Σελφ Σέρβις Τεύχος 527

527

IOYNIOΣ 2022

ISSN 1105 - 4972

ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

χρόνια

2 2 0 2 1972 ΕΙΔΙΚΌ ΑΦΙΈΡΩΜΑ

Editorial

Μισός αιώνας «σελφ σέρβις»

T

ο περιοδικό μας με το παρόν τεύχος του συμπληρώνει μισό αιώνα ζωής. Ο εμπνευστής και πρώτος εκδότης του το 1972, ένας διορατικός δημοσιογράφος με λόγιο και συνάμα επιχειρηματικό πνεύμα, με εξειδικευμένη γνώση στο μάρκετινγκ-μάνατζμεντ και με πάθος για τη μοντέρνα (τότε) γλώσσα των ερευνών αγοράς, διέγνωσε σωστά την ανάδυση της μαζικής καταναλωτικής κοινωνίας στη χώρα και τη μακροπρόθεσμα αναμορφωτική της δύναμη για το επιχειρείν, την οικονομία και την κουλτούρα της καθημερινότητας των ανθρώπων. Εστίασε, λοιπόν, το ενδιαφέρον του στην ενεργητική παρακολούθηση της πιο «ταπεινής» όψης της, της επιχειρηματικά «αόρατης» και διοικητικά απολύτως χειραγωγημένης από τους θεσμούς του αυταρχικού κράτους, αλλά της πιο οικείας και καθημερινής σε όλους ανεξαίρετα τους ανθρώπους. Αυτής των FMCG και του μπακάλικου, που άρχιζε να μεταμορφώνεται σε κατάστημα αυτοεξυπηρέτησης πριν ακόμα καθιερωθεί ως σούπερ μάρκετ. Ακριβώς γι’ αυτό έδωσε στο περιοδικό του το όνομα του πρώτου συμπτώματος έλευσης του καταναλωτικού μοντερνισμού στα είδη πρώτης ανάγκης, του σελφ σέρβις, προκαλώντας κατά κάποιο τρόπο τα «σοβαρά» ήθη του οικονομικού Τύπου, αλλά κερδίζοντας την εμπιστοσύνη, το σεβασμό και την αναγνώριση του κόσμου της παραγωγής και της διανομής των FMCG. Αυτός ήταν ο Τάκης Μιχαηλίδης, ένας από τους κυριολεκτικά μοντέρνους ανθρώπους των κλαδικών εκδόσεων του προηγούμενου αιώνα και ταυτόχρονα ο εμψυχωτής και σύμβουλος της πρώτης γενιάς επιχει-

ρηματιών των σούπερ μάρκετ. Έφυγε φέτος πλήρης ημερών στα τέλη του χειμώνα, έχοντας αφήσει το χρόνο να δουλέψει για την υστεροφημία του. Διότι, ενώ η ιστορία της εγχώριας οργανωμένης λιανικής των FMCG ακόμα δεν έχει γραφεί, όταν επιχειρηθεί κάτι τέτοιο, οι πρωτογενείς πηγές της –του προηγούμενου αιώνα– έχουν ήδη την υπογραφή του όχι ως απλού παρατηρητή των εξελίξεων του κλάδου, αλλά ως μετόχου στους προβληματισμούς όλων των εμπλεκόμενων, με άποψη και επιδραστικότητα λόγου. Αποτιμώντας εκ των υστέρων το εγχείρημά του, λέω πως ναι, απαιτούσε μεγάλη διορατικότητα η ενασχόληση στα σοβαρά με την κατακερματισμένη τότε διανομή της ποδιάς, της σέσουλας και του βερεσέ. Ήταν τότε που οι έννοιες του μάνατζμεντ και του μάρκετινγκ ήταν υπόθεση όλο κι όλο ενός στενού κύκλου τεχνοκρατών της βιομηχανίας και λίγων ακαδημαϊκών. Από την άλλη πλευρά, το ρεύμα του καταναλωτισμού άνοιγε πολύ πιο δημοφιλή πεδία για ν’ ασχοληθεί κανείς με αξιώσεις επιτυχίας στον τύπο, το ραδιο-ακρόαμα και τη διαφήμιση, όπου ο Μιχαηλίδης ήδη είχε διαπρέψει. Όμως, επειδή αφενός έβλεπε την τάση που έμελλε να δημιουργήσουν στη λιανική οι ανάγκες των προμηθευτών για ευρεία μεν διείσδυση στη διανομή, αλλά με οικονομίες κλίμακος, και αφετέρου παρακολουθούσε στενά την πορεία διάρθρωσης της διανομής στη Δύση, προτίμησε να πρωτοτυπήσει σαν ο προπομπός των σχετικών αλλαγών στην εγχώρια λιανική και σαν κοινωνός τους στον κόσμο της, προετοιμάζοντάς τον με εκπαιδευτική-εκδοτική φροντίδα για απομάκρυνση από τον εμπειρισμό και για ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών.

Έχοντας παρακολουθήσει ως δημοσιογραφικό αντικείμενο περισσότερο από τρεις δεκαετίες τον άρδην μετασχηματισμό του κλάδου, αναρωτιέμαι κάπου-κάπου, αν είναι ποτέ δυνατόν να ‘χουν περάσει τόσες γενιές επιστημόνων από τα πανεπιστήμιά μας, και να μην έχει βρεθεί ένας ακαδημαϊκός να πρωτοτυπήσει, όπως ο αλησμόνητος Μιχαηλίδης το 1972, συγκροτώντας αυτός μια διεπιστημονική ομάδα για την καταγραφή της θηριώδους ιστορίας αυτού του κλάδου. Θηριώδους γιατί η παρακολούθησή της από τον γενικευμένο κατακερματισμό του κλάδου ως τη σημερινή ολιγοπωλιακή του δομή προσφέρει μια επιτελική θέση θέασης της σύγχρονης οικονομικής και κοινωνικής μας ιστορίας. Διότι στο οπτικό της πεδίο διασταυρώνονται, συμπλέκονται και ανακλώνται στις κλαδικές εξελίξεις οι καθημερινές ανάγκες των ανθρώπων, τα πρότυπά τους και τα εισοδήματά τους, οι χωριστές ιστορίες της βιομηχανίας και της διαφήμισης, η εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία της αγοράς, το χρονικό των αλλαγών στις παραδοσιακές μορφές του εμπορίου και στη φυσική διανομή ως τα logistics κ.ά. Πενήντα χρόνια ο τίτλος του περιοδικού μας εξακολουθεί να είναι προκλητικός, ξενίζοντας κάπως με την εμμονή στην ελληνική γραφή του. Είναι ισχυρό brand, θα πεις, δεν αλλάζει! Ναι, αλλά καθιερώθηκε, βλέπεις, ακόμα και το όνομά σου να το γράφεις αγγλιστί. Αλλιώς γίνεσαι «λιγότερος» μάνατζερ, δημοσιογράφος, αναλυτής κλπ. Αυτό αναπόφευκτα κάνει τον τίτλο μας, ας πούμε, μεταμοντέρνα σκωπτικό

Νικόλας Παπαδημητρίου Αρχισυντάκτης

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 3

Περιεχόμενα

editorial

03 Μισός αιώνας «σελφ σέρβις»

68 Γέννηση και μετάβαση. Πού;

επικαιρότητα

θεσμικά

06 Τα νέα της ελληνικής αγοράς

78 Κυκλική οικονομία, ένα εργαλείο επιβίωσης για το λιανεμπόριο ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ npapadimitriou@boussias.com

διεθνή

16 Τα διεθνή νέα

αγορά

προϊόν

80 Εμφιαλωμένο νερό Ενισχύεται ο ανταγωνισμός

18 Νέα καταιγίδα ανατιμήσεων εν όψει 20 Private label: Τι κι αν ακριβαίνουν, ξεπουλάνε!

22 Metro: Επενδύσεις 45 εκατ. ευρώ σε δομές, ενέργεια, ψηφιακό μετασχηματισμό 25 Ο κύβος ερρίφθη για το logistic center της Πέντε 26 H στρατηγική της νέας Carrefour στην Ελλάδα

αφιέρωμα

29 Ειδικό αφιέρωμα: 50 χρόνια «σελφ σέρβις» 30 Όσα συνέβησαν, όσα θα συμβούν 40 Μας τιμούν και μας εύχονται 42 Προμηθευτικές επιχειρήσεις FMCG: Επιτεύγματα, ανησυχίες και προσδοκίες 54 Σούπερ μάρκετ 2001-2020: Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο 60 Η οικονομική επισκόπηση της τελευταίας πεντηκονταετίας 64 Η εξέλιξη του καταναλωτικού προτύπου

4 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

οικονομία

86 Διαχρονικά κακή η ελληνική αγορά εργασίας 88 Οικονομικοί δείκτες 90 Οι δείκτες της αγοράς από την IRI

επικοινωνία

96 TRATA: Νέο λογότυπο, νέες συσκευασίες και καμπάνια 96 ΟΚ! Anytime Markets: Kαμπάνια ενημέρωσης με… μέσο το χιούμορ

86

νέα προϊόντα

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΥΛΗΣ ΛΗΔΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ ldeliyianni@boussias.com ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΠΛΑΤΩΝΑΣ ΤΣΟΥΛΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΟΦΟΡΟΣ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΖΙΑΝΤΖΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΚΕΑ, kbousboukea@boussias.com ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΧΡΥΣΑ ΔΑΝΙΗΛΙΔΟΥ IMAGEBANK Adobe Stock TMHMA ΠΩΛΗΣΕΩΝ & ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ ΒΙΚΥ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ vtheodoridou@boussias.com ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΡΙΤΑ ΚΑΝΔΑΚΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΣΙΩΤΗΣ, ΛΙΝΑ ΓΚΟΛΟΜΑΖΟΥ, ΑΛΕΞΗΣ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗ PRESSIOUS ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ-ΕΝΘΕΣΗ-ΕΠΙΚΟΛΛΗΣΗ PRESSTIME ΚΩΔΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ: 011243 http://www.selfservice.gr Find us on Facebook http://www.facebook.com/selfservice ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: 99€ (11 τεύχη)

ΕΚΔΟΤΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ Κ. ΜΠΟΥΣΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΟΛΥΜΕΡΙΔΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ & ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΟΝΔΑΚΗΣ CREATIVE DIRECTOR ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΙΧΙΑΣ BOUSSIAS ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Ε.Π.Ε. ΚΛΕΙΣΘΕΝΟΥΣ 338, Τ.Κ. 153 44 ΓΕΡΑΚΑΣ ΤΗΛ.: 210 661 7777, FAX: 210 661 7778 e-mail: info@boussias.com, http://www.boussias.com

Περιεχόμενα

Νέα καταιγίδα ανατιμήσεων εν όψει

Private labels

METRO

σελ. 18-19

σελ. 20

σελ. 22-24

Σούπερ μάρκετ 2001-2020

Γέννηση και μετάβαση. Πού;

Εμφιαλωμένο νερό

Αντιμέτωποι με νέα «καταιγίδα» ανατιμήσεων είναι o κλάδος, αν κρίνουμε από τις ανατιμήσεις στους τελευταίους τιμοκαταλόγους χονδρικής των προμηθευτών. Οι αποκλειστικές πληροφορίες μας δείχνουν ότι και στο επόμενο δίμηνο ο πληθωρισμός θα εξακολουθήσει να εξελίσσεται ξέφρενα, σε επίπεδο υψηλότερο του Μαΐου…

Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο Οι δέκα μεγαλύτερες αλυσίδες το 2001 έλεγχαν το 74% του κλαδικού τζίρου, ενώ οι πέντε μεγαλύτερες το 2020, το 79%. Το 2001 η καθαρή κερδοφορία τους ανήλθε σε 0,34%, ενώ το 2020 κατ’ εξαίρεση σε 1,91%, εφόσον διαχρονικά κυμαίνεται μεταξύ 0,8% και 1,2%.. Συνεπώς βελτιώθηκε η κερδοφορία, αλλά όχι σημαντικά… σελ. 54-58

Τι κι αν ακριβαίνουν, ξεπουλάνε! Επενδύσεις 45 εκατ. ευρώ σε δομές, «Από την έναρξη του έτους έως τις ενέργεια, ψηφιακό μετασχηματισμό 22 Μαΐου το μερίδιο των PL σε αξία είχε φτάσει Με ένα γενναίο επενδυτικό πρόγραμμα, το 16,1% στο σύνολο των πωλήσεων των εστιασμένο στο δίκτυο πωλήσεων, τα κέντρα εξήντα πιο αντιπροσωπευτικών κατηγοριών διανομής, την ψηφιακή μετάβαση και την αγορά προϊόντων σταθερού barcode, εξελισσόμενο ενέργειας, εμμένει στη διατήρηση των ρυθμών με ρυθμό ανάπτυξης 7,8% και μέσο ποσοστό της ανάπτυξής της, κερδίζοντας έσοδα και ανατιμήσεων 8,6%, όταν η μέση τιμή τους ήταν μερίδια αγοράς, κυρίως λόγω της καλής εξέλιξης 3,8%, σύμφωνα με την IRI Hellas. φέτος του τζίρου του δικτύου χονδρικής.

Η ενηλικίωση του κλάδου, με παιδαγωγό, καθοδηγητή και συνεργάτη του το βιομηχανικό κεφάλαιο υπό το πρίσμα των παγκόσμιων τάσεων στην οικονομία και την οικονομική πολιτική εδώ και μισό αιώνα.

σελ. 68-77

Ενισχύεται ο ανταγωνισμός Ο επενδυτικός πυρετός μεταξύ των εμφιαλωτών νερού παραμένει υψηλός. Νέοι «παίκτες» μπήκαν στην κατηγορία και παλιές εταιρείες πέρασαν στα χέρια νέων ιδιοκτητών, ενώ το κυνήγι των καινοτομιών άνοιξε τα όριά της, καταλαμβάνοντας πεδία της αγοράς των soft drinks. Την αισιοδοξία για την ανάπτυξη της ζήτησης, δεν την αφήνει να εκδηλωθεί η κρίση της ακρίβειας. σελ. 80-84 Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 5

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Νέος brand president στην ΑΒ Βασιλόπουλος ο κ. Νίκος Λαβίδας

Metro: Κορυφαία των Loyalty Brand of the Year

Από τις 20 Αυγούστου αναλαμβάνει καθήκοντα brand president στην ΑΒ Βασιλόπουλος ο κ. Νίκος Λαβίδας, διαδεχόμενος τον κ. Βασίλη Σταύρου, που αποχώρησε στις αρχές του Φεβρουαρίου. Ο κ. Λαβίδας προέρχεται από τον κλάδο των τροφίμων και των σούπερ μάρκετ. Μεταξύ 2009 και 2010 διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος της Kraft Foods Hellas, ενώ στη συνέχεια εντάχθηκε στο δυναμικό της I. & Σ. Σκλαβενίτης πρώτα ως επικεφαλής του τομέα στρατηγικής και ανάπτυξης και κατόπιν ως γενικός διοικητικός διευθυντής της εταιρείας. Επίσης διετέλεσε γενικός διευθυντής της Upfield, υπεύθυνος για τις αγορές Ελλάδας, Κύπρου, Αλβανίας και ακόμη δέκα χωρών της ΝΑ Ευρώπης. Στο πλαίσιο των νέων του καθηκόντων, ο κ. Λαβίδας θα αναφέρεται στον κ. Jesper Lauridsen, brand leader της Ahold Delhaize για την περιοχή της κεντρικής και νότιας Ευρώπης (CSE).

ΑΒ Βασιλόπουλος: Συγκομιδή βραβείων εντός κι εκτός συνόρων Βραβείο για το πρόγραμμα πιστότητας AB Plus απέσπασε η ΑΒ Βασιλόπουλος στα Loyalty Awards 2022. Το εν λόγω πρόγραμμα, θεσμοθετημένο από εικοσιπενταετίας, πρόκειται μάλιστα να αναβαθμιστεί περαιτέρω με νέα προνόμια, παροχές και περισσότερες στοχευμένες προσφορές. Επιπλέον η ΑΒ επενδύει περαιτέρω στην ψηφιοποίηση της ΑΒ Plus. Εξάλλου, στα φετινά World Quality Awards 2022 του Διεθνούς Ινστιτούτου Ποιότητας «Monde Selection» η εταιρεία απέσπασε βραβεία για πέντε προϊόντα της σειράς «Η ΑΒ κοντά στην ελληνική γη»: Τέσσερα χρυσά για τα παξιμάδια λαδιού Κυθήρων, τα σταρένια παξιμάδια ολικής άλεσης και σίκαλης Κυθήρων, τα κριθαρένια ντακάκια πετρόμυλου ολικής άλεσης από την Ασή Γωνιά Xανίων Κρήτης και τις ψιλές φακές Κοζάνης κι ένα ασημένιο για τα φασόλια, μέτρια, Φαρσάλων. Επίσης, στα European Private Label Awards 2022 η ΑΒ απέσπασε τη διάκριση Winner για τη σειρά της απορρυπαντικών και καθαριστικών OceaniQ, τα μπουκάλια της οποίας είναι φτιαγμένα 100% από ανακυκλωμένα δίχτυα αλιείας. Η σειρά διακρίθηκε και για τα μηνύματά της σχετικά με την προστασία της θαλάσσιας ζωής και τη σημασία της κυκλικής οικονομίας. Εξάλλου, στο πλαίσιο της Ημέρας Εθελοντισμού της ΑΒ Βασιλόπουλος υλοποιήθηκαν 235 δράσεις σε όλη την Ελλάδα από το προσωπικό των καταστημάτων της, των αποθηκών και του διοικητικού της κέντρου.

ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός: Με τη SingularLogic στην ψηφιακή εποχή Στην SingularLogic ανέθεσε η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός την υλοποίηση του SAP S/4HANA IS Retail, του κεντρικού back office συστήματός της, μέσω του οποίου θα εξυπηρετούνται οι τομείς της χρηματοοικονομικής διαχείρισης, των πωλήσεων, των προμηθειών, του ανεφοδιασμού των καταστημάτων, της τιμοδότησης και των προωθητικών ενεργειών της εταιρείας. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο των επενδύσεών της για τον ψηφιακό της μετασχηματισμό. Σήμερα το δίκτυο της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός έχει περισσότερα από τετρακόσια καταστήματα, έξι κέντρα διανομής και απασχολεί περισσότερους από 2.500 εργαζόμενους.

6 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Η Metro cash & carry τιμήθηκε με την κορυφαία διάκριση Loyalty Brand of the Year και τέσσερα βραβεία στα Loyalty Awards 2022: Χρυσό βραβείο στην κατηγορία «Best Use of Rewards & Incentives» για το «Focus Bonus», ασημένια βραβεία στις κατηγορίες «Best B2B Initiative» και «Best Marketing Campaign» για το συμβουλευτικό πρόγραμμα για επαγγελματίες «Πετυχαίνουμε Μαζί με τα Metro Cash & Carry» και χάλκινο βραβείο στην κατηγορία «Best in Omnichannel» για το πρόγραμμα «Focus Bonus». Εξάλλου, τα My market οργανώνουν καμπάνια σε τριάντα σχολεία όλης της Ελλάδας για την προαγωγή της χρήσης του ποδηλάτου στις αστικές μετακινήσεις. Επίσης, τα My market ανακοίνωσαν συνεργασία με την Fabric Republic για την ανακύκλωση των ρούχων. Ό,τι συγκεντρωθεί θα αξιοποιηθεί είτε ως δωρεά σε ιδρύματα, είτε για μεταποίηση σε άλλα υλικά είτε για ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση.

Δράσεις καθαρισμού λιμνών από Henkel και MyMarket Δράση καθαρισμού της λίμνης Παμβώτιδας πραγματοποιήθηκε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος από την Henkel Hellas και τα My Market, με τη συμμετοχή περισσότερων από 250 εθελοντών. Η δράση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Εβδομάδας και ήταν μέρος του προγράμματος αειφορίας της Henkel και του Dixan, με τη συνεργασία των My Market.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Lidl: Πρότυπο πιστοποίησης βιοποικιλότητας Σε συνεργασία με τον φορέα πιστοποίησης Global GAP και άλλους σχετικούς εταίρους, η Lidl ολοκλήρωσε την ανάπτυξη του πρώτου προτύπου πιστοποίησης βιοποικιλότητας, το οποίο αφορά τη βιομηχανική παραγωγή και αποσκοπεί στην προστασία της βιοποικιλότητας στη συμβατική παραγωγή οπωροκηπευτικών στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο της πιλοτικής εφαρμογής του, συνεργάστηκαν υπηρεσίες και παραγωγοί από Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία και Ισπανία. Το πρότυπο αφορά όλους τους συμμετέχοντες στο κύκλωμα της αγοράς, από τους παραγωγούς μέχρι τους διανομείς. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, η Lidl θα είναι η πρώτη ευρωπαϊκή εταιρεία του κλάδου, που θα εφαρμόσει το πρότυπο σε περισσότερους από 250 συνεργάτες της παραγωγούς από όλη την Ευρώπη. Εξάλλου, η Lidl Ελλάς απέσπασε επτά διακρίσεις στα Loyalty Awards 2022 για το πρόγραμμα πιστότητας πελατών Lidl Plus, ενώ συμμετείχε για πέμπτη χρονιά στο Sani Gourmet ως στρατηγικός εταίρος της διοργάνωσης. Επίσης, εγκαινίασε στις 2 Ιουνίου το ανακατασκευασμένο εκ θεμελίων κατάστημά της στη Ραφήνα, ένα έργο επενδυτικού ύψους 4 εκατ. ευρώ. Το κατάστημα έχει χώρους πωλήσεων 1.472τμ.

ΙΕΛΚΑ: Μακροπρόθεσμες οι επιπτώσεις του ρωσο-ουκρανικού Μειωμένες πωλήσεις αναμένουν οι μάνατζερ των σούπερ μάρκετ και των προμηθευτών το δεύτερο εξάμηνο του 2022, όπως και επέκταση των επιπτώσεων του ρωσο-ουκρανικού πολέμου και το 2023, σύμφωνα με τη σχετική κυλιόμενη έρευνα τάσεων του ΙΕΛΚΑ, που διεξήχθη σε δείγμα 150 ανώτερων κι ανώτατων στελεχών του κλάδου (λιανεμπορίου και βιομηχανίας), μεταξύ 13 και 25 Μαΐου. Ειδικότερα, το δεύτερο εξάμηνο φέτος οι ερωτηθέντες κατά το 64% αναμένουν μείωση πωλήσεων κατά 1,8% συγκριτικά με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2021, ενώ συνολικά για φέτος εκτιμούν ότι ο τζίρος μεσοσταθμικά θα μειωθεί κατά 1,8%. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η εκτόξευση των τιμών των ενεργειακών προϊόντων, σε συνδυασμό με τον πόλεμο και τις συνεπαγόμενες επιπτώσεις του, αντέστρεψαν το κλίμα αισιοδοξίας που κατεγράφη τη δεύτερη χρονιά της πανδημίας. Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο πέρυσι μόλις το 25% των στελεχών πίστευαν ότι η οικονομική κατάσταση επιδεινώθηκε έναντι 57%, που θεωρούσαν ότι βελτιώθηκε, ενώ τον Μάιο φέτος κατά το 87% είδαν επιδείνωση έναντι μόλις 7%, που εκτίμησαν βελτίωση. Παρόμοια αρνητικά ποσοστά είχαν να καταγραφούν από τις περιόδους του πρώτου lockdown και της δημοσιονομικής κρίσης (2017).

O δείκτης του οικονομικού κλίματος υποχώρησε κατά 0,11 σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση. Οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία εμφανίζονται βαρύτερες σε σχέση με τις επιπτώσεις της πανδημίας και πιο «επίμονες». Η μεγαλύτερη ένταση της επίδρασης της πανδημίας που καταγράφηκε ποτέ, ήταν 4,76 (στην κλίμακα του 10) τον Νοέμβριο του 2020 έναντι 6,28 σήμερα. Κατά το 98% οι μάνατζερ πιστεύουν ότι ο πόλεμος θα επιδρά στην οικονομία τουλάχιστον ως το τέλος της χρονιάς, ενώ οι οκτώ στους δέκα εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις του θα συνεχιστούν το 2023.

ΒΣ Καρούλιας: Φέρνει τη σαμπάνια Pommery στην Ελλάδα Την έναρξη της διανομής της σαμπάνιας του οίκου Pommery στην ελληνική αγορά από την 1η Ιουνίου ανακοίνωσε η Β.Σ. Καρούλιας. Στο πορτφόλιό της θα ενταχθούν αρχικά οι κωδικοί Pommery Royal Blue Sky (750ml και 1.500ml), Pommery Brut Rose (750ml), Pommery Brut Royal (750ml), Pommery Pop Extra Dry (200ml).

8 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Αντιπρόεδρος της ΣΥΝΚΑ ο κ. Διαμαντής Μασούτης Την επέκταση της αλυσίδας Μασούτης στο υψηλού τουριστικού ενδιαφέροντος νησί της Κρήτης σηματοδοτεί η ανακοίνωση ότι ο κ. Διαμαντής Μασούτης αναλαμβάνει καθήκοντα αντιπροέδρου στο διοικητικό συμβούλιο της ΣΥΝΚΑ Κρήτης Υπεραγορές ΑΕ. Με την συμφωνία Μασούτη–ΣΥΝΚΑ η αλυσίδα από τη βόρεια Ελλάδα αποκτά «πατήματα» στην νησιωτική χώρα: την Κρήτη, το Αιγαίο και την Κέρκυρα. Στο νέο ΔΣ της ΣΥΝΚΑ, που πρόσφατα συγκροτήθηκε σε σώμα, καθήκοντα προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου ασκεί ο κ. Δημήτρης Αλεξάκης, από πλευράς Μασούτη, εντάσσεται στο συμβούλιο ο κ. Μενέλαος Μπουφίδης, οικονομικός διευθυντής της αλυσίδας και από πλευράς ΣΥΝΚΑ οι κ. Γιώργος Μπαουράκης και Παντελής Σταγάκης. Η θητεία του νέου συμβουλίου έχει διάρκεια ως τον Ιούνιο του 2028.

ΟΚ!Anytime: Επέκταση σε βορρά και Ιόνιο

Συνολικά 14 νέες συμβάσεις franchise στην Βόρεια Ελλάδα ανακοίνωσε η ΟΚ!Anytime Market. Κάποιες εξ αυτών αφορούν καταστήματα πρώην Smile της Kosmothess, ενώ υπάρχουν και νέες συνεργασίες. Πρόκειται για καταστήματα εμβαδού 100-500τμ, τα οποία ως τα τέλη του έτους θα ανακαινιστούν κατά το πρότυπο των ΟΚ! Anytime markets και των ΟΚ! Grocery Supermarket & deli. Ήδη εγκαινιάστηκαν ένα ανακαινισμένο κατάστημα στις Καλύβες Χαλκιδικής και το πρώτο seasonal κατάστημα στην Κατερίνη. Με το franchise επεκτείνεται η εταιρεία και στην Ζάκυνθο, καθώς ανακοίνωσε τη σχετική συμφωνία της με την τοπική εταιρεία Πιπέρης ΑΕ για την μετατροπή των δυο καταστημάτων της, 300τμ και 200τμ αντίστοιχα, σε OK! Grocery Super Market & Deli.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Μπάρμπα Στάθης: Νέος αυτοματοποιημένος ψυκτικός θάλαμος Την εγκαινίαση του νέου αυτοματοποιημένου ψυκτικού θαλάμου της πραγματοποίησε η Μπάρμπα Στάθης στο τέλος του Μαΐου, στις κεντρικές εγκαταστάσεις της στη Θεσσαλονίκη. Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν από τον κ. Γ. Γεωργαντά, υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων. Ο συγκεκριμένος θάλαμος –από τους μεγαλύτερους της ΝΑ Ευρώπης και ο μεγαλύτερος στο είδος του στην Ελλάδα– είναι δυναμικότητας 10.500 παλετοθέσεων και επιτυγχάνει σημαντική μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος της εταιρείας, καθώς καταναλώνει 65%70% λιγότερη ενέργεια από τους συμβατικούς θαλάμους. Τα φωτοβολταϊκά πάνελ που είναι τοποθετημένα στη στέγη του, εξασφαλίζουν το 40% της ετήσιας ενέργειας που απαιτεί η λειτουργία του. Σημειώνεται ότι οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιεί η εταιρεία προέρχονται από Έλληνες παραγωγούς σε ποσοστό 96%, ενώ συνεργάζεται με περισσότερους από χίλιους, στο πλαίσιο της συμβολαιακής γεωργίας.

Nestlé Ελλάς: Διπλασιάζεται η παραγωγή του Κορπή Επενδύσεις ύψους 5 εκατ. ευρώ ανακοίνωσε η Nestlé Ελλάς στο εργοστάσιο παραγωγής εμφιαλωμένου νερού Κορπή, στο Μοναστηράκι Βόνιτσας, με σκοπό το διπλασιασμό της παραγωγής του έως το 2025. Οι επενδύσεις αφορούν στη διάνοιξη νέας γεώτρησης άντλησης νερού, καθώς και τουλάχιστον δύο νέες γραμμές παραγωγής. Η πλήρης παραγωγική δυναμικότητα θα αναπτύσσεται ανάλογα και με την εποχική ζήτηση. Επιπλέον, η εταιρεία ανακοίνωσε δράσεις για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050, για πλήρως ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες έως το 2025 και για μείωση της χρήσης πρωτογενούς πλαστικού κατά το ένα τρίτο μέχρι την ίδια χρονιά. Σήμερα οι συσκευασίες της των προϊόντων νερού αποτελούνται από 50% ανακυκλωμένο πλαστικό. Εξάλλου, μέσω της σειράς δημητριακών Honey Cheerios, η εταιρεία στηρίζει τη δράση του The Bee Camp, του πρώτου οργανισμού στην Ελλάδα για την προστασία των μελισσών και της βιοποικιλότητας.

ΜΕΓΑ: Πολυμέτωπη δράση ΕΚΕ Πολλαπλές κοινωνικές δράσεις ΕΚΕ, για την υγεία και την πρόληψη, βάσει των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, πραγματοποιεί η εταιρεία προϊόντων ατομικής υγιεινής ΜΕΓΑ. Συνεργαζόμενη με κοινωφελείς φορείς, προσφέρει ιατρικό εξοπλισμό σε νοσοκομεία, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε παιδιά ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, είδη πρώτης ανάγκης σε βρέφη και παιδιά, εξετάσεις και ενημέρωση για τη νόσο Alzheimer κ.ά. Επιπλέον, η εταιρεία δώρισε τη διετία της υγειονομικής κρίσης περισσότερα από 14,5 εκατομμύρια αντισηπτικά και άλλα προϊόντα σε εκατοντάδες φορείς και ΜΚΟ σε όλη τη χώρα.

10 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Συνέδριο ΕΣΕΕ: Οι τάσεις που διαμορφώνουν το λιανεμπόριο

Με θέμα την επιταχυνόμενη ψηφιοποίηση του λιανεμπορίου διεθνώς και την «πράσινη» μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας ως προκλήσεων, που πρέπει να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα με τη γεωπολιτική και την ενεργειακή κρίση, πραγματοποιήθηκε το διεθνές συνέδριο Future of Retail 2022 της ΕΣΕΕ, μεταξύ 27 και 29 Μαΐου, παράλληλα με την έκθεση τεχνολογίας για το λιανεμπόριο «Retail Innovation Lab». Οι ομιλητές του συνεδρίου επισήμαναν αφενός ότι η είσοδος νέων «παικτών» στην αγορά έφερε ανακατατάξεις ως προς το ποιος παρέχει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες (πλατφόρμες B2B, B2C, C2C) και αφετέρου τις αλλαγές στη χρήση των υπηρεσιών και των προϊόντων εκ μέρους των καταναλωτών. Συμπέραναν, επίσης, ότι το φυσικό κατάστημα, ενόσω ο ρόλος του αναδιαμορφώνεται, δεν χάνει την αξία του και ότι πρέπει να «συνεργαστεί» με το ψηφιακό κατάστημα, στο πλαίσιο της δημιουργίας ολιστικών, omnichannel εμπειριών στους πελάτες, τις οποίες η συγκυρία τις έκανε επίκαιρες νωρίτερα απ’ ό,τι αναμένονταν, ενώ τονίστηκε η ανατίμηση της σημασίας των μικρότερων αιθουσών πωλήσεων. Στο ίδιο πλαίσιο, τονίστηκε ότι το λιανεμπόριο έχει αναδειχθεί βασικός κλάδος εισόδου και προαγωγής των καινοτομιών –εξ ου και οι αυξανόμενες συνέργειες λιανεμπόρων και προμηθευτών FMCG με το οικοσύστημα των start-ups–, ενώ επισημάνθηκε ότι οι τάσεις που θα δράσουν ως καταλύτες εξελίξεων και στη λιανική και στην παραγωγή είναι οι αλλαγές στα καταναλωτικά πρότυπα, το αίτημα των καταναλωτών για διαφάνεια και οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης. Εξάλλου, οι εκπρόσωποι της πολιτικής ηγεσίας υπογράμμισαν τη σημασία της σύνδεσης του λιανεμπορίου με τον τουριστικό τομέα επ’ ωφελεία των δύο κλάδων και της ελληνικής οικονομίας ευρύτερα.

Ας δημιουργήσουμε γευστικά τοπία με ρύζι Ευτοπία! Ευτοπία «του τόπου», «της γεύσης», «της θρέψης». Οι τρεις εκδοχές της νοστιμιάς, που ανταποκρίνονται στις βασικές τάσεις στην κουζίνα. Του τόπου: γλασέ, καρολίνα, parboiled, νυχάκι! Οι κλασικές ποικιλίες ρυζιού γέννημα θρέμμα της ελληνικής γης, είναι παραδοσιακά η ιδανική επιλογή για γνήσια ελληνική κουζίνα! Της θρέψης: parboiled με κόκκινη φακή, parboiled με μαύρη κινόα, basmati με κεχρί. Μείγματα - υπερτροφές από ρύζι με σπόρους super foods, που συνδυάζουν την υψηλή διατροφική αξία, με την υπέροχη γεύση. Κάθε συνδυασμός και ένα εξαιρετικά ωφέλιμο και θρεπτικό γεύμα! Της γεύσης: jasmine, basmati! Τα κοσμογυρισμένα μας! Γευστικά ταξίδια, γεμάτα αρώματα από εξαιρετικές ποικιλίες ρυζιού, που καλλιεργούνται σε άλλους τόπους. Εμπνευστείτε! /eutopiarice

www.eutopiarice.gr

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Eurocatering: Πιστοποίηση No Food Waste H Eurocatering ανακοίνωσε ότι έγινε η πρώτη εταιρεία πανελλαδικά, που λαμβάνει την πιστοποίηση No Food Waste, της TÜV Austria Hellas, σε συνεργασία με τη ΜΚΟ «Μπορούμε». Το σχήμα πιστοποιεί την υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη και μείωση της σπατάλης των τροφίμων. Επιπλέον, ανακοίνωσε απολογιστικά ότι από το 2016 έχει διασώσει 85 τόνους φρούτων και λαχανικών, ότι από το 2018 έχει διαθέσει περισσότερους από 6.000 τόνους προϊόντων της σε αδειοδοτημένους αποδέκτες για την επεξεργασία και κομποστοποίησή τους και ότι από το 2019 έχει πετύχει μια μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά 22%. Σημειώνεται ότι το brand Φρεσκούλης έχει αναπτύξει συσκευασίες με επανακλειόμενο αυτοκόλλητο, ώστε να μην αλλοιώνονται τα προϊόντα μέχρι την οριστική κατανάλωσή τους. Στο ίδιο πλαίσιο, οι σαλάτες του διατίθενται σε ατομικές και οικογενειακές συσκευασίες, προκειμένου να αποφεύγονται οι σπατάλες ποσοτήτων τροφίμων και χρημάτων.

ΝΟΥΝΟΥ: Έργα και αναδάσωση στην πυρόπληκτη Εύβοια Προσφορά για την αναβάθμιση των σχολικών μονάδων της πυρόπληκτης βόρειας Εύβοιας πραγματοποιεί η FrieslandCampina Hellas-NOYNOY, μέσω του brand «NOYNOY Gouda-μεγάλα τοστάκια». Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, ξεκινά η εκτέλεση έργων εξωραϊσμού και ανάπλασης του προαυλίου και του περιβάλλοντος χώρου επιλεγμένων δημοτικών σχολείων των Δήμων Ιστιαίας-Αιδηψού και Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας. Επιπλέον, με το brand της ΝΟΥΝΟΥ Family, η εταιρεία σε συνεργασία με τον μη κερδοσκοπικό περιβαλλοντικό οργανισμό «we4all» συμβάλλει σε αναδασώσεις πυρόπληκτων περιοχών της βόρειας Εύβοιας, του Υμηττού και της Πάτρας με τη φύτευση 5.000 δέντρων, τα οποία αναλαμβάνει να συντηρεί για δύο έτη.

Όμιλος Σαράντη: Ενεργειακή αναβάθμιση στο εργοστάσιο στα Οινόφυτα Στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων, με σκοπό μια πιο «πράσινη» λειτουργία και τη μείωση του κόστους ενέργειας, προχώρησε ο όμιλος Σαράντη στο εργοστάσιό του στα Οινόφυτα. Η εγκατάσταση, δυναμικότητας 1MW, αναμένεται να καλύψει περίπου το 50% των ενεργειακών αναγκών του εργοστασίου. Ήδη εξετάζεται η επέκτασή της, στο πλαίσιο του στόχου επίτευξης πλήρους ενεργειακής αυτονομίας. Επιπλέον, έχουν ολοκληρωθεί οι επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγικής δύναμης του ομίλου. Ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής είναι συμβατός με τα Good Manufacturing Practices (GMPs) και έχουν ληφθεί πιστοποιήσεις διασφάλισης της ποιότητας και ασφάλειας κατά ISO 9001-Quality Management System, ISO 22716-GMP for Cosmetics και FSSC 22000-Food Safety System Certification. Εξάλλου, σε διαδικασία πιστοποιήσεων κατά το διεθνές πρότυπο ISO 45001: 2018 για τη διαχείριση της υγείας και την ασφάλεια της εργασίας και το ISO 14001 περιβαλλοντικής προστασίας τελεί το εργοστάσιο του ομίλου στα Οινόφυτα.

12 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Αγγελάκης: Μείωση ανθρακικού αποτυπώματος

Τη συνεργασία της με την Optilog Advisory Services και τη ΔΕΠΑ ανακοίνωσε η Αγγελάκης ΑΕ για τη μείωση του ανθρακικού της αποτυπώματος, στο πλαίσιο της επιδίωξής της να γίνει η πτηνοτροφική μονάδα της κλιματικά ουδέτερη. Η συνεργασία της με την Optilog από τις αρχές του έτους αποβλέπει στον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος από το σύνολο των δραστηριοτήτων της και τη θέσπιση σχεδίου δράσης για τη σταδιακή μείωσή του, ενώ συνεργαζόμενη με την ΔΕΠΑ, προχωρά στην αντικατάσταση όλων εταιρικών οχημάτων, που κινούνται με υγρά καύσιμα, από κινούμενα με φυσικό αέριο. Εξάλλου, σε εξέλιξη είναι το εξαγωγικό πλάνο της εταιρείας, με νέους κωδικούς προϊόντων της σειράς Ελαιοπουλάκι στη λιανική και τη μαζική εστίαση του Ντουμπάι.

Νέα εποχή για την Danone στην Ελλάδα Η Danone Nutricia Ελλάδος ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει την εμπορεία και διανομή των γαλακτοκομικών και φυτικών προϊόντων της Danone σε Ελλάδα και Κύπρο. Η εταιρεία ήδη διανέμει τα προϊόντα βρεφικής και ειδικής διατροφής. Η μητρική εταιρεία αναδιοργάνωσε τη στρατηγική της διεθνώς, επενδύοντας στην είσοδό της σε τοπικές αγορές, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας. Στο εξής συγκεκριμένοι πελάτες λιανικής θα εξυπηρετούνται απευθείας από τη Danone Nutricia (εμπορική επωνυμία Numil Hellas), ενώ οι υπόλοιποι πελάτες θα συνεχίζουν να εξυπηρετούνται ως προς τα γαλακτοκομικά και φυτικά προϊόντα από τον τρέχοντα διανομέα (Leader S.A.).

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Ολυμπιακή Ζυθοποιία: «Μαζί προς το… Μηδέν» «Μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, μηδενική σπατάλη νερού, μηδενική κατάχρηση αλκοόλ, μηδενισμό των ατυχημάτων στην εργασία» επιτάσσει το πρόγραμμα βιώσιμης ανάπτυξης της Ολυμπιακής Ζυθοποιίας, όπως καταγράφεται στο δεύτερο Απολογισμό Βιώσιμης Ανάπτυξης που δημοσιεύει η εταιρεία (αφορά το 2021), στον οποίο περιγράφεται η σχετική στρατηγική της υπό το γενικό τίτλο «Μαζί προς το Μηδέν». Ήδη η εταιρεία πέτυχε, μέσω επενδύσεων εκσυγχρονισμού του εξοπλισμού της, μείωση 52% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, 35% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και 52% θερμικής ενέργειας αντιστοίχως, ενώ, μέσω της επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης του νερού, έχει μειώσει τη χρήση του κατά 48% στα εργοστάσιά της σε Ριτσώνα και Σίνδο την περίοδο 2015-2021. Στις δράσεις την για την υπεύθυνη κατανάλωση του αλκοόλ εντάσσονται οι σχετικές καμπάνιες ενημέρωσης και η εγκατάσταση αλκοολόμετρου στα οχήματα του εταιρικού της στόλου, ενώ ανακοίνωσε τη μείωση κατά 42% των ατυχημάτων στον χώρο εργασίας και την αύξηση κατά 38% της συμμόρφωσης των εργαζομένων της με τους «Βασικούς Κανόνες Ασφάλειας» την περίοδο 2017-2021. Εξάλλου, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Πολιτισμικής Διαφορετικότητας, προχώρησε στη δημιουργία τεσσάρων συμβολικών συσκευασιών των προϊόντων της, με το μήνυμα «οι ταμπέλες είναι για τα μπουκάλια κι όχι για τους ανθρώπους».

Στην Creta Farms ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης Επίσκεψη στην παραγωγική μονάδα της Creta Farms στο Ρέθυμνο έκανε ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης, υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, και ξεναγήθηκε στις εγκαταστάσεις της από τον στρατηγικό επενδυτή της εταιρείας, κ. Δημήτρη Βιντζηλαίο. Στο πλαίσιο της συνολικής επένδυσης από το νέο μέτοχο της εταιρείας, ύψους 5,5 εκατ. ευρώ, οι εν λόγω εγκαταστάσεις αναβαθμίστηκαν τεχνολογικά, ενισχύοντας τις παραγωγικές της δυνατότητες.

Δέλτα-ΕΥΣ: Γάλα για όλους στο «Χαμόγελο του Παιδιού» Η Δέλτα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γάλακτος και την επέτειο των εβδομήντα χρόνων της, υλοποίησε από κοινού με την ΕΥΣ το πρόγραμμα «Απλές Πράξεις Μεγάλης Αξίας». Μεταξύ 26 Μαΐου και 8 Ιουνίου, με την αγορά επιλεγμένων προϊόντων Δέλτα από τα σούπερ μάρκετ Σκλαβενίτης, κάλεσε το κοινό να συμβάλλει στην κάλυψη των ετήσιων αναγκών φρέσκου γάλακτος των παιδιών που ζουν στις δομές του «Χαμόγελου του Παιδιού».

14 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Φάρμα Ήπειρος: Χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα

Πιστοποίηση από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έλαβε η φάρμα αιγοπροβάτων της Ήπειρος, του ομίλου Optima, στην Καμπή Άρτας. Η πιστοποίηση αφορά το ανθρακικό αποτύπωμα (CF) του πρόβειου γάλακτος που παράγει, η σχετική τιμή του οποίου είναι κατά 30% μικρότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η εταιρεία προχώρησε στον υπολογισμό του αποτυπώματός της, στο πλαίσιο του επενδυτικού της σχεδίου να γίνει η εν λόγω μονάδα παραγωγής κλιματικά ουδέτερη. Ο υπολογισμός έγινε σύμφωνα με τη μέθοδο της ICPP (2006), σε συνεργασία με το ΓΠΑ και τον ΕΛΓΟ-Δήμητρα.

Coca-Cola: Πλατφόρμα Zero Waste Future Την κοινωνική πλατφόρμα Zero Waste Future δημιούργησε η Coca‑Cola στην Ελλάδα, σε συνεργασία με την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και με την υποστήριξη του Ιδρύματος της Coca‑Cola (The Coca‑Cola Foundation). Η πλατφόρμα είναι μια επιμέρους δράση, εμπνευσμένη από το όραμα της παγκόσμιας εταιρείας για την ενίσχυση των πρακτικών των καταναλωτών, που ενισχύουν την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία. Παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του φετινού διεθνούς συνεδρίου TEDxAthens, που διεξήχθη στο ΚΠΙΣΝ.

ΔΙΕΘΝΗ

Η Ocado εξαγόρασε τη Myrmex Με τίμημα που αγ γίζει τα 10,88 εκατομμύρια δολάρια, η Ocado εξαγόρασε την startup ρομποτικών συστημάτων Myrmex. Η Ocado επιθυμεί να ενσωματώσει τα συστήματα της Myrmex στην δική της «έξυπνη» πλατφόρμα. H Ocado μπήκε με μειοψηφικό πακέτο μετοχών στην Myrmex τον Οκτώβριο του 2020, οπότε και παρήγγειλε στην start-up τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μιας αυτοματοποιημένης λύσης για την ταξινόμηση ολοκληρωμένων και συσκευασμένων παραγγελιών, σε πλαίσια ομαδοποιημένα ανάλογα με το σημείο που πρέπει να γίνει διανομή της παραγγελίας. Το «Automated Frameload», όπως είναι η ονομασία του νέου συστήματος, παρουσιάστηκε από την Ocado ως μια από τις επτά βασικές καινοτομίες που ενσωματώνει στις λειτουργίες της εντός του 2022. Η εξαγορά της Myrmex έγινε με βασικό σκοπό την ταχύτερη ενσωμάτωση της τεχνολογίας στα υφιστάμενα συστήματα της Ocado, αλλά και για το R&D νέων λύσεων αυτοματοποίησης στη διαλογή και παράδοση των παραγγελιών.

«Καπέλο» στα τέλη διανομής βάζει η Tesco Δεύτερη αύξηση στα κόστη διανομής ανακοίνωσε στους προμηθευτές της η Tesco μέσα σε διάστημα δώδεκα μηνών. Η αύξηση αγγίζει το 8%. Σύμφωνα με την ενημέρωση της εταιρείας στους προμηθευτές της, η αύξηση είναι αναγκαία λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους, της νέας νομοθετικής ρύθμισης σχετικά με την αύξηση του φόρου στο diesel, καθώς και της έλλειψης οδηγών. Τον Ιούλιο πέρυσι η αλυσίδα είχε επιβάλλει αντίστοιχη αύξηση 14%, επικαλούμενη την σοβαρή έλλειψη εξειδικευμένου δυναμικού σε οδηγούς. Επίσης, η Tesco ανακοίνωσε πως θα αξιοποιήσει άδειους χώρους στα καταστήματά της, προκειμένου να δημιουργήσει hot desks για τους εργαζομένους που βρίσκονται σε υβριδικό μοντέλο εργασίας, ώστε να μπορεί ο καθένας τους να επισκέπτεται το κοντινότερο κατάστημα Tesco και να φιλοξενείται στους υπό διαμόρφωση νέους γραφειακούς χώρους. Η νέα αυτή πρωτοβουλία της αλυσίδας, που γίνεται σε συνεργασία με την IWG, είναι επακόλουθο της αλλαγής του παραδοσιακού μοντέλου των γραφειακών χώρων στα κέντρα των πόλεων, που επέφεραν τα περιοριστικά μέτρα κατά της πανδημίας.

