8858649121479

คูมือครู 㪌»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ËÇÁ¡Ñº

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ©ºÑº Í- .

·Õè ȸ. ¨Ð»ÃСÒÈÃÒ¡Òú¹àÇçºä«µ µÑé§áµ‹ Á. ¤. ’55 ໚¹µŒ¹ä»

ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน

เอกสารประกอบคูมือครู

กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม

รายวิชา

ภูมิศาสตร

ู ร ค หรับ

สํา

ชั้นมัธยมศึกษาปที่

เอกสารหลักสูตรแกนกลางฯ ’51 ประกอบดวย ● ● ● ● ●

คําแนะนําการใชคูมือครู แถบสี/สัญลักษณที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง คําอธิบายรายวิชา ตารางวิเคราะหเนื้อหากับมาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัด

ตารางแสดงความแตกตางระหวาง “ คูมือครู ” กับ “ หนังสือเรียน * ” ความแตกตาง

ขนาดตัวอักษร ปกดานหลัง ระบบการจัดพิมพ สวนเสริมดานหนา

คูมือครู ยอลงจากปกติ 20%

พิมพ 4 สี มี เอกสารหลักสูตร คําอธิบายรายวิชา มี กิจกรรมแบบ 5E ความรูเสริมสําหรับครู พิมพสอดแทรกไวตลอดทั้งเลม ●

หนังสือเรียน ขนาดปกติ 100% : ตัวอักษรใหญกวา ที่พิมพในคูมือครูนี้ มีใบอนุญาต/ใบประกันคุณภาพ พิมพ 4 สี

-

●

เนื้อหาในเลม

● ●

* ที่ ศธ. อนุญาตใหโรงเรียนใชได

มีเฉพาะเนื้อหาสาระตามที่ ศธ. อนุญาตฯ/สนพ.ประกันคุณภาพ

3

คําแนะนําการใชคูมือครู

: การจัดการเรียนรูสูหองเรียนคุณภาพ

คูมือครู ภูมิศาสตร ม.3 จัดทําขึ้นเพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการวางแผนและเตรียมการสอน โดยใชหนังสือเรียน ภูมิศาสตร ม.3 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เปนสื่อหลัก (Core Material) เสร�ม ประกอบการออกแบบกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดกลุมสาระการเรียนรู 2 สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม สาระภูมิศาสตร ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยจัดทําตามหลักการสําคัญ ดังนี้

1. ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน

คูมือครู ภูมิศาสตร ม.3 จัดทําเปนหนวยการเรียนรูตามลําดับสาระการเรียนรูที่ระบุไวในมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัด แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการสอนและจุดประสงคการเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรมการเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไวชัดเจน ครูผูสอนสามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่เปนเปาหมาย การเรียนรูของแตละหนวยการเรียนรู (ตามแผนภูมิ) และสามารถบันทึกผลการจัดการเรียนการสอนไดอยางมั่นใจ



สภ

าพ

ผู

จุดป

น

ระส

เรีย

งค

ก

ู

ียนร

ร า รเ

มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชั้นป

ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู

กิจกรรมการเรียนรู

เทคนิคการสอน

แผนภูมิแสดงองคประกอบของการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ

2. การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ

แนวคิดในการจัดการเรียนการสอนที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ พัฒนามาจากปรัชญาและทฤษฎีการเรียนรู Constructivism ที่เชื่อวาการเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสราง ความรูโดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดพบเห็นกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา นักเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีความรูความเขาใจสิ่งตางๆ ติดตัวมากอนที่จะเขาสู หองเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากบริบทและสิง่ แวดลอมรอบตัวนักเรียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกระบวนการเรียนรู ในแตละบทเรียน ผูสอนจะตองคํานึงถึง คูม อื ครู

1) ความรูเดิมของนักเรียน การสอนที่ดีจึงตองเริ่มตนจากจุดที่วา นักเรียนมีความรูอ ะไรมาบาง แลวจึงให ความรูห รือประสบการณใหมเพือ่ ตอยอด จากความรูเ ดิม

2) ความรูเดิมของนักเรียนถูกตอง หรือไม ผูสอนตองปรับเปลี่ยนความรู ความเขาใจเดิมของนักเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรมการเรียนรูใหมที่มี คุณคาตอนักเรียน เพื่อสรางเจตคติหรือ ทัศนคติที่ดีตอการเรียน

3) นักเรียนสรางความหมายสําหรับ ตนเอง ผูสอนตองสงเสริมใหนักเรียน นํ า ข อ มู ล ความรู  ที่ ไ ด ไ ปลงมื อ ปฏิ บั ติ และประยุ ก ต ใ ช ค วามรู  อ ย า งถู ก ต อ ง ในบริ บ ทที่ เ ป น จริ ง ของชี วิ ต นั ก เรี ย น เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและมีคุณคา ตอตัวนักเรียนมากที่สุด

เสร�ม

3

แนวคิด Constructivism เนนใหผเู รียนสรางความรูโ ดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูข องตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศการเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความ ขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณความรูใหม ผูเรียนจะพยายามปรับขอมูลใหม กับประสบการณที่มีอยูเดิม แลวสรางเปนความรูใหมหรือแนวคิดใหมๆ ไดดวยตนเอง

3. การบูรณาการกระบวนการคิด

การเรียนรูของนักเรียนแตละคนจะเกิดขึ้นที่สมองซึ่งทําหนาที่รูคิด ภายใตสภาพแวดลอมที่เอื้ออํานวย และ ไดรับการกระตุนจูงใจอยางเหมาะสมสอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของนักเรียน การจัดกระบวนการ เรียนรูแ ละสาระการเรียนรูท มี่ คี วามหมายตอผูเ รียนนัน้ จะชวยกระตนุ ใหสมองรับรูแ ละสามารถเรียนรูไ ดอยางมีประสิทธิภาพ ตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1) สมองจะเรี ย นรู  แ ละสื บ ค น โดย 2) สมองจะแยกแยะคุ ณ ค า ของ การสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง สิง่ ตางๆ โดยการลงมติ ตัดสินใจ วิพากษ ปฏิบัติ จนคนพบความรูความเขาใจได วิจารณ แสดงความคิดเห็น ยอมรับหรือ อยางรวดเร็ว ตอตานตามอารมณความรูสึกที่เกิดขึ้น ในขณะที่เรียนรู

3) สมองจะประมวลเนื้ อ หาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสาน กับความรู หรือประสบการณเดิมที่ถูก จัดเก็บอยูในสมอง ผานการกลั่นกรอง เพื่อสังเคราะหเปนความรูความเขาใจ ใหมๆ หรือเปนเหตุผลทัศนคติใหมที่จะ ฝงแนนในสมองของผูเรียน

การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะ เกิดขึ้นเมื่อสมองรูคิดและตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมอง โดยเริ่มตนจาก 1) ระดับการคิดขั้นพื้นฐาน ไดแก 2) ระดั บ ลั ก ษณะการคิ ด ได แ ก 3) ระดั บ กระบวนการคิ ด ได แ ก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดหลากหลาย กระบวนการคิ ด อย า งมี วิ จ ารณญาณ การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล คิดไกล คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล กระบวนการแกปญหา กระบวนการคิด การสรุปผล เปนตน เปนตน สรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะห วิจัย เปนตน

คูม อื ครู

4. การบูรณาการกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ

กระทรวงศึกษาธิการมีนโยบายสงเสริมการเรียนพืน้ ฐานอาชีพในระดับการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน เพือ่ เสริมสรางทักษะที่ จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพ และดํารงชีวติ ในสังคมทองถิน่ ของผูเ รียนอยางมีความสุข และเปนการเตรียมความพรอม เสร�ม ดานกําลังคนใหมที กั ษะพืน้ ฐานและศักยภาพในการทํางาน เพือ่ การแขงขันและกาวสูป ระชาคมอาเซียนหรือประชาคมโลก 4 ตอไป 4.1 ทักษะพื้นฐานเพื่อการประกอบอาชีพ การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผูเรียนในรายวิชาพื้นฐาน ทุกกลุมสาระการเรียนรูและทุกระดับชั้นเรียน ผูสอนควรบูรณาการประสบการณการเรียนรูพื้นฐานอาชีพควบคู ไปกั บ การเรี ย นการสอนด า นวิ ช าการ โดยฝ ก ทั ก ษะสํ า คั ญ ตามที่ สํ า นั ก วิ ช าการและมาตรฐานการศึ ก ษา (สวก.) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เสนอแนะไว ดังนี้ 1. ฝกทักษะกระบวนการคิด มีการวางแผนตลอดแนว เพื่อศึกษาขอมูลอาชีพ 2. ฝกการตัดสินใจอยางเปนระบบ โดยใชขอมูลจากการศึกษา คนควาแหลงเรียนรูในชุมชน เพื่อลดความ เสี่ยงในการลงทุนและเพิ่มความมั่นใจเรื่องการตลาด 3. ฝกกระบวนการวางแผน การผลิต และการจัดจําหนาย โดยนักเรียนคิดตนทุน กําไรดวยตนเอง 4. ฝกการเรียนรูเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ดานการประกอบอาชีพ และการทํางานกลุม โดยมีจิตอาสาเพื่อ สวนรวม 5. ฝกการทํางานอยางมีประสิทธิภาพ มีการประเมินผล ปรับปรุง พัฒนา และสรางสรรคตอยอดผลผลิต 6. ฝกการเสริมสรางความเชื่อมั่น ความเพียรพยายาม เห็นคุณคาและภาคภูมิใ จในตนเอง (Self Esteem) ในการประกอบอาชีพ และเจตคติในพื้นฐานทางอาชีพ การจัดการเรียนการสอนที่ใหผูเรียนไดลงมือปฏิบัติทักษะดังกลาว จะชวยใหผูเรียนไดรับประสบการณจริง มีทักษะ ความสามารถ และความชํานาญในการทํางานที่จะใชในการประกอบอาชีพและเปนแรงงานที่มีคุณภาพเขาสู ตลาดแรงงานในอนาคต 4.2 การจัดกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ การจัดกระบวนการเรียนรูมีความสําคัญอยางยิ่งที่จะชวยให นั ก เรี ย นมี ก ารพั ฒ นาทั้ ง ด า นความรู  ทั ก ษะ และคุ ณ ลั ก ษณะตามเป า หมายของหลั ก สู ต ร การพั ฒ นาผู  เ รี ย น ดานทักษะพื้นฐานอาชีพตองอาศัยกระบวนการเรียนรูที่หลากหลายเปนเครื่องมือที่จะนําไปสูคุณภาพที่ตองการ เทคนิควิธีการตางๆ ที่ผูสอนจะตองพิจารณาใหเหมาะสมกับเนื้อหาวิชาและวัยของผูเรียน โดยใหความสําคัญกับ การฝ ก ปฏิ บั ติ แ ละเน น การวั ด ประเมิ น ผลจากการปฏิ บั ติ ต ามสภาพจริ ง ด ว ยวิ ธี ก ารที่ จั ด กิ จ กรรมการบู ร ณาการ ให เ หมาะสมกั บ วั ย และระดั บ ชั้ น ของผู  เ รี ย น สอดคล อ งกั บ มาตรฐานการเรี ย นรู  แ ละตั ว ชี้ วั ด ของกลุ ม สาระต า งๆ ที่กําหนดไวในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 การวิเคราะหมาตรฐานและตัวชี้วัดที่จะนําไป จัดเนื้อหาความรูและทักษะ เพื่อพัฒนาผูเรียนดานพื้นฐานอาชีพ ดังตัวอยางตอไปนี้ 1. กลุมสาระการเรียนรูภาษาไทย กลุมสาระการเรียนรูภาษาไทยมุงเนนการพัฒนาใหผูเรียนมีความรูความสามารถในการใชภาษาไทย เพื่ อ การสื่ อ สาร เป น เครื่ อ งมื อ ในการเรี ย นรู  การแสวงหาความรู  และประสบการณ ต  า งๆ เพื่ อ พั ฒ นาความรู  กระบวนการคิดวิเคราะห วิจารณ และสรางสรรค ใหทันตอการเปลี่ยนแปลงของสังคมและความกาวหนาทาง วิทยาศาสตร เทคโนโลยี จึงเปนกลุมสาระการเรียนรูที่เปนทักษะพื้นฐานการประกอบอาชีพทุกอาชีพ ตัวชี้วัดที่ สามารถนํามาพัฒนาทักษะอาชีพ เชน คูม อื ครู

ท 2.1 ม.1/8 เขียนรายงานการศึกษาคนควาและโครงงาน ท 1.1 ม.4 - 6/8 สังเคราะหความรูจ ากการอานสือ่ สิง่ พิมพ สือ่ อิเล็กทรอนิกส และแหลงเรียนรูต า งๆ มาพัฒนาตน พัฒนาการเรียน และพัฒนาความรูทางอาชีพ ท 2.1 ม.4 - 6/4 ผลิตงานเขียนของตนเองในรูปแบบตางๆ เสร�ม ท 2.1 ม.4 - 6/5 ประเมินงานเขียนของผูอื่น แลวนํามาพัฒนางานเขียนของตนเอง 5 การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวขางตน จะเปนทักษะพื้นฐานของการนําไปสูอาชีพ ทุกอาชีพ และเปนการปูทางไปสูอาชีพเฉพาะเกี่ยวกับการเขียน เชน นักเขียน นักประพันธ นักหนังสือพิมพ นักวิจารณ เปนตน 2. กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมมุงเนนการพัฒนาใหผูเรียนมีความรูความ เขาใจเกี่ยวกับการดํารงชีวิตของมนุษย การอยูรวมกันในสังคมที่มีความเชื่อมโยงสัมพันธกัน มีความแตกตางกัน อยางหลากหลาย สามารถจัดการทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด และเขาใจการเปลี่ยนแปลง เพื่อชวยใหสามารถ ปรับตนเองกับบริบทและสภาพแวดลอม เปนพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู ทักษะ คุณธรรม และ คานิยมที่เหมาะสม มีมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐา ฐานของการประกอบอาชีพตางๆ เชน ส 4.3 ม.1/3 วิเคราะหอิทธิพลของวัฒนธรรมและภูมิปญญาไทยสมัยสุโขทัยและสังคมไทยใน ปจจุบัน ส 4.3 ม.2/3 ระบุ ภู มิ ป  ญ ญาและวั ฒ นธรรมไทยสมั ย อยุ ธ ยาและธนบุ รี และอิ ท ธิ พ ลของ ภูมิปญญาดังกลาวตอการพัฒนาชาติไทยในยุคตอมา ส 4.3 ม.3/3 วิเคราะหภมู ปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยรัตนโกสินทร และอิทธิพลตอการพัฒนา ชาติไทย ส 4.3 ม.4 - 6/3 วางแผนกําหนดแนวทางและการมีสวนรวมในการอนุรักษภูมิปญญาไทยและ วัฒนธรรมไทย การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวขางตนจะเปนทักษะพื้นฐานและสรางเจตคติตออาชีพ เกี่ยวกับภูมิปญญาไทยในทองถิ่น เชน นักโบราณคดี นักประวัติศาสตร แพทยแผนโบราณ นวดแผนไทย ชางทอผา จักสาน นักดนตรีไทย การทําขนมหรืออาหารไทย เปนตน และเปนรากฐานของการศึกษาเพื่อพัฒนาตอยอดอาชีพที่ มีฐานของภูมิปญญาไทย 3. กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีมุงพัฒนาใหผูเรียนมีฐานความรูความสามารถ และทั ก ษะที่ จํ า เป น สํ า หรั บ นํ า ไปปรั บ ใช ใ นการประกอบอาชี พ และการศึ ก ษาต อ ในสาขาอาชี พ ต า งๆ ได อ ย า ง หลากหลาย รวมทั้งใหเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพและการศึกษาตอตามความรู ความถนัด และความสนใจ มาตรฐานและตัวชี้วัดของกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีสวนใหญมีลักษณะเปนทักษะกระบวนการ ทํางาน ซึ่งผูสอนสามารถจัดเนื้อหาและกิจกรรมการสอนใหสอดคลองกับความตองการของผูเรียนและทองถิ่นได เพื่อ พัฒนาไปสูการประกอบอาชีพตางๆ เชน ง 1.1 ม.4 - 6/2 สรางผลงานอยางมีความคิดสรางสรรคและมีทักษะการทํางานรวมกัน ง 1.1 ม.4 - 6/7 ใชพลังงาน ทรัพยากรในการทํางานอยางคุมคาและยั่งยืน เพื่อการอนุรักษ สิ่งแวดลอม คูม อื ครู

ง 4.1 ม.2/3 ง 4.1 ม.3/3

มีทักษะพื้นฐานที่จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพที่สนใจ ประเมินทางเลือกในการประกอบอาชีพทีส่ อดคลองกับความรู ความถนัด และความ สนใจของตนเอง ง 4.1 ม.4 - 6/2 เลือกและใชเทคโนโลยีอยางเหมาะสมกับอาชีพ ง 4.1 ม.4 - 6/3 มีประสบการณในอาชีพที่ถนัดและสนใจ การจัดรายวิชาพื้นฐานในกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีจึงสามารถดําเนินการ ไดอยางหลากหลาย ทั้งอาชีพในกลุมเกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรม ความคิดสรางสรรค การบริหาร จัดการ และการบริการ ตามนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ และสอดคลองกับบริบทของทองถิ่น ความพรอม ของสถานศึกษา และความตองการของผูเรียนเปนสําคัญ เพื่อเปนแนวทางการพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนใหสนองนโยบายการจัดการเรียนการสอน พื้นฐานอาชีพในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานของรัฐบาลและกระทรวงศึกษาธิการ ผูจัดทําจึงวิเคราะหมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัดในรายวิชา ภูมิศาสตร ที่สอดคลองกับทักษะปฏิบัติเพื่อเตรียมความพรอมดานพื้นฐาน อาชีพ โดยเสนอแนะกิจกรรมการเรียนรูไวเพื่อเปนแนวทางในการจัดการเรียนการสอนบูรณาการประสบการณ การทํางานแกผูเรียน ใหบรรลุเจตนารมณของพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 7 ที่ระบุให การจัดการศึกษาตองปลูกฝงใหเยาวชนมีความรูอันเปนสากล มีจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่ งแวดล อม ตลอดจนมีความสามารถในการประกอบอาชีพ รูจักพึ่งตนเอง และมีความคิดสรางสรรค เพื่อ การดํารงชีวิต การศึกษาตอและการประกอบอาชีพอยางมีคุณภาพของผูเรรียนตอไปในอนาคต

