คูมือครู 㪌»ÃСͺ¡ÒÃÊ͹ËÇÁ¡Ñº
˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ©ºÑº »ÃСѹÏ
·Õè ȸ. ¨Ð»ÃСÒÈÃÒ¡Òú¹àÇçºä«µ µÑé§áµ‹ Á. ¤. ’55 ໚¹µŒ¹ä»
ภาพปกนี้มีขนาดเทากับหนังสือเรียนฉบับจริงของนักเรียน
เอกสารประกอบคูมือครู
กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ รายวิชา
ดนตรี - นาฏศิลป
ู ร ค หรับ
สํา
ชั้นมัธยมศึกษาปที่
เอกสารหลักสูตรแกนกลางฯ ’51 ประกอบดวย ● ● ● ● ●
คําแนะนําการใชคูมือครู แถบสี/สัญลักษณที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง คําอธิบายรายวิชา ตารางวิเคราะหเนื้อหากับมาตรฐานการเรียนรู และตัวชี้วัด
ตารางแสดงความแตกตางระหวาง “ คูมือครู ” กับ “ หนังสือเรียน * ” ความแตกตาง
ขนาดตัวอักษร ปกดานหลัง ระบบการจัดพิมพ สวนเสริมดานหนา
คูมือครู ยอลงจากปกติ 20%
พิมพ 4 สี มี เอกสารหลักสูตร คําอธิบายรายวิชา มี กิจกรรมแบบ 5E ความรูเสริมสําหรับครู พิมพสอดแทรกไวตลอดทั้งเลม ●
หนังสือเรียน ขนาดปกติ 100% : ตัวอักษรใหญกวา ที่พิมพในคูมือครูนี้ มีใบอนุญาต/ใบประกันคุณภาพ พิมพ 4 สี
-
●
เนื้อหาในเลม
● ●
* ที่ ศธ. อนุญาตใหโรงเรียนใชได
มีเฉพาะเนื้อหาสาระตามที่ ศธ. อนุญาตฯ/สนพ.ประกันคุณภาพ
3
คําแนะนําการใชคูมือครู
: การจัดการเรียนรูสูหองเรียนคุณภาพ
คูมือครู ดนตรี-นาฏศิลป ม.3 จัดทําขึ้นเพื่ออํานวยความสะดวกแกครูผูสอนในการวางแผนและเตรียม การสอนโดยใชหนังสือเรียน ดนตรี-นาฏศิลป ม.3 ของบริษัท อักษรเจริญทัศน อจท. จํากัด เปนสื่อหลัก (Core เสร�ม Material) ประกอบการออกแบบกิจกรรมการเรียนรูใหสอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดกลุมสาระ 2 การเรียนรู ศิลปะ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 โดยจัดทําตามหลักการสําคัญ ดังนี้
1. ออกแบบการสอนเปนหนวยการเรียนรูอิงมาตรฐาน
คูมือครู ดนตรี-นาฏศิลป ม.3 จัดทําเปนหนวยการเรียนรูตามลําดับสาระการเรียนรูที่ระบุไวในมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัด แตละหนวยจะกําหนดเปาหมายการสอนและจุดประสงคการเรียนรู (Objective Learning) กิจกรรมการเรียนรู (Learning Activities) และแนวทางการประเมินผลการเรียนรู (Learning Evaluation) ไว ชัดเจน ครูผสู อนสามารถจัดทําแผนการสอนใหครอบคลุมมาตรฐานการเรียนรูแ ละตัวชีว้ ดั ทีเ่ ปนเปาหมายการเรียนรู ของแตละหนวยการเรียนรู (ตามแผนภูมิ) และสามารถบันทึกผลการจัดการเรียนการสอนไดอยางมั่นใจ
นรู
สภ
าพ
ผู
จุดป
น
ระส
เรีย
งค
ก
รีย า รเ
มาตรฐานการเรียนรู ตัวชี้วัดชั้นป
ทักษะการคิด การวัดประเมินผล การเรียนรู
กิจกรรมการเรียนรู
เทคนิคการสอน
แผนภูมิแสดงองคประกอบของการออกแบบการเรียนรูอิงมาตรฐานและเนนผูเรียนเปนสําคัญ
2. การจัดการเรียนรูที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ
แนวคิดในการจัดการเรียนการสอนที่ยึดผูเรียนเปนสําคัญ พัฒนามาจากปรัชญาและทฤษฎีการเรียนรู Constructivism ที่เชื่อวาการเรียนรูเปนกระบวนการที่เกิดขึ้นภายในสมองของผูเรียนแตละคน ผูเรียนเปนผูสราง ความรูโดยการเชื่อมโยงระหวางสิ่งที่ไดพบเห็นกับความรูหรือประสบการณเดิมที่มีอยู
คูม อื ครู
ทฤษฎีนี้มีความเชื่อวา นักเรียนทุกคนไดเรียนรูและมีความรูความเขาใจสิ่งตางๆ ติดตัวมากอนที่จะเขาสู หองเรียน ซึง่ เปนการเรียนรูท เี่ กิดจากบริบทและสิง่ แวดลอมรอบตัวนักเรียนแตละคน ดังนัน้ การจัดกระบวนการเรียนรู เสร�ม ในแตละบทเรียน ผูสอนจะตองคํานึงถึง
3
1) ความรูเดิมของนักเรียน การสอนที่ดีจึงตองเริ่มตนจากจุดที่วา นักเรียนมีความรูอะไรมาบาง แลวจึงให ความรูห รือประสบการณใหมเพือ่ ตอยอด จากความรูเดิม
2) ความรูเ ดิมของนักเรียนถูกตอง หรือไม ผูสอนตองปรับเปลี่ยนความรู ความเขาใจเดิมของนักเรียนใหถูกตอง และเปนพฤติกรรมการเรียนรูใหมที่มี คุณคาตอนักเรียน เพื่อสรางเจตคติหรือ ทัศนคติที่ดีตอการเรียน
3) นั ก เรี ย นสร า งความหมาย สําหรับตนเอง ผูสอนตองสงเสริมให นักเรียนนําขอมูลความรูที่ไดไปลงมือ ปฏิ บั ติ และประยุ ก ต ใ ช ค วามรู อ ย า ง ถู ก ต อ ง ในบริ บ ทที่ เ ป น จริ ง ของชี วิ ต นักเรียน เพื่อขยายความรูใหลึกซึ้งและ มีคุณคาตอตัวนักเรียนมากที่สุด
แนวคิด Constructivism เนนใหผูเรียนสรางความรูโดยผานกระบวนการคิดและความอยากรูของตนเอง โดยมีผูสอนเปนผูสรางบรรยากาศการเรียนรูและกระตุนความสนใจ คอยจัดสถานการณใหผูเรียนเกิดความ ขัดแยงทางความคิดระหวางประสบการณเดิมกับประสบการณความรูใหม ผูเรียนจะพยายามปรับขอมูลใหม กับประสบการณที่มีอยูเดิม แลวสรางเปนความรูใหมหรือแนวคิดใหม ให ๆ ไดดวยตนเอง
3. การบูรณาการกระบวนการคิด
การเรียนรูข องนักเรียนแตละคนจะเกิดขึน้ ทีส่ มองซึง่ ทําหนาทีร่ คู ดิ ภายใตสภาพแวดลอมทีเ่ อือ้ อํานวยและได รับการกระตนุ จูงใจอยางเหมาะสมสอดคลองกับสภาพจิตใจและความตองการของนักเรียน การจัดกระบวนการเรียนรู และสาระการเรียนรูท มี่ คี วามหมายตอผูเ รียน จะชวยกระตนุ ใหสมองรับรูแ ละสามารถเรียนรูไ ดอยางมีประสิทธิภาพ ตามขั้นตอนการทํางานของสมอง ดังนี้ 1) สมองจะเรียนรูและสืบคนโดย 2) สมองจะแยกแยะคุ ณค าของ การสังเกต คนหา ซักถาม และทดลอง สิง่ ตางๆ โดยการลงมติ ตัดสินใจ วิพากษ ปฏิบัติ จนคนพบความรูความเขาใจได วิจารณ แสดงความคิดเห็น ยอมรับหรือ อยางรวดเร็ว ตอตานตามอารมณความรูสึกที่เกิดขึ้น ในขณะที่เรียนรู
3) สมองจะประมวลเนื้อหาสาระ โดยการสรุปเปนความคิดรวบยอดจาก เรื่องราวที่ไดเรียนรูใหมนําไปผสมผสาน กับความรูหรือประสบการณเดิมที่ถูก จัดเก็บอยูในสมอง ผานการกลั่นกรอง เพื่อสังเคราะหเปนความรูความเขาใจ ใหมๆ หรือเปนเหตุผลทัศนคติใหมที่จะ ฝงแนนในสมองของผูเรียน
คูม อื ครู
การเรียนรูที่มีประสิทธิภาพจึงตองเปนการเรียนรูที่เกิดจากกระบวนการคิดของผูเรียน เพราะการเรียนรูจะ เกิดขึ้นเมื่อสมองรูคิดและตองเปนการคิดไดครบถวนตามขั้นตอนการทํางานของสมองผูเรียน โดยเริ่มตนจาก เสร�ม
4
1) ระดับการคิดขั้นพื้นฐาน ไดแก 2) ระดับลักษณะการคิด ไดแก 3) ระดับกระบวนการคิด ไดแก การสังเกต การจําแนก การคาดคะเน การคิดกวาง คิดลึกซึ้ง คิดหลากหลาย กระบวนการคิ ด อย า งมี วิ จ ารณญาณ การสื่อความหมาย การรวบรวมขอมูล คิดไกล คิดคลอง คิดอยางมีเหตุผล กระบวนการแกปญหา กระบวนการคิด การสรุปผล เปนตน เปนตน สรางสรรค กระบวนการคิดสังเคราะห วิจัย เปนตน
4. การบูรณาการกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ
กระทรวงศึกษาธิการมีนโยบายสงเสริมการเรียนพื้นฐานอาชีพในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน เพื่อเสริมสราง ทักษะที่จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพ และดํารงชีวิตในสังคมทองถิ่นของผูเรียนอยางมีความสุข และเปนการ เตรียมความพรอมดานกําลังคนใหมีทักษะพื้นฐานและศักยภาพในการทํางงาน เพื่อการแขงขันและกาวสูประชาคม อาเซียนหรือประชาคมโลกตอไป 4.1 ทักษะพื้นฐานเพื่อการประกอบอาชีพ การจัดการเรียนการสอนเพื่อพัฒนาผูเรียนในรายวิชาพื้นฐาน ทุกกลุมสาระการเรียนรูและทุกระดับชั้นเรียน ผูสอนควรบูรณาการประสบการณการเรียนรูพื้นฐานอาชีพควบคู ไปกับการเรียนการสอนดานวิชาการ โดยฝกทักษะสําคัญตามที่สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา (สวก.) สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เสนอแนะไว ดังนี้ 1. ฝกทักษะกระบวนการคิด มีการวางแผนตลอดแนว เพื่อศึกษาขอมูลอาชีพ 2. ฝกการตัดสินใจอยางเปนระบบ โดยใชขอมูลจากการศึกษา คนควา แหลงเรียนรูในชุมชน เพื่อลด ความเสี่ยงในการลงทุนและเพิ่มความมั่นใจเรื่องการตลาด 3. ฝกกระบวนการวางแผน การผลิต และการจัดจําหนาย โดยนักเรียนคิดตนทุน กําไร ดวยตนเอง 4. ฝกการเรียนรูเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ดานการประกอบอาชีพ และการทํางานกลุม โดยมีจิตอาสา เพื่อสวนรวม 5. ฝกการทํางานอยางมีประสิทธิภาพ มีการประเมินผล ปรับปรุง พัฒนา และสรางสรรคตอ ยอดผลผลิต 6. ฝกการเสริมสรางความเชื่อมั่น ความเพียรพยายาม เห็นคุณคาและภาคภูมิใจในตนเอง (Self Esteem) ในการประกอบอาชีพ และเจตคติในพื้นฐานทางอาชีพ การจัดการเรียนการสอนทีใ่ หผเู รียนไดลงมือปฏิบตั ทิ กั ษะดังกลาว จะชวยใหผเู รียนไดรบั ประสบการณจริง มีทักษะ ความสามารถ และความชํานาญในการทํางานที่จะใชในการประกอบอาชีพและเปนแรงงานที่มีคุณภาพ เขาสูตลาดแรงงานในอนาคต
คูม อื ครู