16 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΛΗΔΑ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ

Walmart: Αυτοματοποιεί τα περιφερειακά κέντρα διανομής

Συνεργασία με τον ειδικό στα robotics, τη Symbotic, ανακοίνωσε η Walmart για την αυτοματοποίηση όλων των περιφερειακών κέντρων διανομής που διαθέτει, 42 στο σύνολο. Η αυτοματοποίηση θα βασιστεί στις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ). Ο στόχος είναι τα προϊόντα να φτάνουν στον τελικό καταναλωτή με ακρίβεια και ταχύτητα. Το νέο σύστημα αυτοματοποίησης είναι επεκτάσιμο και αξιοποιεί έναν στόλο πλήρως αυτόνομων ρομπότ, καθώς και software AI, που βελτιώνει την ανανέωση των αποθεμάτων και βελτιστοποιεί την χωρητικότητα των αποθηκών της εταιρείας. Η Symbotic ανακοίνωσε ότι με την λύση που προσφέρει στη Walmart, θα περιοριστούν οι χρόνοι εκφόρτωσης, η διαλογή και η μεταφορά των εμπορευμάτων στα καταστήματα της αλυσίδας. Η λύση αυτοματισμού παλετοποιεί τα φορτία των προϊόντων που βρίσκονται στους αποθηκευτικούς χώρους, ώστε να φτάνουν σε κάθε κατάστημα ανάλογα με τη ζήτηση που καταγράφεται στο καθένα, μειώνοντας τους χρόνους ανεφοδιασμού. Την ίδια στιγμή διασφαλίζεται η ασφαλέστερη μεταφορά προς όφελος των προϊόντων και των μεταφορέων τους. Το νέο σύστημα παρέχει πλήρη στοιχεία για τα κόστη μεταφοράς κάθε εμπορεύματος μέχρι να φτάσει στο τελικό σημείο πώλησης. Τον περασμένο Οκτώβριο η Walmart ανακοίνωσε πως το 2024 θα εγκαινιάσει τη λειτουργία του μεγαλύτερου κέντρου διανομής που διαθέτει μέχρι σήμερα για φρέσκα, κατεψυγμένα και προϊόντα ψυγείου.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 17

ΑΓΟΡΑ

Νέα καταιγίδα ανατιμήσεων εν όψει Αντιμέτωποι με νέα «καταιγίδα» ανατιμήσεων είναι οι επιχειρήσεις του κλάδου κι οι πελάτες τους, αν κρίνουμε από τις ανατιμήσεις στους τελευταίους τιμοκαταλόγους χονδρικής που ανακοίνωσαν οι προμηθευτές τον Μάϊο-Ιούνιο και από το 48,8% του δείκτη τιμών χονδρικής μηνός Απριλίου της ΕΛΣΤΑΤ. Οι αποκλειστικές πληροφορίες του «σελφ σέρβις» δείχνουν ότι και στο επόμενο δίμηνο ο πληθωρισμός θα εξακολουθήσει να εξελίσσεται ξέφρενα, σε επίπεδο υψηλότερο του Μαΐου, οπότε ο γενικός μέσος πληθωρισμός έφτασε στο 11,3%, υποσκελίζοντας κάθε πρόβλεψη για τη στάθμη του φέτος, που κατά την τελευταία πρόβλεψη του ΟΟΣΑ θα έχει ένδειξη 8,8%.

Τ

ον ΔΤΚ Μαΐου πίεσαν ανοδικά το φυσικό αέριο (172,7%), ο ηλεκτρισμός (80,2%), το πετρέλαιο θέρμανσης (65,1%) και τα καύσιμα και λιπαντικά (36,6%). Βαριές ήταν και οι ανατιμήσεις στα τρόφιμα, όπου καταγράφηκαν αυξήσεις 14,1% στα γαλακτοκομικά, 13,4% στο ψωμί και τα δημητριακά, 13,8% στα κρέατα και 23,2% στα έλαια. Γενικά ο δείκτης της κατηγορίας «διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» παρουσίασε άνοδο 12,1% τον Μάιο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2021. Σύμφωνα με αποκλειστικά στοιχεία του «σελφ σέριβς», για τον Ιούνιο έχουν ήδη αναγγελθεί από τις προμηθεύτριες εταιρείες ανατιμήσεις έως και 6,5% στα τυροκομικά, 4% στα αλλαντικά, έως 12% στα snacks, έως 17% στα προϊόντα ζύμης, 6% στα παγωτά και από 15% ως 19% στα απορρυπαντικά, όπως ανακοίνωσαν δύο από τις μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου. Επίσης, καταιγισμός ανατιμήσεων εκδηλώνεται και στα γαλακτοκομικά. Ειδικότερα, τέσσερις γνωστές εταιρείες γαλακτοκομικών ανακοίνωσαν αυξήσεις τιμών από 4% έως 6,5% η πρώτη, από 5,5% έως 10% η δεύτερη, από 3% έως 8,5% η τρίτη και 6,5% η τέταρτη. Κάτι περισσότερο από γενναίες είναι και οι ανατιμήσεις που γνωστοποίησαν για τον Ιούνιο τρεις από τις μεγαλύτερες χαρτοποιίες της χώρας. Οι δύο εξ αυτών προώθησαν στην οργανωμένη λιανική αυξήσεις τιμοκαταλόγων χονδρικής έως 10%, ενώ η τρίτη ανακοίνωσε αυξήσεις έως 3,5%. Όμως και στα εμφιαλωμένα νερά και αναψυκτικά δύο γνωστές εταιρίες, αλλά όχι από τις ισχυρότερες του κλάδου, ανα-

18 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

τίμησαν τα προϊόντα τους η μία από 5,5% έως 9,5% και η δεύτερη κατά 7%.

Ο «ΤΥΦΏΝΑΣ ΜΆΙΟΣ»

Χειρότερη ήταν, όμως, η εικόνα των ανατιμήσεων που ανακοινώθηκαν το μήνα Μάιο. Μία μακρά λίστα μεγάλων προμηθευτών του κλάδου γνωστοποίησαν ανατιμημένους τιμοκατάλογους. Πρόκειται για μεταβολές τιμών που ήδη άρχισαν να περνούν στο ράφι και που, όπως θα δούμε ευθύς αμέσως, σε αρκετές περιπτώσεις ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, στα τυροκομικά τρεις γνωστές εταιρείες ανατίμησαν τα προϊόντα τους έως 7% η μία, πάνω από 6% η δεύτερη και ως και 20% η τρίτη. Στα αλλαντικά ένας εκ των γνωστότερων παραγωγών προχώρησε σε αυξήσεις τιμών μεταξύ 9% και 22%, ενώ στα ζυμαρικά βασικός «παίκτης» του κλάδου ανακοίνωσε ανατιμήσεις χονδρικής κοντά στο 6,5%. «Βαριές» ήταν οι ανατιμήσεις και στα έλαια, όπου μία εκ των γνωστότερων εταιρειών του κλάδου ανακοίνωσε ανατίμηση στο αραβοσιτέλαιο έως 23%, ενώ στους καφέδες γνωστός, αλλά όχι από τους ισχυρότερους «παίκτες» της αγοράς, ανατίμησε τα προϊόντα του κοντά στο 15%. Μένοντας στην κατηγορία των τροφίμων, μια εταιρεία παραγωγής αυγών ανατίμησε τα προϊόντα της κατά 8%, άλλη εταιρεία διακίνησης αγροτικών προϊόντων αύξησε τις τιμές της κατά 20%, μια γνωστή οινοποιητική εταιρεία προέβη σε αύξηση τιμών 4% και στα γαλακτοκομικά δύο εταιρείες προχώρησαν σε ανατιμήσεις 5% η καθεμία.

Στην αγορά των καλλυντικών μία από τις γνωστότερες εταιρείες εισαγωγής προέβη σε ανατιμήσεις κοντά στο 5%, στα απορρυπαντικά δύο ισχυροί «παίκτες» του κλάδου προχώρησαν σε αυξήσεις τιμών ο μεν πρώτος κοντά στο 6,5% ο δε δεύτερος από 5% έως 9%, ενώ στα χαρτικά γνωστή εταιρεία αύξησε τις τιμές της κατά 10% έως 15%.

ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΤΙΚΈΣ ΠΡΟΓΝΏΣΕΙΣ

Τι μπορεί να σημαίνει για την αγορά αυτός ο καταιγισμός των ανατιμήσεων, που δεν έχει προηγούμενο; Το σημαντικότερο όλων είναι ότι γενικότερα η οικονομία «κατεβάζει ταχύτητα» ανάπτυξης. Ενώ στις αρχές του έτους προβλεπόταν μια ανάπτυξη φέτος του ΑΕΠ κατά 5,5%, οι τελευταίες εκτιμήσεις της κυβέρνησης μιλούν για 3,5%, ενώ σε πρόσφατη έκθεση της Eurobank γίνεται λόγος για ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ 1% και 3%. Με άλλα λόγια, η οικονομία βρίσκεται φέτος ενόψει σοβαρού κινδύνου εκδήλωσης στασιμοπληθωρισμού. Ασφαλέστερα συμπεράσματα, πάντως, θα εξαχθούν από τον Σεπτέμβριο και μετά, οπότε θα είναι ήδη γνωστές οι επιδόσεις της τουριστικής αγοράς φέτος και η επίδρασή τους γενικά στην οικονομία. Όμως, το τελευταίο τετράμηνο του έτους προδιαγράφεται δύσκολο για όλο το εμπόριο, καθώς ως τότε οι πληθωριστικές πιέσεις θα έχουν ξεπεράσει κάθε φαντασία, ενόσω τα νοικοκυριά εκείνη την περίοδο θα καταβάλουν, όπως κάθε χρόνο, τους φόρους τους. Στην αγορά της οργανωμένης χονδρικής εκτιμάται ότι η ζήτηση φέτος θα είναι εμφανώς καθοδική σε όγκους. Ήδη οι καταναλωτές

ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

είναι πολύ συγκρατημένοι και προσεκτικοί στις επιλογές τους, έχοντας κατά νου τις οικονομίες δυνάμεων, καθώς γνωρίζουν ότι η επίθεση που θα δεχθεί το πορτοφόλι τους θα είναι σαφώς μεγαλύτερη όταν ψυχράνει ο καιρός. Ήδη στην αγορά καταγράφεται μείωση στους διακινούμενους όγκους της τάξης του 4%-5% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά. Οι αλυσίδες του κλάδου για την ώρα διατηρούν τον τζίρο τους σταθερό, ίσως και οριακά αυξημένο ορισμένες, έχοντας στο τετράμηνο μέσο εσωτερικό πληθωρισμό κοντά στο 6%. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού των σούπερ μάρκετ είναι άκρως απογοητευτικές, καθώς όλα τα στελέχη του κλάδου ομολογούν ότι ήδη τον Ιούνιο ο κλαδικός πληθωρισμός πλησιάζει το 10%. Κι αν οι ανατιμητικές στάσεις συνεχιστούν –που θα συνεχιστούν–, προφανώς θα αυξηθεί περαιτέρω, ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για την ανταπόκριση της ζήτησης. Σημείο των καιρών αποτελεί και η αυξημένη ζήτηση των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας από μεγάλη μερίδα καταναλωτών, που επιδιώκουν να μειώσουν το κόστος των καθημερινών αγορών τους, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι, λόγω της αυξημένης ζήτησής τους, ανατιμώνται, όπως

αναφέρουν πηγές της αγοράς, πολύ υψηλότερα απ’ ό,τι τα αντίστοιχα επώνυμα προϊόντα. Η πλήρης ανατροπή στην εξέλιξη του τζίρου των σούπερ μάρκετ θα προκαλέσει, με τη σειρά της, σοβαρό κλονισμό σε ένα μεγάλο κομμάτι της κλαδικής αγοράς. Εταιρείες που, είτε δεν έχουν αυξημένο περιθώριο ρευστότητας είτε δεν έχουν ισχυρό προφίλ στην αγορά, θα οδη-

Οι εκτιμήσεις σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού των σούπερ μάρκετ είναι άκρως απογοητευτικές, καθώς όλα τα στελέχη του κλάδου ομολογούν ότι ήδη τον Ιούνιο ο κλαδικός πληθωρισμός πλησιάζει το 10%

γηθούν πιθανώς σε αδιέξοδο ή σε αναζήτηση εξόδου από τον κλάδο κατόπιν πώλησής τους. Η σχετική κινητικότητα αναμένεται ότι θα ενταθεί μετά το κλείσιμο της χρονιάς, οπότε η αγορά θα «κάνει ταμείο» και κάθε αλυσίδα θα πάρει τις αποφάσεις της, όσο δύσκολες κι αν είναι.

ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΤΙΚΆ ΜΑΝΤΆΤΑ

Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί για μια τοξική δεκαετία προσεχώς, που θα θυμίζει έντονα εκείνη της δεκαετίας του ‘70, με υψηλό πληθωρισμό και αναιμική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τις δυσοίωνες προβλέψεις της, από το 2021 έως το 2024 ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας θα συρρικνωθεί κατά 2,7 ποσοστιαίες μονάδες. Μια τέτοια μείωση θα είναι υπερδιπλάσια εκείνης που είχε καταγραφεί στην πιο δύσκολη φάση της δεκαετίας του ‘70, δηλαδή μεταξύ 1976 και 1979. Στο μεταξύ, τα μηνύματα του ΟΟΣΑ για την πορεία των επτά πλουσιότερων εθνών της Δύσης είναι επίσης πολύ ανησυχητικά. Ειδικά για την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, του Ηνωμένου Βασιλείου, η κατάσταση προδιαγράφεται ζοφερή. Η βρετανική οικονομία μπορεί να καταγράφει ανάπτυξη φέτος, λόγω κεκτημένης ταχύτητας, αλλά ουσιαστικά θα «ακινητοποιηθεί», όπως αναμένεται, τον επόμενο χρόνο. 

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 19

ΑΓΟΡΑ

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

PRIVATE L ABEL S

Τι κι αν ακριβαίνουν, ξεπουλάνε! Από την έναρξη του έτους έως τις 22 Μαΐου το μερίδιο των PL προϊόντων σε αξία είχε φτάσει το 16,1% στο σύνολο των πωλήσεων των εξήντα πιο αντιπροσωπευτικών κατηγοριών προϊόντων σταθερού barcode του «καλαθιού» αγορών, εξελισσόμενο με ρυθμό ανάπτυξης 7,8% (τον υψηλότερο μεταξύ όλων των κατηγοριών προϊόντων) και με μέσο ποσοστό ανατιμήσεων 8,6%, όταν η μέση τιμή των ανατιμήσεων στο σύνολο των εξήντα κατηγοριών FMCG ήταν 3,8%, σύμφωνα με την IRI Hellas.

Ε

ιδικότερα, εστιάζοντας το ενδιαφέρον μόνο στις τρεις εβδομάδες του Μαΐου, φαίνεται ότι τα PL ήταν αυτά που «σήκωσαν» τη μέση ανάπτυξη του κλαδικού τζίρου κατά 0,3%, δεδομένου ότι η συμβολή των επώνυμων προϊόντων σε αυτήν ήταν -1,1% σε συγκρίσιμη βάση! Επίσης, στο διάστημα από την έναρξη του έτους ως τις 22 Μαΐου η εξέλιξη των πωλήσεων σε αριθμό τεμαχίων έδειχνε μια μείωση της τάξης του 2,1% στο σύνολο της αγοράς των εξήντα κατηγοριών προϊόντων, αλλά αύξηση 3,9% στην περίπτωση των PL. Αντίστοιχα, την εν λόγω πεντάμηνη περίοδο (παρά μία εβδομάδα) οι μέσες ανατιμήσεις ήταν 2,4%, αλλά στην ανάλυσή του τούτο δείχνει μια μέση ανατίμηση στα μεν επώνυμα προϊόντα κατά 2,7% στα δε PL κατά 3,8%! Με άλλα λόγια τα PL, παρότι ακριβαίνουν περισσότερο από τα επώνυμα προϊόντα, επειδή κι έτσι ακόμα παραμένουν φτηνότερα, συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της ζήτησης. Γιατί άραγε ακριβαίνουν περισσότερο από τα επώνυμα; Μήπως γιατί προσφέρεται η ευκαιρία στα σούπερ μάρκετ να «φτιάξουν» την κερδοφορία τους σε αυτά ή μήπως γιατί οι λιανέμποροι «καθυστέρησαν να περάσουν τις ανατιμήσεις» στα δικά τους προϊόντα; Σ’ έναδυο μήνες και μόνο η εξέλιξη των στοιχείων πωλήσεων θα υπονοεί την απάντηση… Τα σχετικά στοιχεία της IRI Hellas προκύπτουν από το νέο εργαλείο ανάλυσης της εταιρείας, το «Εβδομαδιαίο βαρόμετρο τάσεων», που μελετά σε εβδομαδιαία βάση την εξέλιξη των πωλήσεων σε αξία και σε τεμάχια προϊόντων ως προς τη δυναμική των ανατιμήσεών τους. Ως βάση ανάλυσης έχει διαμορφωθεί ένα τυπικό «καλάθι» αγορών, στο οποίο συμμετέχουν σταθμισμένα εξήντα κατηγορίες FMCG σταθερού barcode, κατά τρόπο ώστε

20 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

λαμβάνονται υπόψιν αφενός η επίδραση των προσφορών και αφετέρου το μίγμα μικρών και μεγάλων κωδικών (τεμαχίων). Αναδρομικά, λοιπόν, από τη μελέτη του «καλαθιού» της IRI προκύπτει ότι στο διάστημα Ιανουάριος-Απρίλιος η συνολική του αξία διαμορφώθηκε φέτος στα 180 ευρώ έναντι 172 ευρώ στο τετράμηνο πέρυσι (αύξηση 4,8%). Τα μεν επώνυμα προϊόντα του από τα 179 ευρώ πέρυσι ακρίβυναν στα 190 ευρώ φέτος (αύξηση 5,9%), τα δε PL από τα 123 ευρώ πέρυσι ακρίβυναν στα 131 ευρώ φέτος (αύξηση 6,3%).

Ο ΤΖΊΡΟΣ ΜΕΙΏΝΕΤΑΙ, ΟΙ ΤΙΜΈΣ ΑΝΕΒΑΊΝΟΥΝ

Στο ίδιο τετράμηνο επί του γενικού συνόλου, τώρα, των κατηγοριών σταθερού barcode FMCG σε τεμάχια η IRI Hellas διαπιστώνει μια μέση ανατίμηση 2,2%, αλλά αυτό είναι φαινομενικό, με την έννοια ότι δεν περιγράφονται οι υποκαταστάσεις προϊόντων από άλλα φθηνότερα εκ μέρους των καταναλωτών (π.χ. του κοτόπουλου από τα μακαρόνια, της μεγάλης συσκευασίας από τη μικρή). Έτσι, ενώ οι μέσες ανατιμήσεις

στα τρόφιμα φαίνεται ότι είναι μόλις 2%, στις μεγαλύτερης ομοιομορφίας κωδικολογίου κατηγορίες των προϊόντων περιποίησης και ομορφιάς είναι 5,3% και φροντίδας του σπιτιού είναι 4,3%. Αντίστοιχα, σε ό,τι αφορά την εξέλιξη του τζίρου στο τετράμηνο, φαίνεται ότι στα τρόφιμα μειώθηκε κατά 1,9%, πράγμα που οφείλεται στη μεγαλύτερη υποχώρηση τζίρου των σταθερού barcode τροφίμων κατά 2,3% έναντι μείωσης 1,1% των επί ζυγίω τροφίμων –κατ’ αντιστροφήν της σχετικής τάσης την προηγούμενη διετία. Οι πωλήσεις των προϊόντων περιποίησης υγείας κι ομορφιάς υποχώρησαν κατά 1,6%, ενώ των προϊόντων φροντίδας του σπιτιού κατά 4,4%. Επίσης αντίστοιχα, φαίνεται ότι ο γενικός προωθητικός τζίρος υποχώρησε στο τετράμηνο φέτος κατά 2,8%, από 28,5% πέρυσι σε 25,7%. Ειδικότερα, στα τρόφιμα υποχώρησε από 25,6% πέρυσι σε 25,4% φέτος (-0,3%), στα προϊόντα περιποίησης και ομορφιάς από 34,6% σε 32,4% (-2,2%) και στα φροντίδας του σπιτιού από 26,9% σε 23,2% (-3,7%). 

ΑΓΟΡΑ

ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

METRO

Επενδύσεις 45 εκατ. ευρώ σε δομές, ενέργεια, ψηφιακό μετασχηματισμό Με ένα γενναίο επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 45 εκατ. ευρώ, εστιασμένο στο δίκτυο πωλήσεων, τα κέντρα διανομής, την ψηφιακή μετάβαση και την αγορά ενέργειας, η Metro εμμένει στη διατήρηση των ρυθμών της ανάπτυξής της, κερδίζοντας σε αυτή τη φάση αυξημένα έσοδα και μερίδια αγοράς, κυρίως λόγω της καλής εξέλιξης φέτος του τζίρου του δικτύου χονδρικής.

παλαντέρ για την ενίσχυση των μελ λον τικών της επιδόσεων αναμένεται να αποτελέσει το άνοιγμα του δικτύου της και στο πεδίο του franchise, μέσω του οποίου η εταιρεία προσβλέπει στην οργάνωση και λειτουργία 86 νέων καταστημάτων σε βάθος τριετίας και 290 σε δέκα χρόνια.

M

Πρόκειται για καταστήματα χώρου πωλήσεων έως 200τμ, με εκθετήριο 3.000-4.500 κωδικών προϊόντων, τα οποία η διοίκηση της εταιρείας θεωρεί ότι μπορούν σε μέσο επίπεδο να αποδίδουν το καθένα ετησίως πωλήσεις περίπου 750.000 ευρώ. Όσο για το κόστος οργάνωσης ενός τέτοιου καταστήματος, ο υποψήφιος επενδυτής πρέπει να διαθέτει συνολικά περί τα 200.000 ευρώ (στο ποσό περιλαμβάνεται το κόστος αγοράς του αρχικού εμπορεύματος), «καταθέτοντας» όμως στο ξεκίνημα της συνεργασίας του κεφάλαιο 60.000 ευρώ, καθώς η εταιρεία σχεδιάζει τη χρηματοδότηση της διαφοράς με ευνοϊκούς όρους. Το πρώτο franchise κατάστημα, με έδρα την Κυψέλη, ήδη ολοκλήρωσε την πιλοτική του δράση. Η εταιρεία είναι πλέον έτοιμη να παρουσιάσει το εν λόγω project σε κάθε ενδιαφερόμενο συνεργάτη.

ΤΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΌ ΣΧΈΔΙΟ

Σύμφωνα με όσα ανέφερε, στο πλαίσιο πρόσφατης συνέντευξης Τύπου, ο κ. Αριστοτέλης Παντελιάδης, CEO της εταιρείας, το επενδυτικό πλάνο της Metro προβλέπει φέτος τη διάθεσή 45 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι το υψηλότερο την τελευταία τετραετία, δεδομένου ότι το 2019 η Metro

22 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

είχε επενδύσει 33 εκατ. ευρώ, την επόμενη χρονιά 25 εκατ. ευρώ και πέρυσι 38 εκατ. ευρώ. Στο εξής η εταιρεία, όπως είπε ο κ. Παντελιάδης, θα επενδύει σταθερά ετησίως περί τα 40 εκατ. ευρώ στην προοπτική της κάλυψης όλων των αναπτυξιακών της σχεδίων και αναγκών. Ένα σημαντικό μέρος των επενδύσεων αφορά την περίοδο αυτή τις υποδομές logistics. Σήμερα η εταιρεία λειτουργεί ένα μεγάλο κέντρο διανομής στα Οινόφυτα, έκτασης 40.000τμ, ένα δεύτερο στη Μάνδρα Αττικής 21.000τμ, ένα τρίτο στην Θεσσαλονίκη 22.000τμ και ένα μικρότερο στον Ασπρόπυργο 4.000τμ. Μέσω αυτών, εξυπηρετεί 800 προμηθευτές και διαχειρίζεται 16.000 κωδικούς προϊόντων, που αντιστοιχούν στο 75% του συ-

νόλου των κωδικών που διαθέτουν τα δίκτυα χονδρικής και λιανικής της εταιρείας, αποφέροντας το 87% του συνολικού τζίρου της. Το διάστημα αυτό η εταιρεία ολοκληρώνει τα έργα διπλασιασμού της έκτασης που καταλαμβάνει η κεντρική αποθήκη της στη Θεσσαλονίκη (αύξηση ικανότητας στα 44.000τμ), στην προοπτική της ικανοποίησης των αναγκών 120 καταστημάτων. Μεγάλο μέρος των επενδύσεων της Metro διατίθεται για την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό του δικτύου των καταστημάτων της, στο οποίο φέτος θα προστεθούν πέντε ή έξι νέα My Market. Σημειώνεται ότι πέρυσι η εταιρεία ενίσχυσε το εν λόγω δίκτυο με ακόμη πέντε νέα καταστήματα.

ΑΓΟΡΑ

Σε αυτή τη φάση ο επενδυτικός σχεδιασμός της δεν προβλέπει άλλη νέα μονάδα χονδρικής πώλησης στην Ελλάδα. Ωστόσο στην Κύπρο, όπου ήδη λειτουργεί το πρώτο της cash & carry στη Λεμεσό, η εταιρεία σχεδιάζει άμεσα την επόμενη επένδυσή της σε ακόμα ένα νέο κατάστημα χονδρικής, αυτή τη φορά στη Λευκωσία. Η διοίκησή της είναι εξαιρετικά αισιόδοξη για την πορεία των πωλήσεών της στην κυπριακή αγορά, η οποία μέχρι πρότινος, σημειώνουμε, δεν είχε την εμπειρία της οργανωμένης χονδρικής. Σήμερα το δίκτυο της Metro περιλαμβάνει 231 My market, 49 Metro Cash and Carry και 1 Spreedy, που είναι το brand του πρώτου franchise κατάστήματός της, 14 πρατήρια υγρών καυσίμων της Avin και το κατάστημα χονδρικής στην Κύπρο.

ΕΠΕΝΔΎΣΕΙΣ 62 ΕΚΑΤ. ΕΥΡΏ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΈΡΓΕΙΑ

Κατά τον κ. Αριστοτέλη Παντελιάδη ένας τομέας που απορροφά σημαντικά κεφάλαια είναι αυτός της αγοράς ενέργειας. Η Metro ήδη διέθεσε περί τα 62 εκατ. ευρώ την περίοδο 2017-2021 για ανακαινίσεις και αναβαθμίσεις του ηλεκτρομηχανικού εξοπλισμού και του εξοπλισμού ψύξης, φωτισμού και κλιματι-

Ενώ το 2020 η Metro δαπάνησε συνολικά 11 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών, φέτος η αντίστοιχη δαπάνη της θα υπερβεί, όπως εκτιμάται, τα 26 εκατ. ευρώ, συνυπολογιζόμενης της σχετικής κρατικής επιδότησης 24 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

σμού των εγκαταστάσεών της, πετυχαίνοντας κατ’ αυτό τον τρόπο μια εξοικονόμηση της κατανάλωσης ενέργειας της τάξης του 48%. Οι σχετικές επενδύσεις τη στηρίζουν σήμερα στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και ακρίβειας, που κλιμακώνεται ως επίπτωση του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Από τα στοιχεία της Metro προκύπτει ότι, ενώ το 2020 δαπάνησε συνολικά 11 εκατ. ευρώ για την ενέργεια, φέτος η συνολική δαπάνη της θα υπερβεί, όπως εκτιμάται, τα 26 εκατ. ευρώ, συνυπολογιζόμενης της σχετικής κρατικής επιδότησης.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΉ ΑΥΤΟΝΟΜΊΑ ΣΕ ΠΈΝΤΕ ΧΡΌΝΙΑ

Εξάλλου, η αλυσίδα σχεδιάζει υψηλού κόστους επενδύσεις στον τομέα της ενεργειακής αυτονομίας. Ειδικότερα, μέχρι το 2023 προγραμματίζει να έχει εγκαταστήσει συνολικά 97 φωτοβολταϊκούς σταθμούς στις στέγες καταστημάτων και αποθηκών της, ενώ σε βάθος πενταετίας εκτιμά πως θα έχει επιτύχει την ενεργειακή ουδετερότητα, δηλαδή τη μηδενική εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, σε συνεργασία με την NRG, εγκαθιστά υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, με σκοπό τη δημιουργία 500 σχετικών θέσεων πάρκινγκ σε 250 καταστήματά της.

ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Ο ΨΗΦΙΑΚΌΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΌΣ

Στο πεδίο των νέων τεχνολογιών η Metro υλοποιεί μια σειρά δράσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της. Ήδη συνεργάζεται με τη Vodafone για την εγκατάσταση δικτύων οπτικών ινών και 5G, τα οποία θα διασυνδέσουν τις 285 κτιριακές δομές της (καταστήματα, κέντρα αποθηκών, διοικητικές υπηρεσίες, λοιπές δομές). Μέσω του ψηφιακού μετασχηματισμού της η αλυσίδα έχει καταφέρει να εκδίδει περί τα 700.000 άυλα παραστατικά ετησίως, ενώ έχει μειώσει αντίστοιχα κατά 900.000 τις σελίδες εκτυπωμένου χαρτιού. Φέτος η εταιρεία θα επενδύσει στον ψηφιακό μετασχηματισμό της περί τα 6 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, εφαρμόζει το σύστημα My Posto. Πρόκειται για μια εφαρμογή, που δίνει τη δυνατότητα της ψηφιακής επικοινωνίας μεταξύ 9.000 εργαζομένων, οι οποίοι απασχολούνται στα διάφορα τμήματα των καταστημάτων της. Υπολογίζεται ότι μέσω αυτής της εφαρμογής, πραγματοποιούνται ετησίως 48.000 εργασίες ανά κατάστημα.

Το αυξημένο κόστος της ενέργειας, όπως είναι φυσικό, επιδρά άμεσα στην κερδοφορία της εταιρείας. Ωστόσο, τα κέρδη της φέτος, όπως εκτιμά η διοίκησή της, θα παραμείνουν σταθερά, λόγω της υψηλής απόδοσης των επενδύσεών της τα τελευταία χρόνια. Το 2021 τα κέρδη της διαμορφώθηκαν στα 23,5 εκατ. ευρώ έναντι 24,12 εκατ. το 2020. Ο τζίρος της φέτος αναμένεται ότι θα αυξηθεί στα 1,450 δισ. ευρώ –κυρίως της καλής πορείας του τομέα των cash & carry– έναντι 1,365 εκατ. ευρώ το 2021.

Επίσης, η Metro χρησιμοποιεί το Metro Connect, το οποίο παρέχει πρόσβαση σε 442 προμηθευτές της στα οικονομικά στοιχεία της συνεργασίας καθενός με την εταιρεία, το Metro Smart Index, μέσω του οποίου αξιολογούνται τα προϊόντα με αντικειμενικούς δείκτες και σκοπό την καλύτερη διαχείριση τους (αλλαγή, αντικατάσταση ή κατάργηση κωδικού), το Generation Z, που επιτρέπει την ανέπαφη παραγγελία προϊόντων κοπής και που απευθύνεται κυρίως σε νεαρής ηλικίας καταναλωτές, ενώ διαθέτει και τέσσερις ψηφιακές υπηρεσίες, μέσω των οποίων υποστηρίζει το γνωστικό επίπεδο και την ενημέρωση των 11.500 εργαζομένων της.

Όπως είπε ο κ. Παντελιάδης, το μερίδιο αγοράς της Metro σήμερα ανέρχεται περίπου στο 10% της κλαδικής αγοράς. Το 2021 τα My Market κατέγραψαν οριακή μείωση μεριδίου (-0,13%) σε αντίθεση με το μερίδιο των Metro Cash & Carry, που ενισχύθηκε κατά 0,7%, λόγω των έντονων αναπτυξιακών τάσεων που εκδηλώθηκαν πέρυσι στην τουριστική αγορά.

Σημειώνεται ότι η αλυσίδα, προκειμένου να υλοποιήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της, χρησιμοποιεί 3.800 φορητά τερματικά, 1.800 ταμπλέτες, 530 ψηφιακούς ζυγούς και 60 συσκευές voice speaking. Επόμενος στόχος της είναι η αυτοματοποίηση των παραγγελιών των καταστημάτων προς τις αποθήκες. 

ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Ο κύβος ερρίφθη για το logistic center της Πέντε Σε μια διετία, που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία και κυρίως τις επιδόσεις της, εισέρχεται η Πέντε, η οποία προγραμματίζει «σερί επενδύσεων», εστιασμένο κατά κύριο λόγο στις υποδομές της. Ειδικότερα, ψηλά στην ατζέντα της αλυσίδας βρίσκονται οι επενδύσεις στο δίκτυο των καταστημάτων της, τις αποθηκευτικές της εγκαταστάσεις και το σχεδιαζόμενο εδώ και χρόνια κτιριακό της συγκρότημα στη Σαλαμίνα.

Σ

ε ό,τι αφορά το τελευταίο, αν και παρήλθε μεγάλο διάστημα χρόνου από την απόφαση της διοίκησης της Πέντε να υλοποιήσει τη σχετική επένδυση υψηλού κόστους, ένα έργο το οποίο αναμένεται ότι θα φθάσει τα 40 εκατ. ευρώ, τροποποίησε μερικώς, στο μεταξύ, τα σχέδια σε ό,τι αφορά τις χρήσεις του προς ανέγερση ακινήτου, προβαίνοντας σε αναθεώρηση της άδειάς του. Εφόσον ολοκληρωθεί το σύνολο των απαιτούμενων γραφειοκρατικών διαδικασιών, θα ξεκινήσει η κατασκευή του έργου και μάλιστα με ταχύρρυθμα. Πάντως, το μεγαλύτερο επενδυτικό έργο της Πέντε αναμένεται να είναι αυτό της οργάνωσης ενός σύγχρονου hyper logistic center, το οποίο η διοίκηση της εταιρείας μελετά εδώ και χρόνια, χωρίς να έχει κάνει μέχρι σήμερα το αποφασιστικό βήμα. Όμως, οι πληροφορίες μας αναφέρουν ότι ήδη «ο κύβος ερρίφθη», καθώς η υλοποίηση του έργου θεωρείται πλέον ζήτημα πρώτης προτεραιότητας. Από αυτή την άποψη θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια το αργότερο έως τα τέλη του έτους να έχει επιλεγεί το οικόπεδο, όπου θα εγκατασταθεί το κέντρο, δηλαδή, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, ένα ακίνητο περίπου 100 στρεμμάτων με στεγασμένους χώρους 50.000τμ-60.000τμ . Κατά τις ίδιες πληροφορίες ως επικρατέστερες περιοχές για την αναζήτηση του σχετικού ακινήτου έχουν προκριθεί ο Αυλώνας, το Σχηματάρι και το Θριάσιο. Η εταιρεία θα επιδιώξει οι κεντρικές της αποθήκες να βρίσκονται κοντά στον άξονα είτε της Εθνικής Οδού είτε της Αττικής Οδού και σε κάθε περίπτωση, κατά το δυνατόν κοντύτερα στην Αθήνα.

Σημειώνουμε ότι σήμερα η Πέντε λειτουργεί κεντρικές αποθήκες σε τριώροφο ακίνητο στην περιοχή Τρεις Γέφυρες, μέσω του οποίου διακινεί κεντρικοποιημένα ένα μικρό ποσοστό μόνο των προϊόντων που εμπορεύεται. Η πρόθεσή της είναι, μέσω του νέου logistic center, να διαχειρίζεται και να διακινεί κεντρικά τουλάχιστον το 75% των κωδικών προϊόντων, που διατίθενται από τα ράφια της. Η λειτουργία του κέντρου αφενός θα επιταχύνει το χρόνο διακίνησής τους στο δίκτυο των καταστημάτων και αφετέρου θα μειώσει σημαντικά τα λειτουργικά κόστη της αλυσίδας, προσδίδοντάς της ένα ισχυρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, που σήμερα της λείπει.

ΤΈΣΣΕΡΑ ΝΈΑ ΚΑΤΑΣΤΉΜΑΤΑ

Σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις στο δίκτυο των καταστημάτων της, η διοίκηση της Πέ-

ντε βρίσκεται στη φάση της προετοιμασίας των απαιτούμενων για την αδειοδότηση της ανέγερσης τριών νέων σούπερ μάρκετ σε δικά της οικόπεδα, ενώ ήδη έχει στα χέρια της την άδεια για την κατασκευή ενός ακόμα στην περιοχή της Κορίνθου. Σε ότι αφορά, τέλος, τη λειτουργία του e-shop της, το τελευταίο διάστημα υπήρξαν αρκετές καθυστερήσεις στην οργάνωσή του. Όμως, τα στελέχη της Πέντε θεωρούν ότι θα είναι σε θέση να το ενεργοποιήσουν πριν από το τέλος του έτους. Η είσοδος της αλυσίδας στις ηλεκτρονικές πωλήσεις θα της εξασφαλίσει κυρίως πρόσβαση στο νεανικό κοινό, δηλαδή σχέσεις με τις νεότερες γενιές καταναλωτών, τις οποίες ως τώρα αδυνατεί να προσεγγίσει μη διαθέτοντας τα κατάλληλα τεχνολογικά εργαλεία. 

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 25

ΑΓΟΡΑ

ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Η στρατηγική της νέας Carrefour στην Ελλάδα Με τη δημιουργία των πρώτων 25 καταστημάτων λιανικής υπό το καθεστώς του franchise, την ανάπτυξη μεγάλων εταιρικών σούπερ μάρκετ στα περισσότερα αστικά κέντρα της χώρας, την καθιέρωση πέντε διαφορετικών τύπων καταστήματος, την αξιοποίηση στο μέγιστο δυνατό βαθμό των νέων τεχνολογιών, με αιχμή το Carrefour Flash 10/10, και την προοπτική εξαγορών τοπικών εταιρειών του κλάδου η Carrefour ξεδιπλώνει το σχέδιο επανεισόδου της στην Ελλάδα, η επιτυχία του οποίου θα φανεί με την πάροδο του χρόνου.

Η

επανείσοδος της εταιρείας στην εγχώρια αγορά της οργανωμένης λιανικής ξεκίνησε με την εγκαινίαση της λειτουργίας των πρώτων πέντε καταστημάτων της στην περιφέρεια, με έδρες τουριστικές περιοχές της χώρας και ειδικότερα δύο καταστημάτων στη Ζάκυνθο και τριών στη Χαλκιδική. Παράλληλα, η εταιρεία προγραμματίζει τη δημιουργία άμεσα ακόμη επτά καταστημάτων και πάλι σε περιοχές έντονης τουριστικής ανάπτυξης, όπως η Σαντορίνη. Πρόκειται για σούπερ μάρκετ που λειτουργούν υπό το καθεστώς του franchise. Παράλληλα με την ανάπτυξη του δικτύου στην περιφέρεια η εταιρεία προχωρά στην οργάνωση του πρώτου εταιρικού καταστήματός της στην Αθήνα, που θα

26 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

εγκαινιαστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, σηματοδοτώντας τη επέκταση του δικτύου Carrefour στα αστικά κέντρα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν αναμένονται άλλα εταιρικά καταστήματα μέχρι το τέλος του έτους, αλλά δεν θα αργήσουν, πάντως, να εμφανιστούν τα επόμενα σε πρώτη φάση σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα. Η Carrefour σκοπεύει να αναπτύξει το εταιρικό της δίκτυο στο σύνολο σχεδόν των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, ώστε να δηλώσει ένα ισχυρό «παρών» στην κλαδική αγορά και κυρίως τη βούλησή της να επενδύσει ίδια κεφάλαια ταυτόχρονα με τη σύναψη συμφωνιών δικαιόχρησης.

FLASH 10/10: ΠΕΡΊ ΤΊΝΟΣ ΠΡΌΚΕΙΤΑΙ

Ιδιαίτερη έμφαση θα δώσει στην ανάπτυξη του «Flash 10/10», του πιο «προχωρημένου» τύπου

καταστήματος, που θα εγκαινιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Πρόκειται για ένα πλήρως αυτοματοποιημένο κατάστημα μικρής επιφάνειας για γρήγορες αγορές –«δέκα δευτερόλεπτα για τα ψώνια και δέκα δευτερόλεπτα για την πληρωμή τους», σύμφωνα με την υπόσχεση του brand στον πελάτη–, του οποίου το δίκτυο η εταιρεία φιλοδοξεί να αναπτύξει στα αστικά κέντρα. Το Carrefour Flash 10/10 θα διαθέτει καθορισμένο κωδικολόγιο αποκλειστικά τυποποιημένων προϊόντων, ώστε να ελέγχεται πλήρως ηλεκτρονικά. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, το Flash 10/10 θα προσφέρει μια εμπειρία αγορών, χωρίς αναμονή στο ταμείο. Ο πελάτης θα μπαίνει και θα βγαίνει από το κατάστημα χωρίς να περνά κάποια πύλη ελέγχου και χωρίς να χρησιμοποιεί ταμείο. Το «ταξίδι αγορών» του δεν θα προϋποθέτει τη

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Procter & Gamble

Η ώθηση της καινοτομίας δίνει επιπλέον αξία στις επιλογές μας Tα τελευταία δύο χρόνια έχουν συντελεστεί αλλαγές στην κατηγορία των προϊόντων φροντίδας του σπιτιού. Πώς ανταποκρίνονται οι προμηθευτές σε αυτές τις τάσεις; Η κ. Μαριάνα Κορδοπάτη, Senior Marketing & Commercial Director, P&G South East Europe, εξηγεί τι ζητά ο καταναλωτής και πώς ανταποκρίνεται η Procter & Gamble στα ζητούμενα αυτά, αναφερόμενη ενδεικτικά στην περίπτωση του Fairy Max.

ι πρωτόγνωρες προκλήσεις που προέκυψαν με την υγειονομική κρίση, έκαναν ακόμη πιο επιτακτική τη ζήτηση για καινοτόμα και αποτελεσματικά προϊόντα καθαρισμού και φροντίδας του σπιτιού, που διασφαλίζουν την υγεία των ενοίκων και τον καθαρισμό του χώρου. Η πανδημία ανέδειξε μια νέα τάση: Οι καταναλωτές αναζητούν προϊόντα που εκτός της υγιεινής προσφέρουν επιπλέον οφέλη στους χρήστες, οφέλη που σχετίζονται με τη μείωση του χρόνου που διαθέτουν για τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού, που συμβάλλουν στην ευημερία τους και που είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνεται η ανάπτυξη προϊοντικών κατηγοριών και καινοτόμων προϊόντων, που προσφέρουν υψηλό αποτέλεσμα καθαρισμού, ανταποκρινόμενα στις αυξανόμενες και μεταβαλλόμενες ανάγκες των σύγχρονων νοικοκυριών.

και τους πιο σκληρούς λιπαρούς λεκέδες με τέσσερις φορές λιγότερο τρίψιμο στα ξεραμένα λίπη, ακόμα και χωρίς μούλιασμα. Δεύτερον, προσφέρει ευκολία στη χρήση: Είναι εύκολο και πρακτικό στη χρήση, καθώς τοποθετείται ανάποδα, διαθέτοντας ένα καινοτόμο καπάκι που δεν χρειάζεται ξεβίδωμα, για γρήγορη και εύκολη δοσομέτρηση μέχρι την τελευταία σταγόνα του προϊόντος. Τρίτον, έχει θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον: Χάρη στην τεχνολογία του προϊόντος, δεν χρειάζεται να αφήνουμε τα πιάτα να μουλιάσουν, δεν απαιτείται ζεστό νερό για να αφαιρεθούν τα λίπη, ενώ με το νέο του καπάκι αποφεύγεται η σπατάλη του προϊόντος. Όλες αυτές οι αλλαγές μοιάζουν μικρές, αλλά οδηγούν σε εξοικονόμηση νερού και ενέργειας, με θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, ιδίως αν τις υιοθετήσουμε όλοι.

FAIRY MAX: ΌΤΑΝ Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΑ ΕΝΙΣΧΎΕΙ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΙΣΤΊΑ

Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης όλοι εμείς στην P&G έχουμε δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στην καινοτομία και τη δημιουργία αξίας, με στόχο να προσφέρουμε στους καταναλωτές προϊόντα που τους βοηθούν να παραμένουν ασφαλείς και υγιείς στην άνεση του σπιτιού τους. Το 2022 συνεχίζουμε να τροφοδοτούμε την αγορά με μια μεγάλη γκάμα προϊόντων καινοτομίας, με επίκεντρο τον καταναλωτή, λαμβάνοντας υπόψιν τις πλέον σύγχρονες αναδυόμενες τάσεις. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζουμε και ανταποκρινόμαστε στον αυξανόμενο ρόλο των ψηφιακών λύσεων, σχετικά με τη διευκόλυνση και την πιο άνετη και διασκε-

O

Η αξιοπιστία παραμένει το βασικό ζήτημα για τις μάρκες και τους παραγωγούς τέτοιων προϊόντων. Ωστόσο, στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται απαιτείται μεγαλύτερη και ταχύτερη καινοτομία. Πιο πρόσφατο και ενδεικτικό παράδειγμα είναι το Fairy Max. Το Fairy Max είναι ένα καινοτόμο προϊόν, που «απαντά» στις ανάγκες που προανέφερα σε τρεις φάσεις: Πρώτον, έχει μεγάλη αποτελεσματικότητα: Χάρη στη νέα του συμπυκνωμένη σύνθεση, διασπά ακόμα

Η ΔΈΣΜΕΥΣΗ ΤΗΣ PROCTER & GAMBLE

δαστική εμπειρία αγορών –αυτό ακριβώς περιμένουν οι καταναλωτές από εμάς. Συνεργαζόμαστε με όλα τα κανάλια πώλησης, προκειμένου να παρέχουμε εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα μας, μέσω του διαδικτύου. Οι ιστοσελίδες, όπως οι epithimies.gr, είναι επίσης μια πολύ ενδιαφέρουσα πηγή πληροφόρησης των καταναλωτών αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας και καινοτομίας. Εν κατακλείδει εκείνο που έχει σημασία για αυτούς που επιλέγουν τα προϊόντα μας, είναι να λαμβάνουν την υψηλότερη αξία από τις αγορές τους. Και ενώ η τιμή είναι πάντα ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που διαμορφώνουν τη συνολική αξία. Τα οφέλη από την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα ενός προϊόντος είναι εξίσου σημαντικά, άρα αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής αξιολόγησης ενός προϊόντος, μιας μάρκας. ● Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 27

ΑΓΟΡΑ

σάρωση προϊόντων, ο πελάτης δεν θα είναι υποχρεωμένος να αδειάζει τα προϊόντα που επέλεξε για σκανάρισμα και η πληρωμή τους θα πραγματοποιείται σχεδόν στιγμιαία προς εξοικονόμηση χρόνου. Επίσης, δεν θα χρειάζεται να κατεβάσει κάποια εφαρμογή ή να εγγραφεί εκ των προτέρων σε κάποιο ψηφιακό σύστημα για να ψωνίσει. Ο ρόλος των υπαλλήλων του καταστήματος θα είναι να το ανοίγουν, να επιβλέπουν τη λειτουργία του, να το συντηρούν και να το διατηρούν τακτοποιημένο, να διαχειρίζονται τις νέες υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου και να παρέχουν στους πελάτες συμβουλές όταν χρειάζεται. Η νέα εμπειρία αγορών βασίζεται στην παρακολούθηση του πελάτη μέσω καμερών HD, αισθητήρων ενσωματωμένων στα συνδεδεμένα ράφια, ενός αλγόριθμου για την ερμηνεία όλων των δεδομένων και ενός συστήματος πληρωμής. Ο πελάτης θα παρακολουθείται ανώνυμα ως εικονικό avatar, το οποίο θα του «εκχωρείται» αμέσως με την είσοδό του στο κατάστημα. Τα προϊόντα που θα επιλέγει, θα εντοπίζονται αυτόματα και θα καταχωρούνται στο εικονικό του «καλάθι αγορών». Με την ολοκλήρωση των αγορών ο πελάτης απλώς θα επικυρώνει το «καλάθι» στο εναλλακτικό «ταμείο» και θα πληρώνει ανέπαφα, έχοντας τη δυνατότητα να λάβει ηλεκτρονικά την απόδειξη της πληρωμής του, μέσω της σάρωσης ενός κωδικού QR.

ΑΚΌΜΑ ΤΈΣΣΕΡΙΣ ΒΑΣΙΚΟΊ ΤΎΠΟΙ ΚΑΤΑΣΤΗΜΆΤΩΝ

Εκτός του Carrefour Flash 10/10 η εταιρεία λανσάρει τέσσερις ακόμη βασικούς τύπους καταστημάτων: Τα Carrefour Market, μεγαλύτερης επιφάνειας καταστήματα για αστικά κέντρα και μη, που προσφέρουν μεγάλη γκάμα φρέσκων και τοπικών προϊόντων, τα Carrefour Bio, τα οποία θα διαθέτουν αποκλειστικά βιολογικά και οικολογικά προϊόντα, τα καταστήματα ευκολίας Carrefour Express που θα εγκαθίστανται σε γειτονιές και σε κεντρικές περιοχές των πόλεων για γρήγορες αγορές, και τα Supeco, έναν τύπο parking discount store, που θα παρέχει επιλεγμένη γκάμα προϊόντων για όλες τις ανάγκες του καταναλωτή, εγκαταστημένο στις εισόδους των μεγάλων αστικών κέντρων.