เสร�ม

6

5. การใชวัฏจักรการเรียนรู 5E

รูปแบบการสอนที่สัมพันธกับกระบวนการคิดและการทํางานของสมองของผู งานของสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย คือ วัฏจักรการเรียนรู 5E ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในคูมือครู ฉบับนี้ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1 กระตุนความสนใจ (Engage) เปนขั้นที่ผูสอนนําเขาสูบทเรียน เพื่อกระตุนความสนใจของนักเรียนดวยเรื่องราวหรือเหตุการณที่นาสนใจ โดยใชเทคนิควิธีการสอนและคําถามทบทวนความรูหรือประสบการณเดิมของผูเรียน เพื่อเชื่อมโยงผูเรียนเขาสู บทเรียนใหม ชวยใหนักเรียนสามารถสรุปประเด็นสําคัญที่เปนหัวขอการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอนการ สอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอมและสรางแรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน ขั้นที่ 2 สํารวจคนหา (Explore) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนเปดโอกาสใหผเู รียนไดสงั เกตและรวมมือกันสํารวจ เพือ่ ใหเห็นปญหา รวมถึงวิธกี ารศึกษาคนควา ขอมูลความรูที่จะนําไปสูความเขาใจประเด็นปญหานั้นๆ เมื่อนักเรียนทําความเขาใจในประเด็นหัวขอที่จะศึกษาคนควาอยางถองแทแลวก็ลงมือปฏิบัติ เพื่อเก็บ รวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธีการตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูตามที่ตั้งประเด็นศึกษาไว คูม อื ครู

ขั้นที่ 3 อธิบายความรู (Explain) เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา หรือตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนได คนหาคําตอบ และนําขอมูลความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห แปลผล สรุปผล และนําเสนอ ผลทีไ่ ดศกึ ษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ แผนผังแสดงมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน สมองของผูเรียนจะทําหนาที่คิดวิเคราะห สังเคราะหอยางเปนระบบ

เสร�ม

7

ขั้นที่ 4 ขยายความเขาใจ (Expand) เปนขั้นที่ผูสอนไดใชเทคนิควิธีการสอนที่จะชวยพัฒนาผูเรียนใหนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน นักเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยงกับประสบการณเดิม โดยนําขอสรุปที่ไดไปอธิบาย ในเหตุการณตางๆ หรือนําไปปฏิบัติในสถานการณใหมๆ ที่เกี่ยวของกับชีวิตประจําวันของตนเอง เพื่อขยาย ความรูค วามเขาใจใหกวางขวางยิง่ ขึน้ สมองของผูเ รียนทําหนาทีค่ ดิ ริเริม่ สรางสรรคอยางมีคณ ุ ภาพ เสริมสราง วิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนใชประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอด ที่เกิดขึ้นใหม ตรวจสอบทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด และการเคารพ ความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการสรางสรรคความรูรวมกัน นักเรียนสามารถประเมินผลการเรียนรูของตนเอง เพื่อสรุปผลวานักเรียนมีความรูอะไรเพิ่มขึ้นมาบาง มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ ไดอยางไร นักเรียนจะเกิด เจตคติและเห็นคุณคาของตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามวัฏจักรการสรางความรูแบบ 5E จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนน ผูเรียนเปนสําคัญ โดยสงเสริมใหผูเรียนใชกระบวนการสรางความรูดวยตนเอง ฝกฝนใหใชกระบวนการคิด และ กระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะการเรียนรูและทักษะชีวิตที่มีคุณภาพ ตามเปาหมายของการปฏิรูป การศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คณะผูจัดทํา

คูม อื ครู

แถบสีและสัญลักษณ ที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู 1. แถบสี

แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5E เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด

เสร�ม

8

สีแดง

สีเขียว

สีสม

กระตุน ความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

•

•

•

Engage

เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช เทคนิคกระตุนความ สนใจ เพื่อโยงเขาสู บทเรียน

Explore

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนสํารวจปญหา และศึกษาขอมูล

Explain

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนคนหาคําตอบ จนเกิดความรูเชิง ประจักษ

สีฟา

สีมวง

ขยายความเขาใจ Expand

•

เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนนําความรูไป คิดคนตอๆ ไป

ตรวจสอบผล Evaluate

•

เปนขั้นที่ผูสอน ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน

สัญลักษณ

2. สัญลักษณ

วัตถุประสงค

เปาหมาย การเรียนรู

คูม อื ครู

• แสดงเปาหมาย การเรียนรูที่ นักเรียนตอง บรรลุตาม ตัวชี้วัด

หลักฐาน เกร็ดแนะครู แสดงผล การเรียนรู • แสดงรองรอย หลักฐานที่ แสดงผล การเรียนรู ตามตัวชี้วัด

นักเรียน ควรรู

B

@

NET

B

มุม IT

ขอสอบ

พื้นฐาน อาชีพ

• แทรกความรู • ขยายความรู • แนะนําแหลง • วิเคราะหแนว • กิจกรรม เสริมสําหรับครู เพิ่มเติมจาก คนควาจาก ขอสอบ O-NET สําหรับครู ขอเสนอแนะ เนื้อหา เพื่อให เว็บไซต เพื่อให เพือ่ ใหครู เพือ่ ใชเปน ขอควรระวัง นักเรียนไดมี ครูและนักเรียน เนนยํ้าเนื้อหา แนวทางใน ขอสังเกต ความรูม ากขึ้น ไดเขาถึงขอมูล ที่มักออก การชวยพัฒนา แนวทางการ ความรูที่ ขอสอบ O-NET อาชีพใหกับ จัดกิจกรรม หลากหลาย • ขอสอบ O-NET นักเรียน และอื่นๆ พิจารณาออก เพื่อประโยชน ขอสอบจาก ในการจัดการ เนื้อหา ม.1, 2 เรียนการสอน และ 3

ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง (เฉพาะชั้น ม.3)* สาระที่ 5 ภูมิศาสตร

มาตรฐาน ส 5.1 เขาใจลักษณะของโลกทางกายภาพ และความสัมพันธของสรรพสิง่ ซึง่ มีผลตอกันและกันในระบบ ของธรรมชาติ ใชแผนที่และเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการคนหา วิเคราะห สรุป และใชขอมูล เสร�ม ภูมิสารสนเทศอยางมีประสิทธิภาพ 9 ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

ม.3 1. ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตร • เครื่องมือทางภูมิศาสตรที่แสดงลักษณะทางกายภาพและ ในการรวบรวม วิเคราะห และ สังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต นําเสนอขอมูลเกี่ยวกับ ลักษณะทางกายภาพและ สังคมของทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต 2. วิเคราะหความสัมพันธ ระหวางลักษณะทาง กายภาพและสังคมของทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต

• ลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต

มาตรฐาน ส 5.2 เขาใจปฏิสัมพันธระหวางมนุษยกับสภาพแวดลอมทางกายภาพที่กอใหเกิด การสรางสรรควัฒนธรรม มีจิตสํานึกและมีสวนรวมในการอนุรักษทรัพยากร และสิ่งแวดลอม เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ชั้น

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

ม.3 1. วิเคราะหการกอเกิด • การเปลี่ยนแปลงประชากร เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม สิ่งแวดลอมใหมทางสังคม ของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต อันเปนผลจากการเปลีย่ นแปลง ทางธรรมชาติและทางสังคม ของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต 2. ระบุแนวทางการอนุรักษ ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดลอมในทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต

• การอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมใน ทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต

* สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชีว้ ดั และสาระการเรียนรูแ กนกลาง กลุม สาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม. (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 119 - 130. คูม อื ครู

ชั้น

เสร�ม

10

คูม อื ครู

ตัวชี้วัด

สาระการเรียนรูแกนกลาง

3. สํารวจ อภิปรายประเด็น ปญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดลอมที่ เกิดขึ้นในทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต

• ปญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้นในทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต

4. วิเคราะหเหตุและผลกระทบ ที่ประเทศไทยไดรับจากการ เปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดลอม ในทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต

• ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดลอม ในทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใตตอประเทศไทย

คําอธิบายรายวิชา รายวิชา ภูมิศาสตร ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 รหัสวิชา ส…………………………………

กลุมสาระการเรียนรู สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ภาคเรียนที่ 1-2 เวลา 40 ชั่วโมง/ป เสร�ม

ใชเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรในการรวบรวม วิเคราะหและนําเสนอขอมูลเกีย่ วกับลักษณะทางกายภาพและสังคม ของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต วิเคราะหความสัมพันธระหวางลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต การกอเกิดสิ่งแวดลอมใหมทางสังคมอันเปนผลจากการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ และสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต ระบุแนวทางการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมในทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต สํารวจและอภิปรายประเด็นปญหาเกี่ยวกับสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้นในทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต วิเคราะหสาเหตุและผลกระทบตอการเปลีย่ นแปลงของสิง่ แวดลอมในทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต ที่สงผลตอประเทศไทย โดยใชกระบวนการคิด กระบวนการสืบคนขอมูล กระบวนการทางสังคม กระบวนการเผชิญสถานการณและ แกปญหา กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการกลุม เพื่อใหเกิดความรูความเขาใจสามารถสื่อสารสิ่งที่เรียนรู มีความสามารถในการใชเทคโนโลยี มีคุณลักษณะ อันพึงประสงคในดานใฝเรียนรู มุงมั่นในการทํางาน มีวินัย มีจิตสาธารณะ เห็นคุณคาและมีจิตสํานึก และมีสวนรวม ในการอนุรักษทรัพยากรและสิ่งแวดลอมเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

11

ตัวชี้วัด ส 5.1 ม.3/1 ม.3/2 ส 5.2 ม.3/1 ม.3/2 ม.3/3 ม.3/4 รวม 6 ตัวชี้วัด

คูม อื ครู

ตาราง

ÇÔà¤ÃÒÐË Áҵðҹ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙጠÅеÑǪÕÇé ´Ñ ÃÒÂÇÔªÒ ÀÙÁÈÔ Òʵà Á.3

คําชี้แจง : ใหผูสอนใชตารางน�้ตรวจสอบความสอดคลองของเน�้อหาสาระการเรียนรูในหนวยการเรียนรูกับมาตรฐานการเรียนรู

เสร�ม

และตัวชี้วัดชั้นป

12

มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด

หนวยการเรียนรู

คูม อื ครู

สาระที่ 3 มาตรฐาน ส 5.1 ตัวชี้วัด 1

มาตรฐาน ส 5.2 ตัวชี้วัด

2

1

2

3

4

หนวยการเรียนรูที่ 1 : เครื่องมือทางภูมิศาสตร

✓

หนวยการเรียนรูที่ 2 : ภูมิศาสตรทวีปอเมริกาเหน�อ

✓

✓

✓

✓

✓

✓

หนวยการเรียนรูที่ 3 : ภูมิศาสตรทวีปอเมริกาใต

✓

✓

✓

✓

✓

✓

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

ÀÙÁÈÔ Òʵà Á.ó ªÑ¹é ÁѸÂÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè ó

¡ÅØ‹ÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒÊѧ¤ÁÈÖ¡ÉÒ ÈÒÊ¹Ò áÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ µÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ¾Ø·¸ÈÑ¡ÃÒª òõõñ

¼ÙŒàÃÕºàÃÕ§

¼È. ÇÔâè¹ àÍÕèÂÁà¨ÃÔÞ ÃÈ. ´Ã. ÍÀÔÊÔ·¸Ôì àÍÕèÂÁ˹‹Í

¼ÙŒµÃǨ

ÃÈ. ´Ã. ÊҡŠʶԵÇÔ·Âҹѹ· ¼È. ÃÐÀվà ÊÒÁÒö ¹Ò§ÊÒÇÄ´ÕÇÃó ÁÒ´Õ¡ØÅ

ºÃóҸԡÒÃ

¹ÒÂÊÁà¡ÕÂÃµÔ ÀÙ‹ÃÐ˧É

¼ÙŒ¨Ñ´·íÒ¤Ù‹Á×ͤÃÙ

à©ÅÔÁ¾Å á¡ŒÇÊÒÁÊÕ ÃÐÇÔÇÃó µÑ駵ç¢Ñ¹µÔ ¹ÃÒ¸Ô» ᡌǷͧ

รหัสสินคา ๒๓๑๓๒๑๔ รหัสสินคา ๒๓๔๓๑๖๕

¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡

EB GUIDE

ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรแกนกลางฯ ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก

Evaluate

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Explore Engage

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explain

˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹

ÀÙÁÈÔ Òʵà Á.ó

ªÑé¹ÁѸÂÁÈÖ¡ÉÒ»‚·Õè ó

¡ÅØ‹ÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙŒÊѧ¤ÁÈÖ¡ÉÒ ÈÒÊ¹Ò áÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ µÒÁËÅÑ¡ÊÙµÃ᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾×é¹°Ò¹ ¾Ø·¸ÈÑ¡ÃÒª òõõñ

¼È. ÇÔâè¹ àÍÕèÂÁà¨ÃÔÞ ÃÈ. ´Ã. ÍÀÔÊÔ·¸Ôì àÍÕèÂÁ˹‹Í ¤íÒàµ×͹

˹ѧÊ×ÍàÅ‹Á¹Õéä´ŒÃѺ¡Òä،Á¤ÃͧµÒÁ ¾.Ã.º. ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ËŒÒÁÁÔãËŒ¼ÙŒã´ ·íÒ«íéÒ ¤Ñ´ÅÍ¡ àÅÕ¹Ẻ ·íÒÊíÒà¹Ò ´Ñ´á»Å§ ¨íÒÅͧ§Ò¹¨Ò¡µŒ¹©ºÑºËÃ×Íá»Å§à»š¹ÃٻẺÍ×è¹ã¹ ÇÔ¸Õµ‹Ò §æ ·Ø¡ ÇÔ¸ÕäÁ‹Ç‹Ò·Ñé§ËÁ´ËÃ×ͺҧʋǹ â´ÂÁÔä´ŒÃѺ͹ØÞÒµ¨Ò¡à¨ŒÒ ¢Í§ÅÔ¢ÊÔ·¸Ôì ¶×Í໚¹¡ÒÃÅÐàÁÔ´ ¼ÙŒ¡ÃзíҨеŒÍ§ÃѺ¼Ô´ªÍº·Ñ駷ҧᾋ§áÅзҧÍÒÞÒ

พิมพครั้งที่ ๑

สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ ISBN :

Expand

Evaluate

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Explore

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

Explain

Expand

Evaluate

¤íÒá¹Ð¹íÒ㹡ÒÃ㪌˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภูมิศาสตรเลมนี้ ใชประกอบการเรียนการสอนรายวิชาพื้นฐาน กลุ  ม สาระการเรียนรูสัง คมศึก ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชั้นมัธ ยมศึกษาปที่ ๓ เนื้อหาตรงตามสาระ การเรียนรูแกนกลางขั้นพื้นฐาน อานทําความเขาใจงาย ใหทั้งความรูและชวยพัฒนาผูเรียนตามหลักสูตร และตัวชี้วัด เนื้อหาสาระแบงออกเปนหนวยการเรียนรู สะดวกแกการจัดการเรียนการสอนและการวัดผล ประเมินผล พรอมเสริมองคประกอบอื่นๆ ที่ชวยทําใหผูเรียนไดรับความรูอยางมีประสิทธิภาพ ¨Ñ´¡ÅØ‹Áà¹×éÍËÒ໚¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ Êдǡᡋ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹

๒

แผนที่ที่ตั้งและอาณาเขตของประเทศใน

แผนที่อาณาเขตของทวีปอเมริกาเหนือ

้แกนกลาง

40

30

ช เดน ่องแค มาร บ ์ก อร์เคิ ล

�

�

กเซ

�

ส

เฟรสนีโย มันซานีโย

สัญลักษณ์ เมืองหลวง เมืองส�าคัญ

120

อากาปุลโก

ค�าย่อ ก. เกาะ ส. ทะเลสาบ ม.ก. หมู่เกาะ

�

เม็กซิโกซิตี

110

�

100

ตัมปีโก เมรีดา ตุซปัน อ่าวกัมเปเช บายาโคลิด เวรากรุซ กัมเปเช

�

คิงส์ตัน

แปรงซ์

กัวเต เบลิซ ทะเลแคริบเบียน ูรัส กัวเตมาลาซิตี มาลา ฮอนด เตกูซิกัลปา ซานซัลวาดอร์ นิการากัว เอลซัลวาดอร์ มานากั ว คอสตาริกา ซันโฮเซ ปานามาปานามาซิตี 90

�

�

สาธารณรัฐ ดีส เฮติ โดมินิกัน จาเมกา ปอร์โต ซานโตโด มิงโก

คิวบา

ม.ก. เวสต์อิน

าน ูกาต

มหาสมุทร แปซิฟิกเหนือ

บย

�

�

ามา

20

อ่าวปานามา

80

�

10

�

อเมริกาใต้ 70

� 17

16

àÊÃÔÁÊÒÃШҡà¹×Íé Ëҹ͡à˹×ͨҡ ·ÕÁè ãÕ ¹ÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙጠ¡¹¡ÅÒ§ à¾×Íè à¾ÔÁè ¾Ù¹áÅТÂÒ¤ÇÒÁÃÙ㌠ˌ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§ ÍÍ¡ä»