4.2 การจัดกระบวนการเรียนรูพื้นฐานอาชีพ การจัดกระบวนการเรียนรูมีความสําคัญอยางยิ่งที่จะชวยให นักเรียนมีการพัฒนาทั้งดานความรู ทักษะ และคุณลักษณะตามเปาหมายของหลักสูตร การพัฒนาผูเรียน ดานทักษะพื้นฐานอาชีพตองอาศัยกระบวนการเรียนรูที่หลากหลายเปนเครื่องมือที่จะนําไปสูคุณภาพที่ตองการ เสร�ม เทคนิควิธีการตางๆ ที่ผูสอนจะตองพิจารณาใหเหมาะสมกับเนื้อหาวิชาและวัยของผูเรียน โดยใหความสําคัญกับ 5 การฝกปฏิบัติและเนนการวัดประเมินผลจากการปฏิบัติตามสภาพจริง ดวยวิธีการที่จัดกิจกรรมการบูรณาการ ใหเหมาะสมกับวัยและระดับชั้นของผูเรียน สอดคลองกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดของกลุมสาระตางๆ ที่กําหนดไวในหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 การวิเคราะหมาตรฐานและตัวชี้วัดที่จะนําไป จัดเนื้อหาความรูและทักษะ เพื่อพัฒนาผูเรียนดานพื้นฐานอาชีพ ดังตัวอยางตอไปนี้ 1. กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมสาระการเรียนรูสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม มุงเนนการพัฒนาใหผูเรียนมีความรู ความเขาใจเกีย่ วกับการดํารงชีวติ ของมนุษย การอยูร ว มกันในสังคมทีม่ คี วามเชือ่ มโยงสัมพันธกนั มีความแตกตาง กันอยางหลากหลาย สามารถจัดการทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด และเขาใจการเปลี่ยนแปลง เพื่อชวยใหสามารถ ปรับตนเองกับบริบท และสภาพแวดลอม เปนพลเมืองดี มีความรับผิดชอบ มีความรู ทักษะ คุณธรรม และคานิยม ที่เหมาะสม มีมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐานของการ ฐานของการประกอบอาชีพตางๆ เชน ส 4.3 ม.1/3 วิเคราะหอิทธิพลของวัฒนธรรมและภูมิปญญาไทยสมัยสุโขทัยและสังคมไทย ในปจจุบัน ส 4.3 ม.2/3 ระบุภมู ปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยอยุธยาและธนบุรี และอิทธิพลของภูมปิ ญ ญา ดังกลาวตอการพัฒนาชาติไทยในยุคตอมา ส 4.3 ม.3/3 วิเคราะหภมู ปิ ญ ญาและวัฒนธรรมไทยสมัยรัตนโกสินทร และอิทธิพลตอการพัฒนา ชาติไทย ส 4.3 ม.4-6/3 วางแผนกําหนดแนวทางและการมีสวนรวมในการอนุรักษภูมิปญญาไทยและ วัฒนธรรมไทย การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวขางตนจะเปนทักษะพืน้ ฐาน และสรางเจตคติตอ อาชีพ เกีย่ วกับภูมปิ ญ ญาไทยในทองถิน่ เชน นักโบราณคดี นักประวัตศิ าสตร แพทยแผนโบราณ นวดแผนไทย ชางทอผา จักสาน นักดนตรีไทย การทําขนมหรืออาหารไทย เปนตน และเปนรากฐานของการศึกษาเพือ่ พัฒนาตอยอดอาชีพ ที่มีฐานของภูมิปญญาไทย 2. กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ เปนกลุมสาระการเรียนรูที่ชวยพัฒนาใหผูเรียนมีความคิดสรางสรรค มี จินตนาการทางศิลปะ ชื่นชมความงาม มีสุนทรียภาพ ซึ่งมีผลตอคุณภาพชีวิตมนุษย พัฒนาใหผูเรียนเกิดความรู ความเขาใจ มีทกั ษะวิธกี ารทางศิลปะ เกิดความซาบซึง้ ในคุณคาของศิลปะ เปดโอกาสใหผเู รียนแสดงออกอยางอิสระ โดยมีตัวอยางมาตรฐานและตัวชี้วัดที่เปนพื้นฐานของการประกอบอาชีพตางๆ มากมาย เชน คูม อื ครู
ทัศนศิลป ศ 1.1 ม.1/5 ศ 1.1 ม.2/3 ศ 1.1 ม.3/7
ออกแบบรูปภาพ สัญลักษณ หรือกราฟกอืน่ ๆ ในการนําเสนอความคิดและขอมูล วาดภาพดวยเทคนิคที่หลากหลายในการสื่อความหมายและเรื่องราวตางๆ เสร�ม 6 สรางสรรคงานทัศนศิลปสอื่ ความหมายเปนเรือ่ งราวโดยประยุกตใชทศั นธาตุและ หลักการออกแบบ ศ 1.1 ม.4-6/10 สรางสรรคงานทัศนศิลปไทย สากลโดยศึกษาจากแนวคิดและวิธีการสรางงาน ของศิลปนที่ตนชื่นชอบ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวจะเปนทักษะพืน้ ฐานในการพัฒนาไปสูอ าชีพทีแ่ สดงออก ทางศิลปะและการสรางสรรค เชน จิตรกร นักออกแบบเสื้อผา เครื่องแตงกายและเครื่องใช สถาปนิก มัณฑนากร เปนตน ดนตรี ศ 2.1 ม.1/3 รองเพลงและใชเครื่องดนตรีบรรเลงประกอบการรองเพลงดวยบทเพลง ที่หลากหลาย ศ 2.1 ม.2/3 รองเพลงและเลนดนตรีเดี่ยวและรวมวง ศ 2.1 ม.3/3 รองเพลง เลนดนตรีเดี่ยวและรวมวง โดยเนนเทคนิคการรอง การเลน การแสดงออกและคุณภาพเสียง ศ 2.1 ม.4-6/4 อาน เขียน โนตดนตรีไทยและสากลในอัตราจังหวะตางๆ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชีว้ ดั ดังกลาวจะเปนทักษะพืน้ ฐานในการพัฒนาไปสูอ าชีพทางดนตรี เชน นักรอง นักดนตรี นักแตงเพลง เปนตน นาฏศิลป ศ 3.1 ม.1/3 แสดงนาฏศิลปและละครในรูปแบบงายๆ ศ 3.1 ม.2/2 สรางสรรคการแสดงโดยใชองคประกอบนาฏศิลปและการละคร ศ 3.1 ม.3/6 รวมจัดงานการแสดงในบทบาทหนาที่ตางๆ ศ 3.1 ม.4-6/2 สรางสรรคละครสั้นในรูปแบบที่ชื่นชอบ การจัดการเรียนการสอนตามตัวชี้วัดดังกลาวจะเปนทักษะพื้นฐานในการพัฒนาไปสูอาชีพทาง นาฏศิลปหรือการแสดง เชน นาฏลีลา นักแสดง นักจัดการแสดง ผูกํากับการแสดง นักแตงบทละคร เปนตน 3. กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี กลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยี มุงพัฒนาใหผูเรียนมีฐานความรูความสามารถ และทักษะทีจ่ าํ เปนสําหรับนําไปปรับใชในการประกอบอาชีพและการศึกษาตอในสาขาอาชีพตางๆ ไดอยางหลากหลาย รวมทั้งใหเห็นแนวทางในการประกอบอาชีพและการศึกษาตอตามความรู ความถนัด และความสนใจ มาตรฐาน และตัวชี้วัดของกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีสวนใหญมีลักษณะเปนทักษะกระบวนการทํางาน คูม อื ครู
ซึง่ ผูส อนสามารถจัดเนือ้ หาและกิจกรรมการสอนใหสอดคลองกับความตองการของผูเ รียนและทองถิน่ ได เพือ่ พัฒนา ไปสูการประกอบอาชีพตางๆ เชน ง 1.1 ม.4-6/2 สรางผลงานอยางมีความคิดสรางสรรคและมีทักษะการทํางานรวมกัน เสร�ม ง 1.1 ม.4-6/7 ใชพลังงาน ทรัพยากรในการทํางานอยางคุมคาและยั่งยืน เพื่อการอนุรักษ 7 สิ่งแวดลอม ง 4.1 ม.2/3 มีทักษะพื้นฐานที่จําเปนสําหรับการประกอบอาชีพที่สนใจ ง 4.1 ม.3/3 ประเมินทางเลือกในการประกอบอาชีพที่สอดคลองกับความรู ความถนัด และ ความสนใจของตนเอง ง 4.1 ม.4-6/2 เลือกและใชเทคโนโลยีอยางเหมาะสมกับอาชีพ ง 4.1 ม.4-6/3 มีประสบการณในอาชีพที่ถนัดและสนใจ การจัดรายวิชาพื้นฐานในกลุมสาระการเรียนรูการงานอาชีพและเทคโนโลยีจึงสามารถดําเนินการ ไดอยางหลากหลาย ทัง้ อาชีพในกลมุ เกษตรกรรม อุตสาหกรรม พาณิชยกรรม ความคิดสรางสรรค และการบริหาร จัดการและการบริการ ตามนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ และสอดคลองกับบริบทของทองถิ่น ความพรอม ของสถานศึกษา และความตองการของผูเรียนเปนสําคัญ เพือ่ เปนแนวทางการพัฒนาหลักสูตรการเรียนการสอนใหสนองตามนโยบายการจัดการเรียนการสอน พื้นฐานอาชีพในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานของรัฐบาลและกระทรวงศึกษาธิการ ผูจัดทําจึงวิเคราะหมาตรฐาน การเรียนรูและตัวชี้วัดในรายวิชา ดนตรี-นาฏศิลป ที่สอดคลองกับทักษะปฏิบัติ เพื่อเตรียมความพรอมดาน พื้นฐานอาชีพ โดยเสนอแนะกิจกรรมการเรียนรูไวเปนแนวทางในการจัดการเรียนการสอนบูรณาการประสบการณ การทํางานแกผูเรียน ใหบรรลุเจตนารมณของพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 7 ที่ระบุให การจัดการศึกษาตองปลูกฝงใหเยาวชนมีความรูอันเปนสากล มีจิตสํานึกในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและ สิง่ แวดลอม ตลอดจนมีความสามารถในการประกอบอาชีพ รูจ กั พึง่ ตนเอง และมีความคิดสรางสรรค เพือ่ การดํารง ชีวิต การศึกษาตอ และการประกอบอาชีพอยางมีคุณภาพของผูเรียนตอไปในอนาคต
คูม อื ครู
5. การใชวัฏจักรการเรียนรู 5E
รูปแบบการสอนที่สัมพันธกับกระบวนการคิดและการทํางานของสมองของผูเรียนที่นิยมใชอยางแพรหลาย เสร�ม คือ วัฏจักรการเรียนรู 5E ซึ่งผูจัดทําคูมือครูไดนํามาใชเปนแนวทางออกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนในคูมือครู 8 ฉบับนี้ตามลําดับขั้นตอนการเรียนรู ดังนี้ ขั้นที่ 1 กระตุนความสนใจ (Engage) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนนําเขาสูบ ทเรียน เพือ่ กระตุน ความสนใจของนักเรียนดวยเรือ่ งราว หรือเหตุการณทนี่ า สนใจ โดยใชเทคนิควิธกี ารสอนและคําถามทบทวนความรูห รือประสบการณเดิมของผูเ รียน เพือ่ เชือ่ มโยงผูเ รียนเขาสู บทเรียนใหม ชวยใหนักเรียนสามารถสรุปประเด็นสําคัญที่เปนหัวขอการเรียนรูของบทเรียนได จึงเปนขั้นตอน การสอนที่สําคัญ เพราะเปนการเตรียมความพรอมและสรางแรงจูงใจใฝเรียนรูแกผูเรียน ขั้นที่ 2 สํารวจคนหา (Explore) เปนขั้นที่ผูสอนเปดโอกาสใหผูเรียนสังเกตและรวมมือกันสํารวจ เพื่อใหเห็นปญหา รวมถึงวิธีการศึกษา คนควาขอมูลความรูที่จะนําไปสูความเขาใจประเด็นปญหานั้นๆ เมื่อนักเรียนทําความเขาใจในประเด็นหัวขอที่จะศึกษาคนควาอยางถองแทแลวก็ลงมือปฏิบัติ เพื่อเก็บ รวบรวมขอมูลความรู สํารวจตรวจสอบ โดยวิธกี ารตางๆ เชน สัมภาษณ ทดลอง อานคนควาขอมูลจากเอกสาร แหลงขอมูลตางๆ จนไดขอมูลความรูตามที่ตั้งประเด็นศึกษาไว ขั้นที่ 3 อธิบายความรู (Explain) เปนขั้นที่ผูสอนมีปฏิสัมพันธกับผูเรียน เชน ใหการแนะนํา ตั้งคําถามกระตุนใหคิด เพื่อใหผูเรียนไดคนหา คําตอบ และนําขอมูลความรูจากการศึกษาคนควาในขั้นที่ 2 มาวิเคราะห แปลผล สรุปผล และนําเสนอผล ที่ไดศึกษาคนความาในรูปแบบสารสนเทศตางๆ เชน เขียนแผนภูมิ แผนผังแสดงมโนทัศน เขียนความเรียง เขียนรายงาน เปนตน สมองของผูเรียนจะทําหนาที่คิดวิเคราะห สังเคราะหอยางเปนระบบ ขั้นที่ 4 ขยายความเขาใจ (Expand) เปนขั้นที่ผูสอนไดใชเทคนิควิธีการสอนที่ชวยพัฒนาผูเรียนใหนําความรูที่เกิดขึ้นไปคิดคนตอๆ ไป เพื่อพัฒนาทักษะการเรียนรูและการทํางานรวมกันเปนกลุม ระดมสมองเพื่อคิดสรางสรรครวมกัน นักเรียนสามารถนําความรูที่สรางขึ้นใหมไปเชื่อมโยงกับประสบการณเดิม โดยนําขอสรุปที่ไดไปอธิบาย ในเหตุการณตางๆ หรือนําไปปฏิบัติในสถานการณใหมๆ ที่เกี่ยวของกับชีวิตประจําวันของตนเอง เพื่อขยาย ความรูค วามเขาใจใหกวางขวางยิง่ ขึน้ สมองของผูเ รียนทําหนาทีค่ ดิ ริเริม่ สรางสรรคอยางมีคณ ุ ภาพ เสริมสราง วิสัยทัศนใหกวางไกลออกไป คูม อื ครู
ขั้นที่ 5 ตรวจสอบผล (Evaluate) เปนขัน้ ทีผ่ สู อนประเมินมโนทัศนของผูเ รียน โดยตรวจสอบจากความคิดทีเ่ ปลีย่ นไปและความคิดรวบยอด ที่เกิดขึ้นใหม ตรวจสอบทักษะ กระบวนการปฏิบัติ การแกปญหา การตอบคําถามรวบยอด และการเคารพ ความคิดหรือยอมรับเหตุผลของคนอื่น เพื่อการสรางสรรคความรูรวมกัน นักเรียนสามารถประเมินผลการเรียนรูของตนเอง เพื่อสรุปผลวานักเรียนมีความรูอะไรเพิ่มขึ้นมาบาง มากนอยเพียงใด และจะนําความรูเหลานั้นไปประยุกตใชในการเรียนรูเรื่องอื่นๆ ไดอยางไร นักเรียนจะเกิด เจตคติและเห็นคุณคาของตนเองจากผลการเรียนรูที่เกิดขึ้น ซึ่งเปนการเรียนรูที่มีความสุขอยางแทจริง
เสร�ม
9
การจัดกิจกรรมการเรียนรูตามวัฏจักรการสรางความรูแบบ 5E จึงเปนรูปแบบการเรียนการสอนที่เนน ผูเรียนเปนสําคัญ โดยสงเสริมใหผูเรียนใชกระบวนการสรางความรูดวยตนเอง ฝกฝนใหใชกระบวนการคิด และกระบวนการกลุมอยางชํานาญ กอใหเกิดทักษะการเรียนรูและทักษะชีวิตที่มีคุณภาพ ตามเปาหมายของ การปฏิรูปการศึกษาทศวรรษที่ 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทุกประการ คณะผูจัดทํา
