Legal Leaders in Energy 25

Legal Leaders 25 in Energy: 25 επιδραστικά νομικά στελέχη αναδεικνύουν τον κομβικό ρόλο του νομικού συμβούλου στον κλάδο της ενέργειας Γράφει η Αλεξιάννα

Τσότσου

Τ

α in-house νομικά τμήματα των εταιρειών αποτελούν αδιαμφισβήτητα στήριγμα όλης της επιχείρησης, αν και αυτό δεν είναι πάντα τόσο πρόδηλο. Είναι, θα λέγαμε, οι νομικοί σύμβουλοι οι αφανείς ήρωες που εξασφαλίζουν τις βάσεις για την ανάπτυξη και την καινοτομία των εταιρειών. Ειδικά όταν πρόκειται για τον κλάδο της ενέργειας, όπου οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές τα τελευταία χρόνια, η δραστηριότητα της νομικής υπηρεσίας είναι κάτι πολύ παραπάνω από μια τυπική διαδικασία για τη νόμιμη λειτουργία της επιχείρησης. Είναι πλέον μέρος της στρατηγικής της, η οποία καταρτίζεται μέσω της στενής συνεργασίας των επικεφαλής των νομικών τμημάτων με τα υπόλοιπα στελέχη κάθε επιχείρησης. Αυτούς τους αφανείς ήρωες φιλοδοξεί να αναδείξει η λίστα με τα 25 επιδραστικά στελέχη in-house νομικών τμημάτων στον χώρο της ενέργειας. Ποια είναι τα στοιχεία, στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν, που έχουν αποτυπωθεί στη συλλογική αντίληψη της επιχειρηματικής κοινότητας και της αγοράς παροχής νομικών υπηρεσιών ως πρωτοποριακά και αποτελεσματικά; Ποια εμβληματικά έργα έχουν καθορίσει την πορεία τους και πώς θα συμβάλλουν

στη διαχείριση των προκλήσεων που αναμένουμε με βεβαιότητα το επόμενο διάστημα; Θέλοντας, λοιπόν, να καταγράψουμε σε πρόσωπα και λέξεις όλη αυτή τη θεματική και τους προβληματισμούς, αποταθήκαμε στη νομική κοινότητα, για να μας προτείνουν τα ίδια τα μέλη της τα νομικά στελέχη που έχουν ξεχωρίσει για τη δράση και την εξωστρέφειά τους. Η ψηφοφορία, η οποία διήρκεσε ένα μήνα, και η ανάδειξη των 25 επιδραστικών νομικών στελεχών μας έδωσε τη δυνατότητα να συνομιλήσουμε με τους εκπροσώπους του κλάδου, να κατανοήσουμε καλύτερα την καθημερινότητα και τη δουλειά τους και να μπορέσουμε να αφουγκραστούμε τις φιλοδοξίες και τους στόχους τους, αλλά και τις μάχες που έχουν δώσει και θα δώσουν στο άκρως απαιτητικό μέλλον που μας περιμένει. Συγχαρητήρια σε όλες και όλους που αποτελούν μέρος της πρώτης λίστας επιδραστικότητας με νομικά στελέχη στην Ελλάδα, έχοντας την τύχη και τη χαρά να αναγνωρίζονται από τους ίδιους τους συναδέλφους τους! Ευχή μας η λίστα που αναδεικνύει με αυτόν τον άμεσο τρόπο τα in-house νομικά τμήματα να γίνει θεσμός και να σας προκαλέσει το ενδιαφέρον, όπως το έκανε σε εμάς από την πρώτη στιγμή. ■

36 _ LAWYER

Δήμητρα Χατζηαρσενίου

Νομική Σύμβουλος και Υπεύθυνη Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΒΕΤΕ

Ιωάννης Αψούρης

Group General Counsel, HELLENiQ ENERGY Holdings S.A.

Η συνεισφορά της νομικής υπηρεσίας είναι κεντρική στο πρόγραμμα «Vision 2025» Ως πιο εμβληματικό έργο ξεχωρίζω το πρόγραμμα μετασχηματισμού του Ομίλου HELLENiQ ENERGY με την ονομασία «Vision 2025». Περιλαμβάνει δράσεις σε πέντε πυλώνες: • Τον επαναπροσδιορισμό του στόχου μείωσης εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και βελτίωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος • Την αναπροσαρμογή της επιχειρηματικής στρατηγικής με επικέντρωση επενδύσεων στη Νέα Ενέργεια • Την αναβάθμιση της εταιρικής διακυβέρνησης • Την καθιέρωση της κατάλληλης εταιρικής δομής και • Την υιοθέτηση νέας εταιρικής ταυτότητας. Προφανώς δεν πρόκειται για αμιγώς νομική δράση, αλλά για ένα πολυδιάστατο έργο που απασχόλησε και απασχολεί στελέχη από όλες τις οργανωτικές μονάδες του Ομίλου, η συνεισφορά της νομικής υπηρεσίας, όμως, είναι κεντρική στους τρεις τελευταίους πυλώνες. Μοχλός για την αναβάθμιση της δομής εταιρικής διακυβέρνησης υπήρξε η συμμόρφωση προς το Ν.

4706/2020 και η υιοθέτηση της έκδοσης 2021 του ΕΚΕΔ, ενώ ο εταιρικός μετασχηματισμός περιέλαβε, στο πλαίσιο μερικής διάσπασης, τη μεταβίβαση χιλιάδων συμβάσεων, πληθώρας ακινήτων και ακριβόχρονη ανάληψη δραστηριότητας από την εταιρεία ΕΛΠΕ ΔΕΠΠΠ Α.Ε. στην οποία εισφέρθηκε ο κλάδος διύλισης και εμπορίας πετρελαιοειδών και πετροχημικών. Τέλος, η αλλαγή της εταιρικής ταυτότητας και η υιοθέτηση των νέων διακριτικών γνωρισμάτων των εταιρειών του Ομίλου είναι μία πολύπλοκη διαδικασία στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Αργύρης Οικονόμου

Νομικός Σύμβουλος και Γενικός Διευθυντής Νομικών Υποθέσεων και Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΗ Α.Ε.

Οι Νομικές Υπηρεσίες της ΔΕΗ αντιμετωπίζουν τεράστιο όγκο υποστήριξης σημαντικότατων εγχειρημάτων Ηγούμαι των Νομικών Υπηρεσιών ενός από τους μεγαλύτερους Ομίλους στην Ελλάδα και με αδιαμφισβήτητη επιτυχία χειρίζομαι τις περισσότερες από τις μεγαλύτερες υποθέσεις του. Στο χώρο ευθύνης μου εμπίπτουν 7 διευθύνσεις (νομικών υπηρεσιών, συμμόρφωσης και γραμματεία ΔΣ και 2 κλάδοι (Εταιρικής Διακυβέρνησης και DPO). Έχω άμεση προσωπική ενασχόληση στον εταιρικό μετασχηματισμό, τις εξαγορές, τις

Ανταποκρινόμαστε στις απαιτήσεις του νομικού πλαισίου με πολλή δουλειά

Ο χώρος της ενέργειας είναι γεμάτος … ενέργεια και εξελίσσεται διαρκώς. Όπως όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, έτσι και η Ελλάδα καταρτίζει τον στρατηγικό σχεδιασμό της για την ενεργειακή μετάβαση, ώστε να επιτευχθεί κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Η χώρα μας είναι προικισμένη με άφθονη πρώτη ύλη για τον σκοπό αυτό, επομένως το ζητούμενο είναι η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του απαράμιλλου φυσικού δυναμικού της. Η μεγαλύτερη πρόκληση, λοιπόν, για τα in–house νομικά στελέχη στον κλάδο της ενέργειας είναι η ανταπόκριση στις απαιτήσεις ενός διαρκώς εξελισσόμενου νομικού πλαισίου, τόσο ως προς την αδειοδότηση και τον χωροταξικό σχεδιασμό για τις ΑΠΕ, όσο και ως προς την εξασφάλιση της εμπορικής βιωσιμότητας και την χρηματοδότηση των έργων αυτών, στα οποία, εκτός από τα γνωστά χερσαία αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, θα περιλαμβάνονται και υπεράκτια αιολικά πάρκα, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες και αντλησιοταμίευση, καθώς και νέα καύσιμα, όπως το «πράσινο» υδρογόνο. Για να γίνει αυτό, χρειάζονται τρία πράγματα: δουλειά, δουλειά, δουλειά.

