγχρονιστεί και να µεταφερθεί συνολικά η επιχειρησιακή πολυπλοκότητα στο νέο περιβάλλον. Τα οφέλη για το επιχειρείν • Αν συζητούσαµε τα πλεονεκτήµατα του cloud θα µπορούσαµε να τα συνοψίσουµε επιγραµµατικά ως εξής: • Παρέχουν ευελιξία και ταχύτητα στην υλοποίηση και επέκταση υποδοµών και λύσεων, επιτρέποντας την εστίαση των εταιριών στην επίτευξη των άµεσων επιχειρηµατικών τους στόχων (time to market) • Εξασφαλίζουν µεγαλύτερη αξιοπιστία και ασφάλεια στα εταιρικά δεδοµένα, στοιχεία τα οποία αποτελούν επιπρόσθετα κόστη και ρίσκα στον παραδοσιακό σχεδιασµό • Tέλος, προσφέρουν χαµηλότερο κόστος στη φιλοξενία δεδοµένων και εφαρµογών Οι µεγάλες προκλήσεις και η αντιµετώπισή τους Η ασφάλεια αποτελούσε και αποτελεί αδιαπραγµάτευτο παράγοντα στις σχετικές αποφάσεις. Στα πρώτα βήµατα του cloud, η ασφάλεια αποτελούσε τον κυριότερο ενδοιασµό των εταιρειών, όµως σήµερα υπάρχουν διαθέσιµα αξιόπιστα πρότυπα ασφαλείας και οι όποιες σχετικές αποφάσεις εστιάζουν πλέον στην κατανόηση και επιλογή των κατάλληλων διαδικασιών και ελέγχων που θα πρέπει να εφαρµοστούν για την πρόσβαση σε cloud περιβάλλοντα. Σήµερα, οι ενδοιασµοί που σχετίζονται µε την ασφάλεια έρχονται σε δεύτερη ή τρίτη µοίρα, µετά το κόστος και τη µεταφορά της πολυπλοκότητας του εκάστοτε οργανισµού. Ο ρόλος των παρόχων cloud IT Infrastructure Η επόµενη µέρα στο cloud είναι εδώ και αλλάζει δυναµικά το παραδοσιακό µοντέλο των τµηµάτων ΙΤ, τα οποία εστιάζουν πλέον στην παροχή επιχειρηµατικών λύσεων που αξιοποιούν στο έπακρο τις νέες τεχνολογίες. Είναι, λοιπόν, στο χέρι των εταιριών να εντάξουν και να υποστηρίξουν -µε τη βοήθεια των παρόχων- τη σταδιακή µετάβασή τους σε περιβάλλοντα cloud, προκειµένου να καρπωθούν την ευελιξία και τα οφέλη

Το δικό µας cloud IT infrastructure Η αρχική επιλογή που έγινε κατά τη σχεδίαση του IT infrastructure, ήταν να προχωρήσουµε σε private cloud και όχι στη χρήση κάποιου εξωτερικού παρόχου. Οι κυριότεροι παράγοντες για την επιλογή αυτή ήταν το χαµηλότερο κόστος και η αυξηµένη ευελιξία κατά τη χρήση των πόρων, όπως θα εξηγηθεί παρακάτω. Οι βασικές µονάδες που απαρτίζουν το IT infrastructure του οργανισµού µας είναι ένας ικανός αριθµός από physical hosts, µε αυξηµένες δυνατότητες hardware (CPU, RAM) κι ένα storage σύστηµα µε την απαιτούµενη χωρητικότητα και επεκτασιµότητα. Επιπρόσθετα, το Data Center network µε το 10G core switch και τις συστοιχίες router και firewall εξασφαλίζει τη διασύνδεση των πόρων, των χρηστών και των πολλαπλών site του Οργανισµού µας τόσο µεταξύ τους, όσο και µε το Internet. Όλες οι επιµέρους λειτουργίες (AD, backup, ERP, PACS, IP-PBX κλπ.) λειτουργούν κατ’ αποκλειστικότητα σε VM περιβάλλον και διαχειρίζονται κεντρικά. Τα οφέλη για το επιχειρείν Παρά τον CaPex

του µεγέθους µας, απαιτεί τεράστιους χώρους data storage (της τάξης των petabyte) αλλά και τη συχνή και γρήγορη πρόσβαση στα δεδοµένα αυτά. Η αντίστοιχη OpEx προσέγγιση, µε χρήση ενός ή περισσοτέρων παρόχων cloud infrastructure, αφενός θα απαιτούσε υπέρογκο οικονοµικό κόστος, αφετέρου θα προσέφερε µικρότερο βαθµό ικανοποίησης των

εσωτερικών χρηστών, καθώς θα είχαν σαφώς χαµηλότερη ταχύτητα πρόσβασης σε δεδοµένα και υπηρεσίες. Ακόµα

Οι µεγάλες προκλήσεις και η αντιµετώπισή τους Κάθε τεχνική προσέγγιση σε ένα πρόβληµα έχει πάντα προκλήσεις που πρέπει να αντιµετωπιστούν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να µην ακυρώσουν το αρχικό πλεονέκτηµα. Στη δική µας περίπτωση, τέτοιες προκλήσεις ήταν οι αναµενόµενες, όπως η συνεχώς εντεινόµενη ανάγκη για storage capacity, η αυξηµένη ανάγκη για ανθρώπινους πόρους ώστε να γίνεται σωστή διαχείριση του IT infrastructure και ο µειωµένος διαθέσιµος χρόνος για λειτουργίες backup/maintenance/upgrade. Επιπρόσθετα, η εφαρµογή του GDPR αύξησε τις ήδη υψηλές απαιτήσεις για ασφάλεια των ευαίσθητων προσωπικών δεδοµένων που διαχειρίζεται ο Οργανισµός µας. Η προσεκτική σχεδίαση του Infrastructure και οι σωστές συνέργειες µε εξωτερικούς συνεργάτες είναι απαραίτητες για την βελτιστοποίηση της λύσης και την αποφυγή δυσλειτουργιών. Ο ρόλος των παρόχων cloud IT infrastructure Μπορεί να έχουµε επιλέξει την on-premise προσέγγιση για το data center µας αλλά οι πάροχοι cloud λύσεων σε καµία περίπτωση δεν έµειναν αµέτοχοι. Είτε για το hosting του site µας, είτε για το business e-mail, αλλά και για λύσεις off-site back και disaster recovery, έχουν επιλεγεί λύσεις και συνεχώς αξιολογούνται νέες τεχνολογίες µε τον πυρήνα της προσέγγισης να είναι στο cloud. ∆εν είναι αυτοσκοπός η λύση στο cloud ούτε αποτρεπτικός παράγοντας. Άλλωστε, σε κάθε έκφανση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων οι hybrid λύσεις, συνήθως, έχουν την καλύτερη απόδοση και έτσι και στην περίπτωσή µας, οι πάροχοι καλούνται να παίξουν κι αυτοί τον δικό τους ρόλο στην σωστότερη υποστήριξη των λειτουργιών

του Οργανισµού

Οι λόγοι για αυτό είναι πολλοί και σχετίζονται µε τα οφέλη που προσφέρει το cloud, όπως η ταχύτητα υλοποίησης νέων έργων, η δυνατότητα για καινοτοµία µε εύκολη πρόσβαση σε εξελιγµένες τεχνολογίες ιδιαίτερα στην περιοχή των Data Analytics του AI & ML, η υψηλότερη ασφάλεια των δεδοµένων, η αποφυγή µεγάλων εµπροσθοβαρών επενδύσεων σε υποδοµές ΙΤ, η δυνατότητα άµεσης συσχέτισης του κόστους χρήσης τεχνολογικών πόρων µε τα αντίστοιχα επιχειρηµατικά οφέλη και η ευελιξία προσαρµογής τους ανάλογα µε τις συνθήκες (business agility). Η εισαγωγή του cloud δεν έχει µόνο τεχνολογική διάσταση, αλλά αποτελεί εργαλείο για τον µετασχηµατισµό της επιχείρησης συνολικά, καθώς αλλάζει βασικές διαδικασίες σε όλη την αλυσίδα λειτουργίας της. Παράλληλα όµως µε τις ευκαιρίες που προσφέρει το cloud δηµιουργούνται νέες προκλήσεις, π.χ. για αποτελεσµατικότερο και διαρκή έλεγχο του κόστους, µεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία στη χρήση των τεχνολογικών πόρων, «ενοποιηµένη διαχείριση και λειτουργία» στην περίπτωση µικτού περιβάλλοντος (hybrid cloud), και προφανώς ανάπτυξη νέων τεχνικών δεξιοτήτων που θα υποστηρίξουν το νέο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτά θεωρούµε ότι η επιτυχής µετάβαση και αποτελεσµατική αξιοποίηση των δυνατοτήτων του public cloud έχει σαν προϋπόθεση την ικανοποίηση πέντε βασικών παραµέτρων: • Σχεδιασµός ενός Enterprise Landing Zone σύµφωνα µε τα best practices του cloud provider, προκειµένου να αποτελέσει την ασφαλή βάση για την σταδιακή µετάβαση και εξέλιξη στο cloud. • Σχεδιασµός ενός Cloud Operation Framework, ιδιαίτερα στην περίπτωση hybrid λειτουργίας, ώστε να εξασφαλιστεί η ενοποιηµένη και αποτελεσµατική διαχείριση του περιβάλλοντος ανεξάρτητα από το που βρίσκονται οι υποδοµές (on-premises ή cloud), καλύπτοντας κρίσιµες διαδικασίες όπως

backup, infrastructure, application & service monitoring, security, automation, cost management σε συνδυασµό µε τις υπάρχουσες επενδύσεις τόσο σε τεχνολογίες, όσο και σε ανθρώπινο κεφάλαιο. • ∆ηµιουργία µιας Cloud Innovation Agenda για τo modernization των εφαρµογών µε χρήση υπηρεσιών PaaS, αυτοµατοποίηση βασισµένη σε IaC, υλοποίηση διαδικασιών DevSecOps, modernization του data estate µε αξι-

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ

PERFORMANCE TECHNOLOGIES Η PERFORMANCE TECHNOLOGIES έχει δηµιουργήσει µια εξειδικευµένη οµάδα συµβούλων λύσεων cloud που στόχο έχει να αναπτύξει το απαραίτητο εύρος συµβουλευτικών υπηρεσιών και τεχνικών δεξιοτήτων, αξιοποιώντας τόσο τη στενή συνεργασία της µε hyper-scalers (Microsoft, AWS & Google) και vendors όπως η VMware & η RedHat , όσο και την τεχνογνωσία της στην υλοποίηση λύσεων από τους κορυφαίους κατασκευαστές σε περιοχές όπως backup, monitoring, DevOps, workflow & process automation, data analytics, cybersecurity. Με τον τρόπο αυτό και αξιοποιώντας την εµπειρία από τη µακρόχρονη συνεργασία της µε τις µεγαλύτερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, µπορεί να ανταποκριθεί στις παραπάνω προκλήσεις και να βοηθήσει τους πελάτες της ώστε να «αποκοµίσουν» τα οφέλη του cloud στο µέγιστο βαθµό. Παράλληλα, η PERFORMANCE TECHNOLOGIES επενδύει συστηµατικά στην ανάπτυξη του portfolio των managed services, έχοντας ήδη σηµαντική εµπειρία, προκειµένου να βοηθήσει τους πελάτες της να καλύψουν ανάγκες λειτουργικής υποστήριξης του περιβάλλοντος στο cloud ή/και στο datacenter, παραγωγικού ή/και εφεδρικού (DR), ώστε τυχόν έλλειµα εσωτερικής τεχνογνωσίας ή ανθρώπινων πόρων

όσο και

πολύ και τόσο γρήγορα όσο το retail τα τελευταία χρόνια. Κάτι λιγότερο από µια δεκαετία πριν, οι τεχνολογίες retail ήταν µια «nice-tohave» προσθήκη στην εργαλειοθήκη του εµπορίου. Μετά ανέλαβαν µέσα σε µηδενικό χρόνο τον ρόλο της σωσίβιας λέµβου στην καταιγίδα της πανδηµίας. Και σήµερα, καθώς τα νερά ηρέµησαν και δείχνει να αποµακρυνόµαστε από το καθεστώς «εκτάκτου ανάγκης», κανείς δεν θέλει να επιστρέψει στο modus operandi της προπανδηµικής εποχής. Οι πελάτες δεν δείχνουν καµία διάθεση να γυρίσουν στις συνήθειες των εποχών που οι αναλογικές και οι ψηφιακές πωλήσεις έπαιζαν στο 50-50 και οι retailers να χάσουν τις πωλήσεις που τους χάρισε η ψηφιακή αγορά. Και αυτό είναι άλλο ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του ψηφιακά εξελιγµένου πια retail: οι πελάτες καθορίζουν το «παιχνίδι». Και οι τεχνολογίες οριοθετούν το «γήπεδο». Μπορεί οι πρώτοι να επιλέγουν τον αναλογικό ή τον ψηφιακό κόσµο για να ξεκινήσουν το customer journey, να πηγαινοέρχονται ανάµεσα στους δύο, ακόµα και για το ίδιο προϊόν. Την ίδια µέρα. Να καθορίζουν τις συντεταγµένες αυτού του ταξιδιού, ζητώντας από το retail όλα τα tech features κάθε µίας από τις υπόλοιπες πλευρές της οικονοµίας -από το banking µέχρι την ψυχαγωγία (από την άµεση πίστωση της Klarna, ως το δυναµικό profiling του Netflix, ή την επαυξηµένη πραγµατικότητα του gaming για παράδειγµα). Απεριόριστη προσωποποίηση, µηδενικά γεωγραφικά ή χρονικά όρια. Πιστώσεις, προτάσεις, επιλογές και «να τους ξέρουν». «Κανένα πρόβληµα» απαντούν οι µεγάλοι retail παίκτες σε κάθε «κατηγορία» του εµπορίου, αφού τα εργαλεία, από τα mobile apps, ως τα data analytics, την ενισχυµένη πραγµατικότητα, τους IoT σένσορες και το ΑΙ -που αναπληρώνει ότι ψωνίσατε πριν το πάτε από το ράφι στο ταµείο- γίνονται ικανότερα και φθηνότερα καθηµερινά, προκειµένου να τους κάνουν το «χατήρι». «Ο µετα-COVID καταναλωτής έµαθε να έχει αυτό που θέλει γρήγορα, να εξυπηρετείται“remotely” και να λαµβάνει επιβραβεύσεις -µέσω προσφορών- για την πιστότητά του. Το κλασσικό “retail” , όπως το γνωρίζαµε στην προ-COVID εποχή, δεν θα µπορούσε να ανταποκριθεί στις νέες αυτές τάσεις και προκειµένου να κάνει “follow up” και να κρατήσει το πελατολόγιο και τον τζίρο του, προχώρησε στο δικό του “digital transformation”» όπως µας λέει και ο Φάνης Aριτζής, Retail Marketing Manager & Head at WIND Hellas/ NOVA, γι’ αυτό και όπως εξηγεί τα τελευταία δέκα χρόνια τόσο οι πολυεθνικές όσο και οι µικροµεσαίες εταιρείες, έχουν ξεκινήσει και επενδύουν σηµαντικό από το ετήσιο budget τους στην ανάπτυξη των “in store” εµπειριών µε αρωγό την τεχνολογία. «Το εγχείρηµα αυτό αποτελεί πραγµατική πρόκληση για τους µαρκετίστες και τους ΙΤ architects, καθώς φέρνει σε επαφή δυο τοµείς του business που, ενώ φαινοµενικά φαίνονται διαφορετικοί, παράλληλα είναι και τόσο ίδιοι. Σαφέστατα σκοπός και των δύο αυτών κόσµων είναι η εξυπηρέτηση των καταναλωτών και η αύξηση των πωλήσεων, γι’ αυτό και σε όλα τα “Scrum Meetings” και τα “Sprints” οι δυο αυτές οµάδες έρχονται και επικοινωνούν

την ίδια γλώσσα, προκειµένου να µεταφράσουν τις ανάγκες του business και να τις συνδυάσουν µε τα “θέλω” των καταναλωτών” όπως αναφέρει χαρακτηριστικά. Από λύση ανάγκης, στρατηγική ανάπτυξης Σηµαντικό για τη δυναµική των νέων τεχνολογιών retail στην αγορά είναι ότι ακόµα και για τις εταιρείες που τις υιοθέτησαν από ανάγκη, τελικά αυτές εντάχθηκαν στις στρατηγικές ανάπτυξης τους. «Εντείναµε τους ρυθµούς του ψηφιακού µετασχηµατισµού στην περίοδο της πανδηµίας, αλλά ξέραµε εξ αρχής πως η ορθή χρήση της τεχνολογίας θα προσδώσει ανάπτυξη και παραγωγικότητα στον οργανισµό µας, βοηθώντας µας να είµαστε ευέλικτοι και να καινοτοµούµε διαρκώς» µας λέει ο Απόστολος Ζησιµόπουλος, IT Senior Manager, E-Commerce & Tech Marketing Senior Manager, της Coffee Island. «Μεγάλο µέρος του σχεδίου ψηφιακού µετασχηµατισµού αφορά τον τελικό καταναλωτή. Έρχονται νέες γενιές, νέες τάσεις, νέα δεδοµένα και πρέπει να προσαρµόζουµε τις δράσεις µας σύµφωνα µε τις συνήθειες τους. Μελετάµε όλα τα παραπάνω και προσπαθούµε να τους δίνουµε ως µια ψηφιακή εµπειρία, προϊόντα υψηλής ποιότητας και καινοτόµες υπηρεσίες που τους ευχαριστούν και τους εξυπηρετούν. Άλλωστε στην Coffee Island ο ψηφιακός µετασχηµατισµός είναι ήδη, εδώ και χρόνια, ένα συνεχές ταξίδι εξέλιξης, ανάπτυξης και ενδυνάµωσης. Το σχέδιό µας προβλέπει ψηφιακές αλλαγές και εργαλεία για τη λειτουργία της επιχείρησης, για την εξυπηρέτηση των συνεργατών µας στο δίκτυο και το personalization των εµπειριών που λαµβάνουν οι καταναλωτές µας».