คูม อื ครู
แถบสีและสัญลักษณ ที่ใชสื่อความหมายในคูมือครู 1. แถบสี
แถบสีแสดงขั้นตอนการสอนและการจัดกิจกรรม แบบ 5E เพื่อใหครูทราบวาเปนขั้นการสอนขั้นใด
เสร�ม
10
สีแดง
สีเขียว
สีสม
กระตุน ความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
•
•
•
Engage
เปนขั้นที่ผูสอนเลือกใช เทคนิคกระตุนความ สนใจ เพื่อโยงเขาสู บทเรียน
Explore
เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนสํารวจปญหา และศึกษาขอมูล
Explain
เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนคนหาคําตอบ จนเกิดความรูเชิง ประจักษ
สีฟา
สีมวง
ขยายความเขาใจ Expand
•
เปนขั้นที่ผูสอนให ผูเรียนนําความรูไป คิดคนตอๆ ไป
ตรวจสอบผล Evaluate
•
เปนขั้นที่ผูสอน ประเมินมโนทัศน ของผูเรียน
สัญลักษณ
2. สัญลักษณ
วัตถุประสงค
เปาหมาย การเรียนรู
คูม อื ครู
• แสดงเปาหมาย การเรียนรูที่ นักเรียนตอง บรรลุตาม ตัวชี้วัด
หลักฐาน เกร็ดแนะครู แสดงผล การเรียนรู • แสดงรองรอย หลักฐานที่ แสดงผล การเรียนรู ตามตัวชี้วัด
นักเรียน ควรรู
B
@
NET
B
มุม IT
ขอสอบ
พื้นฐาน อาชีพ
• แทรกความรู • ขยายความรู • แนะนําแหลง • วิเคราะหแนว • กิจกรรม เสริมสําหรับครู เพิ่มเติมจาก คนควาจาก ขอสอบ O-NET สําหรับครู ขอเสนอแนะ เนื้อหา เพื่อให เว็บไซต เพื่อให เพือ่ ใหครู เพือ่ ใชเปน ขอควรระวัง นักเรียนไดมี ครูและนักเรียน เนนยํ้าเนื้อหา แนวทางใน ขอสังเกต ความรูม ากขึ้น ไดเขาถึงขอมูล ที่มักออก การชวยพัฒนา แนวทางการ ความรูที่ ขอสอบ O-NET อาชีพใหกับ จัดกิจกรรม หลากหลาย • ขอสอบ O-NET นักเรียน และอื่นๆ พิจารณาออก เพื่อประโยชน ขอสอบจาก ในการจัดการ เนื้อหา ม.1, 2 เรียนการสอน และ 3
ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง (เฉพาะชั้น ม.3)* สาระที่ 2 ดนตรี
มาตรฐาน ศ 2.1 เขาใจและแสดงออกทางดนตรีอยางสรางสรรค วิเคราะห วิพากษวิจารณคุณคาดนตรี ถายทอด เสร�ม ความรูสึก ความคิดตอดนตรีอยางอิสระ ชื่นชม และประยุกตใชในชีวิตประจําวัน ชั้น
ตัวชี้วัด
สาระการเรียนรูแกนกลาง
11
ม.3 1. เปรียบเทียบองคประกอบที่ใช • การเปรียบเทียบองคประกอบในงานศิลปะ ในงานดนตรีและงานศิลปะอื่น - การใชองคประกอบในการสรางสรรคงานดนตรีและศิลปะ แขนงอื่น - เทคนิคที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีและศิลปะแขนงอื่น 2. รองเพลง เลนดนตรีเดี่ยว และรวมวง โดยเนนเทคนิค การรอง การแสดงออก การเลน และคุณภาพเสียง
• เทคนิคและการแสดงออกในการขับรองและบรรเลงดนตรีเดีย่ ว และรวมวง
3. แตงเพลงสัน้ ๆ จังหวะงายๆ
• อัตราจังหวะ 24 และ 44 • การประพันธเพลงในอัตราจังหวะ 24 และ 44 • การเลือกใชองคประกอบในการสรางสรรคบทเพลง - การเลือกจังหวะเพื่อสรางสรรคบทเพลง - การเรียบเรียงทํานองเพลง
4. อธิบายเหตุผลในการเลือก ใชองคประกอบดนตรีในการ สรางสรรคงานดนตรีของ ตนเอง
5. เปรียบเทียบความแตกตาง • การเปรียบเทียบความแตกตางของบทเพลง ระหวางงานดนตรีของตนเอง - สําเนียง - อัตราจังหวะ และผูอื่น - รูปแบบบทเพลง - การประสานเสียง - เครื่องดนตรีที่บรรเลง
* สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน, กระทรวงศึกษาธิการ. ตัวชี้วัดและสาระการเรียนรูแกนกลาง กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ. (กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551), หนา 19 - 50. คูม อื ครู
ชั้น
ตัวชี้วัด
ม.3 6. อธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของ ดนตรีที่มีตอบุคคลและสังคม
เสร�ม
12
7. นําเสนอหรือจัดการแสดง ดนตรีที่เหมาะสมโดยการ บูรณาการกับสาระการเรียนรู อื่นในกลุมศิลปะ
สาระการเรียนรูแกนกลาง
• อิทธิพลของดนตรี - อิทธิพลของดนตรีตอบุคคล - อิทธิพลของดนตรีตอสังคม • การจัดการแสดงดนตรีในวาระตางๆ - การเลือกวงดนตรี - การเลือกบทเพลง - การเลือกและจัดเตรียมสถานที่ - การเตรียมบุคลากร - การเตรียมอุปกรณเครื่องมือ - การจัดรายการแสดง
มาตรฐาน ศ 2.2 เขาใจความสัมพันธระหวางดนตรี ประวัตศิ าสตร และวัฒนธรรม เห็นคุณคาของดนตรีทเี่ ปนมรดก ทางวัฒนธรรม ภูมิปญญาทองถิ่น ภูมิปญญาไทยและสากล ชั้น
ตัวชี้วัด
สาระการเรียนรูแกนกลาง
ม.3 1. บรรยายวิวัฒนาการของดนตรี • ประวัติดนตรีไทยยุคสมัยตางๆ แตละยุคสมัย • ประวัติดนตรีตะวันตกยุคสมัยตางๆ 2. อภิปรายลักษณะเดนที่ทําให • ปจจัยที่ทําใหงานดนตรีไดรับการยอมรับ งานดนตรีนั้นไดรับการยอมรับ
สาระที่ 3 นาฏศิลป
มาตรฐาน ศ 3.1 เขาใจและแสดงออกทางนาฏศิลปอยางสรางสรรค วิเคราะห วิพากษวิจารณคุณคานาฏศิลป ถายทอดความรูสึก ความคิดอยางอิสระ ชื่นชม และประยุกตใชในชีวิตประจําวัน ชั้น
ตัวชี้วัด
ม.3 1. ระบุโครงสรางของบทละคร โดยใชศัพททางการละคร
คูม อื ครู
สาระการเรียนรูแกนกลาง
• องคประกอบของบทละคร - โครงเรื่อง - ตัวละครและการวางลักษณะนิสัยของตัวละคร - ความคิดหรือแกนของเรื่อง - บทสนทนา
ชั้น
ตัวชี้วัด
ม.3 2. ใชนาฏยศัพทหรือศัพท ทางการละครที่เหมาะสม บรรยายเปรียบเทียบการ แสดงอากัปกิริยาของผูคน ในชีวิตประจําวันและ ในการแสดง 3. มีทักษะในการใชความคิดใน การพัฒนารูปแบบการแสดง
สาระการเรียนรูแกนกลาง
• ภาษาทาหรือภาษาทางนาฏศิลป - ภาษาทาทีม่ าจากธรรมชาติ - ภาษาทาทีม่ าจากการประดิษฐ - รําวงมาตรฐาน
เสร�ม
13
• รูปแบบการแสดง - การแสดงเปนหมู - การแสดงเดี่ยว - การแสดงละคร - การแสดงเปนชุดเปนตอน
4. มีทักษะในการแปลความและ • การประดิษฐทารําและทาทางประกอบการแสดง การสื่อสารผานการแสดง - ความหมาย - ความเปนมา - ทาทางที่ใชในการประดิษฐทารํา 5. วิจารณเปรียบเทียบงาน • องคประกอบนาฏศิลป นาฏศิลปทมี่ คี วามแตกตางกัน - จังหวะทํานอง โดยใชความรูเ รือ่ งองคประกอบ - การเคลื่อนไหว นาฏศิลป - อารมณและความรูสึก - ภาษาทา นาฏยศัพท - รูปแบบของการแสดง - การแตงกาย 6. รวมจัดงานการแสดงใน บทบาทหนาที่ตางๆ
• วิธีการเลือกการแสดง - ประเภทของงาน - ขั้นตอน - ประโยชนและคุณคาของการแสดง
7. นําเสนอแนวคิดจากเนื้อเรื่อง • ละครกับชีวิต ของการแสดงที่สามารถนําไป ปรับใชในชีวิตประจําวัน คูม อื ครู
มาตรฐาน ศ 3.2 เขาใจความสัมพันธระหวางนาฏศิลป ประวัติศาสตร และวัฒนธรรม เห็นคุณคาของนาฏศิลป ที่เปนมรดกทางวัฒนธรรม ภูมิปญญาทองถิ่น ภูมิปญญาไทยและสากล เสร�ม
14
คูม อื ครู
ชั้น
ตัวชี้วัด
ม.3 1. ออกแบบ และสรางสรรค อุปกรณและเครื่องแตงกาย เพื่อแสดงนาฏศิลปและละคร ที่มาจากวัฒนธรรมตางๆ
สาระการเรียนรูแกนกลาง
• การออกแบบ และสรางสรรคอุปกรณและเครื่องแตงกาย เพื่อการแสดงนาฏศิลป
2. อธิบายความสําคัญและ บทบาทของนาฏศิลปและ การละครในชีวิตประจําวัน
• ความสําคัญและบทบาทของนาฏศิลปและการละครในชีวิต ประจําวัน
3. แสดงความคิดเห็นในการ อนุรักษ
• การอนุรักษนาฏศิลป
คําอธิบายรายวิชา รายวิชา ดนตรี-นาฏศิลป ชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3 รหัสวิชา ศ…………………………………
กลุมสาระการเรียนรู ศิลปะ ภาคเรียนที่ …….. เวลา 40 ชั่วโมง/ป เสร�ม
ศึกษาเปรียบเทียบองคประกอบและเทคนิคที่ใชในงานดนตรีและงานศิลปะอื่นๆ รองเพลง เลนดนตรีเดี่ยว และรวมวง โดยเนนเทคนิคการรอง การเลน การแสดงออกและคุณภาพเสียง ประพันธเพลงสั้นๆ ในอัตราจังหวะ 2 และ 4 อธิบายเหตุผลในการเลือกใชองคประกอบดนตรีในการสรางสรรคงานดนตรีของตนเอง เปรียบเทียบ 4 4 ความแตกตางระหวางงานดนตรีของตนเองและผูอื่น อธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรีที่มีตอบุคคลและสังคม ตลอดจนนําเสนอหรือจัดการแสดงดนตรีในวาระตางๆ โดยการบูรณาการกับสาระการเรียนรูอื่นในกลุมศิลปะ บรรยายวิวัฒนาการของดนตรีแตละยุคสมัยทั้งดนตรีไทยและดนตรีสากล รวมทั้งสามารถบอกลักษณะเดนที่ทําให งานดนตรีนั้นไดรับการยอมรับจากสังคมได ระบุโครงสรางของบทละครโดยใชศัพททางการละคร ใชนาฏยศัพทหรือ ศัพททางการละครที่เหมาะสมบรรยายเปรียบเทียบการแสดงอากัปกิริยาของผูคนในชีวิตประจําวันและในการแสดง มีทักษะในการใชความคิดในการพัฒนารูปแบบการแสดง มีทักษะในการแปลความและการสื่อสารผานการแสดง วิจารณเปรียบเทียบงานนาฏศิลปที่มีความแตกตางกันโดยใชความรู รวมจัดงานการแสดงในบทบาทหนาที่ตางๆ นําเสนอแนวคิดจากเนื้อเรื่องของการแสดงที่สามารถนําไปปรับใชในชีวิตประจําวัน ออกแบบและสรางสรรคอุปกรณ และเครื่องแตงกาย เพื่อแสดงนาฏศิลปและละครที่มาจากวัฒนธรรมตางๆ อธิบายความสําคัญและบทบาทของ นาฏศิลปและการละครในชีวิตประจําวัน พรอมทั้งแสดงความคิดเห็นในการอนุ ในกา รักษนาฏศิลปและการละครไทย โดยใชทักษะกระบวนการทางดนตรีและนาฏศิลป กระบวนการปฏิบัติ กระบวนการกลุม ในการแสดงออกทาง ดนตรีและนาฏศิลปอยางสรางสรรค เพื่อใหเกิดความรูความเขาใจความสัมพันธระหวางดนตรี-นาฏศิลป เทคนิคการสรางสรรคการแสดงออกทาง ดนตรีและนาฏศิลป รวมถึงเห็นคุณคาของงานดนตรีและนาฏศิลปที่เปนมรดกทางวัฒนธรรม ภูมิปญญาทองถิ่น ภูมิปญญาไทยและสากล ตัวชี้วัด ศ 2.1 ม.3/1 ศ 2.2 ม.3/1 ศ 3.1 ม.3/1 ศ 3.2 ม.3/1
15
ม.3/2 ม.3/3 ม.3/4 ม.3/5 ม.3/6 ม.3/7 ม.3/2 ม.3/2 ม.3/3 ม.3/4 ม.3/5 ม.3/6 ม.3/7 ม.3/2 ม.3/3
รวม 19 ตัวชี้วัด
คูม อื ครู
คูม อื ครู
ÇÔà¤ÃÒÐË Áҵðҹ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙጠÅеÑǪÕÇé ´Ñ ÃÒÂÇÔªÒ ´¹µÃÕ-¹Ò¯ÈÔÅ»Š Á.3
✓
6
✓
✓
7
✓
✓
1 ✓
2
✓
1
2
หนวยการเรียนรูที่ 8 : เทคนิคพื้นฐานในการ จัดการแสดงละคร
✓
✓
✓
5
หนวยการเรียนรูที่ 7 : ทักษะทางการละคร
✓
✓
4
✓
✓
3
ตัวชี้วัด
มาตรฐาน ศ 2.2 ตัวชี้วัด
หนวยการเรียนรูที่ 6 : ทักษะในการฝกหัด นาฏศิลปไทย
หนวยการเรียนรูที่ 5 : ทักษะทางนาฏศิลปไทย
หนวยการเรียนรูที่ 4 : นาฏศิลปและการละคร กับชีวิตมนุษย