¤íÒ¶ÒÁáÅСԨ¡ÃÃÁÊÌҧÊÃä ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ª‹ÇÂãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹䴌½ƒ¡·Ñ¡ÉСÒäԴáÅл¯ÔºÑµÔ à¾×èÍãËŒ ÁդسÀÒ¾µÒÁµÑǪÕéÇÑ´ ม

พบโลกให

การคน

คำาถามประจำาหน่วยการเรียนรู้

ว จะเปน วันตก แล างทิศตะ เรือเพื่อแสวงหา ออกไปท น ะอะโซรส ิตาลีไดออกเดิ เขากลับพบทวีป กหมูเ กา วอ ดั วาถัดจา s) นักเดินเรือชา วันออกไกล) แต กวา “โลกใหม” ช น  แ รู ใด นนี้เรีย lumbu งๆ ในตะ ยุโรปคน ไมม ชี าว (Christopher Co ละหมูเกาะตา มีอยู ตอมาดินแด นแ . ๑๔๙๒ า ¡อน ค.ศ เฟอร โคลัมบัส ตลอดจนดินแด งในทวีปยุโรปรูว ย คริสโต ี่มีชื่อเสีย ” (อินเดี เชนไร จน มไปยัง “อินดีส อนักภูมิศาสตรท ริกาใต รื งให อเม จห ป ทา รว วี า น สํ ะท เส ก ัก าเหนือแล ยังไมมีน บสนนุ จา ใหม ซึ่ง คือ ทวีปอเมริก บัสไดร บั การสนั าเบลลา มั ัน อิซ ซึ่งปจจุบ รเดนิ ทางของโคล จพระราชนิ นี าถ อื เพอื่ ใช เด็ กา ดและสม ไดพระราชทานเร ญา และ อรด นิ าน ค น พระเจา เฟ โดยทัง้ สองพระอง นตามาเรยี เรือนิ ัดความ ซา งว แหง สเปน ทาง ๓ ลํา คือ เรือ งโดยอาศัยเครื่อ น เมื่อ นิ สเป ในการเด โคลัมบัสเดินทา กเดินทางจาก ทางนาน ออ ิน เรือปนตา งฟาและเข็มทิศ ๙๒ ใชเวลาเด ของวันที่ อ ๑๔ กา สูงของท งหาคม ค.ศ. .๐๐ นาิ าถึงดินแดน ๐๒ า สิ ๓ งม เมื่อเวล วันที่ â¤ÅÑÁºÑÊ ดาห จน โคลัมบัสก็เดินทา านนามดินแดน ป ãËÁ‹¢Í§ uth.net) สั ๕ อง กวา 䌹¾ºâÅ¡ .sonoftheso ม คณะข s) โคลัมบัสขน r) ซึ่งแปลวา áÊ´§¡Ò าค ล ตุ ๑๒  ง ÀÒ¾ÇÒ´ Ò¾ : http://www hama n Salvado ทางไปยั าส” (Ba ͧÀ อินดีส แต “บาฮาม ซัลวาดอร” (Sa โคลัมบัสไดเดิน ดินใหญ (·ÕÁè Ò¢ หมไมใช าง ดินแดนใ าสามารถไปสร อ คื ้นีวา “ซาน ย” หลังจากนั้น ไดขึ้นฝงที่แผน ะเข คนพบ ชว ที่ ๓ นแดนที่ ใดในโลก เพรา “พระเจา ๓ ครั้ง ในครั้ง ี่ไมรูวาดิ ุคคล อีก ชื่อ ๐๖ โดยท กใหม” กอนบ น  โลกใหม าใต ๑๕ เป . ค.ศ “โล ิก กา” นั้น เมริโก กรรมใน บัสเปนผูคนพบ ของอเมร า “อเมริ “อ ไดถึงแก ัม สวนคําว วอิตาลี ชื่อวา ซึ่งเปน โคลัมบัส ไดยกยองใหโคล นเรือชา spucci)  ัติศาสตร ของนักเดิ (Americo Ve าใต ใน ค.ศ. นักประว นดินแดนนั้นได อร์ ก ” ซานซัลวาด มบ เวสปุชชี ไปถึงทวีปอเมริ ปนผืนแผนดิน อาณานิค อ เ คิวบา ผูที่เดินเรื ะพบวาโลกใหม กับทวปี เอเชีย ร มหาสมติุทกเหนือ อร์ รป แล ซานซัลวาด ๑๔๙๙ ยูร ะหวางทวีปยุโ  เ ขี ย นห นั ง สื อ แอต มิงโกแลน ซานโตโด อ่ อีกแหง ที ยั ง อิ ต าลี เ ขา ได น้ ซึง่ แพรหลาย คิวบา จาเมกา โก ไป นั บ น ั อ่าวเม็กซิ ย คร บเบี เมื่ อ กล รเดนิ ทางใน งั้ ยกโลกใหมวา ทะเลแคริ กา งเรี ั บ วก เกีย่ วยุโรปจึ ริโก เวสปุชชี าง ุโรป ชา อเมริกากล ้ มากในย ตามชื่อของ อเม อเมริกาใต า” ก 25 โปร์โตเบโล ริ เม “อ E 1502-1504 ทุกวันนี้ มาจนถึง EB GUID 1498-1500

ÃÐ àÊÃÔÁÊÒ

เกาะ า ๓,๐๐๐ นาดเลก็ กว่ ะปะการัง บดว ยเกาะข นั้ เป็นโขดหินแล mas) 95 ะกอ ฮามาส ปร ะ นอกน et/baha หมเู่ กาะบา ยั อยไู่ ด ๓๐ เกา .cityimage.n ww มีผคู นอาศ าพ : http://w (ที่มาของภ

àÃ×èͧ¹‹ÒÃÙŒà¾ÔèÁàµÔÁ¨Ò¡à¹×éÍËÒ ÁÕá·Ã¡à»š¹ÃÐÂÐæ à¾×èÍàÊÃÔÁ¤ÇÒÁࢌÒã¨ÁÒ¡¢Öé¹

ริ ก า

งแค

เทศกาลการ์นิวัล (carnival) เป็นประเพณีที่ส�าคัญ ของคริสต์ศาสนิกชนนิกายโรมันคาทอลิก เพื่อระลึกถึงบาป ่ง ของตนที่ท�าให้พระเยซูคริสต์ต้องสละชีวิตเพื่อไถ่บาปให้ ซึ น จะมีการอดอาหารหรืองดกินเนื้อในวันพุธช่วงปลายเดือ กุมภาพันธ์ เรียกว่า “วันพุธเถ้าถ่าน” (Ash Wednesday) น ดังนั้น ในวันอังคารจะมีการกินอาหารและสนุกสนานกั อย่างเต็มที่ จึงท�าให้เกิดงานเฉลิมฉลองขึ้น ค�าว่า “การ์นิวัล” มาจากภาษาโปรตุเกส carnaval (ทีม่ าของภาพ : http://www.jona-lloret.blogspot.com) ด แปลว่า การอดหรือการงดกินเนื้อสัตว์ เทศกาลนี้มีการจั ล ซึ่งมีการจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่อลังการตามหัวเมือง ขึ้นในหลายประเทศ แต่ที่มีชื่อเสียงที่สุด คือ การ์นิวัลของบราซิ ต้น ประมาณเดือนกุมภาพันธ์ - มีนาคมของทุกปี ใหญ่ทั่วประเทศ เช่น เมืองเซาเปาลู เมืองรีอูดีจาเนรู เป็น งและนักเต้นชาวบราซิลที่แต่งกายแฟนซี สีสัน เทศกาลนี้จะมีสีสันของขบวนพาเหรดที่มีเหล่าสาวประเภทสอ ีที่ผสมผสานกันระหว่างวัฒนธรรมแอฟริกัน ฉูดฉาด วาดลีลาเต้นร�าแบบแซมบา ซึ่งเป็นการเต้นร�าประกอบดนตร ทีช่ าวยุโรปพาเข้ามาจากทวีปแอฟริกา เทศกาล ั น ก อฟริ สายมาจากชาวแ ้ อ เชื บ นสื ว งบางส่ อ งจากพลเมื ่ อ และโปรตุเกส เนื ท่องเที่ยวจากทั่วโลกได้มากที่สุดงานหนึ่ง ก นั ด ดู ง รถดึ สนานและสามา การ์นิวัลจึงเป็นเทศกาลรื่นเริงที่มีความสนุก

ส ห รั ฐ อ เ ม

ช่อ

เทศกาลการ์นิวัล

50

นิวฟันด์แลนด์ ควิเบก พรินซ์เอดเวิร์ดไอแลนด์ ส. วินนิเพก ออนแทรีโอ วินนิเพก วอชิงตัน พอร์ตอาร์เทอร์ มอนทรีออล เมน มอนแทนา นอร์ท โนวาสโกเชีย ออตตาวา ส. สุพีเรีย ออริกอน ดาโคตา มินนิ40 นิวบรันสวิก ส. ฮูรอน โซตา วิสคอนซิ ไอดาโฮ นิวแฮมป์เชียร์ นิวยอร์ก น ไวโอมิง เซาท์ดาโคตา มิชิแกน แมสซาชูเซตส์ เนวาดา เพนซิล เนแบรสกา ไอโอวา ีย แซนแฟรนซิสโก ยูทาห์ อิลลิ อินดี โอไฮโอ เวเน วอชิงตัน ดี.ซี. โคโลราโด เวอร์ มอนต์ นอยส์ แอนา แคลิฟอร์เนีย แคนซัส ย มิสซูรี โรดไอแลนด์ เคนทักกี เวอร์จิเนี ลอสแอนเจลิส นอร์ทแคโรไลนา คอนเนตทิคัต แอริโซนา 30 แซนดิีเอโก โอคลาโฮมา อาร์คัน เทนเนสซี นิวเจอร์ซีย์ นิวเม็กซิโก เซาท์แคโรไลนา ซอ เดลาแวร์ มิสซิส แอละ จอร์เจีย ซิปปี แบมา แมริแลนด์ เทกซัส ลุยเซียนา เวสต์เวอร์จิเนีย ชีวาวา นิวออร์ลีน ฟลอริดา จิมิเนซ แซนอันโทนิโอ กอมอนดู ไมแอมี นัสซอ เม็กซิโก ช่องแคบฟลอริดา ลาปาซ มอนเตร์เรย์ อ่าวเม็กซิโก 20 ฮาวานา ริไจนา

�

บาฮ

เรื่องน่ารู้

ทะเลแ

ตเนลสัน

์เนีย

และการสร้างสาธารณูปโภคพืน้ ฐาน เป็นต้น การขยายตัวของเมือง การขยายพนื้ ทีเ่ พาะปลูกพืชไร่ งเป็นพาหะน�าโรคสมัยใหม่ ทีผ่ คู้ น ท�าให้มกี ารบุกรุกพืน้ ทีท่ า� กินของชนเผ่าต่าง ๆ รวมทัง้ คนเมืองยั บางชนเผ่าได้อพยพเข้าไปยัง นวนมาก า จ� ในชนเผ่าไม่เคยมีภูมิต้านทาน ท�าให้เกิดการเสียชีวิต ่บ้านแทน ป่าลึกมากขึ้น และบางส่วนก็ละทิ้งวิถีชีวิตดั้งเดิมมาอาศัยอยู่ในหมู นที่รู้จักกันดีไปทั่วโลก เช่น เป็ ง ่ ึ ซ าใต้ ก อเมริ ป งของทวี า ลายอย่ ห วัฒนธรรมและประเพณี ของผู้คน หลายประเทศมีชื่อเสียง การนิยมชมชอบในกีฬาฟุตบอลจนกลายเป็นวิถีชีวิตส่วนหนึ่ง ย และปารากวยั มีนกั กีฬา โคลอมเบี ย วั ุ ก ร า อุ น จนติ เ อาร์ ล บราซิ

ก่ แ บอล ได้ ต ฟุ น ในการเล่ น โดดเด่ เช่น ลาลีกาในประเทศสเปน จากประเทศดังกล่าวจ�านวนมากไปเล่นในลีกชั้นน�าต่าง ๆ ของโลก ในประเทศอิตาลี รวมทั้งในประเทศ ลีกเอิงในประเทศฝรั่งเศส พรีเมียร์ลีกในอังกฤษ กัลโชซีรีย์อาร์ นิวัลของประเทศบราซิล ซึ่งเป็น ตุรกี ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ และไทยด้วย นอกจากนี้ ยังมีเทศกาลการ์ ดแต่งกายที่สวยงาม ออกมาเต้น เทศกาลรื่นเริงที่ยิ่งใหญ่ มีขบวนพาเหรดจากเหล่านักเต้นในชุ แซมบ้าบนท้องถนน ถือเป็นมหกรรมการแสดงที่ทั่วโลกรู้จักดี

ร์

ดอ ลบรา

ส. เรนเดียร์ ฟอร์

คลิฟอร

µÑǪÕÇé ´Ñ áÅÐÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙጠ¡¹¡ÅÒ§ µÒÁ·ÕËè ÅÑ¡Êٵà ¡íÒ˹´ à¾×èÍãËŒ·ÃÒº¶Ö§à»‡ÒËÁÒÂ㹡ÒÃÈÖ¡ÉÒ

�

�

ไอซ์ แลนด์

60

นูนาวุต ส. เบเกอร์ ก. เชาแทมป์ตัน ช่องแคบฮ ัดสัน ส. คูบอนต์ อ่าวฮัดสัน

ฟอร์ตสมิท

เอดมันตัน

ก. ก. แวนคู แวนคูเวอร์ แวนคูเวอร์

10

·ÔÈ㵌 µÔ´µ‹Í¡Ñº»ÃÐà·Èâ¤ÅÍÁàºÕ ¢Í§ ·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 µíÒá˹‹§ÀÒ¤¾×¹é ·ÇÕ» 㵌ÊØ´ ¤×Í »ÅÒ¤ҺÊÁØ·ÃÍÒ«ÍÂâà »ÃÐà·È»Ò¹ÒÁÒ

·ÔȵÐÇѹµ¡ ¨´ÁËÒÊÁØ · Ãá»«Ô ¿ ¡ ª‹ Í §á¤º àºÃÔ§ µíÒá˹‹§ÀÒ¤¾×é¹·ÇÕ»µÐÇѹµ¡ « ¹ ÊØ ´ ¤× Í áËÅÁ¾ÃÔ Í Í¿àÇÅÊ (Prince of Wales) ã¹ÃÑ°ÍÐáÅÊ¡Ò ÊËÃÑ°ÍàÁÃÔ¡Ò

บริติช โคลัมเบีย

ก. ไบลอต ฟิน บฟ อ่าวแ ก. แ บฟฟ ิน

แคนาดา

ม.ก. อะเล็กซานเดอร์ ม.ก. ควีนชาร์ลอตต์

ก. เดวอน

น

�

อ่าวแ

·ÔȵÐÇѹÍÍ¡ ¨´ÁËÒÊÁØ·Ãá͵áŹµÔ¡ µíÒá˹‹§ ÀÒ¤¾×¹é ·ÇÕ»µÐÇѹÍÍ¡ÊØ´ ¤×Í ªÒ½˜§› ´ŒÒ¹µÐÇѹÍÍ¡à©Õ§㵌¢Í§¤ÒºÊÁØ·Ã áźÃÒ´Íà »ÃÐà·È᤹ҴÒ

·ÔÈà˹×Í ¨´¡ÑºÁËÒÊÁØ·ÃÍÒà ¡µÔ¡ µíÒá˹‹§ ÀÒ¤¾×¹é ·ÇÕ»à˹×ÍÊØ´ ¤×Í ¤ÒºÊÁØ·Ã àÁÍà ªÔÊѹ â¾ÃÁ͹à·ÍÃÕ ã¹´Ô¹á´¹ ¹Ù¹ÒÇص »ÃÐà·È᤹ҴÒ

·ÇÕ » ÍàÁ ÃÔ ¡ ÒàË ¹× Í ä´ à¹×èͧ¨Ò¡ª Œ ª×è Í Ç‹ Ò à»š ¹ ÒÇÂØâ “´Ô ¹ á´ ¹â õðð »‚·Õè¼ Ã»ä´ŒÊíÒÃǨ¾ºáÅе Å¡ ãË Á‹ ” ‹Ò¹ÁÒ ¹Ñº Ñ駶Ôè¹°Ò¹àÁ ໚¹ ×èÍ»ÃÐÁÒ³ ·Ò§´ŒÒ¹àÈ ÃÉ°¡Ô¨áÅÐà· ·ÇÕ»·ÕèÁÕ¡ÒþѲ¹Ò Í‹ҧÃÇ´àà ¤â¹ ·Ò§µÍ¹à˹ çÇ ×Í ¨¹¡ÅÒ âÅÂÕ â´Â੾ÒлÃÐà ·È·Õ Í‹ҧÊÙ§µ‹Í ໚¹ªÒµÔÁËÒ âÅ¡ã¹»˜¨¨Ø ÍíÒ¹Ò¨áÅÐ èµÑé§ÍÂÙ‹ ºÑ¹ ÁÕÍÔ·¸Ô¾Å

ส. เกรตแบร์ นอร์ทเวสต์ ทอร์ริทอรีส์

70 ิ กต อาร์ เส้น

ก. กรีนแลนด์ (เดนมาร์ก)