Το Retail Tech σε νούµερα Ενδιαφέρον είναι ότι τα πιο πρόσφατα νούµερα δείχνουν µια πτώση περίπου 10% στις επενδύσεις σε τεχνολογίες smart retail το πρώτο τετράµηνο του 2022 σε σύγκριση µε το αντίστοιχο τετράµηνο του 2021. Βέβαια αυτό στην πραγµατικότητα είναι µια µικρή κάµψη της τρελής κούρσας επενδύσεων σε smart tech της περασµένης χρονιάς, όταν λόγω των αναγκών που ανέδειξε η πανδηµία είχαν τριπλασιαστεί σχεδόν οι δαπάνες από τα επίπεδα του 2020. Ταυτόχρονα, καταγράφεται και µια στροφή από τις τεχνολογίες eCommerce στις τεχνολογίες που διασυνδέουν σαν στηµόνι όλο το φάσµα του retail, από την οθόνη ως το κατάστηµα και αντίστροφα. Οι προβλέψεις γι’ αυτές είναι υπεραισιόδοξες. Σύµφωνα µε την µελέτη

αναπτυχθεί από τα 22,6 δισεκατοµµύρια

του 2021 στα 68,8 δις ως το 2026 µε µέσο ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης 24,9%. Ενδεικτικά η αγορά της βόρειας Αµερικής αναµένεται να ανέβει από τα 9.4 δις του 2021 στα 28,6 δις µε ετήσιο ρυθµό 25%, ενώ ακριβώς πίσω της η Ευρώπη θα ανέβει από τα 6,9 δις του 2021 στα 20,2 δις µε ετήσιο ρυθµό ανάπτυξης 23,9%. Oι δείκτες επιβεβαιώνουν αυτή την αλλαγή στρατηγικών. Οι ρυθµοί

είναι και πάλι σε ανοδική πορεία και η τεχνολογία, διατρέχοντας όλο το οικοσύστηµα, υπόσχεται ακόµα και να διαχειριστεί τα τελευταία “bugs” στην εφοδιαστική αλυσίδα, που ακόµα αδυνατεί να επανέλθει στα παλιά φυσιολογικά επίπεδα λειτουργίας της. Ταυτόχρονα το ιδιαίτερο µείγµα ψηφιακού και αναλογικού στην εµπειρία προσαρµόζεται πια όχι κατά brand ή προϊόν, αλλά κατά πελάτη/ συγκυρία/ προϊόν/ αγορά/ κανάλι/ media/ ανάγκη, συχνά πολλές φορές στην ίδια µέρα και ανάλογα µε όλους τους παραπάνω παράγοντες ταυτόχρονα. Στην Tech πλευρά της retail εξίσωσης… Πολύτιµο σαν ένδειξη για τις δυνατότητες του retail tech είναι το παράδειγµα της ελληνικής startup Valuelenz που µε την ανάπτυξη της εφαρµογής Evenly για την ∆ΕΗ έδωσε σε χιλιάδες πελάτες µε προβλήµατα ακοής την δυνατότητα να επικοινωνήσουν και να εξυπηρετηθούν, ιδιαίτερα σε µια περίοδο που η γενικευµένη χρήση µάσκας τους στερούσε ακόµα και την δυνατότητα να «διαβάσουν» τα χείλια των συνοµιλητών τους. Ρωτώντας τον ιδρυτή και ∆ιευθύνοντα Σύµβουλο της Valuelenz, Παναγιώτη Κωνσταντινίδη για το retail περιβάλλον και τους στόχους από την πλευρά του tech provider η απάντηση φαίνεται αρχικά απλή. «Σκοπός µας είναι να κάνουµε τις αγορές, -το shopping-, πιο βολικές, προσωπικές και ευχάριστες, προσφέροντας τα καλύτερα από τον φυσικό και τον ψηφιακό κόσµο. Θέλουµε να βοηθήσουµε τις εταιρείες λιανικής να προσφέρουν µια ελκυστική αγοραστική εµπειρία στους καταναλωτές, απλά µε το κινητό τους». Όταν όµως εµβαθύνουµε στις προκλήσεις και τα προβλήµατα που πρέπει να λυθούν η λίστα µακραίνει. «Οι καταναλωτές, παρόλο που αναζητούν την καλύτερη δυνατή εµπειρία αγορών, σκοντάφτουν σε εµπόδια. Πιο συγκεκριµένα, στο φυσικό κατάστηµα, οι καταναλωτές συνήθως δεν µπορούν: • Να βρουν πλούσιες πληροφορίες για τα προϊόντα, ακόµη ρωτώντας και τον πωλητή • Να λάβουν άµεσα προσωπικές προσφορές για τα προϊόντα που θέλουν • Να πληρώσουν χωρίς να περάσουν από το ταµείο • Να κάνουν µόνοι τους checkout (self-checkout), όταν τα προϊόντα έχουν αντικλεπτικά • Να επιλέξουν delivery για τα προϊόντα • Να κάνουν αγορές εντελώς contact-free, δηλαδή χωρίς επαφή µε κάποιον από το προσωπικό Αντίστοιχα, εξ’ αποστάσεως: • ∆εν µπορούν να αξιολογήσουν τα προϊόντα (µέγεθος, χρώµα, ποιότητα, κτλ.) • ∆εν έχουν

αρωγό εξυπηρέτησης πελατών, ενώ παράλληλα βοήθησαν πολλές retail αλυσίδες στην αύξηση των ετήσιων εσόδων τους. Φυσικά είναι σκόπιµο να αναφέρουµε εδώ πως οι βίντεο κλήσεις δίνουν και κοινωνικό χαρακτήρα στο business καθώς ενισχύουν την προσβασιµότητα στα καταστήµατα ακόµα και σε καταναλωτές που αντιµετωπίζουν την οποιαδήποτε δυσκολία

Απόστολος Ζησιµόπουλος

uelenz. ∆ίνει τη δυνατότητα στους retailers να παρέχουν στους καταναλωτές µια ενοποιηµένη, phygital (physical + digital) εµπειρία και για τα δύο κανάλια. Ο καταναλωτής έχει την ελευθερία να ψωνίζει µε όποιον τρόπο θέλει, οπουδήποτε, οποτεδήποτε. Απλά µε το κινητό του».

Retail Tech: Από την τεχνολογία στην εµπειρία Εστιάζοντας σε αυτή την εµπειρία αντιστρέφουµε την ερώτηση µας. Πώς ο σχεδιασµός εµπειριών σπρώχνει τα όρια του retail innovation; Ο Αλέξανδρος Ρόσσο, Lead UX Designer της Dixons South East Europe αναλαµβάνει να µας εξηγήσει. «Ο κόσµος αλλάζει τόσο γρήγορα που είναι αδύνατο να προβλέψουµε πώς θα είναι σε 10 χρόνια. Υπάρχουν όµως ενδείξεις

τεχνολογία πιο προσιτή τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Ας δούµε όµως µερικές από αυτές: Ήχος : Οι περισσότεροι µπορεί να µην γνωρίζουν πολλά για το φωνητικό σχεδιασµό, αλλά γνωρίζουν την Alexa, τη Siri και άλλους φωνητικούς βοηθούς. Ο φωνητικός σχεδιασµός µπορεί να ήταν ένα αναπτυσσόµενο τµήµα του design πριν από µερικά χρόνια, αλλά σε αυτή τη δεκαετία είναι ένα ολοκαίνουργιο παιχνίδι που αλλάζει τα δεδοµένα. Οι φωνητικοί βοηθοί και οι συνοµιλίες έχουν φέρει µια επιτακτική ανάγκη για την προσαρµογή του στο ψηφιακό ταξίδι. Περίπου 4,2 δισεκατοµµύρια ψηφιακοί φωνητικοί βοηθοί χρησιµοποιούνται ήδη σε συσκευές σε όλο τον κόσµο από το 2020, µε προβλέψεις ότι ο αριθµός θα αυξηθεί στα 8,4 δισεκατοµµύρια µέχρι το 2024. Οι φωνητικές διαδράσεις µπορούν να βελτιώσουν και να απλοποιήσουν αποτελεσµατικά τη συνολική εµπειρία του χρήστη στην αγορά του. Επιτρέπουν στα άτοµα να

IT Senior Manager, E-Commerce & Tech Marketing Senior Manager, Coffee Island

Βιώνουµε µια εποχή ραγδαίας τεχνολογικής προόδου που µεταµορ-

κάνουν πολλαπλές εργασίες και να αλληλοεπιδρούν µε την τεχνολογία µε πιο ανθρώπινο και αποδοτικό τρόπο. Κίνηση: Σήµερα οι άνθρωποι επικοινωνούν µε τις συσκευές χωρίς να τις αγγίζουν φυσικά, µε µερικές µόνο χειρονοµίες του προσώπου και του χεριού, ανέπαφα. Από τις κλειδαριές µε face recognition, µέχρι τις selfies µε χειρονοµίες παλάµης, οι χειρονοµίες χωρίς επαφή έχουν γεφυρώσει τους ανθρώπους και τις συσκευές µε έναν διασκεδαστικό τρόπο. Αυτό έχει ανοίξει το δρόµο για νέες µορφές αλληλεπίδρασης µε τον χρήστη, που δουλεύουν σήµερα οι περισσότεροι innovators. Παράδειγµα που δεν µοιάζει και τόσο απόµακρο είναι το Project Soli της Google, το οποίο βασίζεται στην τεχνολογία ραντάρ και αισθητήρων. Αυτοί οι αισθητήρες είναι υπεύθυνοι για την ερµηνεία της κίνησης και τελικά τη µετατροπή της σε δεδοµένα για να κατανοήσουν τι προσπαθεί να πετύχει ο χρήστης. Αν σχεδιαστεί σωστά, αυτή η τεχνολογία θα µπορούσε να ανοίξει το δρόµο για ένα µέλλον χωρίς αφή στην διάδραση, ακόµα και σε φυσικό κατάστηµα. Κατανόηση: Η µηχανική µάθηση και συλλογή δεδοµένων για να προσαρµόσουµε ή να εξατοµικεύσουµε το λογισµικό σύµφωνα µε τις προτιµήσεις των ανθρώπων, χωρίς να τους αναγκάζουµε να καθορίσουν ακριβώς τι θέλουν, το λεγόµενο personalization, είναι ο δρόµος για µια βελτιστοποιηµένη εµπειρία πώλησης. Ένα έξυπνο γυαλί είναι ο πιο κοντινός τρόπος για να δούµε τον ψηφιακό

κόσµο. Πολλές εταιρείες διαθέτουν ήδη εφαρµογές βελτιστοποιηµένες για έξυπνα γυαλιά, γεγονός που ανοίγει µια εξαιρετική ευκαιρία ανάπτυξης της επαύξησης της διάδρασης του χρήστη µε τον οργανισµό. Το να είσαι πολύγλωσσος µε το πάτηµα ενός κουµπιού δεν ήταν ποτέ τόσο πραγµατικό όσο τώρα. Παράδειγµα η Timekettle, ένας εκ των µεταφραστών τσέπης, στην ανθρώπινη επαύξηση και την µείωση των γλωσσικών φραγµών, όπου φαντάζει ένα παράδειγµα που µπορεί να βελτιώσει την εµπειρία µιας πώληση ενός ανθρώπου που δεν µιλάει την γλώσσα στην χώρα που βρίσκεται». Τα σηµάδια και στις δύο προηγούµενες αναλύσεις τεχνολογιών κάνουν ξεκάθαρο το αποτύπωµα της τεχνολογίας στο µέλλον του retail, µεταµορφώνοντας το όµως σε µια νέα υβριδική εµπειρία. «Τελικά, πολλοί πιστεύουν πως το µέλλον του retail είναι µόνο το digital» µας λέει ο Φάνης Αριτζής. «Έρευνες καταναλωτών και επιστηµών δείχνουν πως η τεχνολογία θα είναι αρωγός του παραδοσιακού retail και το υβρίδιο που θα κυριαρχήσει είναι το λεγόµενο Phygital, καθώς από αρχαιοτάτων χρόνων στις αρχαίες αγορές τις Ρώµης και της Ελλάδος, ο καταναλωτής θέλει και επιδιώκει να έχει την φυσική επαφή µε το προϊόν που θα διαλέξει. Απλά στο σήµερα η τεχνολογία θα βοηθήσει τον καταναλωτή να έχει περισσότερη και γρηγορότερη πρόσβαση στο προϊόν αυτό

«έξωθεν καλή µαρτυρία», το «καλό όνοµα» αν προτιµάτε, δεν παίζει ρόλο µονάχα στις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες, επηρεάζοντας αρνητικά ή θετικά τον περίγυρό τους στις καθηµερινές δοσοληψίες τους, αλλά -µερικές φορέςκαι στις τεχνολογίες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι το Blockchain. Άµεσα συνδεδεµένο µε το Bitcoin, το πρώτο κρυπτονόµισµα, καθώς σ’ αυτήν την καινοτόµο τεχνολογία πάτησε η δηµιουργία του, έχει συνδεθεί έκτοτε µαζί του στη συνείδηση του κοινού και εξακολουθεί να επηρεάζεται -ευτυχώς, ολοένα και λιγότερο- από τα διαρκή προβλήµατα και τις αστοχίες όχι µόνο του ίδιου, αλλά συνολικά του οικοσυστήµατος των κρυπτονοµισµάτων, στο οποίο πρόσφατα προστέθηκαν και τα NFTs (Non-Fungible Tokens) που βρίσκονται στο στόχαστρο, ως «φούσκα έτοιµη να σκάσει»... Κι αυτό είναι τουλάχιστον άδικο, γιατί οι δυνατότητες του Blockchain είναι πολλές και οι εν δυνάµει επιχειρηµατικές εφαρµογές του ακόµα περισσότερες. Το εκ γενετής «χάρισµά» του να κρατάει τις όποιες εγγραφές στις «διφθέρες» της «αλυσίδας» του µυστικές και απαραβίαστες µπορεί να µεταβάλει µε δραστικό τρόπο πάµπολλα καθιερωµένα επιχειρησιακά µοντέλα και να φέρει πλήθος ανατροπές στις αγορές, καθώς ουσιαστικά καταργεί την έννοια του φυσικού µεσολαβητή. Αυτό στην πράξη σηµαίνει ότι αυξάνονται κατακόρυφα η διαφάνεια και η λογοδοσία, ενώ παράλληλα µειώνεται το κόστος των συναλλασσοµένων, αδιάφορα αν πρόκειται για σχέσεις µεταξύ ιδιωτών και επιχειρήσεων, επιχειρήσεων µε επιχειρήσεις ή και αµφοτέρων µε το κράτος και τις υπηρεσίες του.

Ενθαρρυντικές εξελίξεις

Μάλιστα, βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετά πιλοτικά project στο πλαίσιο του EBSI (European Blockchain Services Infrastructure), στα οποία συµµετέχουν τα κράτη-µέλη της ΕΕ, µεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ενώ παράλληλα στήνεται το κατάλληλο νοµοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο ώστε η Ευρώπη να µπορέσει να παραµείνει στους πρωτοπόρους των νέων τεχνολογιών, µε ό,τι αυτό σηµαίνει σε γεωπολιτικό, οικονοµικό και κοινωνικό επίπεδο.

Στη χώρα µας, µε «νόµο-σκούπα» για τις αναδυόµενες τεχνολογίες του περασµένου Ιουλίου, θεσµοθετήθηκε η λειτουργία των έξυπνων συµβολαίων τα οποία στηρίζονται σε αυτή την τεχνολογία και «αποτελούν έγγραφα που µπορούν να αξιοποιούνται ως αποδεικτικά µέσα, επιταχύνοντας έτσι την οικονοµική και επιχειρηµατική δραστηριότητα», ξεκινώντας από µερικές νεοφυείς που ήδη αξιοποιούν κάποιες δυνατότητές τους. Ενθαρρυντικό, πάντως, είναι το γεγονός ότι στη χώρα µας ενδηµεί µια µικρή µεν, αλλά ιδιαίτερα δυναµική κοινότητα στον χώρο του Blockchain, η οποία καλύπτει και τον χώρο των επιχειρήσεων, εκτός εκείνου των fintech. Αντίθετα, η Κύπρος θεωρείται από τις πιο προηγµένες χώρες σ’ αυτή την τεχνολογία, µε γερές βάσεις στην εκπαίδευση και το επιχειρείν.