ΜΕΤΆ ΤΟ 2023 ΘΑ ΦΑΝΕΊ Ο ΟΡΊΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΉΜΑΤΟΣ

Σχετικά με τις εξαγορές, πηγές του «σελφ σέρβις» αναφέρουν ότι σε πρώτη φάση η εται-

28 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ρεία δεν προτίθεται να κινηθεί επιθετικά. Η προτεραιότητά της είναι να καθιερωθεί στην εγχώρια αγορά με ένα σχετικά διευρυμένο δίκτυο πωλήσεων και εν συνεχεία, αξιολογώντας τον ανταγωνισμό, τη διαθεσιμότητα εταιρειών προς εξαγορά και τις δυνάμεις της, θα λάβει τις σχετικές αποφάσεις. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το λιγότερο μετά το 2023 θα εκδηλωθεί η επενδυτική πολιτική της Carrefour στο εν λόγω πεδίο. Πάντως, διατυπώνεται η πρόθεσή της να ανακτήσει ένα «μεγάλο κομμάτι της αγοράς» που κατείχε τις παλιές καλές εποχές. Το βέβαιο είναι ότι για να επιτύχει κάτι τέτοιο, απαιτούνται γενναίες επιχειρηματικές κινήσεις επεκτατικού χαρακτήρα με τις ανάλογου ύψους (και ρίσκου) επενδύσεις. Μένει να φανεί, αν η νέα Carrefour έχει την πρόθεση ή τις δυνατότητες ή εντέλει τα περιθώρια να το επιχειρήσει αυτό. Επισήμως δηλώσεις για το θέμα δε γίνονται. Από την πλευρά του, πάντως, ο κ. Βασίλης Στασινούλιας, CEO της Carrefour στην Ελλάδα, αναφερόμενος στην στρατηγική που θα ακολουθήσει τουλάχιστον σε πρώτη φάση εταιρεία, τονίζει: «Υλοποιούμε ένα δυναμικό πλάνο δημιουργίας ενός δικτύου καταστημάτων, με διαφορετικά χαρακτηριστικά, που προσαρμόζονται πλήρως στις ανάγκες της κάθε τοπικής και υπερτοπικής αγοράς. Με το άνοιγμα των πρώτων καταστημάτων μας, ξεκινήσαμε επίσημα τη νέα εποχή της Carrefour στην Ελλάδα, με στόχο να προσφέρουμε στους καταναλωτές ποιοτικά προϊόντα στις πλέον ανταγωνιστικές τιμές. Τη φετινή χρονιά θα γίνει προσπάθεια να τεθούν σε λειτουργία όλοι οι τύποι καταστημάτων μας, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην περιφέρεια, περιλαμβανομένων των τουριστικών περιοχών, που προσφέρονται για την πρώτη φάση υλοποίησης του στρατηγικού μας πλάνου».

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΌΣ

Το προφανές είναι ότι «προνομιακή» βάση για την εκδίπλωση του εγχειρήματος της Carrefour σήμερα είναι το δυναμικό των μικρών τοπικών επιχειρήσεων του κλάδου, τις οποίες θα επιδιώξει είτε να τις αφομοιώνει είτε να τις εκτοπίζει. Πολλές από αυτές, αν δεν στεγάζονται ήδη από συστήματα franchise άλλων «παικτών» του κλάδου που, λόγω εκτοπίσματος και διάρθρωσης υποδομών, δουλεύουν με αποτελεσματικότερες οικονομίες κλίμακος απ’ την Carrefour, ήδη «πολιορκούνται» από τέτοια δίκτυα όλο και πιο στενά. Από αυτή την άποψη η Carrefour μπαίνει με μεγάλη καθυστέρηση στο παιχνίδι της δικαιόχρησης, ενόσω οι καλές θέσεις στις εμπορικές πιάτσες, σε ό,τι αφορά και το σχέδιο δημιουργίας εταιρικών καταστημάτων, είναι ήδη καπαρωμένες από τους ανταγωνιστές της ή είδος εν ανεπαρκεία. Το μόνο πραγματικά ελεύθερο πεδίο δράσης γι’ αυτήν είναι του discount, που αποκτά εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της οικονομικής συγκυρίας. Αλλά και πάλι η σοβαρή αναμέτρησή της με τη μονοκρατορία της Lidl προϋποθέτει γενναίες και κυρίως έγκαιρες επενδύσεις, πράγμα για το οποίο το σήμα που εκπέμπει η εταιρεία είναι πολύ αδύναμο. Εντέλει η φιλοδοξία της ανάκτησης «μεγάλων κομματιών της αγοράς» δεν αιτιολογείται από τη στρατηγική του προσεκτικού μακροπρόθεσμου βηματισμού, βάσει των ανακοινώσεων της εταιρείας. Υπενθυμίζεται ότι το δίκτυο των καταστημάτων Carrefour στην Ελλάδα αναπτύσσεται από τη Retail and more, θυγατρική του ομίλου Teleunicom-Globalsat, η οποία ανέλαβε κατόπιν σχετικής συμφωνίας με τη γαλλική εταιρεία την επάνοδο της Carrefour στην ελληνική αγορά. 

Η Carrefour σκοπεύει να αναπτύξει το εταιρικό της δίκτυο στο σύνολο σχεδόν των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, ώστε να δηλώσει ένα ισχυρό «παρών» στην κλαδική αγορά και κυρίως τη βούλησή της να επενδύσει ίδια κεφάλαια ταυτόχρονα με τη σύναψη συμφωνιών δικαιόχρησης

ΕΙΔΙΚΌ ΑΦΙΈΡΩΜΑ

χρόνια

2 2 0 2 1972 • •

•

Σούπερ μάρκετ: Όσα συνέβησαν, όσα θα συμβούν

•

Φορείς της αγοράς: Μας τιμούν και μας εύχονται

Προμηθευτικές επιχειρήσεις FMCG: Επιτεύγματα, ανησυχίες και προσδοκίες

Σούπερ μάρκετ 2001-2020: Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο

•

Η οικονομική επισκόπηση της τελευταίας πεντηκονταετίας

•

Η εξέλιξη του καταναλωτικού προτύπου

•

Γέννηση και μετάβαση. Πού;

Όσα συνέβησαν, όσα θα συμβούν Πέρασαν πέντε δεκαετίες από την πρώτη έκδοση του «σελφ σέρβις», μισός αιώνας στη διάρκεια του οποίου στον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου έχουν συμβεί «τα πάντα». Η αγορά που τον γέννησε πριν πενήντα χρόνια ήταν ένα συνονθύλευμα μικρών μπακάλικων. Στο τέλος της περιόδου ο κλάδος, γιγαντωμένος πια, είναι πλήρως οργανωμένος και σύγχρονος, τόσο ώστε δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους αντίστοιχους άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών αγορών. ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥ

Ή

δη από τα πρώτα χρόνια

Παράλληλα, την εμφάνισή τους έκαναν οι

Αν κάτι άλλαξε από άποψη διακριτού επι-

της δεκαετίας του 1970 τα σούπερ μάρκετ ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια. Πέρασαν δεκαετίες μέχρι να επέλθει κορεσμός και ν’ αρχίσει η σταδιακή «αναδόμηση» των δικτύων σούπερ μάρκετ, με ηχηρές αποχωρήσεις ή και καταρρεύσεις αλυσίδων, με εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών και με συχνές μεταβολές στα μερίδια αγοράς των ανταγωνιστών. Συνεπεία των συνεχών αλλαγών ήταν ότι το «top 10» του κλάδου άλλαζε σύνθεση ανά δεκαετία, αλλά πάντα με κέρδη τζίρου υπέρ των ισχυρότερων έναντι των ανταγωνιστών τους. Δηλαδή, στην πυραμίδα της οργανωμένης λιανικής χρόνο με το χρόνο μεταβιβάζονται έσοδα από τη βάση προς την κορυφή. Η αναδιανομή πλούτου με την πάροδο των ετών γίνεται όλο και πιο εμφανής, ώστε σήμερα το ηγεμονικό «top 5» είναι ισχυρότερο από ποτέ.

πρώτοι συνεταιρισμοί παντοπωλών, όπως οι Αθηνά Μάρκετ, Μέριμνα, Πρόοδος, Άλφα Δέλτα, Φοίνιξ, Μάρκετ Ελλάς κ.ά. Το πρώτο σούπερ μάρκετ το ίδρυσε ο συνεταιρισμός Αθηνά Μάρκετ το 1971, για να τον ακολουθήσει η Αφοί Βερόπουλοι με το πρώτο κατάστημά της στην Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας.

πέδου ποιότητας στην οργάνωση του κλάδου τα τελευταία χρόνια, αυτό οφείλεται στην επίδραση της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών. Πλέον κάθε τιμή, κάθε κωδικός προϊόντος και συσκευασίας, οι πωλήσεις κάθε ημέρας και το ιστορικό τους, οι διαδρομές των οχημάτων τροφοδοσίας από τις αποθήκες των αλυσίδων προς τα καταστήματα ανά χιλιόμετρο και ώρα κ.ά., όλα μα όλα καταγράφονται, αναλύονται και αξιολογούνται βάσει στατιστικών δεδομένων. Τώρα πια τα e-shops κερδίζουν έδαφος, τα κινητά και οι ταμπλέτες αποτελούν νοητές προεκτάσεις των φυσικών καταστημάτων κι όλα δείχνουν ότι τα επόμενα χρόνια τον πρώτο λόγο στην οργανωμένη λιανική θα τον έχει η τεχνολογία. Όποιος την εμπιστευθεί και κυρίως όποιος την αξιοποιήσει εξυπνότερα, θα κερδίσει τα περισσότερα.

Πάντως, ο θεσμός του σούπερ μάρκετ εμ-

φανίστηκε μια δεκαετία νωρίτερα από την έκδοση του περιοδικού μας, μάλλον ως κατ’ εξαίρεση μοντερνισμός παρά σαν το θεμέλιο ενός ξεχωριστού κλάδου. Το 1961 η Μαρινόπουλος άνοιξε το πρώτο κατάστημά της και το 1962 δημιουργήθηκε το πρώτο «πειραματικό» σελφ σέρβις στην Κυψέλη της Θανόπουλος. Στη Θεσσαλονίκη το πρώτο σούπερ μάρκετ που εγκαινιάστηκε, ήταν το Καταναλωτής Κόνσουμ Coop το 1964, στη Λάρισα ήταν ένα κατάστημα της Καράογλου το 1966, ενώ το 1967 εμφανίστηκε το σούπερ μάρκετ της Αφοί Βασιλόπουλοι στο Παλαιό Φάληρο, το 1968 το πρώτο Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος στο Ψυχικό και την ίδια χρονιά το πρώτο Σκλαβενίτης στο Περιστέρι.

30 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Η ΕΝΗΛΙΚΊΩΣΗ

Ήταν 1972 όταν το «σελφ σέρβις» εξέδω-

σε το πρώτο του τεύχος, εστιασμένο στις εξελίξεις που προανήγγειλαν την οργανωμένη λιανική, στην οποία με την πάροδο του χρόνου πρωταγωνίστησαν εταιρείες όπως οι Metro ΑΕΒΕ, Γαληνός Λαουτάρης, Extra Πρώτα & Φθηνά, Ατλάντικ, Γαλαξίας (Πέντε), Continent, Carrefour, Dia, Makro, Lidl, ΙΝΚΑ Χανίων, Market In, ενώ είχαν προηγηθεί οι Μαρινόπουλος, Σκλαβενίτης και Αφοί Βερόπουλοι. Ενδιαμέσως, το 1977, ιδρύθηκε ο ΣΕΣΜΕ, ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, δυναμικού 112 σούπερ μάρκετ συνολικού τζίρου 6,5 δισ. δραχμών. Στο πέρασμα του χρόνου ο νέος κλάδος

ισχυροποιήθηκε, όρθωσε το ανάστημά του έναντι των προμηθευτών, αντιπαρατέθηκε πολλές φορές με τη βιομηχανία, αλλά ο χρόνος ωρίμασε τις σχέσεις των δύο πλευρών της προσφοράς, οπότε επανατοποθετήθηκαν η μια έναντι της άλλης σε νέα βάση. Περιπέτειες υπήρξαν πολλές. Ο κλάδος συγκρούστηκε αρκετές φορές με την πολιτεία και τις ενώσεις καταναλωτών, κυρίως για το ζήτημα των τιμών, εισέπραξε βαριά πρόστιμα από την Επιτροπή Ανταγωνισμού, ενώ οι διαξιφισμοί μεταξύ των δικτύων δεν έλειψαν ποτέ.

Ας δούμε μέσα από τις μαρτυρίες των

ίδιων των ανθρώπων της κλαδικής αγοράς πώς αποτιμούν την εξέλιξή της στη διάρκεια του μισού αιώνα από την πρώτη έκδοση του «σελφ σέρβις» και τι σκέφτονται για το μέλλον της.

ΠΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΉ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΈΣ

Όπως σημειώνει ο κ. Κωνσταντίνος Μαχαί-

ρας, ένας άνθρωπος που έχει επιδράσει σημαντικά στη διαμόρφωση της σημερινής εικόνας του οργανωμένου λιανεμπορίου, «ο κλάδος άρχισε να αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς τα πρώτα χρόνια και με μεγάλη χρονική καθυστέρηση συγκριτικά με άλλες μεγάλες εθνικές αγορές. Ωστόσο, τις τελευταίες δύο δεκαετίες κέρδισε το χαμένο έδαφος, πέτυχε να πλησιάσει τον καταναλωτή και τις ανάγκες του, και

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

σήμερα βρίσκεται στο ευρωπαϊκό «top» σε ό,τι αφορά την εικόνα των καταστημάτων του και το παρεχόμενο σέρβις στον πελάτη». Παράγοντες της ΕΥΣ σημειώνουν από την

πλευρά τους ότι οι λιανεμπορικές αλυσίδες «έκαναν ένα μεγάλο άλμα σε ό,τι αφορά τις σχέσεις συνεργασίας τους με τους προμηθευτές. Ενώ επί πολλά έτη στέκονταν απέναντί τους, τελευταία συμμετέχουν στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας μαζί τους, βασισμένης στη μεγάλη εικόνα της αγοράς, που με τη συνδρομή των νέων τεχνολογιών διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο σχέσεων των δύο πλευρών». Αναφερόμενος στο ίδιο θέμα ο κ. Αριστοτέ-

λης Παντελιάδης, CEO της Metro, σχολιάζει ότι «όσο οι αλυσίδες μεγάλωναν, βελτιώνοντας την ισχύ τους έναντι των προμηθευτών, ενίοτε έμπαιναν στον πειρασμό της εκμετάλλευσης της δύναμής τους, έτσι ώστε οι μεταξύ τους σχέσεις συχνά περνούσαν περιόδους έντασης. Σταδιακά, όμως, και ιδίως υπό την πίεση της οικονομικής ύφεσης, έγινε αντιληπτό στους περισσότερους ότι μόνο η συνεργασία παράγει πραγματική αξία, φέρνοντας όφελος σε λιανέμπορους, προμηθευτές και

Στην πυραμίδα της οργανωμένης λιανικής χρόνο με το χρόνο μεταβιβάζονται έσοδα από τη βάση προς την κορυφή. Η αναδιανομή πλούτου με την πάροδο των ετών γίνεται όλο και πιο εμφανής, ώστε σήμερα το ηγεμονικό «top 5» είναι ισχυρότερο από ποτέ καταναλωτές. Οι συγκρούσεις των δύο πλευρών αποτελούν πλέον σήμερα αναχρονισμό, που μάλλον βλάπτει όποιον τον επιλέγει».

ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΊΕΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΊΖΟΥΝ ΤΟΝ ΚΛΆΔΟ

και στρατηγικές», τονίζει. Ο κ. Παντελιάδης συμπληρώνει σχετικά ότι «οι επενδύσεις στις ψηφιακές υποδομές θα συνεχιστούν εντατικά, συνεισφέροντας στη βελτίωση των υπηρεσιών του κλάδου με όρους συγκράτησης του κόστους λειτουργίας των εταιρειών του».

Ο κ. Μαχαίρας, αναφερόμενος στην προο-

Κοινή είναι η διαπίστωση ότι η επίδρα-

πτική του κλάδου, προβλέπει ότι θα επικρατήσουν νέα concepts και νέα brands, ενώ τη συνολική εικόνα του θα την αλλάξουν θεαματικά οι καινοτομίες των νέων τεχνολογιών. «Έτσι, θα επικρατήσουν όσοι, με προϋπόθεση την κεφαλαιακή δύναμη και την καλή κερδοφορία, θα καθιερώσουν καινοτόμες ιδέες

ση της τεχνολογίας στον κλάδο θα είναι μεν καθοριστική, εκφρασμένη στο instant commerce, το last mile, το virtual super market κ.ά., αλλά το φυσικό κατάστημα θα εξακολουθήσει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο, ακόμη και χωρίς φυσικά ταμεία και πολυάνθρωπο προσωπικό.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 31

Οι περισσότερες καινοτομίες στο κατά-

στημα θα αποσκοπούν στη συντομότερη και οικονομικότερη εξυπηρέτηση των πελατών. Δεδομένου ότι ο διαθέσιμος χρόνος για τα καθημερινά ψώνια ήδη είναι περιορισμένος, η ταχύτητα της εξυπηρέτησης θα αποτελέσει σημαντικό πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό των λιανεμπόρων. Η κ. Βασιλική Αδαμίδου, διευθύντρια

Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl, τις πρώτες σημαντικές επιδράσεις των νέων τεχνολογιών στην οργανωμένη λιανική τις προσδιορίζει στις αρχές της νέας χιλιετίας, οπότε, όπως τονίζει, έφεραν δομικές αλλαγές: «Τον πρώτο λόγο τον είχαν τότε η τεχνολογία και η καινοτομία, ανοίγοντας νέους ορίζοντες, καθώς βελτίωσαν τη διαλειτουργικότητα του κλάδου και, ταυτόχρονα, αναβάθμισαν τόσο την αγοραστική εμπειρία όσο και την εξυπηρέτηση του καταναλωτικού κοινού. To λιανεμπόριο πέρασε με αργά βήματα είναι η αλήθεια –και μέσα από κρίσεις τα τελευταία δέκα χρόνια– στην εποχή της βιωματικής εμπειρίας. Η επαφή του καταναλωτή με τα προϊόντα μεταβλήθηκε σε ένα σύνθετο ταξίδι πληροφορίας, έρευνας, έκθεσης και αξιολόγησης από την πρώτη αναζήτηση μέχρι την αγορά του προϊόντος». Όπως εξηγεί, «σήμερα η διασύνδεση φυσικού καταστήματος και ψηφιακής εμπειρίας είναι δεδομένη. Δεν αναφέρομαι μόνο στο e-commerce, αλλά σε οποιασδήποτε μορφή ψηφιακής πλατφόρμας υπηρεσιών, που «δένει» το brand με τον καταναλωτή. Είναι σημαντικό να τονιστεί και η παράμετρος των βιώσιμων πρακτικών, που αποτελούν πια μονόδρομο για κάθε σύγχρονη επιχείρηση».

32 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

«Οι αλυσίδες πρέπει να σχεδιάζουν προσε-

«Ένα από τα μελλοντικά χαρακτηριστικά του

κτικά τη στρατηγική τους, εμπλουτίζοντας αυτό που προσφέρουν με δυνατές εμπειρίες, μέσα από μια προσέγγιση που πρέπει να συνδυάζει ψηφιακή και φυσική παρουσία», σημειώνει ο κ. Θάνος Καρακάσης, Commercial and Marketing Drection της Smile Kiosk, προσθέτοντας ότι «το καταναλωτικό κοινό έχει εξοικειωθεί με την τεχνολογία και χρησιμοποιεί τις δυνατότητες που του προσφέρονται. Οι πελάτες έχουν γίνει πιο δημιουργικοί στην κάλυψη των αναγκών τους. Πλέον δεν διστάζουν να στρέφονται σε εναλλακτικές φίρμες, αναζητώντας αυτά που τους ενδιαφέρουν σε συνδρομητικές υπηρεσίες και σε εναλλακτικά κανάλια αγορών, που τους ταλαιπωρούν λιγότερο».

κλάδου είναι η ένταση της συγκέντρωσής του σε ακόμα λιγότερα σχήματα», λέει ο κ. Δημήτρης Αλεξάκης, CEO του ΣΥΝ.ΚΑ. Κρήτης Υπεραγορές, τονίζοντας: «Η επιβίωση των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα συνεχίσει να αποτελεί κεντρικό ζητούμενο. Για τις μεγάλες εταιρείες τα πράγματα είναι προδιαγεγραμμένα. Θα ισχυροποιούνται αδιάκοπα και ανεμπόδιστα σε βάρος της υπόλοιπης αγοράς. Οι μικρότερες δυνάμεις της καλούνται να εκμεταλλευτούν στο έπακρο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ώστε να «περιχαρακώσουν» ανταγωνιστικά τις θέσεις τους και συν το χρόνο να τις ενισχύσουν». Η ξεχωριστή ταυτότητα κάθε τοπικού επιχειρηματία είναι αυτή που θα του επιτρέψει όχι απλά την επιβίωσή του, αλλά την ανάπτυξή του εντός των ορίων που δραστηριοποιείται, λέει.

ΕΝΙΣΧΎΟΝΤΑΙ ΠΕΡΑΙΤΈΡΩ ΟΙ ΤΆΣΕΙΣ ΣΥΓΚΈΝΤΡΩΣΗΣ

Μιλώντας για τη δυναμική συγκέντρωσης

της κλαδικής αγοράς, ο κ. Παντελιάδης φρονεί ότι «θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια. Οι αλυσίδες που θα παραμείνουν στον κλάδο, θα έχουν θέση με βάση τη διαφοροποίηση μεταξύ τους, ώστε ο καταναλωτής να επιλέγει ανάλογα με το προφίλ που του ταιριάζει, όχι μόνο την εγγύτητα, αφού σταδιακά, άλλωστε, τα καταστήματα των μεγάλων αλυσίδων θα βρίσκονται σχεδόν παντού. Οι μικρές αλυσίδες και τα μεμονωμένα καταστήματα δεν θα λείψουν, ευημερώντας μάλιστα, εφόσον θα έχουν κάτι το διαφορετικό να προσφέρουν ως αξία στον πελάτη». «Από τις επωνυμίες του «top 10» του κλάδου σήμερα είναι ζήτημα, αν θα παραμείνουν προοπτικά οι δύο με τη μορφή που τις γνωρίζουμε…», προειδοποιεί ο κ. Μαχαίρας. Ανώτατο στέλεχος της αγοράς, που θέλη-

σε να κρατήσει την ανωνυμία του, σχολιάζει ότι τα αμέσως επόμενα χρόνια οι διαδικασίες συγκέντρωσης της λιανικής θα επιταχυνθούν άρδην. Η πανδημία έδωσε συγκυριακά την ευκαιρία στα σούπερ μάρκετ να εξασφαλίσουν τζίρο, που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα μπορούσαν να αποσπάσουν από το υπόλοιπο εμπόριο, εξηγεί. Χωρίς τις έκτακτες συνθήκες της πανδημίας, ενόσω ο πληθωρισμός πιέζει τα εισοδήματα, η οργανωμένη λιανική δέχεται ισχυρές πιέσεις, που θα αποδώσει γρήγορα νέες εξαγορές και συγχωνεύσεις. Μάλιστα, όπως πιστεύει, «στις περισσότερες συμφωνίες δεν θα έχει συμμετοχή το «top 5» του κλάδου».

ΤΑΧΎΤΗΤΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΉΣ ΣΤΙΣ ΑΛΛΑΓΈΣ

Το 1972 στην αγορά υπήρχαν ελάχιστα κα-

ταστήματα που μπορούσαν να ονομαστούν «σούπερ μάρκετ». «Τότε ήταν που άρχισαν να δημιουργούνται οι πρώτες αλυσίδες και κάποια μεγαλύτερα καταστήματα. Αργότερα εμφανίστηκε ο εισαγόμενος ανταγωνισμός, τα υπέρ μάρκετ της Continent, τα τεράστια Cash and Carry της Makro και οι discounters. Τις αλλαγές αυτές τις παρακολουθούσαν στενά

Όλα δείχνουν ότι τα επόμενα χρόνια τον πρώτο λόγο στην οργανωμένη λιανική θα τον έχει η τεχνολογία. Όποιος την εμπιστευθεί και κυρίως όποιος την αξιοποιήσει εξυπνότερα, θα κερδίσει τα περισσότερα

οι ελληνικές επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ και υποχρεώθηκαν να εξελιχθούν γρήγορα σε δύσκολες συνθήκες. Με λίγα ίδια κεφάλαια σε περίοδο υψηλών επιτοκίων, αξιοποίησαν την πίστωση των προμηθευτών, την οποία μερικές φορές τράβηξαν στα άκρα», λέει ο κ. Παντελιάδης, προσθέτοντας: «Ο κλάδος, ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε, επένδυσε σημαντικά στον εκσυγχρονισμό των καταστημάτων, τα δίκτυα επεκτάθηκαν και με τη συνδρομή του franchising έφτασαν σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας, στηριγμένα σε σύγχρονες υποδομές logistics. Σήμερα οι εταιρείες του κλάδου είναι, μάλιστα, από τις πρώτες σε διαφημιστικές δαπάνες». «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο χώρος του

λιανικού εμπορίου στην Ελλάδα έχει περάσει από πολλές και διαφορετικές φάσεις εδώ και μισό αιώνα. Η εξέλιξή του φυσικά ακολούθησε την πορεία των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών στον τόπο. Κάθε φορά το μυστικό της επιβίωσης και της επιτυχίας των επιχειρήσεων του κλάδου ήταν η ταχύτητα αντίληψης και προσαρμογής στα νέα δεδομένα», σχολιάζει η κ. Αδαμίδου, κάνοντας μνεία στο σημαντικό ρόλο των κατά καιρούς διαρθρωτικών παρεμβάσεων της πολιτείας. Ο κ. Παντελιάδης επισημαίνει ότι «η βελτί-

ωση της ανταγωνιστικότητας των πετυχημένων ελληνικών αλυσίδων δυσκόλεψε το πεδίο για αρκετές από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις

Τελευταία οι αλυσίδες συμμετέχουν στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας με τους προμηθευτές, που με τη συνδρομή των νέων τεχνολογιών διαμορφώνει ένα νέο πλαίσιο σχέσεων μεταξύ τους 34 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

του κλάδου, που επένδυσαν στην είσοδό τους Ελλάδα, υποχρεώνοντάς τις να αποχωρήσουν με αρκετές ζημιές. Ταυτόχρονα, πίεσε τις μικρές αλλά και κάποιες μεγαλύτερες μη ανταγωνιστικές εταιρείες, υποχρεώνοντάς τις κι αυτές να πουληθούν σε μεγαλύτερες ή να βγουν εκτός αγοράς». Στο πλαίσιο αυτό, θυμίζουμε ορισμένες από τις ηχηρότερες αποχωρήσεις, όπως της Carrefour και της δραματικής κατάρρευσης της Μαρινόπουλος, της Αφοί Βερόπουλοι, αλλά και το ηχηρότερο «κανόνι» στην αγορά, αυτό της Ατλάντικ.

ΒΡΑΧΥΠΡΌΘΕΣΜΕΣ ΈΓΝΟΙΕΣ

Βραχυπρόθεσμα η αγορά του κλάδου, κατά

τον κ. Παντελιάδη, διάγει περίοδο σχετικής ηρεμίας, ισορροπίας και ωριμότητας. «Αυτό δεν σημαίνει ότι το μέλλον θα εξελιχθεί γραμμικά κι ότι δεν θα κρύβει εκπλήξεις και ανατροπές. Όμως, κάποιες τάσεις είναι φανερές και επιτρέπουν ασφαλείς προβλέψεις», λέει ο κ. Παντελιάδης, προσθέτοντας: «Μετά από ένα διάστημα στασιμότητας, που ακολουθεί την περίοδο της πανδημίας, οι ηλεκτρονικές πωλήσεις θ’ αρχίσουν πάλι ν’ αυξάνουν ως ποσοστό συμμετοχής στον κλαδικό τζίρο. Τα e-shops των αλυσίδων θα αντιμετωπίσουν – θεωρώ με επιτυχία– τυχόν νεοεισερχόμενους ανταγωνιστές και θα προσαρμόζονται, βελτιώνοντας τις υπηρεσίες που παρέχουν, χρεώνοντας αναπόφευκτα κάποιες από αυτές στο

ύψος του πραγματικού τους κόστους. Κάποια στιγμή θα καταστούν κι αυτά κερδοφόρα». Επίσης, προβλέπει ότι «το μισθολογικό κόστος θα ανέβει. Οι αλυσίδες πρέπει να βρουν επαρκή έσοδα για να το αντισταθμίσουν, καθώς ο ανταγωνισμός στην προσέλκυση ταλέντων, όπως και για την κάλυψη θέσεων της «πρώτης γραμμής», θα εντείνεται». Και προειδοποιεί ότι «το μεγάλο μέγεθος επιχειρήσεων τραβά πάντα την προσοχή των αρχών του ανταγωνισμού και των νομοθετών, που θα προσπαθούν να διατηρούν τις ισορροπίες, με αναπόφευκτο παράπλευρο κόστος τη θέσπιση νέων γραφειοκρατικών διαδικασιών και εντέλει την οικονομική επιβάρυνση των επιχειρήσεων». Όπως σημειώνει ο κ. Αξεξάκης, «ο υψηλός

πληθωρισμός σήμερα στα δίκτυα του κλάδου λειτουργεί αντιπαραγωγικά, καθώς το εισόδημα των καταναλωτών είναι συγκεκριμένο, οπότε τα νοικοκυριά υποχρεώνονται να καταφεύγουν σε όλο και πιο οικονομικές επιλογές για την κάλυψη των αναγκών τους». Πάντως, όπως λέει, «ο τουρισμός αναμένουμε να αποτελέσει θετικό αντίβαρο στις όποιες αρνητικές συνέπειες για την οικονομία από τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Η εισροή κάθε χρόνο νέου χρήματος προσφέρει πολύτιμη ανάσα στο εμπόριο –κι όχι μόνο σε αυτό–, απορροφώντας κραδασμούς, όπως αυτοί της γεωπολιτικής κρίσης σήμερα». 

Γιώργος Δουκίδης Πρόεδρος του ΙΕΛΚΑ Τα τελευταία πενήντα χρόνια πραγματοποιήθηκε μια μικρή επανάσταση στο λιανεμπόριο στην Ελλάδα, με την ανάπτυξη των σούπερ μάρκετ και τη προσφορά ολοκληρωμένων υπηρεσιών διατροφής στους Έλληνες. Νέες πρακτικές, προχωρημένες τεχνολογίες, εξειδικευμένα επώνυμα προϊόντα, επαγγελματική εξυπηρέτηση, εξαιρετικά ελληνικά προϊόντα από όλη τη χώρα είναι μόλις μερικά από τα σχετικά πλεονεκτήματα. Το «σελφ σέρβις» βοηθά, ώστε να γίνονται ευρύτερα γνωστές, τόσο η επιχειρηματική αριστεία του εγχώριου κλάδου όσο και οι βέλτιστες πρακτικές του διεθνούς. Η αποστολή του είναι σημαντική για την υγιή ανάπτυξη της ευρύτερης κλαδικής αγοράς, προς όφελος της οποίας οι μελέτες του ΙΕΛΚΑ αναδεικνύουν τάσεις, προκλήσεις και πιθανές λύσεις, βάσει πραγματικών δεδομένων και επιστημονικής ανεξάρτητης προσέγγισης. Το «σελφ σέρβις» είναι συνεργάτης στην προώθηση των σκοπών του ΙΕΛΚΑ και ευελπιστούμε στη συνέχιση της συνεργασίας μας.

Κωνσταντίνος Μαχαίρας Σύμβουλος επιχειρήσεων Αγαπητοί φίλοι και συνεργάτες σας εύχομαι κάθε επιτυχία στους μελλοντικούς σας στόχους και σας απευθύνω τα συγχαρητήριά μου για την μέχρι τώρα επιτυχημένη πορεία σας. Το περιοδικό σας κι εγώ είχαμε βίο παράλληλο. Ξεκινήσαμε μαζί στον επαγγελματικό στίβο, αγωνιζόμενοι εσείς για την εκδοτική σας καθιέρωση, εγώ σαν φοιτητής. Η αρθρογραφία σας ήταν σημαντική για εμάς, καθώς την εποχή εκείνη η πληροφόρηση ήταν δυσεύρετη και η εσωστρέφεια των επιχειρήσεων απόλυτη. Προσωπικά σας ευχαριστώ για τη γνώση που μας προσφέρατε, για τον ελεύθερο διάλογο που

36 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ενθαρρύνετε, για την ειδική ετήσια έκδοσή σας «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρκετ», που τόσο έχει βοηθήσει την αγορά, όπως και για τη στήριξή σας στο ΙΕΛΚΑ. Εύχομαι να συνεχίσετε το έργο σας, παρέχοντας γρήγορη, έγκαιρη και αληθινή πληροφόρηση. Πιστεύω ότι οι ιδρυτές του «σελφ σέρβις», ο αείμνηστος Δημήτρης Μιχαηλίδης και η σύζυγός του, η κ. Βάσω, θα αισθάνθηκαν υπερήφανοι για την εξέλιξη του δημιουργήματός τους στα χέρια σας.

Λάμπρος Παπακοσμάς Σύμβουλος στρατηγικού σχεδιασμού και ανάπτυξης της Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης Συγχαρητήρια για τα πενήντα χρόνια της παρουσίας σας στην κλαδική ενημέρωση! Το «σελφ σέρβις» αποτελεί βασικ ή πηγή πληροφόρησης για τον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου και των προμηθευτών του στη χώρα μας. Σας ευχόμαστε να συνεχίσετε την επιτυχημένη πορεία σας, αναδεικνύοντας εύστοχα τις τάσεις της αγοράς μας σήμερα, όπως κι όσες αναδυθούν τα επόμενα χρόνια τοπικά και διεθνώς.

Ζέτα Χειμωνίδου VP Marketing & Strategy, Head of Ecommerce AB Βασιλόπουλος Το «σελφ σέρβις» βρίσκεται στην «καρδιά» της επιχειρηματικής ανάπτυξης. Η μακρόχρονα επιτυχημένη πορεία του αποδεικνύει ότι παραμένει μια αξιόπιστη και ενημερωμένη πηγή πληροφοριών για όλες τις εξελίξεις του λιανεμπορίου των FMCG, την οποία εμπιστεύονται όλα τα στελέχη της αγοράς. Ευχόμαστε ακόμη τόσα, και περισσότερα χρόνια φιλοξενίας αποκλειστικών ειδήσεων και συνεντεύξεων, προόδου και αλληλεπίδρασης με την επιχειρηματική κοινότητα.

Αριστοτέλης Παντελιάδης CEO της Metro Το «σελφ σέρβις» παρακολούθησε από κοντά την εξέλιξη του κλάδου, όντας παρόν από τη γέννησή του μέχρι σήμερα. Η πορεία του ήταν παράλληλη και η εξέλιξή του σημαντική. Άλλαξε μερικές φορές ιδιοκτησιακό καθεστώς, αλλά παρέμεινε σταθερά προσανατολισμένο στην αντικειμενική αποτύπωση της πραγματικότητας, αποφεύγοντας το λαϊκισμό και τις κορώνες. Κράτησε πάντα προσεκτικά τις ισορροπίες και κατέγραψε ορθά τις αγωνίες του κλάδου, ενημερώνοντας ολοκληρωμένα και σφαιρικά όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Με τα χρόνια κατέστη το βασικό, αν όχι το μοναδικό, μηνιαίο περιοδικό του κλάδου. Εύχομαι να συνεχίσει να μας ενημερώνει για άλλα πενήντα χρόνια τουλάχιστον.

Γιάννης Μασούτης Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Διαμαντής Μασούτης Τη χρονιά που η εταιρεία μας κλείνει τα 45 χρόνια της στην ελληνική αγορά, γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια του «σέλφ σέρβις», πράγμα που μαρτυρά την κοινή μας πορεία. Με το «σελφ σέρβις» μεγαλώσαμε μαζί. Περάσαμε από αντίστοιχες συνθήκες ανάπτυξης, προκλήσεων, ευκαιριών, αβεβαιοτήτων, καλούμενοι να τις ξεπερνούμε ή να τις αξιοποιούμε. Και είμαστε εδώ σήμερα παρόντες και δυνατοί. Το «σελφ σέρβις» είναι το κλαδικό μέσο ενημέρωσης που εμπιστευόμαστε σε κάθε μας βήμα, για να μοιραστούμε να νέα της εταιρείας μας και να διαβάσουμε για τις τάσεις της αγοράς. Αποτελεί σημείο αναφοράς στον κλάδο μας, καθώς το υποστηρίζουν πολύ άξιοι δημοσιογράφοι, που γνωρίζουν άριστα την ελληνική αγορά. Χρόνια σας πολλά και καλή συνέχεια στη λαμπρή πορεία σας.

Βασιλική Αδαμίδου Διευθύντρια Επικοινωνίας και Εταιρικής Υπευθυνότητας της Lidl Τα πενήντα χρόνια σταθερής παρουσίας στον χώρο της επικοινωνίας είναι από μόνα τους ένα μήνυμα επιτυχίας. Επιβεβαιώνουν στην πράξη το θετικό αποτύπωμα του «σελφ σέρβις», τόσο στον ευρύτερο κλάδο των σούπερ μάρκετ και των προμηθευτικών επιχειρήσεων όσο και στην ειδική δημοσιογραφία. Εύχομαι να παραμείνουμε συνοδοιπόροι σ’ αυτό το τόσο χρήσιμο ταξίδι της ενημέρωσης για πολλά χρόνια ακόμα.

Παναγιώτης Πουρσανίδης Διευθύνων σύμβουλος της Πέντε-Γαλαξίας Είναι ευχάριστο και ελπιδοφόρο να υπάρχουν συνεργάτες με μακροχρόνια επιτυχημένη πορεία στον τομέα τους. Για εμάς το «σελφ σέρβις» παραμένει διαχρονικά ένας συνεργάτης, που ανταποκρίνεται στην αποστολή του, παράλληλα με τη δική μας, διατηρώντας σταθερές τις αξίες του. Η ενημέρωση που προσφέρει τόσα χρόνια στους ανθρώπους του κλάδου, έχει συμβάλει στη διαμόρφωσή του, καθώς αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο γνώσης κι ένα όχημα έγκυρης ενημέρωσης για όσα συμβάλουν στην πρόοδο της αγοράς μας. Εύχομαι το «σελφ σέρβις» να έχει ακόμη πολλά χρόνια επιτυχιών, με προσήλωση στις αξίες που το έχουν εδραιώσει στη συνείδηση των αναγνωστών του.

Άγγελος Κρητικός Διευθύνων σύμβουλος της ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός Το «σελφ σέρβις» με την αδιάλειπτη παρουσία του στην ελληνική αγορά από το 1972 έχει καθιερωθεί ως το περιοδικό-ορόσημο για τον κλάδο

38 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

μας. Χάρη στο πλούσιο και εμπεριστατωμένο περιεχόμενό του, αποτελεί διαχρονικά μια σημαντική πηγή πληροφόρησης των στελεχών του κλάδου και όσων ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις και τις σύγχρονες τάσεις, που καθορίζουν το μέλλον αυτής της αγοράς.

αναζητά το σημαντικό και το ουσιαστικό στην είδηση, λαμβάνοντας υπόψιν το σφυγμό της αγοράς και την αξία της τεκμηρίωσης, προς όφελος ευρύτερα της εμπεριστατωμένης γνώσης, της ανταλλαγής απόψεων και ιδεών και της πληροφόρησης για τις τάσεις της αγοράς μας.

Δημήτρης Αλεξάκης CEO του ΣΥΝ.ΚΑ. Κρήτης Υπεραγορές Ο κλαδικός Τύπος έχει ιδιαίτερη αξία σε ό,τι αφορά την τακτική και σωστή ενημέρωση των ανθρώπων της οργανωμένης λιανικής και των προμηθευτών της, αλλά και στο πλαίσιο της μεταξύ τους επικοινωνίας. Μέσω αυτού αναδεικνύονται οι νέες τάσεις της αγοράς και οι κρίσιμες για το επιχειρείν ειδήσεις, ενώ ενισχύεται ο δημόσιος διάλογος μεταξύ των παραγόντων του κλάδου, των φορέων του και της πολιτείας. Το «σελφ σέρβις» επί πενήντα συναπτά έτη επένδυσε αδιάλειπτα, με πιστότητα και συνέπεια, στην αξία της αδιάψευστης είδησης, στη σημασία της τεκμηριωμένης πληροφορίας και στην τακτική μηνιαία επαφή του με το αναγνωστικό του κοινό, προσφέροντάς του ένα πλήρες, συνεκτικό, ποιοτικό και αναλυτικό περιεχόμενο.

Ο μισός αιώνας παρουσίας του «σελφ σέρβις» αποτελεί μια αξιοσημείωτη σταθερά σε μια μακρά περίοδο δια ρκών μεταμορφώσεων της κλαδικής αγοράς, η οποία, ξεκινώντας από την εποχή των χύμα προϊόντων και της αφάνειας των μικρών μεγεθών, πέρασε στην εποχή του μοντέρνου πελατοκεντρισμού των σύγχρονων ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ. Ωστόσο, όλα αυτά τα χρόνια εκσυγχρονίστηκε αντίστοιχα και το μικρό κατάστημα ευκολίας, το παντοπωλείο, εξυπηρετώντας με συνέπεια τον πελάτη του. Αυτό, λοιπόν, το κατάστημα εμείς στον όμιλο Mesis το στηρίζουμε με περηφάνεια, μεριμνώντας καθημερινά για τη βελτίωση των υπηρεσιών και της ανταγωνιστικότητάς του. Ευχόμαστε στο «σελφ σέρβις» να εξακολουθήσει για πολλές δεκαετίες ακόμα να είναι πυλώνας ενημέρωσης και του κόσμου των καταστημάτων ευκολίας.

Ιωάννης Πηλίδης Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικά Market

Θάνος Καρακάσης Commercial and Marketing Director της Smile Kiosk

Το «σελφ σέρβις» είναι για τα στελέχη του ελ ληνικού λιανεμπορίου ένας «σταθμός συνάντησης», μία πηγή γρήγορης και αντικειμενικής ενημέρωσης. Σε αυτά τα πενήντα χρόνια, πάντα προσαρμοσμένο στις αλλαγές ως προς το περιεχόμενο της ενημέρωσης,

Το περιοδικό «σελφ σ έ ρ βι ς » σ ή κ ω σ ε στους ώμους του με υπευθυ νότητα το βάρος της διατήρησης της αλυσίδας της αξίας στον τομέα της ενημέρωσης, με εξειδίκευση στον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων και των προμηθευτικών επιχειρήσεων FMCG.

Ανδρέας Παϊπουτλίδης Commercial Manager της Mesis Group

Μάς τιμούν και μάς εύχονται… Οι επίσημοι εκπρόσωποι των επιχειρηματικών φορέων της αγοράς των FMCG, με την ευκαιρία της πεντηκοστής επετείου από την πρώτη έκδοση του περιοδικού μας, μιλούν για τη συμβολή του στην ενημέρωση της επιχειρηματικής κοινότητας του κλάδου. ΤΟ ΜΉΝΥΜΑ ΤΟΥ ΔΣ ΤΟΥ ECR HELLAS

Είναι πολύ σημαντικό σε ένα ευμετάβλητο

περιβάλλον, να υπάρχουν περιοδικά όπως το «σελφ σέρβις». Η μακρά πορεία του μαρτυρά, πρώτον και κυρίως, την ικανότητά του να αφομοιώνει τις αλλαγές και να προσαρμόζεται σε αυτές, ώστε να ικανοποίει τις διαφορετικές γενιές των αναγνωστών του, και δεύτερον, την αντοχή του στις ποικίλες οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες, κάτι που φανερώνει ένα στιβαρό επιχειρηματικό μοντέλο πίσω του –από τους ιδρυτές του έως τη νεότερη ηγεσία του.

σής μας, περίπου πριν τριάντα χρόνια, καθώς αποτέλεσε πάντα ένα βήμα για την προβολή των θεμάτων που αναπτύσσαμε και ενδιέφεραν τον κλάδο. Ευχόμαστε και τα επόμενα χρόνια να παρέχει την ίδια εμπεριστατωμένη ενημέρωση, συνεχίζοντας να καλύπτει, αναλύει και σχολιάζει τις διαφορετικές τάσεις στα πολυσύνθετα θέματα του επιχειρηματικού κλάδου των FMCG. Καλή συνέχεια της ευδόκιμης και δημιουργικής σας πορείας για τα επόμενα πενήντα χρόνια!

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΑΒΒΑΚΗΣ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΏΝ ΕΛΛΆΔΟΣ

Συγχαίρω την εταιρεία BOUSSIAS και τη

συντακτική ομάδα του «σελφ σέρβις», γιατί καθημερινά αναβαθμίζουν την ενημέρωση στον τομέα που αυτό ειδικεύεται. Εύχομαι στους συντελεστές της έκδοσης

και στους αναγνώστες του περιοδικού υγεία, μακροημέρευση και πολλές επιτυχίες στα επόμενα πενήντα χρόνια!

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΙΩΤΗΣ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΔΈΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΏΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΏΝ ΤΡΟΦΊΜΩΝ Τα προϊόντα διατροφής αποτελούν αναπό-

σπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής του ανθρώπου. Η ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών εδώ και πάρα πολλά χρόνια παράγει και προσφέρει στους καταναλωτές προϊόντα, που ξεχωρίζουν για την ποιότητα, την ασφάλεια, την προστιθέμενη διατροφική αξία τους, χαρίζοντάς τους, ταυτόχρονα, την απόλαυση που αναζητούν μέσω της γεύσης. Ακόμη και στις πλέον αντίξοες συνθήκες συνεχίζει και θα συνεχίσει ακούραστα το έργο της.

Το «σελφ σέρβις» αποτέλεσε ένα από τα

πρώτα περιοδικά του κλάδου των FMCG, σε μία εποχή που η ειδικευμένη δημοσιογραφική ενημέρωση ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, αν όχι ανύπαρκτη. Έχοντας στο δυναμικό του αξιόλογους δημοσιογράφους και συνεργάτες, καλύπτει ανέκαθεν ενημερωτικά έναν κλάδο με ιδιαίτερη δυναμική, διερευνώντας με αξιοπιστία, σοβαρότητα και σφαιρικότητα τα θέματα που τον απασχολούν και διατηρώντας πάντα τις ισορροπίες. Η ανταπόκριση του αναγνωστικού κοινού, είτε στην έντυπη είτε στην ηλεκτρονική του έκδοση, ενδυναμώνει τις σχετικές προσπάθειες των συντελεστών του. Στο ECR Hellas αισθανόμαστε τυχεροί που

είχαμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε με το «σελφ σέρβις» από τα πρώτα χρόνια της ίδρυ-

40 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Ο ΣΕΒΤ εκπροσωπεί εδώ και 44 χρόνια την

ελληνική βιομηχανία τροφίμων και ποτών

Αθανάσιος Σαββάκης Η εγκυρότητα του περιοδικού «σελφ σέρ-

βις» επικυρώνεται από τον επιχειρηματικό κόσμο καθημερινά εδώ και πενήντα χρόνια. Πλέον αποτελεί μέρος της επιχειρηματικής ιστορίας της χώρας μας και σημείο αξιόπιστης αναφοράς για κάθε ενδιαφερόμενο, αφού η ορθή πληροφόρηση και ενημέρωση που προσφέρει, εισφέρει θετικά στην ανάπτυξη του λιανικού εμπορίου και των ανάλογων δικτυώσεων με τον δευτερογενή τομέα της οικονομίας.

Ιωάννης Γιώτης

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στο σύνδεσμο προσπαθούμε με υπευθυνότητα και επιμονή να διασφαλίζουμε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για τον κλάδο, ώστε οι επιχειρήσεις του να μπορούν να αναπτυχθούν και να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις της αγοράς και τις ολοένα αυξανόμενες διατροφικές ανάγκες και απαιτήσεις των καταναλωτών. Αντίστοιχα, το «σελφ σέρβις» αποτελεί εδώ και μισό αιώνα ένα σημαντικό κανάλι προβολής της προόδου που έχει συντελεστεί και του σημαντικού αποτυπώματος που αφήνουν καθημερινά η βιομηχανία τροφίμων και το οργανωμένο λιανεμπόριο. Εύχομαι να συνεχίσετε την επιτυχημένη σας πορεία για πολλά ακόμη χρόνια, συμβάλλοντας πάντοτε με έγκυρη πληροφόρηση.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΗΛΙΑ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΟΥ BRANDS IN GREECE (ΕΣΒΕΠ)

Από το 1972 το «σελφ σέρβις» αποτελεί βα-

σική πηγή ενημέρωσης για όλα τα στελέχη των επιχειρήσεων του κλάδου κι όσους ενδιαφέρουν γενικότερα οι εξελίξεις και οι σύγχρονες τάσεις, που καθορίζουν το μέλλον της αγοράς στην Ελλάδα και διεθνώς. Η συμβολή του σήμερα αποδεικνύεται ακόμη σημαντικότερη, καθώς στην εποχή μας το επιχειρηματικό περιβάλλον μεταβάλλεται ραγδαία. Οι κρίσεις της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία φέρνουν πολλές αλλαγές και δημιουργούν σοβαρές προκλήσεις σε πολλά επίπεδα. Ο κλάδος μας, στο πλαίσιο αυτό, δέχεται σημαντικές πιέσεις, καλούμενος να επανεξετάσει από την αρχή την αλυσίδα αξίας και τον τρόπο λειτουργίας της παραγωγικής και εφοδιαστικής αλυσίδας. Δεδομένου ότι όλα αυτά σχετίζονται με τη βιωσιμότητα όλων των επιχειρήσεων του κλάδου μας στο ρευστό περιβάλλον που δραστηριοποιούμαστε, ευχόμαστε το «σελφ σέρβις» να εξακολουθήσει να είναι συνοδοιπόρος μας, παραμένοντας αγωγός σοβαρής πληροφόρησης της αγοράς και τα επόμενα πενήντα χρόνια.

ΑΓΙΣ ΠΙΣΤΙΟΛΑΣ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΊΑΣ «ΕΛΛΑ-ΔΙΚΆ ΜΑΣ» Με νοσταλγία επιστρέφω στο 1989, τη

Κυριακή Ηλία Χαιρετίζουμε το «σελφ σέρβις» για τα πενή-

ντα χρόνια από την έκδοσή του, ένα περιοδικό πάντα καινοτόμο και με πλούσιο περιεχόμενο. Με εξειδίκευση στον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου τροφίμων και των προμηθευτικών επιχειρήσεων, συνεχίζει να προσφέρει ενημέρωση και γνώση σε βάθος, παρουσιάζοντας εκτενώς θέματα, που ενδιαφέρουν τα στελέχη του. Ζητήματα όπως η ενεργειακή κρίση, η διαθεσιμότητα πρώτων υλών, η κερδοφορία των επιχειρήσεων και τα λειτουργικά τους έξοδα, αναδεικνύονται από τις σελίδες του με τον πιο εμφατικό τρόπο.

χρονιά που μπήκα στο στίβο της ελληνικής παραγωγής των επώνυμων ποιοτικών προϊόντων, έχοντας ήδη υπόψη μου το «σελφ σέρβις» –καρπό της πρωτοπόρας δουλειάς του αείμνηστου Δημήτρη Μιχαηλίδη– ως καθιερωμένο μέσο αυθεντικής και έγκυρης ενημέρωσης για το εγχώριο λιανεμπόριο και τους προμηθευτές του. Όλοι εμείς της γενιάς μου στον κλάδο περιμέναμε ανυπόμονα κάθε νέο του τεύχος, γιατί αναγνωρίζαμε τη συμβολή του στην αξιόπιστη ενημέρωσή μας, σχετικά με τις ποικίλες εξελίξεις του έτσι κι αλλιώς πολυδιάστατου αντικειμένου μας. Για όλους εμάς που συνδεόμαστε με τις γενιές των σκαπανέων δημιουργών της ελληνικής βιομηχανίας και του εμπορίου των FMCG –άλλοι με δεσμούς αίματος, άλλοι μαθητεύοντας ως συνεργάτες τους– το «σελφ σέρβις» παραμένει σταθμός αναφοράς, όπου διασταυρώνονται η προσωπική μνήμη με το γίγνεσθαι, η ιστορία του κλάδου με το παρόν του, η συσσωρευμένη πείρα με την έρευνα των τάσεων για το μέλλον, η σιγουριά με τις δημιουργικές ανησυχίες μας.

Άγις Πιστιόλας Σε όλη αυτή την πορεία των πενήντα

χρόνων του «σελφ σέρβις» λιανέμποροι και προμηθευτές από γενιά σε γενιά πορευόμαστε μαζί, συνεργαζόμενοι στενά, αναπτύσσοντας δημιουργικές σχέσεις, ενίοτε και στενούς δεσμούς, που αφήνουν ανεξίτηλα το ίχνος τους στην ιστορία του εγχώριου επιχειρείν, παραδειγματίζοντας τις νέες γενιές επιχειρηματιών. Αυτή την πορεία παρακολουθεί και καταγράφει το «σελφ σέρβις», συμβάλλοντας αποτελεσματικά στη συνεκτική και κριτική παρουσίασή της, κρατώντας τις απαραίτητες αποστάσεις και ισορροπίες, ώστε να είναι πάντα δίκαιο, αξιόπιστο και έγκυρο. Έτσι ανανεώνει, άλλωστε, την ελκυστικότητα του. Στη συγκυρία των αλλεπάλληλων κρίσεων

που ζούμε, η αμιγώς ελληνική παραγωγική επιχειρηματικότητα προσπαθεί να διατηρεί την ισχύ της μέσα στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον των πολλαπλών προκλήσεων – μεταξύ αυτών και της επενδυτικής εισόδου των funds στον κλάδο των FMCG, καθώς μόνο αυτός προσφέρει ασφάλεια «καταφυγίου»... Σε αυτή, λοιπόν, την κρίσιμη περίοδο, η αμιγώς «Ελλα-δική» επιχειρηματικότητα οφείλει να επιδείξει αντοχή, διασφαλίζοντας την αυτοτελή ικανότητά της να παράγει προστιθέμενη αξία για τη χώρα, διατηρώντας και αυξάνοντας τον εθνικό πλούτο και βελτιώνοντας το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της. Με αυτές τις σκέψεις θέλω να συγχαρώ

τους συντελεστές του «σελφ σέρβις» για τη συνέπεια του δημοσιογραφικού τους έργου και να ευχηθώ τη μακροημέρευσή του. 

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 41

ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ FMCG

Επιτεύγματα, ανησυχίες και προσδοκίες Εκπρόσωποι κορυφαίων προμηθευτικών επιχειρήσεων αποτιμούν τη συμβολή των εταιρειών τους στην ανάπτυξη του κλάδου τα τελευταία πενήντα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων το «σελφ σέρβις» παρακολουθεί τις σχετικές εξελίξεις, και καταθέτουν τις εκτιμήσεις τους για τη συγκυρία σήμερα. Μιλώντας για μια εποχή, που πολλοί την χαρακτηρίζουν «τέλεια καταιγίδα», οι μάνατζερ της βιομηχανίας δίνουν το στίγμα της «επόμενης ημέρας», με πραγματισμό και αισιοδοξία.

THΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΤΖΙΑΝΤΖΗ

HENKEL HELLAS Μαίρη Βαλσαμά, General Manager Greece & Cyprus (Laundry & Home Care) Την τελευταία πενταετία η Henkel Hellas,

Η

ευχή «να τα εκατοστήσετε»

που εισπράξαμε από τους πρωταγωνιστές του κλάδου των FMCG, δεν αποτελεί σχήμα λόγου. Είναι μια προτροπή, που θέτει όλους τους συντελεστές του περιοδικού μας ενώπιον ευθυνών, που δημιουργεί η πενηντάχρονη ιστορία του. Όταν οι εκπρόσωποι μερικών από τους σημαντικότερους προμηθευτές της οργανωμένης λιανικής των FMCG αναγνωρίζουν το περιοδικό μας ως «σημείο αναφοράς για τις εξελίξεις», «θεμελιώδη σύμμαχο στην πρόοδο και την ανάπτυξη της αγοράς», «έγκυρο και άγρυπνο παρατηρητή» ενός τομέα δραστηριοτήτων, που είναι στυλοβάτης της ελληνικής οικονομίας, αυτά συνιστούν καθήκον για τη διαρκή βελτίωσή μας. Οι παραινέσεις να παραμείνουμε «προ-

42 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

σηλωμένοι στις αρχές της αντικειμενικής δημοσιογραφίας και στην εις βάθος έρευνα» ενισχύουν την πρόθεσή μας να προχωρήσουμε σε αυτή την εποχή των πρωτοφανών αλλαγών και προκλήσεων με νηφάλια κρίση, τόλμη και αμεροληψία. Και ανανεώνουμε τη δέσμευσή μας κατά τη συμβουλή «το «σελφ σέρβις» να συνεχίσει όχι μόνο να ενημερώνει με αξιοπιστία για ό,τι συμβαίνει στην αγορά, αλλά να δώσει τον τόνο και το ρυθμό, εμβαθύνοντας με μια πιο ψύχραιμη οπτική»…

και συγκεκριμένα ο Τομέας Απορρυπαντικών και Προϊόντων φροντίδας του σπιτιού, τον οποίο εκπροσωπώ, διέγραψε μια επιτυχημένη πορεία ανάπτυξης σε όλους τους δείκτες μέτρησης των οικονομικών αποτελεσμάτων και της ανταγωνιστικότητας της εταιρείας στην ελληνική αγορά, βάσει των εξής στρατηγικών πυλώνων: α) Της καινοτομίας, μέσω της εισαγωγής καινοτόμων προϊόντων και της ανάπτυξης νέων κατηγοριών, β) της τοπικής παραγωγής, μέσω της διατήρησης του μεγαλύτερου μέρους της στην Ελλάδα, με μόνιμες συνεργασίες και τοπικούς προμηθευτές, γ) των σταθερών θέσεων εργασίας και της εκπαίδευσης του προσωπικού και δ) των επενδύσεων σε ένα συνεπές και ολοκληρωμένο πλάνο αειφορίας και περιβαλλοντικής και κοινωνικής υπευθυνότητας για βιώσιμη ανάπτυξη.

Παραθέτουμε με αλφαβητική σειρά, σύμ-

φωνη με τα επώνυμα των συνομιλητριών και συνομιλητών μας, τις απαντήσεις τους σε δύο ερωτήματα: «Πώς αποτιμάτε την πορεία της επιχείρησής σας;» και «πώς εκτιμάτε τη σημερινή συγκυρία;».

Μαίρη Βαλσαμά, Henkel Hellas

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Οι συνθήκες και οι προκλήσεις σήμερα είναι

πρωτόγνωρες, χωρίς προηγούμενο σε μέγεθος και διάρκεια στο πρόσφατο παρελθόν, ενώ δεν προβλέπεται ότι θα εξομαλυνθούν βραχυ-μεσοπρόθεσμα, καθώς η οικονομική και η γεωπολιτική κρίση φαίνεται ότι θα παραταθούν. Θεωρώ ότι δεν έχουμε φτάσει ακόμα στο μέγιστο σημείο της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών και της ενέργειας. Αλλά ακόμα και στη φάση της εξισορρόπησης και αποκλιμάκωσης δεν θεωρώ ότι είναι εφικτό να αναμένεται η επιστροφή στις προ κρίσης συνθήκες. Το μεγάλο στοίχημα των επιχειρήσεων του κλάδου των FMCG είναι να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, διατηρώντας ένα βιώσιμο επιχειρηματικό μοντέλο, ενόσω ήδη έχουν απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του κόστους τους. Χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε τις πρωτοφανείς προσκλήσεις με ψυχραιμία και ευελιξία, προσαρμόζοντας τα επιχειρηματικά μας μοντέλα με όρους βιώσιμης ανάπτυξης.

MΕΓΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Λήδα Βιτουλαδίτου, Διευθύντρια Πωλήσεων & Μάρκετινγκ Η ΜΕΓΑ πάνω από σαράντα χρόνια κάνει

καθημερινά πράξη το όραμά της για τη δημιουργία μιας ξεχωριστής ελληνικής πρότασης στην προσωπική υγιεινή. Με μια δυναμική πορεία οργανικής ανάπτυξης και όχημα την ελληνική καινοτομία, η εταιρεία μας επενδύει σε υπερσύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό και παράγει προϊόντα αποκλειστικά στην Ελλάδα. Κατέχει σταθερά την πρώτη θέση στη συνολική κατηγορία της, ενώ τα θετικά οικονομικά απο-

τελέσματά της δημιουργούν επιπλέον αξία στον κλάδο. Ειδικότερα, πετύχαμε ρυθμό ανάπτυξης των πωλήσεών μας κατά 230% μεταξύ 2010 και 2021. Στο διάστημα 2000-2021 υλοποιήσαμε επενδύσεις συνολικής αξίας άνω των 210 εκατ. ευρώ, ενώ οι εργαζόμενοι της ΜΕΓΑ αυξήθηκαν περισσότερο από 160%, προκειμένου να στελεχωθούν οι νέες γραμμές παραγωγής. Η εταιρεία μας επέδειξε ταχύτητα αντανακλαστικών στη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης, απαντώντας με έκτακτες και στοχευμένες επενδύσεις, με γνώμονα την επάρκεια της χώρας σε προϊόντα ατομικής προστασίας, που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της ζήτησης.

Άγης Καραγεωργίου, 3ΑΛΦΑ

Η αυξημένη μεταβλητότητα σήμερα, εξαιτίας

των νέων προκλήσεων διεθνώς και κατ' επέκταση εγχωρίως (πανδημία, αύξηση κόστους ενέργειας και μεταφορικών, υψηλά κόστη πρώτων υλών, πληθωρισμός κ.ά.), απαιτούν ευελιξία, ευθύνη, αποφασιστικότητα, αξιοπιστία και άριστη συνεργασία μεταξύ της εταιρείας μας, των πελατών της, των προμηθευτών και των συνεργατών της, δηλαδή απαιτούν αξίες, που εδώ και δεκαετίες αποδεδειγμένα διαθέτουμε. Με ενσυναίσθηση του ηγετικού μας ρόλου, φροντίζουμε να προσφέρουμε στον καταναλωτή το βέλτιστο συνδυασμό καινοτόμων προϊόντων αξιόπιστης προστασίας και μέγιστης φιλικότητας προς το δέρμα, χωρίς κανέναν συμβιβασμό και καμία έκπτωση στην ποιότητα.

3ΑΛΦΑ Άγης Καραγεωργίου, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος Από το 1968 η 3αλφα είναι συνώνυμη του

κλάδου των οσπρίων στην Ελλάδα. Η αρχική ιδέα μίας μικρής ομάδας ανθρώπων, τότε, ήταν ο σπόρος για τη δημιουργία μιας από τις σημαντικότερες εταιρείες επεξεργασίας τροφίμων, η ελληνική ταυτότητα της οποίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεσογειακή διατροφή και ευζωία. Με υψηλού επιπέδου ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην Αθήνα, χώρου 14.000τμ, και περισσότερους από 110 μόνιμα εργαζόμενους, η εταιρεία μας παραμένει προσηλωμένη στις αξίες της και την οικογενειακή της βάση, έχοντας μια φιλοσοφία συνεχούς εξέλιξης. Πέρυσι η εταιρεία ολοκλήρωσε την επένδυσή της σε μία νέα υπερσύγχρονη μηχανή συσκευασίας, που αυξάνει την παραγωγικότητά της, εξοικονομώντας 14 τόνους πλαστικού ετησίως. Εξάλλου, με

κόστος που υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ, κάνει σταδιακά πράξη τη βιώσιμη ανάπτυξή της, ενώ εστιάζεται περαιτέρω στα όσπρια που παράγει η Ομάδα Ελλήνων Παραγωγών, η οποία ξεπερνά τα τριακόσια μέλη, προκειμένου να ενισχυθεί ο δείκτης αυτάρκειας στα όσπρια από πρώτες ύλες της ελληνικής γης. Αναμφισβήτητα ήδη με το υφιστάμενο ύψος

πληθωρισμού έχει περιοριστεί σημαντικά το διαθέσιμο καταναλωτικό εισόδημα. Ταυτόχρονα, παράγοντες όπως η αύξηση του κόστους ενέργειας και μεταφορών, η διαθεσιμότητα πρώτων υλών κ.ά., επηρεάζουν τη λειτουργία της βιομηχανίας, ενώ η κλιματική αλλαγή επίσης επιδρά στη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών. Γι’ αυτό εστιάζουμε στην ενδυνάμωση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής, στο σωστό προγραμματισμό και τη δημιουργία αποθεματικών, μέσω του δικτύου συνεργατών μας σε όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα στην άριστη συνεργασία με τους πελάτες και συνεργάτες μας στον κλάδο του λιανεμπορίου.

ΧΗΤΟΣ ΑΒΕΕ Περικλής Κατριβάνος Εμπορικός Διευθυντής Μετά από εξήντα χρόνια επιτυχούς πορείας

της Χήτος ΑΒΕΕ, συνεχίζουμε να δημιουργούμε αξία για τους καταναλωτές, τους πελάτες μας και για την ίδια την εταιρεία και τα προϊόντα της. Είμαστε μια επιχείρηση που αναπτύσσεται συνεχώς, συνεισφέροντας στην εθνική και τοπική οικονομία, στην κάλυψη των αναγκών του καταναλωτή και στην προστασία του περιβάλλοντος. Ήδη υλοποιούμε ένα τριετές επεν-

Λήδα Βιτουλαδίτου, ΜΕΓΑ

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 43

γική της δυναμικότητα κατά 30% και αναβαθμίζοντας ποιοτικά τη διαχείριση των δομών της logistics. Εναρμονισμένη με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, αναπτύσσει ένα σύγχρονο μοντέλο «πράσινης πολιτικής» σε όλες τις φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας, εφαρμόζοντας αυστηρές πολιτικές ανακύκλωσης και χρήσης των εναλλακτικών πηγών ενέργειας και των εναλλακτικών πρωτογενών και δευτερογενών υλών, ενώ έχει μειώσει τη χρήση πλαστικού κατά 12%. Με γνώση των παγκόσμιων τάσεων της ζήτηΠερικλής Κατριβάνος, Χήτος ΑΒΕΕ

Κατερίνα Κουκουτάρη, ALFA Αθανάσιος Κουκουτάρης

δυτικό πλάνο 25 εκατ. ευρώ, ενώ εξαγοράσαμε τις πηγές της μονάδας παραγωγής της Ζήρεια ΕΠΕ, την οποία εκσυγχρονίζουμε, ώστε να ανταποκρίνεται πλήρως στα περιβαλλοντικά κριτήριά μας. Στο επενδυτικό μας πλάνο περιλαμβάνεται και η δημιουργία νέων αποθηκευτικών εγκαταστάσεων, η αναβάθμιση των ηλεκτρονικών μας συστημάτων, καθώς και η δημιουργία νέων κέντρων logistics σε όλη τη χώρα. Προ μηνός λανσάραμε στην αγορά τη νέα σειρά Zagori Sparkling Can. Ταυτόχρονα διευρύνουμε το portfolio μας σε νέες κατηγορίες προϊόντων, μέσω εμπορικών συνεργασιών, όπως με τη Danone Waters και την Green Cola Hellas AE. Η επένδυση στα υφιστάμενα προϊόντα μας, όσο και στις νέες συνεργασίες μας έχουν κοινή συνισταμένη τη στρατηγική επένδυση στην κατηγορία των Non Alcoholic Beverages, η οποία γνωρίζει νέα άνθηση, ακολουθώντας τη στροφή του κοινού σ’ έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Επεκτείνουμε τη φιλοσοφία Go Green, με τις φιάλες της ομώνυμης σειράς που περιέχουν 30% ανακυκλωμένο πλαστικό (r-PET) και είναι 100% ανακυκλώσιμες, συμβάλλοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της εταιρείας μας, αλλά και των καταναλωτών.

από 35 χώρες. Χαρακτηριστικά της alfa είναι οι διαρκείς προϊοντικές καινοτομίες, οι συστηματικές επενδύσεις στη χώρα μας, η ποιότητα, η έμφαση σε υλικά ΠΟΠ και η δέσμευση για την ανάδειξη του γευστικού πλούτου της ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας. Το 2020 υλοποιήσαμε επενδύσεις ύψους 1,1 εκατ. ευρώ, ολοκληρώνοντας ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 6,25 εκατ. ευρώ. Σήμερα ήδη εξελίσσεται ακόμα ένα επενδυτικό πλάνο, 3 εκατ. ευρώ. Εκσυγχρονίζουμε και επεκτείνουμε τις εγκαταστάσεις μας, ενώ δημιουργούμε νέες θέσεις εργασίας –σήμερα η εταιρεία μας απασχολεί περισσότερους από 400 εργαζόμενους. Συνεπώς τη συμβολή της alfa στην ανάπτυξη του κλάδου και της οικονομίας την αποτιμούμε ως πολύ θετική.

«ALFA», ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Δ. ΚΟΥΚΟΥΤΑΡΗΣ Κατερίνα Κουκουτάρη Vice President Marketing -Communications Η alfa Αθανάσιος Κουκουτάρης είναι μια αμι-

γώς ελληνική εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1952 με βάση το όραμα του ιδρυτή της και εξελίχθηκε σε μια υπερσύγχρονη βιομηχανία τροφίμων, με ηγετική θέση στην εγχώρια αγορά προϊόντων ζύμης και με εξαγωγές σε περισσότερες

44 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Φέτος δοκιμάζονται για τρίτη χρονιά οι αντο-

χές της οικονομίας και των ανθρώπων, καθώς τα εισοδήματα έχουν υποστεί σημαντική συρρίκνωση και οι καταναλωτές αναγκάζονται εκ νέου να αγοράζουν κατ’ απόλυτη προτεραιότητα τα βασικά αγαθά. Ταυτόχρονα ενισχύεται η τάση του in home pleasure, δηλαδή η επιλογή τρόπων και προϊόντων που βοηθούν τους καταναλωτές να περνούν καλά, μένοντας περισσότερο στο σπίτι, ενώ αυξάνεται η συχνότητα προσφορών στα σούπερ μάρκετ, προκειμένου να υποστηριχτούν οι καταναλωτές. Οι δυνατές μάρκες, που έχουν ξεκάθαρες αξίες, θα διατηρήσουν τις σχέσεις εμπιστοσύνης με το κοινό τους και σε αυτή την κρίση.

σης ειδικών προϊόντων διατροφής, η εταιρεία μας έχει επενδύσει σημαντικά στο R&D κι έχει λανσάρει μια ολοκληρωμένη γκάμα πρωτοποριακών και κυρίως γευστικών «free from» προϊόντων, όπως μαγιονέζα χωρίς αυγό, κέτσαπ χωρίς ζάχαρη και dressings με 0% λιπαρά. Πέρυσι η Condito λάνσαρε το νέο brand Condito The Green Line, το οποίο προσφέρει μια ολοκληρωμένη γκάμα γευστικών προϊόντων, χωρίς ζωικά παράγωγα και γλουτένη. Οι συνεχείς επενδύσεις μας οδήγησαν στην αύξηση του ανθρώπινου δυναμικού μας, εργατικού και στελεχικού, κατά 30% για τη στήριξη των πωλήσεών μας στην Ελλάδα και το εξωτερικό και την ανάπτυξη-προώθηση των νέων μας επώνυμων καινοτόμων προϊόντων. Οι εταιρείες που θα αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις αναπτυσσόμενες, είναι όσες καταφέρουν, πρώτον, να αυξήσουν την παραγωγικότητα τους, μέσω της ορθολογικής διαχείρισης του κόστους, δεύτερον, να δημιουργήσουν προϊόντα που θα τους προσδώσουν συγκριτικό πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό τους και τρίτον, να εξάγουν τα προϊόντα τους στην παγκόσμια αγορά, με τη χρήση των σύγχρονων εργαλείων του μάρκετινγκ και μέσω στοχευμένων δράσεων.

CONDITO Γιώργος Κουλαργιός, CFO Την τελευταία πενταετία η Condito AEBE

υλοποίησε επενδύσεις ύψους 6,5 εκατ. ευρώ, αυξάνοντας την αποθηκευτική και παραγω-

Γιώργος Κουλαργιός, Condito

SEPTONA Bαγγέλης Κυπριώτης, CCO Η Septona δραστηριοποιείται στις κατηγορίες

προϊόντων προσωπικής υγιεινής, με ηγετική παρουσία. Ακόμα και στη φετινή ιδιαίτερη χρονιά αναπτυσσόμαστε με διψήφιο ποσοστό. Έχουμε έντονη εξαγωγική δραστηριότητα σε περισσότερες από εβδομήντα χώρες των πέντε ηπείρων, από όπου προέρχεται το 60% των πωλήσεων μας. Διαθέτουμε πέντε εργοστάσια στα Οινόφυτα Βοιωτίας κι ένα στη Βουλγαρία, προσφέροντας 640 θέσεις εργασίας. Το πέμπτο εργοστάσιό μας στην Ελλάδα –επένδυσης άνω των 10 εκατ. ευρώ– αφορά μια πρότυπη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα παραγωγική μονάδα, πλήρως καθετοποιημένη. Το 2021 ολοκληρώσαμε έναν οκταετή κύκλο επενδύσεων, ύψους 60 εκατ. ευρώ, ενώ σύντομα θ’ ανακοινώσουμε ένα νέο μεγαλόπνοο πλάνο, βασισμένο στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων του νέου επενδυτικού νόμου. Την περίοδο 2023-2030 ο στόχος μας είναι η είσοδος σε νέες προϊοντικές κατηγορίες.

ψώνια τους, αλλά οφείλουμε να τους πείσουμε ως κλάδος των FMCG πως αντιστεκόμαστε, απορροφώντας το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης του κόστους μας. Το 2022 θα είναι χρονιά απώλειας ενός μέρους των εταιρικών κερδών, αλλά πρώτος στόχος όλων μας πρέπει να είναι η στήριξη του καταναλωτή, χωρίς έκπτωση στην ποιότητα, και των εργαζομένων μας. Ελπίζουμε ότι από τα μέσα του 2023 θα έρθουν ελπιδοφόρα μηνύματα, αλλά οι απώλειες θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση και σε ενίσχυση των τάσεων συγκέντρωσης των αγορών. Διαβλέπω μια έντονη τριετία εξαγορών και συγχωνεύσεων, με την καθοδήγηση των τραπεζικών ομίλων και του κράτους, που πρέπει να κάνει πιο ευνοϊκό το σχετικό θεσμικό πλαίσιο.

EUROCATERING Χρυσόστομος Μαυρόπουλος Ιδρυτής & Διευθύνων Συμβούλος Η εταιρεία μας, μέσω των καινοτόμων λύσε-

επέκτασής μας σε νέες περιοχές και νέες ποικιλιών προϊόντων, καθώς και των επενδύσεών μας σε προηγμένες καλλιεργητικές μεθόδους. Η εταιρεία μας συνεισφέρει στην απασχόληση παρά τις αντιξοότητες της τελευταίας τριετίας, όχι μόνο διατηρώντας όλες τις θέσεις εργασίας, αλλά δημιουργώντας περισσότερες κι από διακόσιες νέες. Εκτιμώ ότι θα συνεχιστούν το επόμενο διά-

στημα οι ανατιμήσεις και η μείωση της κατανάλωσης. Είμαστε σε φάση μετάβασης σε μια κατάσταση συνειδητής επικέντρωσης του καταναλωτή στις αγορές μόνον των απαραίτητων και καθημερινών ειδών. Λόγω των ανατιμήσεων, ξεκινά η εποχή που ο μέσος Έλληνας καταναλωτής θα είναι πολύ προσεχτικός στις αγορές του. Στο πλαίσιο αυτό, εκτιμώ ότι ως ένα βαθμό θα μειωθεί και η λεγόμενη «οικιακή σπατάλη τροφίμων».

νωνικά αντιμέτωποι με την «τέλεια καταιγίδα», χαρακτηριστικά της οποίας είναι η εκρηκτική αύξηση τιμών σε βασικές πρώτες ύλες με ταυτόχρονη έλλειψη πολλών εξ αυτών, η ενεργειακή κρίση και η βίαιη μετάβαση πολλών χωρών σε εναλλακτικά βιώσιμα μοντέλα, η δραματική αύξηση του μεταφορικού κόστους κ.ά. Ο αναπροσανατολισμός των αγορών από την Κίνα, λόγω κόστους και διαθεσιμότητας, αναδιατάσσοντας την παραγωγή, ενδυναμώνει τον ρόλο των τοπικών παραγωγών. Στην Ελλάδα ζούμε έναν πληθωρισμό, που όμοιό του έχουμε να δούμε από το 1994, αναμένοντας την αύξηση των τραπεζικών επιτοκίων στην Ευρώπη. Οι καταναλωτές αντιλαμβάνονται την επιδείνωση στα

ων που προσφέρει το brand Φρεσκούλης εδώ και 18 χρόνια, συμβάλλει στην ανάπτυξη και διεύρυνση της κατηγορίας των convenience συσκευασμένων φρέσκων προϊόντων ψυγείου. Δημιουργήσαμε και καθιερώσαμε μια νέα τάση στην ελληνική αγορά, την οποία χαρακτηρίζουν η ευκολία στην καθημερινότητα και η συνεισφορά στην υγιεινή διατροφή. Επενδύουμε διαρκώς σε μηχανολογικό εξοπλισμό, στην επέκταση του στόλου μας φορτηγών ψυγείων, στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού μας, στην έρευνα και πάνω από όλα στους δεσμούς μας με τους Έλληνες παραγωγούς. Με τον αυξανόμενο όγκο οπωροκηπευτικών που απορροφά και διακινεί η Eurocatering, συνεισφέρουμε στην αγροτική οικονομία, μέσω της συνεχούς διεύρυνσης του δικτύου των παραγωγών μας και της

ΔΕΛΤΑ Έλια Μπαϊμά Chief Commercial Officer

Bαγγέλης Κυπριώτης, Septona

Χρυσόστομος Μαυρόπουλος, Eurocatering

Έλια Μπαϊμά, ΔΕΛΤΑ

Σήμερα βρισκόμαστε επιχειρηματικά και κοι-

46 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Με ιστορία άνω των εβδομήντα χρόνων, με

περισσότερους από χίλιους εργαζομένους και ιστορικά, εμβληματικά προϊόντα, με τα οποία έχουν μεγαλώσει γενιές Ελλήνων, η Δέλτα είναι μία από τις πιο πρωτοπόρες και δυναμικές εταιρείες της ελληνικής αγοράς τροφίμων-ποτών. Με την λειτουργία μας στηρίζουμε άμεσα ή έμμεσα πέντε χιλιάδες οικογένειες στη χώρα. Στηρίζουμε τον πρωτογενή τομέα με το σχέδιο δράσης «Γαία», που συνδέει την ακαδημαϊκή γνώση με την κτηνοτροφική πρακτική και 450 Έλληνες παραγωγούς, καθώς είμαστε ο μεγαλύτερος αγοραστής αγελαδινού γάλακτος, εφόσον απορροφούμε το ένα πέμπτο της

εγχώριας παραγωγής. Επενδύουμε σε τεχνολογία αιχμής και θεμελιώνουμε ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον, σύμφωνα με τις αρχές της ισότητας και των ίσων ευκαιριών. Στηρίζουμε περισσότερες από τριακόσιες δράσεις φορέων ετησίως, ενώ μόνο πέρυσι προσφέραμε δύο εκατομμύρια μερίδες γαλακτοκομικών σε ευάλωτους συμπολίτες μας. Έχουμε υιοθετήσει την ατζέντα των Ηνωμέ-

νων Εθνών για το 2030, όπως εκφράζεται από τους 17 Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Υιοθετούμε φιλικές στο περιβάλλον πρακτικές παραγωγής, μειώνοντας το πλαστικό και βελτιώνοντας τις συσκευασίες, ενώ δίνουμε έμφαση στον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων, ένα παγκόσμιο πρόβλημα με περιβαλλοντικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Στοχεύουμε στη συνεχή εδραίωση της ηγετικής μας θέσης στην αγορά και, μέσω στρατηγικών συμμαχιών και διεθνών διακρίσεων, επεκτεινόμαστε και ενισχύουμε τη δραστηριότητά μας στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

ΑΤΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΙΤΤΑΣ Αλεξάνδρα Πίττα-Χαζάπη Διευθύνουσα Σύμβουλος Ως εταιρεία με περισσότερα από ενενήντα

χρόνια ιστορίας, στηρίζουμε σταθερά την ανάπτυξη της ελληνικής μελισσοκομίας. Η εταιρεία μας ιδρύθηκε το 1928. Από τότε ασχολούμαστε επώνυμα μόνο με το ελληνικό μέλι, συνεργαζόμενοι σήμερα με δύο χιλιάδες Έλληνες παραγωγούς, πολλοί εκ των οποίων είναι δεύτερης και τρίτης γενιάς μελισσοκόμοι. Το

2012 ολοκληρώθηκε η μεγάλη μας επένδυση στις εγκαταστάσεις μας στο Κρυονέρι Αττικής, όπου μεταφέρθηκαν και τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας. Μεταξύ άλλων, έχουμε ελεγχθεί από το Food And Drug Administration των ΗΠΑ και το Food Ιnspection Agency του Καναδά και δεχθήκαμε συγχαρητήρια για τις εγκαταστάσεις μας. Επενδύουμε στην προώθηση του ελληνικού μελιού στο εξωτερικό, με τις ονομασίες «Αττική» και «Φίνο», εξάγοντάς το και στις πέντε ηπείρους. Οι εξαγωγές μας σήμερα αποφέρουν το 20% του τζίρου μας και εξελίσσονται ανοδικά. Την τελευταία διετία επενδύσαμε στην προστασία της μέλισσας, με την καμπάνια “BeeCome a Friend”, θέλοντας να μάθει ο κόσμος ότι αξίζει της προσοχής όλων αυτό το έντομο, το οποίο εκτός του ότι παράγει το μέλι, βοηθά στην επικονίαση των φυτών. Επίσης, βοηθήσαμε να γίνει το Μουσείο Μελισσοκομίας στο Κτήμα Συγγρού. Σήμερα ζούμε μια συγκυρία αβεβαιότητας,

αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που ως χώρα κι ως ιστορική εταιρεία περνούμε δυσκολίες. Παρά τις επιπτώσεις του πολέμου αποφασίσαμε να μην κάνουμε καμία αύξηση στις τιμές πώλησης, θέλοντας να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας, περιορίζοντας τα έσοδά μας, προκειμένου να μην επιβαρυνθεί ο καταναλωτής και από το μέλι. Στα άμεσα πλάνα μας είναι η αύξηση των εξαγωγών μας. Ήδη εξελίσσεται για δεύτερη φορά η καμπάνιά μας στον Καναδά, με μεγάλη απήχηση. Στα ταξίδια μας στο εξωτερικό συναντάμε πολίτες ελληνικής καταγωγής, δεύτερης και τρίτης γενιάς, που μας λένε «με το μέλι Αττική μεγαλώσαμε»! Είναι ευθύνη και τιμή για μας!

FARCOM Θέμης Σαρασίδης Διευθύνων Σύμβουλος Η Farcom συγκαταλέγεται στις μεγαλύτε-

Αλεξάνδρα Πίττα-Χαζάπη, Αττική Μελισσοκομική Εταιρεία Αλέξανδρος Πίττας

48 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ρες βιομηχανίες στον κλάδο της ομορφιάς, με σημαντική συμβολή στην ελληνική οικονομία περισσότερο από μισό αιώνα. Με 190 άτομα επιστημονικό, διοικητικό και εργατικό προσωπικό, προμήθεια πρώτων υλών σε ποσοστό 96% από ελληνικές επιχειρήσεις, 100% ελληνική παραγωγή και συνεχείς επενδύσεις σε ανθρώπινους πόρους και τεχνολογικό εξοπλισμό, έχει καταφέρει να εδραιωθεί ως μια από τις κορυφαίες ελληνικές βιομηχανίες καλλυντικών. Η εταιρεία μας εδρεύει σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη και οι υποδομές

Θέμης Σαρασίδης, Farcom

της είναι από τις πιο εξελιγμένες του κλάδου της στη ΝΑ Ευρώπη. Πρόσφατα ξεκίνησε τη λειτουργία της και η δεύτερη παραγωγική μας μονάδα στη Νέα Ραιδεστό Θεσσαλονίκης, μία επένδυση ύψους 10 εκατ. ευρώ, που θα αυξήσει την παραγωγική δυναμικότητα της εταιρείας κατά 60%. Οι αλλεπάλληλες αντιξοότητες των τε-

λευταίων ετών έχουν κλονίσει το διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον. Και ενώ οι αρχικές προβλέψεις στις αρχές του 2022 για ανάκαμψη ήταν ιδιαίτερα ευοίωνες, επήλθε νέα ανατροπή με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι έντονες πληθωριστικές πιέσεις, η ενεργειακή κρίση, η δυσκολία εύρεσης πρώτων υλών, τα κόστη logistics που έχουν εκτιναχθεί, αποτελούν καθημερινές προκλήσεις για τις επιχειρήσεις και για τα νοικοκυριά, των οποίων η αγοραστική δύναμη έχει περιοριστεί ακόμη περισσότερο από τις διαδοχικές ανατιμήσεις. Το οικονομικό περιβάλλον είναι απόλυτα ασταθές. Όλα θα κριθούν από τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Παρ’ όλα αυτά στη Farcom αισιοδοξούμε ότι με σχέδιο και σωστό προγραμματισμό, θα καταφέρουμε να διατηρήσουμε τα θετικά μας αποτελέσματα.

ΛΟΥΞ Δημήτρης Σιανδρής Chief Operating Officer Η Λουξ, ακολουθώντας προσεκτικό σχεδιασμό

και εφαρμογή του επιχειρηματικού της πλάνου, έχει καταφέρει να διπλασιάσει τον τζίρο της την τελευταία δεκαετία, διευρύνοντας τα μεγέθη της και επικεντρώνοντας τη στρατηγική της στην διεκδίκηση υψηλότερων εγχώριων μεριδίων και την ενίσχυση της εξωστρέφειάς

Δημήτρης Σιανδρής, ΛΟΎΞ

Τζελίνα Σουχλιά, Ολυμπιακή Ζυθοποιία

Χριστόφορος Σταμουλακάτος, Όμιλος Σαράντη

της. Παράλληλα, έχει ως προτεραιότητα την ενσωμάτωση καινοτομιών στις προϊόντικές της προτάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα παρουσίασε το νέο της προϊόν Λουξ free, χωρίς ανθρακικό, ενώ μπήκε δυναμικά στην αγορά του παγωμένου τσαγιού, με τη σειρά λουξ Tea. Σε μια δύσκολη περίοδο για την ελληνική οικονομία, αυτή της τελευταίας δεκαετίας, η Λουξ έχει καταφέρει να ενισχύσει τις τοπικές κοινωνίες. Με την είσοδό της σε νέα είδη αναψυκτικών, την επίσπευση του πενταετούς επενδυτικού της πλάνου και την αναβάθμιση της βασικής της γραμμής παραγωγής, με περισσότερες εξαγωγές και νέες συνεργασίες 3PL, η εταιρεία μας απαντά μαχητικά στις προκλήσεις.

θώς συνδέεται στενά με την εστίαση και τον τουρισμό. Το 2021 ανακτήσαμε ένα ποσοστό του χαμένου όγκου, ενώ φέτος η άρση των περιορισμών, σε συνδυασμό με τις θετικές ενδείξεις για την απόδοση της τουριστικής αγοράς, επιτρέπουν να είμαστε ρεαλιστικά αισιόδοξοι. Αυτό αντισταθμίζεται από την τραγωδία του πολέμου στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό. Η ψυχολογία και η αγοραστική δύναμη του κοινού πέφτουν εκ νέου, ενώ συνεχίζεται η στροφή σε προϊόντα με λιγότερο ή καθόλου αλκοόλ και λιγότερες θερμίδες. Το ότι η μπίρα είναι μια προσιτή επιλογή, ενδεχομένως θα μας ευνοήσει συγκριτικά με τα προϊόντα άλλων κατηγοριών. Από τις επιχειρήσεις απαιτείται προγραμματισμός και επαγρύπνηση, ιδίως στον τομέα των πρώτων υλών, υλικών και αποθεμάτων, ώστε να καλυφθούν στο ακέραιο οι ανάγκες της αγοράς.

γνώμονα την υψηλή ποιότητα και την καινοτομία. Ενδεικτικές είναι οι επενδύσεις μας εκσυγχρονισμού του εργοστασίου μας στα Οινόφυτα, ύψους 10 εκατ. ευρώ, στην Πολωνία, μέσω της θυγατρικής του ομίλου Polipak, καθώς και η εξαγορά της πολωνικής εταιρείας καταναλωτικών προϊόντων οικιακής χρήσης Stella Pack SA.

ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Τζελίνα Σουχλιά Communication Manager Στην Ολυμπιακή Ζυθοποιία εστιάζουμε

στην ανάπτυξη του κλάδου της ζυθοποιίας, ενισχύοντας την ελληνική οικονομία. Με οργάνωση και ευελιξία διαχειριστήκαμε αποτελεσματικά την τελευταία δύσκολη διετία, με ενθαρρυντικά δείγματα για τη χρονιά που πέρασε. Συνεχίσαμε απρόσκοπτα το επενδυτικό μας πλάνο, που εκτιμάται μεταξύ 35 και 40 εκατ. ευρώ σε βάθος πενταετίας, προχωρώντας σε αναβάθμιση του εξοπλισμού των παραγωγικών μας μονάδων και σε νέες τεχνολογίες. Προχωρήσαμε σε λανσαρίσματα νέων προϊόντων, με έμφαση στο μηλίτη και τα αναψυκτικά, αυξήσαμε το ανθρώπινο δυναμικό μας, ενώ ταυτόχρονα παραμείναμε ενεργοί στον τομέα της κοινωνικής υπευθυνότητας. Δραστηριοποιούμαστε σε μια αγορά που

επλήγη σημαντικά από την πανδημία, κα-

50 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ΟΜΙΛΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗ Χριστόφορος Σταμουλακάτος Γενικός Διευθυντής

Το υψηλό κόστος των πρώτων υλών και

τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα οξύνθηκαν με την πανδημία. Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί πρωτοφανείς πιέσεις στην αγορά. Ενώ ο πληθωρισμός εξακολουθεί να ανεβαίνει, υπάρχουν εκτιμήσεις ότι για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του 1970 υπάρχει ο κίνδυνος εισόδου σε περίοδο στασιμοπληθωρισμού παγκοσμίως. Στον όμιλο Σαράντη παραμένουμε νηφάλιοι, έχοντας πίστη στο επιτυχημένο στρατηγικό μας πλάνο, κάνοντας στοχευμένες προσπάθειες αντιστάθμισης των κινδύνων. Ο στόχος μας είναι να διατηρήσουμε αφενός την υψηλή ποιότητα των προϊόντων μας, που μας χαρακτηρίζει, και αφετέρου να παραμείνουμε ανταγωνιστικοί, αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες του καταναλωτή.

Ο όμιλος Σαράντη, έχοντας διαγράψει μια

ιστορία άνω των πενήντα χρόνων, είναι μια από τις λίγες ελληνικές εταιρείες καταναλωτικών προϊόντων πολυεθνικού χαρακτήρα, με διαρκή γεωγραφική επέκταση και κορυφαία brands. Διατηρεί έντονη δραστηριότητα σε δώδεκα χώρες (Ελλάδα, Πολωνία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Σερβία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Πορτογαλία και Ουκρανία), έχοντας ένα ευρύτατο δίκτυο διανομής σε περισσότερες από πενήντα χώρες. Μέσω επενδύσεων και εξαγορών, αυξάνει την διανεμόμενη αξία που επιστρέφει στην κοινωνία, ενώ βελτιστοποιεί τα προϊόντα του, με

ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ Αυγουστής Στέφας Διευθυντής Πωλήσεων Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία ξεκίνησε την πορεία της 9 χρόνια πριν την ίδρυση του «σελφ σέρβις», το 1963. Είμαστε ο μεγαλύτερος παραγωγός μπίρας στην Ελλάδα, τα προϊόντα μας εξάγονται σε 19 χώρες, ενώ διαθέτουμε τρία ζυθοποιεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, δύο ιδιόκτητα βυνοποιεία και μια μονάδα εμφιάλωσης νερού στη Λαμία. Τα σχεδόν εξήντα χρόνια της δράσης μας είναι γεμάτα με συγκι-

Αυγουστής Στέφας, Αθηναϊκή Ζυθοποιία

Γιάννα Τζίκα, ΚΟΝΒΑ

νήσεις και επιτεύγματα. Όμως, η τελευταία δεκαετία είναι ξεχωριστή, λόγω των ιστορικών της προκλήσεων. Βασικό της χαρακτηριστικό, το ασταθές περιβάλλον, Πρώτα ήταν η οικονομική κρίση, μετά η πανδημία, τώρα ο υψηλός πληθωρισμός και η ενεργειακή κρίση. Καθώς τα περισσότερα νοικοκυριά προσπαθούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, οι αγορές προϊόντων όχι πρώτης ανάγκης περιορίζεται αυτομάτως, άρα η επίπτωση στην αγορά της μπίρας είναι αναπόφευκτη.

με σκοπό την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος και την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος.

Αγωνιζόμαστε διαρκώς –και σε μεγάλο βαθ-

μό έχουμε πετύχει– να απορροφήσουμε τις αυξήσεις του κόστους παραγωγής. Κατά την ίδια λογική κάθε παρέμβαση του κράτους, που ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα είναι θετική για την αγορά. Παρά τις διαδοχικές κρίσεις ο κλάδος των τροφίμων-ποτών, ηγέτης στην ελληνική μεταποίηση, εξακολουθεί να δείχνει εξαιρετική προσαρμοστικότητα. Με όχημα την καινοτομία και την εξωστρέφεια, ανταποκρινόμαστε επιτυχώς στις προκλήσεις της διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς.

ΚΟΝΒΑ Γιάννα Τζίκα, CEO Η ΚΟΝΒΑ ΑΕΒΕ είναι μία αναπτυσσόμενη

εταιρεία, που προσπαθεί να εξελίσσεται, παρέχοντας στους καταναλωτές προϊόντα υψηλής ποιότητας και θρεπτικής αξίας. Την τελευταία τριετία πραγματοποιήσαμε επενδύσεις άνω των 4 εκατ. ευρώ και δημιουργήσαμε είκοσι νέες θέσεις εργασίας. Η επενδυτική μας δραστηριότητα συνεχίζεται με κριτήριο τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη. Η εταιρεία μας αναλαμβάνει μία σειρά κοινωνικών δράσεων,

52 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Την τελευταία διετία η κοινωνία μας έχει

επηρεαστεί σημαντικά, πράγμα που εκδηλώνεται στη συλλογική αλλαγή της σχέσης των ανθρώπων με τον καταναλωτισμό και ωθεί τις επιχειρήσεις στην επανεξέταση των προσεγγίσεών τους σε ό,τι αφορά την καινοτομία και την ανάπτυξη. Οι ανατιμήσεις, οι ασυνέχειες στην εφοδιαστική αλυσίδα, σε συνδυασμό με τη συρρικνούμενη αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, αναμένεται να οδηγήσουν τις επιχειρήσεις σε έναν νέο κύκλο συνεργασιών, με σκοπό την επίτευξη οικονομιών κλίμακος. Όμως, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν οι επιπτώσεις σε οικονομία και κοινωνία από μια πιθανή πλέον εμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού. Η συμβατική αντιμετώπισή του από τις κεντρικές τράπεζες, μέσω της αύξησης των επιτοκίων, μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την οικονομία. Η συγκυρία χρήζει άμεσων και ουσιαστικών παρεμβάσεων από τις κυβερνήσεις. Οι επιχειρήσεις έχουν μπροστά τους δύσβατο δρόμο, αλλά και μεγάλες ευκαιρίες να επιτύχουν θετικό πρόσημο για τους ανθρώπους, την κοινωνία και τον πλανήτη.

βίωση της αίγλης της τοπικής παραγωγής, κυρίως των εσπεριδοειδών προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης, όπως το περίφημο μανταρίνι Χίου. Απορροφούμε δεσμευτικά το 100% της παραγωγής του Κάμπου Χίου, δημιουργώντας χυμούς ανώτερης ποιότητας αποκλειστικά από τα φρέσκα στυμμένα εσπεριδοειδή του –δηλαδή, όχι συμπυκνωμένους χυμούς– και ήδη η σειρά των λεμονάδων μας είναι ηγέτης στην κατηγορία της. Είμαστε μια υπεραυτοποιημένη ελληνική βιομηχανία, με προσωπικό 22 ατόμων, που υποστηρίζει έμμεσα περί τις τριακόσιες οικογένειες Χιωτών καλλιεργητών. Από το 2013 αναπτύξαμε στρατηγικά την εξωστρεφή δράση της εταιρείας μας, έτσι ώστε σήμερα το 40% του τζίρου της προέρχεται από εξαγωγές σε 14 χώρες, με σκοπό το ποσοστό αυτό φέτος να ανέλθει στο 50%. Τα «νερά» της συγκυρίας στην οποία πλέ-

ουμε, είναι εντελώς αχαρτογράφητα. Όσα ζήσαμε τη δεκαετία της κρίσης δημόσιου χρέους φαντάζουν μικρά μπροστά σε αυτά της τελευταίας διετίας, με την πανδημία και τον πόλεμο στη γειτονιά μας, που έχουν ευρύτατες επιπτώσεις στις οικονομίες και τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Δεν είναι μόνο οι επαναλαμβανόμενες ανατιμήσεις, αλλά και η αδυναμία των προμηθευτών πρώτων και δεύτερων υλών να μας εξυπηρετούν στο συμφωνημένο χρόνο. Όμως βιομηχανία και λιανική οφείλουμε να πασχίζουμε για τις ισορροπίες μέσα στην τρέλα των ανατιμήσεων. Ελπίζω ότι η εταιρεία μας, όντας σε φάση ισχυρής εγχώριας και εξαγωγικής ανάπτυξης, θα αντιπαρέλθει τις δυσκολίες. 

ΚΑΜΠΟΣ ΧΙΟΥ Γιάννης Τράνταλης, CCO Η εταιρεία Κάμπος Χίου αποτελεί ουσιαστι-

κά τη συνέχεια του Αγροτικού Συνεταιρισμού Εσπεριδοκαλλιεργητών Χίου, που ιδρύθηκε 37 χρόνια πριν. Ως ιδιωτική πρωτοβουλία το 2010 αναλάβαμε επιχειρηματικά την ανα-

Γιάννης Τράνταλης, Κάμπος Χίου

ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕ Τ 20 01-2020

Τι άλλαξε την τελευταία εικοσαετία, τι έμεινε το ίδιο Η έκδοση «Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ» τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί το ιδανικό εργαλείο για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής κατάστασης του κλάδου των σούπερ μάρκετ, μέσω της ανάλυσης των δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών του. Η σύγκριση των σχετικών στοιχείων της έκδοσης του 2001 με την αντίστοιχη του 2020 είναι ενδεικτική για το πώς έχει εξελιχθεί ο κλάδος τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Αρκετά από τα δεδομένα που συνθέτουν την εικόνα του έχουν αλλάξει, όμως αρκετά άλλα παραμένουν ίδια. Αξίζει να τα σχολιάσουμε. ΤΟΥ ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΙΟΣΕ

K

αταρχάς σε ό,τι αφορά τις

πωλήσεις, είναι σαφές ότι την τελευταία εικοσαετία οι επιχειρήσεις του κλάδου κατάφεραν να αναπτύξουν σημαντικά τις πωλήσεις του, ενώ η κλαδική συγκέντρωση αυξήθηκε επίσης σημαντικά. Ειδικά τη δεκαετία του 2011-2020 οι εξαγορές και συγχωνεύσεις ήταν αναγκαίες, προκειμένου οι δομές του κλάδου να επιβιώσουν και να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της δημοσιονομικής κρίσης. Σε κάθε περίπτωση η εξαγωγή συμπερασμά-

των από τη σύγκριση οικονομικών στοιχείων που απέχουν είκοσι έτη μεταξύ τους, θα πρέπει να γίνεται με προσοχή και λαμβάνοντας υπόψιν

54 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

την εξέλιξη των όρων του οικονομικού περιβάλλοντος. Για παράδειγμα, το 2000 οι δείκτες της φορολογίας ήταν αρκετά χαμηλότεροι συγκριτικά με σήμερα. Οι συντελεστές του ΦΠΑ ήταν στο 8% και 18% έναντι του 13% και 24% σήμερα. Επίσης το επίπεδο του πληθωρισμού ήταν διαφορετικό στην εποχή που ξεκινούσε η μετάβαση από τη δραχμή στο ευρώ. Οι συνολικές πωλήσεις των εξήντα επιχει-

ρήσεων σούπερ μάρκετ που καταγράφονται στην έκδοση του 2001, ανέρχονταν εκείνη την οικονομική χρήση σε 1.950 δισ. δραχμές ή, κατόπιν μετατροπής τους σε ευρώ, σε περίπου 5,72 δισ. ευρώ. Συγκριτικά με το σήμερα οι πωλήσεις των 34 επιχειρήσεων

που καταγράψαμε στην έκδοση του Πανοράματος για τη χρήση του 2020, ανέρχονταν σε 9,97 δισ. ευρώ, είναι, δηλαδή, αυξημένες κατά 74% σε σχέση με την έναρξη της περιόδου προ εικοσαετίας. Τα στοιχεία αυτά είναι αρκετά κοντά στα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων, που απεικονίζονται στο σχήμα 1 και δείχνουν την αύξηση του κύκλου εργασιών του κλάδου κατά 83% στη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου. Η αύξηση αυτή είναι φαινομενικά μεγάλη, αλλά σε ετήσια βάση δεν υπερβαίνει ως ρυθμός ανάπτυξης το 2%, ενώ, αν ληφθεί υπόψιν ο πληθωρισμός, η ανάπτυξη είναι ακόμα μικρότερη. Σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτή η περιορισμένη ανάπτυξη ανακλά τις δυσχέρειες της περιόδου της δημοσιονομικής κρίσης αλλά και προ αυτής, από το 2008, οπότε η ύφεση άρχισε να πλήττει την οικονομία. Στο πλαίσιο αυτό, οι κλαδικές πωλήσεις εμφάνισαν κάμψη μεταξύ 2008 και 2016. Βέβαια, συγκριτικά με τα μικρά καταστήματα

πώλησης τροφίμων η πορεία των σούπερ μάρκετ είναι σαφώς πιο επιτυχημένη. Στο σχήμα 1 φαίνεται ότι οι πωλήσεις των υπόλοιπων καταστημάτων τροφίμων την εικοσαετή αυτή περίοδο όχι μόνο δεν παρουσίασαν αύξηση, αλλά μειώθηκαν κατά 9%. Αυτή η τάση «μεταφοράς» τζίρου από τα μικρότερα καταστήματα στα μεγαλύτερα, που είναι διεθνής, συν τω χρόνω τείνει στο διπλασιασμό του ποσοστού των πωλήσεων τροφίμων από τα σούπερ μάρκετ, καθώς το μερίδιό τους από 25%-30% το 2001 διαμορφώθηκε περίπου στο 50% το 2020. Το ποσοστό αυτό, πάντως, και πάλι υπολείπε-

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ται των αντίστοιχων μεριδίων του κλάδου σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές αγορές, όπου στην οργανωμένη λιανική αναλογεί το 80% ή και το 90% του τζίρου των τροφίμων και της αγοράς των FMCG γενικότερα. Ειδικά την περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης είναι σαφές, πάντως, ότι το οργανωμένο λιανεμπόριο κατάφερε να ανταποκριθεί πολύ καλύτερα στις ανάγκες του Έλληνα καταναλωτή, χάρη στις οικονομίες κλίμακος και τα επίπεδα παραγωγικότητας που κατάφερε να πετύχει.

Η ΠΟΡΕΊΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΈΝΤΡΩΣΗΣ

Το αξιοσημείωτο είναι ότι από τις δέκα με-

γαλύτερες εταιρείες το 2001 μόλις οι πέντε επωνυμίες παραμένουν εν δράσει σήμερα, καταλαμβάνοντας θέσεις στην πρώτη πεντάδα στην κλίμακα ισχύος του ανταγωνισμού. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τις εταιρείες Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτης (ΕΥΣ), Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος, Metro, Δ. Μασούτης και Πέντε. Την μεγαλύτερη ανάπτυξη

πωλήσεων στη διάρκεια της εικοσαετίας εμφανίζει η ΕΥΣ με αύξηση 381% και ακολουθούν η Metro με 320%, η Δ. Μασούτης με 256%, η Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος με 225% και, τέλος, η Πέντε με 122%. Αναμφίβολα σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτά

τα υψηλά ποσοστά ανάπτυξης των πωλήσεων οφείλονται στις εξαγορές και συγχωνεύσεις κλαδικών επιχειρήσεων την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, η διαδικασία της συγκέντρωσης

Πίνακας 1: Kύκλος εργασιών το 2001 και το 2020 Επωνυμία

ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

Κύκλος εργασιών 2001

Κύκλος εργασιών 2020

σε χιλ. ευρώ

σε χιλ. ευρώ

1.132.869

*

Επωνυμία

ΥΠΕΡΑΓΟΡΑ Γ. ΚΑΝΑΚΗΣ ΑΕ

Κύκλος εργασιών 2001

Κύκλος εργασιών 2020

σε χιλ. ευρώ

σε χιλ. ευρώ

20.234

*

ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε.

655.553

3.150.239

ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜ. Α.Ε. Σ.Μ. ΔΥΤ. ΘΕΣ/ΚΗ

19.758

*

Α-Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.

620.614

2.018.068

ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ ΑΕ

19.495

*

ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ ΑΦΟΙ ΑΕ

394.344

*

ΑΛΙΜΕΝΤΑ ΤΟΡ Α.Ε.Β.Ε.

16.825

*

ΜΕΤΡΟ ΑΕ

318.162

1.335.243

ΒΙΔΑΛΗΣ ΜΑΡΚΕΤ ΑΕ

16.689

*

ΑΤΛΑΝΤΙΚ

281.814

*

ΘΑΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕ

14.939

*

ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε.

248.083

882.466

ΤΡΟΦΙΝΟ ΑΒΕΕ

14.806

*

ΠΕΝΤΕ

230.802

511.539

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ S.M. Α.Ε.

14.509

17.228

DIA HELLAS Α.Ε.

186.949

*

ΑΦΟΙ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΣΕ

14.451

*

ΤΡΟΦΟ Α.Ε.

146.765

*

ΑΛΙΜΕΝΤΑ NOVA Α.Ε.Β.Ε.

14.271

*

ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ ΑΕΕΕ

132.943

*

ΜΠΙΣΚΑΣ Γ. ΑΕ

14.147

*

ΕΝΑ ΑΕ

100.918

*

ΚΟΡΥΦΗ ΑΕ

13.889

*

ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ Α.Ε.

77.551

*

ΠΕΙΡΑΪΚΟΝ ΑΕ

11.469

*

ΜΠΑΛΗΣ Α. & ΣΙΑ ΑΕ

72.885

*

ΑΣΤΗΡ ΑΕ

11.201

*

ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ Α.Ε.

71.910

172.250

ΑΦΟΙ ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΑΕ

11.179

*

ΙΝΚΑ ΧΑΝΙΩΝ

71.184

186.215

ΛΙΑΣΚΟΣ ΑΕΕ

9.587

*

ΜΠΙΣΚΑ ΑΦΟΙ Α.Β.Ε.Ε.

68.836

*

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΑΕΕ

9.455

*

ΜΑΡΚΕΤ ΙΝ ΑΕ

56.844

347.139

ΚΟΚΩΣΗΣ ΒΑΣ. - S.M. ΑΕΓΕ

9.115

*

ΑΛΦΑ ΔΕΛΤΑ ΑΕ

56.755

*

STAR ΜΑΡΚΕΤ ΠΡΙΤΣΟΥΛΗΣ ΑΕ

7.471

*

Α.Β. ΑΦΟΙ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΙ ΑΕ - S.M.

6.921

*

ΑΦΟΙ ΜΟΥΡΓΗ Α.Ε.

6.799

17.722

ΞΥΝΟΣ Α.Ε.

55.359

*

BAZAAR AE

48.694

183.497

ΛΑΡΙΣΑ ΑΒΕΕ

48.188

*

ΕΓΝΑΤΙΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ Α.Ε.

6.428

*

EXTRA ΠΡΩΤΑ ΚΑΙ ΦΘΗΝΑ Α.Ε.

43.548

*

ΠΑΥΛΑΚΗΣ ΑΕ

6.199

*

ΤΡΟΦΙΜΑ ΗΛΙΑΣ ΔΟΥΚΑΣ ΑΕ

43.374

*

ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ ΑΘ. ΑΕΒΕ

5.841

*

ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Α.Ε.

37.820

*

ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ ΑΕ

5.141

*

ΛΑΛΙΩΤΗΣ Σ.Μ. ΑΕ

4.762

*

ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤ. ΑΕ - Σ.Μ.

4.601

*

ΑΡΙΑΔΝΗ ΣΥΝ. Π.Ε. - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

36.173

*

ΓΟΥΝΤΣΙΔΗΣ ΑΕ

35.877

49.634

ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΕΠΕ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΑΡΚΕΤ

30.355

*

ΕΛΑ ΣΟΥΠΕΡ ΜΑΡΚΕΤ Α.Ε.

4.451

*

ΑΡΓΩ ΜΑΡΚΕΤ ΑΕ

29.004

*

ΣΚΟΥΡΑΣ ΤΡ. ΑΕ

3.669

*

ΚΡΟΝΟΣ Ν. ΚΑΡΑΚΙΤΣΟΣ ΑΕ

24.584

*

ΦΙΛΙΑ ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ - Σ.Μ. Α.Ε.

ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ

23.169

*

ΣΎΝΟΛΟ

ΜΕΡΙΜΝΑ ΑΕ

20.576

*

3.139

*

5.723.942

9.977.161

(*μη διαθέσιμα στοιχεία)

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 55

Πίνακας 2: Οι μεγαλύτερες εταιρείες το 2001 και το 2020 Επωνυμία

Κύκλος εργασιών 2001 σε χιλ. ευρώ

ΚΑΡΦΟΥΡ ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ

Κύκλος εργασιών 2020 σε χιλ. ευρώ

Μεταβολή

1.132.869

*

*

655.553

3.150.239

381%

Α-Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.

620.614

2.018.068

225%

ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΙ ΑΦΟΙ ΑΕ

394.344

*

*

ΜΕΤΡΟ ΑΕ

318.162

1.335.243

320%

ΑΤΛΑΝΤΙΚ

281.814

*

*

ΜΑΣΟΥΤΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α.Ε.

248.083

882.466

256%

ΠΕΝΤΕ

230.802

511.539

122%

DIA HELLAS Α.Ε.

186.949

*

*

ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε.

ΤΡΟΦΟ Α.Ε. ΣΎΝΟΛΟ ΕΤΑΙΡΕΙΏΝ ΠΑΝΟΡΆΜΑΤΟΣ

146.765

*

*

5.723.942

9.977.161

74%

(*μη διαθέσιμα στοιχεία)

Πίνακας 3: Οι κυριότεροι χρηματοοικονομικοί δείκτες το 2001 και το 2020 Οι κυριότεροι δείκτες ενεργητικού-παθητικού

2001

2020

Ρευστότητα

54,12%

57,55%

Συνολική δανειακή επιβάρυνση

82,72%

84,59%

Μακροπρόθεσμη δανειακή επιβάρυνση

14,41%

36,96%

6,23

7,59

123,76

117,11

2001

2001

Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων Μέσος χρόνος πληρωμών Οι κυριότεροι δείκτες σε ποσοστό επί των πωλήσεωνήσεων Συνολικά αποτελέσματα εκμετάλλευσης

19,95%

26,82%

Λειτουργικό κόστος

19,53%

23,40%

Λειτουργικό περιθώριο

0,42%

3,42%

Καθαρό περιθώριο

0,34%

1,91%

Απόδοση ιδίων κεφαλαίων

4,59%

17,52%

Περιθώριο προ χρηματοοικονομικού κόστους και αποσβέσεων (EBITDA)

2,53%

6,48%

μεταξύ των δέκα μεγαλύτερων εταιρειών που δραστηριοποιούντο το 2001, σε σχέση με τις πέντε που απέμειναν εξ αυτών το 2020 μεγαλωμένες κατόπιν εξαγορών, δεν διαφοροποίησαν δραματικά των αθροιστικό μερίδιο του δυναμικού τους. Έτσι, οι δέκα μεγαλύτερες εταιρείες το 2001 έλεγχαν το 74% του κλαδικού τζίρου, ενώ οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες το 2020 συγκέντρωναν το 79%. Σημειώνουμε ότι τα στοιχεία του «Πανοράματος των ελληνικών σούπερ μάρκετ» δεν περιλαμβάνουν αυτά της Lidl, δεδομένου ότι η εταιρεία δεν δημοσιοποιεί οικονομικές καταστάσεις.

56 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Την μεγαλύτερη ανάπτυξη πωλήσεων στη διάρκεια της εικοσαετίας εμφανίζει η Ελληνικές Υπεραγορές Σκλαβενίτη με αύξηση 381% και ακολουθούν η Metro με 320%, η Δ. Μασούτης με 256%, η Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος με 225% και η Πέντε με 122%

ΤΑ ΚΌΣΤΗ

Στην εξεταζόμενη εικοσαετία δεν αυξήθη-

καν μόνο οι πωλήσεις των επιχειρήσεων του κλάδου, αλλά και τα κόστη τους και μάλιστα σημαντικά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία των ισολογισμών τους, ενώ το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων το 2001 ανερχόταν στο 19,53% επί του κύκλου των εργασιών τους, αυτό το ποσοστό στα τέλη του 2020 είχε φτάσει το 23,40%. Πρακτικά το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί περίπου κατά 20% την τελευταία εικοσαετία.

Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτή την εξέλιξη.

Καταρχάς το σχετικό ποσοστό το 2001 ήταν παράλογα χαμηλό, καθώς αρκετές επιχειρήσεις λειτουργούσαν οριακά, δηλαδή με μεικτό κέρδος οριακά μεγαλύτερο του λειτουργικού τους κόστους. Ενδεχομένως αυτό είχε να κάνει με τις επιχειρηματικές εξελίξεις της εποχής, καθώς αρκετές από τις επιχειρήσεις του κλάδου προσπαθούσαν ν’ αναπτύξουν το μερίδιό τους. Μία άλλη σημαντική αιτία σχετίζεται με την αρκετά διαφορετική μορφή των δικτύων καταστημάτων της εποχής, καθώς οι αλυσίδες ήταν μάλλον πιο συγκεντρωμένες γεωγραφικά, ενώ τα καταστήματα ήταν διαφορετικού μεγέθους και δομής από τα σημερινά. Επίσης το μισθολογικό κόστος ήταν σαφώς χαμηλότερο του σημερινού, το κόστος ενέργειας ήταν επίσης πολύ χαμηλότερο, ενώ αρκετά άλλα κόστη είτε ήταν αισθητά μικρότερα, όπως το κόστος του μάρκετινγκ-διαφήμισης, είτε δεν υπήρχαν, όπως τα κόστη του ηλεκτρονικού εμπορίου, της περιβαλλοντικής διαχείρισης κ.ά., περιλαμβανομένου ασφαλώς του κόστους των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, που εγγράφηκε στην οικονομική χρήση του 2020.

Το 2001 η καθαρή κερδοφορία των αλυσίδων ανήλθε σε 0,34%, ενώ το 2020 κατ’ εξαίρεση σε 1,91%, εφόσον διαχρονικά κυμαίνεται μεταξύ 0,8% και 1,2% –με εξαίρεση τη ζημιογόνο περίοδο 2014-2016. Συνεπώς βελτιώθηκε η κερδοφορία του κλάδου, αλλά όχι σημαντικά 58 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

100

80

60

40 Μεγάλα καταστήματα τροφίμων

20

Τρόφιμα - ποτά - καπνός

και συγκεκριμένα της ανάγκης για μεγάλη κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (η οποία αυξάνει δυσανάλογα την ανάγκη πίστωσης από προμηθευτές), είναι σύνηθες φαινόμενο για τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ διεθνώς να επιτυγχάνουν δυσκολότερα θετικό κεφάλαιο κίνησης (δείκτη γενικής ρευστότητας μεγαλύτερο του 100%) σε σχέση με άλλους κλάδους, κάτι που ισχύει διαχρονικά και στην Ελλάδα. Επισημαίνουμε ότι η κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων εμφανίζεται βελτιωμένη στην αγορά του κλάδου την τελευταία εικοσαετία από 6,23 στην έναρξη της περιόδου σε 7,59 στα τέλη της.

21

20

20

19

20

18

20

17

20

16

20

15

20

14

20

13

20

12

20

11

20

10

20

09

20

08

20

07

20

06

20

05

20

04

20

03

20

20

02

0

01

της ρευστότητας του κλάδου μεταξύ 2001 και 2020. Καταρχάς η ρευστότητα διατηρείται σε αντίστοιχα επίπεδα. Συγκεκριμένα, ο δείκτης γενικής ρευστότητας στην αρχή της εξεταζόμενης περιόδου ήταν 54,12% και στο τέλος της 57,55%. Πρακτικά επιβεβαιώνεται ότι, λόγω των ιδιαιτεροτήτων λειτουργίας του κλάδου

120

20

Ενδιαφέρον έχει η σύγκριση της εικόνας

140

00

Η ΡΕΥΣΤΌΤΗΤΑ

160

20

σε ένα βαθμό τα προαναφερόμενα. Το 2001 η μέση καθαρή κερδοφορία των επιχειρήσεων του κλάδου ανήλθε σε 0,34%, ενώ το 2020 σε 1,91%. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι το σχετικό ποσοστό το 2020 είναι ασυνήθιστα υψηλό σε σχέση με τα ιστορικά στοιχεία για την κερδοφορία του κλάδου, κι αυτό επειδή το 2020 υπήρξαν συγκυριακά αυξημένα κέρδη, λόγω πανδημίας. Διαχρονικά, όμως, η κερδοφορία του κλάδου κυμαίνεται σε ποσοστά της τάξης του 0,8%-1,2%, με την εξαίρεση της περιόδου 2014-2016, οπότε καταγράφηκαν ζημιές, πράγμα που σημαίνει ότι ναι μεν έχει βελτιωθεί η κερδοφορία του κλάδου, αλλά όχι σημαντικά.

Η εξέλιξη του δείκτη κύκλου εργασιών στον κλάδο των τροφίμων 2000-2021

20

Η ΚΕΡΔΟΦΟΡΊΑ

Η κερδοφορία του κλάδου αντικατοπτρίζει

να χρηματοδοτηθούν οι σημαντικές εξαγορές της προηγούμενης δεκαετίας, οπότε ο δείκτης της μακροπρόθεσμης δανειακής επιβάρυνσης αυξήθηκε από 14,41% σε 36,96%. Αντίθετα ο μέσος χρόνος πληρωμών –ο σχετικός δείκτης εκφράζει τις βραχυπρόθεσμες εμπορικές υποχρεώσεις των αλυσίδων– μειώθηκε από τις 123,76 μονάδες στις 117,11. Πρακτικά, λοιπόν, τα στοιχεία δείχνουν ότι η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων του κλάδου με ξένα κεφάλαια τα τελευταία χρόνια πηγάζει από τις τράπεζες παρά από άλλα ξένα κεφάλαια.

ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ

Αυτό που προκύπτει από τα στοιχεία που Φαινομενικά δεν έχει αλλάξει η ρευστότη-

τα του κλάδου διαχρονικά. Πρέπει, όμως, να αξιολογήσουμε τη «χρηματοδότηση» της ρευστότητάς του. Ο δείκτης λοιπόν της συνολικής δανειακής επιβάρυνσης, που δείχνει πρακτικά την χρηματοδότηση του κλάδου με ίδια και με ξένα κεφάλαια, είναι επίσης αμετάβλητος με ένδειξη 82,72% το 2001 και 84,59% το 2020. Άρα δεν φαίνεται να μεταβλήθηκε η χρηματοδότηση μέσω ιδίων κεφαλαίων. Αυτό που μεταβλήθηκε, όμως, είναι η σύνθεση των ξένων κεφαλαίων, ήτοι ο μακροπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός και οι πιστώσεις των προμηθευτών. Σε ό,τι αφορά τον τραπεζικό δανεισμό, αυξήθηκε σε αρκετά μεγάλο βαθμό, προκειμένου

παρουσιάσαμε είναι ότι ο κλάδος των σούπερ μάρκετ κατάφερε μέσα σε μία περιπετειώδη οικονομική περίοδο να αναπτύξει τις πωλήσεις του σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο, αντλώντας κυρίως από την αδυναμία των εξειδικευμένων καταστημάτων τροφίμων να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Παράλληλα, όμως εξακολουθεί να διατηρεί χαμηλό –αν και βελτιωμένο– επίπεδο κερδοφορίας, εξαιτίας κυρίως του αυξημένου λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων την τελευταία δεκαετία. Επίσης, η ρευστότητα του κλάδου διατηρείται σε χαμηλό σχετικά επίπεδο, αλλά η διαφοροποίηση της σύνθεσης της χρηματοδότησής του δημιουργεί αισιοδοξία για το μέλλον του. 

Η οικονομική επισκόπηση της τελευταίας πεντηκονταετίας Η ελληνική οικονομία τα τελευταία πενήντα χρόνια πέρασε από φάσεις ανάπτυξης σε φάσεις στασιμότητας και ύφεσης και αντιστρόφως, με βασικό χαρακτηριστικό την επιδίωξη ήδη από τη δεκαετία του ’80 της σύγκλισης με τις οικονομίες της ΕΕ, αλλά με αντίτιμο την καθολική απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, την πίεση στα νοικοκυριά και την αυξανόμενη εισοδηματική ανισότητα. ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

O

ι τελευταίες δεκαετίες του

19ου αιώνα και οι πρώτες του 20ου είχαν σηματοδοτήσει το πέρασμα της Ελλάδας από τις πρώιμες μορφές ανάπτυξης του κεφαλαίου –εμπορικές κι εφοπλιστικές– στις βιομηχανικές και είχαν σημαδευτεί, αφενός, από την προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να σταθεροποιηθεί στα νέα γεωγραφικά όρια του ελληνικού κράτους ως επαρκούς βάσης συσσώρευσης του κεφαλαίου και, αφετέρου, από τη δυσκολία άσκησης σημαντικών οικονομικών δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Μετά τη δραματική περίοδο του Β΄ Παγκο-

σμίου Πολέμου ακολούθησε μια φάση σταθεροποίησης, που οδήγησε στην ουσιαστικότερη ενσωμάτωση του ελληνικού συστήματος στην παγκόσμια αγορά, στη στροφή στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στην ανάπτυξη του

60 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

δευτερογενούς τομέα, αλλά και στην παγίωση μιας κλαδικής διάρθρωσης της βιομηχανίας, που απέκλειε νέους κλάδους, όπως των μηχανοκατασκευών και της υψηλής τεχνολογίας. Τη δεκαετία του ’60 ως το 1973 η παραγωγική δομή της χώρας άλλαξε, προσεγγίζοντας σε σημαντικό βαθμό τις ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου. Συγκεκριμένα, η βιομηχανία υπερτριπλασίασε το ακαθάριστο προϊόν της και αύξησε τη συμβολή της στο ΑΕΠ στο 33% το 1973 (έναντι 25% το 1961), η παραγωγικότητα τριπλασιάστηκε, οι επενδύσεις υπερτετραπλασιάστηκαν σε όγκο και εξαπλασιάστηκαν σε αξία, αναπτύχθηκαν νέοι κλάδοι (χαλυβουργεία, ναυπηγεία, διυλιστήρια), ενώ πενταπλασιάστηκε η αξία των βιομηχανικών εξαγωγών.

Η ΑΡΓΟΠΟΡΗΜΈΝΗ ΆΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΊΤΕΥΣΗΣ

Η νέα μακρά φάση της ελληνικής οικονομίας

1973-2008 καθορίστηκε σε σημαντικό βαθμό από τη διεθνή οικονομική κρίση. Ειδικότερα,

το διεθνές σύστημα εισήλθε σε μια περίοδο αστάθειας και χαμηλών επιδόσεων αναπαραγωγής του κεφαλαίου, ενώ το ποσοστό κέρδους συγκριτικά με το άμεσο παρελθόν έπεσε στο μισό. Οι άμεσες επιπτώσεις ήταν ο υψηλός ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού και η ανεργία. Ωστόσο, για την Ελλάδα εξαιτίας των υψηλότερων ρυθμών της οικονομικής της μεγέθυνσης συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη ειδικά η περίοδος 1975-1979 χαρακτηρίζεται ως μια μεταβατική φάση στην εκδήλωση της κρίσης, με βασικό χαρακτηριστικό την πραγματική σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με τις περισσότερο ανεπτυγμένες οικονομίες της Δυτικής Ευρώπης. Την εν λόγω περίοδο οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων αυξήθηκαν, οι στρατιωτικές δαπάνες διογκώθηκαν (εξαιτίας της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο), η δημόσια κατανάλωση ενισχύθηκε περισσότερο από την ιδιωτική, οι δημόσιες επενδύσεις σημείωσαν κάμψη, τα έσοδα κινήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις δαπάνες, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος από 16% του ΑΕΠ το 1973 να ανέλθει στο 28% το 1979 (κατά IMF από 22% σε 22,5%). Επιπλέον, την περίοδο αυτή βελτιώθηκε πρόσκαιρα το ισοζύγιο διεθνών συναλλαγών εξαιτίας της υποτίμησης της δραχμής, της μείωσης των δασμών των ελληνικών προϊόντων προς τις χώρες της ΕΟΚ και της δασμολογικής προστασίας της ελληνικής παραγωγής.

1980-2008: Η ΕΠΟΧΉ ΤΩΝ ΑΜΦΙΘΥΜΙΏΝ

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 μέ-

χρι το 1995 η ελληνική οικονομία παρουσίασε σημάδια έντονης και παρατεταμένης κρίσης, με χαμηλούς δείκτες μεταβολής του ΑΕΠ και κυρίως με χαμηλούς δείκτες ακαθάριστων επενδύσεων ως ποσοστού του ΑΕΠ (Ι/Υ). Το

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΑΕΠ μειώθηκε για τέσσερα διαδοχικά έτη (1980-1983), η πλήρης ένταξη στην ΕΟΚ το 1981 μείωσε τη δασμολογική προστασία των ελληνικών προϊόντων, το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε εξαιτίας της μαζικής επιστροφής από τη Δυτική Ευρώπη των οικονομικών μεταναστών των προηγούμενων δεκαετιών, μαζί του όμως και η ανεργία. Επιπλέον, μεταξύ 1980 και 1985 η αποδοτικότητα των επενδυμένων ιδιωτικών κεφαλαίων έφθινε ραγδαία, πολλές επιχειρήσεις χρεοκόπησαν, ενώ οι κρατικοποιήσεις των προβληματικών επιχειρήσεων ευνόησαν μόνο τους προηγούμενους ιδιοκτήτες τους. Οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν, η φορολογική επιβάρυνση επίσης, ενώ οι καταναλωτικές και επενδυτικές δαπάνες χρηματοδοτήθηκαν από τον εξωτερικό δανεισμό. Τα δημόσια ελλείμματα και ο πληθωρισμός αυξάνονταν συνεχώς, ενώ το χρέος από 28% του ΑΕΠ το 1979 έφτασε σε 49% το 1984 (40,1% κατά IMF). Από το 1985 και μετά ακολουθήθηκε σταθεροποιητική πολιτική που συγκράτησε τη δημόσια κατανάλωση, περιόρισε τις δημόσιες επενδύσεις και πάγωσε τους μισθούς και τα ημερομίσθια. Μετά το 1987 και τη σταδιακή απελευθέρωση της κίνησης των κεφαλαίων, η κυβέρνηση αύξησε τα επιτόκια προκειμένου να αποφύγει την εκροή κεφαλαίων. Συνολικά, η αύξηση των ελλειμμάτων και των επιτοκίων, άρα και των τόκων που καταβάλλονταν, διόγκωσαν το χρέος που από 49% του ΑΕΠ το 1984 ανήλθε στο 112% του ΑΕΠ το 1993 (100,3% κατά IMF). Ο νεοκλασική οικονομική πολιτική της περιόδου 1991-1993 δεν είχε αποτελεσματικό σχεδιασμό και προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα, ενώ συνέπεσε με μια νέα φάση διεθνούς οικονομικής κρίσης και εγχώριας ύφεσης, με δυσμενέστατες επιπτώσεις στους μισθούς και το βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών.

θεαματική ήταν η αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος της εργασίας, αφού το μερίδιό της στο ΑΕΠ από 70%-75% το 1978-1983 έπεσε στο 65%-70% το 1984-1990 και σταθεροποιήθηκε στο 62% από το 1994. Η αναδιανομή αυτή συντελέστηκε από τη μείωση του εργατικού εισοδήματος, σε συνδυασμό με τη μείωση των φορολογικών συντελεστών επί των κερδών των επιχειρήσεων και την αύξηση των συντελεστών επί των εισοδημάτων της εργασίας, πράγμα που είχε αποτέλεσμα την αύξηση της εισοδηματικής ανισότητας στη χώρα. Ακολούθως, την εν λόγω περίοδο το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου παρά τη συνεισφορά της ναυτιλίας και του τουρισμού εκτοξεύτηκε και από 7,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2003 ανήλθε στο 10,5% το 2007. Οι βασικοί λόγοι ήταν η συγκριτικά ταχύτερη αύξηση της εγχώριας ζήτησης εισαγόμενων προϊόντων, ο εισαγόμενος μηχανολογικός εξοπλισμός, η αύξηση της τιμής του πετρελαίου και η απώλεια ανταγωνιστικότητας εξαιτίας του υψηλού πληθωρισμού.

Η ΧΡΕΟΚΟΠΊΑ

Οι επιπτώσεις της κρίσης του 1973, η αναι-

μική ανάκαμψη που ακολούθησε, λόγω των ασκούμενων πολιτικών, και η διεθνής κρίση του 2008 έφεραν την ελληνική οικονομία σε αρκετά δύσκολη θέση. Το δημόσιο έλλειμμα από 4,4% του ΑΕΠ το 2001 εκτινάχτηκε στο 10,1% το 2008 και κορυφώθηκε στο 15,1% το 2009, ενώ το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από 7,2% το 2001 ανήλθε στη μέγιστη τιμή του, ήτοι στο 14,3% του ΑΕΠ, το 2008. Αντίστοιχα, το δημόσιο χρέος το 2009 ανήλθε στο 127,1% του ΑΕΠ, οι χρηματαγορές απέσυραν την εμπιστοσύνη τους από την ελληνική οικονομία, τα επιτόκια δανεισμού εκτοξεύτηκαν και επήλθε η χρεοκοπία. Από το 2010 έως

τον Αύγουστο του 2018 οι κυβερνήσεις της χώρας εφάρμοσαν συνολικά δέκα πακέτα μέτρων, προκειμένου να βγάλουν την οικονομία από την κρίση και την κοινωνία από την απόγνωση. Το βασικό αφήγημα στηρίχθηκε σε δράσεις που αποσκοπούσαν, αφενός, στην ανάγκη προσαρμογής των δημοσιονομικών ανισορροπιών της οικονομίας, αφετέρου, στην προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών, που θα απελευθέρωναν την οικονομία από τις κρατικές παρεμβάσεις και θα εξασφάλιζαν την απρόσκοπτη λειτουργία του ιδιωτικού τομέα. Με επιχείρημα την είσοδο της χώρας σε μια αναπτυξιακή πορεία υιοθετήθηκαν μέτρα, που προκάλεσαν μεγάλες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, στο ύψος των μισθών και στη φορολόγηση. Ειδικότερα, μειώθηκαν οι μισθοί στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα (κατά την ΕΛΣΤΑΤ μεταξύ 2009 και 2014 μειώθηκαν κατά 37%), διευκολύνθηκαν οι απολύσεις και ενισχύθηκαν οι ευέλικτες και επισφαλείς μορφές απασχόλησης, μειώθηκαν οι δημόσιες επενδύσεις, αυξήθηκε η φορολόγηση των μισθωτών και των ελεύθερων επαγγελματιών, ενώ η υπερφορολόγηση των ακινήτων κατέληξε σε καταιγισμό πλειστηριασμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι συνολικά το 67,47% της δημοσιονομικής προσαρμογής τη δεκαετία 2010-2019, ύψους 173,6 δισ. ευρώ, προήλθε από το σκέλος των φορολογικών εσόδων. Αναλυτικότερα, η χώρα μέσα στη δεκαετία 2008-2017 έχασε συνολικά (σε σταθερές τιμές) το 26,3% του ΑΕΠ της. Η ευημερία των νοικοκυριών δέχθηκε τεράστιο χτύπημα, η κατανάλωση και οι δημόσιες δαπάνες μειώθηκαν κατά 25%, φτάνοντας το 2018 στο επίπεδο του 2005, ενώ περισσότερο επλήγη ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου. Ενδεικτικά, ενώ στη διάρκεια της περιόδου 1995-2008 οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 184%, μεταξύ των ετών 2008

Ωστόσο, από το 1996 μέχρι το 2008 η ελληνική

οικονομία μπήκε σε μια φάση «πραγματικής σύγκλισης» με τις οικονομίες της ΕΕ. Αναλυτικότερα, η ποσοστιαία μεταβολή του ΑΕΠ σε ετήσια βάση σταθεροποιήθηκε σε υψηλότερα επίπεδα από τις περισσότερες χώρες, η μακροχρόνια τάση των επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ μετατράπηκε σε ανοδική, αυξήθηκε η παραγωγικότητα της εργασίας και η κερδοφορία του κεφαλαίου (η παραγωγικότητα της εργασίας ανήλθε στο 92% του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ το ποσοστό κέρδους βρισκόταν το 2007 στα μέσα επίπεδα της περιόδου 1961-1973). Επίσης,

Ενώ την περίοδο 1995-2008 οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 184%, μεταξύ 2008 και 2017 μειώθηκαν κατά 62%. Την περίοδο 2008-2015 το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 94%, λόγω μείωσης των εισαγωγών (-30%), και οι εξαγωγές αυξήθηκαν μόλις κατά 5% Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 61

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν 1973-2021 σε σταθερές τιμές (με έτη βάσης το 2000 για την περίοδο 1973-2009 και το 2015 για την περίοδο 2010-2021), ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές έτος

%

έτος

%

έτος

%

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988

8,1 -6,4 6,4 6,9 2,9 7,2 3,3 0,7 -1,6 -1,1 -1,1 2 2,5 0,5 -2,3 4,3

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

0 3,1 0,7 -1,6 2 2,1 2,4 3,6 3,4 3,4 4,5 4,2 3,4 5,9 4,4 2,3

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

4,3 1 -2 -5,5 -10,1 -7,1 -2,5 0,5 -0,2 -0,5 1,1 1,7 1,8 -9 8,3

1989

3,8

2006

5,2

Πηγή: ΕΣΥΕ & ΕΛΣΤΑΤ, Επεξεργασία σελφ σερβις

Ελληνικό χρέος Γενικής Κυβέρνησης 1973-2021 ποσοστιαίες μεταβολές σε σχέση με το ΑΕΠ έτος

%

έτος

%

έτος

%

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988

22,0 22,5 24,1 22,5 22,5 26,7 29,3 33,6 40,1 46,6 47,1 52,4 57,1

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

73,2 74,7 80,0 100,3 98,3 99,0 101,3 99,5 97,4 98,9 104,9 103,7 101,7 97,4 98,3 109,0

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

105,4 110,7 127,1 147,5 175,2 162 178,2 180,3 176,7 180,5 179,5 186,4 180,7 206,3 193,3

1989

59,8

2006

106,4

Πηγή: IMF & ΕΛΣΤΑΤ, Επεξεργασία σελφ σερβις

και 2017 μειώθηκαν κατά 62%. Αντίθετα, την περίοδο 2008-2015 το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 94% εξαιτίας της μείωσης των εισαγωγών (-30%), οφειλόμενης στην απίσχναση των εισοδημάτων, ενώ οι εξαγωγές αυξήθηκαν μόλις κατά 5%. Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος της χώρας, από 127,1% του ΑΕΠ το 2009 ανήλθε στο 186,4% το 2018, για να

62 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

εκτιναχθεί στο 206,3% το 2020, πρώτο έτος της πανδημίας, και να αποκλιμακωθεί στο 193,3% το 2021. Στις διαρθρωτικές αλλαγές της περιόδου της κρίσης 2008-2016 καταγράφονται η μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων, ειδικά των ΜμΕ, κατά 9,4% (από τις 942.671 στις 855.346) και η τεράστια αύξηση της ανεργίας, η οποία από 7,6% το 2008 στην κορύφωσή της το 2013

έφτασε το 27,5%, για να περιοριστεί στο 19,3% το 2018. Σε ακανθώδες πρόβλημα εξελίχθηκε και το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που έφερε σε απόγνωση πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα πλήγματα της πανδημίας και του πολέμου

Κατά τους οικονομικούς ταγούς το 2019 η ελληνική οικονομία φάνηκε να εισέρχεται σε φάση επιταχυνόμενης μεγέθυνσης, αφού «η κρίση ήταν πίσω». Η νέα «Μεγάλη Ιδέα» του ελληνισμού, το σχέδιο «Ελλάδα 2.0», θα ήταν ένα στρατηγικό σχέδιο ανασυγκρότησης της συνολικά χαμένης κερδοφορίας της οικονομίας των τελευταίων ετών και διόρθωσης των παθογενειών της. Ωστόσο, στις αρχές του 2020 ξέσπασε η φονική πανδημία του Covid-19. Η παγκόσμια παραγωγή, διανομή και κατανάλωση δέχθηκαν σοβαρότατο πλήγμα, με επιπτώσεις που δύσκολα μπορεί να αποτιμηθούν επί του παρόντος. Πρώτα από όλα οι ανθρώπινες απώλειες ήταν μεγάλες, τόσο σε παγκόσμιο όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον το ΑΕΠ στη χώρα μειώθηκε το 2020 κατά 9,8% σε σύγκριση με το 2019 (από τα 183,3 δισ. ευρώ συρρικνώθηκε στα 165,3 δισ. ευρώ), οι επενδύσεις συνέχισαν την καθοδική τους τροχιά (-0,3 % σε σχέση με το 2019), ενώ το μεγαλύτερο χτύπημα ήρθε από τη μείωση των εξαγωγών κατά 21,5%, κυρίως εξαιτίας της κατάρρευσης της τουριστικής αγοράς. Ακολούθως, η πανδημία άλλαξε τις μορφές διεθνοποίησης του κεφαλαίου, δυσκόλεψε αφάνταστα τις αλυσίδες διανομής των κεφαλαίων και των εμπορευμάτων, ενώ περιόρισε τις μετακινήσεις των ανθρώπων. Ο βασικός κίνδυνος που δημιουργήθηκε για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας πηγάζει από την ενεργειακή κρίση και τις διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, που συνεπάγονται αύξηση του κόστους παραγωγής των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Οι προαναφερόμενες επιπτώσεις επιδεινώθηκαν ραγδαία από τον Φεβρουάριο φέτος εξαιτίας της έντασης του ανταγωνισμού για την αναδιανομή των παγκόσμιων αγορών, με επίκεντρο τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, αλλά και των έντονων κερδοσκοπικών τάσεων στην παγκόσμια αγορά. Οι τιμές της ενέργειας παρουσίασαν αυξήσεις μέχρι 79,3% (Μάρτιος 2022), οι οποίες διαχέονται στις τιμές πάντων των προϊόντων και υπηρεσιών σε όλο το φάσμα της οικονομίας, οδηγώντας τον ετήσιο πληθωρισμό τον Απρίλιο φέτος στο 10,2% και τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε νέα φάση απόγνωσης. 

Mera MESISNETWORK

Η εξέλιξη του καταναλωτικού προτύπου Η μεταπολεμική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας χαρακτηρίστηκε από θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης, χωρίς να λείπουν οι περίοδοι ύφεσης ή στασιμότητας. Συνολικά, όμως, η χώρα μπήκε στον κατάλογο των σχετικά προοδευμένων οικονομιών, καταβάλλοντας αέναη προσπάθεια να συγκλίνει με τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Το εγχώριο ΑΕΠ αυξήθηκε ταχύρρυθμα και το επίπεδο ζωής του ελληνικού λαού βελτιώθηκε μολονότι υπήρξαν και περίοδοι σοβαρής επιδείνωσης. ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

Τ

ο πραγματικό κατά κεφα-

λήν εισόδημα αυξήθηκε από τις 10.000 δρχ. το 1950 στις 15.800 δρχ. το 1960, στις 30.000 δρχ. το 1970, στις 43.000 δρχ. το 1980 και στις 48.000 δρχ. το 1989. Επίσης, η συνολική ατομική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε από τις 9.200 δρχ. το 1950, στις 12.900 δρχ. το 1960, στις 23.500 δρχ. το 1970, στις 33.000 δρχ. το 1980 και στις 39.000 δρχ. το 1989. Η διάρθρωση της καταναλωτικής δαπάνης καθόρισε το καταναλωτικό πρότυπο της κοινωνίας, το σύνολο δηλαδή των συνήθων επιλογών χρησιμοποίησης του παραγμένου κοινωνικού προϊόντος.

Η ΕΠΟΧΉ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΉΣ ΕΥΗΜΕΡΊΑΣ

Οι ανελαστικές δαπάνες, δηλαδή αυτές για

την αγορά προϊόντων πρώτης ανάγκης, αυξήθηκαν λιγότερο από τις δαπάνες για αγαθά ευημερίας (ταξίδια, επικοινωνίες, δαπάνες αναψυχής κ.ά.) ως δείκτης βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. Ειδικότερα, η δαπάνη για τρόφιμα ως ποσοστό της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης μειώθηκε σταθερά κατά τη μεταπολεμική περίοδο και από 42,7% το 1960 έπεσε στο 25,5% το 1989, ενώ η δαπάνη για εκπαίδευση από 1,8% το 1960 έφτασε στο 0,5% το 1989. Η συμμετοχή της δαπάνης για ένδυση-υπόδηση, αν και αυξήθηκε από 9,5% το 1960 σε 12,4% το 1970, έπεσε στο 7,2% το 1989, πράγμα που σχετίζεται μάλλον με το ότι τα σχετικά αγαθά έγιναν πιο προσιτά στο κοινό με την πάροδο του χρόνου. Η δαπάνη για ποτά αυξήθηκε από 3,4% το 1960 σε 4,8% το 1989, ενώ επίσης αύξηση καταγράφηκε στις δαπάνες για στέγαση από 12,4% το 1960 σε 14% το 1989 και για θέρμανση από 2% το 1960 σε 3,4% το 1989. Η πιο σημαντική αύξηση ως δείκτης ευημερίας ήταν αυτή της δαπάνης για

64 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ταξίδια και μεταφορές, που από 5,5% το 1960 ανήλθε στο 12,3% το 1989. Από τη σύγκριση του καταναλωτικού προ-

τύπου της Ελλάδας με το αντίστοιχο των χωρών της ΕΟΚ προέκυψαν διαφορές, που την κατέταξαν στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία κ.ά.). Ειδικότερα, η χώρα δαπανούσε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε είδη διατροφής και ειδικότερα σε λαχανικά και φρούτα, ενώ σχετικά μεγάλη ήταν η κατανάλωση κρέατος. Το συγκεκριμένο καταναλωτικό πρότυπο, με εξαίρεση τη τριετία 1991-1993 που άλλαξε επί τα χείρω, δεν παρουσίασε σημαντικές αλλαγές μέχρι το 1998. Σύμφωνα με την Έρευνα Οικογενειακών

Προϋπολογισμών 2004/2005 της ΕΣΥΕ (ΕΛΣΤΑΤ), σε σύγκριση με την αντίστοιχη έρευνα

1998/1999, προκύπτει αύξηση της πραγματικής καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών κατά 12,15%, αλλά μείωση της ανοδικής τάσης της, δεδομένου ότι η αντίστοιχη αύξηση την περίοδο 1993/94-1998/99 ήταν της τάξης του 22%. Την περίοδο 1999-2004, λοιπόν, παρατη-

ρήθηκε μια μετατόπιση των δαπανών από τη διατροφή, την ένδυση-υπόδηση, τα διαρκή καταναλωτικά και τα λοιπά αγαθά προς άλλες κατηγορίες αγαθών, κυρίως προς τις επικοινωνίες. Κατά μέσο όρο η μηνιαία καταναλωτική δαπάνη ανά νοικοκυριό ανήλθε σε 1.792,28 ευρώ. Το σχετικά μεγαλύτερο μέρος της αφορούσε είδη διατροφής (17,1%) και έπονταν οι δαπάνες για μεταφορές (12,6%), για στέγαση (10,69%), για διάφορα αγαθά και υπηρεσίες (10,57%), για ξενοδοχεία, καφενεία και εστιατόρια (9,61%), για διαρκή αγαθά (7,5%), για υγεία (7,15%), για

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

αναψυχή (5,03%), για επικοινωνίες (4,52%), ενώ το μικρότερο μέρος της δαπάνης αφορούσε την εκπαίδευση (2,86%). Στην εν λόγω έρευνα διαπιστώθηκαν διαφορετικά πρότυπα κατανάλωσης ανάλογα με τον τύπο του νοικοκυριού, αλλά και τη γεωγραφική κατανομή τους. Αξιοσημείωτες διαφορές στα πρότυπα κατανάλωσης επισημάνθηκαν μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, το μερίδιο της διάμεσης ισοδύναμης καταναλωτικής δαπάνης του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 5,9 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο της διάμεσης ισοδύναμης καταναλωτικής δαπάνης του φτωχότερου 20% του πληθυσμού. Το μέγεθος αυτής της ανισότητας, που είχε καταγραφεί και σε προηγούμενες έρευνες, δυστυχώς παρατηρείται μέχρι σήμερα.

Η ΕΠΟΧΉ ΤΗΣ ΑΚΜΉΣ

Η διάρθρωση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά κύριες κατηγορίες δαπάνης Κατηγορία δαπάνης

2004 κατανομή

2008 κατανομή

2018 κατανομή

2020 κατανομή

17,1

16,4

20,2

23,1

4

3,2

3,7

3,9

Είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά % Οινοπνευματώδη ποτά και καπνός % Είδη ένδυσης και υπόδησης % Στέγαση %

8,4

8,2

5,8

4,7

10,7

11,8

14,1

15,3 4,2

Διαρκή αγαθά %

7,5

7,1

4,4

Υγεία %

7,2

6,7

7,5

8,0

12,6

13,4

13

12,3

4,5

4,4

4,1

4,6

5

4,8

4,7

3,5

Εκπαίδευση %

2,9

3,1

3,2

3,7

Eστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία %

9,6

10,9

10,8

8,0

10,6

10

8,5

8,7

Μεταφορές % Επικοινωνίες % Αναψυχή και πολιτισμός %

Τη χρονική περίοδο 2004-2008 παρατηρή-

Διάφορα αγαθά και υπηρεσίες %

θηκε μεταβολή του καταναλωτικού προτύπου και ειδικότερα, μια μετατόπιση των δαπανών για διατροφή, ένδυση-υπόδηση, διαρκή καταναλωτικά και λοιπά αγαθά προς τη στέγαση, τις μεταφορές, την εκπαίδευση και τα ξενοδοχεία, καφενεία, εστιατόρια. Αναλυτικότερα, η μέση μηνιαία καταναλωτική δαπάνη ανά νοικοκυριό ανήλθε το 2008 στα 2.117,67 ευρώ, αυξημένη κατά 18,2% συγκριτικά µε το 2004 (6,8% σε πραγματικούς όρους). Το σχετικά μεγαλύτερο μέρος των δαπανών γινόταν για είδη διατροφής (16,4%) και για μεταφορές (13,4%) και το μικρότερο για εκπαίδευση (3,1%). Η μεγαλύτερη άνοδος καταγράφηκε στις δαπάνες για ξενοδοχεία, εστιατόρια και καφενεία (33,4%) και για στέγαση (30,2%), ενώ μείωση καταγράφηκε µόνο στις δαπάνες για οινοπνευματώδη ποτά και καπνό (4,4%). Οι μηνιαίες ποσότητες όλων των ειδών διατροφής που καταναλίσκονταν παρουσίασαν πτωτική τάση εκτός των ζυµαρικών (αύξηση12%) και του κρέατος (1,4%). Η μεγαλύτερη πτώση καταγράφηκε στα προϊόντα αρτοποιίας (15,9%) και το γιαούρτι (13,4%). Αξιοσημείωτη αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες ήταν η μείωση της κατανάλωσης σε φρούτα και λαχανικά κατά 1.598,98γρ. και 2.318,69γρ. αντίστοιχα. Το πρότυπο κατανάλωσης το 2008 συγκριτικά με το 2004, με κριτήριο τον ηλικιακό και τον εργασιακό τύπο του νοικοκυριού, δεν άλλαξε, ενώ η ανισότητα επέμεινε, καθώς το μερίδιο της διάµεσης ισοδύναμης καταναλωτικής δαπάνης του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 5,53 φορές μεγαλύτερο από

Σύνολο %

100

100

100

100

Αξία σε €

1.792,28

2.117,67

1.441,03

1331,8

1960 κατανομή

1970 κατανομή

1980 κατανομή

1989 κατανομή

42,7

34,8

28,5

25,5

3,4

3,1

3,8

4,8 5,1

Κατηγορία δαπάνης Τρόφιμα % Ποτά % Καπνός %

3,9

3,4

4,1

Ιματισμός - Υπόδηση %

9,5

12,4

10,4

7,2

12,4

11,4

12,9

14,0

Θέρμανση - Φωτισμός %

2,0

2,3

2,8

3,4

Έπιπλα - Σκεύη %

4,5

5,2

6,2

4,9

Τρέχουσες οικιακές δαπάνες %

2,3

2,4

2,5

2,6

Υγιεινή - Ατομ. Ευπρεπισμός %

3,5

5,2

4,6

4,7

Ταξίδια - Μεταφορές %

5,5

7,2

9,7

12,3

Επικοινωνίες %

0,6

1,2

2,6

3,3

Δαπάνες αναψυχής %

2,6

3,6

4,3

5,2

Στέγαση - Ύδρευση %

Εκπαίδευση %

1,8

1,3

0,7

0,5

Λοιπές δαπάνες %

6,5

6,5

6,9

6,5

100

100

100

100

12.900

23.500

33.000

39.000

Σύνολο % Αξία σε δρχ.

Πηγή: ΕΣΥΕ & ΕΛΣΤΑΤ

το μερίδιο της διάµεσης ισοδύναμης καταναλωτικής δαπάνης του φτωχότερου 20% του πληθυσμού.

Η ΕΠΟΧΉ ΤΩΝ «ΙΣΧΝΏΝ ΑΓΕΛΆΔΩΝ»

Η περίοδος 2008-2018 σημαδεύτηκε από

τη σφοδρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Τα αποτελέσματα των

πολιτικών της εσωτερικής υποτίμησης, που επιλέχθηκαν για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας, ήταν κόλαφος για τα ελληνικά νοικοκυριά, οπότε το καταναλωτικό τους πρότυπο υπέστη σημαντικές μεταβολές. Συγκεκριμένα, σε αυτή τη δεκαετία επηρεάστηκαν επί τα χείρω οι περισσότεροι και βασικότεροι προσδιοριστικοί παράγοντες της κατανάλωσης. Το 2018 οι μισθοί ήταν μειωμένοι κατά 28%

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 65

σε σχέση με το 2010, συνυπολογιζόμενων της κυριαρχίας των ελαστικών μορφών εργασίας (σε ποσοστό 54,3% το 2018 έναντι 21% το 2009), της τερατώδους ανεργίας, της υπερφορολόγησης των νοικοκυριών και της μείωσης των συντάξεων. Η πρώτη δραματική επίπτωση αποτυπώθηκε στην πτώση της μέσης μηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό από τα 2.120,4 ευρώ το 2008 στα 1.392,3 ευρώ το 2016 και στα 1.441,03 ευρώ το 2018 (μείωση σε σταθερές τιμές 38,1%). Αθροιστικά κατά το διάστημα 2008-2018 η μείωση της συνολικής δαπάνης των νοικοκυριών στέρησε από την αγορά το ιλιγγιώδες ποσό των 33,5 δισ. ευρώ, το «καλάθι της νοικοκυράς» έχασε σε τρέχουσες τιμές το 58% των διαρκών αγαθών και υπηρεσιών, το 52,3% των ειδών ένδυσης-υπόδησης, το 33,7% της αναψυχής και των προϊόντων του πολιτισμού, το 28,6% της εκπαίδευσης, το 24,1% των υπηρεσιών υγείας κ.ά. Η μικρότερη μείωση δαπανών, της τάξης του 16,2%, αφορούσε τα είδη διατροφής, η ζήτηση των οποίων εμφανίζει τη μεγαλύτερη ανελαστικότητα. Την ίδια περίοδο το ποσοστό της μέσης μηνιαίας δαπάνης επί του οικογενειακού προϋπολογισμού αυξήθηκε για τα είδη διατροφής κατά 3,8% (από 16,4% σε 20,2%), για τη στέγαση κατά 2,3% (από 11,8% σε 14,1%), για την υγεία κατά 0,8% (από 6,7% σε 7,5%) και για την εκπαίδευση κατά 0,1% ( από

Η μέση ετήσια καταναλωτική δαπάνη ανά νοικοκυριό το 2019 αυξήθηκε κατά 2,5% σε σχέση με το 2018, αλλά ήταν μειωμένη κατά 30,3% σε σχέση με το 2008, ενώ το 2020 μειώθηκε ελέω πανδημίας κατά 9,9% συγκριτικά με το 2019 και κατά 37,1% συγκριτικά με το 2008 66 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

3,1% σε 3,2%). Αντιθέτως, μείωση κατά 2,4% υπήρξε στις δαπάνες για είδη ένδυσης-υπόδησης (από 8,2% σε 5,8%). Η εξέλιξη αυτή ήταν αναμενόμενη, αφού τα νοικοκυριά κάλυπταν κατά προτεραιότητα τις βασικές τους ανάγκες έναντι των προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής ελαστικότητας. Ενδιαφέρουσες ήταν οι αλλαγές στις δια-

τροφικές συνήθειες των νοικοκυριών εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών. Συγκεκριμένα, μέχρι το 2016 παρατηρήθηκε στροφή των καταναλωτών σε φθηνότερα είδη τροφίμων, ιδίως στα αμυλούχα (ζυμαρικά, ρύζι), και ταυτόχρονα μείωση της δαπάνης για αγορές τροφίμων υψηλής αξίας, χρηματικής και διατροφικής (κρέας, ψάρι κ.ά.). Το 2017 και 2018 σημειώθηκε μια μικρή αύξηση της μηνιαίας δαπάνης για κρέας, ψάρι, καφέ, τσάι, φρούτα, χωρίς όμως ν’ αλλάζει η συνολική εικόνα του διατροφικού προτύπου αυτή τη δεκαετία. Αναφορικά με τις εισοδηματικές ανισό-

τητες, η διαφορά του πιο πλούσιου 20% του πληθυσμού της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με το 20% του πιο φτωχού εξελίχθηκε ως εξής: Το 2008 το πλουσιότερο 20% των νοικοκυριών διέθετε εισόδημα 5,9 φορές μεγαλύτερο από το φτωχότερο 20%, από το 2011 έως το 2016 η διαφορά σταθεροποιήθηκε πάνω από τις 6 φορές (το 2016 έφτασε στη μέγιστη τιμή του 6,6), ενώ το 2017 άρχισε να αποκλιμακώνεται, με αποτέλεσμα να φτάσει το 2018 τις 5,5 φορές.

Η ΕΠΟΧΉ ΤΟΥ ΠΟΛΈΜΟΥ, ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΎ ΚΑΙ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΎ

Το 2019 η μέση ετήσια καταναλωτική δα-

πάνη ανά νοικοκυριό ανήλθε στα 17.738,64 ευρώ, αυξημένη κατά 2,5% σε σχέση με το 2018, αλλά μειωμένη κατά 30,3% σε σχέση με το 2008. Αντίστοιχα το 2020 η μέση ετήσια δαπάνη ανά νοικοκυριό ανήλθε στα 15.981,96 ευρώ, μειωμένη (ελέω lockdowns) κατά 9,9% συγκριτικά με το 2019 και κατά 37,1% συγκριτικά με το 2008. Συνεπώς το καταναλωτικό πρότυπο στη χώρα

εξακολούθησε να καθορίζεται από τις επιπτώσεις της δεκαετούς κρίσης, ενώ τη μικρή τάση ανάκαμψης της μέσης μηνιαίας δαπάνης ανά νοικοκυριό τη διετία 2018-2019 την «αναπο-

δογύρισε» το 2020 η πανδημία. Στο πλαίσιο αυτό, το μεγαλύτερο μερίδιο δαπανών του μέσου προϋπολογισμού ανά νοικοκυριό το 2020 εξακολούθησε να αφορά τα είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά (23,1%), τη στέγαση (15,3%) και τις μεταφορές (12,3%), ενώ το μικρότερο αφορούσε τις υπηρεσίες αναψυχής και πολιτισμού (3,5%). Τα πρότυπα κατανάλωσης παρουσίασαν διαφοροποιήσεις ανάλογα με τον τύπο των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, τα νοικοκυριά με υπεύθυνο οικονομικά μη ενεργό ή άνεργο δαπάνησαν κατά μέσο όρο το 85,2% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας, ενώ αυτά με υπεύθυνο αυτοαπασχολούμενο-εργοδότη μισθωτών το 187,7% αυτής. Επιπλέον, τα νοικοκυριά των αγροτικών περιοχών δαπάνησαν κατά μέσο όρο 22,7% λιγότερα από τα νοικοκυριά των αστικών περιοχών, ενώ τα νοικοκυριά της Περιφέρειας Αττικής δαπάνησαν κατά μέσο όρο το 115,1% της μέσης μηνιαίας δαπάνης των νοικοκυριών της χώρας και τα νοικοκυριά της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος δαπάνησαν το 70,0% αυτής. Αναφορικά με την εισοδηματική ανισότητα, το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 4,8 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιο της μέσης ισοδύναμης δαπάνης του φτωχότερου 20% του πληθυσμού (5,4 το 2019). Ως προς τη σύγκλιση με τις χώρες της ΕΕ, η Ελλάδα προσέγγισε την Ισπανία και την Πολωνία και λιγότερο τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες. Για τα έτη 2021-2022 οι πρόδρομοι δεί-

κτες της καταναλωτικής δαπάνης, δηλαδή οι δείκτες καταναλωτικής εμπιστοσύνης και επιχειρηματικών προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο, υποδήλωναν αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ακόμα κι αν οι επιπτώσεις της πανδημίας υποτιμήθηκαν, όπως η αδυναμία κάλυψης της ζήτησης και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια που ακολούθησαν, δεν μπορεί παρά να προκαλούν έντονη ανησυχία. Το τελειωτικό χτύπημα δόθηκε με την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία το Φεβρουάριο φέτος, με απρόβλεπτες επιπτώσεις παντού στον κόσμο σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Το πρόβλημα για το μέσο ελληνικό νοικοκυριό είναι ότι πριν προλάβει να φύγει από το «σπαρτιάτικο» καταναλωτικό πρότυπο της κρίσης, η συγκυρία μηνύει πως «υπάρχουν και χειρότερα»... 

Γέννηση και μετάβαση. Πού; Το «σελφ σέρβις» είναι αυτό που λέμε «ένα ιστορικό περιοδικό» και το αντικείμενο της ειδίκευσής του, το εγχώριο οργανωμένο λιανεμπόριο των FMCG, είναι ένας σχετικά νέος κλάδος της ελληνικής οικονομίας. Η προϋπόθεση της γέννησης του πρώτου ήταν η συγκυρία της κύησης του δεύτερου σε μια περίοδο μεταβατική όχι μόνο για την ελληνική, αλλά για την παγκόσμια οικονομία. Θα εστιάσουμε, λοιπόν, το ενδιαφέρον μας στην παρακολούθηση της ενηλικίωσης του κλάδου, με παιδαγωγό, καθοδηγητή και συνεργάτη του το βιομηχανικό κεφάλαιο υπό το πρίσμα των παγκόσμιων τάσεων στην οικονομία και την οικονομική πολιτική εδώ και μισό αιώνα. Αν και δεν θ’ αποφύγουμε κάποια διεξοδικότητα, μιλώντας για την επίδραση της οικονομικής κρίσης στη γρήγορη «ωρίμαση» του κλάδου, αφού τον «ιστορήσουμε», θα στοχαστούμε λίγο το μέλλον του… ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Τ

α σούπερ μάρκετ εμφανί-

στηκαν στη χώρα στον ανησυχητικό απόηχο της άρσης του καθεστώτος του σταθερού συστήματος ισοτιμιών (1971), μετά την κατάρρευση της χούντας υπό το βάρος της «προδοσίας της Κύπρου» (1974) και ενδιαμέσως δύο μεγάλων πετρελαϊκών κρίσεων (1973 και 1979), οι οποίες ταλαιπώρησαν τις οικονομίες με άνοδο του πληθωρισμού, αναιμική ανάπτυξη, επενδυτική στασιμότητα και εμφάνιση ανεργίας (στασιμοπληθωρισμός). Η οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1970 σήμανε το τέλος της «χρυσής εικοσαετίας» της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης της Δύσης, που βασίστηκε στην κοινωνική συναίνεση κράτους-επιχειρήσεων-συνδικάτων. Και ταυτίστηκε με την ανάδυση του New Government Management, δηλαδή της απελευθέρωσης των αγορών αγαθών-εργασίας-χρήματος, και τη μεταβολή του υποδείγματος μακροοικονομικής διαχείρισης. Κοντά στα τέλη της εκείνης της δεκαετίας,

ας πούμε ενδεικτικά το 1978, το κατά κεφαλήν εγχώριο ΑΕΠ αντιστοιχούσε στο 45,2% του μέσου των χωρών της ΕΟΚ, ο αγροτικός πληθυσμός της χώρας μας ως ποσοστό είχε πέσει στο 35,1% έναντι 44,8% το 1958 κι ο αστικός πληθυσμός της ήταν στο 53,2% έναντι, αντίστοιχα, 41,9%. Μετά από μια κοινωνικοπολιτικά ανώμαλη

τριακονταετή περίοδο, σημαδεμένη αρχικά

68 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

από τη διάλυση των δομών της οικονομίας κι ύστερα από την άναρχη αστικοποίηση, τη φτώχια και την «αστυνομοκρατούμενη δημοκρατία», τη μαζική μετανάστευση και τη δικτατορία, η ελληνική κοινωνία άρχιζε να ζει καθυστερημένα τη δική της «χρυσή εποχή» του κοινωνικού κράτους και των κρατικοποιήσεων (1974-1985), ενόσω στις μητροπόλεις της Δύσης ήδη αυτή είχε τελειώσει. Μετά την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ, όμως, για πρώτη φορά συνέκλιναν οι κοινωνικές παροχές προς εκείνες των ευρωπαϊκών χωρών (δηλ. οι δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ) περίπου από 25% μεταξύ 1950 και 1974 στο 40% το 1989. Ταυτόχρονα, διευρυνόταν η μεσαία τάξη, αλλά η μεν αναιμική ελληνική βιομηχανία διαλυόταν η δε αγροτική παραγωγή διατηρούσε τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.

ΓΈΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑΧΕΊΑ ΑΝΆΠΤΥΞΗ

Όταν εκδόθηκε το 1972 το πρώτο τεύχος

του περιοδικού μας, η κατακερματισμένη εγχώρια διανομή τροφίμων-ποτών και ειδών μπακαλικής, όντας υπό ασφυκτικό αγορανομικό έλεγχο μιας αυταρχικής δημόσιας διοίκησης, εχθρικής στην ιδέα της παροχής κινήτρων για την ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων κλίμακος, ήταν επιχειρηματικά καθυστερημένη. Και με στοιχεία αρχαϊσμών, ασύμβατα με τις ανάγκες των βιομηχανικών προμηθευτών για ανεμπόδιστη διείσδυση των προϊόντων τους σε μια ζήτηση έτοιμη ν’ αγκαλιάσει το μαζικό καταναλωτικό πρότυ-

πο. Μολονότι το συνολικό μερίδιο του κλάδου στη γενική κατανάλωση ήταν ανέκαθεν υπολογίσιμο και σταθερό (το 1974 το μέσο νοικοκυριό διέθετε το 31% του μηνιαίου προϋπολογισμού του μόνο για είδη διατροφής), οι προμηθευτές του –μια πλειάδα ελληνικών και διεθνών επιχειρήσεων– ανταγωνίζονταν με υπέρογκο κόστος για την κατοχύρωση κι επέκταση των μεριδίων τους στη λιανική, συντελώντας στην ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων. Η γέννηση του σούπερ μάρκετ ήταν «η

αρχή του παντός» για την αναδιάρθρωση εγχωρίως του βιομηχανικού κεφαλαίου των FMCG, καθώς το ράφι του σελφ σέρβις ως ισχυρός πόλος έλξης προς διανομή παντός μαζικά παραγμένου ταχυκίνητου προϊόντος γενικού εμπορίου ενίσχυε και, ταυτόχρονα, γενίκευε την τάση της τυποποίησης προϊόντων και διαδικασιών διαχείρισής τους. Το βιομηχανικό κεφάλαιο με όχημα το σούπερ μάρκετ άνοιξε το δρόμο της αποψίλωσης της εγχώριας οικοτεχνικής-βιοτεχνικής παραγωγής ειδών πρώτης ανάγκης, της σάρωσης της βιομηχανίας μικρής κλίμακος του τομέα και της «κατάληψης» –με όρους τυποποίησης και μαζικής παραγωγής– παραδοσιακών αγορών, όμορων και συναφών στα είδη παντοπωλείου. Γι’ αυτό ο ανυπόμονος βιομηχανικός ανταγωνισμός επένδυσε αφειδώς στη γρήγορη και «πληθυντική» (από άποψη αριθμού επιχειρήσεων) επέκταση των σούπερ μάρκετ, καθώς εγκαινίαζαν ένα καινούργιο πεδίο ανταγωνισμού των

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

μαρκών, ασύγκριτα ευρύτερο και ζωντανότερο από ποτέ. Πράγματι ήταν η εποχή που, μαζί με την

εκτόπιση των χύμα προϊόντων, το σούπερ μάρκετ αποσπούσε και βαθμηδόν ενσωμάτωνε μερίδια αγοράς των τροφίμων ψύξης και κατάψυξης, της γαλακτοκομίας και του κρέατος, των οπωροκηπευτικών, των καλλυντικών, των οικιακών ειδών κ.ά., κατά τρόπο που επαναπροσδόρισε τα αντικείμενα δραστηριότητας πλείστων άλλων κλάδων του λιανικού και χονδρικού εμπορίου. Ήταν ακριβώς η εποχή, που τα σούπερ μάρκετ φύτρωναν σαν τα μανιτάρια στις αγορές της περιφέρειας, μεταξύ των οποίων και τα καταστήματα των πρώτων μεγάλων αθηναϊκών αλυσίδων, που άρχισαν να δικτυώνονται στα σοβαρά, μαζεύοντας σαρωτικά τον τζίρο των παραδοσιακών λιανοπωλητών πριν αρχίσουν να εξαγοράζουν τις επιχει-

Η γέννηση του σούπερ μάρκετ ήταν «η αρχή του παντός» για την αναδιάρθρωση εγχωρίως του βιομηχανικού κεφαλαίου των FMCG, καθώς το ράφι του σελφ σέρβις γενίκευε την τάση της τυποποίησης προϊόντων και διαδικασιών διαχείρισής τους ρήσεις-φιλέτα των πρώτων τοπικών σούπερ μάρκετ. Το 1976 τα σούπερ μάρκετ στη χώρα δεν υπερέβαιναν τα 80, αλλά το 1980 είχαν φτάσει τα 400 και μόλις τρία χρόνια αργότερα τα 800, οπότε υπολογίζεται ότι στο 2,5% του αριθμητικού δυναμικού των εταιρειών του νεοσύστατου κλάδου το 1983 ήδη αναλογούσε μερίδιο άνω του 45% των κλαδικών πωλήσεων.

Η ΔΎΣΚΟΛΗ ΕΦΗΒΕΊΑ

Στη νεανική φάση της γεωμετρικής προό-

δου ανάπτυξης του κλάδου, ενόσω η κρατική πολιτική εξακολουθούσε να αποκλείει την εμπορική δραστηριότητα από χρηματοδοτικά κίνητρα για λόγους μάλλον αποσόβησης των κοινωνικών επιπτώσεων από την αναδιάρθρωση της αγοράς, προμηθευτές και μεγάλοι διανομείς σκαρφίστηκαν λογής

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 69

παρακαμπτηρίους για τη γρήγορη επέκταση των οργανωμένων δικτύων διανομής. Κάπως έτσι εμπεδώθηκαν η μεταχρονολογημένη επιταγή και οι επενδύσεις εν γένει στα νέα καταστήματα των αλυσίδων με πιστώσεις των προμηθευτών, εγκαινιάζοντας με την ανοχή και συνενοχή της πολιτείας ένα άτυπο σύστημα αυτορρύθμισης των λειτουργιών της αγοράς, παράλληλο στην πολυδαίδαλη νομοθεσία και τη γραφειοκρατία της κομματικοκρατικής και δυσκίνητης δημόσιας διοίκησης. Οι δύο πόλοι του συστήματος – πολιτεία και επιχειρηματικά συμφέροντα– έμελλε να ισορροπούν επί μακρόν έκτοτε, και σε διαρκή ένταση, στη βάση των «συμφωνιών κυρίων» επί της αντιπληθωριστικής πολιτικής –του μόνιμου διακυβεύματος μιας οικονομίας με υψηλή μεν δημόσια και ιδιωτική κατανάλωση αλλά με «δίδυμα ελλείμματα» (δημοσιονομικό και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών). Τα πράγματα παρέμειναν έτσι όχι μόνο

μετά το 1987, οπότε καταργήθηκαν οι αγορανομικές διατάξεις ελέγχου των τιμών, απελευθερώθηκε η αγορά από τις διοικητικές παρεμβάσεις, αποποινικοποιήθηκαν οι αγορανομικές παραβάσεις κ.ά., αλλά και μετά το άνοιγμα της οικονομίας και την απελευθέρωση της τραπεζικής πίστωσης τη δεκαετία του ’90. Το γόρδιο δεσμό τον έκοψε αρκετά χρόνια αργότερα η πολιτική διαχείριση των δανειστών της χρεοκοπημένης Ελλάδας, μεταρρυθμίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς σε «ρυθμό» «εσωτερικής υποτίμησης»… Ο πρωταγωνιστής της αναδιάρθρωσης και

συγκεντροποίησης του βιομηχανικού κεφαλαίου όλη αυτή την περίοδο ήταν ασφαλώς οι μεγάλες, ιδίως οι πολυεθνικές, προμηθευτικές εταιρείες. Όχι τυχαία στα μέσα της δεκαετίας του ’80 τα ξένα προϊόντα (δηλ. τα εισαγόμενα και τα εγχωρίως παραγόμενα από ξένες εταιρείες) είχαν κυρίαρχη θέση σε 35 από τις συνολικά 80 κατηγορίες προϊόντων του σούπερ μάρκετ. Στο τέλος του 20ου αιώνα επί συνόλου 30 κατηγοριών τροφίμων οι ξένες μάρκες κυριαρχούσαν στις 14, ενώ στα είδη περιποίησης σώματος και προσώπου, στα απορρυπαντικά και στα είδη φροντίδας του σπιτιού είχαν συντριπτική υπεροχή στις πωλήσεις.

70 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Το 1976 τα σούπερ μάρκετ στη χώρα δεν υπερέβαιναν τα 80, αλλά το 1980 είχαν φτάσει τα 400 και μόλις το 1983 τα 800, οπότε υπολογίζεται ότι στο 2,5% του αριθμητικού δυναμικού των εταιρειών του κλάδου ήδη αναλογούσε μερίδιο άνω του 45% των κλαδικών πωλήσεων ΟΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΝΗΛΙΚΊΩΣΗΣ

Στη δεκαετία του ’90, με το τέλος της

«εφηβείας» του κλάδου στην Ελλάδα, ο κόσμος πια δεν ήταν ίδιος. Το κυρίαρχο μοντέλο ήταν τώρα οι ιδιωτικοποιήσεις, οι ευέλικτες αγορές εργασίας, η αντιπληθωριστική νομισματική πολιτική, η άρση της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και κυρίως η απελευθέρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (πλήρως από τα μέσα της δεκαετίας του ’90) σ’ ένα διεθνές σύστημα κυμαινόμενων ισοτιμιών, όπου το χρήμα –ως επενδυτικό πλέον– οδηγούσε την οικονομία, αποτιμώντας επιχειρήσεις, κράτη, προϊόντα, υπηρεσίες και νομίσματα. Με την κατάρρευση, μάλιστα, του κομμουνισμού, οι άλλοτε χώρες του στην Ευρώπη και την Ασία, όπως και οι άλλες αναδυόμενες οικονομίες (Ινδίας, Λατινικής Αμερικής, Νότιας Αφρικής), πρόσφεραν ένα ιδεώδες πεδίο διεθνοποιημένης παραγωγής και ανάπτυξης χωρίς όρια, πρόσφορο σε μια άνευ προηγουμένου κινητικότητα κεφαλαίων και ανάπτυξης του εμπορίου και των άμεσων επενδύσεων. Το νέο σχέδιο υποσχόταν την τεράστια αναδιάρθρωση της

παγκόσμιας παραγωγής σ’ ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα, υποκείμενο στους κανόνες των αγορών του χρήματος. Στο πλαίσιο αυτό, ο εγχώριος κλάδος

της οργανωμένης λιανικής άνοιξε στο διεθνή ανταγωνισμό του εμπορικού κεφαλαίου, υποδεχόμενος πρώτα τις Continent, Carrefour και Delhaize, μετά τις Lidl και Makro και κατόπιν τις Aldi και Plus, που εισήγαν την «εμπειρία αγορών» στην τεράστια σάλα πωλήσεων και στο εκπτωτικό κατάστημα. Είχε περάσει ήδη μια εικοσαετία αναδιαρθρώσεων και συγκεντροποίησης του βιομηχανικού κεφαλαίου αυτής της αγοράς –του «μετασχηματισμού» του– οπότε εκδηλώθηκε με διεθνή θεσμική ενθάρρυνση η στρατηγική στήριξή του σε επενδυτικές πρωτοβουλίες του εμπορικού κεφαλαίου στη χώρα, που απέδιδαν οικονομίες κλίμακος με διαχειριστική αποτελεσματικότητα. Αυτό το εξέφρασε ολοκληρωμένα η ίδρυση στα μέσα της δεκαετίας του ’90 του ECR Hellas, το οποίο συντόνισε τους συντελεστές της προσφοράς, εκσυγχρονίζοντας τις διαδικασίες της εφοδιαστικής αλυσίδας, καταρχάς τυποποιώντας τις. Τούτο εκ των πραγμάτων επιτάχυνε τη συ-

γκεντροποίηση του εμπορικού κεφαλαίου στον κλάδο. Τα πράγματα ήταν απλά: Αν ο λιανοπωλητής δεν ανταποκρινόταν στο επίπεδο οργάνωσης που ζητούσαν οι μεγάλοι προμηθευτές του, πλήρωνε την υστέρησή του με την υποβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς του. Οπότε ή ξεπούλαγε τα μαγαζιά του στο μεγάλο ανταγωνιστή του, που –το λιγότερο– δούλευε με καλύτερες οικονομίες κλίμακος, ή παζάρευε καλύτερους όρους συνεργασίας μαζί τους, συνασπισμένος αμυντικά με εταιρείες του μεγέθους του. Ήταν, φυσικά, η εποχή της έναρξης των

σοβαρών τριβών μεταξύ βιομηχάνων και μεγάλων λιανεμπόρων, δεδομένου ότι η αυξημένη πια εμπορική δύναμη αντάλλασσε πολύ «ακριβά» την ανάγκη των προμηθευτών για δομικό εκσυγχρονισμό των αλυσίδων. Αντιδρούσαν και μάλιστα έντονα οι ισχυροί του κλάδου, όταν οι μεγάλοι προμηθευτές πριμοδοτούσαν τους φιλόδοξα μοντέρνους πολυεθνικούς ανταγωνιστές τους παραπάνω απ’ όσο εκείνους. Πάντως, οι ακρότητες

Το super market που YΠΕΡ...ΕΧΕΙ

ΥΨΗΛΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ & ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ LEAFART

ΕΔΩ ΚΑΙ 4 ΓΕΝΙΕΣ!

Τεράστια ποικιλία, αξεπέραστη ποιότητα προϊόντων από όλο τον κόσμο & από μικρούς Έλληνες παραγωγούς!

Super Μarket Thanopoulos

thanopoulos.gr

www.thanopoulos.gr

Η κρίση επέβαλε τη συγκεντροποίηση, καταστρέφοντας όσες επιχειρήσεις βάσιζαν την ανάπτυξή τους στην πιστωτική επέκταση και τα διοικητικά της ήθη και ανέβασε στην ηγεμονία τους άλλοτε «συντηρητικούς» θιασώτες της επέκτασης με ιδίους πόρους αποφεύχθηκαν κι αυτό γιατί οι μεγάλοι προμηθευτές συνηθέστατα δούλευαν με πολύ υψηλά ποσοστά κέρδους! Να μια ελληνική «ιδιορρυθμία», που μακροημέρευσε (μέχρι τη χρεοκοπία της χώρας) ανεξαρτήτως της προόδου σχηματισμού της «κρίσιμης μάζας» αναγκαίων εκσυγχρονισμών, για την επίτευξη των ζητούμενων οικονομιών κλίμακος στη διανομή… Εν πάση περιπτώσει, πάντως, η φοβέρα και το παζάρι ήταν που κίνησαν τον τροχό του εκσυγχρονισμού των εγχώριων αλυσίδων. Έχει, ωστόσο, κάποια αξία ο αναγνώστης να

συμβουλευτεί το παράθεμα σχετικά με την έναρξη και την εξέλιξη του μετασχηματισμού του βιομηχανικού κεφαλαίου στην εποχή μας, προκειμένου να εννοήσει το συγχρονισμό του

εμπορικού κεφαλαίου προς αυτό σαν εσωτερική και αναγκαία σχέση ανταπόκρισης. Νομίζουμε ότι τα «σήματα» που δίνονται στη σχετική αναφορά είναι αρκούντως ισχυρά για την κατανόηση μιας σειράς φαινομένων στην εικοσαετία από την έναρξη της δεκαετίας του ’90. Φαινομένων όπως η ανταγωνιστική προτεραιότητα της κεντρικοποίησης των διανομών του κλάδου, της μηχανογράφησης των λιανεμπορικών αλυσίδων και της επέκτασης των εφαρμογών του category management, το κύμα των αθρόων εξαγορών ελληνικών βιομηχανιών από διεθνείς εταιρείες, η περαιτέρω συγκεντροποίηση κεφαλαίου της πολυεθνικής βιομηχανίας παράλληλα με την απόσυρση δομών των θυγατρικών τους στην Ελλάδα, η έλευση πολυεθνικών επωνυμιών λιανεμπόρων στη χώρα, η καλειδοσκοπική

μετάλλαξη και παρακμή του παραδοσιακού χονδρεμπορίου κ.ά.

ΤΈΛΟΣ ΕΠΟΧΉΣ

Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έφερε και

το τέλος του προστατευτικού πλαισίου και των «ανοχών» του διεθνούς συστήματος έναντι χωρών με ιδιορρυθμίες, όπως η Ελλάδα. Η πίεση για την απελευθέρωση των αγορών σταδιακά αυξήθηκε. Έως το 2007 το άνοιγμα των βόρειων συνόρων μας, η έλευση χαμηλόμισθων μεταναστών και η εύκολη επέκταση στα Βαλκάνια, τα χαμηλά επιτόκια και γενικότερα το ευνοϊκό κλίμα στις διεθνείς χρηματαγορές ευνόησαν τη χώρα. Ήταν η εποχή που η δημόσια και η ιδιωτική κατανάλωση έτειναν στο 80% του ΑΕΠ. Περίπου το ένα τέταρτο αυτού του ποσοστιαίου μεγέθους αναλογούσε στο γενικό τζίρο του εγχώριου λιανεμπορίου, ενώ ο τζίρος των σούπερ μάρκετ (ως κλάσμα κλάσματος της γενικής κατανάλωσης) αναλογούσε περίπου στο 5% του ΑΕΠ. Το 2008 η μέση μηνιαία δαπάνη για είδη διατροφής ανά νοικοκυριό ως έκφραση ανόδου του βιοτικού επιπέδου είχε πέσει μόλις στο 16,4% του οικιακού προϋπολογισμού. Ωστόσο, η άνοδος γενικά των εγχώριων τιμών διάβρωσε δραματικά τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, οδηγώντας το εμπορικό έλλειμμα σε δυσθεώρητα ύψη.

Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ H Γενικά η αφετηρία του «μετασχηματισμού» του βιομηχανικού κεφαλαίου, εντοπισμένη στη δεκαετία του 1980, συσχετίζεται με αναδιαρθρώσεις στο εσωτερικό του, που αναδεικνύουν τη διάρρηξη των σχέσεών του με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο ως αντίδραση στο στασιμοπληθωρισμό. Την δεκαετία αυτή η υποχώρηση της βιομηχανικής δραστηριότητας ήταν έντονη παντού, αρχικά εκδηλωμένη ως «αποβιομηχάνιση» κι εκφρασμένη στη μείωση της απασχόλησης στη βιομηχανία και την αύξησή της στον τριτογενή τομέα της οικονομίας. Μορφές αναδιάρθρωσης του βιομηχανικού κεφαλαίου ήταν η γεωγραφική μετεγκατάσταση βιομηχανικών μονάδων σε χώρες της περιφέρειας, το «κλείσιμο» πολλών κατόπιν εξαγορών και συγχωνεύσεων και η αποσυγκέντρωση της βιομηχανικής παραγωγικής διαδικασίας, με την αποκοπή μιας σειράς λειτουργών της από τις μονάδες παραγωγής (π.χ. προμήθεια πρώτων υλών, εμπορική διάθεση, οικονομική διαχείριση, δομές μάρκετινγκ και logistics) και την απόδοσή τους στον τριτογενή τομέα. Άλλη μια μορφή της αναδιάρθρωσης του βιομηχανικού

72 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

κεφαλαίου συνδέεται με τον τεχνολογικό μετασχηματισμό της παραγωγικής διαδικασίας και δη με την εισαγωγή των τεχνολογιών της πληροφορικής στο σχεδιασμό, την παραγωγή, την τυποποίηση κλπ. των προϊόντων, η οποία διαχύθηκε και στον τριτογενή τομέα, πολλές επιχειρήσεις του οποίου παρέχουν υπηρεσίες στη βιομηχανία ως εξωτερικοί συνεργάτες της, όπως τα σούπερ μάρκετ. Η εισαγωγή της πληροφορικής συνυφάνθηκε με ριζικές μεταβολές στην ίδια την οργάνωση και τη λειτουργία των βιομηχανικών μονάδων, οι οποίες, στο πλαίσιο της αποσυγκέντρωσής τους, έγιναν μικρότερες και με ευέλικτη προσαρμογή στις διακυμάνσεις της ζήτησης των προϊόντων τους. Με την εισαγωγή της πληροφορικής, ο τεχνικός καταμερισμός της εργασίας και της παραγωγής προσέλαβε οργανωτικά τη μορφή ενός δικτύου πιο εξειδικευμένων και σχετικά ανεξάρτητων βιομηχανικών μονάδων, οπότε γίνεται στο εξής λόγος για τις τοπικές και τις διεθνείς αλυσίδες αξίας. Όλα αυτά συναποτέλεσαν τη νέα μορφή διεθνοποίησης του

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Εξάλλου, παρότι η ανάπτυξη της περιό-

Η ύφεση επέβαλε την συγκεντροποίηση

Επίσης, η κρίση επέβαλε τη συγκεντρο-

δου 1994-2007 επιταχύνθηκε, δεν αφορούσε το σύνολο του πληθυσμού και των οικονομικών δραστηριοτήτων. Αν και μεγάλοι κλάδοι της οικονομίας μετασχηματίστηκαν εντυπωσιακά (χρηματοπιστωτικός, τηλεπικοινωνιών, οργανωμένης λιανικής κ.ά.), η ανεργία δεν συρρικνώθηκε. Σε αντιστάθμισμα το πολιτικό σύστημα ανέχθηκε την αυξανόμενη ανομία, την μαύρη οικονομία και τη φοροδιαφυγή, με αποτέλεσμα την υπέρογκη αύξηση του δημόσιου χρέους. Η συνέχεια είναι γνωστή.

κεφαλαίου στον κλάδο, καθώς, πρώτον, «έδιωξε» όσα πολυεθνικά επιχειρηματικά σχήματα είτε δεν είχαν προλάβει να πρωταγωνιστήσουν στην εθνική αγορά (Plus, Aldi, Makro) είτε επρόκειτο να πληρώσουν ασύμφορα υψηλό τίμημα για τον «πρωταθλητισμό» τους σ' αυτήν, αν παρέμεναν (Carrefour). Για τους δύο εναπομείναντες διεθνείς επενδυτές, τις Ahold-Delhaize και Lidl, το μόνο κριτήριο επιτυχίας από την παραμονή τους στην Ελλάδα στο εξής είναι η κυριαρχία μακροπρόθεσμα στη νομή του κλαδικού τζίρου –ήδη ελέγχουν αθροιστικά πλέον του ενός τρίτου του κλαδικού τζίρου, ενώ η κερδοφορία τους είναι αξιοζήλευτη.

ποίηση, καταστρέφοντας όσες επιχειρήσεις βάσιζαν την ανάπτυξή τους στην πιστωτική επέκταση και τα διοικητικά της ήθη. Και ανέβασε στην ηγεμονία του κλάδου τους άλλοτε παραδοσιακά «συντηρητικούς» θιασώτες της επέκτασης με ιδίους πόρους.

Η ΑΠΌΤΟΜΗ «ΩΡΊΜΑΣΗ»

Οι μείζονες πεπτωκότες του κ λάδου

(προπάντων η Μαρινόπουλος) υπήρξαν στυλοβάτες του ελληνικού επιχειρηματικού «πρωταθλητισμού», μέσω του διογκούμενου δανεισμού κατά τα κελεύσματα του κυρίαρχου υποδείγματος οικονομικής ανάπτυξης παντού στη Δύση από τη δεκαετία του '90.

Στα χρόνια των μεταμορφώσεων της

παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης πρώτα σε κρίση δημόσιου χρέους κι ύστερα και ιδιωτικού μεταμορφώθηκε και ο εγχώριος κλάδος της οργανωμένης λιανικής και χονδρικής. Η τάση συγκεντροποίησης κεφαλαίων και συγκέντρωσης των δομών του επιταχύνθηκε βίαια, σαρώνοντας τις οκτώ από τις δεκαοκτώ στην έναρξη της κρίσης ακμαιότερες επωνυμίες αλυσίδων και τείνοντας σχεδόν στο διπλασιασμό του αθροιστικού μεριδίου των τεσσάρων πρώτων στον κλαδικό τζίρο, μεριδίου που σήμερα ανέρχεται σε κάτι περισσότερο από 80%.

Ο μεν κλαδικός τζίρος ασθμαίνει τα δε καταστήματα των ισχυρότερων αλυσίδων αυξάνουν όχι απλώς αριθμητικά συγκριτικά με το προ κρίσης επίπεδο, αλλά και ως έκταση χώρου πωλήσεων, έτσι ώστε η σταθμισμένη σε επίπεδο κλάδου απόδοσή τους ανά τ.μ. μειώνεται

βιομηχανικού κεφαλαίου, που ανταποκρίνεται στον όρο «παγκοσμιοποίηση». Η ψηφιοποίηση αποτελεί το ύστερο «κύμα» της ανάπτυξης των τεχνολογιών της πληροφορικής. Με τη διεύρυνση της ψηφιοποίησης των δεδομένων και την εισαγωγή των συστημάτων μηχανών για τη διαχείριση μεγάλου όγκου δεδομένων, ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν περιορίζεται πια στη βιομηχανία, αλλά εκτείνεται και σε άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, κατά τρόπο που ο ψηφιακός μετασχηματισμός διευρύνει και εμβαθύνει την ευέλικτη οργάνωση και λειτουργία, και των βιομηχανικών μονάδων και των λοιπών επιχειρήσεων. Οι περιγραφόμενες σύγχρονες μορφές του βιομηχανικού κεφαλαίου αποτυπώνουν τακτικές της αντίδρασής του, είτε στη μείωση της κερδοφορίας του είτε της διατήρησής της, μέσω της μείωσης του κόστους, είτε της αύξησής της, μέσω της επέκτασης των αγορών και της μείωσης του χρονικού κύκλου των προϊόντων. Το μείγμα αυτών των τακτικών, πάντως,

ολοκληρώθηκε με την «χρηματιστικοποίηση» του ίδιου του βιομηχανικού κεφαλαίου, δηλαδή με την ανασυγκρότηση της σχέσης του με το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Στο πλαίσιό της, στο εξής όλες οι κρίσιμες αποφάσεις σχετικά με το ποιες βιομηχανικές επενδύσεις πρέπει να χρηματοδοτούνται και για πόσο, λαμβάνονται με κριτήρια της λογικής του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, ο χρόνος ανακύκλωσης του οποίου είναι πιο σύντομος απ’ όσο του βιομηχανικού κεφαλαίου. Ώστε, το βασικό κριτήριο των βιομηχανικών επενδύσεων ή της άντλησης κεφαλαίων από τις κεφαλαιαγορές είναι η αποτίμηση της χρηματιστηριακής αξίας της βιομηχανικής επιχείρησης – όπως, άλλωστε, κάθε εισηγμένης.

(Αναλυτικότερα βλέπε στην Έκθεση ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ 2020 με θέμα «Ψηφιακός Μετασχηματισμός και μικρές επιχειρήσεις», Δ. Γράβαρη, «Ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας και αναδιάρθρωση του κεφαλαίου»).

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 73

Ό,ΤΙ «ΜΙΚΡΌ» ΑΝΑΛΏΝΕΙ Η ΎΦΕΣΗ, ΕΠΑΝΈΡΧΕΤΑΙ ΠΡΟΣΑΥΞΗΜΈΝΟ

Η ασυγκράτητη ροπή της συγκεντροποί-

ησης κεφαλαίου στον κλάδο, που μετάλλαξε επιταχυνόμενα τη δομή του σε ολιγαρχική-ολιγοπωλιακή, είναι γέννημα της μακρόχρονης ύφεσης, της πτώσης και της στασιμότητας του τζίρου. Αυτός μόλις το 2018 επανήλθε στα όρια των επιδόσεων του κλάδου το 2015 ως αποτέλεσμα και μόνο της επανεισροής πελατών στα νεκραναστημένα καταστήματα του Μαρινόπουλου από την ΕΥΣ. Η εκτίμηση ότι οι συγκυριακά προσοδοφόρες για τον κλάδο χρήσεις του 2020 και του 2021μάλλον πρέπει να λογαριάζονται σαν βάση ανόδου του κλαδικού τζίρου, αν δεν λέγεται μόνο για να κολακέψει τους ακροατές της, τότε περιγράφει ένα μέλλον είτε μόνιμα σακατεμένης λιανικής και αγοράς ho.re.ca. είτε απίθανης ανάπτυξης κι ευημερίας… Τουλάχιστον μέχρι το 2016-2017 η κεφαλαι-

ακή συγκεντροποίηση και συγκέντρωση των κλαδικών δομών έλαβε επί το πλείστον χαρακτήρα «ανακαίνισης» επιχειρηματικών ρακών παρά συγχώνευσης αξιόμαχων οργανισμών. Η συνέχισή της μέλλει, είτε με συνενώσεις επιχειρήσεων κατά το πρότυπο των Μασούτης-SYNKA και με εξαγορές τοπικών αλυσίδων είτε με τολμήματα αναμετρήσεων μηδενικού αθροίσματος μεταξύ υγιών αλυσίδων. Σε κάθε περίπτωση το ένστικτο της επιχει-

ρηματικής επιβίωσης ωθεί ακατάπαυστα στην επέκταση, καθώς μόνο το νέο, το εξαγορασμένο και το ανακαινισμένο κατάστημα ισοφαρίζουν την αρνητική ανάπτυξη και τη στασιμότητα σε συγκρίσιμη ετήσια βάση. Όταν σ' ένα φύσει δυναμικά επεκτατικό σύστημα, όπως η οικονομία της αγοράς, ασθενεί η επέκταση της ζήτησης ως συντελεστής τροφοδοσίας του ανταγωνισμού, η ανάγκη επέκτασης ενός εκάστου λιανέμπορου συνεχίζει αδιάλειπτα και εκφράζεται σαν πόλεμος όλων μεταξύ όλων, μέχρι την εξαγορά των ασθενέστερων από τους ισχυρότερους. Τούτο αιτιολογεί, άλλωστε, το φαινομενικό

παράδοξο στην αγορά μας ο μεν κλαδικός τζίρος να ασθμαίνει (εξαιρέσει των χρήσεων 20202021), τα δε καταστήματα των 18 μεγαλύτερων αλυσίδων του κλάδου όχι απλώς ν’ αυξάνουν αριθμητικά συγκριτικά με το προ κρίσης επίπεδο (από τα 2.086 το 2009 στα 2.397 το 2020, πηγή: «Πανόραμα των ελληνικών σούπερ μάρ-

74 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

κετ»), αλλά ν' αυξάνουν και ως έκταση χώρου πωλήσεων στο σύνολό τους, με αποτέλεσμα η σταθμισμένη σε επίπεδο κλάδου απόδοσή τους ανά τετραγωνικό μέτρο να μειώνεται. Στην ανάλυσή του τούτο χάνει την παραδοξότητά του, αν ληφθούν υπόψιν ότι: Πρώτον, οι επτά μεγαλύτεροι επενδυτές

στην επέκταση δικτύων τα χρόνια της κρίσης εγκαινίασαν ως καινούργια εταιρικά καταστήματα περίπου το ένα πέμπτο των υπαρχόντων καταστημάτων του κλάδου άνω των 400τμ (ως 1.500τμ), δεδομένου ότι το λειτουργικό κόστος των μικρότερων είναι ασύμφορο. Δεύτερον, ότι στα χέρια των έξι εξ αυτών βρί-

σκεται ανακαινισμένο και «ξεσκαρταρισμένο», μετά από εξαγορές, κοντά στο μισό του δυναμικού των καταστημάτων του κλάδου, επίσης άνω των 400τμ για τον ίδιο λόγο. Με άλλα λόγια, ό,τι «μικρό» ανάλωσε η κρίση, ο ανταγωνισμός το επανέφερε προσαυξημένο σε τ.μ. χώρου. Τρίτον, ότι στο πλαίσιο αυτό, οι μεν κραταιοί

γίνονται επιλεκτικοί στην επέκταση των δικτύων τους χάριν της διασφάλισης ενός υψηλότερου επιπέδου απόδοσης ανά κατάστημα, οι δε ασθενέστεροι θυσιάζουν εν μέρει την αποδοτικότητά τους χάριν ανάσχεσης της επέκτασης των πρώτων (κρατώντας, δηλαδή, σε λειτουργία ακόμα και ασύμφορα μαγαζιά), αποδυόμενοι, ταυτόχρονα, σε προσπάθειες ακόμα ταχύτερης επέκτασης των δικτύων τους και εν γένει των δραστηριοτήτων τους σε λιανική και χονδρική. Σκοπός τους, η αναπλήρωση των απωλειών από τη χαμηλή αποδοτικότητά τους, με την πρόσκτηση νέου τζίρου. Είναι κοινή παραδοχή, πάντως, ότι τα περιθώ-

ρια οργανικής ανάπτυξης (με όρους συγκράτησης του λειτουργικού κόστους στον κλαδικό μέσο όρο) έχουν στενέψει για όλους.

