grudzień 2019 rok
nr 118
www.handlowiec.biz.pl
na rynku od 1923 roku
ISSN 1734-4972
Bezpłatne internetowe czasopismo przeznaczone dla handlowców
5 TRENDÓW W HANDLU W 2020 ROKU CEETRUS PREZENTUJE PROJEKT GÓRASZKA
od redakcji
W numerze Koniec jednego roku i początek kolejnego są zawsze okresem podsumowań i snucia planów dotyczących przyszłości. Eksperci DNB Bank Polska wskazują pięć kluczowych trendów w handlu w 2020 r. Podkreślają, że największy wpływ na branżę retail będą miały e-commerce, rozwój 5G, ekonomia subskrypcji, gospodarka obiegu zamkniętego oraz partnerstwo i łączenie różnych branż. Polski rynek nowoczesnej powierzchni handlowej osiągnął już dojrzałość, przez co rosnąca liczba projektów powstaje w mniejszych miastach. Ceetrus zaprezentował więc założenia projektu Góraszka, który ma powstać w jednej z miejscowości w aglomeracji Warszawy. Aktywność widać również w innych miastach, czego dowodem jest sprzedaż parku handlowego Premium Park Łowicz. Nie ustaje także aktywność najemców w kluczowych galeriach handlowych. W ostatnim czasie na łódzki rynek weszła marka Twinset Milano, za sprawą swojego butiku w Manufakturze. Atrakcyjną lokalizacją pozostaje również warszawska Galeria Północna. Otwarto w niej salon marki Junior oraz lokal marki Lloyd. W tym numerze, również o polaryzacji na europejskim rynku powierzchni handlowej. Eksperci międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield przygotowali raport dotyczący wyzwań i zmian zachodzących w handlu w krajach położonych na kontynencie europejskim. Patryk Łusiewicz redaktor naczelny
Spis treści
Bezpłatne ogólnopolskie pismo przeznaczone dla handlowców i tych, którzy chcą związać się z handlem.
WYDAWNICTWO Biuro Promocji i Reklamy „Generalczyk” s.j. 60-587 Poznań, ul. Szczęsna 10 DYSTRYBUCJA drogą elektroniczną, strona internetowa: www.handlowiec.biz.pl ADRES REDAKCJI 60-587 Poznań, ul. Szczęsna 10, tel./fax (61) 852 08 94 PREZES WYDAWNICTWA Wiesław Generalczyk general@poradnikhandlowca.com.pl DYREKTOR ZARZĄDZAJĄCY Wojtek Generalczyk tel. (61) 851 37 55 wojtekg@poradnikhandlowca.com.pl DYREKTOR ORGANIZACYJNO -ADMINISTRACYJNY Zbyszko Zalewski zbyszkoz@poradnikhandlowca.com.pl REDAKTOR NACZELNY Patryk Łusiewicz patrykl@poradnikhandlowca.com.pl KIEROWNIK ADMINISTRACYJNO -TECHNICZNY Krzysztof Napieralski krzysztofn@poradnikhandlowca.com.pl REDAKCJA Tadeusz Sienkiewicz
3
Pięć kluczowych trendów w handlu w 2020 roku
4
Ceetrus Polska prezentuje założenia Projektu Góraszka
5
Manufaktura poszerza swoją ofertę
6
Debiuty w Galerii Północnej
7
Ice Dream w Galerii Katowickiej i Avenidzie
8
Polaryzacja na europejskim rynku centrów handlowych
Od dwudziestu sześciu lat, Biuro Promocji i Reklamy Generalczyk s.j. jest cenionym wydawcą prasy branżowej w Polsce. Oprócz Handlowca - pisma, które po raz pierwszy ukazało się na rynku w 1923 roku - ma w swoim portfolio dwa inne tytuły: Poradnik Handlowca i Poradnik Restauratora, które przybliżają Czytelnikom bogactwo światów: FMCG i HoReCa. Poradnik Handlowca jest liderem na rynku prasy branżowej, co potwierdzają wyniki syndykatowych badań przeprowadzanych co roku przez biura badawcze AC Nielsen i MillwardBrown.
DYREKTOR DZIAŁU SPRZEDAŻY I MARKETINGU Michał Bobrowski tel.: (61) 850 19 33 michalb@poradnikhandlowca.com.pl DZIAŁ SPRZEDAŻY Dariusz Dzieja tel. (61) 851 37 03 darekd@poradnikhandlowca.com.pl Justyna Wojciechowska tel. (61) 852 51 41 justynaw@poradnikhandlowca.com.pl Katarzyna Generalczyk tel. (61) 851 37 03 kasiak@poradnikhandlowca.com.pl Maria Leśniewska tel. (61) 855 70 66 marial@poradnikhandlowca.com.pl Małgorzata Siuda malgorzatas@poradnikhandlowca.com.pl
SERWIS FOTOGRAFICZNY materiały prasowe, Pixabay.com Okładka: bigstockphoto.com Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. ISSN 1734-4972
trendy w handlu
3
Pięć kluczowych trendów w handlu w 2020 roku Rok 2020 to dalszy rozwój e-commerce i nowych technologii, ale także rozwój stosunkowo nowych trendów, takich jak: ekonomia subskrypcji, partnerstwo międzybranżowe oraz działalność nastawiona na zrównoważony rozwój. Wszystko po to, by sprostać rosnącym wymaganiom konsumenckim – wskazują eksperci DNB Bank Polska. E-commerce Obecnie na polskim rynku większość sklepów stacjonarnych oferuje sprzedaż przez internet, ponadto funkcjonuje około 32 tys. zarejestrowanych sklepów internetowych i liczba ta systematycznie rośnie. Choć udział ecommerce w całym segmencie handlu stanowi wciąż zaledwie 7%, eksperci oceniają, że do 2023 r. wzrośnie on do około 10% i będzie rósł w kolejnych latach. – O dalszym rozwoju e-commerce zdecydują przede wszystkim zmieniające się trendy konsumenckie („convenience” oraz „positive experience”), ale także coraz efektywniejsza logistyka i transport, która pozwala rozwijać ten segment rynku – mówi Ewa Białek, dyrektor Biura Handlu i Usług DNB Bank Polska Rozwój 5G Cyfryzacja już od kilku lat mocno zmienia handel. Od łańcucha dostaw, przez dystrybucję, aż po samą sprzedaż detaliczną. Już dziś powstają inteligentne fabryki, które wykorzystują internet rzeczy (IoT), szybko rozwijają się systemy cyberfizyczne (CPS) i przetwarzanie danych w chmurze. Wszystko po to, aby umożliwić producentom korzystanie z danych w czasie rzeczywistym w celu zwiększenia wydajności, zmniejszenia kosztów i dostosowania się do zmian popytu oraz customer experience (CX). Ekonomia subskrypcji Ekonomia subskrypcji, czyli inaczej ekonomia abonamentowa, w najbliższych kilku latach wpłynie na zmiany modelu zakupowego Polaków. Jak wskazuje Subscription Economy Index w ostatnich siedmiu latach (w Ameryce Północnej, Europie i Azji) wartość rynku sprzedaży produktów i usług w formie abonamentów wzrosła aż o 300%. Gartner przewiduje, że do roku 2023 trzy czwarte firm zajmujących się handlem detalicznym będzie oferowało subskrypcję. Fundacja Digital Poland argumentuje, że rynek stale zyskuje na znaczeniu. Z subskrypcji korzysta dziś 90% konsumentów.