✓
หนวยการเรียนรูที่ 3 : ทักษะดนตรีสากล
2
✓
✓
1
หนวยการเรียนรูที่ 2 : ทักษะดนตรีไทย
หนวยการเรียนรูที่ 1 : ดนตรีกับสังคม และวัฒนธรรม
หนวยการเรียนรู
มาตรฐาน ศ 2.1
สาระที่ 2
✓
✓
3
✓
✓
4
ตัวชี้วัด
✓
5
มาตรฐาน ศ 3.1
✓
6
สาระที่ 3
✓
7
16
มาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัด
คําชี้แจง : ใหผูสอนใชตารางน�้ตรวจสอบความสอดคลองของเน�้อหาสาระการเรียนรูในหนวยการเรียนรูกับมาตรฐานการเรียนรูและตัวชี้วัดชั้นป
ตาราง
เสร�ม ✓
✓
1
✓
2
ตัวชี้วัด
✓
3
มาตรฐาน ศ 3.2
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand
Evaluate
˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ ÃÒÂÇÔªÒ¾×é¹°Ò¹
´¹µÃÕ-¹Ò¯ÈÔÅ»Š Á.ó ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๓
กลุมสาระการเรียนรูศิลปะ ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑
ผูเรียบเรียง
รศ. สุมนมาลย นิ่มเนติพันธ รศ. สําเร็จ คําโมง นายสุดใจ ทศพร รศ. ณรงคชัย ปฎกรัชต ผศ.ดร. รจนา สุนทรานนท ผศ. มณฑา กิมทอง นายชนินทร พุมศิริ ผศ. อนรรฆ จรัณยานนท
ผูตรวจ
ผศ. กฤษณา บัวสรวง ผศ. เดชน คงอิ่ม นายโฆษิต มั่นคงหัตถ
บรรณาธิการ
ดร. มนัส แกวบูชา นางอัมไพวรรณ เดชะชาติ นายสมเกียรติ ภูระหงษ
ผูจัดทําคูมือครู
รศ. สุมนมาลย นิ่มเนติพันธ ผศ. มณฑา กิมทอง สุนิสา รังสิพุฒิกุล พิมพครั้งที่ ๑
สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติ รหัสสินคา ๒๓๑๕๐๐๔ รหัสสินคา ๒๓๔๕๐๐๔
¤Œ¹¤ÇÒÁÃÙŒ¢ÂÒ¤ÇÒÁ¤Ô´¨Ò¡
EB GUIDE
ที่พิมพกํากับหัวขอสําคัญในหนังสือเรียนหลักสูตรแกนกลางฯ ผาน www.aksorn.com ไปยังแหลงความรูทั่วไทย-ทั่วโลก
อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Explore Engage
Expand
Explain
Evaluate
¤íÒá¹Ð¹íÒ¡ÒÃ㪌˹ѧÊ×ÍàÃÕ¹ หนังสือเรียน ดนตรี-นาฏศิลป ม. ๓ เลมนี้ ใชประกอบการเรียนการสอนในรายวิชาพื้นฐาน กลุมสาระ การเรียนรูศิลปะ ชั้นมัธยมศึกษาปที่ ๓ เนื้อหาตรงตามสาระการเรียนรูแกนกลางขั้นพื้นฐาน อานทําความเขาใจงาย ใหทั้งความรูและชวยพัฒนาผูเรียน ตามหลักสูตรและตัวชี้วัด เนื้อหาสาระแบงออกเปนหนวยการเรียนรูตามโครงสรางรายวิชา สะดวกแกการจัดการเรียน การสอนและการวัดผลประเมินผล พรอมเสริมองคประกอบอื่นๆ ที่จะชวยทําใหผูเรียนไดรับความรูอยางมีประสิทธิภาพ ¨Ñ´¡ÅØ‹Áà¹×éÍËÒ໚¹Ë¹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ Êдǡᡋ¡ÒèѴ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹
à¹×éÍËҵçµÒÁÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ ãËŒ¤ÇÒÁÃÙŒáÅÐàÍ×é͵‹Í¡ÒùíÒä»ãªŒÊ͹à¾×èÍ ãËŒºÃÃÅصÑǪÕéÇÑ´ áÅÐÊÌҧ¤Ø³ÅѡɳРÍѹ¾Ö§»ÃÐʧ¤
à¡ÃÔ¹è ¹íÒà¾×Íè ãˌࢌÒ㨶֧ÊÒÃÐÊíÒ¤ÑÞ ã¹Ë¹‹Ç·Õè¨ÐàÃÕ¹
à¡Ãç´ÈÔÅ»Šà¾ÔèÁàµÔÁ¨Ò¡à¹×éÍËÒ ÁÕá·Ã¡à»š¹ÃÐÂÐæ
ระบบการสืบทอดดนตรีไทยที อยางกวางขวาง มีตําราเรียนดนตรี ่กลาวมา สงผลใหนักเรียนมีโอกาสเรียนดนตรีไทยกันได เครื่องดนตรีและสื่อการเรียนการสอ ใหนักเรียนไดศึกษาหาความรู ซึ่ง ถือเปนปจจัยสําคัญที่ทําใหวิชาการดน นที่ทันสมัย เอื้ออํานวย ตรีไทยดํารงอยูคูกับสังคม และวัฒนธรรมไทยตอไป
เปนการใชทาทาง ่แสดงอารมณความรูสึกภายใน 3) ภาษาทาหรือภาษาทารําทีของมนษุ ย เชน รัก โกรธ ดีใจ เสียใจ รองไห ยิม้ เปนตน
รูส กึ ภายใน ธรรมชาติสอื่ อารมณแ ละความ นตนาการอารมณแ ลวตีความออกมาเปนกิรยิ าทาทางและแสดง ะจิ การสือ่ อารมณค วามรูส กึ ภายในจ มายใหผูชมเขาใจ เชน ทารัรัก ทาโกรธ ทาดีใจ เปนตน ่อความห สีหนาบงบอกความรูสึกเพื่อสื สึกภายใน ตัวอยาง
เกร็ดศิลป
ทาโกรธ ้น ใชนิ้วฟาดตวัดขึ้น ปฏิบัติโดยการตั้งขอมือขึ มือ หรือใชฝามือซาย แลวเก็บนิ้วชี้งอเขาหาฝา ถูไปถูมาแลวกระชากลง ถูบริเวณคางใตใบหูซาย
ö
หนวยที่ ทักษะในการฝก
ตัวชี้วัด ■
■ ■
ใชนาฏยศัพทหรื อศั อากัปกิริยาของผูค พททางการละครที่เหมาะสม บรรยาย นในชี มีทักษะในการแปลค วิตประจําวันและในการแสดง เปรียบเทียบการแสดง (ศ ออกแบบและสรา วามและการสื่อสารผานการแสดง ๓.๑ ม.๓/๒) งสรรคอุปกรณและเครื (ศ ๓.๑ ม.๓/๔) และละครที่มาจากวั ฒนธรรมตางๆ (ศ ่องแตงกายเพื่อแสดงนาฏศิลป ๓.๒ ม.๓/๑)
สาระการเรียนรูแกนกล
■ ■ ■
าง
ภาษาทาหรือภาษาท การประดิษฐทารํ างนาฏศิลป าและท การออกแบบและสร าทางประกอบการแสดง เพื่อการแสดงนาฏศ างสรรคอุปกรณและเครื่องแตงกาย ิลป
กิจกรรม ศิลปปฏิบัติ ๑.๑
ทารัก
หัดนาฏศิลปไทย
กิจกรรมที่ ๑
ลําแขน ใชฝามือ ปฏิบัติโดยการประสาน วณฐานไหลหรือ ทั้งสองขางวางทาบบริเ บริเวณอก
น
าฏศิลปไทย เปน วิชาที่วาดวยศิล การละครและกา ปะ รรา ตางๆ ของรางกาย ยรํา โดยใชสรีระสวน ในการแสดงออก ความคิดจินตนา เพื่อสื่อ การใ และ เข า ใจใน การแ หผูชมเกิดอารมณรวม สดง สํ า หรั บ ผู นอกจากตองเรี ฝ ก ปฏิ บั ติ ยนรู คลองแลว ยังต ภาษานาฏศิลปและปฏิบัติได องมีความสามาร ถที่จะบรรยาย เปรียบเทียบกา รแสด ประจําวันและในการ งอากัปกิริยาของผูคนในชีวิต แสดงโดยใชนาฏยศ ัพทไดดวย
สุนทรียะของดนตรี
สุนทรียะของดนตรี แปลตามพ ยัญชนะมีใจความวา “ความงามของดนตรี” แตคนสามั ญทั่วไปมักจะใชใจความ วา “ความไพเราะของดนตรี” แทน เนื่องจากเขาใจวาอะไรที ่ งามยอมมองเห็นไดดวยตาเทา นั้น สวนเสียงดนตรีนั้นสัมผัส รูดวยหู ไมอาจมองเห็นภาพได จึงใชคําวา “ไพเราะ” แทนที่ คําวา “งาม” แตแทที่จริงนั้นบุ คคลสามารถสัมผัสรูความงาม ของสรรพสิ่งไดดวยประสาทสั มผัสตางๆ ถึง ๖ อยาง คือ ตาสั ม ผั ส รู ค วามงามข องรู ป หู สั ม ผั ส รู ค วามงามข องเสี ย ง จมูกสัมผัสรูความงามของกลิ่น ลิ้นสัมผัสรูความงามของรส กายสัมผัสรูความงามของสิ่งที ่มากระทบกาย และใจสัมผัสรู ความงามของอารมณที่เกิดกับ ใจ
วามรู
ารําที่แสดงอารมณค
ภาษาทาหรือภาษาท
กิจกรรมที่ ๒
ทาดีใจ นิ้ว ปฏิบัติโดยใชมือซายกรีด แลวจีบมาไวระดับปาก
ใหนักเรียนเขียนอธิบายเกี่ยวกับอิ ทธิพลของดนตรีที่มีตอบุคคลและสั งคมไทย ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน ใหนักเรียนแบงกลุมเปน ๔ กลุม ตามปจจัยที่ทําใหงานดนตรีไดรับ การยอมรับจาก สังคม ดังนี้ ๑. ปจจัยดานความเจริญทางวัฒ นธรรม ๒. ปจจัยดานความเจริญกาวหน าทางเทคโนโลยี ๓. ปจจัยดานคานิยมและการปรั บเปลี่ยนใหเขากับยุคสมัย ๔. ปจจัยดานการสืบทอดดนตรีไ ทยของศิลปน แลวใหแตละกลุมรวมกันอภิปรายว าปจจัยดังกลาวมีผลใหงานดนตร ีไดรับการ ยอมรับจากสังคมอยางไร แลวจดบั นทึกสาระสําคัญไว
http://www.aksorn.com/LC/Mu&Pa/
M3/01 EB GUIDE
๑๑๙
µÑǪÕÇé ´Ñ áÅÐÊÒÃСÒÃàÃÕ¹ÃÙጠ¡¹¡ÅÒ§ µÒÁ·ÕËè ÅÑ¡Êٵà ¡íÒ˹´ à¾×èÍãËŒ·ÃÒº¶Ö§à»‡ÒËÁÒÂ㹡ÒÃÈÖ¡ÉÒ
Web Guide á¹Ð¹íÒáËÅ‹§¤Œ¹¤ÇŒÒ¢ŒÍÁÙÅ à¾ÔèÁàµÔÁ¼‹Ò¹Ãкº Online
Design ˹ŒÒẺãËÁ‹ ÊǧÒÁ ¾ÔÁ¾ ô ÊÕ µÅÍ´àÅ‹Á ª‹ÇÂãˌ͋ҹ·íÒ¤ÇÒÁࢌÒã¨ä´Œ§‹ÒÂ
ครื่องดนตรีไทย
๓. การฝกปฏิบัติเ
แกมขิม
อ ยู ด า นบน แผ น ไม ชิ้ น ที่ ง ด า นซ า ย ของ ตั ว ขิ ม ทั้ ษณะ แบน และ ขวามี ลั ก ก ยึ ด สาย สํ า หรั บ ป ก หลั บรอย กสําหรั หลั น และเป ปรับเสียงที่ สายเวลาหมุน บสาย” เรียกวา “เทีย
¡Ô¨¡ÃÃÁÈÔÅ»Š»¯ÔºÑµÔãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹䴌½ƒ¡»¯ÔºÑµÔ à¾×èÍãËŒÁդسÀÒ¾ºÃÃÅØÁҵðҹáÅеÑǪÕéÇÑ´
ม
ฐานนมและน
้ สว นทีต่ งั้ ขึน ฐานนม คือ ไม มนี้เมื่อ รองรับนม ฐานน บร อ ย เรี ย ติ ด นมด า นบน ายกําแพง จะมีลกั ษณะคล วัสดุที่ คือ เมือง สวนนม รองรับสาย ตั้งขึ้นสําหรับ แตละชุด
กิจกรรม ศิลปปฏิบัติ ๖.๑
สิ่งที่ควรคํานึงถึ งในการประดิษ ฐทารําประกอบก การรายรําในนาฏศิ ารแสดง ลปไทยทุกประเภท ๒ สวน คือ มีลักษณะวิธีการใน การเคลื่อนไหวอวั ยวะสําคัญของรา อวัยวะชวงบน ซึ่ง งกายอยู ประกอบดวย แขน นิ้ว รวมเรียกวา “วง” ขอมือ นิ้ว ลําตัว คอ และใบหนา โดยเฉพาะสวนของ อวัยวะชวงลาง ได แขน ขอมือ แก เขา ขา และเ ทา รวมเรียกวา “เหล การเคลื่อนไหวมี ี่ยม” รายละเอียดตางๆ จึงจะทําใหเกิดความ ที่จะตองผสมผสาน กลมกลืนกัน ทั้งนี หมายทําใหผูชมเข ้รวมถึงอารมณของผู าใจและคลองตาม ขณะเดียวกัน การเ อารมณนั้นๆ ซึ่งผู แ คลื่อนไหวบางอย แสดงเรียกวา “ภาษ สดงดวย างของผูแสดงเปน แตไมมคี วามหมายเ าทา” แตใน เพียงทว รียกวา “ทาเชือ่ ม” แตอยางไรกต็ ามกร งที การเคลื่อนไหวเพื่อความงดงา ที่งดงาม เปนเอกล ม ะบวนทาทางการเคล ักษณของนาฏศิล ปไทย อื่ นไหวก็เปนศิลปะ กระบ วนท า รํ า จึ ง มี ค วามห มายอ ย า งยิ ่ ง ต อ การคิ ด ประด แตละทามีความห ิ ษ ฐ ชุ ด การแ สดง มายในตัวเอง ท ท า รํ า ารําบางทามีกฎระเ ทายิ้ม ใชไดเฉพาะ บียบเฉพาะ เชน มือซายเทานั้น ทาตัวเราใชมือซ แต ถ า จํ า เป น ต อ ายจีบเข งใช มื อ ขวาใ ห ใช นิ้ ว ชี้ ห รื อ นิ้ ว หั ว แม าอก เปนตน มื อ แทน นอกจากนี้ การแปรแถ วเปนจุดสําคัญอย ของการประดิษฐ างหนึง่ ระบําในนาฏศิลป ไทย ซึ่งมีรูปแบบ การแปรแถวอยู มากมาย เชน แถวปากพนัง แถวตอน แถวเฉีย ง แถวหนากระดาน เปนตน
ชนิดอื่น
ตางไปจากเครื่องตี
ขิม หรือเปนเครื เปนตน ง ตะโพน กลองทัด จะทําดวยไมหรือโลหะ ของไทยที่สวนใหญ ระนาดเอกเหล็ก ระนาดทุมเหล็ก โหม วนดวยกัน คือ ตัวขิม ฝาขิมและ ส ม นประกอบหลัก ๓ นมและการวางหยองเทานั้น ทั้งนี้ ระนาดเอก ระนาดทุ ว ยส ว ด ะกอบ ขิมทุกชนิดจะปร จะตางกันเพียงขนาด จํานวน ้ นี ง ด ิ ดั ขิมแตละชน ิมในภาพรวม อุปกรณสวนควบ ะกอบตางๆ ของข หลักยึดสาย งจะกลาวถึงสวนปร ร า ง เพื่อใหเขาใจงายจึ ี่ ก ลึ ง เป น รู ป ลื อ งหรื อ เส น ลวดท องเห กยึดติด ี่ าํ มาผู สเตนเลสทน า นซ า ย กั บ หลั ก ขิ ม ทางด หรับใช สํา ของผูบรรเลง ให เ กิ ด ไม ตี ก ระทบ ลงไป เสียงตางๆ
àÊÃÔÁÊÒÃШҡà¹×éÍËҹ͡à˹×ͨҡ·ÕèÁÕã¹ ÊÒÃСÒÃàÃÕ¹Ãٌ᡹¡ÅÒ§ à¾×Íè à¾ÔÁè ¾Ù¹áÅÐ ¢ÂÒ¾ÃÁá´¹¤ÇÒÁÃÙŒãËŒ¡ÇŒÒ§¢ÇÒ§ÍÍ¡ä»
เสริมสาระ
: ขิม