Τα πάντα ρει…

Βεβαίως, τόσο η ίδια η τεχνολογία, όσο και οι εφαρµογές της εξελίσσονται διαρκώς, γι’ αυτό και οι «µυηµένοι» δεν είναι ακόµα πολλοί. Όµως, µετά τον ψηφιακό µετασχηµατισµό, αν όχι και παράλληλα µε αυτόν, έστω σε δεύτερο χρόνο, η αποκεντροποίηση (decentralization) σίγουρα θα αυξήσει τους πιστούς της. Ένα ευρέως αποδεκτό κανονιστικό πλαίσιο προφανώς θα παίξει τον (θετικό) ρόλο του, αλλά για την ώρα σηµαντικό (αρνητικό αυτή τη φορά) ρόλο παίζει η γνωστή «πληγή» της έλλειψης ανθρώπινου δυναµικού µε κατάλληλες δεξιότητες, ώστε να στελεχωθούν τα τµήµατα έρευνας και υλοποίησης σε οργανισµούς και επιχειρήσεις. Για να κάνει γνωστότερες τις δυνατότητες του Blockchain και να αναδείξει τις πολλές και διάφορες εφαρµογές αυτής της τεχνολογίας, το netweek ζήτησε από δυο ειδήµονες, τον Μαρίνο Θεµιστοκλέους, αναπληρωτή κοσµήτορα ∆ιοίκησης Επιχειρήσεων και ∆ιευθυντή του Ινστιτούτου του Μέλλοντος, στο πανεπιστήµιο της Λευκωσίας, και τον ∆ιονύση Αυρηλιώνη, ιδρυτή και CEO της Compellio, µε έδρα το Λουξεµβούργο η οποία εξειδικεύεται σε εφαρµογές Blockchain, να µοιραστούν µαζί µας τις γνώσεις και τις εµπειρίες τους σχετικά µε τα οφέλη που κοµίζει αυτή η τεχνολογία στο επιχειρείν, τις προκλήσεις που αντιµετωπίζει και τις ευκαιρίες που προσφέρει σ’ όσους αποφασίσουν να την εµπιστευθούν.

Ποιες είναι σήµερα οι επικρατέστερες επιχειρηµατικές εφαρµογές του Blockchain, στην ευρύτερη περιοχή µας, αλλά και διεθνώς; Οι εφαρµογές αυτές καλύπτουν διάφορες περιοχές όπως: • Έκδοση και επαλήθευση ψηφιακών πιστοποιητικών. Κατά καιρούς γίνονται γνωστές περιπτώσεις ατόµων που κατέχουν σηµαντικές θέσεις εργασίας χωρίς να διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα όπως για παράδειγµα η περίπτωση ιατρού που εργαζόταν στο Βρετανικό ΕΣΥ για 22 χρόνια. Αυτό αναδεικνύει το πρόβληµα που αντιµετωπίζουν οι οργανισµοί αναφορικά µε τη διαχείριση και επαλήθευση πιστοποιητικών. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η κλοπή, απώλεια ή η έκδοση και χρήση πλαστών εγγράφων ανέρχεται στα 2,5 δισεκατοµµύρια πιστοποιητικά ανά έτος, γεγονός που προκαλεί σηµαντικά προβλήµατα σε όλους τους οργανισµούς. Το Blockchain επιλύει το πρόβληµα αυτό µέσω της έκδοσης αξιόπιστων πιστοποιητικών µε ασφαλή και διαφανή τρόπο ενώ ταυτόχρονα επιταχύνει και µειώνει το κόστος έκδοσης και διαχείρισης αυτών. • Αγορά ακινήτων και κτηµατολόγιο: Το blockchain εισάγει αξιόπιστες και ασφαλείς πρακτικές στο χώρο της αγοράς ακινήτων καταπολεµώντας σε σηµαντικό βαθµό την απάτη. Η υιοθέτηση της εν λόγω τεχνολογίας από τα κτηµατολόγια και τις λοιπές συνεργαζόµενες υπηρεσίες παρουσιάζει ανοδική τάση. Παράλληλα το Blockchain σε συνδυασµό µε άλλες τεχνολογίες βοηθά στην ανάπτυξη νέων πρωτοποριακών προϊόντων (π.χ. ψηφιακά ακίνητα, tokenization ακινήτων) που προσφέρουν νέες επενδυτικές ευκαιρίες. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η παγκόσµια αγορά ψηφιακών ακινήτων ξεπέρασε τα $2 δισεκατοµµύρια το 2022. Η µεγάλη ζήτηση που παρουσιάζεται στο χώρο αυτό οδηγεί στη δηµιουργία νέων ειδικοτήτων όπως αρχιτέκτονες ή διακοσµητές ψηφιακών ακινήτων. • Ψηφιακά παιχνίδια, ψηφιακό στοίχηµα και ψηφιακά παίγνια: Ο τοµέας αυτός έχει ενσωµατώσει αρκετά στοιχεία του blockchain και των κρυπτονοµισµάτων και παρουσιάζει τεράστια επιτυχία. Έξυπνα συµβόλαια, NFTs και ψηφιακά νοµίσµατα συµβάλλουν αποτελεσµατικά στη δηµιουργία εξελιγµένων ψηφιακών παιχνιδιών. Ο κλάδος των Blockchain παιχνιδιών αυξήθηκε κατά 2,000% σε σχέση µε το προηγούµενο

θα ανέλθει στα $350 δισεκατοµµύρια το 2027. Επίσης, η χρήση του Blockchain στο χώρο του ψηφιακού στοιχήµατος και παιγνίων τα καθιστά διαφανή και δίκαια γεγονός που ελκύει µεγαλύτερο αριθµό χρηστών. • Χρηµατοπιστωτικός τοµέας: Η τεχνολογία του Blockchain και των κρυπτονοµισµάτων επιφέρει µία πραγµατική επανάσταση στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα επηρεάζοντας τόσο στις διατραπεζικές όσο και στις διασυνοριακές συναλλαγές. Παράλληλα προσφέρει λύσεις στα 2.5 δισεκατοµµύρια ενήλικες που δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασµό. Η εισαγωγή των έξυπνων συµβολαίων συµβάλλει αποφασιστικά στην εξάλειψη των διαφορών µεταξύ των επιχειρηµατικών εταίρων. Ταυτόχρονα δηµιουργεί νέες επιχειρηµατικές ευκαιρίες (π.χ. Neo-banks, ψηφιακά ανταλλακτήρια κρυπτονοµισµάτων, DeFi κλπ.), χρησιµοποιείται για την έκδοση οµολόγων ή προσφέρει νέα εργαλεία για την άντληση κεφαλαίων από την αγορά. • Εφοδιαστική αλυσίδα: Εταιρείες µεταφοράς και διαχείρισης εµπορευµάτων, υιοθετούν βέλτιστες πρακτικές από το χώρο του blockchain προκειµένου να βελτιώσουν αποτελεσµατικά το επίπεδο των παρεχόµενων υπηρεσιών και να µειώσουν το κόστος τους. Το blockchain συνδυάζεται αποτελεσµατικά µε τεχνολογίες τεχνητής νοηµοσύνης (ΑΙ) και ΙοΤ (διαδίκτυο πραγµάτων) και βελτιώνει ουσιαστικά τις εφαρµογές της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Ποια είναι τα σηµαντικότερα οφέλη για το επιχειρείν; Χαρακτηριστικά µπορούµε να αναφέρουµε τα ακόλουθα: • Εναλλακτικές µορφές χρηµατοδότησης µέσω της έκδοσης εταιρικού ψηφιακού χρήµατος και χωρίς την υποχρέωση παραχώρησης µετοχών. • Ποιοτικά οφέλη όπως αύξηση διαφάνειας, αξιοπιστίας και ασφάλειας των πληροφοριών και τον αποκεντρωµένο τρόπο λήψης αποφάσεων. • Με τη χρήση των έξυπνων συµβολαίων µειώνονται σηµαντικά οι διαφορές µεταξύ των εµπλεκοµένων µερών καθώς τα συµβόλαια αυτά ελέγχουν την πιστή εκτέλεση των συµφωνηθέντων. • Ενίσχυση/επιτάχυνση καινοτοµίας µέσω αποκεντρωµέ-

νων µοντέλων διακυβέρνησης που, επιτρέπουν στους χρήστες να καταθέτουν, προς ψήφιση, τις δικές τους προτάσεις για τη βελτίωση/επέκταση των εφαρµογών. Αυτό οδηγεί µεταξύ άλλων στην κατάθεση καινοτόµων ιδεών, στην ενίσχυση των υφιστάµενων και στην επιτάχυνση της όλης διαδικασίας µε µικρότερο κόστος.

• ∆ηµιουργία καινοτόµων µορφών επιχειρηµατικότητας (π.χ. tokenization, Metaverse).

• ∆ηµιουργία αξιόπιστων και ασφαλών ψηφιακών πιστοποιητικών

• Μείωση του κόστους και επιτάχυνση διαδικασιών

• Ιχνηλασιµότητα προϊόντων: Με τη χρήση του blockchain γνωρίζουµε το ιστορικό του κάθε προϊόντος (π.χ. τόπος προέλευσης, τρόπος και συνθήκες παραγωγής, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προϊόντος, συνθήκες µεταφοράς, αποθήκευσης, ηµεροµηνίες κλπ). Έτσι µπορούµε να διαπιστώσουµε αν µία παρτίδα εµβολίων έφτασε σε ένα νοσοκοµείο βάσει των προβλεπόµενων διαδικασιών ή εάν ένα γεωργικό προϊόν είναι όντως βιολογικό ή όχι. Σε ποιες άλλες περιοχές / κλάδους / τοµείς θα µπορούσαµε να δούµε εφαρµογή blockchain τεχνολογιών; Ποιες οι προκλήσεις και ευκαιρίες; Ουσιαστικά οι εφαρµογές του blockchain επιδρούν θετικά σε όλο το φάσµα του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα και έχουν πρακτικές εφαρµογές σε τοµείς όπως η εκπαίδευση, το εµπόριο, η υγεία, ο ασφαλιστικός τοµέας, η δηµόσια διοίκηση, οι φορολογικές υπηρεσίες, ο αγροτικός και κτηνοτροφικός τοµέας, η ενέργεια, το λιανεµπόριο, η διαχείριση αποβλήτων, η ναυτιλία, ο αθλητισµός, οι τέχνες κλπ. Μπορεί ακόµη να εφαρµοστεί µε ασφάλεια και σε ευαίσθητους τοµείς όπως η εκλογική διαδικασία όπου οι πολίτες µπορούν να ψηφίζουν τους αντιπροσώπους τους χωρίς να αµφισβητείται η όλη διαδικασία και χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος διαρροής των επιλογών του κάθε ψηφοφόρου. Σήµερα, βρισκόµαστε σε µία εποχή µε πάρα πολλές ευκαιρίες ενώ καθηµερινά προστίθενται καινούργιες λόγω της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης. Η επιτυχία λοιπόν δεν έχει να κάνει µε το πόσο εύρωστη ή µεγάλη είναι µια επιχείρηση ή ένα κράτος, αλλά µε το πόσο υψηλή είναι η ταχύτητα εκµετάλλευσης των ευκαιριών που παρουσιάζονται, µε το επίπεδο κατανόησης που έχουµε για την

τεχνολογία και µε τον καινοτόµο τρόπο σκέψης. Οι προκλήσεις βεβαίως είναι πολλές αλλά θα επικεντρωθώ στο τρίπτυχο εκπαίδευση, στελέχωση και νοµοθεσία, αφού η εκπαίδευση βοηθά στην καλύτερη κατανόηση της τεχνολογίας, στην έρευνα, τη δηµιουργία νέας γνώσης και στην καινοτοµία. Στοιχεία απαραίτητα για την πρόοδο στον τοµέα αυτό. Η στελέχωση είναι απαραίτητη καθώς χωρίς κατάλληλα καταρτισµένο προσωπικό που θα σχεδιάσει, υλοποιήσει, διαθέσει και συντηρήσει τις λύσεις blockchain δεν µπορεί να υπάρξει υλοποίηση των στόχων. Τέλος το νοµοθετικό πλαίσιο προσφέρει την απαραίτητη προστασία στα άτοµα και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο τοµέα αυτό ενώ παράλληλα αποτελεί και σηµαντικό µέσο προσέλκυσης επενδύσεων, εταιρειών και ταλέντων από το εξωτερικό. Μπορείτε να αναφέρετε κάποια συγκεκριµένα παραδείγµατα case studies και best practices από την αγορά; Θα µπορούσαµε να αναφέρουµε τις ακόλουθες χαρακτηριστικές περιπτώσεις: Πιστοποιητικό γνησιότητας προϊόντος: πώς µπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι το κόσµηµα που αγόρασε δεν είναι κλεµµένο ή το διαµάντι που περιέχει δεν έχει εξορυχθεί κάτω από άθλιες συνθήκες εργασίας ή είναι αποτέλεσµα εργασίας παιδιών που δουλεύουν ως σύγχρονοι σκλάβοι σε αδαµαντωρυχεία; Την απάντηση στο ερώτηµα αυτό µας τη δίνει το blockchain και η δυνατότητα που παρέχει για την έκδοση πιστοποιητικών αυθεντικότητας ή τα πιστοποιητικά ταυτότητας προϊόντων. Αποκεντρωµένη παραγωγή και εµπορία ενέργειας: Συνδυάζοντας τεχνολογίες όπως blockchain, κρυπτονοµίσµατα, έξυπνα συµβόλαια, ΑΙ, ΙοΤ, έξυπνες µπαταρίες, δίκτυα µεταφοράς ενέργειας και φωτοβολταϊκά υλοποιούµε εφαρµογές κατ’ οίκον παραγωγής ενέργειας. Η παραγόµενη ενέργεια µπορεί να καταναλωθεί από τον παραγωγό της ή να πωληθεί σε οποιοδήποτε χρήστη το επιθυµεί. Σε περίπτωση πώλησης, συνάπτεται και υπογράφεται ηλεκτρονικά ένα έξυπνο συµβόλαιο βάσει του οποίου ο πωλητής µεταφέρει την ενέργεια από την µπαταρία στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας µε σκοπό την κατανάλωση της από τον πελάτη. Ο τελευταίος πληρώνει τον παραγωγό µε χρήση του κρυπτονοµίσµατος της εφαρµογής και εν συνεχεία καταναλώνει την ενέργεια που αγόρασε.

Ποια τα βασικά πλεονεκτήµατα για τις επιχειρήσεις και τους οργανισµούς από την αξιοποίηση του blockchain στην καθηµερινότητά τους και σε ποιους κλάδους αυτό µετράει ιδιαίτερα; Ακόµα κι αν το blockchain θεωρείται από πολλούς σαν «νέα» τεχνολογία, υπάρχουν πολλά παραδείγµατα όπου η τεχνολογία εφαρµόζεται ήδη σε παραγωγικό επίπεδο, από αρκετά χρόνια. Χαρακτηριστικό παραδείγµατα είναι π.χ. ο αγροδιατροφικός τοµέας όπου πολλές µικροµεσαίες επιχειρήσεις χρησιµοποιούν αυτή την τεχνολογία για την ιχνηλασιµότητα ή την προστασία της αυθεντικότητας των προϊόντων. Νέες εφαρµογές της τεχνολογίας έχουν να κάνουν µε την καταγραφή της δραστηριότητας σε κάθετες αλυσίδες παραγωγής ή µεταποίησης µε περιορισµένους πόρους (π.χ. αλιεία στον Ειρηνικό Ωκεανό, έργο ιχνηλασιµότητας µε WWF Νέας Ζηλανδίας) ή περιορισµένη προέλευση της αρχικής ύλης (π.χ. για ξυλεία σε Νότια Αµερική / Αµαζόνιο - Wood Tracking Protocol).