czytaj także
Gospodarka o obiegu zamkniętym Według GUS, w Polsce około 90% odpadów pochodzi z przemysłu. Oznacza to, że w produkcji istnieje wciąż dużo przestrzeni, by firmy bardziej odpowiedzialnie zarządzały zasobami. Odpowiedzią jest model gospodarki o obiegu zamkniętym. W tym zakresie w sprzedaży detalicznej następują najszybsze i najbardziej znaczące zmiany. Wszystko dzięki rosnącej świadomości konsumentów. Jak wskazują badania OC&C Strategy 15% przedstawicieli najmłodszej generacji chce być aktywnie zaangażowana w ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów, 14% w zmniejszenie śladu węglowego, a 13% w ograniczenie zużycia plastiku jednorazowego użytku. Partnerstwa i łączenie różnych branż Sprzedaż detaliczna w coraz większym stopniu zaczyna się przenikać z innymi branżami lub całymi sektorami gospodarki. Obrazem tego są m.in. nowoczesne przestrzenie handlowe, które w coraz większym stopniu odpowiadają za „doświadczenia” niż zakupy. Gensler Research Institute wskazuje, że 15% klientów przychodzi do centrum handlowego w celach towarzyskich, 19% osób, by się nauczyć lub dowiedzieć czegoś nowego, 10% poszukuje inspiracji dla rozwoju osobistego, a 7% ze względu na ofertę rozrywkową galerii.
4
rynek powierzchni handlowej
Ceetrus Polska prezentuje założenia Projektu Góraszka Projekt Góraszka to innowacyjny obiekt typu retailtainment o powierzchni 77 tys. m2 GLA, który zapewni mieszkańcom południowo-wschodniej aglomeracji warszawskiej możliwość atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, rodzinnej rozrywki oraz wygodnych zakupów. Zakończenie budowy zaplanowano na 2022 r. W ramach inwestycji planowanej przez Ceetrus Polska na działce o powierzchni 28 hektarów w miejscowości Góraszka w aglomeracji warszawskiej powstanie unikatowy, wielofunkcyjny obiekt łączący zróżnicowany tenant-mix z możliwością aktywnego spędzenia wolnego czasu i z rozrywką. Projekt Góraszka będzie dogodnie skomunikowany z Warszawą. Dzięki węzłowi dojazdowemu, włączonemu w projekty modernizacji drogi S17 oraz budowy południowej obwodnicy Warszawy (droga S2), dotarcie do inwestycji będzie szybkie i komfortowe. Według szacunków, w strefie zasięgu projektu Góraszka mieszka blisko 2 mln osób. W ramach planowanej inwestycji powstanie wielofunkcyjny kompleks o powierzchni 77 tys. m2 GLA z możliwością rozbudowy w przyszłości. Główny inwestor zaplanował 56 tys. m2 GLA na działalność handlową, gdzie znajdą się lokale dla około 120 sklepów. Część przeznaczona na rozrywkę i odpoczynek zajmie 21 tys. m2 GLA, czyli około 27% powierzchni. Powstaną w niej – przestronna i wygodna strefa kulinarna, strefy relaksu, wielosalowe kino, nowoczesny klub fitness i wiele innych przestrzeni, w których klienci będą mogli spędzić wolne chwile. Na terenie kompleksu w Góraszce powstaną również stacja benzynowa i restauracje typu drive-thru. Swoją obecność w inwestycji potwierdzili już strategiczni partnerzy – Leroy Merlin oraz park rozrywki Majaland.
Premium Park Łowicz sprzedany Colliers International, doradzała Fortis Investments przy sprzedaży parku handlowego Premium Park Łowicz. Premium Park Łowicz to największy w mieście nowoczesny park handlowy, w całości oddany do użytku w 2019 r. Całkowita powierzchnia najmu obiektu wynosi około 8 tys. m2. Budynek zlokalizowany jest w centrum Łowicza, przy ul. Władysława Broniewskiego. Poza doskonałą lokalizacją, pasaż oferuje klientom jedyne w mieście oddziały wielu sklepów sieciowych. W lokalach prowadzą działalność sklepy renomowanych marek, takich jak: Polo Market, CCC, KiK, Pepco, Neonet, Deichmann, Hebe czy Empik. W czerwcu 2019 r. dołączyli do nich nowi najemcy, a wśród nich takie marki jak: TEDi, Rossmann, Smyk, Quiosque i 4F. — Sprzedaż Premium Park Łowicz dowodzi, że nieruchomości handlowe nie tylko w dużych, ale też w mniejszych miastach w dalszym ciągu cieszą się zainteresowaniem inwestorów, a popyt na wysokiej jakości produkty inwestycyjne w Polsce nie maleje — komentuje Sebastian Wiśniewski, prezes zarządu, Fortis Investments.
5
Manufaktura
TWINSET Milano z jedynym butikiem w Łodzi Manufaktura w Łodzi umacnia swoją pozycję obiektu handlowego z ofertą premium. Niedawno do grona licznej reprezentacji ekskluzywnych brandów dołączyła włoska marka TWINSET Milano. To pierwszy butik tej firmy w Łodzi. W Manufakturze najbardziej wymagający i ceniący jakość klienci mają największy wybór selektywnej odzieży, dodatków i obuwia. Najlepsze polskie i światowe brandy zebrane pod szyldem MANUeXclusive to zdecydowany wyróżnik oferty Manufaktury. Do tego grona właśnie dołączyła marka TWINSET Milano – kojarzona z luksusem, smakowaniem życia, sławna dzięki swojemu stylowi i charyzmie. W salonie w Manufakturze można kupić najnowszą kolekcję marki, z wyszczególnieniem aż 5 linii. Znakiem firmowym TWINSET są przede wszystkim wyrafinowane projekty dla współczesnej romantyczki, o silnym charakterze podkreślającym kobiecość i temperament za pomocą nietuzinkowych aplikacji i wykończeń. Główne centrum produkcyjne od ponad 30 lat znajduje się w Capri we Włoszech. – Sukcesywne poszerzanie oferty marek premium jest zgodne z obecnymi trendami w branży. Jest to bardzo dynamicznie rozwijający się segment, wart ponad 3 mld zł. Nawiązanie współpracy z kolejną luksusową marką, w dodatku debiutującą w naszym mieście, świadczy o tym, że Manufaktura niezmiennie cieszy się opinią najbardziej prestiżowego adresu w mieście – podsumowuje Agnieszka Mikurenda, Tenants Relations Manager Manufaktury.
Nie tylko dla moli książkowych W Manufakturze w Łodzi otwarto nową księgarnię, według najnowszego konceptu sieci Księgarnie Świat Książki. Przyjazna ekspozycja książek, przestronna strefa KIDS z literaturą dziecięcą, a także szeroki wybór artykułów papierniczych, gier oraz zabawek – to największe wyróżniki nowego najemcy Manufaktury. Salon Księgarnie Świat Książki w Manufakturze wyróżnia nie tylko bogata oferta nowości wydawniczych i klasyki literatury, ale także przestrzeń zaaranżowana w wyjątkowy sposób: salon jest bardzo przestronny, a mole książkowe z pewnością docenią strefę relaksu, gdzie w wygodnych fotelach można na spokojnie przejrzeć nowości wydawnicze. Równie przyjazna jest strefa KIDS – najmłodsi czytelnicy mogą swobodnie i wygodnie wybierać dla siebie lektury. Jak mówi przedstawiciel marki, firma poszukuje wyjątkowych lokalizacji, „z duszą”: -– Zdecydowaliśmy się na otwarcie księgarni w Manufakturze, ponieważ zależy nam, abyśmy byli obecni nie tylko w nowo powstałych centrach handlowych, ale także w miejscach z bogatą historią – takich jak właśnie Manufaktura w Łodzi – mówi Janusz Arsłanowow, członek zarządu firmy Dressler Dublin, właściciela sieci Księgarnie Świat Książki. W Księgarni Świat Książki w Manufakturze można kupić różnorodną literaturę: od reportażu, poprzez beletrystykę, fantastykę, lektury szkolne, po historię. Na stałe obecna jest promocja „druga książka -50%”. Co ważne, księgarnia w Manufakturze dodatkowo jest punktem odbioru zamówień internetowych, co spotkało się z dużym entuzjazmem czytelników. czytaj także
6
Galeria Północna