ท ร แ อ ต แ ล น ติ ก เ ห นื อ

1.1 ลักษณะทั่วไปของทวีปอเมริกาเหนือ

�

ม.ก.แพร์รี ก. แบงก์ ก. วิกตอเรีย

เทร์ ยูคอน ริทอ รี

จูโน

50

างละติจดู ๗ องศา ๑๕ ลิปดาเหนือ ถึง ๘๓ องศา ทวีปอเมริกาเหนือตัง้ อยูใ่ นซีกโลกเหนือ ระหว่ ปดาตะวันตกถึง ๑๗๒ องศา ๓๐ ลิปดา ๓๘ ลิปดาเหนือ และระหว่างลองจิจูด ๕๕ องศา ๔๒ ลิ ทรแอตแลนตกิ อยูท่ างทิศตะวันออก มหาสมุทร ตะวันออก ด้านบนต่อเนือ่ งกับขัว้ โลกเหนือ มีมหาสมุ อาณาเขตตดิ ต่อของทวีปอเมริกาเหนือ าใต้ ก อเมริ ป ทวี บ งกั ่ อ เนื ่ อ ้ ต ตก ตอนใต น ตะวั ศ างทิ ่ ท แปซิฟกิ อยู มีดังนี้

สาระการเรียนรู

เครื่องมือทางภ กาย ภาพ และส ูมิศาสตร์ที่แสดงลักษณะ และอเมริกาใต ั ง คมข องท วี ป อเมริ ก ทาง าเหนื อ ● ลั ก ษณะ ทาง อเมริกาเหน กาย ภาพ และ สั ง คมข องท วี ป ● การเปลี่ยนแปือและอเมริกาใต และวั ฒ นธร ลงประชากร เศรษฐกิ อเมริกาใต รมขอ งทวี ป อเมริ ก าเหนจ สังคม ื อ และ ● การอนุรกั ษ์ท รั พ ในทวีปอเมร ยากรธรรมชาติและสิง่ ● ปญหาเกี่ยวกัิกาเหนือและอเมริกาใต แวดลอ ม อเมริกาเหน บสิ่งแวดลอมที่เกิดขึ้น ือและอเมริก ในทวีป ● ผลกระทบจากกา าใต ในท วี ป อเมร รเปลย่ี นแปลงของสิง่ ประเทศไทย ิ ก าเหนื อ และ อเมริ ก แวดลอ ม าใต ต่ อ

อะแลสกา (สหรัฐอเมริกา) แองคอริจ

�

ม ห า ส มุ

โนเม

ก. โคดีแอก อ่าวอะแลสกา

80

ทะ โบฟอ เล ร์ต

วิส คบเด

ใชเครื่องมือ ทางภูมิศาสต วิเคราะห์ และน ร์ในการรวบ ทางกายภาพแล ําเสนอขอมูลเกี่ยวกับ รวม และอเมริกาใต ะสังคมของทวีปอเมร ลักษณะ ● วิเคราะห์ความส(ส ๕.๑ ม.๓/๑) กิ าเหนอื กายภาพแล ัมพันธ์ระหว่างลักษณะ อเมริกาใต (สะสังคมของทวีปอเมรกิ าเหน ทาง อื และ ● วิเคราะห์การก่ ๕.๑ ม.๓/๒) อันเป็นผลจา อเกิดสิง่ แวดลอ มใหมท่ และ ทางสั ง กการเปลีย่ นแปลงทางธรรางสังคม อเมริกาใต (สคมข องท วี ป อเมริ ก าเหน มชาติ ื อ และ ● ระบุแนวทางกา๕.๒ ม.๓/๑) และสิ่ ง แวด รอนุรักษ์ทรัพยากรธรรม ล อเมริกาใต (ส อ มใน ทวี ป อเมริ ก าเหน ชาติ ื อ และ ● สํ า รวจ อภิ ๕.๒ ม.๓/๒) สิง่ แวดลอ มที ป รายป ระเด็ น ป ญ หาเก อเมริกาใต (สเ่ กิดขึน้ ในทวปี อเมรกิ าเหนี่ ย วกั บ อื และ ● วิเคราะห์เหตุ ๕.๒ ม.๓/๓) และผลกระท ไดรับจากการเป บที่ประเทศไท ย ในท วี ป อเม ลี่ยนแปลงของสิ่ง (ส ๕.๒ ม.๓/ ริ ก าเห นื อ และ อเมแวดลอม ริ ก าใต ๔)

�

ช่องแ

ตัวชี้วัด ●

80

มห อาร าสมุท ์กติก ร

แมนิโทบา

หนือ

●

�

้ืนเมื ทวีปอเมริกาเหนือเปนถิ่นที่อยูของชนชาวพ กา และเผามายา (Maya) ที่อยูทางแถบลาตินอเมริ (Aztec) ซึ่งมีถิ่นที่อยูทางแถบประเทศเม็กซิโก ) เดินเรือมาพบทวีปแหงนี้เมื่อ ค.ศ. ๑๔๙๒ Columbus er (Christoph ส บั ม เมื่อคริสโตเฟอร โคลั ามาตั้ง รปอพยพเข โ ยุ ระชากรชาว ป และมี งขวาง า างกว นับจากนัน้ ดินแดนโลกใหมจงึ เปนทีร่ จู กั กันอย ่ ๑๖ เปนตนมา โดยไดเขาครอบครองพืน้ ทีแ่ ทน ถิน่ ฐานในทวีปอเมริกาเหนือตัง้ แตตน คริสตศตวรรษที าง ๆ ขึ้นมา ชาวอินเดียนดั้งเดิม กอตั้งเปนชุมชนและเมืองต ตารางกิโลเมตรหรือประมาณรอยละ ๑๖.๕ ๓๙ ทวีปอเมริกาเหนือมีเนื้อที่ ๒๔,๒๔๗,๐ กษณะ รองจากทวีปเอเชียและทวีปแอฟริกา มีรูปรางลั ของพื้นแผนดินโลก มีขนาดใหญเปนลําดับ ๓ อนใต วแคบทางต ย เรี ว นแล กวางทางตอนบ

ร์ตา

ทวีปอเมริกาเ

ทวีปอเมริกาเหนือ

1:35 000 000 400 0 400 800 1200 กม.

60

ก�เหนือ ñ. สÀ�พแวดล้อมท�งก�ยÀ�พของทวองอิีปนอเมริ เดียน ๒ เผาใหญ คือ เผาอัซเต็ก

แอลเบอ

นรู้ที่

ภูมิศาสตร

ซัสแคตเชวัน

หน่วยการเรีย

à¡ÃÔè¹¹íÒà¾×èÍãˌࢌÒ㨶֧ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ à¹×éÍËҵçµÒÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ ¹í Ò àʹÍà¹×é Í ËÒã¹ÃÙ » ẺἹ·Õè ãËŒ¤ÇÒÁÃÙŒáÅÐàÍ×é͵‹Í¡ÒùíÒä»ãªŒÊ͹à¾×èÍ á¼¹¼Ñ§ á¼¹ÀÙÁÔ à¾×Íè Êдǡ㹡Òà ã¹Ë¹‹Ç·Õè¨ÐàÃÕ¹ ãËŒºÃÃÅصÑǪÕéÇÑ´ áÅÐÊÌҧ¤Ø³ÅѡɳРàÃÕ¹ÃÙŒáÅзíÒ¤ÇÒÁࢌÒ㨠Íѹ¾Ö§»ÃÐʧ¤

g) Ê 1493-1496 §â¤ÅÑÁºÑ omen.or 1492-1493 ´Ô¹àÃ×Í¢Í lebrationofw ce ¹·Ò§¡ÒÃà á¼¹·ÕèàÊŒ ÀÒ¾ : http://a 3/03 (·ÕèÁҢͧ LC/Geo/M

m/

.aksorn.co

http://www

Web guide á¹Ð¹íÒáËÅ‹§¤Œ¹¤ÇŒÒ¢ŒÍÁÙÅ à¾ÔèÁàµÔÁ¼‹Ò¹Ãкº Online

๑ ทวีปอเมริกาใต้มีลักษณะภูมิประเทศและภูมิอากาศเด่นอย่างไร ๒ แม่น�้าแอมะซอนมีความส�าคัญต่อทวีปอเมริกาใต้อย่างไร และสถานการณ์ในปัจจุบันของ แม่น�้าแอมะซอนเป็นอย่างไร ๓ ทรัพยากรธรรมชาติที่ส�าคัญของทวีปอเมริกาใต้มีอะไรบ้าง และส่งผลต่อการพัฒนาทวีป อย่างไร ๔ สังคมและวัฒนธรรมของทวีปอเมริกาใต้มลี กั ษณะคล้ายคลึงกันอย่างไรบ้าง เพราะเหตุใด ๕ ปัญหาสิ่งแวดล้อมของทวีปอเมริกาใต้ในปัจจุบันมีอะไรบ้าง และเกิดขึ้นเนื่องจากสาเหตุ ใด ๖ ทวีปอเมริกาเหนือกับอเมริกาใต้มคี วามเหมือนและแตกต่างกันในด้านใดบ้าง ยกตัวอย่าง ๒ ตัวอย่าง พร้อมอธิบายเหตุผลประกอบ

กิจกรรมสร้างสรรค์พัฒนาการเรียนรู้

กิจกรรมที่

๑

กิจกรรมที่

๒

กิจกรรมที่

๓

๑22 ๑๒๒

นักเรียนรวบรวมภาพข่าว เหตุการณ์ปัจจุบันที่เกี่ยวกับทวีป อเมริกาใต้ เช่นการเกิดภัยธรรมชาติ ปัญหาสิ่งแวดล้อม เป็นต้น จากสื่อการเรียนรู้ต่าง ๆ เช่น หนังสือพิมพ์ นิตยสาร หรือ อินเทอร์เน็ต แล้วให้ออกมาน�าเสนอหน้าชั้นเรียน นักเรียนแบ่งกลุ่ม เพื่อศึกษาเกี่ยวกับประเทศในทวีปอเมริกาใต้ กลุ่มละ ๑ ประเทศ ในประเด็นต่าง ๆ เช่น ลักษณะภูมิประเทศ ภูมิอากาศ สภาพเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรม เป็นต้น จัดท�า เป็นรายงาน แล้วน�าส่งครูผู้สอน นักเรียนร่วมกันอภิปรายถึงปัญหาสิ่งแวดล้อมของทวีปอเมริกาใต้ พร้อมเสนอแนวทางในการแก้ไขปัญหาดังกล่าว

กระตุน ความสนใจ Engage

ÊÒúÑ˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

ñ

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

ò

˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè

ó

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand

Evaluate

à¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà »ÃÐàÀ·¢Í§à¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà á¹Ç·Ò§¡ÒÃ㪌à¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà ¡ÒùíÒàʹ͢ŒÍÁÙÅ·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵÃ

ñ ò ù ññ

ÀÙÁÔÈÒʵà ·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ·Ò§¡ÒÂÀÒ¾¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í Åѡɳзҧ»ÃЪҡâͧ·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í ÅѡɳзҧÊѧ¤ÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í ÅѡɳзҧàÈÃÉ°¡Ô¨¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í »¯ÔÊÑÁ¾Ñ¹¸ ÃÐËÇ‹Ò§Á¹ØÉ ¡ÑºÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁã¹·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í ¡ÒÃ͹ØÃÑ¡É ·ÃѾÂҡøÃÃÁªÒµÔáÅÐÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁã¹·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í

ñõ ñö óô óø ôò õø öð

ÀÙÁÔÈÒʵà ·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 ÊÀÒ¾áÇ´ÅŒÍÁ·Ò§¡ÒÂÀÒ¾¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 Åѡɳзҧ»ÃЪҡâͧ·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 ÅѡɳзҧÊѧ¤ÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 ÅѡɳзҧàÈÃÉ°¡Ô¨¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 »¯ÔÊÑÁ¾Ñ¹¸ ÃÐËÇ‹Ò§Á¹ØÉ ¡ÑºÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁã¹·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 ¡ÒÃ͹ØÃÑ¡É ·ÃѾÂҡøÃÃÁªÒµÔáÅÐÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁã¹·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌 ºÃóҹءÃÁ

öù ÷ð ø÷ ùò ùö ñññ ññó ñòó

กระตุน ความสนใจ Engage

หนวยการเรียนรูที่

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Explore

Explain

Expand

Evaluate

๑

เปาหมายการเรียนรู 1. สรุปหนาที่สําคัญของเครื่องมือทาง ภูมิศาสตรและบอกแนวทางการใช เครื่องมือทางภูมิศาสตรได 2. ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการ รวบรวม วิเคราะห และนําเสนอขอมูล เกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพและ สังคมของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใตได

เครื่องมือทาง ภูมิศาสตร าสตร

กระตุนความสนใจ ตัวชี้วัด ●

ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการรวบรวม วิเคราะห และนําเสนอขอมูลเกี่ยวกับลักษณะ ทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต (ส ๕.๑ ม.๓/๑)

สาระการเรียนรูแกนกลาง ●

เครื่องมือทางภูมิศาสตรที่แสดงลักษณะทาง กายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒÅѡɳзҧÀÙÁÈÔ Òʵà ¢Í§·ÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Òà˹×Í áÅзÇÕ»ÍàÁÃÔ¡Ò㵌ãËŒà¡Ô´»ÃÐÊÔ·¸ÔÀÒ¾ÊÙ§ÊØ´ ¨ÐµŒÍ§Áբ͌ ÁÙÅ ·Õè·Ñ¹ÊÁÑ ¶Ù¡µŒÍ§ ÅÐàÍÕ´ áÅÐÁÕà¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà »ÃÐàÀ·µ‹Ò§ æ ·Ñé § ¹Õé ¡‹ Í ¹¹í Ò ¢Œ Í ÁÙ Å ·Õè à ǺÃÇÁÁÒä´Œ ä »ãªŒ µŒ Í §¹í Ò ÁÒ ÇÔà¤ÃÒÐË ¨Ñ´Ãкº ÃÇÁ件֧¤ÇÃÃÙŒÇÔ¸Õ¡ÒùíÒàʹ͢ŒÍÁÙÅ à¡Õè Â Ç¡Ñ º ÅÑ ¡ ɳзҧ¡ÒÂÀÒ¾áÅÐÊÑ § ¤Áã¹ÃÙ » Ẻµ‹ Ò § æ à¾×èÍãËŒ´Ù§‹Ò Êдǡᡋ¡ÒÃÈÖ¡ÉÒáÅзíÒ¤ÇÒÁࢌÒã¨

ครูตั้งคําถามกระตุนจากภาพหนา หนวย โดยใหนักเรียนชวยกันตอบ • ภาพนีจ้ ดั เปนเครือ่ งมือภูมศิ าสตร ประเภทใด (แนวตอบ ภาพจากดาวเทียม เปน เครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรประเภท ทําหนาที่เปนสื่อความรู) • นักเรียนสามารถใชภาพนีใ้ นการ ศึกษาเกีย่ วกับทวีปใด (แนวตอบ ทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต) • สีในภาพบอกขอมูลอะไรไดบา ง (แนวตอบ ลักษณะภูมิลักษณของ ทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต)

เกร็ดแนะครู ครูควรจัดการเรียนรูโ ดยใหนกั เรียน ใชเครื่องมือทางภูมิศาสตรในการ รวบรวม วิเคราะห และนําเสนอขอมูล เกีย่ วกับลักษณะทางกายภาพและสังคม ของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต โดยจัดกิจกรรม ดังนี้ • ฝกทักษะการใชเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร เชน การใชแผนที่ ลูกโลก เปนตน • ใชกระบวนการทํางานกลุม อยาง เปนขั้นตอนและมีประสิทธิภาพ เพื่อเรียนรูและสรุปผลเกี่ยวกับ เครื่องมือทางภูมิศาสตร คูมือครู

1

กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Engage

อธิบายความรู

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

กระตุนความสนใจ

(หนาพิมพและตัวอักษรในกรอบนี้มีขนาดเล็กกวาฉบับนักเรียน 20%)

ครูนําตัวอยางเครื่องมือทาง ภูมิศาสตรมาสนทนากับนักเรียน ใหนักเรียนชวยกันบอกชื่อ คุณสมบัติ และประโยชนของเครือ่ งมือแตละชนิด

ñ. »ÃÐàÀ·¢Í§à¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà เครื่องมือทางภูมิศาสตร คือ วัสดุ อุปกรณรูปแบบตางๆ ที่นํามาใชเพื่อการศึกษาคนควา การสํารวจ การเก็บรวบรวม การบันทึก การวิเคราะหขอมูล รวมไปถึงใชเปนสื่อในการเผยแพร ขอมูลทางภูมิศาสตรดวย ทั้ ง นี้ ห ากพิ จ ารณาหน า ที่ ห ลั ก ในการใช ง านของเครื่ อ งมื อ ภู มิ ศ าสตร สามารถจํ า แนก เครื่องมือทางภูมิศาสตรอยางกวาง ๆ ไดเปน ๒ ประเภท ดังนี้

สํารวจคนหา นักเรียนศึกษาเกี่ยวกับประเภท ของเครื่องมือทางภูมิศาสตรจาก หนั ง สื อ เรี ย น หนั ง สื อ ในห อ งสมุ ด เว็บไซตในอินเทอรเน็ต หรือจากแหลง เรียนรูอื่นๆ เพื่อนําขอมูลมาอภิปราย ในชั้นเรียน

๑. เครื่องมือประเภทที่ทําหนาที่เปนสื่อความรู สื่อความรูทางภูมิศาสตร หมายถึง วัสดุ อุปกรณ เทคโนโลยีตา ง ๆ ทีท่ าํ หนาทีเ่ ผยแพรใหความรูเ พือ่ การศึกษาเรียนรูท างภูมศิ าสตร ซึง่ อาจ จะอยูในรูปของหนังสือ รูปภาพ แผนภูมิ แผนผัง แบบจําลอง สื่อดิจิทัล ภาพเคลื่อนไหว ตัวอยาง ของเครื่องมือประเภทนี้ เชน หนังสือที่บันทึกขอมูลสถิติของโลกรายป (World Almanac) ลูกโลก แผนที่เลม ภูมิประเทศจําลอง รูปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทียม โปรแกรมคอมพิวเตอรทาง ภูมิศาสตร เว็บไซตที่เผยแพรขอมูลทางภูมิศาสตร เปนตน ๒. เครื่องมือประเภทที่ทําหนาที่เปนสื่อเก็บรวบรวมขอมูล สื่อเก็บรวบรวมขอมูลทาง ภูมิศาสตร หมายถึง วัสดุ อุปกรณ หรือเทคโนโลยีตางๆ ที่ทําหนาที่เพื่อสํารวจ ตรวจวัด บันทึก เก็บรวบรวม วิเคราะหขอมูลและแสดงผลทางภูมิศาสตร ตัวอยางของเครื่องมือเหลานี้ เชน เข็มทิศ เทปวัดระยะทาง กลองสามมิติ เทอรมอมิเตอร จีพเี อส (ระบบกําหนดตําแหนงบนพืน้ โลก) จีไอเอส (ระบบสารสนเทศภูมิศาสตร) เปนตน ตัวอยางเครื่องมือทางภูมิศาสตร

อธิบายความรู ใหนักเรียนจัดประเภทเครื่องมือ ทางภูมิศาสตร โดยครูเขียนประเภท เครื่องมือทางภูมิศาสตรบนกระดาน ดังนี้ 1. ประเภทสื่อความรู 2. ประเภทสื่อเก็บรวบรวมขอมูล ครูสุมเลือกนักเรียนใหยกตัวอยาง เครื่องมือทางภูมิศาสตรคนละ 1 ชื่อ และใหออกไปเขียนเครือ่ งมือดังกลาว ในชองวางของประเภทเครือ่ งมือ บนกระดานใหถูกตอง หลังจากนั้นครูและนักเรียนตรวจ ความถูกตองและอภิปรายเกี่ยวกับ ประเภทและหนาที่ของเครื่องมือ ทางภูมิศาสตรรวมกัน

นักเรียนควรรู จีพีเอส GPS (Global Positioning System) เปนเทคโนโลยีที่ใช กําหนดตําแหนงบนพืน้ โลก โดยอาศัย ดาวเทียม สถานีภาคพื้นดิน และ เครื่องรับจีพีเอส ซึ่งสามารถคํานวณ บอกระยะทางและเวลาที่จะไปยัง สถานที่ตางๆ ได

2

คูมือครู

Ãкº¡íÒ˹´µíÒá˹‹§º¹¾×é¹âÅ¡

๒

á¼¹·ÕèàÅ‹Á

à·Íà ÁÍÁÔàµÍÃ

à¢çÁ·ÔÈ

ÅÙ¡âÅ¡ (ที่มาของภาพ : photo bank ACT.)