ΠΌΛΕΜΟΣ ΤΙΜΏΝ; Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΊΑ ΛΈΕΙ «ΌΧΙ»

Ο εξελισσόμενος ανταγωνισμός σε «πόλεμο

τιμών», ενόσω η υποψία για επανεμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού δημιουργεί δέος, απαιτεί υπερεπένδυση στη μείωση των τιμών λιανικής, για την οποία η βιομηχανία δεν συγκατατίθεται. Ήδη έχει πληρώσει πανάκριβα ως τώρα την ανασύσταση των δικτύων του κλάδου –φτάνει να αναλογιστεί κάποιος ως άθροισμα τα ανακαινισμένα, μετά από εξαγορά, και τα νέα καταστήματα στον κλάδο υπό συνθήκες ύφεσης του τζίρου. Μάλιστα, το πολυεθνικό τμήμα της, που αποχώρησε από τη χώρα, δεν φαίνεται να έχει να κερδίσει διαχειριστικά κάτι περισσότερο από την περαιτέρω συγκεντροποίηση κεφαλαίου στη διανομή, εφόσον ήδη έχει συγκεντρώσει στις υφιστάμενες δομές του κλάδου το προϊόν της για την ικανοποίηση όλης της αγοράς. Και για την εγχώρια βιομηχανία μια περεταίρω συγκεντροποίηση της λιανικής υπό συνθήκες πάσχουσας ζήτησης είναι απευκταία. Πρώτα απ' όλα για τη μικρή βιομηχανία, δηλαδή τις 950-1.050 τοπικές εταιρείες παραγωγής τροφίμων στη συντριπτική πλειονότητά τους, που συμμετέχουν με μερίδιο γύρω στο 20% στον κλαδικό τζίρο των FMCG: Αν σκεφτεί κανείς ότι κάμποσες από αυτές κατάφεραν να αποκτήσουν πανελλήνια διανομή κατόπιν επιλογής κυρίως των μεγάλων αλυσίδων να τοποθετούν τα προϊόντα τους για λόγους διαφοροποίησης στα ράφια τους, ο «πόλεμος τιμών» σημαίνει τον υποβιβασμό των μαρκών τους από άποψη κατηγορίας τιμής σ' εκείνη των PL. Το επόμενο βήμα τους ποιο θα είναι; Το φασόν κι ο μαρασμός; Ούτε τις περίπου εξήντα μεγάλες και μεσαίες

εθνικής διανομής ελληνικές βιομηχανίες, που παράγουν περίπου το 30% του εθνικού τζίρου των FMCG, συμφέρει ο «πόλεμος τιμών». Άλλωστε, αρκετές απ’ αυτές ελλείψει τραπεζικής στήριξης «χρηματιστικοποιούνται» εξ ανάγκης

Ο εξελισσόμενος ανταγωνισμός σε «πόλεμο τιμών», ενόσω η υποψία για επανεμφάνιση του στασιμοπληθωρισμού δημιουργεί δέος, απαιτεί υπερεπένδυση στη μείωση των τιμών λιανικής, πράγμα για το οποίο η βιομηχανία δεν συγκατατίθεται

Νο 26 - ΦΘΙΝΌΠΩΡΌ 2022

Για 26η χρονιά κυκλοφορεί από το περιοδικό σελφ σέρβις η ετήσια έκδοση ανάλυσης των εξελίξεων στον κλάδο των σούπερ μάρκετ Το Πανόραμα των Ελληνικών Σούπερ Μάρκετ αποτελεί την έκδοση αναφοράς για επιχειρήσεις και οργανισμούς που ενδιαφέρονται να έχουν πρόσβαση σε αναλυτικά δεδομένα σχετικά με: • Tα βασικά οικονομικά μεγέθη και δείκτες των επιχειρήσεων του κλάδου • Tην εξέλιξη του δικτύου των αλυσίδων πανελλαδικά, ανά γεωγραφική περιοχή • Την πορεία των σημαντικότερων επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ και ομίλων αγορών το 2020 και τα μελλοντικά τους πλάνα • Την εξέλιξη σημαντικών μεγεθών της ελληνικής οικονομίας, που επηρεάζουν την πορεία του κλάδου • Τα γενικά στοιχεία των επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ

Πληροφορίες: Κατερίνα Μπουσμπουκέα, E: kbousboukea@boussias.com, Τ: +30 210 661 7777 (εσωτ. 128)

(μέσω της εισόδου των funds) και οι νέοι τους μέτοχοι δεν φαίνονται διατεθειμένοι να πριμοδοτούν «πολέμους», χωρίς χειροπιαστή ή ορατή ωφέλεια. Ένας «πόλεμος τιμών» στη λιανική αιτιο-

λογείται συνήθως ως εγχείρημα εκκαθάρισης των δομών περιττού κόστους της διανομής, που επιβαρύνουν τη βιομηχανία –κι αυτή βρίσκει πάντα τον τρόπο της να κάνει τη βούλησή της, βούληση των πελατών της. Όταν συμβαίνει, όμως, οι σκοποί της συγκεντροποίησης του εμπορικού κεφαλαίου να αυτονομούνται από τους σκοπούς της βιομηχανίας, κατ’ ανάγκην οι ανταγωνισμοί του στηρίζονται κυρίως στα κέρδη των εμπόρων. Τούτο κλονίζει άμεσα τη χρηματοοικονομική ευρωστία τους, ανοίγοντας το δρόμο της ηγεμονίας, μέσω εύκολων εξαγορών, στους πιο εύρωστους. Επειδή, ωστόσο, ένας τέτοιος «πόλεμος» συντελεί στην καταστροφή κι όσων βιομηχανιών υποκύπτουν στις πιέσεις των μεγάλων της διανομής, ενθαρρύνει την αβρόχοις ποσίν περαιτέρω συγκεντροποίηση και του βιομηχανικού κεφαλαίου. Συνεπώς τέτοιοι «πόλεμοι» καταλήγουν να υπηρετούν υπέρτερα ανταγωνιστικά βιομηχανικά συμφέροντα, η αποτύπωση των οποίων στοιχειώνει στο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας... Όλα αυτά, φυσικά, απηχούν σημερινές ανη-

συχίες λιανεμπόρων και βιομηχάνων, εφόσον καλούνται να πάρουν θέση, χωρίς καν να μπο-

ρούν να υποθέσουν το βάθος του ορίζοντα της οικονομικής δυσπραγίας, στον οποίο εκ των πραγμάτων θα κριθούν οι αντοχές τους βάσει όσων πράττουν τώρα. «Σαράντα και πενήντα τοις εκατό εκπτώσεις; Σήμερα; Είναι πρόκληση!», ακούσαμε κάποιον…

ΣΕ ΚΛΟΙΌ ΟΙ ΜΙΚΡΟΊ ΚΙ ΟΙ ΜΙΚΡΌΤΕΡΟΙ

Όλα τα τελευταία χρόνια ευνοείται ως πρό-

σφορο πεδίο δράσης των μεγάλων του κλάδου η συγκέντρωση των δομών τροφοδοσίας της πολυπληθούς βάσης των μικρών της αγοράς, με αποσυνθετικές συνέπειες για τους ομίλους αγορών και το παραδοσιακό χονδρεμπόριο. Αυτό επιχειρείται, πρώτον, με την επέκταση των δικτύων του franchising, μέσω του οποίου επιχειρείται η εκπόρθηση του πυκνοκατοικημένου αστικού χώρου. Δεύτερον, με τις «χαλαρές» συμφωνίες τροφοδοσίας μεγάλων ομάδων λιανοπωλητών από κραταιές αλυσίδες που ειδικεύονται και στη χονδρική, παρέχοντας υπηρεσίες μάρκετινγκ και μηχανογράφησης. Τρίτον, ακόμα και μέσω πωλήσεων χονδρικής αρκετών μεγάλων σούπερ μάρκετ, που εξυπηρετούνε δομές ho.re.ca. και μικρούς λιανοπωλητές. Τέταρτον, μέσω των cash & carry, που αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές τους ανάλογα, φροντίζοντας να διευρύνονται οι ευκαιρίες, όπως και τα όρια των υπηρεσιών τους έως αναιρέσεως των ταυτοτικών στοιχείων του ίδιου του cash & carry.

Η υπαγωγή στους μεγάλους του κλάδου

όλο και μεγαλύτερων μερίδων του χονδρεμπορικού κέρδους από τις δραστηριότητες των μικρών της αγοράς, όσο η εγχώρια ζήτηση υποφέρει και το παραγωγικό μοντέλο της οικονομίας δεν αλλάζει, αποβαίνει η ασφαλέστερη συνθήκη για τα συμφέροντα και της βιομηχανίας και των μεγάλων εμπόρων. Αφενός, γιατί η πώληση τοις μετρητοίς απαλλάσσει από το επιχειρηματικό ρίσκο ή εν πάση περιπτώσει, ακόμα και η ελεγχόμενη πίστωση έχει μεγάλη διασπορά κινδύνου. Αφετέρου, γιατί η λιανική των τροφίμων-ποτών έλκει περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο τους μικροεπενδυτές ως η πιο ασφαλής λύση αυτοαπασχόλησης (π.χ. η μικρή επιχειρηματικότητα του ho.re.ca., ιδίως μετά το στραπάτσο της πανδημίας, είναι πεισμένη γι’ αυτό). Σε συνδυασμό δε με το γεωφυσικό ανάγλυφο της χώρας, τις ιδιομορφίες της αστικής ανάπτυξης στην περιφέρεια κι ασφαλώς τον τουρισμό, εντέλει ευνοείται όχι η «εκλογίκευση του αριθμού των σημείων πώλησης αντίστοιχα με τα ισχύοντα στην Ευρώπη», όπως λένε οι ειδήμονες, αλλά η αδιάκοπη ροή μικροεπενδύσεων στον ευρύτερο κλάδο, μέχρι να φαγωθεί και το τελευταίο σεντς (μαζί με τα όνειρα) της «μεσαίας τάξης» της χώρας. Θα μπορούσε με αυτά, να έχει κλείσει ο επί-

λογος. Αλλά όχι.

ΤΙΘΕΤΑΙ ΘΕΜΑ ΤΑΣΕΩΝ «ΑΠΟΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ»; Η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος το 2008 και η διάσωσή του με δημόσιο χρήμα ακύρωσε την ιδέα της δυνατότητάς του να αυτορυθμίζεται, χωρίς κανόνες και κρατική επιτήρηση. Μετά από αυτό, οι κανόνες του διεθνούς συστήματος εν μέρει άλλαξαν και το διεθνοποιημένο χρηματοπιστωτικό σύστημα προσαρμόστηκε, δρώντας λιγότερο επιθετικά και επιβραδύνοντας την παγκοσμιοποίηση. Η διαχείριση της κρίσης του 2008 οδήγησε σε μάλλον ήπια ύφεση στις ανεπτυγμένες χώρες, προκαλώντας, ωστόσο, βίαιες πολιτικές λιτότητας ιδίως σε περιπτώσεις χωρών «κρίσης χρέους», όπως η Ελλάδα. Στο εξής, πάντως, η επιβράδυνση της παγκοσμιοποίησης έγινε αισθητή, πράγμα που το ενίσχυσε η «παγωμάρα» της παγκόσμιας οικονομίας για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Παρά την ανάκαμψη πέρυσι των οικονομιών Κίνας, ΗΠΑ και ΕΕ εμφανίστηκαν σημαντικές αρρυθμίες στις αλυσίδες αξίας και τις μεταφορές, καθώς και προβλήματα επάρκειας πρώτων υλών. Σημασία έχει ότι η διαχείριση της

76 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

πανδημίας και η ανάκαμψη από τις επιπτώσεις της έγινε και πάλι με την αλλαγή του υποδείγματος οικονομικής πολιτικής, εκφρασμένη στη στήριξη των εισοδημάτων, των δημόσιων δαπανών και των ελλειμμάτων, στη νομισματική χαλάρωση, την απεριόριστη προσφορά χρήματος και την απόσυρση των πολιτικών λιτότητας. Όπως εκτιμούν οι οικονομικοί αναλυτές, οι εν λόγω αλλαγές σε συνθήκες έντονων πληθωριστικών πιέσεων (6,5% παγκοσμίως και 10% σε ΗΠΑ και ΕΕ) φέρνουν στα όριά της τη νομισματική επέκταση και τα δημοσιονομικά ελλείμματα, θέτοντας όρια στις δυνατότητες περαιτέρω στήριξης της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Αλλά η επαναφορά στις σκληρές πολιτικές λιτότητας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το βαθμό της δυσκολίας τον αυξάνει και η γεωπολιτική κρίση στην Ουκρανία, καθώς δημιουργεί ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη με ένταση του πληθωρισμού, αλλά και επισιτιστική κρίση πρωτίστως και κυρίως στις φτωχές χώρες.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Το μέλλον είναι άδηλο, αλλά η ρομποτική μάλλον θα «δέσει» τα δίκτυα πωλήσεων στη λογική της βιομηχανίας σαν φυσική της προέκταση. Ίσως μετά από μερικές δεκαετίες να έχει αναπροσδιοριστεί και η διάκριση μεταξύ βιομηχανικού κι εμπορικού κεφαλαίου ΨΗΦΙΑΚΌΣ Ο ΕΠΊΛΟΓΟΣ…

Η χρηματιστικοποιημένη φύση του βι-

ομηχανικού κεφαλαίου, έχοντας ήδη τώρα την επενδυτική υποχρέωση να σηκώσει το κόστος του αναπροσανατολισμού της παγκοσμιοποίησης, είναι προφανές ότι θα ζητήσει περισσότερη εξειδίκευση, μεγαλύτερη ευελιξία και νέες οικονομίες κλίμακος από τους συνεργάτες της. Κι ο ψηφιακός μετασχηματισμός, που τον ριζοσπαστικοποιούν τα χρόνια της πανδημίας, όπως έδειξε η θυελλώδης ανάπτυξη των ηλεκτρονικών πωλήσεων παντού στον κόσμο, θα είναι στα σοβαρά πια το νέο πεδίο ανταγωνισμού για το εμπορικό κεφάλαιο… Αν και κανείς δεν μπορεί να εικάσει το μέλ-

λον, δίνεται η εντύπωση μιας κολοσσιαίας μετάβασης του οικονομικού συστήματος σε

μια νέα εποχή, ανάλογης, ίσως, έντασης κι έκτασης με εκείνη του περάσματος από την ατμομηχανή στη μηχανή εσωτερικής καύσης. Τέτοιου είδους μεταβάσεις δεν φέρνουν απλώς άρδην αλλαγές στις δομές της οικονομίας, αλλά «αναδημιουργούν» μέχρι και την ίδια την ανθρώπινη υποκειμενικότητα. Κι αν έστω δούμε μόλις ένα κλάσμα απ’ όσα

υπαινισσόμαστε τα επόμενα χρόνια, το μόνο βέβαιο είναι ότι το εθνικό βιομηχανικό κεφάλαιο θα δεχθεί πρώτο τις αφόρητες πιέσεις αμφισβήτησης της ανταγωνιστικότητάς του. Οπότε κι αυτό –μετρώντας ασφαλώς θύματα και περισσότερους μετόχους εξ αλλοδαπής– θ’ απαιτεί από τους συνεργάτες του όσα και το διεθνές βιομηχανικό κεφάλαιο. Κι αν δεν μπορούν αυτοί να τα ικανοποιήσουν, θα μπορέσουν οι υπερεθνικοί πρωταγωνιστές στις

Τίθεται, τάχα, θέμα τάσεων «αποπαγκοσμιοποίησης», ενόσω μάλιστα πυκνώνουν απειλητικά στον παγκόσμιο ορίζοντα τα σύννεφα ενός νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ Δύσης και Ανατολής; Οι διεθνείς αναλυτές επισημαίνουν, πρώτον, το ρεκόρ πέρυσι στις αμοιβαίες άμεσες ιδιωτικές επενδύσεις ΚίναςΗΠΑ παρά τις οικονομικές αψιμαχίες και την ένταση στις σχέσεις τους και παρά την αφύπνιση εν γένει των οικονομικών εθνικισμών. Δεύτερον, υπογραμμίζουν ως αδιαφιλονίκητα σημαντικότερο ενοποιητικό στοιχείο της παγκόσμιας οικονομίας το διεθνές νομισματικό σύστημα, με κέντρο τη FED και, σε μόνιμο συντονισμό μαζί της, την ΕΚΤ άνευ άλλης σοβαρής προοπτικής. Τρίτον, επισημαίνουν τη συμπεριφορά των πολυεθνικών εταιρειών τα τελευταία χρόνια, που δηλοί προσπάθειες προσαρμογής τους σε μία μεταβαλλόμενη γεωγραφία της παγκοσμιοποίησης, με γενική τάση την ενίσχυση των συναλλαγών εντός ευρύτερων περιφερειών του πλανήτη. Ειδικότερα, διαπιστώνουν

καινοτομίες των διανομών. Και θα μπορέσουν χωρίς κραδασμούς: μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων! Πας μη έτοιμος να τους ανταγωνιστεί μεταξύ των εγχώριων «παικτών», θα τους δεχτεί μετά χαράς στη μετοχική του σύνθεση, …αν είναι καλός και του κάνουν τη χάρη να μείνει. Η κλίμακα της εικόνας θα έχει αλλάξει: Στη θέση του τοπικού φιλόδοξου λιανέμπορου της δεκαετίας του ΄70 θα είναι πια ο εθνικός λιανέμπορος και στη θέση του τότε εθνικού, ο υπερεθνικός «παίκτης», που θα διανέμει από τις ίδιες δομές πολύ περισσότερα είδη απ’ αυτά του σούπερ μάρκετ, πολύ ταχύτερα και με μικρότερο κόστος, ωθώντας στον εκ νέου επαναπροσδιορισμό των κλαδικών αντικειμένων της λιανικής, ίσως και του τυπικού σούπερ μάρκετ… Το μέλλον είναι άδηλο, αλλά η ρομποτική

μάλλον θα «δέσει» τα δίκτυα πωλήσεων στη λογική της βιομηχανίας σαν φυσική της προέκταση. Ίσως μετά από μερικές δεκαετίες να έχει αναπροσδιοριστεί και η διάκριση μεταξύ βιομηχανικού κι εμπορικού κεφαλαίου, όπως τουλάχιστον την εννοούμε σήμερα, κανείς δεν ξέρει. Ίσως να τα διαβάζει αυτά κάποιος από την άκρη

της επόμενης πεντηκονταετίας και να κουνάει το κεφάλι του. Επιδοκιμαστικά άραγε; Με κατανόηση και συμπάθεια ή αφ’ υψηλού; Κανείς δεν ξέρει. 

μια μεγάλης κλίμακας αναδιάρθρωση, καθώς αρκετοί επιχειρηματικοί όμιλοι εγκαταλείπουν τις θέσεις τους σε κάποιες χώρες και επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιφερειακές οικονομικές οντότητες. Αυτό συμβαίνει ενόσω, με τη συνδρομή των σύγχρονων τεχνολογιών, ενισχύεται η τάση, αφενός, ενός πληρέστερου ελέγχου των αλυσίδων παραγωγής και, αφετέρου, μιας επιλεκτικής επιστροφής τμημάτων της παραγωγής στις δυτικές οικονομίες. Αλλά όλα αυτά έχουν κόστος… Παρομοίως στη γεωργία διαπιστώνεται μια τάση ενίσχυσης της σχετικής αυτάρκειας κι ακόμα εμφατικότερα, στους τομείς της ενεργειακής και της «πράσινης» μετάβασης. Εντέλει φαίνεται ότι το οικονομικό κόστος της «αποπαγκοσμιοποίησης» είναι μεγάλο και με σημαντικό αντίκτυπο σε τιμές, κόστη, πληθωρισμό και ζήτηση. Στο πλαίσιο αυτό, πολλοί διεθνείς αναλυτές είναι μάλλον συγκρατημένοι σχετικά με το ενδεχόμενο ριζικής αντιστροφής των τάσεων στην παγκόσμια οικονομία.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 77

ΘΕΣΜΙΚΑ

Κυκλική οικονομία, ένα εργαλείο επιβίωσης για το λιανεμπόριο Το σημερινό γραμμικό μοντέλο της παραγωγής φαίνεται να είναι η αιτία των κύριων περιβαλλοντικών προβλημάτων –της κλιματικής αλλαγής και της συσσώρευσης των πλαστικών απορριμμάτων– και είναι εξαιρετικά μη βιώσιμο και από περιβαλλοντική και από οικονομική άποψη. Η κυκλική οικονομία συνιστά μια εναλλακτική λύση στο υφιστάμενο γραμμικό μοντέλο και αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία, τόσο κατά την άσκηση κεντρικών οικονομικών και περιβαλλοντικών πολιτικών όσο και στην επιχειρηματικότητα, με σκοπό τη μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

ς κυκλική οικονομία ονομάζουμε ένα σύστημα, στο πλαίσιο της λειτουργίας του οποίου αίρεται η έννοια του «τέλους του κύκλου ζωής» των υλικών, εφόσον αυτά μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν μετά την πρώτη χρήση τους ή να ανακυκλωθούν, ώστε να ανακτηθούν, ή έστω να περιοριστεί η χρήση τους κατά τις διαδικασίες της παραγωγής, της διανομής και της κατανάλωσης. Η κυκλική οικονομία αποβλέπει στην επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, με όρους ποιότητας περιβάλλοντος, οικονομικής ευημερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές. Στο άρθρο αυτό θα επικεντρωθούμε στη σχέση της με το λιανικό εμπόριο, που αναμένεται να είναι ολοένα και πιο έντονη τις επόμενες δεκαετίες.

Ω

Καθώς εκατομμύρια καταναλωτές αγοράζουν κάθε μέρα από τα σούπερ μάρκετ –τα οποία συμβάλλουν σημαντικά στην παραγωγή αποβλήτων–, οι λιανοπωλητές καλούνται να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στην εφαρμογή και εμπέδωση της κυκλικής οικονομίας(i). Μια αναζήτηση στο διαδίκτυο έδειξε ότι από τους 25 κορυφαίους Ευρωπαίους λιανοπωλητές, οι δέκα προβάλουν ήδη στις ιστοσελίδες τους τη δέσμευσή τους για τη μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία. Ωστόσο, για να είναι βιώσιμες οι επιχειρηματικές στρατηγικές τους, θα πρέπει να συνοδεύονται από ουσιαστικές αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά, δηλαδή οι πελάτες να ανταποκρίνονται θετικά στα σχετικά μηνύματά τους. Η πρώτη οργανωμένη συμβολή του λιανεμπορίου (ii) έχει να κάνει με τη χρήση των λεγόμενων «κοντόληκτων» τροφίμων και

78 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

με την πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων τροφίμων, μέσω των κατάλληλων στρατηγικών μάρκετινγκ και πώλησης (iii).

ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΈΣ ΓΊΝΟΝΤΑΙ ΠΙΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΟΊ

Η πανδημία του κορονοϊού έχει εντείνει τις ανησυχίες των ανθρώπων σχετικά με την κλιματική κρίση κι αυτό έχει φέρει στο κέντρο του ενδιαφέροντος το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των προϊόντων και των υπηρεσιών που αγοράζουμε. Οι καταναλωτές αναζητούν πλέον ενεργά πιο βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες και ανταμείβουν τις φιλικές προς το περιβάλλον επιχειρήσεις, ιδίως μετά την εμπειρία της κρίσης στη δημόσια υγεία. Με βάση πρόσφατη έρευνα (iv), σε ποσοστό 72% οι καταναλωτές δηλώνουν ότι δίνουν προσοχή στο κατά πόσο μια επιχείρηση ενεργεί με φιλικό τρόπο προς το περιβάλλον, ενώ κατά το 65% πιστεύουν ότι είναι σημαντικό τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που αγοράζουν, να μην το παραβλάπτουν. Επίσης, περισσότερο από το ένα τρίτο των αγοραστών (36%) φαίνεται ότι έχουν ήδη πληρώσει εν γνώσει τους περισσότερα χρήματα για την αγορά «πράσινων» προϊόντων, πράγμα που το κάνουν τώρα πια περισσότεροι από τους μισούς, μετά το ξέσπασμα της πανδημίας που ενίσχυσε τις σχετικές ευαισθησίες. Μάλιστα, η τελευταία έρευνα ΕΥ Future Consumer Index 2021 καταγράφει αυξημένο ενδιαφέρον των καταναλωτών για θέματα υγείας (21%), για την κατάσταση του περιβάλλοντος στον πλανήτη (18%) και την κοινωνία (14%).

ΤΟ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΓΊΝΕΤΑΙ ΠΙΟ ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΌ

Μέχρι το 2030 το παγκόσμιο καταναλωτικό κοινό αναμένεται ότι θα φτάσει τα πέντε δισεκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό σημαίνει δύο δισεκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους με αυξημένη αγοραστική δύναμη από ό,τι σήμερα(v). Στο μεταξύ, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες ήδη θέτουν υπό έντονη πίεση τους φυσικούς πόρους παγκοσμίως. Στο πλαίσιο αυτό, ο πρόσφατος πόλεμος στην Ουκρανία κάνει ακόμη πιο εμφατική την απαίτηση για ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο παράγουμε και καταναλώνουμε προϊόντα, προκειμένου να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τη μελλοντική προσφορά και ζήτηση. Μερικές από τις απαιτούμενες αλλαγές ενδεχομένως να δυσαρεστούν ορισμένους καταναλωτές ή και επιχειρήσεις. Όμως, η τάση μετάβασης σε περισσότερο φυτικές δίαιτες, η προσαρμογή των αγοραστικών συνηθειών μας σε πιο λιτά καταναλωτικά πρότυπα και η μεγαλύτερη περίσκεψη των ανθρώπων σχετικά με το πώς αγοράζουν και καταναλώνουν είναι φανερό πως αμφισβητούν την κληρονομιά της εποχής των «αμέριμνων» αγορών. Οι καταναλωτές θα είναι πάντα ο βασικός φορέας των οποιωνδήποτε αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά. Προφανώς συνεχίζουν να υπάρχουν εμπόδια, όπως οι τιμές, οι περιορισμένες επιλογές, αλλά και η έλλειψη επίγνωσης για το μέγεθος των επιπτώσεων της περιβαλλοντικής κρίσης ή απλώς η απάθεια έναντι του αιτούμενου της βιωσιμότητας. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις λιανικής οφείλουν ως επιχειρημα-

ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΟΜΝΗΝΟΥ

τικοί ηγέτες να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην προώθηση πιο βιώσιμων συμπεριφορών, λαμβάνοντας στοχευμένα μέτρα για την σχετική εκπαίδευση, ενθάρρυνση, κινητοποίηση, αλλά και επιβράβευση των πελατών τους. Είναι άραγε αυτό εφικτό;

ΟΛΙΣΤΙΚΉ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗ

Ευκαιρίες για τη μετάβαση στη βιώσιμη επιχειρηματικότητα εντοπίζονται σε ολόκληρη την αλυσίδα του εφοδιασμού πέραν της μείωσης απλώς των εκπομπών ρύπων: Τα κριτήρια επιλογής και προμήθειας των προϊόντων, ο τρόπος συσκευασίας και παράδοσής τους, η αποθήκευση και ο τρόπος πώλησής τους, αλλά και η προτροπή των καταναλωτών να τα ανακυκλώνουν μετά τη χρήση είναι μερικά από τα πεδία που προσφέρονται για δράση. Αλλά το κρίσιμο είναι ότι οι πελάτες πρέπει να βλέπουν τις επιχειρήσεις να επιδεικνύουν έμπρακτη δέσμευση στη βιωσιμότητα πριν τη σχετική δέσμευση εκ μέρους τους. Η προώθηση της ατζέντας για τη βιωσιμότητα σε ολόκληρη την επιχείρηση και η ζήτηση της συνεργασίας των πελατών στο πλαίσιό της, καλλιεργεί την αίσθηση του «συλλογικού σκοπού», η οποία αυξάνει ασφαλώς το βαθμό της πιστότητας των πελατών προς την αλυσίδα, που ενεργεί κατ’ αυτόν τον τρόπο. Ο βιώσιμος τρόπος κατανάλωσης και η εκπαίδευση των πελατών σχετικά με τις επι-

Ο βιώσιμος τρόπος κατανάλωσης και η εκπαίδευση των πελατών σχετικά με τις επιπτώσεις της αλόγιστης κατανάλωσης μπορεί και πρέπει να αποτελέσει δομικό στοιχείο του προωθητικού πλάνου των αλυσίδων σούπερ μάρκετ

πτώσεις της αλόγιστης κατανάλωσης μπορεί και πρέπει να αποτελέσει δομικό στοιχείο του προωθητικού πλάνου των αλυσίδων σούπερ μάρκετ. Καθώς η ζήτηση των καταναλωτών για βιώσιμα αγαθά και υπηρεσίες αυξάνεται, με μια έξυπνη επιλογή ενεργειών (π.χ. μέσω της τοποθέτησης και προβολής των κατάλληλων προϊόντων ή της χρήσης κουπονιών) είναι δυνατόν να αναδεικνύονται οι καινοτομίες των αλυσίδων λιανικής στην κατεύθυνση της υποστήριξης των πελατών τους στο «ταξίδι» τους προς τη βιωσιμότητα.

ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΆΝΕΙΑ

Για να βοηθήσουν τους πελάτες τους στο να λαμβάνουν πιο ορθολογικές αποφάσεις αγοράς, οι λιανοπωλητές πρέπει να τους παρέχουν μεγαλύτερη πληροφόρηση σχετικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των επιλογών τους. Στο πλαίσιο αυτό, ένας αναδιατυπωμένος κώδικας διαφημιστικής δεοντολογίας θα μπορούσε να ενσωματώνει οδηγίες για τους περιβαλλοντικούς και τους κοινωνικούς ισχυρισμούς. Επίσης, οι λιανοπωλητές μπορούν και πρέπει να πρέπει να ανταμείβουν τους πελάτες για τις βιώσιμες επιλογές τους, στη βάση της αξιολόγησης των προϊόντων που επιλέγουν, όπως και της απόρριψης των συσκευασιών ή των υπολειμμάτων τους μετά την κατανάλωση, παρέχοντάς τους έτσι κίνητρα και ενθάρρυνση να συνεχίσουν να νοιάζονται έμπρακτα για τη βιωσιμότητα. 

i_https://www2.deloitte.com/content/dam/ Deloitte/global/Documents/consumerindustrial-products/gx-cip-2017-global-powersof-retailing.pdf ii_Mirabella N, Castellani V, Sala S (2014) Current options for the valorization of food manufacturing waste: a review. J Clean Prod 65:28–41. https://doi.org/10.1016/j. jclepro.2013.10.051 iii_Mondejar-Jimenez JA, Ferrari G, Secondi L, Principato L (2016) From the table to waste: an exploratory study on behaviour towards food waste of Spanish and Italian youths. J Clean Prod 138:8–18 iv_https://www.circularonline.co.uk/news/ consumers-demand-greener-products-in-wakeof-pandemic/ v_Rallying retailers to support sustainable consumption By Jess Gregory https:// gateoneconsulting.com/rallying-retailers-tosupport-sustainable-consumption/

* Ο κ. Στέφανος Κομνηνός είναι αναλυτής αγοράς και επιχειρηματικός μέντορας, ιδρυτικός εταίρος της Netrino.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 79

ΠΡΟΪΟΝ

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΣΤΟΦΟΡΟΥ

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

Ενισχύεται ο ανταγωνισμός Ο επενδυτικός πυρετός μεταξύ των εμφιαλωτών νερού παραμένει υψηλός τα τελευταία χρόνια. Νέοι «παίκτες» μπήκαν στην κατηγορία και παλιές εταιρείες πέρασαν στα χέρια νέων ιδιοκτητών ή συνεταίρων, ενώ το κυνήγι των καινοτομιών έχει ανοίξει τα όριά της, καταλαμβάνοντας πεδία της αγοράς των soft drinks. Το ζωντάνεμα της τουριστικής αγοράς φέτος δημιουργεί αισιοδοξία για την ανάπτυξη της ζήτησης, όμως η κρίση της ακρίβειας δεν την αφήνει να εκδηλωθεί αβίαστα.

Ο

ι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού, μετά τη σημαντική άνοδό τους πέρυσι κατά 7%, το πρώτο τετράμηνο φέτος εμφάνισαν οριακή πτώση σε όγκο (-0,7%) και οριακή άνοδο σε αξία (0,5%) συγκριτικά με το αντίστοιχο τετράμηνο του 2021. Ουσιαστικά η εν λόγω αγορά φαίνεται ότι σταθεροποιείται σε υψηλά επίπεδα, αλλά την εγκυρότητα των σχετικών εκτιμήσεων θα την επικυρώσει η εξέλιξη των πωλήσεων της κατηγορίας τους καλοκαιρινούς μήνες. Η μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της κατηγορίας ανήκει στο απλό εμφιαλωμένο νερό και υπερβαίνει το 95%. Η οριακή μείωση των πωλήσεών του σε όγκο (-0,1%) το πρώτο τετράμηνο φέτος συνοδεύτηκε από σημαντική άνοδο της αξίας τους κατά 5,3%, προφανώς λόγω ανατιμήσεων. Αντιθέτως στο ανθρακούχο και το «εμπλουτισμένο» νερό, οι πωλήσεις των οποίων ενισχύθηκαν σημαντικά την τελευταία τριετία, υπήρξε σημαντική μείωση για το μεν ανθρακούχο νερό κατά 16,1% σε όγκο και 18,8% σε αξία για το δε εμπλουτισμένο, κατά 27,1% σε όγκο και 26,1% σε αξία. Την ίδια περίοδο τα εμφιαλωμένα νερά ιδιωτικής ετικέτας εμφάνισαν άνοδο πωλήσεων σε όγκο 1,8% και σε αξία 4,8%, ενόσω το μερίδιό τους –ανερχόμενο στο 12,8% το πρώτο τετράμηνο του έτους– αναπτύσσεται πλέον εξαιτίας της ακρίβειας. Ο ανταγωνισμός στην κατηγορία είναι έντονος. Μικροί και μεγάλοι «παίκτες» της ετοιμάζουν επενδύσεις εκατομμυρίων, ενώ και νέες εταιρείες εισέρχονται σε αυτήν. Οι Βίκος και Χήτος-Ζαγόρι προχωρούν σε σημαντικές επενδύσεις –άνω των 20 εκατ. καθεμιά– και σε στρατηγικές συμμαχίες με ξένες επιχειρήσεις.

80 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού σε όγκο (σε χιλ. λίτρα) Σύνολο

2020

2021

Πρώτο 4μηνο 2021

Πρώτο 4μηνο 2022

Διαφορά

310.345,1

332.304,5

94.296,1

93.590,7

-0,7%

Απλό εμφιαλωμένο νερό

297.564

317.174,5

89.624,6

89.671

0,1%

Ανθρακούχο

12.781,1

15.130

4.671,6

3.919,7

-16,1%

1.087,9

1.073

351,7

256,2

-27,1%

46.285,2

44.583,9

11.774,8

11.982,2

1,8%

Εμπλουτισμένο νερό Ιδιωτική ετικέτα

Πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού σε αξία (σε χιλ. ευρώ) Σύνολο

2020

2021

Πρώτο 4μηνο 2021

Πρώτο 4μηνο 2022

Διαφορά

75.664,4

82.651

23.809,2

23.919

0,5%

Απλό εμφιαλωμένο νερό

62.356,2

67.790,8

19.002,6

20.016,6

5,3%

Ανθρακούχο

13.308,2

14.860,2

4.806,6

3.902,4

-18,8%

Εμπλουτισμένο νερό

1.170,9

1.181,4

374,6

276,9

-26,1%

Ιδιωτική ετικέτα

8.435,4

8.108,5

2.111,7

2.212,8

4,8%

Πηγή: IRI

ΠΡΟΪΟΝ

Η Χήτος ΑΒΕΕ τον Μάιο πέρυσι εξαγόρασε το 100% της εταιρείας εμφιάλωσης νερού Ζήρεια ΕΠΕ, της οποίας οι εγκαταστάσεις βρίσκονται στην Κυλλήνη Στυμφαλίας, περιοχή που προστατεύεται περιβαλλοντικά. Έτσι η Χήτος επεκτάθηκε στη Νότια Ελλάδα, ενώ από 1ης Ιανουαρίου φέτος ανέλαβε την εμπορία και διακίνηση των προϊόντων της Green Cola Hellas AE και την αποκλειστική διανομή των προϊόντων Evian και Ferrarelle της γαλλικής Danone Waters. Η Nestle προχωρά επίσης σε επενδύσεις 5 εκατ. ευρώ, με στόχο τον διπλασιασμό της παραγωγής του νερού «Κορπή», ενώ η «Θεόνη» επενδύει 10 εκατ. ευρώ στη δημιουργία νέας γραμμής παραγωγής και κέντρου αποθήκευσης και παροχής υπηρεσιών logistics στην περιοχή Eλληνόπυργος Mουζακίου, που θα αυξήσουν την παραγωγική ικανότητά της κατά 60%. Άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά είναι η Λουξ, μετά την εξαγορά του 42,34% του μκ της «Δίρφυς», η Mantis, που διανέμει το Aqua Carpatica, τα Ελληνικά Γαλακτοκομεία (Όλυμπος, Ροδόπη, Τυράς) κατόπιν εξαγοράς του 77,88% της Δουμπιά-Μαλαματίνα και η Τsakos Εnergy Navigation-TEN, που επένδυσε στην εμφιάλωση φυσικού μεταλλικού νερού στην Καστοριά της εταιρείας «Νερά Πηγών Γράμμου». Επίσης, η

Η μερίδα του λέοντος στις πωλήσεις της κατηγορίας ανήκει στο απλό εμφιαλωμένο νερό και υπερβαίνει το 95%. Η οριακή μείωση των πωλήσεών του σε όγκο το πρώτο τετράμηνο φέτος συνοδεύτηκε από σημαντική άνοδο της αξίας τους κατά 5,3%, προφανώς λόγω ανατιμήσεων 82 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ • Η βασική προωθητική ενέργεια όλων των επιχειρήσεων του κλάδου είναι η προσφορά του τύπου «5+1 δώρο», για τις μεγάλες συσκευασίες και διάφορες άλλες εκπτωτικές δράσεις.

• «Στη Seven IFB προχωρήσαμε τον προηγούμενο Δεκέμβριο στην υλοποίηση μιας στρατηγικής απόφασης ιδιαίτερα μεγάλης σημασίας για το brand μας Aqua Power The Vitamin Water. Προχωρήσαμε σε διόρθωση της προτεινόμενης λιανικής τιμής διάθεσής του, καθιστώντας το περισσότερο προσιτό οικονομικά. Παράλληλα, αναπτύσσουμε προωθητικό πλάνο εντός των καταστημάτων, με προσφορές μείωσης τιμής. Σε above επίπεδο σχεδιάζουμε επικοινωνία, μέσω των λογαριασμών του umbrella brand Aqua Power Inspiring Beverages, στα social media».

• Επιχειρήσεις όπως η Χήτος επενδύουν συστηματικά στην προβολή τους, μέσω των social media και των χορηγιών κυρίως αθλητικών γεγονότων, όπως ο Ποδηλατικός Γύρος της Αθήνας τον Μάιο φέτος, η διοργάνωση του αθλητικού φεστιβάλ παιδικών σκυταλοδρομιών Ζαγοράκι Kids Relays, η στήριξη του εκατοντάωρου Υπερμαραθώνιου του No Finish Line Athens κ.ά.

N.U. Aqua αγόρασε το παλιό εργοστάσιο της PepsiCo στο Λουτράκι, με σκοπό την παραγωγή εμφιαλωμένου νερού, ανακοινώνοντας σημαντικές επενδύσεις.

ΑΝΗΣΥΧΊΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΤΙΜΉΣΕΙΣ

Η επιβάρυνση στα κόστη των υλικών συσκευασίας, μεταφορών και ενέργειας στην κατηγορία έχει τριπλασιαστεί. Η αγορά πλαστικού από τα 700 ευρώ ανά τόνο εκτοξεύθηκε στα 1.900 ευρώ, ενώ οι μεγάλες καθυστερήσεις στις μεταφορές κι η αβεβαιότητα στην εξασφάλιση βασικών υλικών συσκευασίας οξύνουν την κατάσταση. Ήδη υπολογίζεται πως το προϊόν μόνο στο πρώτο δίμηνο του έτους ανατιμήθηκε στη λιανική κατά 4%-5%. Σχετικά με τις ανατιμήσεις «πολύ φοβάμαι ότι θα έχουμε συνέχεια», τονίζει ο κ. Δημήτρης Τιμοθεάτος, ιδρυτής της Seven IFB. Όπως εξηγεί, ήδη το καλοκαίρι πέρυσι άρχισαν οι πρώτες ενδείξεις, προδιαγράφοντας τις εξελίξεις από τα μέσα του Οκτωβρίου. Στο μεταξύ, η γεωπολιτική ένταση στην Ουκρανία επιβάρυνε περαιτέρω την κατάσταση. «Κατά την άποψή μου θα υπάρξουν και νέες ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες και στην ενέργεια. Την κορύφωση την αναμένουμε τον ερχόμενο Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, αλλά όλα αυτά είναι απλώς εκτιμήσεις. Το οικονομικό περιβάλλον είναι ταχέως μεταβαλλόμενο. Κανένα στατι-

στικό μοντέλο δεν μπορεί με παράξει ασφαλή συμπεράσματα», τονίζει. Η Nestle, σύμφωνα με δηλώσεις στελεχών της, θα απορροφήσει μεγάλο μέρους της αύξησης του κόστους παραγωγής του νερού «Κορπή» υπέρ του καταναλωτή, αποκτώντας έτσι συγκριτικό πλεονέκτημα. Ανησυχία προκαλεί και η επιβολή τέλους ανακύκλωσης, ύψους 8 λεπτών, από 1ης Ιουνίου, στα πλαστικά μπουκάλια των αναψυκτικών, του γάλατος κ.ά., που οι ετικέτες τους περιέχουν πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC). Ωστόσο, όπως δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης, κ. Νίκος Χιωτάκης, «δεν πρόκειται να επιβαρυνθεί η τιμή του εμφιαλωμένου νερού», καθώς το προϊόν βρίσκεται υπό καθεστώς διατίμησης, διευκρινίζοντας, εξάλλου, ότι «όλα τα προϊόντα εμφιαλωμένου νερού σήμερα δεν περιέχουν στις ετικέτες τους PVC, άρα δεν επιβάλλεται τέλος ανακύκλωσης σε αυτά».

ΟΙ ΝΈΕΣ ΤΆΣΕΙΣ

Οι καταναλωτικές συνήθειες αλλάζουν διαρκώς τα τελευταία χρόνια και δη με μεγάλη ταχύτητα. Η πανδημία, μάλιστα, επιτάχυνε την αναζήτηση εκ μέρους των καταναλωτών νέων προϊόντων και κατηγοριών προϊόντων, που υπόσχονται οφέλη υγείας. Σύμφωνα με τον κ. Τιμοθεάτο, αυτό συμβαίνει και στην αγορά

Η Ν Ε Α Ε Π ΌΧ Η Τ Η Σ Β Ι Ό Μ Η Χ Α Ν Ι Α Σ

Το μηνιαίο περιοδικό της BOUSSIAS είναι ένα πολύτιμο στρατηγικό εργαλείο για τους επαγγελματίες του κλάδου της Βιομηχανικής Παραγωγής. Αναλύσεις των πλέον επιδραστικών τάσεων, αποκλειστικές συνεντεύξεις, τεχνολογικές εξελίξεις και παρουσιάσεις καινοτόμων projects δίνουν ένα μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους key stakeholders της αγοράς. ΞΕΦΥΛΛΙΣΤΕ ΤΌ ΠΕΡΙΌΔΙΚΌ

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΌΦΌΡΙΕΣ

Eπικοινωνήστε με τον Αθανάσιο Μουτζίκο Τ: 210-6617777 (Εσωτ. 263) E: amoutzikos@boussias.com

Εγγραφείτε δοκιμαστικά για 2 μήνες:

www.industry-news.gr/manufacturing

ΠΡΟΪΟΝ

της κατηγορίας. «Στην κατηγορία των beverages παρουσιάζονται διεθνώς διαρκώς αυξητικές τάσεις σε ό,τι αφορά την κατανάλωση των λεγόμενων better for you beverages, τα οποία προσφέρουν μειωμένο ή μηδενικό επίπεδο ζάχαρης, είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα και δεν περιέχουν θερμίδες. Μία ακόμη σημαντική τάση σχετίζεται με τη συσκευασία των προϊόντων, καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές ευαισθητοποιούνται στα περιβαλλοντικά θέματα. Αυτό, επηρεάζοντας την οπτική της βιομηχανίας και στη σχεδίαση των συσκευασιών, σημαίνει μικρότερες συσκευασίες, άρα λιγότερη χρήση πλαστικού και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Στη Seven IFB ανέκαθεν πιστεύουμε ότι οι συσκευασίες των 500ml και άνω δεν προσφέρουν τίποτε περισσότερο από ποσότητα, που σπάνια καταναλώνεται ολόκληρη, με αποτέλεσμα waste of money για τον καταναλωτή και επιβάρυνση για το περιβάλλον. Η σύγχρονη συσκευασία στα soft drinks πρέπει να είναι μικρή, εύκολη στη μεταφορά και στην on the go χρήση, με το μικρότερο δυνατό αποτύπωμα στο περιβάλλον». Η εγχώρια αγορά την τελευταία τριετία ακολουθεί την παγκόσμια τάση υπέρ των βιταμινούχων νερών, που ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες ανάγκες των καταναλωτών για υγιεινά τρόφιμα, με λίγες θερμίδες και προ-

στιθέμενη αξία για τον οργανισμό. Στο πλαίσιο αυτό, εμφανίστηκαν πολλά «εμπλουτισμένα» νερά μεγάλων και μικρών εμφιαλωτών, που βρήκαν την ανταπόκριση του κοινού αυξάνοντας σημαντικά τις πωλήσεις τους. Ωστόσο, φέτος αυτές υποχώρησαν αξιοσημείωτα, εξαιτίας των ισχυρών πιέσεων της ακρίβειας στο καταναλωτικό εισόδημα. Από την άλλη πλευρά, οι καινοτομίες των τελευταίων χρόνων στον τομέα των συσκευασιών, επίκεντρο των οποίων είναι η προστασία του περιβάλλοντος, επιδρούν θετικά στις πωλήσεις των προϊόντων της κατηγορίας. Όπως επισημαίνει ο κ. Τιμοθεάτος, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, ο οποιοσδήποτε εμπλουτισμός του νερού με βιταμίνες, μέταλλα, γεύσεις, γλυκαντικά κ.ά. το εξαιρεί από την κατηγορία των νερών. Συνεπώς «το εμπλουτισμένο νερό ανήκει στην κατηγορία των soft drinks. Ειδικότερα, τα vitamin water ανήκουν στα functional drinks ή στη μεγάλη κατηγορία των better for you beverages. Στην ελληνική αγορά τα soft drinks, εμπλουτισμένα με βιταμίνες και μέταλλα, χαρακτηρίστηκαν ως «νερά με βιταμίνες», πράγμα που δημιούργησε μια στρεβλή εικόνα για τα προϊόντα αυτά στο μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Η ανταπόκρισή του θεωρώ ότι θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερη, αν τα προϊόντα αυτά τοποθετούντο ως better for you beverages».

ΝΕΑ ΛΑΝΣΑΡIΣΜΑΤΑ • H Xήτος, έχοντας λανσάρει το 2020 το Φυσικό Μεταλλικό Νερό Ζαγόρι Go Green, το εμπλουτίζει με νέους κωδικούς. Εξάλλου, αναδείχθηκε «Προϊόν της Χρονιάς» φέτος, ενώ το Φυσικό Μεταλλικό Νερό Ζαγόρι κατέκτησε την πρώτη θέση στον τομέα του εμφιαλωμένου νερού στη λίστα των Top 100 Brands 2022, βάσει των στοιχείων πωλήσεων της IRI Hellas.

• H Seven IFB λανσάρισε το πρώτο παραγόμενο στην Ελλάδα Vitamin Water. «Από τον Φεβρουάριο του 2017, οπότε εμφανίστηκε στα σούπερ μάρκετ το Aqua Power The Vitamin Water, διατίθενται στην αγορά σήμερα περισσότερα από επτά brands Vitamin Water», λέει ο κ. Δ. Τιμοθεάτος. Αν και η απόδοση της κατηγορίας για πολλούς δεν είναι η αναμενόμενη, σχολιάζει: «Η κατηγορία των Vitamin Water θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο προοπτικά. Πιστεύω ότι τα προϊόντας της έχουν υψηλή αντιλαμβανόμενη ποιότητα από τους καταναλωτές. Η υποστήριξή της, μέσω της ανάπτυξης της διανομής τους και της ορθής τοποθέτησής τους στα ράφια, θα αποδώσει τα μέγιστα και στο λιανεμπόριο». Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία προχώρησε στο επαναλανσαρίσμα του κωδικού Aqua Power Essential, που είναι εμπλουτισμένος με βιταμίνη D, δεν περιέχει ζάχαρη και έχει γεύση λεμόνι.

84 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Σύμφωνα με τις προβλέψεις στελεχών του κλάδου, φέτος αναμένεται σημαντική αύξηση της ζήτησης εμφιαλωμένου νερού. Οι εμφιαλωτές του προϊόντος αυξάνουν σημαντικά την παραγωγή τους, ακόμα και σε επίπεδο διπλασιασμού ΑΙΣΙΟΔΟΞΊΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΎΞΗΣΗ ΤΗΣ ΖΉΤΗΣΗΣ

Η αναμενόμενη αύξηση της τουριστικής κίνησης φέτος, υψηλότερα ίσως από το επίπεδο του 2019, δημιουργεί αισιοδοξία, αλλά η αύξηση του λειτουργικού κόστους των παραγωγών και η απορρόφηση ενός τμήματός της εκ μέρους τους, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα. Στο πλαίσιο αυτό, ο ανταγωνισμός στην εν λόγω αγορά, που υπερβαίνει τα 400 εκατ. ευρώ ετησίως, αναμένεται ότι θα ενταθεί. Γενικά οι επενδύσεις εκατομμυρίων στον κλάδο είναι δείκτης αισιοδοξίας για το μέλλον του. Σύμφωνα με τις προβλέψεις στελεχών του, φέτος αναμένεται σημαντική αύξηση της ζήτησης. Οι εταιρείες του κλάδου αυξάνουν σημαντικά την παραγωγή τους, ακόμα και σε επίπεδο διπλασιασμού. «Η ελληνική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια επενδύει στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη των γραμμών παραγωγής της. Αυτό σημαίνει ότι μελλοντικά –πέραν της ωφέλειας σε ό,τι αφορά τις εξοικονομήσεις στην κατανάλωση ενέργειας, τη μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και τη μείωση του κόστους ανά παραγόμενη μονάδα– θα υπάρξουν νέα βελτιωμένα προϊόντα, που υπόσχονται νέες εμπειρίες κατανάλωσης», λέει ο κ. Τιμοθεάτος, εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι το μέλλον ανήκει γενικά στα πιο healthy τρόφιμα και soft drinks. 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Διαχρονικά κακή η ελληνική αγορά εργασίας Η σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με τα ευρωπαϊκά δεδομένα αποτελεί διαχρονικό στόχο των κυβερνήσεων τα μεταπολεμικά χρόνια. Μια σημαντική πτυχή αυτής της στρατηγικής, με ιδιαίτερη υπαρξιακή σημασία και μέγα ζητούμενο της οικονομικής πολιτικής, είναι η σύγκλιση της ελληνικής αγοράς εργασίας με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή. Σημειωτέον ότι η Eurostat, η ελληνική κυβέρνηση και οι θεσμικοί φορείς εργαζομένων και εργοδοτών συμφωνούν άπαντες σε ένα πράγμα: Ότι η αγορά εργασίας στην Ελλάδα είναι διαχρονικά κακή.

Σ

ε πρόσφατη παρέμβασή του

για την εργατική Πρωτομαγιά φέτος ο υπουργός επικρατείας, αρμόδιος για τον συντονισμό των κυβερνητικών πολιτικών, κ. Άκης Σκέρτσος, αναφέρθηκε στις συνθήκες που επικρατούν στην ελληνική αγορά εργασίας. Περιέγραψε ένα καθόλου ευνοϊκό περιβάλλον για την πλειονότητα των εργαζομένων, επικαλούμενος τα συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη στοιχεία σχετικής έρευνας της Eurostat. Σύμφωνα με την έρευνα, η κατάσταση στην αγορά εργασίας είναι κακή διαχρονικά, ιδιαίτερα για τέσσερις κατηγορίες εργαζομένων: Τις γυναίκες, τους νέους, τους εργαζόμενους γονείς και όσους θέλουν να εργάζονται νόμιμα, να αμείβονται αξιοπρεπώς και να επικαιροποιούν τη σύνδεσή τους με την παραγωγική διαδικασία, αποκτώντας νέες δεξιότητες. Αναλυτικότερα, κατά το 52% οι ενεργές οικο-

νομικά γυναίκες στην Ελλάδα δεν εργάζονται, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην ΕΕ τείνει στο 36%. Η ανεργία των νέων είναι διπλάσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ η αξιοποίηση και σύνδεση των δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας είναι απογοητευτική –η χώρα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της σχετικής ευρωπαϊκής κατάταξης. Επίσης, οι νέες γενιές επιστημονικά καταρτισμένων εργαζομένων δυσκολεύονται να ταιριάξουν τα προσόντα τους με τη ζήτηση, ενώ η επανακατάρτησή τους δεν είναι επαρκής και ποιοτικώς αποδεκτή. Σύμφωνα με την έρευνα, ο κατώτατος μισθός και το μέσο εισόδημα στην Ελλάδα είναι χαμηλό σε σχέση με τις ανάγκες της κοινωνικής αναπαραγωγής, ενώ η φορολογία «τρώει» μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου

86 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

εισοδήματος συγκριτικά με άλλες χώρες της ΕΕ και του ΟΟΣΑ. Οι κοινωνικές ανισότητες συνεχώς διευρύνονται και η εισοδηματική ανισότητα μεταξύ των φύλων αναπαράγεται. Από την άλλη πλευρά, οι εργοδότες διαπι-

στώνεται ότι καταστρατηγούν τα ωράρια, δεν πληρώνουν τις υπερωρίες, ενώ ως πολύ σοβαρά ζητήματα επισημαίνονται η σεξουαλική παρενόχληση στους εργασιακούς χώρους και η ανεπαρκής προστασία των νέων εργαζόμενων γονιών. Προς επίρρωση των προαναφερόμενων, το

δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου πέρυσι, σύμφωνα με το πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», στην Ελλάδα δηλώθηκαν περισσότερες από 806.000 οικιοθελείς αποχωρήσεις εργαζομένων από τις θέσεις εργασίας τους εξαιτίας των χαμηλών αμοιβών, των ανύπαρκτων προοπτικών εξέλιξης, του άθλιου περιβάλλοντος εργασίας

και των δυσχερών συνθηκών διαβίωσης. Την ίδια στιγμή οι κενές θέσεις εργασίας αυξήθηκαν σε σχέση με το 2020 (το δεύτερο τρίμηνο του 2021 κατά 117,8% συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2020, το τρίτο κατά 56,2% και το τέταρτο τρίμηνο κατά 99,3%).

ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΆ ΜΈΤΡΑ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΊΑΣ

Σε αυτή τη ζοφερή για τους εργαζόμενους

στην Ελλάδα πραγματικότητα η κυβέρνηση απαντά με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Σύμφωνα με τον κ. υπουργό, έχουν δεσμευτεί 3,5 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση 15 μεγάλων δημόσιων επενδύσεων και δώδεκα μεταρρυθμίσεων υπέρ των εργαζομένων, των ανέργων, των φοιτητών, των σπουδαστών, αλλά και των επιχειρήσεων. Ειδικότερα, η κυβέρνηση ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων και ιδιαίτερα των χαμηλόμισθων, με την αύξηση του κατώτατου

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

μισθού και τη μείωση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, μετασχηματίζει τον ΟΑΕΔ από «οργανισμό επιδομάτων» σε ένα σύγχρονο οργανισμό απασχόλησης (βλέπε ΣχΝ: «Δουλειές Ξανά: Αναδιοργάνωση Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της, αναβάθμιση δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού και διάγνωσης αναγκών αγοράς εργασίας και άλλες διατάξεις»), δημιουργεί ένα πλαίσιο προστασίας για τους εργαζόμενους γονιούς, εισάγει διακόσια νέα προγράμματα σπουδών, συνδέοντας τα Επαγγελματικά Λύκεια και τα ΙΕΚ με τις επιχειρήσεις, εισάγει νέους μηχανισμούς αξιολόγησης των παρόχων κατάρτισης και μεταρρυθμίζει το σύστημα παροχής δεξιοτήτων. Επιπλέον, από το καλοκαίρι φέτος εισάγεται ο θεσμός της ψηφιακής κάρτας εργασίας. ώστε να εξαλειφθούν οι εργασιακές αυθαιρεσίες, ενώ υλοποιούνται ειδικά προγράμματα ενίσχυσης της διαφορετικότητας και καταπολέμησης των διακρίσεων. Ιδιαίτερο αξιολογικό ενδιαφέρον, αναφορικά

με την επιστημονική ορθότητα και την αποτελεσματικότητα των προαναφερόμενων στρατηγικών, έχουν οι θέσεις των εκπροσώπων των κοινωνικών εταίρων, επιχειρηματιών και εργαζομένων. Ο ΣΕΒ εκτιμά πως η επίτευξη ενός μισθολογικού πλαισίου (σε εθνικό, κλαδικό, επιχειρησιακό επίπεδο), το οποίο θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων είναι ζητούμενο, συμφωνεί πως «η έγκαιρη και αποτελεσματική προσαρμογή της εκπαίδευσης και κατάρτισης στις σύγχρονες τάσεις της οικονομίας και τις ανάγκες των επιχειρήσεων σε επαγγέλματα και δεξιότητες προϋποθέτει συστηματική παρακολούθηση της αγοράς εργασίας και στενή συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικής και επιχειρηματικής κοινότητας», υπερθεματίζει σχετικά με την εργασία χωρίς βία και παρενοχλήσεις και προτρέπει την πολιτεία για ταχύτερη υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Σημειώνουμε ότι, σύμφωνα με έρευνα της HR Trends, κατά το 86% οι εταιρείες διαφόρων κλάδων της ελληνικής οικονομίας έχουν εκφράσει την πρόθεση να αυξήσουν τους μισθούς φέτος και να υιοθετήσουν νέα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

ΤΙ ΛΈΝΕ ΟΙ ΦΟΡΕΊΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΈΝΩΝ

Οι θεσμικοί εκπρόσωποι των εργαζομένων

(ΙΝΕ/ΓΣΕΕ) θεωρούν πως οι αυξήσεις του κα-

τώτατου μισθού κατά 2% από την 1η Ιανουαρίου φέτος και κατά 7,5% από την Πρωτομαγιά διαμορφώνουν μεν μια συνολική αύξηση της τάξης του 9,6%, αλλά, συνυπολογίζοντας το επίπεδο του μέσου πληθωρισμού μόνο στο πρώτο τετράμηνο φέτος (7%), εκτιμούν ότι η μισθολογική αύξηση ήδη έχει εξανεμιστεί. Στο πλαίσιο αυτό, τονίζουν πως, αν δε δοθούν άμεσα τιμαριθμικές αναπροσαρμογές της τάξης του 7% στους μισθούς του ιδιωτικού τομέα προς ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, τότε, μεταξύ άλλων, θα επιταχυνθεί ο ρυθμός αύξησης του ποσοστού φτώχειας στην Ελλάδα (30,5%-31%), θα διευρυνθούν οι κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες και θα υπονομευτεί η παραγωγική δυναμική της ελληνικής κοινωνίας. Σύμφωνα με έρευνα του Κοινωνικού Πολύ-

κεντρου της ΑΔΕΔΥ σχετικά με το επίπεδο των αμοιβών στον δημόσιο τομέα (33,2% του συνόλου των μισθωτών), οι αμοιβές την περίοδο 2010-2020 μειώθηκαν κατά 17,1% σε όρους πραγματικών τιμών. Η δραματική αυτή επιδείνωση δεν περιορίζεται στον γενικό δείκτη, αλλά αφορά και την αύξηση των μισθολογικών ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών εργαζομένων στον δημόσιο τομέα (κατηγορίες στελεχών, αντρών-γυναικών κ.ά.). Στην έρευνα επισημαίνεται ότι την περίοδο 2008-2020 ο μέ-

Η άμεση βελτίωση της συνολικής θέσης των εργαζομένων ως δυνατότητα αξιοπρεπούς εργασίας, διαβίωσης και ανάπτυξης των δεξιοτήτων τους αποτελεί παράγοντα εκ των ων ουκ άνευ για την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας

σος μισθός στον δημόσιο τομέα στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 25,6%, όταν στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 21,4% και στην ΕΕ κατά 23,8% και τονίζεται: «Δεδομένου ότι η λειτουργία της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται κρίσιμα από την εσωτερική της ζήτηση και δεδομένης της συνεισφοράς στη συνολική ζήτηση των εισοδημάτων των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, τα μισθολογικά ζητήματα των τελευταίων έχουν ευρύτερες μακροοικονομικές επιδράσεις».

ΚΡΙΤΙΚΉ ΑΠΌΡΡΙΨΗ

Ιδιαίτερης σημασίας παρέμβαση αναφορικά

με τις στρατηγικές της κυβέρνησης για την αναβάθμιση των εργασιακών δεξιοτήτων έγινε από το ΙΜΕ της ΓΣΕΒΕΕ, με αφορμή τη διαβούλευση για τον σχετικό νόμο εξειδίκευσης τον Μάρτιο-Απρίλιο φέτος, με τίτλο: «Δουλειές Ξανά: Αναδιοργάνωση Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της, αναβάθμιση δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού και διάγνωσης των αναγκών εργασίας και άλλες διατάξεις». Σύμφωνα με την άποψη των επιστημόνων του ΙΜΕ, οι εξειδικεύσεις συνιστούν ένα «συνδυασμό αφενός συγκεντρωτικής κρατικο-κεντρικής νοοτροπίας στη λήψη των αποφάσεων και στη θεσμική ρύθμιση των πεδίων των πολιτικών δεξιοτήτων και της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, με δραστική συρρίκνωση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων, και αφετέρου περαιτέρω «ιδιωτικοποίησης» της εφαρμογής των σχετικών δράσεων, με παρωχημένα και αποτυχημένα μοντέλα τύπου voucher και κυρίως με τη διαφαινόμενη γενναιόδωρη χρηματοδοτική στήριξη της αναπτυσσόμενης ιδιωτικής αγοράς των εταιρειών κατάρτισης, πιστοποίησης, επαγγελματικής συμβουλευτικής και προώθησης στην απασχόληση». Στη βάση των προαναφερόμενων επισημάνσεων εκτιμήθηκε πως το νομοθέτημα περιλαμβάνει σημαντικές ρυθμίσεις, που κινούνται σε αρνητική κατεύθυνση, κατά συνέπεια βρίσκει στο σύνολό του (με ελάχιστες εξαιρέσεις θετικών ρυθμίσεων) αντίθετη τη ΓΣΕΒΕΕ. Η έντονη κινητικότητα στην αγορά εργασίας

απασχολεί τους πάντες. Το συμπέρασμα που προκύπτει, είναι πως η άμεση βελτίωση της συνολικής θέσης των εργαζομένων ως δυνατότητα αξιοπρεπούς εργασίας, διαβίωσης και ανάπτυξης των δεξιοτήτων τους αποτελεί παράγοντα εκ των ων ουκ άνευ για την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας. 

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 87

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ετήσιες μεταβολές ΔΤΚ (%), Απρίλιος 2022/2021 Μεγαλύτερες ετήσιες μειώσεις και αυξήσεις Φαρμακευτικά προιόντα

-8

Ασφάλιστρα οχημάτων

-4,7 -2,7

Τηλεφωνικές υπηρεσίες Οπτικοακουστικός εξοπλισμός υπολογιστές - επισκευές Τηλεφωνικός εξοπλισμός κινητών τηλεφώνων Έλαια και λίπη

-1,6 -1,3 22 29

Καύσιμα και λιπαντικά

65,1

Πετρέλαιο θέρμανσης

88,8

Ηλεκτρισμός

122,6

Φυσικό αέριο -30

0

30

60

90

120

150

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, από τη σύγκριση των ενδείξεων του Γενικού ΔΤΚ τον Απρίλιο φέτος με τον Απρίλιο πέρυσι προκύπτει αύξηση 10,2% έναντι μείωσης 0,3% κατά την αντίστοιχη σύγκριση αυτού του μήνα του 2021 προς του 2020. Επιπλέον, ο Γενικός ΔΤΚ τον Απρίλιο φέτος σε σύγκριση με τον προηγούμενό του μήνα, τον Μάρτιο, παρουσίασε αύξηση 2,1% έναντι αύξησης 0,9% κατά τη σύγκριση του Μαρτίου του 2021 προς τον αντίστοιχο μήνα του 2020. Οι μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις διαπιστώνονται σε έλαια και λίπη, καύσιμα και λιπαντικά και κυρίως σε πετρέλαιο θέρμανσης, ηλεκτρισμό και φυσικό αέριο. Ο πληθωρισμός ανεβαίνει συνεχώς. Αναζητούνται αντιπληθωριστικές πολιτικές, που δεν θα υπονομεύουν την οικονομική ανάπτυξη.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Σύμφωνα με την έρευνα του Κοινωνικού Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ, εξετάζοντας την εξέλιξη της κατανομής των καθαρών μισθών των δημοσίων υπαλλήλων μεταξύ 2010 και 2020, διαπιστώνεται ότι οι αμειβόμενοι κάτω των 900 ευρώ αυξήθηκαν από 12% σε 20% επί του συνόλου, οι αμειβόμενοι μεταξύ 1.000 και 1.100 ευρώ αυξήθηκαν από 6% σε 10% και οι λαμβάνοντες από 1.100 ως 1.300 ευρώ αυξήθηκαν από 29% σε 32%. Αντίθετα, οι αμειβόμενοι από 1.300 ως 1.600 ευρώ μειώθηκαν από 27% σε 17% και οι άνω των 1.600 ευρώ μειώθηκαν από 15% σε 6%. Η μετατόπιση των εισοδημάτων των δημοσίων υπαλλήλων προς τα κάτω από το ξέσπασμα της κρίσης δημοσίου χρέους ως το 2020 είναι εμφανέστατη (μείωση αποδοχών 17,1% σε πραγματικές τιμές) και η περαιτέρω συρρίκνωσή τους, λόγω πληθωρισμού, αυτονόητη, όσο και ότι η ενίσχυσή τους είναι αναγκαίος όρος για τη ανάπτυξη της οικονομίας.

Κατανομή καθαρών μισθολογικών εισοδημάτων δημοσίων υπαλλήλων 35 29% 29%

2020

2010

30

27% 27%

25 20 15% 15% 15

12% 12%

10

11% 11% 6%

6%

5 0

-900

900-1000

1000-1100

1100-1300

1300-1600

1600 -

Πηγή: Έρευνα Εργατικού Δυναμικού, Κοινωνικού Πολύκεντρου ΑΔΕΔΥ

Τα προαπαιτούμενα για την οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας

ΔΑ Αύξηση δημοσίων δαπανών Εργασιακή ειρήνη, περιορισμός απεργιών, στάσεων εργασίας, κ.λπ. Περισσότερη χρηματοδότηση από τις τράπεζες / από ευρωπαικά προγράμματα

0,1% 2,4% 6,0% 6,2% 13,8%

Μείωση ασφαλιστικών εισφορών Κίνητρα σε επιχειρήσεις για επενδύσεις και καινοτομία Διαφάνεια στη λειτουργία του Δημοσίου και των θεσμών

14,9% 19,1% 19,2%

Διασφάλιση εργασιακών δικαιωμάτων

30,2%

Ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης

32,9%

Μείωση γραφειοκρατίας

44,2%

Μείωση φόρων 0%

5%

Πηγή: ΔιαΝΕΟσις

88 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας της ΔιαΝΕΟσις (Μάιος 2022) με θέμα: «Τι πιστεύουν οι Έλληνες», η μείωση των φόρων και της γραφειοκρατίας, όπως και η ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, προκρίνονται ως σημαντικότερα προαπαιτούμενα για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Η ελληνική κοινωνία σε ένα δυστοπικό περιβάλλον κρίσης –οικονομικής, υγειονομικής και κοινωνικής– εμφανίζεται ιδιαίτερα αυστηρή και απαιτητική αναφορικά με την ποιότητα των υπηρεσιών του κράτους προς τους πολίτες. Πολύ ψηλά στη σχετική κατάταξη βρίσκεται η διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων, αποτυπώνοντας την οικτρή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι εργαζόμενοι της χώρας τα τελευταία χρόνια. Τα μηνύματα από την κοινωνία είναι κάτι παραπάνω από καθαρά. Ακούει κανείς;

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΕΣΤΙΜΑΛΤΖΟΓΛΟΥ

Τη σχέση μεταξύ Ευρωπαίων πολιτών και ευρωπαϊκών θεσμών κατέγραψε το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο 2021-2022. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι πολίτες της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Εσθονίας και της Μάλτας τείνουν να εμπιστεύονται την ΕΕ σε ποσοστό άνω του 60%. Αντίθετα, οι Γάλλοι και οι Έλληνες την εμπιστεύονται σε ποσοστά κάτω του 40%. Κατά τους επιστήμονες του ΕΛΙΑΜΕΠ το χαμηλό ποσοστό εξηγείται, αν ληφθεί υπόψιν η μείωση του βιοτικού επιπέδου στη χώρα μας κατά 22% σε σχέση με το 2007. Ωστόσο, επικαλούνται άλλη πρόσφατη έκθεση της ΔιαΝΕΟσις, στην οποία το 64% των Ελλήνων αποτιμά θετικά τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ. Τι ισχύει εντέλει;

Η εμπιστοσύνη των πολιτών της ΕΕ στον θεσμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης 32%

Γαλλία Ελλάδα Αυστρία Λουξεμβούργο Σλοβακία Ιταλία Ισπανία Βέλγιο Κύπρος ΕΕ Κροατία Γερμανία Βουλγαρία Ρουμανία Σλοβενία Τσεχία Λετονία Σουηδία Φινλανδία Πολωνία Ολλανδία Ουγγαρία Λιθουανία Δανία Μάλτα Εσθονία Ιρλανδία Πορτογαλία 0%

10%

20%

30%

39% 42% 43% 43% 45% 45% 46% 46% 47% 48% 48% 48% 49% 50% 50% 50% 52% 52% 53% 54%

40%

50%

58% 59% 61% 61% 63% 63% 60%

69% 70%

80%

Πηγή: Eurobarometer Standard 96, Winter 2021 - 2022

Σύμφωνα με την Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της Τράπεζας της Ελλάδος (Μάιος 2022), το 2021 οι χρηματοδοτήσεις προς επιχειρήσεις ανήλθαν σε 134,8 δισ. ευρώ, ανερχόμενες περίπου στο 75% της συνολικής χρηματοδότησης των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων προς την οικονομία. Ο λόγος των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) στο επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο (10,9%) συνεχίζει να επηρεάζεται κυρίως από το υψηλό ποσοστό των μικρομεσαίων (16,9%) και των πολύ μικρών επιχειρήσεων (26,1%).Τα υψηλότερα ποσοστά ΜΕΔ καταγράφονται στους κλάδους της εστίασης (31,6%), των κατασκευών (20,9%), της υγείας (20,4%), της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (17,8%), του εμπορίου (17,2%) και των καταλυμάτων (15,4%). Τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφηκαν στους κλάδους της ενέργειας (1,1%) και των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων (2,9 %).

Σύμφωνα με το δελτίο οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε αρκετά τον Απρίλιο και διαμορφώθηκε στις -55,3 (από -51,4) μονάδες, επίπεδο αρκετά χαμηλότερο εκείνου πριν ένα χρόνο (-38,4 μονάδες) και το χαμηλότερο από τον Αύγουστο του 2017. Η σαφής αρνητική τάση στις προσδοκίες των νοικοκυριών οφείλεται ασφαλώς στις μεγάλες ανατιμήσεις σε ενεργειακά προϊόντα, τρόφιμα και πλήθος άλλων αγαθών. Οι ερευνητές εκτιμούν πως οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και οι κυρώσεις στη Ρωσία θα προκαλέσουν περαιτέρω προβλήματα, με άμεση επίδραση στο πραγματικό εισόδημα και την καταναλωτική ζήτηση. Δικαιολογημένα οι Έλληνες παραμένουν οι πιο απαισιόδοξοι στην ΕΕ, με σημαντική διαφορά από τους άλλους Ευρωπαίους...

Κλαδική ανάλυση ΜΕΔ (%) για το 2021

15,4%

Καταλύματα

17,2%

Εμπόριο Διαχείριση ακίνητης περιουσίας

17,8%

Υγεία

20,4%

Κατασκευές

20,9% 31,6%

Εστίαση 0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος

Δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών Ιαν. 2022

Φεβρ. 2022

Μαρ. 2022

Απρ. 2022

0 -10

-11,3 -9,7

-11,8

-9,5

-20 -20,9 -21,6

-21,9 -22

-30 -40

-38,9

-40,5

-50 -51,4 -60

ΕΕ - 27

Ευρωζώνη

Ελλάδα

-55,3

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, DG Ecfin, Επεξεργασία ΙΟΒΕ

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 89

ΕΡΕΥΝΑ

Αποκλειστικό: οι δείκτες της αγοράς

T

o «σέλφ σέρβις» σε συνεργασία με την IRI παρουσιάζει πολύτιμα στοιχεία, στα οποία αποτυπώνονται οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις και τάσεις της αγοράς των προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, που διακινούνται μέσω των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, στην ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη. Συγκεκριμένα, οι πίνακες και τα διαγράμματα που ακολουθούν καταγράφουν την ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων -σε αξία και σε όγκο- σε 27 σημαντικές κατηγορίες καταναλωτικών προϊόντων, το μερίδιο πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (PL) στις αντίστοιχες κατηγορίες, τις πωλήσεις που πραγματοποιήθηκαν μέσω εκπτωτικής ενέργειας, τη διακύμανση των τιμών λιανικής πώλησης των κωδικών μιας κατηγορίας (ανώτατη, μέση, κατώτατη τιμή), καθώς και τους 20 top κωδικούς σε πωλήσεις, σε όγκο και αξία.

90 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ΤΗΣ IRI

Πίνακας 1: Ποσοστιαία μεταβολή πωλήσεων - Απρίλιος 2022 vs Απρίλιος 2021 (%) ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

Σε αξία

Σε τεμάχια

-2,8

-3,3

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

8,7

4,4

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ

1,0

-4,2

ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ

-5,2

-13,0

ΓΙΑΟΥΡΤΙ

-7,3

-11,9

ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

5,6

9,7

ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ

-1,4

-14,9

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

-3,5

-1,8

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

-4,7

-6,8

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

-17,6

-17,0

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

-20,7

-30,8

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

9,1

6,7

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

4,9

-4,4

-14,6

-18,4

-5,3

-12,5

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ ΜΠΥΡΑ ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

-4,9

-8,1

-12,4

-12,4

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ

-0,2

-8,5

ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING

11,1

9,7

ΟΥΙΣΚΙ

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

0,5

-4,9

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

12,3

-18,7

ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

-3,8

-10,3

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

-8,4

-12,0

ΧΥΜΟΙ

-2,3

-6,3

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

-4,3

-11,3

-15,6

-15,2

4,3

2,0

ΡΥΖΙ ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ

Πηγή: IRI FMCG April 2022

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1. Η έρευνα πραγματοποιείται σε εβδομαδιαία βάση από την IRI, στο σύνολο των τυποποιημένων καταναλωτικών προϊόντων που πωλούνται μέσω των σούπερ μάρκετ σε ηπειρωτική Ελλάδα και Κρήτη. Από αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.650 καταστημάτων προερχόμενο από 35 και πλέον λιανεμπορικές αλυσίδες, λαμβάνονται στοιχεία πωλήσεων scanners που με την κατάλληλη στατιστική προβολή, καλύπτουν όλη την αγορά των σούπερ μάρκετ.

2. Οι πίνακες περιέχουν στοιχεία σημαντικών, από πλευράς πωλήσεων, κατηγοριών. Τα στοιχεία αυτά παραχωρούνται κατ’ αποκλειστικότητα στο περιοδικό μας από την IRI ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση των ανωτέρω χωρίς την έγγραφη άδεια της IRI, της οποίας αποτελούν ιδιοκτησία.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 91

ΕΡΕΥΝΑ

Πίνακας 2: Μερίδιο προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε αξία (%) Απρίλιος 2022

Απρίλιος 2021

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

1,3

1,6

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

3,7

3,3

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ ΓΙΑΟΥΡΤΙ

4,4

4,0

21,2

19,8

8,8

7,9

ΜΠΑΡΕΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

13,9

13,7

ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ

19,3

12,7

9,2

8,5

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

21,3

22,8

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

32,8

24,4

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

11,0

8,1

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

12,2

11,0

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

6,1

3,8

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ

1,1

1,0

ΜΠΥΡΑ

0,9

0,9

ΟΔΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

0,1

0,1

ΟΥΙΣΚΙ

0,6

0,9

ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ

0,3

0,4

ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING

1,8

1,9

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

1,4

1,4

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ

47,6

57,1

ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

10,2

9,0

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

13,4

11,8

ΧΥΜΟΙ

13,1

11,0

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

17,5

13,9

ΡΥΖΙ

36,4

33,0

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ

14,0

12,6

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

Πηγή: IRI FMCG April 2022

92 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

ΤΗΣ IRI

Top 20 κωδικοί Παρουσιάζονται οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων κωδικοί προϊόντων, που ανήκουν σε βασικές κατηγορίες τροφίμων, για την εβδομάδα που τελειώνει στις 01/05/2022.

Πίνακας 3α: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε αξία 1

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 200GR

2

ΜΠΙΡΑ ΑΛΦΑ ΚΟΥΤΙ 8X330ML+4ΔΩΡΟ

3

NESCAFE CLASSIC 200GR

4

NOYNOY FAMILY 3.5% 1.5LT (NEW)

5

BABYCARE REFILL 3X72CT-6E

6

COCA COLA 2X1.5LT -0.50€

7

GORDONS DRY GIN 700ML 37,5% ΑΛΚΟΟΛ

8

ΜΠΙΡΑ ΦΙΞ ΕΛΛΑΣ ΚΟΥΤΙ 12X330ML+4ΔΩΡΟ

9

NESCAFE CLASSIC 100GR

10

ΝΟΥΝΟΥ FAMILY LIGHT 1.5% 1.5LT

11

ΜΠΙΡΑ ΑΜΣΤΕΛ ΚΟΥΤΙ 8X330ML+4ΔΩΡΟ

12

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR

13

MMMILK FAMILY 3.5% 1.5LT

14

FLOKOS ΚΑΛΑΜΑΡΙ 370GR ΣΕ ΦΥΣ.ΧΥΜΟ

15

ΜΠΙΡΑ ΑΛΦΑ ΚΟΥΤΙ 5X330ML+1ΔΩΡΟ

16

TOTAL 2% 3X200GR

17

COCA COLA 2X1.5LT -0.30€

18

KAΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR

19

FAMOUS GROUSE 700ML

20

JOHNNIE WALKER RED LABEL 700ML

Πίνακας 3β: Κατάταξη σύμφωνα με τις πωλήσεις σε τεμάχια 1

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 200GR

2

ΖΑΓΟΡΙ 500ML

3

NOYNOY FAMILY 3.5% 1.5LT (NEW)

4

SUGARTIA ZAXAΡΗ ΛΕΥΚΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΗ 1ΚG

5

ΙΟΝ ΣΟΚΟΦΡΕΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 38GR

6

ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ ΜΑΓΙΑ ΝΩΠΗ 2X25GR

7

KAΡΑΜΟΛΕΓΚΟΣ ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 705GR

8

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΦΕΣ ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΟΣ 100GR

9

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΥΣΗ 2 ΨΩΜΙ ΤΟΣΤ ΣΙΤΟΥ 700GR

10

TASTY ΣΝΑΚ ΦΟΥΝΤΟΥΝΙΑ 95GR

11

NOYNOY FULL FAT 400GR

12

ΝΟΥΝΟΥ FAMILY LIGHT 1.5% 1.5LT

13

COCA COLA 2X1.5LT -0.50€

14

ΜΕΛΙΣΣΑ ΣΠΑΓΓΕΤΙ N6 500GR

15

ΔΕΛΤΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΦΡΕΣΚΟ 3.5% 1LT

16

MMMILK FAMILY 3.5% 1.5LT

17

PEPSI MAX 1500ML

18

ΖΑΧΑΡΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΚΗ Ε.Ε.

19

COCA COLA 330ML ΜΕΤΑΛΛΙΚΟ ΚΟΥΤΙ

20

ZAΓΟΡΙ 5X1.5LT+1ΔΩΡΟ

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 93

ΕΡΕΥΝΑ Διάγραμμα 1 Πωλήσεις (%) μέσω εκπτωτικής ενέργειας ανά κατηγορία προϊόντων. Παρουσιάζονται στοιχεία για 27 σημαντικές κατηγορίες προϊόντων, που αφορούν τον Απρίλιο του 2022.

% πωλήσεων που έγινε χωρίς κάποια ενέργεια τιµής

% πωλήσεων που έγινε κάτω από κάποια ενέργεια τιµής 66,8%

ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ

33,2%

ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤΙΚΑ ΠΛΥΝΤΗΡΙΟΥ ΡΟΥΧΩΝ

84,6% 78,1%

ΑΦΡΟΛΟΥΤΡΑ

21,9%

75,7%

ΓΑΛΑ ΕΒΑΠΟΡΕ

24,3%

72,3%

ΓΙΑΟΥΡΤΙ

27,7%

64,4%

ΜΠΑΡΕΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΑΚΩΝ

35,6%

69,2%

ΕΛΑΙΟΛΑ∆Α

30,8%

ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ

91,7%

8,3%

65,0%

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΑ ΕΤΟΙΜΑ ΓΕΥΜΑΤΑ

35,0% 23,7%

76,3% 79,5%

ΚΑΦΕΣ ΦΙΛΤΡΟΥ

20,5%

79,0%

ΚΡΟΥΑΣΑΝ

21,0%

72,1%

ΜΑΛΑΚΤΙΚΑ ΡΟΥΧΩΝ

27,9%

68,5%

ΜΑΡΓΑΡΙΝΕΣ

31,5%

68,1%

ΜΠΥΡΑ

31,9%

71,6%

Ο∆ΟΝΤΟΚΡΕΜΕΣ

28,4%

68,4%

ΟΥΙΣΚΙ

31,6%

63,6%

ΠΑΙ∆ΙΚΕΣ ΠΑΝΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΑ STYLING

36,4%

57,0%

43,0%

60,9%

ΣΑΜΠΟΥΑΝ

39,1% 88,0%

ΣΠΟΡΕΛΑΙΑ ΥΓΡΑ ΠΛΥΣΙΜΑΤΟΣ ΠΙΑΤΩΝ

12,0% 45,4%

54,6% 86,5%

ΦΡΕΣΚΟ ΓΑΛΑ

13,5%

72,6%

ΧΥΜΟΙ

27,4%

62,7%

ΖΥΜΑΡΙΚΑ

37,3%

ΡΥΖΙ

10,0%

90,0% 70,2%

ΚΑΤΕΨΥΓΜΕΝΗ ΠΙΤΣΑ 0

94 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

15,4%

20

40

60

29,8% 80

100

ΤΗΣ IRI

Διάγραμμα 2 ΑΥΓΑ: Τιμές λιανικής (κατώτατη – μέση – ανώτατη) Παρουσιάζεται η χαμηλότερη, η υψηλότερη και η μέση σταθμισμένη λιανική τιμή των κωδικών μίας κατηγορίας. Οι κωδικοί που επιλέγονται είναι οι 20 πρώτοι από πλευράς πωλήσεων για την εβδομάδα που τελειώνει στις 01/05/2022.

κατώτατη

µέση

ανώτατη 2,30

2,60 2,60

ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ Μ ΜΕΣΑΙΑ 15Τ 1,50 1,60 1,60

ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ L ΜΕΓΑΛΑ 6Τ

3,16

3,71

ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ BIO 6Τ 53 63ΓΡ 2,02

2,60

ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΕΛ.ΒΟΣΚΗΣ 53 63ΓΡ 6Τ

4,14

2,78

2,28

3,08 3,20

ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ 0.50€ ΕΛ.ΒΟΣΚΗΣ ΜΕ Ω3 Λ.ΧΟΛ.

2,10 2,10 2,10

ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ ΦΡΕΣΚΑ MEDIUM 10ΤΕΜ

4,40 ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ Μ ΜΕΣΑΙΑ 30Τ 2,17

3,03

ΑΥΓΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ω3 53 63ΓΡ 2,80 ΑΥΓΑ ΓΕΩΡΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ 6/Α∆Α OMEGA 3 1,25

2,15

ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ 10Τ SMALL 1,30 ΑΥΓΑ ΣΚΟΥΡΤΗ ΕΞΑ∆Α ΜΕDIUM 53 6

1,75

3,37 3,30 3,38

2,75

2,20 3,08

3,96

ΧΡΥΣΑ ΑΥΓΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ 6T MEDIUM 2,40 ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ XL ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΑ 6Τ 1,75

2,65 2,80 2,45

3,35

ΑΥΓΑ ΤΣΑΚΙΡΗ 6Α∆Α ΒΙΟ MED 53 63Γ 2,50

3,10

ΑΥΓΑ ΛΑ∆ΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ MEDIUM 6Τ ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ 6Τ 53 63ΓΡ

4,16

2,60 2,60

ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ 6Α∆Α

1,00

4,90 4,90

4,00 3,80

2,00 2,10 2,10 2,20 2,20

1,90

ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ Μ ΜΕΣΑΙΑ 4Τ 1,70 1,70 1,70

ΑΥΓΑ ΤΣΑΟΥΣΗ ΑΧΥΡΩΝΑ ΜΕΓΑΛΑ 318ΓΡ 6T

2,20 ΑΥΓΑ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΑΧΥΡΩΝΑ ΕΞ.ΦΡ.6Α∆Α ΕΛ.ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ 0

1

2

2,40 2,50 3

4

5

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 95

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

TRATA ΝΈΟ ΛΟΓΌΤΥΠΟ, ΝΈΕΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΊΕΣ ΚΑΙ ΚΑΜΠΆΝΙΑ Σε ανανέωση της ταυτότητας προχωρά η μάρκα παραγωγής προϊόντων ψαριού TRATA. Το ελληνικό brand προχώρησε σε πλήρη ανανέωση του εικαστικού των συσκευασιών, με νέα υλικά αλλά και χρώματα και υφές. Κεντρικό μήνυμα της νέας εποχής είναι «η καρδιά μας χτυπάει στη θάλασσα». Για την νέα εποχή του brand βγαίνει στον «αέρα» και σχετική καμπάνια επικοινωνίας. Στο νέο λογότυπο της TRATA κυρίαρχο είναι το μπλε χρώ-

μα, που παραπέμπει στη θάλασσα του Αιγαίου καθώς και εικόνες από ψάρια και στοιχεία της θάλασσας. Επιπλέον, υπάρχουν χρώματα που παραπέμπουν σε παραδοσιακά υλικά, όπως πράσινο του ελαιολάδου και κεραμιδί που παραπέμπει στον καπνιστό τόνο. Η υλοποίηση του rebranding φέρει την υπογραφή του δημιουργικού γραφείου GDesign, μέλος της ομάδας από το 2019, που είχε σχεδιάσει την σειρά Tuna Pocket Trata.

OK! Anytime Markets ΚΑΜΠΑΝΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΜΕ… ΜΕΣΟ ΤΟ ΧΙΟΥΜΟΡ

Στον «αέρα» βρίσκεται ήδη η νέα καμπάνια της αλυσίδας convenience OK! Anytime Markets. Πρόκειται για τη δεύτερη κατά σειρά καμπάνια της αλυσίδας που υπογράφει το agency Fourletter. Creative Director είναι η 96 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

Ιωάννα Μυλοπούλου. Το δεύτερο αυτό σποτ παραμένει «πιστό» στο δημιουργικό ύφος του πρώτου TVC, με κύρια χαρακτηριστικά την αμεσότητα, την ευαισθησία και το χιούμορ του και προκαλώντας τους θεατές

να «ταυτιστούν» με τους πρωταγωνιστές και τις καθημερινές ιστορίες τους. Το σποτ έχει ως στόχο, μέσα από το χιούμορ και την αμεσότητα να ενημερώσει την ποικιλία των προϊόντων που θα βρει το καταναλωτικό κοινό στα σημεία πώλησης με το σήμα OK! Anytime. Πρωταγωνίστρια είναι η ηθοποιός Κατερίνα Ζαφειροπούλου. Συνεχίζοντας σεναριακά την ιστορία του πρώτου τηλεοπτικού, εμφανίζεται αυτήν τη φορά εγκυμονούσα, ζητώντας από τον σύντροφό της να βρει από noodles μέχρι...φετούλα μέσα στην νύχτα. Η καμπάνια θα προβληθεί τόσο τηλεοπτικά όσο και μέσω social media. Tην παραγωγή ανέλαβε η Stefi, σε σκηνοθεσία Ηλία Παπαϊωάννου.

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Εμπλουτίζεται με νέα προϊόντα η Master Rich της Κρι Κρι

Farcom: Νέες μάσκες HD Hair Color Refresh

Με νέα προϊόντα παγωτού εμπλουτίζει την προϊοντική της σειρά Master Rich η Κρι Κρι. Στους νέους κωδικούς εντάσσονται προϊόντα παγωτού σε ξυλάκι και κύπελλα, σε ατομικές και σε οικογενειακές συσκευασίες. Πρόκειται για τα ξυλάκι παγωτό Master Rich Pralines & Choco και Master Rich Ruby Choco & Strawberries, καθώς και για τις νέες γεύσεις Master Rich Ruby Choco & Vanilla και Master Rich Cookies & Cream, που είναι διαθέσιμες σε κύπελλα. Η γεύση Master Rich Cookies & Cream είναι διαθέσιμη σε δύο συσκευασίες, ατομική των 180ml και οικογενειακή των 500ml. Πρόσφατα η Κρι Κρι προχώρησε στην ενίσχυση της προϊοντικής της γκάμας στις σειρές παιδικών επιδορπίων γιαουρτιού και στο λανσάρισμα της νέας σειράς επιδόρπιων γιαουρτιού «Κρι Κρι Grow» για βρέφη από έξι μηνών και μικρά παιδιά.

Νέα προϊόντα περιποίησης μαλλιών, με την εμπορική ονομασία HD Hair Color Refresh Masks, παρουσίασε πρόσφατα η Farcom. Οι μάσκες ανανέωσης χρώματος HD διατίθενται σε τέσσερις αποχρώσεις: για καστανά, χάλκινα, κόκκινα και ξανθά μαλλιά. Το προϊόν προορίζεται για χρήση στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των βαφών. Εφαρμόζεται και σε βαμμένα και σε φυσικά μαλλιά. Τα προϊόντα της σειράς περιέχουν φυτική κερατίνη για τη μείωση του φριζαρίσματος. Οι HD Hair Color Refresh Masks είναι κατάλληλες για χρήση από vegans.

Νέες αμπούλες προσώπου Βioten Με νέα προϊόντα εμπλουτίζει τη σειρά περιποίησης προσώπου Hyaluronic Gold η Βioten. Πρόκειται για τις αμπούλες αντιγήρανσης και αναδιαμόρφωσης Hyaluronic Gold. Οι αμπούλες είναι βασισμένες στην τεχνολογία 4D hyaluronic acid και περιέχουν ένα σύμπλεγμα, σε ποσοστό 5%, αποτελούμενο από τέσσερις διαφορετικούς τύπους υαλουρονικού οξέος. Η φόρμουλά τους συμβάλλει στην αύξηση της σύνθεσης του υαλουρονικού οξέος, γεμίζοντας τις ορατές ρυτίδες και μειώνοντας τις κηλίδες και τους αποχρωματισμούς λόγω ηλικίας. Οι νέες αμπούλες έχουν 99% συστατικά φυσικής προέλευσης. Η σειρά είναι διαθέσιμη σε σούπερ μάρκετ και καταστήματα καλλυντικών.

Henkel: Νέα συγκολλητικά στιγμής Πλήρη αναβάθμιση της σύνθεσης έξι εκ των πλέον ευπώλητων προϊόντων της στις σειρές συγκολλητικών στιγμής ανακοίνωσε η Henkel. Πρόκειται για το πακέτο σταθεροποιητών με τα οποία παράγονται πλέον τα προϊόντα της σειράς συγκολλητικών στιγμής Loctite. Η νέα σύνθεση επιτρέπει την αφαίρεση της ουσίας υδροκινόνης (HQ) και των MMBP. Σύμφωνα με την Henkel, σύντομα θα ξεκινήσει η παραγωγή κι άλλων προϊόντων της με τη νέα φόρμουλα. Η υδροκινόνη και τα ΜΜΒΡ, που χρησιμοποιούνται για να διατηρείται ρευστό το προϊόν στη συσκευασία του, είναι μεταξύ των συστατικών που υπόκεινται σε ελέγχους από τις υγειονομικές αρχές διεθνώς.

Ενεργό προζύμι Sapore Έλενα από την Puratos Ένα νέο προϊόν ενεργού προζυμιού αργής ωρίμανσης, με την εμπορική ονομασία Sapore Έλενα, ενέταξε στην προϊοντική της γκάμα η Puratos Ελλάς. Το προϊόν περιέχει αλεύρι σίτου και αλεύρι από σπόρους σίκαλης που έχουν βλαστήσει. Προτείνεται για την παραγωγή ψωμιών αργής ωρίμανσης, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μίξη με όλα τα είδη αλεύρων. Κατά την προσθήκη του δεν απαιτείται μαγιά, διασφαλίζει τον όγκο του παραγόμενου ψωμιού και εγγυάται τη μεγαλύτερη διατηρησιμότητα του προϊόντος. Τα προϊόντα του ομίλου, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, απευθύνονται στο λιανεμπόριο και στην βιομηχανία. Εξάγονται σε εκατό χώρες, ενώ πολλά εξ αυτών παράγονται στις τοπικές αγορές από τις θυγατρικές του ομίλου.

Ιούνιος 2022 | σελφ σέρβις | 97

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Καραβάκι: Νέες σειρές υπό το brand της Παπουτσάνης Τρεις νέες προϊοντικές σειρές περιποίησης με βιολογικά εκ χυλίσματα λάνσαρε η Παπουτσάνης σε ένα από τα δημοφιλέστερα brands της, το Καραβάκι (Karavaki). Πρόκειται για σειρές αφρόλουτρων, σαμπουάν και κρεμοσάπουνων, που περιέχουν 95% συστατικά φυσικής προέλευσης, βιολογικά εκχυλίσματα ελληνικών βοτάνων και φυτών, με βιοδιασπώμενα συστατικά άνω του 90%. Οι συσκευασίες τους είναι 100% ανακυκλώσιμες. Τα νέα σακουλάκια με λιγότερο πλαστικό κατά 70% είναι φτιαγμένα από ένα μόνο υλικό, διευκολύνοντας την ανακύκλωσή τους. Τα αφρόλουτρα κυκλοφορούν σε τέσσερα αρώματα και σε συσκευασίες των 750ml (και ανταλλακτικά σακουλάκια 700ml στους δυο κωδικούς). Τα σαμπουάν σε τρία αρώματα, σε συσκευασίες 600ml (και σε ανταλλακτικό σακουλάκι 500ml οι δυο κωδικοί). Τα κρεμοσάπουνα σε δυο αρώματα και συσκευασίες 330ml (και σε ανταλλακτικά σακουλάκια 900ml και οι δυο κωδικοί). Θα εξελιχθούν προωθητικές ενέργειες για γνωριμία με το καταναλωτικό κοινό.

Νέα σειρά χωρίς ζάχαρη από την Έψα Στο λανσάρισμα νέας προϊοντικής σειράς αναψυκτικών, με τρεις κωδικούς χωρίς ζάχαρη, προχώρησε η Έψα: Λεμονάδα zer0, Πορτοκαλάδα με ανθρακικό zer0 και Έψα Cola zer0. Διατίθενται σε συσκευασία αλουμινένιου κουτιού 330ml και σε συσκευασία pet 1,5l.

C

M

Y

Hell: Νέα γεύση Energy Coffee Salted Caramel Κυκλοφόρησε η νέα γεύση Energy Coffee Salted Caramel χωρίς λακτόζη της Hell. Το προϊόν είναι διαθέσιμο σε έξι διαφορετικές γεύσεις. Το νέο ρόφημα latte διατίθεται σε συσκευασία των 250 ml, σε φιλικό προς το περιβάλλον αλουμινένιο κουτί. Το νέο παγωμένο ρόφημα καφέ παρασκευάζεται με εκχυλίσματα καφέ Arabica και Robusta, χωρίς συντηρητικά ή τεχνητά χρώματα και περιέχει 40mg/100ml καφεΐνης.

Tuborg: Νέα σειρά αναψυκτικών Tuborg mixers Την σειρά αναψυκτικών της εμπλουτίζει η Tuborg, με τα νέα Tuborg mixers. Το προϊόν κυκλοφορεί σε δύο γεύσεις: Pink Grapefruit-Σαγκουίνι και Ανανάς-Λάιμ-Δυόσμος. Τα Tuborg mixers διατίθενται σε συσκευασίες των 330ml, με έντονα χρώματα και σχέδια, βασισμένα στην νέα εικαστική ταυτότητα της μάρκας. Η Tuborg προτείνει την κατανάλωση των αναψυκτικών είτε ως έχουν είτε με πάγο ή συνδυασμένα με αλκοόλ για τη δημιουργία cocktails.

98 | σελφ σέρβις | Ιούνιος 2022

CM

MY

Λουξ: Νέο λουξ free χωρίς ανθρακικό

CY

CMY

K

Το νέο της προϊόν, λουξ free, χωρίς ανθρακικό, χωρίς συντηρητικά και μόνο με φυσικά γλυκαντικά, παρουσίασε η εταιρεία Λουξ. Το νέο προϊόν προστίθεται στο portfolio αναψυκτικών της εταιρείας, η οποία, εξάλλου, επαναλανσάρει και εισέρχεται στην κατηγορία του τσαγιού με νέες συσκευασίες των 500ml και του 1,5 λίτρου. Η σειρά λουξ Tea κυκλοφορεί σε γεύσεις μαύρο τσάι με λεμόνι, μαύρο τσάι με ροδάκινο και πράσινο τσάι με κόκκινα φρούτα, ακολουθώντας τη «γραμμή» των λουξ plus ‘n light.