Επίσης, η τεχνολογία blockchain προτείνει καίριες λύσεις σε κλάδους όπου το τελικό προϊόν κατασκευάζεται µε σειρά µεταποιήσεων πολλών ενδιαµέσων προϊόντων, όπως συµβαίνει στον κατασκευαστικό κλάδο, µε νέες προδιαγραφές που αφορούν στην κυκλικότητα των προϊόντων (π.χ. χρήση blockchain για υποστήριξη του ISO standard ISO/ WD 59040.2 - Product Circularity Data Sheet). Αξίζει να σηµειωθεί ότι το κανονιστικό πλαίσιο στην Ευρώπη οδηγεί σε µεγαλύτερη

τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αγορών τους. Όλα τα προϊόντα που υπόκεινται σε ρύθµιση θα διαθέτουν ψηφιακά διαβατήρια προϊόντος µε νέες απαιτήσεις ώστε να καταστούν τα προϊόντα πιο ανθεκτικά, αξιόπιστα, επαναχρησιµοποιήσιµα, αναβαθµίσιµα, επισκευάσιµα, ευκολότερα στη συντήρηση, την ανακαίνιση και την ανακύκλωση, καθώς και αποδοτικότερα ως προς την ενέργεια και τους πόρους. ∆εδοµένου ότι η τεχνολογία blockchain εγγυάται το αδιάβλητο στην καταγραφή πληροφοριών, εταιρείες που παράγουν προϊόντα

ρυθµίσεις όπως π.χ. οι µπαταρίες κινητών τηλεφώνων, δροµολογούν projects µε χρήση τεχνολογίας blockchain για τη δηµιουργία του ψηφιακού διαβατηρίου. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι, επίσης, η χρήση τεχνολογίας blockchain για τη διασφάλιση της πνευµατικής ιδιοκτησίας από το Ευρωπαϊκό Γραφείο Πνευµατικής Ιδιοκτησίας. Σε έναν άλλο χώρο, τον χρηµατοοικονοµικό, η τεχνολογία blockchain αποτελεί δοµικό στοιχείο σ’ όλες τις πρωτοβουλίες που αφορούν στη δηµιουργία ψηφιακών νοµισµάτων κεντρικών τραπεζών (Central Bank Digital Currencies). Τα CBDCs δεν έχουν καµία σχέση µε τα κρυπτονοµίσµατα, είναι ψηφιακό χρήµα που διατίθεται στην αγορά µέσω κεντρικών τραπεζών και υπόκεινται στο ίδιο κανονιστικό πλαίσιο µε τα τρέχοντα νοµίσµατα. Τέλος, η τεχνολογία blockchain χρησιµοποιείται σε projects που αφορούν στη ψηφιοποίηση αγαθών (assets) του χρηµατοοικονοµικού τοµέα ώστε να διευκολυνθεί η διάθεσή τους σε ψηφιακές αγορές µε αξιόπιστο και αδιάβλητο τρόπο. Ο όγκος της συγκεκριµένης αγοράς εκτιµάται γύρω στα $16 τρισεκατοµµύρια. Ποια θεωρείτε ως µεγαλύτερη πρόκληση για την επικράτηση αυτής της τεχνολογίας σε άλλους χώρους, εκτός του διαβόητου των κρυπτονοµισµάτων; Εκτιµώ ότι το 2022 ήταν η χρονιά που πολλοί αναλυτές, τεχνολόγοι και εξειδικευµένος Τύπος επεσήµανε σαφώς τη διαφορά µεταξύ της τεχνολογίας blockchain σαν γενικό εργαλείο και της συγκεκριµένης εφαρµογής της στα κρυπτονοµίσµατα. Κάθε τεχνολογία έχει πολλαπλές εφαρµογές: το blockchain είναι µεν η τεχνολογία που αρχικά χρησιµοποιήθηκε για τη διαχείριση κρυπτονοµισµάτων, αλλά εξελίχθηκε σε µία τεχνολογία που προτείνει λύσεις σε ευρύτατη και κατά τη γνώµη µου ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα κατηγορία προβληµάτων τα οποία έχουν ως κοινό παρονοµαστή την αδιάβλητη καταγραφή δεδοµένων π.χ. για λόγους διαφάνειας ή λογοδοσίας. Επίσης, µεγάλη δηµοσιότητα και προσδοκία γρήγορου κέρδους εµφανίστηκε µε την εισαγωγή στη αγορά των NonFungible Token (NFTs), που ήταν µια πολύ συγκεκριµένη χρήση της τεχνολογίας για τη διασφάλιση της µοναδικότητας αγαθών. Για να είναι 100% σαφές, οι επενδύσεις σε

κρυπτονοµίσµατα ή NFTs µε στόχο το (γρήγορο) κέρδος είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τη χρήση τεχνολογίας blockchain ειδικά από επιχειρήσεις. Μιλώντας, λοιπόν, συγκεκριµένα για τη τεχνολογία blockchain, ένα πρώτο κύµα εφαρµογών ήταν η δηµιουργία ιδιωτικών blockchains από µεγάλες εταιρείες σε συγκεκριµένους κλάδους όπως το Quorum στο χρηµατοοικονοµικό τοµέα (J.P. Morgan και στη συνέχεια ConsenSys), το Aura στο τοµέα των ειδών πολυτελείας (LVMH), το Tradelens στο τοµέα της εφοδιαστικής αλυσίδας (Maersk / IBM). Αυτές οι πρωτοβουλίες αποτελούν κάθετες λύσεις όπου µια συγκεκριµένη εταιρεία ή κοινοπραξία εταιρειών εξειδικεύει τη χρήση του blockchain για ιδιαίτερες ανάγκες του κλάδου. Αυτές οι πρωτοβουλίες αντιµετώπισαν (και συνεχίζουν να αντιµετωπίζουν) το πρόβληµα ότι δεδοµένου ότι εφόσον ο αρχικός πάροχος είναι συνήθως κάποια δεσπόζουσα επιχείρηση του τοµέα, οι ανταγωνιστικές της επιχειρήσεις αποφεύγουν να λάβουν µέρος στη εγχείρηµα, µε αποτέλεσµα οι λύσεις να κατακερµατίζονται χωρίς πραγµατικό όφελος συνολικά για τον συγκεκριµένο κλάδο. Επίσης, είναι ενδιαφέρον να υπογραµµίσουµε ότι η δηµιουργία ενός ιδιωτικού blockchain, δεν είναι τεχνολογικά κάτι διαφορετικό από τη δηµιουργία µιας υποδοµής υπολογιστών σε ένα περιβάλλον τύπου “cloud”. Με άλλα λόγια, σε ό,τι αφορά στο επιχειρησιακό και κανονιστικό πλαίσιο, ένα ιδιωτικό blockchain είναι λίγο-πολύ µια υπηρεσία που µπορεί να προσφερθεί µέσα από ένα υπολογιστικό νέφος. Σήµερα, βρισκόµαστε στη δεύτερη γενιά εφαρµογών για επιχειρήσεις, όπου η βασική τεχνολογία blockchain βασίζεται σε δηµόσια (π.χ. Ethereum, Tezos, Avalanche, Algorand, Cardano, Solana, κλπ.) ή σε ιδιωτικά δίκτυα όπου όλη η πληροφορία για τις συναλλαγές (transactions) είναι δηµοσίως προσβάσιµη. Επίσης είναι πλέον σαφές και γενικά αποδεκτό ότι οι εφαρµογές για τις επιχειρήσεις δεν θα είναι αµιγώς εφαρµογές blockchain, αλλά θα εµπεριέχουν και συνδεσιµότητα µε υπάρχοντα συστήµατα τα οποία βασίζονται σε άλλες, ανεξάρτητες από αυτό τεχνολογίες. Όλα τα παραπάνω οριοθετούν επίσης τις µεγάλες προκλήσεις για τη τεχνολογία blockchain: πρόκειται για τεχνολογία που καλείται να συνυπάρξει µε άλλες ανεξάρτητες, διασφαλίζοντας την αναγκαία διαλειτουργικότητα µε υπάρχουσες εφαρµογές οι οποίες λειτουργούν σε περιβάλλοντα cloud ή σε data centers επιχειρήσεων. Η λειτουργικότητα που θα προσφέρεται π.χ. µέσα από έξυπνα συµβόλαια (smart contracts) πρέπει να είναι συµβατή µε τη λειτουργικότητα που ήδη υπάρχει στα παλαιότερα συστήµατα. Είναι ουτοπικό να πιστεύουµε ότι οι επιχειρήσεις θα επανακωδικοποιήσουν κανόνες και αλγορίθµους σε smart contracts, αν δεν υπάρχει συγκεκριµένη προστιθέµενη αξία.

Ποια είναι τα σηµαντικότερα trends σήµερα, όσον αφορά στην αξιοποίηση του Blockchain, και ποια η επόµενη ηµέρα πχ. σε έναν ορίζοντα δυο- τριών χρόνων; Όπως και κάθε άλλη τεχνολογία, το blockchain δεν µπορεί να θεωρηθεί πανάκεια για κάθε πρόβληµα της επιχείρησης. Αποτελεί, όµως, ένα εξαιρετικό εργαλείο για µεγάλη γκάµα προβληµάτων στα οποία απαιτείται διαφάνεια σ’ ό,τι αφορά στην επεξεργασία δεδοµένων είτε πρόκειται για εξακρίβωση ταυτότητας αγαθών, είτε για πιστοποίηση ύπαρξης δεδοµένων ή υπολογισµών κλπ. Όταν αναφερόµαστε στο blockchain, συχνά µιλάµε για το Internet της Αξίας (Internet of Value). Η συγκεκριµένη τεχνολογία από την ίδια τη σχεδίασή της επιτρέπει µια πολύ σαφή και διάφανη χρήση ψηφιακών δεδοµένων. Είναι προφανές, λοιπόν, ότι η χρήση blockchain σε οποιαδήποτε εφαρµογή e-commerce, για παράδειγµα, θα µπορούσε να συνδυάσει τη µεταφορά χρηµάτων µε την κατοχή ή µεταφορά δικαιωµάτων των αγαθών που αφορούν στη συγκεκριµένη ηλεκτρονική συναλλαγή. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η τεχνολογία blockchain θα επέτρεπε ταυτόχρονα την άµεση διευθέτηση («εν τω γεννάσθαι») χρονοβόρων διαδικασιών όπως φορολόγηση, εκτελωνισµό, διαχείριση πνευµατικών δικαιωµάτων ή άλλες χρονοβόρες διαδικασίες. Με τη χρήση της ίδιας τεχνολογίας είναι, επίσης, εφικτή η ιχνηλασιµότητα διασυνοριακών συναλλαγών µε ταυτόχρονη καταγραφή εγγράφων πιστοποιητικών, τιµολογίων κλπ. ώστε να υπάρξει σαφής ένδειξη της πορείας αγαθών και χρηµατορροών. Πολύπλοκες διαδικασίες ανταλλαγής και πιστοποίησης εγγράφων σε διακρατικές συναλλαγές θα µπορούσαν να απλοποιηθούν και δύσκολα προβλήµατα κανονιστικής υφής ή φορολογικής απάτης θα µπορούσαν να διευθετηθούν ή τουλάχιστον να αντιµετωπιστούν έχοντας µια πολύ πιο στιβαρή τεχνολογική βάση εφάµιλλη του Internet. Σε επίπεδο διαφάνειας ή λογοδοσίας πολλές διαδικασίες που υπόκεινται σε έλεγχο θα µπορούσαν να κάνουν χρήση της τεχνολογίας blockchain έτσι ώστε η διαδικασία ελέγχου να πραγµατοποιείται µε συστηµατικό τρόπο µε βάση στοιχεία που θα καταγράφονται σε πραγµατικό χρόνο, χωρίς µεγάλη επιβάρυνση για τους εµπλεκόµενους σ’ αυτές τις διαδικασίες. Τέλος, η όλη λογική του σύγχρονου κράτους βασισµένη στην αρχή του “only once” θα µπορούσε να υλοποιηθεί µε πολύ πιο εύκολο τρόπο, σε σύγκριση µε τις υπάρχουσες τεχνολογίες, δεδοµένου ότι οποιαδήποτε πληροφορία µπορεί να καταγραφεί και να πιστοποιηθεί µε σχετικά µηδαµινό κόστος.

τον χώρο της τεχνολογίας, όπου ο αντίκτυπος είναι πολύ µεγαλύτερος, εκτοξεύοντας τα αντίστοιχα ποσοστά της «µεγάλης παραίτησης» στα ύψη. Ενδεικτικά, περισσότεροι από 4,3 εκατοµµύρια άνθρωποι στις ΗΠΑ εγκατέλειψαν οικειοθελώς τις δουλειές

ενώ από τον Απρίλιο του 2021 έως τον Απρίλιο του 2022, άγγιξε συνολικά τα 72 εκατοµµύρια ανθρώπους. Σύµφωνα µε πρόσφατη έκθεση της PwC σχετικά µε τη Μεγάλη Παραίτηση, ως τάση δεν δείχνει σηµάδια επιβράδυνσης. Αντίθετα, υπάρχει ένα µεγάλο ποσοστό % των εργαζοµένων, παγκοσµίως, που σκοπεύουν να βρουν νέα δουλειά µέσα στους επόµενους 12 µήνες. Τα ποσοστά

όπως φαίνεται παρακάτω διαφέρουν αρκετά ανά γενιά:

• Gen Z (ηλικίες µεταξύ 18 και 25): 27%

• Millennials (ηλικίες µεταξύ 26 και 41): 23%

• Gen X (ηλικίες µεταξύ 42 και 57): 15%

• Baby Boomers (ηλικίες µεταξύ 58 και 76 ετών): 9% Μια άλλη πρόσφατη έκθεση της Randstad, παρουσιάζει επίσης µια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία όπως: Σε παγκόσµιο επίπεδο:

• Το 28,4% του Gen Z και το 28% των Millennials αναζητούν ενεργά την επόµενη επαγγελµατική τους ευκαιρία

• Το 95% είπε ότι η διατήρηση µιας ισορροπίας επαγγελµατικής και προσωπικής ζωής είναι πολύ σηµαντική τόσο για την τρέχουσα όσο και για τη µελλοντική τους απασχόληση.

Στην Ελλάδα:

• Το 74% των εργαζοµένων είναι ανοιχτό σε νέες ευκαιρίες απασχόλησης, ανεξάρτητα από το αν είναι ευχαριστηµένοι ή όχι µε την εταιρεία, για την οποία εργάζονται αυτή τη φορά.

Αν υπάρχει ένα µάθηµα που πρέπει να πάρουν οι leaders στο χώρο της τεχνολογίας από την Μεγάλη καθώς και την Ήσυχη Παραίτηση, είναι ότι πρέπει να καταλάβουν γιατί οι άνθρωποι τους φεύγουν ή παραιτούνται µένοντας, και να σχεδιάσουν ό,τι χρειάζεται για να αντιστρέψουν τα φαινόµενα αυτά

• Το 87% των εργαζοµένων, όλων των ηλικιών, δηλώνει ότι η πρόσθετη εκπαίδευση και εξέλιξη είναι σηµαντική για την καριέρα και το µέλλον τους (76% παγκοσµίως). • Το 46% από αυτούς θα προτιµούσαν να εγκαταλείψουν τη δουλειά τους αν αυτό τους εµπόδιζε να απολαύσουν τη ζωή τους και το 28% από αυτούς θα προτιµούσαν να µείνουν άνεργοι παρά να είναι δυστυχισµένοι σε µια δουλειά (έναντι 33% παγκοσµίως). • Αναφέρθηκαν τόσο στο ευέλικτο ωράριο (85%) όσο και στην ευελιξία στο χώρο εργασίας (79%) ως σηµαντικές προτεραιότητες για αυτούς. • Οι Gen Z και Millennials αξιολογούν ιδιαίτερα τη συµβατότητά τους µε την κουλτούρα της εταιρείας, θεωρώντας ιδιαίτερα σηµαντικό το έργο τους να συνάδει µε τις προσωπικές τους αξίες: • Το 52% του Gen Z και το 50% των Millennials δεν θα δεχόταν µια προσφορά εργασίας σε µια εταιρεία που ήταν ενάντια στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πεποιθήσεις τους, σε σύγκριση µε το 40% των Baby Boomers. • Το 53% του Gen Z και το 42% των Millennials δήλωσαν ότι δεν θα δούλευαν για µια εταιρεία που δεν λαµβάνει προληπτικά µέτρα για τη βελτίωση των βαθµολογιών συµπερίληψης της διαφορετικότητας και ισότητας, σε σύγκριση µε το 31% των Baby Boomers. Σύµφωνα µε µια άλλη πρόσφατη έρευνα της Gartner σχετικά µε τους επαγγελµατίες πληροφορικής:

• Παγκοσµίως µόνο το 29% από αυτούς έχουν σοβαρή πρόθεση να παραµείνουν στους τρέχοντες ρόλους τους. Το 65% από αυτούς λέει ότι η ευέλικτη εργασία θα επηρεάσει την απόφασή τους να µείνουν ή να φύγουν. • Μόνο το 16% από αυτούς που έχουν ηλικίες µεταξύ 19 και 29 ετών, σχεδιάζουν να παραµείνουν στις δουλειές τους, έναντι 48% από αυτούς στην οµάδα ηλικίας 50 έως 70 ετών. • Στην Ευρώπη είναι οι πιο πιθανό να παραµείνουν πιστοί, σε ποσοστό 40%. Στις ΗΠΑ, το 28% δήλωσε ότι ήταν χαρούµενο που έµενε στις ΗΠΑ. • Στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία είναι οι πιο ανοιχτές στη µετακόµιση, µόνο το 18% σχεδιάζει να παραµείνει στις τρέχουσες δουλειές του.

• Οι µεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Amazon και η Google είναι πρόθυµες να πληρώσουν περισσότερα για να διατηρήσουν κορυφαία ταλέντα στην επιστήµη δεδοµένων, στο cloud, στα προϊόντα ή στην ευέλικτη ανάπτυξη. Στο µεγάλο αριθµό των κενών θέσεων που δηµιούργησε η τάση της Μεγάλης Παραίτησης, σύµφωνα µε πρόσφατη έκθεση της McKinsey & Company, πρέπει να προσθέσουµε και τις νέες ανάγκες που δηµιουργούνται συνεχώς σε παγκόσµιο επίπεδο, σε ένα ευρύ φάσµα επιχειρηµατικών τοµέων για εργαζοµένους µε τεχνολογικές δεξιότητες, και οι οποίοι αντιµετωπίζουν σοβαρά προβλήµατα στη κάλυψη των αναγκών τους αυτών. ∆εν αποτελεί έκπληξη βέβαια ότι οι δύο κορυφαίοι επιχειρηµατικοί τοµείς αντιπροσωπεύουν τον τοµέα του λογισµικού, και συγκεκριµένα τα Data Analytics (43%) και τα IT, Mobile και Web Design and Management (26%) ως τα πιο κρίσιµα.