นักเรียนควรรู

จีไอเอส GIS (Geographic Information System) เปนระบบขอมูลที่เชื่อมโยงพื้นที่กับคา พิกัดภูมิศาสตรและรายละเอียดของพื้นที่นั้นบนพื้นโลก โดยใชคอมพิวเตอรที่ประกอบดวย ฮารดแวรและซอฟตแวรเพื่อการนําเขา จัดเก็บ ปรับแก แปลง วิเคราะหขอมูลและแสดงผลลัพธ ในรูปแบบตางๆ เชน แผนที่ ภาพสามมิติ สถิติตารางขอมูลรอยละ เพื่อชวยในการวางแผนและ ตัดสินใจของผูใชใหมีความถูกตองแมนยํา

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

Engage

สํารวจคนหา ครูแบงนักเรียนเปน 4 กลุม ศึกษา คนควาเกี่ยวกับประโยชนและวิธีใช เครื่องมือทางภูมิศาสตร ดังนี้ กลุมที่ 1 แผนที่ กลุมที่ 2 ลูกโลก กลุมที่ 3 ภาพจากดาวเทียม กลุมที่ 4 เว็บไซต

สําหรับการศึกษาในชั้นนี้จะขออธิบายเครื่องมือทางภูมิศาสตรรวมกันไป เครื่องมือทาง ภูมิศาสตรที่เหมาะกับการนํามาใชในการศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลทางกายภาพและสังคมของ ทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต อันเปนเครื่องมือพื้นฐานที่ผูเรียนควรทราบ มีดังนี้

๑.๑ แผนที่ (map)

แผนทีเ่ ปนเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรทสี่ าํ คัญทีม่ นุษยสรางขึน้ เพือ่ แสดงลักษณะของพืน้ ผิวโลก และสิ่งที่ปรากฏอยูบนพื้นผิวโลก ทั้งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและสิ่งที่มนุษยสรางขึ้น ดวยการ ยอสวนใหมีขนาดเล็กลงตามมาตราสวนที่ตองการ โดยใชสัญลักษณแทนสิ่งตางๆ ที่มีอยูจริงบน พื้นผิวโลก ทั้งนี้จะยังคงความเหมือนจริงไว ทั้งขนาด ทิศทาง รูปราง และตําแหนงที่ตั้งตาม ธรรมชาติ แผนที่แบงไดหลายชนิด ขึ้นกับเกณฑที่ใชในการแบง ซึ่งในที่นี้จะขอแนะนําแผนที่ที่ผูเรียน ควรนํามาใชประกอบการศึกษาเรื่องราวของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใตเปนหลัก คือ แผนที่ เลม แผนทีเ่ ลม (atlas) เปนการรวบรวมแผนทีช่ นิดตาง ๆ มาไวในเลมเดียวกัน เชน แผนทีแ่ สดง ลักษณะภูมิประเทศ แผนที่แสดงลักษณะทางธรณีวิทยา แผนที่แสดงเขตภูมิอากาศ แผนที่แสดง เขตพืชพรรณธรรมชาติ เปนตน แผนที่เลมเปนแผนที่ที่เปนที่นิยมใชมาก แผนที่เลมที่มีจําหนายในปจจุบันมีอยูหลายขนาด นับตั้งแตขนาดเล็กแบบพกพาไปจนถึง ขนาดใหญแบบกางบนโตะ ความแตกตางของแผนที่เลม ถาไมพิจารณาที่ขนาดและวัสดุอุปกรณ ทีน่ าํ มาผลิตแลว ประเด็นหลักจะอยูท รี่ ปู แบบการนําเสนอและความละเอียดของขอมูล ซึง่ บางเลม ใหขอมูลเพียงระดับทวีป แตบางเลมใหขอมูลลึกลงไปถึงระดับประเทศและเมืองสําคัญดวย

อธิบายความรู 1. ใหนักเรียนกลุมที่ 1 สงตัวแทน ออกมานําเสนอหนาชั้น พรอมทั้ง ยกตัวอยางชนิดแผนที่ โดยเนน ในสวนของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใตเปนสําคัญ 2. ครูนําตัวอยางแผนที่ของทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใตมาให นักเรียนดู แลวใหนักเรียนบอกวา แผนที่ดังกลาวคือแผนที่ชนิดใด พรอมทั้งใหนักเรียนบอกลักษณะ สําคัญของแผนที่เหลานั้น

เกร็ดแนะครู ครูควรแนะแนววิธกี ารนําเสนอผลงาน ทีเ่ หมาะสมกับเวลา ความสามารถ และ อุปกรณการนําเสนอ เชน การจัดทํา โปรแกรม PowerPoint การทําเอกสาร ประกอบการนําเสนอแจกใหแกเพื่อน หรือการจัดทําคลิปวิดีโออยางงายๆ ใหแกนกั เรียน เปนตน แผนที่เลมเปนเครื่องมือทางภูมิศาสตรที่รวบรวมแผนที่ชนิดตางๆ เขามาอยูรวมเปนเลมเดียวกัน เปนเครื่องมือที่เหมาะแก การใชศึกษาขอมูลของทวีปตางๆ (ที่มาของภาพ : photo bank ACT.)

๓

นักเรียนควรรู สัญลักษณ ที่ปรากฏในแผนที่ มีทั้งสัญลักษณที่เปนสากลซึ่งผูใชสามารถเขาใจความหมาย ไดทันที เชน แมนํ้า ถนน ตําแหนงเมือง โรงพยาบาล แตก็มีสัญลักษณบางสวนที่บริษัทผูผลิต กําหนดใชขึ้นเอง หรือเปนสัญลักษณสําหรับผูใชเฉพาะกลุม ดังนั้น ในการเก็บขอมูลจากแผนที่ จึงตองทําความเขาใจสัญลักษณประเภทนี้ใหถี่ถวน โดยดูจากความหมายที่ระบุไว

คูมือครู

3

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engage

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

ขยายความเขาใจ ครูมอบหมายใหนักเรียนฝกอาน แผนที่ แลวใหนักเรียนนําแผนที่มา คนละ 1 ฉบับไมซํ้ากัน จากนั้นแลก แผนที่กับเพื่อนนักเรียนคนอื่นดวย วิธีการจับสลาก แลวอานแผนที่ที่ตน ไดรับ บันทึกขอมูลที่อานได ครูสุม ตัวแทนนักเรียนใหออกมานําเสนอผล การอานแผนที่ของตนที่หนาชั้นเรียน

ในการใชแผนทีเ่ พือ่ รวบรวมขอมูลเกีย่ วกับทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต ควรเลือก ใชแผนที่เลมที่ผลิตขึ้นมาสําหรับทวีปดังกลาวโดยเฉพาะ เพราะจะใหขอมูลลึกลงไปจนถึงระดับ ประเทศในทวีป รวมทัง้ ประเทศทีม่ ขี นาดเล็กทีเ่ ปนหมูเ กาะตาง ๆ เชน ประเทศแถบทะเลแคริบเบียน ถาไมมีสวนขยายอาจเห็นเปนเพียงจุดเล็กๆ บนแผนที่ ทั้งนี้ขอมูลที่นําเสนอนอกจากจะมีลักษณะ ทางกายภาพแลว สวนมากก็จะมีขอมูลเชิงลึกอื่น ๆ ประกอบ เชน ความหนาแนนของประชากร การนับถือศาสนาของประชากร แหลงเพาะปลูกและชนิดพืชเศรษฐกิจ แหลงปศุสัตว แหลงแร สําคัญ แหลงอุตสาหกรรมสําคัญ ปริมาณสินคานําเขา-สินคาสงออก เสนทางคมนาคมขนสง สายหลัก เปนตน ทัง้ นีก้ ารใชแผนทีเ่ ลม ในเบือ้ งตนควรศึกษาและทําความเขาใจสัญลักษณตา งๆ ทีป่ รากฏใน แผนที่เลมนั้น ๆ รวมไปถึงความหมายของสีตาง ๆ ดวย เพราะถาไมทําความเขาใจใหดีกอน อาจ ทําใหแปลความขอมูลจากแผนที่คลาดเคลื่อนได ตัวอยางการอธิบายสีที่ปรากฏอยูในแผนที่เลม ซึ่งใชจําแนกความแตกตางของลักษณะ ภูมิประเทศตามระดับความสูงตํ่าไลระดับจาก 80 ํ 70 ํ 60 ํ 50 ํ 40 ํ ระดับทะเลปานกลางขึ้นไป มีดังนี้ ตรินิแดดและโตเบโก 10 ํ 0 ํ ปานามา เวเนซุเอลา แสดงระดับความสูงตํา่ ของผิวเปลือกโลก (เมตร) มหาสมุทร กายอานา ซูรินาเม แอตแลนติกเหนือ สีขาว แสดง ยอดเขาทีม่ หี มิ ะปกคลุม ดินแดน โคลอมเบีย เฟรนชเกียนา 10 ํ 0ํ สีมวง แสดง ยอดเขาสูง เอกวาดอร แมนํ้าแอมะซอน สีสม นํ้าตาล แสดง เทือกเขาสูง บราซิล 10 ํ 10 ํ เปรู สีเหลือง แสดง เนินเขา ที่สูง โบลิเวีย สีเขียวออน แสดง ที่ราบ ชิลี 20 ํ 20 ํ สีเขียว แสดง ที่ตํ่า ที่ลุม ปารากวัย มหาสมุทร แสดงระดับความลึกของแหลงนํ้า (เมตร) 30 ํ แปซิฟกใต 30 ํ อุรุกวัย สีฟาออน แสดง ไหลทวีปหรือเขตนํ้าตื้น อารเจนตินา สีฟา แสดง ทะเล มหาสมุทร มหาสมุทร 40 ํ 40 ํ แอตแลนติกใต สีฟาเขม แสดง ทะเลลึก มหาสมุทรลึก หมายเหตุ : สีและคําอธิบายที่ยกมานี้ 50 ํ 50 ํ หมูเกาะ ฟอลกแลนด เปนเพียงตัวอยางเทานั้น ซึ่งในแผนที่เลมแตละ ก.ม.

0 500 1,000 90 ํ 80 ํ 70 ํ 60 ํ 50 ํ 40 ํ 30 ํ 20 ํ เลมอาจใชสีที่แตกตางไปจากนี้ได เชน บางเลม ตัวอยางการใชสีแสดงลักษณะภูมิประเทศในแผนที่เลม ใชสีสมที่มีคาสีตางกันหลายระดับ เพื่อใหระบุ (ที่มาของภาพ : photo bank ACT.) ความสูงไดอยางละเอียด

สีที่ปรากฏอยูในแผนที่เลม ในกรณี ที่แผนที่นั้นแสดงไดเพียงสีขาว-ดํา “เสนชั้นความสูง” เปนสัญลักษณอีก ประเภทหนึ่งที่สามารถใชบอกความ สูง-ตํ่าของภูมิประเทศในแผนที่ได

4

คูมือครู

เทือกเขาแอนดีส

NET ขอสอบ ป 51 ขอสอบถามวา แผนที่ฉบับหนึ่งใช มาตราสวน 1 : 200,000 ระยะทาง จากเมือง ก. ถึง เมือง ข. หางกัน 8 เซนติเมตร เมือง ก. ถึงเมือง ค. หางกัน 6 เซนติเมตร ระยะทางจริงระหวาง เมือง ก. ถึงเมือง ค. ใกลกวาระยะทาง จริงจากเมือง ก. ถึงเมือง ข. กีก่ โิ ลเมตร 1. 1 2. 4 3. 6 4. 8 (วิเคราะหคําตอบ แปลงมาตราสวน 1 : 200,000 ใหเปน 1 เซนติเมตร : 2 กิโลเมตร จากนั้นนําระยะทางจาก เมือง ก. - ข. (8 ซ.ม.) ลบกับระยะทาง จากเมือง ก. - ค. (6 ซ.ม.) คือระยะทาง 2 เซนติ เ มตร และนํ า ไปเที ย บกั บ อัตราสวน 1 เซนติเมตร : 2 กิโลเมตร ดังนั้นระยะทางจริงระหวางเมือง ก. - ค. ใกลกวาระยะทางจริงจาก เมือง ก. - ข. 4 กิโลเมตร จึงตอบขอ ข.)

นักเรียนควรรู

ตรวจสอบผล

๔

นักเรียนควรรู

ระดับทะเลปานกลาง คาเฉลี่ยของระดับ นํ้าทะเล ซึ่งคํานวณหาไดจากผลการตรวจ ระดับนํ้าขึ้นและนํ้าลงในที่ใดที่หนึ่งที่ได บันทึกติดตอกันไวเปนเวลานาน ประเทศไทย วัดที่เกาะหลัก จังหวัดประจวบคีรีขันธ

นักเรียนควรรู สัญลักษณ ในแผนที่มี 2 ประเภท คือ 1. สัญลักษณทางสังคม เชน เขตแดน โรงเรียน หมูบาน ถนน เปนตน 2. สัญลักษณทางกายภาพ เชน ภูเขา แมนาํ้ เปนตน

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

อธิบายความรู 1. ใหนักเรียนกลุมที่ 2 สงตัวแทน ออกมานําเสนอหนาชั้น พรอมทั้ง นําลูกโลกจําลองมาแสดงเปน ตัวอยางประกอบการนําเสนอ 2. ครูตั้งคําถามวา ลูกโลกมีรูปราง เหมือนกับโลกหรือไม เพราะเหตุใด แลวใหนักเรียนชวยกันตอบ (แนวตอบ ลูกโลกเปนเครื่องมือทาง ภูมิศาสตรที่สรางเปนวัตถุทรงกลม แตความจริงแลวโลกมีลกั ษณะทาง กายภาพเกือบกลม เนื่องจากโลก มีเสนผานศูนยกลางของโลกตาม แนวเสนศูนยสูตรประมาณ 12,756 กิโลเมตร มากกวาเสนผาน ศูนยกลางตามแนวขัว้ โลกเหนือ-ใต ที่มีประมาณ 12,713 กิโลเมตร ดังนั้น โลกจึงมีลักษณะกลมคลาย กับผลสม)

อยางไรก็ตาม ถึงแมแผนที่เลมจะมีความสะดวกในการใชงานและใหขอมูลไดดีระดับหนึ่ง แตควรพิจารณาความทันสมัยของขอมูลที่ระบุไวในแผนที่ดวย จึงควรเลือกแผนที่ที่เปนปจจุบัน โดยเฉพาะขอมูลทางเศรษฐกิจและสังคมทีม่ กี าร เปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็ว

๑.๒ ลูกโลก (globe)