Galeria Północna z pierwszym sklepem Junior w Warszawie Na warszawskiej Białołęce pojawił się pierwszy w stolicy salon marki Junior, oferujący szeroki wachlarz produktów dla dzieci i niemowląt. Nowy sklep mieści się na pierwszym piętrze Galerii Północnej i zajmuje powierzchnię 1571 m2. Otwarciu towarzyszyły liczne atrakcje, które tłumnie przyciągnęły rodziny z dziećmi. To drugi salon tej marki w Polsce. Sklep Junior z powodzeniem funkcjonuje już od kliku lat w Galerii Jurajskiej – centrum handlowo-rozrywkowym w Częstochowie. Zadowalające wyniki z ostatnich lat sprawiły, że marka zdecydowała się na otwarcie drugiego salonu w Polsce, na którego lokalizację najemcy wybrali Galerię Północną. Nowy sklep został otwarty w piątek, 18 października na pierwszym piętrze galerii, w sąsiedztwie sklepów Dealz i 4Faces. W jego ofercie można znaleźć wysokiej jakości artykuły dla dzieci, między innym wózki i foteliki samochodowe, a także markowe zabawki takie, jak: Lego, Playmobil, Mattel, Hasbro, Siku, Schleich, Trefl, Smoby, Fisher Price, Chicco czy Nuby. Asortyment jest dodatkowo podzielony na poszczególne działy tj. Dziewczynki, Chłopcy, Pierwsze lata, Niemowlęta i Wózki oraz Klocki, Gry, Puzzle i Zabawki Kreatywne. Junior to młoda polska marka oferująca wysokiej jakości artykuły dziecięce. Asortyment sklepu uzupełniany jest ze szczególnym uwzględnieniem właściwości produktów takich, jak: bezpieczeństwo, edukacja, kreatywność i rozwój. Tak dokładna weryfikacja produktów przed wprowadzeniem ich do sprzedaży daje klientom możliwość kupienia sprawdzonych i bezpiecznych dla ich dzieci zabawek.
Jedyny w Polsce sklep marki Lloyd otwarty w Galerii Północnej Do grona najemców warszawskiej Galerii Północnej dołączył niemiecki producent wysokiej jakości obuwia męskiego Lloyd. Marka otworzyła sklep o powierzchni 76 m2 na pierwszym piętrze Galerii. Jest to jej jedyny monobrandowy lokal w Polsce. Otwarcie własnego salonu w Galerii Północnej to znaczący krok w rozwoju na polskim rynku dla marki Lloyd, której asortyment jest dostępny wyłącznie w szeregu sklepów wielobrandowych i internetowych. W nowym sklepie klienci znajdą szeroki wybór obuwia męskiego, które cechuje znak rozpoznawczy – czerwony pasek wybity na podeszwie każdej pary, będący gwarancją wysokiej jakości i przypominający o pochodzeniu obuwia. – Stale rozszerzamy ofertę modową Galerii Północnej, aby zapewniać dostęp do jak najszerszej oferty produktów spełniających różne potrzeby, a przez to podnosić komfort życia naszych klientów. Nie zapominamy zarówno o tych, którzy przychodzą do nas po codzienne zakupy, jak i o szukających produktów na szczególne okazje. Lloyd to marka z wieloletnią tradycją, której obuwie cechuje wysoka jakość wykonania, łącząca tradycyjne wzory z nowoczesną stylistyką. Jestem pewna, że znajdzie uznanie wśród naszych nawet najbardziej wymagających klientów – powiedziała Katarzyna Żuchowska, Retail Leasing Manager GTC S.A. Marka Lloyd od ponad 130 lat zajmuje się produkcją doskonałej jakości obuwia na każdą okazję i w różnych stylach. Marka jest laureatem nagrody Oskar obuwniczy z 1978 roku. Obecnie jej asortyment jest dostępny w 40 krajach świata.
7
oferta najemców
Ice Dream w Galerii Katowickiej i Avenidzie W listopadzie w Galerii Katowickiej rozpoczęła działalność gelateria Ice Dream. To kolejna, po Warszawie lokalizacja konceptu opierającego się na idei „self-service ice cream”. Zgodnie z założeniem, lodowe desery tworzone są tu przez samych klientów, którzy samodzielnie nakładają sobie wybrane smaki włoskich lodów i decydują o wielkości porcji. Otwarcie gelaterii Ice Dream w Katowicach jest kolejnym krokiem na drodze do budowy ogólnopolskiej sieci sprzedaży. W grudniu uruchomiono również stoisko marki w poznańskiej Avenidzie. Koncepcja „self service ice cream” przybyła z Włoch, gdzie stoiska tego typu cieszą się dużą popularnością. Na rynek polski wprowadziła ją marka Ice Dream, pod którą w kwietniu br. otwarto lodziarnię w warszawskiej galerii Arkadia. Pomysł spotkał się z dobrym przyjęciem zarówno ze strony klientów, jak i centrum handlowego. Niebanalna propozycja na serwowanie i jedzenie lodów włoskich okazała się dobrym sposobem na urozmaicenie strefy foodcourt, a do właścicieli zaczęli się zgłaszać zarządzający innymi obiektami handlowymi z propozycją najmu powierzchni. W ofercie Ice Dream znajdują się smaki tradycyjne, takie jak śmietanka czy czekolada, ale też bardziej zaskakujące, jak zielona herbata, czarna wanilia czy słony karmel. Z myślą o dzieciach powstają tu propozycje smakowe takie jak np. jednorożec, wata cukrowa czy niebieskie migdały, a pod kątem wegan owocowe sorbety. Koncept wyróżnia się ogromną ilością oryginalnych dodatków, wśród których można znaleźć m.in. kuleczki jadalnego brokatu, cząstki świeżych owoców, domowe marmolady oraz kolorowe i błyszczące posypki. Lody w koncepcji „self-service ice cream” tworzy się w czterech krokach. Pierwszym jest wybór między wafelkiem a kubeczkiem, kolejnym – nałożenie lodów w wybranych przez siebie smakach, a potem ich udekorowanie dodatkami. Na końcu gotowy deser jest ważony. Uzależniona od wielkości porcji cena jest porównywalna z tym, ile trzeba zapłacić w innych lodziarniach.
Diverse w CH Turawa Park w Opolu Do grona najemców CH Turawa Park w Opolu dołączyła popularna marka odzieżowa Diverse. Nowy lokal został otwarty 28 września na powierzchni niemal 190 m2. Diverse dołączył do grona ponad 50 najemców CH Turawa Park. Salon znajduje się w sąsiedztwie sklepu Big Star i strefy gastronomicznej. Na miejscu można znaleźć modne kolekcje ubrań dla kobiet, mężczyzn i dzieci oraz liczne akcesoria. Nie zabraknie cyklicznych ofert specjalnych. – Kontynuujemy serię tegorocznych otwarć nowych sklepów. Cieszymy się, że kolejne marki doceniają dogodną lokalizację CH Turawa Park, która zapewnia dotarcie do tysięcy mieszkańców Opola i wschodnich okolic miasta. Marka Diverse, kierując swoją ofertę do ludzi aktywnych, ceniących wygodę, jakość i styl z pewnością znajdzie uznanie wśród osób odwiedzających nasze centrum – mówi Agnieszka Pyzanowicz-Francke, Dyrektor CH Turawa Park. Sieć Diverse od ponad 25 lat sukcesywnie rozwija swoje portfolio o kolejne rynki. Obecnie prowadzi ponad 350 salonów stacjonarnych w Polsce i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, a także sklep internetowy. Lokal Diverse dołączył do grona najemców CH Turawa Park, wśród których znajdują się m.in.: Reserved, Mohito, Sinsay, Media Expert, Smyk, Calypso Fitness Club, C&A, Martes Sport, KiK, CCC, Super-Pharm, Takko Fashion, Deichmann, Carry, Szachownica, Action, Pepco, Rossmann, Sephora i Empik. czytaj także
8
europejski rynek handlowy
Polaryzacja na europejskim rynku centrów handlowych Z raportu międzynarodowej firmy doradczej Cushman & Wakefield wynika, że wyzwania i zmiany zachodzące w sektorze handlowym nadal wpływają na dynamikę rozwoju rynku centrów handlowych w Europie przy jednocześnie dużym zróżnicowaniu aktywności deweloperskiej pomiędzy poszczególnymi krajami i miastami. Dynamika przyrostu powierzchni handlowej w pierwszej połowie 2019 r. utrzymała się na dotychczasowym poziomie lub nieznacznie wzrosła w większości krajów. Jednak duży spadek liczby nowych otwarć w Turcji spowodował zmniejszenie się podaży w skali europejskiej o 18% – w tym czasie wybudowano ok. 863 tys. m2 nowej powierzchni w centrach handlowych. W budowie pozostaje obecnie ok. 5,4 mln m2 nowej powierzchni z terminem otwarcia w roku bieżącym i 2020. Niemniej jednak w ostatnich trzech latach średnio 8% planowanych otwarć uległo opóźnieniu, co oznacza, że liczba otwieranych obiektów może być ostatecznie niższa w porównaniu z wolumenem inwestycji zaplanowanych do oddania do użytku do końca przyszłego roku. Na rynku centrów handlowych utrzymuje się duże zróżnicowanie aktywności deweloperskiej pomiędzy poszczególnymi krajami i miastami. Na przykład zmniejszyła się łączna liczba nowych otwarć, ale największe miasta odnotowały w pierwszej połowie 2019 r. wzrost udziału w nowej podaży powierzchni handlowej do 41% w porównaniu z 25% w 2016 r. Ze względu na wielkość rynku najwięcej nowej powierzchni w pierwszej połowie 2019 r. powstało w Rosji – blisko 200 tys. m2 (wzrost o 13% rok do roku). Z tego ponad 50% wybudowano w samej Moskwie, gdzie pomimo oddania do użytku dużego centrum handlowego wskaźniki pustostanów pozostały na niezmienionym poziomie. Pierwszą piątkę rynków, które odnotowały największy wzrost podaży w pierwszej połowie bieżącego roku, zamykają Włochy, Polska, Francja i Niemcy. Pomimo spowolnienia aktywności deweloperskiej w tym roku, Turcja może liczyć na wzrost podaży ze względu na największą w Europie liczbę realizowanych inwestycji. W budowie znajduje się obecnie ok. 1,5 mln m2 powierzchni w centrach handlowych z planowanym terminem otwarcia do końca bieżącego roku i w 2020 r. Pozytywny wpływ na rozwój rynku handlowego w Hiszpanii mają dobre wskaźniki takie jak wzrost wydatków konsumpcyjnych i solidne wyniki branży turystycznej. Dobra koniunktura gospodarcza przekłada się na rosnącą w ostatnim czasie sprzedaż detaliczną i liczbę klientów odwiedzających centra handlowe (zwłaszcza najlepsze w swojej klasie), co zachęca deweloperów do większej aktywności. Na drugą połowę bieżącego roku i rok 2020 zaplanowano oddanie do użytku ok. 355 tys. m2 nowej powierzchni, z czego 42% w regionie Madrytu. Aktywność deweloperska we Francji utrzymuje się na stabilnym poziomie, aczkolwiek ograniczeniem są rygorystyczne przepisy dotyczące planowania przestrzennego i silna konkurencja pomiędzy lokalizacjami handlowymi. Piąte miejsce pod względem wolumenu powierzchni w budowie zajmuje Finlandia, gdzie w bieżącym i przyszłym roku powstanie 244 tys. m2, z czego 70% w największym miastach takich jak Helsinki, Espoo i Turku. – Ze względu na zmieniające się oblicze rynku handlowego i związane z tym wyzwania niektóre kraje Europy odnotowują większy wzrost aktywności inwestycyjnej i deweloperskiej w sektorze centrów handlowych. Polaryzacja – nawet w obrębie poszczególnych państw utrzymuje się i dotyczy także niektórych miast – mówi Silvia Jodlowski, starszy analityk w firmie Cushman & Wakefield, autorka raportu.