Τι οδήγησε σε αυτή την τάση; Η κύρια αιτία της Μεγάλης Παραίτησης είναι πιθανότατα ο έντονος ανταγωνισµός για την εξεύρεση επαγγελµατιών πληροφορικής, παγκοσµίως, όπως άλλωστε επιβεβαιώνεται από τον µεγάλο αριθµό κενών θέσεων εργασίας και το χαµηλό ποσοστό ανεργίας που παρουσιάζει ο χώρος της τεχνολογίας. Με τις εταιρείες παγκοσµίως να επικεντρώνονται στον ψηφιακό µετασχηµατισµό, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι επιχειρήσεις όλων των µεγεθών αγωνίζονται να προσελκύσουν και να προσλάβουν ολοένα και περισσότερους επαγγελµατίες της τεχνολογίας προσφέροντας τις κατάλληλες ευκαιρίες και µισθούς άνω του µέσου όρου. Μια άλλη αιτία έχει να κάνει µε το γεγονός ότι ο τρόπος εργασίας από απόσταση αποτελεί πλέον την νέα κανονικότητα. Οι περισσότερες εταιρείες έχουν αγκαλιάσει την εξ αποστάσεως εργασία, βοηθώντας στην άρση των γεωγραφικών περιορισµών, δηµιουργώντας µεγαλύτερες ευκαιρίες για επαγγελµατίες στο χώρο της τεχνολογίας.

Ωστόσο, οι Chief Information Officers (CIOs), οι οποίοι αναλαµβάνουν συνήθως να τρέξουν τον ψηφιακό µετασχηµατισµό των οργανισµών τους, έχουν να αντιµετωπίσουν τις προκλήσεις σχετικά µε την εξεύρεση τρόπων προσέλκυσης νέων καθώς και της διατήρησης των υπαρχόντων ταλέντων τους. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να πιέσουν τις εταιρείες τους να προσαρµοστούν στα νέα δεδοµένα, να επαναξιολογήσουν τις στρατηγικές τους σχετικά µε την εφαρµογή ενός πιο ευέλικτου εργασιακού περιβάλλοντος, καθώς και την διοργάνωση των κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραµµάτων για την εκπαίδευση και αναβάθµιση των δεξιοτήτων των ανθρώπων τους προκειµένου να µην τους χάσουν. Αλλά παράλληλα πρέπει να είναι ρεαλιστές, να µη κρύβονται πίσω από το δάκτυλο τους, συνειδητοποιώντας πως ό,τι και να κάνουν, όσο υγιή και δυναµική οµάδα και να διαθέτουν, η πιθανότητα να µην φύγει κανείς είναι µηδενική. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είναι προετοιµασµένοι, έχοντας πάντα succession plan για τους πιο σηµαντικούς ρόλους των οµάδων τους, έτσι ώστε η έξοδος κάποιου υπαλλήλου, σε καµία περίπτωση, να µην διαταράξει τη λειτουργία της επιχείρησης. Είναι πολύ σηµαντικό για τις εταιρείες να αναζητήσουν και να εξηγήσουν γιατί οι εργαζόµενοι τους σκέφτονται να φύγουν. Πρέπει να τους ρωτήσουν, και όχι απλώς να υποθέσουν ότι φεύγουν για τα χρήµατα. Τις περισσότερες φορές, τα χρήµατα είναι η εύκολη απάντηση, αλλά αν ψάξουν βαθύτερα πιθανότατα να διαπιστώσουν ότι είναι κάτι άλλο, όπως η έλλειψη ευκαιριών που τους δίνουν για να εργαστούν σε πιο ενδιαφέροντα έργα και η ενθάρρυνση που τους δίνουν ώστε να δοκιµάζουν νέα πράγµατα χωρίς τον φόβο της αποτυχίας, η έλλειψη career path, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας και η εξουθένωση

που αυτός φέρνει, η έλλειψη των κατάλληλων προγραµµάτων κατάρτισης /επανεκπαίδευσης και αναβάθµισης των δεξιοτήτων τους, η έλλειψη ενός πιο ευέλικτου περιβάλλοντος εργασίας κ.α. ∆υστυχώς οι περισσότερες εταιρείες φαίνεται να αγνοούν ή να υποτιµούν τη σηµασία που έχει για τους εργαζοµένους τους να νιώθουν όσο πιο συχνά γίνεται την εµπιστοσύνη και την υποστήριξή τους. Συνήθως το καταλαβαίνουν αργά όταν αυτοί έχουν ήδη αποφασίσει να φύγουν. Αλλά ακόµη και τότε, καλό θα ήταν να οργανώσουν µια εκδήλωση και να εκφράσουν την εκτίµηση τους για αυτούς, αναδεικνύοντας τις δεξιότητες και τις ικανότητες που απέκτησαν ενώ ήταν στην εταιρεία τους και που τους έδωσαν την δυνατότητα να ανταποκριθούν σε µια νέα πρόκληση, και γιατί όχι να αφήσουν την πόρτα ανοιχτή για αυτούς σε περίπτωση που θελήσουν να επιστρέψουν. Συµπερασµατικά Για διάφορους λόγους, όπως η στασιµότητα των µισθών σε αντίθεση µε το κόστος ζωής που αυξάνεται συνεχώς, η µακροχρόνια δυσαρέσκεια από την εργασία, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, οι ανησυχίες για την ασφάλεια λόγω της πανδηµίας, το λάθος που κάνουν πολλοί οργανισµοί να εστιάζουν στην προσέλκυση νέων ταλέντων αντί να επενδύουν πραγµατικά στις δικές τους υπάρχουσες οµάδες, και η επιθυµία να εργαστούν για εταιρείες µε καλύτερες πολιτικές εξ αποστάσεως εργασίας οδήγησαν έναν µεγάλο αριθµό επαγγελµατιών στο χώρο της τεχνολογίας να επανεξετάσουν τη καριέρα, τις συνθήκες εργασίας και τους µακροπρόθεσµους στόχους τους. Η συζήτηση βέβαια για το εάν η Μεγάλη Παραίτηση θα έχει διαρκές αποτέλεσµα ή όχι, συνεχίζεται. Αν και τα ποσοστά εργαζοµένων που αποχωρούν παραµένουν υψηλά, πολλοί εργαζόµενοι στις αναπτυγµένες χώρες έχουν επιστρέψει στο εργατικό δυναµικό σε µεγάλους αριθµούς στα τέλη του 2021 και στις αρχές του 2022. Αυτό όµως που έρχεται να αυξήσει την ανησυχία είναι µια νέα τάση που διαµορφώνεται, περνώντας µας από την «µεγάλη παραίτηση» στην «ήσυχη παραίτηση», και που αφορά αυτούς που αποφασίζουν να παραµείνουν, είναι απογοητευµένοι συνήθως γιατί δίνουν επί σειρά ετών τον καλύτερο τους εαυτό χωρίς αυτό όµως να αναγνωρίζεται, δεν αναµένουν καµία βελτίωση και σταµατούν συνειδητά να προσπαθούν συνεχώς για το καλύτερο. Ο όρος quiet quitting , η λεγόµενη «ήσυχη παραίτηση», πρακτικά σηµαίνει ότι συνεχίζεις να εκτελείς τα εργασιακά καθήκοντά σου χωρίς όµως να προσπαθούν για το καλύτερο δινοντας προτεραιότητα στο life-balance, στην ισορροπία δηλαδή που απαιτείται να υπάρχει µεταξύ προσωπικής και επαγγελµατικής ζωής. Τέλος, εάν υπάρχει ένα µάθηµα που πρέπει να πάρουν οι leaders στο χώρο της τεχνολογίας και όχι µόνο, από τις εµπειρίες της Μεγάλης καθώς και της Ήσυχης Παραίτησής, είναι ότι πρέπει να προσπαθήσουν να καταλάβουν γιατί οι άνθρωποι τους φεύγουν ή παραιτούνται µένοντας, και να σχεδιάσουν συνειδητά ό,τι χρειάζεται για να αντιστρέψουν τα φαινόµενο αυτά, αυξάνοντας το ποσοστό ικανοποίησης και το engagement των εργαζοµένων τους. NW

αλλά και τις δικές του προτάσεις προκειµένου να ανταποκριθεί καλύτερα στα κελεύσµατα των καιρών.

Η

ACM (Association for Computer Machinery) είναι ο µεγαλύτερος και σηµαντικότερος παγκόσµιος οργανισµός επαγγελµατιών Πληροφορικής, κυρίως ερευνητών (από εκεί ξεκίνησε), αλλά και ανθρώπων από τη βιοµηχανία, την εκπαίδευση, την πολιτική κοκ. Σήµερα έχει περίπου 115.000 µέλη, µόνο ιδιώτες – όχι εταιρείες, από τους οποίους το 45% βρίσκεται στην Αµερική και οι υπόλοιποι σε 193 χώρες ανά τον κόσµο. Είναι ένας παγκόσµιος οργανισµός που ως αποστολή του έχει να βοηθάει την ανάπτυξη της τέχνης, της επιστήµης, της µηχανικής, και των εφαρµογών της Τεχνολογίας και της Επιστήµης της Πληροφορικής µε έναν τρόπο ανοιχτό, διαχέοντας τη γνώση και βοηθώντας τα µέλη του να υπηρετούν µε τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες της τεχνολογικής / επιστηµονικής κοινότητας και συνολικότερα της κοινωνίας. Ξεκινώντας την τέταρτη 25ετια της ζωής της, η ACM έχει από τον Ιούλιο στο «τιµόνι» της έναν Έλληνα, τον καθηγητή Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνίων του ΕΚΠΑ, Γιάννη Ιωαννίδη, που δέχθηκε να µας µιλήσει για τον οργανισµό, το σηµερινό στίγµα του και τις προοπτικές του, σε ένα τοπίο που µεταβάλλεται ταχύτατα και διαρκώς. Το δικό µου «σπίτι» «Προσωπικά, θεωρώ την ACM το επαγγελµατικό µου ‘σπίτι’ - έχω µια ιστορία περίπου 40 χρόνων εκεί, καθώς έγινα µέλος της από φοιτητής. Τα τελευταία 17-18 χρόνια κλήθηκα να βοηθήσω και στα κοινά, πέρα από το επιστηµονικό κοµµάτι της συµµετοχής µου σε επιτροπές συνεδρίων και σε δηµοσιεύσεις. Η ACM έχει στη δοµή της αρκετές Οµάδες Ειδικού Ενδιαφέροντος, που είναι ο

θεµατικός ιστός της Επιστήµης και της Τεχνολογίας της Πληροφορικής. Εγώ συµµετείχα στην Οµάδα Ειδικού Ενδιαφέροντος για τη ∆ιαχείριση των ∆εδοµένων, που είναι η δική µου περιοχή, και πήγαινα στα σχετικά συνέδρια. Έγινα αντιπρόεδρος και στη συνέχεια πρόεδρος της Οµάδας, πέρασα σε άλλες θέσεις οριζόντιας συνεισφοράς στην ACM, τη διετία ‘18-‘20 ήµουν γραµµατέας-ταµίας του οργανισµού, και πρόσφατα εκλέχτηκα πρόεδρος - από την 1η Ιουλίου και για τα δυο επόµενα χρόνια θα έχω αυτό το αξίωµα». Κρίσιµο σηµείο καµπής «Ο οργανισµός βρίσκεται αυτή τη στιγµή σ’ ένα σηµείο καµπής, όπως η ίδια η Πληροφορική, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα! Η Πληροφορική παίζει πλέον τεράστιο ρόλο στη ζωή µας - τίποτα δεν µπορούµε να κάνουµε χωρίς τη βοήθειά της κι αυτό δίνει τροµερές ευκαιρίες για ανέλιξη της επιστήµης και των εφαρµογών της, όµως ταυτόχρονα δηµιουργεί µεγάλες προκλήσεις και ευθύνες. Η επίδρασή µας στην κοινωνία δεν µπορεί να είναι πιά ένα ανεύθυνο, διανοητικό, επιστηµονικό και τεχνολογικό παιχνίδι. Όσα κάνουµε επηρεάζουν τη ζωή και την καθηµερινότητα όλων µας. Πρέπει, λοιπόν, να δείξουµε υπευθυνότητα σ’ ό,τι αφορά στην κρίση των τεχνολογιών µας, τα ethics, αλλά και στην αντιµετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων: κλιµατική αλλαγή, βιώσιµη και αειφόρος ανάπτυξη, φτώχεια, ισότητα, fake news και τόσα άλλα. Υπάρχουν προκλήσεις που δεν έχουν άµεση σχέση µ’ εµάς, απλά καλούµαστε να βοηθήσουµε, όµως άλλες τις προκαλούµε εµείς, µε την τεχνολογία, οπότε καλούµαστε να τις αντισταθµίσουµε, έχοντας πολύ

75 χρόνων, εγώ αναλαµβάνω στο ξεκίνηµα

συναντήθηκε για τρεις ηµέρες στην Αθήνα (ήταν µόλις η δεύτερη φορά που συνεδρίαζε εκτός ΗΠΑ, από την ίδρυση του οργανισµού, κι αυτό έχει τον συµβολισµό του) και ενέκρινε όλο το master plan, οπότε ξεκινάµε την υλοποίηση. Κάποια θέµατα είναι εσωτερικά, σχετίζονται µε τη λειτουργία του οργανισµού (όπως η δηµιουργία γραφείου στην Ευρώπη ή/και την Ασία), κάποια άλλα έχουν να κάνουν µε την εξωστρέφειά µας, το παγκόσµιο αποτύπωµα του οργανισµού, ενώ στόχος µας είναι επίσης να προσελκύσουµε περισσότερους νέους, που πλέον δεν νιώθουν την ανάγκη να ανήκουν κάπου, όπως παλιά. Οι φοιτητές (έχουµε περίπου 30.000 στους 115.000), µόλις βγουν στην αγορά, συνήθως χάνουν την επαφή τους µε την ACM. Μεγάλη πρόκληση, λοιπόν, είναι να ενισχύσουµε τις υπηρεσίες που έχουν νόηµα γι’ αυτούς, για να µείνουν και να συνδράµουν στο ευρύτερο έργο του οργανισµού». Αναγκαίος

ο κώδικας δεοντολογίας «Ένα

θέµα είναι

µας στην κοινωνία ήταν περιορισµένη- όµως, τώρα είναι πολύ σηµαντική και θέλω να φέρω αυτό το θέµα στο προσκήνιο. Άλλο ένα µεγάλο θέµα είναι να βρούµε τρόπους να βοηθήσουµε τα µέλη µας ώστε να συµµετέχουν σε δράσεις σχετικές µε τους στόχους βιώσιµης ανάπτυξης του ΟΗΕ -κάτι πολύ σηµαντικό για µένα, επειδή συµµετέχω στο ∆ίκτυο (επιστηµόνων και ερευνητών, µε µέλη του 1750 πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα παγκοσµίως) Λύσεων για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη του ΟΗΕ, και µάλιστα στον Παγκόσµιο Κόµβο του ∆ικτύου για το Κλίµα, που θεµελιώθηκε στην Αθήνα, τον περασµένο Ιούλιο, όπου είµαι ένας από τους αντιπροέδρους».

Σε καλό δρόµο η ανοικτότητα

«Πολύ µεγάλο θέµα, επίσης, είναι η ανοικτότητα στην επιστηµονική έρευνα. H ACM βρίσκεται ήδη σε καλό δρόµο για ανοικτή πρόσβαση στις δηµοσιεύσεις της, αλλά θέλω να ισχυροποιήσουµε τον όλο κύκλο της ανοικτής επιστήµης. Έχει γίνει δουλειά, αλλά πρέπει να έχεις ανοικτά τα δεδοµένα, τον κώδικα του λογισµικού που παράγεις, κτλ., κι όλα αυτά να είναι συνδεδεµένα, να µπορείς να απελευθερώνεις δηµοσιεύσεις γι’ αυτό που κάνεις πριν το τελειώσεις, ώστε να κινείται και να «ακούγεται» η επιστήµη, να υπάρχει διάλογος και διαφάνεια. Έχουµε ευθύνη απέναντι στην κοινωνία, που, µέσω των φόρων της πληρώνει για ό,τι κάνουµε - πρέπει να σπάσουν τα διάφορα επιστηµονικά silo, να µην µπορούν οι ιδιώτες εκδότες να θησαυρίζουν (όπως γίνεται συχνά) υπέρµετρα από τη διαδικασία έκδοσης των άρθρων, να υπάρχει ανοικτή κριτική (reviewing). Αυτός που βλέπει και κρίνει το άρθρο σου να το υπογράφει, κάτι που δεν γίνεται σήµερα, µε αποτέλεσµα να µην ασχολούνται όλοι όσο πρέπει, ενίοτε να κρίνουν χωρίς να κατανοούν, ή και σε ακραίες περιπτώσεις, να υπηρετούν συµφέροντα συγκεκριµένων οµάδων. Στο πλαίσιο της ανοικτής επιστήµης, η κριτική είναι επιστηµονική συνεισφορά. Θέλω να ωθήσω την Πληροφορική ως τοµέα προς τα εκεί, διαµορφώνοντας την αναγκαία υποδοµή».

όπου υπάρχουν senior άνθρωποι οι οποίοι ουσιαστικά τις συντονίζουν, µε εµένα να έχω πιο στρατηγικό ρόλο. Συνεχίζονται όλα κανονικά, λοιπόν…».

Όταν λέµε ‘µετά από αυτό, δεν έχει κάτι άλλο να κάνεις’, αρκεί να αλλάξει λίγο η τεχνολογία για να αντιµετωπίσεις καινούργιες προκλήσεις, ακόµα και σ’ αυτό που θεωρούσες τελειωµένο...