ลูกโลกเปนเครื่องมือทางภูมิศาสตรอีก ประเภทหนึ่งที่สามารถนํามาใชในการศึกษา เรือ่ งราวทางภูมศิ าสตรของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต และความสัมพันธกบั ภูมภิ าคอืน่ ของ โลก ลูกโลกมีลักษณะเปนทรงกลมที่ยอ สวนของ โลกลงบนวัสดุตา งๆ เชน กระดาษอัด โลหะ วัสดุ สังเคราะห เปนตน มีทั้งแบบที่ยึดติดกับฐาน และแบบลอยกลางอากาศที่ใชเทคโนโลยีตาน ลูกโลกแบบใหมทใี่ ชเทคโนโลยีตา นแรงโนมถวงในการสราง มีความทันสมัย แตการเอียงของแกนโลกจะตางจากลูกโลก แรงโนมถวง (anti-gravity) ที่ยึดติดกับฐาน (ที่มาของภาพ : www.kaboodle.com) บนลูกโลกมีขอมูลปรากฏอยู ๒ ลักษณะ ไดแก ขอมูลที่แสดงลักษณะทางกายภาพ เชน สวนที่เปนพื้นดิน พื้นนํ้า และขอมูลสวนที่กําหนด ขึ้น เชน เสนสมมติ คือ เสนขนานละติจูด และเสนเมริเดียน เพื่อบอกพิกัดทางภูมิศาสตร โดยจะ บอกเปนคาของละติจูดและลองจิจูด ชื่อและสัญลักษณของสิ่งตางๆ เปนตน ขอดีของการใชลูกโลก คือ แสดงตําแหนงที่ตั้ง รูปราง ขนาด ทิศทาง และระยะทางของสิ่ง ทีป่ รากฏบนลูกโลกไดอยางถูกตอง แตมขี นาดเล็กจึงใหรายละเอียดเฉพาะภาพรวมเทานัน้ ลูกโลก ที่แสดงแกนเอียงจะทําใหรูและเขาใจการรับแสงอาทิตยและการเกิดฤดูกาลได

นักเรียนควรรู globe มีรากศัพทมาจากภาษา ลาติน คําวา “globus” แปลวา สิ่งที่ลอมรอบ สวน globe แปลวา หุนจําลองของโลก ซึ่งสรางดวยวัตถุ ตางๆ เชน กระดาษ โลหะ พลาสติก ยาง เพื่อใชแสดงแทนรูปสัณฐาน ของโลก ซึ่งมีลักษณะกลม

๑.๓ ภาพจากดาวเทียม (satellite image)

ความทันสมัยของเทคโนโลยีดา นอวกาศและโปรแกรมคอมพิวเตอร มีการนําขอมูลภาพจาก ดาวเทียมมาใชในการสํารวจขอมูลทางภูมิศาสตรที่ทันสมัยในดานตาง ๆ อยางแพรหลาย ภาพจากดาวเทียม คือ ภาพทีไ่ ดจากดาวเทียมทีโ่ คจรรอบโลกบันทึกขอมูลเชิงตัวเลขพืน้ ผิว โลกไวและสงสัญญาณขอมูลนั้นลงมาที่สถานีรับสัญญาณ ขอมูลดาวเทียมเปนเครื่องมือสมัยใหม ที่มีประสิทธิภาพสูงและมีความตอเนื่องตลอดเวลา เปรียบเสมือนสิ่งแทนดวงตามนุษยที่สามารถ มองเห็นไดจากมุมสูงและมุมกวาง ครอบคลุมพืน้ ทีบ่ ริเวณกวาง มีทงั้ ภาพทีม่ คี ลืน่ ความถีท่ ตี่ ามนุษย มองเห็นไดและคลื่นความถี่ที่ตามนุษยมองไมเห็น แตสามารถนําขอมูลมาประมวลผลและแสดง ผลดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร

นักเรียนควรรู

๕

การเอียงของแกนโลก โลกมีแกนเอียง 23 องศากับแนวตั้งฉาก สงผลใหเกิด ฤดูกาลและเวลาระหวางกลางวันและ กลางคืนที่แตกตางกันในแตละพื้นที่ จากการที่ไดรับแสงอาทิตยไมเทากัน

นักเรียนควรรู

ดาวเที ย ม มี ว งโคจรแน น อนและมี กํ า หนดผ า น บริเวณหนึง่ ตามชวงเวลาทีก่ าํ หนด เชน ผานบริเวณหนึง่ ทุ ก 1 วั น ทุ ก 16 วั น ทุ ก 23 วั น เป น ต น ดั ง นั้ น บริเวณนั้นจึงมีขอมูลที่ถูกจัดเก็บอยางตอเนื่อง ทําให วิเคราะหการเปลี่ยนแปลงได

คูมือครู

5

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ Explain

Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู ใหนกั เรียนกลมุ ที่ 3 สงตัวแทนออกมา นําเสนอหนาชั้น พรอมทั้งนําตัวอยาง ภาพจากดาวเทียมประกอบการ นําเสนอ

ภาพจากดาวเทียมมีหลายลักษณะ มีทั้งที่แสดงขอมูลเหมือนจริง ดูงาย เขาใจงาย เชน ภาพแสดงลักษณะภูมปิ ระเทศของทวีป ภาพแสดงบริเวณพืน้ ทีป่ า ไมทถี่ กู ทําลาย ภาพแสดงลักษณะ

ขยายความเขาใจ ครูใหนักเรียนสืบคนภาพจาก ดาวเทียมทีเ่ กีย่ วกับทวีปอเมริกาเหนือ หรืออเมริกาใตจากแหลงขอมูลตางๆ เชน อินเทอรเน็ต หรือแหลงการเรียนรู อื่นๆ คนละ 1 ภาพ แลวอานขอมูลที่ ไดจากภาพ บันทึกสงครูผูสอน ภาพจากดาวเทียม GeoEye แสดงพื้นที่บริเวณทาเรือกัลฟ รัฐมิสซิสซิปป สหรัฐอเมริกา กอนและหลังที่จะมีการเกิดพายุ เฮอรริเคนแคทรีนาพัดถลม (ที่มาของภาพ : www.geoeye.com)

ขอสอบ ป 51

NET ขอสอบถามวา เครื่องมือและ เทคโนโลยีทางภูมิศาสตรขอใดมี ความจําเปนนอยทีส่ ดุ ในการพยากรณ ลมฟาอากาศประจําวัน 1. แผนที่รัฐกิจ, ซิสโมมิเตอร 2. บอลลูน, บาโรมิเตอร 3. ภาพจากดาวเทียม, เรดาร 4. เครื่องบินตรวจอากาศ, แอนนิโมมิเตอร (วิเคราะหคําตอบ ขอ 1. เปนคําตอบที่ ถูกตอง เนื่องจากแผนที่รัฐกิจ ใหขอมูลเกี่ยวกับอาณาเขตการ ปกครอง ซิสโมมิเตอรเปน เครื่องมือตรวจวัดคลื่นแผนดินไหว ซึ่งมีความจําเปนนอยใน การพยากรณลมฟาอากาศ ประจําวัน สวนขออื่นมีเครื่องมือที่ ใชพยากรณอากาศ เชน บาโรมิเตอร ภาพจากดาวเทียม แอนนิโมมิเตอร

ตัวเมือง ภาพจากดาวเทียมบางภาพสามารถบอกถึงอุณหภูมิบนพื้นผิวโลกหรือบนกอนเมฆได สามารถจําแนกชนิดพื้นผิวของโลกได และเมื่อมีเหตุการณใดๆ เกิดขึ้นกะทันหัน เชน การเกิด สึนามิ ภูเขาไฟปะทุ ไฟปา ก็สามารถเห็นขอมูลและนําไปเปรียบเทียบขอมูลที่ผานมาไดอยางดี ดังนั้น ภาพจากดาวเทียมจึงมีประโยชนตอการใชขอมูล การนําขอมูลไปวางแผนและปองกันพื้นที่ ตาง ๆ ได อยางไรก็ตาม ภาพจากดาวเทียมบางภาพมีความซับซอนและแสดงขอมูลโดยใชแถบสี ซึ่งจะตองมีการแปลความอยางถูกตองกอน จึงจะไดขอมูลออกมาและนําไปใชประโยชนได ดังนั้น การเลือกใชภาพจากดาวเทียมสําหรับการศึกษาทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต จึงควร เลือกใชภาพจากดาวเทียมที่ใหขอมูลที่ดูงาย ไมสลับซับซอนมากนัก

๑.๔ เว็บไซต (web site)

การศึกษาและรวบรวมขอมูลทางภูมิศาสตร จะตองใหมีความทันสมัยเปนปจจุบัน เปน เว็บไซตที่เชื่อถือได ขณะเดียวกันตองมีความสะดวก สืบคนไดงาย ซึ่งขอมูลจากเว็บไซตสามารถ ตอบสนองไดดี และเปนแหลงขอมูลที่ไดรับความนิยมมากที่สุด นอกจากขอมูลแลวยังมีภาพ ประกอบ คลิปวีดิทัศน แผนภูมิ แผนผัง แผนที่ และอื่น ๆ ซึ่งจะชวยใหผูใชเกิดความรู ความเขาใจ ๖

EB GUIDE

http://www.aksorn.com/LC/Geo/M3/01

เกร็ดแนะครู

6

คูมือครู

ครูอธิบายขอมูลเกี่ยวกับภาพจากดาวเทียมเพิ่มเติมวา ขอมูลภาพจาก ดาวเทียมมีประโยชนในหลากหลายดาน เชน ดานการอนุรักษทรัพยากร ธรรมชาติ การเตือนภัยธรรมชาติ การจัดการพื้นที่ จากนั้นใหนักเรียน ตอบคําถามทีก่ ระตุน ใหนกั เรียนเกิดทักษะการคิดวิเคราะห ประเมินคา หรืออืน่ ๆ เชน หากไมมีดาวเทียมที่บันทึกภาพดังกลาว จะเกิดผลอยางไร

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ Expand

ตรวจสอบผล Evaluate

อธิบายความรู 1. ใหตัวแทนกลุมที่ 4 นําเสนอโดยทํา ลงในกระดาษโปสเตอร ในรูปแบบ ผังมโนทัศน และสงตัวแทนออกมา นําเสนอหนาชั้น พรอมทั้งยก ตัวอยางเว็บไซตและขอมูลทางดาน ภูมิศาสตรทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใตทไี่ ดจากเว็บไซตประกอบ การนําเสนอ 2. ครูตงั้ คําถามเพือ่ ใหนกั เรียนอธิบาย ความรู • การศึกษาและรวบรวมขอมูลทาง ภูมศิ าสตรจากเว็บไซตมขี อ ดี อยางไร (แนวตอบ มีขอมูลที่ทันสมัย สืบคนไดงาย มีภาพ คลิปวิดีโอ แผนภูมิ แผนผัง แผนที่ และอืน่ ๆ ประกอบ) • การใชขอมูลจากเว็บไซต มีขอจํากัดอะไรบาง (แนวตอบ ขอมูลทางภูมิศาสตรที่ เปนภาษาไทยมีนอ ย บางเว็บไซต อาจเปนขอมูลทีไ่ มถกู ตอง เพราะ อาจมีการคัดลอกมาจากแหลง ขอมูลที่ไมเกี่ยวของกับเรื่อง นั้นๆ)

เรือ่ งทีก่ าํ ลังศึกษาไดดยี งิ่ ขึน้ เชน สภาพภูมอิ ากาศแบบทุนดรา เทือกเขาร็อกกีในทวีปอเมริกาเหนือ ลักษณะภูมิประเทศแถบลุมนํ้าแอมะซอน แผนดินไหวในทวีปอเมริกาใต เปนตน สามารถสืบคน ไดจากเว็บไซตตาง ๆ เฉพาะขอมูลที่เปนภาษาอังกฤษจะมีเปนจํานวนมาก แตการใชขอมูลจากเว็บไซต อาจมีขอจํากัดในดานภาษาเนื่องจากขอมูลที่เปนภาษาไทย มีนอย แตปจจุบันโปรแกรมการคนหา (search engine) ของ Google สามารถใชโปรแกรมแปล ภาษา โดยแปลขอมูลบนหนาเว็บไซตใหมาเปนภาษาไทยไดทันที ถึงแมขอความที่แปลจะไม สละสลวย แตพอจะคาดคะเนความไดวาเปนเรื่องอะไร สามารถใหขอมูลตามที่เราตองการได อยางไรก็ตาม การเลือกใชเว็บไซตควรพิจารณาเลือกจากองคกรหรือหนวยงานทีม่ คี วามนาเชือ่ ถือ หรือเกี่ยวของกับเรื่องนั้น ๆ โดยตรง เชน ขอมูลเกี่ยวกับทะเล มหาสมุทร สภาพภูมิอากาศ ของทวีปอเมริกาเหนือ (รวมทั้งพื้นที่ตาง ๆ ทั่วโลก) ควรใชขอมูลจากเว็บไซตขององคการบริหาร มหาสมุทรและบรรยากาศแหงชาติ สหรัฐอเมริกา (National Oceanic and Atmospheric Administration [NOAA]) เปนตน สําหรับเว็บไซตทใี่ หขอ มูล สถิติ เจาะลึกเปนรายประเทศทีเ่ ราสามารถจะใชประโยชนไดมาก อยางเชน www.cia.gov เขาไปที่หัวขอ The World Factbook แลวเลือกขอมูลวาจะใหแสดงภาพ รวมทัง้ โลกหรือรายประเทศก็ได ซึง่ จะมีขอ มูลจัดหมวดหมูไ วใหทงั้ ดานสภาพภูมศิ าสตร ประชากร การเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ การคมนาคมขนสง เปนตน ขอมูลของเว็บไซตดงั กลาวจะมีความ ทันสมัย มีการปรับปรุงใหมทุกป

ขยายความเขาใจ

ขอมูลทางภูมศิ าสตรสามารถสืบคนไดจากเว็บไซตตา งๆ ซึง่ มีอยูจ าํ นวนมาก ทัง้ ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และบางเว็บไซต มีการปรับเปลี่ยนขอมูลใหทันสมัยอยูเสมอ (ที่มาของภาพ : https://www.cia.gov)

๗

ใหนักเรียนบอกหลักการเลือกใช เว็บไซต และยกตัวอยางเว็บไซตที่ นาเชื่อถือ (แนวตอบ เลือกใชเว็บไซตตางๆ โดยเฉพาะเว็บไซตของหนวยงาน ภาครัฐ มหาวิทยาลัย หรือภาค เอกชนที่เกี่ยวของกับภูมิศาสตร ทั้งในและตางประเทศ ซึ่ง มีขอมูลที่นาเชื่อถือ ทันสมัย และ มีการนําเสนอที่นาสนใจ เขาใจ งาย เชน www.mfa.go.th เว็บไซต ของกระทรวงการตางประเทศ www.nasa.gov เว็บไซตของ องคการนาซา (NASA) เปนตน) คูมือครู

7

กระตุนความสนใจ

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล

สํารวจคนหา Explore

Explain

Expand

Evaluate

Engage

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

สํารวจคนหา ครูสาธิตวิธกี ารใชโปรแกรม Google Earth จากนั้นใหนักเรียนศึกษา ภูมิลักษณของทวีปอเมริกาเหนือและ ทวีปอเมริกาใต โดยใชโปรแกรมดังกลาว

อยางไรก็ตาม ในการเก็บรวบรวมขอมูลในการศึกษาภูมิศาสตร ควรตรวจสอบกับขอมูล จากหลาย ๆ เว็บไซตหรือจากแหลงขอมูลอื่น เชน ขอมูลจากองคกรนานาชาติเพื่อเทียบเคียง แลวพิจารณาเลือกใชขอมูลที่ประเมินแลววาใกลเคียงกับความเปนจริงมากที่สุดและเปนขอมูล ที่ทันสมัยทันตอเหตุการณ

อธิบายความรู ครูใหนักเรียนสรุปความรูที่ไดจาก การใชโปรแกรม Google Earth แลวสงตัวแทนกลุมออกมานําเสนอ ที่หนาชั้นเรียน

ขยายความเขาใจ 1. ครูใหนักเรียนนําขอมูลภาพจาก ดาวเทียมจากโปรแกรม Google Earth บริเวณใดก็ไดของทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต ทีแ่ ตละกลมุ สนใจมากลมุ ละ 1 ภาพ แลวอานขอมูลทีไ่ ดจากภาพ บันทึก สงครูผูสอน 2. ครูใหนกั เรียนแตละกลมุ ใชโปรแกรม Google Earth เพือ่ คนหาขอมูลทาง ภูมิศาสตรระดับจังหวัด และระดับ ตําบลของพื้นที่ที่นักเรียนอาศัยอยู จากนั้นสรุปองคความรูที่ไดนําสง ครูผูสอน

โปรแกรม Google Earth สามารถซูมภาพเขาไปชมสถานที่สําคัญ ลักษณะทางกายภาพ และเมืองตางๆ ไดทั่วโลก จากภาพตัวอยาง สามารถซูมจนเห็นสนามบินจอหน เอฟ. เคนเนดีในสหรัฐออเมริกา (ที่มาของภาพ : Google Earth)

นอกจากนี้ โปรแกรม Google Earth ที่นักเรียนไดเรียนรูวิธีการใชงานมาแลวในชั้น ม. ๑ และ ม. ๒ ก็สามารถใหขอมูลเกี่ยวกับลักษณะภูมิประเทศ สภาพแวดลอมของพื้นที่ตางๆ ในทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต โดยบางสวนมีขอ มูลทีม่ องลงมาจากพืน้ ทีเ่ บือ้ งสูง ภาพจากดาวเทียม สามารถมองเห็นภาพไดเปนบริเวณกวางและดึงภาพเขามาดูในระยะใกลได

๑.๕ สื่อสิ่งพิมพ

นอกจากขอมูลทีบ่ นั ทึกอยูใ นหนังสือเรียนและแผนทีเ่ ลมแลว ยังมีสอื่ สิง่ พิมพอกี หลายอยาง ที่สามารถใหขอมูลทางภูมิศาสตรได เชน The World Almanac ซึ่งเปนหนังสือที่รวบรวมสถิติ ตาง ๆ ของโลกและของประเทศตาง ๆ อยางละเอียด นิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟก (National Geographic) ฉบับภาษาไทย ที่เสนอเรื่องราวของธรรมชาติ สิ่งแวดลอม วิทยาศาสตร วิถีชีวิต ของผูคนและสัตวตาง ๆ นอกจากนี้ ยังมีหนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร พ็อกเก็ตบุคแนะนําขอมูล สถานที่ทองเที่ยวของแตละประเทศ ตลอดจนสื่อสิ่งพิมพอื่น ๆ อีก ซึ่งเราตองนํามาคัดกรองวา มีขอมูลอะไรบางที่กลาวถึงลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต ที่สามารถจะนําไปใชประโยชนได