งขิม าย แตก ๓.๑ ลักษณะขอ ตรีประเภทเครื่องตีชนิดเดียวที่ใชส ี่ขึงดวยหนัง เชน กรับชนิดตางๆ ่องดนตรีท เปนเครื่องดน
สายขิม
วั ส ดุ ท กที่อยูดาน คลายตะปู หลั สํ า หรั บ ยึ ด ซ า ยเป น หลั ก า นขวา ั ก ด สาย ส ว นหล ายเพื่อ ใสส เจาะรูสําหรับ ูง-ตํ่า หส หมุนปรับสายใ
กิจกรรมที่ ๑ กิจกรรมที่ ๒
กิจกรรมที่ ๓
ทั
ไมตีขิม
แผนหนาขิม
ขิม ี่ ด ดานบนตัว แผนไมทป อกัน เปน มีความบางเสม นออก มผา ชองใหเสียงขิ องเสียง” มาเรียกวา “ช
๙
ตีกระทบ ไม ๒ อัน ที่ใช ลงบนสายขิม
๒๑ ๑๓๘
๑๓๓
ใหนักเรียนแบงกลุม กลุม ๕ คน รวบรวมภาษาทาที่ใชสื่อความหมายแทนคําพูด โดยอธิบายหลักการและวิธีปฏิบัติ จัดทําเปนรายงานสงครูผูสอน ใหนกั เรียนฝกปฏิบตั กิ ริ ยิ าทาทางพืน้ ฐานที่ใชในการประดิษฐทา รําประกอบการแสดง เชน ยืน เดิน นั่ง นอน รัก โกรธ ดีใจ เสียใจ และกิริยาทาทางอื่นๆ ตามที่ครูผูสอน แนะนํา โดยฝกเดี่ยวและฝกรวมกลุมกับเพื่อน ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ๑. ภาษาทารําที่มาจากธรรมชาติมีความแตกตางกับภาษาทารําที่ประดิษฐขึ้น อยางไร ๒. บทเพลงทีใ่ ชในการรําวงมาตรฐานมีจาํ นวนกีเ่ พลง แตละเพลงใชทา รําใดประกอบ การแสดง จงอธิบาย ๓. อุปกรณประกอบการแสดงมีความสําคัญตอการแสดงนาฏศิลปไทยอยางไร
กษะพื้นฐานในการฝกหัดนาฏศิลปไทย มีความจําเปนอยางยิ่งที่จะตองฝกหัด ผูเ รียนตัง้ แตนาฏยศัพท จากนัน้ จึงนําไปสูก ารประดิษฐสรางสรรคทา รํา ซึง่ เปนการนําความคิด จินตนาการออกมาในรูปแบบของการฟอนรําดวยวิธีการที่หลากหลาย เชน ใชวิธีการ เคลือ่ นไหวรางกายประกอบเพลง ใชภาษาทาทางเพือ่ สือ่ ความหมาย และใชภาษา แทนคําพูด วิธีการดังกลาวจะใชในโอกาสที่แตกตางกัน ทั้งนี้ขึ้นอยูกับวุฒิภาวะ ของผูเรียน ธรรมชาติของสาระและรูปแบบวิธีการแสดง ดังนั้น ไมจําเปนวา จะตองใชทั้ง ๓ วิธีในการนํามาประดิษฐทารําในชุดหนึ่ง แตอาจจะเลือก ใชวิธีใดวิธีหนึ่งหรือจะเลือกใชทั้ง ๓ วิธีการก็ได ทั้งนี้ขึ้นอยูกับความ จําเปนในการนํามาใช นอกจากนี้ การประดิษฐอุปกรณเพื่อใชประกอบการแสดงก็นับ วามีความสําคัญ ในการประดิษฐอุปกรณผูเรียนจะตองคํานึงถึงความ ประหยัด เปนวัสดุที่หาไดงายภายในทองถิ่น ราคาถูก ดูสวยงาม ใน การประดิ ษ ฐ อุ ป กรณ เ พื่ อ การแสดงนี้ ส ามารถใช บู ร ณาการกั บ กลุ ม สาระเดี ย วกั น ได เช น กลุ ม ศิ ล ปะในสาระการเรี ย นรู ทั ศ นศิ ล ป โดย ที่ผูเรียนสามารถออกแบบอุปกรณตางๆ ไดดวยตนเอง โดยนําความรู ทางดานทัศนศิลปมาใช หรือจะบูรณาการรวมกับกลุมสาระอื่นๆ เพื่อ กอใหเกิดประโยชนสูงสุดในการเรียนการสอนก็ได
กระตุน ความสนใจ Engage
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
ñ
●
●
● ●
ó
●
● ● ●
ô
ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand
ÍÔ·¸Ô¾Å¢Í§´¹µÃաѺºØ¤¤ÅáÅÐÊѧ¤Á »˜¨¨Ñ·Õè·íÒãËŒ§Ò¹´¹µÃÕä´ŒÃѺ¡ÒÃÂÍÁÃѺ¨Ò¡Êѧ¤Á ͧ¤ »ÃСͺ·Õè㪌㹡ÒÃÊÌҧÊÃä §Ò¹´¹µÃÕáÅЧҹÈÔÅ»Ð
ÇÔÇѲ¹Ò¡Òâͧ´¹µÃÕä·Âã¹áµ‹ÅÐÂؤÊÁÑ ·Ñ¡Éо×é¹°Ò¹·Ò§´¹µÃÕä·Â ¡Òýƒ¡»¯ÔºÑµÔà¤Ã×èͧ´¹µÃÕä·Â : ¢ÔÁ ËÅÑ¡¡ÒÃáÅÐÇÔ¸Õ¡ÒèѴáÊ´§´¹µÃÕä·Âã¹ÇÒÃе‹Ò§æ
·Ñ¡Éд¹µÃÕÊÒ¡Å ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
Explain
·Ñ¡Éд¹µÃÕä·Â ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
อธิบายความรู
´¹µÃÕ¡ºÑ Êѧ¤ÁáÅÐÇѲ¹¸ÃÃÁ
●
ò
Explore
Evaluate
ÊÒúÑ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
สํารวจคนหา
ÇÔÇѲ¹Ò¡Òâͧ´¹µÃÕÊÒ¡Åã¹áµ‹ÅÐÂؤÊÁÑ ·Ñ¡Éо×é¹°Ò¹·Ò§´¹µÃÕÊÒ¡Å ¡ÒúÃÃàŧà¤Ã×èͧ´¹µÃÕÊÒ¡Å : äÇâÍÅÔ¹ á¹Ç·Ò§¡ÒûÃоѹ¸ à¾Å§Í‹ҧ§‹Ò ËÅÑ¡¡ÒÃáÅÐÇÔ¸Õ¡ÒèѴáÊ´§´¹µÃÕÊÒ¡Åã¹ÇÒÃе‹Ò§æ
¹Ò¯ÈÔÅ»ŠáÅСÒÃÅФáѺªÕÇÔµÁ¹ØÉ ● ● ● ●
¤ÇÒÁÊÑÁ¾Ñ¹¸ ¢Í§¹Ò¯ÈÔÅ»ŠáÅСÒÃÅФáѺªÕÇÔµÁ¹ØÉ ¤Ø³¤‹ÒáÅлÃÐ⪹ ¢Í§¹Ò¯ÈÔÅ»ŠáÅСÒÃÅФà º·ºÒ·¢Í§¹Ò¯ÈÔÅ»ŠáÅСÒÃÅФÃ㹪ÕÇÔµ»ÃШíÒÇѹ á¹Ç·Ò§¡ÒÃÊ׺ÊÒ¹áÅÐ͹ØÃÑ¡É ¹Ò¯ÈÔÅ»ŠáÅСÒÃÅФÃ
ñ-ñò ò õ ñð
ñó-óô ñô ñù òñ òø
óõ-÷ø óö ôñ õö öö ÷ô
÷ù-ùð øð øñ øõ ø÷
อธิบายความรู ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล
กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Explore Engage
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
õ
Explain
ö
●
●
● ●
÷
●
● ●
ø
¹Ò¯ÂÈѾ· ·Õè㪌㹡ÒÃáÊ´§¹Ò¯ÈÔÅ»Šä·Â ËÅÑ¡¡ÒûÃдÔÉ° ·‹ÒÃíÒáÅз‹Ò·Ò§»ÃСͺ¡ÒÃáÊ´§ ÀÒÉÒ·‹ÒÃíÒ·Õè㪌㹡ÒÃÃíÒǧÁҵðҹ ËÅÑ¡¡ÒûÃдÔÉ° ÍØ»¡Ã³ »ÃСͺ¡ÒÃáÊ´§
·Ñ¡Éзҧ¡ÒÃÅФà ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
·Ñ¡Éо×é¹°Ò¹·Ò§¹Ò¯ÈÔÅ»Šä·Â ËÅÑ¡¡ÒÃÇÔ¨Òó à»ÃÕºà·Õº§Ò¹¹Ò¯ÈÔÅ»Šä·Â
·Ñ¡ÉÐ㹡Òýƒ¡ËÑ´¹Ò¯ÈÔÅ»Šä·Â ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
Evaluate
·Ñ¡Éзҧ¹Ò¯ÈÔÅ»Šä·Â ●
˹‹Ç¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ·Õè
Expand
¡ÒÃáÊ´§ÅФà ·Ñ¡ÉÐ㹡ÒÃáÊ´§ÅФÃÃíÒáÅÐÅФ÷ÕèäÁ‹ãªŒ·‹ÒÃíÒ ·Ñ¡ÉÐ㹡ÒþѲ¹ÒÃٻẺ¡ÒÃáÊ´§ÅФà ¡ÒÃàÅ×Í¡º·ÅФÃ
à·¤¹Ô¤¾×鹰ҹ㹡ÒèѴ¡ÒÃáÊ´§ÅФà ● ●
●
¡ÒèѴ¡ÒÃáÊ´§ÅФà ¡ÒÃÍ͡ẺáÅÐÊÌҧÊÃä à¤Ã×èͧᵋ§¡Ò áÅÐÍØ»¡Ã³ »ÃСͺ¡ÒÃáÊ´§ ¡ÒÃᵋ§Ë¹ŒÒà¾×èÍ¡ÒÃáÊ´§ÅФÃ
ºÃóҹءÃÁ
ùñ-ññò ùò ññð
ññó-ñóø ññô ñóñ ñóô ñóö
ñóù-ñõö ñôð ñôñ ñôù ñõò
ñõ÷-ñ÷ð ñõø ñöñ ñöö
ñ÷ñ-ñ÷ò
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
Explore
Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล Evaluate
Expand
เปาหมายการเรียนรู 1. เปรียบเทียบองคประกอบที่ใชใน การสรางสรรคงานดนตรีและ งานศิลปะ 2. อธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรี ที่มีตอบุคคลและสังคม 3. อธิบายปจจัยที่ทําใหงานดนตรี ไดรับการยอมรับจากสังคม
กระตุนความสนใจ
หนวยที่
ñ
ดนตรีกับสังคมและวัฒนธรรม ตัวชี้วัด ■ ■ ■
สาระการเรียนรูแกนกลาง ■ ■ ■
การเปรียบเทียบองคประกอบในงานศิลปะ อิทธิพลของดนตรี ปจจัยที่ทําใหงานดนตรีไดรับการยอมรับ
ด
นตรีเปนงานสรางสรรคของมนุษย ที่มีเปาหมายในการนํามาใชเพื่อประกอบ กิจกรรมตางๆ ในชีวิตประจําวัน หรือเพื่อ ความบันเทิงเริงรมย นอกจากนี้ ยังมีคุณคา ตอจิตใจ เปนสื่อเชื่อมระหวางกลุมคนในสังคม ชวยผสานความรักและความสามัคคี ดังนัน้ ดนตรี จึ ง เป น มรดกทางศิ ล ปวั ฒ นธรรมที่ เ ราจะต อ ง สืบทอดและพัฒนาใหอยูคูประเทศชาติสืบไป
เปรียบเทียบองคประกอบที่ใชในงานดนตรีและศิลปะอื่น (ศ ๒.๑ ม.๓/๑) อธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรีที่มีตอบุคคลและสังคม (ศ ๒.๑ ม.๓/๖) อภิปรายลักษณะเดนที่ทําใหงานดนตรีนั้นไดรับการยอมรับ (ศ ๒.๒ ม.๓/๒)
ใหนกั เรียนอานกลอนบทละครเรือ่ ง เวนิสวานิช พระราชนิพนธในรัชกาล ที่ 6 ตอนที่ ตั ว ละครกล า วถึ ง ความ สําคัญของดนตรีวา “ชนใดไมมีดนตรีกาล ในสันดานเปนคนชอบกลนัก อีกใครฟงดนตรีไมเห็นเพราะ เขานั้นเหมาะคิดกบฏอัปลักษณ ฤๅอุบายมุงรายฉมังนัก มโนหนักมืดมัวเหมือนราตรี แหละดวงใจยอมดําสกปรก ราวนรกที่กลาวมานี่ ไมควรใครไวใจในโลกนี้ เจาจงฟงดนตรีเถิดชื่นใจ” ครูถามนักเรียนวา • สาระสําคัญของกลอนบทละคร ที่ยกตัวอยางมาคืออะไร • นักเรียนคิดวาดนตรีมอี ท ิ ธิพลตอ บุคคลและสังคมหรือไมอยางไร
เกร็ดแนะครู ครูแนะใหนักเรียนเห็นวา ดนตรีทั้ง ไทยและสากล ลวนมีคุณคาตอจิตใจ ของบุคคลและสังคมทั้งสิ้น ปจจุบัน ไดมีการนําดนตรีมาใชเปนสื่อเชื่อม วัฒนธรรมระหวางประเทศ เชน การจัด งานดนตรีนานาชาติเพื่อแลกเปลี่ยน ทางวัฒนธรรม เปนตน
คูมือครู
1
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
Explore
Explain
Engage
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
(ยกอกว จากฉบั (หนาพิมพและตัวอักษรในกรอบนี้มีขนาดเล็ าฉบั บนักเรียน 20%)
สํารวจคนหา ใหนกั เรียนแบงกลุม กลุม ละ 5-6 คน สืบคนอิทธิพลของดนตรีในประเด็น ดังตอไปนี้ • ดนตรีกับชีวิตในยามมีความสุข พรอมยกตัวอยางประกอบ • ดนตรีกับชีวิตในยามมีความ ทุกข พรอมยกตัวอยางประกอบ • ดนตรีกับขนบธรรมเนียม ประเพณีของไทย • ตัวอยางวรรณคดีและวรรณกรรม ไทยที่สะทอนอิทธิพลของดนตรี
๑. อิทธิพลของดนตรีกับบุคคลและสังคม
กวีไทยกลาวถึงอิทธิพลของดนตรีกับบุคคลและสังคมไวในบทกวีหลายบท ซึ่งบทเดนที่ งดงามดวยฉันทลักษณและมีเนื้อความกินใจคนไทยอยางแพรหลายมาเนิ่นนาน คือ บทกวีของ สุนทรภูในนิทานคํากลอนเรื่อง “พระอภัยมณี” ตอนที่พระอภัยมณีอธิบายเรื่องอิทธิพลของดนตรี แกสามพราหมณที่พบกันโดยบังเอิญ ซึ่งในเนื้อกลอนกลาววา “...พระฟงความพราหมณนอยสนองถาม อันดนตรีมีคุณทุกอยางไป ถึงมนุษยครุฑาเทวราช แมนปเราเปาไปใหไดยิน ใหใจออนนอนหลับลืมสติ ซึ่งสงสัยไมสิ้นในวิญญา
อธิบายความรู ใหแตละกลุมนําความรูที่ไดสืบคน มาอภิปรายรวมกันในชั้นเรียน จากนั้นสรุปผลการอภิปราย ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน
ในวิถชี วี ติ ปจจุบนั บุคคลไมอาจหนีรอด จากอิทธิพลของเสียงดนตรีได ไมวาจะทําอะไร อยูที่ไหน เมื่อไหร เสียงดนตรีก็จะแวดลอมอยู เกือบทุกเวลาและทุกสถานที่ ดนตรีถูกสราง ขึ้นมาใชเปนพื้นหลังสนับสนุนการดําเนินชีวิต ของมนุษยมาตั้งแตสมัยโบราณจนถึงปจจุบัน ดนตรีชวยจุดประกายแสงสวางใหแกเหตุการณ สําคัญตางๆ ในชีวิตของบุคคล ทั้งในยามสุข และยามเศรา รังสรรคใหบคุ คลไดถา ยเทอารมณ จากอารมณตึงเครียดเปนอารมณผอนคลาย เสียงดนตรีสามารถเชิญชวนใหบุคคล ลุกขึ้นเตนรํา สามารถดลบันดาลใหบุคคลมี ความภาคภูมิใจในความเปนหมูคณะและความ เปนชาติของตน ถาปราศจากเสียงดนตรีแลว ศิลปะการแสดงตางๆ ก็จะไมเกิดขึ้น
ครูควรเปดเพลงบรรเลงที่ไพเราะ หรือดนตรีบําบัดใหนักเรียนฟง เพื่อ ใหนักเรียนรูสึกผอนคลาย จนเกิด ความสุขและความอิ่มเอมใจ ซึ่งจะ ทําใหนักเรียนรับรูถึงอิทธิพลของ ดนตรีที่มีตอบุคคลไดชัดเจนยิ่งขึ้น
๒
คูมือครู
จึงกลาวความจะแจงแถลงไข ยอมใชไดดั่งจินดาคาบุรินทร จัตุบาทกลางปาพนาสินธุ ก็สุดสิ้นโทโสที่โกรธา อันลัทธิดนตรีดีหนักหนา จงนิทราเถิดจะเปาใหเจาฟง...”