Οι δυο πλευρές του ίδιου νοµίσµατος «Από τα σύγχρονα επιστηµονικά και τεχνολογικά θέµατα, όλα είναι προκλήσεις, όλα είναι κρίσιµα: επιστήµη δεδοµένων, υπερυπολογιστές, ΙοΤ, επικοινωνία ανθρώπου – υπολογιστή, human brain… Στους θεµατικούς χώρους της επιστήµης, δεν µπορώ να ξεχωρίσω ποιος είναι περισσότερο σηµαντικός. Όλα συνδέονται πλέον µεταξύ τους κι όταν λέµε ‘µετά από αυτό, δεν έχει κάτι άλλο να κάνεις’, αρκεί να αλλάξει λίγο η τεχνολογία για να αντιµετωπίσεις καινούριες προκλήσεις, ακόµα και σ’ αυτό που θεωρούσες τελειωµένο… Από την άλλη, οι κίνδυνοι είναι παρόντες σε όλα όσα είπαµε – είναι οι δυο πλευρές του ίδιου νοµίσµατος! Κάθε άλµα και επανάσταση που έγινε στην ανθρωπότητα, κάθε ανακάλυψη του ανθρώπου µπορείς να τη χρησιµοποιήσεις είτε για καλό, είτε για κακό… φέρνει ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους. Έτσι και τώρα: µε την άνθηση της Πληροφορικής, της Τεχνητής Νοηµοσύνης που πολλοί φοβούνται, των δεδοµένων που είναι τόσα πολλά και υπάρχουν θέµατα µε την ιδιωτικότητα κλπ. – όλα γεννούν κινδύνους, δευτερογενείς προκλήσεις, ηθικές, κοινωνικές, και καινούριες τεχνολογικές, που εµείς, οι τεχνολόγοι, πρέπει να βρούµε τους τρόπους να αντιµετωπίσουµε».

µεγάλο διάστηµα συνεισφοράς, απαγκιστρώνοµαι προκειµένου να απελευθερωθεί χρόνος για τις δραστηριότητες του νέου ρόλου µου. Αν χρειαστεί, θα πάρω και σαββατική άδεια ή άδεια άνευ αποδοχών, για να ανταπεξέλθω στις νέες µεγάλες µου ευθύνες. Όσο για τις ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητές µου -η οµάδα µου περιλαµβάνει κοντά 100 άτοµα, που «τρέχουν» περίπου 30 έργα- ευτυχώς, έχω «ευλογηθεί» µε καταπληκτικούς συνεργάτες. Έχουν διαµορφωθεί υποοµάδες

Η κλιµάκωση οξύνει το πρόβληµα «Τα fake news και τα deep fake δεν θα υπήρχαν, αν δεν είµασταν εµείς, οι πληροφορικοί – η κοινωνία τα πήρε και κάποια στρεβλά µυαλά τα διαµόρφωσαν, πηγαίνοντας την τεχνολογία προς αυτή την κατεύθυνση. Από τη στιγµή που έχουµε τα ‘news’ στην τσέπη µας, στο κινητό, αυτά µπορούν να συµβούν. Και στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν οι δηµαγωγοί, αλλά αυτό που κάνει σήµερα το θέµα διαφορετικό είναι η κλίµακα! Τότε αφορούσε µονάχα λίγες χιλιάδες ανθρώπους, τώρα ένα deep fake το βλέπουν δισεκατοµµύρια… Και δεν είναι µόνο η τεχνολογία που το επιτρέπει αυτό: παράλληλα έχει αλλάξει και αυξηθεί η κατανόησή µας για τον ανθρώπινο εγκέφαλο, τι µετράει και πώς σκέφτεται… Οπότε, µε τη βοήθεια της τεχνολογίας, µπορείς πλέον να παίξεις µ’ αυτά που ξέρουµε για την ανθρώπινη συµπεριφορά και να δηµιουργήσεις προβλήµατα… Είναι ευθύνη µας, ως κοινωνία, να επέµβουµε θεσµικά, αρκεί να το καταλάβουν οι πολιτικοί µας. Και, για να καταλάβουν τη σηµασία της τεχνολογίας, πρέπει εµείς πάλι να τους συµβουλέψουµε. Η ACM το κάνει αυτό, έχει technology policy committees σε ΗΠΑ και Ευρώπη, κάτω από ένα παγκόσµιο council σ’ αυτόν τον τοµέα, και πάµε πλέον να δηµιουργήσουµε και άλλα τοπικά, στην Ινδία και την Κίνα - αυτή είναι ίσως η µεγαλύτερη πρόκληση». NW

µε τις «έξυπνες µηχανές» ξεκινάει από την ελληνική µυθολογία και τον αυτόνοµο ροµποτικό φρουρό Τάλο. Για όσους δεν το ξέρουν ο Τάλος περιπολούσε όλη την Κρήτη, τρεις φορές τη µέρα, κατέστρεφε εισβολείς και δίδασκε δικαιοσύνη στους Κρήτες, µέχρι που η Μήδεια τον έπεισε να βγάλει την τάπα λαδιού του να δει τι θα γίνει και «κόλλησε» -καθότι όχι και τόσο έξυπνος τελικά- ενώ το µάλλον understuffed IT των Μινωιτών δεν κατάφερε να τον επαναφέρει. Σήµερα οι πραγµατικές ΑΙ «περσόνες» είναι συγκριτικά «άδοξες» αλλά παντού: από τους διαρκώς εξελισσόµενους αλγορίθµους MUM (Μultitask Unified Model) της Google, που βάζουν πλάτη κάθε φορά που πληκτρολογείτε στη µηχανή αναζήτησης, στο µυαλό της Alexa, τους «ντετέκτιβ» ανίχνευσης απάτης του τραπεζικού και ασφαλιστικού τοµέα, ή πίσω από τα pop-up συννεφάκια που αναρωτιούνται «τι θέλουµε πάλι;» µε την µορφή ενός ευγενέστατου chatbot. Χαρακτηριστικό είναι ότι µέχρι και τα

McDonald’s αγόρασαν τον Μάρτιο του 2021 µια ΑΙ Ισραηλινή startup έναντι 300 εκατοµµυρίων δολαρίων ελπίζοντας ότι χάρη στην τεχνογνωσία της θα ανανεώσουν την εµπειρία πελάτη.

Σε διεθνές επίπεδο πολλοί φοβούνται ότι το ΑΙ ήδη δίνει σε κεντρικά σχεδιασµένες οικονοµίες µεγάλης κλίµακας -όπως της Κίνας- ένα τεράστιο πλεονέκτηµα απέναντι στις πιο «ελεύθερες» αλλά πολυδιασπασµένες -και κανονιστικά- οικονοµίες της ∆ύσης. Αντίστροφα αν το ΑΙ µπορέσει να «γλιστρήσει» από την «τσουλήθρα» του cloud, µέσα σε µια γενικότερη “Custom AI as a Service” φιλοσοφία, µε λογικό κόστος προς τις µικροµεσαίες -και γιατί όχι και τις µικρότερες αργότερα- επιχειρήσεις θα αποτελέσει παράγοντα κοσµογονίας για το επιχειρείν, ανάλογο µε αυτόν του ίδιου του διαδικτύου. Αλλά και καινοτοµίας. Σε απλά ελληνικά, αν µε τον ίδιο τρόπο που η µικρότερη επιχείρηση µπόρεσε να «βγει» από τον µικρόκοσµο του αναλογικού «στόµα µε στόµα» στην παγκόσµια αγορά χάρη στη διάδοση του ψηφιακού µάρκετινγκ, σκεφτείτε τι µπορεί να κάνει µε φτηνά και diy εργαλεία ΑΙ. Στον αντίποδα ο φόβος που γεννά η ιδέα ενός υπερ-έξυπνου δηµιουργήµατος πιθανόν να θέσει τα όρια στην ανάπτυξη της. Όχι τυχαία ο φόβος ξεκινάει από την εποχή που ο µύθος του Τάλου ακουγόταν γύρω από τη φωτιά, για να περάσει στην επιστηµονική φαντασία, από τον Hal της Οδύσσειας του ∆ιαστήµατος µέχρι τους Terminators. Και να φτάσει στη σηµερινή αρθρογραφία, καθώς η απόφαση του συµβουλίου της πόλης του Σαν Φρανσίσκο επέτρεψε στην αστυνοµία της πόλης να έχει ροµπότ που θα µπορούν να ανατινάζουν εγκληµατίες, παρά τις αντιδράσεις και χωρίς την δικλείδα της επιτόπου ανθρώπινης παρουσίας και κρίσης. Φουτουριστικές δοξασίες; Ήδη το 2016 η αστυνοµία του Τέξας έκανε αυτό ακριβώς, ανατινάζοντας έναν ελεύθερο σκοπευτή που εκτελούσε αστυνοµικούς µε ένα ροµπότ φορτωµένο εκρηκτικά. Τώρα όλοι φοβούνται έναν τέτοιο αυτόνοµο «robocop» χωρίς ίχνος ανθρώπου µέσα του. Γνωρίζοντας ότι σχεδόν κάθε νέα τεχνολογία αιχµής κάνει πρεµιέρα σε στρατιωτικές εφαρµογές τα Ηνωµένα Έθνη από το 2019 συζητούν την απαγόρευση των αυτόνοµων συστηµάτων που µπορούν να αφαιρέσουν ανθρώπινη ζωή (lethal autonomous weapon systems -LAWS). Τον Ιούνιο που µας πέρασε πάντως ο επικεφαλής και βραβευµένος computer scientist της Meta, Yann LeCun δηµοσίευσε την µελέτη του «A Path Towards Autonomous Machine Intelligence» στην οποία προτείνει τρόπο τα αυτόνοµα συστήµατα ΑΙ θα µαθαίνουν να σκέφτονται µόνα τους µιµούµενα τους ανθρώπους και τον διαισθητικό τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι «προβλέπουν»

συνέπειες των πράξεων τους. Μάλλον δεν ξέρουµε του ίδιους ανθρώπους. NW

∆ΕΚEMΒΡΙΟΣ 2022 • netwee 43 TRENDING

οι οικο-

άντεχαν στο χτύπηµα της πανδηµίας θα ήταν αυτοί που είχαν το µεγαλύτερο «future tech spent», όπως ανέφερε σε τότε έκθεση της η οποία δικαιώθηκε. Σήµερα, µε τον πόλεµο, τον πληθωρισµό, τα προβλήµατα στην εφοδιαστική αλυσίδα και την

γενικότερη ανασφάλεια να αυξάνουν το βαθµό δυσκολίας της εξίσωσης, η Forrester ξανά προβλέπει τον τοµέα της τεχνολογίας της πληροφορίας να αναπτύσσεται, διαφοροποιούµενος. Καθώς όλο και µεγαλύτερο µέρος της κοινωνίας στρέφεται σε αυτόν για λύσεις στα όλο και µεγαλύτερα προβλήµατα, αναγνωρίζει ότι θα υπάρξουν µεγάλα ποσοστά οργανισµών που θα περιορίσουν τις tech δαπάνες τους λόγω του κλίµατος ανασφάλειας, προτού αντιληφθούν ότι δηµιουργούν ένα χρέος «εξέλιξης» τους και µαζί µε όσες επενδύουν στην τεχνολογία για να διατηρήσουν την ανάπτυξη στους δύσκολους καιρούς ξαναστραφούν στην τεχνολογική εξέλιξη. Συγκεκριµένα οι έρευνες της δείχνουν ότι στο επόµενο διάστηµα το 80% των οργανισµών θα στρέψει τις

αντοχή. Αυτό αναµένεται να αφήσει κενά στην αξία και την εµπειρία πελάτη, αφού το βάρος της καινοτοµίας θα πέσει στην αυτοµατοποίηση διαδικασιών, το supply risk management και την εκπαίδευση υπαλλήλων σε νέα workflows. Ιδιαίτερα στο τελευταίο αφού όπως εξηγεί η Forrester η έλλειψη εξειδικευµένου tech προσωπικού θα αναγκάσει έναν στους τρεις tech executives στην επόµενη χρονιά να στραφεί σε πρακτικές λύσεις για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισµού σε εξειδικευµένο προσωπικό. Οι «παραχωρήσεις» που θα αναγκαστούν να κάνουν πιθανότατα θα δοκιµάσουν την εµπιστοσύνη του κοινού ειδικά για τις µεγαλύτερες των επιχειρήσεων, σε µια χρονιά που αναµένεται δύσκολη από όλους.

Tα Tech Buzzwords του 2023 Σε µια κλασσικότερη για την εποχή προσέγγιση, η Gartner «µετρά» σε 10 buzzwords τα πιο καυτά trends της τεχνολογίας για τη χρονιά που έρχεται: Digital immune system / Applied observability / AI trust, risk, and security management (AI TRiSM) / Industry cloud platforms / Platform engineering / Wireless-value realization / Superapps / Adaptive AI / Metaverse / Sustainable technology. Ας τα δούµε αναλυτικότερα:

Digital Immune System

Platform Engineering

Με τις αρχιτεκτονικές software να γίνονται όλο και πιο περίπλοκες και την απαίτηση για πρόσβαση σε αυτές από µη εξειδικευµένο σε αυτές προσωπικό, οι πλατφόρµες καλούνται να λειτουργήσουν ως «γέφυρα» ανάµεσα στους τελικούς χρήστες και τους developers, όπου όλοι θα µπορούν να δουλεύουν σε κοινή βάση χωρίς να θυσιάζεται η φιλικότητα, η προσβασιµότητα αλλά και η αποτελεσµατικότητα των συστηµάτων.

Το επόµενο διάστηµα το 80% των οργανισµών θα στρέψει τις τεχνολογικές επενδύσεις του από την δηµιουργικότητα και την καινοτοµία, στην ασφάλεια και την επιχειρησιακή αντοχή. Αυτό αναµένεται να αφήσει κενά στην αξία και την εµπειρία πελάτη

Ένας βελτιωµένος συνδυασµός από πολλαπλές software engineering στρατηγικές θα υιοθετείται για να ενισχύσει την πελατειακή εµπειρία και να ελαχιστοποιηθούν τα ζητήµατα ασφάλειας, εξασφαλίζοντας µεγαλύτερο uptime και καλύτερο UX.

Applied observability

Η λήψη αποφάσεων βάση των data θα εξελιχθεί από την απλή υποδοχή, παρατήρηση τους και αντίδραση σε αυτά προς την ενορχηστρωµένη και proactive σύνθεση τους για γρηγορότερες αποφάσεις και σχεδιασµό, ώστε να γίνουν τα data συγκριτικό πλεονέκτηµα.

AI Trust, Risk and Security Management (AI TRiSM) Καθώς η δυνατότητες

Adaptive AI

Wireless-Value Realization

Ως το 2025 κατά την Gartner το 50% των οργανισµών θα χρησιµοποιεί wireless endpoints και υπηρεσίες δικτύωσης µε δυνατότητες πέραν της απλής επικοινωνίας, στο location tracking, το radar sensing, το ultra low power harvesting και άλλα.

Superapps

Με την πρώτη γενιά που βίωσε τα πάντα πρώτα από το κινητό της να ενηλικιώνεται, οι οργανισµοί είναι διαρκώς στο κυνήγι εκείνων των app που θα ενοποιήσουν όλες της επιχειρησιακές λειτουργίες τους σε ένα superapp. Σύµφωνα µε την πρόβλεψη πάνω από ο µισός παγκόσµιος πληθυσµός θα χρησιµοποιεί τέτοια superapps το 2027.

Το ΑΙ υπόσχεται ότι θα µπορεί µόνο του να προσαρµόζεται σε αλλαγές στην παραγωγή ή σε αλλαγές που αισθάνεται στο data -feed του, σε πραγµατικό χρόνο. Η ταχύτητα αυτή θα µεταφερθεί και στις επιχειρηµατικές στρατηγικές ως στοιχείο ανταγωνισµού.

Metaverse

Μια «διαλειτουργική» καινοτοµία για την Gartner που ενοποιεί διαφορετικά κοµµάτια της τεχνολογίας σε µία νέα εικονική εµπειρία, αναµένεται να ενισχύσει την εργασιακή εµπειρία και την συνεργασία. Η Gartner δεν παραλείπει να προειδοποιήσει ότι το εγχείρηµα έχει ακόµα πολύ δρόµο µπροστά του, αλλά ίσως ως το 2027 θα δούµε µεγάλους οργανισµούς να αντλούν αξία από metaverse based projects.

Industry cloud platforms Όλο και περισσότεροι οργανισµοί θα στραφούν σε industry specific cloud platforms για να αυξήσουν την ευελιξία, την καινοτοµία και την παραγωγή αξίας µέσω cloud. Αυτές οι πλατφόρµες θα προσφέρουν πακέτα cloud εργαλείων διαφορετικών για κάθε industry, προσαρµοσµένων στις εξειδικευµένες ανάγκες τους.

Sustainable Technology H ESG στρατηγική

στο ΙΤ και τα συστήµατα αναµένεται να αρχίσουν να προϋπολογίζουν το κόστος σε ενέργεια και υλικά στην σχεδίαση και λειτουργία τους, αλλά και στον τρόπο που προϊόντα και υπηρεσίες δίνουν ανάλογες δυνατότητες εξοικονόµησης τους στους τελικούς πελάτες τους. Η πρόβλεψη µάλιστα θέλει το 50% των CIO να εµπεριέχουν την βιωσιµότητα στα performance metrics τους. NW

εταιρειών

Η

Dell Technologies είναι ένα από τα πιο αναγνωρισµένα ονόµατα στο χώρο

της υψηλής τεχνολογίας. ∆απανά τεράστια ποσά σε Έρευνα & Ανάπτυξη κάθε χρόνο και, βεβαίως, παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαµόρφωση των τάσεων οι οποίες επηρεάζουν την ψηφιακή καθηµερινότητά µας. Από την άλλη, «ακούει» συνεχώς τις ανάγκες της αγοράς και «απαντά» αναλόγως, όπως φάνηκε από τη µακρά συζήτηση που είχαµε, στο πλαίσιο του πρόσφατου Dell Technologies Forum της Αθήνας, µε τον Sasho Tasevski, Presales Director CEE και βασικό οµιλητή στο συνεδριακό σκέλος. Οι ερωτήσεις µας στον πολύπειρο και µε µακρά θητεία σε τεχνολογικές εταιρίες Βορειοµακεδόνα διευθυντικό στέλεχος, εστίασαν, λοιπόν, ακριβώς σ’ αυτά. netweek: Έπειτα από τόσες αλλεπάλληλες κρίσεις, τα τελευταία χρόνια, οι προκλήσεις για τη βιοµηχανία των ΤΠΕ είναι σήµερα πολλές, του πολέµου µη εξαιρουµένου. Ποιες θεωρείτε σηµαντικότερες; Sasho Tasevski: Για µένα, η βασικότερη, που αντιµετωπίζουµε τελευταία, είναι οι τεράστιες αλλαγές που έφερε η πανδηµία στον τρόπο εργασίας. Πολλοί αλλάζουν δουλειά – βιώνουµε την εποχή της Μεγάλης Παραίτησης… Νοµίζω ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να κάνουν συγκεκριµένες κινήσεις, αρχικά για να κρατήσουν τους ανθρώπους τους και να αποφύγουν τους κινδύνους. Στην Dell πιστεύουµε ότι η τεχνολογία, ως επένδυση στην επιχειρηµατικότητα, µπορεί να δώσει λύσεις. Αν οι επιχειρήσεις αυτοµατοποιήσουν τις επαναλαµβανόµενες καθηµερινές λειτουργίες, θα «απελευθερώσουν»

µεγάλο µέρος του εργατικού δυναµικού, για κάτι πιο δηµιουργικό. Το δεύτερο, εξίσου σηµαντικό, είναι η σωστή εκπαίδευση των εργαζοµένων, ώστε να αποκτήσουν νέες δεξιότητες. Οι µηχανικοί είναι «φιλοπερίεργοι», τους αρέσει να µαθαίνουν καινούρια πράγµατα κι όχι να δουλεύουν µε «παλιές» τεχνολογίες. Καινούρια εργαλεία και αντίστοιχη εκπαίδευση, θα συνεισφέρουν στην παραµονή τους στις επιχειρήσεις. Η τρίτη µεγάλη πρόκληση είναι ο τρόπος µε τον οποίο οι νεότεροι αντιλαµβάνονται την τεχνολογία. Ακόµα κι αν η αµοιβή είναι καλή, αντιδρούν αν ο υπολογιστής που τους δίνουν ή το λογισµικό και τα εργαλεία που χρησιµοποιούν είναι ξεπερασµένα. Η επιχείρηση πρέπει να επενδύσει και σ΄ αυτά, καθώς παίζουν σηµαντικό ρόλο στην ικανοποίηση του προσωπικού και τη διάθεσή του να φύγει. Τέλος, µια ακόµα πρόκληση που βλέπω, είναι η επιλογή των σωστών ταλέντων. Όµως, ακόµα κι αν η επιχείρηση δεν µπορεί να τα βρει τοπικά, η Dell µπορεί να της διαθέσει άτοµα, που θα βρίσκονται στον χώρο της, θα αξιοποιούν τον δικό της εξοπλισµό και θα µπορούν, επιπροσθέτως, να παίζουν και τον ρόλο του τεχνικού συµβούλου, στα τρέχοντα ή µελλοντικά project. Νέα κουλτούρα και APEX Ένα άλλο ευρύτερο θέµα, που αφορά και την Ελλάδα, είναι η διαµόρφωση της κατάλληλης κουλτούρας για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Η κυβέρνηση πιέζει και δίνει κίνητρα για αλλαγή µοντέλου και µετάβαση στο cloud. Η κατάσταση

µιλάµε για hybrid cloud και multi cloud. Εµείς βοηθάµε τους πελάτες µας να πάρουν ό,τι χρειάζονται από το Public Cloud και να προχωρήσουν σε πρόσθετες υλοποιήσεις, είτε στο edge είτε on premise, οι οποίες όµως πρέπει να βασίζονται στο ίδιο µοντέλο και να έχουν την ίδια λειτουργικότητα. Ήδη, επενδύουµε στην πλατφόρµα APEX (παροχή υπηρεσιών as-a-Service) της Dell Technologies, η οποία είναι διαθέσιµη σε κάποιες χώρες, αλλά όχι ακόµα πλήρως στην Ελλάδα –ελπίζω αυτό να γίνει σύντοµα. Αντικείµενό της ό,τι είναι διαθέσιµο στο Public Cloud. Έχουµε κάνει µεγάλες επενδύσεις στο APEX και θα κάνουµε το ίδιο για να από-ζεύξουµε το λογισµικό που ενσωµατώνεται στις συσκευές µας (πχ. στις υπηρεσίες αποθήκευσης), ώστε να τις προσφέρουµε µε το ίδιο µοντέλο. Εστιάζουµε πολύ σ’ αυτό. Αυτοί είναι οι δυο βασικοί στόχοι µας: APEX και multi cloud, µε security & recovery στο edge. Υπάρχει ήδη στις µεγάλες αγορές (ΗΠΑ και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες – Γερµανία, Γαλλία, ΗΒ, Πολωνία) ενώ επεκτείνεται σταδιακά στις µικρότερες. Όµως, για όλα αυτά χρειάζονται δεξιότητες, εκ µέρους των ΜµΕ, άρα εκπαίδευση του λιγοστού ανθρώπινου δυναµικού τους. Ποιος θα την αναλάβει; Σωστά τα λέτε – πιστεύω ότι αυτό µπορούµε να το αναλάβουµε εµείς µε το οικοσύστηµα των συνεργατών µας. Όλα έχουν να κάνουν µε την αλλαγή του τρόπου σκέψης: πώς µπορείς να αξιοποιήσεις καλύτερα τους πόρους που διαθέτεις και να αναπτυχθείς. Ξεκινάς από αυτά που µπορούν να δουλέψουν στο Public Cloud και προχωρείς µε συνέπεια. Για παράδειγµα, η ελληνική κυβέρνηση µε την ΕΕ δίνουν κίνητρα και χρηµατοδοτούν τον ψηφιακό µετασχηµατισµό των ΜµΕ – ετοιµάζονται, επίσης, µεγάλα data centers στην Ελλάδα, από τη Microsoft, την Google, την AWS. Οι επιχειρήσεις µπορούν πλέον να κάνουν ό,τι θέλουν µε τα δεδοµένα τους και να τα διαχειρίζονται κατά βούληση, παρότι σε διαφορετικές τοποθεσίες, µε απόλυτα ασφαλή τρόπο.

Τι άλλο υπάρχει στο τραπέζι; Εκτός από το multi-everything, αλλαγή παραδείγµατος έχουµε και στην κυβερνοασφάλεια. Τα τρέχοντα µοντέλα δεν έχουν εφαρµογή σε multi cloud περιβάλλον, αφού βασίζονται σε δυο προϋποθέσεις: αφενός, ότι ελέγχουµε την υποδοµή µας, κάτι που δεν ισχύει, η «περίµετρος» έχει πιά καταργηθεί στην πράξη, αφετέρου ότι όλα τα µέτρα ασφαλείας που λαµβάνουµε αναφέρονται στην ίδια τοπολογία – όµως, δεν ελέγχουµε τα ξένα δίκτυα. Έτσι, ως προσφορότερη λύση θεωρούµε την εφαρµογή ενός Zero Τrust model - πολύ σηµαντική αλλαγή, που

προϋποθέτει αλλαγή τρόπου σκέψης και κουλτούρας. Όµως, µόνο έτσι µπορείς να έχεις ασφάλεια σε κάθε επίπεδο: υποδοµή, χρήστες, εφαρµογές, δίκτυο και δεδοµένα. Όλα υπακούουν πλέον στις ίδιες πολιτικές ασφαλείας κι εµείς προσπαθούµε όλο αυτό να το ενισχύσουµε, ενσωµατώνοντας στα προϊόντα µας λειτουργίες ασφαλείας by-design. Άλλωστε, εξελίσσονται και οι κυβερνο-εγκληµατίες! Στο παρελθόν, ο στόχος τους ήταν απλώς είτε να αναστατώσουν τη δουλειά σου είτε να κλέψουν τα δεδοµένα σου. Πλέον, είναι να ελέγξουν τα δεδοµένα σου και να λάβουν λύτρα για να τα «ελευθερώσουν». Οι λύσεις που προσφέρουµε -κάποιες έχουµε εφαρµοστεί και στην Ελλάδα, στην ΓΕΚ Terna- ξεπερνούν τις 1000 υλοποιήσεις, παγκοσµίως και πλέον τις επεκτείνουµε σ’ όλους τους µεγάλους service providers, (Microsoft, AWS κλπ.) παγκοσµίως, µε το benefit να περιλαµβάνεται στο τίµηµα που καταβάλλουν οι χρήστες. Για την Ελλάδα, τι άλλο ετοιµάζετε; Στόχος µας είναι να «κτίσουµε» ένα ολόκληρο οικοσύστηµα, προσφέροντας λύσεις από άκρου εις άκρο. Η Dell µπορεί να θεωρείται εταιρία υποδοµών, όµως, παράλληλα έχει τη δυνατότητα να κτίσει κι ένα ολοκληρωµένο οικοσύστηµα. Η έµπνευση των ανθρώπων µας είναι αυτή που κινεί τα πάντα. Η Πληροφορική είναι βιοµηχανία εντάσεως γνώσης, εποµένως όσοι τη διαθέτουν, έχουν το κίνητρο να ακούσουν, κατ’ αρχάς, τους πελάτες, ώστε στη συνέχεια να προσπαθήσουν -µε βάση την εµπειρία τους- να επιλέξουν τη σωστή λύση για τις ανάγκες τους. Έχουµε υποδοµές, έχουµε λογισµικό, µπορούµε να βοηθήσουµε τους πελάτες µας να πετύχουν τους στόχους τους, καθώς εστιάζουµε στον τρόπο σκέψης τους και τις ανάγκες της επιχείρησής τους. Πού θα είµαστε σε τρία χρόνια από σήµερα; Το 2025, όλες οι λειτουργίες µας θα είναι πλέον σε περιβάλλον multicloud και µάλιστα by-design, όχι by-default, ώστε κάθε επιχείρηση να µπορεί να αξιοποιεί όλες τις διαθέσιµες καινοτοµίες µε αποτελεσµατικό και ασφαλή τρόπο. Επίσης, θα βιώσουµε έκρηξη στην αξιοποίηση των data που παίρνουµε στο άκρο, το edge, καθώς ολοένα περισσότερες επιχειρήσεις αντιλαµβάνονται την αξία τους. Ως τότε θα δούµε και την τελική αλλαγή – τη σύµπλευση του ΙΤ µε τους (εκάστοτε) επιχειρηµατικούς στόχους. Στο παρελθόν, ρωτούσες τους µηχανικούς να σου πουν τι µπορούσε να γίνει και τι όχι. Σήµερα, µε τις τόσες καινοτοµίες, τα πάντα είναι δυνατά. Ξεκινάµε, λοιπόν, από τις πραγµατικές σηµερινές ανάγκες των επιχειρήσεων, χωρίς να ξεχνάµε και τις µελλοντικές. NW

ε µεγάλη επιτυχία και εντυπωσιακή ανταπόκριση ολοκληρώθηκε το 20o Bank Management Conference µε θέµα “ Re-imagining the Value Chain for a truly Customer-Centric Bank” την Τετάρτη, 23 Νοεµβρίου, στο Divani Caravel Hotel. Με την υποστήριξη των χορηγών Cosmote, Nexi Group , Hewlett Packard Enterprise-Infinitum, PCS, SAS-Performance Technologies και VISA, και για 20η συνεχή χρονιά, εξερεύνησε τον οδικό χάρτη προς τη βιώσιµη ανάπτυξη του τραπεζικού τοµέα και την αξία του Customer-centricity µέσα από καινοτόµες παρεµβάσεις, την αποτελεσµατική χρήση των ψηφιακών καναλιών και «έξυπνων» υπηρεσιών µε στόχο να διασφαλιστούν τα οφέλη προς τους πελάτες αναβαθµίζοντας τις σχέσεις των Τραπεζών µε την Αγορά, µέσα από διαφωτιστικές παρουσιάσεις δεκάδων θεσµικών οµιλητών, διεθνών thought leaders και κορυφαίων στελεχών τραπεζών που αντάλλαξαν απόψεις σε τέσσερα πάνελ συζήτησης. Ο συντονιστής του συνεδρίου, δηµοσιογράφος Παναγιώτης Μαρκέτος, άνοιξε την πρώτη ενότητα, που εστίασε στα πιο κρίσιµα

επιχειρηµατολόγησε για τους λόγους για τους οποίους η εξασφάλιση εξαιρετικής εµπειρίας πελάτη πρέπει να αποτελεί σταθερή στρατηγική επιλογή για κάθε ενδιαφερόµενο τραπεζικό οργανισµό. Ξεκινώντας από την βασική παραδοχή ότι η έγκαιρη ανταπόκριση στη εκάστοτε ανάγκη ενός πελάτη αποτελεί βασικό παράγοντα επιτυχίας κάθε οργανισµού, αλλά και ότι η ψηφιακή τεχνολογία επιδρά πια ριζικά σε αυτές τις ανάγκες, όπως διαγράφονται µετά από µια δεκαετία κρίσης και µια πανδηµία. Το αέναα εξελισσόµενο τοπίο των πληρωµών ανέλαβε να χαρτογραφήσει ο Νίκος Παπαδόγλου, Chief Commercial Officer της Nexi Greece, συνοδεύοντας το κοινό σε µια µικρή αλλά περιεκτική περιήγηση στο µονοπάτι που ήδη οδηγεί προς το ψηφιακό ευρώ, πριν ο Υπουργός Οικονοµικών Χρήστος Σταϊκούρας, απευθύνει χαιρετισµό ως keynote οµιλητής του συνεδρίου, περιγράφοντας πως η κυβέρνηση απέδειξε ότι µπορεί να συνεργάζεται µε το τραπεζικό σύστηµα και να αναλαµβάνει δράσεις σε όλα τα πεδία της οικονοµίας, απαντώντας στους µεγάλους κινδύνους και προκλήσεις των καιρών.

Ο Γιώργος Ζαββός, πρόεδρος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και πρώην Υφυπουργός Οικονοµικών, συζήτησε µε τον Βασίλη Αγγελόπουλο, Managing Partner της Get Involved, τον ρόλο της σύγχρονης τραπεζικής στην συνολική µετεξέλιξη της οικονοµίας την εποχή του ψηφιακού µετασχηµατισµού. Ο ∆ηµήτρης Μαυρογιάννης, Group Chief Operating Officer της Τράπεζας Πειραιώς, κατέδειξε

χρόνο, φέτος θα κλείσουµε µε 240 έργα το χρόνο!» και τις αλλαγές που αυτό επιβάλει στον τρόπο δουλειάς. Με ανάλογα ενδιαφέρον θέµα ο Ανδρέας Αθανασόπουλος, Deputy CΕΟ, Group Chief Transformation Officer, Digital & Retail της Eurobank µας συνόδευσε σε ένα ταξίδι στο µέλλον µιλώντας για την Eurobank του… 2030 και το φιλόδοξο πρόγραµµα µετασχηµατισµού της που θα την οδηγήσει στην τραπεζική εµπειρία του µέλλοντος. Ακολουθώντας µε ένα εξίσου προκλητικό αυτή τη φορά θέµα ο Στέφανος Μυτιλιναίος, COO της Alpha Bank, «εξοµολογήθηκε» στο κοινό του συνεδρίου την «µυστική και βρώµικη ζωή ενός ΙΤ project», όπως ήταν το θέµα της συνοµιλίας του, µε το οποίο ιντριγκάρισε συντονιστή και κοινό, πριν παραθέσει τρεις ενδιαφέρουσες ιστορίες ΙΤ, µε ισάριθµα ηθικά διδάγµατα Στο πνεύµα της φιλοσοφίας που θέλει τα data να είναι το νέο πετρέλαιο, η Κατερίνα Γκλαβά, Partner, Consulting της Deloitte, παρουσίασε τα δεδοµένα και αποτελέσµατα της επίκαιρης έρευνας της Deloitte «Global Digital Maturity

Study, 2022», µιας από τις µεγαλύτερες έρευνες του retail digital banking παγκόσµια. Η αυξανόµενη σηµασία των συνεταιριστικών τραπεζών στην παροχή πρόσβασης σε οικονοµικές υπηρεσίες και ο ρόλος τους, µέσω αυτών, στην οικονοµική συµπερίληψη, ειδικά σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις στην Ελληνική περιφέρεια (το 95% της οικονοµίας της χώρας όπως τόνισε), κατέλαβαν στη συνέχεια την σκηνή του συνεδρίου µέσα από τον λόγο του Ιωάννη Βουγιούκα, Chief Executive Officer της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου. Την πρώτη ενότητα έκλεισε ο Κώστας Μακρυπίδης, Financial Sector Sales, Senior Manager του OTE Group, προσφέροντας από την πλευρά του µια µοναδική όψη από την «απέναντι» πλευρά του ψηφιακού µετασχηµατισµού των τραπεζών. Αυτή δηλαδή του ΙΤ και της επιτάχυνσης της τεχνολογικής εξέλιξης του banking όπως την βλέπει ένας technology partner και integrator όπως η OTE Group, που καλεί όπως χαρακτηριστικά είπε, τους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς να εξελιχθούν «σε έναν πιο agile, lean» αλλά και «πλήρως τεχνολογικό οργανισµό».

Υβριδικά Μοντέλα στην Υπηρεσία του Customer Engagement Η δεύτερη ενότητα του συνεδρίου ξεκίνησε δυναµικά καθώς µια οµάδα από διακεκριµένα στελέχη προσέφεραν εµπειρίες αλλά και απόψεις γύρω από το όραµα της πελατοκεντρικής τράπεζας. Οι Ιάκωβος Γιαννακλής,, General Manager του Retail Banking της Eurobank, Ιωάννης Γραµµατικός General Manager, Head of Retail Products της Τράπεζας Πειραιώς, Άκης Γιούχας, Chief Operating Officer, Technology & Operations της Optima Βank, Έφη Πρεσβεία Chief Technology & Operating Officer της Attica Bank, ∆ηµήτρης Πλέσσας, Assistant General Manager Cards & Digital Business της Εθνικής Τράπεζας και Μιχάλης Τσαρµπόπουλος, Executive General Manager, Chief Digital Officer της Alpha Bank παρουσίασαν τις διαφορετικές οπτικές ενός αντιπροσωπευτικού τµήµατος του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος σε µια συζήτηση που συντόνισε η Χαρούλα Απαλαγάκη, Acting General Manager της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών. Χαρακτηριστική ήταν η στιγµή που ο Ιωάννης Γραµµατικός απαντώντας σε ερώτηµα για το πως διαχειρίζονται την αρνητική εικόνα που έχει τα τελευταία χρόνια διαµορφωθεί για τις τράπεζες είπε «µπαίνω στον πειρασµό να κάνω ένα γκάλοπ: πόσοι από εµάς έχουν βρεθεί σε δύσκολη θέση σε µια συζήτηση µιας παρέας όταν είπαν ότι εργάζονται σε τράπεζα;» προκαλώντας «ολοζώντανα» κύµατα αλληλεπίδρασης µε το κοινό. Στη συνέχεια ο Ανδρέας Παπαέτης, S enior Policy Expert, Financial Innovation & Digital Operation Resilience στην Digital Finance Unit της European Banking Authority (EBA), παρουσίασε τα σύγχρονα digitalization trends στη Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και το ρόλο που παίζει η EBA στη διαµόρφωση και επικράτηση αυτών. Τον ζωτικό ρόλο της µεγάλη κλίµακας προσωποποίησης και του “good hype” όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, στο «κυνήγι» της πελατοκεντρικότητας ανέλαβαν να παρουσιάσουν. ανεβαίνοντας στη σκηνή του συνεδρίου ο Χρήστος Μίχας, Sales Lead for Banking and Insurance Sector της SAS Institute και ο Βασίλης Πανάγος, Business Development Manager – Analytics της Performance Technologies. Παραµένοντας στην ίδια «τεχνοκρατική» πλευρά της τραπεζικής οι Μιχάλης Μακρινός, Senior Hybrid Cloud Consultant της Hewlett Packard Enterprise

ο Γιώργος Καριωτόγλου, Senior Solutions Architect & Presales Lead

Infinitum, ανέλυσαν πως µια υβριδική στρατηγική µπορεί να ολοκληρωθεί µέσω της εµπειρίας cloud από οπουδήποτε.

συµβάσεις

µέσω της ψηφιακής διάστασης τους φύση, για να προσαρµοστούν στα δεδοµένα της νέας εποχής στην τραπεζική, εξήγησαν οι Μαρία Ορφανίδου, Chief Transformation Officer της doValue Greece και ο Κώστας Λυµπερόπουλος, Commercial Director, Inform Lykos member της AUSTRIACARD Holdings. Μπορείτε να φανταστείτε τον τρόπο

ακριβώς αυτή την διασύνδεση, µέσα από

σελίδες που το διεθνές τραπεζικό σύστηµα «αντιγράφει» από το playbook της NASA. Ο Σπύρος Άνθης, Commercial Director, Olisoft, παρουσίασε στη συνέχεια τις δυνατότητες διαχείρισης της εµπειρίας πελάτη στο retail banking, µέσω των τεχνολογιών ενσωµατωµένης ψηφιακής υπογραφής (digital signage), µιας τεχνολογίας τόσο επίκαιρης που, όπως ανέφερε, αναµένεται να διπλασιάσει την αγορά της ως το 2030. Τεχνολογία που «γεννάει» Πελάτες Το τρίτο και τελευταίο µέρος του συνεδρίου εστίασε στις νέες εκείνες τεχνολογίες που ήδη παράγουν απτά αποτελέσµατα µε την εφαρµογή τους στο banking και επιδρούν θετικά στο customer loyalty, ορίζοντας εκ νέου την εµπειρία των πελατών. Έτσι η Βασιλική Κούρα Director, Business Consulting, Business Transformation της EY, παρουσίασε πως η µεταµόρφωση του front office ενός οργανισµού όπως οι τράπεζες µπορεί να το µεταµορφώσει σε µια πλατφόρµα ανάπτυξης. «Οι έρευνες έχουν δείξει πως µόνο ένας µε τρείς µετασχηµατισµοί οργανισµών είναι πετυχηµένοι. Αλλά όταν βάζουν τον άνθρωπο στο κέντρο τους τα ποσοστά διπλασιάζονται» όπως είπε χαρακτηριστικά µιλώντας για την νέα εποχή διαρκούς µετασχηµατισµού. Στη συνέχεια το ενδιαφέρον στράφηκε στον τρόπο που τα υβριδικά µοντέλα λειτουργίας και οι smart services µπορούν να δίνουν το προβάδισµα σε οργανισµούς, βελτιώνοντας το customer engagement του κοινού σε µια συζήτηση που συµµετείχαν οι Ελευθέριος Κορορός, Group Chief Information Officer της Εθνικής Τράπεζας, Αλέξανδρος Βλαγκούλης, Head of Products & Marketing της Optima Βank, Γιάννος Ιωαννίδης, Retail Banking Products Director της Alpha Bank, Σοφία Γαλατούλα, Head of Products της ΤΒΙ Βank Greece, Νίκη Ανδραβιδιώτη, Business Development and Innovation Specialist της ∆ΙΑΣ, υπό τον συντονισµό του ∆ηµήτρη Πατσού, Προέδρου του ελληνικού chapter του (ISC)2. «Περιµένουµε µέχρι το 2025 οι πληρωµές µέσω QR να φτάσουν τα 2,2 δις χρήστες, µε αξία 2,7 τρις δολάρια» είπε µεταξύ άλλων χαρακτηριστικά η Νίκη Ανδραβιώτη, διερωτώµενη για το mobile first µέλλον της τραπεζικής παγκόσµια. Την σκυτάλη πήρε από το πάνελ ο James Mc Laren, Director, Head of Banking Practice EMEA της Salesforce, ο οποίος εξήγησε πως οι καλύτερη εµπειρία

Ελευθέριος Κορορός, Εθνική Τράπεζα,

52 νάκος, Strategy Director της Hellenic Development Bank, ο ∆ηµήτρης Οικονόµου, Deputy General Manager, Head of Small Business Segment General Division της Eurobank και ο Σπύρος Ρετεντάκος, Manager of Small Business Banking Division της Alpha Bank, συζήτησαν την συµβολή των ελληνικών τραπεζών στην υποστήριξη και την ανάπτυξη των Ελλήνων επιχειρηµατιών και ιδιαίτερα τους τρόπους ενεργοποίησης των διαφορετικών υφιστάµενων χρηµατοδοτικών προγραµµάτων και των ευκαιριών που αυτά προσφέρουν.

O Κωνσταντίνος Καναβός αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην πρόκληση που προέβαλε προκειµένου το σύνολο των χρηµατοδοτήσεων να «κατέβει» προς τους επιχειρηµατίες της αγοράς, λέγοντας ότι ξεκίνησαν από το journey του πελάτη και το ρόλο των data analytics στην προσέγγιση της σωστής πελατειακής βάσης για κάθε προϊόν. Αλλά και την ιδιαίτερη σηµασία της επικοινωνίας και της εκπαίδευσης τόσο στελεχών όσο και πελατών σε αυτά τα προϊόντα, λέγοντας χαρακτηριστικά «δεν θέλουµε να πουλάµε χρηµατοδοτήσεις, αλλά να απαντάµε σε συγκεκριµένες ανάγκες του επιχειρηµατία».

στη σκηνή η πλευρά της τεχνολογικής διάστασης του µετασχηµατισµού καθώς η Γιάννα Ανδρονοπούλου, Sales Director Enterprise Commercial Greece Cyprus Malta της Microsoft ανέλυσε τον ρόλο της τεχνολογίας ως enabler για το embedded finance, για να δώσει στη συνέχεια τον λόγο στον Απόστολο Λεωνιδόπουλο, Managing Director της Kyndryl Greece & Cyprus, ο οποίος εξήγησε πως ο παγκόσµιος µετασχηµατισµός της Kyndryl λειτουργεί ως παράδειγµα και αγκαλιάζει τις προτεραιότητες των τραπεζών στη νέα ψηφιακή εποχή. Ο ∆ρ. Πέτρος Καπασούρης, General Manager της Τειρεσίας παρουσίασε τα data σε ρόλο καταλύτη της ενίσχυσης του ψηφιακού µετασχηµατισµού που συντελείται στον τραπεζικό χώρο και ο ∆ηµήτρης Λιτσικάκης, CEO της Snappi επιχειρηµατολόγησε πάνω στην δυναµική της δηµιουργίας µιας νέας ψηφιακής τράπεζας στην Ελλάδα και τους λόγους για τους οποίους υπηρεσίες/προϊόντα της σύγχρονης τραπεζικής που ανατέλλουν στη χώρα µας, όπως το buy now pay later και το Banking As A Service είναι το µέλλον της.

Accenture.

Τέλος η τοποθέτηση του πελάτη στο επίκεντρο της λειτουργίας των τραπεζικών οργανισµών και ο τρόπος που αυτό γίνεται ένας παράγοντας ανάπτυξης, οι προκλήσεις που ανακύπτουν από τις κρίσιµες αποφάσεις που ο µετασχηµατισµός καλεί τις τράπεζες να πάρουν, ο αγώνας για επιχειρηµατική υπεροχή, τα πλέον καινοτόµα συστήµατα και µεθοδολογίες των data analytics, η ευρεία πια αποδοχή των Omni Channel στρατηγικών και τα ζητήµατα των ασφαλών συναλλαγών ήταν τα βασικά από τα θέµατα που το πάνελ της τελευταίας συζήτησης του συνεδρίου προσπάθησε να

καλύψει, αποτελούµενο από τους Στράτο Μολυβιάτη, Group Chief Operating Officer της Εθνικής Τράπεζας, Γιώργο Νασούλη, General Manager, Group CDO της Τράπεζας Πειραιώς, Νάσο Παυλίδη, Director of the Financial Products Division της Alpha Bank, Ανέστη Πετρίδη, General Manager, Group Chief Information Officer της Eurobank, Γρηγόρη Σιουρούνη, Βοηθό Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστηµίου και founder & CEO της Everypay, µε συντονιστή τον Γιώργο Παλιούδη, Financial Services Managing Director της Accenture. NW

Ίσως για κάποιους να ήταν ζήτηµα χρόνου, αλλά ακόµα και έτσι δεν θα µπορούσε να περάσει απαρατήρητο. Λίγο πριν κλείσει το 2022 για πρώτη φορά η απενεργοποίηση ενός app από τον διαχειριστή του πέρασε στην …Ιστορία και στα πρωτοσέλιδα -ή µάλλον στη «βασική οθόνη»- των ειδησεογραφικών πρακτορείων, όπως το BBC, στο οποίο είδαµε ότι το Κοµµουνιστικό Κόµµα Κίνας αποφάσισε ότι το Εθνικό App Ελέγχου των πολιτών λόγω Covid-19 θα απενεργοποιηθεί. Το «µισητό» ως µάτι του Μεγάλου Αδελφού app, δηµιουργήθηκε και επιβλήθηκε σε όλους τους πολίτες της Κίνας στην αρχή της πανδηµίας. Για την λειτουργία του κάθε πολίτης ήταν υποχρεωµένος να το εγκαταστήσει, να ανοίξει την λειτουργία εύρεσης της τοποθεσίας του και να την έχει διαρκώς ανοικτή. Μέσω αυτής το κινεζικό κράτος τον είχε διαρκώς υπό έλεγχο, καθώς του µετέδιδε και «διαταγές», ενώ ένα πράσινο ή κόκκινο βέλος εµφανιζόταν στην οθόνη του κινητού -διαστάσεων όσο και η οθόνη- όταν ο χρήστης κινούνταν και του απαγόρευε ή επέτρεπε την πρόσβαση σε µία περιοχή, γειτονιά ή ακόµα και σπίτι, ανάλογα µε το πανδηµικό προφίλ της. Εννοείται ότι βάση αυτού ο πολίτης µπορούσε να συλληφθεί αν το στίγµα του τον έδειχνε να «σουλατσάρει» αγνοώντας εντολές και καραντίνες. Το κλείσιµο του app χαιρετίστηκε ως µέρος της χαλάρωσης των µέτρων από πολλούς, αλλά ακόµη περισσότεροι σχολιάζουν ότι αφενός η κυβέρνηση άρχισε να κάνει τα στραβά µάτια στην Industrial Metaverse προ των πυλών

αύξηση των κρουσµάτων για χάρη της οικονοµίας και αφετέρου θα συνεχίσει να παρακολουθεί τους πάντες µέσω

Στην προϊστορική της Αγγελικής Κορρέ του Γιάννη Ριζόπουλου

ανάγκες και λύσεις έκαναν την εµφάνισή τους. Οι δυνατότητες των υπολογιστών κινήθηκαν αντιστρόφως ανάλογα µε το µέγεθος και το κόστος τους, αλλά να που η ιστορία επαναλαµβάνεται: τα mainframe επιστρέφουν, ως HPC (High Performance Computers) πλέον, µε άλλο ρόλο (να προσφέρουν την τεράστια ισχύ που όλο πιο συχνά απαιτούν τα Big Data Analytics, η Τεχνητή Νοηµοσύνη και η Μηχανική Μάθηση) και πολλά-πολλά µηδενικά στις επιδόσεις τους. Μόλις πριν από έναν µήνα, εγκαινιάσθηκε στην Technopole της Μπολόνια ο Leonardo, ένας από τους τέσσερις ισχυρότερους HPC στον πλανήτη, επιπέδου pre-exascale. Μ’ άλλα λόγια, µπορεί να κάνει κάτι λιγότερο από 1 exaflop, ήτοι 1 δισεκατοµµύριο δισεκατοµµύρια πράξεις (1 και 18 µηδενικά) το δευτερόλεπτο. Ζαλίζοµαι! Εµπρός της Γης οι logαρισµένοι! netwee • ∆ΕΚEMΒΡΙΟΣ 2022

mainframes του Βαγγέλη Βαγγελάτου Θυµάστε τα παλιά, καλά mainframe; ε, λοιπόν, επιστρέφουν!

Στηρίζουμε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, συμβάλλοντας καθοριστικά στη συγκράτηση του ενεργειακού κόστους και απορροφώντας ένα σημαντικό ποσοστό της αύξησης στη διεθνή τιμή του φυσικού αερίου. Από τον Οκτώβριο του 2021 έχουμε προσφέρει περισσότερα από 150 εκατ. € σε εκπτώσεις στους λογαριασμούς. Συνεχίζουμε με νέες επιδοτήσεις ύψους 90 € στην τιμή της μεγαβατώρας για τον Οκτώβριο και 25 € για τον Νοέμβριο του 2022, σε περισσότερους από 700.000 οικιακούς καταναλωτές φυσικού αερίου. Επιπλέον,

προσφέρουμε έκπτωση άνω του 50% στο αέριο κίνησης (επιδότηση 1,15 €/ κιλό), στα πρατήρια FISIKON, στηρίζοντας χιλιάδες συμπολίτες μας που χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο για τις μετακινήσεις τους. Γιατί χάρη στον μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό της, η ΔΕΠΑ Εμπορίας είναι σήμερα πιο ισχυρή από ποτέ, μια σύγχρονη καθετοποιημένη επιχείρηση ενέργειας που εγγυάται την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Με στρατηγικές συμμαχίες και επενδύσεις μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας, διαμορφώνει το

αυριανό ενεργειακό τοπίο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Με προσήλωση στον στόχο της ενεργειακής μετάβασης, επενδύει διαρκώς σε ΑΠΕ, ενισχύοντας συστηματικά το «πράσινο» χαρτοφυλάκιό της σε φωτοβολταϊκά πάρκα, με στόχο το 1GW και μπαίνει ακόμα πιο δυνατή στην εποχή της «καθαρής ενέργειας». Παράλληλα, μείωσε τις εκπομπές ρύπων κατά 26,4% και την κατανάλωση ενέργειας περισσότερο από 5% μέσα σε έναν χρόνο, ενώ στήριξε τη δημόσια υγεία και την κοινωνία