ตรวจสอบผล ครูตรวจสอบความเขาใจของนักเรียน เกี่ยวกับเครื่องมือทางภูมิศาสตร โดยการยกตัวอยางเครือ่ งมือทาง ภูมศิ าสตร แลวใหนักเรียนบอกถึง คุณสมบัติและแนวทางการใช ประโยชนในการศึกษาภูมิศาสตร ทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต

๘

@

มุม IT

ศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับโปรแกรม Google Earth ไดที่ www.earth.google.com ศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับขอมูลของนิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟก ไดที่ www.ngthai.com

8

คูมือครู

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

กระตุนความสนใจ ครูนําเครื่องมือทางภูมิศาสตร เชน แผนที่มาสาธิตการใช โดยการอาน และตีความแผนที่ และใหนักเรียนฝก การอานแผนที่

๑.๖ เครื่องมืออื่นๆ

ในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิเคราะหและนําเสนอขอมูลทางภูมิศาสตร ยังสามารถ ใชประโยชนไดจากสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ โดยเฉพาะโทรทัศนและวิทยุ ซึ่งมีความรวดเร็ว ในการนําเสนอ และเปนแหลงขอมูลที่สามารถเขาถึงไดงาย ซึ่งสวนใหญจะเปนการรายงาน สถานการณ ขอมูลขาวสารตาง ๆ หรือเหตุการณที่เกิดขึ้น เชน การเกิดพายุทอรนาโดใน สหรัฐอเมริกา เหตุแผนดินไหวในประเทศเฮติ การหดหายของธารนํ้าแข็งบนเทือกเขาแอนดีส เปนตน แตในการใชขอมูลควรตรวจสอบเทียบเคียงกับแหลงขอมูลอื่นๆ ประกอบดวย

สํารวจคนหา ครูใหนกั เรียนศึกษาคนควาเกีย่ วกับ แนวทางการใชเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตร จากหนังสือเรียน หนา 9-11 หรือจาก แหลงเรียนรูอื่นๆ เชน อินเทอรเน็ต เพื่อนํามาอภิปรายในชั้นเรียน

ò. á¹Ç·Ò§¡ÒÃ㪌à¤Ã×èͧÁ×Í·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà เนื่องจากเครื่องมือทางภูมิศาสตรมีหลายชนิด แตละชนิดมีขอดี ขอดอยแตกตางกัน ดังนั้น การเลือกเครื่องมือทางภูมิศาสตรเพื่อการรวบรวม วิเคราะห และนําเสนอขอมูลเกี่ยวกับลักษณะ ทางกายภาพ สังคมและวัฒนธรรมของทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต สามารถปฏิบัติได ดังนี้

อธิบายความรู

๑) ใชเครือ่ งมือทีเ่ หมาะกับลักษณะของขอมูล เนือ่ งจากขอมูลทีแ่ สดงหรือบรรจุ

อยูใ นเครือ่ งมือภูมศิ าสตรแตละชนิดจะมีลกั ษณะตางกัน อยางแผนทีเ่ ลมจะใหขอ มูลทีเ่ ปนภาพรวม ของพื้นที่หรือขอมูลที่มีการเปลี่ยนแปลงนอย เชน สภาพภูมิลักษณ ภูมิอากาศ ขอบเขตของทวีป หรือถาเปนขอมูลเศรษฐกิจดานการเพาะปลูก จะแสดงทัง้ ชนิด ปริมาณ และการกระจายของแหลง ปลูกพืชชนิดตาง ๆ ตามบริเวณใดบริเวณหนึง่ ของ ประเทศหรือทวีป ถาตองการทราบรายละเอียด ก็ควรใชเครื่องมือภูมิศาสตรที่เปนตารางแสดง ปริ ม าณผลผลิ ต สถิ ติ จ ากเว็ บ ไซต ห รื อ จาก หนังสือ The World Almanac ประกอบ

๒) ใช เ ครื่ อ งมื อ ที่ มี คุ ณ ภาพ

คุณภาพในที่นี้มิไดหมายถึงเปนเครื่องมือที่มี เทคโนโลยีระดับสูง หากแตเปนเครื่องมือที่ สามารถใหขอมูลไดถูกตองตามความเปนจริง เชน แผนทีแ่ สดงแหลงทองเทีย่ ว มีวตั ถุประสงค หลักเพือ่ ใหผอู า นรูว า มีแหลงทองเทีย่ วอะไรและ ที่ใดบาง ใชเสนทางอยางไร ดังนั้น ขนาด มาตราสวน ทิศทาง ระยะทางจึงเปนเพียงขอมูล

ตัวอยางหนังสือ Time Almanac และ The World Almanac ที่รวบรวมสถิติตางๆ เปนรายป ซึ่งสามารถนํามาใช ศึกษาขอมูลทางภูมศิ าสตรได (ทีม่ าของภาพ : photo bank ACT.)

๙

นักเรียนควรรู Almanac มาจากภาษาอาหรับ หมายถึง ภูมิอากาศ ซึ่งเปนการใหขอมูลในปฏิทินเกี่ยวกับ สภาพอากาศเพื่อประโยชนทางการเกษตร แตปจจุบันเปนการนําเสนอขอมูลทางสถิติ และ สรุปเหตุการณสําคัญที่เกิดขึ้นในรอบป หรือชวงเวลาหนึ่งมาตีพิมพเปนหนังสือ เชน ขอมูล เศรษฐกิจ การศึกษา ศาสนา การขนสง กีฬา เทคโนโลยี เปนตน

1. ครูยกตัวอยางเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตร แลวใหนกั เรียนชวยกันบอกแนวทาง ในการใชเครื่องมือทางภูมิศาสตร แตละชนิด (แนวตอบ - แผนที่ ใชใหเหมาะสมกับลักษณะ ของขอมูล และใชศึกษาขอมูลที่ มีการเปลี่ยนแปลงนอย - ลูกโลก ใชศึกษาขอมูลทาง ภูมิศาสตรที่ไมตองการ รายละเอียดมาก - ภาพจากดาวเทียม ใชศึกษา ขอมูลพื้นที่ที่มีการเปลี่ยนแปลง มาก - เว็บไซต ใชศึกษาขอมูลหรือสถิติ ตางๆ ที่มีการเปลี่ยนแปลงบอย) 2. ใหนักเรียนชวยกันแสดงความ คิดเห็นวา • เครื่องมือทางภูมิศาสตรที่มี คุณภาพคือเครื่องมือที่มีลักษณะ อยางไร พรอมยกตัวอยาง ประกอบ (แนวตอบ เครื่องมือที่สามารถให ขอมูลไดถกู ตองตามความเปนจริง เชน การศึกษาขอมูลเกี่ยวกับ การตัดไมทําลายปาในพื้นที่ปา แอมะซอน ควรศึกษาโดยใช ภาพจากดาวเทียม เพราะจะ ทําใหเห็นการเปลี่ยนแปลงของ พืน้ ทีป่ า ไมไดอยางชัดเจน) คูมือครู

9

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู ใหนักเรียนตอบคําถามเพื่ออธิบาย เกี่ยวกับแนวทางการใชเครื่องมือทาง ภูมิศาสตร • เครื่องมือทางภูมิศาสตรที่ ทันสมัยคือ เครือ่ งมือทีม่ ลี กั ษณะ อยางไร (แนวตอบ เครื่องมือที่มีขอมูลเปน ปจจุบัน มีการปรับเปลี่ยนขอมูล ใหทันสมัยอยูเสมอ และสามารถ นําขอมูลไปใชไดอยางรวดเร็ว) • นักเรียนสามารถตรวจสอบขอมูล ที่ไดจากเครื่องมือภูมิศาสตรได อยางไร (แนวตอบ นําขอมูลไปตรวจสอบ กับแหลงขอมูลอื่นๆ โดยเฉพาะ กับหนวยงานที่นาเชื่อถือ)

ขยายความเขาใจ

อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Explain

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

สังเขปเทานั้น การนําแผนที่มาใชอางอิงหาขอมูลสภาพภูมิลักษณของพื้นที่ ควรใชแผนที่แสดง ลักษณะทางกายภาพจะไดขอมูลที่ถูกตองมากกวา หรือพื้นที่ปาแอมะซอนที่ไดรับความเสียหาย จากไฟปา ควรดูภาพจากดาวเทียมประกอบดวย ๓) ใชเครื่องมือที่ทันสมัย เครื่องมือภูมิศาสตรแตละชนิดลวนมีขอจํากัดเรื่อง ความทันสมัยของขอมูลตางกัน ดังนั้น จึงควรพิจารณาชวงเวลาที่มีการจัดทําเครื่องมือนั้น เพราะถาละเลย จะทําใหไดรับขอมูลที่ไมเปนปจจุบัน การนํามาวิเคราะหอาจผิดพลาดได เชน ถาตองการทราบการเปลี่ยนแปลงลักษณะภูมิประเทศของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต ใชภาพถายจากดาวเทียมจะไดขอมูลที่เปนประโยชนมากกวาดูจากลูกโลก หรือตองการทราบสถิติ ขอมูล บริเวณที่เกิดแผนดินไหวลาสุดวันตอวัน พรอมระดับความรุนแรง ควรสืบคนจากเว็บไซต ขององคการสํารวจทางธรณีวิทยาแหงสหรัฐอเมริกา (USGS) ซึ่งเปนหนวยงานเฝาระวังตรวจจับ แผนดินไหวทั่วโลกสามารถระบุพิกัดและความรุนแรงไดทันที จึงดีกวาขอมูลจากแหลงอื่น เปนตน ๔) ตรวจสอบขอมูลที่ไดจากเครื่องมือ ขอมูลที่เก็บรวบรวมไดจากเครื่องมือ ทางภูมิศาสตร กอนนําไปใชควรตรวจสอบจากหลาย ๆ แหง แลวนํามาเปรียบเทียบกัน รวมทั้ง พิจารณาถึงความนาจะเปนไปไดของขอมูลนั้น ๆ ดวย ไมควรนําไปใชทันที โดยเฉพาะขอมูลจาก เว็บไซตซึ่งมีทั้งที่จัดทําจากหนวยงาน องคกรที่นาเชื่อถือ แตบางครั้งทํามาจากบุคคลแตละคน ที่อาจมีการคัดลอกทําสําเนาซํ้า ๆ เผยแพรกันตอไป ไมวาจะเปนขอมูลจากเว็บไซต สื่อสิ่งพิมพ พบวาบอยครั้งมีความคลาดเคลื่อนไมตรงกับความเปนจริง

1. ครูยกตัวอยางขอมูลทางภูมศิ าสตร ของทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใต แลวใหนักเรียนชวยกัน วิเคราะห เพื่อเลือกใชเครื่องมือ ทางภูมิศาสตรใหเหมาะสม เชน • การศึกษาความเสียหายจากพายุ ทอรนาโดในสหรัฐอเมริกา (แนวตอบ เลือกใชภาพจาก ดาวเทียม เพราะดาวเทียมจะ มีการบันทึกภาพของเมืองกอน และหลังเกิดพายุทอรนาโด จึงสามารถนํามาเปรียบเทียบเพือ่ ประเมินความเสียหายที่เกิดจาก ตัวอยางจากเว็บไซตขององคการสํารวจทางธรณีวิทยาแหงสหรัฐอเมริกา (USGS) ที่มีการนําเสนอขอมูลเกี่ยวกับการเกิด พายุทอรนาโด และวางแผนใน แผนดินไหวไดอยางทันทวงที (ที่มาของภาพ : http://earthquake.usgs.gov) การปองกันตอไป) • การติดตามความเคลื่อนไหว ๑๐ ของสถานการณภูเขาไฟปะทุที่ ประเทศชิลี (แนวตอบ เลือกติดตามสถานการณ จากโทรทัศนหรืออินเทอรเน็ต เพราะจะมีการรายงาน ตรวจสอบผล ความเคลื่อนไหวของเหตุการณไดทันทวงที) ครูตรวจสอบความถูกตองในการสาธิตการใช 2. ครูใหนักเรียนกลุมเดิมสาธิตการใชเครื่องมือทาง เครื่องมือทางภูมิศาสตรของแตละกลุม ภูมิศาสตร เชน แผนที่ ลูกโลก เครื่องจีพีเอส กลุมละ 1 ชนิด โดยเลือกจากเครื่องมือที่กําหนดให

10

คูมือครู

กระตุน ความสนใจ Engage

สํารวจคนหา Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

กระตุนความสนใจ ครูนําตัวอยางการนําเสนอขอมูล ทางภูมิศาสตรในรูปแบบตางๆ มา ใหนักเรียนชวยกันวิเคราะหขอมูล เชน แผนภูมิแสดงสินคานําเขาสงออกของสหรัฐอเมริกา เปนตน

๕) ใชเครื่องมือภูมิศาสตรหลากหลายผสมกัน เนื่องจากเครื่องมือภูมิศาสตร

แตละชนิดมีขอดี ขอจํากัดในการใหขอมูลแตกตางกันออกไป เพื่อลดขอจํากัดดังกลาว ในการใช เครื่องมือภูมิศาสตรจึงควรใชเครื่องมือหลายอยางผสมผสานกัน ซึ่งนอกจากจะเปนการตรวจสอบ ขอมูลไปในตัว ทําใหไดรับขอมูลที่ถูกตองแลว การไดมีโอกาสสัมผัสหรือใชเครื่องมือภูมิศาสตรที่ หลากหลาย จะไดรับรูถึงคุณสมบัติของเครื่องมือภูมิศาสตรแตละชนิด อันจะเปนประโยชนตอการ พัฒนาความคิดสรางสรรค เห็นแนวทางที่จะนําขอมูลที่ผานการวิเคราะหไปนําเสนอใหมผานทาง เครื่องมือภูมิศาสตรชนิดตางๆ

สํารวจคนหา ครูใหนักเรียนแตละกลุมไปศึกษา คนควาเกี่ยวกับวิธีการนําเสนอขอมูล ทางภูมิศาสตรจากแหลงเรียนรูตางๆ เพื่อนํามาอภิปรายในชั้นเรียน

ó. ¡ÒùÓàʹ͢ŒÍÁÙÅ·Ò§ÀÙÁÔÈÒʵà ทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต ที่นักเรียนจะไดศึกษาในระดับชั้นนี้ มีสาระความรูอยู มาก และข อ มู ล ที่ บั น ทึ ก อยู  ใ นหนั ง สื อ เรี ย นเป น ข อ มู ล เพี ย งส ว นน อ ย เพื่ อ ให เ กิ ด ความรู  ความเขาใจเรื่องที่ศึกษามากขึ้น ใหเปนความรูที่ติดตัวนักเรียนตอไปไดยาวนาน และชวยสราง ทักษะที่สามารถจะนําไปใชประโยชนในชีวิตประจําวันได นักเรียนจึงควรเรียนรูวิธีการนําเสนอ ขอมูลทางภูมิศาสตรที่ผานการวิเคราะหแลวใหเปนสารสนเทศรูปแบบตางๆ วัตถุประสงคหลักของการนําเสนอสารสนเทศ ก็เพื่อสื่อสารใหกับผูพบเห็นไดรับรูและเขาใจ ขอมูลทางภูมิศาสตรนั้น ๆ ซึ่งปจจุบันนิยมนําเสนอเปนสารสนเทศแบบตาง ๆ ขึ้นอยูกับลักษณะ ของขอมูล ที่พบเห็นไดบอย มีดังนี้

อธิบายความรู

ตัวอยางแผนที่ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศของทวีปอเมริกาใต ค.ศ. ๒๐๑๐ เวเนซุเอลา 290.70 โคลอมเบีย

เอกวาเดอร

285.50

58.91

ตรินิแดดและโตเบโก 20.59 กายอานา 2.22 ซูรินาเม 3.68

บราซิล 2,090

เปรู

152.80

โบลิเวีย 19.37

ปารากวัย 18.48

ชิลี

203.30

อุรุกวัย

อารเจนตินา

40.27

370.30

๑) แบบแผนที่ เหมาะแกการนํา เสนอขอมูลทางภูมศิ าสตรทตี่ อ งการจะใหเขาใจหรือ เห็นภาพรวมของพื้นที่ ซึ่งจะเปนประเทศ ภูมิภาค หรือทวีปก็ได ไมตองอธิบายความมากหรือราย ละเอียดที่แสดงไมมีความสําคัญมากนัก รวมทั้ง เหมาะกับการแสดงขอมูลเพียง ๑ - ๒ ประเภท เพราะยิง่ ใสขอ มูลลงไปมากก็จะยิง่ ดูยาก เชน ถานํา ตัวเลขผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product [GDP จีดีพี]) ของทุกประเทศใน ทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต แลวนํามาจัด แบงเปนระดับรํ่ารวย ปานกลาง ยากจน แลวใชสี แทนคาระดับ ระบายลงในแผนที่โครงราง ก็จะเห็น ไดชัดวา ภาพรวมเศรษฐกิจของทวีปเปนอยางไร ประเทศใดบางที่ประชากรมีคุณภาพชีวิตที่ตํ่า

(หนวย : พันลานดอลลารสหรัฐ) แหลงขอมูล : CIA World Factbook

๑๑

ครูตงั้ คําถามเพือ่ ใหนกั เรียนอธิบาย ความรู • การนําเสนอขอมูลทางภูมศิ าสตร มีความสําคัญอยางไร (แนวตอบ การนําเสนอขอมูลทาง ภูมิศาสตรที่เหมาะสม จะทําให สามารถสื่อสารและนําขอมูลไป ใชไดอยางถูกตองและเหมาะสม) • แผนที่เหมาะในการนําเสนอ ขอมูลทางภูมิศาสตรแบบใด (แนวตอบ เหมาะแกการนําเสนอ ขอมูลที่ตองการจะใหเขาใจหรือ เห็นภาพรวมของพื้นที่เปน ประเทศ ภูมิภาค หรือทวีป) • การใชเสน สัญลักษณ รูปวาด ภาพถาย สี หรืออืน่ ๆ เพือ่ สือ่ ความหมายใหขอ มูลเขาใจงาย และดึงดูดความสนใจ เปนการ นําเสนอขอมูลทางภูมศิ าสตร แบบใด (แนวตอบ แบบกราฟก)