συνθέτες χρηματοδοτήσεις, τις προμήθειες και τον έλεγχο των αντίστοιχων δαπανών. Δεδομένου του μεγέθους και της παρουσίας της ΔΕΗ στην Ελλάδα και διεθνώς, οι Νομικές Υπηρεσίες της αντιμετωπίζουν έναν τεράστιο όγκο υποστήριξης σημαντικότατων εγχειρημάτων που αφορούν στην υλοποίηση του στρατηγικού πλάνου της και διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων μεγάλου αντικειμένου. Σταχυολογώντας, θα μπορούσα να αναφερθώ στην αύξηση κεφαλαίου της ΔΕΗ αξίας 1,35 δισ. ευρώ, στις εξαγορές και εταιρικές συνεργασίες αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ, στην υποστήριξη εξαγορών σε έργα ΑΠΕ, στην ολοκλήρωση της σχετικής νομοθεσίας για την απολιγνιτοποίηση και στη διαχείριση της μετάβασης του καθεστώτος της ΔΕΗ από δημόσια επιχείρηση σε όμιλο δεκάδων εταιρειών του ιδιωτικού τομέα.

38 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Οι Σύγχρονες Ενεργειακές Συμβάσεις ως ανταπόκριση της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ στις πιο πρόσφατες προκλήσεις και απαιτήσεις

O

Παναγιώτης Αλεξανδράκης

_INFO

ι Σύγχρονες Ενεργειακές Συμβάσεις Η Διεύθυνση Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ: [αγοροπωλησία ηλεκτρικής ενέργειας Για τα P.P.A.: Ξεκινήσαμε από ένα πολύ σύν(corporate, financial, sleeved PPA)] θετο και εξαιρετικά μεγάλης έκτασης PPA στα Αγγλικά ως Πρότυπο για την Upstream Σύμβαση μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ / προμηθευτών και Director (ανάντη Συμβάσεις Προμηθευτή με Παραγωγούς μεγάλων καταναλωτών (off-takers) έως και of Legal Affairs ΑΠΕ), διατηρήσαμε τους όρους που διασφαοικιακών & επαγγελματικών καταναλωτών χαμη& Compliance λίζουν την Εταιρεία αλλά και παρέχουν την λής τάσης (<25kVA) (Πρόγραμμα ΗΡΩΝ ΕΝ.Α)] HERON απαραίτητη ευελιξία και τέλος, προχωρήσαμε αποκτούν νέα δυναμική, ενισχύοντας την προστη σύνταξη της Downstream Σύμβασης (κατάντη βλεψιμότητα των εσόδων του πωλητή και του Συμβάσεις με ενεργοβόρους Καταναλωτές) στην ενεργειακού κόστους του αγοραστή, διασφαίδια λογική (πολύ πιο περιορισμένη έκταση). λίζοντας προσιτές τιμές με την αξιοποίηση Για το ΕΝ.Α.: Συμμετείχαμε στην Ομάδα Εργασίας από της ισχυρής πτώσης κόστους στις ΑΠΕ και τέλος, υλοτις αρχή του Project (αρχές 2020), εφαρμόζοντάς το ποιώντας τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις των εταιρειών ως Πρόσθετη Πράξη στη Σύμβαση Προμήθειας Ηλεκτρικής για κλιματικά ουδέτερες δραστηριότητες. Ενέργειας σε οποιοδήποτε Εμπορικό Πρόγραμμα ΗΡΩΝ, ενώ Οι Βασικοί όροι συμβάσεων PPA (ανάντη/upstream – επιλύσαμε τα σημαντικότερα επιμέρους νομικά ζητήματα: κατάντη/downstream):Τα Συμβαλλόμενα Μέρη, τα είδη το Ποσό Συμμετοχής ΕΝ.Α να μην θεωρείται ως «επένδυση» PPAs, η κύρια παροχή, το τίμημα, ο κίνδυνος (risk), (οι καταναλωτές δεν αγοράζουν panels σε συγκεκριμένο η χρηματοδότηση, η καταγγελία και λοιπές σημαντικές Φ/Β!) ή ως «εγγύηση» με την έννοια του Κώδικα Προμήθειας ρήτρες (Διάρκεια, Ανωτέρα Βία, Ποινική ρήτρα) Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες και τα οφέλη από την «απόδοση» της παραγωγής ενός Φ/Β να μην συνδέονται με Το Πρόγραμμα ΕΝ.Α: α) Το μοναδικό στην Ελληνική την απόδοση ενός «χρηματιστηριακού προϊόντος». αγορά Πρόγραμμα, που δίνει την ευκαιρία στους Έλληνες καταναλωτές, με τη συμμετοχή τους, να «αποκτήσουν» Η πρωτοπορία ΗΡΩΝ με αριθμούς: PPA με ενεργοβόρους ένα τμήμα παραγωγής ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά καταναλωτές (downstream PPA): 23 Συμβάσεις – Συμπάρκα ΗΡΩΝ & ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ για 20 χρόνια και να φωνημένη ισχύς: 47,7 MW, 8 συμβάσεις PPA για αγορά ενέργειας (upstream PPA): συνολική ισχύς περίπου 180 γίνουν «prosumers» (producer – consumer). β) Χωρίς MW και Πρόγραμμα EN.A έως σήμερα: Εκπτώσεις 1,2 εκατ. να χρειάζεται να έχουν δική τους ταράτσα, ούτε να Ευρώ σε καταναλωτές! ■ μπλέξουν με πολύχρονες διαδικασίες μελέτης και εγκατάστασης φωτοβολταϊκού στη στέγη του σπιτιού τους ή της επιχείρησής τους! γ) Με το νομικό πλαίσιο πλήρως εγκατεστημένο και επικαιροποιούμενο όποτε αυτό απαιτείται, αφού το Πρόγραμμα ΕΝ.Α είναι δυναμικό και εξελίσσεται συνέχεια, η αξία (σε €) της παραγόμενης ενέργειας εμφανίζεται ως έκπτωση στο λογαριασμό 124, Av. Kifissias & 2, Iatridou Str., του καταναλωτή: μεγαλύτερη συμμετοχή, μεγαλύτερη 11526, Athens-Greece έκπτωση! δ) Με τη συμμετοχή στο Πρόγραμμα ΕΝ.Α., που Τ: (+30) 213 0075205 συνδυάζεται με όλα τα Εμπορικά Προγράμματα ΗΡΩΝ, ο Μ: (+30) 6951 854035 καταναλωτής μειώνει το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα W: www.heron.gr και συμμετέχει ενεργά στην παγκόσμια επανάσταση της καθαρής ενέργειας!

39 _ LAWYER

Παναγιώτης Ι. Αλεξανδράκης

Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών & Κανονιστικής Συμμόρφωσης, ΗΡΩΝ

Συστατικό στοιχείο της επιτυχίας η συνεργασία με τους συναδέλφους του κλάδου

Κατ’ αρχάς, θέλω να ευχαριστήσω, από καρδιάς, όλους όσοι με τίμησαν με την ψήφο τους, ως έναν από τους 25 επιδραστικότερους δικηγόρους της ενέργειας στην Ελλάδα. Θεωρώ ως πιο εμβληματικό έργο στην πορεία μου την οργάνωση και τη συνεχή ανοδική πορεία της Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών ΗΡΩΝ «εκ του μη όντος», επιτυγχάνοντας σήμερα αυτό το έργο να αναγνωρίζεται, στο πρόσωπό μου, από τους συναδέλφους δικηγόρους αλλά και από διοικητικά στελέχη, του ανταγωνισμού, αλλά και της ενεργειακής

Μάριος Ανδρικόπουλος

Legal Director, ELPEDISON S.A.

Μέριμνα για τα εταιρικά συμφέροντα και αίσθημα ευθύνης

Καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας μου –Δικηγόρος από το 2002 και Legal Director της ELPEDISON από το 2013– επέλεξα να συνδυάσω τη μέριμνα για την υποστήριξη των εταιρικών συμφερόντων με την επιβεβλημένη εντιμότητα και το αναγκαίο αίσθημα ευθύνης, με στόχο να τιμώ την εμπιστοσύνη της Εταιρείας και των μετόχων της. Η τιμητική αυτή διάκριση, πέρα από το προσωπικό σκέλος, ανήκει συλλογικά σε όλη την ομάδα του Νομικού Τμήματος και ασφαλώς στην ίδια την Εταιρεία, αντανακλώντας τις αξίες που διέπουν την δραστηριότητά της. Μπορώ να ανακαλέσω σημαντικούς σταθμούς της διαδρομής μου στην Εταιρεία, όπως η πρώτη συγχώνευση ενεργειακών εταιρειών προμήθειας/παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας το 2015 και η συμμετοχή σε σημαντικές Δίκες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ωστόσο, το μείζον για εμένα αποτελεί η διαπίστωση του βάρους και κύρους που φέρει η υπογραφή του Νομικού Τμήματος της ELPEDISON. Η προστασία της συστημικού χαρακτήρα ευστάθειας της ενεργειακής αγοράς, καθώς και η εμπιστοσύνη των πολιτών στη θεσμική της λειτουργία, αποτελούν διαχρονικά πρόκληση. Τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της ενεργειακής κρίσης επαυξάνουν το εύρος των προκλήσεων αυτών. Όπως έχω πράξει κατά το παρελθόν, αξιολογώ την ανάγκη δημόσιας παρέμβασης διεπόμενη από ορθό λόγο και υπευθυνότητα.

αγοράς εν γένει. Θα ήθελα να επισημάνω ότι θεωρώ συστατικό στοιχείο του επιτυχημένου αυτού έργου τη διατήρηση ενός πολύ υψηλού επιπέδου συνεργασίας, ακόμα και αντιδικίας, με όλους τους συναδέλφους του κλάδου, εκτιμώντας ότι έχω συμβάλλει καίρια, σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο, προς τούτο. Το έργο αυτό απαίτησε (και απαιτεί) υπερεντατική προσωπική ενασχόληση, απόλυτη εμπιστοσύνη και στήριξη από όλη τη διοικητική ομάδα του ΗΡΩΝα, καθώς και τεράστια αποθέματα αντοχής, ψυχικής και σωματικής, διότι το γραφείο μου αποτέλεσε ένα περιβάλλον απόλυτης «νομικής μοναξιάς», αφού από το 2010 έως το τέλος του 2017 ήμουν ο μόνος δικηγόρος των εταιρειών ΗΡΩΝ, στις οποίες αντανακλά η τιμή όπως και στον μητρικό Όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.

Πέτρος Σελέκος

Group General Counsel, Mytilineos

Η ενεργειακή πολιτική προκύπτει από τη διχασμένη κοινή γνώμη Η σωστή κατανόηση, ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της ενέργειας, όπως αυτό, διαρκώς, εμπλουτίζεται και μεταβάλλεται, κατά την περίοδο της ενεργειακής μετάβασης, αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Εκτός από τη νομοθετική κινητικότητα, την πολυνομία και την υπερρύθμιση της ενεργειακής αγοράς (οι οποίες χαρακτηρίζουν τόσο την ενωσιακή όσο και την εθνική έννομη τάξη), την αποτελεσματική ερμηνεία και εφαρμογή του ενεργειακού δικαίου δυσχεραίνουν κρίσιμοι, εξωνομικοί, παράγοντες: • ο κοστοβόρος δυισμός της συνύπαρξης του υποσυστήματος των παραδοσιακών μορφών ενέργειας με το, ολοένα αναπτυσσόμενο, υποσύστημα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Και • η δικαιοπολιτική αμφιθυμία για το περιεχόμενο, τους όρους και την ταχύτητα της ενεργειακής μετάβασης, από το πρώτο υποσύστημα στο δεύτερο. Τη σωστότερη κατανόηση, τη συνεκτική ερμηνεία και την αποτελεσματική εφαρμογή του ενεργειακού δικαίου βοηθά, σίγουρα, η γεωοικονομική και η γεωπολιτική γνώση του, διαμορφούμενου, παγκόσμιου ενεργειακού χάρτη. Αλλά βοηθά, περισσότερο, η επίγνωση ότι η ενεργειακή πολιτική προκύπτει, εν τέλει, από τη διχασμένη κοινή γνώμη: όσων επιμένουν στην κλιματική «καταστροφή», και όσων πιστεύουν ότι η κλιματική κρίση επινοήθηκε από τις παγκόσμιες ελίτ για την εκμετάλλευση των καταναλωτών ενέργειας

40 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Η βιωματική εμπειρία ενός Νομικού Συμβούλου, εν μέσω της ενεργειακής κρίσης M

ία από τις πιο σημαντικές εμπειρίες συστημικών πυλώνων του Κράτους ενείχε ως τις οποίες απέκτησα ως Legal Director αναγκαία προϋπόθεση την ανάγκη ορθολοτης ELPEDISON, υπήρξε η συμμετοχή μου γικής προσέγγισης και υπεύθυνης στάσης. Στο μέτρο που μου αναλογούσε και με την στα μέσα της περασμένης δεκαετίας σε κρίπολύτιμη πάντα υποστήριξη από την ομάδα σιμες δίκες ενώπιον του Συμβουλίου της μου -κόντρα στο ρεύμα- πήρα το ρίσκο της Επικρατείας, οι οποίες και ρύθμισαν σημαδημόσιας παρέμβασης με στόχο την ορθή ντικά ζητήματα της ενεργειακής αγοράς. ενημέρωση των πολιτών αλλά και την αντίΣτο πλαίσιο εκείνων των δικών ανακαλώ ότι κρουση «εύκολων λύσεων» οι οποίες επί μετ’ επιτάσεως είχα επιχειρηματολογήσει ζημία των πολιτών διακινούντο στη σφαίρα αναφορικά με τη «συστημικότητα» της ενερτου δημοσίου λόγου. γειακής αγοράς και την ανάγκη διασφάλισης Το Κράτος, με τις όποιες θεμιτές επιτης ευστάθειας όλων των συμμετεχόντων σε φυλάξεις μου για επιμέρους μέτρα που αυτή – άποψη την οποία υιοθέτησε το Δικαελήφθησαν, επέδειξε αντανακλαστικά και στήριο. Αρκετά χρόνια αργότερα η ενεργει- Legal Director, υπήρξαν παρεμβάσεις που εξομάλυναν μία ELPEDISON S.A. ακή κρίση ήρθε με τρόπο ενίοτε απειλητικό απειλητική κατάσταση για την κοινωνία. να δοκιμάσει τις αντοχές – όχι μόνο της Η οποία με τη σειρά της επέδειξε αντοαγοράς, αλλά και της ίδιας της κοινωνίας. χές – μη παρασυρόμενη από τις εύκολες Η συστημικότητα της αγοράς αναδείχθηκε με μεγαλοστομίες. Φρονώ όμως ότι και οι τρόπο που δεν είχαμε φανταστεί. εταιρείες υπηρέτησαν τον θεσμικό τους ρόλο, με Η βιωματική μου εμπειρία ως επικεφαλής του Νομιαποτέλεσμα συνολικά η αγορά – η συστημική αγορά κού Τμήματος υπήρξε σταθμός ζωής και καριέρας. Και και πάνω από όλα το κοινωνικό σύνολο - με ωριμότούτο καθώς συναισθάνθηκα το βάρος και τη σημασία τητα και ψυχραιμία να ξεπεράσει τη σφοδρή αυτή της ευθύνης και της θεσμικότητας. αναταραχή. ■ Άξονας κάθε απόφασης υπήρξε η ανάγκη επίτευξης ισορροπίας μεταξύ της προστασίας της δεδομένα αδιαπραγμάτευτης διαφύλαξης της νομιμότητας ως προς τις επιλογές της Εταιρείας και των θεμιτών εταιρικών συμφερόντων – έχοντας ως γνώμονα ωστόσο και την ανάγκη ενσυναίσθησης και υπευθυνότητας ως προς τις κοινωνικές προεκτάσεις της ενεργειακής κρίσης.

6 Fragokklisias Str., Ταυτόχρονα στο δημόσιο λόγο, δυστυχώς, κυριάρ151 25, Marousi-Greece χησαν οι εύκολες προσεγγίσεις, οι αφορισμοί και Τ: (+30) 210 3441165 ενίοτε δε ακόμα και φωνές παραπλάνησης των πολιτών. Στον δικό μου αξιακό κώδικα, η έννοια της θεσμικής αντιμετώπισης της κρίσης σε ένα εκ των

_INFO

Μάριος Ανδρικόπουλος

41 _ LAWYER

W: www.elpedison.gr

Ιωάννης Μπιμπλής

Διευθυντής Νομικών Θεμάτων ανταγωνισμού, διαχείρισης αποβλήτων και εναλλακτικών καυσίμων, ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) Α.Ε.

Ανάδειξη του «μωσαϊκού» ενεργειακών λύσεων στον μελλοντικό ενεργειακό χάρτη Είναι συνειδητή επιλογή μου να επικεντρώνομαι στις προκλήσεις στον χώρο της ενέργειας. Η κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων της αγοράς είναι θεμελιώδης, για να μπορεί ο νομικός σύμβουλος να δώσει την κατάλληλη νομική συμβουλή και να κατευθύνει τον οργανισμό στον οποίο ανήκει στις σωστές αποφάσεις. Αυτό ισχύει για όλους τους κλάδους της αγοράς. Ειδικά όμως στην αγορά της ενέργειας, όλα αλλάζουν με ξέφρενους ρυθμούς. Πριν λίγους μήνες, μιλούσαμε για τις ρήτρες αναπροσαρμογής και τώρα τις έχουμε ξεχάσει. Πριν ένα χρόνο, μιλούσαμε για την ηλεκτροκίνηση και σήμερα ανακαλύπτουμε ότι δεν είναι η μόνη λύση. Η ηλεκτροκίνηση αύριο θα συνυπάρχει με τα πράσινα καύσιμα που δεν θα προέρχονται από αργό πετρέλαιο, αλλά από ανακύκλωση αποβλήτων και βιομάζα. Ουδείς μπορεί να υποτιμήσει και τα συμβατικά καύσιμα τα οποία παραμένουν ασυναγώνιστα σε πολλούς κλάδους των μεταφορών (ναυτιλία, μεταφορές βαρέων οχημάτων). Η ανάδειξη από πλευράς μου του «μωσαϊκού» ενεργειακών λύσεων στον μελλοντικό ενεργειακό χάρτη κατέδειξε έναν εναλλακτικό δρόμο στα πλαίσια της πράσινης μετάβασης.

Σοφία Μιχελάκη

Chief Officer, Legal & Governance, ΔΕΣΦΑ

Ο ρόλος του ενεργειακού δικηγόρου είναι κρίσιμος και καταλυτικός Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο σε σχέση με την πράσινη ανάπτυξη και το περιβαλλοντικά φιλικότερο ενεργειακό μείγμα, γεγονός το οποίο αποτελεί τη σημαντικότερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας. Σε εθνικό επίπεδο, η ενίσχυση των ΑΠΕ, η ενεργειακή αναβάθμιση, η εξοικονόμηση ενέργειας, η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, η ασφάλεια εφοδιασμού, η απεξάρτηση από μοναδικούς προμηθευτές

Έφη Βατάλη

Γενική Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων & Εταιρικής Διακυβέρνησης, ΔΕΔΔΗΕ

Η δουλειά μας, για να αξιολογηθεί, πρέπει να είναι μετρήσιμη

Δραστηριοποιούμαι στον χώρο της ενέργειας ως δικηγόρος 30 έτη. Κατά την άποψή μου, αυτό που χρειάζεται για την επιτυχία είναι πολλή δουλειά, μελέτη, αφοσίωση, πείσμα. Από το Νομικό Σύμβουλο της ΔΕΗ και αδερφικό φίλο έμαθα ότι για να αξιολογήσουν τη δουλειά σου πρέπει να είναι μετρήσιμη, οι αριθμοί μετράνε και αυτό επιβεβαιώνεται κάθε μέρα. Από τη διαμεσολάβηση έμαθα ότι αν επιτύχεις να προσφέρεις σε όλους κάτι, τηρώντας ισορροπίες, θα φέρεις τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ως απόσταγμα της πορείας μου μέχρι τώρα συνοψίζω την προσφορά υπηρεσιών με χαμόγελο αλλά και με στιβαρότητα. Είναι σπουδαίο να αισθάνονται όλοι ότι θα προσπαθήσεις να βρεις μια δίκαιη και ισορροπημένη λύση χωρίς απλώς να είσαι διεκπεραιωτικός. Οι δε συνάδελφοι στον χώρο της ενέργειας είναι εξαιρετικοί και είναι χαρά μου να συνεργαζόμαστε. Και φυσικά, τίποτα δεν μπορεί να γίνει χωρίς μια εκλεκτή ομάδα συναδέλφων που να στηρίζουν με το ίδιο πάθος, γνώση, αφοσίωση την εταιρεία. Θα ήθελα η ομάδα μου και εγώ να συμμετάσχουμε όσο πιο ενεργά και δραστήρια μπορούμε στην προσπάθεια της εταιρείας να είναι φιλική στον καταναλωτή και σε όλους τους μετέχοντες στην αγορά ενέργειας, να προσφέρει ασφαλή εργασία στους εργαζόμενους, σταθερό δίκτυο, αξιόπιστες και οικονομικές υπηρεσίες.

αποτελούν μερικούς μόνο από τους πυλώνες της Εθνικής και Ευρωπαϊκής πολιτικής και του νέου ΕΣΕΚ. Οι στόχοι αυτοί είναι ενδεικτικοί της ραγδαίας μετεξέλιξης του ενεργειακού τοπίου και των νέων επιχειρηματικών μοντέλων και δομών αγοράς που θα διαδεχθούν τα υπάρχοντα. Ο ρόλος του ενεργειακού δικηγόρου είναι καθοριστικός στην υποστήριξη των παραγόντων της αγοράς για την ταχεία και αποτελεσματική ενεργειακή μετάβαση μέσω νέων νομοθετικών διατάξεων και κανονισμών. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι μόνο μέσω συνεργασιών με όλους τους παράγοντες και όχι σε καθεστώς απομόνωσης θα πετύχουμε τους στόχους αυτούς. Ο ρόλος, συνεπώς, του δικηγόρου είναι, όχι μόνο κρίσιμος, αλλά και καταλυτικός στη διευκόλυνση και διεκπεραίωση των αναγκαίων ενεργειών, ιδίως δε στη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου που θα λειτουργήσει ως υπόβαθρο για τα παραπάνω.

42 _ LAWYER

ADVERTORIAL

Ο ενεργειακός μετασχηματισμός του Ομίλου Motor Oil, η προώθηση της κυκλικής οικονομίας και ο κομβικός ρόλος της Νομικής Υπηρεσίας

M

ε συνέπεια, σταθερότητα και ισχυρά θεμέπριν από λίγους μήνες ανέλαβα τη θέση του λια, ο Όμιλος Motor Oil μετασχηματίζεΔιευθυντή Νομικών Θεμάτων ανταγωνισμού διαται σε ηγέτη και πρωτοπόρο στον τομέα χείρισης αποβλήτων και εναλλακτικών καυσίμων της διαφοροποιημένης ενέργειας σε διεθνή της Μotor Oil. κλίμακα, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο Πέρα από τη μεγάλη πρόκληση που αποτελεί στο νέο και ταχύτατα εξελισσόμενο ενεργειη μετάβαση από τα συμβατικά καύσιμα στα ακό τοπίο. καύσιμα του μέλλοντος και στη διαχείριση Μέσα από το μεγαλύτερο πρόγραμμα ενεργειαποβλήτων, η κίνηση αυτή καταδεικνύει τα ακής μετάβασης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, αντανακλαστικά και την ικανότητα της Νομικής συνολικού ύψους €4 δισεκατομμυρίων και με μας Υπηρεσίας να προσαρμόζεται με αμεσότητα ορίζοντα το 2030, ο Όμιλος οδηγεί την πράκαι ευελιξία στις νέες συνθήκες, παρέχοντας σινη μετάβαση και προωθεί έμπρακτα τη βιώτην πολύτιμη τεχνική της εξειδίκευση σε έναν σιμη ανάπτυξη. ταχύτατα αναπτυσσόμενο κλάδο. Το ολιστικό και συνεκτικό πρόγραμμα ενερΣ’ όλη την μέχρι τώρα πορεία μου, είναι Διευθυντής γειακής μετάβασης του Ομίλου στηρίζεται σε βαθιά πεποίθηση μου ότι η Νομική ΥπηρεΝομικών Θεμάτων 4 κεντρικούς πυλώνες, θέτοντας τις βάσεις σία μιας επιχείρησης συμμετέχει ενεργά στο ανταγωνισμού, για ένα ποικιλόμορφο και πολυενεργειακό χαρ«γίγνεσθαι», στην καθημερινότητα και στην διαχείρισης τοφυλάκιο. Οι πυλώνες αυτοί είναι οι εξής: χάραξη της συνολικής πορείας του οργανισμού, αποβλήτων και Κινητικότητα & Retail, Ανανεώσιμες Πηγές υποστηρίζοντας δραστικά το έργο της, χωρίς εναλλακτικών Ενέργειας, Εναλλακτικά καύσιμα & Κυκλική να περιορίζεται σε παθητικό ρόλο. Ο Νομικός καυσίμων, οικονομία, Διύλιση, Εφοδιασμός & Εμπορία. σύμβουλος, εκτός από την απαραίτητη νομική ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ) Ειδικότερα στο πεδίο της κυκλικής οικονοκατάρτιση, είναι αναγκαίο να κατανοεί και ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ μίας, η Motor Oil έχει επιτύχει σημαντικά να γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της αγοράς ΚΟΡΙΝΘΟΥ ΑΕ. ορόσημα που της επιτρέπουν να ηγείται των και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. προσπαθειών για την εξασφάλιση της ενερΣτο μεγάλο ταξίδι της πράσινης μετάβασης, γειακής αυτονομίας, με την ολοκλήρωση της λοιπόν, καθώς και στην ευρύτερη διαμόρφωση εξαγοράς της Thalis ES SA και της VERD AE να σηματοτης όλης εταιρικής πολιτικής ο ρόλος της Νομικής δοτούν εμφατικά τη μεγάλη βαρύτητα που προσδίδει ο Υπηρεσίας είναι κομβικός, προσαρμοζόμενος με ταχύοργανισμός στον συγκεκριμένο τομέα. τητα και αποτελεσματικότητα στις επιχειρηματικές και Σ’ αυτήν την κατεύθυνση, ο Όμιλος και η Νομική στρατηγικές επιλογές. ■ του Υπηρεσία δημιούργησαν ξεχωριστή Διεύθυνση από τον περασμένο Ιούλιο, εστιασμένη ακριβώς σε αυτό το αντικείμενο δραστηριότητας, με στόχο την άρτια συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία και την έμφαση στην ανακύκλωση και στην κυκλικόΗρώδου Αττικού 12Α, τητα. Η Motor Oil, δηλαδή, δείχνει και με αυτόν τον τρόπο την αξιακή προτεραιότητα που έχει για 151 24, Μαρούσι-Ελλάδα την ίδια η ουσιαστική προαγωγή της βιωσιμότητας Τ: (+30) 210 8094007 και της αειφορίας.

E: info@moh.gr Σε προσωπικό επίπεδο, μετά από πολυετή θητεία στο W: www.moh.gr χώρο των πετρελαιοειδών και των συμβατικών καυσίμων ως Διευθυντής της Νομικής Υπηρεσίας της CORAL A.E.,

_INFO

Iωάννης Μπιμπλής

43 _ LAWYER

Ανδρέας Ιωσηφίδης

Legal & Contracts Director, Όμιλος Archirodon

Επιδιώκουμε να συνδράμουμε στην ωρίμανση του ενεργειακού τοπίου ενός βιώσιμου πλανήτη Ο Όμιλος Archirodon προσέγγισε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τον κλάδο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα τελευταία χρόνια (περιλαμβανομένης και της Ελλάδας), κάνοντας επιτυχημένα βήματα, τα οποία οφείλονται στις εσωτερικές δομές του ομίλου και στην επιλογή αξιόπιστων συνεργατών. Οι προκλήσεις στον χώρο της ενέργειας είναι ακόμα πολλές, με πολλούς

προνευστασμούς στην πορεία και θα έλεγα ότι οφείλονται κυρίως: (α) στη διαρκή τεχνολογική εξέλιξη των πηγών, (β) στην αναπροσαρμογή του μίγματος, (γ) στο κανονιστικό πλαίσιο που πασχίζει να συντονιστεί με τις εξελίξεις και (δ) στις κρίσεις των τελευταίων ετών που ανακόπτουν τον αρχικά προσδοκώμενο ήπιο ρυθμό μετάβασης. Σε αυτό το ζοφερό πλαίσιο, παρακολουθούμε με πολύ ενδιαφέρον τις εξελίξεις, συμμετέχουμε στις διαβουλεύσεις και επιδιώκουμε μέσω της δραστηριότητάς μας να συνδράμουμε στη βελτιστοποίηση των στόχων της πολιτείας και στην ωρίμανση του ενεργειακού τοπίου της Ελλάδας γενικότερα.

Αναστάσιος Παπαχρήστου

Ράνια Νιάτσου

Διευθυντής, Διεύθυνση Δραστηριοτήτων Νομικών Υπηρεσιών, ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε.

Διευθύντρια Νομικών Υποθέσεων, ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε.

Συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός βιώσιμου πλανήτη

Η αποτελεσματική συνεργασία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της νομικής υπηρεσίας

Αυτό είναι το όραμα και κεντρικό μήνυμα της ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε., βραχίονα του κλάδου περιβάλλοντος του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ και πλήρως καθετοποιημένης εταιρίας στον κλάδο της διαχείρισης αποβλήτων, και αυτή είναι ταυτόχρονα η μεγαλύτερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας που καθημερινώς καλούμαστε να υπηρετήσουμε στην ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. Πρόκληση καθώς και υποχρέωση, αλλά και ευθύνη απέναντι στις γενιές του μέλλοντος. Στην κρίσιμη αυτή καμπή, υπό την ιδιότητα της Διευθύντριας Νομικών Υποθέσεων, μέλημά μου είναι η ορθή και απρόσκοπτη εταιρική πορεία, με στοχευμένες και ευθύβολες ενέργειες, που δίνουν τη δυνατότητα στην ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε. να ηγηθεί των εξελίξεων και να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία και την πολυετή εμπειρία της. Επίτευγμα και διαρκής σκοπός μου είναι η άμεση και αποτελεσματική νομική διεκδίκηση και επίτευξη στόχων ανάπτυξης, ενθαρρύνοντας βασικές αξίες του Ομίλου, τη συνεργασία, την εμπιστοσύνη και τη συνέπεια, που αποτελούν παράγοντες σταθερότητας και δημιουργίας και συμβάλλουν στην προώθηση ενός ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος.

Η διαμόρφωση συνθηκών για αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ συναδέλφων, εσωτερικών και εξωτερικών συνεργατών, πάντα με τη συνδρομή και εποπτεία της διοίκησης της εταιρείας, στην στήριξη της οποίας όλοι οι εμπλεκόμενοι συνεργάτες αποβλέπουν, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο μιας αποτελεσματικής νομικής υπηρεσίας ενός φορέα (ΑΕ), με πολυδιάστατη δραστηριότητα στον χώρο της ενέργειας. Η αποτελεσματική συνεργασία με συναδέλφους, προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα, προϋποθέτει άριστη επικοινωνία, συνεννόηση, βαθιά επιστημονική κατάρτιση και ικανότητα σύνθεσης απόψεων. Η συνεργασία των εσωτερικών δικηγόρων της εταιρείας με τη διοίκησή της και τους εξωτερικούς συνεργάτες ανέκαθεν υπήρξε άψογη και αποτελεσματική εις τρόπον ώστε άπαντες οι εμπλεκόμενοι να είναι απόλυτα ικανοποιημένοι και από το αποτέλεσμα της συνεργασίας αλλά και από το ουσιαστικό περιεχόμενο και την καθημερινή εξέλιξη αυτής.

44 _ LAWYER

Ασημίνα Μπιστόλα

Διευθύντρια Νομικής Υπηρεσίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Γενική Διεύθυνση ΝΥ & ΕΔ, ΔΕΗ Α.Ε.

Υποστηρίζουμε όλη την οργανική ανάπτυξη σε νέα έργα ΑΠΕ

Οι Νομικές Υπηρεσίες της ΔΕΗ υποστηρίζουν σημαντικά εγχειρήματα του Ομίλου στην Ελλάδα και διεθνώς. Η Νομική Υπηρεσία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την οποία διευθύνω τα δέκα τελευταία έτη, είναι παρούσα, με κρίσιμο ρόλο, στο σύγχρονο μετασχηματισμό της ΔΕΗ και της ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ σε έναν ισχυρό όμιλο πλέον των πενήντα (50) εταιρειών, που έχουν προκύψει, ιδίως, μέσα από εξαγορές και στρατηγικές συνεργασίες. Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα συμμετέχουμε καθοριστικά στη δυναμική επέκταση σε νέες αγορές στα βόρεια σύνορά μας, όπως στην πρόσφατη εξαγορά της (πρώην) ENEL Ρουμανίας, μετά την ολοκλήρωση της οποίας μετράμε άλλες είκοσι (20) ενεργειακές εταιρείες, μόνο για παραγωγή η/ε από ΑΠΕ και αποθήκευση, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζουμε καθημερινά, νομικά και επιχειρησιακά, όλη την οργανική ανάπτυξη σε νέα έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης, την κατασκευή, τη χρηματοδότηση και διαχείρισή τους. Τέλος, περιοριζόμενη στη σταχυολόγηση των έργων του πολύ πρόσφατου παρελθόντος, καίρια υπήρξε η συμβολή μας στη διαχείριση των νομικών συνεπειών της μείωσης της έμμεσης συμμετοχής του Δημοσίου στο μειοψηφικό ποσοστό του 34,00% περίπου.

Σπυριδούλα Μεγαλοοικονόμου

Senior Legal Business Partner Energy Supply and Management, Greek RES Development & MPP / Legal, Contracts & Compliance General Division, Mytilineos

Σπουδαία ευκαιρία η ενασχόληση με το ρυθμιστικό πλαίσιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας

Θεωρώ ότι στη συμβουλευτική δικηγορία δύσκολα μπορεί κανείς να κάνει λόγο για εμβληματικά έργα, εμβληματικό είναι μάλλον το κύριο έργο ή η συναλλαγή σε σχέση με την οποία συμβουλεύει ο δικηγόρος. Από αυτή την άποψη, μοιάζει πιο σωστό να αναφέρω αυτούς, που θεωρώ ως σημαντικούς επαγγελματικούς σταθμούς. Ο πρώτος ήταν η ευκαιρία να αναμειχθώ και να υποστηρίξω την ομάδα ειδικών που ασχολήθηκαν με το αρχικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα. Ήταν μια σπουδαία ευκαιρία, συνεργάστηκα με γνώστες του αντικειμένου και απέκτησα συγκροτημένα τις βάσεις για όσα με απασχόλησαν στη συνέχεια. Ο δεύτερος ήταν η τριπλή συγχώνευση των ενεργειακών, των μεταλλουργικών και κατασκευαστικών δραστηριοτήτων της MYTILINEOS σε μία εταιρεία το 2017. Ήταν μια επίπονη άσκηση, με πολλές συνιστώσες και λεπτομέρειες, είμαι περήφανη που υπήρξε αδιατάρακτη συνέχεια και ομαλή μετάβαση από τη μία συνθήκη στην επόμενη.

45 _ LAWYER

Αλεξία Τροκούδη

Group Manager, Corporate Holdings and Energy Regulation, HELLENiQ ENERGY Holdings S.A. Legal Division

Απαιτείται στιβαρή νομική συνδρομή για την επενδυτική ασφάλεια

H μεγαλύτερη πρόκληση είναι η «στοχαστικότητα/ αβεβαιότητα» και οι ιδιαίτερες παράμετροι/μεταβλητές που καθορίζουν την ίδια την πρόβλεψη, την παραγωγή και τη ζήτηση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, απαιτούνται δε πλέον νέες τεχνολογίες και σύγχρονες μεθολοδολογίες λ.χ. Ι.Τ (information technology), Α.Ι. (artificial intelligence). Προς τούτο απαιτείται στιβαρή νομική συνδρομή που θα υποδείξει στον πελάτη τις απαιτούμενες νομοθετικές ή/και κανονιστικές παρεμβάσεις για ένα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο, προς επαύξηση της επενδυτικής ασφάλειας. Ως head legal energy experts, διασφαλίζουμε τα συμφέροντα του Ομίλου της HelleniQ Energy και μέσα από τα προτεινόμενα εταιρικά σχήματα, τα σχέδια χρηματοδότησης που ως ομάδα νομικών-τεχνικώνοικονομικών προκρίνουμε, αλλά και τις ρυθμίσεις των συμβάσεων αγοραπωλησίας και κατασκευής/ συντήρησης που διαπραγματευόμαστε (SPA/EPC). Αυτά ισχύουν έτι περαιτέρω στην HelleniQ Energy Group SA που καλύπτει όλο το φάσμα της ενέργειας, πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο, ηλεκτρισμό, ανανεώσιμα πάρκα (onshore κ offshore), αποθήκευση άνθρακα, ηλεκτροκίνηση. Απώτερος στόχος είναι η μέγιστη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος του Ομίλου και ταυτόχρονα η χρηματοοικονομική ευημερία των μετόχων.

Ζαχαρένια Ανδρεαδάκη

Δικηγόρος, MSc - Επικεφαλής νομικής διεύθυνσης, VOLTON A.E.

Η συνεισφορά του νομικού συμβούλου είναι η συνεχής μελέτη των εξελίξεων Η ενεργειακή μετάβαση σε καθαρή ενέργεια αποτελεί την πλέον σύγχρονη πρόκληση, καθώς η αξιοποίηση βιώσιμων πρακτικών είναι κρίσιμη για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Η χρήση των ΑΠΕ βρίσκεται στο επίκεντρο της ενεργειακής μετάβασης. Η Volton, στη νομική διεύθυνση της οποίας έχω την τιμή να προΐσταμαι, είναι μια 100% ελληνική εταιρεία, που κατατάσσεται ανάμεσα στις σημαντικότερες του εγχώριου ενεργειακού κλάδου, έχοντας τη βιώσιμη ανάπτυξη στον πυρήνα της δραστηριότητάς της, όπως αυτό αποτυπώνεται

Χρυσούλα Μητσιούλη

Head of Legal Affairs, ZeniΘ

Τα εμβληματικά αποτελέσματα είναι απόρροια της ομαδικής εργασίας Η παροχή νομικής υποστήριξης σε μια εταιρεία με μακροχρόνια πορεία που αποδεικνύει τη συνέπειά της σε σχέση με τις αρχές, τις αξίες και την ηθική της, καταφέρνοντας ταυτόχρονα να παραμένει πρωτοπόρος, απαιτεί ευελιξία, ανθεκτικότητα κι ευρηματικότητα. Στο χώρο της ενέργειας ερχόμαστε συχνά αντιμέτωποι με ζητήματα που είναι μοναδικά. Επομένως, σπάνια, οι υποθέσεις που αντιμετωπίζουμε είναι πραγματικά ίδιες, γεγονός που κάνει το έργο μας ιδιαιτέρως δημιουργικό και ανταποδοτικό. Ο κλάδος, άρρηκτα συνδεδεμένος με το γεωπολιτικό γίγνεσθαι, προσφέρει ευκαιρίες για ουσιαστική ενασχόληση με πολύπλοκα ζητήματα που απαιτούν γρήγορα αντανακλαστικά. Έχοντας ως σημείο αναφοράς ένα πολυεπίπεδο κράμα κανονισμών και πρακτικών, δεν αρκεί απλώς το υψηλό επίπεδο γνώσεων, προκειμένου να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των συναλλαγών, αλλά απαιτείται επίσης κατανόηση της ενεργειακής οικονομίας και της μηχανικής. Πάντοτε όμως, τα εμβληματικά αποτελέσματα είναι απόρροια της ομαδικής εργασίας και στο επίκεντρο παραμένει το ανθρώπινο στοιχείο. Εκεί βρίσκονται τόσο η πραγματική πρόκληση όσο και η τεράστια προσωπική ανταμοιβή.

στις δράσεις της, αλλά και στην καθημερινή πρακτική. Η συνεισφορά του νομικού συμβούλου στη διαχείριση των σύγχρονων ενεργειακών προκλήσεων, δεν μπορεί να είναι άλλη, από τη συνεχή μελέτη των εξελίξεων του ενεργειακού νομοθετικού πλαισίου και την εμβάθυνση στις πτυχές του εκείνες, που θα αναδείξουν επιλογές και λύσεις προς την κατεύθυνση της αειφόρου ενεργειακής ανάπτυξης και ασφάλειας. Η επίτευξη ισορροπίας ανάμεσα στις ανάγκες του επιχειρείν και στα όρια που θέτει ο νόμος συνιστά άλλωστε την καθημερινή πρόκληση, με την οποία έρχεται αντιμέτωπος ο νομικός σύμβουλος μιας επιχείρησης. Πρόκληση, που καθίσταται ακόμα μεγαλύτερη στον διαρκώς μεταβαλλόμενο ρυθμιστικά και νομοθετικά χώρο της ενέργειας.

Βάσω Γάλλου

Chief Legal & Compliance Officer, Sunlight Group

Ισορροπία μεταξύ της συμμόρφωσης και των στρατηγικών στόχων της εταιρείας Οι ανάγκες που δημιούργησε η διεθνής πορεία ανάπτυξης της Sunlight Group, εντός ενός ανταγωνιστικού, αλλά και ταχύτατα εξελισσόμενου τομέα, όπως αυτός της αποθήκευσης ενέργειας, σίγουρα θα αποτελούσαν μια σημαντική πρόκληση για κάθε επαγγελματία του νομικού κλάδου. Εν προκειμένω, η πρόκληση αυτή λειτούργησε ως ευκαιρία για την επαγγελματική αναγνώρισή μου στον κλάδο της ενέργειας. Μένοντας προσηλωμένη στην παροχή στρατηγικών νομικών λύσεων που προάγουν την αποτελεσματική λειτουργία των ενεργειακών έργων, και σε συνδυασμό με την πολυετή εμπειρία μου, κατάφερα να επιφέρω ισορροπία μεταξύ της συμμόρφωσης προς τους νομικούς κανόνες και της στήριξης των στρατηγικών στόχων της εταιρείας. Η επιτυχία της Sunlight Group, και κατ’ επέκταση η επαγγελματική μου ανάδειξη, δεν θα μπορούσε όμως να είναι το αποτέλεσμα μιας εξ ολοκλήρου ατομικής προσπάθειας. Καθοριστική είναι η συμβολή της υψηλού επιπέδου νομικής και κανονιστικής ομάδας μας και των ανθρώπων της που με ζήλο, αφοσίωση και ομαδικότητα, έχουν καταστήσει την Sunlight Group μια εταιρεία διεθνούς βεληνεκούς.

46 _ LAWYER

Ουρανία Πέππα

Χρήστος Ανδρουτσόπουλος

Head of Legal and Corporate Affairs, Enel Green Power Hellas S.A.

Legal Advisor, Revoil S.A.

Το μεταβαλλόμενο νομικό πλαίσιο δημιουργεί ευκαιρίες αλλά και παγίδες

Η ανάπτυξη πρακτικού τρόπου σκέψης καθιστά το νομικό της επιχείρησης απαραίτητο

Η μεγαλύτερη πρόκληση στον χώρο της ενέργειας είναι ο αναγκαίος μετασχηματισμός παραδοσιακών σχημάτων που δραστηριοποιούνταν στον κλάδο της παραγωγής και εμπορίας μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε σχήματα που μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που το νέο περιβάλλον, νομικό, τεχνολογικό και οικονομικό, θέτει για την λειτουργία των Α.Π.Ε.. Η δυσκολία αυτή της προσαρμογής επιτείνεται από ένα δαιδαλώδες νομικό πλαίσιο, το οποίο μεταβάλλεται συνεχώς, με συνέπεια να δημιουργούνται συγχρόνως «ευκαιρίες» αλλά και «παγίδες», εντός του οποίου ο νομικός σύμβουλος πρέπει να καθοδηγήσει τον εντολέα του με διορατικότητα αλλά και προσοχή. Αυτή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα για τον νομικό σύμβουλο ο οποίος, προκειμένου να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, δεν μπορεί να παραμείνει εμμονικά προσηλωμένος στον παραδοσιακό του ρόλο, αλλά χρειάζεται να συνδράμει ουσιαστικά τον εντολέα του στο νέο αυτό περιβάλλον και γι’ αυτό απαιτείται εκτός από εμπειρία, συνεχής κατάρτιση και εξειδίκευση.

Ο τομέας της ενέργειας είναι σύγχρονος, δυναμικός και γεμάτος προκλήσεις. Το νομικό πεδίο στον τομέα της ενέργειας είναι ευρύ και εν πολλοίς ανεξερεύνητο, πράγμα που καθιστά τον τομέα αυτό εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Η διαρκής προσπάθεια ενημέρωσης σε θέματα ρυθμιστικά, τεχνικά και οικονομικά καθώς και στην ενεργειακή στρατηγική σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, προσδίδει στο νομικό σύμβουλο την ικανότητα να εισφέρει προστιθέμενη αξία στην επίτευξη των εταιρικών στόχων. Παράλληλα, ωστόσο, λόγω της υψηλής εξειδίκευσης του αντικειμένου, πρέπει να γνωρίζει πότε να απευθύνεται στους κατάλληλους ειδικούς εξωτερικούς συνεργάτες. Η ανάπτυξη ενός πρακτικού τρόπου σκέψης, προσανατολισμένου στην εξεύρεση λύσεων, είναι αυτό που καθιστά το νομικό της επιχείρησης απαραίτητο και η ικανότητα αυτή έρχεται μέσα από τη στενή συνεργασία με τα εμπορικά και τεχνικά στελέχη. Μέσα από όλα τα παραπάνω, και ιδίως μέσα από την ομαδικότητα θεωρώ ότι ο νομικός σύμβουλος στο χώρο της ενέργειας αναδεικνύεται πραγματικά. Προσωπικός μου στόχος είναι να υπηρετώ τα παραπάνω με σοβαρότητα, σωστή κρίση και πάθος για το αντικείμενο αλλά και για τους συνεργάτες μου, διότι η δημιουργία μιας δυνατής ομάδας που μοιράζεται το ίδιο όραμα εισφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα στην επιχείρηση και επαγγελματική και προσωπική ικανοποίηση στα μέλη της.

Κατερίνα Ζερβομπεάκου

Senior Legal Counsel, ΗΡΩΝ

Επιδίωξή μου να κατανοώ την στρατηγική της εταιρείας Ερχόμενη στην ΗΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε. το 2018, προερχόμενη από τον χώρο της μαχόμενης δικηγορίας με πλείστες συνεργασίες ως νομική σύμβουλος στον τομέα της πληροφορικής, ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με τον χώρο της ενέργειας. Μόνιμη επιδίωξή μου είναι να μην περιορίζομαι σε ένα αυστηρά «νομικό» πλαίσιο, αλλά να κατανοώ την στρατηγική της εταιρείας και να συνδράμω στην πραγμάτωσή της. Μέσα από την καθημερινή ενασχόληση

με την αγορά της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου συμμετέχω ενεργά σε Ομάδες Εργασίας με τα υπόλοιπα τμήματα της εταιρείας για τη δημιουργία και προώθηση των προϊόντων και των υπηρεσιών της, παρακολουθώντας τις συνεχείς μεταβολές που αφορούν τη συγκεκριμένη αγορά και μεταδίδοντας, με το πάθος που με διέπει, τις δικές μου γνώσεις και θεωρήσεις επί νομικών αλλά και επιχειρηματικών θεμάτων. Αυτού του είδους η αμφίδρομη επικοινωνία που έχω αποκτήσει με στελέχη της αγοράς σε συνδυασμό με την ολιστική προσέγγιση των εξελίξεων στην αγορά της ενέργειας και τη συνολικότερη γνώση και εμπειρία που έχω αποκτήσει από τη διαρκή ενασχόλησή μου με αυτήν θεωρώ ότι συνέβαλαν στην ανάδειξή μου στην λίστα Legal Leaders In Energy 25.

47 _ LAWYER

Κατερίνα Πατσαντάρα

Νομικός Σύμβουλος, Gastrade A.E.

Η κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο σε εξέλιξη στην Ελλάδα Η προηγούμενη απασχόλησή μου στην ΕΠΑ Αττικής, στην ΕΔΑ Αττικής και στη ΔΕΠΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ αποτέλεσαν απαραίτητο προστάδιο για τη συμμετοχή στο πιο εμβληματικό έργο της επαγγελματικής μου πορείας, την κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης από την Gastrade Α.Ε. Η κατασκευή του ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι το μεγαλύτερο ενεργειακό έργο σε εξέλιξη στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια και μια στρατηγική επένδυση που θα συμβάλλει καταλυτικά στην ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας μας με φυσικό αέριο, με τη συμμετοχή στρατηγικών μετόχων, όπως η Κα Ελμίνα Κοπελούζου, ο ΔΕΣΦΑ, η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η Bulgartransgaz και η Gaslog Cyprus Investments. Το ΑΣΦΑ Αλεξανδρούπολης είναι έργο στρατηγικής σημασίας και περιλαμβάνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια & το Κλίμα.

Ιωάννης Βρεττός

Chief Human Resources, Legal and Regulatory Issues Officer, ΑΔΜΗΕ

Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Ιωάννης Βρεττός διετέλεσε νομικός σύμβουλος στον ΑΔΜΗΕ από το 2017, ενώ από το 2019 κατέχει τη θέση του Γενικού Διευθυντή Ανθρώπινου Δυναμικού & Νομικών Θεμάτων στον ΑΔΜΗΕ. Παράλληλα, αποτελεί μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ με την επωνυμία «Ηλεκτρική Διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, Electric Interconnection Greece – Cyprus – Israel Μονοπρόσωπη Α.Ε.».

Χάρης Συνοδινός

Ανδρέας Σακελλαρόπουλος

Supervisor Legal Counsel, ΗΡΩΝ

Η κατάρτιση PPAs απαιτεί γνώση της αγοράς, συνδυαστική σκέψη και ευελιξία Θεωρώ ότι το πιο εμβληματικό έργο στην πορεία μου στον τομέα της ενέργειας είναι η νομική μου συνεισφορά στην κατάρτιση, διαπραγμάτευση και ολοκλήρωση Συμβάσεων Αγοράς Ενέργειας (Power Purchase Agreements) με παραγωγούς (Upstream), στο πλαίσιο της απασχόλησής μου ως νομικός σύμβουλος της εταιρείας ΗΡΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ Α.Ε., η οποία έχει αναδειχθεί σε πρωτοπόρα εταιρεία στον τομέα αυτόν στην Ελλάδα. Κατά την άποψή μου, η αποτελεσματική εμπλοκή ενός νομικού συμβούλου στην κατάρτιση των συγκεκριμένων, ιδιαιτέρως εξειδικευμένων συμβάσεων απαιτεί, μεταξύ άλλων, πολύ καλή γνώση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συνδυαστική σκέψη, εξαιρετική γνώση της σχετικής τεχνικής ορολογίας στα Αγγλικά και ευελιξία, προκειμένου αφενός να προφυλάσσεται η Εταιρεία, αλλά αφετέρου να μη δυσχεραίνεται η εμπορική της βούληση, δεδομένου μάλιστα ότι πρόκειται για ομαδική δουλειά μεταξύ διαφόρων τμημάτων της Εταιρείας. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους όσοι με την ψήφο τους με ανέδειξαν σε έναν από τους 25 επιδραστικότερους δικηγόρους στον τομέα της ενέργειας στην Ελλάδα αλλά και τους συναδέλφους μου για την εμπιστοσύνη που έχουν δείξει στο πρόσωπό μου.

48 _ LAWYER

Διευθυντής της Διεύθυνσης Νομικής Υποστήριξης Εταιρικής Λειτουργίας, ΔΕΗ Α.Ε.

Με δικηγορική εμπειρία 35ετίας και διδακτορικό δίπλωμα από το ΕΚΠΑ στο Δίκαιο της ΕΕ και μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο από το Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, ο Χάρης Συνοδινός διαθέτει εξειδικευμένη εμπειρία στην παροχή συμβουλευτικών νομικών υπηρεσιών, αλλά και στη διενέργεια δικαστικών υποθέσεων, στους τομείς του δικαίου της ΕΕ, των δημοσίων συμβάσεων και των συμβάσεων παραχώρησης, των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, του περιβαλλοντικού δικαίου, του δικαίου ενέργειας (ειδικά σε σχέση με κανονιστικά ζητήματα), του δικαίου ανταγωνισμού και του δικαίου απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας. Η εκτεταμένη δικαστηριακή του εμπειρία περιλαμβάνει την αντιπροσώπευση τόσο εταιριών, όσο και φυσικών προσώπων ενώπιον όλων των αρμοδίων Ελληνικών και Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων. Επιπλέον, είναι συντάκτης μονογραφιών, καθώς και δημοσιεύσεων (άρθρων και σχολιασμών δικαστικών αποφάσεων) σε διάφορα νομικά περιοδικά και συλλογικά έργα, που άπτονται κυρίως του ευρωπαϊκού δικαίου, ιδίως δε του ενεργειακού/ περιβαλλοντικού.