๑.๑ อิทธิพลของดนตรีกับบุคคล
เกร็ดแนะครู
2
ขยายความเขาใจ
การฟงดนตรีหรือบทเพลงที่ไพเราะจะชวยใหคนฟงรูสึก ผอนคลาย เกิดความสุขและความอิ่มเอมใจไดเปนอยางดี
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
อธิบายความรู ครูและนักเรียนรวมกันอภิปราย เกี่ยวกับคุณคาของงานดนตรีตามที่ สุนทรภูกลาวไวในคํากลอนเรื่อง พระอภัยมณีวา “...อันดนตรีมีคุณ ทุกอยางไป ยอมใชไดดั่งจินดา ค า บุ ริ น ทร . ..” จากนั้ น ให นั ก เรี ย น รวมกันแสดงความคิดเห็นวาดนตรีมี อิทธิพลตอสังคมอยางไร ( แนวตอบ นั ก เรี ย นสามารถแสดง ความคิดเห็นไดอยางอิสระ ครูเนนให เห็นวา ดนตรีเปนเครื่องมือสําคัญที่ ชวยจรรโลงสังคม ยกระดับจิตใจของ บุคคลใหสงู ขึน้ ทัง้ นีต้ อ งขึน้ อยูก บั การ เลือกฟงดนตรีดวยวา ผูฟงเลือกฟง ดนตรีในลักษณะใด)
๑.๒ อิทธิพลของดนตรีกับสังคม
เนือ่ งจากบุคคลไมสามารถแยกตนเอง ออกจากสังคมได เพราะโดยธรรมชาตินนั้ มนุษย จะอยูร วมกันเปนสังคม ทํากิจกรรมรวมกัน เชน รวมกันลาสัตว รวมกันประกอบพิธีกรรมตาม ความเชื่อ รวมเฉลิมฉลองในงานประเพณีทาง ศาสนา เปนตน การรวมตัวกันลักษณะนี้ชวยให ทุ ก คนในกลุ ม มี โ อกาสแสดงตั ว ตนต อ สั ง คม และแสดงอารมณตางๆ ออกมา เพื่อสื่อสาร ความรูส กึ นึกคิดกับบุคคลอืน่ โดยในทุกกิจกรรม จะมีการบรรเลงดนตรีหรือขับรอง เพื่อชวย การตีกลองสะบัดชัยซึ่งเปนดนตรีพื้นเมืองภาคเหนือ สือ่ สารความเขาใจระหวางกันและกันของสมาชิก ในพิธีไหวครูของนักศึกษามหาวิทยาลัยเชียงใหม ในสังคมดวย อนึง่ ดนตรีคอื ศิลปะทีบ่ คุ คลในสังคมสรางสรรคขนึ้ มาใชรว มกัน ในบางครัง้ อาจมีผเู ตนรํา เพิ่มเติมเขามาอีก ซึ่งทุกคนลวนตองมีอารมณรวมกับเสียงดนตรีทั้งสิ้น ดนตรีจึงกลายเปน วัฒนธรรมอีกอยางหนึ่งของสังคมมนุษย และวัฒนธรรมดนตรีของแตละสังคมลวนเปนเครื่องชวย ชีบ้ อกลักษณะของขนบธรรมเนียมประเพณี กิจกรรมและชาติพนั ธุท กี่ ลุม บุคคลในสังคมนัน้ ๆ ปฏิบตั ิ
นักเรียนควรรู พิธีไหวครู เปนพิธีกรรมซึ่งเปน ประเพณีของไทยที่นิยมปฏิบัติมา ตั้งแตสมัยโบราณ แสดงถึงการระลึก ถึงบุญคุณของครู และเปนการแสดง ตนวาขอเปนศิษยของทานโดยตรง การไหวครูมีใชในหลายกิจกรรม เชน การไหวครูในโรงเรียน การไหว ครูมวย การไหวครูกอนการแสดง ศิลปะดนตรี การไหวครูในงาน ประพันธ เปนตน
@
ในทุกสังคมลวนมีวฒ ั นธรรมอันเปนเอกลักษณเฉพาะทีบ่ ง บอกถึงความเปนกลุม ชาติพนั ธุแ ละความเปนอันหนึง่ อันเดียวกัน ซึ่งดนตรีก็เปนศิลปะประเภทหนึ่งที่สะทอนถึงวัฒนธรรมของแตละสังคมได
๓
มุม IT
ศึกษาขอมูลเพิม่ เติมเกีย่ วกับพิธไี หว ครูไดที่ http://www.banramthai. com/html/waikru.htm
คูมือครู
3
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
Explore
Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
Engage
(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)
สํารวจคนหา ใหนกั เรียนแบงกลุม กลุม ละ 5-6 คน สืบคนบทเพลงทีใ่ ชแสดงนาฏศิลปไทย มากลุม ละ 1 เพลง จากแหลงการเรียนรู ตางๆ เชน หองสมุด อินเทอรเน็ต เปนตน
เสริมสาระ ความสัมพันธของงานดนตรีกับการแสดงนาฏศิลป การใชเพลงกับการแสดงนาฏศิลปมี ๒ ลักษณะ คือ นําบทเพลงทีส่ งั คีตกวีประพันธไวแลวมาวิเคราะหเพือ่ ตีบทและสรางสรรคลลี าทาทางนาฏศิลปใหแสดงออกไดอยางสอดคลองและกลมกลืนกับเนือ้ หา อารมณและ ไวยากรณของบทเพลง และการแตงเพลงขึน้ มาใหมใหตรงกับจุดประสงคหรือทานาฏศิลปทตี่ อ งการแสดงออก ตัวอยางของการใชเพลงใหสัมพันธกับการแสดงนาฏศิลปทั้ง ๒ ลักษณะที่เห็นไดชัดเจนในการแสดง นาฏศิลปไทย เชน
อธิบายความรู ใหนักเรียนแตละกลุมนําบทเพลง ที่ สื บ ค น มาติ ด ลงกระดาษรายงาน แลวเขียนอธิบายวาบทเพลงดังกลาว นํามาใชประกอบการแสดงนาฏศิลป รูปแบบใด แลวสงครูผูสอน
การแสดงนาฏศิลป การยกทัพ
เพลงกราวนอก ใชสาํ หรับทัพมนุษยและวานร ในการแสดงโขนเรือ่ ง รามเกียรติ์ เรียกวา ฝายพลับพลา เพลงกราวใน ใชสําหรับทัพยักษ เรียกวา ฝายลงกา เพลงกราวกลาง ใชสําหรับทัพมนุษย
การตอสู
เพลงเชิดกลอง ใชในการตอสู เพลงเชิดฉิง่ ใชประกอบการรํากอนออกอาวุธ เชน แผลงศร เปนตน เพลงเชิดนอก ใชสําหรับการตอสูของตัวละครที่เปนสัตว
การแสดงอารมณรัก
มีเพลงใหเลือกใชจาํ นวนมาก เชน เพลงโอโลม เพลงสารถี เพลงแขก สาหราย เพลงคลื่นกระทบฝง เพลงแสนคํานึง เปนตน
การแสดงอารมณเศรา
มีเพลงใหเลือกใชจํานวนมาก เชน เพลงแขกโอด เพลงธรณีกันแสง เพลงใบคลั่ง เพลงลมพัดชายเขา เปนตน
นักเรียนควรรู เพลงกราว เปนเพลงในอัตราจังหวะ สามชั้น หลวงประดิษฐไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ไดประพันธตอจาก อัตราจังหวะสองชั้น สําหรับใชเปน เพลงโหมโรง เมื่อ พ.ศ. 2489
นักเรียนควรรู เพลงเชิ ด ใช ใ นการเดิ น ทางไกล การไลลา การรบ แบงเปน เชิดธรรมดา (ใชกับมนุษยทั่วไป) เชิดนอก (ใชกับ การตอสูข องอมนุษย) เชิดฉาน (ใชกบั มนุษยที่อยูกับสัตว) และเชิดฉิ่ง (ใช ประกอบการแสดงถึงที่ลึกลับ)
๔
4
คูมือครู
เพลงที่ใช
กระตุน ความสนใจ Engage
สํารวจคนหา Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
กระตุนความสนใจ ครูเปดเพลง “Live and Learn” ของ กมลา สุโกศล แคลป ใหนักเรียนฟง แลวถามนักเรียนวา • สาระสําคัญของเพลงนี้คืออะไร • นักเรียนคิดอยางไรกับคําวา “ดนตรีคือชีวิต” จากนั้นใหนักเรียนทั้งหองรวมกัน รองเพลง “Live and Learn” พรอมๆ กัน ทั้งนี้ครูอาจจะเปดเพลงอื่นๆ ได ตามความเหมาะสม
๒. ปจจัยที่ทําใหงานดนตรีไดรับการยอมรับจากสังคม
ดนตรีเปนมรดกทางศิลปวัฒนธรรมของชาติทเี่ สริมสรางความแข็งแกรงใหกบั คนในสังคม การสรางสรรคงานดนตรีมมี าอยางตอเนือ่ งตัง้ แตอดีตสูป จ จุบนั แมวา บางชวงสมัยดนตรีอาจไดพบ กับสภาวะวิกฤติบาง แตก็ยังสามารถธํารงคุณคาใหอยูคูสังคมในปจจุบันไดอยางสมบูรณ โดยในที่นี้จะกลาวถึงปจจัยสําคัญที่ทําใหงานดนตรีไดรับการยอมรับจากสังคม ดังนี้
๒.๑ ปจจัยดานความเจริญทางวัฒนธรรม
ดนตรีมีความสําคัญและมีคุณคาอยางยิ่งตอวัฒนธรรมของชาติ ในอดีตประเทศไทย มีการนําดนตรีไทยเขาไปเปนสวนหนึ่งของกิจกรรมทางประเพณีตางๆ ทั้งพระราชพิธีและ พิธีกรรมตางๆ ของประชาชน เชน ในอดีตเมื่อสมเด็จพระบรมราชินีทรงมีพระประสูติกาล เปนพระราชโอรสจะมีการบรรเลงวงแตรสังขและวงปพาทย หากทรงมีพระประสูติกาลเปน พระราชธิดาก็จะมีการบรรเลงวงปพาทย เปนตน สําหรับกิจกรรมทางประเพณีของประชาชนจะมีการนําวงดนตรีไปบรรเลงเปนสวนหนึ่ง ของงานนัน้ ๆ เชน งานทําบุญขึน้ บานใหม งานทําขวัญนาค งานมงคลสมรส งานวันเกิด งานสมโภช เฉลิมฉลองตางๆ งานเทศกาลตามประเพณี งานศพ เปนตน ซึ่งไดยึดถือปฏิบัติมาจนถึงปจจุบัน ทําใหคนไทยมีความรัก ความผูกพันกับวิถีชีวิตและประเพณีไทย มีความคิดและมีทัศนคติที่ดีตอ ดนตรีจนเกิดความรูสึกวาดนตรีเปนสวนหนึ่งของชีวิต โดยเฉพาะดนตรีไทยที่ชวยสะทอนใหเห็น ถึงความเจริญรุงเรืองทางวัฒนธรรมของไทยไดเปนอยางดี
สํารวจคนหา ใหนักเรียนศึกษาปจจัยที่ทําให งานดนตรีไดรับการยอมรับจาก สังคม จากหนังสือเรียน เว็บไซตใน อินเทอรเน็ต และจากแหลงเรียนรู ตางๆ
อธิบายความรู ครูและนักเรียนรวมกันอภิปราย เกี่ยวกับปจจัยที่ทําใหงานดนตรี ไดรับการยอมรับจากสังคม แลวใหนกั เรียนสรุปผลการอภิปราย ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน @
มุม IT
ดูตวั อยางบทเพลง Live and Learn ไดจาก www.youtube.com โดย คนหาจากคําวา Live and Learn ปจจุบนั ไดมกี ารนําวงดนตรีมาบรรเลงประกอบในงานพิธตี า งๆ อยางเชน งานมงคลสมรส เพือ่ ใหงานมีความสมบูรณยงิ่ ขึน้
๕
คูมือครู
5
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)
อธิบายความรู ใหนกั เรียนรวมกันอภิปรายเกีย่ วกับ ความกาวหนาทางเทคโนโลยีที่มีผล ทําใหงานดนตรีกลายเปนที่ยอมรับ ของคนในสังคม โดยครูชวยสรุป เพิ่มเติม
นักเรียนควรรู ราชอาคันตุกะ อาคันตุกะ เปน คํานาม มีความหมายวา แขกผูมาหา คําวา แขก ของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทั้งที่เปนกษัตริย และเจานายของตางประเทศ หรือ ผูนําประเทศที่เปนสามัญชน เชน ประธานาธิบดี ใชราชาศัพทวา พระราชอาคันตุกะ
พิธีเปดกีฬาเอเชียนเกมส ที่ประเทศจีน เมื่อ พ.ศ. ๒๕๕๓ ประเทศจีนไดจดั การแสดงอยางยิง่ ใหญอลังการ ซึง่ ดนตรี ก็ไดเขามามีบทบาทอยางสําคัญในงานนี้ดวย
๒.๒ ปจจัยดานความเจริญกาวหนาทางเทคโนโลยี
นักเรียนควรรู
ความเจริญกาวหนาทางเทคโนโลยีทําใหงานดนตรีกลายเปนที่ยอมรับของคนในสังคม อยางกวางขวาง ซึ่งเทคโนโลยีตางๆ ที่พัฒนาขึ้นมา เพื่อนํามาใชพัฒนางานดนตรีใหคนใน สังคมเขาถึงดนตรีไดงายมากยิ่งขึ้นนั้น เกิดขึ้น มาตั้งแตเมื่อโทมัส อัลวา เอดิสัน (Thomas Alva Edison) นักวิทยาศาสตรชาวอเมริกัน ไดคิดประดิษฐเครื่องบันทึกเสียงขึ้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๒๐ วงการดนตรีทั้งไทยและสากลก็ไดนํา เครื่องบันทึกเสียงดังกลาวมาสรางสรรคงาน ดนตรี บันทึกเสียงเพลง เสียงขับรอง เสียง ปราศรัยและขอมูลเสียงตางๆ ไวเปนสมบัติให ปจจุบันวงการดนตรีไดพัฒนาอยางมาก โดยเฉพาะ านการบันทึกเสียง ซึ่งมีการสรางหองอัดเสียงและนํา ชนรุนหลัง ซึ่งนักเรียนสามารถนํามาใชศึกษา ดเทคโนโลยี สมัยใหมมาใชพัฒนาคุณภาพเสียงของนักรอง หาความรูไดมาจนถึงปจจุบัน
เทคโนโลยีสมัยใหมที่ใชพัฒนา คุณภาพเสียง โปรแกรม Electronic Piano เปนโปรแกรมที่ใชฝกทักษะ การเลนดนตรีดวยการบรรเลงตัวโนต ผานคียบอรดจําลองของเครื่อง คอมพิวเตอร ซึ่งนักเรียนสามารถ ศึกษาคนควาโปรแกรมนี้เพิ่มเติมไดที่ http://pianoelectronic.com.br/ index-en.html
๖
6
คูมือครู
ปจจุบันทุกประเทศในโลกตางมีงาน ศิลปวัฒนธรรมที่แสดงถึงความเปนเอกลักษณ ของชาติ ดังที่พบเห็นไดเสมอในงานสําคัญ ตางๆ เชน ในการแขงขันกีฬาระหวางประเทศ ประเทศทีเ่ ปนเจาภาพจะแสดงออกอยางชัดเจน ในการนําศิลปวัฒนธรรมของชาติตนมาแสดง ในวันเปดและปดการแขงขัน โดยประเทศเจาภาพ จะนิยมจัดศิลปะดานการแสดงดนตรีที่แสดง ความเปนชาติของตนมาแสดง เพื่ออวดใหชาว โลกไดชื่นชม สะทอนใหเห็นความเจริญรุงเรือง ทางวัฒนธรรม ซึ่งประเทศไทยก็เชนเดียวกัน เมื่อไดรับหนา ที่เ ปน ประเทศเจา ภาพในการ จัดการแขงขันกีฬาระหวางประเทศหรืองาน ตอนรับราชอาคันตุกะจากตางประเทศ รัฐบาล ไทยก็จะนําศิลปะการแสดงประเภทตางๆ และ การบรรเลงเครื่องดนตรีไทยมาจัดแสดง
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
อธิบายความรู ใหนกั เรียนรวมกันอภิปรายถึงปจจัย ดานคานิยม และการปรับเปลี่ยนให เขากับยุคสมัยของงานดนตรี จากนั้น สรุปประเด็นสําคัญแลวจดบันทึกไว
๒.๓ ปจจัยดานคานิยมและการปรับเปลี่ยนใหเขากับยุคสมัย
คานิยมของสังคมไทยทีม่ ตี อ เรือ่ งตางๆ นัน้ สามารถเปลีย่ นแปลงไปไดตลอดเวลา ซึง่ งาน ดนตรีกเ็ ชนเดียวกัน งานดนตรีสามารถปรับเปลีย่ นใหเขากับยุคสมัยได โดยในอดีต พระมหากษัตริย ไทยทรงถือเปนพระราชกรณียกิจประการหนึง่ ทีท่ รงตองสงเสริมงานดนตรีของชาติใหเจริญรุง เรือง บรรดาพระบรมวงศานุวงศ ขาราชการผูใหญมีคานิยมในการสงเสริมดนตรีไทย มีการพัฒนา วงดนตรีและอุปถัมภนักดนตรี สวนในหมูประชาชนก็ไดมีการจัดตั้งวงดนตรี เมื่อมีงานบุญ งานกุศล งานเฉลิมฉลอง งานอวมงคล ก็จะมีคานิยมการนําดนตรีไทยไปบรรเลงเปนสวนหนึ่งของงานดวย แมปจ จุบนั ระบบสังคมจะเปลีย่ นแปลงไปมาก โครงสรางทางวัฒนธรรมก็เปลีย่ นแปลงไป แตคา นิยมของคนไทยทีม่ ตี อ ดนตรีกย็ งั คงอยู รัฐบาลไทยยังสนับสนุนและทํานุบาํ รุงดนตรีโดยเฉพาะ ดนตรีไทยอยูเสมอ เชน การจัดตั้งสถาบันการศึกษาที่ทําหนาที่เกี่ยวกับการผลิตนักดนตรีไทย มหาวิทยาลัยตางๆ ก็ไดมีเปดการศึกษาวิชาเอกดนตรี ระดับโรงเรียนทั้งระดับประถมศึกษาและ ระดับมัธยมศึกษามีการจัดรายวิชาดนตรีใหนักเรียนไดศึกษาและฝกปฏิบัติดนตรี นักเรียนจึงมี คานิยมที่ดีตอดนตรีไทย ทําใหคนรุนใหมเล็งเห็นความสําคัญในการศึกษา เรียนรูและใชดนตรี เปนสวนหนึ่งของชีวิตไดอยางมีคุณคา ตัวอยางของการปรับเปลี่ยนดนตรีให เขากับยุคสมัยและคานิยมทีเ่ ปลีย่ นแปลงไป เชน เมื่อวัฒนธรรมดนตรีตะวันตกเขามาแพรหลาย ในสังคมไทยจึงเกิดวงแตรวง โดยมีการนําเพลง ไทยมาบรรเลงดวยวงแตรวงจํานวนมาก เมื่อ สังคมไทยนิยมนําวงปพาทยมอญมาบรรเลง ในกิจกรรมตางๆ ก็เกิดการแตงเพลงมอญขึ้น จํานวนมาก และเมื่อสังคมไทยนิยมฟงเพลงที่ บรรเลงดวยวงดนตรีสากล ศิลปนดนตรีจึงนํา เพลงไทยมาขับรองเนื้อเต็มและบรรเลงดวย วงดนตรีสากลเปนศิลปะผสมผสาน รวมทั้ง ปจจุบันมีการนําเพลงไทยมาขับรองและบรรเลงดวย บางสวนก็ไดพัฒนาไปเปนเพลงลูกทุง เปนตน วงดนตรีสากลเปนเพลงลูกทุงอยางแพรหลาย
เกร็ดแนะครู ครูอาจขยายความรูเพิ่มเติม โดย ใหนักเรียนรวมกันแสดงความคิดเห็น วา เหตุใดดนตรีและคานิยมเกาหลี จึงหลั่งไหลเขามาในสังคมไทยอยาง รวดเร็ว (แนวตอบ เนื่องจากประเทศเกาหลี เผยแพร วั ฒ นธรรมผ า นทางดนตรี และศิลปะการแสดง เชน ละครเกาหลี เพลงเกาหลี ไปสูชาติตางๆ)
นักเรียนควรรู เพลงลูกทุง เปนเพลงที่สะทอน วิถีชีวิต สภาพสังคม อุดมคติและ วัฒนธรรมไทย โดยมีทวงทํานอง คํารอง สําเนียง และลีลาการรอง การบรรเลงที่เปนแบบแผน มีลักษณะ เฉพาะซึ่งใหบรรยากาศความเปน ลูกทุง คําวา “เพลงลูกทุง” อาจารย จํานง รังสิกุล คิดประดิษฐขึ้นใชเมื่อ วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2507
๗
คูมือครู
7
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)
อธิบายความรู ครูใหนักเรียนรวมกันอธิบายวา การไหวครูดนตรีไทยมีสวนชวย สืบทอดดนตรีไดอยางไร (แนวตอบ ใหนักเรียนแสดง ความคิดเห็นอยางอิสระแตครูควร เนนยํ้าวาการที่ใหผูเรียนดนตรีไทย เขารวมพิธีไหวครูดนตรี จะทําใหเกิด ความซาบซึ้งในบุญคุณครูอาจารย ที่ประสิทธิ์ประสาทวิชาดนตรีให ซึ่งอาจทําใหผูเรียนอยากสืบทอด ดนตรีใหคนรุนตอไปได)
นอกจากนี้ ยังไดมีการนําดนตรีไทยและดนตรีสากลมาผสมผสานบรรเลงเขาดวยกัน จนไดรับความนิยมชมชอบจากนักฟง ในขณะเดียวกันก็ยังมีการนําเครื่องดนตรีชาติตางๆ มา บรรเลงประกอบเพลงไทย เชน กูเจิง ซอเออหู เปนตน ดังนั้น ในปจจุบันดนตรีในประเทศไทยจึง มีทั้งดนตรีไทยเดิม ดนตรีสากลและดนตรีไทยสากลในสังคม
๒.๔ ปจจัยดานการสืบทอดดนตรีของศิลปน
ในอดีตการสืบทอดดนตรีของศิลปนดนตรี จะเปนการเรียนรูในสํานักดนตรี มีครูเปน ศูนยกลางของความรู มีสํานักดนตรีที่เจานาย ขาราชการหรือผูมีฐานะทางสังคมและเศรษฐกิจ อุปถัมภ ซึ่งปจจุบันไดเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ครูดนตรีรุนเกาผันตัวเองไปเปนผูเชี่ยวชาญ ผูทรง คุณวุฒิในสถานศึกษาตางๆ การสืบทอดดนตรีไทยไดพัฒนาใหสอดคลองกับการกาวไปของโลก สมัยใหม โดยไดเขาสูระบบการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาแทนที่การศึกษาในวังหรือในวัด เหมือนในอดีต ขณะเดียวกัน นักเรียนทีเ่ รียนในโรงเรียนและกาวเขาสูก ารเรียนดนตรีในระดับปริญญาตรี ปริญญาโทและปริญญาเอก ก็ไดกลับเขามาเปนครูอาจารยรวมกับครูผูทรงคุณวุฒิดานดนตรีไทย และมาเปนครูสอนดนตรีใหแกนักเรียนรุนตอๆ มา
นักเรียนควรรู กูเจิง เปนเครื่องดนตรีประเภท เครื่องสายแบบดั้งเดิมของจีน บรรเลงโดยการใชมือดีด
นักเรียนควรรู ซอเออหู กลาวกันวา ชนเผาที่อยู ทางใตของแมนํ้าเหลือง (หวางเหอ) มักเรียกชนเผาทีอ่ ยูท างตอนเหนือของ แมนํ้าวา “หู” หรือชาวหู เครื่องดนตรี ประเภทนี้ก็มาจากทางเหนือหรือเปน ผลผลิตจากภูมิปญญาของชาวหูจึง เรียก “หูฉิน” หรือ “ซอหู” และคําวา “เออ” หรือ “สอง” ตามความหมาย ในภาษาไทย มาจากที่ ตั ว ซอหู เ ป น เครือ่ งดนตรีประกอบดวยสองชิน้ หลัก คือ ตัวคันชักและตัวซอ จึงเปนที่มา ของเครื่องดนตรีที่เรียกวา “ซอเออหู”
การไหวครูดนตรีไทยเปนพิธกี รรมหนึง่ ทีแ่ สดงใหเห็นถึงการสืบทอดดนตรีของครูดนตรีตอ ศิษย และยังเปนการปลูกฝงให ศิษยมีความเคารพนบนอบตอครูอาจารยที่ประสิทธิ์ประสาทวิชาใหอีกดวย
๘ @
มุม IT
ชมตัวอยางคลิปวิดีโอการไหวครู ดนตรีไทยไดจาก www.youtube. com โดยคนหาจากคําวา ไหวครู ดนตรีไทย
8
คูมือครู
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
Engage
Explore
Explain
ขยายความเขาใจ ตรวจสอบผล Expand
Evaluate
ขยายความเขาใจ ใหนักเรียนแตละคนจัดทํารายงาน เกี่ ย วกั บ อิ ท ธิ พ ลของดนตรี ที่ มี ต อ บุคคลและสังคม พรอมภาพประกอบ แลวนําสงครูผูสอน
ระบบการสืบทอดดนตรีไทยที่กลาวมา สงผลใหนักเรียนมีโอกาสเรียนดนตรีไทยกันได อยางกวางขวาง มีตําราเรียนดนตรี เครื่องดนตรีและสื่อการเรียนการสอนที่ทันสมัย เอื้ออํานวย ใหนักเรียนไดศึกษาหาความรู ซึ่งถือเปนปจจัยสําคัญที่ทําใหวิชาการดนตรีไทยดํารงอยูคูกับสังคม และวัฒนธรรมไทยตอไป
เกร็ดศิลป
ตรวจสอบผล รายงานเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรี ที่มีตอบุคคลและสังคม
สุนทรียะของดนตรี
สุนทรียะของดนตรี แปลตามพยัญชนะมีใจความวา “ความงามของดนตรี” แตคนสามัญทั่วไปมักจะใชใจความ วา “ความไพเราะของดนตรี” แทน เนื่องจากเขาใจวาอะไรที่ งามยอมมองเห็นไดดวยตาเทานั้น สวนเสียงดนตรีนั้นสัมผัส รูดวยหู ไมอาจมองเห็นภาพได จึงใชคําวา “ไพเราะ” แทนที่ คําวา “งาม” แตแทที่จริงนั้นบุคคลสามารถสัมผัสรูความงาม ของสรรพสิ่งไดดวยประสาทสัมผัสตางๆ ถึง ๖ อยาง คือ ตาสั ม ผั ส รู ค วามงามของรู ป หู สั ม ผั ส รู ค วามงามของเสี ย ง จมูกสัมผัสรูความงามของกลิ่น ลิ้นสัมผัสรูความงามของรส กายสัมผัสรูความงามของสิ่งที่มากระทบกาย และใจสัมผัสรู ความงามของอารมณที่เกิดกับใจ
@
มุม IT
ศึกษาขอมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับ วิชาการดนตรีไดที่ http://www.kingramamusic.org/
กิจกรรม ศิลปปฏิบัติ ๑.๑ กิจกรรมที่ ๑ กิจกรรมที่ ๒
ใหน ักเรียนเขียนอธิบายเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรีที่มีตอบุคคลและสังคมไทย ลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน ใหนักเรียนแบงกลุมเปน ๔ กลุม ตามปจจัยที่ทําใหงานดนตรีไดรับการยอมรับจาก สังคม ดังนี้ ๑. ปจจัยดานความเจริญทางวัฒนธรรม ๒. ปจจัยดานความเจริญกาวหนาทางเทคโนโลยี ๓. ปจจัยดานคานิยมและการปรับเปลี่ยนใหเขากับยุคสมัย ๔. ปจจัยดานการสืบทอดดนตรีไทยของศิลปน แลวใหแตละกลุมรวมกันอภิปรายวาปจจัยดังกลาวมีผลใหงานดนตรีไดรับการ ยอมรับจากสังคมอยางไร แลวจดบันทึกสาระสําคัญไว
http://www.aksorn.com/LC/Mu&Pa/M3/01
EB GUIDE
๙
คูมือครู
9
กระตุน ความสนใจ สํารวจคนหา Explore
Engage
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)
กระตุนความสนใจ ครูเปดเพลงบรรเลงใหนักเรียนฟง พรอมทั้งนําภาพศิลปะมาใหนักเรียน ชม แลวถามนักเรียนวา • ผลงานศิลปะทั้งสองชิ้นนี้มีอะไร ที่เหมือนหรือแตกตางกัน • ความงดงามของบทเพลงรับรู ไดจากอะไร • ความงดงามของภาพเขียนรับรู ไดจากอะไร จากนั้นใหนักเรียนรวมกันแสดง ความคิดเห็นในประเด็นวา “หากโลก นี้ไมมีศิลปะจะเปนอยางไร”
๓. องคประกอบทีใ่ ชในการสรางสรรคงานดนตรีและงานศิลปะ
งานศิลปะทุกดานเปนสิง่ ทีม่ วลมนุษยชาติสรางสรรคขนึ้ โดยงานศิลปะทีง่ ดงามดวยคุณคา มิไดอยูท คี่ วามโดดเดีย่ วเพียงหนึง่ เดียว เพราะงานศิลปะมีฐานขององคประกอบทีร่ ายลอมหลายสวน ทุกสวนไดผสานกันจนนําไปสูงานศิลปะ
๓.๑ องคประกอบที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีและศิลปะ
ศิลปนทีส่ รางสรรคผลงานศิลปะทุกดาน ทัง้ ดานดนตรี นาฏศิลป วิจติ รศิลป ประติมากรรม สถาปตยกรรมและอื่นๆ ลวนใช “ธาตุ” ๔ อยาง เปน “องคประกอบ” ของชิ้นงานศิลปะของตน ธาตุทั้งสี่ที่กลาวมานั้น มีดังนี้ องคประกอบที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีและศิลปะ
สํารวจคนหา
ธาตุที่ผูรับสื่อสามารถสัมผัสไดดวยประสาทสัมผัสอยางใดอยางหนึ่งหรือ หลายอยาง จากประสาทสัมผัสทั้ง ๕ อยาง อาจเปนรูปธรรมหรือนามธรรม ก็ได เชน ดนตรีใชเสียงเปนสื่อ นาฏศิลปใชลีลาทาทางเปนสื่อ เปนตน
สื่อ
ใหนกั เรียนแบงกลุม กลุม ละ 5-6 คน สื บ ค น องค ป ระกอบของงานศิ ล ปะ ประเภทจิ ต รกรรม ประติ ม ากรรม สถาป ต ยกรรมและนาฏศิ ล ป จาก แหลงการเรียนรูตางๆ เชน หองสมุด อินเทอรเน็ต เปนตน
เนื้อหา
อธิบายความรู
สุนทรียธาตุ
ใหนักเรียนแตละกลุมนําขอมูล ที่ไดสืบคนมาอภิปรายรวมกันถึง องคประกอบของงานดนตรีและ งานศิลปะอื่นๆ จากนั้นใหสรุปผล การอภิปรายลงกระดาษรายงาน สงครูผูสอน
ศิลปนธาตุ
ธาตุที่บงบอกสาระของชิ้นงานผานสื่อไปใหผูรับสื่อรับรูความหมายของ ชิ้นงานศิลปะนั้นได เชน ดนตรีใชสเกลเสียง หมวดเสียง ไวยากรณเพลงหรือ สังคีตลักษณเปนเนื้อหา นาฏศิลปใชองครวมของภาษาทา นาฏยศัพทและ ขนบนิยมเปนเนื้อหา เปนตน ธาตุที่ทําใหผูรับสื่อเห็นความงามของชิ้นงานศิลปะนั้น สุนทรียธาตุมี ๓ คุณลักษณะ คือ มีความงาม มีความนาเพลิดเพลินเจริญใจ และมีความ เปนเลิศถึงขีดสุด เชน ดนตรีมีสังคีตลักษณ กระบวนแบบ เปนสุนทรียธาตุ นาฏศิลปใชนาฏยศัพท ภาษาทา นาฏยลักษณและขนบนิยมเปนสุนทรียธาตุ เปนตน ธาตุที่แฝงอยูในตัวของศิลปนเอง เชน ภูมิหลัง ประสบการณ ความฉลาด ความรูส กึ นึกคิด ความใฝฝน เปนตน ศิลปนมักนําเอาธาตุเหลานีม้ าสอดแทรก ในชิน้ งานศิลปะของตน เพือ่ สือ่ ใหผอู นื่ รับทราบ เชน นักแตงเพลงนําประสบการณชวี ติ ของตนมาเปนสาระของเนือ้ เพลง นาฏยศิลปนประดิษฐทา รําขึน้ มา จากประสบการณการดําเนินชีวิตของชุมชนที่ตนอาศัยอยู เปนตน
เกร็ดแนะครู ครูควรนําเพลงพระราชนิพนธ อันดับที่ 1 “แสงเทียน” มาเปดให นักเรียนฟง แลวใหนักเรียนฝกรอง ตาม เนื่องจากบทเพลงดังกลาว เปนบทเพลงที่มีความงาม มีความ นาเพลิดเพลินใจ และมีความเปนเลิศ ถึงขีดสุดตามหลักสุนทรียธาตุ
10
คูมือครู
๑๐
EB GUIDE
http://www.aksorn.com/LC/Mu&Pa/M3/02
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
Engage
Explore
อธิบายความรู Explain
ขยายความเขาใจ
ตรวจสอบผล
Expand
Evaluate
อธิบายความรู จากการศึกษาเทคนิคที่ใชในการ สรางสรรคงานดนตรีตามหนังสือเรียน ครูตั้งประเด็นวา • เหตุใดเราจึงไมควรวาดมโนภาพ ตามเสียงเพลงบรรเลงทุกบท (แนวตอบ เนื่องจากดนตรีที่มี ความงามเปนเลิศ อาจจะไมมี ภาพหรือเรื่องราวใดๆ แฝงอยู เลย แตบทเพลงจะงามดวย องคประกอบที่เหมาะสมลงตัว ของธาตุตางๆ ของศิลปะดนตรี) • หากสังคมใดไมมดี นตรี สังคมนัน้ จะเปนอยางไร (แนวตอบ นักเรียนสามารถตอบ ไดอยางอิสระ แตครูเนนยํ้าวา ดนตรีแสดงถึงวัฒนธรรม ความเปนชาติ ชวยจรรโลงสังคม หากสังคมขาดดนตรีสังคมนั้นก็ จะไรซึ่งวัฒนธรรม)
๓.๒ เทคนิคที่ใชในการสรางสรรค
การสรางสรรคงานศิลปะมีหลักวิชาทีเ่ รียนรูแ ละถายทอดตอเนือ่ งกันมา ในทีน่ จี้ ะกลาวถึง เทคนิคที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรี ซึ่งเทคนิคที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีมิไดจํากัดอยูที่ การแตงทํานองใหปรากฏเปนทํานองเพลงเทานั้น ศิลปนดนตรียังตองแสวงหากลวิธีหรือเทคนิค ในการสรางสรรคสิ่งที่ดีที่สุด เพื่อใหเขาถึงสุนทรียะของดนตรี โดยมีแนวทางในการฝกฝน ดังนี้ เทคนิคที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรี ขจัดอคติ
เขาใจเรื่องธาตุที่ เปนองคประกอบ ของดนตรี อยางถองแท
หมั่นศึกษา หาความรู ดานดนตรี ฝกนิสัยการฟง เพลงและดนตรี อยางเอาใจจดจอ อยาพยายาม วาดมโนภาพ ตามเสียงเพลง บรรเลงทุกบท
ออกไปจากความคิดและจิตใจของตนใหไดมากที่สุด คือ อยาชื่นชอบเพลง หรือดนตรีดวยความลําเอียง เพราะรักหรือหลงใหลหรือเกรงใจในตัวศิลปน ตามกระแสการโฆษณา ประชาสัมพันธของบริษัทผูผลิตจําหนาย หรือคิด รังเกียจเพลงหรือดนตรี เพราะความชังอยางไมมีเหตุผลที่มีตอศิลปนผูผลิต ชิ้นงาน การมีอคติเชนวานี้เทากับวาเราปดกั้นตนเอง โดยจะไมมีโอกาสได สัมผัสรูสุนทรียะของเพลงหรือดนตรีของบุคคลอื่นหรือของกระบวนแบบ อื่นเลย เขาใจวาดนตรีใชเสียงเปนสื่อบอกเนื้อหา บอกสุนทรียธาตุและบอกศิลปน ธาตุใหผูรับสื่อรับรู แตเสียงดนตรีไมอาจใหภาพที่ชัดเจนแกผูฟงได ทําให ดนตรีเปนจินตศิลป ผูฟ ง จําเปนตองสรางจินตนาการตามเสียงนัน้ ดวยตนเอง เสียงดนตรีจึงมีพลังและความคลองตัวในอันที่จะกระตุนอารมณความรูสึก ของผูฟ ง ไดตา งๆ นานา ขึน้ อยูก บั พืน้ ฐานทางวัฒนธรรม ทางสังคม ทางความ สนใจและความรู ภูมิหลังของบุคคลนั้นๆ
นักเรียนควรรู
ตองมีความรูเรื่องไวยากรณหรือสังคีตลักษณของเพลงและดนตรี ตองมี ความรูเรื่องกระบวนแบบของดนตรี ตองมีความรูเรื่องทฤษฎีดนตรี และ ควรมีความรูเรื่องเทคนิควิธีบรรเลงเครื่องดนตรีเหลานี้อยูบาง
จินตศิลป (Imagination Art) คือ ศิลปะที่รับรูแลวเกิดจินตนาการอยาง ตอเนื่อง ทําใหรับรสสุนทรียไดอยาง สมบูรณ เชน ดนตรี วรรณกรรม ซึ่ง บางครั้งไมตองมองเห็น ไมตองอาน ดวยตนเอง ฟงคนอื่นอานก็ได สุนทรียรสแลว
จะทําใหไดยินหนวยเสียงทุกเสียง สามารถจับธาตุที่เปนองคประกอบของ ศิลปะดนตรีไดครบถวน และสามารถวิเคราะหไวยากรณและทางประสาน เสียงของบทบรรเลงได ซึ่งสิ่งตางๆ เหลานี้จะเปนเครื่องมือทําใหผูฟงเห็น หรือสัมผัสรูสุนทรียะของดนตรีได โดยเฉพาะอยางยิ่งสังคีตนิพนธในกลุมดนตรีที่มีความงามเปนเลิศ หรือ เพลงคลาสสิก ซึ่งจะไมมีภาพหรือเรื่องราวใดๆ แทรกอยูเลย แตจะงามดวย องคประกอบที่เหมาะสมลงตัวของธาตุตางๆ ของศิลปะดนตรี
นักเรียนควรรู ๑๑
ไวยากรณ ห รื อ สั ง คี ต ลั ก ษณ คื อ รูปแบบหรือลักษณะของบทเพลงที่มี ความแตกตางกันโดยขึ้นอยูกับผูแตง วาจะดําเนินไปในลักษณะใด
นักเรียนควรรู ขจัดอคติ หมายถึง การขจัดความลําเอียง ซึ่งมีอยูดวยกัน 4 อยาง คือฉันทาคติ (ลําเอียงเพราะรัก) โทสาคติ (ลําเอียงเพราะโกรธ) ภยาคติ (ลําเอียงเพราะกลัว) และโมหาคติ (ลําเอียงเพราะเขลา) คูมือครู
11
กระตุนความสนใจ
สํารวจคนหา
อธิบายความรู
ขยายความเขาใจ
Engage
Explore
Explain
Expand
ผลงานการสรุปสาระสําคัญของ องคประกอบที่ใชในการสรางสรรค งานดนตรีและงานศิลปะอื่นๆ
กิจกรรม ศิลปปฏิบัติ ๑.๒ กิจกรรมที่ ๑
เกร็ดแนะครู (แนวตอบ กิจกรรมศิลปปฏิบัติ 1.2 กิจกรรมที่ 2 1. ดนตรีเปนงานที่มนุษยสรางสรรค ขึ้นเพื่อนํามาใชประกอบกิจกรรม ตางๆ ตั้งแตเกิดจนตาย ดนตรี ชวยยกระดับจิตใจของมนุษย ใหสูงขึ้น 2. ดนตรีเปนมรดกทางวัฒนธรรม ที่เสริมสรางความแข็งแกรงให กับคนในชาติ การสรางสรรค งานดนตรีจึงมีมาอยางตอเนื่อง นอกจากนี้ ความกาวหนาทาง เทคโนโลยี และการปรับเปลี่ยน ดนตรีใหกบั เขายุคสมัยก็เปนปจจัย สําคัญที่ทําใหงานดนตรีไดรับการ ยอมรับจากสังคมมาจนถึงปจจุบัน 3. องคประกอบที่ใชในการสรางสรรค งานดนตรีและงานศิลปะอื่นๆ ไดแก สื่อ เนื้อหา สุนทรียธาตุ และศิลปนธาตุ แตความงาม จะสัมผัสไดดวยประสาทสัมผัส ที่แตกตางกัน โดยดนตรีจะใช ประสาทสัมผัสทางหูในการฟงเพลง ที่ไพเราะ)
1. รายงานเกี่ยวกับอิทธิพลของดนตรี ที่มีตอบุคคลและสังคม 2. ผลงานการสรุปสาระสําคัญของ องคประกอบที่ใชในการสรางสรรค งานดนตรีและงานศิลปะอื่นๆ
12
คูมือครู
Evaluate
(ยอจากฉบับนักเรียน 20%)
ตรวจสอบผล
หลักฐาน แสดงผลการเรียนรู
ตรวจสอบผล
กิจกรรมที่ ๒
ด
ใหนกั เรียนแบงกลุม กลุม ละ ๕-๖ คน แลวรวมกันอภิปรายเปรียบเทียบองคประกอบ ที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีและงานศิลปะอื่นๆ วามีความเหมือนหรือแตกตาง กันอยางไร จากนั้นสรุปสาระสําคัญเปนรายงานกลุม ตกแตงรูปเลมใหสวยงาม สงครูผูสอน ใหนักเรียนตอบคําถามตอไปนี้ ๑. ดนตรีมีอิทธิพลตอบุคคลและสังคมอยางไร จงอธิบาย ๒. เหตุใดงานดนตรีจงึ ไดรบั การยอมรับจากสังคมและอยูค กู บั สังคมมาอยางยาวนาน ๓. องคประกอบที่ใชในการสรางสรรคงานดนตรีมีอะไรบาง แลวแตกตางกับ องคประกอบที่ใชในการสรางสรรคงานศิลปะอื่นๆ อยางไร จงอธิบาย
นตรีเปนมรดกทางศิลปวัฒนธรรมของชาติ เนือ้ หาสาระของดนตรีมคี ณ ุ คาตอความ เปนชาติ เสริมสรางใหกับสังคม ทั้งนี้การฝกฝนตนเองเพื่อใหเขาถึงสุนทรียะของศิลปะชนิดใดๆ นับวาเปนการฝกที่ยาก ซึ่งบุคคลที่มีพื้นฐานความรู ประสบการณดานศิลปะและมีภูมิหลังทางสังคมและวัฒนธรรม ที่แตกตางกันจะเขาถึงสุนทรียะของศิลปะไดไมเทากัน แตนักเรียนก็ สามารถพัฒนาขีดความสามารถได โดยการศึกษาหาความรูและสั่งสม ประสบการณดานศิลปะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ตามคําแนะนําที่กลาวไวใน เนื้อหา เพราะหากบุคคลใดเขาถึงสุนทรียะของศิลปะได บุคคลนั้น ยอมเปนผูมีความสุข อิ่มเอิบใจและรูสึกสงางามในใจอยางที่ใคร มาฉกชิงไปไมได
๑๒