นักเรียนควรรู GDP จีดพี ี คือ มูลคาของสินคาและบริการขัน้ สุดทายทีผ่ ลิตขึน้ ภายในประเทศในระยะเวลาหนึง่ โดยไมคาํ นึงวาทรัพยากรทีใ่ ชในการผลิตจะเปนของภายในประเทศหรือตางประเทศ ใชเปนดัชนี ชี้วัดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ คูมือครู

11

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

Engage

Explore

อธิบายความรู Explain

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

อธิบายความรู 1. ครูกําหนดหัวขอใหนักเรียนแตละ กลุมศึกษาคนควาและนําเสนอ ขอมูลทางภูมิศาสตรของทวีป อเมริกาเหนือและอเมริกาใต เชน ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศ สินคานําเขา-สงออก จํานวน ประชากร เปนตน แลวนําเสนอ หนาชั้นเรียน ครูและนักเรียน ชวยกันสรุปขอดีของการนําเสนอ ขอมูลในรูปแบบตางๆ 2. ใหนักเรียนศึกษาตัวอยางการ นําเสนอขอมูลทางภูมิศาสตร แบบแผนที่ แบบกราฟ แบบแผนภูมิ และแบบกราฟก ในหนังสือเรียน หนา 11-13 แลวชวยกันแสดง ความคิดเห็นวา • การนําเสนอในแตละรูปแบบมี ความเหมาะสมหรือไม • มีขอดีและขอเสียอยางไร • หากใหนักเรียนปรับการนําเสนอ ขอมูล จะปรับเปนรูปแบบใด เพราะอะไร

ตัวอยางกราฟการสงออก นําเขา และดุลการคาของประเทศแคนาดา ค.ศ. ๒๐๐๑-๒๐๑๐ 500

(พันลานดอลลารสหรัฐ)

400

200 100 0

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 สงออก นําเขา ดุลการคา แหลงขอมูล : เว็บไซต www.ask.com -100

๒) แบบกราฟ เหมาะกับการนําเสนอขอมูลเรือ่ งใดเรือ่ งหนึง่ ทีม่ กี ารเปลีย่ นแปลงตามชวง เวลา สามารถแสดงขอมูลไดหลายชุดในภาพเดียวกันได และเหมาะกับการแสดงขอมูลในเชิงเปรียบเทียบ หรือแสดงใหเห็นปริมาณมากนอยเพื่องายตอการทําความเขาใจ โดยขอมูลที่นํามาเปรียบเทียบตองอยู บนฐานเดียวกัน เชน การแสดงสัดสวนรายไดของประชากรในสหรัฐอเมริกาเปรียบเทียบกับประชากรใน อเมริกากลาง หรือตองการแสดงมูลคาการสงออก นําเขา และดุลการคาของประเทศแคนาดาในปตางๆ จะทําใหรูวาปริมาณการสงออก นําเขา และดุลการคาในแตละปมีการเปลี่ยนแปลงอยางไร

ตัวอยางแผนภูมิเชื้อชาติของประชากรสหรัฐอเมริกา ค.ศ. ๒๐๐๗ 4.43 0.97

นักเรียนควรรู แผนภูมิแทง เปนวิธีการนําเสนอ ขอมูลโดยใชความสูงหรือความยาว ของรูปสี่เหลี่ยมมุมฉากแทนปริมาณ ของขอมูล ซึง่ รูปสีเ่ หลีย่ มมุมฉากเหลานี้ นิยมเรียกวา “แทง” และจะมีความกวาง ของแตละแทงเทากัน แตความสูงหรือ ความยาวของแทงสี่เหลี่ยม จะขึ้นอยู กับปริมาณของขอมูลทีต่ อ งการนําเสนอ แผนภูมิแทงเหมาะสําหรับขอมูลที่มี การจําแนกเปนหมวดหมู เชน จําแนก ตามเวลา สถานที่ หรือบุคคล และ ผูนําเสนอมุงเนนที่จะเปรียบเทียบ ความแตกตางของขอมูลตามหมวดหมู ที่จัดจําแนกไวเปนสําคัญ

300

0.18

12.85 81.57

ชาวผิวขาว ชาวผิวดํา ชาวเอเชีย ชาวอินเดียนและชาวพื้นเมืองอะแลสกา ชาวฮาวายพื้นเมืองรวมถึงชาวเกาะอื่นๆ ในมหาสมุทรแปซิฟก

๑๒

แหลงขอมูล : CIA World Factbook

๓) แบบแผนภูมิ มีอยูห ลายรูปแบบ เชนกัน เหมาะกับการแสดงขอมูลเพื่อใหเขาใจถึง ความสัมพันธของสิ่งตาง ๆ ตลอดจนแสดงขอมูล ในเชิงเปรียบเทียบหรือแสดงใหเห็นปริมาณ สามารถ สื่อสารบอกรายละเอียดของขอมูลไดดีในระดับหนึ่ง เชน สถิตแิ สดงขอมูลสินคานําเขา สินคาสงออกของ ประเทศตาง ๆ ในทวีปอเมริกาใตทเี่ ปนตัวเลขจํานวน มาก การอธิบายแบบบรรยายหรือทําเปนตารางจะ เขาใจยาก การนําขอมูลมาวิเคราะหแลวนําเสนอเปน แผนภูมิแทงจะเขาใจไดงายกวา หรือการนําเสนอ ข อ มู ล เชื้ อ ชาติ ข องประชากรสหรั ฐ อเมริ ก าด ว ย แผนภูมิวงกลมจะทําใหเห็นภาพรวมเชื้อชาติของ ประชากรทัง้ หมดในสหรัฐอเมริกา และความแตกตาง ระหวางแตละเชือ้ ชาติไดอยางชัดเจน

เกร็ดแนะครู ครูอาจจะใหนักเรียนชวยกันยกตัวอยางรูปแบบการนําเสนอขอมูล ทางภูมศิ าสตรในลักษณะทีเ่ ปน Information Graphic เพือ่ ใหนกั เรียน ไดเห็นแนวคิดสรางสรรคและวิธีการนําเสนอขอมูลที่หลากหลาย

12

คูมือครู

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

Engage

Explore

Explain

ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Evaluate

Expand

ขยายความเขาใจ 1. ครูยกตัวอยางขอมูลทางภูมศิ าสตร ของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต แลวใหนักเรียนชวยกันอภิปราย วา ควรนําเสนอเปนสารสนเทศใน รูปแบบใด เพราะเหตุใด 2. ใหนักเรียนชวยกันสรุปเกีย่ วกับ การนําเสนอขอมูลทางภูมิศาสตร วามีรูปแบบใดบาง และเหมาะสม กับการนําเสนอขอมูลทาง ภูมิศาสตรชนิดใด 3. ใหนักเรียนเลือกขอมูลทาง ภูมิศาสตรมา 1 ตัวอยาง เพื่อ นํามาเสนอเปนรูปแบบสารสนเทศ หนาชั้นเรียน

ตัวอยางกราฟกสรุปผลจากเหตุการณแผนดินไหวที่ประเทศเฮติ ค.ศ. ๒๐๑๐ ความเสียหายจากแผนดินไหว ผูเสียชีวิต

200,000

บาดเจ็บ

196,595

เมืองที่ไดรับผลกระทบอยางรุนแรง

ไรที่อยูอาศัย

1,100,000

ขาดแคลนอาหาร

2,000,000

ประชากรที่ไดรับผลกระทบอยางรุนแรง

3,725,615

ประชากรในประเทศเฮติ 10,000,000 =100,000 คน เปตี 254,000 เลโอกาน 34,000 เกรซีเย 25,000

อายุเฉลี่ยของประชากรที่ไดรับผลกระทบอยางรุนแรง อายุ 0-9

อายุ 10-19

อายุ 20-39

อายุ 40-59

อายุ 60+

25.7%

23.8%

30.4%

15%

5.1%

958,109

889,126

1,134,945

555,501

187,932

12 มกราคม 2010 แผนดินไหวขนาด 7.0 ริกเตอร การฟูร 334,000

ประชากรที่ไดรับผล กระทบอยางรุนแรง 3,725,615 ชักเมล 34,000

50% › 20 ป

ปอรโตแปรงซ 2,000,000

ประเทศที่ยากจนที่สุดในซีกโลกตะวันตก

ประชากรที่มีชีวิตอยาง ยากจน 80%

รายไดประชาชาติของประเทศเฮติ 6.95 พันลาน

รายไดประชาชาติของสหรัฐอเมริกา 14.2 ลานลานดอลลารสหรัฐ 6.95 พันลานดอลลารสหรัฐ

แหลงขอมูล : เว็บไซต www.good.is

ตรวจสอบผล

๔) แบบกราฟก เปนการใชเสน สัญลักษณ รูปวาด ภาพถาย สี หรืออื่น ๆ เพื่อ สื่อความหมายใหการแสดงขอมูลนั้นเขาใจงาย เห็นภาพรวม และมีความสวยงามดึงดูดความสนใจ เปนรูปแบบการนําเสนอขอมูลอีกแบบหนึง่ ทีน่ ยิ มใชกนั มาก บางแหงใชเรียกผลงานทีเ่ กิดจากการออกแบบ หรือการใชคอมพิวเตอรในการสราง ตกแตง แกไขสารสนเทศวาเปนผลงานแบบกราฟกทั้งสิ้น ซึ่งในการ นําเสนอขอมูลแบบกราฟกนี้จะตองใชความคิดสรางสรรคมาก และแสดงออกไดหลากหลายไมมีขอจํากัด แตตองระวังมิใหสื่อขอมูลออกมาคลาดเคลื่อนจากความเปนจริง เชน การสรุปผลเหตุการณแผนดินไหว ทีป่ ระเทศเฮติ เมือ่ ค.ศ. ๒๐๑๐ ถามีการใชแผนทีจ่ ะทําใหทราบพืน้ ทีท่ ไี่ ดรบั ความเสียหาย สวนการใชสญั ลักษณ แสดงความเสียหายจะชวยใหเขาใจขอมูลไดงายขึ้น และสามารถดึงดูดความสนใจไดเปนอยางดี เปนตน

1. ครูประเมินจากผลงานกลุมจาก การนําเสนอผลงานในรูปแบบ สารสนเทศ 2. ครูประเมินความถูกตองจากการ ตอบคําถามประจําหนวยการเรียนรู

¡Å‹ÒÇÊÃØ»ä´ŒÇ‹Ò การศึกษาเรียนรูเรื่องราวทางภูมิศาสตรของทวีปอเมริกาเหนือและทวีปอเมริกาใต ใหเกิดประสิทธิภาพและไดผลดีนนั้ นอกจากสือ่ ทีเ่ ปนหนังสือเรียนแลว ตองรูจ กั ศึกษาคนควา และรวบรวมขอมูลที่ทันสมัยของทวีปทั้งสองเพิ่มเติมขึ้นอีก เพื่อประโยชนในการเรียนรู โดยอาศัยเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรแตละประเภท ขอมูลทีร่ วบรวมมาไดนนั้ กอนจะนํามาใช ตองนํามาวิเคราะห รวมทั้งตองรูจักการนําเสนอขอมูลใหมดวยเทคนิค วิธีการตาง ๆ เพื่อใหสื่อสารทําความเขาใจไดงาย ซึ่งแนวทางเชนนี้ จะชวยใหเกิดความรูความเขาใจเรื่องราวของทวีปอเมริกาเหนือและ ทวีปอเมริกาใตอยางถองแท

@

มุม IT

ศึกษาเพิม่ เติมเกีย่ วกับการนําเสนอ ขอมูลทางภูมิศาสตรแบบกราฟกไดที่ www.vcharkarn.com/varticle /33122

B

B

พื้นฐานอาชีพ

ครูแนะนําใหนักเรียนนําเครื่องมือ ทางภูมิศาสตรไปใชในชีวิตประจําวัน เชน การใชแผนที่ เครือ่ งจีพเี อสใน การเดินทางไปยังสถานทีต่ า งๆ และให นักเรียนหมัน่ ศึกษาเพิม่ เติมเกีย่ วกับเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตร เพือ่ เปนพืน้ ฐานในการศึกษาตอทางดานภูมศิ าสตรในระดับ สูงตอไป ซึง่ สามารถนําไปประกอบอาชีพไดหลายดาน เชน นักออกแบบแผนที่ นักวางแผนการขนสง นักภูมสิ ารสนเทศ ภูมิศาสตร เจาหนาที่แผนที่ภาพถาย เปนตน ๑๓

คูมือครู

13

กระตุนความสนใจ

สํารวจคนหา

อธิบายความรู

ขยายความเขาใจ

ตรวจสอบผล

Engage

Explore

Explain

Expand

Evaluate

(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)

เกร็ดแนะครู (แนวตอบ คําถามประจําหนวย การเรียนรู 1. การใชงานเครื่องมือทางภูมิศาสตร แตละประเภท เชน • แผนที่ ใชในการศึกษาลักษณะ ภูมปิ ระเทศ ภูมอิ ากาศ ฯลฯ ชวย ใหเกิดความรูความเขาใจขอมูล พื้นฐานของทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต • ลูกโลก ใชศกึ ษาตําแหนงทีต่ งั้ ของ ประเทศตางๆ ในทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใต ใชอธิบายฤดูกาล การเกิดกลางวัน กลางคืน และเวลาของแตละพื้นที่ได 2. เลือกใชแผนที่ เพราะสามารถแสดง ลักษณะภูมิประเทศในรูปของ สัญลักษณ สี เสน ฯลฯ ในขนาด ยอสวน จึงสามารถเรียนรูเกี่ยวกับ ลักษณะภูมิประเทศไดเปนอยางดี 3. ภาพจากดาวเทียม สามารถแสดง การเปลี่ยนแปลงของพื้นที่ จึงใช ในการศึกษาดานตางๆ เชน พื้นที่ปาไมถูกทําลาย พื้นที่ประสบ ภัยพิบัติ เปนตน 4. ควรเลือกใชเว็บไซตที่เชื่อถือได มีการปรับปรุงขอมูลใหทันสมัยอยู เสมอ เชน เว็บไซตของหนวยงาน ภาครัฐ ของมหาวิทยาลัย เปนตน 5. การนําเสนอขอมูลทางภูมศิ าสตรมี รูปแบบตางๆ เชน • แบบแผนที่ ใชนําเสนอขอมูล ทางภูมิศาสตรที่ตองการใหเห็น ภาพรวมของพื้นที่ ไมตองแสดง รายละเอียดมาก • แบบแผนภูมิ ใชแสดงขอมูล ในเชิงเปรียบเทียบ แสดงใหเห็น ปริมาณ และบอกรายละเอียด ของขอมูลไดดี • แบบกราฟก ใชสัญลักษณ เสน ภาพ สี หรืออื่นๆ เพื่อสื่อ ความหมายใหขอมูลเขาใจงาย และมีความสวยงาม)

14

คูมือครู

¤íÒ¶ÒÁ»ÃШíÒ˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ๑ เครื่องมือทางภูมิศาสตรที่มีความสําคัญตอการศึกษาภูมิศาสตรทวีปอเมริกาเหนือและ อเมริกาใตมีอะไรบาง แตละประเภทใชงานอยางไร ๒ หากนักเรียนตองการศึกษาลักษณะภูมิประเทศของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต จะเลือกใชเครื่องมือชนิดใด เพราะเหตุใด ๓ ภาพจากดาวเทียมสามารถนํามาศึกษาภูมิศาสตรทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใตได อยางไรบาง ๔ นักเรียนมีหลักในการเลือกใชขอมูลจากเว็บไซตอยางไร ๕ การนําเสนอขอมูลทางภูมิศาสตรมีรูปแบบใดบาง และมีลักษณะแตกตางกันอยางไร

¡Ô¨¡ÃÃÁÊÌҧÊÃä ¾Ñ²¹Ò¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ

กิจกรรมที่

๑

กิจกรรมที่

๒

กิจกรรมที่

๓

นักเรียนสื​ืบคนขอมูลทางดานภูมิศาสตรของทวีปอเมริกาเหนือ และอเมริกาใตจากแหลงขอมูลตาง ๆ เชน แผนที่เลม เว็บไซต หนังสือพิมพ เปนตน มาคนละ ๑ เรื่อง แลวนํามาสรุปความรูที่ได หนาชั้นเรียน นักเรียนแบงกลุม กลุมละเทา ๆ กัน ศึกษาประโยชนที่ไดจาก เครื่องมือภูมิศาสตรมากลุมละ ๑ ชนิด แลวนําความรูทางดาน กายภาพหรือทางดานสังคมและวัฒนธรรมอยางใดอยางหนึ่งตาม ที่ไดนั้นมานําเสนอหนาชั้นเรียน นักเรียนแบงกลมุ กลมุ ละเทา ๆ กัน ศึกษาแผนทีส่ ภาพภูมปิ ระเทศ มาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ บริเวณอําเภอของนักเรียน ใหแยกขอมูล เปนดานทรัพยากรธรรมชาติ ดานสังคม และสิง่ กอสรางโดยมนุษย แลวใหสรุปขอมูลแผนที่ดังกลาวนํามาเสนอหนาชั้นเรียน

๑๔

หลักฐาน แสดงผลการเรียนรู 1. ผังมโนทัศนเกีย่ วกับการใชเครือ่ งมือทางภูมศิ าสตรในการรวบรวมขอมูล วิเคราะห และนําเสนอ เกี่ยวกับลักษณะทางกายภาพและสังคมของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต 2. ชิ้นงานการนําเสนอรูปแบบสารสนเทศของทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต